materiały na kurs języka słowackiegodla osób zaangażowanych w realizację projektu

„Innowacyjna współpraca (Innowacyjny rozwój współpracy transgranicznej instytucji Województwa Śląskiego i Samorządowego Kraju Żylińskiego)"

Szczyrk 7-8 września 2011 r.

warsztatydotyczące analitycznej części dokumentu strategii

współpracy polsko-słowackiej na obszarze EUWT TRITIA

Szczyrk 9 września 2011 r.

Spis treści:Wstęp …………………………………………………… 2Fonetyka …………………………………………………… 2Pisownia …………………………………………………… 3Gramatyka …………………………………………………… 4Słownictwo …………………………………………………… 5Wybrane „falsyfikaty” ……………………………………… 6Zwroty podstawowe ……………………………………… 7- pytanie o drogę…………………………………………………… 7- zakwaterowanie/nocleg……………………………………… 7- transport …………………………………………………… 8- w podróży …………………………………………………… 8- podróż samochodem ……………………………………… 9- pieniądze/płatności ……………………………………… 10- czas, dni, liczebniki ……………………………………… 10- jedzenie, restauracja ……………………………………… 11- zdrowie …………………………………………………… 12- wypadki losowe ……………………………………… 12- góry …………………………………………………… 12- napisy …………………………………………………… 13- ubiór …………………………………………………… 13- inne …………………………………………………… 14

Projekt „Innowacyjna współpraca (Innowacyjny rozwój współpracy transgranicznej instytucji Województwa Śląskiego i Samorządowego Kraju Żylińskiego)"współfinansowany ze środków

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007-2013

WSTĘP

Gdzieś za Tatrami, wszelkiej maści Beskidami, za Wisłą i Sanem leży górzysta kraina wciśnięta między Karpaty, a Dunaj. To Słowacja. Raj dla miłośników wspaniałych widoków, gorących źródeł, głębokich lasów i mnóstwa innych rzeczy związanych z turystyką. Nie jest to jednak wszystko, co może nam ten kraj zaoferować. Słowację tworzą również mieszkający tam ludzie oraz strzeżony przez nich... język. On właśnie będzie tematem naszych rozważań.Język słowacki jest naprawdę ładnym językiem i daje niezwykłą radość z nauki. Niestety jako że leży „w cieniu” swego większego brata, języka czeskiego, trzeba się liczyć z wieloma trudnościami przy nauce. Nie dość, że mówi nim więcej ludzi, to Słowacy bez trudności zadowalają się np. filmami z czeskim dubbingiem, czeskimi wersjami stron internetowych itd. Niemniej jednak język słowacki jest piękny, a jego uczenie się sprawia dużą radość.Przejdźmy do faktów. Język słowacki zaliczany jest do zachodniego odłamu języków słowiańskich (podobnie jak polski), ale podczas gdy nasza mowa ojczysta znajduje się w grupie lechickiej, ten wraz z czeskim tworzy tzw. grupę czesko-słowacką. Jej zasadnicza cechą są pewne podobieństwa do języków południowosłowiańskich pochodzące jeszcze sprzed najazdu Madziarów na Nizinę Panońską. Rozdzielił on wtedy dwie grupy słowian, powodując ustanie wspólnych procesów językowych. Słowacja ma bardzo krótką tradycję własnej państwowości, a język literacki oraz system zapisu liczą sobie nie więcej, niż 200 lat, co poniekąd jest przyczyną faktu, iż jest to silnie zdialektyzowany język. Różnice są na tyle duże, że niekiedy sami mieszkańcy np. Bratysławy i Koszyc mają problemy z dogadaniem się między sobą, a co dopiero obcokrajowcy! Naturalnie istnieją pewne wspólne cechy poszczególnych dialektów, co pozwoliło wydzielić trzy ich duże grupy: zachodnią skierowaną w stronę czeskiego, środkową o większej liczbie cech południowosłowiańskich, no i wreszcie wschodnią zbliżoną trochę do polskiego.

FONETYKATypowy Polak wyobraża sobie język słowacki jako śmiesznie brzmiącą wariację nt. własnego języka. To poniekąd fakt, niektóre wyrazy/końcówki gramatyczne rzeczywiście powodują u nas reakcję w postaci "o rany, ale to śmiesznie brzmi!". Niestety faktem jest również to, iż słowacka wymowa jest trudna, a swym stopniem złożoności zdecydowanie przewyższa polską. Oto, co można w niej napotkać:

Samogłoski - patrząc po samym dźwięku, jest ich sześć: i, e, ä, a, o, u. ä czytane jest jako co pomiędzy "e" i "a".

Dyftongi - tych jest cztery: ie, ia, iu, uoo. Iloczas - zjawisko, które w polskim zanikło ok. XV wieku, tutaj kwitnie sobie

w najlepsze. Powoduje ono różnicowanie się samogłosek ze względu na długość ich wypowiadania. Jest to niezwykle ważne, bowiem często wypowiedzenie głoski zbyt długo lub zbyt krótko zmienia zupełnie znaczenie wyrazu. Iloczas jest częściowo ograniczany przez tzw. prawo rytmiczne. Mówi ono, że w wyrazie w dwóch następujących po sobie sylabach nie mogą znajdować się samogłoski długie (do których w tym przypadku wlicza się także dyftongi), w związku z czym musi nastąpić skrócenie tej drugiej. Swoje długie odpowiedniki posiadają wszystkie samogłoski z wyjątkiem "ä".

Samogłoski nosowe nie występują, podobnie jak w pozostałych językach słowiańskich za wyjątkiem polskiego.

Spółgłoski - tych jest łącznie 26. W ok. 3/4 pokrywają się one z polskimi. Sp. twarde š č ž dž wymawia się bardziej miękko, niż w polskim. Np. š brzmi jak

coś pomiędzy "sz" i "ś". Sp. miękkie - tych jest tylko cztery: ť, ď, ľ, ň, ale tylko ostatnia pokrywa się

z polskim. ť i ď podobne są do polskich ć i dź, natomiast ľ nie przypomina już

2

niczego :). Brzmi ono jak "l" i "j" wymawiane jednocześnie i niezwykle trudno jest się tego w ogóle nauczyć. Mi zeszło jakieś pół roku, zanim COŚ zaczęło wychodzić.

Wciąż występuje gardłowe "h", które w polskim zanikło ok. 100 lat temu. Brzmi ono jak "g" i "h" wymawiane w tym samym momencie.

Formalnie nie istnieje głoska "ł", aczkolwiek czasem można ją usłyszeć zamiast "v" (np. "domoł" zamiast "domov").

Spółgłoski zgłoskotwórcze - dwie ze spółgłosek, tj. "r" i "l" w pewnych sytuacjach zachowują się, jak samogłoski i mogą tworzyć samodzielne sylaby. W tym przypadku posiadają również swój długi odpowiednik iloczasowy, a sama właściwość pochodząca jeszcze z czasów języka praindoeuropejskiego (spotkać ją można np. w sanskrycie), umożliwia tworzenie wyrazów i całych zdań nie zawierających ani jednej samogłoski!

Akcent pada zawsze na pierwszą sylabę, a zadanie dodatkowo ułatwia nam sama pisownia, daleko mniej porąbana, niż polska, w której dość często prawdziwe miejsce akcentowania niezbyt przystaje do tego, czego nas uczą w szkole.

A oto lista głosek języka słowackiego:p b t d ť ď k g f v s z š ž ch h c dz č dž m n ň r l ľ ŕ ĺ i í e é a á o ó u ú ä ia ie iu uoo

PISOWNIAObecnie Słowacy używają do zapisu swego języka pisowni opracowanej w 1843 roku przez Ľudovita Štúra (1815 - 1856), zatem w ortografii nie zdążyły się jeszcze utworzyć na taką skalę rozmaite niedorzeczności trawiące inne języki. Oparta jest ona na opracowanym przez Jana Husa w XIII wieku alfabecie husyckim. Narodowych znaków diaktrycznych jest całkiem sporo, ponadto pojawia się kilka dwuznaków. Oto opis każdego z nich:

a - krótkie a á - długie a ä - krótkie a b - b c - c č - cz d - d lub miękkie d* ď - miękkie d dž - dż e - krótkie e é - długie e f - f g - g (występuje praktycznie tylko w wyrazach zapożyczonych) h - gardłowe h ch - polskie h i - krótkie i í - długie i ie - dyftong ie ia - dyftong ia iu - dyftong iu j - j k - k l - l, między spółgłoskami l zgłoskotwórcze, miękkie l* ľ - miękkie l ĺ - długie l zgłoskotwórcze m - m n - n lub miękkie n* ň - ń

3

o - krótkie o ó - długie o ô - dyftong uoo p - p q - kv (występuje tylko w wyrazach całkowicie obcych) r - r lub między spółgłoskami r zgłoskotwórcze ŕ - długie r zgłoskotwórcze s - s š - sz t - t lub miękkie t* ť - miękkie t u - krótkie u ú - długie u v - w, czasem czyta się jako ł w - w (tylko w wyrazach całkowicie obcych) x - ks (tylko w wyrazach zapożyczonych) y - krótkie i ý - długie i z - z ž - ż

Odnośnie gwiazdki dodanej przy literach "t", "d", "l" i "n" - otóż jeżeli są one poprzedzane przez litery "i", "í" lub "e", ulegają zmiękczeniu nieuwzględnianemu w pisowni. Jest od tego kilka wyjątków, m.in. niektóre imiona (Helena), słowa "vtedy" i "ten" oraz wyrazy zapożyczone, np. "negácia", "text". Łatwo się jednak w tym połapać. W wykazie można również dostrzec, iż na oznaczanie głoski "i" używane są dwie różne litery: "i" oraz "y". Pisownia jednego lub drugiego także nie nastręcza trudności, gdyż, oprócz końcówek gramatycznych (gdzie tak czy siak trzeba się tego nauczyć), reguły w rdzeniach tematycznych są dość proste do opanowania: po sp. miękkich jest "i", po  twardych "y", po neutralnych "y" pojawia się w tzw. wyrazach wybranych, co w praktyce oznacza niemal idealne pokrycie się z językiem polskim.Warto poruszyć jeszcze kwestię dyftongów. Otóż jako że one same zaliczane są do samogłosek długich, nie mogą wewnątrz siebie zawierać takowych. I nie zawierają. Karygodnym błędem jest przeczytanie "ié" jako "jee" (jedna sylaba), gdyż w taki dyftong zwyczajnie nie istnieje. Zatem wyraz "diéta" będzie trzysylabowy: "di-é-ta".

GRAMATYKAGramatyka języka słowackiego jest, z racji bliskości, całkiem podobna do gramatyki polskiej i Polacy nie powinni mieć większych trudności z jej opanowaniem. Zależnie od podejścia różnic może być trochę więcej (patrząc od strony końcówek) lub niezwykle mało (gdy od strony struktur gramatycznych). Ale popatrzmy, co my tu mamy:

Sześć przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, miejscownik, narzędnik. Zachował się szczątkowy wołacz, który w słowackich gramatykach lokalizowany jest między biernikiem i miejscownikiem.

Cztery czasy: przyszły, teraźniejszy, przeszły oraz rzadko używany zaprzeszły. Trzy imiesłowy przymiotnikowe i jeden przysłówkowy. Jedynie czas teraźniejszy tworzony jest za pomocą końcówek fleksyjnych.

Pozostałe - poprzez dodanie odpowiednich wyrazów. Oficjalnie zaakceptowane dwie skrócone formy zaimka zwrotnego. W polskim

mamy tylko biernikowe "się". W słowackim jest odpowiadające mu "sa" oraz celownikowe "si", które występuje u nas tylko w mowie potocznej jako "se".

Trochę inne pary identycznych końcówek w odmianie przez przypadki.

4

Do naszych czasów niektóre wyrazy zachowały jednak swe formy wołacza, uznawane jednak za odmiany mianownika. Dotyczą one głównie członków rodziny, a i tak nie zawsze są używane: Boh - Bože, človek - človeče itp. Co ciekawe, dziura po wołaczu wciąż widoczna jest w tabelach gramatycznych. Otóż Słowacy przyjęli trochę inną kolejność przypadków i traf chciał, że wołacz znalazł się tam na miejscu piątym. Obecnie została po nim jedynie luka w numeracji.Język polski posiada największą ilość wzorów deklinacyjnych, koniugacyjnych i temu podobnych ze wszystkich języków słowiańskich. W słowackim jest ich zdecydowanie mniej, nawet uwzględniwszy warianty z długą i krótką samogłoską wynikające z prawa rytmicznego. Oto przykład: Słownik języka polskiego z lat siedemdziesiątych podaje nam prawie 80 wzorów deklinacji. Język słowacki posiada ich zaledwie 22 dla wszystkich trzech rodzajów! Podobna sytuacja panuje w innych częściach mowy. Końcówki jednak bardzo dobrze pasują do polskich i przyzwyczajenie się do tego nie stanowi żadnych trudności.Istotna różnica między gramatyką polską i słowacką występuje przy imiesłowach. Nasz imiesłów przysłówkowy uprzedni jest tam imiesłowem przymiotnikowym czynnym przeszłym i odmienia się przez przypadki. Wygląda to mniej więcej tak po przełożeniu na nasz język: "zobaczywszy, zobaczywszego, zobaczywszemu itd.".

SŁOWNICTWOI tak oto dochodzimy do najbardziej zwodniczej dla Polaków części języka słowackiego, sprawiającej zarazem największą radość płynącą z nauki. Słownictwo. Oba języki wywodzą się z tego samego rdzenia i mnóstwo wyrazów ma swoje odpowiedniki w innych językach słowiańskich. Powinniśmy jednak pamiętać o złotej regule: NIGDY nie wierzcie intuicji! Oprócz takich wyrazów, występują także inne, głoska w głoskę przypominające jakiś polski, niewinny wyraz, a znaczące coś zupełnie innego. Takie niewinne zdanie, jak "szukam drogi na zachód" Słowak zrozumie jako "p*lę narkotyki na kibel". Przyznacie - niezbyt ciekawie to brzmi, o nieporozumieniach nie wspominając. W każdym razie dobra rada - na Słowacji i w Czechach przed mówieniem po polsku upewnijcie się, że wasz rozmówca zna go (w miejscowościach turystycznych, do których często zajeżdżają Polacy nie jest to problem). Jeżeli nie - NIGDY nie kierujcie się intuicją przy wyborze słownictwa. Inaczej możecie skończyć, jak pewien polski turysta, który na szlaku powiedział niczego nieświadomy do Słowaka "szukam noclegu" i dostał za to w twarz. A dlaczego? Bo "szukać" to na Słowacji, a także w Czechach, słowo, którego wydźwięk jest, mówiąc oględnie, nieprzyzwoity, a oznacza czynność wykonywaną przez zwierzęta, w tym ludzi, w celu przedłużenia gatunku. Po cóż mamy uchodzić za chamów lub być mylnie zrozumianymi, a nawet dostać w zęby, jak się ponoć zdarzyło jednemu z naszych rodaków. Więc zamiast "szukam noclegu" lepiej powiedzieć "potrzebuję noclegu". Zupełnie inne niż znane nam znaczenie ma także wyraz "droga", który po słowacku oznacza "narkotyk". Słowackie słowo oznaczające drogę brzmi "cesta".

5

Jako uzupełnienie zebrałem tutaj niewielki zestaw słowackich "false friends", czyli wyrazów, których wygląd sugeruje identyczne znaczenie, jak w polskim, a w rzeczywistości znaczących zupełnie coś innego.

WYRAZ NIE ZNACZY PRAWDZIWE ZNACZENIE

WŁAŚCIWESŁOWO

bezcenný bezcenny bezwartościowy neoceniteľnýburza burza giełda búrka

čerstvý czerstwy świeży Starýdáta data dane dátum

dedina dziedzina wieś oblasťdiván dywan kanapa koberecdroga droga narkotyk cestahora chora góra chorá

jahoda jagoda truskawka, poziomka brusnica

jar jar, wąwózwiosna (rodzaj

żeński!)úžľabina

kreslo krzesło fotel stoličkakrík krzyk krzak krikkúpa kupa zakup, kupno kopa, hrbakupé kupa przedział kopa, hrba

meškať mieszkać spóźniać się bývaťmiesto miasto miejsce mestoobchod obchód, uroczystość sklep oslava

pamätník pamiętnik pomnik denník

polnocpółnoc jako kierunek

światapółnoc jako pora dnia sever

poludniepołudnie jako

kierunek światapołudnie jako pora

dniajuh

popierať popieraćnie zgadzać się,

oponowaćpodporovať

reč rzecz mowa vecriaditeľ doradca dyrektor poradcastolica stolica krzesło hlavné mestošukať szukać plić hľadať

ubikácia ubikacja, toaletapomieszczenie

mieszkalnezáchod

vrah wróg morderca nepriateľzáchod zachód toaleta západzápach zapach smród vôňa

6

ZWROTY PODSTAWOWE

áno – tak nie - nieĎakujem. - Dziękuję.Prosím. - Proszę. (podając coś) Prosím si…/ - Proszę o…Dobré ráno! - Dzień dobry! Dovidenia! - Do widzenia!Dobrý večer! - Dobry wieczór! Dobrú noc! - Dobranoc!Ahoj! - Cześć! (nieformalne przywitanie)Ahoj! / Čav! (czyt. czau) - Cześć! (nieformalne pożegnanie)Zatiaľ! - Do zobaczenia wkrótce! Je mi to ľúto. - Przepraszam. Przykro mi.Pardon! / Prepáčte! - Przepraszam! (np. zaczepiając osobę nieznajomą)Ako sa voláš? - Jak się nazywasz? Moje meno je Anna. - Mam na imię Anna. Teší ma. - Miło cię poznać. Z kade si? - Skąd jesteś?Som z Poľska. - Jestem z Polski. Kde bývaš? - Gdzie mieszkasz?Bývam vo Varšave. - Mieszkam w Warszawie.Varšava je hlavným mestom Poľska. - Warszawa jest stolicą Polski.Koľko máš rokov? - Ile masz lat? Mám tridsať rokov. - Mam trzydzieści lat.Pracujem ako... (učiteľ). - Pracuję jako… (nauczyciel).Hovoríš po anglicky? - Czy mówi pan / pani po angielsku?Nehovorím dobre po slovensky. - Nie mówię dobrze po słowacku.Hovorím po poľsky. - Mówię po polsku.Ako sa máš? - Jak się masz? Som v poriadku, vďaka. A ty? - Dobrze, dzięki. Nerozumiem. - Nie rozumiem. Ja neviem. - Nie wiem.Hovorte pomalšie, prosím. - Proszę mówić powoli.Môžete to zopakovať, prosím? - Czy może pan / pani to powtórzyć?

PYTANIE O DROGĘAko sa dostanem do mesta? - Jak mogę dostać się do miasta?Kde je najbližšia banka? - Gdzie jest najbliższy bank?Stratil som sa. - Zgubiłem się.Hľadám ulicu Washingtona. - Szukam ulicy Waszyngtona.Ako sa volá táto ulica? - Jaka jest nazwa tej ulicy?Som cudzinec. Prosím, pomôžte mi. - Nie jestem stąd. Proszę o pomoc.Kde je poľské veľvyslanectvo? - Gdzie jest polska ambasada?Rovno. - Idź prosto. Odbočiť vľavo. - Skręć w lewo.Odbočte doprava. - Skręć w prawo. vedľa - obokoproti – naprzeciwko pred - przedza rohom - za rogiemJe to blízko. - To jest blisko.Je to ďaleko odtiaľ. - To daleko stąd.

ZAKWATEROWANIE/NOCLEGhotel – hotel rezervácia - rezerwacjarecepcia – recepcja jednolôžková izba - pokój jednoosobowydvojlôžková izba - pokój dwuosobowy s klimatizáciou - z klimatyzacjąs kúpeľňou - z łazienką nocľah s raňajkami - nocleg ze śniadaniemizbová služba - obsługa hotelowa ubytovňa - schronisko młodzieżoweMáte nejaké voľné izby? - Czy mają państwo wolne pokoje?Mám rezerváciu na meno Nowak. - Mam rezerwację na nazwisko Nowak.apartament – apartman cena zawiera - cena zahrńadodatkowe opłaty – dodatoćn dodatkowe łóżko - pristelka

7

kolacja - većera kuchnia - kuchyńa kwatera prywatna – privat lodówka - chladnićkałazienka - kupelńa na ile nocy? - na kolko noci? obiad - obed opłata uzdrowiskowa - kupelny poplatokparking – parkovisko parter - prizemiepensjonat – penzion piętro - poschodieprysznic - sprcha śniadanie - ranajky wanna - vańa zajęty - obsadenyzamrażarka – mraznićk zarezerwować pokój - rezervovat izbuzakwaterowanie – ubytovaniezakwaterować się - ubytovať sa Na ile nocy? - Na koľko noci? pokój jedno-, dwuosobowy - jedno-, dvojposteľova izba dodatkowe łóżko - pristelka prysznic - sprcha łazienka - kupeľňa kuchnia - kuchyňa śniadanie - ranajky obiad - obed kolacja - večera

TRANSPORTcestovanie – podróżowanie cesta - podróżvýlet - wycieczka, wypad služobná cesta - podróż biznesowaautobus – autobus cestujúci - pasażerhranica – granica Kde je moja batožina? - Gdzie jest mój bagaż?Môžete mi dať svoj pas, prosím? - Czy mogę prosić o pana / pani paszport?Príjemný pobyt! - Miłego pobytu!To sú moje osobné veci. - To są moje rzeczy osobiste.Mám u seba 1500 dolárov. - Mam przy sobie 1500 dolarów.Som na dovolenke. - Jestem na wakacjach. Idem do Bratislavy. - Jadę do Bratysławy.Rezervoval som hotel v centre Popradu. - Zarezerwowałem hotel w centrum Popradu.vlaková stanica - dworzec kolejowyvlak – pociąg koľaj - perononeskorenie – opóźnienie čakáreň - poczekalniaodchod – odjazd príchod - przyjazdinformačná tabuľa - tablica informacyjnaletisko – lotnisko lietadlo - samolotlet – lot odlet - odlotpríchod – przylot rezervať let - zarezerwować lotcheck-in - stanowisko odpraw prvá trieda - pierwsza klasaekonomicka trieda - klasa ekonomiczna sedadlo u okna - miejsce przy okniesedadlo na kraji - miejsce od strony korytarzalístok - bilet (autobusowy, kolejowy) letenka - bilet na samolotjednosmerny lístok - bilet w jedną stronęspiatočný cestovný lístok - bilet w obie stronyKde je pokladňa? - Gdzie jest kasa biletowa?Chcel by som si kúpiť letenku do Londyna. - Chciałbym kupić bilet do Londynu.

W PODRÓŻYpaszport - pas biuro podróży - cestovná kancelária przejście graniczne - hraničný priechod bilet na przejazd - cestovný lístok tam i z powrotem - tam a späť bilet powrotny - spiatočný lístok miejscówka – mestenka rozkład jazdy - cestovný poriadok kolej - železnica pociąg - vlak pociąg pośpieszny - rýchlik pociąg osobowy - osobný vlak dla niepalących / palących - nefajčiari, fajčiari klasa - trieda

8

miejsce sypialne, kuszetka - lôžko, ležadlo wagon restauracyjny - jedálny vozeň przesiadać się, przesiadka - prestupovať, prestupbezpośrednio – priamo spóźniać się - meškať konduktor - sprievodca podróżujący, pasażer - cestujúci stacja - stanica przystanek - zastavkakasa - pokladnica zniżka - zľava przechowalnia bagażu - úschovňa batožiny legitymacja - preukazprzystanek - zastavka skąd - odkiaľdokąd – kam przez - cezodjazd – odchod przyjazd - prichodznaleźć połączenie - vyhľadať spojenie poprzednie - predchádzajúce ważny, aktualny, obowiązujący - platny następne - nasledujúcetramwaj, kolejka podmiejska - električka widokówka – pohľadnicabezpośrednio – priamo bilet na przejazd - cestovny listok bilet powrotny - spiatoćny listok biuro podróży - cestovna kancelaria cmentarz – cintorin dokąd - kam dom handlowy - obchodny dom dworzec autobus. - atobusova stanicagdzie – kde gospoda - hostiniecgóra - hora kantor – zmenareń kasa - pokladnica kąpielisko - kupalisko klasa - trieda kolej - żeleznica konduktor - sprievodca kosztować - stat (cena) kościół - kostollegitymacja - preukaz miejscówka - mestenkanastępne - nasledujuce obowiązkowo - zavazneodjazd – odchod paszport - pas peron – nastupiste plac - namiestiepodróżujący, pasażer - cestujuci pociąg - vlak pociąg osobowy - osobny vlak poczekalnia - ćiakarńpoprzednie - predchadzajuce prosto - priamo, rovnoprzechowalnia bagażu - uschovńa batożiny przesiadać się, przesiadka - prestupovat, prestup pociąg pospieszny - rychlik przejście graniczne - hranićny priechod przez - cez przyjazd - prichod przystanek - zastavka rozkład jazdy - cestovny poriadok spóźniać się – meśkat skąd - odkialsklep - obchod stacja - stanica szukać – hladat tam i z powrotem - tam a spat teatr – divadlo tramwaj, kolejka podmiejska - elektrićka ulica główna - hlavna ulica ważny, aktualny, obowiązujący - platny widokówka - pohladnica zmek - hradzalew - vodna nadrż znaleźć połączenie - vyhladat spojeniezniżka - zlava źródło - prameń

PODRÓŻ SAMOCHODEMauto – samochód čerpacia stanica - stacja benzynowavodičský preukaz - prawo jazdyMôžem tu parkovať? - Czy mogę tu zaparkować?Chcel by som si požičať auto. - Chciałbym wypożyczyć samochód.Moje auto sa pokazilo. - Popsuł mi się samochód.Došiel nam benzín. - Zabrakło nam benzyny.Mám defekt. - Złapałem gumę.Chcel by som nahlásiť krádež. - Chciałbym zgłosić kradzież.

9

ZWROTY KTÓRE MOGĄ SIE PRZYDAC W PODRÓŻYCześć! - Ahoj! Dzień dobry! - Dobre rano! Dobry deń! Dobranoc! - Dobru noc! Do widzenia! - Do videnia! Gdzie jest ...? - Kde je ...? Ile kosztuje .... - Kolko stoji... Jak się pan/pani nazywa? - Ako sa volate? Która godzina? - Kolko je hodin? O której godzinie? - O kolkej hodine? Przepraszam - Prepaćte Skąd - odkial Tak – Ano zamówienie - objednavkado zobaczenia - dovidenia zaliczka - zalohaszerokiej drogi - stastnu cestu zniżka - zlava promocja – akcia

PIENIĄDZE, PŁATNOŚCIhotovosť – gotówka kreditná karta - karta kredytowabankomat / ATM – bankomat banka - bankzmenáreň - kantor wymiany walutMôžem platiť kreditnou kartou? - Czy mogę zapłacić kartą kredytową?Koľko to stojí? - Ile to kosztuje?Aký je (dnes) kurz dolara? - Jaki jest (dzisiejszy) kurs dolara?

CZAS, DNI I LICZEBNIKIKoľko je hodín? - Która jest godzina?Okoľkej vlak odchádza? - O której godzinie odjeżdża pociąg?kedy? - kiedy?dnes – dzisia zajtra - jutro včera - wczorajráno - rano v popoludňajších hodinách - po południuSú štyri hodiny. - Jest 4 po południu.

DNI TYGODNIApondelok - poniedziałek utorok - worek streda - środaštvrtok - czwartek piatok – piątek sobota - sobotanedeľa - niedziela

MIESIĄCEstyczeń - január [januar] luty - február [februar] marzec - marec [marec] kwiecień - april [april] maj - maj [maj] czerwiec - jún [jun] lipiec - júl [jul] sierpień - august [august] wrzesień - september [semptember] październik - október [oktober] listopad - november [nowember] grudzień - december [december]

0 - nula1 - edna 2 - dva – 2 3 - tri 4 - štyri 5 - päť6 - šesť 3 - sedem 8 - osem 9 - deveď 10 - desať

11 - jedenásť 12 - dvanásťásť 13 - trinásť 14 - štrnásť15 - päťnásť 16 - šesťnásť 17 - sedemnásť 18 - osemnásť19 - devätnásť20 - dvadsať 30 - tridsať 40 – štyridsať 50 - pädesiat60 - šesťdesiat 70 - sedemdesiat 80 - osemdesiat 90 - deväťdesiat100 - sto 1 000 - tisíc 1 000 000 - milión

10

JEDZENIE, RESTAURACJAMám hlad. - Jestem głodny.Mám smäd. - Jestem spragniony.Môžete mi odporučiť lacnú reštauráciu? - Czy może mi pan / pani polecić jakąś tanią restaurację?Tento stôl je rezervovaný. - Ten stolik jest zarezerwowany.Môžem poprosiť jedálny lístok, prosím? - Czy mogę prosić o menu?Môžem zobrat vašu objednávku? - Czy mogę przyjąć zamówienie?Môžem poprosiť účet, prosím? - Czy mogę prosić o rachunek?Toto nie je to, čo som si objednal. - To nie jest moje danie.Dobrú chuť! - Smacznego!Na zdravie! - Na zdrowie! (toast)Nechajte si drobné. - Reszty nie trzeba.stôl pre dve / tri osoby - stół dla jednej / dwóch osóbnôž – nóż vidlička – widelec tanier - talerzhranolky – frytki zemiaky – ziemniaki cestoviny / rezance - makaronryža – ryż kurča – kurczak bravčové mäso – wieprzowinazelenina – warzywa morka – indyk polievka – zupahovädzie mäso – wołowinanárodné jedlo - tradycyjna potrawa narodowaperlivá minerálna voda - woda mineralna gazowananeperlivá minerálna voda - woda mineralna niegazowanadžús – sok káva – kawa čaj – herbata cukor - cukiersoľ – sól korenie – pieprz pivo – piwo víno - winovodka – wódkaartykuły spożywcze - potraviny pub, wyszynk - vyčap herbata - čaj bułka - žemľa powidło - lekvár jajko - vajce puszka - plechovka warzywa - zelenina lody - zmrzlina truskawka, poziomka - jahoda kanapka - obložený chlebíček jajecznica - praženica parówki - párky zupa - polievka sos – omačka

ZDROWIE (A RACZEJ JEGO BRAK) Proszę wezwać pogotowie - Zavolajte, prosím, pohotovosť przychodnia - ambulancia przychodnia dentystyczna - zubna ambulancia apteka - lekareň szpital - nemocnica gorączka - teplota opatrunek - obväz Proszę rozebrać się do pasa - Vyzlečte sa do pása Jestem w ciąży - Som tehotná ubezpieczenie - poisťenie pieniądze - peniaze kantor wymiany walut - zmenareň numer konta - čislo učtu Necítim sa dobre. - Źle się czuję.Bolí ma brucho. - Boli mnie brzuch. Mám horúčku. - Mam gorączkę.Myslím, že mám nádchu. - Chyba się przeziębiłem.Kde nájdem doktora? - Gdzie znajdę lekarza?Zavolajte lekára, prosím! - Proszę zadzwonić po lekarza!

W RAZIE CHOROBYapteka - lekareń boli mnie głowa - boli ma hlavagorączka - teplota jestem ranny - som zranenyjestem w ciąży - som tehotna kantor wymiany walut - zmenareń

11

krople – kvapky lekarstwo - lieklekarz – lekar numer konta - ćislo ućtuopatrunek - obvaz pieniądze - peniaze proszę wezwać pogotowie - zavolajte, prosim, pohotovost przychodnia - ambulancia przychodnia dentystyczna - zubna ambulancia proszę rozebrać się do pasa - vyzlećte sa do pasa szpital - nemocnica ubezpieczenie - poistenie uderzyłem się - omdlel som upadłem - spadol somzastrzyk – injekcia

WYPADKI LOSOWEOkradli ma. - Zostałem okradziony.Stratil som peniaze. - Zgubiłem pieniądze.Moje doklady boli ukradnuté. - Skradziono mi dokumenty.Zavolajte políciu, prosím! - Proszę zadzwonić na policję!Kde je najbližšia policajná stanica? - Gdzie jest najbliższy komisariat policji?Hovorí tu niekto po poľsky? - Czy ktoś tutaj mówi po polsku?Pomoc! - Pomocy!Pozor! - Uwaga!nemocnica - szpitallekáreň - aptekaliek – lekarstwo

GÓRY grań - hrebeň szczyt, wierch, góra - štít, vrch przełęcz - sedlo ściana - stena turnia - veža stok, zbocze - svah żleb - žľab piarg, piarżysko - suť, suťovisko staw - pleso źródło - prameň drzewo - strom kozica - kamzík świstak - svisť niedźwiedź - medveď dzik - diviak Turystyka górska przewodnik górski (człowiek) - horský vodca przewodnik (człowiek, książka) - sprievodca taternik - horolezec książka wyjść - kniha vychádzok szlak czerwony, niebieski, zielony, żółty - červena, modra, zelena, žlta značka szlak znakowany - značkovaný chodník ścieżka - chodník droga - cesta ("droga" po słowacku oznacza "narkotyki") rozdroże - rázcestie trasa narciarska - lyžarská trať schronisko górskie - chata gospoda - pohostinstvo, hostinec leśniczówka - horáreň, lesovňa parking - parkovisko pole namiotowe - taborisko postaviť stan - rozbić namiot śpiwór - spaci vak plecak - batoh lina - lano raki - stúpacie železa czekan - čakan wspinać się - liezť wspinanie się po lodzie - ľadolezenie kolejka linowa - lanovka kolejka krzesełkowa - sedačkova lanowka Jaka jest prognoza pogody na dzisiaj/jutro? - Aká je predpoveď počasia na dnes/zajtra? pogoda - počasie pada deszcz - prší pada śnieg - sneží grad - ľadovec burza - búrka THS, Tatranská horská služba - Tatrzańska Służba Ratownicza zachranár - ratownik vrtuľník - śmigłowiec ratownictwo lotnicze - letecka zachrana

12

NAPISYkapiel zabroniona - zakaz kupania kontrola paszportowa - pasova kontrolaodjazd/wyjazd – vyjazd otwarte - otvoreneprzyjazd/wjazd – prijazd WC kobiety - WC żenyWC mężczyźni - WC mużi wejście - vchodwyjście – vychod zakaz palenia - zakaz fajćieniazamknięte - zatvorene

UBIÓRczapka – ciapka koszula - koselakurtka – vetrovka podkoszulek - trickopulower – pulover rękawice - rukavicespodnie – nohavice spódnica - sukńasweter – sveter szalik – śal

INNE Ako sa môžem pripojit k internetu? - Jak mogę się podłączyć do internetu?Kde je najbližšia internetová kaviareň? - Gdzie jest najbliższa kafejka internetowa?Kde si môžem požičať bicykel? - Gdzie można wypożyczyć rower?Môžem si tu nabiť svoj mobil? - Czy mogę tu naładować swoja komórkę?Mohli by ste nás odfotiť, prosím? - Czy może nam pan / pani zrobić zdjęcie?Prepáčte, kde je tu záchod? - Przepraszam, gdzie jest toaleta?Aká je predpoveď počasia na zajtra? - Jaka jest prognoza pogody na jutro?Jesteśmy zainteresowani pobytem w terminie - Mame zaujem o pobyt v termine...?Czy są wolne pokoje w terminie? - Mate volne izby v termieNiestety, nie ma wolnych pokoi w tym terminie. - Bohużial v tomto termine nemame volne izby.Niestety, wszystkie pokoje są zarezerwowane lub zajęte. - Bohużial, vśetky izby su zarezervovan alebo obsadene.Owszem, są wolne pokoje. - Samozrejme su voln izby.Na ile nocy? - Na kolko noci?Ile kosztuje pokój dwuosobowy na jedną dobę? - Kolko stoji dvojlóżkova izba na jednu noc? Czy każdy pokój posiada samodzielną łazienkę? - Ma każda izba vlastnu kupelńu?Cena zawiera również śniadanie oraz opłatę uzdrowiskową. - Cena zahrńa aj rańajky a kupelny poplatok. Cena zawiera tylko zakwaterowanie osoba/doba. - Cena zahrńa len ubytovanie osoba/noc. Prosimy obowiązkowo potwierdzić zamówienie. - Prosime zavazne potvrdit objednavku. Prosimy o wpłacenie zaliczki, która stanowi 30% ceny. - Prosime Vas o zaplatenie zalohy, ktora ćini 30% ceny.Czy można płacić kartami płatniczymi? - Możno platit platobnymi kartami?Czy Państwo akceptuje zwierzęta? - Akceptujete zvierata? Tak, oplata za psa jest 30,-Sk/dzień. - Ano, poplatok za psa je 30,-Sk/den.Jak można do Państwa dojechać? - Ako sa k Vam dostanem?Czy znajduje się w pobliżu obiektu parking strzeżony? - Nachadza sa v blizkosti objektu strażen parkovisko? Czy można u Państwa wykupić również obiady? - Możno si u Vas kupit aj obedy?

13