1

O ULCINJU

1. O GRADU

Ulcinj je jedan od najstarijih gradova na jadranskoj obali. Od

praistorije pa do XIX vijeka, ovaj grad je bio povod mnogih

sukoba i okupacija od razlicitih naroda zbog svojeg veoma

vaznog geografskog polozaja. Neki su se zadarzali duze,neki

manje ,ali su svi ostavili svoje tragove.

Vjeruje se, da je Stari Grad Ulcinj sagradjen u V vijeku p.n.e.

od Grka sa Colchide. U svojoj poznatoj poemi, Apollonio

Rodio iz III v. p.n.e. prica o dolasku naroda sa Colchide. Od

ovog ustolicenja ostali su nam jos i danas vazni tragovi,

sacinjeni od ostataka ogromnih zidina, koje su najstarije na

juznoj obali Jadrana.

2

Tvrdjava staroga grada posjeduje jedan od starijih natpisa

posvecenih boginji Artemidi, koji je uklesan na zrtvenom

oltaru,dar kamenolomaca boginji.

Stari Colchinium postaje Olcinium u II v. p.n.e, kada je pao

pod dominaciju rimljana.

Podjelom rimskog carstva, Ulcinj je pripao istocnom carstvu i

narod je prisvoio hriscanstvo.

Grad je svojim solidnim zidinama uspio da se odupre raznim

napadima: kao oni od makedonskog cara Samuela u IX v. i

kasnije ,1242, upadima od strane mongola. U tom periodu

sagradjene su mnoge crkve od kojih su danas ostale samo neke

rusevine (crkva Bogorodice, 1250; Sveti Jovan uicinjski, 1290)

3

Ulcinj 1405 god. pada pod dominacijom Venecije koja je

tramala 150 godina. Ovi vladari su uveli u arhiktetonskim i

urbanskim strukturama nove elemente. Zidovi su bili

obnovljeni kao i vrata grada i njegovi toenjevi. Iz ove epohe je

renesansna crkva(1510) na cijem zidu, koji se nalazi na malom

trgu kod sjevernog ulaza staroga grada, crvenim slovima je

napisano Johani Bolani venecijanski princ,kapetan grada.

1571 god. Grad su osvojili turci.U odnosu na ostale oblasti i

rgije njegovog okruzenja, Ulcinj pada mnogo kasnije pod

tursku vlast. Ovo pokazuje da su venecijanci pridavali veliku

vaznost ulcinjskim zidinama kako zbog pomorskih tako i zbog

ekonomsko-politickih razloga.

Tursko osvajanje je donijelo do jos jedne izmjene grada. Ta

transformacija je bila karakterizovana orijentalnim aspektima.

Sagradjene su dzamije, hamami,

4

cesme, rezervoari i magazini. Kuce su bile adaptirane po stilu

zivota novih gospodara. Nizi dio grada bio je namjenjen za

stanovanje, dok je crkva na sjevernom dijelu bila pretvorena u

dzamiju.

Posle turske vladavine, koja je tramala vise od 300godina,

odlukom berlinskog kongresa Ulcinj ponovo postaje dio Crne

Gore.

5

2. GLAVNE ATRAKCIJE

Ulcinj i njegova okolina mogu racunati na bogato kulturno

i prirodno naslijedje, koje je u stanju da udovolji i

najzahtjevnijim turistica.

U ovom dijelu limitiracemo se da pruzimo sto jednostavnije

informacije ogranicene na cetri lokacije ovog ditela Crne

Gore, ostavljajuci svakom posjetijocu Ulcinja mogicnost da

postepeno i samostalno otkrije ljepotu i jedinstvenost ove

regije.

6

2.1 STARI GRAD I MALA PLAZA

Stari grad Ulcinj, sacinjen od niskog i visokog dijela grada,

je antica tvrdjava

zasticena

zidinama. Ovdje

se nalaze mnogo

znacajni

spomenici

Ulcinja: crkva-dzamija, pretvorena u muzej u kojem su

sakupljeni razni arheoloski ostaci.Predmeti u muzeju poticu

od grckog perioda pa do 1800 god. , sto znaci vise od 20

vjekova istorije.

7

Ispred muzeja , gdje se odvijala trgovina robljem, sacuvani

su neki predmeti koji su pronadjeni tokom godina kao sto

su tursko oruzje i mali arhiktetonski ostaci.

Iza muzeja istice se Balsicki tornj u kojem se danas

povremeno odrzavaju izlozbe savremenih umjetnika iz

cijele Crne Gore.

U nizem dijelu staroga grada do kojeg se dolazi kroz juzna

vrata, kao i prolazeci jednom od

mnogih uskih ulica koje od muzeja vode ka moru, nalaze se

temelji pravoslanne bogorodicne crkve pretvorena kasnije u

katolicku crkvu svetoga Marka.

Mala plaza se

pruza od ponte

Nuredinove, gdje

se izdize Stari

Grad i

8

Ratislavovog rta:

polukruznog oblika, duga oko 600m i siroka oko 25m.

Pijesak ima terapeutske efekte kao i onaj na velikoj plazi.

Ljeti Mala plaza postaje spediste ulcinjskog zivota,

pruzajuci raznovrsne aktivnosti turistica.

Na suprotnoj strani staroga grada (rt Ratislava), oblast je

karakterizovana borovom sumom koja okruzuje male

uvalice, gdeje se okuplja omladina.

2.2 VELIKA PLAZA

Crnogorska obala ima oko 30km plaza od kojih vise od

50% pripada ulcinjskoj rivjeri. Najduza od svih ovih je

Velika plaza, duga oko 15km i siroka oko .60m

9

Dobila je naziv “Bostan” zbog lubenica koje se uzgajaju u

velikim kolicinama u obliznjoj stojskoj ravnici. Ova plaza

koja je svojom ljepotom

zasluzno dobila ime Copacabana Crne Gore, pruza se od

porta Milene do usca rijeke Bojane.

Udaljena je oko 4km od grada Ulcinja, sacinjena od sitnog

sivkastog pijeska poznat po svojim terapeutskim efektima.

2.3 VALDANOS

Valdanos se nalazi na sjeverno-zapadnom dijelu Ulcinja i bogat

je sa velikim maslinjacima. Ima oko 74.000 stabala i na

drugom je mjestu po velicini na jadranskoj obali, poslije

Barskog. Starost ovih stabala je oko 300 god. a ima i onih koji

postoje jos od perioda stare Grcke. Karakteristika Valdanosa

nije samo u ovim vise vjekovnim maslinjacima. Plaza koja se

nalazi u Valdanosu je okruzena sugestivnom ljepotom: u

10

njenom zaledju redovi borova, cijela okolina, maslinjaci koji

se pruzaju u nedogled na vrhovima brezuljaka.

2.4 ADA BOJANA

Velika plaza zavrsava, sa razlogom nazvanim pticijim El

Doradom, a to je ostrvo Bojana formirana na uscu istoimene

rijeke.1858 god. Brod “Merito” se nasukao na uscu rijeke

Bojane, izmedju dva tadasnja ostrvceta. Predpostavlja se, da je

vremenom, oko olupine broda nastao pjescani sprud a zatim

sadasnje ostrvo.

Ostrvo Adu povezuje sa obalom i sa velikom plazom most

koji je nedavno napravljen. Do prije 20 godina jedan mali

trajekt prevozio je posjetioce sa jedne strane rijeke na

drugu.

Na ovom dijelu rijeke napravljene su drvene konstrukcije,

nazvane “kalimera” koje sluze lokalnim ribarima za

11

ribolov: neke od ovih konstrukcija u toku ljeta se pretvaraju

u male restorane gdje se sluzi svjeza riba, tek ulovljena. S

druge strane rijeke, restorani koji su otvoreni tokom cijele

godine nude tipica jela crnogorske kuhinje.

Ostrvo Ada, sa bogatom florom i faunom, je idealno

mijesto za setnju , za aktivnosti kao birdwatching, suncanje

na predivnoj pjescanoj plazi i kupanje u vodama kristalnog

Jadranskog mora.

:: O Ulcinjskoj istorji

Prema istorijskim podacima Ulcinj je sigurno jedan od najstarijih gradova na Jadranskom primorju. Smatra se da je Ulcinj star vise od 2.000 godina, a pronadjeni tragovi zivota u okolini Ulcinja, vode nas do najstarijeg doba covjecanstva. Na ovom podrucju vjekovima su se sudarale kulture Orijenta i Zapada sto se, po

12

bogatstvu istorijskog nasljedja, osjeca na svakom koraku. Kako se tragovi prvih naseobina u Ulcinju javaljaju jos u V vijeku p.n.e., smatra se da su Ulcinj osnovali Iliri, narod indoevropskog porijekla. U vrijeme slobodne ilirske drzave Ulcinj dozivljava i najveci procvat. Prvobitno ime Ulcinja bilo je Kolhinijum, a dobio ga je po Kolhidjanima (plemenu grckog porijekla), za koje se smatra da su osnivaci starog Ulcinjskog jezgra. Ulcinjom do 163. godine p.n.e., vlada ilirsko pleme Olcinijatas, koje u II vijeku p.n.e., pokoravaju Rimljani, te drevni Colchinijum, postaje Olcinijum. Za vrijeme rimske imperije Ulcinj dobija status grada sa narocitim privilegijama (Opida civijum romanorum), da bi kasnije Ulcinj postao i grad sa samostalnim statusom odnosno – Municipija. Nakon podjele Rimskog carstva Ulcinj pripada provinciji Prevalis, koja je bila sastavni dio Istocnog carstva, a stanovnistvo postaje hriscansko. Zbog izuzetnog geografskog polozaja, blage klime i reljefa, Ulcinj je vjekovima bio meta osvajaca. Taj najjuzniji crnogorski grad je cesto rusen tokom ratova. Vizantijski car Justinijan Ulcinj je obnavljao i utvrdjivao, dok su Nemanjici, Balsici, Mlecani i Turci grad prosirivali novim gradjevinama. Godine 1183. zauzeo ga je veliki srpski zupan Stefan Nemanja, i u tom periodu Ulcinj postaje jedan od najznacajnijih primorskih gardova. Kao i u doba dukljanskih vladara (od IX vijeka nadalje), Ulcinj je prepoznatljiv primorski grad sa mjesovitim slovenskim, albanskim i romanskim stanovnsitvom. Ulcinj nije bio stalna prijestonica vladara i suvladara Zete i Primorja, ali su vlastodrsci Zete i Primorja u tom gradu imali samo svoje rezidencije. Posebno u periodu vladavine Duklje i drzave Nemanjica Ulcinj dobija srednjevjekovni karakter. Tada je Ulcinj bio znacajan trgovinski i pomorski centar sa autonomijom grada unutar Raske drzave. Politicki znacaj Ulcinja bio je veoma izrazen u doba Balsica, posebno u doba Djuradja Stratimirovica Balsica (1385 – 1403). U jednom naletu

13

krajem XIII vijeka Ulcinj su napali i Mongoli koji su izveli bezuspjesnu opsadu grada. Nakon neuspjeha Mongoli su porusili grad Svac (blizu Ulcinja- danas mrtvi grad), i pobili sve njegove stanovnike. Nakon propasti drzave Zete, 1405. godine, Ulcinj zauzimaju Mlecani i njime vladaju 150 godina. Ulcinj je pod turskom vlascu bio sve do 1571. godine, kada definitivno pada u turske ruke. U odnosu na susjedne gradove na Primorju, Ulcinj je vrlo kasno pao pod otomansku vlast, cak 90 godina poslije Herceg Novog (1482 / 1483). Kako je Ulcinj i za vrijeme Mletacke Republike imao znacajan fortifikacijski, strateski, pomorski i ekonomsko – politicki znacaj, te strateske ciljeve nastavljali su da razvijaju i turski osvajaci. Ipak za vrijeme turske vladavine gradom, Ulcinj dobija potpuno orijentalni izgled. U gradu pocinju da se podizu dzamije, hamami, cesme, sahat-kule, hanovi i turbeta. Sve se u gradu prilagodjava novim gospodarima. Ulcinj je takodje bio poznat kao mjesto duge i bogate pomorske i trgovacke tradicije. Pomorstvo ovog grada svoj najveci uspon dostiglo je u XVII, XVIII i tokom XIX vijeka. Pomorska trgovina Ulcinjana vlastitim brodovima odvijala se s vecim lukama i trgovackim centrima Jadrana, Levanta i Sredozemlja Za vrijeme turske vladavine (1571-1880) Ulcinj je sa svojom trgovackom flotom bio glavni stub Otomanskog Carstva na Jadranu. Hrabri i vjesti pomorci Ulcinja slabo su priznavali drzavnu vlast Turaka. Do proglasenja Mehmeda Busatlije za vezira Skadra, Ulcinj je bio kao neka mala republika. Zapisano je da je skadarski vezir, da bi obuzdao gusarstvo koje je tada uzimalo maha, na prevaru, u luci Valdanos potopio ulcinjanske ladje, nakon cega Ulcinjani i zvanicno priznaju tursku vlast. Za vrijeme crnogorske vladavine (1880 -1918), u Ulcinju je registrovano 107 jedrenjaka. Ulcinjani su bili vjesti moreplovci i dobri brodograditelji. U XVII vijeku ulcinjska flota imala je 500 trabakula, koje su plovile po Sredozemnom moru. Mnogi ratovi su cesto ugrozavali razvoj ulcinjanske

14

flote. Ulcinj je jos u XIV vijeku bio poznat i po gusarima. 400 pirata sa Malte, iz Tunisa i Alzira naselili su Ulcinj, poslije Kandijskog rata (1669), te se Ulcinj pretvorio u opasno gusarsko gnijezdo, sto je ostalo karakteristika grada i tokom XVII pa i XVIII vijeka. Nakon skoro 300 godina, pocetkom 1878. godine Ulcinj je oslobodjen od Turaka, i poslije odluke na Berlinskom kongresu 10. novembra 1880., Ulcinj je prisajedinjen knjazevini Crnoj Gori. Prvi svjetski rat Ulcinj je docekao kao sastavni grad nekadasnje crnogorske kraljevine. Iako je kralj i knjaz Crne Gore, Nikola I Petrovic Njegos, pocetkom XX vijeka u Ulcinj preselio jedan dio hriscanskog stanovnistva, u Ulcinju je i dalje zivjelo pretezno islamsko stanovnistvo, koje je bilo lojalno Knjazevini Crnoj Gori. Kao i u mnogim drugim gradovima Crnogorskog primorja i u Ulcinju se osjetio vihor II svjetskog rata. 1941. godine, njemacke i italijanske trupe pokorile su citavu Crnu Goru, i u njoj se zadrzale sve do sloma nacizma krajem 1944. godine, kada su partizanske trupe oslobodile najjujzniji grad na Crnogorskom prmorju – Ulcinj. Osim svoje bogate kulturne i istorijske bastine ovaj drevni grad je poznat i po mulitietnickoj i multinacionalnoj strukturi stanovnista koje se kroz istoriju ujedinjavalo i davalo otpor okupatoru, narocito u drugom svjetskom ratu. Na te, za Ulcinj veoma vazne istorijske dane, podsjecaju mnoge spomen ploce i biste sirom grada. Nakon drugog svjetskog rata pocela je obnova svih gradova na Crnogorskom primorju, pa i Ulcinja. Veliki turisticki potencijali koji Ulcinj sa okolinom i danas ima bili su i ostali velika sansa za uspjesan razvoj najvaznije privredne grane u Crnoj Gori – turizma. Danas je Ulcinj poznati multietnicki i turisticki grad na jugu Crne Gore, koji iz godine u godinu biljezi sve veci broj domacih i inostranih turista.

15

:: O Ulcinjskoj kulturi

Ulcinj je jedan od najstarijih gradova na jadranskog obali koji oko dvadeset pet vjekova prkosno odolijeva zubu vremenu. Kroz vijekovima natalozene razlicitosti kultura i civilizacija stopljenih u jednu cjelinu, Ulcinj je nalik malom raju na zemlji, vanvremenski isklesan u vjekovima krvavih borbi, prkosa, ponosa i ljubavi svih onih koji su ovo mjesto

posjetili bar jednom u zivotu. Najraniji tragovi vode do praistorijskog vremena kad je Ulcinj pripadao Ilirima, narodu indoevropskog porijekla. Grad cije su zidine cesto rusene u ratovima isto su tako brzo i obnavljane od strane svih onih koji su zbog izuzetne ljepote ovog drevnog grada pronalazili svoj mir u njemu, izgradjujuci sebi utvrdjenja i recidencije. Drveni Colchinium ili Olcinium, kako se u vrijeme grcke i rimske imperije, Ulcinj zvao, pominje se u pisanim izvorima kod Plinija Starijeg u djelu „Naturalis historiae“, a u svojim djelima Ulcinj spominje i Tit Livije. U najranijem periodu za kulturno – istorijski razvitak Ulcinja veze se ime vizantijskog cara Justilijana. On je Ulcinj obnavljao i pravio utvrdjenja, a poslije perioda njegove vladavine nakon godine 1100., isto su cinili i poznati vladari koji su upravljali jednim dijelom tadasnje Crne Gore, i Primorja kao sto su: Nemanjici, Balsici, Mlecani i Turci. Godine 1183. Ulcinj postaje najpoznatiji pomorski centar na Jadranu, a negdje u isto vrije sagradjena je i cuvena kula Balsica. Iako, nikada Ulcinj nije bio prijestonica crngorskih gospodara, istorijski dokazi upucuju na zakljucke da je Ulcinj sa okolinom, bio omiljena destinacija vladara Zete, koji su taj grad koristili kao neku vrstu ljetnje rezidencije. Godine 1252. u Ulcinju stoluje sin zetskog kralja Vukana, Djordjije koji je imao titulu „princeps Diocliae“. Godine 1281. u Ulcinju je svoje utociste pronasla i sestra kraljice Jelene

16

Anzujske, Marija, inace Francuskinja, udovica poznatog francuskog vojvode Anselma se Chaursa. Nosila je titulu „domina Ulcini“. Marijin grob do godine 1571., nalazio se pred oltarom Bogorodicne ili Markove crkve u Ulcinju. Takodje, i kraljica Jelena, istoriji poznatija kao udovica Urosa I Nemanjica, sa sestrom Marijom boravila je cesto u Ulcinju. Potvrda njihove vezanosti za taj grad je i franjevacki samostan koje su sestre zajedno podigle godine 1278. Jos jedna Jelena, velika vladarka i udovica srpskog cara Dusana, voljela je da boravi u Ulcinju. Jelena je nekoliko godina cak i gospodarila Ulcinjem. Takodje, u tom gradu u kojem je nekada imao presto, sahranjen je i poznati gospodar Djuradj Stratimirovic Balsic (1358 – 1403). U vrijeme vladavine Nemanjica i Balsica Ulcinj je bio poznat i po kovnicama bronzanog i srebrnog novca. U munjevitom naletu na svojim brzim konjima dospjela je 1242 .godine iz dalekih centralnoazijskih oblasti i jedna mongolska horda do pod same ulcinjske zidine. Kako je taj napad Mongola na Stari ulcinjski grad bio bezuspjesan, mongolska vojska se okomila na susjedni Svac. Istorijski pa i kulturno, vazna je cinjenica, da su drveni Svac, Mongoli unistili, i pobili sve njegove stanovnike. Grad Svac, inace episkopski grad, imao je 365 crkava, koliko i dana u godini, te ga je u XIII vijeku obnovila kraljica Jelena Balsic. Pisane podatke o tom dogadaju zabiljezili su italijanski spisatelji Djustinijani (1533) i Bici (1610). Vazna cinjenica za kulturni razvitak Ulcinja, je i da je nakon pomorske bitke kod Lapanta (1571) u Sredozemnom moru, u Ulcinju, kao zarobljenik boravio cuveni spanski pisac Miguel de Servantes Savedra, koji je kasnije napisao i poznati svjetski roman „Don Kihot“. Pretpostavlja se cak, da je poznati Servantes svom glavnom junaku Don Kihotu, za ljubavnicu u istoimenom romanu dodijelio lik Dulcinee, djevojke koja je bila porijeklom iz Ulcinja i koja je nosila ime nalik

17

tadasnjem nazivu Ulcinja - Cita de Dolcinio, a u koju je Servantes bio zaljubljen. Servenates je u Ulcinju proveo skoro 5. godina, a smatra se, da je zajedno sa drugim robovima prodat na mjestu koje se upravo po njima, danas zove Trg robova ili Servantesov trg i nalazi se u Starom gradu. Boravak poznatog spanskog pisaca u Ulcinju, zanimljiv je i zbog cinjenice da su gusari koji su ga kupili, mislili da je Servantes iz plemicke porodice, pa su za njegov otkup trazili mnogo novca, te je njegovoj porodici trebalo punih 5. godina da tu svotu sakupi. Ulcinj, odnosno njegov Stari grad u proslosti je gostio i cuvenog reformatora Sabataja Cevija (1626 – 1676) koji je boravio u cuvenom zdanju – kuli Balsica. Cevi je poznat u istoriji kao pokretac Talmuda (Svete jevrejske knjige). Ulcinj je Ceviju, prema pisanim izvorima, bio i poslednje utociste jer je oko 1676. godine poslije preuzimanja islamske vjere, ziveci kao prognanik, Cevi umro u Ulcinju kao Mehmed- efendija. Danas ocuvano sveto turbe Mehmed-efendije, nalazi se u dvoristu porodice Manic, i predstavlja vjecnu kucu jednog od najvecih pobunjenika XVII vijeka. Njegov grob se cuva kao svetinja. Cevi je u knjizevnim djelima nastavio da zivi i nakon smrti. Lik i djelo kontroverznog jevrejskog pisca, kakvim se Cevi smatra, pojavljuje se i u knjizevnim ostvarenjima velikih literarnih velicina, kakvi su bili nobelovac Isak Basevis Singer – (roman „Rob“) ili akademik Erih Kos u romanu „U potrazi za Mesijom“. Ime i znacaj Sabatija Cevija pominje se i u djelu „Davidova zvijezda“, poznatog crnogorskog knjizevnika i akademika Zuvdije Hodzica. Ulcinj je bio interesantan i zbog zdravstvenog turizma, tako da se jos 1925. gdoine, u tom gradu odvijao naucni skup na kojem je ucestvovao i poznati njemacki profesor, inace direktor Instituta za tropske bolesti dr. Not, koji je odusevljen podnebljem koji Ulcinj okruzuje izjavio: „ da u zivotu nije vidio podneblje bogatije zvijezdama kao sto ih Ulcinj ima, dodajuci da je vrijednost Ulcinja za covjecji organizam veoma velika i raznovrsna“ , sto jos jednom dokazuje da boravak u Ulcinju i njegovoj okolini krijepi i dusu i tijelo.

18

S obzirom da je Ulcinj veoma poznat i po razvoju zanatstva, ovaj grad je i rodno mjesto Marija Surle, crnogorskog Afrikanca i sina legendarnog ulcinjskog fotografa Riza Surle. Osim po vjestini izrade predivnih fotografija Ulcinja i okoline, Mario je poznat i kao strastan ribolovac i veliki boem. Interesantno je istaci da su, prvi doseljenici iz porodice Surla u Ulcinj stigli jos prije 400 godina kao robovi iz Afrike.

O Ulcinjskoj prirodi

Svojim polozajem Ulcinj zauzima krajnji juzni dio Jadranskog primorja, a nalazi se u jugoistocnom dijelu Crne Gore. Zbog izrazitih prirodnih i geografskih karakteristika Ulcinj sa okolinom pripada ivicnoj suptropskoj zoni evropskog sredozemlja. Juznim dijelom u duzini od 30 kilometara Ulcinj izlazi na Jadransko more, a na istocnom dijelu

nalazi se rijeka Bojana. U centralnom dijelu Ulcinja je Sasko jezero, a u zalivu Ulcinj je zagradjen masivom planine Rumije. Sa blizu 20 km plaza, od toga 15 km finih pjescanih, sa preko 6000 h obradivog zemljista, maslinjacima od oko 88.000 stabala, ljekovitim svojstvima pijeska, blata i mineralne sumporne vode (kojima su najvise ocjene dali eminentni domaci i strani strucnjaci i instituti), Ulcinj predstavlja respektabilan ekonomsko-turisticki potencijal za razvoj svih vrsta turizma (elitnog, nautickog i zdravstvenog), te poljoprivrede kao komparativne grane. Povrsina od 255 km2 koju cini Ulcinj sa okolinom, jedinstven je primjer nesvakidasnje ljepote: beskrajnih pjesacanih plaza, azurno plavog mora, rijeka, jezera, planina i bujne vegetacije. Na sjeveru Ulcinja prostire se primorska planina Mozura (622 m), a iza nje je dio planinskog masiva Rumije. Istocnim dijelom Ulcinja protice

19

rijeka Bojana, koja vodenim putem Ulcinja spaja sa Albanijom. Zapadno od Ulcinja nalazi se poznati primorski grad i crnogorska luka Bar. Ulcinjska obala, od zaliva Kruce do usca rijeke Bojane iznosi 32, 7 km. Ulcinj lezi na otvorenom moru. Najvisi planinski vrh je Kozjak (1 427 m nadmorske visine). Predio na kojem je grad nastao i na kojem se i dalje razvija veoma je brdovit. Taj predio cine podnozja brda Pinjes (108 m), Mendre(164 m) i Bijele Gore (289 m). Na istocnom dijelu Ulcinja nalaze se polja sa jezerima, mocvarama, malim rijekama kao i duge pjescane plaze. Zbog veoma povoljne klime Ulcinj se na turistickoj karti Evrope vec dugo vremena prepoznaje kao odlicno klimatsko ljetovaliste i zimovaliste. Ulcinj karakterise umjerena mediteranska klima i suprtropska vegetacija. Takva klima podrazumijeva obilje svjetlosti i toplote, sa 2 700 suncanih sati godisnje. Ulcinj je sigurno jedno od najsuncanijih mjesta jadranskog primorja. Srednja godisnja temperatura vazduha iznosi 16, 5 Celzijusovih stepeni, pa se Ulcinj smatra mnogo toplijim mjestom u odnosu na druge gradove na Crnogorskom primorju. Ljeta u Ulcinju su prijatna, i nijesu previse topla jer je zbog stalnog strujanja vazduha, u tom gradu veoma mali broj tropskih dana. Temperatura vazduha ljeti dostize do 38 stepeni, dok je u julu prosjecna temperatura 25, 2 Celzijusova stepena. Tokom ljetnjeg perioda sunce grije i do 11, 5 sati u toku dana. Suncanje i kupanje u Ulcinju traje skoro 6 mjeseci, od maja do oktobra. Ujednacene temperature mora i vazduha (od 22 do 26 stepeni Celzijusovih), omogucavaju cjelodnevno uzivanje u kupanju u prijatnoj vodi ulcinjskog zaliva ili suncanje na ljekovitim plazama ulcinjskog priobalja. Zime su u Ulcinju blage, snijeg je veoma rijetka pojava, temperatura vazduha iznosi tek 10 stepeni. Proljeca kao i jeseni stizu rano i uglavnom su topla sa umjerenim temperaturama kako vazduha tako i mora (s proljeca temperatura je 14, a s jeseni 17 stepeni Celzijusovih). Juzno primorje kojem pripada i Ulcinj smatra se najvedrijim podrucjem

20

Sredozemlja. Srednja godisnja vlaznost iznosi 67 %, s tim sto u julu i avgustu vlaznost dostize 63 %, a u maju i novembru 71 – 72 %, sto ukazuje na pravilan odnos temperature i vlaznosti vazduha. Srednja godisnja kolicina padavina, iskljucivo kise, iznosi 134 mm/m 2. Najkarakteristicniji vjetrovi su bura, jugo i maestral. Bura duva iz sjeveroistocnog pravca. Obicno je to hladan vjetar koji duva u poznu jesen i zimu. Primorski vjetar poznatiji kao jugo, u Ulcinju duva s jeseni, zimi ili u proljece i donosi kisu. Taj vjetar na moru obicno stvara velike talase. Vjetar maestral dolazi iz smjera zapad – jugozapad. To je prijatan vjetar koji donosi osvjezenje od vrucina u najtoplijim ljetnjim satima. Najveci intenzitet kojim maestal moze da duva je 10 m/sec. Klima u Ulcinju je doprinijela stvaranju tri vegetaciona pojasa: zimzelenog (obuhvata vegetaciju do visine od 300 m), mjesovitog (do 500 m) i submontanskog (iznad 500 m). Vegetacioni pojasi stvorili su uslove za razvoj razlicitih vocnih i drugih vrsta. U zimzelenom pojasu najbolje uspijevaju masline, smokve, narandze, limuni, bademi, kivi i japanske jabuke. U mjesovitom vegetacionom pojasu gaji se kesten, sipak, dud, vinova loza i zito. U submontanskom pojasu najvise uspijevaju zito, duvan, kruske, jabuke i sljive.

:: Ulcinjske legende

21

Kao sto su mnoge drzave, mjesta ili gradovi prepoznatljivi po istorijskim dogadjajima, slavnim licnostima, po bajkama ili pricama, tako se i i za Ulcinj i Ulcinjane vezu razne, ali najcesce gusarske price. Kroz istoriju, Ulcinj je dugo vjekova bio poznato gusarsko gnijezdo. Grad su pocev od XIV vijeka

poceli da naseljavaju gusari iz Malte, Tunisa i Alzira. Obalni dio, od danasnjeg Ulcinja pa sve do Kotora, bio je piratsko utociste. Gusari su, posebno tokom XVII I XVII vijeka, predstavljali strah i trepet na moru. Piratske bande toliko su bile ojacale da su iz dana napadale razne trgovacke brodove koji su plovili pod raznim zastavama, pljackali ih i hitro uplovljavali u svoje zaklone koje su pravili duz citave ulcinjske obale. Najvecu stetu od opasnih napada gusarskih zapovjednika medju kojima su bili najpoznatiji braca Karamindzoja, Lika Ceni, Ali hodza, Uluc Alija i dr., pretrpjela je mletacka flota. Osim upada i pljacke po trgovackim brodovima, ulcinjski pirati bili su poznati i po trgovini crnim robljem. Zbog te cinjenice veliki dio stanovnista u Ulcinju bili su crnci iz raznih africkih zemalja. Medju starim Ulcinjanima i danas se spominju price o tome kako je do 1878. godine u Ulcinju zivjelo 100 crnaca, kao i to da je medju robovima tamnicio i poznati pisac Servantes po kojem se jedan od ulcinjskih trgova prozvan Trgom robova. Ipak, najcuvenija i najradije prepricavana medju Ulcinjanima i dan - danas je legenda o cuvenom piratu Lika Ceni. Ulcinjanin Lika Ceni bio je najcuveniji gusarski starjesina. Svakodnveno je sa svojom piratskom vojskom napadao razne trgovacke brodove, a katkada i citave flote. Jednom prilikom Lika Ceni sa druzinom, potopio je brod na kome su se nalazile hadzije odnosno hodocasnici koji su putovali

22

na hodocasce u Meku. To je bio veoma tragican dogadjaj koji je imao odjeka i izvan Ulcinja. Naime, kada je turski sultan cuo za veliku nesrecu, naredio je da se Lika Ceni pronadje i utamnici. Sultan je takodje, najavio i da ce bogato nagraditi onoga ko uhvati ili ubije Lika Cenu. Medjutim, upravo tada na moru se pojavio drugi, takodje veoma opasan gusar - Lambro ili Aralampija kako su ga drugacije zvali. Rodom iz Grcke, Lambro je veoma dobro poznavao more i slovio je za vjestog gusara. Veoma opasan i neustrasiv Lambro je ubrzo postao prava „morska neman“ za mnoge trgovacke brodove i pomorske flote. Vijest o Lambrovim zlodjelima brzo je stigla i do samog turskog sultana. Kako su stete koje je pravila Lamrbova druzina bile ogromne, sultan je ubrzo proglasio da ce dati veoma bogatu nagradu, onome ko uhvati ili ubije Lambra. Medjutim, vrijeme je odmicalo a sultan nije mogao da pronadje Lambra. Jedino sto mu je u tom trenutku ostalo bilo je da posalje poruku Lika Ceniju, da ce mu sve oprostiti ukoliko uspije da unisti Lambra. Sultan ubrzo tako i ucini, a Lika Ceni sa zadovoljstvom prihvati poziv, obavezujuci se pred sulatnom da ce „ili uhvatiti Lambra, ili sam poginuti“. Poslije izvjesnog vremena dodje i do dvoboja u kojem je Lika Ceni uspio da ubije Lambra. Za ucinjenu uslugu, i podanost, turski sultan Lika Ceniju postedi zivot, podarivsu mu titulu kapetana. Poznati Ulcinjani, potomci Lika Cenija, takodje su bili istaknuti kapetani. Legenda o Lika Ceniju u narodu se i danas cesto pominje kao nesvakidasnji dogadjaj, pa Ulcinjani sa koljena na koljeno, prenose pricu o tome kako je najpoznatiji ulcinjski razbojnik zahvaljujuci prstu sudbine postao kapetan.