İNKİŞAF

MƏQSƏDİMİZDİR

–

BAKI - 2019

YETMİŞ DOQQUZUNCU KİTAB

MART 2017 - MAY 2017

BAKI - 2019

ББК 32 Я 56

Бурахылышына мясул академик

РАМИЗ МЕЩДИЙЕВ

ЯЛИЙЕВ ИЛЩАМ Я 56 Инкишаф – мягсядимиздир. Б., Азярняшр, 2019, 400 сящ.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin оxuculara təqdim olunan «İnkişaf – məqsədimizdir» çoxcildliyinin bu cildində dövlət başçıсынын Fransa Respublikasına səfəri və Qazaxıstan Resпublikası Prezi-dentinin ölkəmizə səfəri zamanı bu ölkələrin dövlət və hökumət rəhbərləri ilə enerji və qeyri-neft sektoruna, kənd təsərrüfatına даир bağlanan müqa-vilələr, təhsil, mədəniyyət sahəsində anlaşma və hərtərəfli əməkdaşlıq mə-sələlərinin müzakirəsinə щяср едилмиш materiallar toplanmışdır. Азярбай-ъан Президентинин бцтцн эюрцш вя данышыгларында Ермянистан–Азярбайъан, Даьлыг Гарабаь мцнагишясинин бейнялхалг щцгуг нормалары вя Азярбай-ъанын ярази бцтювлцйц чярчивясиндя щялли йоллары приоритет мясяля кими ки-табда юз яксини тапмышдыр.

Чохъилдлийин бу ъилдиндя ölkə başçısının Azяrbaycan Ordusunun aprel qя-lяbяlяrinin ildюnцmц ilя яlaqяdar bir qrup hərbçi ilə görüşündə, «Bakы–2017» IV Иslam Hяmrяyliyi oyunlarыnыn, Xяzяrdяn baшlayan Su Sяyahяtinя Start mərasimində, V Qlobal Bakı Forumunda, Novruz bayramı münasibətilə İçərişəhərdə təşkil olunan bayram şənliyində, Bakы Ali Neft Mяktяbinin yeni binasının açılışında, həmçinin bölgələrə səfəri zamanı Saatlы rayonun-da pambыqчыlыьыn inkiшafы mяsяlяlяrinя dair respublika mцшavirяsində, Na-zirlяr Kabinetinin 2017-ci ilin birinci rцbцnцn sosial-iqtisadi inkiшafыnыn yekunlarыna vя qarшыda duran vяzifяlяrя hяsr olunan iclasыnda nitq və çı-xışlarına даир материаллара да geniş yer verilmişdir.

ЫСБН 978-9952-8100-7-3

32-ББК 2019651(07)М

0801000000Я

© Азярняшр, 2019

5

ИRAN İSLAM RESPUBLİKASINA RЯSMИ SЯFЯR 5 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 5-dя Иran Иslam Respublikasыna rяsmi sяfяrя gяlmişdir. Azяrbaycanыn vя Иranыn Dюvlяt bayraqlarыnыn dalьalandыьы

Tehranыn Mehrabad aeroportunda prezident Иlham Яliyevin шяrяfinя Fяxri qarovul dяstяsi dцzцlмцшdц.

Azяrbaycan Prezidentini Иranыn yцksяkvяzifяli dюvlяt vя hюkumяt rяsmilяri qarшыladыlar.

6

RЯSMИ QARШЫLANMA MЯRASИMИ Tehran 5 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin

martыn 5-dя Tehranda rяsmi qarшыlanma mяrasimi olmuşdur. Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyev sцvari dяstяnin mцшa-

yiяti ilя «Sяdabad» sarayыna gяldi. Azяrbaycanыn vя Иranыn Dюvlяt bayraqlarыnыn dalьalandыьы

Sяdabad sarayыnыn qarшыsыndakы meydanda prezident Иlham Яliyevin шяrяfinя Fяxri qarovul dяstяsi dцzцlмцшdц.

Иran prezidenti Hяsяn Ruhani Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyevi qarшыladы.

Azяrbaycanыn vя Иranыn Dюvlяt himnlяri sяslяndiрилди. Fяxri qarovul dяstяsinin rяisi Azяrbaycan Prezidentinя ra-

port verdi. Dюvlяt baшчыlarы Fяxri qarovul dяstяsinin юnцndяn keчdilяr. Prezidentlяr birgя foto чяkdirdilяr. Иranыn dюvlяt vя hюkumяt nцmayяndяlяri Azяrbaycan prezi-

denti Иlham Яliyevя, Azяrbaycan nцmayяndя heyяtinin цzvlяri isя Иran prezidenti Hяsяn Ruhaniyя tяqdim olundu.

7

ИRAN İSLAM RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ HЯSЯN RUHANИ İLƏ MЯHDUD TЯRKИBDЯ GЮRЦШ Tehran 5 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin

vя Иran Иslam Respublikasыnыn Prezidenti Hяsяn Ruhaninin martыn 5-dя rяsmi qarшыlanma mяrasimi baшa чatdыqdan sonra mяhdud tяrkibdя gюrцшц olmuşdur.

Gюrцшdя Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyevin Иrana rяsmi sяfяrinin яlaqяlяrimizin inkiшafыnda bюyцk rolu olduьu qeyd edildi. Юlkяlяrimiz arasыnda яmяkdaшlыьыn inkiшafыnda yцksяk sяviyyяli qarшыlыqlы sяfяrlяrin яhяmiyyяti xцsusi vurьulandы.

Prezident Иlham Яliyev dяvяtя gюrя prezident Hяsяn Ruha-niyя tяшяkkцrцnц bildirdi, Azяrbaycanыn Иran ilя яlaqяlяrin in-kiшafыna bюyцk юnяm verdiyini гейд етди.

8

GENИШ TЯRKИBDЯ GЮRЦШ Tehran 5 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin

vя Иran Иslam Respublikasыnыn Prezidenti Hяsяn Ruhaninin mar-tыn 5-dя mяhdud tяrkibdя gюrцшц baшa чatdыqdan sonra nцma-yяndя heyяtlяrinin iшtirakы ilя geniш tяrkibdя danышыqlar keçiril-mişdir.

H я s я n R u h a n и: Mюhtяrяm cяnab prezident Иlham Яliyevя vя onu mцшayiяt edяn nцmayяndя heyяtinя «Xoш gяlmisiniz!» – deyirяm. Sizi gюrmяyя чox шadam.

Cяnab Prezident vя nцmayяndя heyяtinin цzvlяri ilя bizim burada keчirdiyimiz gюrцш bir baшlanьыc olmuшdur. Цmid edirяm ki, bu baшlanьыc bizim яlaqяlяrimizя daha yaxшы tюhfя verяcяk. Mяmnunluqla qeyd etmяk istяyirяm ki, юtяn illяrdя 2 юlkя, 2 dюvlяt arasыndakы яlaqяlяr sцrяtlя inkiшaf edяrяk, ge-niшlяnib. Bu da gюstяrir ki, biz gяlяcяyя цmidlя baxmalыyыq.

И l h a m Я l и y e v: Tяшяkkцr edirяm, hюrmяtli cяnab Pre-zident!

Иlk nюvbяdя, dяvяtя, mяnя vя nцmayяndя heyяtinя gюstяr-diyiniz qonaqpяrvяrliyя gюrя Sizя minnяtdaram.

Иran–Azяrbaycan яlaqяlяrinin uьurla inkiшafы bizi чox se-vindirir. Son bir neчя il яrzindя bu яlaqяlяr, deyя bilяrяm ki, яn yцksяk zirvяyя qalxыб. Bir чox юnяmli mяsяlяlяr юz hяllini tapыб vя bu gцn Иran–Azяrbaycan яmяkdaшlыьы, demяk olar ki, bцtцn sahяlяri яhatя edir.

Bizim яlaqяlяrimiz tarixя яsaslanыr. Bu яlaqяlяr dostluq, qardaшlыq яlaqяlяridir vя prezidentlяr sяviyyяsindя gюrцшlяri-miz, nazirlяrin gюrцшlяri цmumi iшimizя bюyцk tюhfяdir.

9

* * * Gюrцшdя юlkяlяrimiz arasыnda mяdяni, iqtisadi, dini яlaqя-

lяrin vя mehriban qonшuluьun яmяkdaшlыьыmыzыn яsasыnы tяшkil etdiyi vurьulandы. Azяrbaycan ilя Иran arasыnda яlaqяlяrin юl-kяlяrimizin maraqlarы яsasыnda inkiшaf etdiyinin qeyd olunduьu gюrцшdя qarшыlыqlы sяrmayя qoyuluшunun яhяmiyyяti diqqяtя чatdыrыldы, bu istiqamяtdя bir sыra addыmlarыn atыldыьы bildirildi.

Sюhbяt zamanы iqtisadi яlaqяlяrimizin sцrяtlя inkiшaf etdiyi, Xяzяr dяnizindя, enerji, o cцmlяdяn neft-qaz sahяlяrindя яmяk-daшlыг цчцн yaxшы potensialыn olduьu vurьulandы. Юlkяlяrimiz arasыnda яmяkdaшlыьыn daha da inkiшaf etdirilmяsinin vacibliyi qeyd olundu, hяrbi-texniki sahяdя яmяkdaшlыq цчцn yaxшы pers-pektivlяrin mюvcudluьu diqqяtя чatdыrыldы.

Gюrцшdя Azяrbaycan ilя Иran arasыnda dostluq vя qardaшlыq mцnasibяtlяrinin son illяr daha yцksяk sяviyyяyя чatdыьы vur-ьulandы, яlaqяlяrimizin bundan sonra da inkiшaf etdirilmяsi цчцn geniш potensialыn olduьu bildirildi.

10

SЯNЯDLЯRИН ИMZALANМАСЫ МЯРАСИМИ Tehran 5 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin

vя Иran Иslam Respublikasыnыn Prezidenti Hяsяn Ruhaninin iшtirakы ilя martın 5-də geniş tərkibdə görüş başa çatdıqdan sonra sяnяdlяrin imzalanmasы mяrasimi oлmuşdur.

«Azяrbaycan Respublikasыnыn Maliyyя Bazarlarыna Nяza-rяt Palatasы vя Иran Иslam Respublikasыnыn Иqtisadi Mяsяlяlяr vя Maliyyя Nazirliyi yanыnda Maliyyя Monitorinqi Иdarяsi arasыnda cinayяt yolu ilя яldя edilmiш pul vяsaitlяrinin vя ya digяr яmlakыn leqallaшdыrыlmasыna vя terrorчuluьun maliyyяlяш-dirilmяsinя qarшы mцbarizя sahяsindя яmяkdaшlыьa dair Anlaш-ma Memorandumu»nu Azяrbaycan Respublikasыnыn Maliyyя Bazarlarыna Nяzarяt Palatasыnыn sяdri Rцfяt Aslanlы vя Иran Иslam Respublikasыnыn Иqtisadi Mяsяlяlяr vя Maliyyя Nazirliyi yanыnda Maliyyя Monitorinqi Иdarяsinin icraчы direktoru Mey-sam Nяsiri Яhmяdяbadi imzaladыlar.

«Azяrbaycan Dяmir Yollarы» Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяti ilя Иran Иslam Respublikasыnыn Dяmir Yollarы Шirkяti arasыnda dяmir yolu яlaqяsinin birlяшdirilmяsinя dair Anlaшma Memo-randumu»nu «Azяrbaycan Dяmir Yollarы» Qapalы Sяhmdar Cяmiyyяtinin sяdri Cavid Qurbanov vя Иran Иslam Respubli-kasыnыn Dяmir Yollarы Шirkяtinin prezidenti Sяid Mяhяmmяd-zadя imzaladыlar.

11

ИRAN ИSLAM RESPUBLИKASЫNЫN PREZИDENTИ HЯSЯN RUHANИ ИЛЯ БИРЭЯ MЯTBUATA BЯYANATLARLA ЧЫXЫШLAR Tehran 5 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev вя

Иran Иslam Respublikasыnыn Prezidenti Hяsяn Ruhani martın 5-də sənədlərin imzalanması mərasimi başa çatdıqdan sonra mяtbuata bяyanatlarla чыxыш etmişlər.

Иran prezidenti Hяsяn Ruhaninin bяyanatы

Bismillahir rяhmanir rяhim! Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti hюrmяtli cяnab

Иlham Яliyevi vя onu mцшayiяt edяn yцksяk sяviyyяli nцma-yяndя heyяtini salamlayыr vя «Xoш gяlmisiniz!» – deyirяm.

Son 3 il яrzindя Azяrbaycan–Иran яlaqяlяri yцksяk sяviy-yяdя inkiшaf edib. Bu яlaqяlяr щям siyasi, ikitяrяfli, regional vя beynяlxalq mяsяlяlяri яhatя edib, щям dя iqtisadi vя mяdя-ni sahяdя geniшlяnib. Son 10 ay яrzindя ticarяtin hяcmi 2 юlkя arasыnda яlaqяlяrin inkiшafыnыn gюstяricisi olmaqla, hяr 2 dюv-lяtin bu яlaqяlяrin vцsяt tapmasы цчцn sяylяrini nцmayiш et-dirir. Azяrbaycan ilя Иran tranzit mяsяlяlяrindя, xцsusilя dя Шimal–Cяnub nяqliyyat dяhlizindя mцhцm rol oynayыr vя Astara(Иран)–Astara (Азярбайъан) dяmir yollarыnыn birlяшdi-rilmяsi bu mцhцm layihяnin gerчяklяшmяsindя birinci vacib addыmdыr.

Azяrbaycan Rяшt–Astara (Азярбайъан) dяmir yolunun чяkiliшindя iшtirak edяcяk vя 2 юlkяnin sяyi ilя бу йолун in-шasына baшlanacaqдыр. Hяr 2 юlkя enerji sahяsindя яmяkdaшlы-

12

ьa hazыr olduьunu bяyan edir. Иran Иslam Respublikasы Azяr-baycanыn neft vя neft mяhsullarыnыn cяnub sularыna чatdы-rыlmasыnda maraqlыdыr vя цmidvarыq ki, bu sahяdя яmяkdaшlы-ьыmыz geniшlяnяcяk. Юlkяlяrimiz mцшtяrяk sяrmayя qoyuluшu, elяcя dя Azяrbaycanda Avtomobil zavodunun vя dяrman pre-paratlarы istehsal edяn mцяssisяnin inшasы цчцn юnяmli addыm-lar atыb vя bu mяsяlяdя zяruri razыlaшmalar яldя edilibдир. Цmidvarыq ki, yaxыn gяlяcяkdя bu layihяlяr hяyata keчirilяcяk. Azяrbaycan Respublikasы vя Иran Xяzяr dяnizinin sahilindя yerlяшir vя bu dяnizin чirklяnmяsinin qarшыsыnыn alыnmasы vя ekosistemin qorunmasы hяr ики юlkя цчцn bюyцk яhяmiyyяt kяsb edir.

Иstяr mяhdud tяrkibli, istяrsя dя geniш tяrkibli gюrцшlяrdя mцzakirя etdiyimiz mюvzular sыrasыnda bu vacib mяsяlяyя toxunduq ki, mюvcud olan konvensiyalar, elяcя dя sahilyanы 5 юlkя arasыnda яldя olunan razыlaшmalar hяyata keчirilsin vя Xяzяr dяnizinin ekosisteminin qorunmasыnda qazanыlan uьurlarыn шahidi olaq.

Xяzяr dяnizi ilя baьlы 2 vacib mяsяlя dя var ki, onlardan biri sahilyanы 5 юlkя arasыnda dяnizin hцquqi statusu ilя baьlы razыlaшmanыn яldя olunmasыdыr. Bu mяsяlяdя Azяrbaycan Respublikasы vя Иran Иslam Respublikasы arasыnda fikir birliyi vя qarшыlыqlы tяrяfdaшlыq юnяm kяsb edir. Юtяn illяr яrzindя biz bu mяsяlяni mцzakirя etmiшik vя bugцnkц gюrцшlяrimizdя dя son nяticяnin яldя olunmasы istiqamяtindя яmяkdaшlыьыmыzы davam etdirяcяyimizi bяyan etdik. Xяzяr dяnizindяki neft mяnbяlяrinin istifadяsinя dair яmяkdaшlыьыmыzы davam etdirmяklя baьlы fikir mцbadilяsi apardыq vя hяr 2 юlkяnin neft nazirlяri bu mяsяlяni uьurla nяticяlяnяnя qяdяr diqqяt mяrkяzindя saxlayacaqlar.

Bugцnkц danышыqlarыn mюvzularыndan biri dя цчtяrяfli яmяkdaшlыq formatы olub. Цчtяrяfli яmяkdaшlыq formatы – Azяr-baycan–Иran–Rusiya, Azяrbaycan–Иran–Tцrkiyя vя Azяrbay-can–Иran–Gцrcцstan gцndяlikdяdir. Azяrbaycan–Иran–Rusiya цчtяrяfli formatы чяrчivяsindя юnяmli addыmlar atыlыb. Цч юlkя-nin dюvlяt baшчыlarы sяviyyяsindя bu mяsяlя ilя baьlы toplantы keчirilib. Azяrbaycan–Иran–Tцrkiyя цчtяrяfli formatы чяrчivя-

13

sindя dя bu gцnя qяdяr яhяmiyyяtli iшlяr gюrцlцb vя bu sahяdя iшlяr davam etdirilmяlidir. Bugцnkц gюrцшцmцzdя isя Azяr-baycan–Иran–Gцrcцstan цчtяrяfli formatы ilя baьlы mцzaki-rяlяr apardыq vя belя qяrara gяldik ki, bu mяsяlяni diqqяt mяrkяzindя saxlayaq.

Bugцnkц danышыqlarыmыzda regional mяsяlяlяrlя baьlы mц-zakirяlяrimiz oldu. Azяrbaycanыn vя Иranыn regional mяsяlя-lяrlя яlaqяdar mюvqelяri bir-birinя yaxыndыr. Biz bu fikirdя-yik ki, terrorist fikirlяr vя terrorist ideyalar bu bюlgяdя hяmi-шяlik yox olsun. Suriya vя Иraq mяsяlяlяri ilя baьlы ortaq mюvqelяrimiz var. Bugцnkц gюrцшlяrimizdя цmid etdiyimizi bildirdik ki, 3 юlkяnin – Rusiya, Иran vя Tцrkiyяnin sяylяri Suriya mяsяlяsindя nяticя versin. Astanada baшlanan yol nя-ticяdя uьurla baшa чatsыn vя Suriya mяsяlяsi danышыqlar yolu ilя hяllini tapsыn. Иran Иslam Respublikasы bu яqidяdяdir ki, юlkяlяrin яrazi bцtюvlцyцnя hюrmяt edilmяli, regiondakы mц-naqiшяlяr danышыqlar vя diplomatik yollarla tяnzimlяnmяlidir. Цmidvarыq ki, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsi danышыqlar yolu ilя hяllini tapacaqдыр.

Sonda bir mяqamы vurьulamaq istяyirяm ki, Azяrbaycan–Иran mцnasibяtlяri dostluьa vя qardaшlыьa яsaslanan strateji mцnasibяtlяrdir.

Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyevin bяyanatы

Hюrmяtli cяnab Prezident! Иlk nюvbяdя, dяvяtя vя mяnя gюstяrdiyiniz qonaqpяrvяrli-

yя gюrя Sizя minnяtdaram. Qardaш Иran torpaьыnda yenidяn olmaьыmdan чox mяmnunam. Bu mяnim son 3 il яrzindя Иran Иslam Respublikasыna цчцncц sяfяrimdir. Bцtюvlцkdя, son 3 il яrzindя mяn cяnab prezident Ruhani ilя 8 dяfя gюrцш-mцшяm. Bu юzlцyцndя bir gюstяricidir. Bu gюstяrir ki, Иran–Azяrbaycan dostluq, qardaшlыq яlaqяlяri чox uьurla vя sцrяt-lя inkiшaf edir. Bizim яlaqяlяrimiz qяdim tarix, mяdяniyyяt, ortaq din яsasыnda qurulub. Bu mюhkяm tяmяl яsasыnda biz gюzяl яmяkdaшlыq qurmuшuq. Siyasi яlaqяlяrimiz yцksяk sя-

14

viyyяdяdir. Biz bцtцn beynяlxalq tяшkilatlarda bir-birimizi dяstяklяyirik. Ermяnistan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mц-naqiшяsinin Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц, suverenliyi яsasыn-da hяll olunmasы istiqamяtindя sяylяrinя gюrя Иran Иslam Respublikasыna minnяtdarlыьыmыzы bildiririk. Bu mюvqe bey-nяlxalq prinsiplяrя, qanuna vя яdalяtя яsaslanыr. Hяr bir юl-kяnin яrazi bцtюvlцyц toxunulmazdыr.

Иqtisadi sahяdя чox gюzяl nяticяlяr varдыр. Keчяn il bizim ticarяt dюvriyyяmiz 70 faizdяn чox artыбdыr. Bu, яldя edilmiш razыlaшmalarыn nяticяsidir. Иmzalanmыш bцtцn sяnяdlяr hяyat-da юz яksini tapыr vя reallaшыr. Tяkcя keчяn il mяnim Иrana vя prezident Ruhaninin Azяrbaycana sяfяrlяrimiz чяrчivяsindя 18 sяnяd imzalanыб. Bu gцn яlavя 2 sяnяd imzalandы. Bu, яla-qяlяrimiz цчцn mюhkяm hцquqi baza yaradыr. Иran tяrяfi Azяrbaycana sяrmayя qoymaьa baшlaйыбdыr, biz buna gюrя dя minnяtdarыq. Eyni zamanda, prezident Ruhani qeyd etdi-yi kimi, Azяrbaycan da Rяшt–Astara dяmir yolunun чяkiliшi цчцn bюyцk hяcmdя юz maliyyя resurslarыnы sяfяrbяr edib. Mяn 1 il bundan яvvяl bu salonda qeyd etmiшdim ki, 2016-cы ildя Azяrbaycan юz dяmir yolunu Azяrbaycan–Иran sяrhяdi-nя qяdяr чяkяcяk vя biz buna nail olduq, bu reallыqdыr. Hяtta Astaraчay цzяrindя dяmir yolu kюrpцsц dя tikilib istifadяyя verilibдир. Bu gцnlяrdя birinci qatar artыq sяrhяdi yeni ti-kilmiш kюrpц vasitяsilя keчib.

Birgя icra etdiyimiz Шimal–Cяnub nяqliyyat dяhlizi tarixi hadisяdir. Bu layihя eyni zamanda, regional яmяkdaшlыq mя-sяlяlяrinя дя mцhцm tюhfя verir. Иndi regionda цчtяrяfli for-matlarыn sayы чoxalыr.

Energetika sahяsindя bюyцk uьurlar яldя edilib. Biz elek-trik xяtlяrimizi birlяшdirdik vя indi mцbadilя aparыlыr. Neft-qaz sektorunda яmяkdaшlыq цчцn yaxшы imkanlar varдыр. Иran шirkяti «Шahdяniz-2» layihяsinin fяal iшtirakчыsыdыr vя sяrma-yяdarыdыr. Xяzяr dяnizindя mцшtяrяk neft-qaz яmяliyyatlarы-nыn yerinя yetirilmяsi цчцn bu gцn geniш fikir mцbadilяsi aparыl-dы. Mяn xцsusilя mцшtяrяk iqtisadi Komissiyanыn fяaliyyяtini qeyd etmяk istяyirяm. Komissiya чox fяal iшlяyir, prezidentlя-

15

rin bцtцn gюstяriшlяrini vaxtыnda vя yцksяk sяviyyяdя icra edir. Иran–Azяrbaycan яlaqяlяri tяkcя xalqlarыmыz цчцn deyil, bцtцn region цчцn юnяmlidir. Bizim yaxыn яlaqяlяrimiz regionda sabitliyin mюhkяmlяnmяsinя mцhцm tюhfяdir.

Qeyd etmяliyяm ki, bu il Azяrbaycanda «Иslam hяmrяyli-yi иli» elan ediliбdir. Biz чalышыrыq ki, иslam alяmindя birliyi, hяmrяyliyi mюhkяmlяndirяk. Biz юz milli-mяnяvi, dini dяyяr-lяrimizя чox sadiqik. Ики aydan sonra Bakыda IV Иslam Hяm-rяyliyi oyunlarы keчirilяcяk. Bu tяkcя idman yarышы olmaya-caq. Bu, иslam alяminin birlяшmяsi demяkdir. Яminяm ki, Иran idmanчыlarы bu yarышlarda bюyцk uьur qazanaraq, yцk-sяk pillяlяrя qalxacaqlar. Qeyd etmяliyяm ki, biz Иran–Azяr-baycan яlaqяlяrinin inkiшafыna xцsusi яhяmiyyяt veririk, bu яlaqяlяri чox yцksяk qiymяtlяndiririk. Bugцnkц sяfяrim bu яlaqяlяrin inkiшafыna чox bюyцk dяstяk olacaqдыр.

Bir daha qonaqpяrvяrliyя gюrя Sizя minnяtdaram vя fцr-sяtdяn istifadя edяrяk, cяnab Prezident, Sizi Azяrbaycana rяsmi sяfяrя dяvяt edirяm.

16

ИRAN İSLAM RESPUBLİKASININ ALİ RЯHBЯRİ SEYИD ЯLИ XAMENEİ İLƏ GЮRЦШ

Tehran

5 mart 2017-ъи ил

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev martыn 5-dя Иran Иslam Respublikasыnыn Ali Rяhbяri Seyid Яli Xamenei ilə gюrцшmüşdür.

Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyev Иranыn Ali Rяhbяri Seyid Яli Xamenei ilя gюrцшlяrini mяmnunluqla xatыrlaтdы. Dюvlяtimizin baшчыsы bildirdi ki, Azяrbaycan vя Иran yaxыn dost vя qonшu юl-kяlяrdir. Son illяr Azяrbaycan–Иran яlaqяlяrinin чox yaxшы inkiшaf etdiyini vurьulayan prezident Иlham Яliyev bildirdi ki, siyasi, iqtisadi vя digяr sahяlяrdя mцnasibяtlяrimiz yцksяk sяviyyяdяdir. Azяrbaycan vя Иran beynяlxalq tяшkilatlar чяrчivяsindя bir-birini fяal dяstяklяyir.

Mцtяmadi qarшыlыqlы sяfяrlяrin mцnasibяtlяrimizi daha da mюh-kяmlяndirdiyini гейд едян prezident Иlham Яliyev bu sяfяrlяr чяrчivяsindя 20-dяk sяnяdin imzalanmasыnыn vя qяrarlarыn qяbul edilmяsinin яhяmiyyяtini vurьuladы. Dюvlяtimizin baшчыsы 2 юlkя arasыnda ticarяt dюvriyyяsinin artdыьыnы diqqяtя чatdыrdы. Шimal–Cяnub nяqliyyat dяhlizi layihяsinin hяyata keчirilmяsinin tarixi hadisя olduьunu вурьулайан Azяrbaycan Prezidenti qeyd etdi ki, bu nяinki Azяrbaycanыn vя Иranыn, цmumiyyяtlя, digяr юlkяlяrin дя bir-birinя daha da yaxыnlaшmasыnda mцhцm rol oynayacaq.

Иranыn Ali Rяhbяri Seyid Яli Xamenei юlkяsinin Azяrbaycan ilя яmяkdaшlыьa bюyцk яhяmiyyяt verdiyini bildirdi. Qarшыlыqlы ticarяt dюvriyyяsi hяcminin daha da artыrыlmasыnыn vacibliyini qeyd edяn Seyid Яli Xamenei prezident Иlham Яliyevя fяaliyyя-tindя uьurlar dilяdi vя Azяrbaycan xalqыna firavanlыq arzularыnы чatdыrdы.

17

Səfər baшa çatdı Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin

Иran Иslam Respublikasыna rяsmi sяfяri martыn 5-dя baшa чatdı. Tehranыn «Mehrabad» Beynəlxalq Aeroportunda Azərbay-

can Пrezidentinin шяrяfinя Fяxri qarovul dяstяsi dцzцlмцшdц. Prezident Иlham Яliyevi Иranыn yцksяkvяzifяli dюvlяt vя

hюkumяt rяsmilяri yola saldыlar.

18

8 MART – BEYNЯLXALQ QADЫNLAR GЦNЦ MЦNASИBЯTИ ИLЯ AZЯRBAYCAN QADЫNLARЫNA TЯBRИK

Hюrmяtli xanыmlar! Sizi Beynяlxalq Qadыnlar Gцnц mцnasibяti ilя sяmimi-

qяlbdяn tяbrik edir, hamыnыza cansaьlыьы, sяadяt vя gяlяcяk iшlяrinizdя uьurlar arzulayыram.

Azяrbaycan qadыnыnыn tarixяn cяmiyyяtdя tutduьu mюvqe-yinин hяyatыmыzыn bцtцn sahяlяrindя mцhцm nailiyyяtlяrя yol aчan vя inkiшafыmыzы tяmin edяn baшlыca amil kimi mцstяsna яhяmiyyяti vardыr. Юtяn яsrin ilk onilliklяrindя, dцnyanыn bir чox qabaqcыl юlkяlяrinin qadыnlarыndan xeyli яvvяl seчib-seчil-mяk hцququ qazanan qadыnlarыmыz zяngin ictimai-siyasi fя-aliyyяtlяri sayяsindя чoxsaylы mцvяffяqiyyяtlяr яldя etmiшlяr. Bu ilin respublikamыzda «Иslam hяmrяyliyi иli» elan edilmяsi ilя яlaqяdar xцsusi vurьulamaq lazыmdыr ki, mяdяniyyяtin, in-cяsяnяtin, elmin vя tяhsilin mцxtяlif istiqamяtlяri цzrя mцsяl-man Шяrqindя qadыnlar arasыnda ilk addыmlarы mяhz onlar at-mышlar. Gяnc xanыmlarыmыzыn nяsillяrin mяnяvi varisliyi prinsi-pini bu gцn dя qorumaqla, юzlяrinin maarifpяrvяr sяlяflяrinin lяyaqяtli davamчыlarыna чevrilmяlяri sevindirici haldыr.

Чoxяsrlik mяdяni irsimizin tяшяkkцlцndя misilsiz xidmяt-lяrя malik Azяrbaycan qadыnы dцnyaya bяшяr mяdяniyyяti xя-zinяsinin incilяrini yaradan gюrkяmli яdiblяr, tarixi шяxsiyyяt-lяr, tanыnmыш elm vя sяnяt adamlarы bяxш etmiшdir. Milli varlы-ьыmыzыn ifadяsi olaraq, яxlaqi-mяnяvi sяrvяtlяrimizin vя mя-dяni-tarixi dяyяrlяrimizin keчmiшimizin яn mцrяkkяb dюvrlя-rindя belя, qorunub yaшadыlmasы bilavasitя onun adыyla baь-lыdыr.

Ana mяfhumu minillяrdяn bяri xalqыmыzыn tяfяkkцrцndя doьma yurdu, Vяtяn torpaьыnы vя dilimizi tяcяssцm etdirmiш-dir. Analarыmыz azяrbaycanчыlыq mяfkurяsinя sadiq layiqli юv-

19

ladlarыn tяrbiyяsi цчцn цzяrlяrinя dцшяn vяzifяnin юhdяsindяn bu gцn dя шяrяflя gяlirlяr. Иndi цrяyi юlkяmizя hяdsiz sevgiylя dolu, Vяtяni ana qяdяr mцqяddяs bilяrяk, torpaqlarыmыzыn hяr qarышыnы qorumaьa hazыr olan, mцstяqilliyimizlя yaшыd bir nяsil yetiшmiшdir. Bu, Azяrbaycan qadыnыnыn mцasir dюvlяtчi-liyimizя яn bюyцk tюhfяsidir.

Иnanыram ki, yцksяk mяnяviyyatыnыz vя qurub-yaratmaq яzminizlя siz cяmiyyяtimizin hяyatыna bundan sonra da yeni чalarlar gяtirяrяk, daim yenilяшяn юlkяmizin mцstяqillik sal-namяsinя parlaq sяhifяlяr yazacaqsыnыz.

Dяrin hюrmяt vя ehtiramla,

ИLHAM ЯLИYEV Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti

Bakы, 6 mart 2017-ci il

20

«ЦRЯK MЯRKЯZИ»NИN AЧЫLЫШЫ MƏRASİMİ 6 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev vя

xanыmы Mehriban Яliyeva martыn 6-da Respublika Mцalicяvi Diaqnostika Mяrkяzinin nяzdindя «Цrяk Mяrkяzi»nin aчыlышын-da iшtirak etmişlər.

Dюvlяtimizin baшчыsы mяrkяzin rяmzi aчыlышыnы bildirяn lenti kяsdi.

Prezident Иlham Яliyev vя xanыmы Mehriban Яliyeva mяr-kяzdя yaradыlan шяraitlя tanыш oldular.

Dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliyevя vя xanыmы Mehriban Яliyevaya yeni sяhiyyя mцяssisяsi barяdя яtraflы mяlumat ve-rилdi. Qeyd eдилdi ki, «Цrяk Mяrkяzi»nin yeni inшa olunan bi-nasы altыmяrtяbяlidir. Binanыn цmumi sahяsi 13 min kvadrat-metrdir. Bu sяhiyyя ocaьыnыn inшasыna 2015-ci ilin яvvяlindя baшlanыlыb vя tikinti-quraшdыrma iшlяri bu yaxыnlarda baшa чat-dыrыlыb. Mяrkяzin яtrafыnda яsaslы abadlыq vя yaшыllaшdыrma tяd-birlяri hяyata keчirilib. Burada geniшliyi vя mцasirliyi ilя diq-qяti чяkяn parkinq dя fяaliyyяt gюstяrяcяk.

Qeyd edяk ki, «Цrяk Mяrkяzi»nin binasы istяr memarlыq, is-tяrsя dя tяrtibat baxыmыndan яn mцasir standartlara cavab ve-rir. Bu sяhiyyя ocaьы da Azяrbaycanыn inkiшaf modelinin vя dюvlяt quruculuьu fяlsяfяsinin insan amilindяn qaynaqlandыьы-nыn daha bir яyani nцmunяsidir. Mяrkяzdя hяr addыmda insan amilinin baшlыca meyar gюtцrцlmяsi юzцnц яyani surяtdя bцru-zя verir.

Иntensiv terapiya-reanimasiya шюbяsi mяrkяzin birinci mяr-tяbяsindя yerlяшir. Buradakы intensiv terapiya чarpayыlarыnыn sayы 30-a qяdяrdir. Mяrkяzdя bюyцklяrlя yanaшы, kюrpяlяr vя uшaqlar цчцn dя ayrыca reanimasiya otaqlarы varдыр.

21

Bildirildi ki, mяrkяzin yaradыlmasыnda яsas mяqsяd Azяr-baycanda цrяk xяstяliklяrinin profilaktikasыnda, erkяn diaq-nostikasы vя mцalicяsindя beynяlxalq standartlara uyьun xid-mяtin, keyfiyyяt sisteminin tяtbiqinя tяkan vermяk, hяmчinin bu sahяdя чalышan peшяkarlarыn dolьun fяaliyyяtinя hяrtяrяfli шяrait yaratmaqdыr. Bu tibb mцяssisяsi dя яn son elmi-texniki yeniliklяrя яsaslanan texnologiya vя avadanlыqlarla tяchiz edi-lib. Юlkяmizя gяlяn xarici dюvlяtlяrin mцtяxяssislяrinin dя dя-fяlяrlя tяsdiqlяdiklяri kimi, respublikamыzdakы sяhiyyя ocaqla-rыnыn яksяriyyяti tяchizat baxыmыndan dцnyanыn inkiшaf etmiш юlkяlяrindяki tibb mцяssisяlяrindяn heч dя geri qalmыr. Res-publika Mцalicяvi Diaqnostika Mяrkяzinin nяzdindя «Цrяk Mяrkяzi» dя bunun nюvbяti яyani nцmunяlяrindяn biridir.

Reanimasiya шюbяsindя Azяrbaycanda ilk dяfя olaraq «hib-rid» яmяliyyat bloku yaradыlыb. Bu cцr яmяliyyat zamanы xяs-tяnin daimi mцшahidяsi vя mцayinяsi aparыlыr. Цmumilikdя, «Цrяk Mяrkяzi»ndя hяm bюyцklяrdя, hяm dя uшaqlarda яn son texnoloji nailiyyяtlяrя яsaslanan avadanlыq vя cihazlarыn kюmя-yi ilя mцayinя vя mцalicя, elяcя dя kardioloji-invaziv vя aчыq cяrrahiyyя яmяliyyatlarы hяyata keчirilяcяk. Yeni sяhiyyя oca-ьыnda hяr bir xяstя barяdя яtraflы mяlumat яldя etmяk mцmkцn olacaq, mцayinя vя mцalicя dюvrцndяki mяlumatlar arxivlяшdi-rilяcяkдир.

Dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliyevя vя xanыmы Mehriban Яli-yevaya mяlumat verildi ki, cяrrahiyyя яmяliyyatыndan sonra xяstяlяrin mцalicяsi davam etdirilяcяk. Onlar kardioreabilita-siya dюvrцndя hяrtяrяfli tibbi xidmяtlя яhatя olunacaqlar. Xяs-tяlяrя яn mцasir avadanlыqlarыn kюmяyi ilя saьlamlыqlarыnыn tam bяrpasы цчцn yцksяk sяviyyяdя tibbi xidmяt gюstяrilяcяk.

«Цrяk Mяrkяzi»ndя xяstяlяrin istirahяti vя dolьun qida-lanmalarыna da maksimum diqqяt yetirilяcяk. Respublikamыz-dakы istяr dюvlяt, istяrsя dя юzяl tibb mцяssisяlяrinin daxili tяr-tibatы da юzцnяmяxsusluьu ilя fяrqlяnir. Mяhz юlkяmizdяki da-vamlы sosial-iqtisadi inkiшaf vя rяqabяtяdavamlы iqtisadiyyatыn formalaшmasы bu mюhtяшяmliklяri qurub-yaratmaьa imkan ve-

22

rir. «Цrяk Mяrkяzi»ndяki kafe dя bu tibb mцяssisяsinя mцra-ciяt edяnlяrin цrяyincя olacaq.

Mяrkяzdяki konfrans залы da istяnilяn sяviyyяli tяdbirin tяш-kilinя hяrtяrяfli imkan yaradыr. Burada informasiya-kommuni-kasiya texnologiyalarы geniш tяtbiqini tapыb.

Konfrans залыnda dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliyevя vя xa-nыmы Mehriban Яliyevaya Respublika Mцalicяvi Diaqnostika Mяrkяzinin юtяn 5 ildя keчdiyi inkiшaf yolundan bяhs edяn qыsa videoчarx nцmayiш etdirildi.

Mяrkяzdяki tяdris otaqlarы яn son elmi-texniki yeniliklяr nяzяrя alыnmaqla yaradыlыb. Burada tibbi heyяtin bilik vя baca-rыqlarыnы artыrmalarы цчцn mцtяmadi tяdbirlяr hяyata keчi-rilя-cяk. Bu sяhiyyя ocaьыndakы stasionar шюbя dя mцasirliyi ilя diqqяti чяkir. Hяr addыmda sяliqя-sahmanыn, yцksяk zюvqя яsaslanan tяrtibatыn шahidi olursan.

Yeni mяrkяzdяki чarpayыlarыn sayы 100-я, hяkim otaqlarыnыn sayы isя 35-я чatыr. Hazыrda юlkяmizdя daha bюyцk miqyas alan yenidяnqurma tяdbirlяri keyfiyyяtcя dя yeni mяrhяlяyя yцksяlib. Bu hяrtяrяfli шяrait tolerantlыqda dцnya цчцn nцmunя olan Azяrbaycan dюvlяtinin юz vяtяndaшlarыna hяssas mцnasi-bяtinin яyani nцmunяsidir.

Mяrkяzin poliklinikasы da Azяrbaycanda sяhiyyя islahatla-rыnыn yцksяk sяviyyяdя reallaшdыrыlmasыna dяlalяt edir. «Цrяk Mяrkяzi»ndя xяstяlяrin qяbulu vя mцalicяsini yцksяkixtisaslы hяkim-mцtяxяssislяr aparacaqlar. Hяmin tibb mцяssisяsinin hяkim-kardioloqlarы яhaliyя цrяk-damar sisteminin vяziyyяti-nin qiymяtlяndirilmяsi, цrяk-damar xяstяliklяri цzrя risk amil-lяrinin aradan qaldыrыlmasы vя profilaktikasыnda, uzunmцddяtli mцшahidя aparыlmasыnda vя hяrtяrяfli mцalicяsindя yardыmчы olacaqlar.

«Цrяk Mяrkяzi» ilя tanыш olan dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliyev vя xanыmы Mehriban Яliyeva bu sяhiyyя mцяssisяsinin kollektivi ilя gюrцшdцlяr.

И l h a m Я l и y e v: Respublika Mцalicяvi Diaqnostika Mяrkяzinin nяzdindя yeni «Цrяk Mяrkяzi»nin aчыlышы mцnasi-bяtilя sizi tяbrik edirяm. Чox gюzяl mяrkяzdir. Яn mцasir

23

standartlara cavab verir. Deyя bilяrяm ki, dцnya sяviyyяsin-dя яn yцksяk qiymяtя layiq olan bir mяrkяzdir. Hяm tikinti-si, hяm daxili dizaynы, həm də avadanlыьы, mцasir texnologiya-lar – hяr шey burada яn yцksяk sяviyyяdя tяшkil olunubdur.

Bu gцn mяnя gюstяrilяn kiчik videotяqdimatda qeyd edilir ki, son 5 il яrzindя Diaqnostika Mяrkяzi юlkяmizin hяyatыn-da, insanlarыn saьlamlыьыnda чox bюyцk iшlяr gюrцб. Йцз min-lяrlя insan burada mцalicя alыb. Яn mцasir texnologiyalar tяtbiq olunur. Yerli vя xaricdяn gяlяn hяkimlяr юz peшяkar-lыqlarыnы nцmayiш etdirirlяr vя яsas mяsяlя budur ki, xяstяlяrя yцksяk sяviyyяli xidmяt gюstяrilir.

Son illяr яrzindя Azяrbaycanda sяhiyyя sahяsindя чox bю-yцk iшlяr gюrцlцbdцr, 600-dяn чox xяstяxana, tibb obyekti яsaslы tяmir olunub, yenidяn tikilibdir. Demяk olar ki, bцtцn rayonlarыmыzda ya yeni tikilяn, ya da яsaslы tяmir olunan xяs-tяxanalar yaxшы xidmяt gюstяrir. Biz sяhiyyя sahяsinin maddi-texniki bazasыnы artыq yaratmышыq. Иndi Azяrbaycanda яn mц-rяkkяb яmяliyyatlar aparыlыr vя bu gцn bizim sяhiyyя sistemi-mizin hяm maddi-texniki tяminatы, hяm dя keyfiyyяti bюyцk dяrяcяdя artыr. Beynяlxalq qurumlar da bunu qeyd edirlяr. Xцsusilя Цмумdцnya Sяhiyyя Tяшkilatы bizdя bu sahяdя gю-rцlяn iшlяrя yцksяk qiymяt veriбdir. Statistik gюstяricilяrdя dя bu юzцnц gюstяrir, insanlarыn юmrцnцn uzunluьu artыr, uшaq vя ana юlцmц azalыr. Bu, sяhiyyя sisteminin яsas gюstяrici-lяrindяn biridir.

Sяhiyyя sahяsinin inkiшafы hяr bir юlkяnin цmumi inkiшafы-nы gюstяrir. Чцnki bu sahяyя ayrыlan vяsait dюvlяtin siyasяtini, niyyяtini ifadя edir. Bizim siyasяtimizin mяrkяzindя Azяr-baycan vяtяndaшы dayanыr vя insanlarыn saьlamlыьы sosial sa-hяdя prioritet mяsяlяlяrdяn biridir. Bilirsiniz ki, artыq neчя il-dir kцtlяvi mцayinяdяn keчmя kampaniyasы aparыlыr. Keчяn il bцtцn bюlgяlяrdя 5 milyon insan pulsuz mцayinя olunub. Bu il dя 5 milyon insan pulsuz mцayinяdяn keчяcяk. Mяn xatыr-layыram, yeni istifadяyя verilmiш bцtцn tibb ocaqlarыnda vя-tяndaшlarla gюrцшlяr zamanы onlara sюylяyirdim ki, siz mцtlяq ildя bir dяfя mцayinяdяn keчmяlisiniz. Biz artыq buna nail ol-

24

duq vя bюlgяlяrdя, tibb mяrkяzlяrindя yaшanan izdiham onu gюstяrir ki, vяtяndaшlar bu imkanlardan bюyцk hяvяslя istifa-dя edirlяr. Bu ilk nюvbяdя, insanlara lazыmdыr, eyni zamanda, dюvlяtimizin inkiшafы цчцn dя bunun чox bюyцk mяnasы var. Чцnki saьlam millяt, saьlam cяmiyyяt hяr bir юlkяnin inkiшa-fы цчцn чox vacibdir.

Biz gяlяcяkdя dя sяhiyyя sahяsindя яlavя tяdbirlяr gюrяcя-yik. Belя gюzяl mяrkяzlяrin yaradыlmasы юlkяmizin цmumi in-kiшafыnы gюstяrir. Яgяr bu mяrkяz dцnyanыn яn qabaqcыl tibb mяrkяzlяrindяn fяrqlяnirsя, ancaq mцsbяt istiqamяtdя fяrq-lяnir. Чцnki bu sяviyyяdяn daha yuxarы sяviyyяni tяsяvvцr etmяk mцmkцn deyil. Burada yцzlяrlя hяkim, tibb iшчisi fя-aliyyяt gюstяrir vя onlarыn da peшяkarlыьы, яminяm ki, bax, burada yaradыlmыш sяviyyяyя uyьundur.

Gюzяl яlamяtdar hadisя mцnasibяtilя sizi tяbrik edirяm, sizя uьurlar arzulayыram.

* * *

K ю n ц l X я l и l o v a (Respublika Mцalicяvi Diaqnostika

Mяrkяzinin baш hяkimi): Mюhtяrяm cяnab Prezident! Чox hюrmяtli Mehriban xanыm! Sizi bu gцn burada gюrmяkdяn чox шadыq. Иlk nюvbяdя, iш

qrafikinizin gяrgin olmasыna baxmayaraq, vaxt tapыb bizim mяrkяzя gяldiyiniz цчцn Sizя dяrin tяшяkkцrцmцzц bildirmяk istяyirik. 5 il яvvяl – 2011-ci il dekabrыn 27-dя Sizin xeyir-du-anыzla Respublika Mцalicяvi Diaqnostika Mяrkяzi fяaliyyяtя baшlayыb. Юtяn mцddяt яrzindя bu mяrkяz nяinki юlkяmizdя, hяtta beynяlxalq qurumlar tяrяfindяn dя qabaqcыl bir tibb mцяssisяsi kimi tanыnыb. Respublika Mцalicяvi Diaqnostika Mяrkяzi Amerika Birlяшmiш Шtatlarыnыn «qыzыl» sertifikatыna layiq gюrцlцb, mяrkяzi laboratoriyasы isя beynяlxalq ISO ser-tifikatыnы alыb.

Azяrbaycanын sяhiyyяsi hяmiшя Sizin qayьыnыzы, diqqяtini-zi hiss edir. Mяn uzun mцddяtdir sяhiyyя sahяsindя чalышыram vя яminliklя deyя bilяrяm ki, son illяr юlkяmizin sяhiyyяsindя

25

ciddi mцsbяt dяyiшikliklяr baш verib. Sizin sayяnizdя Azяr-baycanda elя bir rayon, elя bir bюlgя yoxdur ki, orada yeni xяstяxanalar, diaqnostika mяrkяzlяri aчыlmasыn, mцasir ava-danlыqlaрла tяchiz olunmasыn vя insanlarыn istifadяsinя veril-mяsin. Buna gюrя biz Sizя чox minnяtdarыq.

Sizin tюvsiyяnizlя hяr il юlkя vяtяndaшlarыnыn pulsuz mцa-yinяdяn keчmяk imkanlarы yaranыb. Bundan baшqa, onu da demяk istяyirяm ki, Sizin diqqяt vя qayьыnыz sayяsindя tяhsil proqramы da hazыrlanыb. Hяmin tяhsil proqramы olmasaydы, indi bu mцasir, mцrяkkяb aparatlarla iшlяmяyя ixtisaslы mцtя-xяssislяr tapыlmazdы. Bizim Diaqnostika Mяrkяzindя яmяk-daшlarыn чoxu xaricdя yцksяk sяviyyяli tяhsil alыb vя indi bu-rada gяnc mцtяxяssislяr kimi чalышыrlar. Biz Sizin sяhiyyяyя qayьыnыzы daim hiss edirik. Иcbari tibbi sыьortanыn tяtbiqi ilя baьlы qяrarыnыzы biz чox bяyяnirik. Иcbari tibbi sыьorta artыq indi pilot rayonlarda tяtbiq olunur vя цmidvarыq ki, bu, tez-liklя bцtцn юlkяdя tяtbiq edilяcяk.

Чox hюrmяtli Mehriban xanыm, fцrsяtdяn istifadя edib, Sizi Azяrbaycanыn Birinci vitse-prezidenti tяyin olunmaьыnыz mц-nasibяtilя sяmimi-qяlbdяn tяbrik edirik. Siz чыxышыnыzda vurьu-laдыnыz ki, Sizя inanan insanlarыn etimadыnы doьrultmaьa чalы-шacaqsыnыz. Mяn Sizi яmin edirяm ki, Sizя bцtцn Azяrbaycan xalqы inanыr, Sizi sevir vя hяr zaman Sizi dяstяklяmяyя hazыr-dыr. Siz юz iшinizlя, fяaliyyяtinizlя, xeyirxahlыьыnыzla hamыnыn hюrmяtini qazanmыsыnыz. Biz Sizi чox sevirik. Biz Sizinlя fяxr edirik. Шцbhяsiz, яminik ki, Siz bu mяsuliyyяtli yeni iшinizin юhdяsindяn dя uьurla gяlяcяksiniz.

Mюhtяrяm cяnab Prezident, Sizя bir daha юz hюrmяtimizi, ehtiramыmыzы bildirmяk istяyirik. Buraya gяldiyiniz цчцn чox saь olun.

Dюvlяtimizin baшчыsы Иlham Яliyev vя xanыmы Mehriban Яliyeva kollektivя uьurlar arzuladыlar.

26

BЮYЦK BRИTANИYA XARИCИ ИШLЯR NAZИRИNИN MЦAVИNИ SAYMON MAKDONALDIN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ ИЛЯ ЭЮРЦШ 6 mart 2017-ъи ил

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 6-da Bюyцk Britaniya Xarici İшlяr nazirinin mцavini, Birlяшmiш Krallыьыn diplomatik xidmяtinin rяhbяri Saymon Makdonaldыn baшчыlыq etdiyi nцmayяndя heyяtini qяbul et-mişdir.

Prezident Иlham Яliyev Saymon Makdonaldыn Azяrbay-cana sяfяrinin юlkяlяrimiz arasыnda яmяkdaшlыq vя regional mяsяlяlяrin mцzakirяsi цчцn yaxшы imkan yaratdыьыnы bildirdi.

Dюvlяtimizin baшчыsы Azяrbaycan ilя Bюyцk Britaniya ara-sыnda яmяkdaшlыqla baьlы gцndяlikdя duran mяsяlяlяrin чox яhatяli olduьunu vя яlaqяlяrimizin geniшlяndiyini qeyd etdi. Prezident Иlham Яliyev юlkяlяrimizin enerji sektorunda чox yaxшы яlaqяlяrя malik olduьunu bildirdi, Azяrbaycanыn bp шir-kяti ilя 25 ilя yaxыn vaxt яrzindя яmяkdaшlыq etdiyini vurьuladы. Dюvlяtimizin baшчыsы bp-nin юlkяmizin enerji sahяsindя яsas strateji tяrяfdaшы olduьunu qeyd edяrяk, bu яmяkdaшlыьыn bun-dan sonra da uьurla davam etdirilяcяyinя яminliyini bildirdi. Prezident Иlham Яliyev Bюyцk Britaniya шirkяtlяrinin son vaxtlar юlkяmizin qeyri-neft sektoruna daha чox maraq gюs-tяrdiklяrini вурьулады vя bunun Azяrbaycan iqtisadiyyatыnыn шaxяlяndirilmяsi siyasяti ilя uyьun gяldiyini vя gяlяcяkdя юlkя-lяrimiz arasыnda biznes яlaqяlяrinin daha da geniшlяnmяsinя gяtirib чыxaracaьыnы bildirdi.

Bюyцk Britaniya Xarici İшlяr nazirinin mцavini, Birlяшmiш Krallыьыn diplomatik xidmяtinin rяhbяri Saymon Makdonald Azяrbaycana ilk dяfя sяfяr etdiyini, Bakыnыn mцasir bir шяhяrя чevrildiyini, yeni memarlыq nцmunяlяrinin onda dяrin tяяssцrat

27

yaratdыьыnы mяmnunluqla qeyd edяrяk, sяfяri чяrчivяsindя dцn-yaca mяшhur olan Heydяr Яliyev Mяrkяzi ilя tanыш olacaьыnы da bildirdi. Saymon Makdonald Azяrbaycan ilя Bюyцk Brita-niya arasыnda яldя edilmiш razыlaшmalara яsasяn, чoxlu Brita-niya шirkяtlяrinin юlkяmizя sяrmayя qoyuluшuna cяlb olundu-ьunu vurьuladы.

Gюrцшdя Azяrbaycanda son illяr hяyata keчirilяn islahatlar, tяhsilя gюstяrilяn yцksяk qayьы, iшsizliyin vя yoxsulluьun azal- dыlmasы, sosial mяsяlяlяrin hяlli istiqamяtindя gюrцlяn iшlяrdяn danышыldы, neftin qiymяtinin aшaьы dцшmяsinin шaxяlяndirmяnin sцrяtlяnmяsinя tяsiri, юlkяmizin beynяlxalq alяmdя mюvqeyi, Azяrbaycana beynяlxalq tяшkilatlar tяrяfindяn verilяn qiymяt vя qarшыlыqlы maraq doьuran digяr mяsяlяlяr яtrafыnda fikir mц-badilяsi aparыldы.

28

AVROPA ИTTИFAQЫ ШURASЫNЫN PREZИDENTИ ZATИ-ALИLЯRИ CЯNAB DONALD TUSKA Hюrmяtli cяnab Prezident! Avropa Иttifaqы Шurasыnыn Prezidenti vяzifяsinя yenidяn

seчilmяyiniz mцnasibяtilя Sizi sяmimi-qяlbdяn tяbrik edirяm. Юtяn ay Avropa Иttifaqы vя Azяrbaycan arasыnda yeni iki-

tяrяfli Saziш layihяsi цzrя danышыqlara baшlanыlmasы mяqsяdilя Sizin dяvяtiniz яsasыnda Brцsselя sяfяrimi, elяcя dя sяfяr zama-nы Sizinlя gюrцшцmцzц, apardыьыmыz fikir mцbadilяsini mяm-nuniyyяtlя xatыrlayыram.

Avropa Иttifaqы–Azяrbaycan mцnasibяtlяrinin inkiшafыna, elяcя dя Azяrbaycanыn mцstяqilliyi, suverenliyi vя яrazi bцtюvlц-yцnя verdiyiniz dяstяyя gюrя Sizя bir daha tяшяkkцr edirяm.

Azяrbaycan Avropa Иttifaqы ilя яlaqяlяrinin hяrtяrяfli inkiшafыna xцsusi яhяmiyyяt verir. Sevindirici haldыr ki, siyasi, iqtisadi, mяdяni vя digяr sahяlяrdя яlaqяlяrimiz uьurla inkiшaf etmяkdяdir. Azяrbaycan Avropanыn enerji tяhlцkяsizliyinin tяminatыnda etibarlы tяrяfdaш olduьunu sцbut etmiшdir.

Иnanыram ki, saьlam tяmяl, etimad vя dяstяk цzяrindя qurduьumuz tяrяfdaшlыq яlaqяlяrinin, qarшыlыqlы faydalы яmяk-daшlыьыmыzыn bundan sonra da mцvяffяqiyyяtlя davam etdiril-mяsi цчцn birgя sяylяrimizi davam etdirяcяyik.

Hюrmяtli cяnab Prezident, Sizi bir daha tяbrik edir, mюh-kяm cansaьlыьы, xoшbяxtlik, qarшыdakы mяsul vя шяrяfli fяaliy-yяtinizdя uьurlar dilяyirяm.

Hюrmяtlя, ИLHAM ЯLИYEV

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti

Bakы, 10 mart 2017-ci il

29

SЯUDИYYЯ ЯRЯBИSTANЫNЫN DЮVLЯT NAZИRИ TAMER ЯС-SABHANЫN BAШЧЫLЫQ ETDИYИ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ ИЛЯ ЭЮРЦШ 10 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 10-da Sяudiyyя Яrяbistanы Krallыьыnыn Kюrfяz Mяsяlя-lяri цzrя Dюvlяt naziri Tamer яс-Sabhanыn baшчыlыq etdiyi nц-mayяndя heyяtini qяbul etmişdir.

Dюvlяtimizin baшчыsы Azяrbaycan ilя Sяudiyyя Яrяbistanы arasыnda ikitяrяfli яlaqяlяrin чox yaxшы sяviyyяdя olduьunu vurьuladы. Sяudiyyя Яrяbistanыna rяsmi sяfяrini, gюstяrilяn qo-naqpяrvяrliyi vя aparыlan sюhbяtlяri mяmnunluqla xatыrlaдan prezident Иlham Яliyev bunu dostluьumuzun yaxшы gюstяricisi kimi dяyяrlяndirdi. Юlkяlяrimizin bir чox istiqamяtlяrdя uьurlu яmяkdaшlыq etdiyini bildirяn dюvlяtimizin baшчыsы bu яmяkdaш-lыьыn beynяlxalq tяшkilatlar чяrчivяsindя dя yaxшы sяviyyяdя ol-duьunu гейд етди. Ermяnistan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsi vя torpaqlarыmыzыn iшьal altыnda olmasы ilя яlaqяdar Sяudiyyя Яrяbistanыnыn Ermяnistanla heч bir diplomatik яlaqя saxlamadыьыnы vurьulayan prezident Иlham Яliyev qardaшlыq mюvqeyi nцmayiш etdirdiyinя gюrя Sяudiyyя Яrяbistanыna bir daha tяшяkkцrцnц ifadя etdi. Siyasi sahяdя яlaqяlяrimizin yцk-sяk sяviyyяdя olduьunu дяйярляндирян prezident Иlham Яliyev iqtisadi яmяkdaшlыьa diqqяti artыrmaьыn vя xцsusilя qarшыlыqlы ticarяtin inkiшaf etdirilmяsinin юnяmini vurьuladы. Bu sahяdя yaxшы perspektivlяrin olduьunu bildirяn dюvlяtimizin baшчыsы Sяudiyyя Яrяbistanы Krallыьыnыn Kюrfяz Mяsяlяlяri цzrя Dюvlяt naziri Tamer яс-Sabhanыn юlkяmizя sяfяri чяrчivяsindя bцtцn bu vя digяr mяsяlяlяrin mцzakirя olunacaьыna яminliyini ifadя etdi.

30

Dюvlяt naziri Tamer яс-Sabha Иki Mцqяddяs Ocaьыn Xadi-mi, Sяudiyyя Яrяbistanыnыn Kralы Salman bin Яbdцlяziz Ал Sяu-dun vя Sяudiyyя Яrяbistanы Krallыьыnыn Vяliяhdi Mяhяmmяd bin Nayif bin Яbdцlяziz Ал Sяudun salamlarыnы dюvlяtimizin baшчыsы-na чatdыrdы. O, Ermяnistan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mц-naqiшяsi ilя baьlы Sяudiyyя Яrяbistanы Krallыьыnыn mюvqeyinin dяyiшmяz olduьunu dedi. Tamer яс-Sabha юlkяsinin Azяrbaycan ilя bцtцn sahяlяrdя ikitяrяfli vя чoxtяrяfli яmяkdaшlыьыn inkiшaf etdirilmяsindя maraqlы olduьunu bildirdi. O, iki юlkяnin rяsmilя-ri arasыnda qarшыlыqlы sяfяrlяrin ikitяrяfli mцnasibяtlяrimizin ge-niшlяndirilmяsi iшinя tяkan verяcяyini dedi.

Dюvlяtimizin baшчыsы Sяudiyyя Яrяbistanыnыn Kralы Salman bin Яbdцlяziz Аl Sяudun vя Sяudiyyя Яrяbistanы Krallыьыnыn Vяliяhdi Mяhяmmяd bin Nayif bin Яbdцlяziz Аl Sяudun sa-lamlarыna gюrя minnяtdarlыьыnы bildirdi, onun da salamlarыnы Sяudiyyя Яrяbistanыnыn Kralыna vя Vяliяhdinя чatdыrmaьы xa-hiш etdi.

31

FRANSA RESPUBLİKASI SENATININ FRANSA–QAFQAZ DOSTLUQ QRUPUNUN RƏHBƏRİ ANDRE REYŞARIN BAŞÇILIQ ETDİYİ NЦMAYЯNDЯ HEYЯTИ ИЛЯ ЭЮРЦШ

10 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 10-da Fransa Respublikasы Senatыnыn Fransa–Qafqaz Dostluq Qrupunun sяdri Andre Reyшarыn baшчыlыq etdiyi nц-mayяndя heyяtini qяbul etmişdir.

Andre Reyшarыn Fransa senatorlarыndan ibarяt bюyцk nц-mayяndя heyяti ilя Azяrbaycana sяfяrinin юnяmini qeyd edяn dюvlяtimizin baшчыsы sяfяrin qonaqlarыn юlkяmizlя yaxыndan tanыш olmalarы цчцn yaxшы fцrsяt yaradacaьыnы dedi.

Gюrцшdя юlkяlяrimiz arasыnda яlaqяlяrin mцxtяlif sahяlяrdя uьurla inkiшaf etdiyi bildirildi, яmяkdaшlыьыmыzыn mюhkяmlяn-dirilmяsindя yцksяk sяviyyяli qarшыlыqlы sяfяrlяrin яhяmiyyяti qeyd olundu, Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyevin Fransaya gюzlяnilяn sяfяri zamanы iqtisadi, enerji, Avropa Иttifaqы чяrчi-vяsindя яmяkdaшlыьыn perspektivlяri, Ermяnistan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin hяlli ilя baьlы mяsяlяlяrin mц-zakirя olunacaьы vurьulandы.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycan ilя Fransa arasыnda energetika, ekologiya, kяnd tяsяrrцfatы vя digяr sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn in-kiшaf etdirilmяsi яtrafыnda da fikir mцbadilяsi aparыldы.

32

ATЯT-in MИNSK QRUPUNUN HЯMSЯDRLЯRИ VЯ ATЯT-in HAZЫRKЫ SЯDRИNИN XЦSUSИ NЦMAYЯNDЯSИ ИЛЯ ЭЮРЦШ 11 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 11-dя ATЯT-in Minsk qrupunun hяmsяdrlяri Riчard Hoqlandы, Иqor Popovu, Stefan Viskontini vя ATЯT-in hazыrkы sяdrinin xцsusi nцmayяndяsi Anji Kaspршiki qяbul etmişdir.

Rusiyalы hяmsяdr Иqor Popov bildirdi ki, Minsk qrupunun tяrkibindя ABШ vя Fransadan yeni hяmsяdrlяrin olmasыna bax-mayaraq, tяmsil etdiklяri юlkяlяrin Ermяnistan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin sцlh yolu ilя hяllinя dair mюv-qelяri dяyiшmяz qalыr vя hяmsяdr юlkяlяr tezliklя яsaslы sцlh da-nышыqlarыnыn baшlanmasыnы istяyirlяr.

Gюrцшdя Ermяnistan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцna-qiшяsinin nizamlanmasы istiqamяtindя danышыqlarыn hazыrkы vяziyyяti vя perspektivlяri яtrafыnda fikir mцbadilяsi aparыldы.

33

FRANSA RESPUBLİKASINA RЯSMИ SЯFЯR 12 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 12-dя Fransa Respublikasыna rяsmi sяfяrя gяlmişdir. Azяrbaycanыn vя Fransanыn Dюvlяt bayraqlarыnыn dalьa-

landыьы Parisin Orli Beynяlxalq Aeroportunda dюvlяtimizin baшчыsыnыn шяrяfinя Fяxri qarovul dяstяsi dцzцlмцшdц.

Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyevi Fransanыn yцksяkvя-zifяli rяsmi шяxslяri qarшыladыlar.

34

TOTAL ШИRKЯTИNИN PREZИDENTИ PATRИK PUYANE ИLЯ GЮRЦШ Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя Parisdя Totaл шirkяtinin prezidenti Patrik Puya-ne ilя gюrцшmüşdür.

Patrik Puyane Azяrbaycanda gedяn inkiшaf proseslяrinin maraqla qarшыlandыьыnы dedi, Bakыnыn gюzяl шяhяrlяrdяn birinя чevrildiyini vurьuladы.

Sюhbяt zamanы SOCAR ilя Total arasыnda яlaqяlяrin inki-шafы, «Abшeron» yataьыnыn iшlяnilmяsi, «Цmid», «Babяk» qaz-kondensat yataqlarы цzrя яmяkdaшlыq vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы fikir mцbadilяsi aparыldы.

35

«THALES ЫNTERNATИONAL» ШИRKЯTИNИN BAШ VИTSE-PREZИDENTИ RAFAEL ESKИNAZИ ИLЯ GЮRЦШ Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя Parisdя «Thales Ыnternational» шirkяtinin baш vitse-prezidenti Rafael Eskinazi ilя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan ilя «Thales Ыnternational» шirkяti ara- sыnda 20 ildяn чoxdur uьurlu яmяkdaшlыq edildiyi mяmnunluqla xatыrlandы, mцxtяlif layihяlяrin hяyata keчirilmяsi ilя baьlы чox yaxшы nяticяlяrin яldя olunduьu bildirildi. «Azяrbaycan Hava Yollarы» QSC vя Bakы Metropoliteni ilя mцxtяlif layihяlяrin reallaшdыrыldыьы qeyd edildi, Шimal–Cяnub nяqliyyat dяhlizi ilя baьlы mцяyyяn iшlяrin gюrцlяcяyi diqqяtя чatdыrыldы.

Sюhbяt zamanы яmяkdaшlыьыn gяlяcяkdя davam etdirilmяsi цчцn yaxшы potensialыn olduьu vurьulandы.

36

«AИRBUS» ШИRKЯTИNИN MЦDAFИЯ VЯ KOSMИK SИSTEMLЯR ЦZRЯ ИCRAЧЫ VИTSE-PREZИDENTИ NİKOLA ŞAMÜSİ ИLЯ GЮRЦШ Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя Parisdя «Airbus» шirkяtinin mцdafiя vя kosmik sistemlяr цzrя icraчы vitse-prezidenti Nikola Шamцsi ilя gюrцш-müşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan ilя «Airbus» шirkяti arasыnda bir neчя ildir uьurlu яmяkdaшlыьыn hяyata keчirildiyi, yaxшы perspektiv-lяrin olduьu bildirildi. Kosmik sahяdя, xцsusilя yeni tяyinatlы, daha yцksяk nяticяlяr яldя etmяyя imkan verяn peyklяrin ha-zыrlanmasы ilя baьlы яmяkdaшlыq barяdя fikir mцbadilяsi apa-rыldы.

37

«CREDИT AGRИCOLE S.A.» ШИRKЯTИNИN BAШ DИREKTORU KSAVYE MUSCA ИLЯ GЮRЦШ

Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя Parisdя «Credit Agricole S.A.» шirkяtinin baш di-rektoru Ksavye Musca ilя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan–Fransa яlaqяlяrinin inkiшafыndan mяm-nunluq ifadя olundu. Azяrbaycan ilя «Credit Agricole S.A.» шirkяti arasыnda mцxtяlif layihяlяrin uьurla maliyyяlяшdirildiyi qeyd edildi. Bir чox layihяlяrin artыq icra olunduьu, «Credit Agricole С.A» шirkяtinin «Cяnub Qaz Dяhlizi» layihяsinin ma-liyyяlяшdirilmяsindя iшtirak etdiyi, bununla baьlы Azяrbaycan Respublikasы Dюvlяt Neft Шirkяti ilя чox yaxшы яmяkdaшlыьыn hя-yata keчirildiyi vurьulandы.

Sюhbяt zamanы Azяrbaycan ilя «Credit Agricole S.A.» шir-kяti arasыnda яmяkdaшlыьыn gяlяcяkdя dя davam etdirilяcяyi bildirildi, qeyri-neft sektorunda, xцsusilя kяnd tяsяrrцfatы sa-hяsindя mцxtяlif layihяlяrin reallaшdыrыlmasы, iqtisadiyyatыn шa-xяlяndirilmяsi ilя baьlы яmяkdaшlыьыn perspektivlяri barяdя fi-kir mцbadilяsi aparыldы.

38

CИFAL QRUPUN PREZИDENTИ JİL REMİ ИLЯ GЮRЦШ

Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя Parisdя CИFAL qrupun prezidenti Jil Remi ilя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя ikitяrяfli яmяkdaшlыьыn perspektivlяri, hяmчinin hяrbi-texniki sahяdя gяmilяrin hazыrlanmasы ilя baьlы fikir mц-badilяsi aparыldы.

39

DCNS ШИRKЯTИNИN PREZИDENTИ ERVE QИYU ИLЯ GЮRЦШ

Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя Parisdя DCNS шirkяtinin prezidenti Erve Qiyu ilя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan ilя DCNS шirkяti arasыnda 2004-cц il-dяn яmяkdaшlыьыn hяyata keчirildiyi bildirildi. Mцxtяlif dizayn-lы vя tяyinatlы gяmilяrin hazыrlanmasы ilя baьlы bir sыra layihяlя-rin reallaшdыrыldыьы qeyd edildi, Bakы Gяmiqayыrma zavodu ilя яmяkdaшlыьыn yaxшы perspektivlяri olduьu vurьulandы.

40

SUEZ QRUPUN BAШ DИREKTORУНУН MЦAVИNИ MARİ-ANЖ DEBON ИLЯ GЮRЦШ

Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя Parisdя SUEZ qrupun baш direktorunun mцavi-ni, hяmчinin MEDEF-in vitse-prezidenti xanыm Mari-Anж De-bon ilя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя Azяrbaycan ilя SUEZ qrup arasыnda mцяyyяn sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn hяyata keчirildiyi, bir sыra layihяlяr цzяrindя iш getdiyi bildirildi. Bakыnыn yaьыш sularыndan tяmiz-lяnmяsi vя digяr layihяlяrlя baьlы mяsяlяlяr mцzakirя olundu, bu iшlяrin davam etdirilmяsinin mяqsяdяuyьunluьu bildirildi.

41

«VИVACTИON» ШИRKЯTИNИN PREZИDENTИ RИШAR MARИ ИLЯ GЮRЦШ Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя «Vivaction» шirkяtinin prezidenti Riшar Mari ilя gюrцшmüşdür.

Gюrцшdя kibertяhlцkяsizlik sahяsindя яmяkdaшlыьыn pers-pektivlяri ilя baьlы fikir mцbadilяsi aparыldы.

42

FRANSA ШИRKЯTLЯR HЯRЯKATЫ BИZNES ШURASЫNЫN ЦZVLЯRИ ИLЯ GЮRЦШ Paris 13 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev

martыn 13-dя Parisdя Fransa Шirkяtlяr Hяrяkatы (MEDEF) Biz-nes Шurasыnыn цzvlяri ilя gюrцшmüşdür.

Fransa Шirkяtlяr Hяrяkatыnыn vitse-prezidenti xanыm Mari-Anj Debon belя tяdbirlяrin Azяrbaycan ilя Fransa шirkяtlяri arasыnda яlaqяlяrin inkiшafыnda mцhцm rol oynadыьыnы bildirdi. O bu gюrцшdя onlarla шirkяtin nцmayяndяlяrinin tяmsil olundu-ьunu vurьuladы, tяdbirin sяmяrяli keчяcяyinя яminliyini ifadя etdi.

M a r i - A n ж D e b o n : Zati-alilяri, mюhtяrяm cяnab Prezi-dent! Hюrmяtli nazirlяr, sяfirlяr, nцmayяndя heyяtinin цzvlя-ri! Bu gцn Sizi юz aramыzda gюrmяk bizim цчцn шяrяfdir, biz bundan mяmnunuq. Mяlumdur ki, bu bizim birinci gюrцшц-mцz deyil. Sizin MEDEF ilя uzunmцddяtli яlaqяlяriniz var. Bu Sizin MEDEF ilя 9-cu gюrцшцnцzdцr. Беля дейяк ки, чох мямнунедиъи haldыr.

Mяnim may ayыnda nцmayяndя heyяtinя rяhbяrlik etmяk imkanыm olmuшdu vя Siz bizi qяbul etmiшdiniz. May ayыn-dakы gюrцшdя iшtirak etmiш nцmayяndя heyяtinin bяzi цzvlяri indi bu otaqdadыrlar. Hesab edirяm ki, bu gюrцшlяrin keчiril-mяsi чox faydalы, sяmяrяli vя mяhsuldar olmuшdur.

Bu gцn, cяnab Prezident, gюrя bilяrsiniz ki, Sizin sяfяriniz bir чox insanlarыn diqqяtini cяlb edib. Bir чox шirkяtlяr – Fransa iqtisadiyyatыnыn яksяr sektorlarыnы tяmsil edяn faktiki olaraq, 70-dяn чox шirkяt bu gюrцшdя iшtirak цчцn mцraciяt ediб. Bu onu gюstяrir ki, Sizin юlkяniz bir чox fransыz шirkяt-

43

lяrini cяlb edir. Bu onu da gюstяrir ki, hяr iki юlkя юz iqtisa-diyyatыnы daha da inkiшaf etdirmяk istяyir. Belяliklя, bu gцn bцtцn bu шirkяtlяrя tяшяbbцskarы olduьunuz layihяlяr vя tяшяbbцslяr barяdя suallarla Sizя mцraciяt etmяk imkanы ve-rilir. Bu imkanы yaratdыьыnыz цчцn Sizя bir daha tяшяkkцrцmц bildirirяm.

Bizя artыq hяyata keчirilmяkdя olan bu tяшяbbцslяr yaxшы tяsir gюstяrir vя biz Azяrbaycanda iqtisadiyyatыn шaxяlяndi-rilmяsinя nail olmaq цчцn юlkяnizdя reallaшdыrыlmaqda olan vя reallaшdыrmaq istяdiyiniz bцtцn layihяlяr barяdя Sizinля fi-kir mцbadilяsi aparmaq istяyirik. Vaxtыnыzы чox almaq istя-mirяm. Biz hamыmыz burada Sizi dinlяmяk vя icazяnizlя, Si-zinlя fikir mцbadilяsi aparmaq цчцn toplaшmышыq. Bir daha чox saь olun, cяnab Prezident. Иcazя versяydiniz, auditoriya-dan da Sizя sualla mцraciяt etmяk imkanыnы yaradardыq. La-kin ilk nюvbяdя, sюzц Sizя verirяm. Bir daha чox saь olun. Mяn bizim hяr iki sяfirimizя dя tяшяkkцrцmц bildirirяm. On-lar diplomatiyanыn vя iqtisadiyyatыn 2 ciddi mюvzu olduьunu чox yaxшы bilirlяr vя bir yerdя daha da yaxшы iшlяmяk цчцn bir чox шirkяtlяrя dяstяk олурлар. Чox saь olun, cяnab Prezident.

Dюvlяtimizin baшчыsы gюrцшdя чыxыш etdi.

Azərbaycan prezidenti Иlham Яliyevin чыxышы

Dяvяtinizя gюrя чox saь olun. Mяn bir daha MEDEF nц-mayяndяlяri ilя gюrцшmяyя чox шadam. Sizin dя qeyd etdiyi-niz kimi, bu mяnim artыq doqquzuncu gюrцшцmdцr. Fransa-ya ilk rяsmi sяfяr etdikdя mяnim Fransanыn biznes ictimaiy-yяti ilя gюrцшцm olmuшdur. Bu gюrцш iqtisadi яmяkdaшlыьыmы-zыn inkiшafы baxыmыndan чox vacib idi. Mяn ikitяrяfli iqtisadi яmяkdaшlыьыn tяшviqindя MEDEF-in vя MEDEF цzvlяrinin чox vacib rolunu vurьulamaq istяyirяm.

Hesab edirяm ki, bu gцn bizim чox yцksяk sяviyyяdя iqti-sadi яlaqяlяrimiz varдыр. Bir чox layihяlяr icra olunuбdur, bir чox fransыz шirkяtlяri Azяrbaycanda uьurla fяaliyyяt gюstяrir. Fransaya sяfяrimdяn юncя яldя etdiyim mяlumata gюrя,

44

50-dяn чox fransыz шirkяti Azяrbaycanda uьurla fяaliyyяt gюs-tяrir. Иqtisadiyyatыmыza yatыrыlan investisiyalarыn hяcmi 2 mil-yard dollardan чoxdur. Bu sяrmayяlяr яsasяn enerji sektoruna qoyuluбdur, lakin qeyri-neft sektoruna da bяzi sяrmayяlяr ya-tыrыlыr. Bu isя hazыrkы mяrhяlяdя bizim цчцn чox mцhцm яhя-miyyяt kяsb edir. Azяrbaycanыn hюkumяt qurumlarы vя fransыz шirkяtlяri tяrяfindяn imzalanmыш mцqavilяlяrin dяyяri 2 mil-yard dollara yaxыndыr. Belяliklя, bu, ilk nюvbяdя юlkяmizin po-tensialыnы nцmayiш etdirir, bu, fransыz biznes dairяlяrinin Azяr-baycandakы fяaliyyяtя maraьыnыn gюstяricisidir. Bu, Azяrbay-canda yerli vя яcnяbi biznes qruplarыna iш gюrmяk, sяrmayя ya-tыrmaq vя yaxшы podratчы olmaq цчцn чox яlveriшli шяraitin ya-radыldыьыna dяlalяt edir. Azяrbaycanda fяaliyyяt gюstяrяn fransыz шirkяtlяri bizя iqtisadiyyatыmыzыn mцxtяlif sektorlarыnы inkiшaf etdirmяyя kюmяk gюstяriblяr. Юlkяmiz цчцn яnяnяvi sayыlan neft vя qaz sektorunda bizim чox gцclц яlaqяlяrimiz var. Иcra edil-mяkdя olan layihяlяr qarшыlыqlы faydalara gяtirib чыxarыr.

Bizim infrastruktur, nяqliyyat, ictimai nяqliyyat, metro, dяmir yolu nяqliyyatы, suyun idarя edilmяsi vя bu sektorlara investisiyalarыn yatыrыlmasы sahяsindя gцclц яmяkdaшlыьыmыz var. Hяmчinin kosmik sahяni qeyd etmяk istяrdim. Bu bizim юlkя цчцn nisbяtяn yeni sahяdir. Lakin Azяrbaycan bir neчя il bundan юncя beynяlxalq kosmik kluba qoшuluб vя юlkя-mizin artыq 2 peyki fяaliyyяt gюstяrir. Цmid edirik ki, fransыz шirkяtlяrinin fяal iшtirakы ilя цчцncцsц dя olacaqдыр.

Kяnd tяsяrrцfatы sahяsindя yaxшы perspektivlяrimiz var. Шadam ki, юtяn bir neчя il яrzindя iqtisadiyyatыmыzыn bu sek-toru da чevik inkiшaf etmяyя baшlaйыбdыr vя bu hяmчinin fransыz шirkяtlяrinin iшtirakы ilя baш veriбdir. Xцsusilя цzцm baьlarыmыzыn inkiшafыnы qeyd etmяk istяyirяm. Kяnd tяsяrrц-fatыnda mяhsuldarlыьы artыrmaq mяqsяdilя iqlim шяraitimiz-dяn maksimum dяrяcяdя istifadя olunuбdur.

Bizim tяhsil sahяsindя yaxшы яmяkdaшlыьыmыz var. Artыq 3 il-dir ki, fяaliyyяt gюstяrяn Fransыz liseyi bu яmяkdaшlыьыn yaxшы nцmunяsidir. Daща sonra Fransыz–Azяrbaycan Universitetinin aчыlышыnы etdik. Bu nяinki tяkcя bizim tяhsil potensialыmыzы gцc-

45

lяndirir, eyni zamanda, hяmin tяhsil ocaqlarыnda tяhsil alan uшaqlar vя gяnc nяsil artыq, bir sюzlя, bu iki юlkяnin ictimai sяfir-lяrinя чevrilirlяr. Чцnki onlarыn hяyatы Fransa ilя яmяkdaшlыьa baьlы olacaqdыr.

Biz Azяrbaycanda чox яsaslы islahatlar paketini hяyata keчirdik. Bu яsasяn, юtяn il oldu. Юtяn il чox dяrin iqtisadi is-lahatlar ili oldu. Bu tяшяbbцsя beynяlxalq maliyyя institutlarы чox gцclц dяstяk gюstяrdi. Bu, iqtisadiyyatыmыzыn шaxяlяndi-rilmяsinя aparan bir yoldur. Яslindя biz neft vя qazdan asыlы-lыьы azaltmaq цчцn bunun цzяrindя uzun illяr idi ki, чalышыrdыq vя bunu etmяyя nail olduq. Hazыrda neft vя qaz цmumi daxili mяhsulun tяqribяn 30 faizdяn artыьыnы tяшkil edir. Qalan hissя qeyri-neft sektorunun payыna dцшцr. Иndi isя biz ixracыmыzы шaxяlяndirmяk цчцn fяal чalышыrыq. Neftin qiymяtinin 3-4 dяfя aшaьы dцшdцyц bir dюnяmdя buna indi xцsusilя ehtiyac var vя artыq bizя яvvяllяr olduьu kimi, яldя edя bilmяdiyimiz gяlirlяri qeyri-enerji ixrac potensialы ilя kompensasiya etmяk lazыmdыr. Buna gюrя biz яsasяn kяnd tяsяrrцfatы, sяnaye sektorlarыna sяrmayя yatыrdыq vя eyni zamanda, bazarlarыn axtarышыnda-yыq. Bizim regionda яnяnяvi bazarlarыmыz var, lakin Avropa bazarы da bizim цчцn чox cяlbedicidir.

Юtяn ay tяrяfdaшlыq razыlaшmasы цzrя Avropa Komissiyasы ilя danышыqlara baшladыьыmыzы nяzяrя alaraq – yeri gяlmiшkяn, bu, bir чox sahяlяri, o cцmlяdяn iqtisadi яmяkdaшlыьы яhatя edяcяk hяrtяrяfli bir sяnяd olmalыdыr – hesab edirяm ki, яmяk-daшlыьыmыzыn vacib bir elementi dя ikitяrяfli ticarяtin artыrыlmasы ola bilяr. Zяnnimcя, bu gцn bu, 1 milyard avrodan azdыr. Lakin ticarяtimizin strukturuna baxsanыz gюrяrsiniz ki, bu яsasяn, bizim Fransaya neft ixracatыmыzdыr. Belяliklя, biz bunu шaxяlяndirmяliyik, daha чox alыb, daha чox satmalыyыq.

Hesab edirяm ki, iqtisadi яmяkdaшlыьыmыzыn чox yaxшы me-xanizmi var. Bu, birgя iqtisadi Komissiyadыr. Bu Komissiya-nыn iclasы bu yaxыnlarda keчiriliбdir. Bu Komissiya яmяkdaш-lыьыmыzыn bцtцn vacib sahяlяri ilя baьlы mяsяlяlяrlя mяшьul olur. Иslahatlar bizя uzunmцddяtli dayanыqlы inkiшafa, iqtisa-di artыma, юlkяmizin vя iqtisadiyyatыmыzыn mцasirlяшdirilmяsi-

46

nя nail olmaq imkanы verяcяk. Чцnki artыq bir neчя dяfя qeyd etdiyim kimi, Azяrbaycanda postneft dюnяmi baшlaныбdыr. Bu bizim ehtiyatlarыmыzыn tцkяnmяsi ilя яlaqяli deyil. Xeyr, bizim bюyцk neft vя qaz ehtiyatlarыmыz varдыр. Biz onlarы gя-lяcяk bir neчя onilликlяr яrzindя bazara чыxaracaьыq. Lakin indi bizя sanki tяbii ehtiyatlara malik olmadan gяlяcяyimizi planlaшdыrmaq lazыmdыr. Иqtisadiyyatыmыzы rяqabяtlilik, dцz-gцn idarяetmя яsasыnda qurmalыyыq.

Яlbяttя, biz islahatlarыmыzda inkiшaf etmiш юlkяlяrin tяcrц-bяsindяn dя istifadя edirik. Çox yaxшы mяslяhяtчilяrimiz var. Onlar bizя iqtisadiyyatыmыzыn hяr bir sektoru цчцn strateji yol xяritяlяri hazыrlamaьa kюmяk edirlяr. Azяrbaycanda iqti-sadi inkiшaf sabitdir. Яvvяlki illяrdя цmumi daxili mяhsulun gюstяricisi чox yцksяk oluб vя bu da яsasяn neft vя qaz sekto-runun sayяsindя baш veriб. Lakin artыm tяkcя bu sektorla baьlы deyildi. Bu gцn Azяrbaycanda sabit iqtisadi vя siyasi vяziyyяt юlkя iqtisadiyyatыnыn cяlbedici olmasы цчцn ilkin шяrtlяrdяn biridir. Biz bu nяticяlяrя чox aьыr bir шяraitdя nail olduq. Bu, humanitar fяlakяt idi. Biz bцtцn beynяlxalq hц-quq normalarыnы pozan Ermяnistanыn Azяrbaycana qarшы tя-cavцzц vя torpaqlarыnы iшьal etmяsi nяticяsindя evlяrini vя яmlakыnы itirmiш yцz minlяrlя qaчqыn vя mяcburi kючkцnц yerlяшdirmяli olduq. Bu tяcavцz nяticяsindя 1 milyondan чox qaчqыnыmыz vя mяcburi kючkцnцmцz var. Onlarыn da qeydinя qalmaq цчцn чoxlu pul tяlяb olunur. Biz яsasяn bu insanlarыn sosial mцdafiяsinя sяrmayя yatыrdыq vя юtяn illяrdя onlarыn arasыndan 250 min nяfяrя yeni mяnzillяr vя evlяr verildi. Belяliklя, biz bцtцn mцasir infrastruktur ilя tяchiz olunmuш bюyцk шяhяr miqyasыnda evlяr tikdik.

Mяn mцnaqiшя barяdя danышarkяn, Azяrbaycanыn iшьal olunmuш яrazilяrindя, Daьlыq Qarabaь vя яtraf яrazilяrdя Avropadan, hяmчinin tяяssцf ki, Fransadan olan bяzi шir-kяtlяrin fяaliyyяti ilя baьlы mцяyyяn narahatlыьыmы ifadя etmяk istяrdim. Чцnki tяkcя Daьlыq Qarabaь deyil, Daьlыq Qarabaь яtrafыndakы 7 rayon da iшьal altыndadыr. Bяzi шirkяt-lяr bu яrazilяrdя qanunsuz fяaliyyяt gюstяrir ki, bu da qяbul-

47

edilmяzdir. Bu, beynяlxalq hцququ, bizim qanunvericiliyimi-zi pozur vя Azяrbaycan bu mяsяlяni beynяlxalq mцstяvidя qaldыrmaq цчцn ciddi addыmlar atыr, hяmчinin beynяlxalq mяhkяmя institutlarыna mцraciяt edir. Ona gюrя dя mяn bu narahatlыьы ifadя etmяk vя torpaqlarыmыzda qanunsuz fяaliy-yяt gюstяrяn шirkяtlяri bu fяaliyyяtdяn чяkinmяyя чaьыrmaq istяrdim. Bu fяaliyyяt чoxlu gяlir gяtirmяyяcяk, lakin чoxlu чяtinliklяr yarada bilяr. Bu, юlkяlяrimiz arasыndakы чox yaxшы, dost mцnasibяtlяrinя uyьun deyil. Mяn baшa dцшцrяm ki, bu шirkяtlяr bunu юz risklяri hesabыna edirlяr, lakin mяnim bor-cum sadяcя, onlara bundan чяkinmяklя baьlы xяbяrdarlыq et-mяkdir. Ermяnistan–Azяrbaycan mцnaqiшяsi ilя baьlы sюzц-mцn yekununda, hяmчinin bildirmяk istяrdim ki, bir neчя gцn яvvяl Ermяnistan prezidentinin MEDEF-dя чыxыш edяrkяn, in-vestorlarы юz юlkяsinя investisiya yatыrmaьa inandыrmaq яvя-zinя, tamamilя яsassыz iddialarla Azяrbaycanы, onun iqtisadiy-yatыnы nцfuzdan salmaьa чalышdыьыnы mяnя deyяndя tяяccцb-lяndim. O, innovasiyalar barяdя danышыrdы, deyirdi ki, Ermя-nistan innovasiyalar юlkяsidir. Aчыьыnы deyim, biz Azяrbaycan-da buna gцlцrdцk, чцnki чox mяшhur bir deyim var – яgяr bu qяdяr aьыllыsansa, niyя bu qяdяr kasыbsan. Ermяnistanыn tяbii ehtiyatlara malik olmamasы faktы o demяk deyil ki, xalq bun-dan яziyyяt чяkmяlidir. Fransa da daxil olmaqla, dцnyanыn яksяr inkiшaf etmiш юlkяlяrinin tяbii ehtiyatlarы yoxdur. Lakin onlar dцzgцn idarячilik, шяffaflыq, etibarlыlыq, standartlar, tяh-sil, bilik vя innovasiya sayяsindя юz юlkяlяrini inkiшaf etdirir-lяr. Ona gюrя dя Ermяnistan prezidenti fransыz шirkяtlяrinя naьыl danышmaq яvяzinя, yaxшы olardы ki, diqqяti яhalisinin ya-rыsыndan чoxu gяlяcяk цчцn heч bir perspektivi olmayan, yox-sulluq hяddindяn dя aшaьы yaшayan юlkяdяki dяhшяtli iqtisadi vяziyyяtя cяmlяsin. Onlarыn rяsmi statistikasыna gюrя, hяr il Er-mяnistanы 60 min insan tяrk edir, bizdя olan mяlumata gюrя isя bu rяqяm 100 minя yaxыndыr. Яgяr bu юlkя belя yaxшы vя cяlbedici olsaydы, ola bilsin ki, insanlar qalmaьы tяrk etmяk-dяn цstцn tutardыlar.

48

Azяrbaycana gяlincя, яlbяttя, bizim чяtinliklяrimiz, prob-lemlяrimiz var. Biz hяlя dя islahatlarыn hяyata keчirilmяsi prose-sindяyik. Lakin mяn xцsusilя neftdяn яldя olunan gяlirlяrimizin 3-4 dяfя aшaьы dцшmяsini nяzяrя alaraq, Azяrbaycanыn neft is-tehsal edяn юlkяlяr arasыnda яn yaxшы gюstяricilяrdяn birinя ma-lik olduьunu gюstяrmяk цчцn bяzi rяqяmlяri diqqяtinizя чatdыr-maq istяrdim. Davos Dцnya Иqtisadi Forumu Azяrbaycan iqti-sadiyyatыnы rяqabяtqabliyyяtliliyinя gюrя dцnyada 37-ci yerя la-yiq gюrцb. Bu чox yaxшы reytinqdir. Belяliklя, biz dцnyanыn 40 яn rяqabяtяdavamlы юlkяsi sыrasыndayыq. Bu, яn son reytinqdir. Bu reytinq bizя neftin qiymяti yцksяk olanda verilmяyib. Davosun baшqa bir reytinqindя Azяrbaycan inkiшaf etmяkdя olan юlkяlя-rin inkiшaf sяviyyяsinя gюrя 1-ci vя 2-ci yerlяri paylaшыr. Bizim xarici borcumuz чox aшaьыdыr, bu, цmumi daxili mяhsulumuzun 20 faizinя bяrabяrdir. Bizim konvertasiya oluna bilяn valyuta ehtiyatlarыmыz xarici borcumuzdan 5 dяfяdяn dя чoxdur. Baшqa sюzlя, яgяr istяsяk, biz xarici borcumuzu bir neчя aya юdяyя bi-lяrik vя xarici borcumuz sыfыr olar. Biz iшsizliyi 5 faizя, yoxsullu-ьu isя 6 faizdяn aшaьы endirmяyя nail olmuшuq. Azяrbaycanda mяшьulluьun sяviyyяsi яsasяn чox яlveriшli biznes mцhiti vя in-vestisiya mцhiti sayяsindя qalxыb. Son 20 ildя Azяrbaycan iqti-sadiyyatыna 200 milyard dollardan artыq investisiya yatыrыlыb. Bu proses davam edir vя цmidvarыq ki, bu il dя чox sayda шirkяt in-vestisiya yatыracaq. Чox yaxшы haldыr ki, indi onlar tяkcя neft vя qaz sahяsinя deyil, hяm dя xidmяt, turizm, hotel biznesinя, kяnd tяsяrrцfatыna investisiya yatыrыrlar. Xarici vя yerli шirkяtlя-rin bцtцn investisiyalarы lazыmi шяkildя qorunur. Buna gюrя dя bu, Azяrbaycana investisiya yatыrmaq цчцn яlavя stimul vя ma-raq yaradыr. Eyni zamanda, regionda gцclц iqtisadi mюvqeyя, qonшularla yaxшы яlaqяlяrя vя gцclц maliyyя ehtiyatlarыna malik olaraq, biz strateji яhяmiyyяt kяsb etdiyini dцшцndцyцmцz sek-torlara podratчыlar cяlb edя bilяrik.

Qarшыdakы illяrdя bizim яsas diqqяt yetirяcяyimiz sahя iqti-sadiyyatыmыzыn qeyri-neft sektoru, яsasяn dя kяnd tяsяrrцfatы olacaq. Mяn Fransanыn nцfuzlu шirkяtlяrini Azяrbaycana gяl-mяyя – mцasirlяшmя vя mяhsuldarlыьыn artыrыlmasы ilя baьlы

49

layihяlяri hяyata keчirmяk цчцn Azяrbaycan hюkumяti ilя iшlя-mяyя dяvяt edirяm. Suvarma bizim яsas diqqяt yetirdiyimiz sahяlяrdяn biridir. Tяkcя bu il biz чoxlu investisiya cяlb edя-rяk, яvvяllяr suvarыlmamыш azы 100–150 min hektar sahяni su ilя tяmin edяcяyik. Bu, bюyцk hяcmdя яlavя mяhsullarыn isteh-salыna gяtirib чыxaracaqдыр.

Иnformasiya texnologiyalarы чox sцrяtlя inkiшaf edir vя bi-zim bu sektorun inkiшafы ilя baьlы xцsusi proqramыmыz varдыр. Mцasir texnologiyalar, sяnaye potensialы, tikinti, nяqliyyat – dцnyanыn hяr yerindяn шirkяtlяrin Azяrbaycanda fяaliyyяt gюs-tяrmяsi цчцn чoxlu imkanlar varдыр.

Hяyata keчirdiyimiz strateji layihяlяr arasыnda mяn ikisini qeyd etmяk istяrdim. Birincisi, яlbяttя ki, «Cяnub Qaz Dяhli-zi»dir. Bu, hazыrda Avropada яn bюyцk infrastruktur layihяsi hesab olunur. Layihяnin dяyяri 40 milyard dollara yaxыndыr. Bu, 6 юlkяdяn keчmяklя, Azяrbaycanы Bakыdan Иtaliya sahil-lяri ilя birlяшdirяn inteqrasiya olunmuш kяmяr sistemidir. Av-ropa Komissiyasы bu layihяyя gцclц dяstяk verir vя Azяrbay-can bu layihяdя aparыcы rola malikdir. Bu layihя Avropanыn enerji xяritяsini dяyiшir vя Avropa istehlakчыlarыna yeni alter-nativ tяbii qaz mяnbяlяri gяtirяcяk. Яlbяttя, bu layihяnin hя-yata keчirilmяsindя bir чox шirkяtlяr iшtirak edir. Bu, enerji шa-xяlяndirilmяsi, enerji tяhlцkяsizliyi layihяsidir vя bu hяqiqяtяn dя XXI яsrin layihяsidir. Чцnki layihяnin hяyata keчirilmяsini tяшkil etmяk nя texniki, nя dя maliyyя nюqteyi-nяzяrindяn asan mяsяlя deyildi. Bu layihя beynяlxalq maliyyя institutlarы, яsa-sяn dя Dцnya Bankы tяrяfindяn dяstяklяnir vя mяn шadam ki, Fransa banklarы da bu layihяnin hяyata keчirilmяsinin maliy-yяlяшmяsini tяmin edir.

Bizim diqqяt yetirdiyimiz baшqa bir strateji istiqamяt Azяr-baycanda nяqliyyat qovшaьыnыn yaradыlmasыdыr. Bizim coьrafi mюvqeйиmiz яlveriшlidir. Biz Asiya ilя Avropanыn arasыnda yer-lяшirik vя artыq sahib olduьumuz mцasir nяqliyyat infrastruk-turu ilя bюyцk maraq cяlb edirik. Bizim hяr nюv tяyyarя, o cцmlяdяn яn bюyцk yцk tяyyarяlяri qяbul edя bilяn 6 beynяl-xalq аеропортумуз varдыр. Biz artыq region цчцn hava nяqliy-

50

yatы ilя yцkdaшыmalar qovшaьыna чevrilmiшik. Bizim bцtцn qon-шu юlkяlяrlя dяmir yolu яlaqяlяrimiz var. Azяrbaycanыn Gцr-cцstan vasitяsilя Tцrkiyя ilя dяmir yolu яlaqяsi bu il yaradыla-caqдыр. Bu, Xяzяr dяnizi, Azяrbaycan vasitяsilя Чindяn Avro-paya dяhliz aчыr. Bu, yцklяrin daшыnmasы vaxtыnы 2 dяfя azaldыr. Иlk sыnaq qatarы artыq bizim яrazimizdяn keчib. Юtяn il biz, hяmчinin Hindistandan Pakistan, Fars kюrfяzi, Иran, Azяr-baycan, Rusiya, Шimali Avropaya uzanan Cяnub–Шimal nяq-liyyat dяhlizinin yaradыlmasыna чoxlu investisiya yatыrmaqla, bizi Иranla birlяшdirяn dяmir yolu xяttinin чatышmayan hissяsini tamamlamышыq. Biz bir neчя mцhцm beynяlxalq toplantы vя tяdbir tяшkil etmiшik. Biz цzяrimizя dцшяn hяr шeyi etmiшik. Be-lяliklя, bu dяhlizin чatышmayan hissяsi tikilяn kimi, biz Hindis-tandan Шimali Avropaya yцklяrin indiki 40–45 gцn яvяzinя 14 gцnя daшыnmasыna imkan verяn yeni marшrut aчacaьыq. Шi-maldan Cяnuba, Шяrqdяn Qяrbя olan bu dяhlizlяrin hяr ikisi tяkcя coьrafi mюvqeйиmiz sayяsindя deyil, bizim siyasяtimiz sayяsindя Azяrbaycan яrazisindяn keчir.

Иnfrastruktursuz coьrafiya чox da bюyцk mяna kяsb et-mir. Hazыrda biz Xяzяrdя yцkaшыrma qabiliyyяti 25 milyon ton olan яn bюyцk dяniz limanыnы tikirik. Birinci mяrhяlя bu il tamamlanacaqдыр. Qeyd etdiyim kimi – 6 beynяlxalq аеро-порт, mцasir yцk gяmilяri, hяr nюv gяmi istehsal edя bilяn Gяmiqayыrma zavodu, dяmir yolu infrastrukturunun mцasir-lяшdirilmяsi vя qonшularla чox yaxшы яlaqяlяr. Чцnki qonшu-larla яmяkdaшlыq etmяsяn, nяqliyyatda hяdяflяrя nail ola bil-mяzsяn. Bizim bцtцn qonшularыmыzla – Шimal, Cяnub, Qяrb vя Xяzяr dяnizindяn o yana Шяrq qonшularыmыzla яla siyasi vя iqtisadi яlaqяlяrimiz var, bу hяmчinin regionun sabitliyi цчцn vacibdir. Daxildя sabitlik, daxildя inkiшaf vя sяrhяdlяri-mizdяn kяnarda proqnozlaшdыrыla bilяn vяziyyяt, qonшularla yaxшы яlaqяlяr – bцtцn bunlar artыq baш verir. Bu reallыqdыr. Baшqa sюzlя, bizim siyasяtimiz regionda yeni reallыq vя ilk nюvbяdя, qeyd etdiyim kimi, qonшularыmыzla yeni яmяkdaшlыq formatы yaradыb.

51

Biz hяmчinin tяkcя ikitяrяfli deyil, hяm dя artыq цчtяrяfli regional яmяkdaшlыq formatы yaratmышыq – Azяrbaycan–Gцr-cцstan–Tцrkiyя, Azяrbaycan–Tцrkiyя–Иran vя son olaraq, Azяrbaycan–Иran–Rusiya цчtяrяfli iqtisadi vя siyasi яmяkdaш-lыьы. Bu, regionda чox mцsbяt siyasi vя iqtisadi mцhit yaradan цчtяrяfli яmяkdaшlыq formatыdыr. Qeyd etdiyim kimi, «Cяnub Qaz Dяhlizi» dя яmяkdaшlыq formatы baxыmыndan чox cяlb-edicidir. Чцnki burada Azяrbaycan, Gцrcцstan, Tцrkiyя, Avropa Иttifaqы цzvlяri олан Yunanыstan, Иtaliya, Bolqarыstan vя hяmчinin Albaniya iшtirak edir. Artыq 3 ildir ki, hяr il 7 юlkя яmяkdaшlыьы gцclяndirmяk mяqsяdilя dяhlizin Mяшvяrяt Шurasы цчцn Bakыda toplaшыr. Bu tяkcя qazla baьlы deyil, bu biznesdir, investisiya, mяшьulluq, proqnozlaшdыrыlma vя яmяkdaшlыqdыr.

Sonda demяk istяrdim ki, qeyd etdiyim kimi, юtяn ay Brцsseldя biz Avropa Иttifaqы ilя Azяrbaycanыn yeni яmяk-daшlыq prosesinя start vermiшik. Azяrbaycan Avropa Иttifaqыnыn 9 цzv юlkяsi ilя strateji tяrяfdaшlыq sяnяdi imzalayыb. Bu o de-mяkdir ki, Avropa Иttifaqы цzvlяrinin цчdяbiri bizim strateji tяrяfdaшыmыzdыr. Tяbiidir ki, hazыrda biz Avropa Komissiyasы ilя яlaqяlяrimizi daha da gцclяndirяcяk strateji tяrяfdaшlыq razыlaшmasы цzяrindя iшlяyirik.

Яlbяttя ki, яvvяldя dediyimя qayыdыram, bizim Fransa ilя яlaqяlяrimiz bюyцk яhяmiyyяt kяsb edir. Bizim яla siyasi яla-qяlяrimiz var. Prezident Olland 2 dяfя Azяrbaycanda sяfяrdя olub – 2014–2015-ci illяrdя. Bundan яvvяl prezident Sarkozi Azяrbaycanda sяfяrdя olub. Mяn tez-tez sizin юlkяnizdя sя-fяrdя oluram. Mяnim bugцnkц vя sabahkы rяsmi sяfяrim gцc-lц яmяkdaшlыьыmыzыn daha bir gюstяricisidir vя iшgцzar яlaqя-lяr bu яmяkdaшlыьыn ayrыlmaz hissяsidir.

* * *

Gюrцшdя Azяrbaycanda dяmir yolu, qlobal nяqliyyat layihя-

lяri, metro tikintisi, rabitя texnologiyalarы, kosmik sяnaye, ha-va nяqliyyatы, energetika, neft-qaz sяnayesi, maliyyя-bank sis-temi, шяhяr infrastrukturu layihяlяri, kяnd tяsяrrцfatы, irriqasi-

52

ya sistemi, turizm, mehmanxana sяnayesi, bяrpaolunan enerji vя digяr sahяlяrdя Azяrbaycan ilя чox uьurlu яmяkdaшlыьыn hя-yata keчirildiyi bildirildi vя bu sahяdя яlaqяlяrin inkiшafыna dair interaktiv fikir mцbadilяsi aparыldы.

Prezident Иlham Яliyev bu sahяlяrdя яmяkdaшlыьыn perspek-tivlяri ilя baьlы suallara яtraflы cavab verdi.

Sonda «Azяrbaycan Hava Yollarы» Qapalы Sяhmdar Cя-miyyяti ilя «Thales Air Systems SA» шirkяti arasыnda Anlaшma Memorandumu imzalandы.

53

RЯSMИ QARШЫLANMA MЯRASИMИ Paris 14 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevин

martыn 14-dя Parisdя rяsmi qarшыlanma mяrasimi olmuşdur. Prezident Иlham Яliyev Parisin Veteranlar meydanыnda

yerlяшяn Ordu Muzeyinя gяldi. Dюvlяtimizin baшчыsыnы Fransanыn Kяnd Tяsяrrцfatы naziri,

hюkumяtin sюzчцsц Stefan Lю Fol qarшыladы. Ordu Muzeyinin yerlяшdiyi Veteranlar meydanыnda prezi-

dent Иlham Яliyevin шяrяfinя Fяxri qarovul dяstяsi dцzцldц. Azяrbaycanыn vя Fransanыn Dюvlяt himnlяri sяslяndiрилди. Prezident Иlham Яliyev Fяxri qarovul dяstяsinin qarшы-

sыndan keчdi. Fяxri qarovul dяstяsinin rяisi dюvlяtimizin baшчыsыna raport

verdi. Fransanыn Kяnd Tяsяrrцfatы naziri, hюkumяtin sюzчцsц

Stefan Lю Fol Azяrbaycan nцmayяndя heyяtinin цzvlяri ilя gю-rцшdц.

54

FRANSA RESPUBLİKASININ PREZИDENTИ FRANSUA OLLAND İLƏ GЮRЦШ Paris 14 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin

vя Fransa Respublikasыnыn Prezidenti Fransua Ollandыn mar-tыn 14-dя Parisdя Yelisey sarayыnda gюrцшц olmuşdur.

Yelisey sarayыnыn qarшыsыnda dюvlяtimizin baшчыsыnыn шяrяfi-nя Fяxri qarovul dяstяsi dцzцlмцшdц.

Fransa prezidenti Fransua Olland Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyevi qarшыladы.

Dюvlяt baшчыlarы birgя foto чяkdirdilяr. Gюrцшdя юlkяlяrimiz arasыnda яlaqяlяrin yцksяk sяviyyяdя ol-

masыndan mяmnunluq ifadя edildi. Qarшыlыqlы sяfяrlяrin ikitяrяfli mцnasibяtlяrin inkiшafы baxыmыndan bюyцk яhяmiyyяtя malik ol-duьu vurьulandы. Юlkяlяrimiz arasыnda mцxtяlif sahяlяrdя, o cцm-lяdяn nяqliyyat, kяnd tяsяrrцfatы, infrastruktur, kosmik sяnaye, turizm, bяrpaolunan enerji, яtraf mцhit sahяlяrindя sяmяrяli яmяkdaшlыьыn hяyata keчirildiyi bildirildi.

Sюhbяt zamanы Ermяnistan–Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin hяlli ilя baьlы яtraflы fikir mцbadilяsi aparыldы.

55

SЯNЯDLЯRИН ИMZALANМАСЫ МЯРАСИМИ Paris 14 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidentи Иlham Яliyevin

vя Fransa Respublikasыnыn Prezidentи Fransua Ollandыn iшtira-kы ilя martыn 14-dя Parisdя Azяrbaycan–Fransa sяnяdlяrinin imzalanmasы mяrasimi olmuşdur.

«Azяrbaycan Respublikasыnыn Ekologiya vя Tяbii Sяrvяtlяr Nazirliyi ilя Fransa Respublikasыnыn Яtraf Mцhit, Enerji, Dя-niz vя Иqlim цzrя Beynяlxalq Яlaqяlяr Nazirliyi arasыnda An-laшma Memorandumu»nu Azяrbaycanыn Maliyyя naziri Samir Шяrifov vя Fransanыn Nяqliyyat, Dяnizчilik vя Balыqчыlыq Mяsя-lяlяri цzrя Dюvlяt katibi Alеn Vidali imzaladыlar.

«Fransanыn Иnkiшaf Agentliyi ilя Azяrbaycan Respublikasы arasыnda Kredit Mцqavilяsi»ni Azяrbaycanыn Fransadakы sяfiri Elчin Яmirbяyov vя Fransanыn Иnkiшaf Agentliyinin baш direk-torunun mцavini Filip Boduяn imzaladыlar.

«Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda Vяtяn-daшlara Xidmяt vя Sosial Иnnovasiyalar цzrя Dюvlяt Agentliyi ilя Fransa Respublikasыnыn Baш naziri yanыnda Dюvlяt Иslahat-larы vя Asanlaшdыrma цzrя Dюvlяt Katibliyi arasыnda dюvlяt xidmяtlяrinin gюstяrilmяsi sahяsindя яmяkdaшlыq haqqыnda An-laшma Memorandumu»nu Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezi-denti yanыnda Vяtяndaшlara Xidmяt vя Sosial Иnnovasiyalar цzrя Dюvlяt Agentliyinin sяdri Иnam Kяrimov vя Fransanыn Baш naziri yanыnda Dюvlяt Иslahatlarы vя Asanlaшdыrma mяsяlя-lяri цzrя Dюvlяt katibi Jan-Vеnsan Plase imzaladыlar.

«Azяrbaycan Respublikasыnыn Nяqliyyat, Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Nazirliyi ilя Fransa Respublikasыnыn Иqtisadiy-yat, Sяnaye vя Rяqяmsal Nazirliyi arasыnda innovasiya, иnfor-

56

masiya vя kommunikasiya texnologiyalarы sahяlяrindя яmяk-daшlыьa dair Anlaшma Memorandumu»nu Azяrbaycanыn Ma-liyyя naziri Samir Шяrifov vя Fransanыn Sяnaye, Rяqяmsal vя İnnovasiyalar цzrя Dюvlяt katibi Kristof Sirцqц imzaladыlar.

«Azяrbaycan Respublikasы Dюvlяt Шяhяrsalma vя Arxitek-tura Komitяsi ilя Fransa Respublikasыnыn Mяnzil vя Davamlы Yaшayыш Nazirliyi arasыnda Niyyяt Protokolu»nu Azяrbayca-nыn Fransadakы sяfiri Elчin Яmirbяyov vя Fransanыn Azяrbay-cаndakы sяfiri Orelia Buшez imzaladыlar.

57

FRANSA RESPUBLİKASININ PREZİDENTİ FRANSUA OLLAND İLƏ BİRGƏ MЯTBUATA BЯYANATLARLA ЧЫXЫШLAR Paris 14 mart 2017-ъи ил Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev vя

Fransa Respublikasыnыn Prezidenti Fransua Olland martыn 14-dя Parisdя sяnяdlяrin imzalanmasы mяrasimindяn sonra mяtbuata bяyanatlarla чыxыш etmişlər.

Fransa prezidenti Fransua Ollandыn bяyanatы

Xanыmlar vя cяnablar! Mяn prezident Яliyevi bюyцk mяmnuniyyяtlя qяbul edi-

rяm. Biz mцnasibяtlяrimizin яsasыnы qoymuшuq. Digяr kon-tekstdя – Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin hяlli yolunu tapmaq haqqыnda da danышdыq.

Bu gцn prezident Яliyev Parisdяdir vя biz keчdiyimiz yollara, gяlяcяkdя gюrmяli olduьumuz iшlяrя nяzяr saldыq.

Иlk nюvbяdя demяliyяm ki, Azяrbaycan ilя Fransa arasыn-da bir чox sahяlяrdя, xцsusilя siyasi sahяdя yaxшы яlaqяlяr varдыр. Azяrbaycanыn regiondakы vя regionun hцdudlarыndan kяnardakы bцtцn tяrяfdaшlarы ilя danышыqlar aparmaq sahяsin-dяki rolu bizя mяlumdur. Bizim yeganя mяqsяdimiz sцlhdцr. Biz tяkcя regionda deyil, eyni zamanda, qlobal sяviyyяdя тящлцкяли olan vя bizim dя цzlяшdiyimiz terrorizmя qarшы йол-лар axtarыrыq.

Иqtisadi kontekstdя deyя bilяrяm ki, bizim шirkяtlяr artыq Azяrbaycanda fяaliyyяt gюstяrir. Чalышыrыq ki, шirkяtlяrимиз bu юlkяdя sяrmayя yatыrsыnlar, kontraktlar imzalayaraq, яhalini

58

lazыmi tяchizatla tяmin etsinlяr. Чox шadam ki, cяnab Яliyev-lя MEDEF шirkяtlяri arasыnda mяhsuldar mцzakirяlяr aparы-lыb. Bir чox kontraktlarыn imzalanmasы barяdя danышыlыb, xц-susilя dя «Thales Ыnternational» шirkяti ilя.

Biz яtraf mцhit sahяsindя dя яmяkdaшlыq imkanlarыndan danышdыq. Paris Saziшinin hяyata keчirilmяsi цчцn ekspertlяri-mizin mцbadilяsini aparmalыyыq vя bir neчя ekoloji problem-lяri hяll etmяk lazыmdыr – infrastruktur, bяrpaolunan enerji vя яtraf mцhit цчцn faydalы olan bцtцn vasitяlяrlя. Biz dюvlяt xidmяti sahяsindя dя iki юlkя arasыnda mюhkяm яlaqяlяrin ol-masыnы istяyirik ki, bunun sayяsindя bцtцn sahяlяrdя innova-siyalarы tяtbiq edяk. Azяrbaycan ilя Fransa arasыnda belя bir konsepsiya var ki, yeni texnologiyalar – rяqяmsal texnologi-ya iqtisadi inkiшafa xidmяt etsin.

Mяnim Bakыya sяfяrim zamanы biz tяhsil sahяsindя dя яla-qяlяri geniшlяndirmяyi mцzakirя etmiшdik. Bakыda Fransыz mяhяllяsindя Fransыz liseyinin яsasыnы qoyduq. Bu layihя mц-vяffяqiyyяtli oldu. Bu gцn artыq universitet sяviyyяsindя яmяkdaшlыьы inkiшaf etdiririk vя keчяn ilin sentyabr ayыnda Azяrbaycan–Fransыz Universiteti aчыlыb. Bu da mцvяffяqiy-yяtli olub, bir чox fransыz universitetи artыq яmяkdaшlыq edir.

Иndi digяr 2 mюvzu barяdя danышacaьam. Birincisi, Azяr-baycan ilя Avropa Иttifaqы arasыndakы danышыqlarыn baшlanma-sыdыr. Biz istяyirik qarшыya qoyulan mяqsяdlяrя nail olunsun. Шяrq Tяrяfdaшlыьы чяrчivяsindя Avropa bu danышыqlara baшla-yыb vя Fransa bunu elя ilk gцndяn dяstяklяyir.

Sonra Daьlыq Qarabaь mяsяlяsi var. Biz bu haqda danышdыq vя bildirdik ki, mюvcud status-kvo qяbuledilmяzdir. Risklяr var vя biz bunu keчяn ilin aprel ayыnda baш verяn insidentdяn dя gюrdцk.

Biz danышыqlarыn yenidяn bяrpa olunmasыnы arzulayыrыq. Minsk qrupunun hяmsяdri kimi, istяyirik ki, digяr hяmsяdr-lяr – ABШ vя Rusiya da bu prosesя tюhfя versin. Dцшцnцrцk ki, parametrlяr bяllidir vя uzun mцddяtdir davam edяn bu mцnaqiшяnin hяlli yolunu tapmaq mцmkцndцr. Hesab edirik ki, hяr dяfя sцlhя tюhfяmiz beynяlxalq sяviyyяdя hяyata ke-

59

чirmяk istяdiyimiz fяaliyyяtin vя qurmaq istяdiyimiz mцnasi-bяtlяrin mяьzidir. Xцsusilя dя gяrginliklяr olanda vя hazыrda Avropa ilя Tцrkiyя arasыnda olan vяziyyяtdя. Bizim rolumuz aydыn шяkildя bildirmяkdir ki, nяyi qяbul edirik, nяyi qяbul etmirik. Avropa ilя Tцrkiyя arasыnda olan mцnasibяtlяrin sa-bitlяшmяsi цчцn dя tюhfяmizi vermяliyik. Digяr mюvzularda olduьu kimi, bu mюvzu ilя dя baьlы dialoqu tяшviq etmяliyik.

Azяrbaycan prezidenti Иlham Яliyevin bяyanatы

Иlk nюvbяdя, cяnab Prezident, dяvяtя, mяnя vя nцmayяn-

dя heyяtinя gюstяrdiyiniz qonaqpяrvяrliy