reformat në të bërit biznes të bankës botërore · 1 a. hyrje qëllimi i këtij dokumenti...

Ministria e Tregtisë dhe Industrisë Ministarstvo Trgovine i Industrije

Ministry of Trade and Industry

Reformat në Të Bërit Biznes të Bankës

Botërore

Përmbledhje analitike dhe udhëzime teknike

për indikatorin: Përfundimi i një Biznesi

Dhjetor 2017

Ky dokument është përgatitur nga Ministria e Tregtisë dhe Industrisë së Kosovës, me përkrahjen e

Partneriteteve për Zhvillim të USAID-it në mbështetje të Vendimit Nr. 12/67 të Qeverisë së Kosovës

të datës 30 dhjetor 2015 “për Koordinimin e Reformave për Të Bërit Biznes”. Udhëzuesi metodologjik

që përmban ky dokument është nga Banka Botërore siç janë publikuar në Të Bërit Biznes 2018.

PËRMBAJTJA A. HYRJE .................................................................................................................................................................. 1

B. PARIMET BAZË TË REFORMAVE TË TË BËRIT BIZNES ....................................................................... 1

C. TË BËRIT BIZNES SI MJET PËR REFORMË RREGULLATORE .............................................................. 3

D. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I PËRFUNDIMIT TË NJË BIZNESI ........................................................ 4

E. PSE ËSHTË E RËNDËSISHME ...................................................................................................................... 11

F. PRAKTIKAT E MIRA ....................................................................................................................................... 13

G. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES – PËRFUNDIMI I NJË BIZNESI ................ 15

H. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS DHE VALIDIMI – TË BËRIT BIZNES 2018 PËRFUNDIMI

I NJË BIZNESI .................................................................................................................................................. 16

1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese ...................................... 16

2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues .............................................................. 19

3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces ......................... 24

4. Tabela e reformave #4: Formulari i planit 4 vjeçar të veprimit (2017 – 2021) ........................... 25

SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA DOMETHËNËSE 2008 - 2018 ....................................... 27

1. Bashkimi Evropian (23): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive

TBB 2008 - TBB 2018 ............................................................................................................................... 28

2. Vendet fçinje dhe të ndërlidhura (6): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive

TBB 2008 - TBB 2018 ............................................................................................................................... 36

3. Vendet tjera (80): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive

TBB 2008 - TBB 2018 ............................................................................................................................... 38

1

A. HYRJE

Qëllimi i këtij dokumenti është që të informojë një analizë të hollësishme të indikatorit Përfundimi i

një Biznesi të Raportit të Bankës Botërore për të Bërit Biznes. Qëllimi është që të përdoret nga

Qeveria e Kosovës, Ministria e Drejtësisë, si institucioni udhëheqës, grupi punues teknik dhe

partnerët tjerë për vlerësimin, identifikimin dhe zbatimin e reformave të mundshme ligjore,

rregullatore dhe operative që do ta përmirësojnë procesin në Kosovë. Përmbledhja analitike është

përgatitur duke përdorur materialet ekzistuese të Bankës Botërore për Të Bërit Biznes, duke

përfshirë nga ueb faqja për Të Bërit Biznes (http://www.doingbusiness.org/) si dhe raportet e

publikuara, të plotësuara nga analizat e përgatitura nga Projekti i USAID-it Partneritetet për Zhvillim.

Në këtë përmbledhje analitike gjithashtu janë përfshirë edhe disa tabela pune për të mbështetur

analizat nga grupet punuese individuale të themeluara nga ministritë përgjegjëse për secilin indikator

për të bërë vlerësimin dhe për të planifikuar, zbatuar dhe monitoruar reformat e ardhshme, në

bashkëpunim me institucionet tjera përkatëse dhe partnerët tjerë.

Indikatori: Përfundimi i një Biznesi

Institucioni përgjegjës kryesor: Ministria e Drejtësisë

Respondentë (TBB 2018): 7

Lidhjet me MSA: Neni 51; Neni 83

B. PARIMET BAZË TË REFORMAVE TË TË BËRIT

BIZNES

Bazë e metodologjisë së Të Bërit Biznes janë 5 parimet kryesore të qeverisjes. Ndërsa këto parime

janë të nënkuptuara në supozimet e Të Bërit Biznes, për të kuptuar plotësisht përfitimet nga axhenda

e reformave në Të Bërit Biznes, këto parime duhet të zbatohen jo vetëm në procesin e reformës së

Të Bërit Biznes, por në të gjitha vendimet e politikave në të gjitha organet e qeverisjes dhe të

internalizohen në të gjitha nivelet e operacioneve qeveritare.

Reformat e Të Bërit Biznes zbatojnë këto parime dhe adresojnë çështjet në kuadrin e qeverisjes që

krijon mjedisin në të cilin merren vendimet e sektorit privat dhe ndodhin aktivitete, duke çuar

kështu në rezultate pozitive ekonomike, duke përfshirë, por jo kufizuar në, rritjen e aktivitetit

ekonomik, rritjen e tregtisë, ndarjen dinamike të burimeve, rritjen e kërkesës për punë, rritjen e

investimeve vendase dhe të huaja, heqjen e barrierave ndaj pjesëmarrjes gjithëpërfshirëse

ekonomike, rritjen e të ardhurave qeveritare, formalizimin e aktivitetit ekonomik, uljen e mundësive

për korrupsion dhe përmirësimin e efikasitetit të qeverisë dhe menaxhimin e brendshëm.

Këto 5 parime janë:

1. THJESHTËSIA: Përmes riorganizimit të kërkesave ligjore dhe rregullatore, eliminimit të kërkesave

të pajustifikueshme dhe reduktimit të kontakteve.

2

Kërkesat dhe procedurat komplekse inkurajojnë kërkimin e alternativave për zgjidhjen e shpejtë

dhe ngarkimin e panevojshëm dhe të kotë të veprimeve qeveritare. Kjo mund të përfshijë

kërkesa të dyfishta dhe të panevojshme, taksa të larta, ndërhyrje diskrete, vlerësim subjektiv të

përputhshmërisë rregullative dhe aktivitete të tjera. Riorganizimi dramatik i bazuar në objektiva

të qarta të politikave dhe përdorimi i mekanizmave të konformitetit objektivisht të

verifikueshëm rrisin efikasitetin dhe ulin ngarkesën e sektorit privat dhe mundësitë për

korrupsion. Korrupsioni lulëzon kur kontaktet midis agjentëve qeveritarë dhe qytetarëve

ndodhin shpesh ose në vende private, siç janë gjatë "vizitave" ose intervenimeve të tjera.

2. TRANSPARENCA: Përmes rritjes së publikimit dhe cilësisë së informatave qeveritare dhe të

dhënave të performancës

Publikimi i ligjeve, rregulloreve dhe veprimtarive qeveritare është një kërkesë themelore e çdo

shoqërie. Njohja e ligjit përmirëson diskutimet e politikave dhe fuqizon qytetarët dhe grupet

mbështetëse për të identifikuar dhe adresuar sjelljen e keqe ose abuzimin e pushtetit të

qeverisë. Kjo sjell një përfshirje më të gjerë në hartimin e politikave dhe dialog të përmirësuar.

Për më tepër, publikimi proaktiv i kërkesave ligjore, informacioni i qartë i pajtueshmërisë dhe

proceseve zvogëlon kostot e pajtueshmërisë për qytetarët dhe kostot administrative të

qeverisë. Së fundmi, publikimi i të dhënave të performancës së qeverisë, duke përfshirë vëllimin

e aplikimit, kohën e përpunimit, rezultatet e pajtueshmërisë dhe të dhënave të tjera ndihmon

për të informuar publikun rreth veprimeve të qeverisë, për të ndërtuar besim në institucione,

për të përshtatur pritjet dhe për të siguruar të dhëna relevante krahasuese për përmirësim të

vazhdueshëm.

3. LLOGARIDHËNIA: Përmes rritjes së përdorimit dhe publikimit të metrikave operacionale

qeveritare, përkrahjes së kontrolleve dhe balancave të brendshme dhe të jashtme

Kur qëllimet e një institucioni janë të paqarta dhe performanca e agjentëve i lihet gjykimit

subjektiv, mund të ndodhë konfuzion, paefektshmëri, korrupsion dhe keqpërdorim i pozitës.

Gjithashtu, aktivitetet, efikasiteti dhe efektiviteti i një organi i lihen hamendësimeve. Përmes

rritjes së përdorimit të metrikës së performancës dhe harmonizimit të metrikave ndërmjet

institucioneve dhe vertikalisht brenda Qeverisë, zhvillohet një kuptim i përbashkët i qëllimeve

dhe veprimeve, si dhe një mekanizëm i qartë dhe transparent për vlerësim. Përdorimi i të

dhënave operacionale, shumica e të cilave tashmë është në sistemet ekzistuese, gjithashtu

ndihmon menaxherët dhe udhëheqësit politikë të qeverisë të vlerësojnë dhe menaxhojnë

operacionet qeveritare me një kuptim të përbashkët të rezultateve. Shumë nga pikat e

mësipërme ushqejnë rritjen e llogaridhënies. Kur ka më shumë transparencë, kritere objektive,

kontakte të reduktuara dhe mundësi për angazhim, sisteme për të mbajtur qeverinë përgjegjëse

për veprimet janë më të forta. Kjo mund të përfshijë gjithashtu përdorimin në rritje të

mbikëqyrjes administrative dhe shqyrtimin e përcaktimeve nga organe të tjera qeveritare.

4. QEVERISJA PËRFAQËSUESE: Përmes angazhimit publik efektiv, koordinimit brenda-qeveritar,

duke përdorur mekanizmat e informatave kthyese

Një qeveri përfaqësuese u përgjigjet qytetarëve, por gjithashtu udhëhiqet nga qasjet e bazuara

në treg në mënyrë që të mos kapet nga interesat dhe agjendat individuale. Kur qeveria është e

mbyllur për publikun, rezultatet e politikave dhe sjellja e keqe janë të fshehura. Pa koordinim

efikas brenda qeveritar dhe shfrytëzim të mekanizmave të informatave kthyese, iniciativat janë

3

të kushtueshme, ad hoc dhe organet qeveritare rrezikojnë të punojnë në kushte kontradiktore.

Përmes nxitjes dhe përfshirjes së pjesëmarrjes së qytetarëve në informatat kthyese të

metrikave, dialogun e politikave dhe organet koordinuese, dhe mekanizma të thjeshtuara të

informatave kthyese, përmirësimi i vazhdueshëm dhe përgjegjshmëria bëhen pjesë e

marrëdhënies qytetar-qeveri. Kjo përfshin gjithashtu inkorporimin e vlerësimeve të palëve të

treta dhe mjeteve të tjera.

5. QEVERISJA E ORIENTUAR KAH SHËRBIMI: Përmes operacioneve qeveritare që ofrojnë

vlerë për qytetarët në mënyrën më efikase dhe efektive

Të gjitha aktivitetet e qeverisë duhet të vlerësohen dhe ekzekutohen me një kuptim të qartë se

qeveria i shërben qytetarëve. Kontaktet duhet të bëhen duke pasur parasysh parimet e

shërbimeve ndaj klientit, me ndërhyrje minimale dhe të fokusuara në përmbushjen e nevojave të

qytetarëve individualë në të gjitha ndërveprimet. Metrika e shërbimeve të klientit dhe mjetet

tjera duhet të përdoren për të vlerësuar vazhdimisht performancën, dhe të gjitha vendimet,

aktivitetet dhe operacionet të merren parasysh nga këndvështrimi dhe realiteti i qytetarit që

përballet me procesin.

C. TË BËRIT BIZNES SI MJET PËR REFORMË

RREGULLATORE

Të Bërit Biznes mund të jetë një mjet shumë i vlefshëm kur ndiqen disa qëllime të deklaruara politike

nga Qeveria e Kosovës, duke përfshirë përafrimin me BE-në, bashkëpunimin dhe koordinimin

brendaqeveritar dhe uljen e korrupsionit.

Për më tepër, "Të Bërit Biznes" është një mjet i reformave teknike që qartë lidh politikën, zbatimin

dhe rezultatet e matura. Është i dobishëm në procesin e vlerësimit të politikave dhe reformave, për

të cilat performanca pozitive ndjek gjurmët, si të rezultateve ekonomike ashtu dhe performancën e

vendit në raportet dhe indekset e tjera ndërkombëtare.

Për shembull, siç është cekur në tabelën më poshtë, rangimi i vendeve në Të Bërit Biznes, e

organizuar në nivelet të rangimit, korrespondon me masat pozitive ekonomike, krijimin e bizneseve,

indekset e korrupsionit, performancën e qeverisjes rregullatore dhe konkurrencën e mjedisit të

përgjithshëm.

4

Të Bërit

Biznes

2018,

Nivelet e

rangimit

të

vendeve

Mesatarja e

Bruto të

Ardhurave

Kombëtare

për kokë

banori 2017

(USD, BB TBB

2018)

Mesatarja e

dendësisë

së

bizneseve

të reja

(TBB 2017)

Mesatarja e

rezultatit të

konsoliduar të

qeverisjes

rregullatore

(TBB 2017)

Mesatarja e

rangimit në

Indeksin e

Perceptimit

të

Korrupsioni

t 2016 (TI)

Indeksi i Lirisë

Ekonomike

2017 Rangimi

mesatar i vendit

1 - 25 $ 37,385 9.31 5.03 24 16

26 - 50 $ 17,723 3.31 4.69 65 61

51 - 75 $ 16,180 4.16 3.52 71 64

76 - 100 $ 11,806 3.93 2.22 80 86

101 - 125 $ 5,006 1.05 1.00 100 107

126 - 150 $ 4,537 1.09 1.38 102 121

150 - 190 $ 2,121 0.89 0.59 141 149

D. VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM I PËRFUNDIMIT TË

NJË BIZNESI

Sfondi

Të Bërit Biznes studion kohën, koston dhe rezultatin e procedurave të falimentimit që përfshijnë

personat juridikë vendas. Këto variabla përdoren për të llogaritur normën e rimëkëmbjes, e cila

regjistrohet si cent për dollarin e përmbushur nga kreditorët e siguruar nëpërmjet riorganizimit,

likuidimit ose ekzekutimit të borxhit (falimentim ose likuidim). Për të përcaktuar vlerën aktuale të

shumës së përmbushur nga kreditorët, Të Bërit Biznes përdor normat e kreditimit nga Fondi

Monetar Ndërkombëtar, të plotësuara me të dhëna nga bankat qendrore dhe Njësia e Inteligjencës e

Ekonomistit.

Raundi më i fundit i grumbullimit të të dhënave për projektin u përfundua në qershor të vitit 2017.

Metodologjia

Të Bërit Biznes studion kohën, koston dhe rezultatin e

procedurës së falimentimit që përfshijnë subjektet vendore, si

dhe fuqinë e kornizës së aplikueshme ligjore për procedurat e

likuidimit dhe riorganizimit. Të dhënat për treguesin e

përfundimit të një biznesi janë nxjerrë nga përgjigjet në

pyetësorë nga praktikuesit lokal të Përfundimit së bizneseve

dhe janë verifikuar nëpërmjet një studimi të ligjeve dhe

rregulloreve, si dhe nga informatat publike për sistemet e

falimentimit. Rangimi i ekonomive për lehtësinë e Përfundimit

të një biznesi përcaktohet nga zgjidhja distancës së tyre me

rezultatet më të larta për Përfundimin e një biznesi. Këto

rezultate janë mesatarja e thjeshtë e distancës së rezultateve më

Figura 1 – Përfundimi i një Biznesi: norma e përmbushjes dhe fuqia e kornizës së falimentimit

5

të larta për normën e përmbushjes dhe indeksit të fuqisë së kornizës së falimentimit (figura 1).

PËRMBUSHJA E BORXHIT NË FALIMENTIM

Për t’i bërë të dhënat lidhur me kohën, koston dhe rezultatet e procedurave të falimentimit të

krahasueshme nëpër të gjitha ekonomitë, janë përdorë disa supozime lidhur me biznesin dhe rastin.

Supozimet për biznesin

Biznesi:

• Është kompani me përgjegjësi të kufizuar.

• Funksionon në qytetin më të madh afarist të ekonomisë. Për 11 nga ekonomitë të dhënat

janë mbledhur edhe për qytetin e dytë më të madh afarist.

• Është 100% në pronësi vendore, ku themeluesi, i cili është edhe kryesues i bordit

mbikëqyrës, është pronar i 51% të aksioneve (asnjë aksionar tjetër nuk ka në pronësi më

shumë se 5% të aksioneve).

• Ka pronë të paluajtshme në qytet, ku udhëheq një hotel, si asetin më të madh të saj.

• Ka një menaxher të përgjithshëm profesionist.

• Ka 201 punonjës dhe 50 furnizues, secilit prej të cilëve i detyrohet para për shpërndarjen e

fundit.

• Ka një marrëveshje 10 vjeçare për hua me një bankë vendore të siguruar me hipotekë mbi

pronën e paluajtshme të hotelit. Ngarkesa universale për biznese (ngarkesë për ndërmarrjet)

është gjithashtu e supozuar për ekonomitë në të cilat pranohet një kolateral I tillë. Nëse

ligjet e ekonomisë nuk e parashohin në mënyrë specifike ngarkesën për ndërmarrje por

kontratat zakonisht përdorin një dispozitë tjetër në efekt të kësaj, kjo dispozitë specifikohet

në marrëveshjen për hua.

• Ka respektuar orarin e pagesës dhe të gjitha kushtet tjera të kredisë deri tani.

• Ka një vlerë tregu, që vepron në vijimësi, sa 100 herë të ardhurat për kokë banori ose

$200,000, cilado që është më e lartë. Vlera e tregut të aseteve të kompanisë, nëse shiten

ndaras, është 70% e vlerës së tregut të biznesit.

Supozimet për rastin

Biznesi është duke përjetuar probleme të likuiditetit. Humbjet e kompanisë në vitin 2016 kanë

reduktuar vlerën e saj neto në shifra negative. Është data 1 janar 2017. Nuk ka para të gatshme për

të paguar interesin bankar ose kryegjënë në mënyrë të plotë, që duhet paguar të nesërmen, më 2

Janar. Biznesi pra, do të ketë mos përmbushje të kredisë së tij. Menaxhmenti beson se edhe në vitin

2017 dhe 2018 do të ketë humbje. Por pret që rrjedha e parasë në vitin 2017 do të mbulojë të gjitha

shpenzimet operative, duke përfshirë edhe pagesat e furnizuesit, pagat, shpenzimet e mirëmbajtjes

dhe tatimet, por jo edhe pagesën e kryegjësë ose interesit në bankë.

Shuma e borxhit të papaguar sipas marrëveshjes së kredisë është saktësisht e barabartë me vlerën e

biznesit të hotelit dhe paraqet 74% të borxhit total të kompanisë. Pjesa tjetër prej 26% të borxhit

mbahet nga kreditorë të pasiguruar (furnizues, punonjës, autoritetet tatimore).

6

Kompania ka shumë kreditorë për të negociuar një zgjidhje joformale jashtë gjykatës. Opsionet e

mëposhtme janë në dispozicion: një procedurë gjyqësore që synon rehabilitimin ose riorganizimin e

kompanisë për të lejuar funksionimin e saj të vazhdueshëm; një procedurë gjyqësore që synon

likuidimin ose Përfundimin e kompanisë; ose një procedure gjyqësore për zbatim të borxhit (zbatim

të hipotekës ose likuidim) kundër kompanisë.

Supozimet rreth palëve

Banka dëshiron të përmbush kredinë e saj sa më shumë të jetë e mundur, sa më shpejt dhe me çmim

sa më të ulët. Kreditorët e pasiguruar do të bëjnë çdo gjë të lejuar sipas ligjeve të zbatueshme për të

shmangur shitjen e aseteve veç e veç. Aksionari shumicë dëshiron të mbajë kompaninë në funksion

dhe nën kontrollin e tij. Menaxhmenti dëshiron të mbajë kompaninë në funksion dhe të ruajnë

vendet e punës të punonjësve të saj. Të gjitha palët janë subjekte lokale apo qytetarë; nuk ka palë të

huaja të përfshira.

Koha

Koha e përmbushjes së kredive të tyre nga kreditorët

është e regjistruat në vite kalendarike (tabela 1). Periudha

e matur nga Të Bërit Biznes është nga koha e mos

përmbushjes nga kompania deri në pagesën e një pjese

ose të gjitha të hollave që janë borxh në bankë. Taktikat e

mundshme për vonesa nga palët, siç janë paraqitja e

ankesave për vonesë ose kërkesat për zgjatje, janë marrë

parasysh.

Kosto

Kostoja e procedurës është regjistruar si përqindje e

vlerës së pasurisë së debitorit. Kostoja është llogaritur në

bazë të përgjigjeve në pyetësor dhe përfshin taksat

gjyqësore dhe tatimet e qeverisë; taksat e

administratorëve të falimentimit, ankandeve, vlerësuesve

dhe avokatëve; dhe të gjitha taksat dhe kostot tjera.

Rezultati

Përmbushja nga kreditorët varet nëse biznesi i hotelit nga

procedurat del si vazhdimësi apo asetet e kompanisë

shiten veç e veç. Nëse biznesi vazhdon të funksionojë,

100% e vlerës së hotelit ruhet. Nëse asetet shiten veç e

veç shuma maksimale që mund të përmbushet është 70%

e vlerës së hotelit.

Tabela 1 – Çfarë masin indikatorët e përmbushjes së borxhit në falimentim?

7

Norma e përmbushjes

Norma e përmbushjes regjistrohet si cent të dollarit të përmbushura nga kreditorët e siguruar me

anë të riorganizimit gjyqësor, procedurave të likuidimit ose zbatimit të borxhit (zbatimi i hipotekës

ose likuidimi) (figura 2). Përllogaritja merr parasysh rezultatin: nëse biznesi del nga procedura si

vazhdimësi ose asetet shiten veç e veç. Atëherë shpenzimet e procedurës zbriten (1 cent për çdo

pikë përqindje të vlerës së pasurisë së debitorit). Së fundi, vlera e humbur si rezultat i kohës sa

paratë mbeten të lidhura në procedurat e falimentimit është marrë në konsideratë, duke përfshirë

edhe humbjen e vlerës për shkak të amortizimit të mobileve të hotelit. Në përputhje me praktikën

ndërkombëtare të kontabilitetit, norma vjetore e amortizimit për mobile është 20%. Mobilet

supozohet se përbëjnë një të katërtën e vlerës totale të aseteve. Shkalla e përmbushjes është vlera

aktuale e fitimeve të mbetura, në bazë të normave të huadhënies në fund të vitit 2016 nga Statistikat

Ndërkombëtare Financiare të Fondit Monetar Ndërkombëtar, të plotësuara me të dhëna nga bankat

qendrore dhe Njësia e Inteligjencës e Ekonomistit.

Në qoftë se një ekonomi ka

pasur zero raste në një vit

gjatë pesë viteve të fundit

që përfshijnë riorganizimin

gjyqësor, likuidimin

gjyqësor ose procedurën e

zbatimit të borxhit

(zbatimit të hipotekës ose

likuidimit), ekonomia merr një

shenjë "pa praktikë" në treguesit e kohës, kostos dhe rezultatit. Kjo do të thotë se kreditorët nuk

kanë gjasa për të rimarrë paratë e tyre nëpërmjet një procesi formal ligjor. Norma e përmbushjes

për ekonomitë "pa praktikë" është zero. Përveç kësaj, një ekonomi "pa praktikë" merr 0 pikë në

fuqinë e indeksit të kornizës së falimentimit edhe nëse korniza ligjore përfshin dispozita lidhur me

procedurat e falimentimit (likuidimit ose riorganizimit).

Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit

Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit është i bazuar në katër tregues tjerë: indeksi i fillimit të

procedurave , indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit, indeksi i procedurave të riorganizimit dhe

indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve (figura 3).

Indeksi i fillimit të procedurave

Indeksi i fillimit të procedurave ka tre komponentë:

• Debitorët a mund të nisin procedurat e likuidimit dhe riorganizimit. 1 pikë caktohet nëse

debitorët mund të nisin të dy llojet e procedurave; 0.5 pikë nëse mund të nisin vetëm njërën

prej këtyre llojeve (ose likuidim ose riorganizim); 0 pikë nëse nuk mund të nisin procedura

falimentimi.

• Kreditorët a mund të nisin procedura likuidimi dhe riorganizimi. 1 pikë caktohet nëse

debitorët mund të nisin të dy llojet e procedurave; 0.5 pikë nëse mund të nisin vetëm njërën

Figura 2 – Norma e përmbushjes është funksion i kohës, kostos dhe rezultatit të procedurave të falimentimit ndaj një kompanie lokale

8

prej këtyre llojeve (ose likuidim ose riorganizim); 0

pikë nëse nuk mund të nisin procedura falimentimi.

• Çfarë standardi përdoret për fillimin e

procedurave të falimentimit. 1 pikë caktohet në

qoftë se testi i likuiditetit (debitori në përgjithësi

nuk është në gjendje të paguajë borxhet gjatë

maturimit) është përdorur; 0.5 pikë nëse testi i

bilancit (detyrimet e debitorit tejkalojnë aktivet)

përdoret; 1 pikë në qoftë se testi i likuiditetit dhe

bilancit janë në dispozicion, por vetëm njëri është i

nevojshëm për të filluar procedurat e falimentimit;

0.5 pikë nëse të dy testet kërkohen; 0 pikë nëse

përdoret një test i ndryshëm.

Indeksi varion nga 0 deri në 3, ku vlerat e larta tregojnë

qasje më të madhe në procedurat e falimentimit. Në

Bullgari, për shembull, debitorët mund të nisin likuidimin si

dhe procedurat e riorganizimit (1 pikë), por kreditorët

mund të nisin vetëm procedurat e likuidimit (0.5 pikë). Për

nisjen e procedurave të falimentimit mund të përdoren ose

testi i likuiditetit ose testi i bilancit (1 pikë). Mbledhja e

këtyre pikëve i jep Bullgarisë rezultatin prej 2.5 pikëve për

indeksit e fillimit të procedurave.

Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit

Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit i ka gjashtë komponentë:

Debitori (ose një përfaqësues falimentimi në emër të tij) a mund të vazhdojnë me kryerjen e

kontratave që janë esenciale për mbijetesën e debitorit. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë nëse

vazhdimi i kontratave nuk është i mundur ose nëse ligji nuk përmban dispozita për këtë temë.

Debitori (ose një përfaqësues falimentimi në emër të tij) a mund të refuzoj kontratat që paraqesin

ngarkesë të tepërt. 1 pikë caktohet nëse po; 0 nëse refuzimi i kontratave nuk është i mundur.

Nëse transaksionet në të cilat është hyrë para fillimit të procedurave të falimentimit që i japin

preferencë njërit ose disa kreditorëve mund të shmangen pas nisjes së procedurave. 1 pikë caktohet

nëse po; 0 në qoftë se shmangia e transaksioneve të tilla nuk është e mundur.

Transaksionet e nënvlerësuara në të cilat është hyrë para fillimit të procedurave të falimentimit a

mund të shmangen pas nisjes së procedurave. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë në qoftë se shmangia e

transaksioneve të tilla nuk është e mundur.

Nëse korniza falimentimit përfshin dispozita të veçanta që lejojnë debitorin (ose një përfaqësues

falimentimi në emër të tij), pas fillimit të procedurës së falimentimit, për të marrë financimin e

nevojshëm për të funksionuar gjatë procedurës. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë në qoftë se marrja e

Tabela 2 – Çfarë masin indikatorët për fuqinë e kornizës së falimentimit?

9

financave pas fillimit nuk është e mundur, ose në qoftë se ligji nuk përmban dispozita në lidhje me

këtë temë.

Nëse financimi pas fillimit merr përparësi ndaj kreditorëve të pasiguruar të zakonshëm, gjatë

shpërndarjes së aseteve. 1 pikë caktohet nëse po; 0.5 pikë nëse financimit pas fillimit jepet super

prioritet mbi të gjithë kreditorët, të siguruara dhe të pasigurta; 0 pikë në qoftë se nuk i jepet

prioritet financimit pas fillimit.

Indeksi varion nga 0 në 6, ku vlerat e larta tregojnë trajtim më të favorshëm për pasuritë e debitorit

nga perspektiva e hisedarëve të kompanisë. Në Mozambik, për shembull, debitorët mund të

vazhdojnë kontratat e domosdoshme (1 pikë) dhe

refuzojnë ato të rënduara (1 pikë) gjatë procedurës së

falimentimit. Korniza e falimentimit lejon shmangien e

transaksioneve preferenciale (1 pikë) dhe ato të

nënvlerësuara (1 pikë). Por korniza e falimentimit nuk

përmban dispozita të cilat lejojnë financim pas fillimit (0

pikë) ose dhënien e prioritetit financimeve të tilla (0 pikë).

Mbledhja e këtyre shifrave i jep Mozambikut një rezultat

prej 4 pikëve për menaxhimin e indeksit të pasurive të

debitorëve.

Indeksi i procedurave të riorganizimit

Indeksi i procedurave të riorganizimit ka tre komponentë:

Nëse plani i riorganizimit votohet vetëm nga kreditorët të

drejtat e të cilëve modifikohen ose preken nga plani. 1 pikë

caktohet nëse po; 0.5 pikë nëse të gjithë kreditorët votojnë

lidhur me planin, pavarësisht nga ndikimi i tij në interesat e tyre; 0 pikë në qoftë se kreditorët nuk

votojnë lidhur me planin ose në qoftë se riorganizimi nuk është në dispozicion.

Nëse kreditorët që kanë të drejtë të votojnë për planin janë të ndarë në klasa, çdo klasë voton

ndaras dhe kreditorët brenda çdo klase trajtohen në mënyrë të barabartë. 1 pikë caktohet në qoftë

se procedura e votimit ka këto tre karakteristika; 0 pikë në qoftë se procedura e votimit nuk ka këto

tre karakteristika, ose në qoftë se riorganizimi nuk është në dispozicion.

Nëse korniza e falimentimit kërkon që kreditorët mospajtues të marrin po aq në planin e

riorganizimit sa do të kishin marrë në likuidim. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë në qoftë se dispozitat

e tilla nuk ekzistojnë ose në qoftë se riorganizimi nuk është në dispozicion.

Indeksi varion nga 0 deri në 3, ku vlerat e larta tregojnë pajtueshmëri më të madhe me praktikat e

pranuara ndërkombëtare. Nikaragua, për shembull, nuk ka procedura riorganizimi gjyqësor dhe për

këtë arsye merr 0 pikë në indeksin e procedurave të riorganizimit. Në Estoni, një shembull tjetër,

vetëm kreditorët të drejtat e të cilëve janë prekur nga plani i riorganizimit lejohen të votojnë (1

pikë). Plani i riorganizimit ndan kreditorët në klasa, çdo klasë voton veçmas dhe kreditorët brenda së

njëjtës klasë trajtohen në mënyrë të barabartë (1 pikë). Por nuk ka dispozita që kërkojnë që fitim i

Figura 3 – Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit mat cilësinë e ligjeve të falimentimit që rregullojnë marrëdhëniet ndërmjet debitorëve, kreditorëve dhe gjykatës

10

kreditorëve mospajtues të jetë i barabartë me atë që ata do të kishin marrë në likuidim (0 pikë).

Mbledhja e këtyre shifrave i jep Estonisë një rezultat prej 2 pikëve në indeksin e riorganizimit të

procedurave.

Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve

Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve ka katër komponentë:

A marrin pjesë kreditorët në përzgjedhjen e përfaqësuesit të falimentimit. 1 pikë caktohet nëse po; 0

pikë nëse jo.

A kërkohet që kreditorët të miratojnë shitjen e aseteve thelbësore të debitorit gjatë procedurave të

falimentimit. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë nëse jo.

Nëse një kreditor individual ka të drejtë në qasje në informatat financiare të debitorit gjatë

procedurës së falimentimit, ose duke e kërkuar këtë nga një përfaqësues i falimentimit ose duke

shqyrtuar të dhënat zyrtare. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë nëse jo.

A mundet një kreditor individ të kundërshtojë një vendim të gjykatës ose të përfaqësuesit të

falimentimit për të aprovuar ose refuzuar pretendimet kundër debitorit të paraqitur nga vetë

kreditori dhe nga ana e kreditorëve të tjerë. 1 pikë caktohet nëse po; 0 pikë nëse jo.

Indeksi varion nga 0 në 4, ku vlerat e larta tregojnë pjesëmarrje më të madhe të kreditorëve. Në

Islandë, për shembull, gjykata e cakton përfaqësuesin e falimentimit, pa miratimin e kreditorëve (0

pikë). Përfaqësuesi i falimentimit vendos në mënyrë të njëanshme për shitjen e aseteve të debitorit (0

pikë). Çdo kreditor mund të inspektojë të dhënat e mbajtura nga përfaqësuesi falimentimit (1 pikë).

Dhe çdo kreditor është i lejuar të kundërshtojë vendimin e përfaqësuesit të falimentimit për të

miratuar të gjitha kërkesat, nëse ky vendim ndikon në të drejtat e kreditorëve (1 pikë). Mbledhja e

këtyre shifrave i jep Islandës një rezultat prej 2 pike në indeksin e pjesëmarrjes së kreditorëve.

Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit

Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit është shuma e pikëve në indeksin e fillimit të procedurave,

indeksit të menaxhimit të aseteve të debitorit, indeksit të procedurave të riorganizimit dhe indeksit

të pjesëmarrjes së kreditorëve. Indeksi varion nga 0 në 16, ku vlerat e larta tregojnë legjislacionin e

falimentimit që është i projektuar mirë për rehabilitimin e firmave të qëndrueshme dhe për likuidimin

e atyre të paqëndrueshme.

Reformat

Indikatori i Përfundimit të Një Biznesi përcakton ndryshimet lidhur me efikasitetin dhe cilësinë e

kornizës së falimentimit çdo vit. Në varësi të ndikimit në të dhëna, disa ndryshime klasifikohen si

reforma dhe renditen në përmbledhjet e reformave të Të Bërit Biznes në pjesën 2016/2017 të

raportit për të njohur zbatimin e ndryshimeve të rëndësishme. Reformat ndahen në dy lloje: ato që e

bëjnë më të lehtë për të bërë biznes dhe ato ndryshime që e bëjnë më të vështirë për të bërë biznes.

Indikatori i Përfundimit të një Biznesi përdor tri kritere për të njohur një reformë.

11

Së pari, të gjitha ndryshimet në ligje dhe rregullore që kanë ndonjë ndikim në rezultatin e ekonomisë

në indeksin e fuqisë së kornizës së falimentimit klasifikohen si reforma. Shembuj të reformave që

ndikojnë në indeksin e fuqisë së kornizës së falimentimit përfshijnë ndryshimet në standardin e nisjes

së procedurave të falimentimit, futjen e procedurave të riorganizimit për herë të parë dhe masat për

rregullimin e kredisë pas nisjes dhe prioritetin e saj. Ndryshimet që ndikojnë në indeksin e fuqisë së

kornizës së falimentimit mund të jenë të ndryshme në madhësi dhe fushëveprim dhe ende të

konsiderohen si reformë. Për shembull, zbatimi i një dhënie të kredisë pas nisjes dhe përcaktimi i saj

me disa prioritete paraqet një reformë me një rritje potenciale prej 2 pikësh në indeks, ndërkohë që

ndryshimi i standardit të nisjes nga testimi i bilancit në testin e likuiditetit paraqet një reformë me

rritje prej 0.5 pikë në indeks.

Së dyti, ndryshimet që kanë një ndikim në kohën, koston ose rezultatin e procedurave të falimentimit

mund të klasifikohen si reforma varësisht nga madhësia e ndryshimeve. Sipas metodologjisë së

përfundimit të një biznesi, çdo përditësim në legjislacion që çon në një ndryshim prej 2% ose më

shumë në distancën relative ndaj hendekut kufitar (për më shumë detaje shih kapitullin mbi distancën

deri në kufirin e epërm dhe rangimin në lehtësinë e të bërit biznes) të indikatorit të normës së

përmbushjes, klasifikohet si një reformë. Ndryshimet me ndikim më të ulët nuk klasifikohen si

reforma, por ndikimi i tyre reflektohet ende në indikatorët më të përditësuar.

Së treti, herë pas here, grupi i indikatorëve të përfundimit të një biznesi do të pranojë si reforma

ndryshimet legjislative pa asnjë ndikim aktual në të dhënat. Ky opsion zakonisht rezervohet për

ndryshime legjislative me përmasa të jashtëzakonshme siç janë rishikimet e konsiderueshme të ligjeve

për falimentimin e korporatave.

Kjo metodologji është zhvilluar nga Djankov, Hart dhe të tjerët (2008) dhe është përshtatur këtu me disa

ndryshime. Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit është përfshirë për herë të parë në Të Bërit Biznes

2015. Praktikat e mira të testuara në këtë indeks u zhvilluan në bazë të Parimeve të Bankës Botërore për

Regjime Efektive të Falimentimit dhe të Kreditorëve/Debitorëve (Banka Botërore 2011) dhe Udhëzuesit

Legjislativ për Ligjin e Falimentimit (UNCITRAL 2004a) të Komisionit të Kombeve të Bashkuara për Ligjin

për Tregti Ndërkombëtare.

E. PSE ËSHTË E RËNDËSISHME

Pse është i rëndësishëm një regjim i mirë i falimentimit?

Mbajtja në funksion e bizneseve të qëndrueshme është ndër qëllimet më të rëndësishme të sistemit

të falimentimit. Një regjim i mirë i falimentimit duhet të pengojnë likuidimin e parakohshëm të

bizneseve të qëndrueshme. Gjithashtu duhet të dekurajojë huadhënësit nga lëshimi i kredive me

rrezik të lartë - dhe menaxherët dhe aksionarët nga marrja e kredive të pakujdesshme dhe marrja e

vendimeve të tjera të pamatura financiare.1 Një firmë që vuan nga zgjedhjet e këqija të menaxhimit

ose nga një rënie e përkohshme ekonomike ende mund të kthehet. Kur bëhet kjo, të gjithë hisedarët

1 Djankov, Simeon, Oliver Hart, Caralee McLiesh dhe Andrei Shleifer. 2008. "Zbatimi i borxhit nëpër botë." Journal of

Political Economy 116 (6):1105–49.

12

përfitojnë. Kreditorët mund të përmbushin një pjesë më të madhe të investimeve të tyre, më shumë

të punësuar mbajnë vendet e tyre, dhe rrjeti i furnizuesve dhe konsumatorëve ruhet.

Studimet tregojnë se reformat efektive të të drejtave të kreditorëve janë të lidhura me kosto më të

ulëta të kredisë, rritje të qasjes në kredi, përmirësim të rimëkëmbjes së kreditorëve dhe fuqizim të

ruajtjes së vendit të punës.2 Nëse në fund të procedurës së falimentimit kreditorët mund të

përmbushin shumicën e investimeve, mund të vazhdojnë të investojnë në firma dhe të përmirësojnë

qasjen e kompanive në kredi. Në mënyrë të ngjashme, në qoftë se një regjim bankroti respekton

prioritetet absolute të pretendimeve, kjo u lejon kreditorëve të siguruar të vazhdojnë kreditimin dhe

ruan besimin në sistemin e bankrotit. 3

Hulumtimet specifike për ekonomi kanë treguar se reformat e falimentimit që nxisin ristrukturimin e

borxhit dhe riorganizimin reduktojnë si normat e dështimit në mesin e ndërmarrjeve të vogla dhe të

mesme, ashtu dhe likuidimin e bizneseve fitimprurëse. Pasi Belgjika filloi aplikimin e një ligji të ri të

bankrotit në vitin 1997 që inkurajonte rehabilitimin e korporatave dhe jo likuidimin, bankrotimi në

mesin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme kishte rënë për 8.4%.4 Rezultate të ngjashme janë

vërejtur në Itali dhe Kolumbi. Në Itali provat sugjerojnë se futja e procedurës së riorganizimit ka

rritur normat e interesit në financimin e huave, dhe se reforma që ka përshpejtuar procedurën e

likuidimit jo vetëm që ka ulur koston e financave të firmave por ka relaksuar pengesat për kredi.5 Në

Kolumbi reforma e bankrotit ka bërë riorganizimin një opsion tërheqës për firmat në gjendje të

vështirë, por të qëndrueshme, duke ulur kostot e saj, edhe pse kjo kryesisht u solli përfitime firmave

të mëdha. Rreth 40% e firmave që kanë paraqitur kërkesë për riorganizim sipas ligjit të vjetër të

bankrotit i janë nënshtruar likuidimit, ndërsa vetëm rreth 26% e bënë këtë në bazë të ligjit të ri6.

Studimi ka treguar gjithashtu se reformat e bankrotimit mund të ndihmojnë në rimëkëmbje të

shpejtë të një ekonomie gjatë një recesioni, si në Kili, gjatë fillim-viteve 1980 dhe në Kolumbi në vitin

1999.7

Edhe kur ligjet e bankrotimit janë të ngjashme në të gjithë ekonomitë, përdorimi i procedurave të

bankrotimit mund të ndryshojnë për shkak të dallimeve në efikasitetin e zbatimit të borxhit. Në

2 Neira, Julian. 2017. “Bankroti dhe dallimet ndërmjet vendeve në produktivitet”. Journal of Economic Behavior &

Organization (2017), http://dx.doi.org/10.1016/j.jebo.2017.07.011. Claessens, Stijn, dhe Leora Klapper. 2003. "Bankroti

nëpër botë: Sqarime të përdorimit relative të tij." Studim i politikave, dokument pune 2865, Banka Botërore, Washington,

DC. 3 Armour, John; Menezes, Antonia; Uttamchandani, Mahesh; dhe Van Zweiten, Kristen. “Si ndikojnë të drejtat e

kreditorëve në finacimin e borxhit” në doracakun studimor për Finacimin e siguruar në transaksionet komeciale (Dahan, F.,

ed.), 2015, Elgar Publishing.4. Simeon Djankov, "Regjimet e bankrotit gjatë sqetësimeve financiare," Banka Botërore,

Washington, DC, 2009. 4 Dewaelheyns, Nico, dhe Cynthia Van Hulle. 2006. "Reforma ligjore dhe normat agregate bankrotit të bizneseve të vogla

dhe mikro-bizneseve: Dëshmi nga Kodi I Bnakrotit Belg I vitit 1997." Ekonomiksi I bizneseve të vogla 31 (4): 409–24. 5 Rodano, Giacomo, Nicolas Andre Benigno Serrano-Velarde dhe Emanuele Tarantino. 2011. “Efekti kauzal I Ligji t të

bankrotit në koston e financimit”. Në dispozicion në SSRN: https://ssrn.com/abstract=1967485 ose

http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1967485 6 Giné, Xavier, dhe Inessa Love. 2006. "A kanë rëndësi kostot e riorganizimit për efikasitetin? Dëshmi nga reforma e

bankrotit në Kolumbi." Studim i politkave, document pune 3970, World Bank, Washington, DC. 7 Bergoeing, Raphael, Patrick J. Kehoe, Timothy J. Kehoe and Raimundo Soto. "Një dekadë e humbur dhe e gjetur: Meksika,

dhe Kili në vitet 1980-a." Në Timothy J. Kehoe dhe Edward C. Prescott, redaktorë, Depresionet e mëdha të shekullit të

njëzetë, 217–56: Giné dhe Love (2006).

13

qoftë se gjykata nuk mund të përdoret në mënyrë efektive në rast të vonesës, kreditorët dhe

debitorët ka të ngjarë të angazhohen në negociata informale jashtë gjykatës. Dhe në ekonomitë me

sisteme të dobëta gjyqësore huamarrësit kanë më shumë të ngjarë të shfaqin sjellje të rrezikshme

financiare, e cila mund të çojë në më shumë raste të mos përmbushjes dhe nivele më të larta të

shqetësimit financiar. Në Brazil, dallimet në zbatimin e së njëjtës reformë të ligjit të bankrotimit ka

prekur ndikimin e reformës financiare për qasjen e firmave në financa, investime dhe madhësi.8

F. PRAKTIKAT E MIRA

Ndryshimet në regjimet falimentimit gjatë viteve - qoftë të motivuara nga kriza ekonomike ose

financiare, ose të zbatuara në kuadër të reformave të gjera juridike ose ligjore - kanë çuar në

shfaqjen e disa trendeve dhe praktikave të mira. Midis tyre është një standard ndërkombëtar i

unifikuar i praktikave të mira i regjimeve të kreditorit dhe debitorit dhe të falimentimit të

përcaktuara nga Banka Botërore dhe Komisioni i Kombeve të Bashkuara për të Drejtën Tregtare

Ndërkombëtare (UNCITRAL). Praktikat e mira në shumë ekonomi kanë për qëllim përmirësimin e

efikasitetit dhe rezultatit të procedurave të falimentimit. Këto përfshijnë riorganizimin procedurave

të falimentimit, krijimin e procedurave efikase për riorganizim dhe promovimin e pjesëmarrjes së

kreditorëve në procedura.

Riorganizimi i procedurave të falimentimit

Vendosja e afateve kohore për procedura mund të rrisë efikasitetin e procesit të falimentimit.

Procedurat e gjata zvogëlojnë shanset e kreditorëve për përmbushje të borxhit të papaguar dhe

mund të krijojnë pasiguri të panevojshme për të gjitha palët e përfshira.9 Procedurat efikase të

falimentimit rrisin përmbushjen e borxhit nga kreditorët duke e bërë më të vështirë për aksionarët e

kompanisë të shesin asetet e saj me një çmim tepër të ulët një kompanie tjetër në pronësi të tyre.

Shumë ekonomi i përqendrojnë reformat e tyre në përmirësimin e efikasitetit të procedurave të

falimentimit. Për shembull, në një ligj për falimentim të miratuar në vitin 2016, India ka futur në

zbatim kufizimet kohore për procesin e falimentimit, ndërsa Meksika ka shkurtuar zgjatjen e afateve

kohore të lejuara gjatë procedurave të riorganizimit në janar të vitit 2014.

Krijimi i procedurave efektive për riorganizim

Normat më të larta të përmbushjes janë të regjistruara në ekonomitë, ku riorganizimi është

procedura më e zakonshme e falimentimit. Megjithatë, një e treta e ekonomive në mbarë botën nuk

kanë procedura formale të riorganizimit gjyqësor, dhe vetëm në 18 ekonomi riorganizimi është

procedura më e zakonshme sipas të dhënave të Bërit Biznes.10

Por gjërat janë duke u përmirësuar: që nga viti 2013, 19 ekonomi kanë vendosur procedurat e

riorganizimit, duke përfshirë Kepin e Gjelbër, Qipron, Indinë, Ugandën dhe Emiratet e Bashkuara

Arabe. Ekonomi të tjera kanë bërë përmirësime të rregulloreve të tyre ekzistuese për riorganizim të

8 Ponticelli, Jacopo dhe Leonardo S. Alencar. 2016. “Zbatimi gjyqësor, Huatë bankare dhe investimet e firmave: Dëshmi nga

reformat e bankrotit në Brazil”. Dokument pune n. 425. Banco Central do Brasil. 9 Cirmizi, Elena, Leora Klapper dhe Mahesh Uttamchandani. 2010. “Sfidat e reformës së bankrotit.” Studim i politikave,

dokument pune 5448, Banka Botërore, Washington, DC. 10 Baza e të dhënave e Të Bërit Biznes.

14

kompanive. Kili, për shembull, ka miratuar një ligj të ri falimentim në vitin 2014 i cili ka lehtësuar

vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të falimentimit duke ndaluar ndërprerjen e

kontratave duke u thirrur në falimentim dhe duke qartësuar dispozitat për financim pas nisjes.

Meksika ka nisur aplikimin e dispozitave në janar 2014 duke lejuar debitorët për të aplikuar për

financim pas fillimit gjatë procedurave të riorganizimit dhe duke lejuar ata që të aplikojnë për

riorganizim në rast të falimentimit të pashmangshëm.

Sllovenia ofron një shembull të mirë të reformave të suksesshme që kanë për qëllim përmirësimin e

procedurave të riorganizimit dhe

ka arritur disa nga përmirësimet

më të mëdha në vitet e fundit të

matura nga Të Bërit Biznes.

Qeveria e Sllovenisë miratoi dy

ndryshime të ligjit për operacione

financiare, falimentim dhe

shpërbërje të detyrueshme në

vitin 2013. Këto ndryshime kanë

vendosur procedura të reja të

ristrukturimit dhe kanë aplikuar

disa mekanizma që kanë për

qëllim lehtësimin e ristrukturimit,

të tilla si këmbime të borxhit-

kapitalit, kontrollin e

operacioneve të biznesit nga ana e

blerësve të aksioneve të reja dhe

prioriteti i planeve të

ristrukturimit të propozuara nga kreditorët e mëdhenjë. Deri në vitin 2015, ndryshimet filluan të

kenë ndikim të rëndësishëm në praktikën e falimentimit. Ristrukturimet u bënë të zakonshme dhe

mbijetesa e kompanive në gjendje të vështirë, por të qëndrueshme u bë rezultati mbizotërues. Koha

e nevojshme për të përfunduar procedurën e falimentimit u shkurtua. Si rezultat i kësaj, shkalla e

pajtueshmërisë së kreditorëve të siguruar në Slloveni është rritur nga 50.1 cent të dollarit në vitin

2013 në 88.2 cent të dollarit në vitin 2015 (figura1).

Promovimi i pjesëmarrjes së kreditorëve

Hulumtimet kanë treguar se nëse kreditorët nuk janë të mbrojtur apo nuk lejohen të marrin pjesë

në procedurat e falimentimit, ata do të kenë më pak nxitje për të dhënë hua në të ardhmen. Kjo çon

në një treg më pak të zhvilluar të kredive.11 Disa reforma të fundit të falimentimit kanë adresuar

këtë shqetësim. Republika Domenikane, për shembull, ka miratuar një ligj të ri në vitin 2015 që u ka

dhënë kreditorëve të drejtën për të aprovuar shitjen e aseteve thelbësore të debitorit. Azerbajxhani

dhe Grenada kanë reformuar ligjet e tyre për falimentim në vitin 2017 për t’u dhënë kreditorëve të

drejtën për të kërkuar informata lidhur me çështjet financiare të debitorit.

11 Claessens, Stijn, dhe Leora Klapper. 2003. "Bankroti nëpër botë: Sqarime të përdorimit relative të tij." Studim i politikave,

dokument pune 2865, Banka Botërore, Washington, DC.

Figura 1 - Sllovenia e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi duke miratuar procedura të thjehtëzuara të riorganizimit

15

G. PERFORMANCA E KOSOVËS NË TË BËRIT BIZNES

PËRFUNDIMI I NJË BIZNESI

Kosova Më së miri në

botë

Më së miri

në BE

Më së keqi në

BE Masa Rangi

mi

Përfundimi e një biznesi 49 1 (Japonia) 2 (Finlanda) 117 (Malta)

Norma e përmbushjes (cent

për dollarë) 39.1 71

93.1 (1 –

Norvegjia

89.7 (3 –

Holanda)

32.7 (96 –

Kroacia)

Koha (vite) 2.0 55 0.4 (1 - Irlanda) 0.4 (1-

Irlanda)

4.0 (142 –

Republika e

Sllovakisë

Kosto (% e pronës) 15.0% 95 1.0% (1 –

Norvegjia)

3.5% (2 – 3

shtete)

22.0% (131 –

Italia)

Rezultati (0 si shitje veç e

veç dhe 1 si çështje në

vazhdim)

0 1 (46 shtete) 1 (18 shtete) 0 (10 shtete)

Indeksi i fuqisë së kornizës

së falimentimit (0-16) 12.5 25

15.0 (1 – 6

shtete)

15.0 (1 –

Gjermania) 5.5 (142 – Malta)

Indeksi i fillimit të

procedurave (0-3) 2.5 49

3.0 (1 – 48

shtete)

3.0 (1 – 14

shtete)

2.5 (49 – 14

shtete)

Indeksi i menaxhimit të

aseteve të debitorit (0-

6)

5.0 67 6.0 (1 – 29

shtete)

6.0 (1 – 11

shtete) 2.0 (145 – Malta)

Indeksi i procedurave të

riorganizimit (0-3) 3.0 1

3.0 (1 – 17

shtete)

3.0 (1 – 8

shtete) 0.0 (126 – Malta)

Indeksi i pjesëmarrjes së

kreditorëve (0-4) 2.0 36

4.0 (1 – 4

shtete)

4.0 (1 – 2

shtete) 1.0 (84 – 8 shtete

16

H. PROCESI I DETAJUAR I KOSOVËS – TË BËRIT BIZNES 2018 – PËRFUNDIMI I

NJË BIZNESI

1. Tabela e reformave #1: Validimi ose korrigjimi i informatave ekzistuese

Indikatori Përgjigja Sqarimi Informatat e

sakta (P/J) Korrigjimet

Procedura Zbatimi i

hipotekës

Zbatimi i hipotekës është procedura që do të përdoret sepse është mënyra më

e shpejtë që huatë e bankave kthehen sipas legjislacionit të zbatueshëm. Tutje,

riorganizimi dhe likuidimi janë skajshmërisht të rralla në Kosovë për shkak të

shumë arsyeve duke përfshirë mungesën e ekspertizës gjyqësore, koncepteve të

reja të falimentimit, reformave gjyqësore , institucioneve të reja, kapaciteteve

njerëzore, mungesës së praktikave të mëparshme etj., të cilat të gjithat kanë

kontribuar në praktikat e zbatimit të hipotekës.

Rezultati Shitja veç e

veç

Do të jetë e vështirë të gjendet një blerës për një kompani si çështje e

hapur.

Koha (në vite) 2.0 Nevojiten deri në 2 vite për të përfunduar procedurat e zbatimit të

hipotekës në Kosovë o.

Kosto (% e

pronës) 15.0

Kosto totale e zbatimit të hipotekës do të ishte rreth 15%. Shpenzimet kryesore

do të ishin taksat e avokatit (deri në 12%), taksat e kontabilistëve dhe

ekspertëve (3%), dhe taksat e gjykatës (0.5%).

Norma e

përmbushjes

(cent në dollarë)

39.1

17

Indeksi / Pyetja Përgjigja Rezultati Informata e

saktë (P/J) Korrigjimet

Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit (0-16) 12.5

Indeksi i fillimit të procedurave (0-3) 2.5

Çfarë procedura ka në dispozicion DEBITORI kur fillojnë

procedurat e falimentimit?

(a) Debitori mund të kërkojë si

likuidimin ashtu edhe

riorganizimin

1.0

Korniza e falimentimit a e lejon KREDITORIN të

paraqesë falimentimin e debitorit?

(b) Po, por kreditori mund të

kërkojë vetëm likuidimin 0.5

Çfarë baza lejohen për fillimin e procedurave të

falimentimit sipas kornizës së falimentimit?

(c) Të dyja opsionet (a) dhe (b)

janë në dispozicion, por duhet t’i

përmbahet vetëm njërës

1.0

Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit (0-6) 5.0

A lejon korniza e falimentimit vazhdimin e kontratave

për furnizim me mallra esenciale dhe shërbime për

debitorin?

Jo 0.0

A lejon korniza e falimentimit refuzimin nga debitori të

kontratave të rënda? Po 1.0

A lejon korniza e falimentimit shmangien e

transaksioneve preferenciale? Po 1.0

A lejon korniza e falimentimit shmangien e

transaksioneve të nënvlerësuara? Po 1.0

A parasheh korniza e falimentimit mundësinë që debitori

të merr kredi pas fillimit të procedurave të falimentimit? Po 1.0

A u cakton korniza e falimentimit prioritet kredive pas

fillimit?

(b) Po, mbi kreditorët e thjeshtë

të pasiguruar por jo mbi

kreditorët e siguruar

1.0

Indeksi i riorganizimit të procedurave (0-3) 3.0

18

Cilët kreditorë votojnë për planin e propozuar të

riorganizimit?

(b) Vetëm kreditorët të drejtat e

të cilëve preken nga plani i

propozuar

1.0

A kërkon korniza e falimentimit që kreditorët

mospajtues në riorganizim të marrin së paku aq sa do të

merrnin me likuidim?

Po 1.0

A janë kreditorët të ndarë në klasa për qëllime të votimit

për planin e riorganizimit, a voton secila klasë ndaras dhe

a trajtohen kreditorët në të njëjtën klasë barabartë?

Po 1.0

Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve (0-4) 2.0

A kërkon korniza e falimentimit aprovimin e kreditorëve

për përzgjedhjen ose emërimin të përfaqësuesit të

falimentimit?

Jo 0.0

A kërkon korniza e falimentimit aprovimin e kreditorëve

për shitjen e aseteve thelbësore të debitorit? Jo 0.0

A parasheh korniza e falimentimit që kreditori ka të

drejtë të kërkojë informata nga përfaqësuesi i

falimentimit?

Po 1.0

A parasheh korniza e falimentimit që kreditori ka të

drejtë kundërshtojë vendimet për pranim ose refuzim të

pretendimeve të kreditorëve?

Po 1.0

Shënim: Edhe nëse korniza ligjore e ekonomisë përfshin dispozita lidhur me procedurat e falimentimit (likuidim ose riorganizim), ekonomia merr 0 pikë në indeksin e

fuqisë së kornizës së falimentimit, nëse indikatorët e kohës, kostos dhe rezultatit regjistrohen si “pa praktikë”.

19

2. Tabela e reformave #2: Përmirësimet e procesit ekzistues

Indikatori Sqarimi

Organi

ekzekutues

Baza ligjore

ose

operacionale

Reforma që

duhet

ndërmarrë

(p.sh.

eliminimi,

riorganizimi,

asnjë

ndryshim)

Mekanizmi për

t’u reformuar

Ndryshim i

(L)igjit,

ndryshim i

(R)regullores,

përmirësim

(O)peracional

Koha për

reformë:

(S)hkurtë,

(M)esatare,

(Gj)atë12

Procedura

Zbatimi i hipotekës është procedura që do të

përdoret sepse është mënyra më e shpejtë që

huatë e bankave kthehen sipas legjislacionit të

zbatueshëm. Tutje, riorganizimi dhe likuidimi janë

skajshmërisht të rralla në Kosovë për shkak të

shumë arsyeve duke përfshirë mungesën e

ekspertizës gjyqësore, koncepteve të reja të

falimentimit, reformave gjyqësore , institucioneve

të reja, kapaciteteve njerëzore, mungesës së

praktikave të mëparshme etj., të cilat të gjithat

kanë kontribuar në praktikat e zbatimit të

hipotekës.

Rezultati Do të jetë e vështirë të gjendet një blerës

për një kompani si çështje e hapur.

Koha (në vite)

Nevojiten deri në 2 vite për të përfunduar

procedurat e zbatimit të hipotekës në

Kosovë o.

Kosto (% e

pronës)

Kosto totale e zbatimit të hipotekës do të ishte

rreth 15%. Shpenzimet kryesore do të ishin taksat

12 Shkurtë = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2018. Mesme = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2019. Gjatë = reforma zbatohet dhe validohet pas datës 1

qershor 2019.

20

e avokatit (deri në 12%), taksat e kontabilistëve

dhe ekspertëve (3%), dhe taksat e gjykatës (0.5%).

Norma e

përmbushjes

(centë në

dollarë)

39.1

Indeksi / Pyetja Përgjigjja

Organi

ekzekutues

Baza ligjore

ose

operacionale

Reforma që

duhet

ndërmarrë

(p.sh.

eliminimi,

riorganizimi,

asnjë

ndryshim)

Mekanizmi për

t’u reformuar

Ndryshim i

(L)igjit,

ndryshim i

(R)regullores,

përmirësim

(O)peracional

Koha për

reformë:

(S)hkurtë,

(M)esatare,

(Gj)atë 13

Indeksi i fuqisë së kornizës së falimentimit (0-16)

Indeksi i fillimit të procedurave (0-3)

Çfarë procedura ka në dispozicion

DEBITORI kur fillojnë procedurat e

falimentimit?

(a) Debitori

mund të kërkojë

si likuidimin

ashtu edhe

riorganizimin

Korniza e falimentimit a e lejon

KREDITORIN të paraqesë

falimentimin e debitorit?

(a) Debitori

mund të kërkojë

si likuidimin

ashtu edhe

riorganizimin

13 Shkurtë = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2018. Mesme = reforma zbatohet dhe validohet deri më 31 maj 2019. Gjatë = reforma zbatohet dhe validohet pas datës 1

qershor 2019.

21

Çfarë baza lejohen për fillimin e

procedurave të falimentimit sipas

kornizës së falimentimit?

(b) Po, por

kreditori mund

të kërkojë vetëm

likuidimin

Indeksi i menaxhimit të aseteve të debitorit (0-6)

A lejon korniza e falimentimit

vazhdimin e kontratave për furnizim

me mallra esenciale dhe shërbime

për debitorin?

Jo


refuzimin nga debitori të kontratave

të rënda?

Po


shmangien e transaksioneve

preferenciale?

Po


shmangien e transaksioneve të

nënvlerësuara?

Po

A parasheh korniza e falimentimit

mundësinë që debitori të merr kredi

pas fillimit të procedurave të

falimentimit?

Po

A u cakton korniza e falimentimit

prioritet kredive pas fillimit?

(b) Po, mbi

kreditorët e

thjeshtë të

pasiguruar por jo

mbi kreditorët e

siguruar

Indeksi i riorganizimit të procedurave (0-3)

22

Cilët kreditorë votojnë për planin e

propozuar të riorganizimit?

(b) Vetëm

kreditorët të

drejtat e të

cilëve preken

nga plani i

propozuar

A kërkon korniza e falimentimit që

kreditorët mospajtues në riorganizim

të marrin së paku aq sa do të

merrnin me likuidim?

Po

A janë kreditorët të ndarë në klasa

për qëllime të votimit për planin e

riorganizimit, a voton secila klasë

ndaras dhe a trajtohen kreditorët në

të njëjtën klasë barabartë?

Po

Indeksi i pjesëmarrjes së kreditorëve (0-4)

A kërkon korniza e falimentimit

aprovimin e kreditorëve për

përzgjedhjen ose emërimin të

përfaqësuesit të falimentimit?

Jo

A kërkon korniza e falimentimit

aprovimin e kreditorëve për shitjen e

aseteve thelbësore të debitorit?

Jo

A parasheh korniza e falimentimit që

kreditori ka të drejtë të kërkojë

informata nga përfaqësuesi i

falimentimit?

Po

A parasheh korniza e falimentimit që

kreditori ka të drejtë kundërshtojë

vendimet për pranim ose refuzim të

pretendimeve të kreditorëve?

Po

23

Shënim: Edhe nëse korniza ligjore e ekonomisë përfshin dispozita lidhur me procedurat e falimentimit (likuidim ose riorganizim), ekonomia merr 0 pikë në indeksin e

fuqisë së kornizës së falimentimit, nëse indikatorët e kohës, kostos dhe rezultatit regjistrohen si “pa praktikë”.

24

3. Tabela e reformave #3: Inventari i organeve plotësuese të përfshira në proces

Nr. Qeveria ose Organi Joqeveritar

Hapi / Procesi

1

2

3

4

5

6

25

4. Tabela e reformave #4: Formular i Planit 4 vjeçar të Veprimit (2017 – 2021)

2017 2018

N Dh J Sh M P M Q K G Sh T N Dh

1. Aktiviteti / Reforma

a. Detyra 1

b. Detyra 2

c. Detyra 3


a. Detyra 1

b. Detyra 2

c. Detyra 3


a. Detyra 1

b. Detyra 2

c. Detyra 3


a. Detyra 1

b. Detyra 2

c. Detyra 3

27

SHTOJCA I: BANKA BOTËRORE REFORMA DOMETHËNËSE 2008 - 2018

PROMOVIMI I REGJIMEVE EFIKASE TË BANKROTIT

Rregullimi efikas i falimentimit të korporatave shoqërohet me rritjen e qasjes në kredi për firmat dhe në kushte më të mira.14 Kreditorët janë më të

gatshëm të japin hua, sepse ata kanë më shumë gjasa të rimarrin kreditë e tyre. Përveç kësaj, ekonomitë që reformojnë ligjin e tyre të falimentimit për

të siguruar një mekanizëm për shpëtimin e biznesit mund të ulin normën e dështimit në mesin e firmave, të ndihmojnë në ruajtjen e një niveli më të

lartë të sipërmarrjes në ekonomi dhe në ruajtjen e vendeve të punës.15 Duke lehtësuar daljen efikase të biznesit dhe likuidimin e kompanive të

paqëndrueshme, një kornizë e falimentimit mbështet ri-shpërndarjen efikase të burimeve në të gjithë ekonominë.16

Në 2016/17 Të Bërit Biznes ka regjistruar 13 reforma që e bëjnë më të lehtë përfundimin e një biznesi. Tipari më i zakonshëm i reformës ishte futja e

një procedure riorganizimi si alternativë ndaj likuidimit. Kepi i Gjelbër, Republika Dominikane, Grenada, India, Kosova, Liberia, Malavi, Panama,

Singapori dhe Emiratet e Bashkuara Arabe miratuan rregullore ligjore që u mundësojnë palëve të përdorin procedurat e riorganizimit me qëllim të

shpëtimit të bizneseve të qëndrueshme ku ka një perspektivë për rimëkëmbje financiare.

Reforma në Kosovë është veçanërisht e rëndësishme. Një ligj gjithëpërfshirës i falimentimit, i cili u miratua në korrik të vitit 2016, paraqiti një numër

karakteristikash moderne që përputhen me praktikat e mira ndërkombëtare. Përveç vendosjes së procedurave të riorganizimit dhe likuidimit, ligji i

ofroi debitorit mundësinë për të dorëzuar një plan rehabilitimi të para-paketuar para fillimit të procedurave të riorganizimit dhe përcaktoi procedura

të përshpejtuara të falimentimit për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme. Këto elementë të rinj jo vetëm thjeshtësojnë likuidimin dhe procedurat e

riorganizimit në Kosovë në përgjithësi, por gjithashtu ka gjasa të shkurtojnë afatet kohore për përfundimin e një biznesi. Ligji gjithashtu lejon debitorin

të marrë financime të reja pas fillimit të procedurave të falimentimit për të lehtësuar operacionet e vazhdueshme, rregullon trajtimin e kontratave dhe

krijon një regjim të falimentimit ndërkufitar.

Ekonomitë me të ardhura të mesme të larta dhe të ardhura të larta kryesisht përqendruan përpjekjet e tyre në forcimin e të drejtave të kreditorëve

në procedurat e falimentimit në 2016/17. Azerbajxhani, Republika Dominikane, Grenada dhe Panama bënë ndryshime të rëndësishme në kornizën

ligjore të tyre për t'i siguruar kreditorëve masa mbrojtëse shtesë dhe për të mundësuar pjesëmarrjen e tyre në vendime të rëndësishme që prekin

interesat e tyre. Republika Dominikane dhe Grenada i dhanë kreditorëve të drejtën për të miratuar shitjen e pasurive të konsiderueshme të debitorit.

14 Cirmizi, Klapper dhe Uttamchandani 2010. 15 Klapper dhe Love 2011. 16 Për më shumë lidhur me atë se si kornizat e falimentimit prëkrahin rialokimin efikas të resurseve në të gjithë ekonominë, shih Djankov 2009, Funchal 2008, Klapper 2011 dhe Visaria

2009.

28

Azerbajxhani dhe Grenada iu dhanë kreditorëve të drejtën për të kërkuar informacion në lidhje me çështjet financiare të debitorit në çdo kohë.

Përveç kësaj, Azerbajxhani dhe Gjeorgjia i dhanë kreditorëve të drejtën për të kundërshtuar vendimin për pranimin ose refuzimin e pretendimeve të

kreditorëve.

1. Bashkimi Evropian (23): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas

ekonomive TBB 2008 – TBB 2018

Austria

= Reforma të Të Bërit Biznes që lehtësojnë të bërit biznes. = Ndryshim që e bën më të vështirë të bërit biznes.

TBB 2012: Austria ka kaluar një ligj të ri cili thjeshtëzon procedurat e

ristrukturimit dhe i jep konsideratë preferenciale interesave të debitorëve.

Belgjika


TBB 2011: Belgjika ka kaluar një ligj të ri që do të promovojë dhe

lehtësojë mbijetesën e bizneseve të qëndrueshme që përjetojnë vështirësi

financiare.

TBB 2015: Belgjika e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një

biznesi duke vendosur kërkesa të reja për nisjen e procedurave të

riorganizimit, përfshirë dorëzimin e dokumenteve të verifikuara nga

palë të jashtme.

Bullgaria


TBB 2014: Bullgaria e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke zgjeruar bazën për procedura të falimentimit dhe duke e bërë më të

lehtë zhvlerësimin e transaksioneve të dyshimta.

TBB 2012: Bullgaria e ka ndryshuar ligjin për tregti për të zgjeruar të

drejtat e kreditorëve të siguruar dhe rritur transparencën e procedurave

të falimentimit.

TBB 2009: Bullgaria ka miratuar një kod të ri të procedurave civile dhe

një ligj të ri për regjistrin tregtar, duke aplikuar ndryshime që pritet të

shkurtojnë vonesat dhe të lejojnë zgjidhje më të shpejtë të bankrotit. Ndër

të tjera, ligji për regjistrin tregtar kërkon që vendimet e mëdha dhe

29

aktgjykimet e gjykatës së falimentimit të postohen në faqen e internetit të

regjistrit tregtar.

Kroacia


TBB 2014: Kroacia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

aplikuar një procedurë të përshpejtuar jashtë-gjyqësore për ristrukturim.

TBB 2008: Kroacia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

përmes ndryshimit të ligjit të saj të falimentimit duke rregulluar profesionin

e administratorëve të falimentimit.

Qipro


TBB 2016: Qipro e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

aplikuar një procedurë riorganizimi si dhe dispozita për të lehtësuar

vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të falimentimit dhe për

të lejuar pjesëmarrje më të madhe në vendimet e rëndësishme gjatë

procedurave.

Republika Çeke


TBB 2011: Republika Çeke e ka bërë më të lehtë trajtimin e

falimentimit duke aplikuar ndryshime të tjera ligjore për të kufizuar kundër

kërkesat në rastet e falimentimit dhe pezulluar për disa debitorë në

falimentim obligimin për të paraqitur bankrotimin.

TBB 2009: Republika Çeke ka fuqizuar procesin e falimentimit përmes

një ligji të ri për falimentim duke aplikuar riorganizimin si metodën e

preferuar për Përfundimin e një biznesi, duke mandatuar afate më të rrepta,

duke krijuar një regjistër elektronik të falimentimit dhe vendosur standarde

të reja kualifikimi për administratorët e besuar.

Danimarka


30

TBB 2012: Danimarka ka aplikuar rregulla të reja për riorganizimin e

kompanisë, që çoi në eliminimin e regjimit të pezullimit të pagesave.

TBB 2008: Danimarka e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

përmes legjislacionit duke transferuar disa kompetenca në procedurat e

bankrotit nga të besuarit te gjykatësit dhe duke u dhënë më shumë të

drejta kreditorëve.

Estonia


TBB 2011: Ndryshimet e ligjit të rit të Estonisë për falimentim kanë

rritur shanset që bizneset e qëndrueshme të mbijetojnë falimentimin duke

përmirësuar procedurat dhe ndryshuar kërkesat për kualifikim të

administratorëve të falimentimit.

TBB 2010: Estonia ka avancuar procesin e saj të falimentimit duke

vendosur një procedurë të re riorganizimi për të mundësuar që kompanitë

në vështirësi financiare të ristrukturojnë borgjin e tyre dhe të zbatojnë

masa tjera për të kthyer shëndetin financiar të kompanisë dhe fitimin.

Finlanda


TBB 2009: Finlanda ka avancuar procesin e falimentimit përmes

ndryshimit të ligjit për ristrukturimin e ndërmarrjeve që përshpejtojnë

dëgjimet dhe rrisin fleksibilitetin e procedurave, duke e bërë më të lehtë

për kompanitë që t’i hyjnë riorganizimit.

Franca


TBB 2012: Franca ka kaluar një ligj që lejon debitorët të zbatojnë një

plan ristrukturimi vetëm me kreditorët financiar, pa prekur kreditorët

tregtar.

31

TBB 2010: Franca e ka avancuar procesin e falimentimit duke inkurajuar

zgjidhje para falimentimit dhe eliminuar kërkesën që një ankand publik të

japë vlerësimin e aseteve të debitorit.

Gjermania


TBB 2013: Gjermania e ka fuqizuar procesin e falimentimit duke

miratuar një ligj të ri për falimentim që lehtëson ristrukturimet në gjykatë

të kompanive në vështirësi dhe rrit pjesëmarrjen e kreditorëve.

TBB 2010: Gjermania ka avancuar procesin e falimentimit përmes ligjit

për zbatimin e masave për stabilizim të tregut financiar

(Finanzmarktstabilisierungsgesetz), i cili ka hequr kërkesën për kompanitë

potencialisht të qëndrueshme që të paraqiten për falimentim të

menjëhershëm në raste të hyrjes në borxhe të tepërta.

TBB 2009: Gjermania ka ndryshuar kodin e falimentimit për të lejuar

gjykatat të pezullojnë veprimet ekzekutuese ndaj aseteve esenciale për

vazhdimin e biznesit të debitorit, duke e bërë më të lehtë mbajtjen e

biznesit në veprim.

Greqia


TBB 2013: Greqia e ka avancuar procesin e falimentimit duke shfuqizuar

procedurën e pajtimit dhe aplikuar një procedurë të re rehabilitimi.

TBB 2009: Greqia ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një

ligji të ri për bankrot që ka për qëllim ë lejojë në shumë kompani të

vazhdojnë të veprojnë - duke inkurajuar riorganizimin e kompanive në

vështirësi financiare, ruajtur asetet e biznesit, duke siguruar trajtim të

barabartë të kreditorëve dhe parandaluar shitjen veç e veç.

Hungari


32

TBB 2011: Ndryshimet e ligjit të bankrotimit në Hungari inkurajojnë

kompanitë në falimentim të marrin parasysh arritjen e marrëveshjeve me

kreditorët jashtë gjykate për të shmangur bankrotin.

TBB 2011: Hungaria ka avancuar procesin e falimentimit përmes një

ndryshimi të legjislacioni për bankrot duke u dhënë kreditorëve të siguruar

prioritet mbi sigurinë e tyre të zotuar.

Italia


TBB 2014: Italia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi përmes

një ndryshimi të kodit të bankrotimit që aplikon një periudhë pritjeje për

veprimet e ekzekutimit ndërsa debitori përgatit planin e ristrukturimit, e

bën më të lehtë konvertimin nga një lloj i procedurës së ristrukturimit në

një procedurë tjetër, lehtëson vazhdimin e operimit të debitorit gjatë

ristrukturimit dhe vendos kërkesa më të rrepta për auditorët që vlerësojnë

planin e ristrukturimit.

TBB 2012: Italia ka paraqitur procedura të ristrukturimit të borxhit dhe

riorganizimit si alternativa ndaj procedurave të bankrotit dhe u ka zgjeruar

të drejtat kreditorëve të siguruar gjatë procedurave të falimentimit.

TBB 2008: Italia e ka avancuar procesin e falimentimit përmes

legjislacionit të ri që i jep të besuarve më shumë diskrecion në likuidimin e

aseteve dhe u jep kreditorëve të drejtën për të propozuar marrëveshje për

kreditorët e tjerë që të marrin përsipër asetet në gjendje të vështirë, që

mund ta shkurtojë periudhën e likuidimit.

Letonia


TBB 2012: Letonia ka miratuar një ligj të ri për falimentim që e bën më

të efikas dhe e përshpejton procesin e falimentimit dhe aplikon një opsion

për riorganizim për kompanitë.

TBB 2011: Letonia ka aplikuar një mekanizëm për zgjidhje jashtë

gjykatës të falimentimit për të zbutur presionin ndaj gjykatave dhe ka

ngushtuar disa afate procedurale.

33

TBB 2009: Letonia ka përmirësuar sistemin e falimentimit përmes një

ligji të ri për falimentimin i cili për herë të parë lejon kompanitë në

vështirësi financiare të vazhdojnë funksionimin duke ndjekur riorganizimin,

dhe përmes standardeve më të forta të kualifikimit për administratorët e

bankrotit.

Lituania


TBB 2013: Lituania e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

vendosur se cilat raste kundër pronës së kompanisë do të dërgohen në

gjykatën e bankrotimit, duke ngushtuar kohën për vendime lidhur me

ankesat, duke shfuqizuar obligimin e gjykatës që individualisht të njoftohen

kreditorët dhe hisedarët tjerë për procedurat e ristrukturimit dhe caktimit

të afateve të reja kohore për kreditorët që të paraqesin pretendimet

TBB 2012: Lituania ka ndryshuar ligjin e riorganizimit për të

thjeshtëzuar dhe shkurtuar procedurat e riorganizimit, për tu dhënë

prioritet kreditorëve të siguruar dhe aplikuar kërkesa profesionale për

administratorët e falimentimit.

TBB 2011: Lituania ka aplikuar rregullore lidhur me administratorët e

falimentimit që caktojnë rregulla të qarta për përgjegjësi për shkelje ligji.

TBB 2010: Lituania e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

përmes ndryshimit të ligjit për bankrotimin e ndërmarrjeve.

Polonia


DB 2017: Polonia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

futur mekanizma të ri të ristrukturimit, ndryshuar procedurat e votimit për

planet e ristrukturimit dhe duke u lejuar kreditorëve pjesëmarrje më të

madhe në procedurat e falimentimit. Gjithashtu ka vendosur një regjistër

qendror të ristrukturimit dhe bankrotimit dhe ka lëshuar udhëzues për

shpërblimin e përfaqësuesve të falimentimit.

34

TBB 2013: Polonia ka fuqizuar procesin e falimentimit duke përditësuar

udhëzimet për informatat dhe dokumentet që duhet të përfshihen në

peticionin e bankrotimit dhe duke u dhënë kreditorëve të siguruar të

drejtën për të marrë përsipër pretendimet e ngarkuara me pengje

financiare në rast të likuidimit.

TBB 2012: Polonia ka ndryshuar ligjin për bankrot dhe riorganizim për

të thjeshtëzuar procedurat gjyqësore dhe dhënë më shumë të drejta

kreditorëve të siguruar.

TBB 2010: Polonia ka avancuar procesin e falimentimit përmes

ndryshimi të ligjit të bankrotimit duke aplikuar opsionin e procedurës së

riorganizimit para bankrotimit për kompanitë në vështirësi financiare.

TBB 2009: Polonia e ka përmirësuar procesin e falimentimit duke

shtrënguar kërkesat profesionale për administratorët dhe duke aplikuar

kufij më të ulët për pagesën e të besuarve.

Portugalia


TBB 2013: Portugalia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke e aplikuar një ligj të ri falimentimi që përshpejton procedurat e

likuidimit dhe krijon mekanizma të shpejtë jashtë dhe brenda gjykatës.


duke eliminuar formalitetin e publikimit të njoftimeve për falimentim në

gazeta, duke aplikuar një procedurë të shpejtë për debitorët me më pak se

5.000 Euro asete, duke zbatuar procedura të reja për të përshpejtuar

pagesat për administratorët e falimentimit dhe duke kufizuar ankesat.


përmes legjislacionit duke krijuar procedura të shpejta për likuidim

vullnetar të ndërmarrjeve komerciale.

Rumania


TBB 2016: Rumania ka përmirësuar sistemin e falimentimit duke

aplikuar afate kohore për periudhën e vëzhgimit (gjatë së cilës duhet të

TBB 2010: Rumania e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një

biznesi duke kërkuar që një përqindje e shumave të rikuperuara të

35

konfirmohet plani i riorganizimit ose të bëhet deklarata e bankrotimit) dhe

për zbatimin e planit të riorganizimit; duke aplikuar kërkesa shtesë për vota

minimale për miratimin e planit të riorganizimit; dhe duke sqaruar rregullat

për transaksionet e shfuqizueshme dhe për prioritetin e pagesës për

pretendimet e kreditorëve pas fillimit.

TBB 2012: Rumania e ka ndryshuar ligjin për falimentim për të

shkurtuar kohën e procedurave të falimentimit.

TBB 2011: Ndryshime substanciale të ligjit për bankrot të Rumanisë –

duke aplikuar, ndër të tjera, një procedurë për zgjidhje jashtë gjykatave – e

ka bërë trajtimin e falimentimit më të lehtë.

transferohet në një fond për rimbursimin e shpenzimeve të

administratorëve të falimentimit në rastet kur debitori nuk ka asete.

Republika e Sllovakisë


TBB 2013: Republika e Sllovakisë ka përmirësuar procesin e

falimentimit duke ridefinuar rolet dhe kompetencat e kreditorëve dhe të

besuarve, duke fuqizuar të drejtat e kreditorëve të siguruar dhe ridefinuar

rregullat për konvertimin e ristrukturimit në procedurë bankroti.

Sllovenia


TBB 2015: Sllovenia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke aplikuar një procedurë të thjeshtëzuar të riorganizimit për kompanitë

e vogla dhe një procedurë riorganizimi parandaluese për kompanitë e

mesme dhe të mëdha. Duke u lejuar kreditorëve pjesëmarrje më të madhe

menaxhimin e debitorit dhe duke krijuar dispozita për rritje të kapitalit

aksionar përmes këmbimeve të ekuitetit të borxhit.

TBB 2013: Sllovenia ka fuqizuar procesin e falimentimit duke kërkuar që

debitori tu ofrojë kreditorëve pagesën e së paku 50% të pretendimeve

brenda 4 viteve; duke u dhënë kompetenca më të mëdha komitetit të

kreditorëve në procedurat e bankrotit; dhe duke vendosur gjoba për

anëtarët e menaxhmentit që shkelin obligime të caktuara ose ndalesa.

36

TBB 2012: Sllovenia ka thjeshtëzuar dhe e ka bërë më efikas procesin e

falimentimit dhe ka fuqizuar kërkesat profesionale për administratorët e

falimentimit.

Spanja


TBB 2015: Spanja e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

aplikuar rregulla të reja për ristrukturimin jashtë gjykatës, duke aplikuar

dispozita të zbatueshme ndaj riorganizimeve të para-paketuara dhe duke i

bërë procedurat e falimentimit më shumë publike.

TBB 2013: Spanja ka fuqizuar procesin e falimentimit duke i bërë më të

lehta zgjidhjet, duke ofruar më shumë mbrojtje për marrëveshjet e

rifinancimit, duke lejuar konvertimet nga riorganizimi në likuidim në çdo

kohë, duke lejuar lirimin nga qëndrimi në rrethana të caktuara dhe duke

lejuar gjykatësin të përcaktojë nëse ndonjë aset i kompanisë në falimentim

është i domodoshëm për vazhdimin e funksionimit të saj.

TBB 2011: Spanja ka ndryshuar rregulloret për procedurat e

falimentimit me qëllim të reduktimit të kostos dhe kohës. Rregulloret e reja

kanë aplikuar edhe zgjidhje jashtë gjykatës.

Mbretëria e Bashkuar


TBB 2011: Ndryshimet e rregullave të falimentimit në Mbretërinë e

Bashkuar i bëjnë më efikase procedurat e bankrotimit, favorizojnë shitjen e

firmës si të tërë dhe përmirësojnë përllogaritjen e taksave të

administratorëve.

2. Vendet fqinje dhe të ndërlidhura (6): Reformat e përfundimit të një biznesi

sipas ekonomive TBB 2008 – TBB 2018 Shqipëria


37

TBB 2010: Shqipëria ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një

ligji të ri të falimentimit duke aplikuar afate kohore ligjore gjatë

procedurës së falimentimit, duke specifikuar kualifikimet profesionale për

administratorët e falimentimit, duke themeluar një agjenci për të rregulluar

profesionin e administratorëve dhe duke aplikuar një procedurë të

thjeshtëzuar të falimentimit për bizneset e vogla.

Bosnja dhe Hercegovina


TBB 2009: Bosnja dhe Hercegovina ka përmirësuar procesin e

falimentimit duke fuqizuar kërkesat profesionale për të besuarit në

bankrot.

IRJ e Maqedonisë


DB 2017: IRJ e Maqedonisë e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një

biznesi duke ndryshuar procedurat e votimit për planet e riorganizimit dhe

duke u lejuar kreditorëve pjesëmarrje më të madhe në procedurat e

falimentimit.

TBB 2015: Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë e ka bërë më të lehtë

Përfundimin e një biznesi duke vendosur një kornizë ankand elektronik të

aseteve të debitorit, duke i bërë më efikase dhe duke shtrënguar afatet

kohore për procedura të falimentimit dhe proceset e ankimimit dhe duke

krijuar një kornizë për ristrukturime jashtë gjykate.

TBB 2012: IRJ e Maqedonisë ka rritur transparencën e procedurave të

bankrotit përmes ndryshimeve të ligjeve për kompanitë dhe bankrotin.

Mali i Zi


TBB 2012: Mali i Zi ka kaluar një ligj të ri për bankroton i cili

aplikon riorganizimin dhe procedurat e likuidimit, aplikon kufizime kohore

për këto procedura dhe parasheh mundësinë për rikuperimin e

38

pretendimeve të kreditorëve të siguruar dhe zgjidhje para përfundimit të

të gjithë procedurës së bankrotimit.

Serbia


TBB 2013: Serbia ka fuqizuar procesin e falimentimit duke aplikuar

përmbaruesit privatë, reduktuar çmimet për shitjen e aseteve, ndaluar

ankesat, përshpejtuar shërbimit e procesit, dhe duke miratuar një regjistër

elektronik për vendimet gjyqësore për të bërë publike të gjitha ndalimet

për disponimin apo pengun e pronës së luajtshme ose paluajtshme.

TBB 2012: Serbia ka miratuar legjislacion që aplikon kërkesa

profesionale për administratorët dhe rregullon kompensimin e tyre.

TBB 2011: Serbia ka kaluar një ligj të ri për falimentim që aplikon

zgjidhje jashtë gjykate dhe procedurë të unifikuar të riorganizimit.

Ukraina


TBB 2014: Ukraina e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke fuqizuar të drejtat e kreditorëve të siguruar, duke aplikuar procedura

dhe mekanizma të ri për rehabilitim, duke e bërë më të lehtë zhvlerësimin

e transaksioneve të dyshimta dhe duke shkurtuar periudhat ligjore për disa

hapa të procesit të falimentimit.

TBB 2012: Ukraina ka ndryshuar legjislacionin për ekzekutim, duke

aplikuar më shumë garanci për kreditorët e siguruar.

3. Shtetet tjera (80): Reformat e përfundimit të një biznesi sipas ekonomive

TBB 2008 – TBB 2018 Argjentina


TBB 2008: Argjentina e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një

biznesi përmes ndryshimit të legjislacionit për bankrotim me qëllim

39

të ofrimit të mbrojtjes më të madhe për pretendimet e punëtorëve

dhe liruar gjykatat komerciale nga veprimet e punëtorëve.

Armenia


TBB 2012: Armenia ka ndryshuar ligjin e bankrotimit për të sqaruar

procedurat për emërimin e administratorëve të falimentimit, reduktuar

kohën për procedurat e bankrotimit dhe rregulluar shitjen e aseteve me

ankand.

TBB 2008: Armenia ka miratuar një ligj të ri për bankrotim me qëllim

të përmirësimit të procedurave të riorganizimit dhe ka caktuar kufizime

kohore për miratimin e planit të riorganizimit.

Australia


TBB 2012: Australia ka sqaruar prioritetin e pretendimeve të

kreditorëve të pasiguruar mbi të gjitha pretendimet e aksionarëve dhe ka

aplikuar rregullim të mëtejmë të profesionit të ushtruesve të falimentimit.

Azerbajxhani


TBB 2018: Azerbajxhani e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke i bërë procedurat e falimentimit më të çasshme për kreditorët dhe

duke u dhënë atyre pjesëmarrje më të madhe në procedura, duke

përmirësuar dispozitat për trajtimin e kontratave gjatë falimentimit dhe

futjes së mundësisë për të marrë financa pas nisjes.

Bahamet


TBB 2014: Bahamet kanë avancuar procesin e falimentimit duke

zbatuar rregulla për shpërblimin e likuiduesve, duke lejuar likuidimet

40

vullnetare dhe paraqitur dispozita të zhvlerësimit për transaksionet e

dyshimta.

Bjellorusia


TBB 2014: Bjellorusia ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një

ligji të ri për falimentim i cili mes tjerash, ndryshon procesin e emërimit të

administratorëve të falimentimit dhe inkurajon shitjen e aseteve në

falimentim. Ligji rregullon edhe përgjegjësinë e aksionarëve dhe drejtorëve

të kompanisë së falimentuar.

TBB 2013: Bjellorusia ka avancuar procesin e falimentimit duke liruar

pronën e cila më parë ka qenë pronë shtetërore të një kompanie të

privatizuar nga procedurat e bankrotimit, duke kërkuar që prona e

paluajtshme që nuk shitet në ankand të u ofrohet kreditorëve për blerje

dhe duke lejuar që prona e paluajtshme të shitet pa dëshmi të regjistrimit

shtetëror në ankandin e bankrotimit nëse nuk ka fonde për të paguar

regjistrimin.

TBB 2011: Bjellorusia ka ndryshuar rregulloret për aktivitetet e

administratorëve të falimentimit dhe ka fuqizuar mbrojtjen e të drejtave të

kreditorëve në bankrotim.

Benini


TBB 2017: Benini e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

futur një procedurë të re të pajtimit për kompanitë në vështirësi financiare

dhe një procedurë të thjeshtëzuar të zgjidhjeve parandaluese për kompanitë

e vogla.

Bolivia


TBB 2009: Bolivia e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një

biznesi duke pezulluar aplikacionet për ristrukturim vullnetar – duke

41

e lënë opsion të vetëm një procedurë bankrotimi e cila merr vite t

të ra kohë.

Botsvana


TBB 2008: Botsvana e ka bërë më të vështirë Përfundimin e një

biznesi përmes një ndryshimi të ligjit të punësimit duke rritur

renditjen e prioritare të përfitime të punonjësit në status të

preferuar. Përveç kësaj, ka ndryshuar ligjin për falimentim për të

kriminalizuar deklaratat e rrejshme nga një kompani e falimentuar që

mund të ndikojë në vendimin e një blerësi perspektiv se a të blejë

kompaninë si vepruese.

Brunei Darusalam


TBB 2017: Brunei Darusalam e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një

biznesi duke miratuar një ligj të ri për falimentim që ka futur një procedurë

të riorganizimit dhe ka lehtësuar vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë

procedurave të falimentimit. Brunei Darusalam gjithashtu ka futur

rregullore për praktikuesit e falimentimit.

Burundi


TBB 2012: Burundi ka ndryshuar kodin tregtar për të vendosur

procedurat e zbatimit të hipotekave.

Kepi i Gjelbër


TBB 2018: Kepi i Gjelbër e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një

biznesi duke miratuar një ligj që fut procedurën e riorganizimit dhe

lehtëson vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të

42

falimentimit. Ligji gjithashtu u lejon kreditorëve pjesëmarrje më të madhe

në vendimet e rëndësishme gjatë procedurave të falimentimit.

TBB 2012: Kepi i Gjelbër ka aplikuar kërkesa për kualifikim për

administratorët e falimentimit dhe kornizë kohore më të shkurtë për

procedurat e likuidimit.

Kamboxhia


TBB 2009: Kamboxhia e ka miratuar ligjin e parë që rregullon

bankrotimin e ndërmarrjeve private (ligji i bankrotimit 2007), i cili aplikon

një procedurë riorganizimi për të ristrukturuar kompanitë në falimentim.

Kameruni


TBB 2017: Kameruni e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke futur një procedurë të re shlyerje për kompanitë në vështirësi

financiare dhe një procedurë të thjeshtëzuar të zgjidhjes parandaluese për

kompanitë e vogla.

Republika e Afrikës Qendrore


TBB 2017: Republika e Afrikës Qendrore e ka bërë më të lehtë

Përfundimin e një biznesi duke futur një procedurë të re shlyerje për

kompanitë në vështirësi financiare dhe një procedurë të thjeshtëzuar të

zgjidhjes parandaluese për kompanitë e vogla

Çadi


TBB 2017: Çadi e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

futur një procedurë të re shlyerje për kompanitë në vështirësi financiare

43

dhe një procedurë të thjeshtëzuar të zgjidhjes parandaluese për kompanitë

e vogla.

Kili


TBB 2016: Kili e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

qartësuar dhe thjeshtëzuar dispozitat për likuidim dhe riorganizim, duke

aplikuar dispozita për të lehtësuar vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë

falimentimit, duke krijuar një zyrë publike përgjegjëse për administrimin e

përgjithshëm të procedurave të falimentimit dhe duke krijuar gjykata të

specializuara për falimentim.

Kina


TBB 2008: Kina e ka avancuar procesin e falimentimit përmes një ligji të

ri të bankrotimit të ndërmarrjeve duke aplikuar procedura riorganizimi,

duke lejuar formimin e komiteteve të kreditorëve , duke dhënë të drejta

kreditorëve të siguruar dhe duke vendosur rolin për administratorët

profesional të bankrotimit.

Kolumbia


TBB 2012: Kolumbia ka ndryshuar rregulloret për procedura të

falimentimit për të thjeshtëzuar procedurat dhe reduktuar kohën dhe

koston e tyre.

TBB 2010: Kolumbia ka avancuar procesin e falimentimit përmes disa

dekreteve që rregullojnë profesionin e administratorëve të falimentimit.

TBB 2009: Kolumbia ka përmirësuar procesin e falimentimit duke

aplikuar 2 procedura të reja – një procedurë riorganizimi për të

ristrukturuar kompanitë në falimentim dhe një procedurë obligative të

44

likuidimit – dhe duke shtrënguar kufizimet kohore për negocimin e

marrëveshjeve të riorganizimit.

Komoret


TBB 2017: Komoret e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi



kompanitë e vogla.

Republika Demokratike e Kongos


TBB 2017: Republika Demokratike e Kongos e ka bërë më të lehtë

Përfundimin e një biznesi duke futur një procedurë të re shlyerje për

kompanitë në vështirësi financiare dhe një procedurë të thjeshtëzuar të

zgjidhjes parandaluese për kompanitë e vogla.

TBB 2014: Republika Demokratike e Kongos e ka bërë më të lehtë

Përfundimin e një biznesi duke miratuar ligjin uniform OHADA për

organizimin e procedurave kolektive për shlyerjen e borgjeve. Ligji lejon

një debitor në falimentim të paraqitet për zgjidhje parandaluese, zhdëmtim

ligjor ose likuidim dhe përcakton rregulla të qarta për hapat dhe

procedurat për secilën nga opsionet në dipsozicion.

Republika e Kongos


TBB 2017: Republika e Kongos e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një

biznesi duke futur një procedurë të re shlyerje për kompanitë në vështirësi


kompanitë e vogla.

45

Bregu i Fildishtë


TBB 2017: Bregu i Fildishtë e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një



kompanitë e vogla.

Xhibuti


TBB 2014: Xhibuti e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

përmes kodit të ri tregtar, që lejon një debitor në falimentim të paraqitet

për zgjidhje parandaluese, zhdëmtim ligjor ose likuidim dhe përcakton

rregulla të qarta për hapat dhe procedurat për secilën nga alternativat në

dispozicion.

Republika Dominikane


TBB 2018: Republika Dominikane e ka bërë më të lehtë Përfundimin e

një biznesi duke e miratuar një ligj që fut procedurën e riorganizimit dhe


falimentimit. Ligji i ri u lejon kreditorëve pjesëmarrje më të madhe në

vendimet e rëndësishme gjatë procedurave të falimentimit.

Guineja Ekuatoriale


TBB 2017: Guineja Ekuatoriale e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një



kompanitë e vogla.

46

Gaboni


TBB 2017: Gaboni e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke



e vogla.

Gjeorgjia


TBB 2018: Gjeorgjia e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke i bërë procedurat e falimentimit më të çasshme për kreditorët dhe

debitorët, duke përmirësuar dispozitat për trajtimin e kontratave gjatë

falimentimit dhe duke u dhënë kreditorëve pjesëmarrje më të madhe në

vendimet e rëndësishme gjatë procedurave.

TBB 2013: Gjeorgjia ka përshpejtuar procesin e Përfundimit së një

biznesi duke vendosur ose shtrënguar kufizimet kohore për të gjitha

procedurat e lidhura me falimentimin, përfshirë ankandet.

TBB 2011: Gjeorgjia ka përmirësuar procedurat e falimentimit duke

bërë më efikas rregullimin e shitjeve në ankand.

TBB 2008: Gjeorgjia ka avancuar procesin e falimentimit përmes një

ligji të ri për falimentim duke aplikuar procedura riorganizimi dhe likuidimi,

duke shtrënguar kufizimet kohore për përfundimin e secilës fazë të

procesit të bankrotimit dhe duke zyrtarizuar dispozitat për rregullimin e

emërimit të të besuarve të bankrotimit.

Grenada


TBB 2018: Grenada e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke futur një procedurë riorganizimi për subjektet korporata. Grenada

gjithashtu ka futur dispozita që lehtësojnë vazhdimin e biznesit të debitorit

gjatë procedurave të falimentimit dhe u ka lejuar kreditorëve pjesëmarrje

47

më të madhe në vendimet e rëndësishme gjatë procedurave . Grenada

gjithashtu ka themeluar një zyrë publike përgjegjëse për administrimin e

përgjithshëm të rasteve të falimentimit.

Guineja


TBB 2017: Guineja e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi



kompanitë e vogla.

Guinea-Bisau


TBB 2017: Guinea-Bisau e ka bërë më të lehtë përfundimin e një



kompanitë e vogla.

Hong Kong SAR, Kina


TBB 2009: Hong Kong SAR, Kina, ka përmirësuar procesin e

falimentimit duke u dhënë më shumë kompetenca të besuarve, një

ndryshim që pritet të bëjë procedurën e likuidimit më efikase.

India


TBB 2018: India e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi duke

e miratuar një kod të ri falimentimi dhe bankroti që ka futur procedurën e

riorganizimit për debitorët e korporatave dhe ka lehtësuar vazhdimin e

biznesit të debitorit gjatë procedurave të falimentimit. Kjo reformë

zbatohet edhe në Delhi edhe në Mumbai.

48

TBB 2010: India e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

ngritur efektivitetin e proceseve duke reduktuar kështu kohën e kërkuar.

Izraeli


TBB 2014: Izraeli e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

përmes një ndryshimi në ligjin për kompanitë duke lejuar supozimin ose

refuzimin e kontratave ekzekutuese, duke i dhënë prioritet maksimal

kredisë pas fillimi, duke zgjatur periudhën maksimale të moratoriumit gjatë

procedurave të ristrukturimit dhe duke lejuar shitjen e aseteve të siguruara

kur është e domosdoshme për të siguruar një ristrukturim të suksesshëm.

TBB 2012: Izraeli e ka ndryshuar ligjin për gjykatat për të themeluar

gjykatën e specializuar për të trajtuar çështjet ekonomike.

Xhamajka


TBB 2016: Xhamajka e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke aplikuar një procedurë riorganizimi; aplikuar dispozita për të

lehtësuar vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të

falimentimit dhe duke u lejuar kreditorëve pjesëmarrje më të madhe në

vendimet e rëndësishme gjatë procedurave; dhe duke themeluar një zyrë

publike përgjegjëse për administrim të përgjithshëm të procedurave të

falimentimit.

Japonia


TBB 2011: Japonia e ka bërë më të lehtë trajtimin e falimentimit duke

themeluar një subjekt të ri, Korporatën e Iniciativës së Qarkullimit të

Ndërmarrjeve, për të përkrahur rivitalizimin e kompanive që vuajnë nga

borxhi i tepërt por menaxhohen profesionalisht.

49

Kazakistani


TBB 2017: Kazakistani e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke ndryshuar procedurat e votimit për planet e riorganizimit dhe ofruar

mbrojtje për kreditorët që votojnë kundër këtyre planeve. Përveç kësaj,

kreditorëve u është dhënë çasje më e madhe në informata për debitorin

gjatë procedurave të falimentimit dhe janë lejuar të ndryshojnë vendimet

që prekin të drejtat e tyre.


duke lejuar kreditorët të nisin procedurat e riorganizimit dhe duke

inkurajuar shitjen e aseteve si vepruese. Kazakistani ka përmirësuar edhe

regjimin e bankrotimit, duke autorizuar në mënyrë eksplicite financimin pas

fillimit dhe duke i dhënë prioritet para pretendimeve ekzistuese të

pasiguruara.


duke qartësuar dhe thjeshtëzuar dispozitat për likuidim dhe riorganizim,

duke aplikuar konceptin e mbledhjeve të kreditorëve, duke zgjeruar të

drejtat e kreditorëve gjatë procedurave të falimentimit, duke autorizuar

pagesën në natyrë të kreditorëve të siguruar dhe duke qartësuar procesin

për dorëzimin e pretendimeve të kreditorëve.

TBB 2013: Kazakistani ka fuqizuar procesin e falimentimit duke aplikuar

një proces të përshpejtuar rehabilitimi, zgjatur periudhën për rehabilitim,

zgjeruar kompetencat e administratorëve të falimentimit dhe përmirësuar

kërkesat për kualifikim, duke ndryshuar rregulloret lidhur me vazhdimin e

funksionimit, duke aplikuar kufizime kohore për miratimin e planit të

rehabilitimit dhe duke shtuar kërkesat për mbikëqyrje nga gjykata.

Kenia


TBB 2017: Kenia e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi duke

futur procedurën e riorganizimit, lehtësuar vazhdimin e biznesit të

50

debitorit gjatë procedurave të falimentimit dhe duke futur rregullore për

praktikuesit e falimentimit.

Republika e Koresë


TBB 2013: Koreja ka përshpejtuar procesin e falimentimit duke zbatuar

një proces të shpejtë për rehabilitimin e kompanive.

TBB 2011: Koreja e ka bërë më të lehtë trajtimin e falimentimit duke

aplikuar financimin pas dorëzimit, duke i dhënë super prioritet ri pagesës

së huave të dhëna kompanive që janë nën riorganizim.

Kuvajti


TBB 2010: Kuvajti ka avancuar procesin e falimentimit duke aplikuar një

procedurë të re ligjore që u mundëson kompanive në vështirësi financiare

në prag të falimentimit ristrukturimin.

Republika e Kirgizisë


TBB 2011: Republika e Kirgizisë i ka bërë më efikase procedurat

e falimentimit dhe ka përditësuar kërkesat për administratorët, por

formalitetet e reja të shtuara për të parandaluar keqpërdorimin e

procedurave e kanë bërë më të vështirë Përfundimin e një biznesi.

Liberia


TBB 2010: Liberia e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi duke

futur një kornizë ligjore për falimentimin e korporatave, duke e bërë

likuidimin dhe riorganizimin të disponueshëm për debitorët dhe kreditorët.

51

Malavi


TBB 2018: Malavi e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi duke

futur procedurën e riorganizimit, lehtësuar vazhdimin e biznesit të

debitorit gjatë procedurave të falimentimit dhe duke futur rregullore për

praktikuesit e falimentimit.

TBB 2012: Malavi ka miratuar rregulla të reja që parashohin kërkesa të

qarta procedurale dhe afate kohore për Përfundimin e një kompanie.

TBB 2010: Malavi ka avancuar procesin e falimentimit përmes një ligji

të ri që kufizon taksat e likuiduesit.

Malajzia


TBB 2012: Malajzia ka themeluar gjykata tregtare të dedikuara për të

trajtuar procedurat e zbatimit të hipotekës.

Mali


TBB 2017: Mali e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke



e vogla.

Mauriciusi


TBB 2014: Mauriciusi e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke aplikuar udhëzues për ristrukturimin jashtë gjykate dhe

standardizimin e procesit të regjistrimit, pezullimit dhe largimit të

ushtruesve të falimentimit.

TBB 2010: Mauriciusi ka avancuar sistemin e falimentimit përmes një

ligji të ri duke aplikuar një procedurë rehabilitimi për kompanitë si

52

alternativë për Përfundimin, duke definuar të drejtat dhe obligimet e

kreditorëve dhe debitorëve dhe duke caktuar sanksione për ata që

abuzojnë me sistemin

TBB 2008: Mauriciusi ka avancuar procesin e falimentimit përmes

legjislacionit duke e bërë procesin e shitjes së pasurisë së paluajtshme pas

mos përmbushjes së marrëveshjes së kredisë më efikas dhe më pak të

prekshëm nga abuzimet prej kreditorëve.

Meksika


TBB 2015: Meksika e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke qartësuar disa rregulla, shkurtuar zgjatjet e kohës të lejuara gjatë

riorganizimi,, lehtësuar dorëzimin elektronik të dokumenteve dhe

përmirësuar të drejtat ligjore të kreditorëve dhe palëve tjera të përfshira

në procedurat e bankrotimit. Kjo reformë zbatohet edhe në Meksiko City

edhe në Monterrey.

TBB 2009: Meksika e ka bërë riorganizimin më të qasshëm duke

ndryshuar ligjin për bankrotim për të lejuar debitorët dhe kreditorët për

të hyrë në marrëveshje riorganizimi në cilëndo fazë të procedurës së

falimentimit.

Moldavia


TBB 2016: Moldavia e ka përmirësuar sistemin e falimentimit duke

aplikuar një sistem licencimi për administratorët e falimentimit, duke

ngritur kërkesat për kualifikim për të përfshirë provimin profesional si dhe

trajnimet dhe duke themeluar organe mbikëqyrëse për të rregulluar

profesionin e administratorëve të falimentimit.

TBB 2014: Moldavia e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke aplikuar mekanizma të ri për ristrukturim, reduktuar mundësitë për

53

ankesa, shtuar dispozita për moratorium dhe themeluar periudha të rrepta

ligjore për disa faza të procedurës së falimentimit.

TBB 2013: Moldavia e ka fuqizuar procesin e falimentimit duke zgjatur

kohën e procedurës së riorganizimit dhe rafinuar kërkesat për kualifikim

për administratorë të falimentimit.

TBB 2012: Moldavia ka ndryshuar ligjin për falimentim për ti dhënë

prioritet kreditorëve të siguruar.

Mozambiku


TBB 2015: Mozambiku e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke aplikuar procedurat e riorganizimit të mbikëqyrura nga gjykata dhe

një mekanizëm për riorganizimet e para-paketuara, duke qartësuar

rregullat për emërimin dhe kualifikimin e administratorëve të falimentimit

dhe duke fuqizuar të drejtat e kreditorëve.

Namibia


TBB 2012: Namibia ka miratuar një ligj të ri për kompanitë që ka

krijuar procedura të qarta për likuidim.

Zelanda e Re


TBB 2009: Zelanda e Re ka futur një procedurë riorganizimi me qëllim

të ofrimit të një alternative ndaj likuidimit dhe maksimizimit të shanseve të

kompanisë për të vazhduar të veprojë.

Nigeri


TBB 2017: Nigeri e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke


54


e vogla.

Panama


TBB 2018: Panama e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke miratuar një ligj të ri falimentimi që fut procedurën e riorganizimit,


falimentimit. Ligji i ri gjithashtu u lejon kreditorëve pjesëmarrje më të

madhe në vendimet e rëndësishme gjatë procedurave të falimentimit dhe

rregullon praktikuesit e falimentimit.

Filipinet


TBB 2012: Filipinet kanë miratuar një ligj të ri për falimentimin që

parasheh një kornizë ligjore për likuidimin dhe riorganizimin e kompanive

me vështirësi financiare.

TBB 2010: Filipinet kanë avancuar procesin e falimentimit duke

promovuar procedurat e riorganizimit përmes aplikimit të riorganizimeve

të para-paketuara dhe duke vendosur kërkesa kualifikimi për pranuesit.

Federata Ruse


TBB 2011: Rusia ka aplikuar një seri të masave legjislative në vitin 2009

për të përmirësuar të drejtat e kreditorëve dhe sistemin e falimentimit.

TBB 2010: Rusia ka avancuar procesin e falimentimit duke aplikuar disa

ndryshime në ligjin e falimentimit për të shpejtuar procedurën e likuidimit

dhe fuqizuar statusin ligjor të kreditorëve të siguruar.

Ruanda


55

TBB 2016: Ruanda ka përmirësuar sistemin e falimentimit duke aplikuar

dispozita për transaksionet e zhvleftësueshme dhe aprovimin e planit të

riorganizimit dhe duke krijuar masa mbrojtëse shtesë për kreditorët në

procedurat e riorganizimit.

TBB 2014: Ruanda e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

përmes një ligji të ri duke qartësuar standardet për nisjen e procedurave të

falimentimit; duke parandaluar ndarjen e aseteve të debitorit gjatë

procedurave të riorganizimit; duke caktuar afate kohore të qarta për

dorëzimin e planit të riorganizimit; dhe duke zbatuar një qëndrim

automatik të veprimeve ekzekutuese të kreditorëve.

TBB 2010: Ruanda ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një

ligji të ri me qëllim të bërjes më efikase të procedurave të riorganizimit.

Samoa


TBB 2010: Samoa e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

përmes një ligji të ri për kompanitë dhe ligjit që aplikon likuidimin.

Arabia Saudite


TBB 2011: Arabia Saudite ka përshpejtuar procesin e falimentimit duke

ofruar qasje të hershme në marrëveshjet miqësore dhe duke vendosur

afate kohore për marrëveshjet për të inkurajuar kreditorët të marrin

pjesë.

TBB 2009: Arabia Saudite ka aplikuar afate të rrepta për procedurat e

bankrotimit, me rezultatin që tani ankandet e aseteve të debitorëve

ndodhin më shpejt se më parë.

Senegali


56

TBB 2017: Senegali e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi



kompanitë e vogla.

Sejshelet


TBB 2015: Sejshelet e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke aplikuar një procedurë riorganizimi, dispozita për shmangien e

transaksioneve të nënvlerësuara dhe mundësinë për të kërkuar financim

pas fillimit gjatë riorganizimit.

Sierra Leone


TBB 2012: Sierra Leone ka themeluar një gjykatë të shpejtë tregtare në

përpjekje për të përshpejtuar rastet tregtare, duke përfshirë procedurat e

falimentimit.

TBB 2010: Sierra Leone ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes

një i cili i inkurajon kompanitë në vështirësi financiare që më parë të

përpiqen të riorganizohen në vend se të shkojnë drejt në likuidim.

Singapori


TBB 2018: Singapori e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke themeluar një skemë të re të procedurave të aranzhimit me tipare të

regjimit të riorganizimit ku debitori është në posedim dhe duke futur

dispozita të zbatueshme ndaj ristrukturimeve të para paketuara.

Ishujt Solomon


57

TBB 2012: Ishujt Solomon kanë miratuar një ligj të ri që ka thjeshtëzuar

procedurat e falimentimit.

Afrika e Jugut


TBB 2012: Afrika e Jugut ka aplikuar një proces të ri të riorganizimit

për të lehtësuar rehabilitimin e kompanive në vështirësi financiare.

Shën Kits dhe Nevis


TBB 2015: Shën Kits dhe Nevis e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e

një biznesi duke aplikuar një procedurë rehabilitimi; duke aplikuar dispozita

për të lehtësuar vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë procedurave të

falimentimit dhe lejuar pjesëmarrje më të madhe të kreditorëve në

vendimet e rëndësishme gjatë procedurave; dhe duke themeluar një zyrë

publike përgjegjëse për administrimin e përgjithshëm të rasteve të

falimentimit.

Shën Vincent dhe Grenadinet


TBB 2016: Shën Vincent dhe Grenadinet e kanë bërë më të lehtë

Përfundimin e një biznesi duke aplikuar një procedurë rehabilitimit; duke

aplikuar dispozita për të lehtësuar vazhdimin e biznesit të debitorit gjatë

procedurave të falimentimit dhe lejuar pjesëmarrje më të madhe të

kreditorëve në vendimet e rëndësishme gjatë procedurave; dhe duke

themeluar një zyrë publike përgjegjëse për administrimin e përgjithshëm të

rasteve të falimentimit.

TBB 2009: Shën Vincent dhe Grenadinet kanë miratuar një ligj për

bankrotimin, grupin e parë të rregullave që rregullojnë bankrotimin e

ndërmarrjeve private që nga pavarësimi.

58

Zvicra


TBB 2015: Zvicra e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke

aplikuar një periudhë moratoriumi ndërsa kreditori është duke përgatitur

një marrëveshje lidhur me përbërjen (riorganizim), duke u lejuar

kreditorëve pjesëmarrje më të madhe në procedurat e përbërjes

(riorganizimit) dhe duke qartësuar dispozitat e Përfundimit të zbatueshme

ndaj transaksioneve të zhvleftësueshme.

TBB 2012: Zvicra ka aplikuar një kod unik të procedurës civile dhe ka

bërë një sërë ndryshimesh të ligjit federal për bankrotimet.

Taxhikistani


TBB 2010: Taxhikistani ka përmirësuar procesin e falimentimit duke

ndryshuar ligjin për falimentim për të reduktuar kohëzgjatjen dhe koston e

procedurave.

Tanzania


TBB 2014: Tanzania e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

përmes rregullave të reja që qartë i specifikojnë kërkesat profesionale dhe

shpërblimet për ushtruesit e falimentimit, duke promovuar procedurat e

riorganizimit dhe bërë më efikase procedurat e falimentimit.

Tajlanda


TBB 2018: Tajlanda e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke ndryshuar procedurat e votimit për planet e riorganizimit.

59

TBB 2017: Tajlanda e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke futur një ristrukturim të ri për kompanitë e vogla dhe të mesme dhe

duke riorganizuar dispozitat e lidhura me likuidimin e kompanive.

Togo


TBB 2017: Togo e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi duke



e vogla.

Trinidad dhe Tobago


TBB 2015: Trinidad dhe Tobago e kanë bërë më të lehtë Përfundimin e

një biznesi duke aplikuar një mekanizëm formal për rehabilitim, duke

themeluar një zyrë publike përgjegjëse për administrimin e përgjithshëm të

procedurave të falimentimit dhe duke qartësuar rregullat për emërimin e

të besuarve.

Turqia


TBB 2018: Turqia e ka bërë më të vështirë përfundimin e një

biznesi duke përfunduar aplikacionet për shtyrje të procedurave të

bankrotit të futura para dhe gjatë gjendjes së emergjencës.

Uganda


TBB 2015: Uganda e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke konsoliduar të gjitha dispozitat lidhur me falimentimin e korporatave

në një ligj, duke vendosur dispozita për administrimin e kompanive

(riorganizimin), duke qartësuar standardet për kualifikimet profesionale të

60

ushtruesve të falimentimit dhe duke aplikuar dispozita që lejojnë shmangien

e transaksioneve të nënvlerësuara

TBB 2013: Uganda ka fuqizuar procesin e falimentimit duke qartësuar

rregullat për krijimin e hipotekave, vendosur detyrat e hipotek-dhënësve

dhe hipotek-marrësve, duke definuar rregullat për përparësi, duke ofruar

mjete ligjore për hipotek-dhënësit dhe hipotek-marrësit dhe duke

vendosur kompetencat e pranuesve.

Emiratet e Bashkuara Arabe


TBB 2018: Emiratet e Bashkuara Arabe e kanë bërë më të lehtë

përfundimin e një biznesi duke miratuar një ligj falimentimi që fut

procedurat e riorganizimit dhe lehtëson vazhdimin e biznesit të debitorit

gjatë procedurave të falimentimit.

Uruguai


TBB 2010: Uruguai ka përmirësuar procesin e falimentimit përmes një

ligji të ri për falimentim që ka për qëllim mbajtjen funksionale në veprim të

një numri më të madh të kompanive në vështirësi financiare.

Uzbekistani


TBB 2013: Uzbekistani ka fuqizuar procesin e falimentimit duke

aplikuar afate të reja kohore për procedurat e falimentimit dhe afate të

reja kohore dhe procedura për ankandin e dytë dhe duke e bërë të

mundur për bizneset që të vazhdojnë funksionimin gjatë procedurave të

likuidimit.

TBB 2013: Uzbekistani e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke miratuar legjislacion për likuidim vullnetar të kompanive private.

61

Vanuatu


TBB 2017: Vanuatu e ka bërë më të lehtë përfundimin e një biznesi

duke fuqizuar dhe modernizuar kornizën ligjore në lidhje me procedurat e

likuidimit dhe falimentimit.

Vietnami


TBB 2016: Vietnami e ka bërë më të lehtë Përfundimin e një biznesi

duke qartësuar dhe thjeshtëzuar dispozitat për likuidim dhe riorganizim,

duke modifikuar standardin për fillimin e procedurave të falimentimit,

ndryshuar dispozitat për transaksionet e zhvleftësueshme, duke rregulluar

profesionin e të besuarve të falimentimit dhe duke vendosur rregulla për

menaxherët e aseteve të ndërmarrjes.

Zambia


TBB 2013: Zambia ka fuqizuar procesin e falimentimit duke aplikuar

kërkesa tjera për kualifikim për likuiduesit dhe pranuesit dhe duke

vendosur detyrime specifike dhe rregulla për shpërblimin e tyre.

reformat në të bërit biznes të bankës botërore · 1 a. hyrje qëllimi i këtij dokumenti...

Documents