ၾသစေၾတးလားႏငင ယဥေကးမႈႏင အကၽြမးဝငေရးဆငရာ အစအစဥ သငတနး

အလပအကင

အလပအကငရျခငးအားျဖင ၾသစေၾတးလား၌ တညၿမေသာ အနာဂတတစခက ထေထာငရာတြင သငအား အေထာကအကျပပါလမမည။

သင ေရာကလာၿပးေနာက သင အလပ ခကျခငးရခငမရလမမည။

သင အလပ႐ာေတြ႕ရန အခနၾကာျမငႏငဖြယ႐လမမည။

သင ရငဆငႏငရဖြယ အခ႕ေသာ စနေခၚမႈမားမာ၊

• သငထတြင ၾသစေၾတးလား၌ အလပအကင အေတြ႕အႀက လးဝမရျခငး

• သင အဂၤလပစာ ေကာငးမြနစြာ မေျပာဆတတျခငး

2 3

• အလပရာေဖြရရရန ကညေပးႏငမညသ တစစတစဥးကမ သင မသျခငး

• သင၏ ကၽြမးကငမႈမားက ၾသစေၾတးလား၌႐ေသာ အလပအကငမားအတြက သငေလာမႈ မ႐ျခငး

• သင၏ အရညအခငးမားအား ၾသစေၾတးလား၌ အသအမတမျပျခငး တ႔ျဖစသည။

သငအမအသစ၌ အေျခခရာတြင၊

• စတညစရႏငသည• အခကအခမားစြာၾကႏငသည

မေမပါႏင။ အခနလပါသည။

သင လပရနလအပေသာ ပထမအဆငမားမာ၊

• အဂၤလပဘာသာစကားက ေလလာသငယျခငး

2 3

• သငအား ပထမဆး ကမးလမးေပးလာေသာ ပထမအလပက လကချခငးတ႔ျဖစသည

လသားဝနေဆာငမႈမားဌာန (Department of Human Services) ၏ ေအာကပါ ေထာကပေရးဝနေဆာငမႈမားက သင အသးျပႏငသည။

• အလပမလပၾကသမား သ႔မဟတ အလပ မ႐ၾကသမားအတြက ေထာကပေၾကးေပးေငြ

• အလပ႐ာေဖြေတြ႕႐ရနအတြက အကအည

• ေလကငသငတနးက ႐ာေဖြေတြ႕႐ရနအတြက အကအညတ႔ျဖစသည

ၾသစေၾတးလားအစးရသည လမားအား ေပးေငြမားအေပၚ မမခေစလပါ။

4 5

အစးရက လမားအား၊

• ၎တ႔၏ ကၽြမးကငမႈမားက ဖြ႕ၿဖးတးတကေစလသည

• အလပ႐ာေဖြေစလသည

သငသည ေနာကထပအခကအလကမားက လသားဝနေဆာငမႈမားဌာန ၏ ဝကဘဆကတြင ႐ာေဖြေတြ႕နငသည။ www.humanservices.gov.au

ၾသစေၾတးလားႏငင အလပအကငဆငရာ ကငဝတမား

ၾသစေၾတးလားတြင အလပအကင႐ျခငး၏ အဓပၸာယမာ ေငြရာျခငးသကသကထက ပသည။

ၾသစေၾတးလားလမးမားက ယၾကညသညမာ အလပအကငသည မမတ႔ ဘယသေတြျဖစေၾကာငးဟေသာ မမတ႔၏ လကၡဏာအဂၤါရပ၏ အေရးႀကးသည အစတအပငးတစချဖစသည။

သငထ၌ အလပရေသာအခါ ေကာငးမြနေသာ အလပအကငဆငရာ ကငဝတမားရရနမာ အေရးႀကးသည။

4 5

ေကာငးမြနေသာ အလပအကငဆငရာ ကငဝတမားရျခငး၏ အဓပၸာယမာ၊ သငသည

• သငအလပအကငက သင အေလးအနကထားသည

• သငအလပအကငက သင ေကာငးမြနစြာလပသည• သင အေကာငးဆး လပကငခသျဖင သင

စတခစားခကမာ ေကာငးမြနသည

သင ပမနလပေနက အလပအကငေအာက နမကေသာအလပမးက သင လပကငရန လအပႏငဖြယ႐ေပမည

၎က ဆး႐ြားသည သ႔မဟတ မားယြငးသညဟ မေျပာႏငပါ။

၎သည

• သငမသားစအား ၾကည႐ႈေစာငေ႐ာကရာ၌ အေထာကအကျပမညေငြက ႐ာေဖြႏငမည

• ပေကာငးေသာအလပအကငရေရးက ဥးတညေပးႏငသည

ၾသစေၾတးလား၌ အမးသားေရာ၊ အမးသမးမားပါ အလပလပၾကသည။ လပငနးခြင၌ ၎တ႔အား တစပစတညး ဆကဆသည။

6 7

အခြနေဆာငျခငး

သင ေငြ႐ာႏငသည နညးလမးမားမာ၊

• သငအလပအကင

• သငကယပင စးပြားေရးလပငနး

• ကနစညမား ႏင ဝနေဆာငမႈမားဆငရာ အခြန (Goods and Services Tax - GST)

• သငဘဏစာရငး၌႐ေသာ ေငြအေပၚမ အတးတ႔အရျဖစသည

ၾသစေၾတးလား အစးရသည သငဝငေငြထမ ေငြအခ႕အဝကက ယၿပး ၎က အခြနဟေခၚသည။

6 7

အစးရသည ေအာကပါတ႔ကသ႔ေသာ ဝနေဆာငမႈမားအတြက ယငးအခြနက သးစြသည

• အေထာကအပလအပေနသမားအတြက အေထာကအပအျဖစ ဖလေရး

• အလပမ႐ၾကသမားအတြက ေပးေငြမား

• လမးပနး

• ကနးမာေရးတ႔အတြကျဖစသည

သငအေနႏင ၾသစေၾတးလား အခြနစညးၾကပေရး႐း (Australian Taxation Office - ATO) မ အခြန ဖငနပါတ (Tax file Number - TFN) က ေအာကပါတ႔အတြက လအပသည။

• အလပအကငမ ဝငေငြ ရ႐ရန

8 9

• အစးရထမ ေပးေငြမား ရ႐ရနတ႔အတြကျဖစသည

သငသည အခြနႏငပတသကၿပး ေနာကထပအခကအလကမားက ATO ဝကဘဆကတြင ႐ာေဖြေတြ႕နငသည။www.ato.gov.au

အလပရာေဖြရရျခငး

အလပရာေဖြေတြ႕ရရနမာ သငကယတင လပရနလအပေသာ ကစၥတစချဖစသည။

၎သည သင ၾသစေၾတးလားသ႔ ေရာကလာသညအခါ၌ အေရးႀကးဆးလပရမညကစၥမားအနက တစချဖစသည။

အလပရာေဖြေတြ႕ရရနအတြက သင အကအည ရ႐ႏငသည။

8 9

သငသည ေအာကပါကစၥမားအတြက အလြနႀကးပမးရန လအပမည။

• အလပ႐ာေဖြျခငး• အလပရယျခငး• အလပက ထနးထားႏငျခငးတ႔ျဖစသည

သင အလပရာေဖြေတြ႕ရႏငေသာ နညလမးမားမာ မတပါ

• အလပတစစတစရာ ႐၊မ႐ အေၾကာငးက မတေဆြမား ႏင မသားစထ၌ စစမးေမးျမနးပါ

• စငတာလငခ (Centrelink) က သငအားအႀကေပးျခငးက နားေထာငၿပးသတ႔ေျပာသညအတငး လပေဆာငပါ

• ေအာကပါတ႔၌ အမညစာရငးသြငးပါ o jobactivewww.jobs.gov.au/jobactive

သ႔မဟတ o မသနစြမးသမားအတြက အလပအကငပငးဆငရာ ဝနေဆာငမႈ အဖြ႕အစညးမား (Disability Employment Services) www.dss.gov.au/our-responsibilities/disability-and-cares/programmes-services/disability-employment-services

• ၾသစေၾတးလားအစးရ၏ အလပရာေဖြေရးဆငရာေဂာဘ ဆပခ (JobSearch) ဝကဘဆကက အသးျပပါwww.jobsearch.gov.au

10 11

• ေအာကပါတ႔၌ၾကညပါ

o သတငးစာမား

o လမႈအဖြ႕အစညး ေၾကာျငာသငပနးမား

o အငတာနက၌႐ေသာ အလပဌာနမား

o တယလဖနးစာအပမား

• အလပအကငရာေပးေရး အဖြ႕အစညးမားမ အကအည ရယပါ

• ေစတနာဝနထမး အလပလပျခငး - လမႈအဖြ႕အစညးအား ကညေပးေသာ လပခမ အလပ

10 11

ေစတနာဝနထမး အလပလပျခငးအားျဖင သငသည ေအာကပါအကးရလဒမားက ရႏငသည

• ကၽြမးကငမႈမား ဖြ႕ၿဖးတးတကျခငး

• အလပအကငဆငရာ အေတြ႕အႀကရျခငး

• သငအား လပခရသညအလပက ကည႐ာေဖြေပးႏငသမားအား သင ေတြ႕ဆႏငျခငး

• အလပမားလက ေနႏငျခငး

• သင အလပက ႀကးႀကးစားစားလပႏငသညက လမားအား ျပသႏငျခငး

• ၾသစေၾတးလား၌ အလပလပျခငးအေၾကာငးက နားလညလာျခငး တ႔ျဖစသည

သငသည ေစတနာဝနထမး၏အေၾကာငးႏင ပတသကၿပး ေနာကထပအခကအလကမားက Volunteering Australia ဝကဘဆက၌ ႐ာေဖြေတြ႕႐နငသည။www.volunteeringaustralia.org

12 13

ပငလယရပျခား အရညအခငးမားအရညအခငးမားက အဂၤလပဘာသာစကားအျဖစသ႔ ဘာသာျပနဆျခငး

ေအာကပါတ႔အား လပကငရန အေရးႀကးသည

• သငအရညအခငးမားႏင အျခားေသာ အလပအကငႏငဆငရာ စာ႐ြကစာတမးမားက အဂၤလပဘာသာစကားအျဖစသ႔ ျပနဆရန

• သငအရညအခငးမားအား ၾသစေၾတးလား၌ အသအမတျပ၊မျပက ေဖာထတရနတ႔ျဖစသည။

သင ဘာလပကငႏငစြမး႐သညက သ႐ျခငးအားျဖင သငအား အလပခန႔ႏငဖြယ႐သမားအတြက လြယကေစပါလမမည။

သင စာ႐ြကစာတမးမားအား ဘာသာျပနဆရန အြနလငးအရ ေလာကထားႏငသညမာ https://translating.dss.gov.au

သင စာ႐ြကစာတမးမားအား အဂၤလပဘာသာစကားအျဖစသ႔ ျပနဆေပးၿပးေနာက သငထသ႔ စာတကမ ပ႔ေပးပါလမမည။

ဘာသာျပနဆခမာ အခမျဖစသည။

12 13

သင အရညအခငးမားအား တရားဝင အသအမတျပခယျခငး

သင အရညအခငးမားအား တရားဝင အသအမတျပခယႏငျခငးအားျဖင၊ သငလပကငေနကလပငနးတြင အလပရႏငမညအခြငအေရး ပတးလာပါလမမည။

အခ႕အလပအကငမားသည သငက သငတနးမားတကခြငေပးျခငးအားျဖင သငသည သငအရညအခငးမားက ၾသစေၾတးလား စခနမရန ေျပာငးလေပးႏငေပမည။

၎တ႔အား ေပါငးကးသငတနးမား ဟေခၚသည။

သငသည သင အရညအခငးမားအား တရားဝင အသအမတျပခယေရးႏင ပတသကသည ေနာကထပအခကအလကမားက ပညာေရး ႏင ေလကငေရးဌာန (Department of Education and Training) ၏ ဝကဘဆကတြင ႐ာေဖြေတြ႕ႏငသည။www.internationaleducation.gov.au

အကယ၍သငသည ေအာကပါစကမႈလပငနးမား၌ အလပလပလင၊ ၾသစေၾတးလားႏငင လကမႈပညာမား အသအမတျပေရး အဖြ႕အစညး (Trades Recognition Australia - TRA) သည သငအား ကညႏငသည။

• စကမႈအတတပညာလပငနး

• ေဆာကလပေရးလပငနး

14 15

• သတလပငနး

• လပစစလပငနး

• ဧညခေကၽြးေမြးေရး လပငနးတ႔ျဖစသည

၎တ႔က ၾသစေၾတးလား၌ အသအမတျပေသာ ေအာငလကမတမားက သငအား ထတေပးႏငသည။

သငသည ေနာကထပအခကအလကမားက TRA ဝကဘဆက၌ ႐ာေဖြေတြ႕နငသည။www.tradesrecognitionaustralia.gov.au/

14 15

အလပရျခငးကယေရးအကဥး

သင၏ ကယေရးအကဥးသည ေအာကပါတ႔ႏငပတသကေသာ စာ႐ြကစာတမးတစချဖစသည။

• သငအေၾကာငး ႏင သငမညသျဖစေၾကာငး • သငထ၌႐ေသာ အရညအခငးမား• သင၏ အေတြ႕အႀကမား - သင ယခငက

မညသညအလပလပချခငးတ႔ျဖစသည

သင အလပေလာကသညအခါမား၌ သင၏ ကယေရးအကဥးက ေတာငးခပါလမမည။

သင၏ ကယေရးအကဥးက ေအာကပါအတငး စမထားသငသည

• ကြနပတာ၌ စာစထားျခငး• စာလးေပါငးမား မမားရန စစေဆးျခငးတ႔ျဖစသည

အကယ၍သငထ၌ အလပအကငဆငရာ အေတြ႕အႀကမ႐လင၊ သငသည ယငးအလပအကငအတြက သငေတာမႈ ႐လမမညျဖစေၾကာငးက ျပသရန သငအေနႏင အျခားအေၾကာငးအရာမားက ထညသြငးႏငသည။

• ေစတနာဝနထမးအလပမား

• ေလကငေရးသငတနးမား သ႔မဟတ ပညာသငျခငး

• သင ျဖတသနးခေသာ ဘဝအေတြ႕အႀကမားတ႔ျဖစသည

16 17

jobactive ကသ႔ေသာ ဝနေဆာငမႈ အဖြ႕အစညးမားသည သင၏ ကယေရးအကဥးက ကညေရးေပးႏငသည။

သငသည jobactive ႏငပတသကၿပး ေနာကထပအခကအလကမားက အလပအကင ႏင အေသးစား စးပြားေရးဆငရာဌာန (Department of Jobs and Small Business) ၏ ဝကဘဆက၌ ႐ာေဖြေတြ႕နငသည။www.jobs.gov.au/jobactive

လေတြ႕ေမးျမနးျခငးသ႔ သြားေရာကျခငး

ၾသစေၾတးလား၌ အလပတစခတညးကပင ႀကးစားရယလၾကသ အေျမာကအျမားရႏငသည။

သငအလပမရမ သငအား လေတြ႕ေမးျမနးျခငးသ႔ တကေရာကရန အေခၚခရႏငဖြယ႐သည။

လေတြ႕ေမးျမနးျခငးဆသညမာ သငအလပ႐င ျဖစေကာငးျဖစလာႏငမညသမားႏင ေတြ႕ဆၿပး သငလပကငလသည အလပအေၾကာငးက သတ႔ႏင ေျပာဆျခငးျဖစသည။

သငေျပာဆရန လအပလမမည အေၾကာငးအရာမားမာ၊

• သင ပညာေရး

16 17

• သင၏ ကၽြမးကငမႈမား

• သင၏ အလပအေတြ႕အႀကမား

• သင ထအလပအတြက အဘယေၾကာင သငေတာသ ျဖစလမမညအေၾကာငးတ႔ျဖစသည

အခ႕ယဥေကးမႈမားအရ မမအေၾကာငးကမမ ေျပာဆတငျပျခငးမာ မယဥေကးရာေရာကသည။

ၾသစေၾတးလားတြငမ မမအေၾကာငးကမမ ေျပာရနလအပသည၊ သ႔မသာ အလပရႏငမညျဖစသည။

18 19

ၾသစေၾတးလားသ႔ လာသညခရးလမး၌ သငသည ေအာကပါတ႔က ျပသခၿပးျဖစသည၊

• ဒဏခႏငမႈ - ကစၥအရာမား မလြယကေနေသာအခါ၌ သင အားအင႐ႏငသည

• စတဓာတၾက႕ခငမႈ - သင ရညမနးခကပနးတငက သင ေရာက႐ရန သင အပတတကတႀကးစားသည

၎တ႔မာ ေကာငးမြနေသာ အရညအေသြးမားျဖစသည။

သငအား အလပခန႔ႏငဖြယ႐သမားကလညး ဤအေၾကာငးအရာက သၾကသည။

သငထ၌ အလပအကင႐လင

တညတခငၿမေသာ အလပအကငဆငရာ ကငဝတမားအား လကကငထားျခငးအားျဖင အလပၿမေနေစရန သငအတြက အေထာကအကျဖစပါလမမည။

သငထ၌ အလပအကင႐လင သငအေနႏင မေမသငေသာ အရာမားအခ႕မာ၊

• အခနမလပကငေဆာငရြကပါ - ဘယေသာအခါမ ေနာကမကပါႏင။

• အကယ၍ သင အခနမလပကငေဆာငရြကရန မတတႏငလင၊ သငအလပ႐ငအား သငအတတႏငဆး ေဆာလငစြာ အေၾကာငးၾကားပါ

သငအလပခြင၌႐ေနစဥ အလပမားေနလက ေနပါ။

အနားယအပေသာအခနမား၌ အနားယပါ။

18 19

ေသးငယေသာ ကယေရးကယတာ ျပနာမားသည အလပပကရနအတြက ေကာငးမြနေသာ အေၾကာငးျပခကမား မဟတပါ။

ေအာကပါအေျခအေနမားတြငသာ အလပပကပါ။

• နာမကနးျဖစခလင• အေရးေပၚအေျခအေနေပၚေပါကခလငတ႔ျဖစသည

သင ဘာလပရနလအပသညက သင နားမလညလင ေမးခြနးမားထတပါ။

ေမးျမနးရမညသမားမာ၊

• သင အလပပငရင• အျခားအလပသမားတ႔ျဖစသည

အျခားသမားအား ေလလာေနပါ သ႔မသာ သင တတေျမာကမည။

သင ေအာကပါတ႔က လပႏငမညလားဟ ေမးပါ

• လပငနးတာဝနအသစမားက ႀကးစားလပကငျခငး

• သငလပရနလအပသည အရာမားအတြက တာဝနဝတရားအသစမားက ယျခငးတ႔ျဖစသည

အလပခြင႐ လမားႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးက ထေထာငပါ။

သငအလပလပေနသငေသာအခနမား၌ စကားေျပာဆခန မမားလြနးပါေစႏင။

သငအား ဆကဆေစခငသလပင အျခားသမားအား ေလးစားစြာဆကဆပါ။

20

သငသည ေအာကပါသ႔ေသာ ကြျပားျခားနားမႈ ႐ၾကသမားႏငအတ အလပလပရလမမညျဖစသည

• ယဥေကးမႈ• ဘာသာေရး• အျမင႐ႈေထာင - သတ႔က ကမၻာေလာကႀကးက

႐ႈျမငပတ႔ျဖစၾကသည။

လပငနးခြင၌ အမးသားမား ႏင အမးသမးမားအား တစပစတညး ဆကဆသည

ေကာငးမြနေသာ အလပလပသက မတတမးက ထေထာငပါ - လပႏငပါက အလပတစခတညး၌ အနညးဆး 6 လ အထ စြစြၿမၿမလပပါ။

အကယ၍သင အလပမထြကရန စစဥထားလင၊ သငအလပ႐ငအား အလြနေစာစးစြာ ႀကတငသတေပးပါ။

အလပ႐ငတ႔အား၊ ေအာကပါတ႔အရ ဆကဆပါ။

• ေလးစားမႈ• မြနရညသညနညးဟနမားျဖင ေခငမႈတ႔ျဖစသည

အလပ႐ငတ႔သည သင ေနာကထပအလပေလာကရာတြင ေထာကခေပးမညသမားျဖစလမမညျဖစၿပး သငသည မညကသ႔ေသာ အလပသမားမးျဖစသညက အျခားသမားအား ေျပာျပလမမညျဖစသည။

သငအလပရလင Centrelink က အေၾကာငးၾကားပါ။ ၎မာ ဥပေဒအရျဖစသည။ လပခရေသာအလပသည သင ရေသာ မညသညေပးေငြမားအေပၚမဆ အကးသကေရာကမႈ႐ႏငသည။

ၾသစေၾတးလားႏငင လမႈဝနေဆာငေရးဌာန ၏ ကယစား အျပညျပညဆငရာ ေျပာငးေ႐ႊ႕ေနထငေရးရာ

အဖြ႕အစညး မ ပ႔ခေပးသည။