“Successful media education

results not so much

from what is taught as

how it is taught”

Chris Worsnop Screening Image: Ideas for Media Education

คมอ จดกระบวนการและกจกรรมเพอพฒนาเยาวชนรเทาทนสอ

คดอานรเทา รทน

สอ

Process

Learning toward Media Literacy

กลมมานมานะ และเครอขายครเทาทนสอ

สงขล

า

คมอจดกระบวนการ

และกจกรรมเพอพฒนาเยาวชนรเทาทนสอ

เรยบเรยงและเขยนโดย

โตมร อภวนทนากร

ISBN: 978-616-7309-07-1

พมพครงท 1 ตลาคม 2550

พมพครงท 2 ตลาคม 2552

จำนวน 1,000 เลม

ออกแบบปก/รปเลม

สำนกพมพ ปนโต พบลชชง

โทรศพท 0–2884-5174

พฒนาโดย

กลมมานมานะ และ

เครอขายครแกนนำเทาทนสอสงขลา

คดอานรเทา รทน

สอ

ผลตภายใตการดำเนนงานโครงการเยาวชนเทาทนสอ (ปท 2)

สนบสนนการพมพโดย แผนงานสอสรางสขภาวะเยาวชน (สสย.)

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ในยคสมยทโลกถกเชอมโยงกนเปนหนงเดยวดวยเทคโนโลย

และระบบทนนยมมผลกระทบกบทกพนท สอเปนเครองมอหลกและถกใช

อยางทรงพลง ดวยเหตผลทเราถกทำใหเขาใจวา “กาวหนาทนสมย” และคน

สวนใหญยอมรบและคลอยตามดวยความ “อยากมชวตทสะดวกสบาย”

โดยไมตงคำถามใดๆ

เดกและเยาวชนเปนกลมหลกทถกเชอเชญใหไดสมผสความกาวหนา

ทนสมยเพอมชวตทสะดวกสบายดงกลาว เนองดวยมอำนาจในการใชจายสง

หากครอบครวใดบมเพาะความคดวจารณญาณ นสยประหยดใชจายตาม

ความจำเปน กถอเปนความโชคดของตวเดกและเยาวชนคนนน แตหากถาม

ถงในระดบสงคมของเดกและเยาวชนวา “เกดการรเทาทนสอ และไมตกเปน

เหยอของบรโภคนยมหรอไม” ยงเปนคำถามตวใหญทยงตองชวยกนทำงาน

กนตอไป

คมอ “คดอาน รเทา รทน สอ” เลมนเขยนและรวบรวมจากบทเรยน

ประสบการณภายใตการทำงานของโครงการเยาวชนเทาทนสอ ชวงป พ.ศ. 2550-

2551 มความคาดหวงทจะชวยสรางคำตอบทพงประสงคตอคำถามตวใหญน

และเพอนำเสนอวธการพฒนาใหเดกและเยาวชนของเรามวจารณญาณ ทงวธการเลกๆ

ในลกษณะกจกรรมฝกคดอาน และกจกรรมปฏบตการ (อยางเปนกระบวนการ)

ในการกระตนสงคมของเดกและเยาวชนเองใหรเทาทนสอ ซงเหมาะสำหรบผจด

กจกรรมฝกอบรม คร นกกจกรรม แมกระทงเยาวชนตวโตทจะจดกจกรรมคาย

ใหกบเดกในโรงเรยนหรอชมชนของตนเอง

แตทงนทงนน คมอเลมนกไมใชยาวเศษทจะใหผลเหนทนตาหลงนำไปใช

แตเปนวคซนทพอจะคาดหวงได จะเหนผลชดเจนเมอทำปฏกรยากบสอท

กระตนใหเกดความอยาก วคซนเขมนยงมคณสงผลตอความคดความอานให

เตบโตสอดรบกบวย ซงแนนอนวาตองมปจจยสนบสนนอยางผ ใหญ

ขอขอบพระคณในนามผเขยนและนามเครอขายครรเทาทนสอสงขลา

ไปยงบคคลทมสวนในการผลกดน สนบสนน ใหกำลงใจในการดำเนนการจดทำ

คมอเลมนไดโดยสำเรจ โดยเฉพาะอยางยงทปรกษาทง 3 ทาน คณพฤหส

พหลกลบตร จากมลนธสอชาวบาน (มะขามปอม) คณพรรณภา โสตถพนธ

จากสงขลาฟอรม และคณบญชร วเชยรศร จากสถานวทยกระจายเสยง

ม. สงขลานครนทร FM 88.0 Mhz

ขอบคณหนวยงาน องคกรทมสวนรวมสรางสรรค อนไดแก สำนกงาน

เขตพนทการศกษาสงขลาเขต 1 เขต 2 และเขต 3 เครอขายครอบครวเขมแขง

จงหวดสงขลา สถานวทยกระจายเสยง ม.สงขลานครนทร FM 88.0 Mhz

และทสำคญขอบคณเครอขายเยาวชนเพอการพฒนาทใหกำลงใจกน

ตลอดเวลา และทำใหรวา กลมเลกๆ คอพลงและความงามในการสรางการ

เปลยนแปลง

ผเขยนหวงวา นอกเหนอจากเยาวชนและครแกนนำทไดเขารวมฝกอบรม

กบโครงการเยาวชนเทาทนสอแลว คมอเลมนจะเปนประโยชนตอผทสนใจ

ศกษาและทดลองประยกตใชกระบวนการและกจกรรมการรเทาทนสอนกบ

กลมตางๆ ตอไป

คมอเลมนเขยนและรวบรวมจากขอคนพบจากการจดกระบวนการกบ

เยาวชนใหรเทาทนสอ ซงไดสกดเรยบเรยงเปนแนวทางและขนตอนของการ

ปฏบตทนำไปสเปาหมายเพอพฒนาวจารณญาณของเยาวชน ทงกระบวน

การเรยนรและกจกรรมทปรากฏในคมอเลมน มงใหเกดการเปลยนแปลง

ศกยภาพทางความคดและทกษะปฏบตการโดยทเยาวชนไมไดเปนผเรยนร

และปฏบตการแตเพยงลำพง แตเปนการรวมมอกนระหวางผใหญและเยาวชน

ทมเงอนไขและปจจยของผจดการเรยนรดงน

• เปนผทตระหนกวาความคดและประสบการณของเยาวชนเปนพนฐาน

สำคญ ทจะพฒนาระบบความคดและวจารณญาณ ฉะนนในการเรยนรเทาทน

สอเราควร “ฟงอยางจรงจง” ในความคดและประสบการณของเยาวชนเสมอน

เปนการเรยนรจากเยาวชน

• สงทควรพงระวงอยางทสดคอการตดสนความคดของเยาวชนวา ถก-

ผด ใช-ไมใช ด-แย ฯลฯ เพราะนนคอการนำกรอบประสบการณและโลกทศน

ของตนเองไปประเมนคณคาของเยาวชน ซงไมเปนการชวยใหเยาวชน

มความมนใจและเหนคณคาในความคดของตนเอง สงทควรสนใจจรงๆ

คอการใชเหตผลประกอบความคด มากกวาการประเมนตดสนความคด

นน ฉะนนหากเยาวชนมความคดเหนทแตกตางจากเราอยางมเหตผลนนเปน

สงทนาชนชมกวาการพยายามตอบเพอเอาใจ

• หากนำสอทอยในวถชวตของเยาวชนมาเปนกรณเรยนรเพอเทาทน

จะเปนการชวยเสรมใหเปาหมายของกระบวนการและกจกรรมบรรลไดดยงขน

เพราะการเรยนรเทาทนสอนเปนการเรยนรทมความหมายกบชวตของ

เยาวชนเอง

• การนำกจกรรมในคมอนมาใชเปนครงๆ อาจไมเพยงพอตอการให

เยาวชนรเทาทน ขอเสนอใหมการจดการเรยนรทตอเนอง เนองจากสงทควร

ฝกฝนจนเกดวจารณญาณของผเรยนคอ การคดวเคราะห การประเมนคา

การใชเหตผล การเคารพความคดทแตกตาง และตระหนกในอตลกษณตนเอง

ซงไมสามารถฝกกนไดเพยงครงสองครง

• การนำกระบวนการและกจกรรมไปใชนนควรกำหนดวตถประสงค

ปลายทางอยางชดเจน เพอการออกแบบและนำกจกรรมมาประยกต ให

เหมาะสม

คำนำ 3

คำอธบายการใชคมอ 5

สารบญ 7

ภาคทหนงแนวคดสำคญของการสรางการรเทาทนสอ

ทำไมตอง “สอน” ให “เทาทนสอ” 9 อะไรคอการรเทาทนสอ 11

ความเขาใจเบองตนเกยวกบสอเพอการรเทาทน 13

สอนอยางไรใหเทาทนสอ 16

แกนความคดหลกของการเรยนรเทาทนสอ 18

ระดบความสามารถในการคดอานสอ 24

ความสำเรจของการจดการเรยนร ใหเยาวชนเทาทนสอ 25

ภาคทสองกระบวนการและชดกจกรรมการรเทาทนสอ

แนวคดของกระบวนการและชดกจกรรมสรางการรเทาทนสอ 29

กระบวนการเรยนรสรางการเรยนรเทาทนสอ 31

ชดกจกรรมเรยนรสรางการเรยนรเทาทนสอ 38

กจกรรมท 1– กจกรรมท 14 40

เอกสารอางอง 82

รายชอผมสวนรวมในการพฒนาคมอฉบบน 83

แนะนำโครงการเยาวชนเทาทนสอ 86

ขอมลองคกร กลมมานมานะ 88

แนวคดสำคญของการสรางการร�เทาทนสอ

ภาคทหนง

เดกและเยาวชนของเราอยทามกลางกระแสโลกาภวตนท เตมไป

ดวยขาวสารทเสร โดยปราศจากการขวางกนกจรง แตประเดนทนาคดคอ

“เสรภาพของสอและขอมลขาวสาร” ชนดไรพรมแดนน เออประโยชนตอใครกนแน

เพราะในกระแสโลกาภวตนทเชยวกรากน ปลาใหญยอมกนปลาเลก ผรบสารทไมร

เทาทนสอ ไมรจกพจารณาแยกแยะเลอกรบขาวสารดวยสตปญญา ยอมตกเปนทาส

ของความคด ความรทพรงพรมาจากผผลตสอและเปนผพรอมรบวฒนธรรมการใช

ชวตทจมอยในกระแสทนนยม เชน การนยมบรโภคอาหารจานดวน (Fast Food)

การนยมแฟชนโปเปลอย การนยมความหรหราฟงเฟอ การใชสนคาและบรการตางๆ

อยางฟมเฟอย การนยมเสพสงเสพตดใหโทษ การนยมเลยนแบบดาราหรอบคคลท

มชอเสยงในทางเสอมเสย ฯลฯ เสรภาพไรพรมแดนของสอกำลงจะกลนกนความ

ดงามของเราและบอนทำลายปญญาของเยาวชนโดยอางเหตแหงความถกตองตาม

สมยนยม สถานการณเหลานเกดขนอยางรวดเรวและรนแรง

ในชวงเวลาทผานมา เทคโนโลยการสอสารถกพฒนากาวหนาไปอยาง

รวดเรวและขยายวงกวางอยางมอตราเรง (Hyperconnected) เชน เมอ 10 ปกอน

ประชากรครงโลกยงไมมโทรศพทพนฐาน แตปจจบนคาดการณวาในป 2010

ประชากรโลกจำนวน 80% จะมโทรศพทมอถอ ซงปรากฏการณนทำให

ประชากรโลกถกเชอมตอเขาดวยกนโดยปรยาย เมอโลกทงใบถกเชอมตอกนดวย

เทคโนโลยการสอสารเชนน การทำสำเนาหรอการเลยนแบบกนเพมขนรวดเรวและ

ขยายวงกวางอยางมอตราเรงเชนกน (Hypermimesis) สดทายเรากลายเปน

·ÓäมµŒÍง “Ê͹” ãËŒ “෋ҷѹÊ×èÍ”

9คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ผบรโภคสอและผสงสารในเวลาเดยวกนอยางไรการควบคมทงอาณาบรเวณและ

ประเภทเนอหา คำถามคอ “เมอเราเปนผหนงในการรบและสงขอมลในเวลาเดยว

กนน และสอเปนปจจยหนงของการใชชวต เราจะรเทาทนความคด เจตนา นยยะ

และผลทเกดขนตามมาจากการเสพใชสอนนไดอยางไร”

เวลาไมนอยในชวตประจำวนของเดกและเยาวชนหมดไปกบสอ การรเรอง

สอนอกจากจะทำใหเราทนสมย รจกวเคราะหแยกแยะประเดนขอเทจจรงออกจาก

ความคดเหนหรอสสนทปรงแตงลงในสอแลว ยงชวยใหเขาใจสออยางทสอเปน

โดยไมตกอยในฐานะผถกกระทำจากสอโดยไมรตวทงยงรเทาทนเกม รเลหเหลยม

ชนเชงและเจตนาของกลมอำนาจหรอกลมผลประโยชนในสงคม

การเรยนรเพอการรเทาทนสอ นอกจากจะสรางความตระหนกและทกษะ

ทเปนภมคมกนใหกบเดกและเยาวชนแลว ยงเปนการสงเสรมให ใชการแสดง

ออกทางความคดอยางมเหตมผลตอเรองราวตางๆ ทสอสงมายงสาธารณะ ซงการ

แสดงออกทางความคดอยางมเหตมผลน เปนคณลกษณะทสำคญของพลเมอง

ในสงคมประชาธปไตยทมวจารณญาณ

ดวยเหตนเราจงตองสรางใหเดกและเยาวชนรเทาทนสอ เกดทกษะทจำเปน

สำหรบการใชชวตอยางรเทาทนสงตางๆ ในโลกทซบซอนและไรระเบยบมากขน

ทกวน เพอใหเดกและเยาวชนของเราเตบโตอยางมความสข โดย “รเทาทน” มใช

สขอยางไมรวาตวเองกำลงตกเปน “เหยอ” ซงไมวาใครกไมปรารถนาทจะตกอย

ในภาวะเชนนน

การรเทาทนสอ (Media Literacy) คอ สภาวะทเกดจากความสามารถของ

บคคลในการวเคราะหความหมายของเนอความ และประเมนคณคาและเจตนาทสอ

นำเสนอ ผานเทคนควธการตางๆ

การรเทาทนสอ (Media Literacy) จงเปนการพฒนาความคดอานและปญญา

ทมเปาหมายสงสดคอ การสรางการรบรสออยางมวจารณญาณ สามารถแยกแยะ

ความคดเหนออกจากความจรง สามารถตดสนใจในสงทสอนำเสนอไดอยาง

เทยงตรง เปนผรบสอทมพลงอำนาจและกระตอรอรน คอไมยอมรบอทธพลสอโดยดษณ

และไมตดสนวาสอเปนสงอนตราย แตเปนผรบสอและใชสอทมจดยนทางสงคม

เขาใจตนเอง เขาใจสงคม เขาใจสงทสอนำเสนอ สามารถมสวนรวมตอบโตหรอ

แสดงความคดเหนตอสอดวยวธการตางๆ ทเหมาะสมได

ทงนภาวะของการรเทาทนสอ กเปนผลจากกระบวนการเรยนรและฝกฝนจน

เกดเปนทกษะความสามารถในการคดอานนยยะความหมายทอยในสอ รวมไปถงม

สายตาทเหนเจตนาทอยเบองหลงของการสอสารนนๆ ซงการเรยนรและฝกฝนใหร

เทาทนสอน

...ไมใชเพอมงทำลายสอ ถงแมวาการรเทาทนสอจะมการคดเชงวจารณเปน

ทกษะทเกยวของอยบอยๆ กตาม

...ไมใชเพอผลตสอ แตการผลตสอเปนทกษะหนงทจะฝกฝนใหรเทาทน

ÍÐää×Í¡ÒÃÃٌ෋ҷѹÊ×èÍ

11คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

...ไมใชเพยงนำสอวดโอ อนเทอรเนต หรอเนอหาสาระของสอเขาสหองเรยน

แตตองเปนไปเพอคนหาธรรมชาตและอทธพลของสอตอวฒนธรรมความเปนอย

ของเรา

...ไมใชเปนเพยงการคนหาวาระทางการเมอง ทศนคตเหมารวมตายตว หรอ

สงทสอไมไดนำเสนอ แตควรจะรวมไปถงการสำรวจระบบทสอถกผลตและนำเสนอ

ออกมา

...ไมใชเปนการวเคราะหเนอหาทเกดจากเพยงมมมองเดยว เพราะสอควรถก

ตรวจสอบโดยสมาชกจากหลากหลายกลมทอยรวมกนในสงคม

และไมใชการ “ปฏเสธปดรบสอ” แตเปนการ “เสพสออยางระมดระวง

เสพสออยางมวจารณญาณ เสพสอในฐานะผมหนาทรบผดชอบตอสงคม”

12คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ลกษณะสำคญของสอ อนเปนหลกเบองตนทยอมรบอยางกวางขวาง

ในกระบวนการเรยนรเพอใหเกดภาวะเทาทนสอ มดงน

ธรรมชาตของสอ สอทงหลายลวนแตเปนการประกอบสราง (All media are constructions.)

ขอนถอวาเปนแนวคดทมความสำคญมากทสด ตามแนวคดนสอไมไดสะทอน

เรองราวอยางตรงไปตรงมา แตทวาสอถกมนษยสรางขนอยางประณตดวยเทคนค

ทางการผลตสอ ฉะนนวธการทำใหรเทาทนสอกคอการรอถอน (Deconstructing)

องคประกอบของสอ นนออกมาดวา แตละสวนประกอบนนสงผลอยางไรตอผชมบาง

เพอใหเหนเปาหมายและเจตนาทแทจรงของสอ

สอสรางภาพความจรง (The media construct reality.) การทพวกเราม

ภาพตางๆ หรอเขาใจสงตางๆ ในโลกนน เปนเพราะเราไดเหนสงเหลานนจากสอซง

ถกสรางขน โดยมการตความและสรปเอาไวแลว ดงนนสอจงมอทธพลอยางกวางขวาง

ตอการกลอมเกลาความรสกและคานยมทางสงคมของเรา แตทวาภาพความจรง

(Reality) ทสอนำเสนอนน อาจจะเปนคนละอยางกบขอเทจจรง (Fact) กได

¤วามเขาใจเบ×Íงตนเกยวกบส×Íเพ×ÍกาÃÃเทาทน

13คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ตวผรบสาร สอแตละชนดจะกำหนดผรบสารอยางชดเจน (Target Audience) ในขนตอน

กระบวนการผลตสอไดมการเลอกสรรแลววา จะสอสารกบคนกลมใด ดงนนกลม

เปาหมายของสอจะถกวเคราะหอยางลกซง จนไดภาพทชดเจนทสดกอนจะผลต

และนำเสนอ เพอใหผลจากการเสพสอเปนไปตามทคาดหวง

ผรบสารสามารถตอรองความหมายของสอ (Audiences negotiate meaning

in media.) ไมวาสอจะถายทอดภาพใดออกมากตาม ผรบสารจะมภาพในใจของ

ตนเองอยแลวกอนทจะรบภาพหรอความหมายตางๆ จากสอซงเปนกระบวนการ

“ตอรอง” ความหมาย ทงนกระบวนการดงกลาวขนอยกบความตองการสวนตว

ความพงพอใจ ปญหาทเผชญในแตละวน เชอชาต เพศ วฒนธรรม จดยนทางศลธรรม

และปจจยอนๆ

สารมนยของธรกจแอบแฝงอย (Media messages have commercial im-

plications) การผลตสอสวนใหญคอธรกจการคา และเนองจากเงอนไขทางธรกจ

คอตวกำหนดเนอหา กระบวนการเรยนรเทาทนสอจงมงสนบสนนใหผรบสาร

พจารณาถงอทธพลทางการคาทมอยในสอ และพจารณาวามนถกนำเสนอเผยแพร

ออกไปโดยใคร อยางไร จดประสงคหลกคออะไร และมความตองการอนใดอก

ทแฝงเรนอย

สารในสอเตมไปดวยอดมการณและคานยม (Media messages contain

ideological and value messages.) สอทกสอลวนนำเสนอวถการดำเนนชวตและ

คณคา เชน สอกระแสหลกมกจะถายทอดคานยม ไมวาจะทางตรงหรอทางออม

เกยวกบชวตทดและบรโภคนยม บทบาทสตร (เชน การเปนกลสตร การยอมรบใน

อำนาจตางๆ และคานยมชายเปนใหญ โดยอาจไมตงคำถามใดๆ ตอกบคานยม

เหลานเลย

มนยทางการเมองและสงคมในสอ (Media messages contain social and

political implications.) สอมอทธพลสงมากในทางการเมอง และสามารถทำใหเกด

การเปลยนแปลงทางสงคม เชน โทรทศนอาจมอทธพลอยางใหญหลวงตอการ

14คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

เลอกตงและภาพพจนของผสมครรบเลอกตง สอยงไดดงเราเขามาเกยวของกบการ

ตระหนกถงสทธของพลเมอง การแพรระบาดของโรคเอดส ทำใหเราตระหนกถง

ประเดนระดบชาตและเหตการณตางๆ ในโลก จนกลายเปนโลกทเรยกวา “Global

villages”

รปแบบและเนอหาของสอมความเกยวของสมพนธกบความหมายทถายทอด

(Form and content are closely related in media messages.) สอแตละประเภท

จะมไวยากรณและรหสการสอสารในแบบฉบบของตนเอง สอแตละชนดมวธการ

เฉพาะตวในการสรางความจรงใหผรบสอเขาใจ เชน หนงสอพมพกใชภาษาเขยน

ภาพนง ชองวาง และส โทรทศนใชภาพเคลอนไหว มมกลอง ส แสง ฉาก การแสดง

แมวาเราจะใชสอตางชนดเพอสอสารเรองเดยวกน แตความหมายทออกมานนยอม

แตกตางกนในแตละสอ

สอแตละชนดมรปแบบทางสนทรยศาสตรทตางกนไป (Each media has a

unique aesthetic form.) การรเทาทนสอมไดหมายความแตเพยงการดความหมาย

ของสารและนยยะตางๆ ทอยในสงคมและวฒนธรรมของเรา แตยงหมายถงการรจก

ชนชมกบสนทรยศาสตรตางๆ ทปรากฏในสอไดอกดวย

15คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ฝกนสยการสงเกตและตงคำถามกบสอ

การสรางนสยชางสงเกตและตงคำถาม เปนสงทควรฝกฝน

ใหเกดขนกบเยาวชน เพอพฒนาเปนนกสงสยทจะนำไปสการคนหาคำตอบ

การตงคำถามกบสอจะเปนบนไดขนแรกของการพจารณาถงสงทสอนำเสนอ

เราควรสนบสนนใหเดก “เอะ!… กอนแลวคอย ออ… ” ใหเกดความรสกสงสย

ในสอแลววเคราะห ประเมนหาคำตอบกอนทจะเชอและคลอยตาม นอกจากนการฝก

ใหเกดนสยตงคำถามยงชวยใหคนกบการใชสตเผชญหนากบสอทจโจมตลอดเวลา

อนเปนการฝกนสยพนฐานใหรจกระมดระวงและเทาทนสงตางๆ ทผานเขามาในชวต

วเคราะหสอแลกเปลยนความเหนกน ในการตความสอ เดกแตละคนจะใชประสบการณทไดสงสมและเรยนรมา

เปนสำคญ มมมองและความเขาใจทแตกตางหลากหลายตามประสบการณทสงสม

ของเดกนน จะเปนประโยชนตอการแลกเปลยนเรยนร ในกระบวนการสำหรบ

การเรยนรวเคราะหสอ ควรสนบสนนใหเดกแตละคนไดใชประสบการณทแตกตาง

กนในการแลกเปลยน เพอใหผลการวเคราะหสอมความหลากหลายรอบดาน และ

เราในบทบาทผจดกระบวนการหรอผสอนกสามารถแลกเปลยนประสบการณในมม

ทแตกตางกบเดกไดเชนกน

นอกจากน กระบวนการวเคราะหแลกเปลยนยงเปนโอกาสสงเสรมใหเดก

ฝกฝนเรองการ “ฟง” อนเปนหวใจของการเรยนร ยงผสอนสามารถแนะนำวธการ

Ê͹Íย‹ÒงäÃãˌ෋ҷѹÊ×èÍ

16คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ฟงอยางลกซงแกเดกไดดวยแลว กจะยงสงเสรมใหเดกพฒนาศกยภาพการเรยนร

ไดดยงขน

“เหนดวย หรอ ไมเหนดวย” ใชเหตใชผล

ในทกขนตอนของการอธบาย แลกเปลยน นำเสนอ หรอแสดงความเหนตางๆ

การแลกเปลยนและนำเสนอนนควรจะเปนไปดวยเหตดวยผล บรรยากาศของการ

เรยนรทใชเหตใชผลนจะสงเสรมใหเกดวฒภาวะขนในตวเดก ซงกระบวนการ

เหลานจะสามารถนำไปใชเมอตองเลอกบรโภคสนคาและบรการในชวตประจำวนได

และทสำคญคอ การแสดงความเหนตอสออยางชดเจนวา “เหนดวย” หรอ

“ไมเหนดวย” พรอมเหตผล (ทไมใชความรสก) ประกอบ ยงบงชถงความม

วจารณญาณของเดกอกดวย

ประเมนเจตนาและคณคาสอ เปนอกหนงทกษะทควรฝกฝนใหเกดขน เนองจากเดกควรจะมองเหน ประเมน

เจตนาและคณคาของสอไดวา “ทสดแลวสอนมเจตนาอะไร ตองการและคาดหวง

ใหเราเกดพฤตกรรมเชนไร” (โดยใชเหตใชผลเชนกน อกทงใหคณคาของสอนวา

“มคณคาในระดบใด” เพยงแคตอบสนองอารมณ ความรสก หรอใหขอมลความร

ใหมๆ หรอสรางความคดใหแกเราหรอทำใหจตใจของเราสงขน เมอใดทเดกอาน

เจตนาและประเมนคาสอได นนกคอสญญาณบอกวาเดกของเรามแนวโนมทจะ

เทาทน

17คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

5 แกนความคดหลกในการเรยนรเทาทนสอทควรยดเปนหลกในการจดการเรยนรมดงน

แกน¤วาม¤ดหลกขÍงกาÃเÃยนÃเทาทนส×Í

äมมความบงเอญãนสอมแµความจงãจของ¼¼ลµ(Allmedia messages are constructed.)

เจµนาของสอคอ¼ล»ระâÂชน�และอำนาจ(Mostmediames-

sages are organized to gain profit and/or power.)

มคานÂมและทÈนคµแ½งมากบสอดวÂ(Mediahaveembeddedvaluesandpointsofview.)

การแลกเ»ลÂนความคดเหçนทµางกน ทำãหเราอานสอขาดและรทนมากÂงขéน(Differentpeopleexperiencethesamemedia message differently.)

สอãชกลว¸µาง æ ทำãหจดจำและเขาãจµามทสอµองการ(Media messages are constructed using a creativelanguage with its own rules.)

แกนความคด 1 ไมมความบงเอญในสอมแตความจงใจของผผลต(All media messages are constructed.)

ความคดรวบยอด สอแตละประเภททเผยแพรมายงเราใหไดเสพกนนน ลวนผานกระบวน

การผลตทมการวางแผน คดออกแบบ และเลอกสรร โดยใชหลกจตวเคราะห

หลกการตลาด การประเมนทศนคตของสงคม และการทดสอบความแมนยำใน

การสอสาร เพอใหแนใจวาสารทอยในสอนนสามารถตอบสนอง สรางความสนใจ

ประทบอยในใจ และกระตนความตองการของผบรโภคสอได ฉะนนทกสงทเรารบร

จากสอจงเปนความจงใจของผผลต ทตองการใหสอนนสรางความรสกและ

พฤตกรรมตามทเจาของสอคาดหวง

นอกจากผผลตจะจงใจใหเราเขาใจตามสารหรอเนอหาทสอไดนำเสนอแลว

ผผลตสอยงตงใจทจะนำเสนอความจรงเพยงบางสวน โดยสรางความจรงเสมอน

ใหผบรโภคสอเกดความเชอและคลอยตาม แมความสำเรจของสอนนตองอาศยสง

ทดเหมอนความจรง แตในความเปนจรงไมมรายการไหนนำเสนอรอยเปอรเซนต

ของความจรง แมแตรายการขาวกตาม

สงทถกประกอบสรางขนมาโดยคนกลมเลกๆ ทเรยกวา “สอ” น จะกลายเปน

สงทคนสวนใหญทเหลออยางพวกเรา (ผรบสอ) รสกวาเรองเหลานเปนเรองปกต

เหมอนๆ กบอากาศทเราหายใจ เปนสงยอมรบได และจะดำเนนไปโดยไมมคำถามใดๆ

ทงสน แตในฐานะผรบสอ พวกเราไมตองการเหนหรอไดยนถอยคำ ภาพ หรอการ

จดฉากทไมสามารถยอมรบได พวกเราตองการด ฟง หรออานสอทสามารถยอมรบ

ไดเทานน

“ไมมความบงเอญ มแตความจงใจของผผลต” หวขอแกนความคด 1 น ไมไดม

เปาหมายทจะเยาะเยยหรอถากถาง แตเปนการเผยใหเหนความซบซอนของสง

ทถกประกอบสรางขนทเรยกวา “สอ” เพอนำไปสความตระหนกและมวจารณญาณ

เสมอเมอเสพสอ

19คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แกนความคด 2 สอใชกลวธตางๆทำใหจดจำและเขาใจตามทสอตองการ(Mediames-sages are constructed using a creative language with its own rules.)

ความคดรวบยอด สอแตละประเภทไมวาจะเปนรายการโทรทศน ภาพยนตร วทย อนเทอรเนต

หรอสงพมพตางๆ มการใชเทคนคทแตกตางกนไปตามกลวธและลลาการนำเสนอ

ของสอผานภาพ ส เสยง จงหวะ ซงเปนภาษาทสอใชในการสอสารเพอโนมนาวให

เราเกดความรสกคลอยตามและจดจำ ภาษาและลลาของสอจะทำใหผรบสอเกด

อารมณและความรสก ดวยการเจาะเขาไปถงแกนความรสกทลกทสดในใจซงอย

เหนอความคดแบบมเหตผล จนกระทงเราเกดความเขาใจและเชอตามทสอนน

ตองการ

สำหรบผรบสอแลว การเขาใจกลวธและอานออกถงลลาการนำเสนอทสอใช

นน เปรยบเสมอนเรารจกกระบวนทาทใชในการสอสารมายงเรา ซงมนยยะทสมพนธ

กบเจตนาและเปาหมายทสอนนตองการ และการพจารณาในรายละเอยดเทคนค

ของการผลต กทำใหเหนภาษาและใจความทสอนนตองการบอกกบเราไดอยาง

ชดเจนยงขน ฉะนนความเขาใจถงเทคนควธตางๆ ในการสอสารจะชวยใหเราม

กรอบเพอวเคราะหและอานความหมายของสอนนๆ ได และจำเปนตองฝกฝนใหการ

มองอยางวเคราะหในรายละเอยดของสอนเกดเปนนสยประจำตว เพอพฒนาเปน

ความสามารถในการคนหาความหมาย และทำความเขาใจตอสงทสอกำลงกระทำ

มายงเรา

20คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แกนความคด 3 การแลกเปลยนความคดเหนทตางกนทำใหเราอานสอขาดและรทนมากยงขน(Differentpeopleexperiencethesamemediamessagedifferently.)

ความคดรวบยอด ผบรโภคสอแตละคนมรปแบบการดำเนนชวต ประสบการณ อาย เพศ

การศกษา วฒนธรรมทแตกตางกน เหลานจงทำใหการตความเนอหาของสอตวเดยว

กนแตกตางกนได เชน ผทเคยใชชวตอยในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต จะมความ

รสกรวมกบการนำเสนอขาวสารหรอภาพยนตรทมเรองราวดงกลาวมากกวาผชมคน

อนๆ หรอผปกครองกบบตรหลานทชมรายการโทรทศนรายการเดยวกนกจะม

ความคด ความรสกตอรายการดงกลาวตางกน

การแลกเปลยนความคดเหนบนพนฐานประสบการณหลากหลาย ทำใหเหน

มมมองทกวางขวางรอบดานขน อนเปนจดแขงของการคดวเคราะหรวมกน การแลก

เปลยนความคดเหนเปรยบเสมอนการชวยกนมองวตถชนหนงทผสงเกตแยกกน

อยคนละดาน คนละมม เมอตางคนตางมอง และนำสงทเหนมาบอกเลาแลกเปลยน

กน กจะทำใหไดขอสรปทมมตหลากหลายยงขน ทำใหเหนเจตนาและเขาใจมากขน

และเปนวธทจะชวยใหเราสามารถตดสนใจไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

ความคดทหลากหลายจากประสบการณทหลากหลายยอมใหมมมองทกวาง

ขนเสมอ และยงถาเราใชแนวการปฏบตนเมอพจารณาสอ กจะยงทำใหเราอานสอ

ขาดและรทนมากขน จนกระทงมความพรอมทจะยอมรบหรอปฏเสธเนอหาสอ

ตางๆ ได ซงอำนาจในการยอมรบหรอปฏเสธเนอหาทสอนำเสนอนนถอเปนอำนาจ

พนฐานระดบบคคล และเปนสทธทมอยกบตวเอง

21คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แกนความคด 4 มคานยมและทศนคตแฝงมากบสอดวย(Me-diahaveembeddedvaluesandpointsofview.)

ความคดรวบยอด

เพราะสอเปนสงทถกประกอบสราง มนจงถกออกแบบและผลตมาเปนอยางด

เพอทำหนาทสงสารอยางมเปาหมายชดเจน นอกจากนนแลว สอยงมบทบาทเปน

นกเลาเรองอกดวย เรองราวตางๆ ทสอเลานนมตวละคร ฉาก และพลอตเรองทม

การเรมตนเรอง มเนอเรอง มตอนจบ สำหรบตวละครกตองมการเลอกสรรวย เพศ

และเชอชาต แลวเอามาผนวกกบวถชวต ทศนคต และพฤตกรรมจนกลายเปน

คนหนงคน ทงยงเลอกสรรฉากวาจะเปนในเมองหรอชนบท ฐานะรำรวยหรอยากจน

รวมถงการแสดงออกและปฏกรยาโตตอบของตวละครในสอ สงตางๆ เหลาน

กคอวธการทสอแตละประเภทใช ในการปลกฝงคานยมและโนมนาวใหเราเกด

ความเชอใหม

สอทกสอจะใชความเชอ ความคดของคนสวนใหญมาโนมนาวและเขาถงผรบ

เชน การแตงกายแบบแฟชนทกำลงนยมของพรเซนเตอรในสอ สงทสอนำเสนอแก

ผบรโภคนนไมใชเพยงแคตวสนคาเพยงอยางเดยว แตมคานยมแฝงมาพรอมกบ

ตวสนคานนดวย เชน การดมนำผลไมยหอน แสดงใหเหนวาเปนคนทนสมย เปนตน

ทกสอทเราบรโภคมเปาหมายอยทการเปลยนทศนคตและคานยมของคนใหเปนไป

ตามทสอตองการ เชน สรางความนยมและความเชอวา ความเยนสบายเปนคณภาพ

ชวตทด เครองปรบอากาศกจะขายได หรอบะหมกงสำเรจรปกสรางคานยมวา

เปนอาหารในชวตประจำวนของเรา หากเราจะเปลยนคานยมกควรจะมเหตผลท

เพยงพอ ไมใชเพยงแคสอโฆษณา ฉะนนการวเคราะหคานยมและทศนคตแฝง

และฝกหดประเมนสงทสอบอก (แทนทจะยอมรบงายๆ วา สงทเราเหนในสอนน

เปนเรองจรงทงหมด) เปนหวใจของการเรยนรเรองสอทตองฝกฝนใหเกดเปนความ

สามารถประจำตว เพอทจะกำหนดการใชชวตอยางเหมาะสมกบตวเองมากกวา

ยอมตามแบบทสอบอกใหเปน

22คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แกนความคด 5 เจตนาของสอคอ ผลประโยชนและอำนาจ(Mostmediamessagesareorganizedtogainproffififiitand/orpower.)

ความคดรวบยอด

เจตนาจรงๆ ของรายการทว วทย อนเทอรเนต หรอบทความในนตยสาร คอ

การทำใหมจำนวนผอาน ผชม ผฟง ในปรมาณทมาก เพอวาเจาของสอจะไดขายเวลา

หรอพนทใหแกผสนบสนนทตองการโฆษณาสนคา ซงกมกจะเปนโฆษณาทโนมนาว

ใหเราเกดความรสกตองการในสงทไมไดจำเปนตอเราจรงๆ ฝายผสนบสนนรายการ

หรอเจาของสนคาจะตดสนใจซอเวลาหรอไม กขนอยกบปรมาณผชมทผผลต

คาดการณไว หรอจำนวนของผชมผอานทเพมขนขณะทสอนนกำลงเผยแพร

จะเหนไดวาสอกทำหนาทในเชงพาณชย โดยพยายามขายสนคาของผสนบสนน

รายการใหผดผชม และในขณะเดยวกนนนกขายความนยมของผดผชมรายการ

ใหแกเจาของสนคาหรอผทคาดวาจะสนบสนนรายการ นคอสงทตองยอมรบวา

สอคอธรกจ และธรกจคอสอ ซงมเปาหมายคอการสรางผลกำไรอนเปนประโยชน

ทางธรกจ

นอกจากผลประโยชนของสอในลกษณะดงกลาวแลว สอยงมศกยภาพในการ

สรางกระแสดงดดความสนใจของผคนกบบางเหตการณทสอเปนผกำหนดวาระนน

ขน การกระทำดงกลาวเปนการใชอำนาจในเชงควบคมพฤตกรรมของคนในสงคม

ทงโดยความตงใจและไมตงใจ นอกจากเหตผลทางธรกจและเหตผลทางการเมอง

ทเกยวของดวยแลว สอและเทคโนโลยการสอสารยงมงใหเกดประโยชนและอำนาจ

ของผ ใชสอนน แมกระทงในระดบปจเจกบคคล เชน การใชสอใหม (New Media)

อยางโทรศพทมอถอหรออนเทอรเนต ผ ใชสอนนสามารถใชอำนาจในทางท

สรางสรรคและทำลายได

เมอสอมอำนาจและมผลกระทบตอผคน อกดานหนงสอกไดทำหนาทให

ความร พฒนาความคดของผคน และหากเปนสอทสามารถสรางการมสวนรวม

23คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ของประชาชนในเรองการเมองหรอเรองสาธารณะ ตางกยงเหนชดวาสอไดทำหนาท

มงทจะเสรมอำนาจประชาชนและสงเสรมประชาธปไตย ซงมเจตนาในการสราง

ประโยชนใหแกผรบสอเชนกน

สดทายแลวเราควรจะตงคำถามวา “สอนรบใชใคร อยางไร บนความสมพนธเชงอำนาจ

และผลประโยชนแบบไหน เกอกล หนนเสรมพลง หรอควบคม มงผลประโยชน”

ÃÐดบ¤วามสามาÃถในกาäดÍานส×Í

ดวยการจบประเดน

ดวยการวเคราะห

ดวยการประเมน

ดวยการถอดรหส

24คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

การทจะบอกไดวาผเรยนของเรามภาวะรเทาทนหรอไมนน จะตองใชความ

ละเอยดในการสงเกตถงความคดและการกระทำของเดกและเยาวชนวามความ

สามารถในการวเคราะหอานสอออก เหนเจตนาของสอ ใชสออยางมวตถประสงค

และเลอกกนเลอกใชอยางมเหตผล พอประมาณและสอดคลองกบพนฐานของ

ครอบครวหรอไมเพยงใด เหลานคอสงทคาดหวงทจะใหเกดขนภายหลงจากทผเรยน

ไดผานการเรยนร ซงไมจำเปนวาจะตองเกดขนอยางฉบพลนทนท ดงนนผสอนควร

สรางตววดเชงพฤตกรรมทบงชถงระดบของแนวโนมหรอสญญาณทสะทอนถงภาวะ

รเทาทนสอของผเรยน ทงนมปจจยและคณลกษณะทเกยวของกบความสำเรจของ

การสอนใหผเรยนเกดการรเทาทน ตอไปนเปนแนวทาง

1. การเรยนรสอเปนสงสำคญและตองทำอยางจรงจง เพอใหความรและสราง

พลงแกเดกและเยาวชนใหมอำนาจตอรองในกระแสบรโภคนยม

2. การมอสระของผเรยนในการประเมนสอตามความคดของตนเอง จะกอให

เกดความรสกปลอดภยในการแสดงความคดเหน อนจะสรางประสบการณความคด

ใหหลากหลายยงขน

3. การเรยนรสอเปนการเรยนการสอนทผเรยน ผสอนตองแลกเปลยนขอมล

และถกเถยงกน เนองจากการคนหาความจรงในสอประสบผลสำเรจมากกวาหากม

การถามตอบและโตแยงอยางมขอมล มเหตผลและมสต

4. การเรยนรสอเนนใหผเรยนมสวนรวมและลงมอปฏบตไดโดยตรง มการเปด

โอกาสใหซกถามเทาเทยมกน ผสอนและผเรยนรวมมอกนและชวยเหลอซงกนและ

¤วามสำเÃçจขÍงกาÃจดกาÃเÃยนÃ

ใหเยาวชน෋ҷѹÊ×èÍ

25คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

กนในแตละกจกรรม จะชวยกระตนใหผเรยนมความรบผดชอบตอตนเองมากขน

และยงทำใหผเรยนมความสนใจอยางตอเนองอกดวย

5. การสอนอยางเปนกระบวนการ มลำดบขนตอนการเรยนรเชอมโยงกนใน

แตละแกนความคดของการเรยนรเทาทนสอ ทำใหผเรยนเกดระบบความคดอยาง

ตอเนอง และฝกฝนเปนทกษะการวเคราะหทชำนาญยงขน

6. สงสำคญในการพฒนาใหเกดภาวะเทาทนสอคอ ไมใชเพยงความสามารถ

ทรถงสอทกำลงกระทำ แตคอการฝกฝนใหเกดนสยทใชสตในการพจารณา

7. การเรยนรมไดมงเนนใหนกเรยนไดวจารณสอไดอยางผเชยวชาญ แตให

ผเรยนสามารถวเคราะหถงกลวธ เจตนา นยความคด ความเชอ และคานยมทแฝงมา

กบการประกอบสรางเปนสอ ดงนนการเรยนรสอจงเปนการใชทฤษฎในการวเคราะห

วจารณ และการฝกฝนทกษะการคดวเคราะห วจารณเพอหาเหตผลในประเดนตาง ๆ

ทสงผลตอวถชวต

8. การเรยนรสอเปนการเรยนรตลอดชวต ดงนนเดกควรเรมโดยการพยายาม

เขาใจแนวคดน และเพมความสนใจและเรยนรไปอยางตอเนอง

ผนำกจกรรมหรอครผสอนใหเยาวชนรเทาทนสอน

จำเปนตองมทกษะในการจดการ และอำนวยการใหเกดการเรยนรทยด

ผเรยนเปนสำคญ โดยทไมจำเปนตองรทฤษฎทางดานสอมวลชนอยาง

ครอบคลมหรอมความสามารถทดเทยมผผลตสอตางๆ

มากกวาสงอนใด สอศกษา คอ “การสำรวจความหมาย” ทมนเปน ซงเปน

การสำรวจรวมกนระหวางผนำกจกรรมหรอครกบผเรยนร ฉะนนการเตรยมตวทด

ทสดคอ การเตรยมความคดและความเตมใจทจะตอบกบผเรยนวา

“ครไมแนใจเหมอนกน เราจะชวยกนคนหาคำตอบกนยงไงด”

การจดการเรยนรเทาทนสอ

27คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ภาคทสองกระบวนการและชดกจกรรมการร�เทาทนสอ

แนวคดของกระบวนการและชดกจกรรม

กระบวนการเรยนรเทาทนสอน เปนเครองมอสรางการเรยนรอยางเปน

กระบวนการใหเกดขนกบผเรยนร เพอใหผเรยนรตระหนกถงความสมพนธเชง

อำนาจระหวางผรบสอและผผลตสอ และปลดปลอยใหผเรยนรเปนอสระจากการ

ครอบงำโดยสอ เทาทนกระบวนการหลอหลอมผานสอซงเปนสถาบนหนงของ

สงคม

กระบวนการเรยนรและกจกรรมในชดน ผจดกระบวนการหรอผสอนควร

นำแนวคด 4 ขนตอไปน ไปประกอบการออกแบบและพฒนาเปนแผนกจกรรมหรอ

แผนการเรยนร ในหองเรยนทจะนำไปใชพฒนาเยาวชนตอไป ซงไดแก

ตระหนกถงผลกระทบ(Awareness) เปนการกระตนหรอเปดประเดนใหผเรยนเกดแงคด เกดมมมองในการอาน

สอทพวกเขาไมเคยคำนงถงมากอนวา การนำเสนอของสอแตละครงอาจสงผลกระทบ

ตอผรบสออยางไรบาง บางครงผลกระทบทเกดขนอาจรนแรงและขยายวงกวางมากขน

อยางทเรานกไมถง เชน การเลยนแบบสอของอเมรกนทำใหเกดวฒนธรรมบรโภคนยม

หรอสงผลใหเยาวชนไทยมความสมพนธทางเพศกอนเวลาอนควร การโฆษณาทมง

โฆษณาสนคาโดยไมคำนงถงผลกระทบตอสขภาพของผบรโภค หรอการนำเสนอภาพ

ทสอถงการใชความรนแรงและการลวงละเมดทางจตใจ เปนตน

แนว¤ดขÍงกÃÐบวนกาÃแลÐชดกจกÃÃมÊÃŒÒง¡ÒÃÃٌ෋ҷѹÊ×èÍ

29คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

วเคราะหการกระทำ(Analysis) เปนการอานภาษาของสอ ซงการอานสอในทนเปนการอานสอเชงลกกวาการ

เขาใจความหมายหรอการตความ โดยอาศยแนวทางของ 5 แกนความคดหลก

ตอไปนมาวเคราะห

1. ไมมความบงเอญ มแตความจงใจของผผลตสอ

2. สอใชกลวธตางๆ ทำใหจดจำและเขาใจตามทสอตองการ

3. การแลกเปลยนความคดเหนทตางกน ทำใหเราอานสอขาดและรทนมากขน

4. มคานยมและทศนคตแฝงมากบสอดวย

5. เจตนาของสอคอผลประโยชนและอำนาจ

ไตรตรองสะทอนกลบ(Reflaction) เปนการแสดงความคดตอสอหรอตง

คำถามกลบตอสอ ซงสะทอนความคดทผาน

การไตรตรองและพจารณาสอนนแลววาอะไร

คอสงทเรา “ควรจะคด” และ “ควรจะทำ” เมอการ

สอสารของสอสงผลกระทบตอศาสนา ประเพณ

ศลธรรม คณธรรมตอสงคม กระแสสงคม หรอ

หลกพนฐานประชาธปไตย ตลอดจนแนวทางการดำเนน

ชวตของผรบสาร

ปฏบตการโตตอบหรอสนบสนนยอมรบ(Action) สนบสนนใหผเรยนยนยนความคดดวยการแสดงออกและผลกดนใหเกดความ

เคลอนไหวระดบสงคม ไมวาจะเปนการปฏเสธตอตานหรอยอมรบในหลกการ หรอ

ผลกระทบทมาจากการนำเสนอของสอ อนเปนการสงเสรมใหผเรยนไมละเลยกบ

สงทมผลกระทบกบสงคม และสนบสนนใหเปนพลเมองทตนตวตอเรองสาธารณะ

ปฏบตการนควรเชอมโยงผเรยนกบบคคลอนนอกหองเรยน (ทเหนวาสามารถรวมมอ

30คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

และชวยกนใหปฏบตการบรรลผลตามทคาดหวงได) เพอคนหาวธการหรอความรวม

มอการจดการแกปญหา หรอผลตและเผยแพรสอเพอกระตนใหเกดภาวะเทาทนสอ

ขนในสงคม

กระบวนการเรยนรนมแนวทางมงหมายทจะพฒนาเยาวชนใหเกดความ

สามารถในการรเทาทนสอทกำลงบรโภคในชวต อกทงเสรมพลงใหเยาวชนไดรวม

กนสรางความตระหนกถงผลกระทบตางๆ จากสอ แกสมาชกในสงคมโรงเรยน

และสามารถประมวลความคดทเปนทางออกในการแกไขปญหาระดบสงคมรวมกน

กระบวนการนอาศยการลงมอปฏบตของผเรยนในการสรางการเรยนร (learning by

doing) ทจะคนหาคำตอบในแตละขนตอนของกระบวนการ จะนำไปสการสงเคราะห

ขอคนพบจากการเรยนรและขอเสนอ สำหรบสรางการรเทาทนสอรวมกนในระดบส

งคมของเยาวชน

การเรยนรเพอเทาทนสอนน เปนสงทจะตองสรางการเรยนรรวมกนและสง

เสรมใหเกดการรวมพลงของเยาวชน (ในฐานะสมาชกของสงคม) ไดมสวนรวม

เพอสรางสงคมยอยใหเกดภาวะรเทาทน ซงมแนวทางของกระบวนการเรยนร 4

ขนตอนไดแก

ฝกคดอาน ขนสรางความตระหนกรและเหนปญหา

ควานปญหา ขนสำรวจประเดนปญหาทมสอเปนสาเหตหลก

วางแผนพฒนา ขนพฒนาแผนสรางการรเทาทน

กÃÐบวนกาÃเÃยนÃÊÃŒÒง¡ÒÃàÃย¹Ãٌ෋ҷѹÊ×èÍ

31คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

และปฏบตการรเทาทน ขนปฏบตการสรางการรเทาทนสอและสรปผลสราง

ขอเสนอสาธารณะ

ซงในแตละลำดบของการเรยนร จะมขนตอนยอยประกอบกระบวนการ

เปาหมายกระบวนการเรยนร

• พฒนาความสามารถในการรเทาทนสอใหแกผเรยนร

• สรางความตระหนกแกเยาวชนในสงคมโรงเรยนตอปญหาตางๆ ทมสอ

เปนสวนหนงในการกระตนใหเกดปญหา

• สงเคราะหและสอสารแกสาธารณะ ถงขอเสนอแนวทางสรางเยาวชนให

รเทาทนสอ

ขนตอนในกระบวนการเรยนร กระบวนการเรยนรประกอบดวย 4 ขนหลก 6 ขนยอย ไดแก

ฝกคดอาน (ขนสรางความตระหนกรและเหนปญหา)

1. สรางความตระหนกและทกษะรเทาทนสอ

ควานปญหา (ขนสำรวจประเดนปญหาทมสอเปนสาเหตหลก)

2. สำรวจประเดนปญหาทมสอเปนสาเหตหลก

3. สรปผลวเคราะหปญหา

วางแผนพฒนา (ขนพฒนาแผนสรางการเรยนรเทาทน)

4. พฒนาแผนสรางการรเทาทนสอ

ปฏบตการรเทาทน (ขนปฏบตการรเทาทนและสรปผลสรางขอเสนอสาธารณะ)

5. ปฏบตการรเทาทนสอ

6. สรปผลสรางขอเสนอสาธารณะ

32คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ขนฝกคดอาน 1. การสรางความตระหนกรและเหนปญหา

(ดชดกจกรรมการเรยนรเทาทนสอ หนา 39)

ขนควานปญหา 2. การสำรวจประเดนปญหาทมสอเปนสาเหตหลก

เปนกลวธทจะนำพาใหผเรยนรเขาสการศกษาปญหา โดยอาศยการเกบขอมล

รวบรวมวเคราะห นำมาประมวลผล และพจารณาตความในขอมลทำความเขาใจป

ญหา เมอผเรยนมขอมลทเพยงพอกสามารถทำความเขาใจเหตและผลของ

ปญหาได ซงมลำดบขนตอนดงน

1. ระดมความคดประเดนปญหาทเกดขนกบเยาวชนวามปญหาอะไรบางแลว

เลอก 1 ประเดนปญหาทมสอเปนสาเหตหลก โดยอภปรายกนในกลม

พรอมอธบายเหตผลของการเลอก

2. วเคราะหประเดนปญหานนดวยเครองมอตนไมปญหา เพอวเคราะหการ

กระทำของสอทเปนสาเหตหลกและผลกระทบทเกดขน

3. วางเปาหมายของการสำรวจทศนคตและพฤตกรรมการเสพสอประเภทนน

ทเปนสาเหตหลกของปญหา เพอใหไดขอมลทเปนจรงนำมาแกปญหา

4. คดวธการเกบขอมลทงเชงปรมาณและคณภาพ และออกแบบหรอเลอก

สรรเครองมอการเกบขอมลมาใช

5. นำเสนอและอภปรายรวมกนของเยาวชนทกคน เพอพฒนาวธการและ

เครองมอสำหรบการเกบขอมล พรอมทงปรบเปลยนเตมแตงเครองมอ

ใหสมบรณ

6. วางแผนการสำรวจเกบขอมลโดยการกำหนดขอบเขต กลมเปาหมาย

ระยะเวลา และวธการ

7. ดำเนนการสำรวจ เกบขอมล แลวนำขอมลมาประมวลผลเพอสรป โดย

ใชหลกคณตศาสตรอยางงายและอภปรายผล

33คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

8. อภปรายสรปถงบรรยากาศ ปญหาอปสรรค วธการแกไข และสงทคนพบ

ในขนตอนทผานมา

3. สรปผลการวเคราะหปญหา

หลงจากทไดสรปประมวลผลขอมลทไดจากการสำรวจแลว กจกรรมขนนเปน

การชวยกนสรปเชงสงเคราะห เพอใหเหนภาพของสถานการณหรอพฤตกรรมการ

เสพสอของเยาวชนทไดไปสำรวจ ใหเหนอยางชดเจนเพอทำความเขาใจกบปญหา

และนำไปสการเผยแพรสอสาร ใหสงคมของเยาวชนรบรถงสถานการณจนกระทง

เกดความรสกวา “ฉนไมเคยคดมากอนวามนเปนอยางน” ซงมลำดบการดำเนน

กจกรรมดงน

1. นำเสนอทบทวนผลทไดจากการสำรวจเพอใหเหนขอมลรวมกน

2. จากผลการสำรวจน รวมกนสรปในเชงสงเคราะห โดยการอภปรายแลกเปลยน

รวมกน ใหออกมาเปนภาพทชดเจนทเหนถงการกระทำของสอและขอมล

ทเกยวโยงกนตางๆ และผลกระทบทสบเนองของประเดนปญหานน

3. เผยแพรขอสรปเชงสงเคราะหนใหสงคมไดรบทราบรวมกน เพอไดมสวน

ชวยกนแกไขพฤตกรรม โดยใชสออยางงายในการเผยแพร เชน โปสเตอร

เสยงตามสาย การจดบอรด นทรรศการ การพดหนาเสาธง เปนตน

ขนวางแผนพฒนา 4. การพฒนาแผนสรางการเรยนรเทาทนสอ

เปนขนตอนทกาวไปสการคนหาทางแกไข หวใจสำคญของแผนการสรางการ

รเทาทนสอ คอการกระตนใหกำหนดทาทใหมตอสอ ฝกฝนใหเกดความสามารถใน

การอานสอ สรางวธคดในเชงพฤตกรรมบรโภคใหเหมาะสม โดยนำขอมลทไดจาก

การสำรวจและสรปสงเคราะหมาเปนขอมลในการคดคนออกแบบแผนการสรางการ

รเทาทนสอ ทมชวงระยะเวลาปฏบตการ 2-3 เดอน มลำดบดงน

1. เรมตนโดยการคนหาคำตอบรวมกนวา “ผลลพธทเราอยากเหนทแสดง

ถงการรเทาทนสอของปญหาดงกลาว” คออะไร แลวกำหนดเปนเปาหมาย

34คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

หรอวตถประสงค

2. มองหาตวบคคลหรอกลมทจะสามารถรวมมอกบเรา และชวยกนทำใหเกด

การเปลยนแปลงตามทเราคาดหวง และชกชวนบคคลหรอกลมนนมา

ออกแบบพฒนาแผนสรางการรเทาทนสอรวมกน โดยคดหาวธการท

เหมาะสมสอดคลองทจะบรรลตามเปาหมายหรอวตถประสงคได

3. วางแผนการดำเนนงานในเชงรายละเอยดของปฏบตการ

4. เขยนเปนแผนโครงการทจะดำเนนการ

ขนปฏบตการรเทาทน 5. ปฏบตการเทาทนสอ

มความมงหมายเพอผลกดนใหเกดปรากฏการณทกลมเยาวชนแสดงตน

เคลอนไหว กระตนสงคมใหตระหนกถงประเดนปญหาตางๆ ไมวาจะเปนการ

หลอกลวงจากสอทเอาเปรยบ การใหขอมลทไมครบถวนของสอ สอทำราย

ทำลายเดกหรอหาประโยชนจากเดก หรอปฏบตการทสรางความคดและชนำ

พฤตกรรมการใชสอทเหมาะสม โดยมกลมเยาวชนทไดผาน 4 กจกรรมกอนหนาน

เปนผปฏบตการหลก ดวยการนำทกษะทไดรบการพฒนาและความเขาใจตอประเดน

ปญหามาเปนทนพนฐาน ในการดำเนนการตามแผนการทไดกำหนดไว

ตวอยางการปฏบตการ

- เมอเยาวชนพบเหนความรนแรงในสอทว พวกเขาอาจเขยนคำแถลงการณ

ทไมยอมรบความรนแรงทพบในสอทว ประกาศตดไวทกระดานขาวของ

โรงเรยนเพอใหนกเรยนทกคนไดอานและเขยนจดหมายหรออเมลไปยง

สส. ของเขา

- เยาวชนกลมหนงรวมตวกนทำเวบไซต เพอทจะเปนชองทางในการแลกเปลยน

ความเหน ขอคนพบ แสดงความเหนตอเพลงหรอภาพยนตรทสรางความ

เขาใจผดในคานยมทางเพศของวยรน

- การแสดงละครหรอทำหนงสน ทมเรองราวแสดงใหเหนถงการลวงละเมด

ผอนโดยใชมอถอแอบถายในหองนำ เปนตน

35คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

6. การสรปผลสรางขอเสนอสาธารณะ

มเปาหมายเพอสรปผลปฏบตการเทาทนสอของเยาวชนทไดปฏบตการ

เรยบรอยแลว และจดทำขอเสนอสาธารณะสำหรบสอสารกบสงคมวงกวาง เพอรวม

กนสรางการรเทาทนสอ แบงเปน 2 ขนตอน ไดแก การทบทวนหลงปฏบตการ

และการสรางขอเสนอสาธารณะ

การทบทวนหลงปฏบตการ (After Action Review-AAR)

เปนการประเมนผลหลงปฏบตการ โดยเนนการมสวนรวมของทกคนทเกยว

ของกบกจกรรมทไดทำไป เพอไดทบทวนสรปผลรวมกน ดวยการรวมกนคนหาคำ

ตอบของคำถามหลก 4 คำถาม ดงตอไปน

1. เปาหมายหรอสงทคาดหวงทไดกำหนดไวคออะไร

2. ผลทเกดขนเมอไดปฏบตจรงเปนอยางไร

3. อะไรคอผลทเปนและไมเปนไปตามเปาหมายทกำหนดไว และอะไรคอสงท

แตกตางจากทกำหนดไว

4. สงทจะตองทำอยางเฉพาะเจาะจงในโอกาสหรอคราวตอไปเพอพฒนาใหด

ขนคออะไร ทำอยางไร

การสรางขอเสนอสาธารณะ

เปนสงสำคญอยางยง เพราะเปนการสงเคราะหความคดจากประสบการณ

เรยนร ซงบอกถงผลการเรยนรทเกดจากกระบวนการ และเปนสวนทสะทอนถง

เจตจำนงในการพฒนาสงคมใหดขน โดยนำเอาวตถดบทมคณคา คอประสบการณ

ทเกดจากการมสวนรวมในกจกรรมตลอดกระบวนการเรยนรทผานมา นำไปสราง

และจดทำเปนขอเสนอสาธารณะเพอทจะสอสารใหสงคมรบรและเรยนร ทจะชวยกน

สรางการเทาทนสอในระดบตางๆ ตงแตระดบปจเจกบคคล กลม หนวยงานจนถง

ระดบโครงสรางของสงคม ลำดบขนตอนอยางงายในการจดทำขอเสนอสาธารณะ

โดยเยาวชน มดงน

36คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

1. เปดการอภปรายแลกเปลยนรวมกนถงภาพรวมของสถานการณปญหา

และผลกระทบ จากสอตอเยาวชน

2. คนหาตวละครทางสงคม (Social Actor) ทสามารถสรางการเปลยนแปลง

แกเยาวชนใหเทาทนสอได โดยชวยกนมองหาวา “ใครทสามารถมสวน

ชวยใหเยาวชนเกดการเทาทนสอไดบาง”

3. ใหทกคนระดมความคดในหวขอ “วธการทตวละครทางสงคมแตละตวนน

ควรทำเพอการสรางการรเทาทนสอสำหรบเยาวชน” โดยทแตละคนเขยน

ลงบตรคำ (Metaplan)

4. แบงกลมยอยตามจำนวนตวละครทางสงคม และสรปประมวลทกความคด

ทไดจากการระดมตอตวละครแตละตว (Grouping)

5. ทกคนชวยกนจดลำดบความสำคญถง “วธการทสำคญทสด 3 ประการ

ในการสรางการรเทาทนสอสำหรบเยาวชนของตวละครแตละตว”

(Screening) โดยการอภปรายในเชงหาเหตผลของแตละวธการ

6. สรปเบองตนและเปดวงอภปรายอกครงตอผลทได

7. สรปผลลพธทไดเปนขอเสนอสาธารณะ เพอสรางการรเทาทนสอสำหรบ

เยาวชน

8. วางแผนจดทำเปนเอกสารหรอสอตางๆ เพอสอสารไปยงตวละครทาง

สงคมทปรากฏในขอเสนอ และสอสารใหสงคมวงกวางไดรบร

37คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ชดกจกรรมเรยนรเทาทนสอมแนวทางมงหมายทจะพฒนาเชงทกษะ

วจารณญาณของเยาวชนในการบรโภคสอ กจกรรมการเรยนร ในชดนจงเนนให

เยาวชนเกดความสามารถในการคดวเคราะหและอานสอใหออก เหนถงสงทสอ

พยายามกระทำ ซงจะชวยพฒนาผเรยนใหเปนคนทใชสออยางรเทาทน กจกรรมชด

นมอยดวยกน 14 กจกรรม ตาม 5 แกนความคดหลก ซงแตละกจกรรมการเรยนร

ประกอบดวย

• พฤตกรรมบงชการเรยนร เปนความสามารถทเกดขนหลงจากทไดเรยนร

จากกจกรรมนนๆ

• ขนตอนของกจกรรม ซงแยกเปนลำดบทชดเจนสำหรบการปฏบต

• คำถามทายกจกรรม เพอสรางและจดความคดใหม

• แนวการอธบายเนอหาการเรยนรของกจกรรม ใชในการสรางความเขาใจ การ

แลกเปลยนความคดเหน อธบายแนวคดใหแกผเรยนร ซงจะนำไปส

พฤตกรรมบงชจากการเรยนรของกจกรรมนนๆ

• แนะนำสอทนำไปใชในแตละกจกรรมการเรยนร แตละกจกรรมจะมเวลาทใช

ระหวาง 40-60 นาท เนนรปแบบการมสวนรวมของผเรยน ผานการลงมอ

ปฏบตในกจกรรมทตอยอดความคดและประสบการณเดมในการเสพสอ

เพอนำไปสการสรางความคดใหมทจะเกดขนหลงกจกรรม

ชดกจกÃÃม¡ÒÃàÃย¹ÃÙŒÊÃŒÒง¡ÒÃàÃย¹Ãٌ෋ҷѹÊ×èÍ

38คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ไมมคว

ามบงเ

อญใน

สอมแต

ความ

จงใจ

ของผ

ผลต

สอใช

กลวธ

ตาง

ๆ ท

ำใหจด

จำแล

ะเขา

ใจตาม

ทสอ

ตอง

การ

การแ

ลกเป

ลยนค

วามคด

เหนท

ตาง

กนทำใ

หเร

าอาน

สอขา

ดแล

ะรทนม

ากยง

ขน

มคา

นยมแล

ะทศน

คตแฝ

งมาด

วยกบ

สอ

เจตนา

ของส

อคอผ

ลประ

โยชน

แล

ะอำน

าจ

1. ใครสรางสอ

2. ลวงพรางดวยรปแบบ

3. บอกเพยงครง

4. แฟนพนธแทโฆษณา

5. ลวงใหเชอ

6. 5W.1H.

7. เหนรป เขยนความหมาย

8. ขางหลงภาพ

9. CRASH

10. เหนดวยหรอไม

11. 5 แบบทสอบอกใหเปน

12. คณคา 4 ระดบ

13. เจตนานเพอ…

14. ยนขางไหน

ไมมคว

ามบงเ

อญใน

สอ ม

แตคว

ามจง

ใจขอ

งผผล

ต

สอใช

กลวธ

ตาง

ๆ ท

ำใหจด

จำแล

ะเขา

ใจตาม

ทสอ

ตอง

การ

การแ

ลกเป

ลยนค

วามคด

เหนท

ตาง

กนทำใ

หเร

าอาน

สอขา

ดแล

ะรทนม

ากยง

ขน

มคา

นยมแล

ะทศน

คตแฝ

งมาด

วยกบ

สอ

เจตนา

ของส

อคอผ

ลประ

โยชน

แล

ะอำน

าจ

1. ใครสรางสอ

2. ลวงพรางดวยรปแบบ

3. บอกเพยงครง

4. แฟนพนธแทโฆษณา

5. ลวงใหเชอ

6. 5W.1H.

7. เหนรป เขยนความหมาย

8. ขางหลงภาพ

9. CRASH

10. เหนดวยหรอไม

11. 5 แบบทสอบอกใหเปน

12. คณคา 4 ระดบ

13. เจตนานเพอ…

14. ยนขางไหน

ตาÃางจำแนกจดเนนตามแกน¤วาม¤ดหลกขÍงแตลÐกจกÃÃม

แกนความคดหลก

กจกรรม

39คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรอธบายความสมพนธระหวางบทบาทผเปนเจาของเนอหาสอ

กบวตถประสงคของสอได

ขนตÍนกจกÃÃม 1. เกรนนำใหเหนวาสอทงหลายทเราพบเหนในชวตประจำวนนนถกสรางขน

อยางมเปาหมาย โดยเนอหาของสอนนจะขนอยกบวตถประสงคของเจาของสอนนๆ

ฉะนนบทบาทของเจาของสอจงเปนปจจยหนงในการกำหนดวา สอนนถกผลต

และนำเสนอเพออะไร

2. แจกกระดาษ A4 และปากกาคนละ 1 ชด

3. ใหผเรยนไดลองคดและประเมนตามโจทยทวา “หากเจาของสอเปนผทอย

ในบทบาทตางๆ ตอไปน แตละบทบาทมวตถประสงคของการผลตสอเพออะไรไดบ

าง” โดยเรมอานใหผเรยนไดฟงทละบทบาทดงน

- หมอ - ดารา - คนกวาดถนน - นกเรยนชนม. ปลาย

- บรษทขายมอถอ - ชมรมคร ผปกครอง

- นกวชาการสายการเมอง - กลมออมทรพยชมชน

- นกธรกจททำหนาทนายกรฐมนตร เปนตน

4. เมอนกเรยนไดยนบทบาททอานใหฟง ใหเขยนวตถประสงคของการผลต

สอทเปนไปไดของแตละบทบาทใหไดมากทสด โดยแตละบทบาทมเวลา 1 นาท

5. หลงจากเสรจครบทกบทบาทแลว ใหสมคำตอบของผเรยนจำนวนหนง

ขนมานำเสนอ เพอยกใหทกคนเหนในภาพรวมของความเปนไปไดในแตละบทบาท

ทกำหนดใหคด

ใครสรางสอกจ¡ÃÃม·è 1

40คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

6. ครถามและพดคยถงความสมพนธของบทบาทเจาของสอและวตถประสงค

ของการสอสาร

¤ำถามหลงกจกÃÃม 1. ทำไมแตละบทบาทจงมวตถประสงคของการใชสอทแตกตางกน

2. กรณทเจาของสอมหลายบทบาททซอนกน เราจะพจารณาถงวตถประสงค

ของสอจากอะไร

3. สรปแลวบทบาทของเจาของสอและวตถประสงคของการสอสารนน

สมพนธกนอยางไร

1. เจาของสออาจปรากฏไดในหลายลกษณะ เชน ตวบคล องคกร

กลมหนวยงาน เครอขาย หรออาจจะมหลายประเภทรวมกน

2. เจาของสอแตละรายนน ลวนมวตถประสงคและภารกจตาม

บทบาททเขาเปนอยแลว การวเคราะหถงบทบาทของเจาของสอจงชวย

ใหเขาใจเจตนาและวตถประสงคการสอสารไดชดเจนยงขน

3. บางบทบาทมความซบซอน เนองจากเจาของสอสวมหมวก

หลายใบ มหลายบทบาท เชน นกธรกจททำหนาทนายกรฐมนตร

ฉะนนการประเมนวตถประสงค ควรจะนำบทบาทตางๆ ทเขาเปนอยมารวม

ประเมนดวย เพอใหเกดมมมองทครอบคลม กวางขวางและใกลเคยง

ความเปนจรงทสด

41คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ลวงพรางดวยรปแบบ

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถวเคราะหจดมงหมายทแทจรงของสอจากรปแบบสอทผผลตนำเสนอได

ขนตÍนกจกÃÃม 1. ผนำกจกรรมหรอครชวนคยถงสอทเราพบเหนในทว วทย อนเทอรเนต

มอถอและหนงสอตางๆ ในชวตประจำวนทเราบรโภคกนวา แตละสอนนมจดมงหมาย

อะไรบาง (อาจจะใชตวอยางสอนำเสนอใหผเรยนไดเหนแตละชน)

2. แลวอธบายหมวดหมของสอตามจดมงหมายใหได 4 ประเภท ไดแก

สอประชาสมพนธ สอโฆษณา สอความรหรอขาวสาร และสอรณรงค

3. แบงผเรยนและใหทกกลมชวยกนวเคราะหหาจดมงหมายทอาจเหมอน

หรอตางกน ของสอทง 4 ประเภทดงกลาว

4. แตละสอนำเสนอแลวอภปรายรวมกน โดยมครอธบายเสรมเพอสรปให

เหนถงจดมงหมายทแตกตางกนอยางชดเจน ตามแนวการอธบายขอท 1

5. ครนำสอทเตรยมไวมาใหผเรยนดวา แตละสอนนจดอยในประเภทใด

6. สรปใหเหนวามบางสอใชรปแบบการนำเสนอทซบซอน ดงนนเราควร

พจารณาใหถถวนเพออานใหขาดกอนวา จดมงหมายทแทจรงของสอนคออะไร

ตามแนวการอธบายขอท 2

¤ำถามหลงกจกÃÃม เราจะแนะนำใหผอนพจารณาจนกระทงเหนจดมงหมายทแทจรงของสอนน

ไดอยางไร

กจ¡ÃÃม·è 2

42คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

1. หากเราแบงสอตามจดมงหมายของการสอสารทแตกตางกน

จะแบงได 4 ประเภทคอ

1) สอประชาสมพนธ คอ สอทตองการใหผรบสารเกดการรบร

ในเนอหาของขาวสารทตองการประชาสมพนธ

2) สอโฆษณา คอ สอทกระทำการโนมนาวใหผรบสารเกดความ

รสกทดหรอมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะบรโภคสนคา

และบรการทสอนนนำเสนอ

3) สอใหขาวสารหรอหรอความร คอ สอทมงตองการใหผรบสาร

รความเคลอนไหวหรอสถานการณ หรอ มความร ความเขาใจ

เกยวกบเรองทสอนำเสนอ

4) สอรณรงค คอ สอทมงเปลยนแปลงความคด ทศนคตและ

ปรบเปลยนพฤตกรรมของผรบสารใหเปนไปในทางทดขน

ตอเรองทสอรณรงค

2. ในการพจารณารปแบบของสอวามจดประสงคอยางไรนน เรา

ตองวเคราะหถงจดมงหมายลกๆ ทซอนอยในสารทสอนนนำเสนอ

เพราะปจจบนมสอจำนวนมากทใชรปแบบการลวงพรางในการนำเสนอ

เพอชกจงใหเราปกใจเชอ เชน การนำเสนอดวยขอมลความรทาง

สขภาพ แลวใหเหนวาสนคาดงกลาวสามารถทำใหสขภาพดไดตามท

ขอมลความรนนบอกไว หรอการนำเสนอขาวเหตการณจรงทเจอปน

ดวยทศนคตของผเลาขาว เพอหวงใหผรบขาวสารคลอยตามทศนะ

ของตน เปนตน

43คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

บอกเพยงครงกจ¡ÃÃม·è 3

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถวจารณสอถงการนำเสนอเนอหาเพยงครงเดยวหรอมมเดยวได

และบอกถงสงทสอเจตนาไมนำเสนอ

ขนตÍนกจกÃÃม 1. แบงผเรยนเปนกลม กลมละ 6-7 คน (หรอนอยกวา) โดยใหผนำกจกรรม

หรอครสมมตบทบาท ใหตวเองเปนเจาของบรษทเครองสำอางสำหรบวยรน

และใหผเรยนแตละกลม สมมตบทบาทเปนบรษทผลตสนคาและโฆษณา พรอมทง

กำหนดสถานการณวาเจาของบรษทเครองสำอางตองการผลตสนคาและโฆษณาขาย

วยรน จงตดตอบรษทโฆษณาใหชวยพฒนาสนคาและโฆษณาเพอขายสนคานน

2. แจกกระดาษปรฟและปากกาเคมกลมละ 1 ชด ขดเสนแบงกระดาษออกเปน

2 สวน ใหผเรยนวาดรปเคาโครงรางมนษยลงในกระดาษซกซาย แลวระดมความคดวา

“วยรนยอดแย” นาจะมรางกายสวนใดบกพรองบาง จากนนใหเขยนลงบนเคาโครง

รางมนษยทวาดไวใหไดมากทสดภายใน 1 นาท

3. ใหผเรยนชวยกนเลอกสวนทบกพรองของรางกายเพยง 1 สวน เพอจะนำ

มาคดคนเปนสนคาตวใหมในการแกปญหาดงกลาวของวยรน

4. ใหผเรยนชวยกนคด “สนคายอดเยยม” ขนมากลมละ 1 ชน ทสามารถ

ทำใหจดบกพรองทเลอกนนดดขนมาได โดยวาดรปสนคาและตงชอใหดงดดใจใน

กระดาษซกขวา

5. ใหแตละกลมระดมกนวา ขอด-ขอดอยของสนคาทตนคดนนมอะไรบาง

44คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

โดยเขยนขอดลงในพนทวางของกระดาษซกขวา และเขยนขอดอยบรเวณดานหลง

ของกระดาษ

6. เมอแตละกลมไดคดสนคา ชอสนคา ขอด-ขอดอยของสนคาแลว ใหคด

โฆษณาทางโทรทศน 1 ชนของสนคาน โดยมความยาวไมเกน 30 วนาท พรอมทงซอม

การแสดงโฆษณา

7. แตละกลม (บรษทผลตโฆษณา) นำเสนอโฆษณาสนคาของตนเอง โดยสลบ

กนเปนผนำเสนอสอโฆษณาและผบรโภคสอ หลงจากทชมโฆษณาแลว ใหมการ

ซกถามผบรโภคสอถงรายละเอยดสนคาและขอดของสนคา

8. เมอนำเสนอครบทกกลมแลว ใหผบรโภคทกคนเลอกซอสนคา 1 ชน

จากโฆษณาทไดรบชมไป โดยทหามซอสนคาของกลมตวเอง เพอเปนการลงคะแนน

ใหกบสนคาและโฆษณาทนาสนใจ หลงจากเลอกแลวใหสมถามผเรยนวา “เลอก

เพราะอะไร”

9. ครเผยความจรงอกครงหนงทอยดานหลงของสนคา ใหผบรโภคไดเหนวา

สนคาทตนเลอกนนมขอดอยอะไรบางทไมไดบอก

10. ถามคำถามเพอพดคยแลกเปลยนและรวมกนสรปการเรยนร

¤ำถามหลงกจกÃÃม 1. โฆษณาชนไหนทำใหเราจดจำสนคาไดดทสด เพราะอะไร

2. เพราะอะไร โฆษณาจงบอกขอมลของสนคาใหผบรโภคไมหมด หรอ

บอกความจรงเพยงบางสวน (โดยใหยอนนกถงความคด ความรสกขณะผลต

โฆษณา)

45คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

เหตทโฆษณาบอกขอมลของสนคาไมหมดหรอบอกความจรง

เพยงครงหนงนน เพราะความเปนไปไดดงตอไปน

- เปาหมายของโฆษณาตวนน คอ เพอความดงดดความสนใจ

สรางการจดจำและกระตนใหขายสนคาไดเพยงเทานน

- เมอเปาหมายของการโฆษณาอยทการทำใหจดจำและคาดหวง

ทจะขายสนคาได โฆษณาจงไมไดทำหนาทใหขอมลของสนคาอยาง

ครบถวน

- โฆษณามเวลาจำกดในการนำเสนอ ฉะนนตองเลอกสาร (Message)

ในการนำเสนอใหชดเจนและตรงประเดนทสดในเวลาทจำกดนน

- เจาของสนคามเจตนาไมตองการใหนำเสนอ ฯลฯ

ฉะนน เราควรพจารณาถงขอมลทนำเสนอใหชดเจนวา มสงใดบาง

ทสอไมไดนำเสนอหรอนำเสนอไมครบถวน และไมควรรบปกใจเชอใน

สงทสอบอก ไมวาสงทสอนำเสนอนนจะดนาเชอถอเพยงใดกตาม

แฟนพนธแทโฆษณากจ¡ÃÃม·è 4

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถวเคราะหวธตางๆ ทสอทำใหเราจดจำได

และบอกหลกคดทจะไมตกเปนเหยอของสอโฆษณา

ขนตÍนกจกÃÃม 1. ผนำกจกรรมหรอครเรมตนกจกรรมโดยการชวนพดคยในประเดนทวา

“จากประสบการณ สอมวธการใดบางททำใหเราจดจำในสนคาได” จากนนคร

นำเขาสการแขงขน “เกมแฟนพนธแทโฆษณา” เพอยนยนวาสอสามารถสรางการ

จดจำและประทบอยในใจเราได โดยแบงผเรยนเปนกลม กลมละ 4-5 คน

แจกกระดาษ A4 และปากกากลมละ 1 ชด

2. เรมการแขงขนโดยอธบายกตกาวา แตละรอบมเวลา 30 วนาท มทงหมด

10 รอบ (หรอมากกวาแลวแตความพรอมของผนำกจกรรม) โดยใหแตละกลมเขยน

ประเภทสนคาและยหอทจดจำไดลงในกระดาษ A4 ใหไดมากทสดในแตละครงท

ผนำกจกรรมหรอครเปดหรออาน

รอบท 1-3 เปดภาพดาราทพบเหนในโฆษณา 3 คน (เปดทละคน)

รอบท 4-6 เปดสโลแกนหรอคำยำทไดยนจากโฆษณาตางๆ

รอบท 7-10 เปดรายการโทรทศนตาง ๆ ทมโฆษณาแฝง เชน ละครตลก

สถานการณ (Sit-Com) ทฉายเปนตอนๆ รายการเลาขาว หรอเกมโชวตางๆ

เปนตน

3. จบการแขงขน เฉลยคำตอบพรอมทงใหคะแนน ผชนะรบตำแหนง

“แฟนพนธแทเหยอโฆษณา”

47คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

4. ชวนพดคยและระดมความคดวา สอตางๆ ทเรารบร ในชวตประจำวนนน

มกลวธอยางไรทใหเราจดจำได

5. ครชวยสรปความคดทระดมไดและเสรมเพมเตมกลวธทอนๆ ทยงไมไดม

การนำเสนอ

6. คยแลกเปลยนความคดผานคำถามหลงกจกรรม

¤ำถามหลงกจกÃÃม 1. โฆษณามผลตอการตดสนใจการซอใชสนคาอยางไร และเราตดสนใจซอ

สนคานนดวยเหตผลอะไร

2. ชวยบอกหลกหรอวธการทจะไมตกเปนเหยอของโฆษณา

48คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

สอและโฆษณาทำใหเราจดจำและจงใจใหตองการบรโภคดวย

6 กลวธหลกๆ ดงน

1. ใชบคคลทมชอเสยงเปนตวแทนสนคา (Presenter)

2. ใชขอความยำทตดห จดจำงาย (Slogan)

3. บอกคณสมบตทโดดเดนตรงๆ

4. เลนกบความรสกของผรบสอ เชน สนก ตลก ทะลง เศรา หรอ

ความรสกทเกยวเรองเพศ ความงาม ความนาเกลยด

5. ใชกจกรรมในชวตของกลมเปาหมายสนคา เชน ละคร กฬา

ดนตร สถานททองเทยว ภาพยนตร เปนตน

6. ใชวธสงเสรมการตลาด เชน ลด แลก แจก แถม ชงโชค เหลาน

เปนเพยงกลวธทพบเหนโดยทวไป ในความเปนจรงนน นกโฆษณา

ตางพฒนาเทคนควธการโฆษณาใหมๆ ขนมาตลอดเวลา

ซงเมอตระหนกถงความจรงดงกลาว หนทางทดทสดคอ ไมควร

ตดสนใจซอสนคาหรอบรการนนดวยอารมณหรอขอมลทไดรบจากโฆษณา

นน แตหากควรหาขอมลเพอไตรตรองศกษาถงตวสนคานนๆ ใหแนชด

กอนตดสนใจซอ อาจจะใชเรองความจำเปน ความคมคา ความปลอดภย

การคมครอง เปนหลกในการพจารณาเลอก เพอทจะไมตกเปนเหยอของ

โฆษณาอยางงายดายจนเกนไป

49คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ลวงใหเชอกจ¡ÃÃม·è 5

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถบอกถงลลาการนำเสนอของสอ ทสะทอนถงเจตนา

สรางความเขาใจในสารของสอนนได

ขนตÍนกจกÃÃม 1. ผนำกจกรรมหรอครอธบายทบทวนถงลกษณะกลวธตางๆ ทสอใช วาลวน

แลวเปนความจงใจของผผลต เพอใหผบรโภคสอเขาใจตามทตองการ

2. เปดโฆษณาแชมพยหอหนง (ทสอชวนเชอดวยขอมลความยาวของเสนผม

หลงใชยหอน) และใหผเรยนลองพจารณาคนหา 3 สงตอไปน

1) มสงทสอตองบอกกบผด

2) ซงเปนสงทเขาไมอยากบอก

3) แตเขาไดบอกไปแลว

ถามผเรยนวา เหน 3 สงดงกลาวไหม อยตรงไหนของโฆษณา

3. เลนโฆษณาตวเดมซำอกครงเพอใหเหน 3 สงดงกลาว แลวอธบายถงวธการ

ทสอลวงใหเขาใจ โดยชใหเหนวาโฆษณามความตงใจทจะดงสายตาเราใหดขอความ

ทโฆษณาอยากใหด (มกใชตวอกษรขนาดใหญ) แตไมอยากใหสนใจสงทเขา

ไมอยากบอก (มกเปนตวอกษรขนาดเลก)

4. ชวนผเรยนตความขอความทเขาไมอยากบอก (ขอความขนาดเลกวาม

ความหมายอยางไร และคยแลกเปลยนทำความเขาใจรวมกนถงสารในโฆษณาน)

50คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

5. เปดโฆษณาโรลออนระงบกลนกายทชวยใหวงแขนของผชายขาวขน

ใหผเรยนดแลวชวนคนหา 3 สงดงกลาว และตความขอความทโฆษณาไมอยาก

ใหสนใจ (ขอความขนาดเลก) เพอเปนการฝกซำอกครง

¤ำถามหลงกจกÃÃม 1. เรารสกอยางไรบางจากการฝกหดดโฆษณา

2. เพอทจะไมตกเปนเหยอสอ สงทเราจะยดเปนหลกในการดสอคออะไร

แนวกาÃ͸บาย

ตามกฎหมาย ไดบญญตการคมครองสทธการรบขาวสารทถกตองแก

ประชาชน ดงน

กฎหมายรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ไดบญญต

คมครองสทธของผบรโภคไวในมาตรา 57 “สทธของบคคลซงเปนผบรโภค

ยอมไดรบความคมครอง ทงนตามทกฎหมายบญญต” ซงไดมกฎหมายออก

มารองรบคอ พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 แกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 ไดบญญตคมครองและใหสทธผบรโภค ในขอท 1

และขอท 5 ดงน

ขอท 1 สทธทพงไดรบขาวสารรวมทงคำพรรณนาคณภาพทถกตอง

และเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการ เชน ผบรโภคมสทธไดรบการโฆษณา

หรอการแสดงฉลากของสนคาหรอบรการดวยขอมลทถกตองตรงตามความ

เปนจรง ทงนขาวสารขอมลนนตองปราศจากพษภย ไมทำใหเกดความหลงผด

ในการใชสนคาหรอบรการนนอยางไมเปนธรรม

51คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ขอท 5 สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย ไดแก

สทธทจะไดรบการคมครองและชดใชคาเสยหาย เมอมการละเมดสทธของ

ผบรโภคตามขอ 1, 2, 3 และ 4 ดงกลาว

จากความคมครองสทธผบรโภคตาม พ.ร.บ. นกโฆษณาจงตองพยายาม

คดหาทางใชลลาการนำเสนอทสามารถตอบโจทยทางธรกจโดยไมขดตอ

กฎหมาย ดงนนเราตองตงสตและหดสงเกตดๆ เพราะเพยงประโยคเลกๆ

ประโยคเดยวในสอ อาจทำใหเราเขาใจความหมายทตางกนได ผทพลงเผลอ

กจะมความเขาใจตามทสอตองการ ผทมสตชางสงเกตและพยายาม

ตความหมาย กจะเขาใจเนอหาทลกซงกวา และไมตกเปนผคลอยตามสอ

อยางไมมการคดพจารณา

52คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

5W.1H.กจ¡ÃÃม·è 6

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถจบประเดนหลกในเนอหาสาระทสอนำเสนอ และแยกแยะความคดเหน

อารมณความรสก หรอสสนของการนำเสนอออกจากขอมลหลกได

ขนตÍนกจกÃÃม 1. ใหผเรยนรวมกลม กลมละ 4-5 คน พรอมแจกกระดาษ ปากกากลมละ

1 ชด และขาวจากหนงสอพมพทผนำกจกรรมหรอครไดเตรยมไว 1 ชน รปแบบใดกได

เชน สกปขาว (รายงานพเศษ) คอลมน บทความพเศษ

2. แตละกลมอานรายละเอยดเพอจบประเดนหลกของเนอหาของขาวนนวา

“เนอหาหลกวาอยางไร” ดวยการใชคำถาม 5W.1H. ไดแก Who (ใคร) What

(ทำอะไร) When (เมอไร) Where (ทไหน) Why (เหตใดหรอทำไม) และ How

(อยางไร) เปนวธการในการจบประเดนหลกทอยในเนอหาของขาวนนๆ โดยแตละกลม

มเวลา 10 นาท

3. แตละกลมนำเสนอแลกเปลยนประเดนหลกของเนอหาทพบจากสอทเลอก

โดยมหวขอการนำเสนอคอ

1) ใครเปนผกำหนดสรางเนอหาสาระ

2) เนอหาสาระหลกมวาอยางไร

เมอทกกลมนำเสนอแลว ใหผนำกจกรรมหรอครสรปวเคราะหถงเนอหาทนำ

เสนอของแตละกลม

4. ผนำกจกรรมหรอครใหผเรยนไดฝกซำ โดยนำวธการจบประเดนหลกในสอ

53คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

มาจบประเดนเนอหาของรายการเลาขาว โดยเปดคลปรายการเลาขาวใหผเรยนได

ดรวมกน วเคราะหรวมกน และนำเสนอแลกเปลยนรวมกน จากนนครสรปผลการ

วเคราะห เปรยบเทยบความเหมอน ความตางกนอกครง

5. ครชวนหาคำตอบและสรปดวยคำถามหลงกจกรรมรวมกนกบผเรยน

¤ำถามหลงกจกÃÃม 1. สงทปะปนมากบประเดนของเนอหาในสอคออะไรบาง

2. ทำอยางไรเราจงจบประเดนหลกของขาวสารไดถกตองชดเจนมากทสด

54คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

1. สงทปรากฏในสอมกมสสนหรอรายละเอยดทชวนใหนาสนใจ

และดงดดใหหลงไปจากประเดนหลกของเนอหาทสอนำเสนอ ฉะนนขณะ

เสพรบสอตองแยกแยะวาอะไรคอประเดนหลก ประเดนรอง รายละเอยด

เพอใหเราสามารถ “มองเหนความจรง” ทถกคลกเคลาอยทามกลางสสน

นน

2. การฟงความคดเหนทแตกตางในผลการวเคราะหเนอหาสอ จะทำ

ใหเราไดตรวจสอบขอประเดนหลกทสอนำเสนอไดกวางขวางหรอตรงจด

มากยงขน

3. ความคดเหน นำเสยง ลลาภาษา จงหวะ อารมณความรสกทมา

กบการนำเสนอของสอนน สามารถบงบอกถงทศนคตและความรสกของผ

นำเสนอตอเรองราวทนำเสนอไดวา รสกดหรอไมด เหนดวยหรอไมเหนดวย

ชอบหรอไมชอบอยางไร ซงมผลตอการโนมนาวใหเราผเสพสอเกดความ

รสกคลอยตามผนำเสนอ ฉะนนเราตองแยกความคดเหนหรอความรสก

ออกจากประเดนหลกของเนอหาเมอตองเปนผเสพสอ

55คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

เหนรป เขยนความหมายกจ¡ÃÃม·è 7

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถคนหาความหมายจากการตความแลกเปลยนรวมกน

เพออานนยของสญลกษณตางๆ ได

ขนตÍนกจกÃÃม 1. ผนำกจกรรมหรอครเกรนนำถงสอหลายๆ ประเภททมกใชรปแบบทางภาษา

เชน ภาษาภาพ ภาษาอกษร ภาษาเสยง เปนวธในการสอสาร เพอใหเรารบรถงสาร

ทสอพยายามสงถงเรา

2. ใหผเรยนแบงกลม กลมละ 5 คน พรอมทงแจกกระดาษปรฟและปากกา

จากนนใหทกกลมดภาพตอไปนแลวตอบวา คอรปอะไร และหมายถงอะไร

ดอกกหลาบ ดอกมะล สญญาณในไฟจราจร

3. ครอธบายใหผเรยนเขาใจเรอง “สญญะ” ตามแนวการอธบายขอท 1

4. ใหแตละกลมฝกระดมคำตอบใหไดมากทสดวา “ความหมายของสญญะ”

ของสงตอไปนเปนอะไรไดบาง โดยมเวลา 30 วนาทในการระดมคำตอบของ

แตละสง

หมวดสงของ - ไมขดไฟ - ไมกวาด - ขนมเคก

หมวดสถานท - พพธภณฑ - ทะเล - สนามวง

หมวดภาพ - เดกอาย 1 ขวบ - ภาพนกธรกจ - ภาพดวงอาทตยตก

หมวดส - สชมพ - สแดง - สนำเงน

หมวดเสยง - เสยงไกขน - เสยงไซเรน - เสยงเขมนาฬกาเดน

56คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

ครสอบถามเปรยบเทยบคำตอบของแตละกลม เพอใหเขาใจถงความหลากหลาย

ของ “ความหมายสญญะ” ทเปนไปไดของ “รปสญญะ” โดยไมตดสนคำตอบ

ทไดวาถกหรอผด

5. ใหผเรยนชวยกนสรปตามคำถามหลงกจกรรม และครรวมแลกเปลยนตาม

แนวการอธบายขอท 2

¤ำถามหลงกจกÃÃม เราจะมวธการอานสออยางไรบาง เพอใหเขาใจความหมายเชงลกไดมากขน

1. คำวา “สญญะ” คอ สงทสมผสไดดวยประสาทสมผส และเปนสงท

คนกลมหนงไดตกลงกนใชสงนนเปน “เครองหมาย” เพอหมายถงอกสงหนง

ทไมไดปรากฏอยในนน ตวเครองหมายนเรยกวา “รปสญญะ” (Signifier)

และสงทถกหมายถงเรยกวา “ความหมายสญญะ” (Signified)

รปสญญะ คอ รปแบบอะไรกตามทถกนำมาใชเพอถายทอดความหมาย

เชน ตวหนงสอ ภาพ เสยง สงของ หรออนๆ ทสมผสได โดยประสาทสมผส

ทง 5

ความหมายสญญะ คอ แนวคด ความคดรวบยอด สงทหมายถงนนสอ

ออกมา

เครองหมาย ----------- รปสญญะ + ความหมายสญญะ

Sign ------------------ Signifier + Signified

เครองหมายมองคประกอบของ “รปสญญะ” และ “ความหมายสญญะ”

57คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

นอกจากน ทงนแตละเครองหมายนนมความหมายอยดวยกน 2 ระดบ

นนคอ ระดบแรก ความหมายตรง และระดบทสอง ความหมายแฝง

ความหมายตรง ในการพจารณาถงสงทตวหนงสอหรอตวภาพสอออกมา

ตรงๆ เราตองวเคราะหในระดบของการอธบายหรอพรรณนา (Descriptive

level) โดยเฉพาะ โดยไมตองคนลงไปถงสงทอาจซอนอยลกลงไปอกระดบ

ความหมายแฝง ผรบสารตองวเคราะหดวยการตงคำถามถงความเปนไปได

ทงหมดของความหมายแฝงทมาดวยกนกบเครองหมาย (Sign) วามนสอถง

ความรสก ความเชอ หรอความคดมายงผรบทงหลายอยางไรบาง ตวอยางเชน

ดอกกหลาบ

เครองหมาย (Sign) คอ ดอกกหลาบ

ความหมายตรง คอ ดอกของพชชนดหนง มลกษณะทรงถวยสแดง

กานดอกสเขยวยาว มหนาม

ความหมายแฝง คอ ความรก ความชนชอบ เปนตน

2. เนองจากระบบทนนยมสมยใหมเปนสงคมบรโภคและสงคมแหง

สญญะ กอนทสนคาจะถกนำเสนอใหบรโภค ตวสนคานนจะตองถกแปรสภาพ

เปนสญญะกอน ซงสามารถทำไดหลายวธ เชน การหบหอสนคา (Packaging)

การกำหนดราคา การกำหนดตรายหอ การจดวางสถานทจำหนายสนคา

การโฆษณา การประชาสมพนธ ลวนแตทำใหสนคาแปรสภาพเปนสญญะทงสน

ดงนนเราไมไดบรโภคแต “วตถ” เพยงอยางเดยว แตยงไดบรโภค “สญญะ”

ไปพรอมๆ กนเสมอ เชน เครองสำอางบำรงผว ไมไดมความหมายตรงเพยงวา

เปนสงทใชในการดแลบำรงผวพรรณ แตยงมความหมายแฝงถงการสรางความ

ดงดดจากเพศตรงขาม หรอรถเบนซทไมไดมเพยงความหมายตรงทวา

ยานยนตทมคณภาพ แตยงมความหมายแฝงทสะทอนถงฐานะทดมความมงคง

ทางเศรษฐกจ เปนตน

58คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรบอกความหมายของสอทเกดจากการสรป

รวบรวมความคดทหลากหลายได

ขนตÍนกจกÃÃม

1. ครนำเขาสกจกรรมดวยการเกรนถงความหมายของภาพทปรากฏอยใน

สอตางๆ วาผผลตมความตงใจทจะสอความหมายใหเรารบร จากนนชวนกนแปล

ความจากสอทเตรยมใหตอไปน

2. แจกกระดาษ Post-it คนละ 5 แผน แลวใหผเรยนแตละคนวเคราะหและ

แปลความหมายของภาพตามความเขาใจของตนเอง แลวเขยนลงในกระดาษ Post-it

แผนละ 1 ความหมาย

3. ดภาพวาดของ Norman Rockwell ตอไปน แลวแปลความหมายทภาพตอง

การจะสอสารออกมา

- The Tattooist

- Happy Birthday Miss Jones

- Girl at the Mirror

- Runaway

- New Kid in the Neighbourhood

(ผจดกจกรรมหรอครสามารถคนหาภาพวาดของ Norman Rockwell

ไดผานเวบไซต google.com โดยพมพชอ Norman Rockwell ตามดวยชอภาพ)

ขางหลงภาพกจ¡ÃÃม·è 8

59คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

4. ครนำภาพแตละภาพไปตดกระจายไวตามจดตางๆ ทวหอง

5. ใหผเรยนแตละคนนำกระดาษ Post-it แตละแผนทเขยนความหมายแลว

ไปตดไวขางใตของแตละภาพทเลอกแปลความ โดยนำไปตดอยางรวดเรวแลวรบ

กลบมานงทเดม

6. ใหแตละคนเลอกภาพทตนสนใจและจดกลมใหคนทสนใจภาพเดยวกนอย

ดวยกน แตผนำกจกรรมหรอครตองเฉลยใหแตละภาพมจำนวนคนทใกลเคยงกน

7. แตละกลมชวยกนรวบรวม Post-it ทตดอยใตรปนนๆ มารวมความหมาย

กนเปนขอความอธบายความหมายของรป และใหตความขยายเพมเตมถงนยตาง ๆ

ทแฝงอยในรปนน

8. จากนนใหแตละกลมนำเสนอขอความอธบายความหมาย และเปดวงอภปราย

เพมเตมรวมกนในรายละเอยดทเหนแตกตางของแตละภาพ

¤ำถามหลงกจกÃÃม 1. การแปลความหมายของภาพทแตกตางกนไปตามรายละเอยดนนขนอย

กบอะไรบาง

2. เราจะมวธใดบางทจะทำใหแนใจไดวาการแปลความหมายของเราไมผดเพยน

60คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

1. การสอสารดวยภาพนน เปนวธการหนงทผสงสารตงใจใหผรบ

สารเกดความรสกและเขาใจตามทผสงสารตองการ ดงคำกลาวทวา

“ภาพหนงภาพสามารถแทนคำพดไดเปนพนคำ” เพราะในบางสถานการณ

ถอยคำ ภาษาเขยน หรอภาษาพดอาจไมสามารถถายทอดไดอยางครบถวน

หรอมพลงมากพอ ผผลตสอจงเลอกใชภาพในการสอสารแทน เพอ

ใหสงทตองการสอนนสามารถเขาถงหวใจของผรบสารไดอยางตรงเปา

และเปยมพลง นนหมายความวาทกภาพทปรากฏตอสายตา ลวนเปนสงท

ถกคดสรรมาเพอแทงตรงเขาหวใจของเราแลวทงสน

2. เมอแตละภาพทเราพบเหนในแตละสอนน ลวนแตมความหมาย

เพราะเปนความตงใจของผผลตทจะสอความหมาย เราในฐานะผเสพสอ

ควรทจะฝกฝนการอานความหมายทอยในภาพนนเปนการทำความเขาใจ

วา สอตองการบอกอะไรเรา เพอทเราจะไดพจารณาวาเหนดวยหรอไม

ยอมรบหรอไมกบเนอหาทสอนนนำเสนอ

61คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

CRASHกจ¡ÃÃม·è 9

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถวเคราะหและบอกถงคานยม

หรอทศนคตทอยในสอได

ขนตÍนกจกÃÃม

1. ผนำกจกรรมหรอครเกรนนำใหผเรยนสงเกตถงคานยมและทศนคตตางๆ

ทสอนำเสนอใหเขาใจวา สงเหลานนเปนของแถมทมอทธพลตอความคดและ

พฤตกรรมของเราทกคน

2. แบงกลมวเคราะหเพลง ใหแตละกลมคนหาคานยม มมมอง ทศนคตท

อยในแตละเพลงทมอบใหวา ในสอทกลมเราไดรบนนนำเสนอคานยมเรองอะไร และ

เพลงนนบอกเกยวกบคานยมนนวาอยางไร แลวแตละกลมนำเสนอผลการวเคราะห

แลกเปลยนกนและกน พรอมทงครเสรมมมมองทแตกตางเพมเตมใหผเรยนเหน

ชดเจนมากยงขน

3. ครอธบาย CRASH ใหผเรยนเขาใจ เพอใชเปนกรอบสำหรบใชวเคราะห

คานยมทอยในสอ

4. แตละกลมฝกการวเคราะหซำอกครง คนหาคานยม มมมอง ทศนคตทอย

ในสอโปสเตอร แผนพบ โฆษณาในนตยสาร โฆษณาโทรทศน โดยใหแตละกลม

วเคราะหสอแตละตวทมอบให ดงน

1) ในสอทกลมเราไดรบนนนำเสนอคานยมเรองอะไร โดยใช CRASH

2) สอนนบอกเกยวกบคานยมนนวาอะไร

5. แตละกลมนำเสนอแลกเปลยนอภปรายรวมกน

62คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

¤ำถามหลงกจกÃÃม คานยมและทศนคตทแฝงมากบสอนน อาจสรางผลกระทบกบผเสพอยางไร

วธการวเคราะหทมประโยชนอกวธหนงซงนำมาใช ในการอานสอคอ

ทฤษฎ CRASH ซงเปนคำยอมาจาก class (ชนชน) / race (เชอชาต) / age

(อาย) / sex (เพศ) / handicap (ความพรอง) คอ

Class หมายถง ชนชน ภาพหรอสอทเราเหนนนมเรองชนชนหรอไม

อยางไร ชนชนนอาจจะเปนความแตกตางทางระดบฐานะ ทางอำนาจการปกครอง

หรอทางระดบความร สอนนมมมมองแบบเหมารวมตายตวตอชนชนนนอยางไร

ในความเปนจรงแตละชนชนเหมอนหรอตางจากมมมองของสอ

Race หมายถง เชอชาต มการนำเชอชาตมาเลนในสอนนไหม หรอม

การดหมนทางเชอชาตหรอไม แบงแยกขาว แยกเหลอง หรอแยกดำหรอไม

สำหรบเรองเชอชาตนเราไมควรตความแบบตายตว เพราะในแตละเชอชาต

กมความหลากหลายอยในตวเองเชนกน

Age เปนเรองเกยวกบอาย สอนนเอาเรองอายมาเลนไหม ละเมด

คนแกหรอเดกหรอเปลา สอมองคนแกหรอเดกมคณสมบต ศกยภาพ

ความดอยอยางไร

Sex เปนเรองเกยวกบเพศ หรอเพศภาวะ (Gender) หรอวถทางเพศ

(Sexuality) ซงควรพจารณาวาสอนนไดเอาเรองเพศ หรอการละเมดทางสทธ

ทางเพศมาเลนหรอไม เชน มการพดถงความเปนผหญง ผชาย หรอ

63คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

เพศทสามในทางใด ใชความสนใจเรองเพศในแตละชวงวยมากระตนหรอ

สรางการจดจำอยางไร

Handicap หมายถง เรองของผดอยโอกาส คนชายขอบ ความพการ

หรอคนทไปไมถงดวงดาวดวยความบกพรองบางอยาง สอนนไดพดถงเรอง

เหลานในทางใด

เมอไรกตามทเหนภาพตางๆ ทปรากฏอยบนสอ เราสามารถนำหลก

วธการขางตนนมาประยกต ใช ในการอานได เชน การวเคราะหชนชน

เชอชาต อาย เพศ และความออนดอยของผคนทปรากฏในสอ ซงจะทำให

มองเหนทาทของสอมากยงขน ไมวาจะเปนเรองของอคต บรรทดฐาน

หรอรวมไปถงความหมายแฝงตางๆ ของสารทสงถงผรบสอ

64คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

เหนดวยหรอไมกจ¡ÃÃม·è 10

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรแสดงการยอมรบหรอปฏเสธ

ตอสงทสอนำเสนอไดอยางมเหตผล

ขนตÍนกจกÃÃม 1. ผนำกจกรรมหรอครซกถามเชงสำรวจวาเพลงทเราประทบใจหรอเพลงท

เราชอบคอเพลงอะไร เพราะอะไร เลาแลกเปลยนกนฟง และชวนแสดงความเหน

ตอเนอหาเพลงนนๆ ดวยกน

2. ผนำกจกรรมหรอครชวนฟงเพลงทเตรยมมา โดยแบงกลมเปน 4 กลม

ซงแตละกลมจะไดรบเพลงหนงเพลงเพอวเคราะห

3. ใหแตละกลมวเคราะหกนวา เพลงทฟงตอไปน

1) บอกเลาอะไรบาง (ใชหลก 5W 1H ในกจกรรม 6 มาวเคราะห)

2) คานยมหรอทศนคตทแฝงอยคออะไร และเปนอยางไร

3) เพราะอะไรถงเหนดวยหรอไมเหนดวย กบคานยมหรอทศนคตทแฝง

มากบเพลงนน

4. หลงจากแตละกลมวเคราะหเสรจ ใหนำเสนอและอภปรายถกเถยงกนดวย

เหตผลวา สงทเพอนนำเสนอนนเราเหนดวยกบเพอนหรอเหนตางอยางไร

5. ครสรปถงการใชเหตผลในการพจารณา

¤ำถามหลงกจกÃÃม คานยมหรอทศนคตทแฝงมากบสอนนสรางผลกระทบตอสงคมในดานใดบาง

65คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

1. ทกสอทถกสรางขนนน จะมการผสมผสานคานยม ทศนคต และ

มมมองของผสรางลงไปในตวสอดวยเสมอซงอาจจะเปนไปดวยความตงใจ

หรอไมตงใจกได ฉะนนพนฐานสำคญเพอรเทาทนสอคอการพจารณาให

เหนถงทศนคต คานยม และมมมองทปรากฏอยในสอนน

2. เมอเราเหนถงทศนคต คานยม และมมมองทปรากฏอยในสอ

นนแลว สงทจะทำใหรเทาทนและปองกนการปลกฝงคานยมหรอทศนคต

จากสอทอาจกอใหเกดปญหาหรอเปนทกขคอ ตองใครครวญคดพจารณา

ถงทศนคต คานยม และมมมองทปรากฏในสอนนวา “เพราะอะไรถง

เหนดวยหรอไมเหนดวย กบทศนคต คานยม และมมมองทปรากฏอยใน

สอนน” โดยใชเหตใชผลและการประเมนถงผลกระทบจากคานยมทเกด

ขนตอตวเอง ตอสงคมเปนหลกในการพจารณา

66คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

5 แบบทสอบอกใหเปนกจ¡ÃÃม·è 11

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรนำเสนอความคดแบบตอบโตตอสงทชวนเชอใหเรารสกเปนเหมอน

ตวละครในสอ และบอกถงอตลกษณทเหมาะสมกบตวเราได

ขนตÍนกจกÃÃม 1. ผนำกจกรรมหรอครผสอนอนเครองความคด โดยการชวนคยถงลกษณะ

ของตวละครทเคยพบเหนในโฆษณาวามลกษณะอยางไรบาง แลวแบงกลมผเรยน

ประมาณ 5 กลม

2. ทกกลมสงตวแทนมาจบฉลากวากลมใดไดวเคราะหโฆษณาใด ใหแตละกลม

ดโฆษณาทจบฉลากได แลววเคราะหลกษณะของตวละครทปรากฏอยในโฆษณา

วามความสมพนธอยางไรกบตวสนคา

3. แตละกลมนำเสนอ และครชวยสรปเปนลกษณะตวละครทง 5 แบบทโฆษณา

มกกระตนโนมนาวใหเราเปน ตามแนวการอธบายขอ 1 และอธบายเสรมถงเรอง

การกระตนและโนมนาวของสอ ตามแนวการอธบายขอ 2

4. คยแลกเปลยนกบผเรยนและชวนแตละกลมคดกนวา “เมอใชสนคา บรการ

นนๆ แลว เราจะเปนคนแบบทสอบอกหรอไม ถาคำตอบวาไม เราจะโตตอบประเดน

เนอหาโฆษณาชนนนอยางไร” แตละกลมระดมความคดใหไดมากทสด

5. ใหผเรยนแตละกลมผลตและแสดงโฆษณารณรงคกลมละ 1 ตว ทมเนอหา

ตอบโตประเดนในโฆษณา มความยาวไมเกน 1 นาท

6. แตละกลมแสดงนำเสนอโฆษณา และครสรปประเดนจากการนำเสนอ

ของแตละกลมและสรปตามแนวการอธบายขอ 3

67คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

¤ำถามหลงกจกÃÃม 1. เรามความตองการทจะเปนเหมอนตวละครในสอกอนทสอบอก หรอ

สอบอกใหเรารกอนเราจงเกดความตองการตามมา

2. คดวาตวเราควรมลกษณะเชนไร หรอมอตลกษณเชนไร แบบไหนทเราควร

เปนและเหมาะกบเรา

1. ตวละครในสอปรากฏลกษณะใหเราเหนม 5 แบบ ดงน

แบบ 1 ใหความรสกวาเปนคนมพลงอำนาจ (Power)

แบบ 2 ใหความรสกวาคนเรามความมนคง ดรำรวย มเงน มฐานะ

(Wealth)

แบบ 3 ใหความรสกเปนคนทมสถานภาพทางสงคมดขน ดม

สถานภาพทางสงคมดกวาคนอน

แบบ 4 ใหความรสกวาเปนทสนใจของเพศตรงขาม สามารถดงดด

ใจเพศตรงขามได (Sex Appeal)

68คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แบบ 5 ใหความรสกวาเปนคนทมความด (Good Nature)

ทง 5 แบบในตวละครน เรยกวา “ฉนในอดมคต (ideal-I)” เนองจาก

เปนรปแบบทคนสวนใหญปรารถนาจะเปนหรอม และสอพยายามโนมนาว

ใหเราอยากทจะเปนหรอตาม

2. ระบบเศรษฐกจแบบทนนยมทำใหระบบการผลตเปลยนแปลงไป

จากเดมทเคยผลตเพอบรโภคในครอบครวหรอชมชนกกลายเปนผลต

ครงละมากๆ เพอสรางรายไดใหเกดความมงคง สงทตามมาคอ ผผลตจงตอง

ชกจงใหผบรโภคเกดการบรโภคทเหมอนๆ กน เชน การตามแฟชน ผลต

สนคาขนมากอน แลวจงเหนยวนำใหเกดความตองการใชสนคานนภายหลง

โดยผผลตสอรถงความตองการลกๆ ของผบรโภคสนคา จงผลตสอทโนมนาว

กระตนใหเรารสกวา “เราเปนแบบตวละครทปรากฏในโฆษณานนได

เพยงเราใชสนคาชนดน”

3. ไมวาสอจะโนมนาวใหเราอยากเปนแบบใด สงทสำคญทสดคอ

“เราควรรจกตวเองและรวาตวเองควรเปนแบบไหน มากกวาจะเปนไปตาม

ทสอบอกหรอกระตนใหเราเปน”

69คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

คณคา 4 ระดบกจ¡ÃÃม·è 12

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถใชกระบวนการประเมนคณคา

จำแนกแยกแยะระดบคณคาของสอจากการประเมนสอได

ขนตÍนกจกÃÃม 1. ผนำกจกรรมหรอครใหผเรยนหาสอกอนเขาหองเรยน เตรยมสอมา

คนละ 1 ชน ทคดวา “เปนสอทมอทธพลตอตวเรา (อาจจะดานบวกหรอลบกได)”

พรอมทงเตรยมอธบายวาสอนมอทธพลกบเราอยางไร

2. ผนำกจกรรมหรอครสมผเรยนขนมา 5-6 คน ใหอธบายวา สอทเตรยม

มานนมอทธพลกบเราอยางไร

3. ใหแตละคนเขยนประเมนคณคาทอยในสอวามคณคาอยางไร

4. ผนำกจกรรมหรอครอธบายระดบคณคาของสอ 4 ระดบ ตามแนวการอธบาย

5. ใหผเรยนจดระดบคณคาของสอทตวเองนำมา

วาอยในระดบใดตามระดบทครไดอธบายไปแลว

6. รวมกลม กลมละ 6 คน พดคยแลกเปลยน

วา สอทตวเองนำมานนมคณคาอยางไร ระดบใด

7. ผนำกจกรรมหรอครสมเลอกสอของ

ผเรยนบางคนทไดนำมา ฉายสอนนใหทกคน

ไดดและใหนำเสนอการประเมนคณคาสอของ

ตนเอง

8. ผนำกจกรรมหรอครเปดใหดตวอยางสอทมคณคาในระดบทยงไมได

นำเสนอ เพอใหผเรยนเหนลกษณะสอทมคณคาแตกตางกนทง 4 ระดบ (หากมเวลา

กใหเปดสอตางๆ และฝกประเมนคณคารวมกนซำอกครง)

¤ำถามทายกจกÃÃม สอทชวยใหคนมคณภาพทางความคด ควรเปนสอทมคณคาระดบใด

เพราะเหตใด

แนวกาÃ͸บาย

ระดบคณคาทปรากฏอยในสอมดวยกน 4 ระดบ ดงน

ระดบ 1 (ตำสด) ตอบสนองอารมณ/ความรสก

ทำใหเกดความรสกมนส สนก เราใจ สะใจ เศรา สงสาร เปนตน

สวนมากสอทใหคณคาระดบนจะเนนอารมณความรสกมากกวาประโยชน

สาระ

ระดบ 2 ใหความร/ขอมลใหม

ทำใหผเสพสอไดรบขอมลใหมๆ เปนความรทผเสพสอยงไมเคย

ร เชน ความรเฉพาะทางตางๆ ทคนทวไปไมร แตเปนเพยงใหขอมล ยงไม

สามารถสรางแนวความคดใหมๆ ได

ระดบ 3 สรางความคด

ทำใหผเสพสอสรางความคดใหมๆ กระตนความคด สรางแนวคด

ตอบสนองกบการเรยนรและการเตบโตในแตละวย เชน สอทสรางให

ผเสพมความคดในการสรางสรรค หรอกระบวนการแกปญหาตางๆ หรอสอ

ททำใหคนพบแกนความคด มมมองดานบวก

71คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ระดบ 4 (สงสด) พฒนาจตใจใหดงามขน

ทำใหผเสพสอเขาถงความจรง (Truthทำใหเหนสจธรรมชวต

บางอยาง ชำระลางความคดจตอกศล เกดแรงบนดาลใจ จดประกายวถการ

ดำเนนชวตสรางความมงมน สรางสายตาทมองเหนแกนแทของโลกหรอ

สรรพสงรอบตว

สอทมคณคาระดบสงๆ มกมคณคาอนๆ ในระดบรองลงมาดวย

ในการสนบสนนใหผเรยนเสพสอนน ควรทจะเสพสอทใหคณคาใน

ระดบท 3 ขนไป เพอทจะสรางความคด นำไปประยกตใช ในชวต

ผนำกจกรรมหรอครควรฝกตนเองโดยใชหลกประเมนใหคณคา 4

ระดบขางตน และแสดงการใชเหตผลวเคราะห วจารณสอทมระดบคณคาตำ

เพอเปนตวอยางทางความคดและพฤตกรรมแกผเรยน

กจ¡ÃÃม·è 13

72คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

เจตนานเพอ...กจ¡ÃÃม·è 13

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรบอกพฤตกรรมทสออยากใหเรากระทำ

และประเมนไดวาสอนมเจตนาอะไร

ขนตÍนกจกÃÃม 1. แบงกลมผเรยนกลมละ 4-5 คน และแจกกระดาษ ปากกากลมละ 1 ชด

2. แตละกลมจะไดรบสงพมพโฆษณาสนคาตางๆ กลมละ 1 ใบ (ใบปลวทนำมาใช

ไดแก ใบปลวบรการของมอถอ โปสเตอรรณรงค แผนพบโฆษณาสนคา เปนตน)

ใหแตละกลมวเคราะหถงเจตนาของสอตามโจทยตอไปน

1) สอนใหคณคาระดบใด

2) สอนตองการใหเราเกดพฤตกรรมอะไร อะไรในสอทบอกเจตนาเชนนน

3) ถาเรามพฤตกรรมตามทสอตองการ ใครจะเปนผทไดรบประโยชนมาก

ทสด และเกดผลกระทบอะไรกบใครบาง

3. แตละกลมนำเสนอผลการวเคราะห และประเมนเจตนาของสอทแตละกลม

ไดรบ

4. ผนำกจกรรมหรอครสรปใหเหนความสมพนธระหวางเจตนาทสอตองการ

กบเนอหา รปแบบ และผสรางเนอหาของสอ พรอมทงประเมนผลประโยชนและ

ผลกระทบทอาจเกดขนตามมาจากพฤตกรรม

¤ำถามทายกจกÃÃม เราควรมหลกอยางไรจงจะไมทำใหคลอยตามสออยางไมมเหตผล

73คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

แนวกาÃ͸บาย

เจตนาของสอทตองการใหเราเกดพฤตกรรมนนมความสมพนธกบ

เนอหา รปแบบทสอไดนำเสนอ ซงผรบสอสามารถสงเกตและวเคราะหถง

บางอยางทสอเจตนาใหเราเหนและรบรได บางอยางสอกนำเสนอใหเหนเดนชด

บางอยางสอกไมไดนำเสนอตรงๆ ตองตความหมายและประเมนจงจะเหน

เจตนาชดเจนขน

การประเมนเจตนาของสอ เราสามารถพจารณาองคประกอบของการ

สอสาร ในความสมพนธระหวางเจาของสอ/ผผลต เนอหา วธการนำเสนอ

ประโยชนทอาจเกดขน

เจตนาของสอคอประโยชนและอำนาจ ผเรยนรควรพจารณาวา

ประโยชนและอำนาจนนเกดขนกบใครบาง และยอมรบ

ไดหรอไม เพราะอะไร นคอสงทตองพจารณาใหเหนชด

กอนตดสนใจคลอยตามหรอปฏเสธ

เจาของสอนคอใคร/

ผผลตคอใคร

พฤตกรรมของสอทเรา

อยากใหเกดคออะไร

เนอหาพดวาอยางไร/

โนมนาวเราอยางไร

ผทไดรบผลประโยชนจากพฤตกรรมของเรา

กจ¡ÃÃม·è 14

ยนขางไหนกจ¡ÃÃม·è 14

พฤตกรรมทบงชจากการเรยนรสามารถบอกถงขอบเขตพฤตกรรมทถอเปนการละเมดได

และแสดงความคดปฏเสธไมยอมรบหรอไมสนบสนน

การทำรายบคคลอนโดยใชสอ

ขนตÍนกจกÃÃม

1. ผนำกจกรรมหรอครเตรยมภาพขาวของดาราหรอคนทมชอเสยงทถก

แอบถายมาเปดประเดนในการอภปราย

2. ผนำกจกรรมหรอครอานรายละเอยดของขาวใหฟง ใหเหนทงมมความ

เสยหายของผถกแอบถาย และโทษทผแอบถายไดรบ

3. ใหผเรยนแตละคนเขยนความรสกตอขาวน และครสมเลอกบางคนใหเลา

ความรสกทเขยน

4. ครใหผเรยนจดกลมโดยแบงพนทยน 2 ขางของหอง ขางหนงยอมรบได

หรอเหนดวย สวนอกขางยอมรบไมไดหรอไมเหนดวย แลวอานขอความทบงบอก

ถงทศนะตอไปน แลวใหทกคนพจารณาเลอกยนขางไหน

- การถกแอบถายเปนเรองไมระมดระวงตวของผเสยหายเอง

- ดาราเปนบคคลสาธารณะทไดรบความสนใจจากคนทวไปอยแลว การ

โดนแอบถายเปนเรองปกตธรรมดา

- การถกแอบถายเปนการลวงละเมด

- สวนใหญขาวทนำเสนอดาราถกแอบถาย เปนการนำเสนอความจรงให

สงคมรบร เพอสรางความเหนใจผเสยหาย

75คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

- การรบคลปหรอภาพแอบถายและสงตอใหคนอน ไมถอเปนการละเมด

เพราะไมไดเปนผแอบถายผเสยหาย

- หากเราถกลวงละเมดดวยการแอบถาย เราควรฟองรองดำเนนคดความ

5. ใหผเรยนสรปความคดรวบยอดของตนเองในเรองการลวงละเมดผอน

โดยใชสอ

¤ำถามทายกจกÃÃม 1. สงทเราไมอาจยอมรบไดจากการลวงละเมดดวยการใชสอคออะไร

2. เรามขอเสนออยางไร เพอใหสงคมทเราอยมมาตรการปองกนการละเมด

ดวยสอ

แนวกาÃ͸บาย

การอธบายสำหรบแตละทศนะ

ทศนะ การถกแอบถายเปนเรองไมระมดระวงตวของผเสยหายเอง

อธบาย การถกแอบถายเปนเรองของผกระทำเปนหลก สวนผถกแอบถาย

เปนผทไดรบความเสยหายจากการกระทำ ดงนนเราควรพจารณา

ทผกระทำวามพฤตกรรมหรอการกระทำนนควรหรอไม

ทศนะ ดาราเปนบคคลสาธารณะทไดรบความสนใจจากคนทวไปอยแลว

การถกแอบถายเปนเรองปกตธรรมดา

อธบาย การแอบถายเปนการกระทำทผด เปนสงทไมควรกระทำกบบคคล

ใดทงสน จงไมเกยววาบคคลทถกแอบถายจะเปนใคร มชอเสยง

หรอเปนบคคลสาธารณะหรอไม

76คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ทศนะ การถกแอบถายเปนการลวงละเมด

อธบาย ถอวาเปนการลวงละเมด เพราะเปนการกระทำทลวงลำเขาไปใน

เรองสวนตวหรอพนทสวนตว หรอเปนสทธสวนตวทผอนจะ

ละเมดไมได

ทศนะ สวนใหญขาวทนำเสนอดาราถกแอบถาย เปนการนำเสนอความ

จรงใหสงคมรบร เพอสรางความเหนใจผเสยหาย

อธบาย หากสอนำเสนอเรองการถกละเมดของผเสยหาย โดยไมเหนเจตนา

ของการปกปองสทธของผเสยหาย ทำใหสงคมวงกวางรบรถง

ความเสยหายทเกดขน ถอเปนการละเมดซำโดยสงคม เพราะทำให

ผถกละเมดนนอบอายซำยงขนจากการนำเสนอของสอ และ

ปฏเสธไมไดวาการนำเสนอเรองนไดสรางผลประโยชนทางธรกจ

แกสอทนำเสนอเอง

ทศนะ การรบคลปหรอภาพแอบถายและสงตอใหคนอน ไมถอเปนการ

ละเมด เพราะไมไดเปนผแอบถายผเสยหาย

อธบาย การรบและเผยแพรตอในวธการตางๆ ถอวามสวนในการลวงละเมด

ทำใหผเสยหายอบอายมากยงขน และหากการเผยแพรนนเปนการ

นำเขาสระบบคอมพวเตอร กเปนการผดกฎหมายวาดวยการ

กระทำผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550

ทศนะ หากเราถกลวงละเมดดวยการแอบถาย เราควรฟองรองดำเนน

คดความ

อธบาย การดำเนนการฟองรองการกระทำลวงละเมดตนเปนสทธททกคน

ทำได และการลวงละเมดเปนปญหาระดบสงคมทควรรวมกน

แกไข

77คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

การลวงละเมด

กอนอนคงจะตองอธบายแบบเปนวชาการกอนวา คำวา “ลวงละเมด”

นน เปนการลวงลำเขาไปในเรองสวนตวทไมสมควรจะลวงลำเขาไป เพราะ

เปนสทธสวนตวทผอนจะละเมดไมได

องคการอนามยโลก (WHO) ไดอธบายความหมายของ “การลวงละเมด”

วาหมายถง รปแบบการกระทำตางๆ ทกอใหเกดผลกระทบดานลบตอรางกาย

และ/หรอจตใจ การทารณกรรมทางเพศ การละเลยหรอปฏบตตอเดกโดยไม

ใสใจ การแสวงหาผลประโยชนเชงพาณชย หรอในดานอนๆ ซงการปฏบต

เชนนทำใหเกด (หรอมโอกาสทำใหเกด) อนตรายตอเดก ทงทางสขภาพ

การดำรงชวต การพฒนา หรอศกดศรของเดก (เดกในความหมายดงกลาวคอ

บคคลทมอายไมเกน 18 ป)

ประเภทตางๆ ของการลวงละเมด

1. ทางกาย (Physical) เปนการกระทำทกอใหเกดหรออาจกอใหเกด

อนตรายทางรางกาย

2. ทางเพศ (Sexual) เปนการทำใหเกดการรวมกจกรรมทางเพศโดยท

เดกไมมความเขาใจพอ ไมสามารถยนยอมหรอปฏเสธ หรอไมมวฒภาวะพอทจะ

รบมอได

3. ทางวาจาและอารมณ (Verbal and Emotional) เปนการใชคำพดอยาง

จงใจเพอกดกนอกฝาย ทำใหอบอาย ลดคณคา หรอทำใหหวาดกลว เปนการ

ทำลายการเหนคณคาในตวเดกเองอยางจงใจ มเปาหมายเพอสรางความเจบปวด

ทางจตใจใหกบเดก

4. ละเลย (Neglect) ความลมเหลวทจะจดหาปจจยพนฐานในชวตให

กบเดก อยางเชนการดแลความปลอดภย ความเอาใจใส จนถงขนทรางกาย

และพฒนาการของเดกอยในภาวะอนตราย ไมวาจะเปนการกระทำทจงใจหรอ

ขาดสตวจารณญาณกตาม

78คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

5. โดยสงคม (Social) สถาบนทางสงคมเปนผกระทำ เกดจาก

โครงสรางทางสงคม ความเชอ และคานยมของสงคมแบบดงเดมมากกวา

เปนการกระทำโดยจงใจของแตละบคคล เชน การนำเสนอขาวของสอมวลชน

ใหเหนใบหนาทชดเจนของเดกผทำความผด (เกดจากความเชอทวาตองนำ

ตวคนทำผดมาประจานใหผคนเหนและจดจำกนทวหนา) การปลอยใหเดก

ทำงานเสยงภยเพอหาเงนยงชพ (เชอวาฐานะทยากจนนนเกดจากสาเหต

ครอบครว ไมเกยวกบใคร) การรงเกยจเดกทไดรบเชอ HIV จากมารดา

(เกดจากทศนคตทคนในสงคมมองแบบเหมารวมวา คนทมเชอ HIV

ทกคนเปนอนตราย เปนคนไมดจงมเชอ) เปนตน

พÃÐÃาชบญญตวาดวยกาÃกÃÐทำผดเกยวกบ¤ÍมพวเตÍÃพ.ศ.2550ในมาตÃา14แลÐ16มดงน

มาตรา 14 ผ ใดกระทำผดทระบไวตอไปน ตองระวางโทษจำคกไมเกน

5 ป หรอปรบไมเกน 100,000 บาท หรอทงจำทงปรบ

(1) นำเขาสระบบคอมพวเตอร ซงขอมลคอมพวเตอรปลอมไมวา

ทงหมดหรอบางสวน หรอขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการท

นาจะเกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน

(2) นำเขาสระบบคอมพวเตอร ซงขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดย

ประการทนาจะเกดความเสยหายตอความมนคงของประเทศ หรอกอใหเกด

ความตนตระหนกแกประชาชน

(3) นำเขาสระบบคอมพวเตอร ซงขอมลคอมพวเตอรใดๆ อนเปน

ความผดเกยวกบความมนคงแหงราชอาณาจกร หรอความผดเกยวกบการ

กอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา

(4) นำเขาสระบบคอมพวเตอร ซงขอมลคอมพวเตอรใดๆ ทมลกษณะ

อนลามกและขอมลคอมพวเตอรนนประชาชนทวไปอาจเขาถงได

79คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

(5) เผยแพรหรอสงตอขอมลคอมพวเตอรโดยรอยแลววาเปนขอมล

คอมพวเตอรตาม (1) (2) (3) หรอ (4)

มาตรา 16 ผนำเขาระบบคอมพวเตอรทประชาชนทวไปอาจเขาถงได

ซงขอมลคอมพวเตอรทปรากฏเปนภาพของผอน และภาพนนเปนภาพทเกด

จากการสรางขน ตดตอ เตมหรอดดแปลงดวยวธการทางอเลกทรอนกสหรอ

วธการอนใด ทงน โดยประการทนาจะทำใหผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน

ถกเกลยดชง หรอไดรบความอบอาย ตองระวางโทษจำคกไมเกน 3 ป

หรอปรบไมเกน 6 หมนบาท หรอทงจำทงปรบ

ถาการกระทำตามวรรคหนง เปนการนำเขาขอมลโดยสจรต ผกระทำ

ไมมความผดตามวรรคหนง เปนความผดอนยอมความได

ถาผเสยหายตามความผดในวรรคหนงตายเสยกอนรองทกข ให

บดามารดา คสมรส หรอบตรของผเสยหายรองทกขได และใหถอวาเปน

ผเสยหาย

80คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

โตมร อภวนทนากร และคณะ. รายงานการดำเนนงานโครงการเยาวชนเทาทนสอ, 2550.

ธเนศ วงศยานนาวา. ปฏวตบรโภค จากสงของฟมเฟอยมาสสงจำเปน. กรงเทพฯ:

ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2550.

มลนธสอชาวบาน (มะขามปอม). วยมนสเทาทนสอ : คมอจดกจกรรมเพอการเรยนรเทาทน

สอสำหรบนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย, 2549.

วระพงษ ทวศกด. บนทกการอบรมเชงปฏบตการพฒนาศกยภาพวทยากร

กระบวนการเทาทนสอ. เมอวนท 14-16 กรกฎาคม 2551 จดโดยเครอขาย

เยาวชนเพอการพฒนา.

ศนยมานษยวทยาสรนธร. สพรมแดนความรเรองวฒนธรรมบรโภค. กรงเทพฯ:

ศนยมานษยวทยาสรนธร, 2550.

สมควร กวยะ. การสอสารมวลชน. กรงเทพฯ: (ม.ป.), (ม.ป.ป.).

สมเกยรต ตงนโม. มองหาเรอง : วฒนธรรมทางสายตา. มหาสารคาม:

สำนกพมพมหาวทยาลยมหาสารคาม, 2549.

อมรรตน ทพยเลศ. รทนตนเองรเกงใชสอ, โครงการสอสรางสรรคสขภาพ. นนทบร: (ม.ป.ท),

2550.

อณาโลม จนทรรงมณกล และคณะ. เปดประตสการเรยนรเทาทนสอ. : แนวคดทฤษฎและ

ประสบการณรเทาทนสอเพอสขภาพ. นนทบร:โครงการสอสรางสรรคสขภาพ,

2549.

เออจตต วโรจนไตรรตน. การวเคราะหระดบลตเทอเรซของนกศกษาระดบอดมศกษา

ในประเทศไทย. วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต สาขาเทคโนโลยและการ

สอสารทางการศกษา ภาควชาโสตทศนศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

เวบไซต

พรทพย เยนจะบก. คมอการรเทาทนสอ. www.tmic.info. (เขาถงเมอวนท 19

กมภาพนธ พ.ศ. 2551)

Center for Media Literacy (2008). Literacy for the 21st Century.

Edition 2nd. www.medialit.org

เÍกสาÃÍางÍง

82คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ทปรกษาการจดทำ 1. คณพฤหส พหลกลบตร ผอำนวยการฝายละครการศกษา

มลนธสอชาวบาน

2. คณพรรณกา โสตถพนธ ผอำนวยการสงขลาฟอรม

3. คณบญชร วเชยรศร ผชวยผจดการสถานวทยกระจายเสยง

ม.สงขลานครนทร FM 88.0 MHz

ผมสวนรวมในการพฒนา 1. นางสาววรยา สรยนยงค ครโรงเรยนสะเดา

“ขรรคชยกมพลานนทอนสรณ”

2. นางกฤษณา จนทนะ ครโรงเรยนสะเดา

“ขรรคชยกมพลานนทอนสรณ”

3. นายโสภณ ฉมพลศร ครโรงเรยนหาดใหญวทยาลย

4. นางสาวสาวกา จนทองพน ครโรงเรยนหาดใหญวทยาลย 2

5. นายพนจ พงศประยร ครโรงเรยนทาจนอดมวทยา

6. นายตรทศ อรญเขต ครโรงเรยนทาจนอดมวทยา

7. นางพรทพย แกวจนทร ครโรงเรยนหาดใหญพทยาคม

8. นางสาวอภญญา จรญศรเสถยร ครโรงเรยนธดานเคราะห

9. นางสาวนงลกษณ คลงส ครโรงเรยนธดานเคราะห

Ãายช×ÍผมสวนÃวมในกาÃพ²นา¤ม×Í©บบน

83คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

10. นางสาวอรพทธ กวนกาจกล ครโรงเรยนแสงทองวทยา

11. นายธระวฒน วไลพงศ ครโรงเรยนพะดงประธานครวฒน

12. นางปรยา วรรณโร ครโรงเรยนธรรมโฆษต

13. นางจนตนา สขอน ครโรงเรยนมธยมสรวณวร 2 สงขลา

14. นายเกษม บหส ประธานเครอขายครอบครวเขมแขง

จ.สงขลา (คค.ขข.สข.)

15. นายรอซด ปเตะ เจาหนาทประสานงานเครอขาย

ครอบครวเขมแขง จ. สงขลา

16. นางมณฑา บหส ครโรงเรยนชมชนวดนำขาว

(คค.ขข.สข.)

17. นายเจรญ ขนอน ครโรงเรยนอนบาลดษฐพร

(คค.ขข.สข.)

18. นายสกรยา หวงแอ ครฝายวชาการ โรงเรยนปาระไมวทยา

(คค.ขข.สข.)

19. นายเกษม เหรมลา ครโรงเรยนบานปาระไมวทยา

(คค.ขข.สข.)

20. นางสภารตน รตนพงษ ครโรงเรยนประชานเคราะห 43

(คค.ขข.สข.)

21. เดกชายวสนต บหส นกเรยนโรงเรยนแสงทองวทยามลนธ

(คค.ขข.สข)

22. เดกหญงอนดา บหส นกเรยนโรงเรยนชมชนวดนำขาว

(คค.ขข.สข.)

23. นายกฤษธนา เรองประดษฐ นกเรยนโรงเรยนแสงทองวทยา

24. นางสาวศราวด ไชยเซง นกเรยนโรงเรยนพะดงประธานครวฒน

25. นางสาวมทน ศรชนะ นกเรยนโรงเรยนหาดใหญวทยาลย 2

26. นายรณรงค นตสวน นกเรยนโรงเรยนพะดงประธานครวฒน

27. นางสาววรรณพร จตอนกล นกเรยนโรงเรยนหาดใหญวทยาลย 2

24. นางสาวศราวด ไชยเซง นกเรยนโรงเรยนพะดงประธานครวฒน

84คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

28. นายกานต เจนตระกลเลศ นกเรยนโรงเรยนแสงทองวทยา

29. นางสาวสภาวด ศรตรกล นกเรยนโรงเรยนพะดงประธานครวฒน

30. นางสาวชมพนช เจอจนทร นกเรยนโรงเรยนพะดงประธานครวฒน

31. นายวฒพงศ อไรวรรณ นกเรยนโรงเรยนแสงทองวทยา

32. นางสาวปรยนนท ปตตาพฒน นกเรยนโรงเรยนหาดใหญวทยาลย

33. นายกตตศกด นวลละมาย เจาหนาทโครงการสะพานชวต

34. นางสาววรรณา สวรรณชาตร เจาหนาทขอมล สวรส.ภาคใต

35. นางดวงฤด สรยนยงค นกสงคมสงเคราะห สำนกงานพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษย

จ.สงขลา

36. นางสาวพราวมาศ แกวรองกล เจาหนาทพฒนาศกยภาพมนษย

โรงเรยนบรหารธรกจวทยาสงขลา

37. นายนพนธ รตนาคม เจาหนาทสอสารสาธารณะ

สถาบนวจยและพฒนาสขภาพภาคใต

38. นางสาวรตตกาล ขานแกว ผชวยผประสานงานแผนงานสอสาร

สาธารณะสถาบนวจยและพฒนา

สขภาพภาคใต

39. นางจำป ชวชล นกวชาการศกษา สำนกงานเขตพนท

การศกษาสงขลาเขต 1

40. นางธนส แสงจนทร เจาหนาทบรหารงานทวไป สำนกงาน

เขตพนทการศกษาสงขลาเขต 1

41. นางวรรณ จตตชวย นกวชาการ สำนกงานเขตพนท

การศกษาสงขลาเขต 2

42. นางสาวเยาวลกษณ ศรสกใส ผประสานงานสำนกงานวจย

ระบบสขภาพภาคใต

85คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

โครงการเยาวชนเทาทนสอเปนการดำเนนงานทมงสรางภาวะเทาทน

ของเยาวชนตอเรองสอ ใหเกดเปนภมคมกนในการดำเนนชวตภายใตกระแสบรโภค

นยมทมสอเปนเครองมอทรงอำนาจทสำคญในการขบเคลอน โดยคาดหวงวา

เยาวชนจะสามารถพนจพเคราะห เรยนรถงการกระทำของสอ และรจกบรโภคตาม

ความจำเปนและเหมาะสม พฒนาการใชสตในการเลอกเสพสอ และมสวนรวม

ตอการสรางสงคมทเหมาะสมตอการเรยนร การเจรญเตบโตของตนเองในฐานะ

สมาชกตวเลกของสงคม

การดำเนนงานของโครงการเนนทการสรางกระบวนการเรยนรและสราง

เครองมอเพอใช ในการพฒนาศกยภาพของเยาวชนใหเกดความคดความอานท

เทาทนตอสอ และเผยแพรเครองมอนแกครและแกนนำในการสรางการเรยนรและ

พฒนาแกเยาวชน พรอมทงขบเคลอนงานเทาทนสอผานกระบวนการทำงานในเชง

เครอขายระดบพนทของจงหวด

การสรางการรเทาทนสอและรจกเลอกเสพเลอกใชใหเหมาะสม เปนประเดน

การเรยนรทสำคญยงในชวงเวลาการเจรญเตบโตของเยาวชน และการฝกฝนใหร

เทาทนสอนกเปนสงจำเปนสำหรบชวตของเยาวชน ซงสามารถอาศยเครองมอและ

วธการทางการศกษาในการสรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนโดยผทมบทบาทสำคญ

ในการเรยนรของเยาวชนเปนผขบเคลอน ในระบบทเออตอการเรยนรของเยาวชน

โครงการดำเนนงานภายใตยทธศาสตรรวม (ป 2551-2553 ของเครอขาย

เยาวชนเพอการพฒนา มความประสงคอยากเหน (วสยทศน) เดก เยาวชน และ

â¤ÃงกาÃเยาวชนเทาทนส×ÍâดยกลมมานมานÐแลÐเ¤Ã×Íขาย¤Ãแกนนำเทาทนส×Íสงขลา

86คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ครอบครว มทกษะเทาทนสอ และมกจกรรมทางเลอกทสรางสรรคโดยการมสวนรวม

ทกภาคสวน

มงมนทจะ (พนธกจ)

1. พฒนากระบวนการเรยนรเพอใหเกดทกษะการเทาทนสอสำหรบเดก

เยาวชน และครอบครว

2. สรางเสรมสนบสนนใหเกดกจกรรมทางเลอกและสอทางเลอกสำหรบเดก

เยาวชน และครอบครว

3. สรางการมสวนรวมทกระดบ ทกภาคสวนในการขบเคลอนงานเทาทนสอ

โดยใชวธการทำงานทสำคญ (ยทธศาสตร)

1. พฒนาชดความร กระบวนการเทาทนสอ สำหรบคนทำงาน/ครอบครว

2. พฒนาศกยภาพนกปฏบตการ สรางการเทาทนสอ

3. สนบสนนรวบรวมองคความรกจกรรม/สอทางเลอกทสรางสรรค

4. สรางพนทตนแบบกจกรรม/สอทางเลอกทสรางสรรคสำหรบเดก

5. สรางกระบวนการเพมเสยงเดก เยาวชน ตอกระบวนการสรางสอด

6. ผลกดนใหเกดการขบเคลอนกระบวนการเทาทนสอเชงนโยบายระดบพนท

ฉะนนทศทางของโครงการจงยดคร นกเรยน และโรงเรยนเปนสำคญ ในการ

ดำเนนงานทมความสอดคลองกบบรบททแตกตางกนของแตละโรงเรยน และมงหวง

ใหเกดผลในการปฏบตทเปนจรง โดยสรางปจจยทหนนเสรมเพอขบเคลอนงาน

รเทาทนในเยาวชน ไดแก การพฒนาชดเครองมอในการจดกระบวนการและกจกรรม

การเสรมศกยภาพครแกนนำ การพฒนาศกยภาพเยาวชนแกนนำ การสนบสนน

และตดตามการจดการเรยนร อกทงสรางเวทแลกเปลยนเรยนร ซงโครงการสราง

ความรวมมอกบภาคโรงเรยนระดบมธยมศกษาของทง 3 เขตพนทการศกษาสงขลา

ในการเชอมโยงกนเปนเครอขายครแกนนำรเทาทนสอของสงขลา เพอใหเกดพลง

ในการสรางการเปลยนแปลงโดยมครและสถานศกษาเปนฐาน ในการปฏบตการ

กจะสงผลตอการพฒนาระดบบคคลของเยาวชนใหรเทาทนสอ สรางความเขาใจกบ

ชมชน/สงคมใหตระหนกในเรองน และพรอมทจะสานความรวมมอกนในระดบ

มหภาคตอไปในอนาคต

87คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

เปนกลมทไมแสวงหากำไรททำ

งานเชงกระบวนการดานเดกและเยาวชน

โดยใชกจกรรมละครและศลปะเพอสราง

การเรยนร ทงในสถานศกษาและพนทชมชน

อนมจดมงหมายเพอการเสรมสรางใหเดกและเยาวชน

เตบโตอยางสมดลในสงคม เปนผ ใหญทมคณภาพ สามารถ

ดแลชวตตวเอง ครอบครว ชมชน และสงคมตอไป

ดวนความเชอทวา เดก เยาวชนเปนบคคลตวนอยทเตมไปดวยความปรารถนา

ทจะรเรองราวและสมผสสงตางๆ บนโลกใบน หากเดกและเยาวชนไดมโอกาส

สำรวจในสงตนอยากรเพอความเขาใจ เพอตอบสนองความเจรญเตบโตเกยวกบ

ตวเอง ครอบครว บาน ชมชน สงคม และโลกทรอคอยการคนหา ความสมบรณทเตม

ศกยภาพในตวเดกและเยาวชนแตละคนจะบงเกดขน เมอเขาไดเตบโตเปนผ ใหญ

เตมตว เขากพรอมทจะสรางสรรคความงามใหแกโลกใบนตอไป

เปาหมายองคกร 1. เพอสงเสรมและพฒนาศกยภาพอนพงมสงสดในตวเดกและเยาวชน ดวย

การเรยนรอยางเปนกระบวนการ สการเจรญเตบโตทางสงคม

2. สรางสรรคสอและกระบวนการเรยนร โดยใชกระบวนการทางศลปะเพอ

การพฒนา

3. พฒนาและเผยแพรสอการเรยนร ดวยละครการศกษาและศลปะ

มÒ¹

(Non-Profi t Or

ganization)

กลม

มÒ¹Ð

88คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

ภาระหนาทหลกขององคกร 1. ผลตสอละครเพอการเรยนรสำหรบเดกและเยาวชนในประเดนดานสขภาวะ

2. จดกจกรรมการเรยนรอยางเปนกระบวนการ บนแนวคดการพฒนามนษย

แบบองครวม

3. ดำเนนการฝกอบรมเชงปฏบตการในประเดนการเรยนรตางๆ ทเนนการ

เรยนรแบบมสวนรวม ดวยเครองมอทางการละครและศลปะ

ขอบขายงาน

งานละครสำหรบเดกและเยาวชน (Theatre

for young people)

สรางสรรคและพฒนาเพอผลตงาน

ละครสำหรบเดกและเยาวชนทงทางดาน

รปแบบ เทคนค และเนอหาโดยการผลต

ละครทเกดขนจากโครงการของกลมเองหรอ

การใหบรการตามความตองการขององคกร

ตางๆ นำเสนอในรปแบบละครประเดนศกษา

ละครรณรงค ละครสญจร

งานอบรมเชงปฏบตการ (Workshop)

จดอบรมเชงปฏบตการ โดยใช

กจกรรมละครและศลปะอนๆ เปนเทคนค

การเรยนรแบบมสวนรวม เพอการเพม

ศกยภาพในหวขอทเกยวของกบการศกษา

การพฒนาความเปนมนษยหรอศกยภาพ

เชงทกษะแกผจดทสนใจ

89คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy

งานพฒนานวตกรรมการเรยนร (Learning

process development)

คดคน ศกษาและพฒนากระบวนการ

เรยนรสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว ให

เกดเปนนวตกรรมเชงเครองมอและกระบวน

การตนแบบ เพอยกระดบและเสรมศกยภาพ

ตงแตระดบบคคล ถงระดบหนวยงานองคกร

งานกจกรรมทางเลอกและอาสาสมครเพอ

สงคม (Alternative activity & Social Vol-

unteer)

จดกจกรรมทางเลอกสำหรบเดกและ

เยาวชนรปแบบอนๆนอกเหนอจากงานสอ

ละคร เชน ศลปะประดษฐสรางสรรคและ

นทานในสวน นทานทางอากาศ (เลาในรายการ

วทย) สงเสรมและจดโอกาสแกเดกและ

เยาวชนใหเกดจตอาสา เชนการอานหนง

สอเสยงเลานทานใหหอผปวยเดก เปนตน

90คดอาน ปฏบตการเทาทนสอ Process Learning toward Media Literacy