osmanlı tarihi 2...osmanlı tarihi 2 osman gâzi’den sultan vahîdüddîn han’a osmanlı tarihi...

13
Osman Gâzi’den Sultan Vahîdüddîn Han’a Osmanlı Tarihi 2

Upload: others

Post on 31-Dec-2019

20 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Osman Gâzi’den Sultan Vahîdüddîn Han’a

Osmanlı Tarihi2

Osman Gâzi’den Sultan Vahîdüddîn Han’a

Osmanlı Tarihi2

İstanbul 2016

Ömer Faruk YILMAZ

K›saltmalar

IV

a.e. : Ayn› esera.g.e. : Ad› geçen esera.mlf. : Ayn› müellifAÜ : Ankara Üniversitesia.y. : Ayn› yerAY : Arapça yazmalarb. : Bin, ‹bnBOA : Baflbakanl›k Osmanl› Arflivibibl. : Bibliyografyabk. : Bak›n›zbl. : Bölümbs. : Bas›m, bask›, tab'c. : Ciltçev. : ÇevirenD‹E : Devlet ‹statistik EnstitüsüDTCF : Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesied. : EditörEd. Fak. : Edebiyat FakültesiEvr. : Evrak (Arfliv)Far. : FarsçaFas. : FasikülFr. : Frans›zcaFY : Farsça yazmaHH : Hatt-› HümâyûnH. : Hicrîhak. : Hakk›ndahk. : HükümHz. : Hazret-i‹Ü : ‹stanbul ÜniversitesiKar. : Karton (Baflbakanl›k Arflivi)Ks. : K›s›m (Baflbakanl›k Arflivi)Ktb. : KütüphâneM.Ö. : Milattan önceM.S. : Milattan sonraMEB : Milli E¤itim Bakanl›¤›nr. : Numaranflr. : Neflredens. : Sahifesy. : Say›T : TürkçeT‹EM : Türk ve ‹slam Eserleri MüzesiTOEM : Tarih-i Osmânî Encümeni Mecmuas›Trc. : Tercüme, tercüme edenTSM : Topkap› Saray› MüzesiTSMA : Topkap› Saray› Müzesi ArfliviTTK : Türk Tarih KurumuTY : Türkçe yazmalarVGMA : Vak›flar Genel Müdürlü¤ü Arflivivr. : Varak (yazma eserler için)vd. : Ve devam›Zrf. : Zarf (Baflbakanl›k Arflivi)

‹çindekiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Takdim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân Devrinin Di¤er Hâdiseleri: . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .Silivri Kalesi’nin Teslim Olmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹mroz, Limni ve Tafloz, Enez ve Midilli Adalar›’n›n Beyleri ile Enez Kazas›ve Midilli Adas› Ceneviz Beyleri’nin ‹tâati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Çeflitli Devletlerin Osmanl›’ya Sadâkatlerini Bildirmeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .Venedik Cumhuriyeti ile Naksos (Nakfla) Dükal›¤›’n›nOsmanl› Devleti ile Sulh Akdi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Eski Saray’›n ‹nflâat›n›n Tamamlanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Birinci S›rbistan Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹kinci S›rbistan Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl›lar›n Arnavutluk’ta Berat Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rodos fiövalyelerine Harp ‹lân› ve Osmanl› Donanmas›n›n Adalar Seferi . . . . . .Arnavutluk’ta Mat (Albulena) Bozgunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Birinci Mora Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .S›rbistan Fütûhat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Atina’n›n Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Eyüp Sultan Câmii ve Külliyesi’nin Tamamlanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Akflemseddîn Hazretleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹kinci Mora Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Arnavutluk Sulhü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Amasra Ceneviz Kolonisi’nin Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹sfendiyaro¤ullar› (Candaro¤ullar›) Beyli¤i’nin ‹lhak Edilmesi . . . . . . . . . . . . . .Akkoyunlu Hükümdâr› Uzun Hasan’›n Avrupa veTrabzon Rum ‹mparatorlu¤u ile ‹ttifak› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Anadolu Harekât› ve Trabzon’un Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Eflak Prensli¤i’nin Osmanl›’ya ‹lhâk Edilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Midilli Adas›’n›n Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Çanakkale Bo¤az›’n›n Tahkîmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Câmii ve Külliyesi’nin Yap›l›fl› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Bosna-Hersek Krall›klar›n›n Osmanl› Devleti’ne Tâbi Olmas› . . . . . . . . . . . . . . .‹kinci Bosna Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’›n Bosnal› Rûhânilere Fermân› . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl›-Venedik Harbi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Karamano¤ullar› Verâset Meselesinin Ç›kmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Arnavutluk Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Karaman ‹linin Osmanl› Vilâyeti Hâline Gelmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Arnavutluk Seferi ve ‹skender Bey’in Ölümü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .E¤riboz (A¤r›boz) Adas›’n›n Fethi ve Venedik Donanmas›’n›n Hezimeti . . . . . .

5131717

1718

18202124293132 32 3435 36 36 41 42 43 44

49 5055 616162626465666972747576

‹çindekiler

V

VI

‹shak Pafla’n›n Karaman Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Alâiyye Beyli¤i’nin ‹lhâk› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Topkap› Saray›’n›n ‹nflâs› (Sarây-› Cedîd) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Dulkadiro¤ullar› ve M›s›r Memlûkleri ile Münâsebetler . . . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl›-Akkoyunlu Mücâdelesi ve Otlukbeli Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Uzun Hasan Niçin Takip Edilmedi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fiehzâde Cem Sultân’›n ‹syân› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Büyük ‹lim Adam› Ali Kuflçu’nun Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .K›r›m’›n Osmanl› Devleti’ne ‹lhâk› ve Karadeniz’in Türk Gölü Hâline Gelmesi . .Bo¤dan Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Rumeli Müslümanlar›n›n Befl Vakit Namaz K›lmalar› Hakk›nda Bir Ferman Neflri..Macaristan Meselesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹flkodra’n›n Fethi, Venedik’in Ma¤lubiyeti Kabul Etmesi ve Sulh Teklifi . . . . . . .Osmanl› Ordular› ‹talya Topraklar›nda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kad›askerlik (Kazasker) Makam›n›n ‹kiye Ayr›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’›n Vefât›, fiahsiyeti ve Devrinin Husûsiyetleri . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’›n Vasiyetnâmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân Zehirlendi mi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’›n Saltanat Devri Adalet Hayat› . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Devrinde Îmâr ‹flleri, Mâlî ve ‹çtimâî Hayat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân Devrinde ‹lim ve Ulemâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân Zaman›nda T›p veSa¤l›k Hayat› (Dârüflflifa-Hastahâne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹lk Mahalle Mektebinin Kurulmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fatih’in Kânunnâmeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl› Saray Üniversitesi: Enderûn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl› Devleti’nde Topçuluk ve Havan Topu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’›n Vakfetti¤i Okmeydan› ve Okçular Tekkesi . . . . .“Bunu Böyle Bilesiniz” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sultana Kap› Aç›lmad› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“Önce ‹mtihâna Girin” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mekke fierifine Gönderilen ‹stanbul Fetihnâmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“As›l Sebep Pâdiflâh Yoklu¤udur” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl› Adâleti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“Dîn-i ‹slâm’›n Mücerred Gayretidir Gayretim” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Devri ‹lim ve Devlet Adamlar›ndan Baz›lar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fahreddîn-i Acemî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Molla Hüsrev . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Molla Gürânî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Za¤nos Pafla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹shak Pafla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Yâ Vedûd Sultan (Yâvedûd Baba-fieyh Abdülvedûd Efendi) . . . . . . . . . . . . . . .

7878808788949798

100103107107108115119119134136137140151

163167168174177180181183184185188190192193193195196198199200

Osmanl› Tarihi 2

VII

Akb›y›k Sultan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Büyük Hekim Altuncuzâde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“‹smi Tozkoparan Olsun” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“A¤lama Mehmed Çelebi” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“Cemâatimi Niçin Çald›n?” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Molla Câmi’nin Fâtih Sultan Mehmed Hân’a Mektubu . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’a Medhiye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’›n Huzurunda Muhteflem Bir Muflâare . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’›n Hâkimiyeti Alt›na Ald›¤› Devletler . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân’a Muâs›r Yabanc› Devlet Adamlar› . . . . . . . . . . . . .Fâtih Sultan Mehmed Hân Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .SULTAN ‹K‹NC‹ BÂYEZ‹D HÂN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sultan ‹kinci Bâyezid Hân’›n Yetiflmesi ve Tahta Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹stanbul’da Yeniçeri ‹htilâli veVeziriâzam Karamânî Mehmed Pafla’n›n Öldürülmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Cem Sultan’›n Bursa’da Sultanl›¤›n› Îlân Etmesi ve Taht Kavgalar› . . . . . . . . . .Sultan Bâyezid ile Cem Sultan Aras›nda Cereyan EdenYeniflehir Muhârebesi ve Cem Sultan’›n M›s›r’a Gitmesi . . . . . . . . . . . . . . . . .‹talya’da Fethedilen Yerlerin Elden Ç›kmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Karamano¤lu Kâs›m Bey’in Konya Muhâsaras› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Gedik Ahmed Pafla’n›n Karaman Seferi ve Konya’n›n Muhâsaradan Kurtulmas›..Osmanl›-Venedik Sulh Muâhedesinin Yenilenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Cem Sultan’›n Anadolu Üzerine Yürümesi ve Konya Muhâsaras› . . . . . . . . . . .Cem Sultan’la Rodos Üstâd-› A’zam› Aras›nda Yap›lan Anlaflma . . . . . . . . . . .Cem Sultan’›n Rodos’tan Fransa’ya Hareketi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sultan ‹kinci Bâyezid’in Morava Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hersek Sanca¤›’n›n Kesin Olarak Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Karamano¤lu Kâs›m Bey’in Ölümü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Karamano¤ullar›n›n ‹çel Beyli¤i’ne Turgudo¤lu Mahmud Bey’in Getirilmesi . . .Karaman Vâlisi fiehzâde Abdullah’›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sultan Bâyezid Hân’›n Bo¤dan Seferi,Kili (Chilia) ve Akkerman Kaleleri’nin Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl›-Memlûklu (Kölemen) Muhârebeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“Tazarruât” Sahibi Sinan Pafla’n›n Vefât› (Hoca Pafla) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .K›br›s’ta Muvakkat Bir Deniz Üssü Talebinin Venedikliler Taraf›ndan Reddi . . .‹spanya Benî Ahmer Devleti’nin Osmanl›’dan Yard›m ‹stemesi . . . . . . . . . . . . .Cem Sultan’›n Rodos fiövalyeleri Taraf›ndan Papal›k Makam›na Sat›lmas› . . . .Lehistan Sulhu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Arnavutluk, Macaristan Seferi, Belgrad Muhâsaras› ve Büyük Ak›nlar . . . . . . .K›rbova (Adbina) Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Uzun ve Mâceral› Bir Hayat›n Sona Ermesi: Cem Sultan’›n Vefât› . . . . . . . . . .‹lk Rus Elçisinin ‹stanbul’a Gelifli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

201202202204204205206207208209214219221

222225

227228229229230231233234236237239239239

240242244248250253254254256257261

‹çindekiler

VIII

Bosna’n›n Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Dalmaçya Ak›n› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Karada¤’›n Himâye Alt›na Al›nmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .On Beflinci Asr›n Büyük Divân fiâirlerindenVeliyüddinzâde Ahmed Pafla’n›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Veziriâzam Davud Pafla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Vezâret-i Uzmâ Makâm›na Hersekzâde Ahmed Pafla’n›n Tâyini . . . . . . . . . . . .Lehistan Ak›nlar› ve Bâli Bey . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hristiyan Devletler ‹ttifâk›, Venedik Harbi ve ‹nebaht› Deniz Muhârebesi . . . .Ahî Çelebi’nin Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Burak Reis’in fiehâdeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mora Seferi, Navarin, Modon ve Koron’un Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl›lara Karfl› Haçl› ‹ttifâk›, Kefalonya Adas›’n›n Haçl›lar Taraf›ndan Zapt› .Midilli’nin Frans›zlar Taraf›ndan Muhâras› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Aya Mavri Adas›’n›n Müttefik Güçler Taraf›ndan ‹flgâli . . . . . . . . . . . . . . . . . .Lofça ve Brusça Kaleleri’nin Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Bâyezid Câmii ‹nflâat›n›n Tamamlanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹ran’da fiiî Safevi Devleti’nin Ortaya Ç›kmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Do¤uda Son Durum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“K›yâmet-i Su¤ra / Küçük K›yâmet” Denilen Zelzele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Zelzeleden Y›k›lan Yerlerin Yeniden ‹nflâs›na Bafllanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . .‹stanbul’un ‹mâr›n›n Tamamlanmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fiahkulu ‹syân› ve fiehzâde Yavuz Sultan Selim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Babam›z›n Üzerine Yürümek Bize Düflmez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sultan ‹kinci Bâyezid Hân’›n fiahsiyeti ve Devrinin Husûsiyetleri . . . . . . . . . . . .Sultan ‹kinci Bâyezid Hân ve Hat Sanat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .A¤a Bölüklerinin Kurulmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Galata Saray›’n›n ‹nflâs› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Dünyada ‹lk Standart Kânunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Türkiye’de ‹lk Baruthâne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sultan ‹kinci Bâyezid Hân’›n Annesi Gülbahar Hâtun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sultan ‹kinci Bâyezid Hân’a Muâs›r Yabanc› Devlet Adamlar› . . . . . . . . . . . . . .Sultan ‹kinci Bâyezid Hân Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .YAVUZ SULTAN SEL‹M HÂN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Hân’›n Osmanl› Taht›na Cülûs Etmesi . . . . . . . . . . . . . . . .Cülûs Tebrîki ‹çin Elçilerin Gelmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fiehzâdeler Meselesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹ran’›n Anadolu’daki fiiîlik Propagandas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Hân’›n fiah ‹smâil’e Mektubu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hiçbir Tarafa Kendi Karâr›m›zla Sefer Etmedik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Çald›ran Meydan Muhârebesi ve Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hemdem Pafla Hâdisesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

261262262

262263264264266269270274276277278278279280283285286286287292293301303303304306306307309313315320320321326328328332

Osmanl› Tarihi 2

IX

Düflmanla Karfl›laflmak ‹çin Yürüyüfle Devam Edilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ordular›n Harp Tertibi ve Düzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“...Ve Savafl Bafll›yor” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Osmanl› Ordusunun Tebriz’e Do¤ru Harekete Devam Etmesi.. . . . . . . . . . . . .Osmanl› Ordusunun Tebriz’den Ayr›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Erzincan-Kemah Seferi ve Dulkadiro¤lu Beyli¤i’nin ‹lhâk› . . . . . . . . . . . . . . . . .Güneydo¤u Harekât› ve Diyarbekir’in ‹tâat Alt›na Al›nmas› . . . . . . . . . . . . . . .Rusya ‹le Ticâret Antlaflmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Tâcizâde Câfer Çelebi’nin Îdâm› ve Yeniçeri Teflkilât›nda De¤ifliklik Yap›lmas› .Koçhisar Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .M›s›r Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mercidâb›k Muhârebesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .M›s›r’› Fetheden Ordu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Hân’› Müjdeleyen Abdülvehhâb-› M›srî . . . . . . . . . . . . . . .Suriye, Filistin ve ‹slâm Memleketlerinin Osmanl› Devleti’nin ‹dâresi Alt›na Girmesi.Yavuz Sultan Selim Hân ve Muhammed Bedahflî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Han-Yunus Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sinâ Çölü Geçiliyor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“Resûlullah Efendimiz Yaya Yürürken Biz Nas›l At S›rt›nda Gidelim?” . . . . . . .Ridâniye Meydan Muhârebesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Tomanbay’›n Îdâm Edilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .M›s›r Seferi’nin Sonu ve Ordunun ‹stanbul’a Dönmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .M›s›r Seferi’nin Neticeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mukaddes Emânetler Osmanl›’ya Emânet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Topkap› Saray›’nda H›rka-i Saâdet Dâiresi (Has Oda) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .H›rka-i Saâdet Dâiresi’ni Ziyâret Merâsimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Hân’› Müjdeleyen Bir Kitâbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“Nemiz Kald› Mülk-i Arap’ta?” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Tezâhürattan Kaçan Pâdiflâh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“Ben Üzerinize Fetvâ ve Gayret-i Dîniye ile Geldim” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Anadolu ‹syanlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Cezâyir Hükümdâr› Barbaros Hayreddin’in Osmanl›’ya Tâbi Olmas› . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Hân’›n Vefât› ve fiahsiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Der Na’t-› Rasûl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .“Selîmnâme”ye Göre Yavuz Sultan Selim Hân’›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Hân’›n Saltanat Devri Hakk›nda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mekke ve Medîne’nin ‹dâresi ve Mekke Emirlerinin Tâyinleri . . . . . . . . . . . . . .Osmanl› Hilâfeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‹slâm Ülkelerinin Osmanl› Devleti ‹dâresine Girmek ‹çin Mürâcaatta Bulunmalar›.Hazine Kethüdâl›¤›n›n Kurulmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Han’›n Annesi Ayfle Hâtun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Hân ve ‹brâhim Gülflenî Hazretleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

332338340348349350352352353354355357368369370373374376379380389390394395400401404404405407408409409410417421423425432437437437

‹çindekiler

X

Yavuz Sultan Selim Hân’a Muâs›r Yabanc› Devlet Adamlar› . . . . . . . . . . . . . . .Yavuz Sultan Selim Hân Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .KÂNÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN HAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fiehzâdeli¤i ve ‹lk Saltanat Seneleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kânuni Sultan Süleyman Hân’›n ‹lk ‹crâatlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Canberdi Gazâli ‹syân› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kânûnî Sultan Süleyman Hân’›n Macaristan Seferi ve Belgrad’›n Fethi . . . . . . .Yabanc› Elçilerin Gelmesi ve Venedik’le Anlaflma Yap›lmas› . . . . . . . . . . . . . . .Rodos’un Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Devlet ‹dâresinde De¤ifliklikler, Pîrî Mehmed Pafla’n›nEmekli Olmas› ve Ahmed Pafla’n›n ‹syân› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fransa Kral› I. François(Fransuva)’in Kânûnî’den Yard›m ‹stemesi . . . . . . . . . . .Kapitülasyonlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Macaristan Seferi ve Mohaç Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Budin Seferi ve Kalenin Teslim Al›nmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fieyhülislâm Zenbilli Ali Efendi’nin Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Birinci Viyana Muhâsaras› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Ferdinand’›n Taarruzlar› ve Kânûnî’nin Alman Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kanije Kalesi’nin Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Avusturya’n›n Osmanl› Devleti’nden Sulh ‹stemesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Anadolu’da fiiî Sü¤lün-O¤lu ve Baba Zünnun ‹syanlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Molla Kâb›z-› Acemî Meselesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Pîrî Mehmed Pafla’n›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fieyhülislâm Kemâl Paflazâde Ahmed fiemseddin Efendi’nin Vefat› . . . . . . . . .Irâkeyn Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kânûnî Sultan Süleyman Hân’›n Pulya ve Korfu (Avlonya) Seferi . . . . . . . . . . .Vertizo Zaferi, H›rvatistan’›n Türk Hâkimiyetine Girmesi . . . . . . . . . . . . . . . . .Kânûnî Sultan Süleyman Hân’›n Bo¤dan-Moldova Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . .M›s›r Vâlisi Süleyman Pafla’n›n Hindistan Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Preveze Deniz Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Barbaros Hayreddin Pafla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Venedik Cumhuriyeti’nin Anlaflma Teklifi Yapmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kânunî Sultan Süleyman Hân’›n Budin Seferi (‹stabur Seferi) . . . . . . . . . . . . . .Peflte Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Estergon Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Almanya ve Avusturya’n›n Osmanl› Devleti’ne Boyun E¤mesi . . . . . . . . . . . . .Süleymâniye Câmii’nin ‹nflâs› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kânûnî Sultan Süleyman’›n ‹kinci ve Üçüncü ‹ran Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . .Fuzûlî’nin Ölümü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Su Kasîdesi’nden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Cerbe Deniz Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fiehzâdeler Aras›nda Saltanat Mücâdelesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

438440443445447449450455455

459460463469482482483489492492493497499503507513515516517519525529530531531533533537540542543545

Osmanl› Tarihi 2

XI

Kânûnî Taraf›ndan fiehzâde Bâyezid’in Teslimi ‹çin‹ran fiâh› Tahmasb’a Yaz›lan Nâme-i Hümâyûn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Seydi Ali Reis’in Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Malta Muhâsaras› ve Turgut Reis’in fiehâdeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Sak›z Adas›’n›n Fethi ve ‹talya Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fieybâni Hânedânl›¤› ‹le Münâsebetler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Açe Müslüman Devleti ‹le Münâsebetler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hint Seferleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kânûnî Sultan Süleyman Hân’›n Zigetvar Seferi ve Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . .Zigetvar’da Bir Dervifl: Ali Dede Bosnavî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hatt-› Hümâyûnum Vâs›l Olunca Malum Ola ki: “Tu¤ O Kadar Ucuz De¤il” . .Kânûnî Sultan Süleyman Hân’a Muâs›r Yabanc› Devlet Adamlar› (1520-1566) .Kânûnî Sultan Süleyman Hân Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

546551555559560561562565567568571572

‹çindekiler

Osmanlı Padişahları

O sman l› Dev le ti, şüp he siz ki, tâ rih te yer alan en bü yük dev let ler den bi-ri dir. Os man l› la r›n kur du ğu me de ni yet ‹s lâm inanç ve iti ka d› na da ya n›-yor du. De ni le bi lir ki, ‹s lâm Me de ni ye ti’nin dün ya hâ ki mi ye ti ni Os man-l› lar tem sil et miş ler dir.

Os man l›’y› tan›mak ve anlamak, si yâ sî ve as ke rî tâ ri hi nin ya n›n da, iç ti mâî, ik ti-sâ dî, hu kû kî, idâ rî teş ki lâ t ve me de ni yet tâ ri hi ni; ma ârif, din, ta sav vuf ve fi kir ha ya-t› n›n hu sû si yet le ri ni de bil mek le müm kün olur.

Hal bu ki, Os man l› hak k›n da bi li nen ler, bi lin me si ge re ken ler ya n›n da çok az d›r. Çün kü ar şiv ve si ka la r› n›n he nüz çok az k›s m› tas nif edi le bil miş, kü tüp ha ne ler de bu lu nan çok say›da eser de he nüz bü tün te fer ru at›y la is ti fâ de ye arz edi le me miş tir.

Şu ra s› da se vin di ri ci dir ki, bu gün Os man l› tâ ri hi nin çe şit li de vir le ri ne âit araş t›r-ma lar ar ta rak de vam et mek te, her gün ye ni ve sî ka lar bu lun mak ta ve birçok me se le aç› ğa ç› ka r›l mak ta d›r.

Bu eser ha z›r la n›r ken ye ni ve si ka ve araş t›r ma lar dan da müm kün ol du ğu ka dar is ti fâ de edil miş tir. Gör me k im kâ n› n› bulamad›ğ›m›z kay nak lar ve ye ni araş t›r ma lar da mutlaka var d›r. Fa kat bu hal, hiç bir is tis na s› ol ma mak şar t›y la her mü el lif ve her te lif eser için ba his mev zu udur. Burada en mü him Os man l› tâ ri hi kay nak la r› n›n yaz ma ve bas ma la r›n dan, müm kün ola bi le ce ği ka dar ar şiv ve si ka la r›n dan ve te lif eser ler den is ti fâ de edil miş tir.

“Os man Gâ zî’den Sul tan Va hî düd dîn Han’a Os man l› Tâ ri hi” is mi ni ver di ği miz bu ese r, si yâ sî ve as ke rî hâ di se le ri kro no lo jik ola rak an lat mak la be ra ber, k› sa da ol-sa ic ti mâî ha yat, il mi ye ve teş ki lât mev zu la r› n› da ih ti vâ et mek te dir. Ese re, Ana do lu Sel çuk lu Dev le ti tâ ri hi nin k› sa bir hü lâ sa s› ile gi riş ya p›l d›. Mo ğol is tî lâ s› ile baş la yan bey lik ler dev ri ve Os man l› Bey li ği’nin ku ru lu şu nu ha z›r la yan se bep ler kay de dil di. Er tuğ rul Gâ zî’den iti bâ ren s› ra ile her pâ di şâh dev ri nin vu kû at› yer al d›.

Takdim

Pa di şah la r›n ha yat la r›, ye tiş me le ri, şah si yet le ri, de vir le ri nin vu kû at›, meş hûr ki-şi le rin ha yat la r› ve ve fât la r›, pâ di şâh la r›n ve vâ li de sul tan la r›n ha y›r eser le ri, hiz met-le ri, ya ban c› dev let ler le mü nâ se bet le ri, de vir le rin de ki ya ban c› dev let adam la r› ve en so nun da da k› sa kro no lo ji le ri ya z›l d›. Hâ di se ler an la t› l›r ken mev zu lar la alâ ka l› çe şit li men k› be le re de yer ve ril di.

Yap›lan ik ti bas lar dip not lar la gös te ril di. Me tin ler ha -ket sed el rel mis er ev at ir len di. Os man l› Dev le ti res mî k› yâ fet le ri hak ›m ›r al uc uy uko ad n›k z›n bil gi si ol ma s› mak sa d›y la me tin le rin ara s› na Os man l› k› yâ fet re sim le ri konuldu.

Bu ve sî le ile muh te şem tâ ri hi mi zin al t› bu çuk as r› n› ih ti vâ eden “Os man Gâ-zi’den Sul tan Vahîdüddîn Han’a Os man l› Tâ ri hi”nin oku yu cu la r› m› za fay da l› ol-ma s› en hâ li sâ ne te men ni miz dir.

İstanbul 2016

XIV

Osmanl› Târihi 2