METODY METODY AKTYWIZUJĄCEAKTYWIZUJĄCEW NAUCZANIUW NAUCZANIU

Wioletta MazurkiewiczWioletta Mazurkiewicz

Według W. Okonia do niedawna Według W. Okonia do niedawna preferowane były cztery grupy preferowane były cztery grupy metod nauczania:metod nauczania:

Podające – uczenie się przez Podające – uczenie się przez przyswajanie,przyswajanie,

Problemowe – uczenie przez Problemowe – uczenie przez odkrywanie,odkrywanie,

Waloryzacyjne – uczenie się przez Waloryzacyjne – uczenie się przez przeżywanie,przeżywanie,

Praktyczne – uczenie się przez Praktyczne – uczenie się przez działanie.działanie.

Zmodyfikowany podział metod podał Zmodyfikowany podział metod podał

F. Szostek. Rozszerzył grupę metod F. Szostek. Rozszerzył grupę metod problemowych o problemowych o metody metody aktywizująceaktywizujące. .

Metody aktywizujące wpływają na cały Metody aktywizujące wpływają na cały system pracy dydaktycznej, powodują system pracy dydaktycznej, powodują zmianę w myśleniu edukacyjnym, niosą zmianę w myśleniu edukacyjnym, niosą konsekwencje w takich obszarach pracy konsekwencje w takich obszarach pracy dydaktycznej jak: dydaktycznej jak: struktura zajęć, struktura zajęć, sposoby zakończenia pracy, sposoby zakończenia pracy, zakładane cele oraz rola zakładane cele oraz rola nauczyciela i rola ucznia.nauczyciela i rola ucznia.

Struktura pracy zakładaStruktura pracy zakłada trzy trzy charakterystyczne elementy:charakterystyczne elementy:

Organizacja pracy przez Organizacja pracy przez prowadzącego.prowadzącego.

Praca w małych zespołach.Praca w małych zespołach. Praca na forum ogólnym.Praca na forum ogólnym.

W organizacji pracy pierwszym elementem jest W organizacji pracy pierwszym elementem jest podział klasy na małe grupy. Każdej grupie podział klasy na małe grupy. Każdej grupie stawiamy zadania.stawiamy zadania. Jeśli grupy znają już Jeśli grupy znają już zadanie prowadzący musi dokładnie określić zadanie prowadzący musi dokładnie określić instrukcję odnośnie sposobu pracy oraz czas instrukcję odnośnie sposobu pracy oraz czas pracy.pracy. Prowadzący ma obowiązek dostarczyć Prowadzący ma obowiązek dostarczyć grupom materiały pomocnicze. Praca w grupom materiały pomocnicze. Praca w małych zespołach powinna zmierzać do małych zespołach powinna zmierzać do konkretnego efektu, który potem zostanie konkretnego efektu, który potem zostanie zaprezentowany na forum ogólnym. Tym zaprezentowany na forum ogólnym. Tym efektem w zależności od metody mogą być efektem w zależności od metody mogą być wypowiedzi słowne, pisemne, przedstawienia wypowiedzi słowne, pisemne, przedstawienia dramowe, plakaty.dramowe, plakaty.

Po prezentacji efektów (pracy małych grup) Po prezentacji efektów (pracy małych grup) nauczyciel powinien spuentować całą pracę.nauczyciel powinien spuentować całą pracę.

Rola prowadzącegoRola prowadzącego zmienia się. zmienia się. Organizując proces nauczania wymaga się Organizując proces nauczania wymaga się od uczniów: poszukiwania, dyskutowana, od uczniów: poszukiwania, dyskutowana, wymiany doświadczeń, zadawania pytań, wymiany doświadczeń, zadawania pytań, wyszukiwania informacji, porządkowania, wyszukiwania informacji, porządkowania, rozwiązywania problemów. Nauczyciel nie rozwiązywania problemów. Nauczyciel nie prowadzi swojego ucznia za rękę – stwarza prowadzi swojego ucznia za rękę – stwarza warunki, aby uczeń potrafił: uczyć się, warunki, aby uczeń potrafił: uczyć się, myśleć, poszukiwać, doskonalić, myśleć, poszukiwać, doskonalić, komunikować się, działać i komunikować się, działać i współpracować w zespole. Nauczyciel współpracować w zespole. Nauczyciel przestaje przekazywać gotową wiedzę. Ta przestaje przekazywać gotową wiedzę. Ta organizacja pracy polega na precyzyjnym organizacja pracy polega na precyzyjnym postawieniu zadania i wybraniu postawieniu zadania i wybraniu odpowiedniej metody.odpowiedniej metody.

Rola ucznia Rola ucznia jest najważniejsza. Staje jest najważniejsza. Staje się on aktywnym podmiotem się on aktywnym podmiotem poszukującym odpowiedzi na poszukującym odpowiedzi na podstawie pytania.podstawie pytania.

Przy okazji rozwiązywania problemu Przy okazji rozwiązywania problemu organizuje i porządkuje pochodzącą organizuje i porządkuje pochodzącą wiedzę z różnych źródeł.wiedzę z różnych źródeł.

Grupa funkcjonuje dobrze, gdy Grupa funkcjonuje dobrze, gdy obsadzone są wszystkie role: obsadzone są wszystkie role: zarówno te ważne ze względu na zarówno te ważne ze względu na sprawną realizację zadań, jak i te sprawną realizację zadań, jak i te istotne dla współżycia i rozwoju istotne dla współżycia i rozwoju grupy.grupy.

Podział ról może być różny:Podział ról może być różny: uczniowie mogą być podzieleni uczniowie mogą być podzieleni

na: lidera, sprawozdawcę, na: lidera, sprawozdawcę, sekretarza, osobę kontaktową,sekretarza, osobę kontaktową,

uczniowie mogą mieć uczniowie mogą mieć nieokreślone role (wszyscy nieokreślone role (wszyscy pracują na równych prawach ),pracują na równych prawach ),

wszyscy pracują na równych wszyscy pracują na równych prawach plus jedna osoba jest prawach plus jedna osoba jest wyznaczona do kontaktu z wyznaczona do kontaktu z nauczycielem,nauczycielem,

każda osoba w grupie pełni jakąś każda osoba w grupie pełni jakąś funkcję np.: „jedynka” – osoba, która funkcję np.: „jedynka” – osoba, która pilnuje czasu ustalonego dla pilnuje czasu ustalonego dla wykonywanej pracy „dwójka” – wykonywanej pracy „dwójka” – osoba, która otrzymuje i przekazuje osoba, która otrzymuje i przekazuje grupie przygotowane przez grupie przygotowane przez nauczyciela materiały potrzebne do nauczyciela materiały potrzebne do pracy, „trójka” – osoba, która pracy, „trójka” – osoba, która zachęca do pracy i ponagla, zachęca do pracy i ponagla, „czwórka” – osoba, która zapisuje „czwórka” – osoba, która zapisuje pomysły grupy, „piątka” – osoba, pomysły grupy, „piątka” – osoba, która relacjonuje rozwiązania która relacjonuje rozwiązania ustalone w grupie na ogólnym forum ustalone w grupie na ogólnym forum i ewentualnie ustala z innymi i ewentualnie ustala z innymi piątkami rozwiązanie wspólne dla piątkami rozwiązanie wspólne dla całej klasy.całej klasy.

Ważne jest, by każdy uczeń Ważne jest, by każdy uczeń miał szansę pełnienia różnych miał szansę pełnienia różnych ról ról

w różnym czasie.w różnym czasie.

Istotne jest, żeby członkowie Istotne jest, żeby członkowie grupy odpowiadali za swoje grupy odpowiadali za swoje wyniki pracy przed grupą, a wyniki pracy przed grupą, a grupa przed klasą.grupa przed klasą.

W zależności od celu, dla realizacji W zależności od celu, dla realizacji którego organizujemy pracę z którego organizujemy pracę z podziałem na grupy, w różny podziałem na grupy, w różny sposób możemy do nich dobierać sposób możemy do nich dobierać uczniów.uczniów.– Grupy jednorodne pod względem Grupy jednorodne pod względem

osiągnięć szkolnych.osiągnięć szkolnych.– Grupa o zróżnicowanym poziomie.Grupa o zróżnicowanym poziomie.– Grupy koleżeńskie.Grupy koleżeńskie.– Grupy doboru celowego.Grupy doboru celowego.– Grupy zmienne, losowe.Grupy zmienne, losowe.

EFEKTYWNA GRUPA TO TAKA KIEDY:EFEKTYWNA GRUPA TO TAKA KIEDY:

Cel pracy dla uczniów jest bliski i jasno Cel pracy dla uczniów jest bliski i jasno sprecyzowany.sprecyzowany.

W grupie panuje przyjazna atmosfera.W grupie panuje przyjazna atmosfera. Uczestnicy współdziałają.Uczestnicy współdziałają. Wszyscy przestrzegają przyjętych zasad.Wszyscy przestrzegają przyjętych zasad. Potrafią rozdzielić role i pracę między Potrafią rozdzielić role i pracę między

sobą.sobą. Zadanie jest zrozumiałe.Zadanie jest zrozumiałe. Uczniowie są zaangażowani.Uczniowie są zaangażowani. Wszyscy wiedzą co mają robić.Wszyscy wiedzą co mają robić. Każdy ma prawo do wypowiadania swoich Każdy ma prawo do wypowiadania swoich

myśli.myśli. Uczestnicy negocjują i wspólnie Uczestnicy negocjują i wspólnie

podejmują decyzje.podejmują decyzje.

METODY AKTYWIZUJĄCE DZIELIMY NA:METODY AKTYWIZUJĄCE DZIELIMY NA:

Metody integracyjne:Metody integracyjne:- Krasnoludek, Pajęczynka lub Kłębek, Graffiti.- Krasnoludek, Pajęczynka lub Kłębek, Graffiti.

Metody tworzenia i definiowania pojęćMetody tworzenia i definiowania pojęć::- Kula Śniegowa, Burza Mózgów, Mapa Pojęciowa.- Kula Śniegowa, Burza Mózgów, Mapa Pojęciowa.

Metody hierarchizacji:Metody hierarchizacji:- Promyczkowe Uszeregowanie, Diamentowe - Promyczkowe Uszeregowanie, Diamentowe Uszeregowanie, Piramida Priorytetów.Uszeregowanie, Piramida Priorytetów.

Metody twórczego rozwiązywania problemów:Metody twórczego rozwiązywania problemów:- Burza Mózgów, 635, Rybi Szkielet, Mapy Mentalne.- Burza Mózgów, 635, Rybi Szkielet, Mapy Mentalne.

Metody pracy we współpracy:Metody pracy we współpracy:- układanka, zabawa na hasło.- układanka, zabawa na hasło.

Metody ewaluacyjne:Metody ewaluacyjne:- Kosz i Walizeczka, Tarcza Strzelecka, Rybi Szkielet.- Kosz i Walizeczka, Tarcza Strzelecka, Rybi Szkielet.

KRASNOLUDEKKRASNOLUDEK jest jedną z technik integracyjnych, jest jedną z technik integracyjnych,

można go stosować na różnych można go stosować na różnych przedmiotach, jest to pomoc w ręku przedmiotach, jest to pomoc w ręku dziecka, np. piłeczka, maskotka. dziecka, np. piłeczka, maskotka. Rzucamy przedmiot „krasnoludka” i Rzucamy przedmiot „krasnoludka” i mówimy: „krasnoludek jest…” mówimy: „krasnoludek jest…” (dziecko, które otrzymuje rzucony (dziecko, które otrzymuje rzucony przedmiot kończy zdanie). Obowiązuje przedmiot kończy zdanie). Obowiązuje tu zasada nie powtarzania wcześniej tu zasada nie powtarzania wcześniej usłyszanych zakończeń i mówi tylko ta usłyszanych zakończeń i mówi tylko ta osoba, która trzyma w ręku osoba, która trzyma w ręku „krasnoludka”.„krasnoludka”.

PAJĘCZYNKA LUB KŁĘBEKPAJĘCZYNKA LUB KŁĘBEK nazwa tej techniki pochodzi od efektu nazwa tej techniki pochodzi od efektu

końcowego, który powstaje w wyniku końcowego, który powstaje w wyniku zabawy z kłębkiem nici. Stosuje się go w zabawy z kłębkiem nici. Stosuje się go w klasach I – III na różne sposoby. Dzieci klasach I – III na różne sposoby. Dzieci przy pomocy kłębka mogą poznawać przy pomocy kłębka mogą poznawać swoje imiona, mówić o sobie coś swoje imiona, mówić o sobie coś dobrego, uczyć się dodawać i dobrego, uczyć się dodawać i odejmować. Przykład: wszystkie dzieci odejmować. Przykład: wszystkie dzieci siedzą w kręgu, w lewej ręce nauczyciel siedzą w kręgu, w lewej ręce nauczyciel trzyma nitkę, prawą ręką rzuca do trzyma nitkę, prawą ręką rzuca do wybranego dziecka mówiąc np. „rzucam wybranego dziecka mówiąc np. „rzucam do Jasia, bo on ładnie gra”. do Jasia, bo on ładnie gra”. Po rzuceniu kłębka do wszystkich dzieci Po rzuceniu kłębka do wszystkich dzieci powstaje sieć.powstaje sieć.

GRAFFITIGRAFFITI jest techniką, dzięki której można jest techniką, dzięki której można

wytworzyć wytworzyć i wzmocnić w grupie dobry klimat oraz i wzmocnić w grupie dobry klimat oraz kształcić u dzieci myślenie twórcze – kształcić u dzieci myślenie twórcze – zabawy w niedokończone zdanie np. „ Mam zabawy w niedokończone zdanie np. „ Mam nadzieję, nadzieję, że lekcja będzie…” Każda z grup otrzymuje że lekcja będzie…” Każda z grup otrzymuje plakat z niedokończonym zdaniem. plakat z niedokończonym zdaniem. Zadanie każdej grupy polega na Zadanie każdej grupy polega na wymyśleniu zakończenia zdania i wpisania wymyśleniu zakończenia zdania i wpisania u dołu plakatu oraz zagięcia pod sód tak, u dołu plakatu oraz zagięcia pod sód tak, by nie były widoczne dla pozostałych. by nie były widoczne dla pozostałych. Plakaty krążą od grupy do grupy, przy Plakaty krążą od grupy do grupy, przy każdej zmianie plakaty są zaginane. Po każdej zmianie plakaty są zaginane. Po wpisaniu wszystkich należy rozwiesić wpisaniu wszystkich należy rozwiesić plakaty i odczytać rozwiązania. Należy plakaty i odczytać rozwiązania. Należy pamiętać, iż rozwiązania jednych są pamiętać, iż rozwiązania jednych są tajemnicą dla drugich. tajemnicą dla drugich.

KULA ŚNIEGOWAKULA ŚNIEGOWA polega przechodzeniu od pracy polega przechodzeniu od pracy

indywidualnej do pracy grupowej. Daje indywidualnej do pracy grupowej. Daje szansę na sprecyzowanie swojego zdania szansę na sprecyzowanie swojego zdania i stanowiska, umożliwia zdobywanie i stanowiska, umożliwia zdobywanie doświadczeń, pozwala uczniom ćwiczyć i doświadczeń, pozwala uczniom ćwiczyć i śledzić proces uzgadniania stanowisk. Na śledzić proces uzgadniania stanowisk. Na początku dzieci pracują indywidualnie początku dzieci pracują indywidualnie nad podanym problemem, następnie nad podanym problemem, następnie łączą się w pary i ustalają wspólne łączą się w pary i ustalają wspólne stanowisko, później łączą się w czwórki, stanowisko, później łączą się w czwórki, potem w ósemki (wszędzie ustalają potem w ósemki (wszędzie ustalają wspólne stanowisko). wspólne stanowisko). Na końcu następuje prezentacja. Na końcu następuje prezentacja. Wcześniej trzeba im rozdać kartki. Wcześniej trzeba im rozdać kartki. Podawane przez nas kartki symbolizują Podawane przez nas kartki symbolizują „kule śniegowe”, które za każdym razem „kule śniegowe”, które za każdym razem się zwiększają. się zwiększają.

BURZA MÓZGÓWBURZA MÓZGÓW polega na podawaniu różnych polega na podawaniu różnych

skojarzeń i rozwiązań, które niesie skojarzeń i rozwiązań, które niesie wyobraźnia i chwilowy błysk wyobraźnia i chwilowy błysk natchnienia. Przeprowadza się ją w natchnienia. Przeprowadza się ją w trzech etapach: I – wytwarzanie, II – trzech etapach: I – wytwarzanie, II – ocena i analiza, III – zastosowanie ocena i analiza, III – zastosowanie pomysłów i rozwiązań w praktyce. W pomysłów i rozwiązań w praktyce. W fazie formułowania pomysłów liczą się fazie formułowania pomysłów liczą się wszystkie i nie można dokonywać ich wszystkie i nie można dokonywać ich oceny (każde dziecko ma prawo oceny (każde dziecko ma prawo podać swój pomysł).podać swój pomysł).

MAPA POJĘCIOWAMAPA POJĘCIOWA służy do wizualnego opracowania służy do wizualnego opracowania

pojęcia z wykorzystaniem rysunków, pojęcia z wykorzystaniem rysunków, symboli, wycinków, krótkich słów, symboli, wycinków, krótkich słów, haseł. Za pomocą tej metody można haseł. Za pomocą tej metody można definiować pojęcia, rozwiązywać definiować pojęcia, rozwiązywać problemy, planować działania. problemy, planować działania. Stosując tę metodę przedstawiamy cel Stosując tę metodę przedstawiamy cel lekcji, następnie rozdajemy grupom lekcji, następnie rozdajemy grupom kartki formatu nie mniejszego niż A-4. kartki formatu nie mniejszego niż A-4. Ich zadaniem jest przedstawienie tego Ich zadaniem jest przedstawienie tego pojęcia za pomocą ilustracji, krótkich pojęcia za pomocą ilustracji, krótkich słów, symboli, znaków. Po wykonaniu słów, symboli, znaków. Po wykonaniu zadania wieszamy wszystkie kartki w zadania wieszamy wszystkie kartki w widocznym miejscu i prosimy ich widocznym miejscu i prosimy ich autorów o komentarz, następnie autorów o komentarz, następnie wybieramy istotne cechy do pojęcia.wybieramy istotne cechy do pojęcia.

PROMYCZKOWE USZEREGOWANIEPROMYCZKOWE USZEREGOWANIE służy ona do definiowania pojęć, służy ona do definiowania pojęć,

określenia cech, zasad. Polega na tym, iż określenia cech, zasad. Polega na tym, iż uczniowie siedzą w kręgu, wewnątrz uczniowie siedzą w kręgu, wewnątrz którego leży wycięte koło z napisem np. którego leży wycięte koło z napisem np. „wzorowy uczeń”. Rozdajemy uczniom „wzorowy uczeń”. Rozdajemy uczniom po trzy żółte kartki. Zadaniem każdego z po trzy żółte kartki. Zadaniem każdego z nich jest wpisanie, jakimi cechami nich jest wpisanie, jakimi cechami powinien charakteryzować się ten uczeń. powinien charakteryzować się ten uczeń. Jedne dziecko odczytuje swoje cechy i Jedne dziecko odczytuje swoje cechy i układa je obok koła. Następnie, inne układa je obok koła. Następnie, inne dzieci, które mają te same lub bliskie dzieci, które mają te same lub bliskie cechy układają je w promyczek. Później cechy układają je w promyczek. Później odczytują inne i układają w następne odczytują inne i układają w następne promyczki, aż do wyczerpania kartek.promyczki, aż do wyczerpania kartek.

DIAMENTOWE USZEREGOWANIEDIAMENTOWE USZEREGOWANIE jest techniką zwana pod nazwą „karo”. Struktura jest techniką zwana pod nazwą „karo”. Struktura

tejże grupy zmusza do współpracy, zachęca do tejże grupy zmusza do współpracy, zachęca do podejmowania decyzji oraz osiągania podejmowania decyzji oraz osiągania porozumienia drogą negocjacji i kompromisu. porozumienia drogą negocjacji i kompromisu. Nauczyciel może podać listę priorytetów lub Nauczyciel może podać listę priorytetów lub może je wypracować grupa. Klasę dzielimy na 5 może je wypracować grupa. Klasę dzielimy na 5 – osobowe grupy. Każdej grupie rozdajemy w – osobowe grupy. Każdej grupie rozdajemy w kopercie po 9 kart z twierdzeniami, cechami czy kopercie po 9 kart z twierdzeniami, cechami czy zasadami. Zadaniem poszczególnych grup jest zasadami. Zadaniem poszczególnych grup jest przedyskutowanie poszczególnych zasad i przedyskutowanie poszczególnych zasad i uzgodnienie ich ważności. Po uzgodnieniu uzgodnienie ich ważności. Po uzgodnieniu szeregują według podanego przez nauczyciela szeregują według podanego przez nauczyciela wzoru, czyli: zasada najważniejsza, zasady wzoru, czyli: zasada najważniejsza, zasady ważne, mniej ważne i najmniej ważne. Po ważne, mniej ważne i najmniej ważne. Po upływie wyznaczonego czasu na przygotowanie upływie wyznaczonego czasu na przygotowanie przedstawiciele poszczególnych grup przedstawiciele poszczególnych grup przedstawiają zasady według ważności i przedstawiają zasady według ważności i uzasadniają ich wybór. Można pozwolić dzieciom uzasadniają ich wybór. Można pozwolić dzieciom na porównanie poszczególnych decyzji na porównanie poszczególnych decyzji grupowych.grupowych.

PIRAMIDA PRIORYTETÓWPIRAMIDA PRIORYTETÓW podstawowym celem jest ułożenie listy podstawowym celem jest ułożenie listy

priorytetów według ustalonych wcześniej priorytetów według ustalonych wcześniej kryteriów. Zachęca do dyskusji, negocjacji kryteriów. Zachęca do dyskusji, negocjacji oraz osiągania porozumienia drogą negocjacji oraz osiągania porozumienia drogą negocjacji i kompromisu. Na początek przeprowadzamy i kompromisu. Na początek przeprowadzamy „burzę mózgów”, by ustalić tematy do bloku „burzę mózgów”, by ustalić tematy do bloku np. zjawiska atmosferyczne. Dzielimy klasę na np. zjawiska atmosferyczne. Dzielimy klasę na trzy grupy. Każdej grupie dajemy plakat z trzy grupy. Każdej grupie dajemy plakat z piramidą i kartki samoprzylepne. Prosimy piramidą i kartki samoprzylepne. Prosimy uczniów, by wpisali do nich wyłonione w uczniów, by wpisali do nich wyłonione w „burzy mózgów” zjawiska. Wyjaśniamy, iż „burzy mózgów” zjawiska. Wyjaśniamy, iż zadaniem każdej grupy jest ułożenie tych zadaniem każdej grupy jest ułożenie tych zjawisk w jakiej kolejności chcieliby je poznać. zjawisk w jakiej kolejności chcieliby je poznać. Grupy mogą ze sobą negocjować i wybrać Grupy mogą ze sobą negocjować i wybrać wspólną listę planowanych tematów do wspólną listę planowanych tematów do poznania według kolejności od 1 do 10. Należy poznania według kolejności od 1 do 10. Należy określić czas pracy. określić czas pracy.

635635 to technika, dzięki której można rozwiązać to technika, dzięki której można rozwiązać

różne problemy. Jest modyfikacją „burzy różne problemy. Jest modyfikacją „burzy mózgów”. Różni się tylko sposobem organizacji mózgów”. Różni się tylko sposobem organizacji i przeprowadzenia. Liczba pierwsza – 6 – i przeprowadzenia. Liczba pierwsza – 6 – oznacza liczbę osób lub grup, liczba środkowa – oznacza liczbę osób lub grup, liczba środkowa – 3 – oznacza liczbę rozwiązań, liczba końcowa – 3 – oznacza liczbę rozwiązań, liczba końcowa – 5 – oznacza liczbę tzw. rundek. Na widocznym 5 – oznacza liczbę tzw. rundek. Na widocznym miejscu zapisujemy problem. Dzielimy klasę na miejscu zapisujemy problem. Dzielimy klasę na 6 grup. Każdej grupie rozdajemy 6 grup. Każdej grupie rozdajemy ponumerowane od 1 do 6 formularze. ponumerowane od 1 do 6 formularze. Zadaniem poszczególnych grup jest wpisanie 3 Zadaniem poszczególnych grup jest wpisanie 3 rozwiązań problemu na formularzu. Na hasło rozwiązań problemu na formularzu. Na hasło „START” grupy postępują jak wcześniej – „START” grupy postępują jak wcześniej – przekazują formularze 5 razy, co pozwoli na przekazują formularze 5 razy, co pozwoli na zapełnienie 18 rubryk na 6 formularzach. zapełnienie 18 rubryk na 6 formularzach. Pierwszą sesję generowania pomysłów można Pierwszą sesję generowania pomysłów można ograniczyć do sześciu minut, następnie ograniczyć do sześciu minut, następnie zwiększać o minutę każdą. Technikę tą można zwiększać o minutę każdą. Technikę tą można modyfikować.modyfikować.

RYBI SZKIELET RYBI SZKIELET nazwa tej techniki pochodzi od kształtu nazwa tej techniki pochodzi od kształtu

przypominającego „rybi szkielet”. Służy do przypominającego „rybi szkielet”. Służy do identyfikacji czynników odpowiadających za identyfikacji czynników odpowiadających za powstanie problemu. Na plakacie lub tablicy powstanie problemu. Na plakacie lub tablicy przygotowujemy model przypominający „rybi przygotowujemy model przypominający „rybi szkielet”, w głowie którego wpisujemy dowolny szkielet”, w głowie którego wpisujemy dowolny problem. Dzieci za pomącą „burzy mózgów” problem. Dzieci za pomącą „burzy mózgów” ustalają główne czynniki, które mogą stanowić ustalają główne czynniki, które mogą stanowić powód takiego skutku i wpisują je w tzw. „ości powód takiego skutku i wpisują je w tzw. „ości duże”. Dzielimy klasę na tyle grup ile jest duże”. Dzielimy klasę na tyle grup ile jest „dużych ości”. Każda grupa otrzymuje jedną „dużych ości”. Każda grupa otrzymuje jedną „ość” i próbuje odnaleźć przyczyny, które mają „ość” i próbuje odnaleźć przyczyny, które mają wpływ na czynnik główny. Następnie wpływ na czynnik główny. Następnie przedstawiciele poszczególnych grup wpisują przedstawiciele poszczególnych grup wpisują czynniki szczegółowe w „ości małe”. Z zebranej czynniki szczegółowe w „ości małe”. Z zebranej listy danych wybierają najistotniejsze, listy danych wybierają najistotniejsze, wyciągają wnioski i problem jest rozwiązany. wyciągają wnioski i problem jest rozwiązany. Należy ustalić limit czasu na wykonanie Należy ustalić limit czasu na wykonanie zadania.zadania.

MAPY MENTALNEMAPY MENTALNE to metoda wizualnego opracowania problemów z to metoda wizualnego opracowania problemów z

wykorzystaniem symboli, słów pisanych, wykorzystaniem symboli, słów pisanych, obrazków, rysunków. Podajemy uczniom obrazków, rysunków. Podajemy uczniom problem, każdemu rozdajemy kartki papieru problem, każdemu rozdajemy kartki papieru podzielone na dwie części i kolorowe mazaki. podzielone na dwie części i kolorowe mazaki. Uczniowie w dowolny sposób przedstawiają Uczniowie w dowolny sposób przedstawiają tematy. Wywieszamy pracę w widocznym tematy. Wywieszamy pracę w widocznym miejscu i prosimy autorów o ich miejscu i prosimy autorów o ich zaprezentowanie. Następnie przeznaczamy zaprezentowanie. Następnie przeznaczamy chwilę czasu na refleksje i zastanowienie. chwilę czasu na refleksje i zastanowienie. Rozdajemy uczniom po cztery kartki. Na nich Rozdajemy uczniom po cztery kartki. Na nich mają wpisać hasła kojarzące im się ze szkołą. mają wpisać hasła kojarzące im się ze szkołą. Dzielimy uczniów na grupy 4-6 osobowe. W Dzielimy uczniów na grupy 4-6 osobowe. W grupach uczniowie mieszają wcześniej zapisane grupach uczniowie mieszają wcześniej zapisane kartki. Następnie porządkują w gromadki o kartki. Następnie porządkują w gromadki o podobnej treści. Wyklejają je na dużym plakacie. podobnej treści. Wyklejają je na dużym plakacie. Powstaje wtedy projekt mapy pojęciowej. Powstaje wtedy projekt mapy pojęciowej. Następnie dorysowują, dopisują nowe hasła, Następnie dorysowują, dopisują nowe hasła, łączą liniami, strzałkami i powstaje mapa łączą liniami, strzałkami i powstaje mapa mentalna.mentalna.

ZABAWA NA HASŁO ZABAWA NA HASŁO ważny jest tutaj efekt końcowy, który ważny jest tutaj efekt końcowy, który

uzależniony jest od podziału zadań i uzależniony jest od podziału zadań i współpracy. Elementem mobilizującym współpracy. Elementem mobilizującym jest ograniczenie czasowe. Zabawa na jest ograniczenie czasowe. Zabawa na hasło to połączenie dwóch metod – hasło to połączenie dwóch metod – wykonanie zadania + metoda pracy wykonanie zadania + metoda pracy we współpracy. Dzielimy klasę na we współpracy. Dzielimy klasę na cztery grupy. Każda grupa ma zadanie cztery grupy. Każda grupa ma zadanie do wykonania w oddzielnych do wykonania w oddzielnych pomieszczeniach. Po upływie pomieszczeniach. Po upływie wyznaczonego czasu grupy spotykają wyznaczonego czasu grupy spotykają się w jednej Sali i prezentują to co się w jednej Sali i prezentują to co przygotowali.przygotowali.

KOSZ I WALIZECZKAKOSZ I WALIZECZKA rozdajemy dzieciom kartki formatu rozdajemy dzieciom kartki formatu

A-4 z narysowanym koszem i A-4 z narysowanym koszem i walizeczką. Zadaniem uczniów jest walizeczką. Zadaniem uczniów jest w pisanie w kontury walizeczki w pisanie w kontury walizeczki cech pozytywnych bohatera, a w cech pozytywnych bohatera, a w kontury kosza tego, co jest godne kontury kosza tego, co jest godne potępienia i wyrzucenia. Należy potępienia i wyrzucenia. Należy określić czas wykonania zadania.określić czas wykonania zadania.

TARCZA STRZELECKA TARCZA STRZELECKA służy sprawdzeniu wiedzy i służy sprawdzeniu wiedzy i

umiejętności strzelca. Strzelcem może umiejętności strzelca. Strzelcem może być uczeń lub nauczyciel. Za pomocą być uczeń lub nauczyciel. Za pomocą tarczy możemy ocenić lekcje, fakty, tarczy możemy ocenić lekcje, fakty, wydarzenia. Strzał w dziesiątkę wydarzenia. Strzał w dziesiątkę oznacza pełną perfekcję, a strzał w oznacza pełną perfekcję, a strzał w poza tarczę to pudło. Na tablicy lub poza tarczę to pudło. Na tablicy lub szarym papierze rysujemy tarczę szarym papierze rysujemy tarczę strzelecką uwzględniając wybrane strzelecką uwzględniając wybrane aspekty lekcji. Rozdajemy dzieciom po aspekty lekcji. Rozdajemy dzieciom po cztery strzały i pozwalamy na cztery strzały i pozwalamy na strzelanie. Wynik powyższej ewaluacji strzelanie. Wynik powyższej ewaluacji informuje, jak uczniowie ocenili informuje, jak uczniowie ocenili atmosferę zajęć i zastosowane atmosferę zajęć i zastosowane pomoce. Za pomocą tarczy strzeleckiej pomoce. Za pomocą tarczy strzeleckiej możemy ocenić prawie wszystko.możemy ocenić prawie wszystko.