saqartvelos ekonomikis mimartulebebi - georgian foundation ... · saqartvelos ekonomikis...
TRANSCRIPT
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebisaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebisaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebisaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 we 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2li, #2li, #2 1
sarCevisarCevisarCevisarCevi
1. “saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb 2
2. Tavi I. mokle mimoxilva 3
3. Tavi II. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba 7
4. Tavi III. saxelmwifo finansebi 16
5. Tavi IV. fuli da finansebi 25
6. Tavi V. infrastruqtura da regionuli ganviTareba 35
7. Tavi VI. saerTaSoriso vaWroba 53
8. Tavi VII. privatizacia da warmoeba 61
9. Tavi VIII. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa 74
11. kalendari 88
12. ekonomikuri glosariumi 95
13. abreviaturebi 105
14. statistikuri danarTi 107
“tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis“tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis“tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis“tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis
qarTulqarTulqarTulqarTul----evropuli sakonsultacio centris” Sesaxebevropuli sakonsultacio centris” Sesaxebevropuli sakonsultacio centris” Sesaxebevropuli sakonsultacio centris” Sesaxeb
,,saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi” aris proeqti, romlis dafinansebas
axorcielebs ,,tasisis” programis farglebSi momuSave ,,ekonomikuri politikisa da
samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri”.
,,tasisis” programa aris evrokavSiris iniciativa romelic xels uwyobs axali
damoukidebeli qveynebsa da monRoleTs da evrokavSirs Soris ekonomikisa da politikis
dargSi urTierTobebis harmoniul ganviTarebas.
,,tasisi” grantebis formiT afinansebs “nou-haus”, rac xels uwyobs sabazro
ekonomikisa da demokratiuli sazogadoebis principebze gadasvlas. igi Zalze didi programaa
da Tavisi daarsebidan (1991) 3 000-ze meti proeqti aqvs dafinansebuli, romlis saerTo
Rirebuleba 3 290 milion ekius udris.
,,tasisi” mWidrod TanamSromlobs partnior qveynebTan da uzrunvelyofs “nou-haus”
gadmocemas evropis saxelmwifo da kerZo organizaciebis farTo speqtridan: axorcielebs
konsultaciebsa da swavlebas, sakanonmdeblo da mmarTvelobis sistemis, dawesebulebebisa da
organizaciebis gardaqmnasa da ganviTarebas, sapartnioro urTierTobebis damyarebas,
saerTaSoriso qselebis Camoyalibebas, erTobliv sacdel proeqtebs.
,,ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli
sakonsultacio centri” Seiqmna 1998 wels “tasisis” farglebSi, raTa daexmaros saqarTveloSi
ekonomikuri da samarTlebrivi reformis ganxorcielebas. centris samoqmedo gegma moicavs
“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” da, axlo momavalSi, analogiuri iuridiuli
mimoxilvis gamocemas da saqarTvelos mTavrobisTvis ekonomikuri da samarTlebriv sakiTxebSi
konsultacias.
es publikacia dafinansebulia evrokavSiris tasisis programis mier, romelic grantebis meSveobiT afinansebs axal damoukidebel qveynebSi da monRoleTSi sabazro ekonomikisa da demokratiuli sazogadoebis ganviTarebis xelSewyobis nou-haus.
“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb
2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2
Tqvens winaSea “saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” (sem) meaTe
kvartaluri gamoSveba. sem-i, romelic Seiqmna 1995 wels, qarTul da inglisur enebze
mzaddeba. misi mizania saqarTveloSi ekonomikuri reformis mimdinareobiT
dainteresebul pirebs miawodos misi msvlelobis mimoxilva. winamdebare da adreuli
gamoSvebebi (inglisur enaze) xelmisawvdomia internetis saSualebiT:
www.geplac.org
gamocema informacias Rebulobs rigi samTavrobo da arasamTavrobo
organizaciebidan, maT Soris statistikis saxelmwifo departamentidan, saqarTvelos
erovnuli bankidan, saxelmwifo socialuri uzrunvelyofis fondidan da sxva
saxelmwifo saministroebidan da departamentebidan. wyaro miTiTebulia yvelgan,
sadac ki es SesaZlebeli iyo. gansakuTrebiT unda aRiniSnos, rom informaciis
momwodeblebTan mWidro TanamSromlobis (regularuli konsultaciebis) da maTi
mxardaWeris gareSe am mimoxilvis momzadeba SeuZlebeli iqneboda. sem-is mizania,
sazogadoebisTvis xelmisawvdom informaciaze damyarebuli, ekonomikis ganviTarebis
tendenciebis damoukidebeli analizis warmodgena. garda amisa, mocemulia rCevebi
ekonomikuri politikis ganxorcielebis, ekonomikuri da sxva informaciis
Segrovebisa da gavrcelebis dargSi. gamocema miznad isaxavs saqarTveloSi mimdinare
ekonomikuri reformis mxardaWeras, masSi warmoadgenilia mxolod gamomcemelTa azri
da igi ar asaxavs evropuli komisiis, tasisis evropuli saeqsperto samsaxurisa Tu
saqarTvelos respublikis mTavrobis oficialur pozicias. mkiTxvels SeuZlia misi
citireba yovelgvari SezRudvis gareSe, im pirobiT, rom wyaro saTanadod iqneba
miTiTebuli.
damatebiTi informaciisaTvis gTxovT daukavSirdeT “saqarTvelos ekonomikis
mimarTulebebs” Semdeg misamarTze:
Tbilisi, gabriel episkoposis q. 26
tel: Tbilisi (995 32) 93 91 61 / 77 67 64
tel/faqsi: Tbilisi (995 32) 93 91 60 / 77 65 14
e-mail: [email protected]
“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” am gamoSvebaze muSaobdnen:
mixeilmixeilmixeilmixeil abramiSvili, endriu barnardi, natalia kakabaZe, dimitri qemokliZe, abramiSvili, endriu barnardi, natalia kakabaZe, dimitri qemokliZe, abramiSvili, endriu barnardi, natalia kakabaZe, dimitri qemokliZe, abramiSvili, endriu barnardi, natalia kakabaZe, dimitri qemokliZe,
danieldanieldanieldaniel linoti, qeTi msxilaZe, erekle naTaZe, veronika Snaideri, saimon stouni, linoti, qeTi msxilaZe, erekle naTaZe, veronika Snaideri, saimon stouni, linoti, qeTi msxilaZe, erekle naTaZe, veronika Snaideri, saimon stouni, linoti, qeTi msxilaZe, erekle naTaZe, veronika Snaideri, saimon stouni,
irakli wirakli wirakli wirakli wereTeli.ereTeli.ereTeli.ereTeli.
qarTul gamocemaze agreTve muSaobdnen: sofiko xmalaZe, lela RibraZe, maia sofiko xmalaZe, lela RibraZe, maia sofiko xmalaZe, lela RibraZe, maia sofiko xmalaZe, lela RibraZe, maia
kobiaSvilikobiaSvilikobiaSvilikobiaSvili
Tavi pirveli. mokle mimoxilvaTavi pirveli. mokle mimoxilvaTavi pirveli. mokle mimoxilvaTavi pirveli. mokle mimoxilva
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 3
erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba
1998 wlis saqarTvelos ekonomikuri ganviTareba ar iyo stabiluri. ruseTis
krizisis Sedegebma – transfertebis Semcirebam da ruseTidan importis mniSvnelovanma zrdam da aseve mTelma rigma qveynis Sida problemebma, romelTagan yvelaze mniSvnelovani iyo saxelmwifo xarjebis araefeqturi marTva _ erovnuli valutis 30 procentiT gaufasureba gamoiwvia. miuxedavad mravali xanmokle problemisa, eqsportze orientirebuli warmoebis perseqtiva mniSvnelovnad gaumjobesda, romelsac daxmarebis gaweva SeuZlia qveynis mimdinare angariSebisaTvis, romelic, Tavis mxriv, ramodenime wlis manZilze ganicdida mzard deficits da 1998 wlisaTvis 547 milioni amerikuli dolari Seadgina. statistikis saxelmwifo departamentis monacemebis Tanaxmad, fasebi 11 procentiT gaizarda, rac ufro didi maCvenebelia vidre wlis dasawyisSi iyo navaraudevi, magram SedarebiT naklebi vidre amas wlis bolos elodebodnen. 1998 wlis mSp 6,8 miliard lars Seadgenda, rac kvlav mosalodnelze ufro naklebi iyo, Tumca 3 procentiT meti - wina welTan SedarebiT. yvelaze swrafad mzardi seqtorebia mSenebloba, telekomunikacia da transporti. mrewveloba ganagrZobs nela Semcirebas, xolo soflismeurneobis warmoebis mkveTri dacema zogadad metad arasasurvel aminds ukavSirdeba.
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi 1998 wlis Sesworebuli biujetis Tanaxmad, Semosavali mosalodneli iyo
752,1 milioni laris odenobiT, maSin rodesac xarjebi 930,5 milioni laris odenobiT iyo dafiqsirebuli. Sesabamisad, deficiti 188,4 milion larad iyo Sefasebuli, saidanac 119 milioni lari adgilobrivi wyaroebidan unda Sevsebuliyo. 1998 wels qveynis realuri Semosavali (ucxouri grantebis CaTvliT) Seadgenda 621,9 milion lars, rac dagegmilTan SedarebiT 130,2 milioni lariT naklebi iyo. Sesabamisad, gasavlebi 797,3 milion laramde Semcirda, anu sawyisi biujetis 86 procentiT. xarjebis TiTqmis yvela kategoria 80-85 procentiT iqna Semcirebuli.
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi 1999 wlis pirvel kvartalSi saqarTvelos erovnulma bankma, romelic miznad
isaxavs ucxouri valutis gacvlis myari kursis SenarCunebasa da dabal inflacias, ganagrZo Tavisi Tavisuflad mcocavi savaluto kursis ganxorcieleba. 1999 wlis TebervalSi larsa da aSS dolars Soris valutis gacvlis Tviuri saSualo kursi 2,2763 Seadgenda, minimaluri kursi - 2,4510, 22 Tebervals dafiqsirda. 1999 wlis pirvel kvartalSi inflaciis tempi gacilebiT dabali iyo vidre 1998 wlis dekemberSi, Tumca fasebis indeqsi samomxmareblo saqonelze kvlav swrafad izrdeboda – ianvarSi gaizarda 2,6 procentiT, TebervalSi - 5 procentiT, xolo martSi ki – 1,9 procentiT.
fasebis metismeti zrdis aRkveTis mizniT saqarTvelos erovnuli banki
ganagrZobda biujetis deficitis dafinansebis mkacr politikas da Sedegad 1999 wlis pirvel kvartalSi mimoqcevaSi arsebuli fulis raodenoba ar Secvlila. 1998 wlis bolos, sabanko krizisis Sedegad, finansuri Suamavloba mniSvnelovnad daeca. 1999 wlis pirvel kvartalSi sakredito auqcionebi 60 da 90-dRian kreditebze ar Semdgara. arsebobda moTxovna 7 dRian kreditebze, vinaidan komerciul bankebs surdaT likvidurobis saWiro donis SenarCuneba. biujetis dagvianebiT damtkicebis gamo 1999 wlis dasawyisidan ar Semdgara saxazino Tamasuqebis auqcioni. 1999 wlis biujeti uzrunvelyofs 9,1 milioni laris adgilobriv dafinansebas saxazino
mokle momixilvamokle momixilvamokle momixilvamokle momixilva
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 4
TamasuqebiT da 0,8 milioni laris ucxouri valis momsaxurebas, xolo saxazino Tamasuqebis auqcionebis gamarTva gaTvaliswinebulia 1999 wlis meore naxevarSi.
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
infrastruqtura: saqarTvelos infrastruqtura kvlav savalalo
mdgomareobaSia, Tumca garkveuli gaumjobeseba mainc SeiniSneba. baqosa da dasavleT saqarTveloSi axlad agebul terminals Soris damakavSirebeli navTobsadeni sruli datvirTviT muSaobs da navTobkompaniebi misi simZlavris gazrdiT arian dainteresebulni. es interesi ganapiroba baqo-novorosiiskis navTobsadenze gamudmebulma Seferxebebma 1999 wlis pirvel naxevarSi da ruseTis federaciasa da CeCneTs Soris urTierTobebis CixSi moqcevam. dasasruli ar uCans mTavrobasa da navTobkompaniebs Soris mimdinare molaparakebebs imis Sesaxeb Tu rogor ganxorcieldes an ganxorcieldes Tu ara gacilebiT didi baqo-jeihanis navTobsadenis mSeneblobis dafinanseba, romelic saqarTvelos teritoriazec gaivlis.
regionuli ganviTareba: saqarTvelos ekonomikuri mimarTulebebisaTvis
GORBI-is mier Catarebuli SinameurneobaTa gamokvlevis monacemebi adasturebs adre miRebul monacemebs, romelTa mixedviT SinameurneobaTa saSualo Semosavali ufro maRalia (da umuSevrobis done SedarebiT dabali) dasavleT saqarTveloSi, aRmosavleT saqarTvelosTan SedarebiT. miuxedavad amisa, aRmosavleT saqarTveloSi mcxovrebi mosaxleoba sazogadod ufro metad emxroba mTavrobis ekonomikur politikas. TbilisSi umuSevrobis done gacilebiT ufro maRalia vidre dasavleT saqarTvelos qalaqebSi, magram Semosavali erT sul mosaxleze mainc maRalia da saSualod ojaxis finansuri mdgomareoba ukeTesia vidre sxvagan. qveynis masStabiT qalaqebSi zogadad ekonomikuri arastabilurobis gavlena ojaxis finansur mdgomareobaze sakmaod erTgvarovani Cans: 1998 wlis ganmavlobaSi aRiniSneboda saojaxo finansuri mdgomareobis gauareseba, magram gacilebiT met xalxs aqvs imedi 1999 wels am mdgomareobis gaumjobesebisa, vidre gauaresebisa.
vvvvaWrobaaWrobaaWrobaaWroba msoflio savaWro organizaciaSi gaerTianeba: wlis bolosTvis
saqarTvelos mso-Si gaerTianebis perspeqtiva saimedod gamoiyureba, rac Sedegia Zalian mniSvnelovani progresisa, romelic miRweul iqna mso-s wevr qveynebTan mravalmxrivi da ormxrivi molaparakebebis dros. Tumca, savaWro tarifebis Sesaxeb ormxrivi molaparakebebi jer isev mimdinareobs da zogierTi qveyana daTmobebs moiTxovs. dRg-sagan ganTavisufleba da saaqcizo gadasaxadebi alkoholur sasmelebsa da sigaretebze problemas warmoadgens. imisaTvis, rom ar gaWianurdes mso-Si gaerTianeba saqarTvelos mTavrobam unda miiRos kanoni sabaJos Sesaxeb, mso-s moTxovnebis gaTvaliswinebiT. gansakuTrebiT iseT sferoebSi, rogoricaa sabaJo Sefaseba, saqonlis warmoSobis wesebi da sabaJoze gatarebis gadasaxadi. Tu saqarTvelo SeZlebs am molaparakebebis droulad dasrulebas, 1999 wlis seqtembrisaTvis saqarTvelo gawevriandeba mso-Si.
eqsporti: saqarTvelos eqsportis umetesi nawili kvlavac mezobel qveynebSi
gadis, rac qarTveli eqsportiorebisaTvis teritoriuli siaxlovisa da kargi satransporto kavSirebis mniSvnelobaze miuTiTebs. am bazrebze saqarTvelos eqsports Zalian mtkivneuli dartyma miayena ruseTis ekonomikuri krizisis Sedegebma, magram amJamad aRiniSneba gacilebiT ufro daSorebul bazrebze eqsportis zrda (evrokavSiri, Sveicaria da aSS). rac Seexeba produqciis struqturas, saqarTvelos eqsportis ZiriTadi saxeobebi umjobesdeba, vinaidan didi mniSvneloba SeiZina mzardi samrewvelo dargebis produqciis eqssportma, rogoricaa sasmelebis warmoeba da manqanaTmSenebloba (romelSic saqarTvelos upiratesoba gaaCnia). aman unda
mokle mmokle mmokle mmokle momixilvaomixilvaomixilvaomixilva
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 5
gaabaTilos mrewvelobis warumatebeli dargebis (romlis subsidirebasac saxelmwifo ver axerxebs) CamorCena eqsportSi da momavalSi ufro dabalansebuli eqsportis zrdasTan migviyvanos.
importi: saqarTvelo kvlav agrZelebs sxvadasxva produqciis importirebas
mravali qveynidan. mezobeli qveynebi saqarTvelos bazris mniSvnelovan nawils floben, Tumca importis mniSvnelovani wili (romelic 1998 wlis pirvel kvartalSi TiTqmis naxevars Seadgenda) samxreT-aRmosavleT evropaze, evrokavSirze, aSS-sa da Sveicariaze modis. 1998 wlis registrirebuli importi 1 miliard amerikul dolars aRemateboda. importis SedarebiT maRali done (da savaWro deficiti) ar asaxavs saqarTvelos eqsportis arasaxarbielo mdgomareobas; igi ZiriTadi kapitalis angariSis siWarbiT aixsneba, romelic sxva qveynebidan Semosul investiciebs, kreditebsa da grantebs efuZneba. 1998 wlis pirvel kvartalSi, aRniSnuli makroekonomiuri destabilizaciis Sedegad, 1999 wels saqarTvelos ZiriTadi kapitalis angariSis zrdis tempi SesaZloa dabali iyos; Sesabamisad, 1999 wels SesaZlebelia importis Semcireba, romelic ar aris konkurentunarianobis gaumjobesebis maniSnebeli da ZiriTadi kapitalis angariSis sisusteze miuTiTebs.
privatizaciaprivatizaciaprivatizaciaprivatizacia 1999 wlis pirvel kvartalSi privatizaciis procesSi raodenobrivad didi
cvlilebebi ar yofila. ramdenime saSualo da msxvili sawarmo privatizebul iqna meoTxe nulovan auqcionze. rac Seexeba saSualo da msxvili sawarmoebis sainvesticio tenderiT gayidvas aq didi siZneleebia. saaqcio sazogadoeba "WiaTurmanganumis" aqciaTa sakontrolo paketze gamocxadebulma tenderma ver moizida myidveli xolo Tbilisis gazis gamanawilebeli kompania Tbilgazis aqciaTa sakontrolo paketis mopovebaze gamarTuli tenderis Sedegebi gauqmda.
Tumca aris imis niSnebic rom privatizaciis procesi wlis bolosaTvis ufro
nayofieri iqneba. saxelmwifo qonebis marTvis saministrom (sqms) daamtkica obieqtebis nusxa romelTa privatizeba 1999 wels aris gaTvaliswinebuli. nusxa moicavs telekomunikaciebis seqtoris or sawarmos ("saqarTvelos telekomi" da "saqarTvelos eleqtrokavSiri"), aT eleqtroenergiis generator sadgurs da eleqtroenergiis gamanawilebel aRmosavleT da dasavleT saqarTvelos kompaniebs, 33 msxvil samrewvelo sawarmos (maT Soris rusTavis "azoti", rusTavis "qimboWko", "elmavalmSenebeli", "quTaisis saavtomobilo qarxana"), jandacvis seqtoris da sarkinigzo transportis departamentis daqvemdebarebaSi myofi sawarmoebis did ricxvs.
dasaqmeba, Semosavlebi da socialuri uzrunvelyofadasaqmeba, Semosavlebi da socialuri uzrunvelyofadasaqmeba, Semosavlebi da socialuri uzrunvelyofadasaqmeba, Semosavlebi da socialuri uzrunvelyofa dasaqmebis struqtura da umuSevroba: 1998 wlis ganmavlobaSi saqarTveloSi
samuSao Zala Semcirda da wlis bolosaTvis daaxloebiT 2 milioni adamiani iyo dasaqmebuli (saerTaSoriso Sromis organizaciis gansazRvrebis mixedviT). dasaqmebulTa Soris TviTdasaqmebulTa wili kvlavindeburad didia, Tumca ki klebulobs da 1998 wlis dasasrulisaTvis daaxloebiT 60 procenti Seadgina. TviTdasaqmebulTagan gadasaxadebis mokrebis efeqturi meqanizmis ararsebobam gamoiwvia gadasaxadebis Tavidan acileba. TviTdasaqmebulTa udidesi wili (87 procentamde) soflismeurneobaze modis. ssd-s SinameurneobaTa gamokvlevis Tanaxmad, umuSevrobis done 1998 wlis bolos 12,5 procents Seadgenda. umuSevarTaTvis gankuTvnili daxmarebis moculobis simciris gamo da vinaidan registracia samuSaos SovnaSi didad ar exmareba umuSevrebs, bevri adamiani ar Tvlis saWirod gaiaris registracia rogorc umuSevarma.
mokle momixilvamokle momixilvamokle momixilvamokle momixilva
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 6
xelfasebi: 1998 wlis seqtembris Semdeg sabiujeto organizaciebSi dasaqmebulTa xelfasebi 18-dan 66 laramde farglebSi iyo moqceuli. 1998 wlis meoTxe kvartlis bolosaTvis Tviuri saSualo xelfasi mTels ekonomikaSi 60,3 lars da 1999 wlis pirveli kvartlis bolos ki 68,8 lars Seadgenda. 1999 wlis pirvel kvartalSi sabiujeto organizaciebSi dasaqmebulTa xelfasebis davalianeba kvlav grovdeboda.
Semosavlebis ganawileba: TviTdasaqmebulTa Semosavlebs mniSvnelovani
adgili ukavia saojaxo biujetSi. Tumca, Tu soflis mosaxleobas arafuladi Semosavali fuladi Semosavlis garkveuli kompensaciis saSualebas aZlevs, qalaqis mosaxleobisaTvis xelfasi Semosavlis ZiriTad wyaros warmoadgens. dabali fuladi Semosavlis mqone Raribi ojaxebisaTvis arafuladi Semosavlebi aseve xelmiuwvdomelia. arsebobs ukiduresi uTanasworoba Semosavlebis ganawilebaSi.
socialuri uzrunvelyofa: saxelmwifo socialuri daxmareba, romelic
Seiqmna 1998 wels, warmoadgens uRaribesi pensionerebis dasaxmareblad Seqmnil sistemas, Tumca TiTqmis SeqmnisTanave am organizacis davalianebebi daugrovda. 1998 wlis meoTxe kvartlis bolosaTvis mxolod 2 100 adamians eZleoda umuSevrobis daxmareba da 1998 wlis pirveli kvartlis dasasruls ki 1 900. sapensio sistemis dafinanseba PAYG–is safuZvelze xorcieldeba, romlis mixedviTac pensia damokidebulia xelfasidan gadasaxadis akrebaze. es pensionerTa umravlesobas fiqsirebuli 14 laris odenobis pensiiT uzrunvelyofs. damokidebulebis dabali koeficienti, Canacvlebis dabali koeficienti da xelfasidan gadasaxadebis Segrovebis dabali maCvenebeli sapensio sistemis umTavres problemas warmoadgens. winaswari gaangariSebis mixedviT, 1998 wlis sapensio davalianebebma 49 milion lars gadaaWarba da 17 milioni laris davalianeba dagrovda maisis bolomde. 1998 wlis oqtomberSi parlamentma miiRo kanoni arasaxelmwifo pensiebis Sesaxeb, rac saqarTveloSi mravalsafexuriani sapensio sistemis Sesaqmnelad gadadgmul pirvel nabijs warmoadgens. mosalodnelia ucxour da adgilobriv kompaniebs Soris tenderis gamocxadeba erTiani kerZo sapensio sadazRveo kompaniebis dasaarseblad.
Tavi meore. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaTavi meore. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaTavi meore. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaTavi meore. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli 1999 weli 1999 weli 1999 weli, #2, #2, #2, #2 7
1998 ekonomikuri weli kidev erTi wingadadgmuli nabiji iyo miuxedavad laris
gaufasurebisa, rasac, udaod, mravali negatiuri Sedegi mohyva (romelTagan yvelaze
mwvave Raribi mosaxleobis kidev ufro gaRaribeba iyo) da misi efeqti ekonomikaze
saTanadod unda iqnes Sefasebuli. naTelia, rom krizisis mTavari Sida mizezi _
susti administracia _ ar iqna neitralizebuli. naTlad gamoCnda isic, rom
saqarTvelos saxelmwifo seqtori da saqarTvelos ekonomika aRaraa
urTierTSecvladi cnebebi. miuxedavad imisa rom saxelmwifo finansebis marTva
ukiduresad warumatebeli iyo, erovnuli statistikis Tanaxmad, ekonomika ganagrZobda
zrdas. ekonomikaSi soflis meurneobis mniSvnelovani wilis, miuxedavad, qveynis
ekonomikas aRmoaCnda unari, ukiduresad araxelsayreli amindis pirobebSi, ganegrZo
zrda. laris gaufasurebam, rac savaWro Sokma gamoiwvia, romelic ZiriTadad ruseTis
finansuri krizisis Sedegi iyo, gamoiwvia droebiTi problemebi qarTveli
eqsportiorebisaTvis, Tumca aman momavalSi unda gaaumjobesos qarTuli eqsportis
konkurentunarianoba TiTqmis yvela bazarze ruseTis garda. Sesabamisad, eqsportis
axali SesaZleblobebis gamoyenebasTan erTad mosalodnelia mimdinare angariSis
balansis mniSvnelovani gaumjobeseba. saerTod, SeiZleba iTqvas, rom wina sami wlis
SedarebiT stabilurad da mSvidobianad mimdinare movlenebma sazogadoeba bevrad
ufro mimRebluri da Seguebadi gaxada ekonomikuri realiebis cvlilebebis mimarT,
vidre es mosalodneli iyo. ekonomika Sorsaa dangrevisagan da gaaCnia aRdgenisTvis
saWiro Zala da mxardaWera.
cxrili 2.1: ekonomikis ZiriTadi indikacxrili 2.1: ekonomikis ZiriTadi indikacxrili 2.1: ekonomikis ZiriTadi indikacxrili 2.1: ekonomikis ZiriTadi indikatorebi 1998 wels.torebi 1998 wels.torebi 1998 wels.torebi 1998 wels. (aTasi aSS dolari)
mSp 6,849 (milioni larimilioni larimilioni larimilioni lari) mimdinare angariSi -547,380 importi -1,163,693
eqsporti 299,748
savaWro balansi -863,945 arafaqtoruli momsaxurebaN -35,036
faqtoruli momsaxurebaF 140,820
transfertebi 210,781
kapitalis da finansuri angariSebi 394,079 kapitalis angariSi -6,051
finansuri angariSi 400,130
wminda Secdomebi da gamotovebebi 153,300
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti SeniSvna: vaWrobis monacemebi romlebic moyvanilia cxrilSi ar SeiZleba Sedardes teqstSi moyvanil ricxvebs. Sedareba SeuZlebelia sxvadasxva samTavrobo struqturebis mowodebul winaswar monacemebs Soris mniSvnelovani gansxvavebis gamo da am monacemebis mudmivi gadamowmebis gamo. sem-is momavali gamoSvebisTvis, imedi gvaqvs, rom monacemebi dazustebuli iqneba.
1998 ekonomikuri weli1998 ekonomikuri weli1998 ekonomikuri weli1998 ekonomikuri weli
1997 wlis ekonomikis Zlieri zrda 1998 wlis pirvel kvartalSi gagrZelda.
ekonomika 11 procentiT gaizarda 1997 wlis pirvel kvartalTan SedarebiT.
problemebi daiwyo araxelsayreli amindiT da samxedroebis SeTqmulebiT dasavleT
saqarTveloSi da gagrZelda sabiujeto krizisiT da ruseTis finansuri krizisis
erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 8
negatiuri efeqtebiT. zrdis tempma daiwyo dacema da Semcirda 9 procentamde
1998 wlis pirvel naxevarSi da 7 procentamde wlis pirveli cxra TveSi.
oqtombrisTvis sabiujeto davalianebebma saSiS masStabebs miaRwia _ xelfasebi zog
SemTxvevaSi cxra Tvis ganmavlobaSi ar iyo gadaxdili. iafma rusulma importma
daipyro bazari, roca adgilobrivi sawyobebi savse iyo qarTuli, potenciurad
saeqsporto, produqciiT. Semcirda aramarto eqsportidan miRebuli Semosavlebi,
aramed ruseTSi momuSave qarTvelebis finansuri gzavnilebic. importiorebi eZebdnen
dolars ruseTSi meti saqonlis SesaZenad. am movlenebis kulminacia iyo sami wlis
ganmavlobaSi Seuryevadi laris gacvliTi kursis dacema. Sua dekemberSi laris
kursma aSS dolarTan 2,15 Seadgina. statistikis departamentis SefasebiT 1998 wels
mSp-s zrdam sami procenti Seadgina 1997 wlis 11 procentTan SedarebiT. 1998 wlis
nominaluri mSp Sefasebulia rogorc 6,8 miliardi lari.
krizisis sxva ZiriTadi indikatorebia erovnuli bankis saerTaSoriso
rezervebis mniSvnelovani Semcireba, mTavrobis sesxis gazrda, fasebi, romlebic
12 procentiT gaizarda 1998 wlis bolo TveSi, da sagareo vaWrobis deficiti,
romelic 855 milion aSS dolaramde gaizarda importis zrdis da eqsportis
Semcirebis xarjze. fiskaluri maCveneblebi ufro detalurad ganxilulia
saxelmwifo finansebissaxelmwifo finansebissaxelmwifo finansebissaxelmwifo finansebis TavSi.
miuxedavad zemoxsenebulisa, uaryofiT cvlilebebs dadebiTi mxarec gaaCnia da
Tu maT ganvixilavT rogorc stabiluri sabazro wonasworobis damyarebas SeiZleba
misasalmebelic iyos. finansurma sistemam gamoavlina unari gaeZlo aseTi
mniSvnelovani dartymebisTvis. maSin roca laris kursi 37,8 procentiT daeca aSS
dolarTan mimarTebaSi, fasebi mxolod 11 procentiT gaizarda. Sesabamisad, qveyana
bevrad konkurentunariani gaxda sasaqonlo bazrebze da gansakuTrebiT Sromis
bazarze. kapitaluri investiciebi gaormagda 1997 welTan SedarebiT da rogorc Cans
ucxoeli investorebi ar daafrTxo siZneleebma radgan am investiciebis naxevari
ucxouria. iTvleba, rom realurad investirebuli kidev ufro metia, magram amis
Sesaxeb ar aris gancxadebuli.
mSpmSpmSpmSp
statistikis saxelmwifo departamentis monacemebiT 1998 wels mSp, wina wlis
maCvenebelTan SedarebiT, gaizarda mxolod 2,9 procentiT da Seadgina 6,8 miliardi
lari. damatebuli Rirebulebis zrda dargebis mixedviT mocemulia cxrilSi 2.2.
rogorc cxrili 2.2-dan Cans mSeneblobis, transportis da komunikaciebis
seqtorebSi bevrad meti zrdaa vidre ekonomikaSi mTlianad. ssd-s SefasebiT
transportSi Seqmnili damatebiTi Rirebuleba gaizarda 41 procentiT (maSin roca
saqonlis gadazidva gaizarda 70 procentiT, mgzavrebis gadayvana ki - 16 procentiT).
zrdis maRali maCvenebeli SeiZleba mivaweroT saqarTvelos satranzito potencialis
swraf ganviTarebas rasac SesaZloa ar sdevdes zrda ekonomikis sxva seqtorebSi.
erovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobatabilurobatabilurobatabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 9
cxrili 2.2: realuri mSp-s cvlilebebi: 1998 (procenti)(procenti)(procenti)(procenti)
seqtoriseqtoriseqtoriseqtori 1998199819981998 1997199719971997----is winaaRmdegis winaaRmdegis winaaRmdegis winaaRmdeg
mrewveloba 97.7 Sinameurneobebis mier soflis meurneobis produqtebis gadamuSaveba
98.6
soflis meurneoba, metyeveoba, meTevzeoba 90.0 mSenebloba 161.8 transporti 140.6 kavSirgabmuloba 154.1 vaWroba 101.2 saxelmwifos marTva, Tavdacva, biujetis xarjebi kulturasa da socialur sferoze.
106.8
sxva seqtorebi 102.5 mSpmSpmSpmSp faqtorul fasebSi faqtorul fasebSi faqtorul fasebSi faqtorul fasebSi 102.6 wminda gadasaxadebi 107.1 mSp mSp mSp mSp 102.9
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti.
ekonomikis zrdis tempis dacema didaT ar unda iyos dakavSirebuli safinanso
krizisur. zrdis tempis Semcireba ZiriTadad momdinareobs soflis meurneobis
10-procentiani klebidan. es seqtori savaraudod yvelaze naklebad aris
damokidebuli biujetis Sesrulebaze da gacvliTi kursis wlis bolos momxdar
cvlilebebsac ar unda moexdina mniSvnelovani gavlena produqciis moculobaze. es
seqtori stabilurad izrdeboda bolo wlebis ganmavlobaSi da mSp-s erT mesameds
Seadgenda. gvalvebma ramdenadme Seamcira 1998 wlis sasoflo sameurneo produqcia da
1999 wlis dasawyisic mSrali iyo. Sesabamisad, am sferoSi ar aris mosalodneli
raime mniSvnelovani gaumjobeseba, Tumca gaumjobesebulma saeqsporto
SesaZleblobebma SeiZleba eqsportze orientirebul fermerebs ubiZgos iqiTken, rom
maT Cveulebrivze meti resursebi gamoiyenon.
adgili hqonda aseve samrewvelo produqciis moculobis Semcirebas, Tumca amas
mniSvnelovani roli ar uTamaSia mTliani ekonomikuri zrdis tempis SemcirebaSi.
Tumca, samrewvelo produqciis moculobis Semcirebas, sasoflo-sameurneosgan
gansxvavebiT, ar SeiZleba moulodneli vuwodoT, vinaidan am seqtoris ZiriTadi
problemebi _ grZelvadiani sakredito kapitalis uqonloba da araadeqvaturi
restruqturizacia _ didi xania arsebobs da kargad aris cnobili. mimdinare
movlenebma xeli Seuwyo samrewvelo krizisis gaRrmavebas. rublis gaufasurebam
uaryofiTi gavlena moaxdina mravali qarTuli sawarmos konkurentunarianobaze
ruseTis bazarze, romelic mravali sawarmosTvis erTaderT bazars warmoadgens.
garda amisa, mrewveloba ufro metad ganicdis sagadasaxado dawolas vidre
ekonomikis sxva dargebi, rac amcirebs amonagebs mrewvelobidan da Sesabamisad am
dargis mimzidvelobas investorebisTvis. meore mxriv mrewvelobis siZneleebma
mniSvnelovani gavlena moaxdina biujetis Sesrulebaze, radganac maT Soris, rogorc
aRvniSneT, mWidro kavSiri arsebos. amis sapirispirod soflis meurneoba TiTqmis ar
ibegreba.
erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 10
mSp-s daaxloebiT sami meoTxedi Seqmnilia kerZo seqtoris mier, romelSic
dakavebulia dasaqmebulTa ori mesamedi. saxelmwifo sawarmoebis wilma saqonlisa
da momsaxurebis 1998 wlis warmoebis 53 % (865 milioni lari) Seadgina, magram es ar
aris am sawarmoebis mier damatebuli Rirebulebis maCvenebeli.
cxrili 2.3: kerZo da saxelmwifo sawarmoebis Sedareba. 1998 welicxrili 2.3: kerZo da saxelmwifo sawarmoebis Sedareba. 1998 welicxrili 2.3: kerZo da saxelmwifo sawarmoebis Sedareba. 1998 welicxrili 2.3: kerZo da saxelmwifo sawarmoebis Sedareba. 1998 weli saxelmwifosaxelmwifosaxelmwifosaxelmwifo kerZokerZokerZokerZo sul/saSualosul/saSualosul/saSualosul/saSualo
sawarmoTa ricxvi sawarmoTa ricxvi sawarmoTa ricxvi sawarmoTa ricxvi 2,681 11,137 13,818 proproproproduqcia (milioni lari)duqcia (milioni lari)duqcia (milioni lari)duqcia (milioni lari) 864.9 758.4 1,623.3 produqcia erT sawarmoze (aTasi lari)produqcia erT sawarmoze (aTasi lari)produqcia erT sawarmoze (aTasi lari)produqcia erT sawarmoze (aTasi lari) 322.6 68.0 117.5 daqiravebulTa ricxvi sul (aTasi) daqiravebulTa ricxvi sul (aTasi) daqiravebulTa ricxvi sul (aTasi) daqiravebulTa ricxvi sul (aTasi) 219.5 214.7 434.2 daqirqvebulTa ricxvi erT sawarmozedaqirqvebulTa ricxvi erT sawarmozedaqirqvebulTa ricxvi erT sawarmozedaqirqvebulTa ricxvi erT sawarmoze 81.9 19.3 31.4 produqcia erT daqiravebulze (lari)produqcia erT daqiravebulze (lari)produqcia erT daqiravebulze (lari)produqcia erT daqiravebulze (lari) 3,939.7 3,532.4 3,738.3
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti
fasebifasebifasebifasebi
statistikis departamentis Tanaxmad, wliurma inflaciam 10,7 procenti Seadgina.
inflaciis Tviuri maCveneblebi moyvanilia nax. 2.1.
1998 wlis pirvel oTx TveSi fasebi nel-nela izrdeboda xilisa da bostneulis
sezonuri simciris gamo. Tebervlis piki aixsneba moulodneli deficitiT navTis
mowodebaSi, ramac samomxmareblo fasebis indeqsi 1.1 procentiT gazarda. 1998 wlis
maisidan fasebma dacema daiwyo, rac asaxavda rogorc mosaxleobis msyidvelobiTi
unaris daqveiTebas, aseve samomxmareblo bazarze iafi rusuli produqciis siWarbes.
seqtemberSi fasebma kvlav daiwyo mateba, Tumca nela. noemberSi samomxmareblo
fasebis indeqsi 1,3 procentiT naklebi iyo wlis dasawyisTan SedarebiT. magram
dekemberSi sazogadoebrivi molodinebis gauaresebam da monetaruli politikis
uecarma liberalizaciam inflaciis Tviuri da wliuri maCveneblebi Sesabamisad
12,1 da 10,7 procentamde daiyvana.
1998 wels sagadasaxado reJimSi SemoRebulma cvlilebebma gamoiwvia erTjeradi
mniSvnelovani naxtomebi zogierTi produqtis fasSi. aqcizi benzinze 15-dan
60 procentamde gaizarda ramac misi fasi 20 procentiT gazarda. fasi mosalodnel
35 %-ze naklebad gaizada, radgan benzinis mniSvnelovani nawilis importi da gayidva
sabaJo registraciis da formaluri sabuRaltro aRricxvis gverdis avliT xdeba).
zogierTi saqonlisTvis gauqmebul iqna sagadasaxado SeRavaTebi (xorbali, mazuTi),
ramac maTi fasis aweva gamoiwvia.
Seicvala agreTve saxelmwifos mier regulirebadi fasebic. agvistoSi gaizarda
eleqtroenergiis sacalo tarifi momxmarebelTa yvela jgufisaTvis 33 procentiT,
0,045 laridan 0,06 laramde kilovat saaTisTvis. saqonlis msxvil gadazidvebs
gaukeTda 10-dan 20 procentamde SeRavaTi saporto momsaxurebisaTvis. saqalaqo
qseliT miwodebuli bunebrivi gazis sacalo fasi gaizarda 0,175-dan 0,214 laramde
kubur metrze. saerTaSoriso satelefono zarebi gaiafda (1.2 - 2 lari) dsT-s gareT
yvela qveyanaSi. dsT-Tvis tarifebi odnav gaizarda. sarkinigzo gadazidvebis
tarifebi Semcirda meti klientebis mosazidad. navTobis sarkinigzo gadazidvis
tarifi Semcirda 6 aSS dolaridan 5 aSS dolaramde erT tonaze.
erovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobatabilurobatabilurobatabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 11
nax. 2.1: inflaciis Tviuri maCveneblebi 1998 welsnax. 2.1: inflaciis Tviuri maCveneblebi 1998 welsnax. 2.1: inflaciis Tviuri maCveneblebi 1998 welsnax. 2.1: inflaciis Tviuri maCveneblebi 1998 wels
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
inflac
ia, %
inflac
ia, %
inflac
ia, %
inflac
ia, %
ianv Teb mar apr maisi ivn ivl agv seqt oqt noem dek
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti
deregulacia, privatizacia da investiciebideregulacia, privatizacia da investiciebideregulacia, privatizacia da investiciebideregulacia, privatizacia da investiciebi
movlenaTa ganviTarebis sxva mniSvnelovani aspeqtia ekonomikis
privatizacia/deregulacia. marTalia nela, magram privatizaciis procesi
mimdinareobs (arsebuli aqciebis 41.5 procentia privatizirebuli). Tbilisis
eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” privatizacia umniSvnelovanesi movlena
iyo. am SemTxvevis detaluri gacnoba sainteresoa ucxoeli investorebis SesaZlo da
arsebuli problemebis dasanaxad.
CanarTi 2.1:CanarTi 2.1:CanarTi 2.1:CanarTi 2.1:
Tbilisis eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” axali mepatronisTbilisis eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” axali mepatronisTbilisis eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” axali mepatronisTbilisis eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” axali mepatronis
winaSe mdgari problemebiwinaSe mdgari problemebiwinaSe mdgari problemebiwinaSe mdgari problemebi
kompaniis 75 procenti gaiyida amerikel investorze 25 milion aSS dolarad.
bolo ramodenime weliwadSi kompaniis TanamSromelTa ricxvi aranormalurad
gaizarda. sagulisxmoa, rom mravali samuSao adgili SemoRebul iqna fiqtiurad,
imisTvis, raTa namdvil TanamSromlebs nominalur (Zalian mcire) xelfasze meti
anazRaureba mieRoT. problemis gadaWra scades moulodnelad warmatebuli
gamosyidvebiT. daaxloebiT 300 TanamSromeli daTanxmda daetovebina kompania
2000 laris kompensaciis sanacvlod. Tumca darCenil TanamSromelTa ricxvi
(daaxloebiT 2000) mainc aRemateba savaraudo optimums 600-s. kompaniis ori ZiriTadi
problemidan erT-erTia mosaxleobis dabali gadaxdisunarianoba. Tumca, rogorc Cans,
gadauxdelobis ZiriTadi mizezi argadaxdaa da ara realuri
uunaroba. es problema gadaiWreba eleqtroenergiis mricxvelebis binebidan dacul
sadarbazoebSi gataniT. es gegma unda ganxorcieldes kompaniis xarjebiT da
dasruldes 2001 wels. meore ZiriTadi problemaa momwodeblebi _ saxelmwifo
sakuTrebaSi myofi eleqtrogeneraciis kompaniebi. maTi aRWurvilobis umetesi nawili
moZvelebulia da cudad imarTeba. SeTanxmebebi eleqtroenergiis mowodebis Sesaxeb
imdenad xSirad irRveoda, rom Telasma gamoacxada, rom mas urCevnia eleqtroenergia
sazRvargareT iyidos. Tumca, gazafxulis wvimebTan da eleqtroenergiaze moTxovnis
SemcirebasTan erTad mowodeba gaumjobesda, magram ramden xans gastans aseTi
erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 12
mdgomareoba? mTlianobaSi mocemuli momentisTvis kompaniam bevrad meti daxarja
vidre miiRo. Tavidanve gaTvaliswinebuli iyo, rom sawyis etapze gasavali bevrad
meti iqneboda vidre Semosavali, magram zogierTi problema sakmaod moulodneli
aRmoCnda.
mimdinare angariSimimdinare angariSimimdinare angariSimimdinare angariSi
registrirebulma savaWro brunvam 1998 wels 1243 milioni aSS dolari Seadgina.
eqsporti Semcirda 194 milion aSS dolaramde 250 milionidan 1997 wels. importi
gaizarda 1049 milion aSS dolaramde wina wlis 944 milioni dolaridan1. mimdinare
angariSis muxlebis cvlilebebi mSp gamoxatulebaSi mocemulia cxrilSi 2.4.
cxrili 2.4: mimdinare angariSis muxlebi rogorc mSpcxrili 2.4: mimdinare angariSis muxlebi rogorc mSpcxrili 2.4: mimdinare angariSis muxlebi rogorc mSpcxrili 2.4: mimdinare angariSis muxlebi rogorc mSp----s wili. 1995s wili. 1995s wili. 1995s wili. 1995----1998199819981998 (procenti)
1995 1996 1997 1998 importi -24.8 -15.1 -21.4 -23.4 eqsporti 10.1 8.2 7.7 6.0 savaWro balansisavaWro balansisavaWro balansisavaWro balansi -14.7 -6.9 -13.7 -17.4 faqtoruli momsaxureba
-2.1 -1.6 2.6 2.8
arafaqtoruli momsaxureba
0.2 0.1 -3.0 -0.7
transfertebi 4.0 1.9 4.0 4.2 mimdinare mimdinare mimdinare mimdinare angariSiangariSiangariSiangariSi
-12.7 -6.5 -10.1 -11.0
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti/ sem-is gamoTvlebi
saqarTveloSi ekonomikuri reformebis da savaWro reJimis liberalizaciis
dawyebidan sagareo baWroba gaormagda. amave dros, vaWrobis liberalizaciam
ekonomika bevrad ufro mgrZnobiare baxada gare movlenebis mimarT. saerTaSoriso
savaluto fondis daxmarebiT laris gacvliTi kursi stabulurad iyo SenarCunebuli
sam welze meti xnis ganmavlobaSi, rac namdvilad ar uwyobda xels saqarTvelos
saeqsporto potencialis ganviTarebas. 1998 wels eqsportma savaWro brunvis mxolod
15 procenti Seadgina (energiis garda). 1999 wlis dasawyisSi eqsportis wili
vaWrobaSi gaizarda, magram es importis Semcirebis Sedegia. eqsportis rogorc mSp-s
wilis Semcireba aseve gagrZelda 1998 wels. rogorc Cans, eqsportis SesaZleblobis
srulad gamoyenebas sakmao dro sWirdeba. amasTan erTad, saqarTvelos
umniSvnelovanesi (da uaxloesi) saeqsporto bazari – ruseTi – TviTon gaxda bevrad
konkurentunariani. eqsportis zrda unda moxdes ufro daSorebul da metad momTxovn
bazrebze. marketinguli gamocdilebis deficiti erT-erTi yvelaze seriozuli
faqtoria, rac aferxebs qarTul sawarmoebs ipovnon TavianTi niSa globalur
ekonomikaSi.
importis zrdis Seneleba ar unda mivaweroT importze fizikuri moTxovnis
Semcirebas. ruseTidan importis SemTxvevaSi, daeca Semotanili saqonlis sabaJo
Rirebuleba, rac ar asaxavs fizikur moculobas. 1998 wlis meore naxevarSi importi
umniSvnelod aRemateboda wina wlis Sesabamisi periodis maCvenebels. rogorc zemoT
aRvniSneT, 1999 wlis dasawyisSi importi klebas ganicdida, magram wamaxalisebeli
1 monacemebSi ar aris CarTuli energiisa da sazRvrispira vaWroba.
erovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobatabilurobatabilurobatabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 13
niSania is, rom kleba ZiriTadad samomxmareblo saqonelze modis da ara ZiriTad
saSualebebze. navTobis did proeqtebTan dakavSirebuli importi gaizarda kidec.
meores mxriv, samomxmareblo importis Semcireba did danakargebs gamoiwvevs
biujetisTvis: sabaJo gadasaxadi da aqcizi ZiriTadad samomxmareblo saqonelzea
mimarTuli. aqcizuri Semosavlebi ZiriTadad benzinze da Tambaqoze modis. aqcizuri
markebis SemoReba Tambaqoze da alkoholur sasmelebze dRis wesrigSi iyo ori wlis
ganmavlobaSi. rogorc Cans, es imdenad didi dro aRmoCnda, rom importiorebi
seriozulad ar aRiqvamdnen am SesaZleblobas. 1999 wlis dasawyisSi aqcizuri
markebis SemoRebam Tambaqos mowodebaSi krizisi gamoiwvia. Tambaqos importi daeca da
biujetis Sesrulebas kidev erTi safrTxe Seeqmna.
importis da eqsportis amgvari ganviTarebis Sedegad 1998 wels savaWro
deficiti kvlav gaizarda rogorc nominalur (855 milioni aSS dolari) aseve mSp-s
(17,4 procenti) gamosaxulebaSi. mTavrobis valic mSp-ze Cqara izrdeboda (ixile
qvemoT qveTavi kapitalis angariSi). es garkveul safrTxes uqmnis qveynis
saerTaSoriso gadaxdisunarianobas. rac ar unda mondomebuli iyos mTavroba
droulad gadaixados saerTaSoriso valdebulebebis momsaxurebis Tanxebi, male
SeiZleba miRweul iqnes mdgomareoba roca qveynis myari valutis Semosavlebis
udidesi nawilis sazRvargareT gadaxda iqneba saWiro. es, Tavis mxriv, safrTxes
Seuqmnis erovnuli valutis stabilurobas. mimdinare angariSis gasaumjobeseblad
seriozuli yuradReba unda mieqces momsaxurebiT vaWrobis ganviTarebas.
arafaqtoruli momsaxurebis balansi mniSvnelovnad gaumjobesda 1997 wlis
Semdeg. maSin roca 1997 wels wminda gasavalma 148 milioni aSS dolari Seadgina, 1998
wels sazRvargareT gadaxdili iyo mxolod 35 milioni aSS dolari. miuxedavad imisa,
rom aq balansi mainc uaryofiTia, gaumjobeseba miuTiTebs imaze, rom momsaxureba is
sferoa sadac ucxour finansur da teqnikur daxmarebas meti Sedegis gamoReba
SeuZlia, vidre saqonlis eqsportis SemTxvevaSi. faqtoruli momsaxurebis angariSi
mniSvnelovnad gaumjobesda da 140 milion aSS dolars miaRwia wina wlis 128 milion
aSS dolarTan SedarebiT. igive Seexeba transfertebis angariSs, romelic 196
milioni aSS dolaridan 210 milion aSS dolaramde gaizarda. am or angariSSi
Semosavlebis didi nawili ruseTSi momuSave qarTvelebze modis2. ruseTSi
ganviTarebuli krizisis Sedegad maT mier dakarguli Semosavlebi rom ara, bolo
ori angariSis gaumjobeseba SeiZleba ufro mniSvnelovani yofiliyo.
kapitalis angariSikapitalis angariSikapitalis angariSikapitalis angariSi 1998 wels moxda saqarTvelos evrokavSiris valis restruqturizacia. realurad
131 milioni ekius vadagadacilebuli krediti refinansirebul iqna 110 milioni ekius
kreditiT, romlis gadaxdac unda moxdes 15 wlis ganmavlobaSi 10-wliani SeRavaTiani
periodiT. damatebiT miRebul iqna pirveli 10 milioni ekius granti sagareo valis
Sesamsubuqebeli grantebis seriidan. garda amisa, moxda TurqeTis 54 milioni aSS
dolaris moculobis kreditis restruqturizacia.
erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 14
1998 wlis bolosTvis SeTanxmebuli ucxouri kreditebis jamurma moculobam
1865 milioni aSS dolari Seadgina, saidanac 225 milioni aSS dolari jer ar iqna
aTvisebuli. cxrilSi 2.5 mocemulia ucxouri kreditebis detaluri gaSla. yofili
sabWoTa kavSiris qveynebze mTliani moculobis daaxloebiT erTi mesamedi modis,
saidanac 62 procenti TurqmeneTis valia. daaxloebiT 184 milioni aris ara krediti,
aramed savaWro davalianebebi, romlebic ucbad dagrovda sabWoTa kavSiris daSlis
Semdeg da CaTvlil iqna saxelmwifo valad.
cxrili 2.5: SeTanxmebuli da aTvisebuli kreditebi 1998 wlis 31 dekembris cxrili 2.5: SeTanxmebuli da aTvisebuli kreditebi 1998 wlis 31 dekembris cxrili 2.5: SeTanxmebuli da aTvisebuli kreditebi 1998 wlis 31 dekembris cxrili 2.5: SeTanxmebuli da aTvisebuli kreditebi 1998 wlis 31 dekembris mdgomareobiTmdgomareobiTmdgomareobiTmdgomareobiT (milioni aSS dolari)
kreditorikreditorikreditorikreditori SeTanxmebuliSeTanxmebuliSeTanxmebuliSeTanxmebuli aTvisebuliaTvisebuliaTvisebuliaTvisebuli procenti procenti procenti procenti mTlianSimTlianSimTlianSimTlianSi
ruseTi 179.27 179.27 9.6somxeTi 19.59 19.59 1.1azerbaijani 16.19 16.19 0.9yazaxeTi 27.77 27.77 1.5TurqmeneTi* 393.57 393.57 21.1uzbekeTi 1 1 0.1ukraina 0.92 0.92 0.0avstria 92.27 92.26 4.9CineTi 3.49 3.49 0.2germania 65.24 48.77 3.5TurqeTi 54.34 54.34 2.9irani 12.83 12.83 0.7aSS 35 34.91 1.9evrokavSiri 128.93 128.93 6.9ssf 304.77 304.77 16.3msoflio banki 373.27 284.82 20.0ergb 99.85 32.91 5.4agsf 6.62 0.98 0.4seTf** 47.1 0 2.5sahaero moZraobis kontroli***
2.91 2.91 0.2
sulsulsulsul 1,864.92 1,640.22 100.0wyaro: finansTa saministro * TyrqmeneTis validan 20 milioni aSS dolari gadaxdil iqna 1998 wels. ** iaponiis sazRvargareTTan ekonomikuri TanamSromlobis fondi *** saxelmwifo garantia aSS-s sahaero moZraobis kontrolis kreditisTvis
rac Seexeba 1998 wels aTvisebul kreditebs, maTma jamurma moculobam 153 milioni aSS dolari Seadgina saidanac 23 milioni iyo saxelmwifo garantiis qveS gacemuli kerZo komerciuli kreditebi. qvemoT mocemulia miRebuli saxelmwifo kreditebi:
• 2,4 milioni aSS dolari germaniis aRmSeneblobis bankidan (KfW)
• 1,1 milioni aSS dolari soflis meurneobis ganviTarebis saerTaSoriso fondidan (IFAD)
• 14,8 milioni aSS dolari amerikis sasursaTo-sasaqonlo korporaciidan
2 faqtoruli momsaxurebis angariSSi aisaxeba saqarTvelos gareT (ZiriTadad ruseTSi) mokle vadiT momuSave qarTvelebis Sromis anazRaureba, xolo transfertebis kategoria asaxavs realur fulad gzavnilebs maTgan vinc saqarTvelos gareT weliwadze met xans muSaobs.
erovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobatabilurobatabilurobatabiluroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 15
• 74,8 milioni aSS dolari msoflio bankidan
• 36,7 milioni aSS dolari saerTaSoriso savaluto fondidan saxelmwifo garantiiT gamoiyo Semdegi kreditebi:
• 11,5 milioni aSS dolari evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis bankidan
• 11,5 milioni aSS dolari germaniis aRmSeneblobis bankidan miRebuli kreditebi gamoyenebul iqna Semdegi miznebisTvis:
• laris gacvliTi kursis SenarCuneba – 36,7 milioni aSS dolari ssf-dan
• energetikis seqtori – 46,6 milioni aSS dolari
• soflis meurneoba – 6,6 milioni aSS dolari
• sabanko seqtoris ganviTareba - 11 milioni aSS dolari
• biujetis defocitis dafinanseba 20,7 milioni aSS dolari 1998 wels SeTanxmebul iqna Semdegi kreditebi:
• 41,1 milioni aSS dolari - iaponiis sazRvargareTTan ekonomikuri TanamSromlobis fondis krediti energetikis seqtoris ganviTarebisaTvis
• 15 milioni aSS dolari - amerikis sasursaTo-sasaqonlo korporacia
• ori krediti germaniis aRmSeneblobis bankidan: 2,75 milioni aSS dolari mikrokreditebis bankis proeqtis dafinanseba, 8 milioni aSS dolari gadamcemi xazebis proeqtis dafinanseba.
• msoflio bankis sami krediti: 19,6 milioni aSS dolari socialuri investiciebis fondisTvis, 4,6 milioni aSS dolari kulturuli memkvidreobis proeqtisTvis, da 2,5 milioni aSS dolari transportis saministros restruqturizaciisTvis.
TTTTavi mesame. saxelmwifo finansebiavi mesame. saxelmwifo finansebiavi mesame. saxelmwifo finansebiavi mesame. saxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #1saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #1saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #1saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #1 16
1998 wlis saxelmwifo biujetis Tanaxmad Semosavlebs mTlianad 752,1 milioni
lari unda Seedgina, maSin roca xarjebze 950,5 milioni lari iyo gaTvaliswinebuli.
Sesabamisad, deficiti ganisazRvra 188,4 milioni lariT saidanac 119 milioni
adgilobrivi wyaroebidan unda yofiliyo miRebuli. realurad 1998 wlis
Semosavlebma, ucxouri grantebis CaTvliT, 621,9 milioni lari Seadgina, rac 130
milioni lariT naklebia dagegmilze. Sesabamisad, realuri xarjebi 797,3 milion
laramde Semcirda, rac Tavdapirveli gegmis 86 procents Seadgens. ekonomikuri
statistika saqarTveloSi kvlavac sakmaod saeWvoa iseT sakiTxebSic ki rogoricaa
biujetis Sesrulebis winanswari maCveneblebi. amis damadasturebelia Seusabamoba
teqstSi moyvanil ricxvebs (romelic, aRebulia finansTa saministros wliuri
angariSidan), cxrilSi 3.1 moyvanil biujetis Sesrulebis maCveneblebs (statistikis
departamenti) da danarTSi A3.1 da A3.2 mocemul maCveneblebs ( finansTa saministro)
Soris. es ukanaskneli yvelaze gviandelia da sagulisxmoa rom yvelaze sandoa.
cxrilicxrilicxrilicxrili 3.1: saxelmwifo 3.1: saxelmwifo 3.1: saxelmwifo 3.1: saxelmwifo biujetis Sesruleba. 1998biujetis Sesruleba. 1998biujetis Sesruleba. 1998biujetis Sesruleba. 1998
1998 1997 1998, rogorc 1998, rogorc 1998, rogorc 1998, rogorc
1997199719971997----is procentiis procentiis procentiis procenti
saxelmwifo biujetis Semosavlebi da grantebisaxelmwifo biujetis Semosavlebi da grantebisaxelmwifo biujetis Semosavlebi da grantebisaxelmwifo biujetis Semosavlebi da grantebi 674,3 740,5 91,1 centraluri biujetis Semosavlebi 448,6 578,3 77,6
sagadasaxado Semosavlebi 331,0 484,6 68,3
arasagadasaxado Semosavlebi 70,6 67,7 104,3
kapitaluri Semosavlebi 47,0 26,0 181,0
specialuri saxelmwifo fondebis Semosavlebi 158,2 128,1 123,5
grantebi 67,5 34,2 197,8
saxelmwifo biujetis xarjebi da wminda saxelmwifo biujetis xarjebi da wminda saxelmwifo biujetis xarjebi da wminda saxelmwifo biujetis xarjebi da wminda
dakreditebadakreditebadakreditebadakrediteba
812,0 844,6 96,1
centraluri biujetis xarjebi 625,9 677,4 92,4
specialuri saxelmwipo fondebis xarjebi 186,1 167,1 111,4
saxelmwifo biujetis balansisaxelmwifo biujetis balansisaxelmwifo biujetis balansisaxelmwifo biujetis balansi (deficiti)(deficiti)(deficiti)(deficiti) -137,7 -104,0 wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti
saxelmwifo biujetis Semosavlebisaxelmwifo biujetis Semosavlebisaxelmwifo biujetis Semosavlebisaxelmwifo biujetis Semosavlebi
1998 wlis biujetis kanonis Tanaxmad saxelmwifo biujetis Semosavlebs 752
milioni lari unda Seedgina saidanac 582 milioni lari centralur biujetze
modioda. 1999 wlis 1 ianvrisTvis mobilizebuli iyo mxolod 622 milioni lari, rac
imas niSnavs rom biujetis Semosavlebi gegmas 130 milioni lariT CamorCa.
adgilobrivi wyaroebidan biujetSi Sevida 591 milioni lari (gegmis 82 procenti).
amis ZiriTadi mizezi gaxda sagadasaxado Semosavlebis Semcireba, romlebic 113
milioni lariT CamorCeboda 443 milioni laris gegmas.
sagadasaxado Semosavlebi aramarto gegmas CamorCeboda aramed Semcirda 1997
welTan SedarebiT rogorc absolutur, aseve fardobiT maCveneblebSi. 1998 wels
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 17
sagadasaxado Semosavlebma 330 milioni lari (mTliani Semosavlebis 56 procenti)
Seadgines 1997 wlis 353 milion larTan (mTliani Semosavlebis 64 procenti)
SedarebiT. zogadi ekonomikuri garemos Sesabamisad (ixile Tavi pirveli)
mdgomareobam gauareseba daiwyo meore kvartalSi. Semosavlebis 19-procentian zrdas
pirvel kvartalSi mohyva mxolod 10 procentiani jamuri zrda meore kvartalSi da 3
procentiani jamuri zrda cxra Tvis ganmavlobaSi.
gadasaxadebis mokreba Seferxda rogorc adgilobrivi biznesidan, aseve
importidan da am mxriv didi gansxvaveba ar yofila regionebs Soris. aqedan SeiZleba
davaskvnaT, rom Seferxebis mizezebi zogadad ekonomikis ganviTarebaSi unda veZeboT
da ara gadasaxdebis administraciaSi. Tumca am mosazrebis sawinaaRmdego sabuTic
arsebobs. finansTa saministros angariSis Tanaxmad sagadasaxdo davalianebebi Zalian
gaizarda. es imas niSnavs, rom gadasaxadebi gadaxdili unda yofiliyo, magram ar
gadaixades da Sesabamisad problema administraciul xasiaTs atarebs. davalianebam
sagadasaxado samsaxurisTvis 271 milion lars miaRwia, rac 162 milioni lariT
aRemateba wina wlis Sesabamis maCvenebels.
cxrili 3.2: saxelmwifo biujetis Semosavlebi regionebis mixedviT. 1998cxrili 3.2: saxelmwifo biujetis Semosavlebi regionebis mixedviT. 1998cxrili 3.2: saxelmwifo biujetis Semosavlebi regionebis mixedviT. 1998cxrili 3.2: saxelmwifo biujetis Semosavlebi regionebis mixedviT. 1998
regioniregioniregioniregioni biujeti Sesruleba Sesruleba
(%)
imereTi 24,8 21,5 86,7 samegrelo da zemo svaneTi 18,2 17,6 96,7 qvemo qarTli 25,0 22,5 90,0 kaxeTi 12,2 11,1 91,0 guria 3,2 2,6 81,0 samcxe-javaxeTi 7,2 6,1 84,8 Tbilisi 235,4 138,2 84,2
wyaro: finansTa saministro
gadamowmebuli sabiujeto gegmis Tanaxmad sagadasaxado inspeqcias 201 milioni
lari unda moekriba 443 milioni laris sagadasaxado Semosavlebidan. aqedan
mokrebil iqna 167 milioni lari (83 procenti). warumateblobis mizezi iyo
arapirdapiri gadasaxadebis, dRg-s da aqcizis, araadeqvaturi (biujetTan mimarTebaSi)
Segroveba. am gadasaxadebis Segroveba Sesabamisad 25 da 33 procentiT CamorCa gegmas
maSin roca sxva gadasaxadebis umetesoba (pirdapiri, Teoriulad ufro Znelad
mosakrebi da biujetisTvis naklebad mniSvnelovani) damakmayofileblad Segrovda.
saSemosavlo (20,4 milioni lari) da mogebis (39,2 milion lari) gadasaxadebi
dagegmilze ukeT iqna mikrebili, Sesabamisad 2 da 9 procentiT meti. saSemosavlo
gadasaxadis kargi mokrebis maCvenebeli specialur yuradRebas imsaxurebs. aqamde am
muxliT Segrovebuli Semosavlebi ZiriTadad saxelmwifo seqtorSi dasaqmebulTa
xelfasebidan avtomaturi gadaricxvebiT ivseboda. is faqti rom gadasaxadi mokrebil
iqna miuxedavad xelfasebis gadauxdelobisa saxelmwifo seqtorSi, miuTiTebs imaze,
rom sagadasaxado bazis gasafarToeblad axali resursebi gamoinaxa.
103 milioni lari (167 milionis 62 procenti) Segrovda msxvil gadamxdelTa
inspeqciis mier, rac dagegmilis 71 procents Seadgens. umsxvilexi Semomtanebi iyvnen
saqarTvelos telekomi (6,2 milioni lari), rkinigzis departamenti (6 milioni lari),
foTis savaWro porti (4,8 milioni lari), sastumro metexi (4,4 milioni lari) da
saqenergo (4,3 milioni lari).
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 18
sabiujeto Semosavlebi sabaJo samsaxuridan kidev ufro naklebi iyo vidre
adgilobrivi Semosavlebi. sabaJo departamentis mier mokrebilma sabaJo gadasaxadma,
dRg-m da aqcizma erTad 163 milioni lari Seadgina, rac gegmaze 33 procentiT
naklebia. aqcizis Segroveba gansakuTrebiT dabali iyo (gansakuTrebiT Tambaqos
produqtebze da sawvavze) da 23 milioni lari Seadgena, roca dagegmili iyo 90
milioni. Semosavlebi dRg-s xaziT (imave gegmiT) bevrad ukeT Segrovda da 80 milioni
lari Seadgina. 58 milioni lari moikriba sabaJo gadasaxadis xaziT, rac gegmas 4
milioni lariT CamorCeba.
nax. 3.1: importi da misi dabegvra 1996 nax. 3.1: importi da misi dabegvra 1996 nax. 3.1: importi da misi dabegvra 1996 nax. 3.1: importi da misi dabegvra 1996 –––– 1998 1998 1998 1998
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
96 Ikv 96 II kv 96 III kv 96 IV kv 97 I kv 97 II kv 97 III kv 97 IV kv 98 I kv 98 II kv 98 III kv 98 IV kv
aTas
i l
ari (gad
asax
adeb
iaT
asi l
ari (gad
asax
adeb
iaT
asi l
ari (gad
asax
adeb
iaT
asi l
ari (gad
asax
adeb
i
0
50
100
150
200
250
300
350
mil
ioni a
SS d
ol
ari (importi)
mil
ioni a
SS d
ol
ari (importi)
mil
ioni a
SS d
ol
ari (importi)
mil
ioni a
SS d
ol
ari (importi)
aqcizi importze
sabaJo gadasaxadi
dRg importze
importi
kkk
wyaro: finansTa saministro
rogorc sem-is wina gamoSvebebSi araerTxel iyo aRniSnuli, sagadasaxado
dagegmvis meTodebi saqarTveloSi ukiduresad arasandoa, amitom gegmis Sesrulebis
maCvenebeli ar SeiZleba gamoviyenoT sagadasaxado inspeqciisa da sabaJo
departamentis muSaobis Sesafaseblad. importis Sefasebis problema bevrad did
gavlenas axdens biujetze vidre sabaJo samsaxuris araefeqturoba. amasTan, rogorc
Cans, ar moqmedebs tranzitis kontrolis sistema (raoden paradoqsuladac ar unda
mogveCvenos es saqarTvelos satranzito potencialze damyarebuli imedebis fonze).
rogorc Cans, ar arsebobs imis garantia, rom saqoneli romelic saqarTveloSi
Semodis satranzito statusiT xelmeored gadakveTs sazRvars da saqarTvelodan gava.
da bolos, saqarTvelos sazRvari ar aris mTlianad sakmarisad daculi imisTvis rom
aRikveTos kontrabanda.
1998 wels arasagadasaxado Semosavlebis xaziT 72 milioni lari Segrovda
dagegmili 78 milioni laris nacvlad. am Tanxis naxevarze odnav meti iyo erovnuli
bankidan gadmoricxuli mogeba, romelic mimarTul iqna erovnuli bankis mimarT
davalianebis dasafarad.
miRebuli Semosavlebi dagegmils aRemateboda mxolod kapitaluri Semosavlebis
SemTxvevaSi. miRebul iqna 47 milioni lari maSin roca mosalodneli iyo 25 milioni
laris miReba. am Tanxidan 32 milioni lari miRebul iqna dekemberSi Tbilisis
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 19
eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” privatizaciis Sedegad. unda aRiniSnos,
rom winaswar Zalian Znelia privatizaciis Semosavlebis miaxloebiTi gamoTvlac ki,
radgan sawarmoebis privatizacia xdeba auqcionis an tenderis saSulebiT da
moTxovna TiTqmis araprognozirebadia.
kapitaluri Semosavlebis kidev erTi mniSvnelovani wyaroa saxelmwifos
sakuTrebaSi myofi aqciebidan miRebuli dividentebi. 1999 wels am xaziT miRebuli iyo
233 aTasi lari, rac Zalian mcire Tanxaa Tu gaviTvaliswinebT, rom sxelmwifo jer
kidev gamoSvebuli aqciebis 60 procents flobs. rogorc Cans, saxelmwifo sakuTrebis
marTvis mniSvnelovani gaumjobesebaa saWiro. aseve, sagadasaxado inspeqciam garkveuli
saganmanaTleblo samuSao unda Caataros, vinaidan arsebobs SemTxvevebi roca
saxelmwifos sakuTrbaSi myofi sawarmoebi saxelmwifosTvis gadasaxdel dividentebs
mogebis gadasaxadSi Tvlian.
ucxouri grantebi aseve dagegmilze meti iqna miRebuli (savaraudod laris
gaufasurebis gamo). miRebul iqna 15 milioni laris ori granti - evrokavSiridan da
niderlandebidan.
samma specialurma saxelmwifo fondma 156 milioni laris Segroveba moaxerxa
dagegmili 184 milioni laris nacvlad. yvelaze cudi maCvenebeli socialuri
uzrunvelyofis fonds hqonda, romelmac gegma daaxloebiT 80 procentiT Seasrula.
am fondis mimarT davalianebam daaxloebiT 90 milion lars miaRwia. benzinze aqcizis
60 procentamde awevam saSualeba misca sagzao fonds dagegmilze 1,6 milioni lariT
meti Semosavali mieRo.
unda aRiniSnos, rom Semosavlebis daaxloebiT 10 procenti ar iyo realurad
miRebuli ekonomikuri agentebisgan aramed gabaTilebul iqna saxelmwifos an mesame
piris valis winaaRmdeg. aseTi CaTvlis meqanizmi SemoRebul iqna imisTvis, raTa
strategiulad mniSvnelovani sawarmoebi (magaliTad energetika) ar darCeniliyvnen
samuSao kapitalis gareSe. Tumca aseTi CaTvlebis praqtika azaralebs saxelmwifo
fondebis xarjebis nawils. es praqtika unda Sewydes 1999 wlis bolosTvis ssf-s
moTxovniT.
xarjebixarjebixarjebixarjebi
saxelmwifo Semosavlebis nakleboba bunebrivia aisaxa saxelmwifos xarjebis
maCveneblebSi. bolo Sesworebuli saxelmwifo biujetis Tanaxmad xarjebze (wina
wlis davalianebasTan erTad) 930 milioni lari iyo gaTvaliswinebuli, saidanac 760
milioni lari centralur biujetze modioda. realurad daixarja 779 milioni lari,
saidanac centralur biujetze modioda 657 milioni lari. Sesabamisad saxelmwifo
biujetis xarjebi Semcirda 133 milioni lariT, centraluri biujetis ki - 103
milioni lariT. biujetis daculi muxlebis mimarT 90 milioni laris davalianeba
gadavida 1999 wlis biujetSi.
qvemoT moyvanilia davalianebis Semadgenloba: 24 milioni laris xelfasi ar
gadauxades saxelmwifo seqtoris daqiravebulebs. es mTliani gadasaxdeli Tanxis 26
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 20
procentia. 16 milioni laris davalianeba modis socialur xarjebze, rogoricaa
pensiebi, stipendiebi da a.S. adgilobrivma organoebma miiRes 32 milioni lari
nacvlad Sepirebuli 40 milionisa. saxelmwifo dafinansebaze myofma jandacvis
programebma 9 milioni lari miiRes, rac dagegmilis 59 procentia. saxelmwifo
samedicino dazRvevis kompania 75 procentiT iqna subsidirebuli da 11 milioni lari
miiRo. bolo ori kategoriisTvis 4,6 milioni lari mxolod dekemberSi gamoinaxa ssf-
Tan konsultaciebis Semdeg. sxva naklebad SesamCnevi saxelmwifo programebis
dafinanseba mniSvnelovnad Semcirda. soflis meurneoba, metyeveoba, miwis marTva,
geologia, mSenebloba, garemos dacva, meteorologia da sxva mcire programebi
mxolod 44 procentiT dafinansda. ganaTlebis saministros gadaericxa 1,5 milioni
lariT naklebi rac ZiriTadad skolis maswavleblebis xelfass unda moxmareboda.
rogorc zemoT aRvniSneT socialuri gadasaxadebis akrefa Zalian sustia.
saxelmwifo sapensio fondis mimarT davalianebam 90 milioni lari Seadgina. aman
gaaCina saWiroeba imisa, rom centraluri biujetidan sapensio fondSi 27 milioni
lari gadaricxuliyo, magram, miuxedavad amisa, 1998 wlis bolosTvis gaucemeli iyo
40 milioni laris pensiebi.
rogorc vxedavT saxelmwifo xarjebi ukiduresad araefeqturia. erT-erTi
yvelaze seriozuli problemaa aragamWvirvaloba, romelic Sedegad gvaZlevs did
davalianebebs daculi muxlebis mimarT, maSin roca zogierTi kapitaluri xarji
Tavdapirveli gegmis Sesabamisia. ra Tqma unda Znelia kapitaluri danaxarjebis didi
mniSvnelobis eWvis qveS dayeneba, magram es ufro advili xdeba roca aseTi xarjebis
didi nawili saministroebis Senobebis remontsa da axal saxelmwifo manqanebze
modis. saxelmwifo Sesyidvebs gansakuTrebuli yuradReba mieqca parlamentis mxridan
1998 wels. dekemberSi Sesabamisi kanoni iqna miRebuli, romelic imedia ufro
gamWvirvales gaxdis saxelmwifo xarjebs. kapitaluri proeqtebis umetesoba
finansdeba erTjeradi msxvili gsdaricxvebiT. amitom, roca sekvesteris
aucilebloba iqmneba araferi rCeba Sesamcirebeli xelfasebis garda.
gadasaxdelebis gabaTilebis praqtika (ixile zemoT Semosavlebi) aRrmavebs
problemas. problemis kidev erTi wyaroa resursebis susti marTva. yvelaze moqnili
iaraRi - saxazino valdebulebebi, gamouyenebeli rCeba.
sabiujeto davalianebebma aramarto socialur sferos Seuqmna siZneleebi
aramed gavlena iqonia biujetis Semosavlebzec. jandacvisa da ganaTlebis
programebis saTanado dafinanseba SeTanxmebuli iyo ssf-Tan da msoflio bankTan. am
SeTanxmebis daucvelobam ucxouri dafinansebis gadavadeba gamoiwvia. msoflio bankis
struqturuli gardaqmnebis kreditis meore tranSi 20 milioni aSS dolari mxolod
axali wlis win iqna miRebuli. 15 milioni laris grantma evrokavSiridan da Telasis
privatizaciam aseve Searbila sxvagvarad katastrofiuli finansuri weliwadi da
SesaZlebeli gaxada prezidentis mier micemuli pirobis Sesruleba, rom erTi Tvis
davalianeba mainc gadaxdili iqneba.
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 21
centraluri biujetis xarjebi
1998 wlis Sesworebuli biujetis Tanaxmad administraciaze 87 milioni lari
unda daxarjuliyo, rac centraluri biujetis mTliani xarjebis daaxloebiT 10
procentia. am Tanxis daaxloebiT mesamedi iyo xelfasebi, 42 procenti ki gamiznuli
iyo saqonlis Sesyidvasa da momsaxurebaze. gegma 80 procentiT Sesrulda mTliani
biujetis 86 procentian SesrulebasTan SedarebiT. magram aqac ZiriTadad Semcirda
xelfasebi. xelfasis gadaxda 27 procentiT CamorCa gegmas da 17 milioni lari
Seadgina. xarjebis ramodenime mimarTuleba prioritetulad CaiTvala da sxvebze
naklebad CamoiWra. esenia - saqarTvelos saelCoebis dafinanseba (13 milioni lari
gegmis 96 procenti), 1999 wels Casatarebeli mosaxleobis aRweris mosamzadebeli
samuSaoebi (1,5 milioni lari, gegmis 91 procenti), adgilobrivi arCevnebi
(97 procenti). prezidentis regionuli warmomadgenlebis ofisebi 123 procentiT
dafinansda, magram es moicavs mniSvnelovan gadaricxvebs samegreloSi iq momxdar
samxedro destabilizaciasTan dakavSirebiT. prezidentis warmomadgenelTa ofisebi
sxva regionebSi 80 procentiT dafinansda.
nax. 3.2 centraluri biujetis xarjebi kategoriebis mixedviT.nax. 3.2 centraluri biujetis xarjebi kategoriebis mixedviT.nax. 3.2 centraluri biujetis xarjebi kategoriebis mixedviT.nax. 3.2 centraluri biujetis xarjebi kategoriebis mixedviT.
-
50,000
100,000
150,000
200,000
250,000
administracia
Tavdacva
kanoni da wesrigi
ganaTleba
jandacva
socuzrunvelyofa
sabinao
meurneoba
kultura sporti
religia
saTbob
energetikuli
kompleqsi
soflis
meurneoba,
metyeveoba
meTevzeoba
mSenebloba da
mompovebeli
mrewveloba
transporti da
komunikaciebi
sxva ekonomikuri
aqtivoba
sxva xarjebi
wyaro: finansTa saministro
Tavdapirvelad 229 milioni lari iyo gaTvaliswinebuli socialur
programebze - jandacva, socuzrunvelyofa da dazRveva, ganaTleba, mecniereba,
kultura, masmedia, sporti da a.S. es centraluri biujetis xarjebis daaxloebiT 30
procents Seadgenda. biujetSi Sesworebebis Setanis Semdeg es ricxvi daaxloebiT
igive darCa _ 230 milioni lari. magram socialuri xarjebis struqtura
mniSvnelovnad Seicvala. mravali socialuri xarji rogoricaa ltolvilebis
daxmareba gaizarda da wina wlis davalianebebi ufro srulad iqna aRricxuli. sxva
socialuri programebi Semcirda. wlis bolosTvis daixarja 186 milioni lari, rac
dagegmilis 81 procentia. ganaTlebis dafinansebaze (garda samxedro da policiis
struqturebisa da ganaTlebis programebisa) gaTvaliswinebuli iyo 35,6 milioni
lari _ mTliani xarjebis 4,7 procenti. gadamowmebis Semdeg es ricxvi gaizarda 37
milion laramde (xarjebis 5,4 procenti). sabolood gaweulma xarjebma, miuxedavad am
seqtoris prioritetulobisa, 24 milioni lari Seadgina, rac dagegmilis 66
procentia da mniSvnelovnad CamorCeba centraluri biujetis xarjebis Sesrulebis
maCvenebels - 86 procents. igive bedi gaiziara saxelmwifo jandacvis programebma,
romlebmac 21 milioni lari miiRes Sepirebuli 32 milioni laris nacvlad.
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 22
mecnierebis programebma 22 milioni laris biujetidan mxolod 13 milioni lari
miiRes. socialur xarjebSi udidesi kategoriaa ltolvilebis daxmareba.
Tavdapirveli ricxvi - 65 milioni lari - ar Secvlila biujetis gadamowmebisas.
realurad daixarja 60 milioni lari, rac dagegmilis 92,5 procentia. pensiebisa da
umuSevrobis daxmarebisaTvis ixile qvemoT specialuri saxelmwifo fondebis specialuri saxelmwifo fondebis specialuri saxelmwifo fondebis specialuri saxelmwifo fondebis
xarjebixarjebixarjebixarjebi.
Tavdapirveli biujetis Tanaxmad 189 milioni lari unda daxarjuliyo
Tavdacvaze, kanonierebaze da wesrigze. bolo gadamowmebuli ricxvi (28 noemberi 1998)
iyo 176 milioni lari. realurma xarjebma 140 milioni lari Seadgina. am Tanxidan 66
milioni lari daixarja Tavdacvaze; 55 milioni lari gadaericxa samarTaldamcav
organoebs; 2,2 milioni lari sasamarTloebs; 17 milioni lari uSiSroebis samsaxurs.
yvela am struqturas mniSvnelovani davalianeba aqvs (mTlianobaSi 24 milioni lari)
Tavisi TanamSromlebis da pensionrebis mimarT. davalianebis dagrovebas xels uwyobs
am sferoSi xarjebis centraluri kontrolis sisuste. Tavdacvis da Sinagan saqmeTa
saministroebs aqvT Sualeduri xazinebi, romelTa kontrolic garTulebulia
finansTa saministros mxridan. es Sedegad iwvevs Tanxebis umarTebulo gadatanas
xarjebis erTi kategoriidan meoreSi. garda amisa, am Sualeduri xazinebidan
finansirdeba zogierTi damoukidebeli sabiujeto erTeuli da Sualeduri xazinis
aradamakmayofilebeli muSaoba azaralebs am erTeulebis muSaobas.
bolo ramodenime wlis ganmavlobaSi saxelmwifo xarjebi ZiriTadad mimarTuli
iyo sazogadoebis aucilebeli moTxovnebis dakmayofilebaze. kapitalur danaxarjebs
mxolod umniSvnelo adgili eWira biujetSi. saxelmwifo kapitaluri investiciebi
Semoifargleboda infrastruqturis sareabilitacio samuSaoebiT. 1998 wels aseTma
kapitaldabandebam 27 milioni lari Seadgina. Tumca, amJamad miRebulia azri, rom
kapitaluri investiciebi unda gaizardos momdevno wlebSi fiskalur sistemaSi
investiciebis Sefasebisa da kontrolis struqturis ganviTarebasTan erTad. es
gansakuTrebiT mniSvnelovania Tu gaviTvaliswinebT saxelmwifo sakuTrebaSi myofi
sawarmoebis araefeqturobas. saxelmwifo sakuTrebaSi myofi sawarmoebis
sicocxlisunarianobis gazrda SemdgomSi gaaadvilebs maT privatizacias. magram ra
Tqma unda aranakleb mniSvnelovania kerZo biznesis ganviTarebis mxardaWera.
infrastruqturis naklovanebebis aRmofxvra xelmisawvdomi mwiri resursebis
gamoyenebis saukeTeso saSualebaa.
sagareo valis momsaxurebaze biujetis xarjebis mniSvnelovani nawili modis.
laris dramatuli gaufasurebis Sedegad es xarjebi mosalodnelze meti aRmoCnda,
vinaidan sgareo valis momsaxurebis valdebulebebi denominirebulia aSS dolarebSi
da ara larebSi. 1998 wels sagareo valis momsaxurebaze gadaixades 49,5 milioni
lari, rac mTliani xarjebis 7,5 procentia. am ricxvma mosalodnels 13 procentiT
gadaaWarba. sagareo valis momsaxurebis valdebulebebis Seusrulebloba miuRebeli
iyo, radgan sabolood daangrevda qveynis saerTaSoriso sakredito sandoobas, maSin
roca ucxouri daxmarebis gareSe SeuZlebelia ekonomikuri stabilurobis
SenarCuneba.
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 23
specialuri saxelmwifo fondebis xarjebi
1998 weli mniSvnelovani reformebis weli iyo sapensio sistemaSi. Seiqmna
gaerTianebuli sistema romelic pasuxismgebelia socialuri uzrunvelyofis Tanxebis
mobilizebaze da mimarTvaze. es struqtura pasuxismgebeli iqneba pensiebis
ganawilebaze, daadgens pensiis miRebis uflebas socialur da samedicino
kriteriumebze dayrdnobiT, aseve daadgens invalidobis xarisxs da a.S. 1998 wlis
bolosTvis sapensio fondis ZiriTadi struqtura Camoyalibda. (sapensio sistemis
Sesaxeb ixileT merve Tavi)
Tavdapirveli biujetis kanoniT sapensio fondis sakuTari Semosavlebi 163
milioni lari unda yofiliyo, xarjebi ki - 190 milioni lari. 27 milioni lari unda
gadmoricxuliyo saxelmwifo biujetidan. roca naTeli gaxda, rom saxelmwifo
Semosavlebi da kerZod fondis Semosavlebi ar iqneba dagegmilis Sesabamisi,
gadamowmebis Sedegad, fondis Semosavlebi (transfertebis CaTvliT) da xarjebi
ganisazRvra 177 milioni laris odenobiT. 1998 wlis bolo kvartalSi fondis isedac
arasakmarisi Semosavlebi katastrofulad Semcirda. 1999 wlis dasawyisisTvis
qveyanaSi gadauxdeli xelfasis moculobam 93 milion lars miaRwia. es fondisTvis 26
milioni laris danakliss niSnavs. 1998 wlis bolosTvis fondis mimarT davalianebam
90 milioni lari Seadgina. am Tanxidan 21 milionis akumulireba 1998 wels moxda.
wlis bolosTvis gadauxdeli iyo 47 milioni laris pensiebi. pensionrebis mimarT
realuri davalianeba odnav naklebia, radganac dekembris pensias Cveulebriv ianvarSi
ixdian. am davalianebidan 17 milioni lari gadmosulia 1997 wlidan. mTlianad
qveynisTvis davalianebam sami Tvis pensiis Tanxa Seadgina, zogierT regionSi ki
gadauxdeli darCa Svidi Tvis pensiebi.
mosalodneli iyo rom dasaqmebis fondi moizidavda 4.3 milion lars, rac unda
daxarjuliyo umuSevarTa daxmarebaze (1,9 milioni lari), droebiTi samuSao
adgilebis Seqmnaze (1,1 milioni lari), umuSevarTa gadamzadebaze (0,5 milioni lari),
da organizaciaze (0,8 milioni lari). biujetSi Sesworebebis Setanis Sedegad fondis
Semosavlebis gegma Semcirda 3,7 milion laramde, ZiriTadad, droebiTi samuSao
adgilebis Seqmnis xarjze. realurad fondma 1998 wels 3,2 milioni Semosavali miiRo.
sekvestraciis Sedegad gadasaxdelebi ubralod CamoiWra. umuSebrebma miiRes 1,5
milioni lari, rac misaRebi Tanxis 76 procentia.
adgilobrivi biujetebadgilobrivi biujetebadgilobrivi biujetebadgilobrivi biujeteb
1998 wlis gadamowmebuli biujetiT teritoriul erTeulebs sagadasaxado da
arasagadasaxado Semosavlebis saxiT 220 milioni lari unda mieRoT, maTi xarjebi ki
265 milioni laris odenobiT ganisazRvra. teritoriuli erTeulebis biujetebis
saSemosavlo nawilis Sesruleba bevrad ukeTesi iyo centraluri biujetisaze, rac
miuTiTebs, rom adgilobrivi struqturebi ufro mkacrebi arian im Semosavlis
wyaroebze muSaobaSi saidanac uSualod iReben Semosavals. teritoriulma
erTeulebma Seagroves 221 milioni lari, rac 40 procentiT aRemeteba 1997 wlis
maCvenebels. teritoriuli erTeulebis Semosavlebma sxvadasxva saxis transfertebTan
erTad 257 milioni lari Seadgina, rac dagegmilze sami procentiT naklebia.
saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 24
nax. 3.3 adgilobrivi gadasaxadebis Segroveba nax. 3.3 adgilobrivi gadasaxadebis Segroveba nax. 3.3 adgilobrivi gadasaxadebis Segroveba nax. 3.3 adgilobrivi gadasaxadebis Segroveba
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
miwis gadasaxadi bunebrivi
resursebis
gasasaxadi
wonebis
gadasaxadi
garemos
dabinZurebis
gadasaxadi
qonebis gadacemis
gadasaxadi
sxva gadasaxadebi
I kv
II kv
III kv
IV kv
wyaro: finansTa saministro
biujetiT gansazRvruli iyo centraluridan adgilobriv biujetebze 37 milioni
laris gadaricxva. am Tanxidan 24 milioni unda daxarjuliyo sxvadasxva kulturul
RonisZiebebze. realurad centraluridan adgilobriv biujetebze 32 milioni lari
gadairicxa, saidanac 2 milioni lari gadairicxa prezidentis specialuri
brZanebulebiT.
Tavi meoTxe. fuli da finansebiTavi meoTxe. fuli da finansebiTavi meoTxe. fuli da finansebiTavi meoTxe. fuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 25
1999 wlis pirvel kvartalSi saqarTvelos erovnulma bankma ganagrZo
Tavisuflad mcocavi savaluto kursis reJimis ganxorcieleba, isaxavda ra miznad
laris nominaluri kursis stabilizaciasa da inflaciis dabali donis SenarCunebas.
1999 wlis pirveli sami Tvis manZilze larisa da aSS dolaris gadacvlis kursi
nakleb stabiluri iyo da 1,7900 - 2,4510 lari/aSS dolars Soris meryeobda, da
saSualod 2,1968 lari/aSS dolars Seadgenda. laris gaufasurebis Sedegad inflacia
gaizarda da TebervalSi maqsimums (5 procents) miaRwia.
seb-i agrZelebda biujetis deficitis dafinansebis Semcirebis mcdelobas, ris
Sedegadac 1999 wlis martis bolosTvis, mimoqcevaSi arsebuli fulis done igive
darCa, rac 1998 wlis dekembris bolos. amave dros, erovnul valutaze moTxovna
dabali iyo maSin, rodesac dolarizaciis koeficinti 65 procentis farglebSi
meryeobda. finansuri bazris aqtioba daeca da Tbilisis bankTaSoriso savaluto
birJis sesiebiTa da moklevadiani kreditebis auqcionebiT Semoifargleboda.
sakredito auqcionebis saerTo brunva mcire iyo: 7-dRiani kreditebisaTvis igi
Seadgenda 4,5 milion lars, xolo 30-dRiani kreditebisTvis sul 600 aTas lars. 60 da
90-dRian kreditebze moTxovna ar yofila. M2 fulis multiplikatori 1-is farglebSi
darCa (martSi igi Seadgenda 0,9), rac sust finansur Suamavlobas asaxavda. M3 fulis
multiplikatori 1,3-ze meti iyo.
mTavrobis dafinansebamTavrobis dafinansebamTavrobis dafinansebamTavrobis dafinanseba
cxrili 4.1cxrili 4.1cxrili 4.1cxrili 4.1 centraluri xelisuflebis kreditebi da depozitebi centraluri xelisuflebis kreditebi da depozitebi centraluri xelisuflebis kreditebi da depozitebi centraluri xelisuflebis kreditebi da depozitebi sabanko sistemaSi sabanko sistemaSi sabanko sistemaSi sabanko sistemaSi (aTasi lari)
1998199819981998 1999199919991999
ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar
wminda monTxovnebi wminda monTxovnebi wminda monTxovnebi wminda monTxovnebi centraluri mTavrcentraluri mTavrcentraluri mTavrcentraluri mTavrobisadmiobisadmiobisadmiobisadmi
482,067482,067482,067482,067 516,669516,669516,669516,669 521,768521,768521,768521,768 536,748536,748536,748536,748 537,935537,935537,935537,935 543,896543,896543,896543,896 523,999523,999523,999523,999 527,364527,364527,364527,364 532,142532,142532,142532,142 553,883553,883553,883553,883
seb-is centraluri mTavrobis dakrediteba
493,650 538,057 535,215 547,760 556,160 561,638 541,523 547,512 547,512 570,492
centraluri mTavrobis depozitebi
11,583 21,388 13,447 11,012 18,226 17,743 17,524 20,149 15,370 16,610
centraluri mTavrobis depozitebi seb-Si erovnul valutaSi
8,931 9,212 7,195 3,603 7,133 5,464 13,656 15,352 10,297 13,473
centraluri mTavrobis depozitebi seb-Si ucxour valutaSi
2,286 2,360 2,813 2,341 4,124 6,402 3,868 4,797 5,073 3,137
centraluri mTavrobis depozitebi komerciul bankebSi
1,666 366 9,816 3,439 5,068 6,968 5,877 4,336 4,715 8,387
wyaro: saqarTvelos erovnuli banki
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 26
1999 wlis pirvel kvartalSi seb-i ganagrZobda biujetis deficitis
dafinansebis mkacri politikis gatarebas, romelic fasebis swrafi zrdis aRkveTaze
iyo mimarTuli. 1999 wlis ianvarSi seb-ma finansTa saministros sesxis saxiT gamouyo
6 milioni lari, xolo martSi - 23 milioni lari. TebervalSi seb-is sesxi ar
gacemula, xolo mTavrobis angariSebidan 5 milioni lari daixarja. miRebuli
Tanxis nawiliT finansTa saministrom sagareo valis momsaxureba moaxdina (maT
Soris niderlandebis bankis specangariSze gadairicxa 8 milioni aSS dolari), xolo
darCenili TanxiT dafara seb-is mier adre gacemuli sesxis procenti. amis Sedegad,
1999 wlis pirvel kvartalSi mimoqcevaSi arsebuli fulis raodenoba ar Secvlila.
(ix. cxrili A4.3).
saerTaSoriso savaluto fondis ESAF-is programis Tanaxmad, 1999 wels
mTavrobis wminda davalianeba 1998 wlis 110 milion laridan 15,5 milionamde
Semcirdeba. garda amisa, seb-s SeuZlia srulad, an nawilobriv, daafinansos mTavroba
im SemTxvevaSi, Tu SAC-is, ESAF-is da evrogaerTianebis dafinansebis miReba
Seferxdeba. seb-ma gamouSva 70,3 milioni aSS dolaris odenobis Tamasuqi finansTa
saministros garantiT, 1998 wlis seqtember-dekembris krizisis Semdeg Tavisi
saerTaSoriso rezervebis danakargebis rekapitalizaciis mizniT.
sesxebisa da depozitebis struqtura da saprocento ganakveTisesxebisa da depozitebis struqtura da saprocento ganakveTisesxebisa da depozitebis struqtura da saprocento ganakveTisesxebisa da depozitebis struqtura da saprocento ganakveTi
aSS dolarebSi sesxebis vadebis struqtura ar Secvlila 1998 wlis ivnisis
Semdeg. ucxour valutaSi arsebuli sesxebis yvelaze did wils (27 procents)
grZelvadiani sesxebi Seadgenda (maTi xangrZlivoba erT wels aRemateboda), radganac
sabanko sistemaSi isev ucxouri kreditebi dominirebs. ucxour valutaSi depozitebis
struqtura Seicvala. 1998 wlis ivnisSi moTxovnamde depozitebi1 Seadgenda saerTo
depozitis 61 procents, magram 1999 wlis martis bolos misi wili 42,2 procentiT
Semcirda.
ucxouri valutis sesxisa da depozitis saprocento ganakveTi TandaTan
mcirdeboda, amasTan, bankebi amjobinebdnen TavianTi aqtivebis gadayvanas ucxour
valutaSi, rac 1998 wlis seqtembris movlenebis Semdeg, laris kursis dacemis
riskTan iyo dakavSirebuli.
laris anabrebis struqturaSi SeiniSneboda dadebiTi cvlilebebi. 1998 wlis
ivnisSi vadiani anabrebis wili sul 11 procents Seadgenda, xolo 1999 wlis martSi
1 Seicavs depozitebs moTxovnamde, Sesanax depozitebsa da kompaniaTa angariSsworebis angariSebs.
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 27
am anabrebis wili 21 procenti iyo. magram valutis gacvliT kursTan dakavSirebuli
riskis gamo, bankebi ar iyvnen dainteresebulni lariT gamoxatuli grZelvadiani
anabrebis mozidvaSi. 1998 wlis ivnisis Semdeg laris sesxebis struqtura
mniSvnelovnad ar Secvlila.
1999 wlis martSi sarezervo moTxovnebis koeficienti yvelaze maRali iyo da
20.9 Seadgenda, vinaidan komerciul bankebs martis bolomde unda daekmayofilebinaT
sarezervo moTxovnebi. anabrebis dolarizaciis koeficienti kvlav maRali iyo. 1999
wlis pirvel kvartalSi igi aRemateboda 65 procents. pirvel kvartalSi M2 fulis
multiplikatori kvlav dabali rCeboda (1-is farglebSi). martSi M2 fulis
multiplikatori 1-ze naklebi iyo, rac dabal finansur Suamavlobas asaxavda.
dekembris Semdeg M3 fulis multiplikatori mniSvnelovnad ar Secvlila da 1,3 meti
iyo.
1999 wlis pirvel kvartalSi laris vadiani anabrebisa da sesxebis saprocento
ganakveTebi klebas asaxavda. sesxebis saprocento ganakveTi TandaTan Semcirda maSin,
rodesac anabrebis ganakveTi mkveTrad daeca jer kidev 1998 wlis noemberSi, rac
ganpirobebuli iyo komerciuli bankebis mcdelobiT daefaraT Tavisi davalianeba 1998
wlis krizisis Semdeg.
nax. 4.1: saprocento ganakveTebi nax. 4.1: saprocento ganakveTebi nax. 4.1: saprocento ganakveTebi nax. 4.1: saprocento ganakveTebi
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
dek-95
Teb
apr
ivn
agv
oqt
dek-95
Teb
apr
ivn
agv
oqt
dek-97
Teb
apr
ivn
agv
oqt
dek-98
Teb
vadiani depositebi larebSi
sesxebi erovnul valutaSi
sesxebi ucxour valutaSi
vadiani depositebi ucxourvalutaSi
wyaro: saqarTvelos erovnuli banki.
1998 wlis seqtembridan larsa da aSS dolarebSi gamosaxul sesxebs Soris
sxvaoba ufro gaizarda. ucxouri valutis sesxebi da anabrebi gaZvirda, rac
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 28
miuTiTebs laris mimarT arsebul undoblobaze da aseve im faqtze, rom sesxebi
ucxour valutaSi ucxouri kreditebis qvekreditebs warmoadgens.
inflacia da valutis gadacvlis kursiinflacia da valutis gadacvlis kursiinflacia da valutis gadacvlis kursiinflacia da valutis gadacvlis kursi
1999 wlis ESAF programis Tanaxmad seb-i ganagrZobs Tavisufalad mcocavi
savaluto kursis reJimis SenarCunebas. mosalodnelia, rom saqarTvelos erovnuli
banki Tbilisis sabankTaSoriso savaluto birJaze ucxour valutas SeiZens, raTa sami
Tvis importis Sesabamisi saerTaSoriso rezervis done SeinarCunos. ucxouri
valutis gadacvlis oficialuri kursi yoveldRiurad dafiqsirdeba Tbsb-ze, xolo
sxvaoba oficialur da sabazro kursebs Soris ar unda aRematebodes erT procents.
1998 wlis dekemberSi seb-is mier saxelmwifo biujetis dafinansebis Sedegad
ianvris pirvel naxevarSi laris/aSS dolaris nominaluri kursi gaizarda 2,18
lari/aSS dolaramde. ianvarSi kursis dacemam moaxdina aseve gavlena fasebzec.
Semdgom laris kursi umniSvnelod gaizarda da 1,96 lari/aSS dolari – 2,11 lari/aSS
dolaris farglebSi meryeobda. laris maqsimalur gaufasurebas adgili hqonda
TebervalSi, saSualo Tviuri kursi aSS dolarTan mimarTebaSi 2.2763 laris
Seadgenda, xolo 22 Tebervals dafiqsirebul iqna piki – 2.4510 lari/aSS dolari.
larisa da dolaris nominaluri oficialuri saSualo kursi martSi odnav dabali
iyo vidre TebervalSi (2,2627 lari/aSS dolari, 5 marts piki 2,45 lari/aSS dolars
Seadgenda), rac gamowveuli iyo kvartlis bolosaTvis larze moTxovnis gazrdiT.
seqtembris krizisis Semdeg, saqarTvelos erovnuli bankis mier ucxouri valutis
gadamcvleli punqtebis winaaRmdeg Catarebuli mkacri administraciuli zomebis
Sedegad, pirvel kvartalSi valutis gadacvlis oficialur da sabazro kursebs
Soris sxvaoba xSirad 2 procents aRematteboda (23 Tebervls maqsimalurma sxvaobam
6,9 procents miaRwia). es SeiZleba ganixilos rogorc mravaljeradi valutis
gacvliTi kursebis praqtika, rac saerTaSoriso savaluto fondis merve muxls
ewinaaRmdegeba. amitom saqarTvelos erovnulma bankma valutis gadacvlis oficialur
da sabazro kursebs Soris 1-2-procentiani sxvaoba unda SeinarCunos.
seb-i ar iRebda monawileobas Tbilisis savaluto birJis auqcionebze ianvar-
TebervalSi, martSi ki mxolod 201 aTasi aSS dolari SeiZina. martis bolosaTvis
saqarTvelos erovnuli bankis ucxouri valutis rezervebi Seadgenda 110 milion aSS
dolars maSin, rodesac statistikis saxelmwifo departamentis monacemebis Tanaxmad,
1999 wlis ianvar-martis importi 141 milion aSS dolars Seadgenda. saqarTvelos
erovnuli bankis mier ucxouri valutis SeZena frTxilad unda ganxorcieldes imis
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 29
gaTvaliswinebiT, rom ucxouri valutis mimoqcevidan amoReba maTi Semdgomi gayidvis
SesaZleblobis gareSe, gamoiwvevs ucxour valutaze moTxovnis gazrdas da laris
nominalur kursze zewolas.
nax 4.2nax 4.2nax 4.2nax 4.2 lari/aSS dolaris gadacvlis nominaluri kursi. lari/aSS dolaris gadacvlis nominaluri kursi. lari/aSS dolaris gadacvlis nominaluri kursi. lari/aSS dolaris gadacvlis nominaluri kursi. 1998 wlis noemberi 1998 wlis noemberi 1998 wlis noemberi 1998 wlis noemberi –––– 1999 wlis aprili 1999 wlis aprili 1999 wlis aprili 1999 wlis aprili
1,24
1,44
1,64
1,84
2 ,04
2 ,24
2 ,44
2 ,64
2 ,84
30.11.98
8.12.98
16.12.98
24.12.98
4.1.99
13.1.99
21.1.99
29.1.99
8.2.99
16.2.99
24.2.99
5.3.99
15.3.99
23.3.99
31.3.99
8.4.99
lar
i/aSS dolar
ilar
i/aSS dolar
ilar
i/aSS dolar
ilar
i/aSS dolar
i
T bsb
gadamc vl el ei
pu nqt ebi
wyaro: saqarTvelos erovnuli banki
miuxedavad laris gaufasurebisa 1999 wlis pirvel kvartalSi, situacia
ucxouri valutis Sida bazarze gacilebiT ukeTesi iyo vidre is pesimisturi
prognozebi, romlebic sakurso politikis SecvlasTan dakavSirebiT keTdeboda.
erTis mxriv, es iyo mkacri monetaruli politikisa da pirvel kvartalSi
gadasaxadebis SegrovebaSi miRweuli warmatebebis Sedegi, xolo meores mxriv, sabanko
sistemis gareT arsebuli ucxouri valutis nakadi mokle periodis manZilze, rogorc
Cans, sakmarisi aRmoCnda Tavisuflad mcocavi kursis SenarCunebisaTvis erovnuli
valutis gaufasurebis gareSe.
1998 wlis dekemberTan SedarebiT 1999 wlis pirvel kvartalSi inflacia
gacilebiT dabali iyo. miuxedavad amisa, fasebis indeqsi samomxmareblo saqonelze
mkveTrad gaizarda (ianvarSi 2,6 procentiT, TebervalSi 5 procentiT, xolo martSi -
1,9 procentiT). ianvarSi da TebervalSi yvelaze metad gaizarda fasebi kvebis
produqtebze, sasmelze, Tambaqoze da sayofacxovrebo saqonelze. martSi moxda
fasebis momateba Tambaqoze, bostneulze, adgilobrivad SeZenil sasmelze, zeTsa da
cximze, xolo rZis nawarmsa da kvercxze fasebi daeca. martis monacemebi ar
iTvaliswinebs aqcizuri markebis SemoRebis gavlenas sigaretisa da alkoholuri
sasmelebis fasebze. TebervalSi fasebis mkveTri zrda (5 procentiT) laris Zlieri
gaufasurebiT iqna gamowveuli (ixileT nax. 4.2).
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 30
laris realuri gaufasureba aSS dolarTan mimarTebaSi gagrZelda 1999 wlis
ianvarSi, Tebervalsa da martSi, rac Zlier nominalur gaufasurebas asaxavda. es
cvlileba xelsayreli unda iyos qarTveli eqsportiorebisTvis. TebervalSi laris
realuri kursis indeqsi 9 erTeuliT Semcirda, rac nominaluri kursis Zlieri
meryeobis Sedegia, xolo fasebma 5 procentiT moimata. martSi laris realuri kursi
gaizarda, Tumca ufro dabali iyo, vidre ianvarSi. rusuli rublis dacemis Semdeg,
laris realuri kursi rusul valutasTan mimarTebaSi aseve gaizarda, rac xels
uSlis eqsportis ganviTarebas ruseTSi, saqarTvelos mTavar savaWro partnior
qveyanaSi.
nax. 4.3: laris gadacvlis realuri kursinax. 4.3: laris gadacvlis realuri kursinax. 4.3: laris gadacvlis realuri kursinax. 4.3: laris gadacvlis realuri kursi
0
20
40
60
80
100
120
dek
94
mar ivn seq dek
95
mar ivn seq dek
96
mar ivn seq dek
97
mar ivn seq dek
98
mar
1994
w. dek
ember
i = 100
1994
w. dek
ember
i = 100
1994
w. dek
ember
i = 100
1994
w. dek
ember
i = 100
l ari/aSS dolari
lari/rubli
wyaro: sem-is gamoTvlebi saqarTvelos erovnuli bankis monacemebze dayrdnobiT.
fulis masafulis masafulis masafulis masa
mkacri monetaruli politikis Sedegad, 1999 wlis pirvel kvartalSi mimoqcevaSi
arsebuli valuta ar Secvlila. ianvarSi farTo fuli, M3, gaizarda 39,1 milioni
lariT, rac asaxavda komerciul bankebs gareT valutis 16 milioni lariT, xolo
ucxouri valutis anabrebis ki 25 milioni lariT zrdas. TebervalSi farTo fuli,
M3, gaizarda mxolod 17 milioni lariT, komerciul bankebs gareT valutis 7
milioni lariT Semcirebisa da ucxouri valutis anabrebis 24 milioni lariT
gazrdis gamo. martSi M3 Semcirda 21 milioni laris odenobiT, vinaidan rogorc
sabanko sistemis gareT arsebuli valuta, aseve ucxouri valutis anabrebic, 13
milioni da 7 milioni lariT Semcirda. komerciul bankebSi arsebuli laris
anabrebi daeca 1,8 milioni lariT 1999 wlis pirvel kvartalSi.
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 31
nax. 4.4:. fulis masanax. 4.4:. fulis masanax. 4.4:. fulis masanax. 4.4:. fulis masa
0
50 ,00 0
10 0 ,0 00
150 ,0 00
20 0 ,0 00
250 ,0 00
30 0 ,0 00
350 ,0 00
40 0 ,0 00
450 ,0 00
dek96
ian97
Teb mar apr mai ivn ivl ag v seq o qt no e dek97
ian9 8
Teb mar apr mai ivn ivl ag v seq o qt no e dek ian Teb mar
aTas
i l
ari
aTas
i l
ari
aTas
i l
ari
aTas
i l
ari
d epoz it ebi ucxourval ut aSid epoz it ebi ero vnulval ut aSiban knot ebi d a mo n et ebiban kebis gar eT M 3
M 2
M 0
wyaro: sem-is gamoTvlebi saqarTvelos erovnuli bankis monacemebze dayrdnobiT.
fuladfuladfuladfulad----sakredito instrumentebisakredito instrumentebisakredito instrumentebisakredito instrumentebi
1998 wlis seqtemberSi sarezervo moTxovnebis 16 procentiT gazrdis Semdeg,
komerciuli bankebis winaSe likvidurobos problema warmoiSva. amasTan dakavSirebiT
saqarTvelos erovnulma bankma 9 wamyvan bankTan erTad xeli moawera gansakuTrebul
memorandums likvidurobis mdgomareobis gaumjobesebis mizniT, rac unda
ganxorcieldes likvidurobis regularuli Sefasebis da SesaZlo depozitebisa da
axali kreditebis gacemis prognozirebis safuZvelze (ixileT sem-is wina nomeri).
imavdroulad, yvela komerciuli banki valdebuli iyo martis bolosTvis
Seesrulebina sarezervo moTxovnebi (ixileT cxrili 4.2).
cxrili 4.2 monetaruli koeficientebicxrili 4.2 monetaruli koeficientebicxrili 4.2 monetaruli koeficientebicxrili 4.2 monetaruli koeficientebi 1998199819981998 1999199919991999
ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar
savaldebulo rezervebi / k/b-ebis sadepozito valdebulebebi %
11,8 12,4 11,9 6,9 16,7 16,7 13,0 16,5 19,9 20,9
k/b-ebis sakorespondento angariSebi seb-Si / k/b-ebis sadepozito valdebulebebi %
11,5 8,7 8,6 6,7 10,9 4,8 14,1 8,7 6,3 8,9
naRdi fuli k/b-ebSi / k/b-ebis sadepozito valdebulebebi %
10,5 8,9 12,8 9,0 8,7 8,1 7,0 8,3 7,6 10,8
k/b-ebis rezervebis saerTo Tanxa / k/b-ebis sadepozito valdebulebebi %
33,8 30,0 33,3 32,6 36,3 29,7 34,1 33,5 33,8 40,6
dolarizaciis koeficienti % 59,8 61,2 58,6 62,9 66,7 68,5 64,9 65,1 65,5 65,7
fulis multiplikatori ( M2) 1,04 1,05 1,04 1,03 0,98 1,01 1,01 1,01 1,00 0,97
fulis multiplikatori ( M3) 1,37 1,37 1,36 1,39 1,37 1,45 1,35 1,34 1,34 1,31
wyaro: sem-is gamoTvlebi saqarTvelos erovnuli bankis monacemebze dayrdnobiT.
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 32
sabanko sistemaSi arsebuli krizisis gamo finansuri Suamavloba mkveTrad daeca.
1999 wlis pirvel kvartalSi sakredito auqcionebi 60 da 90-dRian kreditebze ar
Catarebula maSin, rodesac 1998 wlis pirvel kvartalSi sakredito auqcionebis
moculoba, saqarTvelos erovnuli bankis monawileobis gareSe, Seadgenda 8.3 milion
lars, 1.2 milion larsa da 1.2 milion lars Sesabamisad 30, 60 da 90 dRiani
kreditebisTvis. es cifrebi miuTiTeben imas, rom 1999 wlis pirvel kvartalSi
komerciuli bankebi sakredito auqcionebs gamoiyenebdnen mxolod likvidurobis
saWiro donis SenarCunebis mizniT. 7-dRiani kreditebis auqcionebis saerTo brunva
Seadgenda 4,5 milion lars da mxolod 600 aTas lars Seadgenda 30-dRiani kreditebis
auqcionebi. 7-dRiani kreditebis auqcionebze saqarTvelos erovnulma bankma SeiZina
4.2 milioni lari da 30-dRianebze ki 528 aTasi lari.
1999 wlis dasawyisidan saxazino valdebulebebze auqcionebi ar Semdgara, rac
gamowveuli iyo 1999 wlis biujetis dagvianebiT damtkicebiT. 1999 wlis biujetSi
Cadebulia 9,1 milioni laris adgilobrivi dafinanseba saxazino valdebulebebis
meSveobiT da 0,8 milioni lari valis momsaxurebisaTvis, magram Tu gaviTvaliswinebT
savaluto risks, potenciur investorTa mozidvis mizniT saWiroa SemuSavdes laris
gaufasurebis riskis kompensaciis gansakuTrebuli meqanizmi.
CanarTi 4.1CanarTi 4.1CanarTi 4.1CanarTi 4.1
evroevroevroevro
0.9800
1.0000
1.0200
1.0400
1.0600
1.0800
1.1000
1.1200
1.1400
1.1600
1.1800
1.2000
4-01
18-01
1-02
15-02
1-03
15-03
29-03
12-04
26-04
evro /aSS dol ari
wyaro: niderlandegis banki
evro, misi SemoRebisTanave, dolarTan SedarebiT mkveTrad gaufasurda. 5 Tvis
ganmavlobaSi misma vardnam dolarTan mimarTebaSi 12 procents gadaaWarba. amerikis
fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 33
SeerTebuli Statebis ekonomika xasiaTdeba didi zrdiT da, Sesabamisad, Zlieri
dolariTac.
msoflio ekonomikis stabilizacias safrTxe emuqreba, vinaidan erT qveyanas “ar
Seswevs Zala itvirTos mTeli msoflios problemebi”. amitom, G-7 moiTxovs, rom
evropam xeli Seuwyos ekonomikur zrdas. germaniam da safrangeTma evropis
centralur banks (ecb-s) mimarTes TxovniT Seemcirebina saprocento ganakveTi, magram
maTi Txivna ar iqna dakmayofilebuli imis safuZvelze, rom aseTi politikuri
zewola miuRebelia evros imijisTvis.
ecb-s miaCnia, rom evro, misi SemoRebis Semdeg, zogadad stabiluri iyo.
zogierTi investoris azriT, evros kursis dacema asaxavs ekonomikuri ciklis
disproporcias da warmoadgens evropis konkurentunarianobis xelSemwyob pirobas.
saerTaSoriso savaluto fondi amtkicebs, rom evros sisuste sagangaSo ar aris.
magram zogierTi eqspertis azriT, “evros ar gaaCnia zusti, Sida moTxovnis
aRsadgenad saWiro, yvela instrumenti”.
ra SeiZleba moxdes momavalSi?
evro SeiZleba kvlavac daeces, gansakuTrebiT fiskaluri politikis Sesustebis
SemTxvevaSi da evro zonaSi ndobis dakargvis gamo. Tumca, biujetSi Semosavlebis
siWarbis miuxedavad, amerikis SeerTebuli Statebi kvlav ganicdian savaWro da
mimdinare angariSebis did deficits, rac uaxloes momavalSi dolaris Sesustebas
gamoiwvevs, ris Sedegadac evros kursi aiwevs.
Tavi mexuTe. infrastruqtura da regionuli ganviTarebaTavi mexuTe. infrastruqtura da regionuli ganviTarebaTavi mexuTe. infrastruqtura da regionuli ganviTarebaTavi mexuTe. infrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 34
saqarTvelos saxelmwifo ekonomikuri strategiis erT-erT umTavres amocanas
warmoadgens is, rom qveyanas mieniWos savaWro kvanZis roli saerTaSoriso savaWro
gzebze, romlebic akavSireben Sua aziasa da kontinentur evropas
(aRmosavleT-dasavleTis gza) da agreTve ruseTsa da axlo aRmosavleTs
(CrTiloeT-samxreTis gza), rac satransporto da sakomunikacio infrastruqturis
intensiur ganviTarebas moiTxovs.
saqarTvelos Sida ekonomikis ganviTarebisTvis regionebs Soris arsebuli
geografiuli sxvaobebi metad mniSvnelovan faqtorebs warmoadgenen. regionuli
ekonomikis ganviTarebis mTavari sakiTxebi, niadagisa da klimatis garda (rac cxadia,
mniSvnelovan faqtorebs warmoadgenen, gansakuTrebiT soflis meurneobisTis), Sida
infrastruqturasac moicavs, rac ara mxolod satransporto da sakomunikacio
kavSirebs gulisxmobs, aramed dasaxlebisa da samrewvelo obieqtebis Tavmoyris
modelebsac. qveynis zogadi ekonomikuri ganviTarebis gaanalizebisas, saerTo
erovnuli statistikuri monacemebis ganxilvasTan erTad, didi mniSvneloba eniWeba
informaciis Seswavlas regionebis mixedviT.
satranzito vaWrobasatranzito vaWrobasatranzito vaWrobasatranzito vaWroba
satranzito vaWrobis Sesaxeb arsebuli statistikuri monacemebi saimedo wyaros
ar warmoadgens, nawilobriv imis gamo, rom gadasaxadebis Tavidan acilebis mizniT,
aratranzituli importis didi nawilis registrireba xdeba satranzito saqonlis
saxiT. miuxedavad amisa, sxvadasxva wyaroebidan miRebuli informacia (magaliTad,
monacemebi tvirTbrunvis Sesaxeb, Savi da kaspiiis zRvis navsadgurebidan) imaze
miuTeTebs, rom satranzito vaWroba marTlac swrafad izrdeba. dRes saqarTvelos
teritoriaze gadis saerTaSoriso vaWrobis Semdegi mTavari satranzito gzebi:
kaspiis zRvispira qveynebis eqsporti kaspiis zRvispira qveynebis eqsporti kaspiis zRvispira qveynebis eqsporti kaspiis zRvispira qveynebis eqsporti azerbaijanis dasavleTidan saavtomobilo
da sarkinigzo gzebiT Semodis, Semdeg ki Tbilisi-quTaisis magistralisa da Sav
zRvaze mdebare baTumisa da foTis navsadgurebis gavliT (xolo 1999 wels, agreTve
foTis samxreTiT mdebare sufsis terminalis navTobsadeniT) Savi da xmelTaSua
zRvebis regionSi miemarTeba. es trasekas mTavari gzaa, romelic uZveles abreSumis
gzas miuyveba. dResdReobiT, am gzaze navTobi umniSvnelovanes satranzito saqonels
warmoadgens, radganac kaspiis zRvispira qveynebidan Savi da xmelTaSua zRvis
regionSi sxva tipis eqsportis ganxorcielebas gacilebiT meti dro sWirdeba.
amasTan, satranzito vaWroba sawinaaRmdego mimarTulebiT, rogorc Cans, SedarebiT
mcire moculobisaa; gamonakliss warmoadgens TurqeTi, saidanac eqsporti Savi zRvis
navsadgurebiT ki ara, saxmeleTo gziT Semodis.
TurqeTis eqsporti TurqeTis eqsporti TurqeTis eqsporti TurqeTis eqsporti baTumi-quTaisi-Tbilisis magistraliT aRmosavleTisken
igzavneba azerbaijanSi da kaspiis zRvispira sxva qvexnebSi. am gzas ganviTarebis
kargi perspeqtiva gaaCnia, miTumetes, rom ukve dasrulda saremonto samuSaoebis didi
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 35
nawili, romelic saqarTvelo-TurqeTis sazRvarze saxmeleTo gzis gafarToebas
iTvaliswinebda. saqarTvelosa da TurqeTs Soris vaWrobis ganviTarebis maRali done
miRweuli winsvlis erT-erT niSans warmoadgens: Tu ki im dros, rodesac saqrTvelom
damoukidebloba moipova, TurqeTi misi mcire savaWro partniori iyo, dRes igi
saqarTvelos wamyvani partnioris adgilze metoqeobas uwevs ruseTs. saqarTveloSi es
zRvispira magistrali trasekas gzas uerTdeba. qveynis samxreT-dasavleTiT
grZeldeba TurqeTTan kavSirebis ganviTareba. gza baTumsa da trabzons Soris mTavar
damakavSirebel arxs warmoadgens. garda amisa warmatebiT mimdinareobs axalqalaqsa-
(samcxe-javaxeTi) da yarss (Crdilo-aRmosaavleT TurqeTi) Soris dagegmili
sarkinigzo xazis mSenebloba.
somxeTis eqsportisomxeTis eqsportisomxeTis eqsportisomxeTis eqsporti CrdiloeTiT erevani-Tbilisis saavtomobilo magistralze
gadis, Semdeg dasavleTiT trasekas mTavar gzas miuyveba Savi da xmelTaSua zRvis
qveynebSi. am gzaze satranzito tvirTis nawilis transportireba, rogorc Cans, aseve
rkinigziTac xdeba, magram Cven misi moculobis gansazvrisTvis saWiro statistikuri
monacemebiT ar gagvaCnia. erevani-Tbilisis mimarTulebiT saavtomobilo da
sarkinigzo kavSirebs ganviTarebis kargi potenciali gaaCnia (ix. agreTve sarkinigzo
da saavtomobilo gzebi).
somxeTis importisomxeTis importisomxeTis importisomxeTis importi Savi da xmelTaSua zRvis qveynebidan aRmosavleTiT trasekas
mTavar gzas miuyveba da Tbilisidan samxreTiT miemarTeba erevanSi. iseve rogorc
eqsportis SemTxvevaSi, importis garkveuli nawilis transportireba, rogorc Cans,
rkinigziTac xdeba.
somxeTsomxeTsomxeTsomxeT----ruseTis ormxrivi vaWroba,ruseTis ormxrivi vaWroba,ruseTis ormxrivi vaWroba,ruseTis ormxrivi vaWroba, CrdiloeT-samxreTis mimarTulebiT,
xorcieldeba saqarTvelos samxedro gziT, romlis ganviTarebis potenciali,
kavkasionze arsebul yvela sxva saavtomobilo gzis msgavsad, SezRudulia rTuli
reliefis gamo. xolo meores mxriv, gazsadeni ruseTis federaciidan saqarTveloSi
am gzas miuyveba da misi Semdgomi gafarToveba SesaZloa (momavalSi, Tu ruseTsa da
irans Soris vaWroba ganviTarda, am gzas SeiZleba meti mniSvneloba mieniWos).
saqarTvelos teritoriaze satranzito vaWrobis modeli nawilobriv
geopolitikuri faqtorebis zegavleniT iqna Camoyalibebuli. pirvel rigSi, mTiani
yarabaxis Taobaze uTanxmoebis gamo, TurqeTi da azerbaijani sakmaod didi
warmatebiT agrZeleben somxeTis ekonomikur blokadas. somxeTs zRva ar gaaCnia,
xolo iranze gavliT satranzito gzebis ganviTarebis perspeqtiva Zalze sustia
(miTumetes, rom aSS-Tan mWidro kavSirebi xels ar uwyobs investiciebs iranSi).
amrigad, saqarTvelo warmoadgens erTaderT saxmeleTo gzas, romliTac dResdReobiT
somxeTis import-eqsportis udidesi nawilis transportireba xdeba. rogorc Cans,
azerbaijani da TurqeTi, mTiani yarabaxis konfliqtis mogvarebamde, ar apireben
somxeTTan damakavSirebeli infrastruqturis ganviTarebis perspeqtivis ganxilvas –
magaliTad, TurqeTma mtkice uari ganacxada somxeTis winadadebaze erevansa da yarss
Soris (aRmosavleT TurqeTi) me-19 saukunis rkinigzis aRdgenis Taobaze. samagierod,
TurqeTs surs sarkinigzo xazis gagrZeleba yarsidan saqarTvelomde, CrdiloeTis
mimarTulebiT.
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 36
meores mxriv, dsT-s mier afxazeTis ekonomkuri blokada saSualebas ar aZlevs
ruseTsa da TurqeTs Soris satranzito vaWrobis ganviTarebas Savi zRvis
aRmosavleT sanapiroze – romelsac ekonomikuri geografiis TvalsazrisiT,
ganviTarebis saukeTeso potenciali gaaCnia. saqarTvelo-afxazeTis monakveTze Savi
zRvis sanapiro gzis gaxsna xelsayreli iqneboda agreTve somxeT-ruseTis ormxrivi
vaWrobisTvis, romelic amJamad ufro rTuli gzebiT xorcieldeba: kavkasionze
“saqarTvelos samxedro gziT”, an Savi zRviT.
navTobsadeni (da navTobis transportirebanavTobsadeni (da navTobis transportirebanavTobsadeni (da navTobis transportirebanavTobsadeni (da navTobis transportireba rkinigziT) rkinigziT) rkinigziT) rkinigziT)
dRes saqarTvelom ukve daiwyo mogebis miReba navTobis navTobsadeniT
gadazidvis xarjze kaspiis zRvispira qveynebidan. varaudoben, rom kaspiis zRvispira
qveynebi navTobis msxvili mwarmoeblebi gaxdebian, xolo SemoTavazebuli sami
“mTavari saeqsporto navTobsadenidan” (MEP), romliTac navTobis udidesi nawili
msoflio bazrebs unda miewodos, ori saqarTvelos teritoriaze gadis. erT-erTi
maTgani baqodan sufsamde Savi zRvis gavliT miemarTeba dasavleTisken; meore,
baqodan saqarTvelosa da TurqeTis gavliT miemarTeba TurqeTis xmelTaSuazRvis
jeihanis navsadguramde. mesame - romelic saqarTvelos teritoriaze ar gadis -
baqodan (politikurad arastabiluri) CrdiloeT kavkasiis gavliT miemarTeba
ruseTSi, Sav zRvaze mdebare novorosiiskis navsadguramde.
saboloo gadawyvetileba imis Sesaxeb, Tu ra gziT gaivlis navTobsadeni, 1998
wlis 29 dekembers unda miRebuliyo. amis Taobaze oqtomberSi kaspiis zRvispira
msxvili navTobmwarmoebeli qveynebis oficialurma pirebma gaakeTes “politikuri”
gancxadeba, riTic mxari dauWires TurqeTis moTxovnas, romelic iTvaliswinebda
navTobsadenis gayvanas dasavleTiT azerbaijanisa da saqarTvelos teritoriaze,
saidanac igi unda gasuliyo samxreTis mimarTulebiT, TurqeTis xmelTaSua zRvaze
mdebare jeihanis navsadguramde. magram, sxvadasxva dainteresebulma navTobkompaniebma
MEP-is romelime xazis mSeneblobaze finansuri valdebulebebisgan Tavi Seikaves.
iseTi droebiTi faqtorebi, rogorc navTobze dawesebuli fasebis dabali done da
Tanxebis gamoyofasTan dakavSirebuli sirTuleebi, Tundac sawyis etapze, aferxebs
MEP-is mSeneblobis dawyebisTvis saWiro komerciuli mxaris mogvarebas. garda amisa,
kaspiis navTobis sabadoebis gamokvlevis Sedegad regionis rezervebis moculobis
Sesaxeb miRebul iqna sakmaod dabali maCveneblebi da zogi SiSobs, rom navTobis
moculobam SeiZleba ar gaamarTlos MEP-is ekonomikuri sicocxlisunarianoba.
(menavTobeTa azriT saWiro iqneba dReSi 2 milioni barelis warmoeba, Tumca
mSeneblobis dawyeba SeiZleba maSin, rodesac warmoeba 1 milions miaRwevs). amis
Sedegia is, rom jer-jerobiT MEP-is arc erTi marSruti ar iqna SerCuli. Tuki da
rodesac MEP-i komerciulad sicocxlisunariani gaxdeba, arCevani, albaT, baqo-
jeihanis xazze iqneba SeCerebuli, Tundac mxolod politiuri mosazrebebis gamo.
amave dros navTobsadenis mSeneblobis xarjTa odenoba gansazRvruli ar aris,
proeqtis gaangariSebebi 2-dan 4 miliard aSS dolars Soris meryeobs. am
TvalsazrisiT, baqo-sufsas xazis mSenebloba did stimuls ar warmoadgens:
gauTvaliswinebel xarjTa odenoba, saSualoze gaangariSebiT, 70 procents Seadgens.
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 37
molaparakebebi baqo-jeihanis proeqtis saboloo pirobebze grZeldeba
dainteresebul kompaniebsa da qveynebs Soris, romlebic TurqeTisgan iTxoven
mastimulirebeli pirobebis SeTavazebas, raTa proeqti komerciulad
sicocxlisunariani gaxdes. dekemberSi azerbaijanis saerTaSoriso saeqspluatacio
kompaniis konsorciumma (AIOC) ganacxada, rom MEP-is marSrutis mSeneblobaze
gadawyvetilebis miReba savaraudod 1999 wlis Sua periodSia mosalodneli. aSS-s
mTavroba kvlav “frTxili optimizmiT” imedovnebs, rom AIOC-is kompaniebi TandaTan
SeTanxmedebian mTavari saeqsporto navTobkompaniis Seqmnaze, romelsac daevaleba am
proeqtis ganxorcieleba. 1999 wlis ianvarSi TurqeTma, Tavis mxridan, aRniSna, rom
navTobsadenis asaSeneblad unda Seiqmnas saerTaSoriso konsorciumi. am gegmis
mixedviT, konsorciumis Seqmna moxdeba mas Semdeg, rodesac TurqeTi, azerbaijani da
saqarTvelo xels moaweren navTobsadenis mSeneblobaze samTavrobaTaSoriso
xelSekrulebas. amJamad, baqo-jeihanis SeTavazebuli proeqtis mSeneblobis xarjebi,
uaxlovdeba 2,5 miliard aSS dolars; TurqeTis mier konsorciumis Camoyalibeba
niSnavs, rom baqo-jeihanis proeqtis mSenebloba daiwyeba manamde, vidre AIOC-i miiRebs gadawyvetilebas. am molaparakebebSi saqarTvelo 1999 wlis TebervalSi unda
CarTuliyo.
TurqeTi navTobis gazrdili moculobebis bosforis srutiT gadazidvis
winaaRmdegia. imis garda, rom TurqeTi upiratesobas jeihanis marSruts aniWebs, mas
agreTve ekologiis TvalsazrisiT gamarTlebuli argumentebic gaaCnia. dRes-dReobiT
bosforis srutiT dReSi 1,2 milionamde barelis ( 200 000 tona/dRe) gadazidva xdeba,
rasac daaxloebiT dReSi 12 tankeri sWirdeba. MEP-is marSrutiT gadatanili
navTobis moculobam SeiZleba 2 milion barelamde Seadginos, rac samjer gazrdis
bosforis srutiT gadaziduli navTobis moculobas da am SemTxvevaSi, navTobis
daRvris riski mniSvnelovnad gaizrdeba. (ufro didi moculobis tankerebis
gamoyeneba metad arasasurvelia: bosforis srutis siviwrovis gamo gemebs, romelTa
moculoba 100 000 tonas aRemateba, gauWirdeba manevrireba.)
Savi zRvis zRvispira qveynebi aRiareben saqarTvelodan kaspiis navTobis
transportirebis SesaZleblobas maT teritoriaze mdebare navsadgurebamde, saidanac
igi, am qveynebze gavliT, centralur da dasavleT evropaSi gadaigzavneba. aseTi
SesaZleblobisadmi interesi pirvelad gamovlinda oqtomberSi, moldovas dedaqalaq
kiSiniovSi Semdgar Sexvedraze, sadac moldovas, rumineTisa da ukrainis
prezidentebma xeli moaweres “qveda dunais Tavisufali ekonomikuri zonis”
erTobliv politikur gancxadebas, romelic saqarTvelos, ukrainis, moldovasa da
rumineTis teritoriebze kaspiis navTobis transportirebas exeba. dsT-s qveynebs
Soris arsebuli SeTanxmebebis farglebSi, 1999 wels xeli moewera saqarTvelos,
ukrainas, azerbaijansa da moldovas Soris koleqtiuri usafrTxoebis SeTanxmebas
(GUAM–is jgufi), romelic miznaad isaxavs navTobsadenis dacvas Tavdasxmis
SemTxvevaSi. SeniSvna. Cveni monacemebiT, uzbekeTi apirebs SeuerTdes GUAM-is jgufs,
misi saqmianobis zogierT aspeqtSi, Tumca uars acxadebs samxedro TanamSromlobaze.
amave dros, mimdinareobs SedarebiT mcire navTobsadenebis gafarToeba,
magaliTad iseTi navTobsadenis, rogoricaa CrdiloeT kavkasionize gamavali
azeri-ruseTis marSruti da azeri-saqarTvelos navTobsadeni (baqo-sufsa). 1998 wlis
meoTxe kvartalSi dasrulda baqo-sufsis navTobsadenis mSenebloba da 1999 wlis 9
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 38
aprils, ganrigis mixedviT, sufsidan pirveli tankeri gavida. saqarTvelos
tranzituli gadasaxadi navTobsadenidan Seadgens 17 aSS cents 1 barelSi, rac
navTobze msoflio fasebis daaxloebiT 1 procentis eqvivalentia. dReSi 50 000
barelze gaangariSebiT es weliwadSi 3 milion aSS dolars Seitans saxelmwifo
biujetSi, rac jandacvaze qveynis danaxarjTa 20 procents udris. varaudoben, rom im
SemTxvevaSi Tu MEP-is arc erTi marSrutis mSenebloba ar ganxorcielda, rogorc
novorosiiskis, aseve sufsis navTobsadenis moculoba maqsimumamde iqneba
gafarToebuli. AIOC-ma axali navTobgadasatumbi sadgurebi daamata da, rogorc Cans,
amis xarjze gazarda baqo-sufsis navTobsadenis moculoba, romelic 1999 wlis
aprilSi dReSi 70 000 barels Seadgenda, xolo 1999 wlis meore kvartalis
bolosTvis dReSi 100 000 barelamde miaRwia. mesame kvartalSi AIOC-i apirebs
Seamowmos navTobsadenis maqsimaluri tvirTbrunva. warmoebis wyaroebi amtkiceben,
rom zedmeti navTobgadasatumbi danadgarebis damontaJebis da terminalebze
damatebiTi rezervuarebis aSenebis SemTxvevaSi, am xazs dReSi 250 000 barelis
gadazidva SeuZlia1 (es bosforis srutiT navTobis gadazidvebis moculobas kidev
20 procentamde gazrdis). amJamad, AIOC-is navTobis warmoebis moculoba, romelic
dReSi 100 000 barels Seadgens da romlis transportireba novorosiiskisa da sufsis
navTobsadenebiT xdeba, SezRudulia transportirebis arasakmarisi moculobis gamo.
es cxadi gaxda, rodesac 1999 wlis martSi novorosiiskis xazis droebiTi gadaketvis
gamo (es xazi ruseTis federaciaSi Semaval CeCneTis respublikaze gadis)
navTobsadenis warmoebis moculoba iZulebiT iqna ganaxevrebuli.
novorosiiskisa da sufsis navTobsadenebis garda SesaZlebelia agreTve
azerbaijansa da saqarTveloze sarginigzo tvirTbrunvis ukeT gamoyeneba. wels
dagegmilia xaSuridan samxreT-dasavleTis mimarTulebiT baTumis navsadguramde
gamavali navTobsadenis Zveli ganStoebis aRdgena. am ganStoebiT momavalSi Sevronis
yazaxeTis navTobis gadazidva unda moxdes, romlis transportireba dRes-dReobiT
mxolod sarkinigzo xaziT xdeba. Sevroni agreTve ganixilavs sufsis axali
terminalis gamoyenebis ideas, romelic xaSuri-baTumis ganStoebisgan Sors ar aris.
es gulisxmobs matareblebis daclas xaSurTan, Semdeg xaSuri-baTumis ganStoebis
gamoyenebas guriamde da iqidan axali sarkinigzo xaziT dasavleTis mimarTulebiT
sufsamde. am marSrutis upiratesoba imaSi mdgomareobs, rom es dasavleT guriaSi
viwro sarkinigzo gasasvlelis Tavidan acilebis saSualebas warmoadgens.
gazsadenigazsadenigazsadenigazsadeni
dRes-dReobiT saqarTveloSi gazis miwodeba xdeba gazsadeniT, romelic gadis
ruseTsa da somxeTs Soris teritoriaze; ramodenime wlis win ruseTi somxeTSi
weliwadSi 1,5-3,5 miliard kubur metr gazs agzavnida. am gazsadeniT gadaziduli
gazis mcire wils (daaxlovebiT erT meoTxeds) saqarTveloc moixmars.
ruseT-somxeTis gazsadenis garda, dagegmilia agreTve ufro didi gazsadenis
mSenebloba (romlis moculoba, savaraudod, weliwadSi 30 miliard kubur metrs
Seadgens), romliTac gazi TurqmeneTidan kaspiis zRvis, azerbaijanisa da
saqarTvelos gavliT TurqeTSi gadaigzavneba. 1998 wlis oqtomberSi TurqeTsa da
1 Reuter’s report selina viliamsi, baqo, 1999wlis 9 aprili.
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 39
TurqmenTs Soris daido kontraqti gazsadenis mSeneblobaze, romelic winaswari
gaangariSebiT, weliwadSi, sul mcire, 16 miliard kubur metrs gadazidavs. kaspiis
zRvis dasavleTiT, igi ueWvelad gaivlis baqo-sufsis (an baqo-jeihanis)
navTobsadenTan erTad, rac arsebiTad Seamcirebs mSeneblobis danaxarjebs.
aRmosavleT TurqeTSi axali gazsadeni SeiZleba SeuerTdes TurqeTis gazsadens,
romelic horasonsa da erzerums Soris gadis; erzerumi baTumis samxreTiT
mdebareobs da sul 200 km-iT aris daSorebuli.
TebervalSi TurqmeneTma da PSG International-ma (GE Capital - Betchel Enterprisis-is erToblivi sawarmo) xeli moaweres kontraqts gazsadenis mSeneblobaze. TurqeTis
pres saagentos mier 1999 wlis aprilSi gakeTebuli gancxadeba imaze miuTiTebs, rom
igi eTanxmeba TurqmeneTs konsorciumis arCevanSi, magram moiTxovs, rom TurqeTis
teritoriaze gazsadenis mSenebloba TurqeTis saxelmwifo samSeneblo kompania
Botas-ma ganaxorcielos. finansuri mxaris Taobaze molaparakebebis dawyeba
dagegmilia 1999 wlis ivlisSi: varaudoben, rom samSeneblo danaxarjebi daaxlovebiT
2 miliard aSS dolars Seadgens, xolo mSenebloba 2000 wlis mesame kvartlidan 2003
wlis Suamde gagrZeldeba.
sahaero kavSirebisahaero kavSirebisahaero kavSirebisahaero kavSirebi
mTavar siaxles warmoadgens saxelmwifo aviakopania “saqarTvelos aviaxazebi-
sa”, “eir zena” da “eir jorjia-s” dagegmili Serwyma. 1998 wlis oqtomberSi
saxelmwifo qonebis marTvis saministro Seecada saqarTvelos aviaxazebis 49
procentis privatizebas (ix. seb-is 1998 wlis #3), magram SemoTavazebuli pirobebi
imdenad araxelsayreli iyo, rom verc erTi winadadeba ver moizida. saqarTvelos
xelmZRvanelobam moiwvia konsultantebi germanuli aviakompania “Lufthansa”-dan, romelTa rCeva iTvaliswinebs erTi kerZo erovnuli gadamzidveli kompaniis Seqmnas
“saqarTvelos aviaxazebis” or mcire aviakompaniasTan Serwymis xarjze.
oficialuri pirebi adastureben im faqts, rom “saqarTvelos aviaxazebi”
iZulebulni gaxdnen uari eTqvaT zogierTi reisis Sesrulebaze, Tbilisi-parizi,
Tbilisi-amsterdamisa da Tbilisi-praRis CaTvliT imis gamo, rom kompania ar
pasuxobda saerTaSoriso standartebs. rogorc saerTaSoriso samoqalaqo aviaciis
organizaciis wevri, saqarTvelo valdebulia daicvas sxvadasxva garemos dacvisa da
teqnikuri standartebi. sabWoTa kavSiris droindeli xomaldebi, romlebsac
“saqarTvelos aviaxazebi” iyeneben am standartebs ar Seesabameba da cxadia maTi
standartebTan SesabamisobaSi moyvana advili ar aris.
dRes-dRebiT, “saqarTvelos aviaxazebi”, valebisa da zaralis miuxedavad,
agrZeleben zogierTi saerTaSoriso reisis Sesrulebas: magaliTad Tbilisi-aTenis da
Tbilisi-franqfurtis mimarTulebiT (am reisebze sakmaod didi moTxovnis gamo,
Tumca amave dros ixdian jarimas ICAO-s standartebTan Seusabamlobis gamo). meores
mxriv, “eir zena” da “eir jorjia” gacilebiT mcire kompaniebia (romlebic sul
ramodenime reiss asruleben), Tumca sakmaod efeqturebi da finansurad Zlierebi rac
maT saSualebas aZlevs Seasrulon saerTaSoriso reisebi. amrigad, kompaniebis
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 40
Serwymis ZiriTad ideas warmoadgens saxelmwifo gadamzidveli kompaniis valebis
dafarva, misi kerZo kompaniaT gadaqcevis xarjze.
amJamad Tbilisis sahaero transportis kontrolis sistema ganaxlebis
procesSia da 1999 wels axali radarebis damontaJebis Semdeg igi mTlianad
amuSavdeba 2000 wlisTvis. es xels Seuwyobs ICAO-s gegmebis ganxorcielebas,
romlebic iTvaliswinebs sami amierkavkasiis qveynisTvis erTiani sahaero sivrcis
Seqmnas, rac gulisxmobs saerTo standartebs da radarul monacemTa gacvlas.
mimdinareobs agreTve baTumis aeroportis rekonstruqcia, saqarTvelos sahaero
transprtis departamentis mier agvistoSi miRebuli gadawyvetiilebis Semdeg, romlis
safuZvelze mas gadaecema licenzia saerTaSoriso reisebis Sesrulebaze. dekemberSi
baTums estumra ruseTis meoTxe umsxvilesi aviakompania “krasavia”-s delegacia,
romelic, rogorc Cans, dainteresebulia aWarel partniorTan erTad iseTi
erToblivi kompaniis SeqmnaSi, romelic Seasrulebs saerTaSoriso reisebs baTumidan.
1998 wels baTumis aerportidan kviraSi daaxlovebiT 8 reisi sruldeboda.
Savi zRvis navsadgurebiSavi zRvis navsadgurebiSavi zRvis navsadgurebiSavi zRvis navsadgurebi
ssd-s monacemebiT, saqarTvelos navsadgurebis mier 1998 wlis ganmavlobaSi
gadatanili tvirTis moculobam 7,1 milioni tona Seadgina, rac 34 procentiT metia
1997 welTan SedarebiT. ori ZiriTadi sazRvao reisidan erTi, romliTac
xorcieldeba vaWroba konteinerebiT, bosforsa da foTis navsadgurebs akavSirebs,
xolo meore saborano reisia foTsa, ruseTis novorosiiskis navsadgursa da
bulgareTis navsadgur burgass Soris, romliTac xdeba manqanebis gadazidva. am reiss
asrulebs ori gemi da TiTos 50 manqanis gadazidvis unari aqvs: erTi maTgani saaTis
isris mimarTulebiT, xolo mere sawinaaRmdego mimarTulebiT moZraobs am sam
navsadgurs Soris.
1998 wels tvirTzidva baTumze gavliT - ZiriTadad citrusebiT vaWrobis
xarjze – xdeboda arasistematurad, anu sezonur xasiaTs atarebda. baTumi-iliCevskis
regularuli reisis gaxsna, rogorc Cans, dResac eqsperimentis donezea: dekemberSi
gaixsna axali sarkinigzo terminali. foTsa da iliCevsks Soris arsebobs agreTve
saavtomobilo borani, romlis tevadoba 108-mde manqanas Seadgens. 1998 wlis
monacemebis Tanaxmad igi, dabali moTxovnis gamo, Tavisi simZlavris mxolod 20
procents iyenebs. aqedan gamominare, Tu ki 1998 wlis pirvel naxevarSi saborano
momsaxureba yovel kviras warmoebda, 1998 wlis meore naxevarSi igi or kviramde iqna
Semcirebuli. miuxedavad amisa, gegmaSia agreTve 1999 wlis aprilSi sarkinigzo
boranis gaxsna foTi-iliCevsks Soris; amJamad, foTis sarkingzo terminalis
mSeneblba ukve dasrulebulia.
dagegmili saavtomobilo saborano momsaxureba foTsa da bulgareTSi mdebare
navsadgur konstancas Soris dResac ar warmoebs. saqarTvelos samTavrobo
sainformacio wyaroebi amtkiceben, rom saqarTvelos mxares saWiro Tanxa ukve
Setanili aqvs, magram 1998 wels rumineTma interesi dakarga am reisis gaxsnaSi. Tumca,
1999 wlis aprilSi rumineTis sainformacio wyaroebi aRniSnavdnen, rom erTadaerT
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 41
dabrkolebas komerciuli SeTanxmebis detalebi warmoadgens da mosalodnelia, rom
molaparakebebis damTavrebis Tanave, reisis Sesruleba moxdeba regularul
safuZvelze: samgzavro bileTebis safasuri orive mimarTulebiT savaraudod 100 aSS
dolars Seadgens.
amasTan, dagegmilia agreTve axali sakonteinero terminalis gaxsna foTis
CrdiloeTiT, romlis dafinansebas iaponiis mTavrobis mier gamoyofili kreditebi
unda moxmardes. winaswari analizi 1999 wlis dasawyisSi unda Catarebuliyo, magram
misi Sedegebi jer-jerobiT cnobili ar aris. erT-erT yvelaze mniSvnelovan
komerciul sakiTxs warmoadgens mflobelobis da Senoba nagebobebis kontrolis
sakiTxi: rogorc navaraudevia, terminali moqmedi navsadgurisgan damoukideblad
imuSavebs, magram saqarTvelos mTavrobas urCevnia, rom hidroteqnikuri nagebobani
saxelmwifos kontrolis qveS darCes.
rkinigzarkinigzarkinigzarkinigza
ssd-s monacemTa mixedviT, rkinigziT gadaziduli tvirTisa da gadayvanil
mgzavrTa moculoba swrafad izrdeba: 1998 wels, 1997 welTan SedarebiT, es zrda
Sesabamisad 16 da 21 procents Seadgenda. miuxedavad amisa, matareblis saSualo
siCqaris maCvenebeli, romelic 30 km/saaTze dabalia, naTelyofs farTo modernizaciis
saWiroebas. dekemberSi, rodesac evropis rekonstruqciisa da mSeneblobis bankma
saqarTvelos sarkinigzo xazebis ganaxlebaze 20 milioni laris odenobis krediti
gamoyo, saqarTvelos sarkinigzo kavSirebis ganviTarebaSi mniSvnelovani nabiji iqna
gadadgmuli. es saqarTvelos mTavrobis mier dadebuli xelSekrulebis Sedegad
moxda, romelic iTvaliswinebda saqarTvelos rkinigzis restruqturizacias
komerciulad damoukidebeli iuridiuli organos saxiT. amave dros, evrokomisiam
gamoyo 6 milioni aSS dolaris granti signalizaciisa da sakomunikacio sistemis
modernizaciisTvis.
TurqeTi dResac iCens dainteresebas yarssa (aRmosavleT TurqeTi) da
axalqalaqs (samcxe-javaxeTi) Soris weliwadSi 7 mt warmadobis mqone sarkinigzo
xazis mSeneblobaSi: erT-erTi informaciis Tanaxmad, igi mzad aris gamoyos 160
milioni aSS dolaris krediti am proeqtis ganxorcielebaze. am proeqtis Rirebuleba
Sefasebulia daaxlovebiT 400 milion aSS dolarad: aqedan 250 milioni aSS dolari
TurqeTma unda Seitanos. es TurqeTs saSualebas miscems rkinigziT daukavSirdes ara
mxolod saqarTvelos, aramed aRmosavleTiT mdebare azerbaijansac. rogorc cnobili
gaxda, qarTul-Turquli komisiis mier ukve SemuSavebul iqna am xazis
mSeneblobisTvis tenderis pirobebis proeqti. maisSi, Turqulma saproeqto saagento
YDK-ma rkinigzis, navsadgomisa da aeroportis mSeneblobis generaluri
direqtoratis programas gadasca mTeli pasuxismgebloba am kavSiris mSeneblobaze,
romelic manamde TurqeTis saxelmwifo rkinigzis admistraciis generalur
direqtorats ekisra. TurqeTis presam es cvlileba dadebiTad Seafasa, radganac es
uzrunvelyobs kavSiris mSeneblobisTvis saWiro finansur mxardaWeras.
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 42
Sida satransporto qseliSida satransporto qseliSida satransporto qseliSida satransporto qseli
saqarTvelos mTavari satransporto arteria (rogorc saavtomobilo, aseve
sarkinigzo) ZiriTadad gadaWimulia aRmosavleTidan dasavleTiT – azerbaijanis
sazRvarTan mdebare gardabnis raionidan kolxeTis dablobis sanapiro nawilSi
mdebare samegrelos regionamde. saqarTvelos samrewvelo sawarmoTa umravlesoba
ganlagebulia am arteriasTan siaxloveSi (TbilisSi, quTaisSi, rusTavSi, zestafonSi,
zugdidSi, samtrediasa da mcxeTaSi). samegrelosTan es arteria iyofa da rogorc
saavtomobilo, aseve sarkinigzo gzebiT ukavSirdeba afxazeTis zRvispira regions da
Semdgom soWs (Crdilo-dasavleTi), foTsa (dasavleTi) da aWaras, xolo iqidan
CrdiloeT TurqeTs (samxreT-dasavleTi). samxreT-aRmosavleT sazRvridan mTavari
saavtomobilo da sarkinigzo magistralebi gadis baqomde.
saqarTvelos saerTaSoriso vaWrobis ganviTarebisTvis mcire satransporto
arteriebsac eniWebaT didi mniSvneloba, Tundac potenciuri TvalsazrisiT. amaTgan
gansakuTrebiT aRsaniSnavia saqarTvelos samxedro gza, romelic Tbilisidan
CrdiloeTiT vladikavkazamde gadis, xolo Tbilisidan samxreTiT – saavtomobilo da
sarkinigzo kavSirebi somxeTTan. mezobel qveynebTan sxvadasxva saavtomobilo
kavSirebs didi mniSvneloba eniWeba mosazRvre raionebis ekonomikuri ganviTarebis
TvalsazrisiT, magaliTad iseTi regionebis, rogorebicaa lagodexi (azerbaijanTan
aRmosavleTi sazRvari), ninowminda (somxeTTan ganapira dasavleTi sazRvari) da
java/roki (romelic erTmaneTTan akavSirebs CrdiloeTsa da samxreT oseTs).
garda amisa, sxva ZiriTadi saavtomobilo gzebi (iseve, rogorc ramodenime
sarkinigzo ganStoeba) sakmaod mniSvnelovania saqalaqTaSoriso
transportirebisTvis: es gzebi ZiriTadad TiTqmis paralelurad miuyvebian mTavar
aRmosavleT-dasavleTis arterias da CrdioloeTisa da samxreTis mimarTulebiT
ramodenime ganStoeba gaaCniaT. (amJamad rkinigza savalalo mdgomareobaSia: vagonebi
daZvelebulia, sadgurebi mosavlelia, miwiszeda xazebi SekeTebas saWiroeben, Senoba-
nagebobaTa umravlesoba 80 wlis winandelia, da amasTan rkinigzis restruqturizacia
da misi komerciuli mxaris mogvareba jer dawyebulic ar aris). presaSi
gamoqveynebuli informaciis Tanaxmad, TurqeTi apirebs 200 milioni aSS dolaris
Rirebulebis proeqtis ganxorcielebas, romelic iTvalsiwinebs qveynis samxreTi
sazRvridan samcxe-javaxeTze gavliT xaSuramde mimavali mTiani gzis SekeTebas.
TurqeTi agreTve cdilobs xeli Seuwyos Turqgozus ganviTarebas, romelic sazRvris
gadakveTaze, axalcixis samxreT-dasavleTiT 10 kilometrSi mdebareobs.
moZraoba ruseTis federaciasa da saqarTvelos Soris ZiriTadad xdeba an
maRalmTiani “saqarTvelos samxedro gziT” – vladikavkazs, yazbegsa da Tbiliss
Soris – anda rokis uReltexilis gavliT – vladikavkazs, roks, cxinvalsa da,
ZiriTadi satransporto arteriidan, goris ganStoebas Soris. mravali xveuli
monakveTis miuxedavad es gzebi mosaxerxebelia TiTqmis yvela tipis transportisTvis,
magram zamTarSi xSirad gauvalia. CrdiloeT kavkasiaze bevri sxva damakavSirebeli
gzac gadis, magram, cudi mdgomareobis gamo, maT metwilad adgilobrivi mniSvneloba
eniWeba.
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 43
ZiriTadi saavtomobilo da sarkinigzo kavSirebi baqosa (azerbaijani) da
erevenTan (somxeTi) SedarebiT karg mdgomareobaSia da saqarTvelosa da ruseTs
Soris savaWro tvirTis didi nawili baqoze gadis. dResdReobiT baqos saavtomobilo
gzebze yvelaze mwvave problemas warmoadgens sazRvarze arsebuli korufcia, sadac
mesazRvreebi ufro cudi reputaciiT sargebloben, vidre TviT mebaJeebi. savaWro
tvirTis didi nawilis transportireba, baTumSi Sevronis kaspiis navTobis CaTvliT,
rkinigziT xdeba.
erevnis gzaze moZraoba SedarebiT naklebia da gzac gacilebiT uares
mdgomareobaSia – gansakuTrebiT saqarTvelos mxares. informaciis Tanaxmad, erT-erTi
mdidari emigranti did dainteresebas iCens am gzis SekeTebaSi, misi somxeTisTvis
strategiuli mniSvnelobis gamo, da mzad aris uzrunvelyos saWiro dafinanseba.
erevanTan rkinigziT ufro swrafad SeiZleba dakavSireba da aq, rogorc Cans,
korufciac naklebia – gansakuTrebiT somxeTis mxares.
telekomunikaciebitelekomunikaciebitelekomunikaciebitelekomunikaciebi
saqarTvelos satelekomunikacio industriis struqtura neli tempiT agrZelebs
ganviTarebas. oqtomberSi, rogorc kavSirgabmulobis ministris moadgilem, revaz
sanaZem, ganacxada yvela Sida sistema iseve, rogorc saerTaSoriso da
saqalaqTaSoriso sistemebis 51 procenti isev saxelmwifos sakuTrabas warmoadgenda.
am seqtoris privatizacias, rogorc Cans, xeli Seuwyo saxelmwifo finansebSi
momxdarma krizisma da saxelmwifo qonebis marTvis samministrom am sakiTxis ufro
farTod ganxilvis winadadebebi wamoayena.
kerZo seqtorSi mobilurma satelefono kompania “magTi”-m, raTa
“jeoselisaTvis” ukeT gaewia konkurencia, gaxsna warmomadgenloba ozurgeTSi
(dasavleTi regioni, guria). garda amisa “magTi”-m saSobao periodSi ufaso
momsaxureba SesTavaza Tavis momxmareblebs; Tumca momxmareblebis mxridan am
winadadebam iseTi gamoxmaureba moipova, rom bevri qselis gadatvirTvas uCioda. amave
dros, kompania “axali qselebi”, romelsac Tbilisis zogierT ubanSi miwiszeda
xazebi ekuTvnis, Seecada Sida satelefono kavSirebze wuTobrivi gadasaxadebis
dawesebas (miuxedavad imisa, rom kavSirgabmulobis saministro amis winaaRmdegi iyo).
“jeoselma” uaryo xmebi misi finansuri sirTuleebis Sesaxeb, romlebsac igi ganicdis
TiTqos da qarTvel partnorsa da Turq investorTa Soris momxdari konfliqtis
gamo.
mimdinare wels mosalodnelia saqarTvelos saerTaSoriso satelekomunikacio
infrastruqturis gaumjobeseba: evrokomisia apirebs gamoyos 15 milioni ekiu,
romelic unda moxmardes optikur-boWkovani xazebiT saqarTvelos, somxeTisa da
azerbaijanis erTmaneTTan dakavSirebis proeqtis ganxorcielebas.
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 44
turizmiturizmiturizmiturizmi
saqarTveloSi SeiZleba turizmis sami saxeoba gamovyoT: organizebuli turizmi,
adgilobrivi turizmi da damoukidebeli turizmi. aqedan, rogorc, Cans, sabWoTa
epoqis warmodgenas turizmze Seesabameba mxolod organizebuli turizmi, anu
turizmis iseTi forma, rodesac ucxoeli stumrebis viziti winaswar dagegmili
programis mixedviT xdeba. imisaTvis, rom saqarTvelo kvlav gadaiqces mniSvnelovan
turistul centrad, meti yuradReba unda daeTmos adgilobrivi da damoukidebeli
turizmis ganviTarebas.
adgilobrivi turizmi – saqarTvelos moqalaqeTa mier mogzauroba sakuTari
qveynis farglebSi – turizmis gavrcelebul formas warmoadgens. sabWoTa kavSiris
droindeli koncefcia, romelic, rogorc Cans, dResac gavlenas axdens qarTvelTa
warmodgenaze turizmis Sesaxeb, iTvaliswinebda turizmis sxvadasxva kategorias:
kulturul, saganmanaTleblo da sportul. iTvleboda, rom turizmis es forma
organizebuli turizmisgan gansxvavdeba, vinaidan igi gulisxmobda socialuri
momsaxurebis gawevas sabWoTa moqalaqeebisTvis da ara ucxouri valutis mozidvas.
bevr SemTxvevaSi, igi ewinaaRmdegeba sabWoTa socialisturi politikis ideas ucxoel
da adgilobriv turistTa momsaxurebis Sesaxeb Tanabar pirobebze: erTis mxriv,
sabWoTa turistebi saSiSi ucxouri ideebisgan daucvelni iqnebodnen, rac maTSi
gamoaRviZebda cxovrebis maRali standartebis imedebs da, amave dros, ucxoeli
turistebi dainaxavdnen adgilobriv turistTa momsaxurebis im dabal dones,
romelsac sabWoTa moqalaqeebi advilad eguebodnen. individualuri turizmi sabWoTa
kavSiris dros ar fasobda da ucxoelebisTvis mgzavrobaze dawesebuli mkacri
kontrolis gamo, praqtikulad SeuZlebeli iyo. ucxoel turistebs, vizebze
ganacxadTan erTad, sagzuris wardgenasac sTxovdnen: isini unda mihyolodnen
sagzuriT gaTvaliswinebul programas, romelSic ar SeiZleboda cvlilebebis Setana.
am moTxovnis gamo Tavisufali mogzaurobis SesaZlebloba, romelic damoukidebeli
turizmis erT-erTi yvelaze momxibvleli mxarea da amave dros cudi pirobebis
erTgvar kompensaciasac warmoadgens - Zalze SezRuduli iyo.
sabazro ekonomikaSi, rogorc adgilobrivi, aseve damoukidebeli turizmi sxva
qveynebidan, turizmis ganviTarebis ZiriTad aspeqtebs warmoadgens. dRes araviTari
mizezi aRar arsebobs imisTvis, raTa ucxoel da adgilobriv turistebs cal-calke
gaewios momsaxureba, radganac isini metwilad erTnair pirobebs iTxoven.
adgilobrivi turizmi – romelic saqarTvelos bevr kurortze yvavis –
uzrunvelyofs safuZvels iseTi pirobebis Sesaqmnelad, romlebiTac ucxoel
stumrebsac SeuZliaT sargebloba. miuxedavad imisa, rom damoukidebeli turizmi
iseTi rentabeluri ar aris, rogorc organizebuli turizmi, igi turizmis
ganviTarebaSi mTavar rols TamaSobs: damoukidebeli turistebis STabeWdilebebi,
romlebsac isini samSobloSi dabrunebis Semdeg TavianT megobrebsa da naTesavebs
uziareben, xSirad ubiZgebs sxvebsac estumron qveyanas. zogierT SemTxvevebSi isini
damoukidebeli mgzavrobis nacvlad, sagzuriT mogzaurobas amjobineben.
marTalia, turizmis politika mimarTulia ZiriTadad organizebuli turizmis
ganviTarebaze, magram saqarTvelSi damoukidebeli turizmic iwyebs fexis mokideabas.
axalma ucxourma turistulma saagentoebma (magaliTad londonSi mdebare saagento
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 45
“Journeys Through Georgia”) ician rogorc damoukidebeli, aseve organizebuli turizmis
fasi da amdenad cdiloben orives ganviTarebas Seuwyon xeli. dRes ukeT dgas
agreTve turistuli informaciis kerZo gziT gamoqveynebis sakiTxic. 1999 wlis
TebervalSi gamovida inglisurenovani gasarTobi Jurnali Tbilisi Pastimes–i, romelic
mimoixilavs Teatris, xelovnebis, musikis, cekvisa da sportis samyaros siaxleebs.
amas garda, 1999 wlis zafxulSi gamocemul iqneba inglisur enaze, sul cota, ori
megzuri saqarTveloSi damoukidebeli mogzaurobis Sesaxeb. kerZo seqtorSi
grZeldeba organizebuli turizmis ganviTareba: saqarTvelos wamyvani turistuli
saagento Caucasus Travel–is mier gamoqveynebulia ramodenime maRalxarisxovani
broSura da agreTve xelsayreli jibis megzuri, xolo dasavleTis ramodenime
turistulma saagentom (magaliTad saagento Explore–ma TavianT broSurebSi CarTo
informacia saqarTvelos Sesaxebac.
gasuli wlis ganmavlobaSi TbilisSi gaixsna bevri axali kerZo sastumro.
zogierTi maTgani gvTavazobs gacilebiT dabal fasebs vidre dedaqalaqis Zveli
sastumroebi. marTalia, Zveli sastumroebi, romlebsac tarifebi ar SeumcirebiaT,
rogorc Cans, jer-jerobiT reagirebas ar axdenen am axal konkurenciaze. magram axal
sastumroebSi SedarebiT iafi oTaxis daqiravebis saSualebam bevrad Seamcira
turistuli sacxovreblis minimaluri safasuri. Tbilisis cnobil sastumroebSi
yvelaze dabali gadasaxadi, romelic Cvens mier mopovebuli monacemebiT, oqtomberSi
kacze 90 aSS dolaramde Seadgenda, dRes 60 aSS dolaramde iqna Semcirebuli. Tumca
esec sakmaod Zviria: magaliTad, aTenSi msgavsi sacxovreblis safasuri kacze
daaxlovebiT 10 aSS dolars Seadgens. erT-erT problemas is warmoadgens, rom
rogorc maRali profilis biznesi, kerZo sastumroebi saqarTveloSi korufciis
sagnad rCeba. xarjebma - romlebic dakavSirebulia saimedo usafrTxoebis
uzrunvelyofasTan, arasaWiro sareglamento moTxovnebis dakmayofilebasa da
korumpirebul CinovnikebTan urTierTobasTan – xeli Seuwyes imas, rom Tbilisi
mcire xniT Camosuli stumrebisTvis msoflioSi erT-erT yvelaze Zvir qalaqad
gadaiqca. samwuxarod, ZviradRirebuli sareglamento moTxovnebi ar uzrunvelyofen
xarisxis garantias, radganac orufciis maRali done saSualebas aZlevs sastumroebs
miiRon sertifikatebi da licenziebi miuxedavad imisa Seesabamebian Tu ara isini
oficialur moTxovnebs.
meores mxriv, stumarTmoyvareobis qarTuli tradicia saSualebas aZlevs
ucxoel stumrebs iSovnon araformaluri sacxovrebeli. zogierTi turisti yveba,
rom aseTi sacxovreblis saSovneblad sakmasia mimarTo taqsis mZRols, anda sulac
romelime barSi, an restoranSi daumegobrde qarTvelebs. aseTi stumrebisTvis ufro
xelsayreli iqneboda, qveyanaSi Camosvlamde, internetis meSveobiT dakavSirebodnen
qarTvel maspinZlebsa, Tu saagentoebs: dRes internetSi aseTi informacia
xelmisawvdomia. im SemTxvevaSi, Tu maspinZeli sakmaod mdidari, an xelgaSlili
aRmoCnda araoficialuri sacxovrebeli SeiZleba sulac ufaso iyos. ufro xSir
SemTxvevebSi, mcire xniT Camosul ucxoels SeuZlia TbilisSi kerZo saxlSi iqiraos
bina 5-dan 30 aSS dolaris farglebSi (rac xarisxzea damokidebuli).
Tbilisis gareT kerZo sastumroebi cotaa da sacxovreblis arCevanic
SezRudulia, Tu ar CavTvliT tradiciul kurortebs (magaliTad baTums, qobuleTsa
da bakurians), sadac turistuli biznesis ganviTareba ZiriTadad adgilobrivi
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 46
turistebis xarjze xdeba. sabWoTa kavSiris droindel sastumroebsa da
sanatriumebSi (bevri maTgani dResac saxelmwifo sakuTrebas warmoadgens) erTi kacis
safasuri Cveulebriv dReSi 20 aSS dolars udris. zogierT aseT sakurorto adgilas
bevri kerZo sastumroa, romlebic gaxsnilia adgilobrivi turistebisTvis.
saqarTvelos danarCen teritoriaze sacxovreblis Sovna xSirad mxolod
araoficialuri gziT SeiZleba, xolo aseTi sacxovreblis safasuri odnav naklebia,
vidre TbilisSi.
msoflio turizmis organizacia xels uwyobs saqarTvelos mTavrobas turizmis
ganviTarebaSi iseTi saSualebebis meSveobiT, rogorc abreSumis gzis ideis
popularizacias, kulturuli kontaqtebis damyareba, turistuli momzadeba, kerZo
seqtorSi transportirebisa da sastumro biznesis ganviTarebis xelSewyoba.
turizmis Sesaxeb mTavrobis politikis erT-erT mTavar aspeqts warmoadgens
saqarTvelos turistul centrad gadaqceva da kerZod, sazRvargareTis turistuli
saagentoebi daarwmunon imaSi, rom saqarTveloSi moewyos meti gasvliTi turebi.
saministros mier turizmis ganviTarebaze mimarTuli samuSaos, romelic informaciis
gamoqveynebazea dayrdnobili, SeiZleboda garkveuli Sedegi gamoeRo, magram dRes am
sferoSi warmateba kerZo seqtors ekuTvnis.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, mTavrobas SeuZlia turizmis sxva aspeqtebze
gaamaxvilos yuradReba, anu turizmis ganviTarebis iseT sferoze, romelSic
mTavrobas dRes yvelaze didi warmatebis miRweva SeuZlia, Tundac arauSualod.
kerZod, ucxoel stumrebze did STabeWdilebas axdens kargad movlili kulturuli
RirsSesaniSnaobebi da isini Semdeg xelmeoreT Camodian, anda TavianT megobrebs
urCeven Camosvlas. amrigad, imisTvis rom, saqarTvelo turistul centrad gadaiqces,
mTavrobas SeuZlia didi warmateba moipovos, Tu gazrdis danaxarjebs iseTi Senoba-
nagebobebis SekeTebasa da movlaze, rogoricaa magaliTad muzeumebi da Teatrebi,
xolo iseTi sfero, rogorc informaciis gamoqveyneba da sastumro biznesia –
dauTmos kerZo seqtors.
turizmTan dakavSirebiT saqarTvelos mTavrobas Seaqvs cvlilebebi kodeqsSi.
Semosasvlel vizaze ukve arsebuli gadasaxadebis garda, turistebs albaT kidev
mouwevT axali gadasaxadebis gadaxda (savaraudod 10 aSS dolaris odenobiT)
qveyanaSi Sesvlisa da qveynidan gasvlis dros. qveyanaSi Semosvlaze dawesebuli
gadasaxadi Semosavlebs gazrdis im turistebis xarjze, romlebsac centraluri da
aRmosavleTi evropis zogierTi qveynebidan, magaliTad poloneTidan, saqarTveloSi
Camosasvlelad vizebi ar esaWirdebad; aseTi qveynebisTvis amgvari gadasaxadis
daweseba ufro xelsayreli unda iyos, vidre vizis gagrZelebasTan dakavSirebuli
sareglamento moTxovnebis dakmayofileba, rac gacilebiT met sirTuleebTanaa
dakavSirebuli. am gadasaxadze Semosavlebis miRebis perspeqtivam SeiZleba agreTve
ubiZgos mTavrobas gaauqmos vizasTan dakavSirebuli moTxovnebi sxva qveynidan
Camosuli turistebisTvis: vizebi Semosavlis SedarebiT sust wyaros warmoadgens,
radganac vizebis miRebasTan dakavSirebuli biurokratiis gamo turistebi xSirad
uars amboben qveyanaSi Camosavlaze. saqarTveloSi dafuZvnebuli organizaciidan
mosawvevis wardgenis moTxovna, romelic saqarTvelos standartuli vizis misaRebad
ganacxadis formiT aris gaTvaliswinebuli, warmoadgens erTgvar dabrkolebas
potenciuri turistebisTvis.
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 47
dsT-s qveynebi agreTve ganixilaven turizmis ganviTarebis saSualebebs
vizebTan dakavSirebul moTxovnaTa gamartivebis gziT. amJamad saqarTvelos, somxeTsa,
azerbaijansa da yazaxeTs Soris moqmedebs SeTanxmeba, romlis mixedviTac am
romelime erTi qveynis viza ZalaSi iqneba danarCen qveynebSi moklevadiani vizitebis
drosac. garkveul problemas, rogorc Cans, warmoadgens vizebTan dakavSirebuli
ormxrivi moTxovnebi: vinaidan saqarTvelos moqalaqeebs uxdebaT rTuli da did
danaxarjebTan dakavSirebuli proceduris gavla vizebis misaRebad (gansakuTrebiT
SeerTebul StatebSi), saqarTvelos mTavrobas, vizebTan dakavSirebuli moTxovnebis
gasamartiveblad, an gasauqmeblad didi sirTuleebis gadalaxva mouwevs. problema
imaSi mdgomareobs, rom dasavleTis qveynebi, romlebsac masobrivi emigraciis sakiTxi
aRelvebT, vizebs ZiriTadad iyeneben imisaTvis, rom gaakontrolon Raribi qveynebidan
CamosulTa ricxvi, rac agreTve saqarTvelosac exeba. magram saqarTvelos ramdenadme
mniSvnelovani emigraciis saSiSroeba ar emuqreba (iseTi gansakuTrebuli SemTxvevis
garda, rogoricaa Turqi mesxebis problema, romlebsac Sua aziaSi gadasaxlebis
Semdeg saqarTveloSi dabrunebis imedi aqvT).
regionuli ganviTareba: SinameurneobaTa Semosavaliregionuli ganviTareba: SinameurneobaTa Semosavaliregionuli ganviTareba: SinameurneobaTa Semosavaliregionuli ganviTareba: SinameurneobaTa Semosavali
qveynis geografiuli teritoriisa da mosaxleobis simciris miuxedavad
(SotlandiasTan, an portugaliasTan SedarebiT), saqarTveloSi ekonomikis regionuli
ganviTarebis sakiTxs didi mniSvneloba eniWeba. regionTa Soris arsebuli sxvaobebi
qveynis ekonomikis ganviTarebas yovelTvis ar aferxebs: magaliTad, im mkveTrma
sxvaobebma, romlebic arsebobs SeerTebuli Statebis aRmosavleT da dasavleT
mxareebs Soris, anda mis samxreTsa da dasavleTis centralur mxareebs Soris, xeli
ar SeuSala am qveyanaSi keTildReobis miRwevas. Tumca, regionTa Soris arsebul
sxvaobebs didi mniSvneloba eniWeba politikuri TvalsazrisiT – ara mxolod imitom,
rom mas Semdeg, rac sabWoTa kavSiridan gamoyofis Sedegad saqarTvelom
damoukidebloba moipova, qveyanas wilad xvda samxreT oseTsa da afxazeTSi momxdari
omebi, aramed kidev imitom, rom saqarTvelosTvis damaxasiaTebel “klanebis”
politikas mniSvnelovani regionuli aspeqtebic axasiaTebs.
regionuli sxvaobebi da saerTo maxasiaTeblebi
qveynis regionTa Soris arsebuli sxvaobebisa da saerTo maxasiaTeblebis
gamokvlevis mizniT, Cvens mier gamoyenebul iqna Georgia Opinion Research Business International–is mier mowodebuli SinameurneobaTa kvlevis monacemebi. es kvleva
Catarda saqarTvelos 15 raionul centrSi da zogierT msxvil qalaqSi, Tumca igi
yvela administraciul erTeuls ar moicavs. maSasadame, monacemTa klasificireba
moxda ara administraciuli erTeulebis safuZvelze, aramed Semdegi geografiuli
“zonebis” mixedviT: Tbilisi, aRmosavleT saqarTvelo (dasavleTis mimarTulebiT,
qvemo da Sida qarTlis CaTvliT), dasavleT saqarTvelo (Savi zRvis sanapiros
gamoklebiT) da Savi zRvis sanapiro (foTi, ozurgeTi, qobuleTi da baTumi).
CamoTvlili “zonebis” farglebSi qalaqebs Soris umniSvnelo cvlilebebi
aRiniSneboda.
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 48
cvlilebebi regionebs Soris metwilad Seesabameba ukve cnobil informacias
socialuri da ekonomikuri viTarebis Sesaxeb, magram am kvlevis Sedegad mopovebul
iqna sakmaod bevri axali monacemic.
nax. 5.1: SinameurneobaTa kvlevis respondentTa Semosavlis ganawileba, regionuli nax. 5.1: SinameurneobaTa kvlevis respondentTa Semosavlis ganawileba, regionuli nax. 5.1: SinameurneobaTa kvlevis respondentTa Semosavlis ganawileba, regionuli nax. 5.1: SinameurneobaTa kvlevis respondentTa Semosavlis ganawileba, regionuli zonebis mixedviTzonebis mixedviTzonebis mixedviTzonebis mixedviT
(lari/Tviuri ganakveTi, 1999 wlis Tebervali)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
65%
ar ar ar ar upasuxesupasuxesupasuxesupasuxes 15 15 15 15 larzelarzelarzelarze
naklebinaklebinaklebinaklebi
16-50 16-50 16-50 16-50 larilarilarilari 51-51-51-51-100 100 100 100 larilarilarilari 101-200 101-200 101-200 101-200larilarilarilari
201-300larilarilarilari
301-500 301-500 301-500 301-500larilarilarilari
501-700larilarilarilari
701-900larilarilarilari
901-1100 901-1100 901-1100 901-1100larilarilarilari
1101-1300larilarilarilari
1301 1301 1301 1301 larilarilarilari
da da da da metimetimetimeti
TbilTbilTbilTbil....
aRm.aRm.aRm.aRm.
das.das.das.das.
sanap.sanap.sanap.sanap.
TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - dasavleTidasavleTidasavleTidasavleTi
zRvispirazRvispirazRvispirazRvispiraregioniregioniregioniregioni
aRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTi
wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali
cxadia, rom Semosavlis ganawilebis regionuli modeli, regionuli sxvaobebis
ganxilvisas, sawyis punqts warmoadgens. erT sulze Semosavlebs Soris arsebuli
regionuli sxvaobebi xSirad struqturul problemebze miuTiTeben: ganviTarebadi
qveynebisTvis damaxasiaTebelia Semosavlis ganawilebis regionuli modeli, romlis
mixedviTac Semosavlebi da ekonomikuri zrda qveynis msxvil qalaqebSi gacilebiT
ufro maRalia vidre mis danarCen terotoriaze. ukeTesi infrastruqtura, romelic
Cveulebriv dedaqalaqisTvis aris damaxasiaTebeli, xels uwyobs meti kerZo
investiciebis mozidvas, ris Sedegadac dedaqalaqSi ufro maRali Semosavali da
swrafi ekonomikuri zrdaa vidre qveynis sxva regionebSi.
varaudobdnen, rom aseTi modeli Camoyalibdeboda saqarTveloSic, radganac
Tbiliss, qveynis sxva raionebTan SedarebiT, ukeTesi fizikuri da savaWro
infrastruqtura gaaCnia. rogorc nax. 5.1 gviCvenebs, es garkveul wilad simarTles
warmoadgens: mrudi, romelic miuTiTebs Semosavlis ganawilebaze TbilisSi, sxva
regionebis aRmniSvnel mrudebisgan odnav marjvniv aris mimarTuli da agreTve ufro
marjvniv aris gadaxrili, rac miuTiTebs did uTanabrobaze TviTon TbilisSi da,
agreTve, Zalze tipiuria dedaqalaqisTvis. marTalia zusti gansazRvra SeuZlebelia,
magram Sinameurneobebi, romelTa Semosavlebi TveSi 16-dan 50 laramde meryeobs,
TbilisSi SinameurneobaTa Semosavlebi TveSi daaxloebiT 8 lariT metia vidre
zRvispira raionebSi. Tavis mxriv, zRvispira regionis SinameurneobaTa Tviuri
Semosavlebi 8 lariT metia, vidre dasavleTis sxva regionebSi sadac, aRmosavleT
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 49
saqarTvelosTan SedarebiT, SinameurneobaTa Tviuri Semosavlebi 8 lariT ufro
maRalia.
saqarTvelos Sesaxeb es monacemebi Seesatyviseba regionuli ganviTarebis
Cveulebriv “centrifugis” models, sadac dedaqalaqis swrafi ekonomikuri zrda
TandaTan izidavs Soreul regionTa mosaxleobis sul ufro did nawils.
standartuli modelis mixedviT, es SeiZleba saziano iyos, vinaidan gamoiwvevs qneynis
Soreuli regionebis arasrul dasaxlebas, romelTa mosaxleoba metwilad
warmodgenili iqneba moxucTa mier, xolo dedaqalaqi Zalze mWidrod iqneba
dasaxlebuli.
meores mxriv, aRsaniSnavia, rom aRmosavleTi mxare, sadac Tbilisi mdebareobs,
qveynis oTx regionTagan yvelaze Raribia. es faqti imaze metyvelebs, rom
saqarTvelos regionuli ganviTareba “centrifugis” standartuli modelis mixedviT
ar mimdinareobs. rogorc Cans, amis nacvlad, qveynis aRmosavleTsa da dasavleT
mxareebs Soris arsebobs garkveuli balansi, radganac zRvispira regionebSi
SinameurneobaTa Semosavlebi asaxaven im bunebriv upiratesobebs, romlebic
damaxasiaTebelia navsadgurisTvis. cxadia, rom “abreSumis gzis” mSenebloba garkveul
gavlenas axdens saqarTvelos regionul ganviTarebaze,
nax. 5.2: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.2: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.2: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.2: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi
(respondentTa pasuxebi, 1999 wlis Tebervali)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
65%
bevrad ukeTesi naklebad ukeTesi igive darCa naklebad uaresi bevrad uaresi
TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi
aRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTi
dasavleTidasavleTidasavleTidasavleTi
zRvispirazRvispirazRvispirazRvispiraregioniregioniregioniregioni
wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis is SinameurneobaTa kvlevis is SinameurneobaTa kvlevis is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervalimonacemebi, 1999 wlis Tebervalimonacemebi, 1999 wlis Tebervalimonacemebi, 1999 wlis Tebervali
saintereso sakiTxs warmoadgens agreTve regionebis mixedviT SinameurnebaTa
biujetSi momxdari cvlilebebi. ganviTarebis “cetrifugis” standartuli modelis
Tanaxmad, SedarebiT mZlavrma ekonomikurma zrdam dedaqalaqSi xeli unda Seuwyos
SinameurneobaTa biujetis fardobiT gaumjibesebas. magram, rogorc nax. 5.2 cxadhyobs,
1998 wels saqarTveloSi sul sxva viTareba iyo: Tbilisis maCveneblebi,
SinameurneobaTa biujetSi momxdari cvlilebebis Sesaxeb, praqtikulad ar
gansxvavdeboda sxva regionebis maCveneblebisgan.
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 50
nax. 5.3: SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi, 1998 w. dekemberi nax. 5.3: SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi, 1998 w. dekemberi nax. 5.3: SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi, 1998 w. dekemberi nax. 5.3: SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi, 1998 w. dekemberi –––– 1999 w. Tebervali 1999 w. Tebervali 1999 w. Tebervali 1999 w. Tebervali
(respondentTa pasuxebi, 1999 wlis Tebervali)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
65%
gaxda cotaTi ukeTesi gaxda berad ukeTesi igive darCa gaxda cotaTi uaresi gaxda bevrad uaresi
TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi
aRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTi
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - dasavleTidasavleTidasavleTidasavleTi
zRvispirazRvispirazRvispirazRvispiraregioniregioniregioniregioni
wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali
igive SekiTxva daisva saqarTveloSi savaluto krizisis Semdgom sami Tvis
ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetSi momxdari cvlilebebis Taobaze (1998 wlis
dekembridan 1999 wlis Tebervlamde). aq momxdar cvlilebebSi meti sxvaoba aRiniSneba,
Tumca, es gansxvaveba zRvispira regions exeba, sadac SinameurneobaTa biujetSi
asaxuli tendencia ufro imaze miuTiTebs, rom misi mdgomareoba ki ar gauaresdeba,
aramed ucvleli darCeba. amis raime garkveuli mizeziT axsna SeuZlebelia, magram
vinaidan Sefasebis periodi, 1 wlis nacvlad 3 Tves Seadgens, SeiZleba vivaraudod,
rom didi roli iTamaSa sezonurma faqtorebma.
nax. 5.4: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.4: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.4: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.4: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi
(respondentTa pasuxebi, 1999 wlis Tebervali)
0%
5%
1 0%
1 5%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
65%
Zalze dadebiTi odnav dadebiTi aranairi an umniSvnelo odnav uaryofiTi Zalze uaryofiTi
Tbilisi
aRmosavleTi
dasavleTi
zRvispira regioni
T
wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is Sinameuris Sinameuris Sinameuris SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis TebervalineobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis TebervalineobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis TebervalineobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali
infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 51
gamokvlevis respondentebs dausves agreTve SekiTxva imis Sesaxeb, Tu ra
pirdapiri Sedegi moaxdia laris gaufasurebam (imave dekember-Tebervlis periodis
ganmavlobaSi) maT SinameurneobaTa finansur mdgomareobaze. am sakiTxTan
dakavSirebiT ramdenadme mniSvnelovani cvlilebebi ar aRiniSneba. aRsaniSnavia
agreTve isic, rom respondentTa 80-dan 90 procentamde ganacxada, rom laris
gaufasurebam uaryofiTad imoqmeda maT biujetze. es imaze miuTiTebs, rom qveyanaSi
lari sakmaod farTo brunavaSia, miuxedavad imisa, rom adamianTa did nawils
urCevnia danazogebi ucxouri valiutis saxiT Seinaxos.
nax. 5.5: SinameurneobaTa biujetSi mosalodneli cvlileba,1999 wlis ganmavlobaSinax. 5.5: SinameurneobaTa biujetSi mosalodneli cvlileba,1999 wlis ganmavlobaSinax. 5.5: SinameurneobaTa biujetSi mosalodneli cvlileba,1999 wlis ganmavlobaSinax. 5.5: SinameurneobaTa biujetSi mosalodneli cvlileba,1999 wlis ganmavlobaSi
(respondentTa pasuxebi, 1999 wlis Tebervali)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
65%
bevrad ukeTesi odnav ukeTesi igive odnav uaresi bevrad uaresi ar vici
Tbilisi
aRmosavleTi
dasavleTi
zRvispira regioni
wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali
SinameurneobaTa biujetis Sesaxeb bolo SekiTxva exeboda ekonomikur prognozs:
Tu ramdenad optimisturad iyo ganwyobili mosaxleoba maTi biujetis 1999 wels
mosalodneli cvlilebis mimarT? am sakiTxTan dakavSirebiT didi sxvaoba arsebobs,
Tumca – iseve, rogorc 1999 wlis dekember-Tebervlis periodis ganmavlobaSi
SinameurneobaTa biujetSi momxdari cvlilebebis SemTxvevaSi – sxvaoba ZiriTadad
gamoikveTa zRvispira da qveynis sxva regionebs Soris, vinaidan saporto mosaxleoba
ufro optimisturad iyo ganwyobili. aseve sainteresoa is faqtic, rom 1998 wels
SinameurneobaTa finansuri mdgomareobis gauaresebis miuxedavad, im adamianTa ricxvi
vinc 1999 wels biujetis gauaresebas varaodobda Zalze mcire iyo, samagierod
mcireoden gaumjobesebas sakmaod bevri eloda.
SekiTxvas qveynis infrastruqturis Sesaxeb Tbilisis stumrebsac usvavdnen: Tu
ra transportiT amjobinebdnen isini Camosvlas dedaqalaqSi? am SekiTxvaze pasuxebs
didi gakvirveba ar gamouwvevia da metwilad mgzavrobis RirebulebasTan
dakavSirebul mosazrebas asaxavdnen: zogadi upiratesoba eniWeboda Cveulebriv
avtobusebs da ara samarSruto taqsebsa da kerZo manqanebs (romlebic, marTalia
ufro swrafia, magram SedarebiT Zviri). kidev erTi saintereso sakiTxi exeba im faqts,
infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 52
rom adamianTa didi nawili zRvispira regionidan TbilisSi avtobusiT mgzavrobas
matarebliT mgzavrobas amjobinebs. miuxedavad imisa, rom matarebliT mgzavroba
TiTqmis yvela qalaqis mimarTulebiT SeiZleba, matareblebi ise nela dadian, rom
mgzavrTa did nawils urCevnia imoZravos avtobusiT - zRvispira regionii
gamonakliss warmoadgens, imis gamo, rom igi dedaqalaqidan didi manZiliT aris
daSorebuli da matarebliT mgzavroba erTi Ramis ganmavlobaSi, rogorc fulis,
aseve drois ekonomiaa.
nax. 5.6: satrnax. 5.6: satrnax. 5.6: satrnax. 5.6: satransporto saSualebebiansporto saSualebebiansporto saSualebebiansporto saSualebebi
(lari/Tviuri ganakveTi, 1999 wlis Tebervali)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
65%
matarebeli sakuTarimanqana
megobrismanqana
taqsi samarSrutotaqsi
Cveulebriviavtobusi
aRmosavleTi
dasavleTi
zRvispiraregioni
wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali
Tavi meeqvse. saerTaSoriso vaWrobaTavi meeqvse. saerTaSoriso vaWrobaTavi meeqvse. saerTaSoriso vaWrobaTavi meeqvse. saerTaSoriso vaWroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 53
winamdebare TavSi ganxilulia saqarTvelos mso-Si gawevrianebasTan dakavSirebuli sakiTxebi da mocemulia miRweuli progresis Sefaseba masTan dakavSirebul amocanebTan erTad. garda amisa, igi exeba saqarTvelos eqsportis tendenciebs da gvawvdis 1998 wlis meore kvartlis monacemebs sxva qveynebis wilis Sesaxeb saqarTvelos bazarze. iseve rogorc sem-is wina gamocemebSi, vaWrobis deficiti am gamocemaSic meore TavSia ganxiluli, sadac mocemulia aseve agregirebuli eqsportisa da importis registrirebuli monacemebi. msmsmsmsoooo----Si gawevrianebaSi gawevrianebaSi gawevrianebaSi gawevrianeba
msoflio savaWro organizaciaSi (mso) gawevrianebis procesi mimdinareobda 1998 wlis bolo da 1999 wlis pirvel kvartlebSi. qveynis integracia msoflio ekonomikaSi saqarTvelos xelosuflebis did interess warmoadgens. aqedan gamomdinare, mso-Si gawevrianebis procesis daCqareba saqarTvelos mTavrobis strategiuli mizania. msomsomsomso----sTan molaparekebebis ganviTarebasTan molaparekebebis ganviTarebasTan molaparekebebis ganviTarebasTan molaparekebebis ganviTareba
mso-Si gawevrianebis procesi kompleqsuri xasiaTisaa, rac aisaxeba rTul da xangrZliv ormxriv da mravalmxriv molaparakebebSi.
ormxrivi molaparakebebis mexuTe raundi gaimarTa JenevaSi 1998 wlis 14 - 17 dekembers, romelSic monawileobas iRebdnen mso-s wevri qveynebi: evrogaerTianeba, aSS, avstralia, kanada, CexeTis respublika da slovakeTi, Sveicaria da sxv. am Sexvedris dros iaponiis delegaciasTan xelmoweril iqna SeTanxmeba, saqonelsa da momsaxurebaze molaparakebebis gagrZelebis Sesaxeb.
1999 wlis 8 – 11 marts JenevaSi Catarda ormxrivi molaparakebebis meeqvse raundi aT qveyanasTan da mravalmxrivi samuSao jgufis Sexvedra saqarTvelos mso-Si gawevrianebasTan dakavSirebiT. CexeTis respublikas, slovakiasa da SveicariasTan dasrulda SeTanxmeba tarifebis Sesaxeb. aseve, dasasruls miuaxlovda sxva ormxrivi molaparakebebic. rac Seexeba mravalmxriv molaparakebebs, SeTanxmeba ver iqna miRweuli mTel rig mniSvnelovan sakiTxebze.
ormxrivi molaparakebebis bolo (meSvide) raundi kvlav JenevaSi gaimarTa 1999 wlis 12 – 16 aprils. saqarTvelos delegacia momaval or da mravalmxrivi molaparakebebis gamarTvas ivnisSi gegmavs. am molaparakebis warmatebis SemTxvevaSi, generalur sabWos miecemoda saSualeba samuSao jgufis angariSis damtkicebisa ivlisSi.
savaldebulo moTxovnebisavaldebulo moTxovnebisavaldebulo moTxovnebisavaldebulo moTxovnebi
Sexvedrebisas gamoyofil iqna ramodenime problema, arsebuli im sferoebSi, romlebic gansakuTrebul yuradRebas moiTxoven saqarTvelos mTavrobis mxeidan. esenia:
• ormxrivi molaparakebebi tarifebis Sesaxeb;
• sagadasaxado reforma;
• sabaJo reforma;
• samarTali;
• teqnikuri standartebi.
saerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 54
ormxrivi molaparakeba tarifebis Sesaxeb kvlav mimdinareobs. zogierTi qveyana Semdgom koncesiebs moiTxovs. dRg-sagan ganTavisufleba da saaqcizo gadasaxadebi Tambaqosa da alkoholur sasmelebze ganixileba rogorc problema. Tambaqoze arsebuli gadasaxadebi arRveven GATT – is (General Agreement on Tarrifs and Trade – zogadi SeTanxmeba tarifebsa da vaWrobaze) principebs, romlis moTxovnebiTac yvela adgilobrivi gadasaxadi “ar unda exebodes importirebul an Sida produqcias, raTa SesaZlebli iyos adgilobrivi produqciis dacva”. (GATT, Tavi III).
drouli gawevrianebis mizniT, saqarTvelos mTavrobam unda SesabamisobaSi moiyvanos sabaJo kanonmdebloba mso-s moTxovnebTan. gansakuTrebiT es Seexeba sabaJo Sefasebas da sabaJo momsaxurebis gadasaxads. rac SeiZleba swrafad unda iqnas miRebuli vaWrobasTan dakavSirebuli zogierTi iseTi mniSvnelovani kanoni, rogoricaa kanoni geografiuli warmoSobis Sesaxeb, kanoni teqnikuri standartebis Sesaxeb da administraciuli procedurebis kodeqsi. Tu mxedvelobaSi miviRebT, saqarTvelos prezidentis specialur gankargulebas (1998 wlis 5 dekemberi) mso-s vaWrobaze teqnikuri barierebis xelSekrulebasTan teqnikuri standartebis harmonizebis RonisZiebebis Sesaxeb, unda Camoyalibdes gegma sabWoTa savaldebulo standartebis gadasayvanad Tavisufal sistemaze, romelsac eqneba mxolod limitirebuli raodenobis saqonelze savaldebulo standartizacia. CanarTi 6.1CanarTi 6.1CanarTi 6.1CanarTi 6.1
yirgizeTis respublikisa da latviis msoyirgizeTis respublikisa da latviis msoyirgizeTis respublikisa da latviis msoyirgizeTis respublikisa da latviis mso----Si gawevriSi gawevriSi gawevriSi gawevrianebaanebaanebaaneba
1998 wlis 14 oqtombers yirgizeTis respublikam da latviam warmatebiT daasrules mso-Si gawevrianebasTan dakavSirebuli molaparakebebi. es ori qveyana iyo pirveli yofili sabWoTa respublikebidan, romelic gaxda saerTaSoriso savaWro organizaciis wevri.
yirgizeTis respublikam mso-s gawevrianebis ganacxadi gaakeTa 1996 wlis TebervalSi, xolo misi gawevrianebis protokoli damtkicebul iqna orweliwadnaxevris Semdeg. latviam igive molaparakebebi 1993 wlis aprilSi daiwyo. molaparakebebi gaWianurda aSS-s mxridan, latviis samauwyeblo politikis gamo. magram amJamad, latvia daTanxmda evrogaerTianebis msgavsi politikis ganxorcielebas.
mso-Si gawevrianeba or qveyanas miscems saSualebas gaiumjobesos savaWro urTierTobebi da gaaZlieros Tavisi ekonomikuri ganviTareba. mso-Si gawevrianebas Sedegad aseve moyveba am qveynebis samarTlebrivi sistemis ganviTareba. mso-Si gawevrianeba axali qveynebisaTvis niSnavs dabal sabaJo tarifebs ucxo qveynebSi, upiratesi xelSewyobis reJimis statuss, ucxouri investiciebis zrdas da msoflio bazarze diskriminaciisagan dacvas. sxva yofil sabWoTa respublikebTan SedarebiT, latviisa da yirgizeTis respublikebis mso-Si adreul gaerTianebas SeiZleba sxva upiratesobac hqondes – maT SeuZliaT mso-Si Tavisi pozicia gamoiyenon mso-s arawevr Tavis uaxloes mezoblebze gavlenisaTvis. magaliTad, latviis SemTxvevaSi es iqneba litva da estoneTi. wyro: mso-s samdivno
saerTaSoriso bazrebze SeRwevis saSualebebisaerTaSoriso bazrebze SeRwevis saSualebebisaerTaSoriso bazrebze SeRwevis saSualebebisaerTaSoriso bazrebze SeRwevis saSualebebi
saqarTvelos aqvs upiratesi xelSewyobis reJimis (MFN) mqone statusi aSS-sTan, aseve aqvs gaformebuli partniorobisa da TanamSromlobis xelSekruleba (PCA) evrogaerTianebasTan. vaWrobis konteqstSi, es ukanaskneli aris MFN-is eqvivalenturi. aqve unda aRiniSnos, rom Tumca saqarTvelos eqsportis ganviTareba ar aris damakmayofilebeli, aSS-sa da evrogaerTianebis bazrebis mimarTulebiT misi eqsporti izrdeba. saqarTvelos eqsportisaqarTvelos eqsportisaqarTvelos eqsportisaqarTvelos eqsporti
saerTaSsaerTaSsaerTaSsaerTaSoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ----––––1999 1999 1999 1999 weli, #2weli, #2weli, #2weli, #2 55
mxedvelobaSi unda iqnas miRebuli is garemoeba, rom yvela monacemi saqarTvelos vaWrobis Sesaxeb ukiduresad arazustia. iseTi faqtorebi, rogoricaa vaWroba mesame samyaros qveynebis gavliT, satranzito vaWroba saqarTvelos gavliT da aRuricxavi vaWrobis nakadi, did gavlenas axdens ara marto saqarTvelos statistikur monacemebze, aramed sazRvargareTis qveynebis mTavrobebisa da saagentoebis monacemebzec. saqarTvelos oficialuri cifrebi, Cveulebriv, yvelaze zust monacemebs Seicavs saqarTvelos vaWrobis Sesaxeb. zogierTi saerTaSoriso wyaro, satranzito saqonelsac aRricxavs rogorc saqarTveloSi warmoebul imports. amis yvelaze saocar magaliTs bamba warmoadgens, romelsac saqarTvelo ar awarmoebs, magram, romelic zogierTi saagentos mier aRricxulia, rogorc saqarTvelos eqsportis erT-erTi umTavresi nawili. vaWrobis qarTuli statistikis monacemebi, Cveulebriv, aseT Secdomebs ar uSveben.
saqarTvelos eqsportis mTavar ganmsazRvrels warmoadgens satransporto kavSirebi da geografiuli siaxlove: saqarTvelos uSualo mezoblebis (ruseTi, azerbaijani, somxeTi da TurqeTi) bazrebi kvlav rCeba saqarTvelos eqsportisaTvis umTavres bazrebad, magram sxva, axlos ganlagebuli, qveynebic imedovneben miiRon saqarTvelos mTliani eqsportis mniSvnelovani wili. aqedan gamomdinare, imisaTvis rom Semowmdes is qveynebi, romlebSic gadis saqarTvelos eqsporti, saukeTeso gzaa maTi klasificireba im satransporto saSualebebis mixedviT, romliTac isini gadian qveynidan. am TavSi saqarTvelos eqsporti klasificirebulia Semdegi kategoriebis mixedviT: nax. 6.1 asaxavs TiToeuli am jgufisadmi da danarCeni msofliosadmi mimarTuli eqsportis cvlilebebs 1996 wlidan.1
nax. 6.1 saqarTvelos eqsporti daniSnulebis adgilis mixedviT, 1996 nax. 6.1 saqarTvelos eqsporti daniSnulebis adgilis mixedviT, 1996 nax. 6.1 saqarTvelos eqsporti daniSnulebis adgilis mixedviT, 1996 nax. 6.1 saqarTvelos eqsporti daniSnulebis adgilis mixedviT, 1996 I naxevari naxevari naxevari naxevari –––– 1998 II naxevari1998 II naxevari1998 II naxevari1998 II naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax.
somxeTi+kaspiiszRvis qveynebiruseTiTurqeTi+des.Savi zRva
evrogaerTianebis15 qvey.anaCaTvz (NAFTA)sxva
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
rogorc amas naxazi gviCvenebs, saqarTvelos mezobel qveynebSi eqsportis
zrdis araviTari niSani ar arsebobs, maSin, roca ufro moSorebul manZilze myofi qveybis (gansakuTrebiT evrogaerTianebis da CrdiloeT amerikis) bazrebze SeimCneva
1mocemuli Tavis am nawilSi gamoyenebuli yvela naxazi gviCvenebs eqsports mocemuli periodisaTvis, aSS dolarebSi, eqvsi Tvis manZilze, magram wliuri koeficientis mixedvuT. aqedan gamomdinare, 20 milioni aSS dolaris koeficienti drois 6 Tviani periodisaTvis aRniSnavs, rom, faqtiurad, am periodSi importirebul iqna 10 milioni. (drois eqvsTviani periodebi gamoyenebulia samTvianebis nacvlad, radgan 1996 wlis monacemebi ar aris surli)
saerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 56
aRmavlobis tendencia. eqsportis ganxilva, TiToeuli am jgufis mimarT, moyvanilia qvemoT.
eqsporti ruseTSieqsporti ruseTSieqsporti ruseTSieqsporti ruseTSi
eqsporti ruseTSi warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani, aRricxuli eqsportis 28 procents. ruseTisaken saqarTvelos eqsportis mkveTri zrda aRiniSna 1997 wlis meore naxevarSi, magram igive maCvenebeli 1998 wlis pirveli eqvsi TvisaTvis, didad ar aRemateboda 1996 da 1997 wlebis Sesabamis maCveneblebs. aSkaraa 1998 wlis pirvel naxevarSi ruseTis ekonomikis krizisis gavlena: maSin, roca 1997 wlis eqsportis maCvenebeli ufro maRali iyo wlis meore naxevarSi, vidre pirvelSi (albaT, umTavresad Rvinisa da mineraluri wylis xarjze), eqsporti ruseTSi 1998 wlis II naxevarSi naklebi iyo, vidre 1998 wlis I naxevarSi. nax. 6.2: saqarTvelos eqsporti ruseTSi, 1996 wlis nax. 6.2: saqarTvelos eqsporti ruseTSi, 1996 wlis nax. 6.2: saqarTvelos eqsporti ruseTSi, 1996 wlis nax. 6.2: saqarTvelos eqsporti ruseTSi, 1996 wlis I naxevari naxevari naxevari naxevari –––– 1998 wlis 1998 wlis 1998 wlis 1998 wlis II naxevarinaxevarinaxevarinaxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax. wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSieqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSieqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSieqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSi
eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSi (azerbaijani da Sua aziis qveynebi) warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 24 procents. eqsporti somxeTSi meryeobs SesamCnevi zrdis tendenciis gareSe, maSin, roca azerbaijanSi eqsportis done stabilurad klebulobs, xolo kaspiispira qveynebSi eqsporti gawonasworda dabal maCvenebelze. cxrili 6.1: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSicxrili 6.1: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSicxrili 6.1: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSicxrili 6.1: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSi (aTasi aSS dolari)
I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I nI nI nI n. . . . 1997199719971997
II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n. I n. I n. I n. 1998199819981998
II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998
somxeTi 1,695 18,823 7,993 10,949 7,928 10,280 azerbaijani 16,708 8,100 12,590 12,494 10,150 8,181 irani 1,307 910 1,925 1,853 1,447 1,033 yazaxeTi 1,940 485 1,218 2,443 1,323 1,013 TurqmeneTi 5,486 7,946 3,245 2,370 591 776 uzbekeTi 1,551 1,307 610 4,136 936 570 tajikeTi 216 254 273 372 276 230 yirgizeTi 52 264 81 99 84 109 sul 28,95528,95528,95528,955 38,08938,08938,08938,089 27,93527,93527,93527,935 34,71534,71534,71534,715 22,73522,73522,73522,735 22,19222,19222,19222,192
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
saerTaSsaerTaSsaerTaSsaerTaSoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ----––––1999 1999 1999 1999 weli, #2weli, #2weli, #2weli, #2 57
nax. 6.3: saqarTvelos eqsporti somxnax. 6.3: saqarTvelos eqsporti somxnax. 6.3: saqarTvelos eqsporti somxnax. 6.3: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSi, 1996 wlis eTsa da kaspiispira qveynebSi, 1996 wlis eTsa da kaspiispira qveynebSi, 1996 wlis eTsa da kaspiispira qveynebSi, 1996 wlis I naxevarSi naxevarSi naxevarSi naxevarSi ---- 1998 wlis 1998 wlis 1998 wlis 1998 wlis II naxevarSinaxevarSinaxevarSinaxevarSi (aTasi aSS dolari, eqsporti naxevar weliwadSi)
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
18000
20000
96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax.
somxeTiazerbaijaniiraniyazaxeTi
TurqmeneTiuzbekeTisxva
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveyeqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveyeqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveyeqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSinebSinebSinebSi
eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 18 procents. iseve rogorc saqarTvelos sxva mezobel bazrebze, eqsporti am qveynebSi 1998 wlis meore naxevarSi ufro dabalia, vidre 1997 wlis pirvel naxevarSi. aSkaraa, rom masze didi gavlena iqonia ruseTis krizisma. cxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti TurqeTSi da dasavleT Savi zRvis qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti TurqeTSi da dasavleT Savi zRvis qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti TurqeTSi da dasavleT Savi zRvis qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti TurqeTSi da dasavleT Savi zRvis qveynebSi (aTasi aSS dolari)
I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n. I n. I n. I n. 1997199719971997
II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n. I n. I n. I n. 1998199819981998
II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998
TurqeTi 18,082 7,804 18,735 17,042 10,475 13,672 ukraina 3,741 1,658 2,726 5,660 3,293 3,219 bulgareTi 6,458 5,718 3,614 5,129 1,665 1,403 rumineTi 5 2,107 110 0 80 0
sul 28,28628,28628,28628,286 17,28717,28717,28717,287 25,18525,18525,18525,185 27,83227,83227,83227,832 15,51315,51315,51315,513 18,29318,29318,29318,293
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
nanananax. 6.4: saqarTvelos eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi, 1996 x. 6.4: saqarTvelos eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi, 1996 x. 6.4: saqarTvelos eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi, 1996 x. 6.4: saqarTvelos eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi, 1996 wlis pirveli naxevari wlis pirveli naxevari wlis pirveli naxevari wlis pirveli naxevari –––– 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
18000
20000
96 I nax. 96 II naax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax.
TurqeTi
ukraina
bulgareTirumineTi
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo depqrtamenti
saerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 58
eqsporti evrogaerTianebaSieqsporti evrogaerTianebaSieqsporti evrogaerTianebaSieqsporti evrogaerTianebaSi
eqsporti evrogaerTianebaSi warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 19 procents. eqsporti evrogaerTianebis wevri qveynebis umetesobaSi sakmaod stabilurad izrdeboda 1996 da 1998 wlebs Soris – erTaderT gamonakliss warmoadgenda belgia, sadac saqarTvelos eqsporti 1998 wlis meore naxevarSi ufro dabali iyo, vidre 1997 wlis Sesabamis periodSi. meores mxriv, safrangeTma 1998 wlis meore naxvarSi moaxdina 6 milioni dolaris Rirebulebis mqone saqonlis importi ( SedarebiT mxolod 141 aTas aSS dolarTan 1998 wlis pirvel naxevarSi da naklebi, vidre 100 aTasi aSS dolari yovelwliurad 1996 – 1997 wlebSi): es SeiZleba niSnavdes imas, rom belgiisaTvis gansazRvruli saqarTvelos eqsportis erTi nawili mimarTul iqna safrangeTze. cxrili 6..3: saqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSicxrili 6..3: saqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSicxrili 6..3: saqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSicxrili 6..3: saqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSi (aTasi aSS dolari)
I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n. I n. I n. I n. 1997199719971997
II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n. I n. I n. I n. 1998199819981998
II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998
germania 1,771 2,674 4,788 108 4,484 7,926 safrangeTi 32 43 2 17 141 6,012 italia 1,683 57 2,433 2,659 4,179 4,788 holandia 466 174 373 313 1,817 1,602 didi britaneTi
3,666 4,716 2,680 1,529 242 903
espaneTi 0 0 48 31 209 477 belgia 124 52 303 1,939 1,674 373 dania 398 215 160 55 176 220 saberZneTi 431 2 725 167 228 139 portugalia 155 42 107 54 41 132 avstria 2 40 120 3 16 121 fineTi 0 0 0 0 0 0 irlandia 0 136 0 0 10 0 luqsemburgi 0 0 0 0 0 0 SvedeTi 0 0 22 0 0 0 sul 8,7288,7288,7288,728 8,1518,1518,1518,151 11,76111,76111,76111,761 6,8746,8746,8746,874 13,21713,21713,21713,217 22,69322,69322,69322,693
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
nax. 6.5: sqarTvelos eqsporti evrogaernax. 6.5: sqarTvelos eqsporti evrogaernax. 6.5: sqarTvelos eqsporti evrogaernax. 6.5: sqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSi, 1996 wlis pirveli naxevari _TianebaSi, 1996 wlis pirveli naxevari _TianebaSi, 1996 wlis pirveli naxevari _TianebaSi, 1996 wlis pirveli naxevari _ 1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)
saerTaSsaerTaSsaerTaSsaerTaSoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ----––––1999 1999 1999 1999 weli, #2weli, #2weli, #2weli, #2 59
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax.
germania
safrangeTi
italia
holandia
didi britaneTi
espaneTi
belgia
sxva
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
eqsporti CrdiloeT amerikaSieqsporti CrdiloeT amerikaSieqsporti CrdiloeT amerikaSieqsporti CrdiloeT amerikaSi
eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis zonaSi (kanada, amerikis SeerTebuli Statebi da meqsika) warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 6 procents. NAFTA-s (CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis zona) wevri qveynebidan, aSS umTavresi importioria. 1998 wlis pirvel naxevramde stabiluri zrdis Semdeg, saqarTvelos eqsporti aSS-Si daeca 1998 wlis meore naxevarSi (Tumca is mainc maRali iyo 1997 wlis Sesabamis periodTan SedarebiT). Tumca ar arsebobs raime garkveuli mizezi saqarTvelos eqsportis Semcirebisa aSS-Si, an raime sezonuri axsna imisa, Tu ratom aris is ufro dabali wlis meore naxevarSi, vidre pirvelSi. cxrili 6.5: saqarTvelos eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis cxrili 6.5: saqarTvelos eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis cxrili 6.5: saqarTvelos eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis cxrili 6.5: saqarTvelos eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis zonaSi, 1996 wlis pirveli naxevari zonaSi, 1996 wlis pirveli naxevari zonaSi, 1996 wlis pirveli naxevari zonaSi, 1996 wlis pirveli naxevari –––– 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)
I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n.1997I n.1997I n.1997I n.1997 II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n.1998I n.1998I n.1998I n.1998 II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998 aSS 552 795 1,794 2,434 6,344 4,499 kanada 0 0 0 0 0 142 meqsika 0 0 0 0 0 0 sul 552552552552 795795795795 1,7941,7941,7941,794 2,4342,4342,4342,434 6,3446,3446,3446,344 4,6414,6414,6414,641
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
eqaporti sxva qveynebSieqaporti sxva qveynebSieqaporti sxva qveynebSieqaporti sxva qveynebSi
eqsporti sxva qveynebSi warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 6 procents.
cxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti msoflios sxva danarCen qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti msoflios sxva danarCen qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti msoflios sxva danarCen qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti msoflios sxva danarCen qveynebSi (aTasi aSS dolri)
I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n.1997I n.1997I n.1997I n.1997 IIIII n.1997I n.1997I n.1997I n.1997 I n.1998I n.1998I n.1998I n.1998 II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998 Sveicaria 3,937 3,267 8,699 5,150 5,437 11 belorusia 964 434 321 740 416 343 angilia 0 0 1,163 5,769 0 0 sxva 1,966 742 1,397 1,964 2,357 2,473 aul 6,8676,8676,8676,867 4,4434,4434,4434,443 11,58011,58011,58011,580 13,62413,62413,62413,624 8,2108,2108,2108,210 2,8272,8272,8272,827
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
saerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWroba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 60
nax. 6.6: saqarTvelos eqsporti msoflios danarCen qveynebSi, 1996 wlis pirvel nax. 6.6: saqarTvelos eqsporti msoflios danarCen qveynebSi, 1996 wlis pirvel nax. 6.6: saqarTvelos eqsporti msoflios danarCen qveynebSi, 1996 wlis pirvel nax. 6.6: saqarTvelos eqsporti msoflios danarCen qveynebSi, 1996 wlis pirvel naxevarSi naxevarSi naxevarSi naxevarSi –––– 1998 wlis meore naxevarSi 1998 wlis meore naxevarSi 1998 wlis meore naxevarSi 1998 wlis meore naxevarSi (aSS milioni dolari, eqsporti eqvs TveSi)
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 96 II nax.
angilia
Sveicaria
belorusiasxvadasxva
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
saqarTvelos importisaqarTvelos importisaqarTvelos importisaqarTvelos importi
miuxedavad imisa, rom saqarTvelos aRricxuli importi stabilurad izrdeba ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi, mainc ar aRiniSneba importis aSkara zrda umetesi araevropuli qveynebidan. kontrasts qmnis stabilurad mzardi importi rogorc evrogaerTianebis wevri, aseve sxva evropuli qveynebidan.
evrogaerTianebas ekuTvnis saqarTvelos importis udidesi wili, magram realuri suraTi gviCvenebs, rom importma ruseTidan gadaaWarba evrogaerTianebis imports (aRricxuli importis maCveneblebi igivea, magram aRuricxavi importi ruseTidan, rogorc Cans, Zalian mniSvnelovania). nax. 6.6: saqarTvelos importis mimarTulebebi, 1996 wlis pirveli naxevari nax. 6.6: saqarTvelos importis mimarTulebebi, 1996 wlis pirveli naxevari nax. 6.6: saqarTvelos importis mimarTulebebi, 1996 wlis pirveli naxevari nax. 6.6: saqarTvelos importis mimarTulebebi, 1996 wlis pirveli naxevari –––– 1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti naxevar weliwadSi)
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
180000
96 I nax.96 I nax.96 I nax.96 I nax. 96 II nax.96 II nax.96 II nax.96 II nax. 97 I nax.97 I nax.97 I nax.97 I nax. 97 II nax.97 II nax.97 II nax.97 II nax. 98 I nax.98 I nax.98 I nax.98 I nax. 98 II nax.98 II nax.98 II nax.98 II nax.
somxeTi
azerbaijani
ruseTi
TurqeTi
d. S. zRva
evr.gaerT.15
danarC.evr.
Sua azia
NAFTAsxva
wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti
Tavi meSvide. privatizacia da warmoebaTavi meSvide. privatizacia da warmoebaTavi meSvide. privatizacia da warmoebaTavi meSvide. privatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 61
privatizaciaprivatizaciaprivatizaciaprivatizacia
1999 wlis pirvel kvartalSi privatizaciis procesSi raodenobrivad didi cvlilebebi ar yofila. ramdenime saSualo da msxvili sawarmo privatizebul iqna meoTxe nulovan auqcionze. rac Seexeba saSualo da msxvili sawarmoebis sainvesticio tenderiT gayidvas aq didi siZneleebia. saaqcio sazogadoeba "WiaTurmanganumis" aqciaTa sakontrolo paketze gamocxadebulma tenderma ver moizida myidveli xolo Tbilisis gazis gamanawilebeli kompania Tbilgazis aqciaTa sakontrolo paketis mopovebaze gamarTuli tenderis Sedegebi gauqmda.
Tumca aris imis niSnebic rom privatizaciis procesi wlis bolosaTvis ufro
nayofieri iqneba. saxelmwifo qonebis marTvis saministrom (sqms) daamtkica obieqtebis nusxa romelTa privatizeba 1999 wels aris gaTvaliswinebuli. nusxa moicavs telekomunikaciebis seqtoris or sawarmos ("saqarTvelos telekomi" da "saqarTvelos eleqtrokavSiri"), aT eleqtroenergiis generator sadgurs da eleqtroenergiis gamanawilebel aRmosavleT da dasavleT saqarTvelos kompaniebs, 33 msxvil samrewvelo sawarmos (maT Soris rusTavis "azoti", rusTavis "qimboWko", "elmavalmSenebeli", "quTaisis saavtomobilo qarxana"), jandacvis seqtoris da sarkinigzo transportis departamentis daqvemdebarebaSi myofi sawarmoebis did ricxvs. saSualo da msxvili sawarmoebis privatizaciasaSualo da msxvili sawarmoebis privatizaciasaSualo da msxvili sawarmoebis privatizaciasaSualo da msxvili sawarmoebis privatizacia
1998 wlis meoTxe kvartalSi saSualo da msxvili sawarmoebis saprivatizaciod damtkicebaSi progresi ar yofila da 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT saprivatizaciod damtkicebuli saSualo da msxvili sawarmoebis mTliani ricxvi kvlav 1 300-s udris. amasobaSi, saministrom 6 axali saaqcio sazogadoeba Camoayaliba, 2 maTgani energetikis seqtorSi. soflis meurneobisa da sursaTis, arqiteqturisa da mSeneblobis, transportis da gazis seqtorebSi saaqcio sazogadoebebis ricxvi TiTo erTeuliT gaizarda.
1998 wlis bolo kvartalSi progresi faqtiur privatizaciaSic umniSnelo iyo
da sem-is gamoTvlebis mixedviT, privatizebuli saSualo da msxvili sawarmoebis mTliani ricxvi 896-s udris. rogorc 7.2 cxrilSia naCvenebi, udidesi warmateba saSualo da msxvili sawarmoebis privatizebaSi miRweulia socialuri sferos da mrewvelobis seqtorebSi, sadac Sesabamisad 98 da 95 procentia privatizebuli. energetikis seqtori kvlav yvelas CamorCeba, Tumca aq 1999 wels progresia mosalodneli (ix. eleqtroenergetikis seqtoris privatizaciis qveTavi). rogorc cxrili gviCvenebs, saSualo da msxvili sawarmoebis mTliani ricxvis 80 procenti privatizebulia. (cxrili ar Seicavs 1999 wlis TebervalSi nulovani sastarto fasiT Catarebuli fuladi auqcionis Sedegebs).
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 62
cxrili 7.1: saaqcio sazogadoebis daarseba seqtorebis mixedviT (cxrili 7.1: saaqcio sazogadoebis daarseba seqtorebis mixedviT (cxrili 7.1: saaqcio sazogadoebis daarseba seqtorebis mixedviT (cxrili 7.1: saaqcio sazogadoebis daarseba seqtorebis mixedviT (sqmssqmssqmssqms----ssss kla kla kla klasifikaciiT ) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTsifikaciiT ) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTsifikaciiT ) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTsifikaciiT ) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT1
seqtoriseqtoriseqtoriseqtori damtkicebulidamtkicebulidamtkicebulidamtkicebuli daarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebuli
1998 1998 1998 1998 welswelswelswels
mrewveloba 192 174 3
samTo qimia 31 25 0
purproduqtebi 61 24 2
soflis meurneoba da sursaTi 383 326 13
arqiteqtura da mSenebloba 219 212 5
sacalo da sabiTumo vaWroba 81 70 3
navTobproduqtebi 49 26 1
saqgazi 57 44 9
transporti 116 110 10
socialuri sfero 49 42 1
energetika 60 91 23
foTisa da baTumis aeroportebi 2 0 0
sulsulsulsul 1,300 1,144 70 wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministro
cxrili 7.2: saaqcio sazogadoebebis privatizacia seqtorebis mixedviTcxrili 7.2: saaqcio sazogadoebebis privatizacia seqtorebis mixedviTcxrili 7.2: saaqcio sazogadoebebis privatizacia seqtorebis mixedviTcxrili 7.2: saaqcio sazogadoebebis privatizacia seqtorebis mixedviT ( ( ( (semsemsemsem----is klasifikaciiT) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTis klasifikaciiT) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTis klasifikaciiT) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTis klasifikaciiT) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT2
seqtoriseqtoriseqtoriseqtori daarsebul i daarsebul i daarsebul i daarsebul i pri vatizebul iprivatizebul iprivatizebul iprivatizebul ipri vatizebulis pri vatizebulis pri vatizebulis pri vatizebulis
w ili %wili %wili %wili %
soflis meurneoba da kvebis mrewveloba 270 243 90.0
mSenebloba 148 128 86.5
energetika 145 12 8.3
mrewveloba 274 262 95.6
mompovebeli mrewveloba 20 9 45.0
momsaxureba 43 36 83.7
socialuri sfero 53 52 98.1
sacalo da sabiTumo vaWroba 53 48 90.6
transporti 127 106 83.5
sulsulsulsul 1,13 31 ,13 31 ,13 31 ,13 3 896896896896 79. 179. 179. 179. 1 wyaro: sem-is gamoTvlebi saxelmwifo qonebis marTvis saministros monacemebze dayrdnobiT
privatizacia fuladi auqcioniTprivatizacia fuladi auqcioniTprivatizacia fuladi auqcioniTprivatizacia fuladi auqcioniT
sqms agrZelebs saaqcio sazogadoebebis aqciebis gayidvas fulad uaqcionebze. aqciebi gamotanilia gasayidad sawyisi sastarto fasiT, romelic maTi nominaluri Rirebulebis 150 procents Seadgens. es fasi gaumarTleblad maRalia, da bevri aqcia xelmeored iqna gamotanili gasayidad 50 da 75 procentis fasdaklebiT. miuxedavad amisa fulad auqcionebze aqciaTa Zalian mcire raodenoba iyideba. pirvel
1 pirvel svetSi warmodgenilia saprivatizaciod damtkicebuli sawarmoebi, xolo meoreSi _ Sefasebuli da saaqcio sazogadoebebad dafuZnebuli sawarmoebi. cxrilSi ar aris mocemuli realurad privatizebuli sawarmoebis Sesaxeb monacemebi. ricxvebi meore svetSi SeiZleba aRematebodes pirvel svetSi mocemuls, vinaidan sawarmoTa nawili, saaqcio sazogadoebad dafuZnebis procesSi, or an met nawilad gaiyo. sqms seqtorul klasifikacias axdens sabWoTa dros sawarmos uwyebrivi daqvemdebarebis mixedviT. 2 kerZo sawarmod CaTvlilia is, romlis aqciaTa 50 procentze meti kerZo mflobelis xelSia. 1 144 dafuZnebuli sawarmodan 11-is Sesaxeb monacemebi ar aris sqms-s monacemTa bazaSi. 7.2 cxrilSi seqtorebis mixedviT dayofa ekuTvnis sem-s da gansxvavdeba 7.1 cxrilSi gamoyenebuli klasifikaciisagan. sqms seqtorul klasifikacias axdens sabWoTa dros sawarmos uwyebrivi daqvemdebarebis mixedviT.
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 63
40 auqcionze gamotanil aqciaTa mxolod 0,5 procenti gaiyida (ix. statistikuri danarTis cxrili A7.3). sqms-m Caatara mesame da meoTxe auqcionebi nulovani sawyisi fasiT raTa gaenaRdebina or da met fulad auqcionze warumateblad gamotanili aqciebis gayidva. 1999 wlis 27 ianvars sqms-m daamtkica mesame nulovani auqcionis Sedegebi, romelic 1998 wlis 7-21 dekembers Catarda. auqcionze gasayidad gamotanili iyo 202 saaqcio sazogadoebis saxelmwifo mflobelobaSi myofi 15,44 milioni aqcia. aqciebis saerTo nominaluri fasi 16 800 967 aSS dolars Seadgenda. auqcionze sul 1 959 ganacxadi Semovida, maT Soris yvelaze meti - 51, saaqacio sazogadoeba "WiaTurmSeni"-s aqciebis Sesasyidad. auqcionze Semosulma mTlianma Tanxam 1 064 454 lari Seadgina. yvelaze meti Tanxa 136 418 lari, Semovida saaqcio sazogadoeba "saqgvirabmSenis" aqciaTa SesaZenad. yvelaze maRali kursiT - erTi aqciiis fasi 70 TeTri - gaiyida saaqcio sazogadoeba "borjomis avtotransis" aqciebi, xolo yvelaze dabali kursiT - 0,2 TeTri "energomSenis" aqciebi.
1998 wlis 27 dekembris prezidentis brZanebulebis Sesabmisad sqms-m Caatara meoTxe nulovani auqcioni 22 ianvridan 8 Teberlis CaTliT. nulovan auqcionze gamotanili iyo 32 saaqcio sazogadoebaSi saxelmwifos wili - 7 969 074 aqcia, romelTa nominaluri Rirebuleba 8 196 441 aSS dolars Seadgenda.
gasayidad gamotanili aqciebis gayidvis Sedegad miRebulma Tanxam
304 296 lari Seadgina. yvelaze didi Tanxa 57 643 lari abaSis puris mimRebis aqciebisaTvis iqna gadaxdili. yvelaze maRali kursiT gayidul iqna saaqcio sazogadoeba "mZleosnobis kompleqsis" aqciebi - erTi aqciis fasi 80 TeTri, xolo yvelaze dabali kursiT, saaqcio sazogadoeba "xonis avtotransis" aqciebi - erTi aqciis fasi 0,2 TeTri. mTlianad auqcionze dafiqsirda 549 ganacxadi. wina nulovani auqcionisagan gansxvavebiT meoTxe nulovan auqcionze 19 saaqcio sazogadoebis sakontrolo paketi iqna gamotanili da gayiduli. privatizacia “sainvesticio tenderiT”privatizacia “sainvesticio tenderiT”privatizacia “sainvesticio tenderiT”privatizacia “sainvesticio tenderiT” qveynis yvelaze msxvili sawarmoebis sainvesticio tenderis meSveobiT privatizebis procesi mniSvnelovan siZneleebs ganicdis. saaqcio sazogadoeba "WiaTurmanganumis" (WiaTuris manganumis qarxana) aqciaTa sakontrolo paketisaTvis gamocxadebulma tenderma verc erTi ganacxadi ver moagrova. TebervalSi sqms-m gaauqma Tbilisis gazis gamanawilebeli kompania Tbilgazis aqciaTa 76 procentisaTvis gamarTuli tenderis Sedegebi. gayidva gauqmda vinaidan sawarmos valebis odenoba tenderis procesSi mocemul raodenobaze maRali aRmoCnda. tenderSi gamarjvebulma kompania Intergas-ma (axla misi saxelwodebaa Sakgas-i) ukve gadaixada 600 000 aSS dolari rogorc depoziti tenderSi monawileobisaTvis. miuxedavad imisa, rom 1999 wels saprivatizacio obieqtebis nusxa Sedgenil iqna pirvel kvartalSi sqms-s ar gamoucxadebia axali tenderi raime mniSvnelovani sawarmos aqciaTa sakontrolo paketze. msxvili mrewvelobis sawarmoebis, iseve rogorc energetikisa da telekomunikaciebis seqtorebis sawarmoebis privatizaciisaTvis momzadebas dro esaWiroeba, amis gamo tenderebi jerjerobiT mxolod naklebi mniSvnelobis mqone sawarmoebze iqna gamocxadebuli. telekomunikaciis sisttelekomunikaciis sisttelekomunikaciis sisttelekomunikaciis sistemaemaemaema
sqms-m da kavSirgabmulobisa da fostis saministrom (kfs) daiwyes telekomunikaciebis seqtoris privatizaciis momzadeba. ramodenime sainvesticio
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 64
banks daegzavna mowveva tenderSi monawileobisaTvis seqtoris privatizebaSi finansuri mrCevlis statusis mosapoveblad. saministroebi muSaoben seqtoris ganviTarebis programaze uaxloesi 5-7 wlisTvis da grZelvadiani satarifo politikis formirebaze. ganixileba privatizaciaze momuSave saqarTvelos telekomunikaciebis samuSao jgufSi ucxoeli eqspertebis monawileobis sakiTxi. yovelive es sainvesticio bankis rekomendaciebTan erTad safuZvlad daedeba momavali saprivatizacio tenderebis pirobebs. sawarmoebis reorganizaciasTan da Semdgom maTi organizaciul-samarTlebrivi formis SecvlasTan dakavSirebiT, Sewydeba telekomunikaciis seqtorSi saxelmwifo qonebis ijariT gacema. ganxorcieldeba licenziebis Seswavla da liceziebiT gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis kontroli.
sqms-m daiwyo aseve "saqarTvelos eleqtrokavSiris" saaqcio sazogadoebad Camoyalibebis procesi. martis bolosaTvis saministros teritoriuli organoebis xelmZRvanelebma unda gansazRvron sawarmos sawesdebo kapitalis odenoba, Caataron inventarizacia da Camoweron moZvelebuli ZiriTadi saSualebebi. aseve unda dadgindes personalis siac, aqciebis momavali ganawilebisaTvis. restrestrestrestruqturizacia da privatizaciis Semdgomi RonisZiebebiruqturizacia da privatizaciis Semdgomi RonisZiebebiruqturizacia da privatizaciis Semdgomi RonisZiebebiruqturizacia da privatizaciis Semdgomi RonisZiebebi bevr SemTxvevaSi restruqturizacia ama Tu im sawarmos saprivatizaciod momzadebisaTvis gadamwyvet rols TamaSobs. restuqturizaciis Sedegad sawarmo ufro faseuli, efeqturi da Sesabamisad investorisaTvis ufro mimzidveli xdeba. msxvili sawarmoebis umravlesoba privatizaciamde moiTxovs restruqturizacias. Tumca, arsebobs am procesis Semaferxebeli faqtorebic. erT-erTi maTgania is, rom Zveli sabWouri mentalitetis mqone xelmZRvanelebi ewinaaRmdegebian restruqturizacias, vinaidan sawarmos Semcireba zomaSi menejmentis avtoritetis da prestiJis Selaxvad aRiqmeba. msxvili sawarmoebis privatizebis Semaferxebeli kidev erTi faqtoria arazusti finansuri dokumentebis warmodgena. es iyo erT-erTi ZiriTadi mizezi zogierTi msxvili sawarmos aqciaTa sakontrolo paketze gamarTuli tenderebis Sedegebis gauqmebisa. sawarmoebis finansuri dokumentebis auditi xSirad araswored aris Catarebuli da ar aris sando. es Semaferxebeli faqtorebi iwveven iseT warumateblobebs, rogoricaa Tbilgazis gayidva da uaryofiT zegavlenas axdenen ekonomikis ganviTarebaze. warumateblobebis momavalSi Tavidan asacileblad, saqarTvelos mTavrobis da donori organizaciebis mier, zogierTi zoma iqna miRebuli. 22 Tebervals prezidentma gamosca brZanebuleba saxelmwifos wilobrivi monawileobiT Seqmnil sawarmoTa marTvis Semdgomi gaumjobesebis, restruqturizaciisa da privatizaciis daCqarebis gadaudebel RonisZiebaTa Sesaxeb. saxelmwifos wilobrivi monawileobis mqone sawarmoebis nusxa da maTTan dakavSirebuli informacia unda miewodos sqms-s. sqms-m unda Seqmnas im sawarmoTa monacemTa baza sadac saxelmwifo flobs aqciebs da Semdgom unda gansazRvros sawarmoTa nusxa, romelTa privatizacia unda moxdes ekonomikis calkeuli seqtorebis zogadi saprivatizacio gegmis gaTvaliswinebiT. im sawarmoebisaTvis, romlebic jer ar eqvemdebarebian privatizacias, sqms-m Sesabamis saministroebTan da administraciul uwyebebTan erTad unda gadawyvitos menejmentTan da momaval restruqturizaciasTan dakavSirebuli sakiTxebi. garda amisa, TebervalSi USAID-m daiwyo sqms-s privatizaciis procesis daCqarebis da privatizebul sawarmoebSi saxelmwifos wilis menejmentis daxmarebis programa. programa 6 Tves gagrZeldeba da ucxoeli eqsperti imuSavebs privatizaciis sxvadasxva sakiTxebze. eqsperti imuSavebs ucxoel da adgilobriv investorebTan dasadebi xelSekrulebebis pirobebis zust dagegmvaze raTa Semcirebul iqnas problemebis warmoSobis albaToba privatizebis Semdgom periodSi. ucxoeli eqspertis muSaoba moicavs yvelaze mniSvnelovani industriuli sawarmoebis
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 65
saprivatizaciod momzadebas, sawarmoebis daTvalierebas, maTi teqnikur-ekonomikuri da finansuri potencialis analizs da maTi Rirebulebis Sefasebas. 1999 wlis dasawyisSi parlamentma miiRo kanoni fasiani qaRaldebis bazris Seqmnis Sesaxeb. kanoni ayalibebs fasiani qaRaldebis bazris moqmedebis wesebsa da proceduras. Tumca, rogorc Cans, srulfasovnad moqmedi safondo birJis Camoyalibebas dro dasWirdeba, vinaidan ar aris sakmarisi raodenoba momgebiani sawarmoebisa, romelTa aqciebze SeiZleba vaWroba gaimarTos. eleqtroenergetikis seqeleqtroenergetikis seqeleqtroenergetikis seqeleqtroenergetikis seqtoris privatizaciatoris privatizaciatoris privatizaciatoris privatizacia dResdReobiT eleqtroenergetikis seqtori Rrma krizisSia da saswrafo reabilitacias saWiroebs. ucxoeli eqspertebis SefasebiT mTlian reabilitacias daaxloebiT 3 miliardi aSS dolari daWirdeba. vinaidan ararealuria sruli reabilitaciis Catareba, arc adgilobrivad arsebuli saxsrebiT da arc donorebis daxmarebiT, erTaderTi gza aris ucxouri investiciebis mozidva seqtoris privatizebis meSveobiT3. sqms-m da sxva Sesabamisma uwyebebma SeimuSaves saqarTvelos eleqtroenergiis gamanawilebeli kompaniebis da generaciis obieqtebis reabilitacia-ganviTarebis samoqmedo programa, romelic gansazRvravs eleqtroenergetikis gamanawilebeli kompaniebis da generaciis obieqtebis privatizebisa da marTvis uflebiT gadacemis vadebs da procesis ganxorcielebis gegmas. samoqmedo programa iTvaliswinebda gamanawilebeli kompaniebis (aRmosavleT da dasavleT saqarTvelo) da ramodenime generaciis obieqtis privatizacias 1999 wlis 1 martamde. kompaniebis aqciaTa sakontrolo paketebi unda gaiyidos an unda gadaeces grZelvadian aranakleb 25 wliT marTvis uflebiT / ijariT gamosyidvis uflebis gareSe4. privatizacia unda ganxorcieldes tenderis an pirdapiri miyidvis meSveobiT. sqms-m, saTbobisa da energetikis saministrom da meril linCma, rogorc privatizaciis finansurma mrCevelma, unda daajgufon regionaluri gamanawilebeli kompaniebi or, aRmosavleT da dasavleT saqarTvelos gamanawilebel kompaniad, raTa moaxdinon maTi privatizacia. 1999 wlis 1 martamde saprivatizaciod unda iqnes gamotanili tyibulhesis, Saorhesis, xrami I, rionhesis, gumaTis, Tbilisis Tboqselis, Tbilsresis da aseve (jer saaqcio sazogadoebad ar dafuZnebuli) zahesis da orTaWalis eleqtro sadgurebis aqciebis 75 procentamde paketebi. lajanurhesis, xrami II, da varcixis kaskadis aqciaTa sakontrolo paketebi gamotanili iqneba saprivatizaciod im donor organizaciebTan konsultaciebis Semdeg, romlebic afinanseben am hidroeleqtrosadgurebis reabilitaciis proeqtebs. darCenili aqciebi SeiZleba gaiyidos specializebul auqcionebze, sadac yvela msurvels eqneba maTi SeZenis saSualeba. sxva moTxovnebTan erTad tenderis monawileebma unda warmoadginon finansuri winadadebebi da investiciebis ganTavsebis grafiki raTa uzrunvelyon gamanawilebeli da mwarmoebeli kompaniebis reabilitacia da uzrunvelyon zahesis da orTaWalis (rodesac gadaiWreba misi qonebis ijariT gadacemasTan dakavSirebuli sakiTxebi) saaqcio sazogadoebebad gardaqmna 1999 wlis 1 aprilamde. gamanawilebeli kompaniebis da Tbilsresis privatizacia prioritets warmoadgens. sqms meril linCTan erTad Caatarebs mosaxleobis, investorebis, ucxouri saelCoebis saqarTveloSi da qarTuli saelCoebis ucxoeTSi informirebis kampanias privatizaciis programasTan dakavSirebiT.
3 3 miliardi aSS dolari Zalian maRali cifria (saqarTvelos wliuri mSp-s daaxloebiT 60 procenti) da ucxouri investiciebic ki ver uzrunvelyofs seqtoris srul reabilitacias. maSasadame, seqtori SesaZloa zomaSi Semcirdes. 4 amerikulma kompaniam AES Silk Road Holdings B.V., 1998 wlis bolos Seisyida Telasis (Tbilisis gamanawilebeli kompania) aqciaTa 75 procenti (ix. sem #1, 1999, eleqroenergetikis seqtoris privatizaciis qveTavi).
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 66
samoqmedo programis mixedviT saqarTvelos eleqtroenegetikis maregulirebelma eruvnulma komisiam unda ganixilos grZelvadiani tarifebis politikis SemoRebis sakiTxi da saTbob-energetikis saministrosTan erTad 1999 wlis 1 martamde uzrunvelyos eleqtroenergiis sabiTumo bazris SeqmnisaTvis aucilebeli samarTlebrivi bazis Camoyalibeba. miuxedavad imisa rom programis ganxorcieleba bevr aspeqtSi ver moxerxda ganrigiT dagegmil vadebSi, zemoT aRniSnulma RonisZiebebma SeiZleba safuZveli Seuqmnas seqtoris momaval reabilitacias da Sesabamisad gaaumjobesos qveyanaSi eleqroenergiis miwodeba, Tu es RonisZiebebi swored iqna ganxorcielebuli. Tumca seqtorSi arsebuli korufciis gaTvaliswinebiT es Znelad misaRwevi mizani iqneba. mcire sawarmoTa privatizaciamcire sawarmoTa privatizaciamcire sawarmoTa privatizaciamcire sawarmoTa privatizacia
mcire sawarmoTa privatizacia kvlavac yvelaze didi warmatebiT mimdinareobs. 1999 wlis 1 inavris mdgomareobiT saprivatizaciod damtkicda 12 088 mcire sawarmo, xolo 12 860 faqtiurad privatizebulia. 648 mcire sawarmo privatezebul iqna meoTxe kvartalSi. 7.3 cxrilSi mocemuli seqtoruli monacemebiT privatizebuli mcire sawarmoebis 80 procentze meti vaWrobisa da momsaxurebis sferoebs ganekuTvneba. energetikis seqtori kvlav yvelaze naklebad privatizebulia.
cxrili 7.3: mcire sawarmoebis privatizacia seqtorebis mixedviT (cxrili 7.3: mcire sawarmoebis privatizacia seqtorebis mixedviT (cxrili 7.3: mcire sawarmoebis privatizacia seqtorebis mixedviT (cxrili 7.3: mcire sawarmoebis privatizacia seqtorebis mixedviT (sqmssqmssqmssqms----ssss
klasifikacia), 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT klasifikacia), 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT klasifikacia), 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT klasifikacia), 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT5
seqtoriseqtoriseqtoriseqtori damtkicebulidamtkicebulidamtkicebulidamtkicebuli privatizebuliprivatizebuliprivatizebuliprivatizebuli
mTlianad mTlianad mTlianad mTlianad
privatizebulis privatizebulis privatizebulis privatizebulis
%%%%
privatizebuli privatizebuli privatizebuli privatizebuli
1998 wels1998 wels1998 wels1998 wels
mrewvelobamrewvelobamrewvelobamrewveloba 345 254 2.0 9
energetikaenergetikaenergetikaenergetika 33 33 0.3 3
purproduqtebipurproduqtebipurproduqtebipurproduqtebi 140 99 0.8 1
soflis meurneoba da kvebis produqtebisoflis meurneoba da kvebis produqtebisoflis meurneoba da kvebis produqtebisoflis meurneoba da kvebis produqtebi 584 478 3.7 112
mSeneblobamSeneblobamSeneblobamSenebloba 224 281 2.2 20
sacalo da sabiTumo vaWrobasacalo da sabiTumo vaWrobasacalo da sabiTumo vaWrobasacalo da sabiTumo vaWroba 4,532 4,725 36.7 219
sayofacxovrebo momsaxurebasayofacxovrebo momsaxurebasayofacxovrebo momsaxurebasayofacxovrebo momsaxureba 4,970 5,594 43.5 1,094
navTobproduqtebinavTobproduqtebinavTobproduqtebinavTobproduqtebi 166 166 1.3 1
jandacvajandacvajandacvajandacva 747 552 4.3 9
socialuri sferosocialuri sferosocialuri sferosocialuri sfero 246 560 4.4 155
transportitransportitransportitransporti 101 118 0.9 22
sulsulsulsul 12,088 12,860 100.0 1,645 wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministro
statistikuri danarTis A7.2 cxrilis mixedviT, mcire sawarmoTa umetesoba
TbilisSia privatizebuli. 1998 wlis meoTxe kvartalSi regionebis umetesobaSi mcire sawarmoTa privatizeba mniSvnelovanad progresirebda. aWaris avtonomiur respublikaSic ki, sadac privatizaciis procesi ramodenime Tvis ganmavlobaSi SeCerebuli iyo, 1998 wlis bolos 39 mcire sawarmo iqna privatizebuli.
sawarmoTa Sesyidva insaiderebis mier grZeldeba, rac imis mimaniSnebelia rom
mTavroba privatizaciidan met Semosavals miiRebda ufro gamWvirvale meTodebi rom yofiliyo gamoyenebuli. magram is rom sawarmoebi kerZo mflobelobaSia, saboloo jamSi, yvelaze mniSvnelovani winsvlaa: Tu insaiderebi CaTvlian, rom sawarmos warmatebiT ver marTaven, isini maT ufro efeqtur mepatroneebs miyidian.
5 imis gamo, rom aqcionirebis procesSi zogierTi sawarmo gaiyo, gayiduli sawarmoebis ricxvi SeiZleba aWarbebdes gasayidad damtkicebulTa ricxvs. mcire sawarmoTa sruli ricxvi, romelic moicavs saprivatizaciod damtkicebul mcire sawarmoebsac, ar aris cnobili. mcire sawarmoebad iTvleba isini, romelTa aqtivebis sabalanso Rirebuleba 1993 wlis 1 aprilisTvis 44 000 aSS dolars ar aRemateba.
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 67
miwis privatizaciamiwis privatizaciamiwis privatizaciamiwis privatizacia
rogorc ukve ganxiluli iyo sem-is wina gamocemaSi 1998 wlis 28 oqtombers parlamentma miiRo kanoni "saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis marTvisa da gankargvis Sesaxeb". arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizaciis erT-erTi umniSvnelovanesi sakiTxia auqcionsa Tu tenderze gamotanili miwis nakveTis minimaluri gasayidi fasis dadgena. tenderze da auqcionze gamoiyeneba normatiuli fasi, romelic sawyis gasayid fass warmoadgens.
1999 wlis 25 ianvars ekonomikisa da finansTa saministroebma daamtkices
arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTis normatiuli fasis dadgenis meTodologia (ix. CanarTi 7.1).
meore kanoni, romelic aregulirebs fizikuri pirebisa da kerZo samarTlis
iuridiuli pirebis sargeblobaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis kerZo sakuTrebaSi gadacemas, warmatebiT iqna amoqmedebuli. 1999 wlis aprilis mdgomareobiT fizikuri pirebisa da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis sargeblobaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis 1 335 heqtaramde miwa gadaica sakuTrebaSi. es procesi kargad daiwyo da aprilisTvis Semosavalma 2,8 milioni lari Seadgina. Tumca, qarTuli valutis devalvaciam uaryofiTi gavlena iqonia miwis Semdgom privatizaciaze. vinaidan erTi kvadratuli metri miwis fasi iangariSeba larebSi, laris devalvaciam gamoiwvia is, rom bevrma fizikurma da iuridiulma pirma Tavi Seikava miwis yidvisagan da misi ijariT aReba gadawyvita. CanarTi 7.1CanarTi 7.1CanarTi 7.1CanarTi 7.1
erTi kvadratuli metri arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis normatiuli fasis gamoangariSeba Semdegi gantolebiT xdeba:
Cn = Img x ITL x C x K
sadac Cn aris erTi kvadratuli metri arasasoflo-sameurneo daniSnulebis
miwis normatiuli fasi, Img aris Sesabamisi qalaqis (raionis) makromdebareobis indeqsi, ITL aris lokalur teritoriuli indeqsi da misi gansazRvra xdeba Sesabamisi qalaqis (raionis) adgilobrivi mmarTvelobis organos mier teritoriuli zonirebis safuZvelze, C aris saqarTvelos sagadasaxado kodeqsiT dadgenili sabaziso ganakveTi arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis erT kvadratul metrze da misi mniSvneloba 0,24 laris tolia, K aris Sesabamisi qalaqis (raionis) adgilobrivi mmarTvelobis organos mier dadgenili miwis normatiuli fasis maregulirebeli koeficienti, romlis minimaluri odenoba udris 20-s.
makromdebareobis indeqsi Img dgindeba qalaqebisa da soflebisaTvis 10 000-ze
meti mcxovrebiT da ganisazRvreba dasaxlebaTa Semdegi parametrebis mixedviT: 1) mosaxleobis raodenoba (P1); 2) administraciuli statusi (P2); 3) sameurneo da funqciuri profili (P3); 4) simaRle zRvis donidan (P4); 5) satransporto infrastruqturiT uzrunvelyofa (P5); 6) adgili gansaxlebis sistemaSi (P6). indeqsi gamoiTvleba zemoxsenebuli parametrebiT, romlebic dayofilia kategoriebad da TiTeul kategorias miniWebuli aqvs Sesabamisi bali aTbaliani skaliT. (magaliTad, pirveli parametri aris mosaxleobis raodenoba da qalaqs, romlis mosaxleoba erT milions aRemateba, miniWebuli aqvs 10 bali, xolo qalaqebs 10 000-ze naklebi macxovrebliT - miniWebuli aqvs 1 an 2 bali). makromdebareobis indeqsis dadgena xdeba Semdegi formuliT:
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 68
Σ Pj
Img = ------- Pmax sadac Σ Pj aris "j"-uri qalaqis an raionis mier mogrovebuli balebis jami da Pmax aris balebis jamis maqsimumi (60). qalaqebSi (raionebSi) teritoriuli zonirebis gamoyofa da Sesabamisad lokaluri teritoriuli indeqsis ITL gansazRvra 6 kriteriumis gaTvaliswinebiT xdeba. TbilisSi da im qalaqebSi, romelTa mosaxleoba aRemateba 50 000, zonireba orsafexuriania. Tavdapirvelad gamoiyofa sami ZiriTadi zona - centraluri, Sualeduri da periferiuli; meore etapze ZiriTad zonebSi dgindeba qvezonebi (teritoriul-struqturuli erTeulebi). qalaqebSi (raionebSi) 10 000-dan 50 000-mde mcxovrebiT zonireba erTsafexuriania - mxolod sami ZiriTadi zona gamoiyofa. qalaqebSi, romelTa mosaxleoba ar aRemateba 10 000-s zonireba ar aris rekomendirebuli (zonirebis Catarebis SemTxvevaSi gamoiyeneba 10 000-dan 50 000-mde mcxovrebiT qalaqebisaTvis gansazRvruli wesi). lokaluri teritoriuli indeqsis diferencireba zonebisa da qvezonebis mixedviT xdeba 0,5-dan 1,5-mde. yvela qalaqis Sualedur zonaSi indeqsi 1,0-is tolia.
warmoebawarmoebawarmoebawarmoeba soflis meurneobasoflis meurneobasoflis meurneobasoflis meurneoba
soflis meurneobis seqtorisaTvis kreditebi xelmiuwvdomeli iyo nawilobriv imitom, rom komerciuli bankebis umravlesobas ar gaaCndaT fermerebisTvis sesxis gacemis gamocdileba. Sesabamisad, gamudmebiT arsebobda manqanebis, saTadarigo nawilebisa da sasuqis nakleboba. xSirad gadamamuSavebeli qarxnebi ganicdidnen samuSaod saWiro sabrunavi kapitalis naklebobasac. sasoflo-sameurneo miwebis privatizaciis neli tempi kidev erT problemas warmoadgenda: didi raodenobis sasoflo-sameurneo miwebi, gayidvis nacvlad, ijariT iqna gacemuli regionebis adgilobrivi xelisuflebis mier. miwis aRweris saTanado sistemisa da dazRvevis ar arsebobam fermerTa umravlesobisaTvis gaarTula kreditebis miRebis SesaZlebloba; miwis aRricxva amJamad ukve mimdinareobs, rac fermerebs Tavisi miwis giraod gamoyenebis SesaZleblobas miscems.
soflis meurneobis dafinanseba kvlav warmoadgens mniSvnelovani donoruli
saqmianobis sferos. individualuri fermerebisTvis da sakredito gaerTianebebisTvis sxvadasxva sakredito xazebia xelmisawvdomi. soflis meurneobis saministros Tanaxmad, ukve arsebobs 100 meti sakredito gaerTianeba. garda amisa, kidev 50 sakredito gaerTianeba unda Camoyalibdes afxazeTidan da samxreT oseTidan droebiT gadaadgilebul pirTaTvis. miuxedavad imisa, rom donorebi kmayofili arian kredotoruli kavSirebis Seqmnis procesiT, zogierTi qarTuli saSuamdgomlo banki ukmayofilebas gamoTqvavs. kerZod, evrogaerTianebis soflis meurneobis
regionuli reformis programam warumateblad scada saCivris aRZvra oTxi bankis winaaRmdeg, romlebic mas kredits ar ubrunebdnen. albaT bankebis mimarT aseTi ukmayofilebis gamo, donorebis mier axali safinanso dawesebulebebi yalibdeba. dekemberSi evrogaerTianebam Caatara tenderi soflis meurneobis axali bankis daarsebisaTvis da iaponiis mTavrobam saqarTvelosTvis gamoyo granti iseTi finansuri centris Camosayalibeblad, romelic fermerebs miaqiravebda manqanebs.
sasoflo-sameurneo produqciaze msjeloba kvlav Znelia. cudi mosavali xSirad
aris dasaxelebuli 1998 wlis saqarTvelos ekonomikis siZneleebis erT-erT mizezad.
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 69
soflis meurneobisTvis dagegmili saxelmwifo xarjebis Semcirebas SesaZloa moexdina uaryofiTi gavlena zogierTi sasoflo-sameurneo kulturis warmoebaze, Tumca sagulisxmoa, rom am efeqtis Sesusteba SesaZlebeli iqneboda struqturuli gaumjobesebis meSveobiT. amaSi Sedis sul ufro mzardi xelmisawvdomoba ZiriTad sasoflo-sameurneo nedleulze, teqnikuri daxmarebis proeqtebisa da sxvadasxva saxis kreditebis arseboba. Cais warmoeba, razec didi daxmareba iqna gamoyofili, mniSvnelovnad gaizarda. statistikis saxelmwifo departamentis monacemebis Tanaxmad, 1997 welTan SedarebiT, Cais warmoeba 1998 wels 43 procentiT ufro maRali iyo. Tumca, xorblis mosavali gasul welTan SedarebiT, gacilebiT cudi iyo da mosavlis saSualod daaxloebiT 35 procentiT Semcireba iqna dafiqsirebuli.
yvela maCveneblis Tanaxmad, saqarTvelos kvebis mrewvelobis seqtori
mniSvnelovnad izrdeba. saqarTveloSi warmoebuli produqcia, rogoricaa xilis wvenebi, ualkoholo sasmelebi, ludi da rZis produqtebi matulobs da es zrda savaraudoa, rom momavalSic gagrZeldeba. es aris swored is produqcia, romelzec qarTvel mewarmeebs aqvT upiratesoba importirebul nawarmTan SedarebiT, rac ganpirobebulia transportirebis dabali fasebiTa da iafi adgilobrivi warmoebis sasoflo-sameurneo nedleulis siWarbiT.
qarTul-amerikuli SezRuduli pasuxismgeblobis kompania Sante Walsh Products
(SWP), romelic 1998 wlis TebervalSi daarsda, swrafad xdeba ualkoholo sasmelebisa da rZis produqtebis erT-erTi wamyvani adgilobrivi sawarmo. Tbilisis gareubanSi mdebare es sawarmo iyenebs tetrapakis teqnologias forToxlisa da vaSlis wvenebis, rZisa da Sokoladiani rZis SefuTvisaTvis. es sawarmo uSvebs aseve rZis produqtebs plastmasis kolofebSi. 1997 da 1998 wlebSi am sawarmos rogorc produqciis mculoba, ise investicia orjer metad gaizarda da mosalodnelia kidev orjer gazrda 1999 welsac. 1999 wlis ianvarSi axali sawarmoo xazi iqna gaxsnili. marketingi da ganawileba warmoadgens im or mTavar sferos sadac investireba yvelaze metad aris saWiro, radgan tetrapakis xazis simZlavre Seadgens 30 000 litrs dReSi, xolo santes warmoebis moculoba 1998 wlis bolos, rodesac daiwyo xilis wvenebis warmoeba, daaxloebiT 30 000 litrs TveSi Seadgenda. santem warmoeba daiwyo nedleulis importiT, xolo amJamad dasaxuli aqvs adgilobrivi nedleulis –axali rZis CaTvliT – gamoyenebis gegmebi, rasac dadebiTi efeqti eqneba soflis meurneobisTvis. samTosamTosamTosamTo----mompovebeli mrewvelobamompovebeli mrewvelobamompovebeli mrewvelobamompovebeli mrewveloba
WiaTuris manganumis privatizaciis istoria 1998 wlis meore naxevarSi kvlav grZeldeboda. myidveli iyo rusuli kompania “industria”, romelsac SeeZlo gadaexada mxolod 100 aTasi amerikuli dolari gasayidi fasis 1 milioni dolaridan. gadaxdis mravaljer gadavadebis Semdeg, noembris dasawyisSi, saqarTvelos xelisuflebam gaauqma sawarmos gayidva, magram noembris Sua ricxvebSi kvlav misca yidvis Sansi “industriis” mflobels “nostas”. sabado ekonomiurad sicocxlisunariani Cans da amitom samTo-mompovebeli kompaniebis an investorebis (rogoricaa rekonstruqciisa da ganviTarebis evropuli banki) mozidvis warumateblobis mizezi iqneba is uamravi piroba, romelic Tan axlavs sawarmos gayidvas.
ukeTesi mdgomareobaa qvemo qarTlSi sawarmo “madneulTan” dakavSirebiT. qarTul-avstraliuri erToblivi sawarmo acxadebs, rom is mzad aris moaxdinos erTi tona oqros eqsporti, romelic sabWoTa kavSiris droindeli spilenZis wididan aris miRebuli.
qvanaxSiris warmoeba ganaxlda 1998 wlidan, magram kvlav damokidebuli rCeba qveynis Sida moTxovnebze. jer gaurkvevelia, iqneba Tu ara es maRaro xangrZlivad ekonomikurad sicocxlisunariani. mopoveba xdeba oTxi qvanaxSiris maRarodan
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 70
tyibulis raionSi zemo imereTSi. mopoveba maTgan sam maRaroSi mxolod wels ganaxlda. maRaroebis momgebianoba didad aris damokidebuli qvanaxSiris miwodebaze zestafonis fero-SenadnobTa qarxnisaTvis, romlis warmoebas ziani miayena WiaTur-manganumis “industriisaTvis” miyidvis procesis SeCerebam. Sesabamisad, moxda qvanaxSiris dagroveba misi gayidvis nacvlad da maRaroelTa xelfasebi ar gacemula. navTobinavTobinavTobinavTobi navTobis warmoeba praqtikulad erT doneze iyo 1998 wels, rac saSualod Seadgenda 30 000 tonas kvartalSi (2 500 bareli dReSi). saqarTveloSi, ZiriTadad kaxeTis aRmosavleT regionSi, romelic esazRvreba navTobiT mdidar azerbaijans, moqmedebs sul 14 patara da erTi didi navTobis sabado. gaerTianebuli samefos kompania JKX kvlav saqarTvelos mTavari navTobis mrewvelia, romelic kaxeTSi ninowmindis sabadodan awarmoebs daaxloebiT 1 600 barel navTobs dReSi. erT-erT sainformacio gamoSvebaSi moyvanili monacemebis Tanaxmad, niniwmindis sabados rezervi daaxloebiT 7 milion tonas (50 milioni bareli) Seadgens da momavali oTxi wlis manZilze warmoeba SesaZloa gaizardos daaxloebiT 15 000 barelamde dReSi. garda amisa, miuxedavad navTobis dabali fasebisa, rac Cveulebriv iwvevs saZiebo Tanxebis biujetis Semcirebas navTobkompaniebis mier, saqarTveloSi minmdinareobs navTobis saZiebo samuSaoebi. amerikis SeerTebuli Statebis kompaniam ARCO-m saqarTvelos saxelmwifo navTobkompaniasTan erTad (saqnavTobi) daarsa erToblivi sawarmo ARCO-Georgia Savi zRvis navTobis sabadoebis oTxwliani kvlevis Catarebis mizniT. imavdroulad gaerTianebuli samefos kompaniam Ramco Energy-m kaxeTSi navTobis ori sabado aRmoaCina da gansazRvruli aqvs 2000 wlidan daiwyos navTobis mopoveba. tipiuri Sefasebis Tanaxmad saqarTvelos navTobis mTliani rezervi Seadgens 600 milion tonas (4 000 milioni bareli). gadamamuSavebel seqtorSi Frontera apirebs TbilisSi 2 milioni tonis moculobis navTobgadamamuSavebli qarxnis aSenebas. arsebobs aseve gegma navTobgadamamuSavebeli qarxnis aSenebisa baTumSic. gazigazigazigazi Tbilgazis privatizaciis tenderi gauqmda misi 35 milioni laris davalianebiT gamowveuli kamaTis Semdeg. tenderSi gamarjvebuli pretendenti - saqgazi, romelic aris 76 procentiani sakontrolo paketis mflobeli, fiqrobda, rom valebi Camoewereboda. amJamad man uari ganacxada Sesyidvis xelSekrulebis dadebaze da iTxovs winaswar gadaxdili 600 aTasi amerikuli dolaris ukan dabrunebas. MSPM-s Tbilgazis gayidvaSi saerTaSoriso sainvesticio bankis daxmarebis imedi aqvs. energetika: eleqtroenergiaenergetika: eleqtroenergiaenergetika: eleqtroenergiaenergetika: eleqtroenergia 1998 wlis meoTxe kvartalSi eleqtroenergiis qveynis Sida gamomuSaveba wina kvartalTan SedarebiT 7 procentiT gaizarda, magram 1997 wlis meoTxe kvartalTan SedarebiT 10 procentiT Semcirda. aseTi zrda gamowveuli iyo gardabnis Tboeleqtrosadguris mier eleqtroenergiis gamomuSavebis gazrdiT, romelic 3-jer met eleqtroenergias gamoimuSavebda vidre 1997 wlis Sesabamis periodSi (ix. statistikur danarTis cxrili A7.5). 1999 wlis pirvel kvartalSi eleqtroenergiis gamomuSaveba 11 procentiT Semcirda 1998 wlis meoTxe kvartalTan da 10 procentiT ki Sesabamis kvartalTan SedarebiT. hidroeleqtrosadgurebis mier eleqtroenergiis gamomuSavebis Semcireba
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 71
gamowveuli iyo wylis resursebis simciriT, rac, Tavis mxriv, 1998 wlis gvalvis Sedegi iyo. deficiti nawilobriv kompensirebul iqna gardabnis Tboeleqtrosadguris mier gamomuSavebuli eleqtroenergiiT, romelsac 1995 wlis Semdeg gamomuSavebuli eleqtroenergiis yvelaze maRali kvartaluri maCvenebeli hqonda (ix. statistikur danarTis cxrili A7.5). 1998 wlis meoTxe kvartalsa da 1999 wlis pirvel kvartalSi qselis saerTo momarageba umniSvnelod Semcirda 1997 da 1998 wlis Sesabamis periodebTan SedarebiT. meoTxe kvartalSi daregistrirebuli eleqtroenergiis didi eqsporti TurqeTSi SeCerda 1999 wlis pirvel kvartalSi. pirvel kvartalSi saqarTvelom aseve Seamcira importi ruseTidan da nacvlad amisa gazarda eleqtroenergiis importi somxeTidan, rac gamowveuli iyo privatizebuli sadistribucio kompaniis - Telasis axali menejmentis mier ganxorcielebuli pirdapiri SesyidvebiT. nax. 7.1: eleqtroenergiis warmoebanax. 7.1: eleqtroenergiis warmoebanax. 7.1: eleqtroenergiis warmoebanax. 7.1: eleqtroenergiis warmoeba
-500
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
Ikv
1995
IIkv IIIkv IVkv Ikv
1996
IIkv IIIkv IVkv Ikv
1997
IIkv IIIkv IVkv Ikv
1998
IIkv IIIkv IVkv Ikv
1999
gvtsT .
gvtsT .
gvtsT .
gvtsT .
qselSi mTliani miwodeba
privatizebuli dasaijaro sawarmoebiwminda importi
saxelmwifo warmoeba
wyaro: saqenergo
miuxedavad imisa, rom Tbilisis eleqtroenergiis sadistribucio kompania privatizebul iqna 1998 wlis dasasruls, 1999 wlis pirvel kvartalSi uwyveti denis miwodeba Tundac saqarTvelos dedaqalaqisaTvis kvlav problemad rCeboda. dasawyisSi, amerikuli kompania AES, romelmac Seisyida eleqtro energiis sadistribucio kompania Telasi, satendero xelSekrulebis Tanaxmad, valdebuli iyo eleqtroenergia mxolod saqenergosagan SeeZina. saqenergo (romelic jer kidev saxelmwifos mflobelobaSia da axorcielebs eleqtroenergiis gadacemas) yidulobs eleqtroenergias generatorebisagan da yidis sadistribucio kompaniebze. zogierT SemTxvevaSi, mas ar SeeZlo an ar surda moTxovnebis dakmayofileba eleqtroenergiis seqtoris sxva nawilebisadmi misi davalianebebisa da arsebuli korufciis gamo. miuxedavad imisa, rom pirveli kvartlis dasasruls AES Telass neba darTes eleqtroenergia pirdapir somxeTidan SeeZina, saqenergo seqtoris sxva sawarmoebisaTvis kvlav did winaaRmdegobas warmoadgens. Semdgomi sirTuleebis Tavidan acilebis mizniT, saqarTvelos xelisuflebis organoebi muSaoben eleqtroenergiis sabiTumo bazris Seqmnaze. sabiTumo bazari gamoricxavs saqenergos im gadacemebisagan, romlebic unda ganxorcieldes pirdapir generatorebisa da gamanawilebeli kompaniebisgan. saqenergos eqneba momsaxurebis kompaniis funqcia da moaxdens eleqtroenergiis gadacemas garkveuli Tanxis safasurad. safiqralia, rom es gaaumjobesebs seqtoris sxvadasxva nawilebs Soris urTierTobas da uzrunvelyofs eleqtroenergiis momxmareblisaTvis saimedo miwodebas.1
1 monacemebi eleqtroenergiaze gadasaxadebis mokrebis Sesaxeb amJamad ar gagvaCnia da Seva sem-is momdevno gamocemaSi.
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 72
mrewvelobamrewvelobamrewvelobamrewveloba aRsaniSnavia 1998 wels azerbaijansa da rusTavis metalurgiul qarxanasTan dadebuli mniSvnelovani xelSekruleba navTobsadeni milebis warmoebaze. 50 aTasi milis miwodeba 1980 wlis Semdgom yvelaze didi SekveTaa. sawarmos generaluri direqtoris gancxadebis Tanaxmed, es rusTavis qarxanas miscems weliwadSi 25 milioni amerikuli dolaris mogebis miRebis SesaZleblobas. 1998 wels mrewvelobis moculoba saqarTveloSi umniSvnelod Semcirda. ianvar-noemberSi daregistrirebuli larebSi gamoxatuli mrewvelobis moculoba umniSvnelod naklebi iyo vidre 1997 wlis ianvar-noemberSi. Tu gaviTvaliswinebT warmoebis fasebze devalvaciis savaraudo inflaciur efeqts, kleba sakmaod mniSvnelovani unda yofiliyo, Tumca SesaZloa kompensirebul iqna aRuricxavi warmoebis zrdiT. aTasze meti samrewvelo obieqti gaCerebulia, rac imas gulisxmobs, rom gakotrebis meqanizmi jer kidev ar muSaobs. aRsaniSnavia isic, rom mimdinareobs garkveuli restruqturizacia Tbilisis saaviacio qarxnisa, romelic adre sabWouri samxedro TviTmfrinavebis nawilebs amzadebda. moZvelebuli danadgarebis metalis nawilebis jarTad gayidva da Warbi qonebis privatizacia, rogoricaa sazogadoebrivi saSualebebi da transporti, didad exmareba qarxanas xelfasebis davalianebebisa da komerciuli valis gadaxdaSi. garda amisa, qarxanis restruqturizacia moxdeba misi ramodenime iuridiul erTeulad dayofis meSveobiT. mSeneblobamSeneblobamSeneblobamSenebloba sabiujetis krizisma gavlena moaxdina samSeneblo seqtorze. mTavrobam ver SeZlo Tavisi davalianebis gadaxda kerZo kontraqtorebisaTvis da asve xelfasebis gacema saxelmwifo samSeneblo kompaniebis TanamSromlebisaTvis. fondebis naklebobam gavlena iqonia aseve cxinvalis regionSi dagegmil proeqtze, rasac upiratesoba eniWeboda politikuri keTilganwyobis gamoxatvis TvalsazrisiT. cxinvalis regionis aRdgeniTi samuSaoebis dawyeba, romelsac afinansebs evrokomisia da unda dawyebuliyo 1998 wlis meore naxevarSi, proeqtis detalebTan dakavSirebuli gaWianurebuli molaparakebebis gamo 6 TviT iqna SeCerebuli. miuxedavad imisa, rom ar arsebobs sando statistikuri monacemebi, gaumjobeseba kerZo seqtoris samSenelo saqmianobaSi aSkarad SeiniSneba, romlis did nawils Seadgens sacxovrebeli saxlebis remonti da sastumroebis mSenbloba. Bob Walsh Real Estate kompaniam ganaaxla Tbilisis centrSi sastumros Westin Hotel-is (yofili sastumro Tbilisis) mSenebloba. samuSaoebi SeCerebuli iyo imis gamo, rom ver iqna miRweuli SeTanxmeba adgilobriv macxovrebelTaTvis kompensaciis sakiTxebze, visTvisac Tavdapirveli gegmis Tanaxmad sacxovrebeli adgili unda gamoeyoT. macxovrebelTa mcire nawilma gadasvlaze uari gnacxada da hqondaT sacxovrebeli adgilis Secvlis iseTi moTxovna, romelic proeqtis menejeris azriT aRmaSfoTebeli iyo: mogvianebiT gairkva, rom ufro iafi dajdeboda macxovreblTa adgilze datoveba da proeqtis gadakeTeba, sastumro iqneboda 4 varskvlaviani da ara 5 varskvlaviani. garda amisa, Bob Walsh Real Estate muSaobs 3 varskvlaviani sastumrosa da komerciuli/savaWro centris mSeneblobaze, romelic aseve Tbilisis centrSi iqneba ganTavsebuli. vinaidan turizmi saqarTveloSi kvlav ganviTarebis stadiaSia, sastumroebis zogierTma patronma gamoxata Tavisi wuxili aseTi samSeneblo proeqtebis komerciul
privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba
saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 73
sicocxlisunarianobasTan dakavSirebiT – magaliTad sastumro Seraton metexi palasis dakavebis koeficienti 50 – 60 procents Seadgens. Tumca unda aRiniSnos, rom saqarTveloSi turistebis miRebis SesaZlebloba jer kidev mainc SezRudulia. SeratonSi aris 270 sastumro oTaxi da gamokvlevis Tanaxmad, Tbilisis sxva danarCeni sam an met varskvlaviani sastumroebis oTaxebis raodenoba Seadgens daaxloebiT 450 oTaxs. mraval sawoliani oTaxebis CaTvliTac ki maTi raodenoba 1 000 sawolze naklebia, rac imas niSnavs, rom dedaqalaqSi arsebobs sastumroebis aSenebis didi potenciuri moTxovnileba.
Tavi merve. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaTavi merve. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaTavi merve. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaTavi merve. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
74 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2
dasaqmebis struqturadasaqmebis struqturadasaqmebis struqturadasaqmebis struqtura
1997 wlis ganmavlobaSi samuSao Zalis ricxvi stabilurad izrdeboda da 1997 wlis
bolos daaxloebiT 2,4 milions miaRwia. 1998 wels ki, es tendencia Seicvala da wlis meore
naxevarSi TandaTan 1,9–2 milionamde Semcirda. Tu ki 1997 wels ekonomikurad aqtiuri
mosaxleobis ricxvis momatebis erT-erT mizezad miCneuli iyo is faqti, rom respondentebi da
interviuerebi wina wlebTan SedarebiT gacilebiT ukeTesad pasuxobdnen SinameurneobaTa
kvlevis anketaSi mocemul SekiTxvebs, 1998 wels dakvirvebis procesis monawileTa pasuxebs
(romlebic, dReisaTvis ukve sakmaod kargad arian “momzadebulni”) monacemTa cvlilebasTan
araferi gavlena ar mouxdenia. amgvarad, rogorc Cans, arsebuli monacemebi Sromis bazris
mdgomareobis realur suraTs asaxaven da imaze metyveleben, rom samuSao Zalas adamianTa
didi ricxvi gamoaklda.
cxrili 8.1:cxrili 8.1:cxrili 8.1:cxrili 8.1: momuSaveTa da umuSevarTa raodenoba, samuSao ZalamomuSaveTa da umuSevarTa raodenoba, samuSao ZalamomuSaveTa da umuSevarTa raodenoba, samuSao ZalamomuSaveTa da umuSevarTa raodenoba, samuSao Zala 1997 w. IV kv. 1997 w. IV kv. 1997 w. IV kv. 1997 w. IV kv. –––– 1998 w. IV kv. 1998 w. IV kv. 1998 w. IV kv. 1998 w. IV kv.
(aTasi kaci)
1997 w.1997 w.1997 w.1997 w.
2 kv.2 kv.2 kv.2 kv.
1998 w. 11998 w. 11998 w. 11998 w. 1
kv.kv.kv.kv.
1998 w. 21998 w. 21998 w. 21998 w. 2
kv.kv.kv.kv.
1998 w. 31998 w. 31998 w. 31998 w. 3
kv.kv.kv.kv.
1998 w.1998 w.1998 w.1998 w.
4 kv.4 kv.4 kv.4 kv.ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 ) 2, 4192, 4192, 4192, 419 2 ,3322 ,3322 ,3322 ,332 2, 4622, 4622, 4622, 462 2,1462,1462,1462,146 1,9901,9901,9901,990ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 ) 2, 5002, 5002, 5002, 500 2 ,4572 ,4572 ,4572 ,457 2 ,5552 ,5552 ,5552 ,555 2,1952,1952,1952,195 2,0422,0422,0422,042 dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli 2, 3122, 3122, 3122, 312 2 1012 1012 1012 101 2 ,2832 ,2832 ,2832 ,283 1,8871,8871,8871,887 1,7411,7411,7411,741 daqiravebuli 692 714 737 786 741
TviT-dasaqmebuli 1, 620 1, 387 1 ,546 1,092 990 umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) 107107107107 231231231231 179179179179 260260260260 249249249249 umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) 188188188188 356356356356 272272272272 309309309309 301301301301umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 ) 4.34.34.34.3 9.99.99.99.9 7.37.37.37.3 12.112.112.112.1 12.512.512.512.5umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 ) 7.87.87.87.8 14.514.514.514.5 10.610.610.610.6 14.114.114.114.1 14.714.714.714.7
wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva SeniSvna: (1 ) Sso-s standartiT
(2 ) Sso-s ,,Serbilebuli” kriteriumi
1998 wlis meore kvartalSi dasaqmebulTa ricxvi (iseve rogorc samuSao Zalis ricxvi)
8 procentiT gaizarda, xolo Semdeg daiwyo kleba, romelmac mesame kvartalSi Seadgina
17,3 procenti, xolo meoTxe kvartalSi – 7,7 procenti. es moxda moxolod da mxolod
TviTdasaqmebulebis ricxvis klebis xarjze. TviTdasaqmebulTa ricxvi, pirvel kvartalTan
SedarebiT meore kvartalSi jer 10,3 procentiT gaizarda, xolo Semdeg, 1998 wlis mesame
kvartalSi, 29,4 procentiT Semcirda. TviTdasaqmebulTa ricxvi agrZelebda vardnas da, wlis
bolos, kidev 29,4 procentiT Semcirda. erTis mxriv, es cvlilebebi udaod sezonuri
faqtorebiTaa ganpirobebuli, vinaidan TviTdasaqmebulTa arsebiTi wili fermerebze modis;
Tumca, esoden mkveTri vardna ar SeiZleba mxolod am mizeziT iyos gamowveuli, rasac 1997 da
1998 wlebis meoTxe kvartlebis Sedarebac adasturebs. TviTdasaqmebulTa ricxvis klebas,
rogorc Cans, metwilad xeli Seuwyo mcire mewarmeobisTvis Seqmnilma araxelsayrelma
ekonomikurma pirobebma.
cxrili 8.2 mixedviT, TviTdasaqmebulTa ricxvis kleba arc Tu ise didia, miuxedavad
imisa, rom mocemuli cxrili am tendencias asaxavs. ssd–s muSakTa azriT, am or cxrils Soris
arsebuli sxvaoba, kiTxvarSi mocemul meTodologiur gansxvavebebs unda mivaweroT:
ekonomikur statusTan dakavSirebul monacemTa Segrovebisas (samuSao Zalis gamokvleva) respondentebma unda gansazRvron TavianTi ekonomikuri aqtivobis statusi bolo erTi kviris
ganmavlobaSi, xolo seqtoruli cxrilebisTvis (SinameurneobaTa gamokvleva) isini
gansazRvraven TavianTi ekonomikuri aqtivobis statuss bolo sami Tvis ganmavlobaSi.
rogorc cxrili 8.1 gviCvenebs, mesame kvartlis ganmavlobaSi daqiravebul muSakTa
ricxvi zrdas ganicdida, rac gamoxatavs ekonomikuri aqtivobis zrdis tendencias axali
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 75
samuSao adgilebis Seqmnis xarjze. magram, 1998 wlis meoTxe kvartalSi es ricxvi
5,7 procentiT iqna Semcirebuli, rac, savaraudod, Sromis bazarze sezonur cvlilebebs
asaxavs. rac Seexeba daqiravebul dasaqmebas – TviTdasaqmebasTan SedarebiT, aq bevrad ufro
stabiluri viTarebaa, Tumca mosamsaxureTa da muSaTa ricxvi TviTdasaqmebulTa ricxvs
Camouvardeba. nawilobriv es SeiZleba aixsnas kanoniT dasaqmebis Sesaxeb, romlis mixedviTac
yvela, vinc sasoflo-sameurneo miwis nakveTiT sargebloben (erTi, an meti heqtaris
mflobelebi da maTi ojaxis wevrebi) TviTdasaqmebulebad iTvlebian, rac TiTqmis gamoricxavs
umuSevrobis SesaZleblobas soflad. amas Tu gaviTvaliswinebT, ar aris gasakviri, rom
mTliani dasaqmebis daaxloebiT 57 procenti, xolo Sso-s standartiT, saerTo samuSao Zalis
50 procenti, TviTdasaqmebis wilad modis. maSin roca TviTdasaqmebulTa ricxvi mniSvnelovani
rCeba, is Semcirebas ganicdis 1998 wlis me-3 kvartlidan. amdenad logikuri iqneba vivaraudoT,
rom 1998 wlis mesame kvartalSi umuSevroba gaizarda ZiriTadad im TviTdasaqmebulTa xarjze,
romlebmac TavinTi biznesi dakarges, rac TavisTavad rTuli ekonomikuri viTarebis
amsaxvelia. vinaidan TviTdasaqmebulTa registracia dResac garkveul problemas warmoadgens,
informaciis erTaderT saimedo wyarod miCneulia ssd-s SinameurneobaTa da samuSao Zalis
gamokvlevis Sedegad miRebuli monacemebi.
1998 wels TviTdasaqmebul fermerTa ricxvi arsebiTad ar Secvlila, miuxedavad imisa,
rom wili mTlian dasaqmebaSi gaizarda. mTlian TviTdasaqmebaSi fermerTa wilis zrdis
fonze (1998 wlis meoTxe kvartalSi man 87 procents miaRwia), aRiniSneba sxva seqtorTa
wilebis Semcireba da TviTdasaqmebulTa saerTo ricxvis kleba. soflis meurneobis seqtoris
Semdeg, TviTdasaqmebaSi yvelaze didi wili vaWrobisa da momsaxurebis seqtorze modis,
romelic 1997 wlis dasawyisSi 15,7 procents Seadgenda, xolo amm periodidan moyolebuli man
TandaTanobiT kleba iwyo da 1998 wlis meoTxe kvartalSi 7,6 procentamde daeca (am seqtorSi
TviTdasaqmebulTa ricxvi 1997-1998 wlebis ganmavlobaSi TiTqmis ganaxevrda). transportisa da
kavSirgabmulobis, aseve kulturis, sportisa da dasvenebis seqtorTa wilebi Sesabamisad 1,3 da
1,4 procents Seadgenen. rogorc cxrili 8.2 gviCvenebs, 1998 wlis ganmavlobaSi, seqtorTa
umravlesobaSi TviTdasaqmebulTa ricxvi klebulobda.
cxrili 8.2: TviTdasaqmebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1cxrili 8.2: TviTdasaqmebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1cxrili 8.2: TviTdasaqmebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1cxrili 8.2: TviTdasaqmebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1997 997 997 997 ---- 1998ww. 1998ww. 1998ww. 1998ww.
dargidargidargidargi
1 kv.1 kv.1 kv.1 kv. 2 kv.2 kv.2 kv.2 kv. 3 kv.3 kv.3 kv.3 kv. 4 kv.4 kv.4 kv.4 kv. 1 kv.1 kv.1 kv.1 kv. 2 kv.2 kv.2 kv.2 kv. 3 kv.3 kv.3 kv.3 kv. 4 kv.4 kv.4 kv.4 kv.
soflis meurneoba, metyeoba da TevzWera 980.9 1,159.1 1,318.4 1,308.0 1,073.4 1,247.1 1,184.7 1,178.5
samTo an gadamamuSavebeli mrewveloba 17.7 16.4 11.8 18.3 17.2 14.8 15.6 9.8
mSenebloba 13.7 14.5 18.2 17.0 18.3 9.2 8.8 5.0
vaWroba da momsaxureoba 201.2 208.3 190.9 191.4 175.4 132.8 131.7 103.0
transporti da kavSirgabmuloba 14.0 16.7 20.4 21.8 25.2 26.3 20.1 17.8
kultura, sporti da dasveneba 15.7 20.1 21.0 11.2 16.7 18.3 14.7 18.6
sxva seqtorebi 29.0 30.8 25.3 29.8 27.8 16.9 16.1 16.1
araa miTiTebuli 10.7 19.7 12.2 10.4 10.7 9.3 9.3 4.6
sulsulsulsul 1,283.0 1,485.7 1,618.3 1,608.0 1,364.8 1,474.7 1,401.0 1,353.5
1997 w .1997 w .1997 w .1997 w . 1998 w .1998 w .1998 w .1998 w .
wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva
1997 da 1998 wlebis monacemTa Sedareba miuTiTebs imaze, rom kvartaluri cvlilebebi
yovelTvis ar iyo ganpirobebuli mxolod sezonuri faqtorebiT. arsebuli sagadasaxado
sistema ar iTvaliswinebs raime stimuls mcire mewarmeebisTvis, raTa maT registracia gaiaron.
piriqiT, igi mZime tvirTad awveba maT da aiZulebs mcire mewarmeebs an araformalur
ekonomikaSi daiwyon moRvaweoba, anda daqiravebul dasaqmebulTa ricxvs SeuerTdnen.
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
76 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2
cxrili 8.3: daqiravebulTacxrili 8.3: daqiravebulTacxrili 8.3: daqiravebulTacxrili 8.3: daqiravebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1997 ganawileba dargebis mixedviT. 1997 ganawileba dargebis mixedviT. 1997 ganawileba dargebis mixedviT. 1997 ---- 1998 ww. 1998 ww. 1998 ww. 1998 ww. dargidargidargidargi
1 kv.1 kv.1 kv.1 kv. 2 kv.2 kv.2 kv.2 kv. 3 kv.3 kv.3 kv.3 kv. 4 kv.4 kv.4 kv.4 kv. 1 kv.1 kv.1 kv.1 kv. 2 kv.2 kv.2 kv.2 kv. 3 kv.3 kv.3 kv.3 kv. 4 kv.4 kv.4 kv.4 kv.
soflis meurneoba, metyeoba da TevzWera 52.1 62.0 47.1 48.5 49.0 48.0 57.9 57.8
samTo an gadamamuSavebeli mrewveloba 72.7 78.5 81.1 66.6 62.7 69.1 88.2 84.3
eleqtroenergia, gazi da wyalmomarageba 23.3 21.0 21.1 23.7 23.2 29.3 28.1 32.2
mSenebloba 22.9 17.4 18.6 21.8 25.8 34.2 31.9 24.8
vaWroba da momsaxureoba 54.2 67.7 72.5 59.1 62.1 63.4 65.0 71.4
transporti da kavSirgabmuloba 76.2 66.4 59.2 59.1 61.9 73.0 76.5 75.8
saxelmwifo marTva da Tavdacva 89.4 77.0 84.7 84.2 94.2 88.7 81.9 89.2
ganaTleba 162.7 154.4 145.2 154.4 137.9 147.5 148.3 148.1
jandacva 101.8 93.3 86.7 82.6 70.5 86.4 82.5 79.8
kultura, sporti da dasveneba 59.4 60.6 54.8 56.6 64.4 70.2 62.0 70.9
sxva seqtorebi 26.9 33.8 25.8 25.7 27.7 33.0 42.6 33.0
araa miTiTebuli 1.8 5.6 6.6 3.4 9.4 7.3 6.0 1.2
sulsulsulsul 743.5 737.7 703.5 685.7 688.7 750.2 770.9 768.6
1997 w .1997 w .1997 w .1997 w . 1998 w .1998 w .1998 w .1998 w .
wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva
mosamsaxureTa da muSaTa ricxvis ganawileba sxvadasxva seqtorebis mixedviT,
TviTdasaqmebulTagan gansxvavebiT, bevrad stabiluria. mTel daqiravebul dasaqmebaSi
ganaTlebis seqtors kvlav udidesi wili uWiravs. ganaTlebis seqtoris Semdeg, sakmaod didi
wili uWiravT saxelmwifo marTva da Tavdacvis, samTomompovebeli, gadamamuSavebeli
mrewvelobis da jandacvis seqtorebs. mniSvnelovani wili uWiravT aseve vaWrobisa da
momsaxurebis, transportisa da kavSirgabmulobis, kulturisa da dasvenebis seqtorebsac. 1998
wlis meore naxevris ganmavlobaSi soflis meurneobis muSakTa ricxvi izrdeboda, xolo
TviTdasaqmebul fermerTa ricxvi – TandaTanobiT klebulobda 1998 wlis bolo sami kvartlis
ganmavlobaSi. vaWrobisa da momsaxurebis seqtorSi xelfasis mimReb muSakTa rixcvi
izrdeboda, xolo TviTdasaqmebulTa ricxvi xasiaTdeboda Tanmimdevruli klebiT, rac
metyvelebs msxvili kompaniebis Seqmnis tendenciaze. 1998 wlis bolo sami kvartlis
ganmavlobaSi transportisa da kavSirgabmulobis seqtorSi daqiravebul muSakTa raodenoba
SedarebiTi stabilurobiT gamoirCeoda.
umuSevroba: registrirebuli da araregistrirebuliumuSevroba: registrirebuli da araregistrirebuliumuSevroba: registrirebuli da araregistrirebuliumuSevroba: registrirebuli da araregistrirebuli
1999 wlis pirveli kvartlis bolosTvis ofocialurad (registrirebul) umuSevarTa1
ricxvi odnav aRemateboda 100 000, xolo umuSevrobis oficialuri done saqarTveloSi sul 5,5
procents Seadgenda. magram registrirebuli umuSevrobis cifrebi realobisgan Sorsaa,
radganac umuSevrobis Semweobis simboluri Tanxa susti stimulia imisaTvis, raTa umuSevrebma
registracia gaiaron2. miuxedavad imisa, rom isini naklebad asaxaven realur suraTs, es
cifrebi mainc sainteresoa imdenad, ramdenadac umuSevarTa mxridan registraciisadmi
1 dasaqmebis Sesaxeb kanonis Sesabamisad umuSevrad iTvleba Sromisunariani asakis piri, romelic
registrirebulia, rogorc umuSevari samuSaos maZiebeli. axali samuSaos maZiebel umuSevar da dasaqmebul
pirebs, SeuZliaT gaiaron registracia, rogorc samuSaos maZieblebma. 2 1998 wlis 1 oqtombris mdgomareobiT registrirebul umuSevarTa mxolod 2,7 procenti sargeblobda
umuSevrobis daxmarebiT.
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 77
damokidebulebis Secvlaze metyveleben. ssd-s samuSao Zalis gamokvlevis3 monacemebi bevrad
ufro realur da yovlis momcvel suraTs gvisaxaven (ix. cxrili 8.1 da statistikuri
danarTis cxrili A8.1). qvemoTmoyvanili cxrili cxadhyobs registrirebuli umuSevrobis
monacemebSi momxdar cvlilebebs 1997 wlidan 1999 wlis maisamde, romlebic ZiriTadad
ganpirobebuli iyo umuSevarTaTvis damatebiTi daxmarebis SemoRebiT da SemdgomSi misi
gauqmebiT. (ix seb–is wina gamocema).
cxrili 8.4: registrirebuli umuSevroba, 1997 w. oqtomberi cxrili 8.4: registrirebuli umuSevroba, 1997 w. oqtomberi cxrili 8.4: registrirebuli umuSevroba, 1997 w. oqtomberi cxrili 8.4: registrirebuli umuSevroba, 1997 w. oqtomberi –––– 1998 w. noemberi 1998 w. noemberi 1998 w. noemberi 1998 w. noemberi TveTveTveTve Raodenoba (aTasi Raodenoba (aTasi Raodenoba (aTasi Raodenoba (aTasi
kaci)kaci)kaci)kaci) 1997 w. ianvari 58,800 Tebervali 90,000 marti 111,000 aprili 125,000 maisi 139,600 ivnisi 139,000 ivlisi 143,000 agvisto 142,000 seqtemberi 142,000 oqtomberi 142,000 noemberi 142,800 dekemberi 142,900 1998 w. ianvari 116,800 Tebervali 117,900 marti 114,500 aprili 96,800 maisi 101,700 ivnisi 74,000 ivlisi 75,400 agvisto 77,400 seqtemberi 79,600 oqtomberi 81,900 noemberi 92,400 dekemberi 98,700 1999 w. ianvari 98,500 Tebervali 99,600 marti 101,000 aprili 101,800 maisi 102,100
wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis monacemebi
maSin, rodesac oficialuri registraciis safuZvelze miRebuli monacemebiT
umuSevrobis done 1998 wlis meoTxe kvartalSi sul 4,2 procents Seadgenda, ssd-s samuSao
Zalis gamokvlevaze dafuZvnebuli monacemebiT umuSevrobis donem qveyanaSi, Sso-s “mkacri”
kriteriumis mixedviT 12,5 procents miaRwia, xolo Sso-s “Serbilebuli” kriteriumis mixedviT
– 14,7 procents (ix. cxrili 8.1). umuSevrobis es maCveneblebi udaod maRalia, magram
amavdroulad arc isini ar asaxaven realur situacias, vinaidan es monacemebi warmoadgenen
umuSevrobis soflad da qalaqSi gasaSualebul maCveneblebs. imis gamo, rom soflis
mosaxleobas ar iTvleba umuSevrad4, umuSevrobis maCveneblebi soflad Zalze dabalia: Sso-s
“mkacri” da “Serbilebuli” Sefasebis kriteriumiT (ix. statistikuri danarTis cxrili A8.1) –
Sesabamisad 3,2 da 4,3 procentia. amave dros, qalaqis maCveneblebi metismetad maRalia –
mTliani samuSao Zalis 23,2 da 26,5 procenti. Tu ki gaviTvaliswinebT, rom saerTo samuSao
Zalis naxevarze mets “TviTdasaqmebuli fermerebi” Seadgenen, naTeli gaxdeba, rom samuSao
Zalaze dakvirvebis Sedegad miRebuli umuSevrobis erovnuli monacemebic ki metismetad
optimistur suraTs gvisaxaven. amrigad, umuSevroba izrdeba, xolo arasruli dasaqmeba da
3 samuSao Zalis gamokvleva ssd–ma daiwyo 1998 wlis dasawyisSi Sso–sa da gaeros ganviTarebis programis (UNDP) daxmarebiT. 4 dasaqmebis kanonis Sesabamisad 1 an meti heqtari sameurneo miwis mflobelebi da maTi ojaxebis wevrebi
oficialurad iTvlebian TviTdasaqmebulebad.
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
78 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2
faruli umuSevroba5 kvlav farTodaa gavrcelebuli; saxelmwifo seqtoris muSakTa umetesoba
mxolod simbolur xelfass iRebs, isic araregularulad, xolo muSakTa didi nawili
uxelfaso SvebulebaSia. yvela, vinc zemoaRniSnul kategorias miekuTvneba iZulebuli xdeba
Tavis gadasarCenad Semosavlis sxva wyaro eZebos. miuxedavad imisa, rom saxelmwifo
seqtorebis yofili muSakebi kerZo seqtorSi gadadadian, adamianTa didi ricxvi pirvelad da
meorad samuSaosac araformalur seqtorSi Soulobs, romelic ssd–s oficialuri
monacemebiT, mSp-s 40 procents Seadgens. Tumca, rogorc varaudoben, es cifric
dadablebulad aris warmodgenili.
wels, Tebervlis meore naxevarSi, saqarTvelos mTavrobam aSS-s mTavrobisgan miiRo 5
milioni laris odenobis granti: igi unda moxmardes 4 Tvis eleqtroenergiis safasuris
gadaxdas da moicavs TbilisSi mcxovreb 95 000 gaWirvebul ojaxsa da 8 500 iZulebiT
gadaadgilebul ojaxs. daxmarebis mimReb pirTa gansazRvra da daxmarebis gacemaze kontrolis
ganxorcieleba aSS-s arasaxelmwifo organizacia NGO Counterpart International–s daekisra. aSS–s mTavrobis daxmareba gamiznulia im ukiduresad gaWirvebuli ojaxebis daxmarebaze, romlebic
socialurad daucvelTa arc erT kategoriaSi ar Sedian (metwilad umuSevarTa ojaxebi) –
maTTvis, visac daxmarebis arc erTi struqtura ar iTvaliswinebs.
xelfasebixelfasebixelfasebixelfasebi
mas Semdeg, rac 1998 wlis 11 agvistos prezidentis brZanebulebis Sedegad sabiujeto
organizaciebSi6 momuSaveTa xelfasebi 1 lariT iqna momatebuli, minimalurma xelfasma 1
seqtembridan TveSi 18 lari Seadgina. amave brZanebulebis safuZvelze 1 seqtembridan moxda
sabiujeto xelfasebis, daxmarebebisa da stipendiebis 10 procentiani momateba, xolo 1998 wlis
1 noembridan – pensiebisac. daubegravi minimaluri Semosavali pirveladi dasaqmebidan kvlav
9 lars Seadgenda. sabiujeto organizaciebSi momuSaveTa xelfasebi dRes 18-dan 66 laramde
meryeobs.
1999 wlis martis bolos saqarTveloSi “minimaluri normatiuli xelfasi” saSualo
(oTxwevriani) ojaxis erT momuSaveze TveSi 49,5 lars Seadgenda. 1998 wlis dekemberSi,
inflaciis spontanur zrdasTan dakavSirebiT, man 50,6 lars miaRwia. minimalur normatiul
xelfasSi minimaluri sabiujeto xelfasis wili klebas ganagrZobda, ris Sedegadac 1999 wlis
pirvel kvartalSi sul 36,4 procents Seadgenda, xolo 1999 wlis aprilis bolos, 35,6
procentamde iqna Semcirebuli.
1999 wlis pirveli kvartlis mdgomareobiT, ekonomikis sxvadasxva dargebSi, daqiravebul
muSakTa saSualo Tviuri nominaluri xelfasi Seadgenda 68,8 lars, anu 1998 wlis pirveli
kvartlis maCvenebelTan SedarebiT, nominaluri zrda dafiqsirebul iqna 14 procentze, xolo
yovelwliuri nominaluri zrda - 5,8 procentze. Tu ki 1998 wlis pirveli kvartlis
bolosTvis saSualo Tviuri xelfasi Seadgenda oTxwevriani ojaxis saarsebo minimumis 35,5
procents, 1999 wlis pirveli kvartlis bolos misi wili saSualo ojaxis saarsebo minimumSi
sul 31,8 procentamde iqna dayvanili. marTalia nominalur gamosaxulebaSi xelfasebis
mcireodeni momateba moxda, magram realur gamosaxulebaSi, inflaciis gamo, xelfasebis
vardna grZeldeba.
davalianeba sabiujeto organizaciebis muSakTa xelfasebze kvlavac matulobs: 1998
wlis davalianebas, romelic 55,9 milion lars Seadgenda, kidev 1999 wlis pirveli kvartlis
11,4 milioni laris odenobis davalianeba daemata.
5 faruli umuSevroba ar aris aRricxuli umuSevrobis Sesaxeb monacemebSi im mizeziT, rom am kategoriis
umuSevrebi aqtiurad ar eZeben samuSaos. 6 sabiujeto organizacia ewodeba saxelmwifo organizacias, romlis dafinanseba saxelmwifo biujetis
subsidiebiT xorcieldeba.
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 79
Semosavlebis ganawileba da moxmarebis struqturaSemosavlebis ganawileba da moxmarebis struqturaSemosavlebis ganawileba da moxmarebis struqturaSemosavlebis ganawileba da moxmarebis struqtura
Semosavlis maCveneblebi, romlebic ssd–s mier mTeli saqarTvelos masStabiT 5,200
Sinameurneobaze Catarebuli dakvirvebis Sedegad iqna miRebuli, gvTavazobs Zalze saintereso
monacemebs moxmarebis struqturis Sesaxeb. miRebuli monacemebi, romlebic SinameurneobaTa
biujetis sakmaod realur suraTs asaxaven, agreTve gvexmareba Semosavlis ganawilebis
realuri modelis SeqmnaSi da uTanabrobis donis dadgenaSi. Sinameurneobebze dakvirveba aseve
iZleva monacemebs Semosavlis Sesaxeb, Tumca es monacemebi, romlebic damokidebulia
Sinameorneobebze dakvirvebis respondentTa pasuxebis sizusteze, saimedo wyaros ar
warmoadgens.
cxrili 8.5: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri cxrili 8.5: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri cxrili 8.5: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri cxrili 8.5: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri jgufebis jgufebis jgufebis jgufebis mixedviT, 1998 w.mixedviT, 1998 w.mixedviT, 1998 w.mixedviT, 1998 w.
(lari) xarjebixarjebixarjebixarjebi 1 1 1 1
(uRaribesi )(uRaribesi )(uRaribesi )(uRaribesi )
2222 3333 4444 5555 6666 7777 8888 9999 10 10 10 10
(umdidresi )(umdidresi )(umdidresi )(umdidresi )
saSualosaSualosaSualosaSualo
sursaTze 18.6 37.1 51.8 67.1 79.5 88.6 100.8 119.3 134.7 195.2 89.3
sasmelze 0.1 0.4 0.4 0.6 0.8 1.1 1.1 1.8 2.5 6.0 1.5
Tambaqos nawarmze 0.4 1.0 1.5 1.9 2.4 3.1 3.5 4.2 5.5 8.6 3.2
tansacmelsa da fexsacmelze 1.7 3.1 4.3 6.3 8.0 9.6 11.6 16.0 17.5 30.3 10.9
saojaxo moxmarebis saqonelze 4.6 6.8 9.1 11.0 13.0 15.5 17.6 21.5 27.7 55.5 18.2
mkurnalobasa da medikamentebze 1.5 2.1 2.6 3.1 3.0 4.3 4.4 5.0 6.0 15.2 4.7
saTbobsa da eleqtroenergiaze 3.6 5.6 7.2 8.2 9.9 11.5 12.6 15.1 18.1 27.4 11.9
transportze 1.2 2.7 3.7 5.3 6.4 9.7 11.5 15.5 18.7 38.6 11.4
ganaTleba, kulturasa da
dasvenebaze 0.3 0.7 1.3 1.9 2.9 3.2 4.7 6.0 9.7 21.6 5.2
sxva samomxmareblo xarjebi 0.7 1.8 2.4 3.4 3.9 5.0 6.0 7.8 9.7 19.2 6.0
samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul 34 .834 .834 .834 .8 65.865.865.865.8 91 .291 .291 .291 .2 1 17 .91 17 .91 17 .91 17 .9 142 .8142 .8142 .8142 .8 167 .4167 .4167 .4167 .4 196.9196.9196.9196.9 243.4243.4243.4243.4 296 .8296 .8296 .8296 .8 496 .0496 .0496 .0496 .0 185.4185.4185.4185.4
sasoflo-sameurneo xarjebi 0.5 1.0 1.4 2.0 2.6 3.1 3.7 4.7 6.1 8.8 3.4
transfertebi 0.0 0.0 0.0 0.1 0.3 0.1 0.6 0.3 1.9 2.4 0.6
dazogvasa an gasesxebaze 1.1 2.2 2.9 3.9 4.6 5.7 6.8 10.4 15.7 94.7 14.8
sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul 1 .51 .51 .51 .5 3.23.23.23.2 4 .14 .14 .14 .1 5.65.65.65.6 7 .37 .37 .37 .3 8 .68 .68 .68 .6 10.710.710.710.7 15.015.015.015.0 23.323.323.323.3 105.8105.8105.8105.8 18 .518 .518 .518 .5
fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul 33.633.633.633.6 67 .767 .767 .767 .7 93.993.993.993.9 120 .4120 .4120 .4120 .4 147 .5147 .5147 .5147 .5 173.3173.3173.3173.3 205.6205.6205.6205.6 255.7255.7255.7255.7 317 .1317 .1317 .1317 .1 599 .7599 .7599 .7599 .7 201 .5201 .5201 .5201 .5
arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi 7 .67 .67 .67 .6 16 .516 .516 .516 .5 24 .324 .324 .324 .3 32 .532 .532 .532 .5 41 .141 .141 .141 .1 54 .554 .554 .554 .5 69 .069 .069 .069 .0 80 .680 .680 .680 .6 1 14 .11 14 .11 14 .11 14 .1 161 .0161 .0161 .0161 .0 60 .160 .160 .160 .1
xarjebi, sulxarjebi, sulxarjebi, sulxarjebi, sul 41 .141 .141 .141 .1 8 4 .28 4 .28 4 .28 4 .2 1 18 .21 18 .21 18 .21 18 .2 152 .9152 .9152 .9152 .9 188 .6188 .6188 .6188 .6 227 .8227 .8227 .8227 .8 274.6274.6274.6274.6 336 .3336 .3336 .3336 .3 431 .3431 .3431 .3431 .3 760 .7760 .7760 .7760 .7 261 .7261 .7261 .7261 .7 wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva
zemoaRniSnuli cxrilidan gamomdinare, 1998 wels kvebis produqtebze uRaribes
decilur jgufs, umdidres decilur jgufTan SedarebiT - 10,5-jer, xolo medianurTan - 4,5-
jer dabali danaxarji hqonda. uRaribesi deciluri jgufis danaxarjebi eleqtroenergiasa da
sawvavze, umdidres decilur jgufTan SedarebiT, 7,6-jer naklebi iyo da 2,6-jer naklebi,
vidre medianuri danaxarjebi energiasa da sawvavze. umdidresi deciluri jgufis
SinameurneobaTa danaxarji medikamentebze 10-jer metad aRemateboda uRaribesi deciluri
jgufis danaxarjs, xolo SinameurneobaTa medianur danaxarjebs – 4-jer metad. danaxarjebi
ganaTlebaze, kulturasa da dasvenebaze uTanabrobis umaRles doneze metyveleben:
Sinameurneobebis biujetebis am nawilze uRaribesi mosaxleobis 10 procentis mier gaweuli
danaxarjis wilma umdidresi mosaxleobis 10 procentis mier gaweuli danaxarjis mxolod 1,4
procenti Seadgina, xolo ganaTlebaze gaweuli medianuri danaxarjebis - sul 10 procenti.
umdidresi deciluri jgufis SinameurneobaTa moxmareba, uRaribes jgufTan SedarebiT, 14,3-
jer maRali iyo, xolo medianuri moxmareba, umdidres decilur jgufTan SedarebiT, 3,2-jer
dabali da, amave dros, 4,5-jer aRemateboda uRaribesi deciluri jgufis moxmarebas.
imisaTvis, raTa Semosavlis ganawileba zustad iqnas Sefasebuli, Zalze mniSvnelovania
mxedvelobaSi miRebul iqnas rogorc fuladi, aseve arafuladi moxmarebac, vinaidan
arafuladi Semosavlis SesaZleblobam SeiZleba mkveTrad Secvalos Semosavlis ganawilebis
saerTo suraTi. es gansakuTrebiT mniSvnelovania dabali fuladi Semosavlis mqone
SinameurneobebisTvis. 1998 wels uTanabrobis yvelaze maRali maCvenebeli gamoikveTa misi
gansazRvrisas arafuladi Semosavlis mixedviT, xolo saerTo moxmarebis mixedviT igi
aRemateboda fuladi moxmarebis mixedviT miRebul maCvenebels; yvela decilur jgufSi
fuladi moxmareba, arafulad moxmarebasTan SedarebiT, Warbobda. SinameurneobaTa saerTo
saSualo Tviuri danaxarji umdidres decilur jgufSi 18,5-jer meti iyo, vidre uRaribes
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
80 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2
decilur jgufSi da 3,7-jer aRemateboda saerTo medianur moxmarebas. oTxi uRaribes decilur
jgufSi saerTo danaxarji saSualo SinameurneobebisTvis gansazRvrul saarsebo minimumze
dabali iyo (1998 wlis dekemberSi igi 182,4 lars Seadgenda), saerTo medianuri danaxarji –
saSualo saerTo danaxarjze bevrad naklebi iyo (261,7 lari). pirveli 6 deciluri jgufis
erToblivi mTliani danaxarji (mTliani danaxarjis 31 procenti) umdidresi 10 procentis
saerTo danaxarjis rigis iyo (mTliani danaxarjis 29,1 procenti). Tu ki danaxarjis
maCveneblebs Semosavlis donis Sefasebis saimedo wyarod miviCnevT, naTeli xdeba, rom Raribi
ojaxebis arafuladi Semosavlebic sakmaod mcire iyo da maTive dabali fuladi Semosavlis
kompensaciis saSualebas ar warmoadgenda. yovelive zemoaRniSnuli miuTiTebs danaxarjis
ukidures uTanabrobaze decilur jgufebs Soris, rac, TavisTavad, Semosavlis ganawilebazec
vrceldeba. inflaciam da xelfasebis gadaxdis dagvianebam 1998 wlis bolos kidev ufro
daamZima mcireSemosavliani Sinameurneobebis mdgomareoba.
cxrili 8.6: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarecxrili 8.6: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarecxrili 8.6: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarecxrili 8.6: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri bis struqtura deciluri bis struqtura deciluri bis struqtura deciluri
jgufebis mixedviT, 1998 w.jgufebis mixedviT, 1998 w.jgufebis mixedviT, 1998 w.jgufebis mixedviT, 1998 w. (procenti)
xarjebixarjebixarjebixarjebi 1 1 1 1
(uRaribesi )(uRaribesi )(uRaribesi )(uRaribesi )
2222 3333 4444 5555 6666 7777 8888 9999 10 10 10 10
(umdidresi )(umdidresi )(umdidresi )(umdidresi )
saSualosaSualosaSualosaSualo
sursaTze 45.3 44.1 43.8 43.9 42.1 38.9 36.7 35.5 31.2 25.7 34.1
sasmelze 0.3 0.5 0.3 0.4 0.4 0.5 0.4 0.5 0.6 0.8 0.6
Tambaqos nawarmze 0.9 1.1 1.3 1.2 1.3 1.3 1.3 1.2 1.3 1.1 1.2
tansacmelsa da fexsacmelze 4.2 3.7 3.7 4.1 4.3 4.2 4.2 4.8 4.0 4.0 4.1
saojaxo moxmarebis saqonelze 11.3 8.1 7.7 7.2 6.9 6.8 6.4 6.4 6.4 7.3 7.0
mkurnalobasa da medikamentebze 3.7 2.5 2.2 2.0 1.6 1.9 1.6 1.5 1.4 2.0 1.8
saTbobsa da eleqtroenergiaze 8.8 6.7 6.1 5.3 5.2 5.0 4.6 4.5 4.2 3.6 4.5
transportze 2.9 3.3 3.1 3.5 3.4 4.3 4.2 4.6 4.3 5.1 4.3
ganaTleba, kulturasa da
dasvenebaze 0.6 0.8 1.1 1.3 1.5 1.4 1.7 1.8 2.2 2.8 2.0
sxva samomxmareblo xarjebi 1.6 2.1 2.1 2.2 2.0 2.2 2.2 2.3 2.3 2.5 2.3
samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul 84 .784 .784 .784 .7 78 .178 .178 .178 .1 77 .177 .177 .177 .1 77 .177 .177 .177 .1 75.775.775.775.7 73.573.573.573.5 7 1 .77 1 .77 1 .77 1 .7 72 .472 .472 .472 .4 68 .868 .868 .868 .8 65.265.265.265.2 70 .870 .870 .870 .8
sasoflo-sameurneo xarjebi 1.3 1.2 1.2 1.3 1.4 1.4 1.3 1.4 1.4 1.2 1.3
transfertebi 0.1 0.1 0.0 0.1 0.1 0.1 0.2 0.1 0.4 0.3 0.2
dazogvasa an gasesxebaze 2.7 2.7 2.4 2.5 2.4 2.5 2.5 3.1 3.6 12.5 5.7
sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul 3.73.73.73.7 3.83.83.83.8 3.53.53.53.5 3.73.73.73.7 3.83.83.83.8 3.83.83.83.8 3.93.93.93.9 4 .54 .54 .54 .5 5.45.45.45.4 13.913.913.913.9 7 .17 .17 .17 .1
fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul 81 .88 1 .88 1 .88 1 .8 8 0 .480 .480 .480 .4 79 .579 .579 .579 .5 78 .878 .878 .878 .8 78 .278 .278 .278 .2 76 .176 .176 .176 .1 74.974.974.974.9 76 .076 .076 .076 .0 73.573.573.573.5 78 .878 .878 .878 .8 77 .077 .077 .077 .0
arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi 18 .418 .418 .418 .4 19 .619 .619 .619 .6 20 .520 .520 .520 .5 21 .221 .221 .221 .2 21 .821 .821 .821 .8 23.923.923.923.9 25.125.125.125.1 24 .024 .024 .024 .0 26 .526 .526 .526 .5 21 .221 .221 .221 .2 23.023.023.023.0
xarjebi, sulxarjebi, sulxarjebi, sulxarjebi, sul 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100.0100.0100.0100.0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100.0100.0100.0100.0 wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 81
rogorc zemoT moyvanili cxrilidan Cans, SinameurneobaTa mTliani moxmarebis lomis
wili kvebis produqciaze modis. Tumca, Tu ki SedarebiT Raribi Sinameurneobebi (pirveli
5 deciluri jgufi) maTi moxmarebis 43,5 procents kvebaze xarjaven, mdidar decilur jgufSi
kvebis danaxarji maTi Sinameurneobebis biujetis sul 25,7 procents Seadgens, rac arsebuli
uTanabrobis kidev erTi dasturia. saerTo moxmarebis meore udides wils saojaxo
samomxmareblo saqoneli Seadgens; Semdeg, eleqtroenergia da sawvavi pirveli 7 deciluri
jgufisTvis da transporti – 3 umdidresi deciluri jgufisTvis. Semdeg modis danaxarjebi
tansacmelsa da fexsacmelze, da bolos xarjebi medikamentebze. mTlian danaxarjSi fuladi
danaxarjis wili pirveli xuTi deciluri jgufisTvis da umdidresi deciluri jgufisTvis
ufro maRali iyo, vidre danarCeni Sinameurneobebis 40 procentisTvis. is faqti, rom uRaribes
decilur jgufze arafuladi moxmarebis yvelaze mcire wili modis, imaze metyvelebs, rom
gaWirvebulTa udidesi nawili qalaqis macxovreblebiT aris warmodgenili, romelTaTvisac
arafuladi Semosavlebi naklebadaa xelmisawvdomi.
statistikis saxelmwifo depaartamenti agreTve awarmoebs SinameurneobaTa specialur
kvlevas. am proeqts “momxmareblis qcevis barometri” ewodeba da igi miznad isaxavs
SinameurneobaTa moxmarebisa da danazogebis, da agreTve maTi Semsyidvelunarianobis
gamokvlevas. am kvlevis Sedegad miRebuli monacemebi ixileT statistikuri danarTis
cxrilebSi A8.2.
minimaluri saarsebo doneminimaluri saarsebo doneminimaluri saarsebo doneminimaluri saarsebo done
oficialuri minimaluri saarsebo done, romelsac ssd sistematurad aqveynebs, eyrdnoba
2,500 koloriis Semcvel samomxmareblo kalaTs erTi momuSavesaTvis da gaangariSebulia
saqarTvelos 6 qalaqSi moqmedi fasebis safuZvelze. saSualod, minimaluri saarsebo done 1999
wlis pirveli kvartalis bolos gaizarda 19,3 procentiT 1998 wlis pirvel kvartlTan
SedarebiT, xolo 18,7 procentiT – 1998 wlis meoTxe kvartalTan SedarebiT. es done Seadgenda
124,4 lars momuSavesTvis, 109,2 lars saSualo momxmareblisTvis da 216,5 lars saSualo
oTxwevriani ojaxisTvis (1998 wlis meoTxe kvartlis bolos igi, wina welTan SedarebiT
2,1 procentiT, xolo mesame kvartalTan SedarebiT 7,8 procentiT maRali iyo. es done
Sesabamisad erTi momuSavesaTvis Seadgenda 104,8 lars, saSualo momxmareblisTvis – 92 lars
da saSualo oTwevriani ojaxisTvis – 182,4 lars). qveynis sxva regiobeTan SedarebiT
TbilisSi, minimaluri saarsebo done, rogorc yovelTvis, ufro maRali iyo: 1998 wlis
dekembris bolos 3,4 procenti, xolo 1999 wlis martis bolos igi 4,5 procents Seadgenda.
rogoc wesi, minimaluri saarsebo donis kvartaluri cvlilebebi asaxaven fasebis
sezonur cvlilebebs. magram, amjerad, iseve rogorc 1998 wlis meoTxe kvartalSi, saarsebo
minimumis cvlilebebi calsaxad miuTiTeben fasebSi momxdar sxva wliur cvlilebebze:
miuxedavad imisa, rom fasebi Cveulebriv wlis bolosaTvis izrdeba, 1998 wlis dekeemberSi,
laris gaufasurebis gamo, fasebis zrda gacilebiT mkveTri iyo, vidre wina wlebSi da
amrigad gamoiwvia sfi–is 12 procentiani momateba, romelic Semdgom, 1999 wlis pirveli
kvartalis ganmavlobaSi, kidev 9,8 procentiT gaizarda. fasebis momateba asaxul iqna mzard
saarsebo minimumSi. (fuladi cvlilebebis Sesaxeb ix. Tavi IV).
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
82 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2
nax. 8.1: oficialuri minimaluri saarsebo done erovnul fasebze dayrdnobiTnax. 8.1: oficialuri minimaluri saarsebo done erovnul fasebze dayrdnobiTnax. 8.1: oficialuri minimaluri saarsebo done erovnul fasebze dayrdnobiTnax. 8.1: oficialuri minimaluri saarsebo done erovnul fasebze dayrdnobiT
0
50
100
150
200
250
ian apr ivl oqt ian-
96
apr ivl oqt ian-
97
apr ivl oqt ian-98 apr ivl oqt ian-
99
apr
lar
i/mln ku
poni
lar
i/mln ku
poni
lar
i/mln ku
poni
lar
i/mln ku
poni
saSualo momxmarebeli
oTxkaciani ojaxi
momuSave pirovneba
wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis monacemebi SeniSvna: 1996 w. ivlisamde mxolod TbilisisTvis, ivlisis Semdeg saqarTvelosTvis
socialuri uzrunvelyofis sistema socialuri uzrunvelyofis sistema socialuri uzrunvelyofis sistema socialuri uzrunvelyofis sistema
miuxedavad imisa, rom 1996 wlis ekonomikis stabilizaciis Semdeg mniSvnelovani winsvla
iqna miRweuli im reformebis ganxorcielebaSi, romlebic miznad isaxavdnen socialuri
uzrunvelyofis sistemis efeqturobisa da mizanmimarTulobis gaumjobesebas, socialuri
uzrunvelyofis sistema dResac ar warmoadgens RaribTa dacvis srulyofil meqanizms.
marTalia ukve ganxorcielebul iqna rigi RonisZiebebisa, romlebic mimarTuli iyo Zalze
mwiri sabiujeto resursebis mizanmimarTulobis gaumjobesebaze, sistema jerac ver axerxebs
pensionerTa moTxovnilebebis dakmayofilebas da siRatakis aRmofxvras farTo gagebiT. iqamde,
sanam gadasaxadebis Segrovebis meqanizmi gaumjobesdeba da miaRwevs iseT dones, rodesac
SesaZlebeli gaxdeba (ukiduresad dabali) pensiebisa da Zalze SezRuduli socialuri
daxmarebebis drouli gacema da maTi gazrda, jer kidev didi gzaa gasavleli. pensiebze
davalianebebis gadaxda SesaZlebeli gaxdeba mxolod xelfasebze dagrovili davalianebebis
dafarvis Semdeg.
saxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmareba
ukve mesame welia mimdinareobs Raribi ojaxebisTvis socialuri daxmarebis programis
ganxorcieleba. aRniSnuli periodis ganmavlobaSi am daxmarebis saxelwodeba,
mizanmimarTuloba da misi ganakveTi icvleboda. amJamad mas saxelmwifo socialuri daxmareba
ewodeba da igi gamiznulia mxolod im martoxela aramomuSave pensionerTa dasaxmareblad,
romlebsac oficialuri marCenali ara hyavT. es programa SemoRebul iqna 1998 wlis
dasawyisSi, vinaidan mwiri sabiujeto saxsrebis gamo SeuZlebeli gaxda manamde dawesebuli
saojaxo daxmarebis gacema, romelsac umuSevarTa ojaxebi umuSevrobis SemweobasTan erTan
iRebdnen. magram, simbolur pensiebTan erTad am mcire daxmarebis gacema ukiduresad Raribi
pensionerebisTvis iseTive rTuli aRmoCnda, rogorc wina daxmarebis gacema, romelic
gaWirvebul SinameurneobaTa SedarebiT did nawils iTvaliswinebda. 1998 wlis dasawyisSi
SemoRebul iqna kidev erTi saxis socialuri daxmareba: yvelaze gaWirvebuli ojaxebisTvis
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 83
erTjeradi daxmareba, romlis odenoba weliwadSi ar aRemateba 60 lars ojaxze. socialuri
uzrunvelyofisa da dasaqmebis saministros monacemebiT, am daxmarebis gacema Zalze iSviaTad
xdeba.
1999 wlis 29 dekembris prezidentis brZanebulebis Tanaxmad, saxelmwifo socialuri
daxmarebis odenoba Sesabamisi erTwevriani ojaxisTvis 9 laridan 18 laramde gaizarda da, Tu
ki 1998 wels Sesabamisi orwevriani ojaxis TiTo sulze gaTvaliswinebuli iyo 7 lari, xolo
sami da meti wevrisgan Semdgari ojaxis yovel wevrze – 5 lari; aRniSnuli brZanebulebis
Tanaxmad, amJamad daxmareba aseTi ojaxebisTvis 29 lars Seadgens. am miznisTvis 1999 wlis
biujetSi 14,3 milioni lari unda yofiliyo gaTvaliswinebuli. am daxmarebis misaRebad
pensionerebma unda Seagrovon mTeli rigi sabuTebi. saxelmwifo sicialuri daxmareba, misi
arasistematuri xasiaTis gamo, eqstraordinarul movlenad miiCneva da ara iseT ramed, rasac
Cveulebrivad aqvs adgili. saxelmwifos dResac gaaCnia socialuri daxmarebis davalianeba
1998 wlidan, xolo saojaxo daxmarebis davalianeba 1997 wlidan 7 milion lars aRemateba.
Zvel davalianebebs daemata axali davalianebac, romlis odenoba 1999 wlis pirveli
kvartlidan 7 milion lars Seadgens.
socialuri uzrunvelyofisa da dasaqmebis saministros muSakebs evalebaT regularulad
Seamowmon daxmarebis mimRebTa siebi registraciis rTuli proceduris meSveobiT. socialuri
uzrunvelyofisa da dasaqmebis saministros monacemebiT 1998 wlis dekembris bolos am
daxmarebis mimRebTa sia 45 619 ojaxs (56 228 daxmarebis mimRebs) moicavda.
SezRuduli sabiujeto saxsrebis efeqturi mizanmimarTulobis TvalsazrisiT, umjobesi
unda iyos, Tu saxelmwifo socialuri daxmarebis gacema mxolod ukiduresad gaWirvebul
Sinameurneobebze (yvelaze Raribi deciluri jgufis 12 procenti). mosalodnelia rom
finansTa saministro prioritetul mniSvnelobas mianiWebs socialuri daxmarebisTvis
gankuTvnil transfertebs. Tumca, erTob gadaWarbebuli iqneba imis varaudi, rom saxelmwifo
biujeti, romelic damZimebulia davalianebebiT xelfassa da pensiebze da, romelsac
gadasaxadebis arasakmarisi Segrovebis gamo ar hyofnis dafinanseba, SemdgomSi moaxerxebs
saxelmwifo socialuri daxmarebis droul gacemas.
umuSevrobis SemweobaumuSevrobis SemweobaumuSevrobis SemweobaumuSevrobis Semweoba
standartuli Tviuri umuSevrobis Semweoba, mas Semdeg, rac prezidentis brZanebulebis
Tanaxmad, daxmareba 1 lariT iqna momatebuli, Seadgens 14 lars umuSevrobis pirveli ori
TvisTvis, 12 lars Semdgomi ori TvisTvis, xolo bolo ori TvisTvis - 11 lars. registraciis
done, umuSevrobis Semweobis ukiduresad dabali odenobis da misi sistematiuri dagvianebis
gamo, rasac registraciis rTuli da xangrZlivi procedura emateba - Zalze dabalia. 1998
wlis meoTxe kvartlis bolos umuSevrobis Semweoba registrirebul umuSevarTa (romelTa
ricxvi 2 100 aRwevda) mxolod 2,6 procentisTvis iyo gankuTvnili. 1999 wlis pirveli kvartlis
bolosTvis, umuSevrobis Semweoba sul 1 976 adamians, anu registrirebul umuSevarTa 2
procents, unda mieRo. xolo 1999 wlis maisis bolosTvis umuSevrobis Semweobis mimRebTa
ricxvi kidev erTxel iqna Semcirebuli da oficialurad registrirebul umuSevarTa, romelTa
raodenobac odnav matulobs, mxolod 1,9 procents Seadgenda.
moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad, pirovnebas SeuZlia moiTxovos umuSevrobis
Semweoba umuSevrobis registraciidan mxolod pirveli eqvsi Tvis ganmavlobaSi. amave dros,
registrirebul umuSevarTa ricxvis naxevarze mets sam weliwadze metia rac samuSao ara aqvs.
amasTan, rogorc cxrili 8.4 gviCvenebs, 1999 wels 1 100 umuSevarma pirvelad gaiara
registracia, xolo Semweobis mimRebTa ricxvi, rac Zalze sakvirvelia, gazrdis nacvlad,
kidev 17-iT Semcirda,
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
84 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2
sapensio sistemasapensio sistemasapensio sistemasapensio sistema
saqrTvelos sapensio sistemaSi xorcieldeba rigi reformebisa, romlebic mimarTulia
mraval safexuriani sapensio sistemis SemoRebaze, xolo saxelmwifo pay-as-you-go (PAYG)7 sistema unda gamyardes axali kerZo sqemebiT. miuxedavad imisa, rom am mizniT ukve Catarda
garkveuli RonisZiebebi, dResdReobiT pensiebis dafinanseba PAYG-is safuZvelze xdeba
saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondidan, romlis Semosavali
mTlianad damokidebulia xelfasidan gadasaxadis Segrovebidan8 Semosul Tanxaze. garda amisa,
pensiebisTvis gansazRvruli odenobis Sesavsebad, iyeneben transfertebs saxelmwifo
biujetidanac. mTavroba agrZelebs sapensio sistemaSi reformebis gatarebas, romlebic miznad
isaxaven SezRuduli resursebis maqsimalurad efeqtur ganawilebas. Tumca, gadasaxadebis
arasruli Segrovebis pirobebSi, es iol amocanas ar warmoadgens da pensiebze davalianebebi
isev izrdeba.
winaswari SefasebiT, 1998 wels pensiebze davalianebebis odenobam 49 milion lars
gadaaWarba. amas kidev 1999 wlidan 17 milioni laris davalianebebi daemata (maisis
mdgomareobiT); aqedan 11,4 milioni laris davalianeba mxolod 1999 wlis pirveli kvartlis
ganmavlobaSi dagrovda. xelfasidan gadasaxadebis Segroveba dResac mwvave problemas
warmoadgens, xolo sagadasaxado Semosavlis Sesavsebad sgsuf-Si saxelmwifo biujetidan
gadaricxvebi arasistematurad xdeba da arasakmarisi odenobiT. amis gamo, pensionerebi ar
iReben pensiebs ramodenime Tvis ganmavlobaSi. 1998 wlis dekembris garda, zogierT regionSi
pensionerebs zafxulidan ar miuRiaT pensiebi. gadasaxadebis Segroveba da Sesabamisad
pensiebis miwodeba SedarebiT ukeTesad warmoebs TbilisSi, foTSi da sxva ramodenime did
qalaqSi. mTavrobas dagegmili aqvs gasuli wlidan pensiebze davalianebebis dafarva 1999 wlis
mesame kvartlis bolomde. Tumca optimisturi prognozis gakeTeba jer naadrevi iqneba,
vinaidan 1999 wlis ivnisis mdgomareobiT saxelmwifo biujetSi ar Sesula sakmarisi Tanxebi
mimdinare pensiebis gasacemad, davalianebebis dafarvaze rom aRaraferi vTqvaT.
cxrili 8.8:cxrili 8.8:cxrili 8.8:cxrili 8.8: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis gadaxda (1998 w. IV kv. .)pensiebis gadaxda (1998 w. IV kv. .)pensiebis gadaxda (1998 w. IV kv. .)pensiebis gadaxda (1998 w. IV kv. .)
IV kv. 1998IV kv. 1998IV kv. 1998IV kv. 1998
gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili
daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis
raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba
gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli
Tanxa Tanxa Tanxa Tanxa
(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )
erTi erTi erTi erTi
kacis mier kacis mier kacis mier kacis mier
saSualod saSualod saSualod saSualod
miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli
TanxaTanxaTanxaTanxa
sul pensiebisul pensiebisul pensiebisul pensiebi 904, 261904, 261904, 261904, 261 115, 015 .0115, 015 .0115, 015 .0115, 015 .0 42.442.442.442.4
Sromis 761,008 84,081.0 36.8
omis veteranebis da invalidebis 55,437 17,791.0 107.0
omis veteranTa qvrivebis 13,696 1,441.0 35.1
socialuri 68,150 7,144.0 34.9
personaluri 5,970 4,558.0 254.5 wyaro: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondi da SeniSvna: Sromis pensiebi eZleva garkveuli odenobis wlebis muSaobis Semdeg, xSirad 65 wlamde asakis xalxs. socialuri pensiebi miecema maT, vinc miaRwia sapensio asaks. personaluri pensiebi gaicema gansakuTrebuli miRwevebisaTvis.
cxrilSi mocemuli pensionerTa saerTo raodenoba oficialurad registrirebulze odnav maRalia, vinaidan igi aseve asaxavs 1998 wels gadaxdil wina periodis davalianebas. 1998 wlis monacemebi kvartlebis mixedviTvis moyvanilia statistikuri danarTis cxrilSi A8.3.
7 sapensio sistema, romlis drosac pensionerebisTvis pensiebis dafinanseba xdeba momuSaveTa xelfasebidan
Segrovili gadasaxadebidan. 8 saxelmwifo socialuri uzrunvelyofis gaerTianebuli fondis (sgsuf-is) Semosavals Seadgenen muSakTa
xelfasidan gadasaxadebis ganakveTebi: sabiujeto organizaciebisTvis – nominaluri xelfasis 26 procenti, sxva
tipis damqiravebeli organizaciebisTvis – 27 procenti, xolo daqiravebuli muSakisTvis – 1 procenti.
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 85
amJamad moqmedi pay-as-you-go sapensio sistema pensionerTa umravlesobas pensiebis
Tanabari ganakveTebiT uzrunvelyobs da ufro xandazmulTa socialuri dacvis sistemas
warmoadgens. Tviuri pensiebi (1998 wlis 1 noembridan, prezidentis brZanebulebis Tanaxmad
moxda pensiebis momateba 1 laris odenobiT, iseve rogorc Semweobebisa da sabiujeto
organizaciis xelfasebis) 14 lars Seadgenen pensionerTa umravlesobisTvis, 18 lars omis
veteranTa qvrivebisTvis, xolo omis veteranTa da invalidTa pensiebis ganakveTi 35-45 laramde
meryeobs. yovelTviurad pensiidan 1,8 lari pirdapir saqenergo-Si iricxeba, eleqtroenergiis
gadasaxadebis mokrebis gasaumjobeseblad, Tumca omis veteranebi sargebloben SeRavaTebiT da
eleqtroenergiaze dawesebuli standartuli tarifis mxolod 50 procents ixdian. TandaTan
xdeba pensionerTa sxvadasxva kategoriebis SemoReba namuSevari wlebis odenobisa da xelfasis
mixedviT. diferenciaciis mizniT namuSevari wlebisa da Senatanebis odenobis gaTvaliswinebiT,
momavalSi sapensio sistema imuSavebs personaluri baraTebis safuZvelze. dResdReobiT ki
saxelmwifo biujets mcireodeni Tanabari daxmarebebis droulad gacemac ki uWirs, xolo
garkveuli kategoriis pensionerebisTvis momatebuli pensiebis gadaxdaze xom laparakic
zedmetia. saxelmwifo biujetis davalianeba pensiebze matulobs da im droisaTvis, rodesac
maTi gadaxda sabolood moxerxdeba pensiebis msyidvelobiTi unari sul mcire ganaxevrebuli
iqneba.
nax. 8.2:nax. 8.2:nax. 8.2:nax. 8.2: moxucebulobis pensia da sabiujeto organizaciis muSakis minimaluri moxucebulobis pensia da sabiujeto organizaciis muSakis minimaluri moxucebulobis pensia da sabiujeto organizaciis muSakis minimaluri moxucebulobis pensia da sabiujeto organizaciis muSakis minimaluri xelfasi rogorc minim xelfasi rogorc minim xelfasi rogorc minim xelfasi rogorc minimaluri saarsebo donis procentialuri saarsebo donis procentialuri saarsebo donis procentialuri saarsebo donis procenti
0
5
10
15
20
25
ianv-
96
apr ivl oqt ianv-
96
apr ivl oqt ianv-
97
apr ivl oqt ianv-
98
apr ivl oqt ian-99 apr
%% %%
minimaluri xelfasi
sabiujetoorganizacieb
Simoxucebulobis pensia
wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis monacemebi SeniSvna: 1996 w. ivlisamde mxolod TbilisisTvis, ivlisis Semdeg saqarTvelosTvis
1998 wels gatarebul iqna rigi RonisZiebebisa, romlebic miznad isaxavdnen sapensio
sistemis funqcionirebis gaumjobesebas. 1998 wlis ianvris dasawyisSi socialuri
uzrunvelyofisa da dasaqmebis saministros pasuxismgebloba pensionerTa siebis Sedgenasa da
Sesworebaze mTlianad daekisra saxelmwifo socialuri dacvis gaerTianebul fonds. mas
Semdeg miRweul iqna garkveuli winsvla yalbi mimRebTa dadgenisa da ormagi registraciis
SemTxvevebis aRmofrqvris TvalsazrisiT. 1999 wlis 1 aprilis mdgomareobiT, pensionerTa
xelmeore registraciis da siebis Sesworebis Semdeg aramomuSave pensionerTa, anu sapensio
daxmarebis mimRebTa, saerTo raodenobam 898,5 adamiani Seadgina.
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
86 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2
tenderSi gamarjvebis Semdeg, safosto banki erTaderTi organizaciaa, romelic pensiebis
miwodebas awarmoebs. gadasaxadebis Sesaxeb kanonis moTxovnebis Sesabamisad, sgsuf-is
pasuxismgebloba xelfasidan gadasaxadebis Segrovebaze gadaeca saxelmwifo sagadasaxado
inspeqcias (ix. sem-is 1999 wlis #1, Tavi merve). varaudobdnen, rom es cvlileba gaaumjobesebs
gadasaxadebis Segrovebas, magram xelfasidan gadasaxadebis Segrovebis ramdenadme
mniSvnelovan gaumjobesebaze laparaki jer naadrevia, Tanac xefasebis dagvianeba viTarebas
ufro amZimebs.
sapensio fondi (sgsuf) arasakmarisi dafinansebis gamo, pensiebis gacemasTan
dakavSirebiT, mudmiv sirTuleebs ganicdis. es, biujetidan miRebuli transfertebis simciris
garda, gadasaxadebis gadaxdis da Segrovebis dabali doniTaa ganpirobebuli. xelfasidan
gadasaxadebis maRali ganakveTi xels uwyobs gadasaxadebidan Tavis arideba, xolo fondis
winaSe urCi gadamxdelebis davalianebebi izrdeba. arc erTi aseTi sawarmo gakotrbulad ar
gamocxadebula, miuxedavad imisa, rom fondma maTze sasamarTloSi aRZruli saqmeebi moigo,
zogierTi aseTi sawarmo gaCerebulia da muSakebs xelfass ar uxdis, radganac Zveli valebis
dafarva ar SeuZlia da cdilobs davalianebebi aRar daagrovos. zogjer amgvari situacia
sawarmoebs Crdilovani ekonomikisken ubiZgebs. mTavroba ganixilavs Zveli sagadasaxado
davalianebebis restruqturizaciis SesaZleblobas, romelic daexmareba aseT kompaniebs
ganaaxlon muSaoba, rac maT saSualebas miscems moipovon mogeba da dafaron Zveli
davalianebebi. samwuxarod, zogierTma msxvilma kompaniam, romelic gadasaxadebs ar ixdis,
aRiqva es restruqturizacia, rogorc carte blanche, romelic mas gadasaxadebis Tavidan
acilebis uflebas aZlevs.
dResdReobiT faqtiuri socialuri sagadasaxado baza, potenciur bazasTan SedarebiT,
Zalze mcirea. sagadasaxado Semosavali metwilad Semodis sabiujeto organizaciebidan da
ramodenime msxvili kompaniidan. SezRuduli sagadasaxado baza da maRali sagadasaxado
ganakveTebi aferxeben saxelmwifo sapensio sistemis muSaobas. moqmedi PAYG-is sistemis
mdgradobis misaRwevad saWiroa erTis mxriv, sagadasaxado bazis gazrda, xolo meores mxriv -
sagadasaxado ganakveTis Semcireba: es SeiZleba erTgvari stimuli gaxdes im sawarmoebisTvis,
romlebic Tavs arideben gadasaxadebis gadaxdas da ubiZgos Crdilovan ekonomikaSi gadasul
sawarmoebs oficialurad gaaformon TavianTi saqmianoba da gadaixadon gadasaxadebi.
prezidentis brZanebuleba iTvaliswinebs TviTdasaqmebulTa da kerZo seqtorSi momuSaveTa
xelfasebidan gadasaxadebis Segrovebis procedurebis SemoRebas. magram, dResdReobiT,
TviTdasaqmebulTagan gadasaxadebis mokrebis gamarTuli meqanizmebi ar arsebobs, xolo
TviTdasaqmebulebi ar arian dainteresebulni gadaixadon gadasaxadebi. pensionerTa saerTo
ricxvis mniSvnelovani wili soflis mosaxleobaze modis, romelic fermerebisgan Sedgeba da
xelfasidan gadasaxads ar ixdis. momavalSi sasoflo-sameurneo miwis mflobelTagan
socialuri gadasaxadis akrebis SesaZlebloba agreTve ganxilvis procesSia.
amJamad, sapensio sistema xasiaTdeba damokidebulebis dabali koeficientiT9.
nawilobriv, gadasaxdebis gadamxdelTa da pensiis mimRebTa Soris arsebuli dabali
Sefardebis problema TandaTanobiT mogvarebul iqna: 1995 wels Sewyda pensiebis gacema
momuSave pensionerebze, sapensio asaki gaizarda 60-dan 65 wlamde mamakacebisTvis, xolo 55-dan
60 wlamde qalebisTvis. amiT mdgomareoba mxolod droebiT gamoswordeba, radganac daxmarebis
mimRebTa ricxvi 2001 wlisTvis isev daiwyebs matebas axal pensionerTa xarjze. meore
problemas, romlis winaSec dRes sapensio sistema dgas, warmoadgens Canacvlebis dabali
koeficienti10. pensionerTa udidesi nawilis sapensio ganakveTi odnav aRemateba daqiravebul
muSakTa saSualo Tviuri xelfasis 20 procents.
saeWvoa, rom dResdReobiT pay-as-you-go saxelmwifo sistemam damoukideblad SesZlos
pensionerTa dakmayofileba Sesabamisi daxmarebiT. ukve miRebulia garkveuli zomebi, romlebic
9 pensionerTa ricxvis procentuli Sefardeba momuSaveTa ricxvTan. 10saSualo sapensio ganakveTi saSualo xelfasis TvalsazrisiT.
Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 87
arsebuli saxelmwifo sapensio sistemis mraval safexuriani sistemiT Canacvlebazea
mimarTuli, xolo PAYG sistema SenarCundeba pirveli safexuris saxiT, romelic
uzrunvelyobs xandazmulTa socialuri dacvis meqanizms. mimdinareobs meore safexuris
SemoReba, romelic Sedgeba kerZo nebayoflobiTi struqturebisgan maTTvis, visac SeuZlia da
survili gaaCnia pensiebisTvis meti danazogebi gamoyos, vidre amas saxelmwifo sapensio
sistema iTvaliswinebs. Tumca kerZo sapensio sistemis SemoRebisTvis saWiroa saTanado
finansuri bazari da samarTlebrivi garemo. 1998 wlis 30 oqtombers parlamentma SemoiRo
kanoni “arasaxelmwifo sapensio uzrunvelyofis” Sesaxeb, romelic ZalaSi Sevida “fasiani
qaRaldebis bazris” Sesaxeb kanonTan erTad: es kanoni parlamentma 1998 wlis 24 dekembers
miiRo da igi ZalaSi Sevida ianvridan. cxadia, am ori kanonis amoqmedebas garkveuli dro
dasWirdeba.
ori amerikuli kompania – AON Consulting-i da Banfinance International-i am dargSi
konsultaciebs uzrunvelyofen. maTi eqspertebis mier saqarTveloSi unda ganxorcieldes
proeqti, romelic xels Seuwyobs socuzrunvelyofis sistemis ganviTarebas. aRniSnuli
eqspertebi agreTve uzrunvelyofen konsultaciebs samarTlebrivi sakiTxebis dargSi, rac
kerZo sapensio sistemis funqcionirebisTvisaa saWiro. proeqtis ganxorcieleba moiTxovs
agreTve saqarTvelos sadazRvevo bazris Seswavlas. erToblivi kerZo sapensio dazRvevis
kompaniebis Seqmaze gamocxaddeba tenderi, romelSic monawileobas miiReben ucxouri da
adgilobrivi kompaniebi. varaudoben, rom wlis bolosTvis Seiqmneba pirveli erToblivi
socuzrunvelyofis kompaniebi.
msoflio bankis daxmarebiT sgsuf agrZelebs kerZo sapensio struqturebis ganviTarebas
da agreTve reformebis gatarebas saxelmwifo sapensio sistemaSi da socialuri dacvis
sferoSi. saqarTvelos mTavroba ganixilavs saxelmwifo socialuri uzrunvelyofis
kanonproeqts, romelic iTvaliswinebs mTel rig socialuri keTildReobis garantiebs, ris
Semdegac proeqti parlaments gadaecema dasamtkiceblad.
mraval safexuriani sapensio sistemis farglebSi PAYG sistema SeinarCunebs
savaldebulo xasiaTs da amrigad, kerZo sapensio struqturebis SemoReba ar Seqmnis
xelfasidan Sesagrovebeli gadasaxadebis garkveuli nawilis dakargvis saSiSroebas. vinaidan
mTavroba gaagrZelebs xelfasebis dabegvras momavalSi pensionerTa daxmarebebis gacemis
mizniT, arsebuli sapensio sistemis finansuri mdgomareoba aRar damZimdeba. Tumca, iseTi
faqtorebis gamo, rogoricaa SinameurneobaTa Semosavlebis dabali done da is dro, romelic,
savaraudod, kerZo pensiebis mimarT sazogadoebaSi ndobis damkvidrebas dasWirdeba, rTulia
imis prognozireba, Tu ramdeni adamiani isargeblebs kerZo sapensio sistemiT axlo momavalSi.
magram, ufro Soreul perspeqtivaSi, es xels Seuwyobs gacilebiT mdgradi struqturis
Seqmnas.
kalendarikalendarikalendarikalendari
88 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 88
oqtomberioqtomberioqtomberioqtomberi
1111 eleqtroenergia. eleqtroenergia. eleqtroenergia. eleqtroenergia. eleqtroenergiis sacalo fasis tarifi gaizarda 6
TeTriT TiToeul kilovat/saaTze.
4 4 4 4 navTobi. navTobi. navTobi. navTobi. saqarTvelos prezidentma miiRo azerbaijanis saxelmwifo
navTobkompaniis vice-prezidenti. maT imsjeles mTavari saeqsporto
navTobsadenis Sesaxeb.
6666 gazi / regionebi (Tbilisi). gazi / regionebi (Tbilisi). gazi / regionebi (Tbilisi). gazi / regionebi (Tbilisi). Tbilisis municipalurma sabWom miiRo
gadawyvetileba bunebriv gazze tarifebis gazrdis Sesaxeb 10
oqtombridan.
6666 kavSirgabmuloba. kavSirgabmuloba. kavSirgabmuloba. kavSirgabmuloba. fostisa da kavSirgabmulobis ministris brZanebis
Tanaxmad cvlilebebi iqna Setanili saerTaSoriso da
saqalaqTaSoriso satelefono saubrebisa da safosto momsaxurebis
zogierTi formis tarifebSi.
6 6 6 6 –––– 13 13 13 13 saerTaSoriso vaWroba. saerTaSoriso vaWroba. saerTaSoriso vaWroba. saerTaSoriso vaWroba. saqarTvelos delegacia, romelsac
xelmZRvanelobda saxelmwifo qonebis marTvis ministri b-ni mixeil
ukleba, ewvia msoflio savaWro organizacias JenevaSi, sadac
gaimarTa saqarTvelos mso-Si gawevrianebasTan dakavSirebuli
molaparakebebis Semdegi raundi.
7777 infrastruqtura. infrastruqtura. infrastruqtura. infrastruqtura. saqarTvelosa da azerbaijanis prezidentebma
monawileoba miiRes or qveyanas Soris mdinare xramze agebuli axali
xidis gaxsnis ceremonialSi. xidi aSenda evrogaerTianebis TRACECA-s proeqtis mxardaWeriT. evrogaerTianebis xelmZRvanelebis
winadadebiT am xids “TRACECA----s xidi” ewoda. 9999 sabanko saqme / regionebi. sabanko saqme / regionebi. sabanko saqme / regionebi. sabanko saqme / regionebi. rusTavSi gaixsna TBC bankis axali
filiali. filiali ganaxorcielebs yvela im saqmianobas, romelsac
eweva misi saTao organizacia.
10101010 warmoeba / navTobi. warmoeba / navTobi. warmoeba / navTobi. warmoeba / navTobi. saqarTvelos prezidenti Sexvda saqarTveloSi
moqmed navTobmwarmoebeli kompaniebis xelmZRvanelebs. Sexvedraze,
romelic gaimarTa winandalSi (kaxeTis regioni), ganixiles
aRniSnuli kompaniebis mimdinare muSaoba da maTi samomavlo gegmebi.
11111111 navTobi. navTobi. navTobi. navTobi. Sevronma TbilisSi gaxsna ofisi, sademonstracio darbazi
da sadistribucio centri. gaxsnis ceremoniaze sityviT gamovida
saqarTvelos prezidenti eduard SevardnaZe. RonisZiebas eswreboda
Sevronis prezidenti.
11111111 daxmareba. daxmareba. daxmareba. daxmareba. saqarTvelos delegacia, romelsac meTaurobda
saqarTvelos saxelmwifo ministri vaJa lorTqifaniZe, dabrunda
saerTaSoriso savaluto fondisa da msoflio bankis vaSingtonis
yovelwliuri Sexvedridan. rogorc ministrma brZana, saerTaSoriso
savaluto fondi saqarTvelosTvis ar gascems struqturul
gardaqmnaTa gafarToebuli dafinansebis meqanizmiT
gaTvaliswinebuli kreditis Semdgom tranSs.
kalendarikalendarikalendarikalendari
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 89
15 15 15 15 ---- 16 16 16 16 privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. fostisa da kavSirgabmulobis
saministroSi gaimarTa saerTaSoriso seminari Temaze “saqarTvelo –
satelekomunikacio seqtoris privatizaciis gzebi”.
21 21 21 21 –––– 25 25 25 25 daxmareba. daxmareba. daxmareba. daxmareba. Semdgomi ganviTarebis prioritetuli sferoebis
gansazRvris mizniT, saqarTvelos estumra rekonstruqciisa da
ganviTarebis evropuli bankis rva direqtori.
22222222 privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. rogorc qonebis marTvis
saministrom gamoacxada, Tbilisis eleqtroenergiis municipaluri
kompaniis -“Telasis”, 75% wilze gamocxadebul tenderSi gaimarjva
amerikulma konpaniam AES. 28282828 statistika. statistika. statistika. statistika. statistikis saxelmwifo departamentSi gaimarTa
seminari, romelic exeboda saqarTveloSi ekonomikuri samuSaoebis
klasifikaciis registraciis axali erovnuli sistemis SemoRebas.
noemberinoemberinoemberinoemberi
2 2 2 2 –––– 5 5 5 5 turizmi. turizmi. turizmi. turizmi. msoflio turistuli organizaciis egidiTa da finansuri
mxardaWeriT, TbilisSi gaimarTa mesame erovnuli turistuli
forumi -”abreSumis gza”.
5555 turizmi. turizmi. turizmi. turizmi. TbilisSi gaimarTa dsT-s qveynebis turistuli sabWos
Sexvedra.
13 13 13 13 –––– 20 20 20 20 soflis meurbeoba / sakvebi. soflis meurbeoba / sakvebi. soflis meurbeoba / sakvebi. soflis meurbeoba / sakvebi. axalcixis regionSi aRmoCenili
saqonlis qveda kidurebisa da piris Rrus daavadebis aRkveTis
mizniT, gamocxadda karantini.
13 13 13 13 –––– 20 20 20 20 infrastruqtura (gzebi). infrastruqtura (gzebi). infrastruqtura (gzebi). infrastruqtura (gzebi). samanqano gzaTa departamentma gamoacxada
tenderi mTavari samanqano arteriebis ganviTarebasTan dakavSirebiT.
tenderSi gamarjvebuli, 5 wlis ganmavlobaSi, SeakeTebs gzebze
arsebul ormoebs da gaswevs gzebis eqspluataciisaTvis saWiro sxva
samuSaoebs.
16 16 16 16 –––– 17 17 17 17 biznesi / teqnologiebi. biznesi / teqnologiebi. biznesi / teqnologiebi. biznesi / teqnologiebi. saqarTveloSi gaimarTa konferencia-
gamofena Temaze - “mzis teqnologiebis biznesis perspeqtiva
kavkasiaSi”
19191919 mmarTveloba.mmarTveloba.mmarTveloba.mmarTveloba. prezidentis # 652 brZanebulebis Tanaxmad, daviT
onofriSvili dainiSna saqarTvelos finansTa ministrad.
19 19 19 19 –––– 20 20 20 20 saerTaSoriso urTierTobani. saerTaSoriso urTierTobani. saerTaSoriso urTierTobani. saerTaSoriso urTierTobani. somxeTis oficialuri delegacia,
romelsac meTaurobda somxeTis prezidenti robert qoCariani,
estumra saqarTvelos. saqarTvelos prezidentma eduard SevardnaZem
da somxeTis prezidentma qoCarianma, xeli moaweres or qveyanas
Soris TanamSromlobis Semdgomi ganviTarebis deklaracias.
20 20 20 20 –––– 27 27 27 27 privatizacia.privatizacia.privatizacia.privatizacia. qonebis marTvis saministrom gamoacxada axali
tenderi WiaTuris manganumis erToblivi sawarmos 75% wilis
privatizaciis Sesaxeb simboluri fasiT – 20 000 aSS dolari.
20 20 20 20 –––– 27 27 27 27 privatizacia. privatizacia. privatizacia. privatizacia. qonebis marTvis saministrom gamoacxada auqcioni
quTnavTobproduqtis umetes wilze, romelic saxelmwifos ekuTnoda.
kalendarikalendarikalendarikalendari
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi bi bi bi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 90
20 20 20 20 –––– 27 27 27 27 daxmareba. daxmareba. daxmareba. daxmareba. evrogaerTianebam gamoyo 600 000 ekiu saqarTvelos
statistikuri samsaxuris ganviTarebisaTvis, kerZod, biznesis
statistikis sistemebis SemuSavebasa da ganaxlebisaTvis.
23 23 23 23 –––– 24 24 24 24 infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. TbilisSi Catarda Savi zRvis pan-
evropuli satransporto sivrcis eqspertTa Sexvedra.
dekemberidekemberidekemberidekemberi
4444 sahaero transporti.sahaero transporti.sahaero transporti.sahaero transporti. saqarTvelos sahaero transportis
departamentis pres-konferenciaze gamocxadda sami qarTuli
aviakompaniis – “air zenas”, “qarTuli aviaxazebisa” da “ear jorjas”,
dagegmili gaerTianeba.
12121212 infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. TbilisSi Catarda baltiisa da Savi
zRvis qveynebis satransporto konferencia, sadac ganxilul iqna
evr-aziis satransporto derefnis integraciis sakiTxebi.
14141414 politika. politika. politika. politika. Camoyalibda axali politikuri moZraoba – “saqarTvelos
qristian-demokratiuli kavSiri”.
14141414 telekomunikaciebi. telekomunikaciebi. telekomunikaciebi. telekomunikaciebi. mobiluri telefonebis amerikulma kompaniam
“megakomma” DSeamcira tarifebi.
19191919 infrastruqtua / transporti. infrastruqtua / transporti. infrastruqtua / transporti. infrastruqtua / transporti. baTumis sazRvao portSi gaixsna axali
sarkinigzo borani, romelic baTums daakavSirebs Savi zRvis sxva
portebTan.
21212121 finansebi. finansebi. finansebi. finansebi. saqarTvelos finansTa ministrma da germaniis elCma
saqarTveloSi xeli moaweres TanamSromlobis xelSekrulebas 1998-99
wlebisaTvis, romlis Tanaxmadac germania saqarTvelos gamouyofs
preferencialur sesxs 81,5 milion germanuli markis odenobiT.
21212121 infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. baTumis sazRvao portSi daiwyo
mraval profiliani terminalis mSenebloba, romlisTvisac fondebs
gamoyofs Turquli firma “Sener adani”.
22222222 finansebi. finansebi. finansebi. finansebi. transportis saministroSi xeli moewera xelSekrulebas
saqarTvelosaTvis rekonstruqciisa da ganviTarebis evropuli bankis
kreditebis gamoyofis Sesaxeb 58,75 mln aSS dolaris odenobiT.
kreditebi moxmardeba engurhesisa da saqarTvelos rkinigzis
reabilitacias.
22222222 privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. qonebis marTvis saministroSi xeli
moewera xelSekrulebas, Tbilisis eleqtroenergiis gamanawilebel
sawarmo “Telasis” umetesi saxelmwifo wilis amerikuli
kompaniisaTvis “AES abreSumis gza” miyidvis Sesaxeb.
ianvariianvariianvariianvari
4444 privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. saxelmwifo qonebis marTvis
saministrosTan 1998 wlis 21 dekembers xelmowerili xelSekrulebis
Sesabamisad, amerikulma kompaniam daiwyo “Telasis” marTva.
kalendarikalendarikalendarikalendari
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 91
5555 daxmareba. daxmareba. daxmareba. daxmareba. 6.3 mln amerikuli dolarze meti Rirebulebis mqone
medikamentebis didi partia, Camotanil iqna aSS-dan humanitaruli
daxmarebis saxiT.
6666 energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. sufsis navTob terminalze dasrulda
mTavari samSeneblo samuSaoebi. terminali mzadaa navTobis misaRebad.
8888 energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. adreuli kaspiis navTobi Camovida
samgoris navTobis kompaniaSi.
8 8 8 8 –––– 15 15 15 15 privatizacia / gazi. privatizacia / gazi. privatizacia / gazi. privatizacia / gazi. saxelmwifo qonebis marTvis saministrom
gaauqma “Tbilgazze” gamarTuli tnederis Sedegebi, radgan
gamarjvebulma erToblivma kompaniam “intergazma” ar Seasrula
Tavisi valdebulebebi. gamocxadebul iqneba axali tenderi.
8 8 8 8 –––– 15 15 15 15 warmoeba / sasmelebi. warmoeba / sasmelebi. warmoeba / sasmelebi. warmoeba / sasmelebi. kompaniam “koka-kola boTlers jorjia” daiwyo
gaziani, mineraluri wylis “bonakva” Camosxma.
11111111 infrastruqtura / trainfrastruqtura / trainfrastruqtura / trainfrastruqtura / transporti. nsporti. nsporti. nsporti. rogorc transportis ministrma
ganacxada preskonferenciaze, sufsaSi amoqmeddeba sazRvao portis
xelisufleba.
19191919 socialuri uzrunvelyofis qseli. socialuri uzrunvelyofis qseli. socialuri uzrunvelyofis qseli. socialuri uzrunvelyofis qseli. saqarTveloSi muSaobas iwyebs
pirveli sapensio dazRvevis kompania.
19191919 mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. TbilisSi aTdRiani vizitiT Camovida
saerTaSoriso savaluto fondis misia, romelic Seiswavlis
saqarTvelos finansTa da ekonomikis saministroebis, sagadasaxado da
sabaJo departamentebis muSaobas struqturul gardaqmnaTa
gafarToebuli dafinansebis meqanizmiT gaTvaliswinebuli kreditis
Semdgomi tranSis gamoyofis mizniT.
20202020 mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. saparlamento sesiam ganixila kanoni “miwis
saxelmwifo registraciisaTvis saWiro mosakrebelTa Sesaxeb”.
25252525 privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. saqarTvelos satelekomunikacio
seqtoris finansuri sabWos wevris statusis misaRebad,
gamocxadebulia tenderi.
25 25 25 25 –––– 26 26 26 26 kontaqtebi / biznesi. kontaqtebi / biznesi. kontaqtebi / biznesi. kontaqtebi / biznesi. TbilisSi Catarda qarTveli da italieli
biznesmenebis samdRiani Sexvedra. ganxilul iqna Semdgomi
ekonomikuri TanamSromlobis sakiTxebi.
26262626 navTobi. navTobi. navTobi. navTobi. saqarTvelos prezidentma miiRo britanuli kompaniis “ramko
enerji” menejerebi. Sexvedraze ganixiles kompaniis Sesrulebuli
samuSaoebi da momavali gegmebi navTobis moZiebaSi.
28282828 mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. msoflio bankTan xelmoweril iqna ori xelSekruleba
– industriuli sawarmoebis restruqturizacia (20 mln aSS dolari)
da Savi zRvis dacva (3,5 mln aSS dolari).
TebervaliTebervaliTebervaliTebervali
5 5 5 5 –––– 12 12 12 12 privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. saqarTvelos saxelmwifo qonebis
marTvisa da fostisa da kavSirgabmulobis ministrebma gaakeTes
gancxadeba saqarTvelos telekomunikaciebis momavali privatizaciis
Sesaxeb.
kalendarikalendarikalendarikalendari
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi bi bi bi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 92
8888 finansebi / sabanko saqme. finansebi / sabanko saqme. finansebi / sabanko saqme. finansebi / sabanko saqme. TBC-bankma Tavisi filiali gaxsna
quTaisSi.
12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. Sevronis prezidentma, riCard mackem,
ganacxada, rom kompanias gadawyvetili aqvs gazardos saqarTveloze
gamavali Tengizis navTobis moculoba.
12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 energoresursebi / gazi. energoresursebi / gazi. energoresursebi / gazi. energoresursebi / gazi. transkavkasiuri navTobsadenis mSeneblobis
saerTaSoriso tenderSi, saqarTvelos teritoria wilad xvda
amerikul konsorciums.
13131313 infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. warmatebiT dasrulda dasavleTis gzis
navTobsadebis proeqtis sanapiro saSualebaTa samontaJo samuSaoebi
15151515 energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. saqarTvelos prezidentis
brZanebis Sesabamisad, cxinvalis hidroenergocentri gadaeca
municipalur sawarmos “Tbilwyalkanali”.
19191919 finansebi / savaluto birJa. finansebi / savaluto birJa. finansebi / savaluto birJa. finansebi / savaluto birJa. USAID-m Seajama TbilisSi savaluto
birJis gaxsnasTan dakavSirebuli tenderis saboloo maCveneblebi.
mxolod or monawiles – “saqarTvelos savaluto birJa” da
“koniunqturis Seswavlis centri” – Soris, gamarjveba pirvels xvda
wilad.
22222222 infrastruqtura / kavSirgabmuloba. infrastruqtura / kavSirgabmuloba. infrastruqtura / kavSirgabmuloba. infrastruqtura / kavSirgabmuloba. telekomunikaciis seqtoris
ganviTarebis proeqti da investorTa mozidvis strategia
damtkicebul iqna saprezidento dekretiT.
22222222 infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. dasrulda sangaCal-sufsis
navTobsadenis mSenebloba.
23232323 mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. saqarTvelos saxelmwifo ministri, vaJa
lorTqifaniZe, vaSingtonSi Sexvda msoflio bankis oficialur
pirebs. Sexvedrisas ganixiles ekonomiuri situacia da msoflio
bankisa da saerTaSoriso savaluto fondis programebis danergvis
sakiTxebi saqarTveloSi.
23232323 turizmi. turizmi. turizmi. turizmi. israelis maRalkvalificirebulma eqspertebma turizmis
biznesSi ganaxorcieles saqarTveloSi turizmis mimdinare
mdgomareobisa da misi ganviTarebis perspeqtivebis winaswari
Seswavla. eqspertTa muSaoba daafinansa israelis sagareo saqmeTa
saministrom.
23232323 statistika / sawvavi.statistika / sawvavi.statistika / sawvavi.statistika / sawvavi. wlis dasawyisidan saqarTveloSi
importirebul iqna 10 900 tona benzini da 13 800 tona dizelis
sawvavi.
24242424 privatizacia.privatizacia.privatizacia.privatizacia. USAID –s eqspertebma, msoflio bankis mier SerCeuli 19
sawarmos privatizaciis mimdinareobis Semowmebis mizniT, daiwyes
muSaoba saxelmwifo qonebis marTvis saministroSi.
24242424 energoresursebi / navTobienergoresursebi / navTobienergoresursebi / navTobienergoresursebi / navTobi. prezidenti SevardnaZe Sexvda daviT
vudvords, azerbaijanis navTobis saerTaSoriso kompaniis
prezidents. Sexvedrisas ganixiles kaspiis navTobis transportirebis
sakiTxi saqarTveloze gamaval, e.w. dasavleTis gza.
25252525 privatizacia / energoresursebi. privatizacia / energoresursebi. privatizacia / energoresursebi. privatizacia / energoresursebi. saqarTvelos energosistemis
muSakebis kongresis monawileebma gailaSqres saqarTvelos
energoseqtoris privatizaciis winaaRmdeg.
kalendarikalendarikalendarikalendari
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 93
26262626 mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. prezidenti SevardnaZe, gaemgzavra TurqeTs,
oficialuri vizitiT. prezident demirelTan Sexvedrisas ganixilul
iqna didi ekonomikuri proeqtis (Turqmenuli gazis transportireba,
yarsi-axalqalaqi mTavari sadenis mSenebloba, baTumis aeroportis
rekonstruqcia da baqo-Tbilisi- baTumi samanqano gzis mSenebloba)
ganxorcielebis perspeqtiva.
martimartimartimarti
1111 gadasaxadebi. gadasaxadebi. gadasaxadebi. gadasaxadebi. saaqcizo markebis SemoReba Tambaqosa da alkoholur
saqonelze, romelic gansazRvruli iyo 1 martisaTvis,
momavlisTvis gadaido.
3333 energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. sawvavis ukmarisobis gamo
Tbilsreses sami eleqtro bloki gaCerda TbilisSi.
4444 mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. prezidenti SevardnaZe oTxdRiani oficialuri vizitiT
imyofeboda iaponiaSi. prezidentisa da iaponiis premier ministris,
keiZo obutis, Sexvedrisas ganxilul iqna or qveyanas Soris
TanamSromlobis gafarToeba didi abreSumis gzis proeqtis
ganviTarebis mizniT.
5 5 5 5 –––– 12 12 12 12 energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. sarTiWalis navTobgadamamuSavebeli
qarxnis amerikelma partniorebma ganacxades, rom daslian
danadgarebs da waiReben saxlSi. mizezad asaxeleben Zalian maRal,
60%-ian, saaqcizo gadasaxads.
9 9 9 9 –––– 10 10 10 10 mrgvali magida Temaze: “BSEC XXI saukunis mijnaze” gaimarTa
TbilisSi. masSi monawileobas iRebda 80 eqsperti. ganxilul iqna
organizaciis mTavari ekonomikuri mimarTulebebi da misi
politikuri ganviTareba.
11111111 soflis meurneoba / sakvebi. soflis meurneoba / sakvebi. soflis meurneoba / sakvebi. soflis meurneoba / sakvebi. saflis meurneobisa da kvebis
produqtebis damuSavebis saministrom daamtkica saxelmwifo
programa “Hazelnut”. programa savaraudod Seexeba potenciur
saeqsporto saqonels, romelzec didi moTxovnaa evropul bazarze.
12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 daxmareba / finansebi. daxmareba / finansebi. daxmareba / finansebi. daxmareba / finansebi. evrokomisiis gadawyvetilebiT
saqarTvelosaTvis gamoiyofa 4 mln evros odenobis granti, qveynis
sakvebi produqtiT uzrunvelyofisa da saxelmwifo biujetis
daxmarebis mizniT.
12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 sagareo vaWroba. sagareo vaWroba. sagareo vaWroba. sagareo vaWroba. JenevaSi gaimarTa saqarTvelos mso-Si
gawevrianebasTan dakavSirebul molaparakebebis Semdegi raundi.
umTavresad ganixiles saqarTvelos msoflio bazrebze Sesvlis
pirobebi.
12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 sabasabasabasabaJo. Jo. Jo. Jo. saqarTvelos sabaJos modernizebasTan dakavSirebuli
tenderi eqvs monawilesTan dasrulda. gamarjvebuli gamovlindeba
saqarTvelos finansTa saministros mier 1999 wlis 1 maiss.
17171717 infrastruqtura / navTobi.infrastruqtura / navTobi.infrastruqtura / navTobi.infrastruqtura / navTobi. sufsasa da foTSi DDCatarda sufsis
terminalisa da foTis saborne gadasasvlelis gaxsnis oficialuri
ceremoniali, romelsac daeswrnen saqarTvelos, azerbaijanisa da
ukrainis prezidentebi, aSS-s oficialur pirebTan erTad.
kalendarikalendarikalendarikalendari
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi bi bi bi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 94
18 18 18 18 –––– 19191919 borjomSi gaimarTa BSEC – is samuSao jgufis Sexvedra sagangebo
situaciebis sakiTxebTan dakavSirebiT. Sexvedra daxurul kars miRma
gaimarTa.
20202020 biznesi. biznesi. biznesi. biznesi. italiuri komaniis “Grandi Molini” direqtorma, serjio ramam,
ganacxada, rom apirebs saqarTvelos datovebas, radgan
purproduqtebisa da fqvilis ukanono importi iwvevs am produqtebis
kanonieri importiorebis daqcevas.
23 23 23 23 –––– 26 26 26 26 “Expo-Georgia” – s sagamofeno centrSi gaimarTa meore sareTaSoriso
gamofena.
24 24 24 24 –––– 25 25 25 25 infrastruqtura / navsadgurebi. infrastruqtura / navsadgurebi. infrastruqtura / navsadgurebi. infrastruqtura / navsadgurebi. foTSi Catarda Savi zRvis
navsadgurebis pirveli konferencia.
30303030 privatizacia / madani.privatizacia / madani.privatizacia / madani.privatizacia / madani. erToblivi sawarmos “WiaTurmanganumis” wilis
umravlesobis mosapoveblad gamarTuli xelmeore tenderi uSedegod
damTavrda. sawarmos wilis 75%-ze dadebulma simbolurma fasmac
(20 000 aSS dolari) ki ver SeZlo investorebis mozidva.
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 95
absoluturi upiratesobaabsoluturi upiratesobaabsoluturi upiratesobaabsoluturi upiratesoba
(Absolute advantage) qveynis unari awarmoos ufro meti saqoneli vidre
sxva qveyana awarmoebs resursebis igive
moculobisas (ix. fardobiTi upiratesoba)
arasruli dasaqmebaarasruli dasaqmebaarasruli dasaqmebaarasruli dasaqmeba
(Under-employment) ekonomikuri situacia, rodesac muSaxelis
miwodeba aWarbebs masze moTxovnas
auTsaideri (bankis)auTsaideri (bankis)auTsaideri (bankis)auTsaideri (bankis)
(Outsider)
ara-insaideri
aqciaaqciaaqciaaqcia
(Share, Stock ) saxsrebis mopovebis mizniT saaqcio sazogadoebis
mier gamoSvebuli grZelvadiani fasiani qaRaldi.
aqciis myidveli gadaxdili fulis sanacvlod
xdeba kompaniis sruluflebiani TanamesakuTre,
anu monawileobs mis marTvasa da mogebaSi. (ix.
fasiani qaRaldebi, obligacia, saxazino
valdebuleba)
SeniSvna: zogierT qveyanaSi, magaliTad did britaneTSi,
sityva stock gansxvavdeba mniSvnelobiT sityva share-sagan, da aRniSnavs kompaniis an saxelmwifos mier gamoSvebul
grZelvadian sasesxo valdebulebas.
balansis aRricxvis furceli balansis aRricxvis furceli balansis aRricxvis furceli balansis aRricxvis furceli ----
balansibalansibalansibalansi
(Balance sheet)
dokumenti, romelic asaxavs firmis aqtivebisa da
valdebulebebis moculobas da struqturas.
biujeturi SezRudvabiujeturi SezRudvabiujeturi SezRudvabiujeturi SezRudva
(Budget constraint)
xarjebis SezRudva gamowveuli sxvadasxva
mizeziT, magaliTad, Semosavlebis simciriT.
gadasaxadebi gadasaxadebi gadasaxadebi gadasaxadebi
(Taxes) begara dawesebuli saxelmwifos mier kerZo
pirebis an sawarmoebis Semosavalze an mogebaze
(pirdapiri gadasaxadi), saqonlis gamoyenebze an
momsaxurebiT sargeblobaze (iribi gadasaxadi) da
qonebaze. saqarTveloSi arsebuli ZiriTadi
gadasaxadebia:
1. sawarmos mogebaze gadasaxadisawarmos mogebaze gadasaxadisawarmos mogebaze gadasaxadisawarmos mogebaze gadasaxadi (Profit tax); 2. kerZo pirebis Semosavalze gadasaxadikerZo pirebis Semosavalze gadasaxadikerZo pirebis Semosavalze gadasaxadikerZo pirebis Semosavalze gadasaxadi
(Personal income tax); 3. damatebul Rirebulebaze gadasaxadidamatebul Rirebulebaze gadasaxadidamatebul Rirebulebaze gadasaxadidamatebul Rirebulebaze gadasaxadi _ dRg
(Value Added Tax). misi bazaa iuridiuli Tu
fizikuri pirebis mier Seqmnili damatebuli
Rirebuleba _ sxvaoba saqonlis an
momsaxurebis sarealizacio fassa da mis
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 96
warmoebasa da mowodebasTan dakavSirebuli
materialur xarjebisa;
4. sabaJo gadasaxadisabaJo gadasaxadisabaJo gadasaxadisabaJo gadasaxadi (Customs duties) _ saxelmwifo
biujetSi savaldebulo Senatani saqarTvelos
sabaJo sazRvarze saqonlis
gadaadgilebisaTvis;
5. aqciziaqciziaqciziaqcizi (Excise) _ garkveuli saxis saqonlis
moxmarebaze iribi gadasaxadi, romelic
CarTulia am saqonlis fasSi;
6. gadasaxadebi xelfasebis fondidangadasaxadebi xelfasebis fondidangadasaxadebi xelfasebis fondidangadasaxadebi xelfasebis fondidan (Payroll taxes) _ specialuri saxelmwifo fondebis
(jandacvis, socuzrunvelyofis da a.S.)
mosakrebeli, romlis gadaxda damqiraveblisa
da muSakis mier xdeba sawarmos xelfasebis
fondidan, fiqsirebuli ganakveTiT.
(ix. sagadasaxado baza)
gamoSveba, warmoebis moculogamoSveba, warmoebis moculogamoSveba, warmoebis moculogamoSveba, warmoebis moculobabababa (Output)
saqoneli da momsaxureba warmoebuli garkveuli
periodis ganmavlobaSi.
depozitidepozitidepozitidepoziti
(Deposit)
kerZo piris an sawarmos angariSi komerciul
bankSi, romelzedac momxmarebels SeuZlia fulis
an Cekebis ganTavseba da maTi gamotana bankis
winaswar gafrTxilebis pirobiT.
deflatori (deflatori (deflatori (deflatori (mSpmSpmSpmSp----isisisis deflatorideflatorideflatorideflatori))))
(Deflator - GDP deflator)
fasebis indeqsi, romelic warmoadgens garkveul
wels gamoSvebuli saqonlis Rirebulebis
fardobas sabaziso wlis fasebSi gamosaxul
RirebulebasTan. mSp-is deflatori gansazRvravs
damokidebulebas nominalur da realur
(sabaziso wlis) mSp-s Soris.
deflaciadeflaciadeflaciadeflacia
(Deflation) fasebis saerTo donis daweva. (ix. inflacia)
ekonomikuri zrdaekonomikuri zrdaekonomikuri zrdaekonomikuri zrda
(Economic growth) realuri gamoSvebis zrda.
erovnuli angariSebierovnuli angariSebierovnuli angariSebierovnuli angariSebi
(National accounts) drois garkveul periodSi (rogorc wesi, erTi
wlis ganmavlobaSi), erovnuli ekonomikis
amsaxveli statistikuri monacemebis erToblioba.
kerZod, erovnuli angariSebi asaxaven qveyanaSi
warmoebuli saqonlisa da momsaxurebis mTlian
moculobas da qveynis ekonomikuri aqtiurobis
indikators warmoadgenen.
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 97
valdebuleba (pasivi )valdebuleba (pasivi )valdebuleba (pasivi )valdebuleba (pasivi )
(Liability)
vali; pirovnebis an sawarmos gankargvaSi
arsebuli saxsrebi da qoneba, romelzedac sxva
mxares garkveuli pretenzia SeiZleba gaaCndes.
qveynis valutis sxva qveynis valutaSi gamosaxuli
fasi, romelic dadgenilia am valutebis realuri
msyidvelobiTi unaris gaTvaliswinebiT.
valutis gamyareba (kursis zrda )valutis gamyareba (kursis zrda )valutis gamyareba (kursis zrda )valutis gamyareba (kursis zrda )
(Appreciation)
savaluto bazarze valutis fasis zrda. (ix.
valutis dacema)
valutis dacema (kursis dacema ) valutis dacema (kursis dacema ) valutis dacema (kursis dacema ) valutis dacema (kursis dacema )
(Depreciation) savaluto bazarze valutis gaiafeba sxva
valutebTan SedarebiT.
SeniSvna: ekonomikur literaturaSi sityvas “Depreciation’ SeiZleba hqondes sxva mniSvnelobac _ cveTa, cveTis
sabuRaltro asaxva, amortizacia.
investicia (kapitaldabandeba )investicia (kapitaldabandeba )investicia (kapitaldabandeba )investicia (kapitaldabandeba )
(Investment)
1. fizikuri qonebis, magaliTad qarxnis, manqana-
danadgarebis, SesaZenad gaweuli xarji. (realuri
investicia)
2. fasiani qaRaldebis, magaliTad aqciebis,
SesaZenad gaweuli xarji. (finansuri investicia)
SeniSvna: realuri investicia qmnis axal aqtivebs, e. i. zrdis
qveynis sawarmoo potencials; maSin rodesac finansuri
investicia, ubralod, aqtivebis flobis uflebis gadacemaa.
insaideri (bankis )insaideri (bankis )insaideri (bankis )insaideri (bankis )
(Insider)
bankis administraciuli muSaki an aqcioneri, misi
ojaxis wevri an masTan saqmiani interesebiT
dakavSirebuli piri. (sapir. - auTsaideri)
inteinteinteinteleqtualuri kapitalileqtualuri kapitalileqtualuri kapitalileqtualuri kapitali
(Human capital)
saerTo codna romelic gamoiyeneba warmoebaSi.
investiciebs inteleqtualuri kapitalis gazrda-
Si, anu sxvadasxva saxis gamokvlevebSi, Sedegad
sdevs axali, teqnikurad gaumjobesebuli
produqciis warmoeba da ekonomikis efeqturobis
zrda.
intervenciaintervenciaintervenciaintervencia
(Intervention) ama Tu im ekonomikuri subieqtis erTjeradi
intensiuri zemoqmedeba bazarze. magaliTad
erovnuli bankis mier ucxouri valutis gayidvis
mkveTri gazrda.
inflaciainflaciainflaciainflacia
(Inflation) fasebis saerTo donis aweva. (ix. deflacia)
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 98
kalaTakalaTakalaTakalaTa
(Basket) ama Tu im sidideTa kompleqti, nakrebi, mag.:
1. samomxmareblo kalaTasamomxmareblo kalaTasamomxmareblo kalaTasamomxmareblo kalaTa _ pirobiTi momxmareb-
lis mier moxmarebuli saqonlisa da misTvis
gaweuli momsaxurebis erToblioba;
2. savaluto kalaTasavaluto kalaTasavaluto kalaTasavaluto kalaTa _ sxvadasxva qveynis valutis
ama Tu im wesiT Seqmnili nakrebi (ECU _ ekiu,
evropuli savaluto erTeuli; SDR _ sesxebis
specialuri ufleba; PPS _ msyidvelobiTi
unaris standarti).
kapitaldabandebakapitaldabandebakapitaldabandebakapitaldabandeba
(Investment)
ix. investicia.
kapitalikapitalikapitalikapitali
(Capital)
warmoebis materialuri (fabrikebi, ofisebi,
manqana-danadgarebi) da aramaterialuri (“nou-hau”)
saSualebebis erToblioba.
kapitalis dena kapitalis dena kapitalis dena kapitalis dena
(Capital flight)
fondebis moZraoba adgilobriv ekonomikasa da
gare samyaros Soris, dakavSirebuli fasiani
qaRaldebis an fizikuri aqtivebis yidva-
gayidvasTan da saerTaSoriso sesxebTan.
kapitaluri angariSikapitaluri angariSikapitaluri angariSikapitaluri angariSi (Capital account)
1. sagadamxdelo balansis nawili, romelic aR-
wers grZelvadiani aqtivebis yidva-gayidvasTan da
kerZo seqtoris sesxebTan dakavSirebul saxsrebis
moZraobas (ix. mimdinare angariSi)
2. erovnuli angariSebis nawili, romelic
moicavs mTavrobis mier saxelmwifo infrastruq-
turis sferoSi (gzebi, skolebi, saavadmyofoebi)
gaweul xarjebs da kerZo seqtoris realur
investiciebs.
likviduri aqtivebi (bankis )likviduri aqtivebi (bankis )likviduri aqtivebi (bankis )likviduri aqtivebi (bankis )
(Liquid assets)
fuladi aqtivebi romlebic advilad SeiZleba
iqnas gamoyenebuli angariSsworebisTvis: oqro,
bankis fuladi saxsrebi salaroSi (larebi da
ucxouri valuta), sakorespondento angariSebi
erovnul da ucxour valutaSi (maT Soris
sazRvargareTac), savaldebulo rezervebis
angariSze arsebuli saxsrebi (Tu isini sakredito
auqcionze nayidi kreditis uzrunvelyofas ar
waroadgenen).
lorencis mrudilorencis mrudilorencis mrudilorencis mrudi
(Lorenz curve)
raime sididis, magaliTad Semosavlebis,
ganawilebis amsaxveli mrudi.
diagonalsa da lorencis mruds Soris moqceuli
farTobis Sefardebas diagonalis qvemoT moqceul
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 99
farTobTan ewodeba jinis (Gini) koeficienti. igi warmoadgens ganawilebis araTanabrobis sazoms da
icvleba nolidan (Tanabari ganawileba) erTamde
(absoluturad araTanabari ganawileba).
M0
sxvanairad _ “viwro fuli”. monetarul TeoriaSi
fuladi maragis erT-erTi sazomi (fuladi
agregati), romelic moicavs fuladi aqtivebis
yvelaze likvidur nawils _ bankebis gareT
arsebul naRd fuls. (ar moicavs im naRd fuls,
romelic rezervebis saxiT komerciuli bankebis
sacavebSi inaxeba).
M2
sxvanairad _ “farTo fuli”, moicavs M0-sa da ko-merciul bankebSi arsebul arasabanko da
arasaxelmwifo depozitebs adgilobriv valutaSi.
ganisazRvreba rogorc fuli, romelic, garkveuli
periodis amowurvis Semdeg, SeiZleba gamoyenebul
iqnas angariSsworebisTvis.
M3
aseve, xSirad moixsenieba rogorc “farTo fuli”;
moicavs M2-sa da mosaxleobis ucxour valutaSi
denominirebul anabrebs komerciul bankebSi.
makroekonomikamakroekonomikamakroekonomikamakroekonomika
(Macroeconomics)
ekonomikuri mecnierebis nawili, romelic
swavlobs ekonomikas rogorc erT mTlians da
cdilobs daadginos fundamenturi ekonomikuri
cnebebis _ warmoebisa da dasaqmebis donis,
fasebis saerTo donis ganmsazRvreli ZiriTadi
faqtorebi.
materialuri aqtivebi (bankis )materialuri aqtivebi (bankis )materialuri aqtivebi (bankis )materialuri aqtivebi (bankis )
(Fixed assets)
Senoba-nagebobani, sameurneo inventari da maTze
gaweuli kapitaluri danaxarjebi
meoradi kapitali (bankis )meoradi kapitali (bankis )meoradi kapitali (bankis )meoradi kapitali (bankis )
(Secondary capital)
materialuri aqtivebis gadafasebis nawili,
miznobrivi fondebi, saimedo sesxebis SesaZlo
danakargebis gaTvaliswinebiT Seqmnili rezervebi.
(ix. pirveladi kapitali)
mikroekonomikamikroekonomikamikroekonomikamikroekonomika
(Microeconomics)
ekonomikuri mecnierebis nawili, romelic
swavlobs momxmareblebisa da firmebis qmedebas;
aanalizebs sawarmoo faqtorebis, saqonlisa da
momsaxurebis sabazro fasebsa da moculobas.
agreTve, ganixilavs SezRuduli ekonomikuri
resursebis ganawilebis efeqturobas.
mimdinare angariSimimdinare angariSimimdinare angariSimimdinare angariSi 1. drois garkveul monakveTSi (rogorc wesi,
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 100
(Current account)
erTi wlis ganmavlobaSi) qveynis danarCen
msofliosTan sasaqonlo (xiluli) da
samomsaxureo (uxilavi) vaWrobis amsaxveli
angariSi. (ix. sagadamxdelo balansi; savaWro
balansi)
2. bankSi fizikuri piris Tu kompaniis
moTxovnamde angariSi.
mimdinare aqtivebi (bankis )mimdinare aqtivebi (bankis )mimdinare aqtivebi (bankis )mimdinare aqtivebi (bankis )
(Current assets)
likviduri aqtivebi da bankis mier dafarvis erT
Tvemde vadiT gacemuli sesxebi. agreTve bankis
sxva moTxovnebi dafarvis erT Tvemde vadiT.
moTxovnebimoTxovnebimoTxovnebimoTxovnebi
(Claims) finansuri aqtivebi, saxeldobr gacemuli
kreditebi, saxazino da komerciuli Tamasuqebi.
monetaruli politikamonetaruli politikamonetaruli politikamonetaruli politika
(Monetary policy)
ix. fuladi politika.
mwarmoebelTa fasebis indeqsi _ mwarmoebelTa fasebis indeqsi _ mwarmoebelTa fasebis indeqsi _ mwarmoebelTa fasebis indeqsi _
mfimfimfimfi
(Producer price index - PPI)
indeqsi romelic asaxavs adgilobrivi mwarmoe-
blebis mier sakuTar produqciaze dadebuli
fasebis donis saSualo cvlilebas. (ix.
samomxmareblo fasebis indeqsi)
mepmepmepmep ---- mTlianimTlianimTlianimTliani erovnulierovnulierovnulierovnuli produqtiproduqtiproduqtiproduqti
(GNP)
drois garkveul monakveTSi (rogorc wesi, erTi
wlis ganmavlobaSi) qveynis mSp-sa da
sazRvargareTidan miRebuli wminda Semosavlis
jami.
mSpmSpmSpmSp ---- mTl mTl mTl mTliani Sida produqtiiani Sida produqtiiani Sida produqtiiani Sida produqti
(GDP)
drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi
wlis ganmavlobaSi) adgilobrivad warmoebuli
saqonlisa da gaweuli momsaxurebis jamuri
fuladi Rirebuleba. (ix. erovnuli angariSebi)
nominalurinominalurinominalurinominaluri
(Nominal) gazomili mimdinare fasebSi, inflaciis gauTva-
liswineblad. (ix. realuri)
obligaciaobligaciaobligaciaobligacia
(Bond) rogorc wesi, mTavrobis an komerciuli organiza-
ciis mier, sesxis aRebis mizniT gamoSvebuli,
myari saprocento ganakveTis mqone, grZelvadiani
fasiani qaRaldi. (ix. aqcia, saxazino Tamasuqi).
pirvelapirvelapirvelapirveladi kapitali (bankis )di kapitali (bankis )di kapitali (bankis )di kapitali (bankis )
(Primary capital)
aqciebis realizaciidan miRebuli kapitali, kapi-
taluri rezervebi (ganawilebuli mogebis
nawili, romelic gankuTvnilia gauTvaliswinebe-
li zaralis dasafaravad), gaunawilebeli mogeba.
(ix. meoradi kapitali)
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 101
realurirealurirealurirealuri
(Real)
gazomili namdvil (sabaziso wlis fasebTan
Sesadar) fasebSi, inflaciis gaTvaliswinebiT.
sagadasaxdelo balansisagadasaxdelo balansisagadasaxdelo balansisagadasaxdelo balansi
(Balance of payments)
drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi
wlis ganmavlobaSi) qveynis danarCen msofliosTan
savaWro da safinanso urTierTobis amsaxveli
angariSi. igi Sedgeba ori ZiriTadi nawilisagan:
mimdinare angariSi da kapitaluri angariSi.
sagadasaxado bazasagadasaxado bazasagadasaxado bazasagadasaxado baza
(Tax base) mTliani fuladi fondi romelic eqvemdebareba
gadasaxadebis gadaxdas. magaliTad, saSemosavlo
gadasaxadis baza aris am gadasaxads daqvemdeba-
rebuli mTliani Semosavlebi, xolo mogebis gada-
saxadis baza aris yvela im mogebis jami, romelic
am gadasaxads eqvemdebareba.
sagadasaxado fardobasagadasaxado fardobasagadasaxado fardobasagadasaxado fardoba
(Tax wedge) Tanafardoba damqiraveblis mier gaweuli mTliani
xarjebisa daqiravebulis mier miRebul wminda
xelfasis odenobasTan.
savaWro balansisavaWro balansisavaWro balansisavaWro balansi
(Balance of trade)
drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi
wlis ganmavlobaSi) danarCen msofliosTan qveynis
sasaqonlo (xiluli) vaWrobis amsaxveli angariSi.
(ix. sagadamxdelo balansi; mimdinare angariSi).
savaldebulo rezervebisavaldebulo rezervebisavaldebulo rezervebisavaldebulo rezervebi
(Reserve requirements)
komerciuli bankebis saerTo aqtivebSi, rezervebis
savaldebulo proporcia, romelsac centraluri
banki awesebs. es Tanxebi uzrunvelyofen
momxmareblebis yoveldRiuri moTxovnilebis
dakmayofilebas da zRudaven kreditebis gacemas.
saqarTveloSi komerciuli bankebis es rezervebi
inaxeba seb-Si.
sakorespondento angariSebisakorespondento angariSebisakorespondento angariSebisakorespondento angariSebi
(Correspondent accounts)
bankebis angariSebi sxva bankebSi, romlebic
gamoiyeneba klientTa saxeliT bankTaSoris
angariSsworebaSi. maTi moculoba damokidebulia
saangariSsworebo sistemis moqnilobaze da
bankebis survilze gascen sesxi.
samomxmareblo fasebis indeqsi _ samomxmareblo fasebis indeqsi _ samomxmareblo fasebis indeqsi _ samomxmareblo fasebis indeqsi _
sfisfisfisfi
(Consumer price index - CPI)
inflaciis sazomi indeqsi, romelic warmoadgens
samomxmareblo saqonlis da momsaxurebis fiqsi-
rebuli kalaTis nominaluri Rirebulebis
fardobas amave kalaTis sabaziso wlis fasebSi
gamosaxul RirebulebasTan.
samuSao ZalasamuSao ZalasamuSao ZalasamuSao Zala rogorc fizikuri (magaliTaT, manqanis awyoba),
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 102
(Labour)
ise inteleqtualuri (magaliTad, maragis
aRricxvis sistemis Seqmna) Sromis SenaZeni
sawarmoo procesSi.
saprocento ganakveTisaprocento ganakveTisaprocento ganakveTisaprocento ganakveTi
(Interest rate)
msesxeblis mier kreditorisTvis ZiriTadi valis
garda gadasaxdeli Tanxa, gamoxatuli ZiriTadi
valis procentebSi; fuladi resursebis gadacemis
sabazro fasi.
sarezervo fulisarezervo fulisarezervo fulisarezervo fuli
(Reserve money)
aseve moixsenieba rogorc fulis baza an “Zlieri
fuli”, Seicavs M0-sa da komerciul bankebSi
arsebul sxvadasxva rezervebs. sarezervo fulis
moculobas uSualod centraluri banki
akontrolebs.
saxazino Tamasuqi (valdebuleba )saxazino Tamasuqi (valdebuleba )saxazino Tamasuqi (valdebuleba )saxazino Tamasuqi (valdebuleba )
(Treasury bill)
finansTa saministros an centraluri bankis mier
gamoSvebuli, gansazRvruli saprocento
ganakveTis mqone, moklevadiani (erT welze
naklebi) fasiani qaRaldi, romelic warmoadgens
mTavrobis mier Tamasuqis mflobelisagan sesxis
aRebis damamtkicebel sabuTs. saxazino Tamasuqi
erT-erTi instrumentia, romlis meSveobiTac
centraluri banki akontrolebs mimoqcevaSi
arsebuli fulis moculobas. (ix. obligacia)
socialuri uzrunvelyofis socialuri uzrunvelyofis socialuri uzrunvelyofis socialuri uzrunvelyofis
sistemasistemasistemasistema
(Social Safety Net)
socialurad naklebad uzrunvelyofili
fenebisTvis _ mcireSemosavliani ojaxebisTvis,
umuSevrebisTvis, pensionerebisTvis, invalidebis-
Tvis, martoxela mSoblebisTvis da a.S. daxmarebis
aRmoCenis sistema.
savaluto rezervebisavaluto rezervebisavaluto rezervebisavaluto rezervebi
(Foreign currency (exchange) reserves)
ucxouri valutisa da oqros maragi, romelic
gamoiyeneba sagadamxdelo balansis deficitis
Sesavsebad.
sterilizaciasterilizaciasterilizaciasterilizacia
(Sterilisation) ama Tu im eknomikuri RonisZiebis Tanmdevi
arasasurveli efeqtis gabaTileba sxva
ekonomikuri RonisZiebiT. magaliTad, samTavrobo
dakreditebis gazrdis Sedegad fuladi maragis
zrdis Tavidan asacileblad, erovnuli banki
ucxouri valutis gayidviT amcirebs mimoqcevaSi
arsebuli adgilobrivi valutis moculobas.
uimedo sesxiuimedo sesxiuimedo sesxiuimedo sesxi
(Bad loan)
gasesxebuli Tanxa, romlis ukan dabruneba aRar
aris mosalodneli (magaliTad, mevale gakotrda).
aseTi sesxebi miekuTvneba xarjebs da Camoiwereba.
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 103
fardobiTi upiratesobafardobiTi upiratesobafardobiTi upiratesobafardobiTi upiratesoba
(Comparative advantage)
qveynis unari ufro naklebi danaxarjebiT
awarmoos garkveuli saqoneli vidre meore
qveyanam. (ix. absoluturi upiratesoba)
fasiani qaRaldebifasiani qaRaldebifasiani qaRaldebifasiani qaRaldebi
(Securities) kapitalis mozidvis finansuri instrumenti.
ZiriTadi fasiani qaRaldebia: aqcia, obligacia,
Tamasuqi, saxazino valdebuleba.
faqtoruli resursebi, warmoebis faqtoruli resursebi, warmoebis faqtoruli resursebi, warmoebis faqtoruli resursebi, warmoebis
faqtorebifaqtorebifaqtorebifaqtorebi
(Factors of production)
resursebi romlebic gamoiyeneba firmebis mier
saqonlis an momsaxurebis warmoebisas. gamoyofen
sawarmoo faqtorebis sam ZiriTad jgufs: miwa,
samuSao Zala da kapitali.
faqtoruli Rirebuleba faqtoruli Rirebuleba faqtoruli Rirebuleba faqtoruli Rirebuleba
(Factor cost)
saqonlis an momsaxurebis Rirebuleba daxar-
juli faqtoruli resursebis gamosaxulebaSi.
faqtoruli Semosavali faqtoruli Semosavali faqtoruli Semosavali faqtoruli Semosavali an
erovnuli Semosavalierovnuli Semosavalierovnuli Semosavalierovnuli Semosavali
(Factor income or national income)
drois mocemul periodSi SinameurneobaTa saerTo
fuladi Semosavali miRebuli biznesisTvis
faqtoruli resursebis mowodebis sanacvlod.
fiskaluri politikafiskaluri politikafiskaluri politikafiskaluri politika
(Fiscal policy)
sagadasaxado-sabiujeto politika. sagadasaxado
sistemisa da saxelmwifo xarjebis struqturis
saTanado marTviT qveynis ekonomikur aqtiurobaze
zemoqmedebis meqanizmi.
fuladi bazafuladi bazafuladi bazafuladi baza
(Monetary base)
ix. sarezervo fuli
fuladi politikafuladi politikafuladi politikafuladi politika
(Monetary policy)
qveynis ekonomikur aqtiurobaze zemoqmedeba fu-
lis moculobis, dakreditebisa da saprocento
ganakveTebis struqturis saTanado marTviT.
fulis mimoqcevis siCqarefulis mimoqcevis siCqarefulis mimoqcevis siCqarefulis mimoqcevis siCqare
(Velocity of money circulation)
indeqsi, romelic gviCvenebs Tu, garkveuli
periodis ganmavlobaSi, saSualod ramdenjer
gamoiyeneba angariSsworebisTvis TiToeuli
fuladi erTeuli. gamoiTvleba formuliT:
V P YM= , sadac, V aris fulis mimoqcevis
siCqare; M _ fulis moculoba (M2 an M3); Y _ realuri mSp; P _ mSp-s deflatori.
fulis multiplikatorifulis multiplikatorifulis multiplikatorifulis multiplikatori
(Money multiplier)
sabanko sistemas, sadepozito angariSebze miRe-
buli Tanxebis gasesxebiT, axali depozitebis
Seqmnis (anu fulis gamravlebis) unari gaaCnia.
fulis multiplikatori aris am gamravlebis
koeficienti. sem-Si fulis multiplikatori
gamoiTvleba M2-is an M3-is sarezervo fulTan
SefardebiT. arsebobs misi gamoTvlis sxva gzebic.
(ix. sarezervo fuli; rezervebi; savaldebulo
rezervebi)
ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 104
SinameurneobaSinameurneobaSinameurneobaSinameurneoba
(Household) erT saerTo sacxovrebel farTobze da erTi
saojaxo biujetiT mcxovreb adamianTa
erToblioba.
SeRavaTiani periodiSeRavaTiani periodiSeRavaTiani periodiSeRavaTiani periodi
(Grace period)
kreditis dabrunebis periodi, romlis
ganmavlobaSi mxolod saprocento ganakveTis
gadaxda xdeba.
Crdilovani ekonomikaCrdilovani ekonomikaCrdilovani ekonomikaCrdilovani ekonomika
(Black, grey, underground, shadow economy)
faruli ekonomikuri garigebebis erToblioba,
romlis arsebobis safuZveli _ gadasaxadebisagan
Tavis aridebis an aralegaluri qmedebis damalvis
survilia.
ccccentraluri bankientraluri bankientraluri bankientraluri banki
(Central bank)
qveynis mTavari banki, romelic moqmedebs rogorc
mTavrobisa da sxva bankebis banki da pasuxismgebe-
lia qveyanaSi fuladi politikis ganxorciele-
baze. saqarTveloSi _ saqarTvelos erovnuli
banki (seb).
wminda adgilobrivi aqtivwminda adgilobrivi aqtivwminda adgilobrivi aqtivwminda adgilobrivi aqtivebi _ ebi _ ebi _ ebi _
waawaawaawaa
(Net domestic assets - NDA)
rogorc wesi, jami ama Tu im sakredito
dawesebulebis adgilobrivi sakuTrebisa da
ekonomikis adgilobrivi subieqtebis mimarT
moTxovnebisa da valdebulebebis sxvaobisa. sem-
Si, rogorc wesi saubaria saqarTvelos erovnuli
bankis waa-ze (ix. aqtivebi, wminda ucxouri
aqtivebi)
wminda ucxouri aqtivebi _ wminda ucxouri aqtivebi _ wminda ucxouri aqtivebi _ wminda ucxouri aqtivebi _ wuawuawuawua
(Net foreign assets - NFA)
rogorc wesi, jami ama Tu im sakredito
dawesebulebis ucxoeTSi mdebare sakuTrebisa da
sazRvargareT ganlagebuli ekonomikuri
subieqtebis mimarT moTxovnebis da
valdebulebebis sxvaobisa.
jinis koeficientijinis koeficientijinis koeficientijinis koeficienti
(Gini coefficient)
ix. lorencis mrudi.
hiperinflaciahiperinflaciahiperinflaciahiperinflacia
(Hyperinflation) Zalian maRali inflacia. xSirad ganisazrvreba
rogorc inflacia romlis Tviuri done, drois
xangrZlivi monakveTis (eqvsi Tve da meti)
ganmavlobaSi, 50 procents aRemateba.
abreviaturebiabreviaturebiabreviaturebiabreviaturebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 105
agsfagsfagsfagsf agraruli ganviTarebis saerTaSoriso banki
gaerogaerogaerogaero gaerTianebuli erebis organizacia
vsskvsskvsskvssk vaWrobis saerTaSoriso standartuli klasifikacia
dsTdsTdsTdsT damoukidebel saxelmwifoTa Tanamegobroba
dRgdRgdRgdRg damatebuli Rirebulebis gadasaxadi
epkcepkcepkcepkc ekonomikuri politikisa da kvlevis centri
ergbergbergbergb evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki
TbsbTbsbTbsbTbsb Tbilisis bankTaSorisi savaluto birJa
kvt•sTkvt•sTkvt•sTkvt•sT kilovatsaaTi (mgvt•sT – megavatsaaTi, gvt•sT – gigavatsaaTi)
mepmepmepmep mTliani erovnuli produqti
mSpmSpmSpmSp mTliani Sida produqti
mfimfimfimfi mwarmoebelTa fasebis indeqsi
sgsufsgsufsgsufsgsuf saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondi
sdsdsdsd saxelmwifo sagadasaxado departamenti
sebsebsebseb saqarTvelos erovnuli banki
semsemsemsem saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi
seTfseTfseTfseTf iaponiis sazRvargareTTan ekonomikuri TanamSromlobis fondi
svsvsvsv saxazino valdebuleba (Tamasuqi)
ssdssdssdssd statistikis saxelmwifo departamenti
ssissississi saxelmwifo sagadasaxado inspeqcia
sssfsssfsssfsssf saqarTvelos socialuri sainvesticio fondi
ssfssfssfssf saerTaSoriso savaluto fondi
sfsfsfsf sarezervo fuli
sfisfisfisfi samomxmareblo fasebis indeqsi
sqmssqmssqmssqms saxelmwifo qonebis marTvis saministro
SsoSsoSsoSso Sromis saerTaSoriso organizacia
waawaawaawaa wminda adgilobrivi aqtivebi
wmpwmpwmpwmp wminda materialuri produqti
wsrwsrwsrwsr wminda saerTaSoriso rezervebi
wuawuawuawua wminda ucxouri aqtivebi
hahahaha heqtari
ACDI soflis meurneobis ganviTarebis saerTaSoriso TanamSromlobis
organizacia
ESAF struqturul gardaqmnaTa gafarToebuli dafinansebis meqanizmi
GATT generaluri SeTanxmeba vaWrobasa da tarifebze
IFAD soflis meurneobis ganviTarebis saerTaSoriso fondi
abreviaturebiabreviaturebiabreviaturebiabreviaturebi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 106
ISIC saerTaSoriso standartuli dargobrivi klasifikacia
OECD ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizacia
OPEC navTobis eqsportiori qveynebis organizacia
SAC msofli bankis struqturul gardaqmnaTa krediti
TRACECA satransporto koridori evropa-kavkasia-azia
UNOMIG gaeros damkvirvebelTa misia saqarTveloSi
USAID amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagento
WTO msoflio savaWro organizacia
statistikuri danarTi statistikuri danarTi statistikuri danarTi statistikuri danarTi
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ebi ebi ebi –––– 1999, #2 1999, #2 1999, #2 1999, #2 107
cxrili A2.1: sagadamxdelo balansi 1998 cxrili A3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998 cxrili A3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998 cxrili A4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi cxrili A4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi cxrili A4.3: monetaruli mimoxilva cxrili A4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili A4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili A4.4.3: 60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili A4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili A4.5: laris (GEL) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi cxrili A4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi cxrili A6.1: importi saqarTveloSi, 1996-1998 cxrili A6.2: eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998 cxrili A7.1: saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT, cxrili A7.2: mcire privatizacia regionebis mixedviT cxrili A7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998) cxrili A7.4: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT cxrili A7.5: eleqtroenergiis miwodeba cxrili A8.1a: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv. cxrili A8.1b: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv. cxrili A8.2a: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba cxrili A8.2b: Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva cxrili A8.2c: Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis cxrili A8.2d: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki cxrili A8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier
pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda
cxrili cxrili cxrili cxrili A 3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998 3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998 3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998 3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998
(aTasi lari)
administracia 62822
Tavdacva 56476
kanoniereba da wesrigi 65027
ganaTleba 30414
jandacva 27288
socuzrunvelyofa 83060
sabinao da komunaluri momsaxureba 7323
kultura sporti da religia 33007
saTbob-energetikuli kompleqsi 3218
soflis meurneoba, ,etyeveoba,meTevzeoba nadiroba 22721
mSenebloba da samTo mompovebeli mrewveloba 2003
transporti da komunikaciebi 14425
sxva ekonomikuri aqtuvobebi 12114
sxva xarjebi 206006
sul Centraluri biujetis xarjebi 625907
specialuri saxelmwifo fondebi 191225
socuzrunvelyofis fondi 142905
dasaqmebis fondi 3216
sagzao fondi 45104
sul saxelmwifo biujetis xarjebi 817133
sul saxelmwifo biujetis Semosavlebi 608758
grantebi 67548
deficiti -140826
deficitis dafinanseba 140826
adgilobrivi wyarioebidan 110912
ucxouri wyaroebidan 29914
wyaro: finansTa saministro
cxrili cxrili cxrili cxrili A 3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998 3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998 3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998 3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998
(aTaasi lari)
sul Semosavlebi da grantebisul Semosavlebi da grantebisul Semosavlebi da grantebisul Semosavlebi da grantebi 676306676306676306676306
sul Semosavlebi sul Semosavlebi sul Semosavlebi sul Semosavlebi 608758608758608758608758
sagadasaxado Semosavlebisagadasaxado Semosavlebisagadasaxado Semosavlebisagadasaxado Semosavlebi 330980330980330980330980
saSemosavlo gadasaxadi 39189
mogebis gadasaxadi 20433
damatebuli Rirebulebis gadasaxadi 184983
adgilobriv produqciaze 104875
Semotanil saqonelze 80108
sabaJo gadasaxadi 58135
aqcizi 28240
adgilobriv produqciaze 3334
Semotanil saqonelze 24906
arasagadasaxado Semosavlebiarasagadasaxado Semosavlebiarasagadasaxado Semosavlebiarasagadasaxado Semosavlebi 70618706187061870618
erovnuli bankis mogeba 38887
kapitaluri Semosavlebikapitaluri Semosavlebikapitaluri Semosavlebikapitaluri Semosavlebi 47031470314703147031
specialuri saxelmwifo fondebispecialuri saxelmwifo fondebispecialuri saxelmwifo fondebispecialuri saxelmwifo fondebi 160129160129160129160129
socuzrunvelyofis fondi 117051
dasaqmebis fondi 3217
sagzao fondi 39861
grantebigrantebigrantebigrantebi 67548675486754867548
wyaro: finansTa saministro
cxrili A2.1: sagadamxdelo balansi 1998
(aTasi aSS dolari)
1998 I kv. II kv. III kv. IV kv.mimdinare angariSis balansi -547380 -130705 -125460 -145099 -146115
saqoneli -863945 -211594 -210397 -235445 -206510
krediti 299748 62504 86946 77156 73143
debeti -1163693 -274098 -297343 -312601 -279652
arafaqtoruli momsaxureba -35036 -8271 2471 -9425 -19811
krediti 238088 57178 64619 61109 55238
debeti -273124 -65348 -62148 -70534 -75094
faqtoruli momsaxureba 140820 35219 33769 37334 34498
krediti 193256 53100 45100 49000 45156
debeti 52436 -17881 -11331 -12566 -10658
mimdinare transfertebi 210781 53940 48697 62437 45708
krediti 220061 56500 50857 64837 47868
debeti -9280 -2560 -2160 -2400 -2160
kapitalis da finansuri angariSi 394079 59462 98446 97957 138251
kapitalis angariSi -6051 -1690 -1350 -1788 -1223
finansuri angariSi 400130 61116 99796 99745 139474
pirdapiri investiciebi 265332 19147 97831 44973 103381
portfilios investiciebi -317 -106 -106 -106 0
sxva investiciebi 121614 8702 10088 68992 33831
sarezervo aqtivebi 13502 33373 -8018 -14114 2262
wminda Secdomebi da gamotovebebi 153300 71279 27015 47142 7864
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti
cxrili cxrili cxrili cxrili A4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi
(aTasi lari)
1998199819981998 1999199919991999
ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar aprapraprapr maimaimaimai ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar
wminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebi -126 008-126 008-126 008-126 008 -139 651-139 651-139 651-139 651 -150 269-150 269-150 269-150 269 -152 008-152 008-152 008-152 008 -164 947-164 947-164 947-164 947 -177 341-177 341-177 341-177 341 -210 076-210 076-210 076-210 076 -203 496-203 496-203 496-203 496 -266 556-266 556-266 556-266 556 -300 443-300 443-300 443-300 443 -349 414-349 414-349 414-349 414 -332 739-332 739-332 739-332 739 -384 345-384 345-384 345-384 345 -427 709-427 709-427 709-427 709 -416 685-416 685-416 685-416 685
ucxouri valuta 212 340 198 455 187 118 186 850 174 284 160 456 129 462 184 870 139 475 127 205 108 267 213 197 242 765 255 498 219 264
ssf-is resursebis gamoyeneba -338 432 -338 191 -337 576 -339 047 -339 420 -337 982 -339 723 -388 551 -406 218 -427 835 -457 868 -546 335 -627 509 -683 470 -636 401
sxva wminda ucxouri aqtivebi (1 )(1 )(1 )(1 ) 84 84 189 189 189 185 185 185 187 187 187 399 399 263 452
wminda aqtivebi erovnul valutaSiwminda aqtivebi erovnul valutaSiwminda aqtivebi erovnul valutaSiwminda aqtivebi erovnul valutaSi 385 902385 902385 902385 902 394 458394 458394 458394 458 410 059410 059410 059410 059 422 977422 977422 977422 977 431 570431 570431 570431 570 449 370449 370449 370449 370 488 191488 191488 191488 191 485 307485 307485 307485 307 512 257512 257512 257512 257 533 315533 315533 315533 315 557 385557 385557 385557 385 592 458592 458592 458592 458 657 682657 682657 682657 682 694 991694 991694 991694 991 679 390679 390679 390679 390
wminda moTxovnebi mTavrobisadmi 408 765 418 902 429 045 443 011 452 966 478 258 522 140 521 004 537 565 539 802 543 273 507 884 524 200 529 231 621 724
wminda moTxovnebi bankebisadmi 2 515 2 472 2 397 2 745 2 713 2 154 1 062 1 722 -1 024 3 576 1 793 6 556 6 093 4 072 3 602
sxva wminda moTxovnebi -25 379 -26 916 -21 383 -22 779 -24 108 -31 041 -35 012 -37 418 -24 284 -10 063 12 320 78 018 127 389 161 688 54 064
sarezervo fulisarezervo fulisarezervo fulisarezervo fuli 259 894259 894259 894259 894 254 807254 807254 807254 807 259 791259 791259 791259 791 270 969270 969270 969270 969 266 623266 623266 623266 623 272 030272 030272 030272 030 278 115278 115278 115278 115 281 812281 812281 812281 812 245 701245 701245 701245 701 232 872232 872232 872232 872 207 971207 971207 971207 971 259 719259 719259 719259 719 273 338273 338273 338273 338 267 282267 282267 282267 282 262 705262 705262 705262 705
banknotebi da monetebi mimoqcevaSi 231 311 227 331 228 985 237 560 238 970 236 768 246 912 250 236 211 840 195 465 179 577 221 975 238 385 231 128 221 717
bankebis depozitebi 28 584 27 476 30 805 33 409 27 653 35 261 31 203 31 576 33 861 37 407 28 394 37 744 34 954 36 154 40 988
savaldebulo rezervebi 14 946 16 985 17 436 17 093 16 846 17 873 18 343 18 309 24 287 22 617 22 021 18 050 22 860 27 517 28 769
naSTi sakorespondento angariSebze 13 638 10 491 13 369 16 316 10 807 17 389 12 860 13 267 9 574 14 790 6 373 19 694 12 094 8 636 12 219
wyaro: saqarTvelos erovnuli banki.
SeniSvna: (1) cxrilebSi A 4.1-A 4.3 1999 wlis ianvridan: 1aSS dolari = 2 lari
(2) moicavs oqros da wua-s rusul rublebSi
cxrilicxrilicxrilicxrili A4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi 4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi 4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi 4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi
(aTasi lari)
1998199819981998 1999199919991999
ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar aprapraprapr maimaimaimai ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar
wminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebi 26 57326 57326 57326 573 16 68016 68016 68016 680 23 22623 22623 22623 226 13 54513 54513 54513 545 22 07822 07822 07822 078 24 62624 62624 62624 626 21 39221 39221 39221 392 19 40619 40619 40619 406 11 43111 43111 43111 431 15 93515 93515 93515 935 12 24512 24512 24512 245 13 74813 74813 74813 748 8 5148 5148 5148 514 8 4948 4948 4948 494 1 2571 2571 2571 257
ucxouri valuta 48 265 41 139 46 434 43 147 54 130 57 952 56 125 54 296 49 025 53 997 63 294 82 799 91 120 93 723 87 449
valdebulebebi ucxour valutaSi -23 020 -25 758 -24 562 -31 301 -33 745 -35 374 -36 544 -36 572 -39 281 -39 260 -52 082 -69 669 -83 370 -85 544 -86 502
sxva wminda ucxouri aqtivebi (1 )1 )1 )1 ) 1 329 1 299 1 354 1 699 1 693 2 048 1 811 1 681 1 687 1 198 1 033 618 764 315 311
wminda adgilobrivi aqtivebiwminda adgilobrivi aqtivebiwminda adgilobrivi aqtivebiwminda adgilobrivi aqtivebi 118 897118 897118 897118 897 133 162133 162133 162133 162 124 971124 971124 971124 971 140 072140 072140 072140 072 138 589138 589138 589138 589 141 757141 757141 757141 757 139 847139 847139 847139 847 150 362150 362150 362150 362 140 176140 176140 176140 176 125 990125 990125 990125 990 120 917120 917120 917120 917 142 601142 601142 601142 601 172 294172 294172 294172 294 195 824195 824195 824195 824 195 338195 338195 338195 338
adgilobrivi krediti adgilobrivi krediti adgilobrivi krediti adgilobrivi krediti 183 732183 732183 732183 732 192 502192 502192 502192 502 188 945188 945188 945188 945 189 676189 676189 676189 676 192 534192 534192 534192 534 199 470199 470199 470199 470 202 192202 192202 192202 192 218 794218 794218 794218 794 215 849215 849215 849215 849 205 283205 283205 283205 283 215 653215 653215 653215 653 224 209224 209224 209224 209 262 820262 820262 820262 820 289 960289 960289 960289 960 278 332278 332278 332278 332
moTxovnebi centraluri da adgilobrivi mTavrobisadmi -5 750 -8 055 -7 191 -5 552 -7 295 -2 087 -3 701 5 116 -595 -8 686 -9 802 -13 950 -10 416 -10 625 -13 563
moTxovnebi ekonomikis danarCeni seqtorebisadmi 189 481 200 557 196 135 195 228 199 829 201 557 205 893 213 677 216 443 213 968 225 455 238 159 273 236 300 585 291 894
moTxovnebi sawarmoebisadmi (erovnul valutaSi) 71 907 73 619 67 457 66 581 65 354 64 641 64 764 73 645 68 817 66 641 55 379 57 652 60 038 60 068 59 520
moTxovnebi fizikuri pirebisadmi (erovnul valutaSi) 24 709 24 715 25 051 24 482 25 385 27 719 27 241 26 793 27 214 31 059 29 002 26 066 23 584 25 232 28 196
sxva moTxovnebi 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 0 0 0 0
sesxebi ucxour valutaSi 92 861 102 219 103 624 104 161 109 086 109 194 113 885 113 236 120 408 116 264 141 070 154 441 189 613 215 284 204 178
sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi -64 834-64 834-64 834-64 834 -59 340-59 340-59 340-59 340 -63 973-63 973-63 973-63 973 -49 604-49 604-49 604-49 604 -53 945-53 945-53 945-53 945 -57 713-57 713-57 713-57 713 -62 346-62 346-62 346-62 346 -68 431-68 431-68 431-68 431 -75 673-75 673-75 673-75 673 -79 292-79 292-79 292-79 292 -94 736-94 736-94 736-94 736 -81 608-81 608-81 608-81 608 -90 526-90 526-90 526-90 526 -94 136-94 136-94 136-94 136 -82 994-82 994-82 994-82 994
sadepozito valdebulebebisadepozito valdebulebebisadepozito valdebulebebisadepozito valdebulebebi 145 471145 471145 471145 471 149 842149 842149 842149 842 148 197148 197148 197148 197 153 616153 616153 616153 616 160 667160 667160 667160 667 166 382166 382166 382166 382 161 238161 238161 238161 238 169 768169 768169 768169 768 151 607151 607151 607151 607 141 925141 925141 925141 925 133 162133 162133 162133 162 156 350156 350156 350156 350 180 808180 808180 808180 808 204 319204 319204 319204 319 196 595196 595196 595196 595
depozitebi erovnul valutaSi 59 609 61 219 57 798 58 513 58 539 60 762 57 342 63 756 53 261 45 113 41 500 48 943 48 444 47 534 47 184
maT Soris: sawarmoebis mimdinare angariSebi 41 511 43 875 40 903 41 599 42 262 44 000 41 058 48 304 38 817 31 940 27 100 36 517 36 342 34 164 34 296
depozitebi ucxour valutaSi 85 861 88 623 90 399 95 104 102 128 105 621 103 896 106 012 98 346 96 813 91 662 107 407 132 364 156 785 149 411
wyaro: saqarTvelos erovnuli banki.
SeniSvna: (1) moicavs oqros da wua-s rusul rublebSi
cxrili cxrili cxrili cxrili A4.3: monetaruli mimoxilva 4.3: monetaruli mimoxilva 4.3: monetaruli mimoxilva 4.3: monetaruli mimoxilva (aTasi lari)
1998199819981998 1999199919991999
ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar aprapraprapr maimaimaimai ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar
wminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebi -99 434-99 434-99 434-99 434 -122 972-122 972-122 972-122 972 -127 043-127 043-127 043-127 043 -138 463-138 463-138 463-138 463 -142 869-142 869-142 869-142 869 -152 715-152 715-152 715-152 715 -188 684-188 684-188 684-188 684 -184 090-184 090-184 090-184 090 -255 125-255 125-255 125-255 125 -284 508-284 508-284 508-284 508 -337 169-337 169-337 169-337 169 -318 991-318 991-318 991-318 991 -375 830-375 830-375 830-375 830 -419 215-419 215-419 215-419 215 -415 428-415 428-415 428-415 428
ucxouri valuta 260 606 239 594 233 552 229 997 228 415 218 408 185 587 239 166 188 500 181 202 171 561 295 995 333 886 349 221 306 712
valdebulebebi ucxour valutaSi -361 453 -363 949 -362 138 -370 348 -373 165 -373 356 -376 267 -425 123 -445 499 -467 095 -509 950 -616 004 -711 436 -769 708 -723 596
sxva wminda ucxouri aqtivebi (1 )(1 )(1 )(1 ) 1 413 1 383 1 543 1 888 1 881 2 233 1 996 1 867 1 874 1 384 1 220 1 017 1 721 1 272 1 456
wminda Sida aqtivebiwminda Sida aqtivebiwminda Sida aqtivebiwminda Sida aqtivebi 459 603459 603459 603459 603 483 702483 702483 702483 702 487 143487 143487 143487 143 512 014512 014512 014512 014 525 169525 169525 169525 169 540 046540 046540 046540 046 583 705583 705583 705583 705 584 340584 340584 340584 340 605 641605 641605 641605 641 610 105610 105610 105610 105 639 166639 166639 166639 166 687 534687 534687 534687 534 783 521783 521783 521783 521 844 187844 187844 187844 187 818 927818 927818 927818 927
Sida krediti Sida krediti Sida krediti Sida krediti 592 497592 497592 497592 497 611 404611 404611 404611 404 617 990617 990617 990617 990 632 687632 687632 687632 687 645 499645 499645 499645 499 677 728677 728677 728677 728 724 332724 332724 332724 332 739 797739 797739 797739 797 753 414753 414753 414753 414 745 085745 085745 085745 085 758 925758 925758 925758 925 732 093732 093732 093732 093 787 019787 019787 019787 019 819 190819 190819 190819 190 900 055900 055900 055900 055
wminda moTxovnebi saxelmwifo seqtorisadmi 403 016 410 847 421 855 437 459 445 671 476 170 518 439 526 120 536 971 531 117 533 470 493 934 513 784 518 605 608 161
wminda moTxovnebi centraluri mTavrobisadmi 410 660 420 948 431 571 445 550 455 993 484 100 526 852 535 024 545 256 539 835 542 804 518 122 523 028 527 427 615 824
wminda moTxovnebi adgilobrivi mTavrobisadmi -4 010 -5 374 -4 788 -2 847 -4 612 -3 147 -2 544 -3 768 -3 166 -2 779 -1 739 -3 569 -5 320 -5 145 -4 466
wminda moTxovnebi sapensio fondisadmi -1 294 -865 -946 -1 108 -748 -983 -1 567 -956 -891 -1 006 -1 840 -5 154 -863 -1 098 -743
wminda moTxovnebi sxva arasabiujeto fondebisadmi -2 340 -3 862 -3 982 -4 136 -4 963 -3 800 -4 302 -4 181 -4 228 -4 933 -5 755 -15 466 -3 062 -2 578 -2 462
wminda moTxovnebi ekonomikis danarCeni seqtorebisadmi 189 481 200 557 196 135 195 228 199 829 201 557 205 893 213 677 216 443 213 968 225 455 238 159 273 236 300 585 291 894
sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi -132 894-132 894-132 894-132 894 -127 702-127 702-127 702-127 702 -130 847-130 847-130 847-130 847 -120 673-120 673-120 673-120 673 -120 330-120 330-120 330-120 330 -137 682-137 682-137 682-137 682 -140 627-140 627-140 627-140 627 -155 458-155 458-155 458-155 458 -147 773-147 773-147 773-147 773 -134 980-134 980-134 980-134 980 -119 759-119 759-119 759-119 759 -44 558-44 558-44 558-44 558 -3 498-3 498-3 498-3 498 24 99724 99724 99724 997 -81 128-81 128-81 128-81 128
farTo fuli (farTo fuli (farTo fuli (farTo fuli ( M3)))) 360 168360 168360 168360 168 360 730360 730360 730360 730 360 100360 100360 100360 100 373 550373 550373 550373 550 382 300382 300382 300382 300 387 331387 331387 331387 331 395 021395 021395 021395 021 400 250400 250400 250400 250 350 516350 516350 516350 516 325 596325 596325 596325 596 301 997301 997301 997301 997 368 544368 544368 544368 544 407 691407 691407 691407 691 424 972424 972424 972424 972 403 500403 500403 500403 500
farTo fuli ucx. valutaSi depozitebis gamoklebiT (M2) 274 307 272 108 269 700 278 447 280 172 281 710 291 125 294 238 252 170 228 784 210 335 261 137 275 327 268 188 254 089
banknotebi da monetebi mimoqcevaSi 231 311 227 331 228 985 237 560 238 970 236 768 246 912 250 236 211 840 195 465 179 577 221 975 238 385 231 128 221 717
banknotebi da monetebi bankebis gareT (M0 ) 214 698 210 889 211 903 219 934 221 633 220 948 233 783 230 482 198 909 183 671 168 835 212 194 226 883 220 654 206 905
komerciul bankebSi arsebuli naRdi fuli 16 613 16 442 17 082 17 626 17 337 15 820 13 129 19 754 12 931 11 794 10 742 9 781 11 501 10 474 14 813
sadepozito valdebulebebi (erovnul valutaSi) 59 609 61 219 57 798 58 513 58 539 60 762 57 342 63 756 53 261 45 113 41 500 48 943 48 444 47 534 47 184
depozitebi ucxour valutaSi 85 861 88 623 90 399 95 104 102 128 105 621 103 896 106 012 98 346 96 813 91 662 107 407 132 364 156 785 149 411
wyaro: saqarTvelos erovnuli banki.
SeniSvna: (1) moicavs oqros da wua-s rusul rublebSi
cxrili cxrili cxrili cxrili A4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili cxrili cxrili cxrili A4.4.3:60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.3:60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.3:60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.3:60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi
(lari) (lari)auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis
nomeri nomeri nomeri nomeri
Catarebis Catarebis Catarebis Catarebis
TariRiTariRiTariRiTariRi
auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis
moculobamoculobamoculobamoculoba
wliuri wliuri wliuri wliuri
saprocento saprocento saprocento saprocento
ganakveTiganakveTiganakveTiganakveTi
seb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileoba bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi
vaWrobavaWrobavaWrobavaWroba
auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis
nomeri nomeri nomeri nomeri
Catarebis Catarebis Catarebis Catarebis
TariRiTariRiTariRiTariRi
auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis
moculobamoculobamoculobamoculoba
wliuri wliuri wliuri wliuri
saprocento saprocento saprocento saprocento
ganakveTiganakveTiganakveTiganakveTi
seb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileoba bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi
vaWrobavaWrobavaWrobavaWroba
gacemuli gacemuli gacemuli gacemuli
sesxebisesxebisesxebisesxebi
aRebuli aRebuli aRebuli aRebuli
sesxebisesxebisesxebisesxebi
gacemuli gacemuli gacemuli gacemuli
sesxebisesxebisesxebisesxebi
aRebuli aRebuli aRebuli aRebuli
sesxebisesxebisesxebisesxebi
147 1-09-98 620 000 22 0 0 620 000 6 16-04-98 800 000 31 0 0 800 000
148 8-09-98 150 000 38 0 150 000 0 7 23-04-98 200 000 31 0 0 200 000
149 22-09-98 300 000 48 0 300 000 0 8 30-04-98 170 000 29 0 0 170 000
150 29-09-98 320 000 48 0 320 000 0 9 18-06-98 900 000 33 0 0 900 000
151 6-10-98 100 000 36 0 100 000 0 10 25-06-98 800 000 23 0 0 800 000
152 20-10-98 350 000 60 0 350 000 0 11 02-07-98 190 000 26 0 0 190 000
153 27-10-98 50 000 28 0 50 000 0 12 09-07-98 185 000 25 0 0 185 000
154 3-11-98 300 000 67 0 0 300 000 13 13-08-98 10 000 34 0 0 10 000
155 10-11-98 2 550 000 72 0 2 550 000 0 14 27-08-98 900 000 37 0 900 000 0
156 17-11-98 150 000 86 0 150 000 0 15 3-09-98 295 000 31 0 0 295 000
157 24-11-98 110 000 67 0 110 000 0
158 12-01-99 400 000 40 0 400 000 0 cxrili cxrili cxrili cxrili A4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi
159 26-01-99 560 000 40 0 560 000 0 (lari)
160 2-02-99 50 000 37 0 0 50 000
auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis
nomeri nomeri nomeri nomeri
Catarebis Catarebis Catarebis Catarebis
TariRiTariRiTariRiTariRi
auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis
moculobamoculobamoculobamoculoba
wliuri wliuri wliuri wliuri
saprocento saprocento saprocento saprocento
ganakveTiganakveTiganakveTiganakveTi
seb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileoba bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi
vaWrobavaWrobavaWrobavaWroba
161 09-02-99 540 000 34 0 490 000 50 000
gacemuli gacemuli gacemuli gacemuli
sesxebisesxebisesxebisesxebi
aRebuli aRebuli aRebuli aRebuli
sesxebisesxebisesxebisesxebi
162 16-02-99 520 000 32 0 516 000 4 000 53 22-01-98 45 400 44 0 0 45 400
163 23-02-99 1 360 000 32 0 1 360 000 0 54 29-01-98 634 000 34 0 0 634 000
164 2-03-99 60 000 32 0 60 000 0 55 05-02-98 100 000 45 0 0 100 000
165 9-03-99 150 000 34 0 0 150 000 56 12-02-98 302 000 48 0 0 302 000
166 16-03-99 300 000 32 0 300 000 0 57 26-02-98 60 500 44 0 0 60 500
167 23-03-99 300 000 32 0 300 000 0 58 05-03-98 70 000 48 0 0 70 000
168 06-04-99 300 000 32 0 300 000 0 59 23-04-98 9 500 35 0 0 9 500
60 30-04-98 456 350 29 0 0 456 350
61 21-05-98 55 000 28 0 0 55 000
cxrili cxrili cxrili cxrili A4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi 62 28-05-98 337 000 24 0 0 337 000
(lari) 63 04-06-98 19 800 30 0 0 19 800
auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis
nomeri nomeri nomeri nomeri
Catarebis Catarebis Catarebis Catarebis
TariRiTariRiTariRiTariRi
auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis
moculobamoculobamoculobamoculoba
wliuri wliuri wliuri wliuri
saprocento saprocento saprocento saprocento
ganakveTiganakveTiganakveTiganakveTi
seb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileoba bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi
vaWrobavaWrobavaWrobavaWroba
64 18-06-98
120 000 38 0 0
120 000
gacemuli gacemuli gacemuli gacemuli
sesxebisesxebisesxebisesxebi
aRebuli aRebuli aRebuli aRebuli
sesxebisesxebisesxebisesxebi 65 09-07-9835 000 26 0 0
35 000
106 3-09-98 560 000 28 0 0 560 000 66 16-07-98 9 500 32 0 0 9 500
107 10-09-98 2 000 000 36 0 2 000 000 0 67 30-07-98 66 000 31 0 0 66 000
108 17-09-98 1 000 000 55 0 1 000 000 0 68 13-08-98 63 000 39 0 0 63 000
109 24-09-98 250 000 64 0 250 000 0 69 27-08-98 122 000 40 0 0 122 000
110 1-10-98 350 000 61 0 350 000 0
111 8-10-98 25 000 46 0 25 000 0
112 15-10-98 50 000 43 0 50 000 0
113 22-10-98 50 000 56 0 50 000 0
114 29-10-98 97 000 72 0 0 97 000 wyaro: saqarTvelos erovnuli banki
115 5-11-98 3 000 000 85 0 3 000 000 0
116 4-02-99 300 000 40 0 300 000 0
117 08-04-99 300 000 40 0 300 000 300 000
cxrili cxrili cxrili cxrili A4.5: laris (4.5: laris (4.5: laris (4.5: laris (GEL) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi ) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi ) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi ) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi
nominaluri gacvliTi kursi ( 1 )nominaluri gacvliTi kursi ( 1 )nominaluri gacvliTi kursi ( 1 )nominaluri gacvliTi kursi ( 1 ) samomxmareblo fasebis indeqsi samomxmareblo fasebis indeqsi samomxmareblo fasebis indeqsi samomxmareblo fasebis indeqsi gacvliTi kursis indeqsebigacvliTi kursis indeqsebigacvliTi kursis indeqsebigacvliTi kursis indeqsebi 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100
lari/aSS dol.lari/aSS dol.lari/aSS dol.lari/aSS dol. rubli/larirubli/larirubli/larirubli/lari saqarTvelosaqarTvelosaqarTvelosaqarTvelo aSSaSSaSSaSS ruseTiruseTiruseTiruseTi lari/aSS dolarilari/aSS dolarilari/aSS dolarilari/aSS dolari lari/rublilari/rublilari/rublilari/rubli
TbsbTbsbTbsbTbsb sabazrosabazrosabazrosabazro TbsbTbsbTbsbTbsb sabazrosabazrosabazrosabazro nominalurinominalurinominalurinominaluri realurirealurirealurirealuri nominalurinominalurinominalurinominaluri realurirealurirealurirealuri
1997199719971997 ianianianian 1,2870 1,2920 4 545 4 450 180,55 106,28 288,34 82,73 48,70 48,34 77,19
TebTebTebTeb 1,2900 1,2930 4 651 4 430 184,28 106,61 292,50 82,80 47,90 48,56 77,07
marmarmarmar 1,2940 1,2915 4 651 4 545 185,57 106,88 296,60 82,70 47,63 47,33 75,64
aprapraprapr 1,2980 1,2980 4 651 4 475 186,14 107,01 299,91 83,12 47,79 48,07 77,45
maimaimaimai 1,3000 1,3015 4 651 4 475 188,06 106,95 302,69 83,34 47,40 48,07 77,36
ivnivnivnivn 1,3000 1,2875 4 435 4 475 184,47 107,08 306,16 82,45 47,86 48,07 79,77
ivlivlivlivl 1,2900 1,2845 4 511 4 590 182,79 107,21 307,06 82,25 48,25 46,86 78,72
agvagvagvagv 1,2920 1,2850 4 511 4 675 182,95 107,41 306,96 82,29 48,31 46,01 77,20
seqseqseqseq 1,2980 1,2985 4 519 4 635 184,98 107,68 306,66 83,15 48,41 46,41 76,94
oqtoqtoqtoqt 1,3040 1,3010 4 531 4 675 186,47 107,95 308,66 83,31 48,23 46,01 76,16
novnovnovnov 1,3120 1,3140 4 515 4 625 190,77 107,88 314,66 84,14 47,58 46,51 76,71
dekdekdekdek 1,3000 1,3120 4 562 4 925 192,19 107,95 323,66 84,02 47,19 43,68 73,55
1998199819981998 ianianianian 1,3150 1,3265 4 568 4 775 195,19 107,88 325,16 84,94 46,95 45,05 75,04
TebTebTebTeb 1,3325 1,3330 4 539 4 655 196,23 108,15 334,09 85,36 47,04 46,21 78,67
marmarmarmar 1,3350 1,3355 4 564 4 625 196,27 108,35 322,59 85,52 47,21 46,51 76,44
aprapraprapr 1,3350 1,3350 4 593 4 615 197,17 108,51 322,99 85,49 47,05 46,61 76,35
maimaimaimai 1,3470 1,3515 4 585 4 613 195,47 108,66 323,49 86,54 48,11 46,63 77,17
ivnivnivnivn 1,3478 1,3465 4 621 4 715 193,57 108,82 323,59 86,22 48,47 45,62 76,26
ivlivlivlivl 1,3485 1,3445 4 655 4 745 191,17 108,98 323,79 86,10 49,08 45,33 76,78
agvagvagvagv 1,3510 1,3555 6 293 6 557 191,47 109,13 327,49 86,80 49,47 32,80 56,11
seqseqseqseq 1,3670 1,3645 11 765 11 111 191,57 109,29 365,89 87,38 49,85 32,80 62,65
oqtoqtoqtoqt 1,4080 1,4230 11 737 12 270 192,57 109,55 370,39 91,12 51,84 17,53 33,72
novnovnovnov 1,5350 1,5900 11 507 12 739 193,67 109,55 381,99 101,82 57,59 16,89 33,30
dekdekdekdek 1,6000 1,7450 11 614 13 387 205,77 109,49 390,49 111,74 59,46 16,07 30,49
1999199919991999 ianianianian 2,1200 2,1400 10 764 10 989 208,37 109,62 398,99 137,04 72,09 19,57 37,48
TebTebTebTeb 2,3500 2,3900 9 747 8 000 213,37 109,89 403,09 153,05 78,82 26,89 50,79marmarmarmar 2,2150 2,2250 11 161 10 929 215,27 110,22 405,89 142,48 72,95 19,68 37,11
wyaroebi : nominaluri kursebi: saqarTvelos erovnuli banki
samomxmareblo fasebis indeqsi: saqarTvelo - statistikis saxelmwifo departamenti;
aSS - aSS-s mTavroba, Sromis departamenti, Sromis statistikis biuro
ruseTi - "ruseTis ekonomikis mimarTulebebi"
SeniSvnebi: (1 ) yoveli Tvis bolo ricxvSi moqmedi kursi
cxrili cxrili cxrili cxrili A4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi
(1997 w. dekemberi = 100)
periodiperiodiperiodiperiodi
fasebis fasebis fasebis fasebis indeqsiindeqsiindeqsiindeqsi
inflaciis done (%)inflaciis done (%)inflaciis done (%)inflaciis done (%)
( I )( I )( I )( I ) ( II )( II )( II )( II )
wina wina wina wina periodTan periodTan periodTan periodTan SedarebiTSedarebiTSedarebiTSedarebiT
wina wlis wina wlis wina wlis wina wlis Sesabamis Sesabamis Sesabamis Sesabamis periodTan periodTan periodTan periodTan SedarebiTSedarebiTSedarebiTSedarebiT
wliuriwliuriwliuriwliuri
1997199719971997 7,3
1998199819981998 10,7
TviuriTviuriTviuriTviuri
1997199719971997 dekdekdekdek 100,00
1998199819981998 ianianianian 100,30 0,30 6,50
TebTebTebTeb 101,40 1,10 5,50
marmarmarmar 101,44 0,04 5,24
aprapraprapr 102,34 0,90 5,14
maimaimaimai 100,64 -1,70 5,34
ivnivnivnivn 98,74 -1,90 4,34
ivlivlivlivl 96,34 -2,40 1,84
agvagvagvagv 96,64 0,30 1,04
seqseqseqseq 96,74 0,10 0,34
oqtoqtoqtoqt 97,74 1,00 -0,96
noenoenoenoe 98,84 1,10 -0,56
dekdekdekdek 110,94 12,10 10,9
ianianianian 113,54 2,6 13,24
TebTebTebTeb 118,54 5,0 17,14
marmarmarmar 120,44 1,9 19,00
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti
cxrilicxrilicxrilicxrili A6.1:6.1:6.1:6.1: importi saqarTveloSi, 1996-1998importi saqarTveloSi, 1996-1998importi saqarTveloSi, 1996-1998importi saqarTveloSi, 1996-1998
(aTasi aSS dolari)
I n.1996I n.1996I n.1996I n.1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n.1997I n.1997I n.1997I n.1997 II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n.1998I n.1998I n.1998I n.1998 II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998
somxeTisomxeTisomxeTisomxeTi 13,543 2,177 8,239 13,146 3,317 3,322
azerbaijaniazerbaijaniazerbaijaniazerbaijani 46,711 24,470 42,253 69,443 44,148 46,569
ruseTiruseTiruseTiruseTi 85,336 29,007 68,041 54,276 61,233 149,953
TurqeTiTurqeTiTurqeTiTurqeTi 35,518 36,984 41,756 68,153 63,201 53,258
d.Savi zRvad.Savi zRvad.Savi zRvad.Savi zRva 56,043 54,056 41,780 70,755 55,245 33,454
ev.gaerT. 15ev.gaerT. 15ev.gaerT. 15ev.gaerT. 15 96,417 59,526 89,907 116,251 142,880 153,570
danarC. evr.danarC. evr.danarC. evr.danarC. evr. 13,432 10,342 12,035 16,452 32,708 37,803
Sua aziaSua aziaSua aziaSua azia 31,838 35,245 6,008 15,026 13,573 15,081
CaTvzCaTvzCaTvzCaTvz 28,832 14,720 44,938 41,218 35,226 39,800
sxv.sxv.sxv.sxv. 18,712 11,756 50,803 46,217 30,384 30,737
sulsulsulsul 426,382426,382426,382426,382 278,283278,283278,283278,283 405,760405,760405,760405,760 510,938510,938510,938510,938 481,915481,915481,915481,915 563,546563,546563,546563,546
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti
cxrilicxrilicxrilicxrili A6.2: 6.2: 6.2: 6.2: eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998
(aTas aSS dolarebSi)
I nax.1996I nax.1996I nax.1996I nax.1996 II nax.1996II nax.1996II nax.1996II nax.1996 I nax.1997I nax.1997I nax.1997I nax.1997 II nax.1997II nax.1997II nax.1997II nax.1997 I nax.1998I nax.1998I nax.1998I nax.1998 II nax.1998II nax.1998II nax.1998II nax.1998
somxeTisomxeTisomxeTisomxeTi 1,695 18,823 7,993 10,949 7,928 10,280
azerbaijaniazerbaijaniazerbaijaniazerbaijani 16,708 8,100 12,590 12,494 10,150 8,181
ruseTiruseTiruseTiruseTi 27,789 28,997 27,030 41,558 28,026 26,217
TurqeTiTurqeTiTurqeTiTurqeTi 18,082 7,804 18,735 17,042 10,475 13,672
Savi zRv. das.Savi zRv. das.Savi zRv. das.Savi zRv. das. 10,204 9,483 6,450 10,790 5,038 4,622
evr.gaerT. 15evr.gaerT. 15evr.gaerT. 15evr.gaerT. 15 8,728 8,151 11,761 6,874 13,217 22,693
danarC. EvropadanarC. EvropadanarC. EvropadanarC. Evropa 6,390 4,008 9,761 6,657 6,516 1,912
Sua aziaSua aziaSua aziaSua azia 10,552 11,166 7,352 11,272 4,657 3,731
CaTvzCaTvzCaTvzCaTvz 552 795 1,794 2,434 6,344 4,641
sxv.sxv.sxv.sxv. 477 435 1,819 6,967 1,694 ,915
sulsulsulsul 101,177101,177101,177101,177 97,76297,76297,76297,762 105,285105,285105,285105,285 127,037127,037127,037127,037 94,04594,04594,04594,045 96,86396,86396,86396,863
wyaro: statistikis departamenti
cxrili cxrili cxrili cxrili A7.17.17.17.1 : saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT, : saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT, : saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT, : saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT,
1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT(sawarmoTa ricxvi)
raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)raioni (qalaqi) damtkicebulia s/s damtkicebulia s/s damtkicebulia s/s damtkicebulia s/s gardasaqmnel gardasaqmnel gardasaqmnel gardasaqmnel
obieqtTa nusxaSiobieqtTa nusxaSiobieqtTa nusxaSiobieqtTa nusxaSi
dafuZnebulia da dafuZnebulia da dafuZnebulia da dafuZnebulia da registrirebulia s/s registrirebulia s/s registrirebulia s/s registrirebulia s/s
sul sul sul sul
afxazeTiafxazeTiafxazeTiafxazeTi 34343434 0000
aWaraaWaraaWaraaWara 86868686 33333333
TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi 392392392392 358358358358
guriaguriaguriaguria 55555555 52525252
lanCxuTi 12 11
ozurgeTi 34 33
Coxatauri 9 8
raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da qvemo svaneTiqvemo svaneTiqvemo svaneTiqvemo svaneTi 11111111 8888
ambrolauri 6 3
lentexi 1 2
oni 1 1
cageri 3 2
samegrelo da samegrelo da samegrelo da samegrelo da zemo svaneTizemo svaneTizemo svaneTizemo svaneTi 155155155155 153153153153
abaSa 9 8
zugdidi 44 44
martvili 12 12
mestia 1 0
senaki 21 21
Cxorowyu 14 14
walenjixa 18 19
xobi 11 11
foTi 25 24
imereTiimereTiimereTiimereTi 212212212212 209209209209
quTaisi 75 71
tyibuli 12 15
wyaltubo 18 13
WiaTura 15 14
baRdaTi 10 8
vani 9 11
zestafoni 23 24
Terjola 14 16
samtredia 17 16
saCxere 4 4
xaragauli 7 6
xoni 8 11
kaxeTikaxeTikaxeTikaxeTi 111111111111 100100100100
axmeta 10 10
gurjaani 22 20
dedofliswyaro 8 7
Telavi 26 23
lagodexi 10 10
sagarejo 13 13
siRnaRi 13 10
yvareli 9 7
mcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTi 39393939 41414141
axalgori 1 1
duSeTi 12 12
TianeTi 2 2
mcxeTa 23 23
yazbegi 1 3
samcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTi 47474747 38383838
adigeni 2 2
aspinZa 3 1
axalqalaqi 8 7
axalcixe 13 13
borjomi 20 14
ninowminda 1 1
qvemo qarTliqvemo qarTliqvemo qarTliqvemo qarTli 95959595 88888888
rusTavi 32 33
bolnisi 9 7
gardabani 18 17
dmanisi 6 2
TeTriwyaro 11 10
marneuli 17 17
walka 2 2
Sida qarTliSida qarTliSida qarTliSida qarTli 63636363 64646464
cxinvali 0 0
gori 30 30
kaspi 14 14
qareli 7 9
xaSuri 12 11
java 0 0
sulsulsulsul 1 3001 3001 3001 300 1 1441 1441 1441 144
wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministroSeniSvna: am cxrilis pirvel svetSi mocemulia saprivatizaciod damtkicebulisawarmoebi, xolo meoreSi - is sawarmoebi, romlebic faqtiurad iqnen Sefasebuli da Camoyalibebuli rogorc saaqcio sazogadoebebi. cxrili ar moicavs faqtiurad privatizebul sawarmoebs. meore svetSi mocemuli cifrebi SesaZloa aRemetebodes pirvel svetSi mocemul cifrebs, radganac zogierTi sawarmo korporatizaciis Sedegad gaiyo.
cxrili cxrili cxrili cxrili A7.7.7.7.2: mcire privatizacia regionebis mixedviT2: mcire privatizacia regionebis mixedviT2: mcire privatizacia regionebis mixedviT2: mcire privatizacia regionebis mixedviT
1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT(sawarmoTa ricxvi)
raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)damtkicebuli damtkicebuli damtkicebuli damtkicebuli
saprivatizaciodsaprivatizaciodsaprivatizaciodsaprivatizaciod
privatizebulia privatizebulia privatizebulia privatizebulia
sulsulsulsul
privatizebulia privatizebulia privatizebulia privatizebulia
1998w. 1998w. 1998w. 1998w.
s/s s/s s/s s/s
sawesdebo sawesdebo sawesdebo sawesdebo
kapitalSi kapitalSi kapitalSi kapitalSi
Semavali Semavali Semavali Semavali
obiqtebiobiqtebiobiqtebiobiqtebi
likvidirebuli likvidirebuli likvidirebuli likvidirebuli
sulsulsulsul
afxazeTiafxazeTiafxazeTiafxazeTi 2 - - - -
aWaraaWaraaWaraaWara 290 149 41 21 -
TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi 4 350 3 988 727 412 -
guriaguriaguriaguria 302 371 52 3 71
lanCxuTi 58 78 10 - 17
ozurgeTi 190 212 13 3 40
Coxatauri 54 81 29 - 14
raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da qvemo svaneTiqvemo svaneTiqvemo svaneTiqvemo svaneTi 153 218 8 2 50
ambrolauri 56 71 8 1 18
lentexi 29 38 - - 23
oni 41 52 - 1 9
cageri 27 57 - - -
samegrelo da samegrelo da samegrelo da samegrelo da zemo svaneTizemo svaneTizemo svaneTizemo svaneTi 1 044 1 364 66 158 275
abaSa 84 85 3 3 13
zugdidi 206 257 10 7 -
martvili 50 51 6 2 19
mestia 12 18 3 1 5
senaki 238 416 7 133 98
Cxorowyu 34 45 3 - 23
walenjixa 39 40 1 - 15
xobi 129 122 3 - 60
foTi 252 330 30 12 42
imereTiimereTiimereTiimereTi 2 228 2 578 165 183 561
quTaisi 588 717 37 71 211
tyibuli 134 155 14 1 28
wyaltubo 249 261 39 7 28
WiaTura 181 238 7 68 44
baRdaTi 61 98 3 - 36
vani 65 84 10 1 17
zestafoni 320 333 10 12 50
Terjola 129 137 8 - 20
samtredia 330 369 17 19 59
saCxere 72 55 6 - 19
xaragauli 47 53 1 3 14
xoni 52 78 13 1 35
kaxeTikaxeTikaxeTikaxeTi 1 017 1 101 140 71 181
axmeta 172 148 17 18 28
gurjaani 129 131 18 13 19
dedofliswyaro 71 95 2 34 2
Telavi 206 225 14 3 36
lagodexi 65 66 3 - 15
sagarejo 126 129 20 3 10
siRnaRi 129 196 53 - 34
yvareli 119 111 13 - 37
mcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTi 270 296 33 21 71
axalgori 15 13 - - 5
duSeTi 77 90 10 1 12
TianeTi 50 54 3 8 12
mcxeTa 112 129 15 12 42
yazbegi 16 10 5 - -
samcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTi 518 644 101 8 104
adigeni 48 56 17 - 6
aspinZa 29 34 6 - 8
axalqalaqi 50 46 1 1 10
axalcixe 235 307 49 7 56
borjomi 139 189 26 - 20
ninowminda 17 12 2 - 4
qvemo qarTliqvemo qarTliqvemo qarTliqvemo qarTli 972 1 104 190 20 154
rusTavi 347 386 16 4 60
bolnisi 58 67 11 6 -
gardabani 153 212 78 - 36
dmanisi 16 61 22 - 7
TeTriwyaro 90 110 11 4 17
marneuli 278 240 52 6 10
walka 30 28 - - 24
Sida qarTliSida qarTliSida qarTliSida qarTli 687 792 56 47 169
cxinvali - 5 - 5 -
gori 287 322 25 19 52
kaspi 98 95 7 - 21
qareli 131 152 21 - 64
xaSuri 171 218 3 23 32
java - - - - -
sqms 255 255 66 - -
sulsulsulsul 12 08812 08812 08812 088 12 86012 86012 86012 860 1 6451 6451 6451 645 946946946946 1 6361 6361 6361 636
wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministro
SeniSvna: imis gamo rom aqcionirebis procesSi zogierTi sawarmo gaiyo,
gayiduli sawarmoebis ricxvi SeiZleba aRematebodes gasayidaT damtkicebulTa ricxvs.
cxrili cxrili cxrili cxrili A7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998)7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998)7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998)7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998)
fuladi auqcionis fuladi auqcionis fuladi auqcionis fuladi auqcionis
nomerinomerinomerinomeri
gasayidi aqciebis gasayidi aqciebis gasayidi aqciebis gasayidi aqciebis
raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba
gayiduli aqciebis gayiduli aqciebis gayiduli aqciebis gayiduli aqciebis
raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba%%%%
1 253 704 169 984 67,0
2 1 514 338 229 682 15,2
3 1 799 276 79 696 4,4
4 4 648 050 63 814 1,4
5 3 922 480 28 758 0,7
6 2 702 161 1 902 0,1
7 1 854 841 34 0,002
8 6 300 775 518 0,01
9 19 096 540 62 512 0,3
10 10 833 034 33 038 0,3
11 26 811 058 37 114 0,1
12 6 241 759 0 0,0
13 18 320 003 2 480 0,01
14 6 031 247 37 694 0,6
15 12 899 441 4 0,00003
16 15 747 240 115 514 0,7
17 4 429 787 0 0,0
18 10 053 901 6 007 0,06
19 21 522 431 35 632 0,166
20 74 708 476 39 488 0,053
21 9 448 624 606 0,006
22 22 069 462 1 0,000005
23 157 068 194 15 760 0,01
24 16 849 596 44 056 0,26
25 22 397 059 1 116 0,005
26 163 973 012 586 525 0,358
27 18 492 776 87 501 0,473
28 45 977 461 252 971 0,550
29 12 900 761 86 362 0,669
30 15 204 846 42 702 0,281
31 18 608 737 32 074 0,172
32 16 048 090 200 0,001
33 16 286 311 539 522 3,313
34 14 856 220 190 067 1,279
35 17 263 685 308 120 1,785
36 5 001 162 0 0,000
37 18 670 793 1 513 570 8,107
38 15 192 343 35 091 0,231
39 4 369 794 6 384 0,146
40 3 209 465 1 646 0,051
sulsulsulsul 863 578 933863 578 933863 578 933863 578 933 4 688 1454 688 1454 688 1454 688 145 0,50,50,50,5
wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministro
cxrili cxrili cxrili cxrili A7.47.47.47.4: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT
Ikv.1996Ikv.1996Ikv.1996Ikv.1996 IIkv.1996IIkv.1996IIkv.1996IIkv.1996 IIIkv.1996IIIkv.1996IIIkv.1996IIIkv.1996 IVkv.1996IVkv.1996IVkv.1996IVkv.1996 Ikv.1997Ikv.1997Ikv.1997Ikv.1997 IIkv.1997IIkv.1997IIkv.1997IIkv.1997 IIIkv.1997IIIkv.1997IIIkv.1997IIIkv.1997 IVkv.1997IVkv.1997IVkv.1997IVkv.1997 Ikv.1998Ikv.1998Ikv.1998Ikv.1998 IIkv.1998IIkv.1998IIkv.1998IIkv.1998 IIIkv.1998IIIkv.1998IIIkv.1998IIIkv.1998 IVkv.1998IVkv.1998IVkv.1998IVkv.1998
benzini, aTasi tonabenzini, aTasi tonabenzini, aTasi tonabenzini, aTasi tona 14 17 44 52 40 32 30 32 31 32 29 27
qvanaxSiri, aTasi tonaqvanaxSiri, aTasi tonaqvanaxSiri, aTasi tonaqvanaxSiri, aTasi tona 10 4 0 8 0 1 0 3 3 4 5 3
xis masala, kuburi metrixis masala, kuburi metrixis masala, kuburi metrixis masala, kuburi metri 0 2 2 2 0 3 5 6 1 2 9 19
cementi, aTasi tonacementi, aTasi tonacementi, aTasi tonacementi, aTasi tona 3 22 34 25 8 32 26 25 9 57 53 80
aguri, aTasi pirob. Aguriaguri, aTasi pirob. Aguriaguri, aTasi pirob. Aguriaguri, aTasi pirob. Aguri n.a. n.a. n.a. n.a. 823 2,377 4,102 2,854 2,590 3,982 3,829 2,700
bambis nawarmi, aTasi kv. m.bambis nawarmi, aTasi kv. m.bambis nawarmi, aTasi kv. m.bambis nawarmi, aTasi kv. m. 82 182 68 143 16 1 1 30 26 28 29 10
abreSumi, aTasi kv. M.abreSumi, aTasi kv. M.abreSumi, aTasi kv. M.abreSumi, aTasi kv. M. 3 300 133 97 62 205 33 20 4 27 48 42
trikotaJi, aTasi calitrikotaJi, aTasi calitrikotaJi, aTasi calitrikotaJi, aTasi cali 6 1 142 25 7 24 36 0 3 41 13 5
fexsacmeli, aTasi wyvilifexsacmeli, aTasi wyvilifexsacmeli, aTasi wyvilifexsacmeli, aTasi wyvili 9 5 1 7 34 22 14 37 21 21 27 5
rZis nawarmi, tonarZis nawarmi, tonarZis nawarmi, tonarZis nawarmi, tona 921 1,169 869 890 635 964 1,008 1,056 1,150 1,018 2,334 1,929
mineral.wylebi, mil.litrimineral.wylebi, mil.litrimineral.wylebi, mil.litrimineral.wylebi, mil.litri 0 6 6 4 2 10 13 7 3 12 11 3
dakons.xili,bostn.aTas.qiladakons.xili,bostn.aTas.qiladakons.xili,bostn.aTas.qiladakons.xili,bostn.aTas.qila 434 264 685 524 307 514 1,301 995 192 428 624 645
arayi, liqiori. aTasi lit.arayi, liqiori. aTasi lit.arayi, liqiori. aTasi lit.arayi, liqiori. aTasi lit. 195 225 107 1,279 143 262 1,636 449 191 333 1,530 1,044
Rvino, aTasi litriRvino, aTasi litriRvino, aTasi litriRvino, aTasi litri 2,817 5,602 6,892 7,103 2,431 9,532 4,113 6,237 3,269 6,278 10,444 1,795
brendi (koniaki), aTasi l.brendi (koniaki), aTasi l.brendi (koniaki), aTasi l.brendi (koniaki), aTasi l. 87 160 182 323 88 313 242 0 77 35 265 99
Sampaniuri, aTasi litriSampaniuri, aTasi litriSampaniuri, aTasi litriSampaniuri, aTasi litri 880 -726 11 189 134 428 158 575 63 222 225 9
ludi, aTasi litriludi, aTasi litriludi, aTasi litriludi, aTasi litri 289 1,255 2,824 545 372 3,336 2,986 951 672 2,561 3,141 1,021SefuTuli Cai, tonaSefuTuli Cai, tonaSefuTuli Cai, tonaSefuTuli Cai, tona n.a. n.a. n.a. n.a. 720 2,495 399 2,605 1,575 ,948 ,314 ,757wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti
cxrili cxrili cxrili cxrili A7.5.5.5.5 : eleqtroenergiis miwodeba: eleqtroenergiis miwodeba: eleqtroenergiis miwodeba: eleqtroenergiis miwodeba
(gvtsT)
1995199519951995 1996199619961996 1997199719971997 1998199819981998 1995199519951995 1996199619961996 1997199719971997 1999199919991999
IkvIkvIkvIkv IIkvIIkvIIkvIIkv IIIkvIIIkvIIIkvIIIkv IVkvIVkvIVkvIVkv IkvIkvIkvIkv IIkvIIkvIIkvIIkv IIIkvIIIkvIIIkvIIIkv IVkvIVkvIVkvIVkv IkvIkvIkvIkv IIkvIIkvIIkvIIkv IIIkvIIIkvIIIkvIIIkv IVkvIVkvIVkvIVkv IkvIkvIkvIkv IIkvIIkvIIkvIIkv IIIkvIIIkvIIIkvIIIkv IVkvIVkvIVkvIVkv IkvIkvIkvIkv
adgilobrivi miwodebaadgilobrivi miwodebaadgilobrivi miwodebaadgilobrivi miwodeba 7 7707 7707 7707 770 7 9857 9857 9857 985 8 2748 2748 2748 274 9 0359 0359 0359 035 1 6501 6501 6501 650 1 9881 9881 9881 988 1 8711 8711 8711 871 2 2612 2612 2612 261 1 6791 6791 6791 679 2 0392 0392 0392 039 2 0612 0612 0612 061 2 2062 2062 2062 206 2 0802 0802 0802 080 1 8721 8721 8721 872 1 8131 8131 8131 813 2 5092 5092 5092 509 2 2562 2562 2562 256 2 3862 3862 3862 386 2 1222 1222 1222 122 2 2712 2712 2712 271 2 0272 0272 0272 027
hidroeleqtrosadgurebi 6 2066 2066 2066 206 6 0106 0106 0106 010 6 0446 0446 0446 044 6 3916 3916 3916 391 1 155 1 669 1 695 1 687 869 1 649 1 831 1 661 1 225 1 332 1 517 1 970 1 250 2 003 1 806 1 332 930
engurhesi 3 0753 0753 0753 075 2 7252 7252 7252 725 2 1092 1092 1092 109 3 1363 1363 1363 136 488 807 1 043 737 220 771 1 016 718 515 176 591 827 477 996 1 090 573 273
privatizebuli da saijaro sawarmoebi 860860860860 870870870870 1 1111 1111 1111 111 947947947947 188 228 176 268 166 242 230 232 232 304 272 303 221 301 219 206 159
Termoeleqtrosadgurebi 704704704704 1 1051 1051 1051 105 1 1191 1191 1191 119 1 6971 6971 6971 697 307 91 0 306 644 148 0 313 623 236 24 236 785 82 97 733 938
gardabnis Tesi 704704704704 1 0881 0881 0881 088 1 1091 1091 1091 109 1 6691 6691 6691 669 307 91 0 306 630 146 0 312 617 236 24 232 775 81 90 723 926
saxelmwifo warmoebasaxelmwifo warmoebasaxelmwifo warmoebasaxelmwifo warmoeba 6 9106 9106 9106 910 7 1157 1157 1157 115 7 1637 1637 1637 163 8 0888 0888 0888 088 1 4621 4621 4621 462 1 7601 7601 7601 760 1 6951 6951 6951 695 1 9931 9931 9931 993 1 5131 5131 5131 513 1 7971 7971 7971 797 1 8311 8311 8311 831 1 9741 9741 9741 974 1 8481 8481 8481 848 1 5681 5681 5681 568 1 5411 5411 5411 541 2 2062 2062 2062 206 2 0352 0352 0352 035 2 0852 0852 0852 085 1 9031 9031 9031 903 2 0652 0652 0652 065 1 8681 8681 8681 868
wminda importiwminda importiwminda importiwminda importi 752752752752 121121121121 191191191191 -95-95-95-95 365365365365 163163163163 69696969 155155155155 151151151151 -11-11-11-11 -79-79-79-79 60606060 47474747 87878787 -27-27-27-27 84848484 214214214214 -192-192-192-192 -195-195-195-195 78787878 250250250250
ruseTi 418418418418 404404404404 306306306306 535535535535 164 93 63 98 89 67 27 221 74 61 60 111 299 31 6 199199199199 71
TurqeTi 173173173173 -237-237-237-237 -462-462-462-462 -785-785-785-785 90 38 0 45 50 -63 -103 -121 -22 -116 -150 -174 -153 -218 -207 -207 0
azerbaijani 161161161161 -46-46-46-46 337337337337 -8-8-8-8 111 32 6 12 12 -15 -3 -40 -5 136 63 143 3 -19 1 7 -2
sasomxeTi 10101010 163163163163 6 0 4 65 14 5 79 181
qselSi mTliani miwodebaqselSi mTliani miwodebaqselSi mTliani miwodebaqselSi mTliani miwodeba 8 5228 5228 5228 522 8 1068 1068 1068 106 8 4658 4658 4658 465 8 9408 9408 9408 940 2 0152 0152 0152 015 2 1512 1512 1512 151 1 9401 9401 9401 940 2 4162 4162 4162 416 1 8301 8301 8301 830 2 0282 0282 0282 028 1 9821 9821 9821 982 2 2662 2662 2662 266 2 1272 1272 1272 127 1 9591 9591 9591 959 1 7861 7861 7861 786 2 5932 5932 5932 593 2 4702 4702 4702 470 2 1942 1942 1942 194 1 9271 9271 9271 927 2 3492 3492 3492 349 2 2772 2772 2772 277
wyaro: saqenergo
1998199819981998
cxrili cxrili cxrili cxrili A8.18.18.18.1a: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.
(aTasi)
mosaxleobamosaxleobamosaxleobamosaxleoba qalaqiqalaqiqalaqiqalaqi sofelisofelisofelisofeli sul/saSualodsul/saSualodsul/saSualodsul/saSualod
sul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleoba 1, 649,31, 649,31, 649,31, 649,3 1, 358,31, 358,31, 358,31, 358,3 3, 007,73, 007,73, 007,73, 007,7
ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 ) 924,3924,3924,3924,3 1,065,31,065,31,065,31,065,3 1,989,61,989,61,989,61,989,6
ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 ) 965,2965,2965,2965,2 1,076,91,076,91,076,91,076,9 2,042,12,042,12,042,12,042,1
dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli 709,8709,8709,8709,8 1,031,11,031,11,031,11,031,1 1,740,91,740,91,740,91,740,9 daqiravebuli 526,9 214,5 741,4
TviT-dasaqmebuli 178,5 811,2 989,7
gaurkveveli momuSave 4,1 5,4 9,5
umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) 214,5214,5214,5214,5 34,234,234,234,2 248,7248,7248,7248,7
umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) 255,4255,4255,4255,4 45,845,845,845,8 301,2301,2301,2301,2 registrirebuli 3,0 0,1 3,2
araregistrirebuli 187,1 30,6 217,7
sxva (1) 24,4 3,5 27,8
sxva (2) 65,2 15,1 80,3
mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) 725,0725,0725,0725,0 293,0293,0293,0293,0 1,018,01,018,01,018,01,018,0
mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) 684,2684,2684,2684,2 281,4281,4281,4281,4 965,6965,6965,6965,6
umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 ) 23,223,223,223,2 3,23,23,23,2 12,512,512,512,5
umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 ) 26,526,526,526,5 4,34,34,34,3 14,714,714,714,7
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, samuSao Zalis gamokvleva
cxrili cxrili cxrili cxrili A8.18.18.18.1b: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.
(procenti)sul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleoba qalaqiqalaqiqalaqiqalaqi sofelisofelisofelisofeli sul/saSualodsul/saSualodsul/saSualodsul/saSualod
ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 ) 56,056,056,056,0 78,478,478,478,4 66,266,266,266,2
ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 ) 58,558,558,558,5 79,379,379,379,3 67,967,967,967,9
dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli 43,043,043,043,0 75,975,975,975,9 57,957,957,957,9 daqiravebuli 32,0 15,8 24,7
TviT-dasaqmebuli 10,8 59,7 32,9
gaurkveveli momuSave 0,3 0,4 0,3
umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) 13,013,013,013,0 2,52,52,52,5 82,782,782,782,7
umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) 15,515,515,515,5 3,43,43,43,4 10,010,010,010,0 registrirebuli 0,2 0,0 0,1
araregistrirebuli 11,4 2,3 7,2
sxva (1) 1,5 0,3 0,9
sxva (2) 4,0 1,1 2,7
mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) 44,044,044,044,0 21,621,621,621,6 33,933,933,933,9
mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) 41,541,541,541,5 20,720,720,720,7 32,132,132,132,1
umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 ) 23,223,223,223,2 3,23,23,23,2 12,512,512,512,5
umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 ) 26,526,526,526,5 4,34,34,34,3 14,714,714,714,7
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, samuSao Zalis gamokvleva
cxrili cxrili cxrili cxrili A8.28.28.28.2a: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba
ekonomikuri mdgomareobaekonomikuri mdgomareobaekonomikuri mdgomareobaekonomikuri mdgomareoba procentiprocentiprocentiprocenti
fulis xarjva SeuZliaT Tavisuflad 0,1
advilad ikmayofileben yoveldRiur materialur moTxovnebs 5,7
yoveldRiuri moTxovnebis dakmayofilebas metnaklebad axerxeben 26,5
Semosavali mxolod kvebaze yofniT 36,4
sakmaris kvebasac ki ver uzrunvelyofen 31,3
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, momxmareblis qcevis barometri
cxrili cxrili cxrili cxrili A8.28.28.28.2b: Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva : Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva : Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva : Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva
(bolo sami Tvis ganmavlobaSi) (bolo sami Tvis ganmavlobaSi) (bolo sami Tvis ganmavlobaSi) (bolo sami Tvis ganmavlobaSi)
xarjebixarjebixarjebixarjebi gaswia xarjigaswia xarjigaswia xarjigaswia xarji ar ar ar ar dasWirvebiadasWirvebiadasWirvebiadasWirvebia
ver gamoyo ver gamoyo ver gamoyo ver gamoyo fulifulifulifuli
saojaxo saqoneli 15,5 55,4 28,1
bavSvebis swavlis xarjebi 22,1 69,4 8,1
mozrdili wevrebis swavlis xarjebi 6,5 85,6 7,6
garToba da dasveneba 9,6 47,5 42,7
kafe, restorani 11,3 50,6 37,9
samedicino momsaxureba 42,3 42,1 15,4
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, momxmareblis qcevis barometri
cxrili cxrili cxrili cxrili A8.28.28.28.2c: Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis : Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis : Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis : Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis
SesaZlebloba (momavali eqvsi Tvis ganmavlobaSi) SesaZlebloba (momavali eqvsi Tvis ganmavlobaSi) SesaZlebloba (momavali eqvsi Tvis ganmavlobaSi) SesaZlebloba (momavali eqvsi Tvis ganmavlobaSi)
xarjixarjixarjixarji SesaZlebelia SesaZlebelia SesaZlebelia SesaZlebelia iyidosiyidosiyidosiyidos
ar varaudobsar varaudobsar varaudobsar varaudobs ar icisar icisar icisar icis
binis an agarakis yidva an aSeneba 2,5 96,8 0,7
binis an agarakis mniSvnelovani remonti 3,8 94,6 1,6
aveji saxlisaTvis 3,9 94,2 1,9
avtomobili 1,8 97,2 1,0
avtomobilis kapitaluri remonti 2,9 94,7 2,4
saojaxo eleqtrosaqoneli 10,0 86,2 3,8
televizori, video, audioteqnika 7,8 89,3 2,9
kurortze dasveneba (saqarTveloSi) 5,9 91,4 2,7
ucxoeTSi mogzauroba (ara saqmiani) 1,7 96,2 2,0
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, momxmareblis qcevis barometri
cxrili cxrili cxrili cxrili A8.28.28.28.2d: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki
xangrZlivi moxmarebis saganixangrZlivi moxmarebis saganixangrZlivi moxmarebis saganixangrZlivi moxmarebis saganisaSualo asakisaSualo asakisaSualo asakisaSualo asaki
televizori 12,93
audio mowyobiloba 6,13
videoaparatura 5,06
videokamera 3,36
wylis gamacxelebeli avzi 7,78
sarecxi manqana 14,16
macivari an sayinule 16,31
personaluri kompiuteri 6,58
pianino an roiali 18,28
msubuqi avtomobili 12,51
eleqtrogeneratori 6,16
satvirTo avtomobili 10,2
traqtori 14,87
mini-traqtori 10,02
wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, momxmareblis qcevis barometri
cxrili cxrili cxrili cxrili A8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda
I kv. 1998I kv. 1998I kv. 1998I kv. 1998 II kv. 1998II kv. 1998II kv. 1998II kv. 1998 III kv. 1998III kv. 1998III kv. 1998III kv. 1998 IV kv. 1998IV kv. 1998IV kv. 1998IV kv. 1998gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili
daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis
raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba
gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli
Tanxa Tanxa Tanxa Tanxa
(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )
erTi kacis erTi kacis erTi kacis erTi kacis
mier mier mier mier
saSualod saSualod saSualod saSualod
miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli
TanxaTanxaTanxaTanxa
gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili
daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis
raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba
gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli
Tanxa Tanxa Tanxa Tanxa
(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )
erTi kacis erTi kacis erTi kacis erTi kacis
mier mier mier mier
saSualod saSualod saSualod saSualod
miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli
TanxaTanxaTanxaTanxa
gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili
daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis
raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba
gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli
Tanxa Tanxa Tanxa Tanxa
(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )
erTi kacis erTi kacis erTi kacis erTi kacis
mier mier mier mier
saSualod saSualod saSualod saSualod
miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli
TanxaTanxaTanxaTanxa
gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili
daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis
raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba
gadasaxdegadasaxdegadasaxdegadasaxde
li Tanxa li Tanxa li Tanxa li Tanxa
(aTasi (aTasi (aTasi (aTasi
lari )lari )lari )lari )
erTi erTi erTi erTi
kacis mier kacis mier kacis mier kacis mier
saSualod saSualod saSualod saSualod
miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli
TanxaTanxaTanxaTanxa
sul pensiebisul pensiebisul pensiebisul pensiebi 919,667919,667919,667919,667 24,801,424,801,424,801,424,801,4 9,09,09,09,0 900,137900,137900,137900,137 62,644,062,644,062,644,062,644,0 23,223,223,223,2 899,071899,071899,071899,071 87,974,587,974,587,974,587,974,5 32,632,632,632,6 904,261904,261904,261904,261 115,015,0115,015,0115,015,0115,015,0 42,442,442,442,4
Sromis 784,632 19,086,9 8,1 762,927 47,215,9 20,6 761,091 65,301,2 28,6 761,008 84,081,0 36,8
omis veteranebis da invalidebis 52,566 2,905,7 18,4 51,505 8,323,1 53,9 53,856 12,751,0 78,9 55,437 17,791,0 107,0
omis veteranTa qvrivebis 9,001 190,8 7,1 10,313 634,3 20,5 10,009 891,2 29,7 13,696 1,441,0 35,1
socialuri 66,531 1,600,9 8,0 67,378 3,937,8 19,5 67,810 5,468,1 26,9 68,150 7,144,0 34,9
personaluri 6,937 1,017,1 48,9 8,014 2,533,0 105,4 6,305 3,563,0 188,4 5,970 4,558,0 254,5
saxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmareba 50,98550,98550,98550,985 1,410,01,410,01,410,01,410,0 9,29,29,29,2 50,62150,62150,62150,621 1,986,31,986,31,986,31,986,3 13,113,113,113,1 **** **** **** **** **** ****
wyaro: saxelmwifo gaertianebuli socialuri uzrunvelyofis fondi
SeniSvna: Sromis pensiebi eZleva garkveuli odenobis wlebis muSaobis Semdeg, xSirad 65 wlamde asakis xalxs. socialuri pensiebi miecema maT, vinc miaRwia sapensio asaks.
personaluri pensiebi gaicema gansakuTrebuli miRwevebisaTvis.
cxrilSi mocemuli pensionerTa saerTo raodenoba oficialurad registrirebulze odnav maRalia, vinaidan igi aseve asaxavs 1998 wels gadaxdil wina periodis davalianebas.