saqartvelos ekonomikis mimartulebebi - georgian foundation ... · saqartvelos ekonomikis...

126
saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - 1999 we 1999 we 1999 we 1999 weli, #2 li, #2 li, #2 li, #2 1 sarCevi sarCevi sarCevi sarCevi 1. “saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb 2 2. Tavi I. mokle mimoxilva 3 3. Tavi II. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba 7 4. Tavi III. saxelmwifo finansebi 16 5. Tavi IV. fuli da finansebi 25 6. Tavi V. infrastruqtura da regionuli ganviTareba 35 7. Tavi VI. saerTaSoriso vaWroba 53 8. Tavi VII. privatizacia da warmoeba 61 9. Tavi VIII. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa 74 11. kalendari 88 12. ekonomikuri glosariumi 95 13. abreviaturebi 105 14. statistikuri danarTi 107 “tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis “tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis “tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis “tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis qarTul qarTul qarTul qarTul-evropuli sakonsultacio centris” Sesaxeb evropuli sakonsultacio centris” Sesaxeb evropuli sakonsultacio centris” Sesaxeb evropuli sakonsultacio centris” Sesaxeb ,,saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi” aris proeqti, romlis dafinansebas axorcielebs ,,tasisis” programis farglebSi momuSave ,,ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri”. ,,tasisis” programa aris evrokavSiris iniciativa romelic xels uwyobs axali damoukidebeli qveynebsa da monRoleTs da evrokavSirs Soris ekonomikisa da politikis dargSi urTierTobebis harmoniul ganviTarebas. ,,tasisi” grantebis formiT afinansebs “nou-haus”, rac xels uwyobs sabazro ekonomikisa da demokratiuli sazogadoebis principebze gadasvlas. igi Zalze didi programaa da Tavisi daarsebidan (1991) 3 000-ze meti proeqti aqvs dafinansebuli, romlis saerTo Rirebuleba 3 290 milion ekius udris. ,,tasisi” mWidrod TanamSromlobs partnior qveynebTan da uzrunvelyofs “nou-haus” gadmocemas evropis saxelmwifo da kerZo organizaciebis farTo speqtridan: axorcielebs konsultaciebsa da swavlebas, sakanonmdeblo da mmarTvelobis sistemis, dawesebulebebisa da organizaciebis gardaqmnasa da ganviTarebas, sapartnioro urTierTobebis damyarebas, saerTaSoriso qselebis Camoyalibebas, erTobliv sacdel proeqtebs. ,,ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri” Seiqmna 1998 wels “tasisis” farglebSi, raTa daexmaros saqarTveloSi ekonomikuri da samarTlebrivi reformis ganxorcielebas. centris samoqmedo gegma moicavs “saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” da, axlo momavalSi, analogiuri iuridiuli mimoxilvis gamocemas da saqarTvelos mTavrobisTvis ekonomikuri da samarTlebriv sakiTxebSi konsultacias. es publikacia dafinansebulia evrokavSiris tasisis programis mier, romelic grantebis meSveobiT afinansebs axal damoukidebel qveynebSi da monRoleTSi sabazro ekonomikisa da demokratiuli sazogadoebis ganviTarebis xelSewyobis nou-haus.

Upload: dokiet

Post on 12-Mar-2019

241 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebisaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebisaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebisaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 we 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2li, #2li, #2 1

sarCevisarCevisarCevisarCevi

1. “saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb 2

2. Tavi I. mokle mimoxilva 3

3. Tavi II. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba 7

4. Tavi III. saxelmwifo finansebi 16

5. Tavi IV. fuli da finansebi 25

6. Tavi V. infrastruqtura da regionuli ganviTareba 35

7. Tavi VI. saerTaSoriso vaWroba 53

8. Tavi VII. privatizacia da warmoeba 61

9. Tavi VIII. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa 74

11. kalendari 88

12. ekonomikuri glosariumi 95

13. abreviaturebi 105

14. statistikuri danarTi 107

“tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis“tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis“tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis“tasisis” da “ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis

qarTulqarTulqarTulqarTul----evropuli sakonsultacio centris” Sesaxebevropuli sakonsultacio centris” Sesaxebevropuli sakonsultacio centris” Sesaxebevropuli sakonsultacio centris” Sesaxeb

,,saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi” aris proeqti, romlis dafinansebas

axorcielebs ,,tasisis” programis farglebSi momuSave ,,ekonomikuri politikisa da

samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri”.

,,tasisis” programa aris evrokavSiris iniciativa romelic xels uwyobs axali

damoukidebeli qveynebsa da monRoleTs da evrokavSirs Soris ekonomikisa da politikis

dargSi urTierTobebis harmoniul ganviTarebas.

,,tasisi” grantebis formiT afinansebs “nou-haus”, rac xels uwyobs sabazro

ekonomikisa da demokratiuli sazogadoebis principebze gadasvlas. igi Zalze didi programaa

da Tavisi daarsebidan (1991) 3 000-ze meti proeqti aqvs dafinansebuli, romlis saerTo

Rirebuleba 3 290 milion ekius udris.

,,tasisi” mWidrod TanamSromlobs partnior qveynebTan da uzrunvelyofs “nou-haus”

gadmocemas evropis saxelmwifo da kerZo organizaciebis farTo speqtridan: axorcielebs

konsultaciebsa da swavlebas, sakanonmdeblo da mmarTvelobis sistemis, dawesebulebebisa da

organizaciebis gardaqmnasa da ganviTarebas, sapartnioro urTierTobebis damyarebas,

saerTaSoriso qselebis Camoyalibebas, erTobliv sacdel proeqtebs.

,,ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli

sakonsultacio centri” Seiqmna 1998 wels “tasisis” farglebSi, raTa daexmaros saqarTveloSi

ekonomikuri da samarTlebrivi reformis ganxorcielebas. centris samoqmedo gegma moicavs

“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” da, axlo momavalSi, analogiuri iuridiuli

mimoxilvis gamocemas da saqarTvelos mTavrobisTvis ekonomikuri da samarTlebriv sakiTxebSi

konsultacias.

es publikacia dafinansebulia evrokavSiris tasisis programis mier, romelic grantebis meSveobiT afinansebs axal damoukidebel qveynebSi da monRoleTSi sabazro ekonomikisa da demokratiuli sazogadoebis ganviTarebis xelSewyobis nou-haus.

Page 2: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” Sesaxeb

2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2

Tqvens winaSea “saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” (sem) meaTe

kvartaluri gamoSveba. sem-i, romelic Seiqmna 1995 wels, qarTul da inglisur enebze

mzaddeba. misi mizania saqarTveloSi ekonomikuri reformis mimdinareobiT

dainteresebul pirebs miawodos misi msvlelobis mimoxilva. winamdebare da adreuli

gamoSvebebi (inglisur enaze) xelmisawvdomia internetis saSualebiT:

www.geplac.org

gamocema informacias Rebulobs rigi samTavrobo da arasamTavrobo

organizaciebidan, maT Soris statistikis saxelmwifo departamentidan, saqarTvelos

erovnuli bankidan, saxelmwifo socialuri uzrunvelyofis fondidan da sxva

saxelmwifo saministroebidan da departamentebidan. wyaro miTiTebulia yvelgan,

sadac ki es SesaZlebeli iyo. gansakuTrebiT unda aRiniSnos, rom informaciis

momwodeblebTan mWidro TanamSromlobis (regularuli konsultaciebis) da maTi

mxardaWeris gareSe am mimoxilvis momzadeba SeuZlebeli iqneboda. sem-is mizania,

sazogadoebisTvis xelmisawvdom informaciaze damyarebuli, ekonomikis ganviTarebis

tendenciebis damoukidebeli analizis warmodgena. garda amisa, mocemulia rCevebi

ekonomikuri politikis ganxorcielebis, ekonomikuri da sxva informaciis

Segrovebisa da gavrcelebis dargSi. gamocema miznad isaxavs saqarTveloSi mimdinare

ekonomikuri reformis mxardaWeras, masSi warmoadgenilia mxolod gamomcemelTa azri

da igi ar asaxavs evropuli komisiis, tasisis evropuli saeqsperto samsaxurisa Tu

saqarTvelos respublikis mTavrobis oficialur pozicias. mkiTxvels SeuZlia misi

citireba yovelgvari SezRudvis gareSe, im pirobiT, rom wyaro saTanadod iqneba

miTiTebuli.

damatebiTi informaciisaTvis gTxovT daukavSirdeT “saqarTvelos ekonomikis

mimarTulebebs” Semdeg misamarTze:

Tbilisi, gabriel episkoposis q. 26

tel: Tbilisi (995 32) 93 91 61 / 77 67 64

tel/faqsi: Tbilisi (995 32) 93 91 60 / 77 65 14

e-mail: [email protected]

“saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebis” am gamoSvebaze muSaobdnen:

mixeilmixeilmixeilmixeil abramiSvili, endriu barnardi, natalia kakabaZe, dimitri qemokliZe, abramiSvili, endriu barnardi, natalia kakabaZe, dimitri qemokliZe, abramiSvili, endriu barnardi, natalia kakabaZe, dimitri qemokliZe, abramiSvili, endriu barnardi, natalia kakabaZe, dimitri qemokliZe,

danieldanieldanieldaniel linoti, qeTi msxilaZe, erekle naTaZe, veronika Snaideri, saimon stouni, linoti, qeTi msxilaZe, erekle naTaZe, veronika Snaideri, saimon stouni, linoti, qeTi msxilaZe, erekle naTaZe, veronika Snaideri, saimon stouni, linoti, qeTi msxilaZe, erekle naTaZe, veronika Snaideri, saimon stouni,

irakli wirakli wirakli wirakli wereTeli.ereTeli.ereTeli.ereTeli.

qarTul gamocemaze agreTve muSaobdnen: sofiko xmalaZe, lela RibraZe, maia sofiko xmalaZe, lela RibraZe, maia sofiko xmalaZe, lela RibraZe, maia sofiko xmalaZe, lela RibraZe, maia

kobiaSvilikobiaSvilikobiaSvilikobiaSvili

Page 3: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Tavi pirveli. mokle mimoxilvaTavi pirveli. mokle mimoxilvaTavi pirveli. mokle mimoxilvaTavi pirveli. mokle mimoxilva

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 3

erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba

1998 wlis saqarTvelos ekonomikuri ganviTareba ar iyo stabiluri. ruseTis

krizisis Sedegebma – transfertebis Semcirebam da ruseTidan importis mniSvnelovanma zrdam da aseve mTelma rigma qveynis Sida problemebma, romelTagan yvelaze mniSvnelovani iyo saxelmwifo xarjebis araefeqturi marTva _ erovnuli valutis 30 procentiT gaufasureba gamoiwvia. miuxedavad mravali xanmokle problemisa, eqsportze orientirebuli warmoebis perseqtiva mniSvnelovnad gaumjobesda, romelsac daxmarebis gaweva SeuZlia qveynis mimdinare angariSebisaTvis, romelic, Tavis mxriv, ramodenime wlis manZilze ganicdida mzard deficits da 1998 wlisaTvis 547 milioni amerikuli dolari Seadgina. statistikis saxelmwifo departamentis monacemebis Tanaxmad, fasebi 11 procentiT gaizarda, rac ufro didi maCvenebelia vidre wlis dasawyisSi iyo navaraudevi, magram SedarebiT naklebi vidre amas wlis bolos elodebodnen. 1998 wlis mSp 6,8 miliard lars Seadgenda, rac kvlav mosalodnelze ufro naklebi iyo, Tumca 3 procentiT meti - wina welTan SedarebiT. yvelaze swrafad mzardi seqtorebia mSenebloba, telekomunikacia da transporti. mrewveloba ganagrZobs nela Semcirebas, xolo soflismeurneobis warmoebis mkveTri dacema zogadad metad arasasurvel aminds ukavSirdeba.

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi 1998 wlis Sesworebuli biujetis Tanaxmad, Semosavali mosalodneli iyo

752,1 milioni laris odenobiT, maSin rodesac xarjebi 930,5 milioni laris odenobiT iyo dafiqsirebuli. Sesabamisad, deficiti 188,4 milion larad iyo Sefasebuli, saidanac 119 milioni lari adgilobrivi wyaroebidan unda Sevsebuliyo. 1998 wels qveynis realuri Semosavali (ucxouri grantebis CaTvliT) Seadgenda 621,9 milion lars, rac dagegmilTan SedarebiT 130,2 milioni lariT naklebi iyo. Sesabamisad, gasavlebi 797,3 milion laramde Semcirda, anu sawyisi biujetis 86 procentiT. xarjebis TiTqmis yvela kategoria 80-85 procentiT iqna Semcirebuli.

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi 1999 wlis pirvel kvartalSi saqarTvelos erovnulma bankma, romelic miznad

isaxavs ucxouri valutis gacvlis myari kursis SenarCunebasa da dabal inflacias, ganagrZo Tavisi Tavisuflad mcocavi savaluto kursis ganxorcieleba. 1999 wlis TebervalSi larsa da aSS dolars Soris valutis gacvlis Tviuri saSualo kursi 2,2763 Seadgenda, minimaluri kursi - 2,4510, 22 Tebervals dafiqsirda. 1999 wlis pirvel kvartalSi inflaciis tempi gacilebiT dabali iyo vidre 1998 wlis dekemberSi, Tumca fasebis indeqsi samomxmareblo saqonelze kvlav swrafad izrdeboda – ianvarSi gaizarda 2,6 procentiT, TebervalSi - 5 procentiT, xolo martSi ki – 1,9 procentiT.

fasebis metismeti zrdis aRkveTis mizniT saqarTvelos erovnuli banki

ganagrZobda biujetis deficitis dafinansebis mkacr politikas da Sedegad 1999 wlis pirvel kvartalSi mimoqcevaSi arsebuli fulis raodenoba ar Secvlila. 1998 wlis bolos, sabanko krizisis Sedegad, finansuri Suamavloba mniSvnelovnad daeca. 1999 wlis pirvel kvartalSi sakredito auqcionebi 60 da 90-dRian kreditebze ar Semdgara. arsebobda moTxovna 7 dRian kreditebze, vinaidan komerciul bankebs surdaT likvidurobis saWiro donis SenarCuneba. biujetis dagvianebiT damtkicebis gamo 1999 wlis dasawyisidan ar Semdgara saxazino Tamasuqebis auqcioni. 1999 wlis biujeti uzrunvelyofs 9,1 milioni laris adgilobriv dafinansebas saxazino

Page 4: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

mokle momixilvamokle momixilvamokle momixilvamokle momixilva

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 4

TamasuqebiT da 0,8 milioni laris ucxouri valis momsaxurebas, xolo saxazino Tamasuqebis auqcionebis gamarTva gaTvaliswinebulia 1999 wlis meore naxevarSi.

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

infrastruqtura: saqarTvelos infrastruqtura kvlav savalalo

mdgomareobaSia, Tumca garkveuli gaumjobeseba mainc SeiniSneba. baqosa da dasavleT saqarTveloSi axlad agebul terminals Soris damakavSirebeli navTobsadeni sruli datvirTviT muSaobs da navTobkompaniebi misi simZlavris gazrdiT arian dainteresebulni. es interesi ganapiroba baqo-novorosiiskis navTobsadenze gamudmebulma Seferxebebma 1999 wlis pirvel naxevarSi da ruseTis federaciasa da CeCneTs Soris urTierTobebis CixSi moqcevam. dasasruli ar uCans mTavrobasa da navTobkompaniebs Soris mimdinare molaparakebebs imis Sesaxeb Tu rogor ganxorcieldes an ganxorcieldes Tu ara gacilebiT didi baqo-jeihanis navTobsadenis mSeneblobis dafinanseba, romelic saqarTvelos teritoriazec gaivlis.

regionuli ganviTareba: saqarTvelos ekonomikuri mimarTulebebisaTvis

GORBI-is mier Catarebuli SinameurneobaTa gamokvlevis monacemebi adasturebs adre miRebul monacemebs, romelTa mixedviT SinameurneobaTa saSualo Semosavali ufro maRalia (da umuSevrobis done SedarebiT dabali) dasavleT saqarTveloSi, aRmosavleT saqarTvelosTan SedarebiT. miuxedavad amisa, aRmosavleT saqarTveloSi mcxovrebi mosaxleoba sazogadod ufro metad emxroba mTavrobis ekonomikur politikas. TbilisSi umuSevrobis done gacilebiT ufro maRalia vidre dasavleT saqarTvelos qalaqebSi, magram Semosavali erT sul mosaxleze mainc maRalia da saSualod ojaxis finansuri mdgomareoba ukeTesia vidre sxvagan. qveynis masStabiT qalaqebSi zogadad ekonomikuri arastabilurobis gavlena ojaxis finansur mdgomareobaze sakmaod erTgvarovani Cans: 1998 wlis ganmavlobaSi aRiniSneboda saojaxo finansuri mdgomareobis gauareseba, magram gacilebiT met xalxs aqvs imedi 1999 wels am mdgomareobis gaumjobesebisa, vidre gauaresebisa.

vvvvaWrobaaWrobaaWrobaaWroba msoflio savaWro organizaciaSi gaerTianeba: wlis bolosTvis

saqarTvelos mso-Si gaerTianebis perspeqtiva saimedod gamoiyureba, rac Sedegia Zalian mniSvnelovani progresisa, romelic miRweul iqna mso-s wevr qveynebTan mravalmxrivi da ormxrivi molaparakebebis dros. Tumca, savaWro tarifebis Sesaxeb ormxrivi molaparakebebi jer isev mimdinareobs da zogierTi qveyana daTmobebs moiTxovs. dRg-sagan ganTavisufleba da saaqcizo gadasaxadebi alkoholur sasmelebsa da sigaretebze problemas warmoadgens. imisaTvis, rom ar gaWianurdes mso-Si gaerTianeba saqarTvelos mTavrobam unda miiRos kanoni sabaJos Sesaxeb, mso-s moTxovnebis gaTvaliswinebiT. gansakuTrebiT iseT sferoebSi, rogoricaa sabaJo Sefaseba, saqonlis warmoSobis wesebi da sabaJoze gatarebis gadasaxadi. Tu saqarTvelo SeZlebs am molaparakebebis droulad dasrulebas, 1999 wlis seqtembrisaTvis saqarTvelo gawevriandeba mso-Si.

eqsporti: saqarTvelos eqsportis umetesi nawili kvlavac mezobel qveynebSi

gadis, rac qarTveli eqsportiorebisaTvis teritoriuli siaxlovisa da kargi satransporto kavSirebis mniSvnelobaze miuTiTebs. am bazrebze saqarTvelos eqsports Zalian mtkivneuli dartyma miayena ruseTis ekonomikuri krizisis Sedegebma, magram amJamad aRiniSneba gacilebiT ufro daSorebul bazrebze eqsportis zrda (evrokavSiri, Sveicaria da aSS). rac Seexeba produqciis struqturas, saqarTvelos eqsportis ZiriTadi saxeobebi umjobesdeba, vinaidan didi mniSvneloba SeiZina mzardi samrewvelo dargebis produqciis eqssportma, rogoricaa sasmelebis warmoeba da manqanaTmSenebloba (romelSic saqarTvelos upiratesoba gaaCnia). aman unda

Page 5: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

mokle mmokle mmokle mmokle momixilvaomixilvaomixilvaomixilva

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 5

gaabaTilos mrewvelobis warumatebeli dargebis (romlis subsidirebasac saxelmwifo ver axerxebs) CamorCena eqsportSi da momavalSi ufro dabalansebuli eqsportis zrdasTan migviyvanos.

importi: saqarTvelo kvlav agrZelebs sxvadasxva produqciis importirebas

mravali qveynidan. mezobeli qveynebi saqarTvelos bazris mniSvnelovan nawils floben, Tumca importis mniSvnelovani wili (romelic 1998 wlis pirvel kvartalSi TiTqmis naxevars Seadgenda) samxreT-aRmosavleT evropaze, evrokavSirze, aSS-sa da Sveicariaze modis. 1998 wlis registrirebuli importi 1 miliard amerikul dolars aRemateboda. importis SedarebiT maRali done (da savaWro deficiti) ar asaxavs saqarTvelos eqsportis arasaxarbielo mdgomareobas; igi ZiriTadi kapitalis angariSis siWarbiT aixsneba, romelic sxva qveynebidan Semosul investiciebs, kreditebsa da grantebs efuZneba. 1998 wlis pirvel kvartalSi, aRniSnuli makroekonomiuri destabilizaciis Sedegad, 1999 wels saqarTvelos ZiriTadi kapitalis angariSis zrdis tempi SesaZloa dabali iyos; Sesabamisad, 1999 wels SesaZlebelia importis Semcireba, romelic ar aris konkurentunarianobis gaumjobesebis maniSnebeli da ZiriTadi kapitalis angariSis sisusteze miuTiTebs.

privatizaciaprivatizaciaprivatizaciaprivatizacia 1999 wlis pirvel kvartalSi privatizaciis procesSi raodenobrivad didi

cvlilebebi ar yofila. ramdenime saSualo da msxvili sawarmo privatizebul iqna meoTxe nulovan auqcionze. rac Seexeba saSualo da msxvili sawarmoebis sainvesticio tenderiT gayidvas aq didi siZneleebia. saaqcio sazogadoeba "WiaTurmanganumis" aqciaTa sakontrolo paketze gamocxadebulma tenderma ver moizida myidveli xolo Tbilisis gazis gamanawilebeli kompania Tbilgazis aqciaTa sakontrolo paketis mopovebaze gamarTuli tenderis Sedegebi gauqmda.

Tumca aris imis niSnebic rom privatizaciis procesi wlis bolosaTvis ufro

nayofieri iqneba. saxelmwifo qonebis marTvis saministrom (sqms) daamtkica obieqtebis nusxa romelTa privatizeba 1999 wels aris gaTvaliswinebuli. nusxa moicavs telekomunikaciebis seqtoris or sawarmos ("saqarTvelos telekomi" da "saqarTvelos eleqtrokavSiri"), aT eleqtroenergiis generator sadgurs da eleqtroenergiis gamanawilebel aRmosavleT da dasavleT saqarTvelos kompaniebs, 33 msxvil samrewvelo sawarmos (maT Soris rusTavis "azoti", rusTavis "qimboWko", "elmavalmSenebeli", "quTaisis saavtomobilo qarxana"), jandacvis seqtoris da sarkinigzo transportis departamentis daqvemdebarebaSi myofi sawarmoebis did ricxvs.

dasaqmeba, Semosavlebi da socialuri uzrunvelyofadasaqmeba, Semosavlebi da socialuri uzrunvelyofadasaqmeba, Semosavlebi da socialuri uzrunvelyofadasaqmeba, Semosavlebi da socialuri uzrunvelyofa dasaqmebis struqtura da umuSevroba: 1998 wlis ganmavlobaSi saqarTveloSi

samuSao Zala Semcirda da wlis bolosaTvis daaxloebiT 2 milioni adamiani iyo dasaqmebuli (saerTaSoriso Sromis organizaciis gansazRvrebis mixedviT). dasaqmebulTa Soris TviTdasaqmebulTa wili kvlavindeburad didia, Tumca ki klebulobs da 1998 wlis dasasrulisaTvis daaxloebiT 60 procenti Seadgina. TviTdasaqmebulTagan gadasaxadebis mokrebis efeqturi meqanizmis ararsebobam gamoiwvia gadasaxadebis Tavidan acileba. TviTdasaqmebulTa udidesi wili (87 procentamde) soflismeurneobaze modis. ssd-s SinameurneobaTa gamokvlevis Tanaxmad, umuSevrobis done 1998 wlis bolos 12,5 procents Seadgenda. umuSevarTaTvis gankuTvnili daxmarebis moculobis simciris gamo da vinaidan registracia samuSaos SovnaSi didad ar exmareba umuSevrebs, bevri adamiani ar Tvlis saWirod gaiaris registracia rogorc umuSevarma.

Page 6: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

mokle momixilvamokle momixilvamokle momixilvamokle momixilva

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 6

xelfasebi: 1998 wlis seqtembris Semdeg sabiujeto organizaciebSi dasaqmebulTa xelfasebi 18-dan 66 laramde farglebSi iyo moqceuli. 1998 wlis meoTxe kvartlis bolosaTvis Tviuri saSualo xelfasi mTels ekonomikaSi 60,3 lars da 1999 wlis pirveli kvartlis bolos ki 68,8 lars Seadgenda. 1999 wlis pirvel kvartalSi sabiujeto organizaciebSi dasaqmebulTa xelfasebis davalianeba kvlav grovdeboda.

Semosavlebis ganawileba: TviTdasaqmebulTa Semosavlebs mniSvnelovani

adgili ukavia saojaxo biujetSi. Tumca, Tu soflis mosaxleobas arafuladi Semosavali fuladi Semosavlis garkveuli kompensaciis saSualebas aZlevs, qalaqis mosaxleobisaTvis xelfasi Semosavlis ZiriTad wyaros warmoadgens. dabali fuladi Semosavlis mqone Raribi ojaxebisaTvis arafuladi Semosavlebi aseve xelmiuwvdomelia. arsebobs ukiduresi uTanasworoba Semosavlebis ganawilebaSi.

socialuri uzrunvelyofa: saxelmwifo socialuri daxmareba, romelic

Seiqmna 1998 wels, warmoadgens uRaribesi pensionerebis dasaxmareblad Seqmnil sistemas, Tumca TiTqmis SeqmnisTanave am organizacis davalianebebi daugrovda. 1998 wlis meoTxe kvartlis bolosaTvis mxolod 2 100 adamians eZleoda umuSevrobis daxmareba da 1998 wlis pirveli kvartlis dasasruls ki 1 900. sapensio sistemis dafinanseba PAYG–is safuZvelze xorcieldeba, romlis mixedviTac pensia damokidebulia xelfasidan gadasaxadis akrebaze. es pensionerTa umravlesobas fiqsirebuli 14 laris odenobis pensiiT uzrunvelyofs. damokidebulebis dabali koeficienti, Canacvlebis dabali koeficienti da xelfasidan gadasaxadebis Segrovebis dabali maCvenebeli sapensio sistemis umTavres problemas warmoadgens. winaswari gaangariSebis mixedviT, 1998 wlis sapensio davalianebebma 49 milion lars gadaaWarba da 17 milioni laris davalianeba dagrovda maisis bolomde. 1998 wlis oqtomberSi parlamentma miiRo kanoni arasaxelmwifo pensiebis Sesaxeb, rac saqarTveloSi mravalsafexuriani sapensio sistemis Sesaqmnelad gadadgmul pirvel nabijs warmoadgens. mosalodnelia ucxour da adgilobriv kompaniebs Soris tenderis gamocxadeba erTiani kerZo sapensio sadazRveo kompaniebis dasaarseblad.

Page 7: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Tavi meore. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaTavi meore. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaTavi meore. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaTavi meore. erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli 1999 weli 1999 weli 1999 weli, #2, #2, #2, #2 7

1998 ekonomikuri weli kidev erTi wingadadgmuli nabiji iyo miuxedavad laris

gaufasurebisa, rasac, udaod, mravali negatiuri Sedegi mohyva (romelTagan yvelaze

mwvave Raribi mosaxleobis kidev ufro gaRaribeba iyo) da misi efeqti ekonomikaze

saTanadod unda iqnes Sefasebuli. naTelia, rom krizisis mTavari Sida mizezi _

susti administracia _ ar iqna neitralizebuli. naTlad gamoCnda isic, rom

saqarTvelos saxelmwifo seqtori da saqarTvelos ekonomika aRaraa

urTierTSecvladi cnebebi. miuxedavad imisa rom saxelmwifo finansebis marTva

ukiduresad warumatebeli iyo, erovnuli statistikis Tanaxmad, ekonomika ganagrZobda

zrdas. ekonomikaSi soflis meurneobis mniSvnelovani wilis, miuxedavad, qveynis

ekonomikas aRmoaCnda unari, ukiduresad araxelsayreli amindis pirobebSi, ganegrZo

zrda. laris gaufasurebam, rac savaWro Sokma gamoiwvia, romelic ZiriTadad ruseTis

finansuri krizisis Sedegi iyo, gamoiwvia droebiTi problemebi qarTveli

eqsportiorebisaTvis, Tumca aman momavalSi unda gaaumjobesos qarTuli eqsportis

konkurentunarianoba TiTqmis yvela bazarze ruseTis garda. Sesabamisad, eqsportis

axali SesaZleblobebis gamoyenebasTan erTad mosalodnelia mimdinare angariSis

balansis mniSvnelovani gaumjobeseba. saerTod, SeiZleba iTqvas, rom wina sami wlis

SedarebiT stabilurad da mSvidobianad mimdinare movlenebma sazogadoeba bevrad

ufro mimRebluri da Seguebadi gaxada ekonomikuri realiebis cvlilebebis mimarT,

vidre es mosalodneli iyo. ekonomika Sorsaa dangrevisagan da gaaCnia aRdgenisTvis

saWiro Zala da mxardaWera.

cxrili 2.1: ekonomikis ZiriTadi indikacxrili 2.1: ekonomikis ZiriTadi indikacxrili 2.1: ekonomikis ZiriTadi indikacxrili 2.1: ekonomikis ZiriTadi indikatorebi 1998 wels.torebi 1998 wels.torebi 1998 wels.torebi 1998 wels. (aTasi aSS dolari)

mSp 6,849 (milioni larimilioni larimilioni larimilioni lari) mimdinare angariSi -547,380 importi -1,163,693

eqsporti 299,748

savaWro balansi -863,945 arafaqtoruli momsaxurebaN -35,036

faqtoruli momsaxurebaF 140,820

transfertebi 210,781

kapitalis da finansuri angariSebi 394,079 kapitalis angariSi -6,051

finansuri angariSi 400,130

wminda Secdomebi da gamotovebebi 153,300

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti SeniSvna: vaWrobis monacemebi romlebic moyvanilia cxrilSi ar SeiZleba Sedardes teqstSi moyvanil ricxvebs. Sedareba SeuZlebelia sxvadasxva samTavrobo struqturebis mowodebul winaswar monacemebs Soris mniSvnelovani gansxvavebis gamo da am monacemebis mudmivi gadamowmebis gamo. sem-is momavali gamoSvebisTvis, imedi gvaqvs, rom monacemebi dazustebuli iqneba.

1998 ekonomikuri weli1998 ekonomikuri weli1998 ekonomikuri weli1998 ekonomikuri weli

1997 wlis ekonomikis Zlieri zrda 1998 wlis pirvel kvartalSi gagrZelda.

ekonomika 11 procentiT gaizarda 1997 wlis pirvel kvartalTan SedarebiT.

problemebi daiwyo araxelsayreli amindiT da samxedroebis SeTqmulebiT dasavleT

saqarTveloSi da gagrZelda sabiujeto krizisiT da ruseTis finansuri krizisis

Page 8: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 8

negatiuri efeqtebiT. zrdis tempma daiwyo dacema da Semcirda 9 procentamde

1998 wlis pirvel naxevarSi da 7 procentamde wlis pirveli cxra TveSi.

oqtombrisTvis sabiujeto davalianebebma saSiS masStabebs miaRwia _ xelfasebi zog

SemTxvevaSi cxra Tvis ganmavlobaSi ar iyo gadaxdili. iafma rusulma importma

daipyro bazari, roca adgilobrivi sawyobebi savse iyo qarTuli, potenciurad

saeqsporto, produqciiT. Semcirda aramarto eqsportidan miRebuli Semosavlebi,

aramed ruseTSi momuSave qarTvelebis finansuri gzavnilebic. importiorebi eZebdnen

dolars ruseTSi meti saqonlis SesaZenad. am movlenebis kulminacia iyo sami wlis

ganmavlobaSi Seuryevadi laris gacvliTi kursis dacema. Sua dekemberSi laris

kursma aSS dolarTan 2,15 Seadgina. statistikis departamentis SefasebiT 1998 wels

mSp-s zrdam sami procenti Seadgina 1997 wlis 11 procentTan SedarebiT. 1998 wlis

nominaluri mSp Sefasebulia rogorc 6,8 miliardi lari.

krizisis sxva ZiriTadi indikatorebia erovnuli bankis saerTaSoriso

rezervebis mniSvnelovani Semcireba, mTavrobis sesxis gazrda, fasebi, romlebic

12 procentiT gaizarda 1998 wlis bolo TveSi, da sagareo vaWrobis deficiti,

romelic 855 milion aSS dolaramde gaizarda importis zrdis da eqsportis

Semcirebis xarjze. fiskaluri maCveneblebi ufro detalurad ganxilulia

saxelmwifo finansebissaxelmwifo finansebissaxelmwifo finansebissaxelmwifo finansebis TavSi.

miuxedavad zemoxsenebulisa, uaryofiT cvlilebebs dadebiTi mxarec gaaCnia da

Tu maT ganvixilavT rogorc stabiluri sabazro wonasworobis damyarebas SeiZleba

misasalmebelic iyos. finansurma sistemam gamoavlina unari gaeZlo aseTi

mniSvnelovani dartymebisTvis. maSin roca laris kursi 37,8 procentiT daeca aSS

dolarTan mimarTebaSi, fasebi mxolod 11 procentiT gaizarda. Sesabamisad, qveyana

bevrad konkurentunariani gaxda sasaqonlo bazrebze da gansakuTrebiT Sromis

bazarze. kapitaluri investiciebi gaormagda 1997 welTan SedarebiT da rogorc Cans

ucxoeli investorebi ar daafrTxo siZneleebma radgan am investiciebis naxevari

ucxouria. iTvleba, rom realurad investirebuli kidev ufro metia, magram amis

Sesaxeb ar aris gancxadebuli.

mSpmSpmSpmSp

statistikis saxelmwifo departamentis monacemebiT 1998 wels mSp, wina wlis

maCvenebelTan SedarebiT, gaizarda mxolod 2,9 procentiT da Seadgina 6,8 miliardi

lari. damatebuli Rirebulebis zrda dargebis mixedviT mocemulia cxrilSi 2.2.

rogorc cxrili 2.2-dan Cans mSeneblobis, transportis da komunikaciebis

seqtorebSi bevrad meti zrdaa vidre ekonomikaSi mTlianad. ssd-s SefasebiT

transportSi Seqmnili damatebiTi Rirebuleba gaizarda 41 procentiT (maSin roca

saqonlis gadazidva gaizarda 70 procentiT, mgzavrebis gadayvana ki - 16 procentiT).

zrdis maRali maCvenebeli SeiZleba mivaweroT saqarTvelos satranzito potencialis

swraf ganviTarebas rasac SesaZloa ar sdevdes zrda ekonomikis sxva seqtorebSi.

Page 9: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

erovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobatabilurobatabilurobatabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 9

cxrili 2.2: realuri mSp-s cvlilebebi: 1998 (procenti)(procenti)(procenti)(procenti)

seqtoriseqtoriseqtoriseqtori 1998199819981998 1997199719971997----is winaaRmdegis winaaRmdegis winaaRmdegis winaaRmdeg

mrewveloba 97.7 Sinameurneobebis mier soflis meurneobis produqtebis gadamuSaveba

98.6

soflis meurneoba, metyeveoba, meTevzeoba 90.0 mSenebloba 161.8 transporti 140.6 kavSirgabmuloba 154.1 vaWroba 101.2 saxelmwifos marTva, Tavdacva, biujetis xarjebi kulturasa da socialur sferoze.

106.8

sxva seqtorebi 102.5 mSpmSpmSpmSp faqtorul fasebSi faqtorul fasebSi faqtorul fasebSi faqtorul fasebSi 102.6 wminda gadasaxadebi 107.1 mSp mSp mSp mSp 102.9

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti.

ekonomikis zrdis tempis dacema didaT ar unda iyos dakavSirebuli safinanso

krizisur. zrdis tempis Semcireba ZiriTadad momdinareobs soflis meurneobis

10-procentiani klebidan. es seqtori savaraudod yvelaze naklebad aris

damokidebuli biujetis Sesrulebaze da gacvliTi kursis wlis bolos momxdar

cvlilebebsac ar unda moexdina mniSvnelovani gavlena produqciis moculobaze. es

seqtori stabilurad izrdeboda bolo wlebis ganmavlobaSi da mSp-s erT mesameds

Seadgenda. gvalvebma ramdenadme Seamcira 1998 wlis sasoflo sameurneo produqcia da

1999 wlis dasawyisic mSrali iyo. Sesabamisad, am sferoSi ar aris mosalodneli

raime mniSvnelovani gaumjobeseba, Tumca gaumjobesebulma saeqsporto

SesaZleblobebma SeiZleba eqsportze orientirebul fermerebs ubiZgos iqiTken, rom

maT Cveulebrivze meti resursebi gamoiyenon.

adgili hqonda aseve samrewvelo produqciis moculobis Semcirebas, Tumca amas

mniSvnelovani roli ar uTamaSia mTliani ekonomikuri zrdis tempis SemcirebaSi.

Tumca, samrewvelo produqciis moculobis Semcirebas, sasoflo-sameurneosgan

gansxvavebiT, ar SeiZleba moulodneli vuwodoT, vinaidan am seqtoris ZiriTadi

problemebi _ grZelvadiani sakredito kapitalis uqonloba da araadeqvaturi

restruqturizacia _ didi xania arsebobs da kargad aris cnobili. mimdinare

movlenebma xeli Seuwyo samrewvelo krizisis gaRrmavebas. rublis gaufasurebam

uaryofiTi gavlena moaxdina mravali qarTuli sawarmos konkurentunarianobaze

ruseTis bazarze, romelic mravali sawarmosTvis erTaderT bazars warmoadgens.

garda amisa, mrewveloba ufro metad ganicdis sagadasaxado dawolas vidre

ekonomikis sxva dargebi, rac amcirebs amonagebs mrewvelobidan da Sesabamisad am

dargis mimzidvelobas investorebisTvis. meore mxriv mrewvelobis siZneleebma

mniSvnelovani gavlena moaxdina biujetis Sesrulebaze, radganac maT Soris, rogorc

aRvniSneT, mWidro kavSiri arsebos. amis sapirispirod soflis meurneoba TiTqmis ar

ibegreba.

Page 10: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 10

mSp-s daaxloebiT sami meoTxedi Seqmnilia kerZo seqtoris mier, romelSic

dakavebulia dasaqmebulTa ori mesamedi. saxelmwifo sawarmoebis wilma saqonlisa

da momsaxurebis 1998 wlis warmoebis 53 % (865 milioni lari) Seadgina, magram es ar

aris am sawarmoebis mier damatebuli Rirebulebis maCvenebeli.

cxrili 2.3: kerZo da saxelmwifo sawarmoebis Sedareba. 1998 welicxrili 2.3: kerZo da saxelmwifo sawarmoebis Sedareba. 1998 welicxrili 2.3: kerZo da saxelmwifo sawarmoebis Sedareba. 1998 welicxrili 2.3: kerZo da saxelmwifo sawarmoebis Sedareba. 1998 weli saxelmwifosaxelmwifosaxelmwifosaxelmwifo kerZokerZokerZokerZo sul/saSualosul/saSualosul/saSualosul/saSualo

sawarmoTa ricxvi sawarmoTa ricxvi sawarmoTa ricxvi sawarmoTa ricxvi 2,681 11,137 13,818 proproproproduqcia (milioni lari)duqcia (milioni lari)duqcia (milioni lari)duqcia (milioni lari) 864.9 758.4 1,623.3 produqcia erT sawarmoze (aTasi lari)produqcia erT sawarmoze (aTasi lari)produqcia erT sawarmoze (aTasi lari)produqcia erT sawarmoze (aTasi lari) 322.6 68.0 117.5 daqiravebulTa ricxvi sul (aTasi) daqiravebulTa ricxvi sul (aTasi) daqiravebulTa ricxvi sul (aTasi) daqiravebulTa ricxvi sul (aTasi) 219.5 214.7 434.2 daqirqvebulTa ricxvi erT sawarmozedaqirqvebulTa ricxvi erT sawarmozedaqirqvebulTa ricxvi erT sawarmozedaqirqvebulTa ricxvi erT sawarmoze 81.9 19.3 31.4 produqcia erT daqiravebulze (lari)produqcia erT daqiravebulze (lari)produqcia erT daqiravebulze (lari)produqcia erT daqiravebulze (lari) 3,939.7 3,532.4 3,738.3

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti

fasebifasebifasebifasebi

statistikis departamentis Tanaxmad, wliurma inflaciam 10,7 procenti Seadgina.

inflaciis Tviuri maCveneblebi moyvanilia nax. 2.1.

1998 wlis pirvel oTx TveSi fasebi nel-nela izrdeboda xilisa da bostneulis

sezonuri simciris gamo. Tebervlis piki aixsneba moulodneli deficitiT navTis

mowodebaSi, ramac samomxmareblo fasebis indeqsi 1.1 procentiT gazarda. 1998 wlis

maisidan fasebma dacema daiwyo, rac asaxavda rogorc mosaxleobis msyidvelobiTi

unaris daqveiTebas, aseve samomxmareblo bazarze iafi rusuli produqciis siWarbes.

seqtemberSi fasebma kvlav daiwyo mateba, Tumca nela. noemberSi samomxmareblo

fasebis indeqsi 1,3 procentiT naklebi iyo wlis dasawyisTan SedarebiT. magram

dekemberSi sazogadoebrivi molodinebis gauaresebam da monetaruli politikis

uecarma liberalizaciam inflaciis Tviuri da wliuri maCveneblebi Sesabamisad

12,1 da 10,7 procentamde daiyvana.

1998 wels sagadasaxado reJimSi SemoRebulma cvlilebebma gamoiwvia erTjeradi

mniSvnelovani naxtomebi zogierTi produqtis fasSi. aqcizi benzinze 15-dan

60 procentamde gaizarda ramac misi fasi 20 procentiT gazarda. fasi mosalodnel

35 %-ze naklebad gaizada, radgan benzinis mniSvnelovani nawilis importi da gayidva

sabaJo registraciis da formaluri sabuRaltro aRricxvis gverdis avliT xdeba).

zogierTi saqonlisTvis gauqmebul iqna sagadasaxado SeRavaTebi (xorbali, mazuTi),

ramac maTi fasis aweva gamoiwvia.

Seicvala agreTve saxelmwifos mier regulirebadi fasebic. agvistoSi gaizarda

eleqtroenergiis sacalo tarifi momxmarebelTa yvela jgufisaTvis 33 procentiT,

0,045 laridan 0,06 laramde kilovat saaTisTvis. saqonlis msxvil gadazidvebs

gaukeTda 10-dan 20 procentamde SeRavaTi saporto momsaxurebisaTvis. saqalaqo

qseliT miwodebuli bunebrivi gazis sacalo fasi gaizarda 0,175-dan 0,214 laramde

kubur metrze. saerTaSoriso satelefono zarebi gaiafda (1.2 - 2 lari) dsT-s gareT

yvela qveyanaSi. dsT-Tvis tarifebi odnav gaizarda. sarkinigzo gadazidvebis

tarifebi Semcirda meti klientebis mosazidad. navTobis sarkinigzo gadazidvis

tarifi Semcirda 6 aSS dolaridan 5 aSS dolaramde erT tonaze.

Page 11: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

erovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobatabilurobatabilurobatabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 11

nax. 2.1: inflaciis Tviuri maCveneblebi 1998 welsnax. 2.1: inflaciis Tviuri maCveneblebi 1998 welsnax. 2.1: inflaciis Tviuri maCveneblebi 1998 welsnax. 2.1: inflaciis Tviuri maCveneblebi 1998 wels

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

inflac

ia, %

inflac

ia, %

inflac

ia, %

inflac

ia, %

ianv Teb mar apr maisi ivn ivl agv seqt oqt noem dek

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti

deregulacia, privatizacia da investiciebideregulacia, privatizacia da investiciebideregulacia, privatizacia da investiciebideregulacia, privatizacia da investiciebi

movlenaTa ganviTarebis sxva mniSvnelovani aspeqtia ekonomikis

privatizacia/deregulacia. marTalia nela, magram privatizaciis procesi

mimdinareobs (arsebuli aqciebis 41.5 procentia privatizirebuli). Tbilisis

eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” privatizacia umniSvnelovanesi movlena

iyo. am SemTxvevis detaluri gacnoba sainteresoa ucxoeli investorebis SesaZlo da

arsebuli problemebis dasanaxad.

CanarTi 2.1:CanarTi 2.1:CanarTi 2.1:CanarTi 2.1:

Tbilisis eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” axali mepatronisTbilisis eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” axali mepatronisTbilisis eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” axali mepatronisTbilisis eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” axali mepatronis

winaSe mdgari problemebiwinaSe mdgari problemebiwinaSe mdgari problemebiwinaSe mdgari problemebi

kompaniis 75 procenti gaiyida amerikel investorze 25 milion aSS dolarad.

bolo ramodenime weliwadSi kompaniis TanamSromelTa ricxvi aranormalurad

gaizarda. sagulisxmoa, rom mravali samuSao adgili SemoRebul iqna fiqtiurad,

imisTvis, raTa namdvil TanamSromlebs nominalur (Zalian mcire) xelfasze meti

anazRaureba mieRoT. problemis gadaWra scades moulodnelad warmatebuli

gamosyidvebiT. daaxloebiT 300 TanamSromeli daTanxmda daetovebina kompania

2000 laris kompensaciis sanacvlod. Tumca darCenil TanamSromelTa ricxvi

(daaxloebiT 2000) mainc aRemateba savaraudo optimums 600-s. kompaniis ori ZiriTadi

problemidan erT-erTia mosaxleobis dabali gadaxdisunarianoba. Tumca, rogorc Cans,

gadauxdelobis ZiriTadi mizezi argadaxdaa da ara realuri

uunaroba. es problema gadaiWreba eleqtroenergiis mricxvelebis binebidan dacul

sadarbazoebSi gataniT. es gegma unda ganxorcieldes kompaniis xarjebiT da

dasruldes 2001 wels. meore ZiriTadi problemaa momwodeblebi _ saxelmwifo

sakuTrebaSi myofi eleqtrogeneraciis kompaniebi. maTi aRWurvilobis umetesi nawili

moZvelebulia da cudad imarTeba. SeTanxmebebi eleqtroenergiis mowodebis Sesaxeb

imdenad xSirad irRveoda, rom Telasma gamoacxada, rom mas urCevnia eleqtroenergia

sazRvargareT iyidos. Tumca, gazafxulis wvimebTan da eleqtroenergiaze moTxovnis

SemcirebasTan erTad mowodeba gaumjobesda, magram ramden xans gastans aseTi

Page 12: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 12

mdgomareoba? mTlianobaSi mocemuli momentisTvis kompaniam bevrad meti daxarja

vidre miiRo. Tavidanve gaTvaliswinebuli iyo, rom sawyis etapze gasavali bevrad

meti iqneboda vidre Semosavali, magram zogierTi problema sakmaod moulodneli

aRmoCnda.

mimdinare angariSimimdinare angariSimimdinare angariSimimdinare angariSi

registrirebulma savaWro brunvam 1998 wels 1243 milioni aSS dolari Seadgina.

eqsporti Semcirda 194 milion aSS dolaramde 250 milionidan 1997 wels. importi

gaizarda 1049 milion aSS dolaramde wina wlis 944 milioni dolaridan1. mimdinare

angariSis muxlebis cvlilebebi mSp gamoxatulebaSi mocemulia cxrilSi 2.4.

cxrili 2.4: mimdinare angariSis muxlebi rogorc mSpcxrili 2.4: mimdinare angariSis muxlebi rogorc mSpcxrili 2.4: mimdinare angariSis muxlebi rogorc mSpcxrili 2.4: mimdinare angariSis muxlebi rogorc mSp----s wili. 1995s wili. 1995s wili. 1995s wili. 1995----1998199819981998 (procenti)

1995 1996 1997 1998 importi -24.8 -15.1 -21.4 -23.4 eqsporti 10.1 8.2 7.7 6.0 savaWro balansisavaWro balansisavaWro balansisavaWro balansi -14.7 -6.9 -13.7 -17.4 faqtoruli momsaxureba

-2.1 -1.6 2.6 2.8

arafaqtoruli momsaxureba

0.2 0.1 -3.0 -0.7

transfertebi 4.0 1.9 4.0 4.2 mimdinare mimdinare mimdinare mimdinare angariSiangariSiangariSiangariSi

-12.7 -6.5 -10.1 -11.0

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti/ sem-is gamoTvlebi

saqarTveloSi ekonomikuri reformebis da savaWro reJimis liberalizaciis

dawyebidan sagareo baWroba gaormagda. amave dros, vaWrobis liberalizaciam

ekonomika bevrad ufro mgrZnobiare baxada gare movlenebis mimarT. saerTaSoriso

savaluto fondis daxmarebiT laris gacvliTi kursi stabulurad iyo SenarCunebuli

sam welze meti xnis ganmavlobaSi, rac namdvilad ar uwyobda xels saqarTvelos

saeqsporto potencialis ganviTarebas. 1998 wels eqsportma savaWro brunvis mxolod

15 procenti Seadgina (energiis garda). 1999 wlis dasawyisSi eqsportis wili

vaWrobaSi gaizarda, magram es importis Semcirebis Sedegia. eqsportis rogorc mSp-s

wilis Semcireba aseve gagrZelda 1998 wels. rogorc Cans, eqsportis SesaZleblobis

srulad gamoyenebas sakmao dro sWirdeba. amasTan erTad, saqarTvelos

umniSvnelovanesi (da uaxloesi) saeqsporto bazari – ruseTi – TviTon gaxda bevrad

konkurentunariani. eqsportis zrda unda moxdes ufro daSorebul da metad momTxovn

bazrebze. marketinguli gamocdilebis deficiti erT-erTi yvelaze seriozuli

faqtoria, rac aferxebs qarTul sawarmoebs ipovnon TavianTi niSa globalur

ekonomikaSi.

importis zrdis Seneleba ar unda mivaweroT importze fizikuri moTxovnis

Semcirebas. ruseTidan importis SemTxvevaSi, daeca Semotanili saqonlis sabaJo

Rirebuleba, rac ar asaxavs fizikur moculobas. 1998 wlis meore naxevarSi importi

umniSvnelod aRemateboda wina wlis Sesabamisi periodis maCvenebels. rogorc zemoT

aRvniSneT, 1999 wlis dasawyisSi importi klebas ganicdida, magram wamaxalisebeli

1 monacemebSi ar aris CarTuli energiisa da sazRvrispira vaWroba.

Page 13: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

erovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobatabilurobatabilurobatabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 13

niSania is, rom kleba ZiriTadad samomxmareblo saqonelze modis da ara ZiriTad

saSualebebze. navTobis did proeqtebTan dakavSirebuli importi gaizarda kidec.

meores mxriv, samomxmareblo importis Semcireba did danakargebs gamoiwvevs

biujetisTvis: sabaJo gadasaxadi da aqcizi ZiriTadad samomxmareblo saqonelzea

mimarTuli. aqcizuri Semosavlebi ZiriTadad benzinze da Tambaqoze modis. aqcizuri

markebis SemoReba Tambaqoze da alkoholur sasmelebze dRis wesrigSi iyo ori wlis

ganmavlobaSi. rogorc Cans, es imdenad didi dro aRmoCnda, rom importiorebi

seriozulad ar aRiqvamdnen am SesaZleblobas. 1999 wlis dasawyisSi aqcizuri

markebis SemoRebam Tambaqos mowodebaSi krizisi gamoiwvia. Tambaqos importi daeca da

biujetis Sesrulebas kidev erTi safrTxe Seeqmna.

importis da eqsportis amgvari ganviTarebis Sedegad 1998 wels savaWro

deficiti kvlav gaizarda rogorc nominalur (855 milioni aSS dolari) aseve mSp-s

(17,4 procenti) gamosaxulebaSi. mTavrobis valic mSp-ze Cqara izrdeboda (ixile

qvemoT qveTavi kapitalis angariSi). es garkveul safrTxes uqmnis qveynis

saerTaSoriso gadaxdisunarianobas. rac ar unda mondomebuli iyos mTavroba

droulad gadaixados saerTaSoriso valdebulebebis momsaxurebis Tanxebi, male

SeiZleba miRweul iqnes mdgomareoba roca qveynis myari valutis Semosavlebis

udidesi nawilis sazRvargareT gadaxda iqneba saWiro. es, Tavis mxriv, safrTxes

Seuqmnis erovnuli valutis stabilurobas. mimdinare angariSis gasaumjobeseblad

seriozuli yuradReba unda mieqces momsaxurebiT vaWrobis ganviTarebas.

arafaqtoruli momsaxurebis balansi mniSvnelovnad gaumjobesda 1997 wlis

Semdeg. maSin roca 1997 wels wminda gasavalma 148 milioni aSS dolari Seadgina, 1998

wels sazRvargareT gadaxdili iyo mxolod 35 milioni aSS dolari. miuxedavad imisa,

rom aq balansi mainc uaryofiTia, gaumjobeseba miuTiTebs imaze, rom momsaxureba is

sferoa sadac ucxour finansur da teqnikur daxmarebas meti Sedegis gamoReba

SeuZlia, vidre saqonlis eqsportis SemTxvevaSi. faqtoruli momsaxurebis angariSi

mniSvnelovnad gaumjobesda da 140 milion aSS dolars miaRwia wina wlis 128 milion

aSS dolarTan SedarebiT. igive Seexeba transfertebis angariSs, romelic 196

milioni aSS dolaridan 210 milion aSS dolaramde gaizarda. am or angariSSi

Semosavlebis didi nawili ruseTSi momuSave qarTvelebze modis2. ruseTSi

ganviTarebuli krizisis Sedegad maT mier dakarguli Semosavlebi rom ara, bolo

ori angariSis gaumjobeseba SeiZleba ufro mniSvnelovani yofiliyo.

kapitalis angariSikapitalis angariSikapitalis angariSikapitalis angariSi 1998 wels moxda saqarTvelos evrokavSiris valis restruqturizacia. realurad

131 milioni ekius vadagadacilebuli krediti refinansirebul iqna 110 milioni ekius

kreditiT, romlis gadaxdac unda moxdes 15 wlis ganmavlobaSi 10-wliani SeRavaTiani

periodiT. damatebiT miRebul iqna pirveli 10 milioni ekius granti sagareo valis

Sesamsubuqebeli grantebis seriidan. garda amisa, moxda TurqeTis 54 milioni aSS

dolaris moculobis kreditis restruqturizacia.

Page 14: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

erovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobaerovnuli angariSebi da ekonomikuri stabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 14

1998 wlis bolosTvis SeTanxmebuli ucxouri kreditebis jamurma moculobam

1865 milioni aSS dolari Seadgina, saidanac 225 milioni aSS dolari jer ar iqna

aTvisebuli. cxrilSi 2.5 mocemulia ucxouri kreditebis detaluri gaSla. yofili

sabWoTa kavSiris qveynebze mTliani moculobis daaxloebiT erTi mesamedi modis,

saidanac 62 procenti TurqmeneTis valia. daaxloebiT 184 milioni aris ara krediti,

aramed savaWro davalianebebi, romlebic ucbad dagrovda sabWoTa kavSiris daSlis

Semdeg da CaTvlil iqna saxelmwifo valad.

cxrili 2.5: SeTanxmebuli da aTvisebuli kreditebi 1998 wlis 31 dekembris cxrili 2.5: SeTanxmebuli da aTvisebuli kreditebi 1998 wlis 31 dekembris cxrili 2.5: SeTanxmebuli da aTvisebuli kreditebi 1998 wlis 31 dekembris cxrili 2.5: SeTanxmebuli da aTvisebuli kreditebi 1998 wlis 31 dekembris mdgomareobiTmdgomareobiTmdgomareobiTmdgomareobiT (milioni aSS dolari)

kreditorikreditorikreditorikreditori SeTanxmebuliSeTanxmebuliSeTanxmebuliSeTanxmebuli aTvisebuliaTvisebuliaTvisebuliaTvisebuli procenti procenti procenti procenti mTlianSimTlianSimTlianSimTlianSi

ruseTi 179.27 179.27 9.6somxeTi 19.59 19.59 1.1azerbaijani 16.19 16.19 0.9yazaxeTi 27.77 27.77 1.5TurqmeneTi* 393.57 393.57 21.1uzbekeTi 1 1 0.1ukraina 0.92 0.92 0.0avstria 92.27 92.26 4.9CineTi 3.49 3.49 0.2germania 65.24 48.77 3.5TurqeTi 54.34 54.34 2.9irani 12.83 12.83 0.7aSS 35 34.91 1.9evrokavSiri 128.93 128.93 6.9ssf 304.77 304.77 16.3msoflio banki 373.27 284.82 20.0ergb 99.85 32.91 5.4agsf 6.62 0.98 0.4seTf** 47.1 0 2.5sahaero moZraobis kontroli***

2.91 2.91 0.2

sulsulsulsul 1,864.92 1,640.22 100.0wyaro: finansTa saministro * TyrqmeneTis validan 20 milioni aSS dolari gadaxdil iqna 1998 wels. ** iaponiis sazRvargareTTan ekonomikuri TanamSromlobis fondi *** saxelmwifo garantia aSS-s sahaero moZraobis kontrolis kreditisTvis

rac Seexeba 1998 wels aTvisebul kreditebs, maTma jamurma moculobam 153 milioni aSS dolari Seadgina saidanac 23 milioni iyo saxelmwifo garantiis qveS gacemuli kerZo komerciuli kreditebi. qvemoT mocemulia miRebuli saxelmwifo kreditebi:

• 2,4 milioni aSS dolari germaniis aRmSeneblobis bankidan (KfW)

• 1,1 milioni aSS dolari soflis meurneobis ganviTarebis saerTaSoriso fondidan (IFAD)

• 14,8 milioni aSS dolari amerikis sasursaTo-sasaqonlo korporaciidan

2 faqtoruli momsaxurebis angariSSi aisaxeba saqarTvelos gareT (ZiriTadad ruseTSi) mokle vadiT momuSave qarTvelebis Sromis anazRaureba, xolo transfertebis kategoria asaxavs realur fulad gzavnilebs maTgan vinc saqarTvelos gareT weliwadze met xans muSaobs.

Page 15: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

erovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri serovnuli angariSebi da ekonomikuri stabilurobatabilurobatabilurobatabiluroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 15

• 74,8 milioni aSS dolari msoflio bankidan

• 36,7 milioni aSS dolari saerTaSoriso savaluto fondidan saxelmwifo garantiiT gamoiyo Semdegi kreditebi:

• 11,5 milioni aSS dolari evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis bankidan

• 11,5 milioni aSS dolari germaniis aRmSeneblobis bankidan miRebuli kreditebi gamoyenebul iqna Semdegi miznebisTvis:

• laris gacvliTi kursis SenarCuneba – 36,7 milioni aSS dolari ssf-dan

• energetikis seqtori – 46,6 milioni aSS dolari

• soflis meurneoba – 6,6 milioni aSS dolari

• sabanko seqtoris ganviTareba - 11 milioni aSS dolari

• biujetis defocitis dafinanseba 20,7 milioni aSS dolari 1998 wels SeTanxmebul iqna Semdegi kreditebi:

• 41,1 milioni aSS dolari - iaponiis sazRvargareTTan ekonomikuri TanamSromlobis fondis krediti energetikis seqtoris ganviTarebisaTvis

• 15 milioni aSS dolari - amerikis sasursaTo-sasaqonlo korporacia

• ori krediti germaniis aRmSeneblobis bankidan: 2,75 milioni aSS dolari mikrokreditebis bankis proeqtis dafinanseba, 8 milioni aSS dolari gadamcemi xazebis proeqtis dafinanseba.

• msoflio bankis sami krediti: 19,6 milioni aSS dolari socialuri investiciebis fondisTvis, 4,6 milioni aSS dolari kulturuli memkvidreobis proeqtisTvis, da 2,5 milioni aSS dolari transportis saministros restruqturizaciisTvis.

Page 16: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

TTTTavi mesame. saxelmwifo finansebiavi mesame. saxelmwifo finansebiavi mesame. saxelmwifo finansebiavi mesame. saxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #1saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #1saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #1saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #1 16

1998 wlis saxelmwifo biujetis Tanaxmad Semosavlebs mTlianad 752,1 milioni

lari unda Seedgina, maSin roca xarjebze 950,5 milioni lari iyo gaTvaliswinebuli.

Sesabamisad, deficiti ganisazRvra 188,4 milioni lariT saidanac 119 milioni

adgilobrivi wyaroebidan unda yofiliyo miRebuli. realurad 1998 wlis

Semosavlebma, ucxouri grantebis CaTvliT, 621,9 milioni lari Seadgina, rac 130

milioni lariT naklebia dagegmilze. Sesabamisad, realuri xarjebi 797,3 milion

laramde Semcirda, rac Tavdapirveli gegmis 86 procents Seadgens. ekonomikuri

statistika saqarTveloSi kvlavac sakmaod saeWvoa iseT sakiTxebSic ki rogoricaa

biujetis Sesrulebis winanswari maCveneblebi. amis damadasturebelia Seusabamoba

teqstSi moyvanil ricxvebs (romelic, aRebulia finansTa saministros wliuri

angariSidan), cxrilSi 3.1 moyvanil biujetis Sesrulebis maCveneblebs (statistikis

departamenti) da danarTSi A3.1 da A3.2 mocemul maCveneblebs ( finansTa saministro)

Soris. es ukanaskneli yvelaze gviandelia da sagulisxmoa rom yvelaze sandoa.

cxrilicxrilicxrilicxrili 3.1: saxelmwifo 3.1: saxelmwifo 3.1: saxelmwifo 3.1: saxelmwifo biujetis Sesruleba. 1998biujetis Sesruleba. 1998biujetis Sesruleba. 1998biujetis Sesruleba. 1998

1998 1997 1998, rogorc 1998, rogorc 1998, rogorc 1998, rogorc

1997199719971997----is procentiis procentiis procentiis procenti

saxelmwifo biujetis Semosavlebi da grantebisaxelmwifo biujetis Semosavlebi da grantebisaxelmwifo biujetis Semosavlebi da grantebisaxelmwifo biujetis Semosavlebi da grantebi 674,3 740,5 91,1 centraluri biujetis Semosavlebi 448,6 578,3 77,6

sagadasaxado Semosavlebi 331,0 484,6 68,3

arasagadasaxado Semosavlebi 70,6 67,7 104,3

kapitaluri Semosavlebi 47,0 26,0 181,0

specialuri saxelmwifo fondebis Semosavlebi 158,2 128,1 123,5

grantebi 67,5 34,2 197,8

saxelmwifo biujetis xarjebi da wminda saxelmwifo biujetis xarjebi da wminda saxelmwifo biujetis xarjebi da wminda saxelmwifo biujetis xarjebi da wminda

dakreditebadakreditebadakreditebadakrediteba

812,0 844,6 96,1

centraluri biujetis xarjebi 625,9 677,4 92,4

specialuri saxelmwipo fondebis xarjebi 186,1 167,1 111,4

saxelmwifo biujetis balansisaxelmwifo biujetis balansisaxelmwifo biujetis balansisaxelmwifo biujetis balansi (deficiti)(deficiti)(deficiti)(deficiti) -137,7 -104,0 wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti

saxelmwifo biujetis Semosavlebisaxelmwifo biujetis Semosavlebisaxelmwifo biujetis Semosavlebisaxelmwifo biujetis Semosavlebi

1998 wlis biujetis kanonis Tanaxmad saxelmwifo biujetis Semosavlebs 752

milioni lari unda Seedgina saidanac 582 milioni lari centralur biujetze

modioda. 1999 wlis 1 ianvrisTvis mobilizebuli iyo mxolod 622 milioni lari, rac

imas niSnavs rom biujetis Semosavlebi gegmas 130 milioni lariT CamorCa.

adgilobrivi wyaroebidan biujetSi Sevida 591 milioni lari (gegmis 82 procenti).

amis ZiriTadi mizezi gaxda sagadasaxado Semosavlebis Semcireba, romlebic 113

milioni lariT CamorCeboda 443 milioni laris gegmas.

sagadasaxado Semosavlebi aramarto gegmas CamorCeboda aramed Semcirda 1997

welTan SedarebiT rogorc absolutur, aseve fardobiT maCveneblebSi. 1998 wels

Page 17: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 17

sagadasaxado Semosavlebma 330 milioni lari (mTliani Semosavlebis 56 procenti)

Seadgines 1997 wlis 353 milion larTan (mTliani Semosavlebis 64 procenti)

SedarebiT. zogadi ekonomikuri garemos Sesabamisad (ixile Tavi pirveli)

mdgomareobam gauareseba daiwyo meore kvartalSi. Semosavlebis 19-procentian zrdas

pirvel kvartalSi mohyva mxolod 10 procentiani jamuri zrda meore kvartalSi da 3

procentiani jamuri zrda cxra Tvis ganmavlobaSi.

gadasaxadebis mokreba Seferxda rogorc adgilobrivi biznesidan, aseve

importidan da am mxriv didi gansxvaveba ar yofila regionebs Soris. aqedan SeiZleba

davaskvnaT, rom Seferxebis mizezebi zogadad ekonomikis ganviTarebaSi unda veZeboT

da ara gadasaxdebis administraciaSi. Tumca am mosazrebis sawinaaRmdego sabuTic

arsebobs. finansTa saministros angariSis Tanaxmad sagadasaxdo davalianebebi Zalian

gaizarda. es imas niSnavs, rom gadasaxadebi gadaxdili unda yofiliyo, magram ar

gadaixades da Sesabamisad problema administraciul xasiaTs atarebs. davalianebam

sagadasaxado samsaxurisTvis 271 milion lars miaRwia, rac 162 milioni lariT

aRemateba wina wlis Sesabamis maCvenebels.

cxrili 3.2: saxelmwifo biujetis Semosavlebi regionebis mixedviT. 1998cxrili 3.2: saxelmwifo biujetis Semosavlebi regionebis mixedviT. 1998cxrili 3.2: saxelmwifo biujetis Semosavlebi regionebis mixedviT. 1998cxrili 3.2: saxelmwifo biujetis Semosavlebi regionebis mixedviT. 1998

regioniregioniregioniregioni biujeti Sesruleba Sesruleba

(%)

imereTi 24,8 21,5 86,7 samegrelo da zemo svaneTi 18,2 17,6 96,7 qvemo qarTli 25,0 22,5 90,0 kaxeTi 12,2 11,1 91,0 guria 3,2 2,6 81,0 samcxe-javaxeTi 7,2 6,1 84,8 Tbilisi 235,4 138,2 84,2

wyaro: finansTa saministro

gadamowmebuli sabiujeto gegmis Tanaxmad sagadasaxado inspeqcias 201 milioni

lari unda moekriba 443 milioni laris sagadasaxado Semosavlebidan. aqedan

mokrebil iqna 167 milioni lari (83 procenti). warumateblobis mizezi iyo

arapirdapiri gadasaxadebis, dRg-s da aqcizis, araadeqvaturi (biujetTan mimarTebaSi)

Segroveba. am gadasaxadebis Segroveba Sesabamisad 25 da 33 procentiT CamorCa gegmas

maSin roca sxva gadasaxadebis umetesoba (pirdapiri, Teoriulad ufro Znelad

mosakrebi da biujetisTvis naklebad mniSvnelovani) damakmayofileblad Segrovda.

saSemosavlo (20,4 milioni lari) da mogebis (39,2 milion lari) gadasaxadebi

dagegmilze ukeT iqna mikrebili, Sesabamisad 2 da 9 procentiT meti. saSemosavlo

gadasaxadis kargi mokrebis maCvenebeli specialur yuradRebas imsaxurebs. aqamde am

muxliT Segrovebuli Semosavlebi ZiriTadad saxelmwifo seqtorSi dasaqmebulTa

xelfasebidan avtomaturi gadaricxvebiT ivseboda. is faqti rom gadasaxadi mokrebil

iqna miuxedavad xelfasebis gadauxdelobisa saxelmwifo seqtorSi, miuTiTebs imaze,

rom sagadasaxado bazis gasafarToeblad axali resursebi gamoinaxa.

103 milioni lari (167 milionis 62 procenti) Segrovda msxvil gadamxdelTa

inspeqciis mier, rac dagegmilis 71 procents Seadgens. umsxvilexi Semomtanebi iyvnen

saqarTvelos telekomi (6,2 milioni lari), rkinigzis departamenti (6 milioni lari),

foTis savaWro porti (4,8 milioni lari), sastumro metexi (4,4 milioni lari) da

saqenergo (4,3 milioni lari).

Page 18: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 18

sabiujeto Semosavlebi sabaJo samsaxuridan kidev ufro naklebi iyo vidre

adgilobrivi Semosavlebi. sabaJo departamentis mier mokrebilma sabaJo gadasaxadma,

dRg-m da aqcizma erTad 163 milioni lari Seadgina, rac gegmaze 33 procentiT

naklebia. aqcizis Segroveba gansakuTrebiT dabali iyo (gansakuTrebiT Tambaqos

produqtebze da sawvavze) da 23 milioni lari Seadgena, roca dagegmili iyo 90

milioni. Semosavlebi dRg-s xaziT (imave gegmiT) bevrad ukeT Segrovda da 80 milioni

lari Seadgina. 58 milioni lari moikriba sabaJo gadasaxadis xaziT, rac gegmas 4

milioni lariT CamorCeba.

nax. 3.1: importi da misi dabegvra 1996 nax. 3.1: importi da misi dabegvra 1996 nax. 3.1: importi da misi dabegvra 1996 nax. 3.1: importi da misi dabegvra 1996 –––– 1998 1998 1998 1998

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

96 Ikv 96 II kv 96 III kv 96 IV kv 97 I kv 97 II kv 97 III kv 97 IV kv 98 I kv 98 II kv 98 III kv 98 IV kv

aTas

i l

ari (gad

asax

adeb

iaT

asi l

ari (gad

asax

adeb

iaT

asi l

ari (gad

asax

adeb

iaT

asi l

ari (gad

asax

adeb

i

0

50

100

150

200

250

300

350

mil

ioni a

SS d

ol

ari (importi)

mil

ioni a

SS d

ol

ari (importi)

mil

ioni a

SS d

ol

ari (importi)

mil

ioni a

SS d

ol

ari (importi)

aqcizi importze

sabaJo gadasaxadi

dRg importze

importi

kkk

wyaro: finansTa saministro

rogorc sem-is wina gamoSvebebSi araerTxel iyo aRniSnuli, sagadasaxado

dagegmvis meTodebi saqarTveloSi ukiduresad arasandoa, amitom gegmis Sesrulebis

maCvenebeli ar SeiZleba gamoviyenoT sagadasaxado inspeqciisa da sabaJo

departamentis muSaobis Sesafaseblad. importis Sefasebis problema bevrad did

gavlenas axdens biujetze vidre sabaJo samsaxuris araefeqturoba. amasTan, rogorc

Cans, ar moqmedebs tranzitis kontrolis sistema (raoden paradoqsuladac ar unda

mogveCvenos es saqarTvelos satranzito potencialze damyarebuli imedebis fonze).

rogorc Cans, ar arsebobs imis garantia, rom saqoneli romelic saqarTveloSi

Semodis satranzito statusiT xelmeored gadakveTs sazRvars da saqarTvelodan gava.

da bolos, saqarTvelos sazRvari ar aris mTlianad sakmarisad daculi imisTvis rom

aRikveTos kontrabanda.

1998 wels arasagadasaxado Semosavlebis xaziT 72 milioni lari Segrovda

dagegmili 78 milioni laris nacvlad. am Tanxis naxevarze odnav meti iyo erovnuli

bankidan gadmoricxuli mogeba, romelic mimarTul iqna erovnuli bankis mimarT

davalianebis dasafarad.

miRebuli Semosavlebi dagegmils aRemateboda mxolod kapitaluri Semosavlebis

SemTxvevaSi. miRebul iqna 47 milioni lari maSin roca mosalodneli iyo 25 milioni

laris miReba. am Tanxidan 32 milioni lari miRebul iqna dekemberSi Tbilisis

Page 19: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 19

eleqtroenergiis gamanawileblis “Telasis” privatizaciis Sedegad. unda aRiniSnos,

rom winaswar Zalian Znelia privatizaciis Semosavlebis miaxloebiTi gamoTvlac ki,

radgan sawarmoebis privatizacia xdeba auqcionis an tenderis saSulebiT da

moTxovna TiTqmis araprognozirebadia.

kapitaluri Semosavlebis kidev erTi mniSvnelovani wyaroa saxelmwifos

sakuTrebaSi myofi aqciebidan miRebuli dividentebi. 1999 wels am xaziT miRebuli iyo

233 aTasi lari, rac Zalian mcire Tanxaa Tu gaviTvaliswinebT, rom sxelmwifo jer

kidev gamoSvebuli aqciebis 60 procents flobs. rogorc Cans, saxelmwifo sakuTrebis

marTvis mniSvnelovani gaumjobesebaa saWiro. aseve, sagadasaxado inspeqciam garkveuli

saganmanaTleblo samuSao unda Caataros, vinaidan arsebobs SemTxvevebi roca

saxelmwifos sakuTrbaSi myofi sawarmoebi saxelmwifosTvis gadasaxdel dividentebs

mogebis gadasaxadSi Tvlian.

ucxouri grantebi aseve dagegmilze meti iqna miRebuli (savaraudod laris

gaufasurebis gamo). miRebul iqna 15 milioni laris ori granti - evrokavSiridan da

niderlandebidan.

samma specialurma saxelmwifo fondma 156 milioni laris Segroveba moaxerxa

dagegmili 184 milioni laris nacvlad. yvelaze cudi maCvenebeli socialuri

uzrunvelyofis fonds hqonda, romelmac gegma daaxloebiT 80 procentiT Seasrula.

am fondis mimarT davalianebam daaxloebiT 90 milion lars miaRwia. benzinze aqcizis

60 procentamde awevam saSualeba misca sagzao fonds dagegmilze 1,6 milioni lariT

meti Semosavali mieRo.

unda aRiniSnos, rom Semosavlebis daaxloebiT 10 procenti ar iyo realurad

miRebuli ekonomikuri agentebisgan aramed gabaTilebul iqna saxelmwifos an mesame

piris valis winaaRmdeg. aseTi CaTvlis meqanizmi SemoRebul iqna imisTvis, raTa

strategiulad mniSvnelovani sawarmoebi (magaliTad energetika) ar darCeniliyvnen

samuSao kapitalis gareSe. Tumca aseTi CaTvlebis praqtika azaralebs saxelmwifo

fondebis xarjebis nawils. es praqtika unda Sewydes 1999 wlis bolosTvis ssf-s

moTxovniT.

xarjebixarjebixarjebixarjebi

saxelmwifo Semosavlebis nakleboba bunebrivia aisaxa saxelmwifos xarjebis

maCveneblebSi. bolo Sesworebuli saxelmwifo biujetis Tanaxmad xarjebze (wina

wlis davalianebasTan erTad) 930 milioni lari iyo gaTvaliswinebuli, saidanac 760

milioni lari centralur biujetze modioda. realurad daixarja 779 milioni lari,

saidanac centralur biujetze modioda 657 milioni lari. Sesabamisad saxelmwifo

biujetis xarjebi Semcirda 133 milioni lariT, centraluri biujetis ki - 103

milioni lariT. biujetis daculi muxlebis mimarT 90 milioni laris davalianeba

gadavida 1999 wlis biujetSi.

qvemoT moyvanilia davalianebis Semadgenloba: 24 milioni laris xelfasi ar

gadauxades saxelmwifo seqtoris daqiravebulebs. es mTliani gadasaxdeli Tanxis 26

Page 20: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 20

procentia. 16 milioni laris davalianeba modis socialur xarjebze, rogoricaa

pensiebi, stipendiebi da a.S. adgilobrivma organoebma miiRes 32 milioni lari

nacvlad Sepirebuli 40 milionisa. saxelmwifo dafinansebaze myofma jandacvis

programebma 9 milioni lari miiRes, rac dagegmilis 59 procentia. saxelmwifo

samedicino dazRvevis kompania 75 procentiT iqna subsidirebuli da 11 milioni lari

miiRo. bolo ori kategoriisTvis 4,6 milioni lari mxolod dekemberSi gamoinaxa ssf-

Tan konsultaciebis Semdeg. sxva naklebad SesamCnevi saxelmwifo programebis

dafinanseba mniSvnelovnad Semcirda. soflis meurneoba, metyeveoba, miwis marTva,

geologia, mSenebloba, garemos dacva, meteorologia da sxva mcire programebi

mxolod 44 procentiT dafinansda. ganaTlebis saministros gadaericxa 1,5 milioni

lariT naklebi rac ZiriTadad skolis maswavleblebis xelfass unda moxmareboda.

rogorc zemoT aRvniSneT socialuri gadasaxadebis akrefa Zalian sustia.

saxelmwifo sapensio fondis mimarT davalianebam 90 milioni lari Seadgina. aman

gaaCina saWiroeba imisa, rom centraluri biujetidan sapensio fondSi 27 milioni

lari gadaricxuliyo, magram, miuxedavad amisa, 1998 wlis bolosTvis gaucemeli iyo

40 milioni laris pensiebi.

rogorc vxedavT saxelmwifo xarjebi ukiduresad araefeqturia. erT-erTi

yvelaze seriozuli problemaa aragamWvirvaloba, romelic Sedegad gvaZlevs did

davalianebebs daculi muxlebis mimarT, maSin roca zogierTi kapitaluri xarji

Tavdapirveli gegmis Sesabamisia. ra Tqma unda Znelia kapitaluri danaxarjebis didi

mniSvnelobis eWvis qveS dayeneba, magram es ufro advili xdeba roca aseTi xarjebis

didi nawili saministroebis Senobebis remontsa da axal saxelmwifo manqanebze

modis. saxelmwifo Sesyidvebs gansakuTrebuli yuradReba mieqca parlamentis mxridan

1998 wels. dekemberSi Sesabamisi kanoni iqna miRebuli, romelic imedia ufro

gamWvirvales gaxdis saxelmwifo xarjebs. kapitaluri proeqtebis umetesoba

finansdeba erTjeradi msxvili gsdaricxvebiT. amitom, roca sekvesteris

aucilebloba iqmneba araferi rCeba Sesamcirebeli xelfasebis garda.

gadasaxdelebis gabaTilebis praqtika (ixile zemoT Semosavlebi) aRrmavebs

problemas. problemis kidev erTi wyaroa resursebis susti marTva. yvelaze moqnili

iaraRi - saxazino valdebulebebi, gamouyenebeli rCeba.

sabiujeto davalianebebma aramarto socialur sferos Seuqmna siZneleebi

aramed gavlena iqonia biujetis Semosavlebzec. jandacvisa da ganaTlebis

programebis saTanado dafinanseba SeTanxmebuli iyo ssf-Tan da msoflio bankTan. am

SeTanxmebis daucvelobam ucxouri dafinansebis gadavadeba gamoiwvia. msoflio bankis

struqturuli gardaqmnebis kreditis meore tranSi 20 milioni aSS dolari mxolod

axali wlis win iqna miRebuli. 15 milioni laris grantma evrokavSiridan da Telasis

privatizaciam aseve Searbila sxvagvarad katastrofiuli finansuri weliwadi da

SesaZlebeli gaxada prezidentis mier micemuli pirobis Sesruleba, rom erTi Tvis

davalianeba mainc gadaxdili iqneba.

Page 21: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 21

centraluri biujetis xarjebi

1998 wlis Sesworebuli biujetis Tanaxmad administraciaze 87 milioni lari

unda daxarjuliyo, rac centraluri biujetis mTliani xarjebis daaxloebiT 10

procentia. am Tanxis daaxloebiT mesamedi iyo xelfasebi, 42 procenti ki gamiznuli

iyo saqonlis Sesyidvasa da momsaxurebaze. gegma 80 procentiT Sesrulda mTliani

biujetis 86 procentian SesrulebasTan SedarebiT. magram aqac ZiriTadad Semcirda

xelfasebi. xelfasis gadaxda 27 procentiT CamorCa gegmas da 17 milioni lari

Seadgina. xarjebis ramodenime mimarTuleba prioritetulad CaiTvala da sxvebze

naklebad CamoiWra. esenia - saqarTvelos saelCoebis dafinanseba (13 milioni lari

gegmis 96 procenti), 1999 wels Casatarebeli mosaxleobis aRweris mosamzadebeli

samuSaoebi (1,5 milioni lari, gegmis 91 procenti), adgilobrivi arCevnebi

(97 procenti). prezidentis regionuli warmomadgenlebis ofisebi 123 procentiT

dafinansda, magram es moicavs mniSvnelovan gadaricxvebs samegreloSi iq momxdar

samxedro destabilizaciasTan dakavSirebiT. prezidentis warmomadgenelTa ofisebi

sxva regionebSi 80 procentiT dafinansda.

nax. 3.2 centraluri biujetis xarjebi kategoriebis mixedviT.nax. 3.2 centraluri biujetis xarjebi kategoriebis mixedviT.nax. 3.2 centraluri biujetis xarjebi kategoriebis mixedviT.nax. 3.2 centraluri biujetis xarjebi kategoriebis mixedviT.

-

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

administracia

Tavdacva

kanoni da wesrigi

ganaTleba

jandacva

socuzrunvelyofa

sabinao

meurneoba

kultura sporti

religia

saTbob

energetikuli

kompleqsi

soflis

meurneoba,

metyeveoba

meTevzeoba

mSenebloba da

mompovebeli

mrewveloba

transporti da

komunikaciebi

sxva ekonomikuri

aqtivoba

sxva xarjebi

wyaro: finansTa saministro

Tavdapirvelad 229 milioni lari iyo gaTvaliswinebuli socialur

programebze - jandacva, socuzrunvelyofa da dazRveva, ganaTleba, mecniereba,

kultura, masmedia, sporti da a.S. es centraluri biujetis xarjebis daaxloebiT 30

procents Seadgenda. biujetSi Sesworebebis Setanis Semdeg es ricxvi daaxloebiT

igive darCa _ 230 milioni lari. magram socialuri xarjebis struqtura

mniSvnelovnad Seicvala. mravali socialuri xarji rogoricaa ltolvilebis

daxmareba gaizarda da wina wlis davalianebebi ufro srulad iqna aRricxuli. sxva

socialuri programebi Semcirda. wlis bolosTvis daixarja 186 milioni lari, rac

dagegmilis 81 procentia. ganaTlebis dafinansebaze (garda samxedro da policiis

struqturebisa da ganaTlebis programebisa) gaTvaliswinebuli iyo 35,6 milioni

lari _ mTliani xarjebis 4,7 procenti. gadamowmebis Semdeg es ricxvi gaizarda 37

milion laramde (xarjebis 5,4 procenti). sabolood gaweulma xarjebma, miuxedavad am

seqtoris prioritetulobisa, 24 milioni lari Seadgina, rac dagegmilis 66

procentia da mniSvnelovnad CamorCeba centraluri biujetis xarjebis Sesrulebis

maCvenebels - 86 procents. igive bedi gaiziara saxelmwifo jandacvis programebma,

romlebmac 21 milioni lari miiRes Sepirebuli 32 milioni laris nacvlad.

Page 22: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 22

mecnierebis programebma 22 milioni laris biujetidan mxolod 13 milioni lari

miiRes. socialur xarjebSi udidesi kategoriaa ltolvilebis daxmareba.

Tavdapirveli ricxvi - 65 milioni lari - ar Secvlila biujetis gadamowmebisas.

realurad daixarja 60 milioni lari, rac dagegmilis 92,5 procentia. pensiebisa da

umuSevrobis daxmarebisaTvis ixile qvemoT specialuri saxelmwifo fondebis specialuri saxelmwifo fondebis specialuri saxelmwifo fondebis specialuri saxelmwifo fondebis

xarjebixarjebixarjebixarjebi.

Tavdapirveli biujetis Tanaxmad 189 milioni lari unda daxarjuliyo

Tavdacvaze, kanonierebaze da wesrigze. bolo gadamowmebuli ricxvi (28 noemberi 1998)

iyo 176 milioni lari. realurma xarjebma 140 milioni lari Seadgina. am Tanxidan 66

milioni lari daixarja Tavdacvaze; 55 milioni lari gadaericxa samarTaldamcav

organoebs; 2,2 milioni lari sasamarTloebs; 17 milioni lari uSiSroebis samsaxurs.

yvela am struqturas mniSvnelovani davalianeba aqvs (mTlianobaSi 24 milioni lari)

Tavisi TanamSromlebis da pensionrebis mimarT. davalianebis dagrovebas xels uwyobs

am sferoSi xarjebis centraluri kontrolis sisuste. Tavdacvis da Sinagan saqmeTa

saministroebs aqvT Sualeduri xazinebi, romelTa kontrolic garTulebulia

finansTa saministros mxridan. es Sedegad iwvevs Tanxebis umarTebulo gadatanas

xarjebis erTi kategoriidan meoreSi. garda amisa, am Sualeduri xazinebidan

finansirdeba zogierTi damoukidebeli sabiujeto erTeuli da Sualeduri xazinis

aradamakmayofilebeli muSaoba azaralebs am erTeulebis muSaobas.

bolo ramodenime wlis ganmavlobaSi saxelmwifo xarjebi ZiriTadad mimarTuli

iyo sazogadoebis aucilebeli moTxovnebis dakmayofilebaze. kapitalur danaxarjebs

mxolod umniSvnelo adgili eWira biujetSi. saxelmwifo kapitaluri investiciebi

Semoifargleboda infrastruqturis sareabilitacio samuSaoebiT. 1998 wels aseTma

kapitaldabandebam 27 milioni lari Seadgina. Tumca, amJamad miRebulia azri, rom

kapitaluri investiciebi unda gaizardos momdevno wlebSi fiskalur sistemaSi

investiciebis Sefasebisa da kontrolis struqturis ganviTarebasTan erTad. es

gansakuTrebiT mniSvnelovania Tu gaviTvaliswinebT saxelmwifo sakuTrebaSi myofi

sawarmoebis araefeqturobas. saxelmwifo sakuTrebaSi myofi sawarmoebis

sicocxlisunarianobis gazrda SemdgomSi gaaadvilebs maT privatizacias. magram ra

Tqma unda aranakleb mniSvnelovania kerZo biznesis ganviTarebis mxardaWera.

infrastruqturis naklovanebebis aRmofxvra xelmisawvdomi mwiri resursebis

gamoyenebis saukeTeso saSualebaa.

sagareo valis momsaxurebaze biujetis xarjebis mniSvnelovani nawili modis.

laris dramatuli gaufasurebis Sedegad es xarjebi mosalodnelze meti aRmoCnda,

vinaidan sgareo valis momsaxurebis valdebulebebi denominirebulia aSS dolarebSi

da ara larebSi. 1998 wels sagareo valis momsaxurebaze gadaixades 49,5 milioni

lari, rac mTliani xarjebis 7,5 procentia. am ricxvma mosalodnels 13 procentiT

gadaaWarba. sagareo valis momsaxurebis valdebulebebis Seusrulebloba miuRebeli

iyo, radgan sabolood daangrevda qveynis saerTaSoriso sakredito sandoobas, maSin

roca ucxouri daxmarebis gareSe SeuZlebelia ekonomikuri stabilurobis

SenarCuneba.

Page 23: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 23

specialuri saxelmwifo fondebis xarjebi

1998 weli mniSvnelovani reformebis weli iyo sapensio sistemaSi. Seiqmna

gaerTianebuli sistema romelic pasuxismgebelia socialuri uzrunvelyofis Tanxebis

mobilizebaze da mimarTvaze. es struqtura pasuxismgebeli iqneba pensiebis

ganawilebaze, daadgens pensiis miRebis uflebas socialur da samedicino

kriteriumebze dayrdnobiT, aseve daadgens invalidobis xarisxs da a.S. 1998 wlis

bolosTvis sapensio fondis ZiriTadi struqtura Camoyalibda. (sapensio sistemis

Sesaxeb ixileT merve Tavi)

Tavdapirveli biujetis kanoniT sapensio fondis sakuTari Semosavlebi 163

milioni lari unda yofiliyo, xarjebi ki - 190 milioni lari. 27 milioni lari unda

gadmoricxuliyo saxelmwifo biujetidan. roca naTeli gaxda, rom saxelmwifo

Semosavlebi da kerZod fondis Semosavlebi ar iqneba dagegmilis Sesabamisi,

gadamowmebis Sedegad, fondis Semosavlebi (transfertebis CaTvliT) da xarjebi

ganisazRvra 177 milioni laris odenobiT. 1998 wlis bolo kvartalSi fondis isedac

arasakmarisi Semosavlebi katastrofulad Semcirda. 1999 wlis dasawyisisTvis

qveyanaSi gadauxdeli xelfasis moculobam 93 milion lars miaRwia. es fondisTvis 26

milioni laris danakliss niSnavs. 1998 wlis bolosTvis fondis mimarT davalianebam

90 milioni lari Seadgina. am Tanxidan 21 milionis akumulireba 1998 wels moxda.

wlis bolosTvis gadauxdeli iyo 47 milioni laris pensiebi. pensionrebis mimarT

realuri davalianeba odnav naklebia, radganac dekembris pensias Cveulebriv ianvarSi

ixdian. am davalianebidan 17 milioni lari gadmosulia 1997 wlidan. mTlianad

qveynisTvis davalianebam sami Tvis pensiis Tanxa Seadgina, zogierT regionSi ki

gadauxdeli darCa Svidi Tvis pensiebi.

mosalodneli iyo rom dasaqmebis fondi moizidavda 4.3 milion lars, rac unda

daxarjuliyo umuSevarTa daxmarebaze (1,9 milioni lari), droebiTi samuSao

adgilebis Seqmnaze (1,1 milioni lari), umuSevarTa gadamzadebaze (0,5 milioni lari),

da organizaciaze (0,8 milioni lari). biujetSi Sesworebebis Setanis Sedegad fondis

Semosavlebis gegma Semcirda 3,7 milion laramde, ZiriTadad, droebiTi samuSao

adgilebis Seqmnis xarjze. realurad fondma 1998 wels 3,2 milioni Semosavali miiRo.

sekvestraciis Sedegad gadasaxdelebi ubralod CamoiWra. umuSebrebma miiRes 1,5

milioni lari, rac misaRebi Tanxis 76 procentia.

adgilobrivi biujetebadgilobrivi biujetebadgilobrivi biujetebadgilobrivi biujeteb

1998 wlis gadamowmebuli biujetiT teritoriul erTeulebs sagadasaxado da

arasagadasaxado Semosavlebis saxiT 220 milioni lari unda mieRoT, maTi xarjebi ki

265 milioni laris odenobiT ganisazRvra. teritoriuli erTeulebis biujetebis

saSemosavlo nawilis Sesruleba bevrad ukeTesi iyo centraluri biujetisaze, rac

miuTiTebs, rom adgilobrivi struqturebi ufro mkacrebi arian im Semosavlis

wyaroebze muSaobaSi saidanac uSualod iReben Semosavals. teritoriulma

erTeulebma Seagroves 221 milioni lari, rac 40 procentiT aRemeteba 1997 wlis

maCvenebels. teritoriuli erTeulebis Semosavlebma sxvadasxva saxis transfertebTan

erTad 257 milioni lari Seadgina, rac dagegmilze sami procentiT naklebia.

Page 24: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebisaxelmwifo finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 24

nax. 3.3 adgilobrivi gadasaxadebis Segroveba nax. 3.3 adgilobrivi gadasaxadebis Segroveba nax. 3.3 adgilobrivi gadasaxadebis Segroveba nax. 3.3 adgilobrivi gadasaxadebis Segroveba

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

miwis gadasaxadi bunebrivi

resursebis

gasasaxadi

wonebis

gadasaxadi

garemos

dabinZurebis

gadasaxadi

qonebis gadacemis

gadasaxadi

sxva gadasaxadebi

I kv

II kv

III kv

IV kv

wyaro: finansTa saministro

biujetiT gansazRvruli iyo centraluridan adgilobriv biujetebze 37 milioni

laris gadaricxva. am Tanxidan 24 milioni unda daxarjuliyo sxvadasxva kulturul

RonisZiebebze. realurad centraluridan adgilobriv biujetebze 32 milioni lari

gadairicxa, saidanac 2 milioni lari gadairicxa prezidentis specialuri

brZanebulebiT.

Page 25: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Tavi meoTxe. fuli da finansebiTavi meoTxe. fuli da finansebiTavi meoTxe. fuli da finansebiTavi meoTxe. fuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 25

1999 wlis pirvel kvartalSi saqarTvelos erovnulma bankma ganagrZo

Tavisuflad mcocavi savaluto kursis reJimis ganxorcieleba, isaxavda ra miznad

laris nominaluri kursis stabilizaciasa da inflaciis dabali donis SenarCunebas.

1999 wlis pirveli sami Tvis manZilze larisa da aSS dolaris gadacvlis kursi

nakleb stabiluri iyo da 1,7900 - 2,4510 lari/aSS dolars Soris meryeobda, da

saSualod 2,1968 lari/aSS dolars Seadgenda. laris gaufasurebis Sedegad inflacia

gaizarda da TebervalSi maqsimums (5 procents) miaRwia.

seb-i agrZelebda biujetis deficitis dafinansebis Semcirebis mcdelobas, ris

Sedegadac 1999 wlis martis bolosTvis, mimoqcevaSi arsebuli fulis done igive

darCa, rac 1998 wlis dekembris bolos. amave dros, erovnul valutaze moTxovna

dabali iyo maSin, rodesac dolarizaciis koeficinti 65 procentis farglebSi

meryeobda. finansuri bazris aqtioba daeca da Tbilisis bankTaSoriso savaluto

birJis sesiebiTa da moklevadiani kreditebis auqcionebiT Semoifargleboda.

sakredito auqcionebis saerTo brunva mcire iyo: 7-dRiani kreditebisaTvis igi

Seadgenda 4,5 milion lars, xolo 30-dRiani kreditebisTvis sul 600 aTas lars. 60 da

90-dRian kreditebze moTxovna ar yofila. M2 fulis multiplikatori 1-is farglebSi

darCa (martSi igi Seadgenda 0,9), rac sust finansur Suamavlobas asaxavda. M3 fulis

multiplikatori 1,3-ze meti iyo.

mTavrobis dafinansebamTavrobis dafinansebamTavrobis dafinansebamTavrobis dafinanseba

cxrili 4.1cxrili 4.1cxrili 4.1cxrili 4.1 centraluri xelisuflebis kreditebi da depozitebi centraluri xelisuflebis kreditebi da depozitebi centraluri xelisuflebis kreditebi da depozitebi centraluri xelisuflebis kreditebi da depozitebi sabanko sistemaSi sabanko sistemaSi sabanko sistemaSi sabanko sistemaSi (aTasi lari)

1998199819981998 1999199919991999

ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar

wminda monTxovnebi wminda monTxovnebi wminda monTxovnebi wminda monTxovnebi centraluri mTavrcentraluri mTavrcentraluri mTavrcentraluri mTavrobisadmiobisadmiobisadmiobisadmi

482,067482,067482,067482,067 516,669516,669516,669516,669 521,768521,768521,768521,768 536,748536,748536,748536,748 537,935537,935537,935537,935 543,896543,896543,896543,896 523,999523,999523,999523,999 527,364527,364527,364527,364 532,142532,142532,142532,142 553,883553,883553,883553,883

seb-is centraluri mTavrobis dakrediteba

493,650 538,057 535,215 547,760 556,160 561,638 541,523 547,512 547,512 570,492

centraluri mTavrobis depozitebi

11,583 21,388 13,447 11,012 18,226 17,743 17,524 20,149 15,370 16,610

centraluri mTavrobis depozitebi seb-Si erovnul valutaSi

8,931 9,212 7,195 3,603 7,133 5,464 13,656 15,352 10,297 13,473

centraluri mTavrobis depozitebi seb-Si ucxour valutaSi

2,286 2,360 2,813 2,341 4,124 6,402 3,868 4,797 5,073 3,137

centraluri mTavrobis depozitebi komerciul bankebSi

1,666 366 9,816 3,439 5,068 6,968 5,877 4,336 4,715 8,387

wyaro: saqarTvelos erovnuli banki

Page 26: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 26

1999 wlis pirvel kvartalSi seb-i ganagrZobda biujetis deficitis

dafinansebis mkacri politikis gatarebas, romelic fasebis swrafi zrdis aRkveTaze

iyo mimarTuli. 1999 wlis ianvarSi seb-ma finansTa saministros sesxis saxiT gamouyo

6 milioni lari, xolo martSi - 23 milioni lari. TebervalSi seb-is sesxi ar

gacemula, xolo mTavrobis angariSebidan 5 milioni lari daixarja. miRebuli

Tanxis nawiliT finansTa saministrom sagareo valis momsaxureba moaxdina (maT

Soris niderlandebis bankis specangariSze gadairicxa 8 milioni aSS dolari), xolo

darCenili TanxiT dafara seb-is mier adre gacemuli sesxis procenti. amis Sedegad,

1999 wlis pirvel kvartalSi mimoqcevaSi arsebuli fulis raodenoba ar Secvlila.

(ix. cxrili A4.3).

saerTaSoriso savaluto fondis ESAF-is programis Tanaxmad, 1999 wels

mTavrobis wminda davalianeba 1998 wlis 110 milion laridan 15,5 milionamde

Semcirdeba. garda amisa, seb-s SeuZlia srulad, an nawilobriv, daafinansos mTavroba

im SemTxvevaSi, Tu SAC-is, ESAF-is da evrogaerTianebis dafinansebis miReba

Seferxdeba. seb-ma gamouSva 70,3 milioni aSS dolaris odenobis Tamasuqi finansTa

saministros garantiT, 1998 wlis seqtember-dekembris krizisis Semdeg Tavisi

saerTaSoriso rezervebis danakargebis rekapitalizaciis mizniT.

sesxebisa da depozitebis struqtura da saprocento ganakveTisesxebisa da depozitebis struqtura da saprocento ganakveTisesxebisa da depozitebis struqtura da saprocento ganakveTisesxebisa da depozitebis struqtura da saprocento ganakveTi

aSS dolarebSi sesxebis vadebis struqtura ar Secvlila 1998 wlis ivnisis

Semdeg. ucxour valutaSi arsebuli sesxebis yvelaze did wils (27 procents)

grZelvadiani sesxebi Seadgenda (maTi xangrZlivoba erT wels aRemateboda), radganac

sabanko sistemaSi isev ucxouri kreditebi dominirebs. ucxour valutaSi depozitebis

struqtura Seicvala. 1998 wlis ivnisSi moTxovnamde depozitebi1 Seadgenda saerTo

depozitis 61 procents, magram 1999 wlis martis bolos misi wili 42,2 procentiT

Semcirda.

ucxouri valutis sesxisa da depozitis saprocento ganakveTi TandaTan

mcirdeboda, amasTan, bankebi amjobinebdnen TavianTi aqtivebis gadayvanas ucxour

valutaSi, rac 1998 wlis seqtembris movlenebis Semdeg, laris kursis dacemis

riskTan iyo dakavSirebuli.

laris anabrebis struqturaSi SeiniSneboda dadebiTi cvlilebebi. 1998 wlis

ivnisSi vadiani anabrebis wili sul 11 procents Seadgenda, xolo 1999 wlis martSi

1 Seicavs depozitebs moTxovnamde, Sesanax depozitebsa da kompaniaTa angariSsworebis angariSebs.

Page 27: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 27

am anabrebis wili 21 procenti iyo. magram valutis gacvliT kursTan dakavSirebuli

riskis gamo, bankebi ar iyvnen dainteresebulni lariT gamoxatuli grZelvadiani

anabrebis mozidvaSi. 1998 wlis ivnisis Semdeg laris sesxebis struqtura

mniSvnelovnad ar Secvlila.

1999 wlis martSi sarezervo moTxovnebis koeficienti yvelaze maRali iyo da

20.9 Seadgenda, vinaidan komerciul bankebs martis bolomde unda daekmayofilebinaT

sarezervo moTxovnebi. anabrebis dolarizaciis koeficienti kvlav maRali iyo. 1999

wlis pirvel kvartalSi igi aRemateboda 65 procents. pirvel kvartalSi M2 fulis

multiplikatori kvlav dabali rCeboda (1-is farglebSi). martSi M2 fulis

multiplikatori 1-ze naklebi iyo, rac dabal finansur Suamavlobas asaxavda.

dekembris Semdeg M3 fulis multiplikatori mniSvnelovnad ar Secvlila da 1,3 meti

iyo.

1999 wlis pirvel kvartalSi laris vadiani anabrebisa da sesxebis saprocento

ganakveTebi klebas asaxavda. sesxebis saprocento ganakveTi TandaTan Semcirda maSin,

rodesac anabrebis ganakveTi mkveTrad daeca jer kidev 1998 wlis noemberSi, rac

ganpirobebuli iyo komerciuli bankebis mcdelobiT daefaraT Tavisi davalianeba 1998

wlis krizisis Semdeg.

nax. 4.1: saprocento ganakveTebi nax. 4.1: saprocento ganakveTebi nax. 4.1: saprocento ganakveTebi nax. 4.1: saprocento ganakveTebi

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

dek-95

Teb

apr

ivn

agv

oqt

dek-95

Teb

apr

ivn

agv

oqt

dek-97

Teb

apr

ivn

agv

oqt

dek-98

Teb

vadiani depositebi larebSi

sesxebi erovnul valutaSi

sesxebi ucxour valutaSi

vadiani depositebi ucxourvalutaSi

wyaro: saqarTvelos erovnuli banki.

1998 wlis seqtembridan larsa da aSS dolarebSi gamosaxul sesxebs Soris

sxvaoba ufro gaizarda. ucxouri valutis sesxebi da anabrebi gaZvirda, rac

Page 28: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 28

miuTiTebs laris mimarT arsebul undoblobaze da aseve im faqtze, rom sesxebi

ucxour valutaSi ucxouri kreditebis qvekreditebs warmoadgens.

inflacia da valutis gadacvlis kursiinflacia da valutis gadacvlis kursiinflacia da valutis gadacvlis kursiinflacia da valutis gadacvlis kursi

1999 wlis ESAF programis Tanaxmad seb-i ganagrZobs Tavisufalad mcocavi

savaluto kursis reJimis SenarCunebas. mosalodnelia, rom saqarTvelos erovnuli

banki Tbilisis sabankTaSoriso savaluto birJaze ucxour valutas SeiZens, raTa sami

Tvis importis Sesabamisi saerTaSoriso rezervis done SeinarCunos. ucxouri

valutis gadacvlis oficialuri kursi yoveldRiurad dafiqsirdeba Tbsb-ze, xolo

sxvaoba oficialur da sabazro kursebs Soris ar unda aRematebodes erT procents.

1998 wlis dekemberSi seb-is mier saxelmwifo biujetis dafinansebis Sedegad

ianvris pirvel naxevarSi laris/aSS dolaris nominaluri kursi gaizarda 2,18

lari/aSS dolaramde. ianvarSi kursis dacemam moaxdina aseve gavlena fasebzec.

Semdgom laris kursi umniSvnelod gaizarda da 1,96 lari/aSS dolari – 2,11 lari/aSS

dolaris farglebSi meryeobda. laris maqsimalur gaufasurebas adgili hqonda

TebervalSi, saSualo Tviuri kursi aSS dolarTan mimarTebaSi 2.2763 laris

Seadgenda, xolo 22 Tebervals dafiqsirebul iqna piki – 2.4510 lari/aSS dolari.

larisa da dolaris nominaluri oficialuri saSualo kursi martSi odnav dabali

iyo vidre TebervalSi (2,2627 lari/aSS dolari, 5 marts piki 2,45 lari/aSS dolars

Seadgenda), rac gamowveuli iyo kvartlis bolosaTvis larze moTxovnis gazrdiT.

seqtembris krizisis Semdeg, saqarTvelos erovnuli bankis mier ucxouri valutis

gadamcvleli punqtebis winaaRmdeg Catarebuli mkacri administraciuli zomebis

Sedegad, pirvel kvartalSi valutis gadacvlis oficialur da sabazro kursebs

Soris sxvaoba xSirad 2 procents aRematteboda (23 Tebervls maqsimalurma sxvaobam

6,9 procents miaRwia). es SeiZleba ganixilos rogorc mravaljeradi valutis

gacvliTi kursebis praqtika, rac saerTaSoriso savaluto fondis merve muxls

ewinaaRmdegeba. amitom saqarTvelos erovnulma bankma valutis gadacvlis oficialur

da sabazro kursebs Soris 1-2-procentiani sxvaoba unda SeinarCunos.

seb-i ar iRebda monawileobas Tbilisis savaluto birJis auqcionebze ianvar-

TebervalSi, martSi ki mxolod 201 aTasi aSS dolari SeiZina. martis bolosaTvis

saqarTvelos erovnuli bankis ucxouri valutis rezervebi Seadgenda 110 milion aSS

dolars maSin, rodesac statistikis saxelmwifo departamentis monacemebis Tanaxmad,

1999 wlis ianvar-martis importi 141 milion aSS dolars Seadgenda. saqarTvelos

erovnuli bankis mier ucxouri valutis SeZena frTxilad unda ganxorcieldes imis

Page 29: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 29

gaTvaliswinebiT, rom ucxouri valutis mimoqcevidan amoReba maTi Semdgomi gayidvis

SesaZleblobis gareSe, gamoiwvevs ucxour valutaze moTxovnis gazrdas da laris

nominalur kursze zewolas.

nax 4.2nax 4.2nax 4.2nax 4.2 lari/aSS dolaris gadacvlis nominaluri kursi. lari/aSS dolaris gadacvlis nominaluri kursi. lari/aSS dolaris gadacvlis nominaluri kursi. lari/aSS dolaris gadacvlis nominaluri kursi. 1998 wlis noemberi 1998 wlis noemberi 1998 wlis noemberi 1998 wlis noemberi –––– 1999 wlis aprili 1999 wlis aprili 1999 wlis aprili 1999 wlis aprili

1,24

1,44

1,64

1,84

2 ,04

2 ,24

2 ,44

2 ,64

2 ,84

30.11.98

8.12.98

16.12.98

24.12.98

4.1.99

13.1.99

21.1.99

29.1.99

8.2.99

16.2.99

24.2.99

5.3.99

15.3.99

23.3.99

31.3.99

8.4.99

lar

i/aSS dolar

ilar

i/aSS dolar

ilar

i/aSS dolar

ilar

i/aSS dolar

i

T bsb

gadamc vl el ei

pu nqt ebi

wyaro: saqarTvelos erovnuli banki

miuxedavad laris gaufasurebisa 1999 wlis pirvel kvartalSi, situacia

ucxouri valutis Sida bazarze gacilebiT ukeTesi iyo vidre is pesimisturi

prognozebi, romlebic sakurso politikis SecvlasTan dakavSirebiT keTdeboda.

erTis mxriv, es iyo mkacri monetaruli politikisa da pirvel kvartalSi

gadasaxadebis SegrovebaSi miRweuli warmatebebis Sedegi, xolo meores mxriv, sabanko

sistemis gareT arsebuli ucxouri valutis nakadi mokle periodis manZilze, rogorc

Cans, sakmarisi aRmoCnda Tavisuflad mcocavi kursis SenarCunebisaTvis erovnuli

valutis gaufasurebis gareSe.

1998 wlis dekemberTan SedarebiT 1999 wlis pirvel kvartalSi inflacia

gacilebiT dabali iyo. miuxedavad amisa, fasebis indeqsi samomxmareblo saqonelze

mkveTrad gaizarda (ianvarSi 2,6 procentiT, TebervalSi 5 procentiT, xolo martSi -

1,9 procentiT). ianvarSi da TebervalSi yvelaze metad gaizarda fasebi kvebis

produqtebze, sasmelze, Tambaqoze da sayofacxovrebo saqonelze. martSi moxda

fasebis momateba Tambaqoze, bostneulze, adgilobrivad SeZenil sasmelze, zeTsa da

cximze, xolo rZis nawarmsa da kvercxze fasebi daeca. martis monacemebi ar

iTvaliswinebs aqcizuri markebis SemoRebis gavlenas sigaretisa da alkoholuri

sasmelebis fasebze. TebervalSi fasebis mkveTri zrda (5 procentiT) laris Zlieri

gaufasurebiT iqna gamowveuli (ixileT nax. 4.2).

Page 30: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 30

laris realuri gaufasureba aSS dolarTan mimarTebaSi gagrZelda 1999 wlis

ianvarSi, Tebervalsa da martSi, rac Zlier nominalur gaufasurebas asaxavda. es

cvlileba xelsayreli unda iyos qarTveli eqsportiorebisTvis. TebervalSi laris

realuri kursis indeqsi 9 erTeuliT Semcirda, rac nominaluri kursis Zlieri

meryeobis Sedegia, xolo fasebma 5 procentiT moimata. martSi laris realuri kursi

gaizarda, Tumca ufro dabali iyo, vidre ianvarSi. rusuli rublis dacemis Semdeg,

laris realuri kursi rusul valutasTan mimarTebaSi aseve gaizarda, rac xels

uSlis eqsportis ganviTarebas ruseTSi, saqarTvelos mTavar savaWro partnior

qveyanaSi.

nax. 4.3: laris gadacvlis realuri kursinax. 4.3: laris gadacvlis realuri kursinax. 4.3: laris gadacvlis realuri kursinax. 4.3: laris gadacvlis realuri kursi

0

20

40

60

80

100

120

dek

94

mar ivn seq dek

95

mar ivn seq dek

96

mar ivn seq dek

97

mar ivn seq dek

98

mar

1994

w. dek

ember

i = 100

1994

w. dek

ember

i = 100

1994

w. dek

ember

i = 100

1994

w. dek

ember

i = 100

l ari/aSS dolari

lari/rubli

wyaro: sem-is gamoTvlebi saqarTvelos erovnuli bankis monacemebze dayrdnobiT.

fulis masafulis masafulis masafulis masa

mkacri monetaruli politikis Sedegad, 1999 wlis pirvel kvartalSi mimoqcevaSi

arsebuli valuta ar Secvlila. ianvarSi farTo fuli, M3, gaizarda 39,1 milioni

lariT, rac asaxavda komerciul bankebs gareT valutis 16 milioni lariT, xolo

ucxouri valutis anabrebis ki 25 milioni lariT zrdas. TebervalSi farTo fuli,

M3, gaizarda mxolod 17 milioni lariT, komerciul bankebs gareT valutis 7

milioni lariT Semcirebisa da ucxouri valutis anabrebis 24 milioni lariT

gazrdis gamo. martSi M3 Semcirda 21 milioni laris odenobiT, vinaidan rogorc

sabanko sistemis gareT arsebuli valuta, aseve ucxouri valutis anabrebic, 13

milioni da 7 milioni lariT Semcirda. komerciul bankebSi arsebuli laris

anabrebi daeca 1,8 milioni lariT 1999 wlis pirvel kvartalSi.

Page 31: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 31

nax. 4.4:. fulis masanax. 4.4:. fulis masanax. 4.4:. fulis masanax. 4.4:. fulis masa

0

50 ,00 0

10 0 ,0 00

150 ,0 00

20 0 ,0 00

250 ,0 00

30 0 ,0 00

350 ,0 00

40 0 ,0 00

450 ,0 00

dek96

ian97

Teb mar apr mai ivn ivl ag v seq o qt no e dek97

ian9 8

Teb mar apr mai ivn ivl ag v seq o qt no e dek ian Teb mar

aTas

i l

ari

aTas

i l

ari

aTas

i l

ari

aTas

i l

ari

d epoz it ebi ucxourval ut aSid epoz it ebi ero vnulval ut aSiban knot ebi d a mo n et ebiban kebis gar eT M 3

M 2

M 0

wyaro: sem-is gamoTvlebi saqarTvelos erovnuli bankis monacemebze dayrdnobiT.

fuladfuladfuladfulad----sakredito instrumentebisakredito instrumentebisakredito instrumentebisakredito instrumentebi

1998 wlis seqtemberSi sarezervo moTxovnebis 16 procentiT gazrdis Semdeg,

komerciuli bankebis winaSe likvidurobos problema warmoiSva. amasTan dakavSirebiT

saqarTvelos erovnulma bankma 9 wamyvan bankTan erTad xeli moawera gansakuTrebul

memorandums likvidurobis mdgomareobis gaumjobesebis mizniT, rac unda

ganxorcieldes likvidurobis regularuli Sefasebis da SesaZlo depozitebisa da

axali kreditebis gacemis prognozirebis safuZvelze (ixileT sem-is wina nomeri).

imavdroulad, yvela komerciuli banki valdebuli iyo martis bolosTvis

Seesrulebina sarezervo moTxovnebi (ixileT cxrili 4.2).

cxrili 4.2 monetaruli koeficientebicxrili 4.2 monetaruli koeficientebicxrili 4.2 monetaruli koeficientebicxrili 4.2 monetaruli koeficientebi 1998199819981998 1999199919991999

ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar

savaldebulo rezervebi / k/b-ebis sadepozito valdebulebebi %

11,8 12,4 11,9 6,9 16,7 16,7 13,0 16,5 19,9 20,9

k/b-ebis sakorespondento angariSebi seb-Si / k/b-ebis sadepozito valdebulebebi %

11,5 8,7 8,6 6,7 10,9 4,8 14,1 8,7 6,3 8,9

naRdi fuli k/b-ebSi / k/b-ebis sadepozito valdebulebebi %

10,5 8,9 12,8 9,0 8,7 8,1 7,0 8,3 7,6 10,8

k/b-ebis rezervebis saerTo Tanxa / k/b-ebis sadepozito valdebulebebi %

33,8 30,0 33,3 32,6 36,3 29,7 34,1 33,5 33,8 40,6

dolarizaciis koeficienti % 59,8 61,2 58,6 62,9 66,7 68,5 64,9 65,1 65,5 65,7

fulis multiplikatori ( M2) 1,04 1,05 1,04 1,03 0,98 1,01 1,01 1,01 1,00 0,97

fulis multiplikatori ( M3) 1,37 1,37 1,36 1,39 1,37 1,45 1,35 1,34 1,34 1,31

wyaro: sem-is gamoTvlebi saqarTvelos erovnuli bankis monacemebze dayrdnobiT.

Page 32: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 32

sabanko sistemaSi arsebuli krizisis gamo finansuri Suamavloba mkveTrad daeca.

1999 wlis pirvel kvartalSi sakredito auqcionebi 60 da 90-dRian kreditebze ar

Catarebula maSin, rodesac 1998 wlis pirvel kvartalSi sakredito auqcionebis

moculoba, saqarTvelos erovnuli bankis monawileobis gareSe, Seadgenda 8.3 milion

lars, 1.2 milion larsa da 1.2 milion lars Sesabamisad 30, 60 da 90 dRiani

kreditebisTvis. es cifrebi miuTiTeben imas, rom 1999 wlis pirvel kvartalSi

komerciuli bankebi sakredito auqcionebs gamoiyenebdnen mxolod likvidurobis

saWiro donis SenarCunebis mizniT. 7-dRiani kreditebis auqcionebis saerTo brunva

Seadgenda 4,5 milion lars da mxolod 600 aTas lars Seadgenda 30-dRiani kreditebis

auqcionebi. 7-dRiani kreditebis auqcionebze saqarTvelos erovnulma bankma SeiZina

4.2 milioni lari da 30-dRianebze ki 528 aTasi lari.

1999 wlis dasawyisidan saxazino valdebulebebze auqcionebi ar Semdgara, rac

gamowveuli iyo 1999 wlis biujetis dagvianebiT damtkicebiT. 1999 wlis biujetSi

Cadebulia 9,1 milioni laris adgilobrivi dafinanseba saxazino valdebulebebis

meSveobiT da 0,8 milioni lari valis momsaxurebisaTvis, magram Tu gaviTvaliswinebT

savaluto risks, potenciur investorTa mozidvis mizniT saWiroa SemuSavdes laris

gaufasurebis riskis kompensaciis gansakuTrebuli meqanizmi.

CanarTi 4.1CanarTi 4.1CanarTi 4.1CanarTi 4.1

evroevroevroevro

0.9800

1.0000

1.0200

1.0400

1.0600

1.0800

1.1000

1.1200

1.1400

1.1600

1.1800

1.2000

4-01

18-01

1-02

15-02

1-03

15-03

29-03

12-04

26-04

evro /aSS dol ari

wyaro: niderlandegis banki

evro, misi SemoRebisTanave, dolarTan SedarebiT mkveTrad gaufasurda. 5 Tvis

ganmavlobaSi misma vardnam dolarTan mimarTebaSi 12 procents gadaaWarba. amerikis

Page 33: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

fuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebifuli da finansebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 33

SeerTebuli Statebis ekonomika xasiaTdeba didi zrdiT da, Sesabamisad, Zlieri

dolariTac.

msoflio ekonomikis stabilizacias safrTxe emuqreba, vinaidan erT qveyanas “ar

Seswevs Zala itvirTos mTeli msoflios problemebi”. amitom, G-7 moiTxovs, rom

evropam xeli Seuwyos ekonomikur zrdas. germaniam da safrangeTma evropis

centralur banks (ecb-s) mimarTes TxovniT Seemcirebina saprocento ganakveTi, magram

maTi Txivna ar iqna dakmayofilebuli imis safuZvelze, rom aseTi politikuri

zewola miuRebelia evros imijisTvis.

ecb-s miaCnia, rom evro, misi SemoRebis Semdeg, zogadad stabiluri iyo.

zogierTi investoris azriT, evros kursis dacema asaxavs ekonomikuri ciklis

disproporcias da warmoadgens evropis konkurentunarianobis xelSemwyob pirobas.

saerTaSoriso savaluto fondi amtkicebs, rom evros sisuste sagangaSo ar aris.

magram zogierTi eqspertis azriT, “evros ar gaaCnia zusti, Sida moTxovnis

aRsadgenad saWiro, yvela instrumenti”.

ra SeiZleba moxdes momavalSi?

evro SeiZleba kvlavac daeces, gansakuTrebiT fiskaluri politikis Sesustebis

SemTxvevaSi da evro zonaSi ndobis dakargvis gamo. Tumca, biujetSi Semosavlebis

siWarbis miuxedavad, amerikis SeerTebuli Statebi kvlav ganicdian savaWro da

mimdinare angariSebis did deficits, rac uaxloes momavalSi dolaris Sesustebas

gamoiwvevs, ris Sedegadac evros kursi aiwevs.

Page 34: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Tavi mexuTe. infrastruqtura da regionuli ganviTarebaTavi mexuTe. infrastruqtura da regionuli ganviTarebaTavi mexuTe. infrastruqtura da regionuli ganviTarebaTavi mexuTe. infrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 34

saqarTvelos saxelmwifo ekonomikuri strategiis erT-erT umTavres amocanas

warmoadgens is, rom qveyanas mieniWos savaWro kvanZis roli saerTaSoriso savaWro

gzebze, romlebic akavSireben Sua aziasa da kontinentur evropas

(aRmosavleT-dasavleTis gza) da agreTve ruseTsa da axlo aRmosavleTs

(CrTiloeT-samxreTis gza), rac satransporto da sakomunikacio infrastruqturis

intensiur ganviTarebas moiTxovs.

saqarTvelos Sida ekonomikis ganviTarebisTvis regionebs Soris arsebuli

geografiuli sxvaobebi metad mniSvnelovan faqtorebs warmoadgenen. regionuli

ekonomikis ganviTarebis mTavari sakiTxebi, niadagisa da klimatis garda (rac cxadia,

mniSvnelovan faqtorebs warmoadgenen, gansakuTrebiT soflis meurneobisTis), Sida

infrastruqturasac moicavs, rac ara mxolod satransporto da sakomunikacio

kavSirebs gulisxmobs, aramed dasaxlebisa da samrewvelo obieqtebis Tavmoyris

modelebsac. qveynis zogadi ekonomikuri ganviTarebis gaanalizebisas, saerTo

erovnuli statistikuri monacemebis ganxilvasTan erTad, didi mniSvneloba eniWeba

informaciis Seswavlas regionebis mixedviT.

satranzito vaWrobasatranzito vaWrobasatranzito vaWrobasatranzito vaWroba

satranzito vaWrobis Sesaxeb arsebuli statistikuri monacemebi saimedo wyaros

ar warmoadgens, nawilobriv imis gamo, rom gadasaxadebis Tavidan acilebis mizniT,

aratranzituli importis didi nawilis registrireba xdeba satranzito saqonlis

saxiT. miuxedavad amisa, sxvadasxva wyaroebidan miRebuli informacia (magaliTad,

monacemebi tvirTbrunvis Sesaxeb, Savi da kaspiiis zRvis navsadgurebidan) imaze

miuTeTebs, rom satranzito vaWroba marTlac swrafad izrdeba. dRes saqarTvelos

teritoriaze gadis saerTaSoriso vaWrobis Semdegi mTavari satranzito gzebi:

kaspiis zRvispira qveynebis eqsporti kaspiis zRvispira qveynebis eqsporti kaspiis zRvispira qveynebis eqsporti kaspiis zRvispira qveynebis eqsporti azerbaijanis dasavleTidan saavtomobilo

da sarkinigzo gzebiT Semodis, Semdeg ki Tbilisi-quTaisis magistralisa da Sav

zRvaze mdebare baTumisa da foTis navsadgurebis gavliT (xolo 1999 wels, agreTve

foTis samxreTiT mdebare sufsis terminalis navTobsadeniT) Savi da xmelTaSua

zRvebis regionSi miemarTeba. es trasekas mTavari gzaa, romelic uZveles abreSumis

gzas miuyveba. dResdReobiT, am gzaze navTobi umniSvnelovanes satranzito saqonels

warmoadgens, radganac kaspiis zRvispira qveynebidan Savi da xmelTaSua zRvis

regionSi sxva tipis eqsportis ganxorcielebas gacilebiT meti dro sWirdeba.

amasTan, satranzito vaWroba sawinaaRmdego mimarTulebiT, rogorc Cans, SedarebiT

mcire moculobisaa; gamonakliss warmoadgens TurqeTi, saidanac eqsporti Savi zRvis

navsadgurebiT ki ara, saxmeleTo gziT Semodis.

TurqeTis eqsporti TurqeTis eqsporti TurqeTis eqsporti TurqeTis eqsporti baTumi-quTaisi-Tbilisis magistraliT aRmosavleTisken

igzavneba azerbaijanSi da kaspiis zRvispira sxva qvexnebSi. am gzas ganviTarebis

kargi perspeqtiva gaaCnia, miTumetes, rom ukve dasrulda saremonto samuSaoebis didi

Page 35: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 35

nawili, romelic saqarTvelo-TurqeTis sazRvarze saxmeleTo gzis gafarToebas

iTvaliswinebda. saqarTvelosa da TurqeTs Soris vaWrobis ganviTarebis maRali done

miRweuli winsvlis erT-erT niSans warmoadgens: Tu ki im dros, rodesac saqrTvelom

damoukidebloba moipova, TurqeTi misi mcire savaWro partniori iyo, dRes igi

saqarTvelos wamyvani partnioris adgilze metoqeobas uwevs ruseTs. saqarTveloSi es

zRvispira magistrali trasekas gzas uerTdeba. qveynis samxreT-dasavleTiT

grZeldeba TurqeTTan kavSirebis ganviTareba. gza baTumsa da trabzons Soris mTavar

damakavSirebel arxs warmoadgens. garda amisa warmatebiT mimdinareobs axalqalaqsa-

(samcxe-javaxeTi) da yarss (Crdilo-aRmosaavleT TurqeTi) Soris dagegmili

sarkinigzo xazis mSenebloba.

somxeTis eqsportisomxeTis eqsportisomxeTis eqsportisomxeTis eqsporti CrdiloeTiT erevani-Tbilisis saavtomobilo magistralze

gadis, Semdeg dasavleTiT trasekas mTavar gzas miuyveba Savi da xmelTaSua zRvis

qveynebSi. am gzaze satranzito tvirTis nawilis transportireba, rogorc Cans, aseve

rkinigziTac xdeba, magram Cven misi moculobis gansazvrisTvis saWiro statistikuri

monacemebiT ar gagvaCnia. erevani-Tbilisis mimarTulebiT saavtomobilo da

sarkinigzo kavSirebs ganviTarebis kargi potenciali gaaCnia (ix. agreTve sarkinigzo

da saavtomobilo gzebi).

somxeTis importisomxeTis importisomxeTis importisomxeTis importi Savi da xmelTaSua zRvis qveynebidan aRmosavleTiT trasekas

mTavar gzas miuyveba da Tbilisidan samxreTiT miemarTeba erevanSi. iseve rogorc

eqsportis SemTxvevaSi, importis garkveuli nawilis transportireba, rogorc Cans,

rkinigziTac xdeba.

somxeTsomxeTsomxeTsomxeT----ruseTis ormxrivi vaWroba,ruseTis ormxrivi vaWroba,ruseTis ormxrivi vaWroba,ruseTis ormxrivi vaWroba, CrdiloeT-samxreTis mimarTulebiT,

xorcieldeba saqarTvelos samxedro gziT, romlis ganviTarebis potenciali,

kavkasionze arsebul yvela sxva saavtomobilo gzis msgavsad, SezRudulia rTuli

reliefis gamo. xolo meores mxriv, gazsadeni ruseTis federaciidan saqarTveloSi

am gzas miuyveba da misi Semdgomi gafarToveba SesaZloa (momavalSi, Tu ruseTsa da

irans Soris vaWroba ganviTarda, am gzas SeiZleba meti mniSvneloba mieniWos).

saqarTvelos teritoriaze satranzito vaWrobis modeli nawilobriv

geopolitikuri faqtorebis zegavleniT iqna Camoyalibebuli. pirvel rigSi, mTiani

yarabaxis Taobaze uTanxmoebis gamo, TurqeTi da azerbaijani sakmaod didi

warmatebiT agrZeleben somxeTis ekonomikur blokadas. somxeTs zRva ar gaaCnia,

xolo iranze gavliT satranzito gzebis ganviTarebis perspeqtiva Zalze sustia

(miTumetes, rom aSS-Tan mWidro kavSirebi xels ar uwyobs investiciebs iranSi).

amrigad, saqarTvelo warmoadgens erTaderT saxmeleTo gzas, romliTac dResdReobiT

somxeTis import-eqsportis udidesi nawilis transportireba xdeba. rogorc Cans,

azerbaijani da TurqeTi, mTiani yarabaxis konfliqtis mogvarebamde, ar apireben

somxeTTan damakavSirebeli infrastruqturis ganviTarebis perspeqtivis ganxilvas –

magaliTad, TurqeTma mtkice uari ganacxada somxeTis winadadebaze erevansa da yarss

Soris (aRmosavleT TurqeTi) me-19 saukunis rkinigzis aRdgenis Taobaze. samagierod,

TurqeTs surs sarkinigzo xazis gagrZeleba yarsidan saqarTvelomde, CrdiloeTis

mimarTulebiT.

Page 36: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 36

meores mxriv, dsT-s mier afxazeTis ekonomkuri blokada saSualebas ar aZlevs

ruseTsa da TurqeTs Soris satranzito vaWrobis ganviTarebas Savi zRvis

aRmosavleT sanapiroze – romelsac ekonomikuri geografiis TvalsazrisiT,

ganviTarebis saukeTeso potenciali gaaCnia. saqarTvelo-afxazeTis monakveTze Savi

zRvis sanapiro gzis gaxsna xelsayreli iqneboda agreTve somxeT-ruseTis ormxrivi

vaWrobisTvis, romelic amJamad ufro rTuli gzebiT xorcieldeba: kavkasionze

“saqarTvelos samxedro gziT”, an Savi zRviT.

navTobsadeni (da navTobis transportirebanavTobsadeni (da navTobis transportirebanavTobsadeni (da navTobis transportirebanavTobsadeni (da navTobis transportireba rkinigziT) rkinigziT) rkinigziT) rkinigziT)

dRes saqarTvelom ukve daiwyo mogebis miReba navTobis navTobsadeniT

gadazidvis xarjze kaspiis zRvispira qveynebidan. varaudoben, rom kaspiis zRvispira

qveynebi navTobis msxvili mwarmoeblebi gaxdebian, xolo SemoTavazebuli sami

“mTavari saeqsporto navTobsadenidan” (MEP), romliTac navTobis udidesi nawili

msoflio bazrebs unda miewodos, ori saqarTvelos teritoriaze gadis. erT-erTi

maTgani baqodan sufsamde Savi zRvis gavliT miemarTeba dasavleTisken; meore,

baqodan saqarTvelosa da TurqeTis gavliT miemarTeba TurqeTis xmelTaSuazRvis

jeihanis navsadguramde. mesame - romelic saqarTvelos teritoriaze ar gadis -

baqodan (politikurad arastabiluri) CrdiloeT kavkasiis gavliT miemarTeba

ruseTSi, Sav zRvaze mdebare novorosiiskis navsadguramde.

saboloo gadawyvetileba imis Sesaxeb, Tu ra gziT gaivlis navTobsadeni, 1998

wlis 29 dekembers unda miRebuliyo. amis Taobaze oqtomberSi kaspiis zRvispira

msxvili navTobmwarmoebeli qveynebis oficialurma pirebma gaakeTes “politikuri”

gancxadeba, riTic mxari dauWires TurqeTis moTxovnas, romelic iTvaliswinebda

navTobsadenis gayvanas dasavleTiT azerbaijanisa da saqarTvelos teritoriaze,

saidanac igi unda gasuliyo samxreTis mimarTulebiT, TurqeTis xmelTaSua zRvaze

mdebare jeihanis navsadguramde. magram, sxvadasxva dainteresebulma navTobkompaniebma

MEP-is romelime xazis mSeneblobaze finansuri valdebulebebisgan Tavi Seikaves.

iseTi droebiTi faqtorebi, rogorc navTobze dawesebuli fasebis dabali done da

Tanxebis gamoyofasTan dakavSirebuli sirTuleebi, Tundac sawyis etapze, aferxebs

MEP-is mSeneblobis dawyebisTvis saWiro komerciuli mxaris mogvarebas. garda amisa,

kaspiis navTobis sabadoebis gamokvlevis Sedegad regionis rezervebis moculobis

Sesaxeb miRebul iqna sakmaod dabali maCveneblebi da zogi SiSobs, rom navTobis

moculobam SeiZleba ar gaamarTlos MEP-is ekonomikuri sicocxlisunarianoba.

(menavTobeTa azriT saWiro iqneba dReSi 2 milioni barelis warmoeba, Tumca

mSeneblobis dawyeba SeiZleba maSin, rodesac warmoeba 1 milions miaRwevs). amis

Sedegia is, rom jer-jerobiT MEP-is arc erTi marSruti ar iqna SerCuli. Tuki da

rodesac MEP-i komerciulad sicocxlisunariani gaxdeba, arCevani, albaT, baqo-

jeihanis xazze iqneba SeCerebuli, Tundac mxolod politiuri mosazrebebis gamo.

amave dros navTobsadenis mSeneblobis xarjTa odenoba gansazRvruli ar aris,

proeqtis gaangariSebebi 2-dan 4 miliard aSS dolars Soris meryeobs. am

TvalsazrisiT, baqo-sufsas xazis mSenebloba did stimuls ar warmoadgens:

gauTvaliswinebel xarjTa odenoba, saSualoze gaangariSebiT, 70 procents Seadgens.

Page 37: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 37

molaparakebebi baqo-jeihanis proeqtis saboloo pirobebze grZeldeba

dainteresebul kompaniebsa da qveynebs Soris, romlebic TurqeTisgan iTxoven

mastimulirebeli pirobebis SeTavazebas, raTa proeqti komerciulad

sicocxlisunariani gaxdes. dekemberSi azerbaijanis saerTaSoriso saeqspluatacio

kompaniis konsorciumma (AIOC) ganacxada, rom MEP-is marSrutis mSeneblobaze

gadawyvetilebis miReba savaraudod 1999 wlis Sua periodSia mosalodneli. aSS-s

mTavroba kvlav “frTxili optimizmiT” imedovnebs, rom AIOC-is kompaniebi TandaTan

SeTanxmedebian mTavari saeqsporto navTobkompaniis Seqmnaze, romelsac daevaleba am

proeqtis ganxorcieleba. 1999 wlis ianvarSi TurqeTma, Tavis mxridan, aRniSna, rom

navTobsadenis asaSeneblad unda Seiqmnas saerTaSoriso konsorciumi. am gegmis

mixedviT, konsorciumis Seqmna moxdeba mas Semdeg, rodesac TurqeTi, azerbaijani da

saqarTvelo xels moaweren navTobsadenis mSeneblobaze samTavrobaTaSoriso

xelSekrulebas. amJamad, baqo-jeihanis SeTavazebuli proeqtis mSeneblobis xarjebi,

uaxlovdeba 2,5 miliard aSS dolars; TurqeTis mier konsorciumis Camoyalibeba

niSnavs, rom baqo-jeihanis proeqtis mSenebloba daiwyeba manamde, vidre AIOC-i miiRebs gadawyvetilebas. am molaparakebebSi saqarTvelo 1999 wlis TebervalSi unda

CarTuliyo.

TurqeTi navTobis gazrdili moculobebis bosforis srutiT gadazidvis

winaaRmdegia. imis garda, rom TurqeTi upiratesobas jeihanis marSruts aniWebs, mas

agreTve ekologiis TvalsazrisiT gamarTlebuli argumentebic gaaCnia. dRes-dReobiT

bosforis srutiT dReSi 1,2 milionamde barelis ( 200 000 tona/dRe) gadazidva xdeba,

rasac daaxloebiT dReSi 12 tankeri sWirdeba. MEP-is marSrutiT gadatanili

navTobis moculobam SeiZleba 2 milion barelamde Seadginos, rac samjer gazrdis

bosforis srutiT gadaziduli navTobis moculobas da am SemTxvevaSi, navTobis

daRvris riski mniSvnelovnad gaizrdeba. (ufro didi moculobis tankerebis

gamoyeneba metad arasasurvelia: bosforis srutis siviwrovis gamo gemebs, romelTa

moculoba 100 000 tonas aRemateba, gauWirdeba manevrireba.)

Savi zRvis zRvispira qveynebi aRiareben saqarTvelodan kaspiis navTobis

transportirebis SesaZleblobas maT teritoriaze mdebare navsadgurebamde, saidanac

igi, am qveynebze gavliT, centralur da dasavleT evropaSi gadaigzavneba. aseTi

SesaZleblobisadmi interesi pirvelad gamovlinda oqtomberSi, moldovas dedaqalaq

kiSiniovSi Semdgar Sexvedraze, sadac moldovas, rumineTisa da ukrainis

prezidentebma xeli moaweres “qveda dunais Tavisufali ekonomikuri zonis”

erTobliv politikur gancxadebas, romelic saqarTvelos, ukrainis, moldovasa da

rumineTis teritoriebze kaspiis navTobis transportirebas exeba. dsT-s qveynebs

Soris arsebuli SeTanxmebebis farglebSi, 1999 wels xeli moewera saqarTvelos,

ukrainas, azerbaijansa da moldovas Soris koleqtiuri usafrTxoebis SeTanxmebas

(GUAM–is jgufi), romelic miznaad isaxavs navTobsadenis dacvas Tavdasxmis

SemTxvevaSi. SeniSvna. Cveni monacemebiT, uzbekeTi apirebs SeuerTdes GUAM-is jgufs,

misi saqmianobis zogierT aspeqtSi, Tumca uars acxadebs samxedro TanamSromlobaze.

amave dros, mimdinareobs SedarebiT mcire navTobsadenebis gafarToeba,

magaliTad iseTi navTobsadenis, rogoricaa CrdiloeT kavkasionize gamavali

azeri-ruseTis marSruti da azeri-saqarTvelos navTobsadeni (baqo-sufsa). 1998 wlis

meoTxe kvartalSi dasrulda baqo-sufsis navTobsadenis mSenebloba da 1999 wlis 9

Page 38: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 38

aprils, ganrigis mixedviT, sufsidan pirveli tankeri gavida. saqarTvelos

tranzituli gadasaxadi navTobsadenidan Seadgens 17 aSS cents 1 barelSi, rac

navTobze msoflio fasebis daaxloebiT 1 procentis eqvivalentia. dReSi 50 000

barelze gaangariSebiT es weliwadSi 3 milion aSS dolars Seitans saxelmwifo

biujetSi, rac jandacvaze qveynis danaxarjTa 20 procents udris. varaudoben, rom im

SemTxvevaSi Tu MEP-is arc erTi marSrutis mSenebloba ar ganxorcielda, rogorc

novorosiiskis, aseve sufsis navTobsadenis moculoba maqsimumamde iqneba

gafarToebuli. AIOC-ma axali navTobgadasatumbi sadgurebi daamata da, rogorc Cans,

amis xarjze gazarda baqo-sufsis navTobsadenis moculoba, romelic 1999 wlis

aprilSi dReSi 70 000 barels Seadgenda, xolo 1999 wlis meore kvartalis

bolosTvis dReSi 100 000 barelamde miaRwia. mesame kvartalSi AIOC-i apirebs

Seamowmos navTobsadenis maqsimaluri tvirTbrunva. warmoebis wyaroebi amtkiceben,

rom zedmeti navTobgadasatumbi danadgarebis damontaJebis da terminalebze

damatebiTi rezervuarebis aSenebis SemTxvevaSi, am xazs dReSi 250 000 barelis

gadazidva SeuZlia1 (es bosforis srutiT navTobis gadazidvebis moculobas kidev

20 procentamde gazrdis). amJamad, AIOC-is navTobis warmoebis moculoba, romelic

dReSi 100 000 barels Seadgens da romlis transportireba novorosiiskisa da sufsis

navTobsadenebiT xdeba, SezRudulia transportirebis arasakmarisi moculobis gamo.

es cxadi gaxda, rodesac 1999 wlis martSi novorosiiskis xazis droebiTi gadaketvis

gamo (es xazi ruseTis federaciaSi Semaval CeCneTis respublikaze gadis)

navTobsadenis warmoebis moculoba iZulebiT iqna ganaxevrebuli.

novorosiiskisa da sufsis navTobsadenebis garda SesaZlebelia agreTve

azerbaijansa da saqarTveloze sarginigzo tvirTbrunvis ukeT gamoyeneba. wels

dagegmilia xaSuridan samxreT-dasavleTis mimarTulebiT baTumis navsadguramde

gamavali navTobsadenis Zveli ganStoebis aRdgena. am ganStoebiT momavalSi Sevronis

yazaxeTis navTobis gadazidva unda moxdes, romlis transportireba dRes-dReobiT

mxolod sarkinigzo xaziT xdeba. Sevroni agreTve ganixilavs sufsis axali

terminalis gamoyenebis ideas, romelic xaSuri-baTumis ganStoebisgan Sors ar aris.

es gulisxmobs matareblebis daclas xaSurTan, Semdeg xaSuri-baTumis ganStoebis

gamoyenebas guriamde da iqidan axali sarkinigzo xaziT dasavleTis mimarTulebiT

sufsamde. am marSrutis upiratesoba imaSi mdgomareobs, rom es dasavleT guriaSi

viwro sarkinigzo gasasvlelis Tavidan acilebis saSualebas warmoadgens.

gazsadenigazsadenigazsadenigazsadeni

dRes-dReobiT saqarTveloSi gazis miwodeba xdeba gazsadeniT, romelic gadis

ruseTsa da somxeTs Soris teritoriaze; ramodenime wlis win ruseTi somxeTSi

weliwadSi 1,5-3,5 miliard kubur metr gazs agzavnida. am gazsadeniT gadaziduli

gazis mcire wils (daaxlovebiT erT meoTxeds) saqarTveloc moixmars.

ruseT-somxeTis gazsadenis garda, dagegmilia agreTve ufro didi gazsadenis

mSenebloba (romlis moculoba, savaraudod, weliwadSi 30 miliard kubur metrs

Seadgens), romliTac gazi TurqmeneTidan kaspiis zRvis, azerbaijanisa da

saqarTvelos gavliT TurqeTSi gadaigzavneba. 1998 wlis oqtomberSi TurqeTsa da

1 Reuter’s report selina viliamsi, baqo, 1999wlis 9 aprili.

Page 39: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 39

TurqmenTs Soris daido kontraqti gazsadenis mSeneblobaze, romelic winaswari

gaangariSebiT, weliwadSi, sul mcire, 16 miliard kubur metrs gadazidavs. kaspiis

zRvis dasavleTiT, igi ueWvelad gaivlis baqo-sufsis (an baqo-jeihanis)

navTobsadenTan erTad, rac arsebiTad Seamcirebs mSeneblobis danaxarjebs.

aRmosavleT TurqeTSi axali gazsadeni SeiZleba SeuerTdes TurqeTis gazsadens,

romelic horasonsa da erzerums Soris gadis; erzerumi baTumis samxreTiT

mdebareobs da sul 200 km-iT aris daSorebuli.

TebervalSi TurqmeneTma da PSG International-ma (GE Capital - Betchel Enterprisis-is erToblivi sawarmo) xeli moaweres kontraqts gazsadenis mSeneblobaze. TurqeTis

pres saagentos mier 1999 wlis aprilSi gakeTebuli gancxadeba imaze miuTiTebs, rom

igi eTanxmeba TurqmeneTs konsorciumis arCevanSi, magram moiTxovs, rom TurqeTis

teritoriaze gazsadenis mSenebloba TurqeTis saxelmwifo samSeneblo kompania

Botas-ma ganaxorcielos. finansuri mxaris Taobaze molaparakebebis dawyeba

dagegmilia 1999 wlis ivlisSi: varaudoben, rom samSeneblo danaxarjebi daaxlovebiT

2 miliard aSS dolars Seadgens, xolo mSenebloba 2000 wlis mesame kvartlidan 2003

wlis Suamde gagrZeldeba.

sahaero kavSirebisahaero kavSirebisahaero kavSirebisahaero kavSirebi

mTavar siaxles warmoadgens saxelmwifo aviakopania “saqarTvelos aviaxazebi-

sa”, “eir zena” da “eir jorjia-s” dagegmili Serwyma. 1998 wlis oqtomberSi

saxelmwifo qonebis marTvis saministro Seecada saqarTvelos aviaxazebis 49

procentis privatizebas (ix. seb-is 1998 wlis #3), magram SemoTavazebuli pirobebi

imdenad araxelsayreli iyo, rom verc erTi winadadeba ver moizida. saqarTvelos

xelmZRvanelobam moiwvia konsultantebi germanuli aviakompania “Lufthansa”-dan, romelTa rCeva iTvaliswinebs erTi kerZo erovnuli gadamzidveli kompaniis Seqmnas

“saqarTvelos aviaxazebis” or mcire aviakompaniasTan Serwymis xarjze.

oficialuri pirebi adastureben im faqts, rom “saqarTvelos aviaxazebi”

iZulebulni gaxdnen uari eTqvaT zogierTi reisis Sesrulebaze, Tbilisi-parizi,

Tbilisi-amsterdamisa da Tbilisi-praRis CaTvliT imis gamo, rom kompania ar

pasuxobda saerTaSoriso standartebs. rogorc saerTaSoriso samoqalaqo aviaciis

organizaciis wevri, saqarTvelo valdebulia daicvas sxvadasxva garemos dacvisa da

teqnikuri standartebi. sabWoTa kavSiris droindeli xomaldebi, romlebsac

“saqarTvelos aviaxazebi” iyeneben am standartebs ar Seesabameba da cxadia maTi

standartebTan SesabamisobaSi moyvana advili ar aris.

dRes-dRebiT, “saqarTvelos aviaxazebi”, valebisa da zaralis miuxedavad,

agrZeleben zogierTi saerTaSoriso reisis Sesrulebas: magaliTad Tbilisi-aTenis da

Tbilisi-franqfurtis mimarTulebiT (am reisebze sakmaod didi moTxovnis gamo,

Tumca amave dros ixdian jarimas ICAO-s standartebTan Seusabamlobis gamo). meores

mxriv, “eir zena” da “eir jorjia” gacilebiT mcire kompaniebia (romlebic sul

ramodenime reiss asruleben), Tumca sakmaod efeqturebi da finansurad Zlierebi rac

maT saSualebas aZlevs Seasrulon saerTaSoriso reisebi. amrigad, kompaniebis

Page 40: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 40

Serwymis ZiriTad ideas warmoadgens saxelmwifo gadamzidveli kompaniis valebis

dafarva, misi kerZo kompaniaT gadaqcevis xarjze.

amJamad Tbilisis sahaero transportis kontrolis sistema ganaxlebis

procesSia da 1999 wels axali radarebis damontaJebis Semdeg igi mTlianad

amuSavdeba 2000 wlisTvis. es xels Seuwyobs ICAO-s gegmebis ganxorcielebas,

romlebic iTvaliswinebs sami amierkavkasiis qveynisTvis erTiani sahaero sivrcis

Seqmnas, rac gulisxmobs saerTo standartebs da radarul monacemTa gacvlas.

mimdinareobs agreTve baTumis aeroportis rekonstruqcia, saqarTvelos sahaero

transprtis departamentis mier agvistoSi miRebuli gadawyvetiilebis Semdeg, romlis

safuZvelze mas gadaecema licenzia saerTaSoriso reisebis Sesrulebaze. dekemberSi

baTums estumra ruseTis meoTxe umsxvilesi aviakompania “krasavia”-s delegacia,

romelic, rogorc Cans, dainteresebulia aWarel partniorTan erTad iseTi

erToblivi kompaniis SeqmnaSi, romelic Seasrulebs saerTaSoriso reisebs baTumidan.

1998 wels baTumis aerportidan kviraSi daaxlovebiT 8 reisi sruldeboda.

Savi zRvis navsadgurebiSavi zRvis navsadgurebiSavi zRvis navsadgurebiSavi zRvis navsadgurebi

ssd-s monacemebiT, saqarTvelos navsadgurebis mier 1998 wlis ganmavlobaSi

gadatanili tvirTis moculobam 7,1 milioni tona Seadgina, rac 34 procentiT metia

1997 welTan SedarebiT. ori ZiriTadi sazRvao reisidan erTi, romliTac

xorcieldeba vaWroba konteinerebiT, bosforsa da foTis navsadgurebs akavSirebs,

xolo meore saborano reisia foTsa, ruseTis novorosiiskis navsadgursa da

bulgareTis navsadgur burgass Soris, romliTac xdeba manqanebis gadazidva. am reiss

asrulebs ori gemi da TiTos 50 manqanis gadazidvis unari aqvs: erTi maTgani saaTis

isris mimarTulebiT, xolo mere sawinaaRmdego mimarTulebiT moZraobs am sam

navsadgurs Soris.

1998 wels tvirTzidva baTumze gavliT - ZiriTadad citrusebiT vaWrobis

xarjze – xdeboda arasistematurad, anu sezonur xasiaTs atarebda. baTumi-iliCevskis

regularuli reisis gaxsna, rogorc Cans, dResac eqsperimentis donezea: dekemberSi

gaixsna axali sarkinigzo terminali. foTsa da iliCevsks Soris arsebobs agreTve

saavtomobilo borani, romlis tevadoba 108-mde manqanas Seadgens. 1998 wlis

monacemebis Tanaxmad igi, dabali moTxovnis gamo, Tavisi simZlavris mxolod 20

procents iyenebs. aqedan gamominare, Tu ki 1998 wlis pirvel naxevarSi saborano

momsaxureba yovel kviras warmoebda, 1998 wlis meore naxevarSi igi or kviramde iqna

Semcirebuli. miuxedavad amisa, gegmaSia agreTve 1999 wlis aprilSi sarkinigzo

boranis gaxsna foTi-iliCevsks Soris; amJamad, foTis sarkingzo terminalis

mSeneblba ukve dasrulebulia.

dagegmili saavtomobilo saborano momsaxureba foTsa da bulgareTSi mdebare

navsadgur konstancas Soris dResac ar warmoebs. saqarTvelos samTavrobo

sainformacio wyaroebi amtkiceben, rom saqarTvelos mxares saWiro Tanxa ukve

Setanili aqvs, magram 1998 wels rumineTma interesi dakarga am reisis gaxsnaSi. Tumca,

1999 wlis aprilSi rumineTis sainformacio wyaroebi aRniSnavdnen, rom erTadaerT

Page 41: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 41

dabrkolebas komerciuli SeTanxmebis detalebi warmoadgens da mosalodnelia, rom

molaparakebebis damTavrebis Tanave, reisis Sesruleba moxdeba regularul

safuZvelze: samgzavro bileTebis safasuri orive mimarTulebiT savaraudod 100 aSS

dolars Seadgens.

amasTan, dagegmilia agreTve axali sakonteinero terminalis gaxsna foTis

CrdiloeTiT, romlis dafinansebas iaponiis mTavrobis mier gamoyofili kreditebi

unda moxmardes. winaswari analizi 1999 wlis dasawyisSi unda Catarebuliyo, magram

misi Sedegebi jer-jerobiT cnobili ar aris. erT-erT yvelaze mniSvnelovan

komerciul sakiTxs warmoadgens mflobelobis da Senoba nagebobebis kontrolis

sakiTxi: rogorc navaraudevia, terminali moqmedi navsadgurisgan damoukideblad

imuSavebs, magram saqarTvelos mTavrobas urCevnia, rom hidroteqnikuri nagebobani

saxelmwifos kontrolis qveS darCes.

rkinigzarkinigzarkinigzarkinigza

ssd-s monacemTa mixedviT, rkinigziT gadaziduli tvirTisa da gadayvanil

mgzavrTa moculoba swrafad izrdeba: 1998 wels, 1997 welTan SedarebiT, es zrda

Sesabamisad 16 da 21 procents Seadgenda. miuxedavad amisa, matareblis saSualo

siCqaris maCvenebeli, romelic 30 km/saaTze dabalia, naTelyofs farTo modernizaciis

saWiroebas. dekemberSi, rodesac evropis rekonstruqciisa da mSeneblobis bankma

saqarTvelos sarkinigzo xazebis ganaxlebaze 20 milioni laris odenobis krediti

gamoyo, saqarTvelos sarkinigzo kavSirebis ganviTarebaSi mniSvnelovani nabiji iqna

gadadgmuli. es saqarTvelos mTavrobis mier dadebuli xelSekrulebis Sedegad

moxda, romelic iTvaliswinebda saqarTvelos rkinigzis restruqturizacias

komerciulad damoukidebeli iuridiuli organos saxiT. amave dros, evrokomisiam

gamoyo 6 milioni aSS dolaris granti signalizaciisa da sakomunikacio sistemis

modernizaciisTvis.

TurqeTi dResac iCens dainteresebas yarssa (aRmosavleT TurqeTi) da

axalqalaqs (samcxe-javaxeTi) Soris weliwadSi 7 mt warmadobis mqone sarkinigzo

xazis mSeneblobaSi: erT-erTi informaciis Tanaxmad, igi mzad aris gamoyos 160

milioni aSS dolaris krediti am proeqtis ganxorcielebaze. am proeqtis Rirebuleba

Sefasebulia daaxlovebiT 400 milion aSS dolarad: aqedan 250 milioni aSS dolari

TurqeTma unda Seitanos. es TurqeTs saSualebas miscems rkinigziT daukavSirdes ara

mxolod saqarTvelos, aramed aRmosavleTiT mdebare azerbaijansac. rogorc cnobili

gaxda, qarTul-Turquli komisiis mier ukve SemuSavebul iqna am xazis

mSeneblobisTvis tenderis pirobebis proeqti. maisSi, Turqulma saproeqto saagento

YDK-ma rkinigzis, navsadgomisa da aeroportis mSeneblobis generaluri

direqtoratis programas gadasca mTeli pasuxismgebloba am kavSiris mSeneblobaze,

romelic manamde TurqeTis saxelmwifo rkinigzis admistraciis generalur

direqtorats ekisra. TurqeTis presam es cvlileba dadebiTad Seafasa, radganac es

uzrunvelyobs kavSiris mSeneblobisTvis saWiro finansur mxardaWeras.

Page 42: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 42

Sida satransporto qseliSida satransporto qseliSida satransporto qseliSida satransporto qseli

saqarTvelos mTavari satransporto arteria (rogorc saavtomobilo, aseve

sarkinigzo) ZiriTadad gadaWimulia aRmosavleTidan dasavleTiT – azerbaijanis

sazRvarTan mdebare gardabnis raionidan kolxeTis dablobis sanapiro nawilSi

mdebare samegrelos regionamde. saqarTvelos samrewvelo sawarmoTa umravlesoba

ganlagebulia am arteriasTan siaxloveSi (TbilisSi, quTaisSi, rusTavSi, zestafonSi,

zugdidSi, samtrediasa da mcxeTaSi). samegrelosTan es arteria iyofa da rogorc

saavtomobilo, aseve sarkinigzo gzebiT ukavSirdeba afxazeTis zRvispira regions da

Semdgom soWs (Crdilo-dasavleTi), foTsa (dasavleTi) da aWaras, xolo iqidan

CrdiloeT TurqeTs (samxreT-dasavleTi). samxreT-aRmosavleT sazRvridan mTavari

saavtomobilo da sarkinigzo magistralebi gadis baqomde.

saqarTvelos saerTaSoriso vaWrobis ganviTarebisTvis mcire satransporto

arteriebsac eniWebaT didi mniSvneloba, Tundac potenciuri TvalsazrisiT. amaTgan

gansakuTrebiT aRsaniSnavia saqarTvelos samxedro gza, romelic Tbilisidan

CrdiloeTiT vladikavkazamde gadis, xolo Tbilisidan samxreTiT – saavtomobilo da

sarkinigzo kavSirebi somxeTTan. mezobel qveynebTan sxvadasxva saavtomobilo

kavSirebs didi mniSvneloba eniWeba mosazRvre raionebis ekonomikuri ganviTarebis

TvalsazrisiT, magaliTad iseTi regionebis, rogorebicaa lagodexi (azerbaijanTan

aRmosavleTi sazRvari), ninowminda (somxeTTan ganapira dasavleTi sazRvari) da

java/roki (romelic erTmaneTTan akavSirebs CrdiloeTsa da samxreT oseTs).

garda amisa, sxva ZiriTadi saavtomobilo gzebi (iseve, rogorc ramodenime

sarkinigzo ganStoeba) sakmaod mniSvnelovania saqalaqTaSoriso

transportirebisTvis: es gzebi ZiriTadad TiTqmis paralelurad miuyvebian mTavar

aRmosavleT-dasavleTis arterias da CrdioloeTisa da samxreTis mimarTulebiT

ramodenime ganStoeba gaaCniaT. (amJamad rkinigza savalalo mdgomareobaSia: vagonebi

daZvelebulia, sadgurebi mosavlelia, miwiszeda xazebi SekeTebas saWiroeben, Senoba-

nagebobaTa umravlesoba 80 wlis winandelia, da amasTan rkinigzis restruqturizacia

da misi komerciuli mxaris mogvareba jer dawyebulic ar aris). presaSi

gamoqveynebuli informaciis Tanaxmad, TurqeTi apirebs 200 milioni aSS dolaris

Rirebulebis proeqtis ganxorcielebas, romelic iTvalsiwinebs qveynis samxreTi

sazRvridan samcxe-javaxeTze gavliT xaSuramde mimavali mTiani gzis SekeTebas.

TurqeTi agreTve cdilobs xeli Seuwyos Turqgozus ganviTarebas, romelic sazRvris

gadakveTaze, axalcixis samxreT-dasavleTiT 10 kilometrSi mdebareobs.

moZraoba ruseTis federaciasa da saqarTvelos Soris ZiriTadad xdeba an

maRalmTiani “saqarTvelos samxedro gziT” – vladikavkazs, yazbegsa da Tbiliss

Soris – anda rokis uReltexilis gavliT – vladikavkazs, roks, cxinvalsa da,

ZiriTadi satransporto arteriidan, goris ganStoebas Soris. mravali xveuli

monakveTis miuxedavad es gzebi mosaxerxebelia TiTqmis yvela tipis transportisTvis,

magram zamTarSi xSirad gauvalia. CrdiloeT kavkasiaze bevri sxva damakavSirebeli

gzac gadis, magram, cudi mdgomareobis gamo, maT metwilad adgilobrivi mniSvneloba

eniWeba.

Page 43: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 43

ZiriTadi saavtomobilo da sarkinigzo kavSirebi baqosa (azerbaijani) da

erevenTan (somxeTi) SedarebiT karg mdgomareobaSia da saqarTvelosa da ruseTs

Soris savaWro tvirTis didi nawili baqoze gadis. dResdReobiT baqos saavtomobilo

gzebze yvelaze mwvave problemas warmoadgens sazRvarze arsebuli korufcia, sadac

mesazRvreebi ufro cudi reputaciiT sargebloben, vidre TviT mebaJeebi. savaWro

tvirTis didi nawilis transportireba, baTumSi Sevronis kaspiis navTobis CaTvliT,

rkinigziT xdeba.

erevnis gzaze moZraoba SedarebiT naklebia da gzac gacilebiT uares

mdgomareobaSia – gansakuTrebiT saqarTvelos mxares. informaciis Tanaxmad, erT-erTi

mdidari emigranti did dainteresebas iCens am gzis SekeTebaSi, misi somxeTisTvis

strategiuli mniSvnelobis gamo, da mzad aris uzrunvelyos saWiro dafinanseba.

erevanTan rkinigziT ufro swrafad SeiZleba dakavSireba da aq, rogorc Cans,

korufciac naklebia – gansakuTrebiT somxeTis mxares.

telekomunikaciebitelekomunikaciebitelekomunikaciebitelekomunikaciebi

saqarTvelos satelekomunikacio industriis struqtura neli tempiT agrZelebs

ganviTarebas. oqtomberSi, rogorc kavSirgabmulobis ministris moadgilem, revaz

sanaZem, ganacxada yvela Sida sistema iseve, rogorc saerTaSoriso da

saqalaqTaSoriso sistemebis 51 procenti isev saxelmwifos sakuTrabas warmoadgenda.

am seqtoris privatizacias, rogorc Cans, xeli Seuwyo saxelmwifo finansebSi

momxdarma krizisma da saxelmwifo qonebis marTvis samministrom am sakiTxis ufro

farTod ganxilvis winadadebebi wamoayena.

kerZo seqtorSi mobilurma satelefono kompania “magTi”-m, raTa

“jeoselisaTvis” ukeT gaewia konkurencia, gaxsna warmomadgenloba ozurgeTSi

(dasavleTi regioni, guria). garda amisa “magTi”-m saSobao periodSi ufaso

momsaxureba SesTavaza Tavis momxmareblebs; Tumca momxmareblebis mxridan am

winadadebam iseTi gamoxmaureba moipova, rom bevri qselis gadatvirTvas uCioda. amave

dros, kompania “axali qselebi”, romelsac Tbilisis zogierT ubanSi miwiszeda

xazebi ekuTvnis, Seecada Sida satelefono kavSirebze wuTobrivi gadasaxadebis

dawesebas (miuxedavad imisa, rom kavSirgabmulobis saministro amis winaaRmdegi iyo).

“jeoselma” uaryo xmebi misi finansuri sirTuleebis Sesaxeb, romlebsac igi ganicdis

TiTqos da qarTvel partnorsa da Turq investorTa Soris momxdari konfliqtis

gamo.

mimdinare wels mosalodnelia saqarTvelos saerTaSoriso satelekomunikacio

infrastruqturis gaumjobeseba: evrokomisia apirebs gamoyos 15 milioni ekiu,

romelic unda moxmardes optikur-boWkovani xazebiT saqarTvelos, somxeTisa da

azerbaijanis erTmaneTTan dakavSirebis proeqtis ganxorcielebas.

Page 44: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 44

turizmiturizmiturizmiturizmi

saqarTveloSi SeiZleba turizmis sami saxeoba gamovyoT: organizebuli turizmi,

adgilobrivi turizmi da damoukidebeli turizmi. aqedan, rogorc, Cans, sabWoTa

epoqis warmodgenas turizmze Seesabameba mxolod organizebuli turizmi, anu

turizmis iseTi forma, rodesac ucxoeli stumrebis viziti winaswar dagegmili

programis mixedviT xdeba. imisaTvis, rom saqarTvelo kvlav gadaiqces mniSvnelovan

turistul centrad, meti yuradReba unda daeTmos adgilobrivi da damoukidebeli

turizmis ganviTarebas.

adgilobrivi turizmi – saqarTvelos moqalaqeTa mier mogzauroba sakuTari

qveynis farglebSi – turizmis gavrcelebul formas warmoadgens. sabWoTa kavSiris

droindeli koncefcia, romelic, rogorc Cans, dResac gavlenas axdens qarTvelTa

warmodgenaze turizmis Sesaxeb, iTvaliswinebda turizmis sxvadasxva kategorias:

kulturul, saganmanaTleblo da sportul. iTvleboda, rom turizmis es forma

organizebuli turizmisgan gansxvavdeba, vinaidan igi gulisxmobda socialuri

momsaxurebis gawevas sabWoTa moqalaqeebisTvis da ara ucxouri valutis mozidvas.

bevr SemTxvevaSi, igi ewinaaRmdegeba sabWoTa socialisturi politikis ideas ucxoel

da adgilobriv turistTa momsaxurebis Sesaxeb Tanabar pirobebze: erTis mxriv,

sabWoTa turistebi saSiSi ucxouri ideebisgan daucvelni iqnebodnen, rac maTSi

gamoaRviZebda cxovrebis maRali standartebis imedebs da, amave dros, ucxoeli

turistebi dainaxavdnen adgilobriv turistTa momsaxurebis im dabal dones,

romelsac sabWoTa moqalaqeebi advilad eguebodnen. individualuri turizmi sabWoTa

kavSiris dros ar fasobda da ucxoelebisTvis mgzavrobaze dawesebuli mkacri

kontrolis gamo, praqtikulad SeuZlebeli iyo. ucxoel turistebs, vizebze

ganacxadTan erTad, sagzuris wardgenasac sTxovdnen: isini unda mihyolodnen

sagzuriT gaTvaliswinebul programas, romelSic ar SeiZleboda cvlilebebis Setana.

am moTxovnis gamo Tavisufali mogzaurobis SesaZlebloba, romelic damoukidebeli

turizmis erT-erTi yvelaze momxibvleli mxarea da amave dros cudi pirobebis

erTgvar kompensaciasac warmoadgens - Zalze SezRuduli iyo.

sabazro ekonomikaSi, rogorc adgilobrivi, aseve damoukidebeli turizmi sxva

qveynebidan, turizmis ganviTarebis ZiriTad aspeqtebs warmoadgens. dRes araviTari

mizezi aRar arsebobs imisTvis, raTa ucxoel da adgilobriv turistebs cal-calke

gaewios momsaxureba, radganac isini metwilad erTnair pirobebs iTxoven.

adgilobrivi turizmi – romelic saqarTvelos bevr kurortze yvavis –

uzrunvelyofs safuZvels iseTi pirobebis Sesaqmnelad, romlebiTac ucxoel

stumrebsac SeuZliaT sargebloba. miuxedavad imisa, rom damoukidebeli turizmi

iseTi rentabeluri ar aris, rogorc organizebuli turizmi, igi turizmis

ganviTarebaSi mTavar rols TamaSobs: damoukidebeli turistebis STabeWdilebebi,

romlebsac isini samSobloSi dabrunebis Semdeg TavianT megobrebsa da naTesavebs

uziareben, xSirad ubiZgebs sxvebsac estumron qveyanas. zogierT SemTxvevebSi isini

damoukidebeli mgzavrobis nacvlad, sagzuriT mogzaurobas amjobineben.

marTalia, turizmis politika mimarTulia ZiriTadad organizebuli turizmis

ganviTarebaze, magram saqarTvelSi damoukidebeli turizmic iwyebs fexis mokideabas.

axalma ucxourma turistulma saagentoebma (magaliTad londonSi mdebare saagento

Page 45: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 45

“Journeys Through Georgia”) ician rogorc damoukidebeli, aseve organizebuli turizmis

fasi da amdenad cdiloben orives ganviTarebas Seuwyon xeli. dRes ukeT dgas

agreTve turistuli informaciis kerZo gziT gamoqveynebis sakiTxic. 1999 wlis

TebervalSi gamovida inglisurenovani gasarTobi Jurnali Tbilisi Pastimes–i, romelic

mimoixilavs Teatris, xelovnebis, musikis, cekvisa da sportis samyaros siaxleebs.

amas garda, 1999 wlis zafxulSi gamocemul iqneba inglisur enaze, sul cota, ori

megzuri saqarTveloSi damoukidebeli mogzaurobis Sesaxeb. kerZo seqtorSi

grZeldeba organizebuli turizmis ganviTareba: saqarTvelos wamyvani turistuli

saagento Caucasus Travel–is mier gamoqveynebulia ramodenime maRalxarisxovani

broSura da agreTve xelsayreli jibis megzuri, xolo dasavleTis ramodenime

turistulma saagentom (magaliTad saagento Explore–ma TavianT broSurebSi CarTo

informacia saqarTvelos Sesaxebac.

gasuli wlis ganmavlobaSi TbilisSi gaixsna bevri axali kerZo sastumro.

zogierTi maTgani gvTavazobs gacilebiT dabal fasebs vidre dedaqalaqis Zveli

sastumroebi. marTalia, Zveli sastumroebi, romlebsac tarifebi ar SeumcirebiaT,

rogorc Cans, jer-jerobiT reagirebas ar axdenen am axal konkurenciaze. magram axal

sastumroebSi SedarebiT iafi oTaxis daqiravebis saSualebam bevrad Seamcira

turistuli sacxovreblis minimaluri safasuri. Tbilisis cnobil sastumroebSi

yvelaze dabali gadasaxadi, romelic Cvens mier mopovebuli monacemebiT, oqtomberSi

kacze 90 aSS dolaramde Seadgenda, dRes 60 aSS dolaramde iqna Semcirebuli. Tumca

esec sakmaod Zviria: magaliTad, aTenSi msgavsi sacxovreblis safasuri kacze

daaxlovebiT 10 aSS dolars Seadgens. erT-erT problemas is warmoadgens, rom

rogorc maRali profilis biznesi, kerZo sastumroebi saqarTveloSi korufciis

sagnad rCeba. xarjebma - romlebic dakavSirebulia saimedo usafrTxoebis

uzrunvelyofasTan, arasaWiro sareglamento moTxovnebis dakmayofilebasa da

korumpirebul CinovnikebTan urTierTobasTan – xeli Seuwyes imas, rom Tbilisi

mcire xniT Camosuli stumrebisTvis msoflioSi erT-erT yvelaze Zvir qalaqad

gadaiqca. samwuxarod, ZviradRirebuli sareglamento moTxovnebi ar uzrunvelyofen

xarisxis garantias, radganac orufciis maRali done saSualebas aZlevs sastumroebs

miiRon sertifikatebi da licenziebi miuxedavad imisa Seesabamebian Tu ara isini

oficialur moTxovnebs.

meores mxriv, stumarTmoyvareobis qarTuli tradicia saSualebas aZlevs

ucxoel stumrebs iSovnon araformaluri sacxovrebeli. zogierTi turisti yveba,

rom aseTi sacxovreblis saSovneblad sakmasia mimarTo taqsis mZRols, anda sulac

romelime barSi, an restoranSi daumegobrde qarTvelebs. aseTi stumrebisTvis ufro

xelsayreli iqneboda, qveyanaSi Camosvlamde, internetis meSveobiT dakavSirebodnen

qarTvel maspinZlebsa, Tu saagentoebs: dRes internetSi aseTi informacia

xelmisawvdomia. im SemTxvevaSi, Tu maspinZeli sakmaod mdidari, an xelgaSlili

aRmoCnda araoficialuri sacxovrebeli SeiZleba sulac ufaso iyos. ufro xSir

SemTxvevebSi, mcire xniT Camosul ucxoels SeuZlia TbilisSi kerZo saxlSi iqiraos

bina 5-dan 30 aSS dolaris farglebSi (rac xarisxzea damokidebuli).

Tbilisis gareT kerZo sastumroebi cotaa da sacxovreblis arCevanic

SezRudulia, Tu ar CavTvliT tradiciul kurortebs (magaliTad baTums, qobuleTsa

da bakurians), sadac turistuli biznesis ganviTareba ZiriTadad adgilobrivi

Page 46: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 46

turistebis xarjze xdeba. sabWoTa kavSiris droindel sastumroebsa da

sanatriumebSi (bevri maTgani dResac saxelmwifo sakuTrebas warmoadgens) erTi kacis

safasuri Cveulebriv dReSi 20 aSS dolars udris. zogierT aseT sakurorto adgilas

bevri kerZo sastumroa, romlebic gaxsnilia adgilobrivi turistebisTvis.

saqarTvelos danarCen teritoriaze sacxovreblis Sovna xSirad mxolod

araoficialuri gziT SeiZleba, xolo aseTi sacxovreblis safasuri odnav naklebia,

vidre TbilisSi.

msoflio turizmis organizacia xels uwyobs saqarTvelos mTavrobas turizmis

ganviTarebaSi iseTi saSualebebis meSveobiT, rogorc abreSumis gzis ideis

popularizacias, kulturuli kontaqtebis damyareba, turistuli momzadeba, kerZo

seqtorSi transportirebisa da sastumro biznesis ganviTarebis xelSewyoba.

turizmis Sesaxeb mTavrobis politikis erT-erT mTavar aspeqts warmoadgens

saqarTvelos turistul centrad gadaqceva da kerZod, sazRvargareTis turistuli

saagentoebi daarwmunon imaSi, rom saqarTveloSi moewyos meti gasvliTi turebi.

saministros mier turizmis ganviTarebaze mimarTuli samuSaos, romelic informaciis

gamoqveynebazea dayrdnobili, SeiZleboda garkveuli Sedegi gamoeRo, magram dRes am

sferoSi warmateba kerZo seqtors ekuTvnis.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, mTavrobas SeuZlia turizmis sxva aspeqtebze

gaamaxvilos yuradReba, anu turizmis ganviTarebis iseT sferoze, romelSic

mTavrobas dRes yvelaze didi warmatebis miRweva SeuZlia, Tundac arauSualod.

kerZod, ucxoel stumrebze did STabeWdilebas axdens kargad movlili kulturuli

RirsSesaniSnaobebi da isini Semdeg xelmeoreT Camodian, anda TavianT megobrebs

urCeven Camosvlas. amrigad, imisTvis rom, saqarTvelo turistul centrad gadaiqces,

mTavrobas SeuZlia didi warmateba moipovos, Tu gazrdis danaxarjebs iseTi Senoba-

nagebobebis SekeTebasa da movlaze, rogoricaa magaliTad muzeumebi da Teatrebi,

xolo iseTi sfero, rogorc informaciis gamoqveyneba da sastumro biznesia –

dauTmos kerZo seqtors.

turizmTan dakavSirebiT saqarTvelos mTavrobas Seaqvs cvlilebebi kodeqsSi.

Semosasvlel vizaze ukve arsebuli gadasaxadebis garda, turistebs albaT kidev

mouwevT axali gadasaxadebis gadaxda (savaraudod 10 aSS dolaris odenobiT)

qveyanaSi Sesvlisa da qveynidan gasvlis dros. qveyanaSi Semosvlaze dawesebuli

gadasaxadi Semosavlebs gazrdis im turistebis xarjze, romlebsac centraluri da

aRmosavleTi evropis zogierTi qveynebidan, magaliTad poloneTidan, saqarTveloSi

Camosasvlelad vizebi ar esaWirdebad; aseTi qveynebisTvis amgvari gadasaxadis

daweseba ufro xelsayreli unda iyos, vidre vizis gagrZelebasTan dakavSirebuli

sareglamento moTxovnebis dakmayofileba, rac gacilebiT met sirTuleebTanaa

dakavSirebuli. am gadasaxadze Semosavlebis miRebis perspeqtivam SeiZleba agreTve

ubiZgos mTavrobas gaauqmos vizasTan dakavSirebuli moTxovnebi sxva qveynidan

Camosuli turistebisTvis: vizebi Semosavlis SedarebiT sust wyaros warmoadgens,

radganac vizebis miRebasTan dakavSirebuli biurokratiis gamo turistebi xSirad

uars amboben qveyanaSi Camosavlaze. saqarTveloSi dafuZvnebuli organizaciidan

mosawvevis wardgenis moTxovna, romelic saqarTvelos standartuli vizis misaRebad

ganacxadis formiT aris gaTvaliswinebuli, warmoadgens erTgvar dabrkolebas

potenciuri turistebisTvis.

Page 47: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 47

dsT-s qveynebi agreTve ganixilaven turizmis ganviTarebis saSualebebs

vizebTan dakavSirebul moTxovnaTa gamartivebis gziT. amJamad saqarTvelos, somxeTsa,

azerbaijansa da yazaxeTs Soris moqmedebs SeTanxmeba, romlis mixedviTac am

romelime erTi qveynis viza ZalaSi iqneba danarCen qveynebSi moklevadiani vizitebis

drosac. garkveul problemas, rogorc Cans, warmoadgens vizebTan dakavSirebuli

ormxrivi moTxovnebi: vinaidan saqarTvelos moqalaqeebs uxdebaT rTuli da did

danaxarjebTan dakavSirebuli proceduris gavla vizebis misaRebad (gansakuTrebiT

SeerTebul StatebSi), saqarTvelos mTavrobas, vizebTan dakavSirebuli moTxovnebis

gasamartiveblad, an gasauqmeblad didi sirTuleebis gadalaxva mouwevs. problema

imaSi mdgomareobs, rom dasavleTis qveynebi, romlebsac masobrivi emigraciis sakiTxi

aRelvebT, vizebs ZiriTadad iyeneben imisaTvis, rom gaakontrolon Raribi qveynebidan

CamosulTa ricxvi, rac agreTve saqarTvelosac exeba. magram saqarTvelos ramdenadme

mniSvnelovani emigraciis saSiSroeba ar emuqreba (iseTi gansakuTrebuli SemTxvevis

garda, rogoricaa Turqi mesxebis problema, romlebsac Sua aziaSi gadasaxlebis

Semdeg saqarTveloSi dabrunebis imedi aqvT).

regionuli ganviTareba: SinameurneobaTa Semosavaliregionuli ganviTareba: SinameurneobaTa Semosavaliregionuli ganviTareba: SinameurneobaTa Semosavaliregionuli ganviTareba: SinameurneobaTa Semosavali

qveynis geografiuli teritoriisa da mosaxleobis simciris miuxedavad

(SotlandiasTan, an portugaliasTan SedarebiT), saqarTveloSi ekonomikis regionuli

ganviTarebis sakiTxs didi mniSvneloba eniWeba. regionTa Soris arsebuli sxvaobebi

qveynis ekonomikis ganviTarebas yovelTvis ar aferxebs: magaliTad, im mkveTrma

sxvaobebma, romlebic arsebobs SeerTebuli Statebis aRmosavleT da dasavleT

mxareebs Soris, anda mis samxreTsa da dasavleTis centralur mxareebs Soris, xeli

ar SeuSala am qveyanaSi keTildReobis miRwevas. Tumca, regionTa Soris arsebul

sxvaobebs didi mniSvneloba eniWeba politikuri TvalsazrisiT – ara mxolod imitom,

rom mas Semdeg, rac sabWoTa kavSiridan gamoyofis Sedegad saqarTvelom

damoukidebloba moipova, qveyanas wilad xvda samxreT oseTsa da afxazeTSi momxdari

omebi, aramed kidev imitom, rom saqarTvelosTvis damaxasiaTebel “klanebis”

politikas mniSvnelovani regionuli aspeqtebic axasiaTebs.

regionuli sxvaobebi da saerTo maxasiaTeblebi

qveynis regionTa Soris arsebuli sxvaobebisa da saerTo maxasiaTeblebis

gamokvlevis mizniT, Cvens mier gamoyenebul iqna Georgia Opinion Research Business International–is mier mowodebuli SinameurneobaTa kvlevis monacemebi. es kvleva

Catarda saqarTvelos 15 raionul centrSi da zogierT msxvil qalaqSi, Tumca igi

yvela administraciul erTeuls ar moicavs. maSasadame, monacemTa klasificireba

moxda ara administraciuli erTeulebis safuZvelze, aramed Semdegi geografiuli

“zonebis” mixedviT: Tbilisi, aRmosavleT saqarTvelo (dasavleTis mimarTulebiT,

qvemo da Sida qarTlis CaTvliT), dasavleT saqarTvelo (Savi zRvis sanapiros

gamoklebiT) da Savi zRvis sanapiro (foTi, ozurgeTi, qobuleTi da baTumi).

CamoTvlili “zonebis” farglebSi qalaqebs Soris umniSvnelo cvlilebebi

aRiniSneboda.

Page 48: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 48

cvlilebebi regionebs Soris metwilad Seesabameba ukve cnobil informacias

socialuri da ekonomikuri viTarebis Sesaxeb, magram am kvlevis Sedegad mopovebul

iqna sakmaod bevri axali monacemic.

nax. 5.1: SinameurneobaTa kvlevis respondentTa Semosavlis ganawileba, regionuli nax. 5.1: SinameurneobaTa kvlevis respondentTa Semosavlis ganawileba, regionuli nax. 5.1: SinameurneobaTa kvlevis respondentTa Semosavlis ganawileba, regionuli nax. 5.1: SinameurneobaTa kvlevis respondentTa Semosavlis ganawileba, regionuli zonebis mixedviTzonebis mixedviTzonebis mixedviTzonebis mixedviT

(lari/Tviuri ganakveTi, 1999 wlis Tebervali)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

65%

ar ar ar ar upasuxesupasuxesupasuxesupasuxes 15 15 15 15 larzelarzelarzelarze

naklebinaklebinaklebinaklebi

16-50 16-50 16-50 16-50 larilarilarilari 51-51-51-51-100 100 100 100 larilarilarilari 101-200 101-200 101-200 101-200larilarilarilari

201-300larilarilarilari

301-500 301-500 301-500 301-500larilarilarilari

501-700larilarilarilari

701-900larilarilarilari

901-1100 901-1100 901-1100 901-1100larilarilarilari

1101-1300larilarilarilari

1301 1301 1301 1301 larilarilarilari

da da da da metimetimetimeti

TbilTbilTbilTbil....

aRm.aRm.aRm.aRm.

das.das.das.das.

sanap.sanap.sanap.sanap.

TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - dasavleTidasavleTidasavleTidasavleTi

zRvispirazRvispirazRvispirazRvispiraregioniregioniregioniregioni

aRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTi

wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali

cxadia, rom Semosavlis ganawilebis regionuli modeli, regionuli sxvaobebis

ganxilvisas, sawyis punqts warmoadgens. erT sulze Semosavlebs Soris arsebuli

regionuli sxvaobebi xSirad struqturul problemebze miuTiTeben: ganviTarebadi

qveynebisTvis damaxasiaTebelia Semosavlis ganawilebis regionuli modeli, romlis

mixedviTac Semosavlebi da ekonomikuri zrda qveynis msxvil qalaqebSi gacilebiT

ufro maRalia vidre mis danarCen terotoriaze. ukeTesi infrastruqtura, romelic

Cveulebriv dedaqalaqisTvis aris damaxasiaTebeli, xels uwyobs meti kerZo

investiciebis mozidvas, ris Sedegadac dedaqalaqSi ufro maRali Semosavali da

swrafi ekonomikuri zrdaa vidre qveynis sxva regionebSi.

varaudobdnen, rom aseTi modeli Camoyalibdeboda saqarTveloSic, radganac

Tbiliss, qveynis sxva raionebTan SedarebiT, ukeTesi fizikuri da savaWro

infrastruqtura gaaCnia. rogorc nax. 5.1 gviCvenebs, es garkveul wilad simarTles

warmoadgens: mrudi, romelic miuTiTebs Semosavlis ganawilebaze TbilisSi, sxva

regionebis aRmniSvnel mrudebisgan odnav marjvniv aris mimarTuli da agreTve ufro

marjvniv aris gadaxrili, rac miuTiTebs did uTanabrobaze TviTon TbilisSi da,

agreTve, Zalze tipiuria dedaqalaqisTvis. marTalia zusti gansazRvra SeuZlebelia,

magram Sinameurneobebi, romelTa Semosavlebi TveSi 16-dan 50 laramde meryeobs,

TbilisSi SinameurneobaTa Semosavlebi TveSi daaxloebiT 8 lariT metia vidre

zRvispira raionebSi. Tavis mxriv, zRvispira regionis SinameurneobaTa Tviuri

Semosavlebi 8 lariT metia, vidre dasavleTis sxva regionebSi sadac, aRmosavleT

Page 49: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 49

saqarTvelosTan SedarebiT, SinameurneobaTa Tviuri Semosavlebi 8 lariT ufro

maRalia.

saqarTvelos Sesaxeb es monacemebi Seesatyviseba regionuli ganviTarebis

Cveulebriv “centrifugis” models, sadac dedaqalaqis swrafi ekonomikuri zrda

TandaTan izidavs Soreul regionTa mosaxleobis sul ufro did nawils.

standartuli modelis mixedviT, es SeiZleba saziano iyos, vinaidan gamoiwvevs qneynis

Soreuli regionebis arasrul dasaxlebas, romelTa mosaxleoba metwilad

warmodgenili iqneba moxucTa mier, xolo dedaqalaqi Zalze mWidrod iqneba

dasaxlebuli.

meores mxriv, aRsaniSnavia, rom aRmosavleTi mxare, sadac Tbilisi mdebareobs,

qveynis oTx regionTagan yvelaze Raribia. es faqti imaze metyvelebs, rom

saqarTvelos regionuli ganviTareba “centrifugis” standartuli modelis mixedviT

ar mimdinareobs. rogorc Cans, amis nacvlad, qveynis aRmosavleTsa da dasavleT

mxareebs Soris arsebobs garkveuli balansi, radganac zRvispira regionebSi

SinameurneobaTa Semosavlebi asaxaven im bunebriv upiratesobebs, romlebic

damaxasiaTebelia navsadgurisTvis. cxadia, rom “abreSumis gzis” mSenebloba garkveul

gavlenas axdens saqarTvelos regionul ganviTarebaze,

nax. 5.2: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.2: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.2: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.2: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi

(respondentTa pasuxebi, 1999 wlis Tebervali)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

65%

bevrad ukeTesi naklebad ukeTesi igive darCa naklebad uaresi bevrad uaresi

TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi

aRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTi

dasavleTidasavleTidasavleTidasavleTi

zRvispirazRvispirazRvispirazRvispiraregioniregioniregioniregioni

wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis is SinameurneobaTa kvlevis is SinameurneobaTa kvlevis is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervalimonacemebi, 1999 wlis Tebervalimonacemebi, 1999 wlis Tebervalimonacemebi, 1999 wlis Tebervali

saintereso sakiTxs warmoadgens agreTve regionebis mixedviT SinameurnebaTa

biujetSi momxdari cvlilebebi. ganviTarebis “cetrifugis” standartuli modelis

Tanaxmad, SedarebiT mZlavrma ekonomikurma zrdam dedaqalaqSi xeli unda Seuwyos

SinameurneobaTa biujetis fardobiT gaumjibesebas. magram, rogorc nax. 5.2 cxadhyobs,

1998 wels saqarTveloSi sul sxva viTareba iyo: Tbilisis maCveneblebi,

SinameurneobaTa biujetSi momxdari cvlilebebis Sesaxeb, praqtikulad ar

gansxvavdeboda sxva regionebis maCveneblebisgan.

Page 50: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 50

nax. 5.3: SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi, 1998 w. dekemberi nax. 5.3: SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi, 1998 w. dekemberi nax. 5.3: SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi, 1998 w. dekemberi nax. 5.3: SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi, 1998 w. dekemberi –––– 1999 w. Tebervali 1999 w. Tebervali 1999 w. Tebervali 1999 w. Tebervali

(respondentTa pasuxebi, 1999 wlis Tebervali)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

65%

gaxda cotaTi ukeTesi gaxda berad ukeTesi igive darCa gaxda cotaTi uaresi gaxda bevrad uaresi

TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi

aRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTiaRmosavleTi

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - dasavleTidasavleTidasavleTidasavleTi

zRvispirazRvispirazRvispirazRvispiraregioniregioniregioniregioni

wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali

igive SekiTxva daisva saqarTveloSi savaluto krizisis Semdgom sami Tvis

ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetSi momxdari cvlilebebis Taobaze (1998 wlis

dekembridan 1999 wlis Tebervlamde). aq momxdar cvlilebebSi meti sxvaoba aRiniSneba,

Tumca, es gansxvaveba zRvispira regions exeba, sadac SinameurneobaTa biujetSi

asaxuli tendencia ufro imaze miuTiTebs, rom misi mdgomareoba ki ar gauaresdeba,

aramed ucvleli darCeba. amis raime garkveuli mizeziT axsna SeuZlebelia, magram

vinaidan Sefasebis periodi, 1 wlis nacvlad 3 Tves Seadgens, SeiZleba vivaraudod,

rom didi roli iTamaSa sezonurma faqtorebma.

nax. 5.4: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.4: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.4: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebinax. 5.4: 1998 wlis ganmavlobaSi SinameurneobaTa biujetis cvlilebebi

(respondentTa pasuxebi, 1999 wlis Tebervali)

0%

5%

1 0%

1 5%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

65%

Zalze dadebiTi odnav dadebiTi aranairi an umniSvnelo odnav uaryofiTi Zalze uaryofiTi

Tbilisi

aRmosavleTi

dasavleTi

zRvispira regioni

T

wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is Sinameuris Sinameuris Sinameuris SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis TebervalineobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis TebervalineobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis TebervalineobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali

Page 51: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTarebainfrastruqtura da regionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 51

gamokvlevis respondentebs dausves agreTve SekiTxva imis Sesaxeb, Tu ra

pirdapiri Sedegi moaxdia laris gaufasurebam (imave dekember-Tebervlis periodis

ganmavlobaSi) maT SinameurneobaTa finansur mdgomareobaze. am sakiTxTan

dakavSirebiT ramdenadme mniSvnelovani cvlilebebi ar aRiniSneba. aRsaniSnavia

agreTve isic, rom respondentTa 80-dan 90 procentamde ganacxada, rom laris

gaufasurebam uaryofiTad imoqmeda maT biujetze. es imaze miuTiTebs, rom qveyanaSi

lari sakmaod farTo brunavaSia, miuxedavad imisa, rom adamianTa did nawils

urCevnia danazogebi ucxouri valiutis saxiT Seinaxos.

nax. 5.5: SinameurneobaTa biujetSi mosalodneli cvlileba,1999 wlis ganmavlobaSinax. 5.5: SinameurneobaTa biujetSi mosalodneli cvlileba,1999 wlis ganmavlobaSinax. 5.5: SinameurneobaTa biujetSi mosalodneli cvlileba,1999 wlis ganmavlobaSinax. 5.5: SinameurneobaTa biujetSi mosalodneli cvlileba,1999 wlis ganmavlobaSi

(respondentTa pasuxebi, 1999 wlis Tebervali)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

65%

bevrad ukeTesi odnav ukeTesi igive odnav uaresi bevrad uaresi ar vici

Tbilisi

aRmosavleTi

dasavleTi

zRvispira regioni

wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali

SinameurneobaTa biujetis Sesaxeb bolo SekiTxva exeboda ekonomikur prognozs:

Tu ramdenad optimisturad iyo ganwyobili mosaxleoba maTi biujetis 1999 wels

mosalodneli cvlilebis mimarT? am sakiTxTan dakavSirebiT didi sxvaoba arsebobs,

Tumca – iseve, rogorc 1999 wlis dekember-Tebervlis periodis ganmavlobaSi

SinameurneobaTa biujetSi momxdari cvlilebebis SemTxvevaSi – sxvaoba ZiriTadad

gamoikveTa zRvispira da qveynis sxva regionebs Soris, vinaidan saporto mosaxleoba

ufro optimisturad iyo ganwyobili. aseve sainteresoa is faqtic, rom 1998 wels

SinameurneobaTa finansuri mdgomareobis gauaresebis miuxedavad, im adamianTa ricxvi

vinc 1999 wels biujetis gauaresebas varaodobda Zalze mcire iyo, samagierod

mcireoden gaumjobesebas sakmaod bevri eloda.

SekiTxvas qveynis infrastruqturis Sesaxeb Tbilisis stumrebsac usvavdnen: Tu

ra transportiT amjobinebdnen isini Camosvlas dedaqalaqSi? am SekiTxvaze pasuxebs

didi gakvirveba ar gamouwvevia da metwilad mgzavrobis RirebulebasTan

dakavSirebul mosazrebas asaxavdnen: zogadi upiratesoba eniWeboda Cveulebriv

avtobusebs da ara samarSruto taqsebsa da kerZo manqanebs (romlebic, marTalia

ufro swrafia, magram SedarebiT Zviri). kidev erTi saintereso sakiTxi exeba im faqts,

Page 52: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da infrastruqtura da regionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTarebaregionuli ganviTareba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 52

rom adamianTa didi nawili zRvispira regionidan TbilisSi avtobusiT mgzavrobas

matarebliT mgzavrobas amjobinebs. miuxedavad imisa, rom matarebliT mgzavroba

TiTqmis yvela qalaqis mimarTulebiT SeiZleba, matareblebi ise nela dadian, rom

mgzavrTa did nawils urCevnia imoZravos avtobusiT - zRvispira regionii

gamonakliss warmoadgens, imis gamo, rom igi dedaqalaqidan didi manZiliT aris

daSorebuli da matarebliT mgzavroba erTi Ramis ganmavlobaSi, rogorc fulis,

aseve drois ekonomiaa.

nax. 5.6: satrnax. 5.6: satrnax. 5.6: satrnax. 5.6: satransporto saSualebebiansporto saSualebebiansporto saSualebebiansporto saSualebebi

(lari/Tviuri ganakveTi, 1999 wlis Tebervali)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

65%

matarebeli sakuTarimanqana

megobrismanqana

taqsi samarSrutotaqsi

Cveulebriviavtobusi

aRmosavleTi

dasavleTi

zRvispiraregioni

wyaro: wyaro: wyaro: wyaro: GORBI/semsemsemsem––––is SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervaliis SinameurneobaTa kvlevis monacemebi, 1999 wlis Tebervali

Page 53: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Tavi meeqvse. saerTaSoriso vaWrobaTavi meeqvse. saerTaSoriso vaWrobaTavi meeqvse. saerTaSoriso vaWrobaTavi meeqvse. saerTaSoriso vaWroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 53

winamdebare TavSi ganxilulia saqarTvelos mso-Si gawevrianebasTan dakavSirebuli sakiTxebi da mocemulia miRweuli progresis Sefaseba masTan dakavSirebul amocanebTan erTad. garda amisa, igi exeba saqarTvelos eqsportis tendenciebs da gvawvdis 1998 wlis meore kvartlis monacemebs sxva qveynebis wilis Sesaxeb saqarTvelos bazarze. iseve rogorc sem-is wina gamocemebSi, vaWrobis deficiti am gamocemaSic meore TavSia ganxiluli, sadac mocemulia aseve agregirebuli eqsportisa da importis registrirebuli monacemebi. msmsmsmsoooo----Si gawevrianebaSi gawevrianebaSi gawevrianebaSi gawevrianeba

msoflio savaWro organizaciaSi (mso) gawevrianebis procesi mimdinareobda 1998 wlis bolo da 1999 wlis pirvel kvartlebSi. qveynis integracia msoflio ekonomikaSi saqarTvelos xelosuflebis did interess warmoadgens. aqedan gamomdinare, mso-Si gawevrianebis procesis daCqareba saqarTvelos mTavrobis strategiuli mizania. msomsomsomso----sTan molaparekebebis ganviTarebasTan molaparekebebis ganviTarebasTan molaparekebebis ganviTarebasTan molaparekebebis ganviTareba

mso-Si gawevrianebis procesi kompleqsuri xasiaTisaa, rac aisaxeba rTul da xangrZliv ormxriv da mravalmxriv molaparakebebSi.

ormxrivi molaparakebebis mexuTe raundi gaimarTa JenevaSi 1998 wlis 14 - 17 dekembers, romelSic monawileobas iRebdnen mso-s wevri qveynebi: evrogaerTianeba, aSS, avstralia, kanada, CexeTis respublika da slovakeTi, Sveicaria da sxv. am Sexvedris dros iaponiis delegaciasTan xelmoweril iqna SeTanxmeba, saqonelsa da momsaxurebaze molaparakebebis gagrZelebis Sesaxeb.

1999 wlis 8 – 11 marts JenevaSi Catarda ormxrivi molaparakebebis meeqvse raundi aT qveyanasTan da mravalmxrivi samuSao jgufis Sexvedra saqarTvelos mso-Si gawevrianebasTan dakavSirebiT. CexeTis respublikas, slovakiasa da SveicariasTan dasrulda SeTanxmeba tarifebis Sesaxeb. aseve, dasasruls miuaxlovda sxva ormxrivi molaparakebebic. rac Seexeba mravalmxriv molaparakebebs, SeTanxmeba ver iqna miRweuli mTel rig mniSvnelovan sakiTxebze.

ormxrivi molaparakebebis bolo (meSvide) raundi kvlav JenevaSi gaimarTa 1999 wlis 12 – 16 aprils. saqarTvelos delegacia momaval or da mravalmxrivi molaparakebebis gamarTvas ivnisSi gegmavs. am molaparakebis warmatebis SemTxvevaSi, generalur sabWos miecemoda saSualeba samuSao jgufis angariSis damtkicebisa ivlisSi.

savaldebulo moTxovnebisavaldebulo moTxovnebisavaldebulo moTxovnebisavaldebulo moTxovnebi

Sexvedrebisas gamoyofil iqna ramodenime problema, arsebuli im sferoebSi, romlebic gansakuTrebul yuradRebas moiTxoven saqarTvelos mTavrobis mxeidan. esenia:

• ormxrivi molaparakebebi tarifebis Sesaxeb;

• sagadasaxado reforma;

• sabaJo reforma;

• samarTali;

• teqnikuri standartebi.

Page 54: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 54

ormxrivi molaparakeba tarifebis Sesaxeb kvlav mimdinareobs. zogierTi qveyana Semdgom koncesiebs moiTxovs. dRg-sagan ganTavisufleba da saaqcizo gadasaxadebi Tambaqosa da alkoholur sasmelebze ganixileba rogorc problema. Tambaqoze arsebuli gadasaxadebi arRveven GATT – is (General Agreement on Tarrifs and Trade – zogadi SeTanxmeba tarifebsa da vaWrobaze) principebs, romlis moTxovnebiTac yvela adgilobrivi gadasaxadi “ar unda exebodes importirebul an Sida produqcias, raTa SesaZlebli iyos adgilobrivi produqciis dacva”. (GATT, Tavi III).

drouli gawevrianebis mizniT, saqarTvelos mTavrobam unda SesabamisobaSi moiyvanos sabaJo kanonmdebloba mso-s moTxovnebTan. gansakuTrebiT es Seexeba sabaJo Sefasebas da sabaJo momsaxurebis gadasaxads. rac SeiZleba swrafad unda iqnas miRebuli vaWrobasTan dakavSirebuli zogierTi iseTi mniSvnelovani kanoni, rogoricaa kanoni geografiuli warmoSobis Sesaxeb, kanoni teqnikuri standartebis Sesaxeb da administraciuli procedurebis kodeqsi. Tu mxedvelobaSi miviRebT, saqarTvelos prezidentis specialur gankargulebas (1998 wlis 5 dekemberi) mso-s vaWrobaze teqnikuri barierebis xelSekrulebasTan teqnikuri standartebis harmonizebis RonisZiebebis Sesaxeb, unda Camoyalibdes gegma sabWoTa savaldebulo standartebis gadasayvanad Tavisufal sistemaze, romelsac eqneba mxolod limitirebuli raodenobis saqonelze savaldebulo standartizacia. CanarTi 6.1CanarTi 6.1CanarTi 6.1CanarTi 6.1

yirgizeTis respublikisa da latviis msoyirgizeTis respublikisa da latviis msoyirgizeTis respublikisa da latviis msoyirgizeTis respublikisa da latviis mso----Si gawevriSi gawevriSi gawevriSi gawevrianebaanebaanebaaneba

1998 wlis 14 oqtombers yirgizeTis respublikam da latviam warmatebiT daasrules mso-Si gawevrianebasTan dakavSirebuli molaparakebebi. es ori qveyana iyo pirveli yofili sabWoTa respublikebidan, romelic gaxda saerTaSoriso savaWro organizaciis wevri.

yirgizeTis respublikam mso-s gawevrianebis ganacxadi gaakeTa 1996 wlis TebervalSi, xolo misi gawevrianebis protokoli damtkicebul iqna orweliwadnaxevris Semdeg. latviam igive molaparakebebi 1993 wlis aprilSi daiwyo. molaparakebebi gaWianurda aSS-s mxridan, latviis samauwyeblo politikis gamo. magram amJamad, latvia daTanxmda evrogaerTianebis msgavsi politikis ganxorcielebas.

mso-Si gawevrianeba or qveyanas miscems saSualebas gaiumjobesos savaWro urTierTobebi da gaaZlieros Tavisi ekonomikuri ganviTareba. mso-Si gawevrianebas Sedegad aseve moyveba am qveynebis samarTlebrivi sistemis ganviTareba. mso-Si gawevrianeba axali qveynebisaTvis niSnavs dabal sabaJo tarifebs ucxo qveynebSi, upiratesi xelSewyobis reJimis statuss, ucxouri investiciebis zrdas da msoflio bazarze diskriminaciisagan dacvas. sxva yofil sabWoTa respublikebTan SedarebiT, latviisa da yirgizeTis respublikebis mso-Si adreul gaerTianebas SeiZleba sxva upiratesobac hqondes – maT SeuZliaT mso-Si Tavisi pozicia gamoiyenon mso-s arawevr Tavis uaxloes mezoblebze gavlenisaTvis. magaliTad, latviis SemTxvevaSi es iqneba litva da estoneTi. wyro: mso-s samdivno

saerTaSoriso bazrebze SeRwevis saSualebebisaerTaSoriso bazrebze SeRwevis saSualebebisaerTaSoriso bazrebze SeRwevis saSualebebisaerTaSoriso bazrebze SeRwevis saSualebebi

saqarTvelos aqvs upiratesi xelSewyobis reJimis (MFN) mqone statusi aSS-sTan, aseve aqvs gaformebuli partniorobisa da TanamSromlobis xelSekruleba (PCA) evrogaerTianebasTan. vaWrobis konteqstSi, es ukanaskneli aris MFN-is eqvivalenturi. aqve unda aRiniSnos, rom Tumca saqarTvelos eqsportis ganviTareba ar aris damakmayofilebeli, aSS-sa da evrogaerTianebis bazrebis mimarTulebiT misi eqsporti izrdeba. saqarTvelos eqsportisaqarTvelos eqsportisaqarTvelos eqsportisaqarTvelos eqsporti

Page 55: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saerTaSsaerTaSsaerTaSsaerTaSoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ----––––1999 1999 1999 1999 weli, #2weli, #2weli, #2weli, #2 55

mxedvelobaSi unda iqnas miRebuli is garemoeba, rom yvela monacemi saqarTvelos vaWrobis Sesaxeb ukiduresad arazustia. iseTi faqtorebi, rogoricaa vaWroba mesame samyaros qveynebis gavliT, satranzito vaWroba saqarTvelos gavliT da aRuricxavi vaWrobis nakadi, did gavlenas axdens ara marto saqarTvelos statistikur monacemebze, aramed sazRvargareTis qveynebis mTavrobebisa da saagentoebis monacemebzec. saqarTvelos oficialuri cifrebi, Cveulebriv, yvelaze zust monacemebs Seicavs saqarTvelos vaWrobis Sesaxeb. zogierTi saerTaSoriso wyaro, satranzito saqonelsac aRricxavs rogorc saqarTveloSi warmoebul imports. amis yvelaze saocar magaliTs bamba warmoadgens, romelsac saqarTvelo ar awarmoebs, magram, romelic zogierTi saagentos mier aRricxulia, rogorc saqarTvelos eqsportis erT-erTi umTavresi nawili. vaWrobis qarTuli statistikis monacemebi, Cveulebriv, aseT Secdomebs ar uSveben.

saqarTvelos eqsportis mTavar ganmsazRvrels warmoadgens satransporto kavSirebi da geografiuli siaxlove: saqarTvelos uSualo mezoblebis (ruseTi, azerbaijani, somxeTi da TurqeTi) bazrebi kvlav rCeba saqarTvelos eqsportisaTvis umTavres bazrebad, magram sxva, axlos ganlagebuli, qveynebic imedovneben miiRon saqarTvelos mTliani eqsportis mniSvnelovani wili. aqedan gamomdinare, imisaTvis rom Semowmdes is qveynebi, romlebSic gadis saqarTvelos eqsporti, saukeTeso gzaa maTi klasificireba im satransporto saSualebebis mixedviT, romliTac isini gadian qveynidan. am TavSi saqarTvelos eqsporti klasificirebulia Semdegi kategoriebis mixedviT: nax. 6.1 asaxavs TiToeuli am jgufisadmi da danarCeni msofliosadmi mimarTuli eqsportis cvlilebebs 1996 wlidan.1

nax. 6.1 saqarTvelos eqsporti daniSnulebis adgilis mixedviT, 1996 nax. 6.1 saqarTvelos eqsporti daniSnulebis adgilis mixedviT, 1996 nax. 6.1 saqarTvelos eqsporti daniSnulebis adgilis mixedviT, 1996 nax. 6.1 saqarTvelos eqsporti daniSnulebis adgilis mixedviT, 1996 I naxevari naxevari naxevari naxevari –––– 1998 II naxevari1998 II naxevari1998 II naxevari1998 II naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax.

somxeTi+kaspiiszRvis qveynebiruseTiTurqeTi+des.Savi zRva

evrogaerTianebis15 qvey.anaCaTvz (NAFTA)sxva

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

rogorc amas naxazi gviCvenebs, saqarTvelos mezobel qveynebSi eqsportis

zrdis araviTari niSani ar arsebobs, maSin, roca ufro moSorebul manZilze myofi qveybis (gansakuTrebiT evrogaerTianebis da CrdiloeT amerikis) bazrebze SeimCneva

1mocemuli Tavis am nawilSi gamoyenebuli yvela naxazi gviCvenebs eqsports mocemuli periodisaTvis, aSS dolarebSi, eqvsi Tvis manZilze, magram wliuri koeficientis mixedvuT. aqedan gamomdinare, 20 milioni aSS dolaris koeficienti drois 6 Tviani periodisaTvis aRniSnavs, rom, faqtiurad, am periodSi importirebul iqna 10 milioni. (drois eqvsTviani periodebi gamoyenebulia samTvianebis nacvlad, radgan 1996 wlis monacemebi ar aris surli)

Page 56: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 56

aRmavlobis tendencia. eqsportis ganxilva, TiToeuli am jgufis mimarT, moyvanilia qvemoT.

eqsporti ruseTSieqsporti ruseTSieqsporti ruseTSieqsporti ruseTSi

eqsporti ruseTSi warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani, aRricxuli eqsportis 28 procents. ruseTisaken saqarTvelos eqsportis mkveTri zrda aRiniSna 1997 wlis meore naxevarSi, magram igive maCvenebeli 1998 wlis pirveli eqvsi TvisaTvis, didad ar aRemateboda 1996 da 1997 wlebis Sesabamis maCveneblebs. aSkaraa 1998 wlis pirvel naxevarSi ruseTis ekonomikis krizisis gavlena: maSin, roca 1997 wlis eqsportis maCvenebeli ufro maRali iyo wlis meore naxevarSi, vidre pirvelSi (albaT, umTavresad Rvinisa da mineraluri wylis xarjze), eqsporti ruseTSi 1998 wlis II naxevarSi naklebi iyo, vidre 1998 wlis I naxevarSi. nax. 6.2: saqarTvelos eqsporti ruseTSi, 1996 wlis nax. 6.2: saqarTvelos eqsporti ruseTSi, 1996 wlis nax. 6.2: saqarTvelos eqsporti ruseTSi, 1996 wlis nax. 6.2: saqarTvelos eqsporti ruseTSi, 1996 wlis I naxevari naxevari naxevari naxevari –––– 1998 wlis 1998 wlis 1998 wlis 1998 wlis II naxevarinaxevarinaxevarinaxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax. wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSieqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSieqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSieqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSi

eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSi (azerbaijani da Sua aziis qveynebi) warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 24 procents. eqsporti somxeTSi meryeobs SesamCnevi zrdis tendenciis gareSe, maSin, roca azerbaijanSi eqsportis done stabilurad klebulobs, xolo kaspiispira qveynebSi eqsporti gawonasworda dabal maCvenebelze. cxrili 6.1: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSicxrili 6.1: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSicxrili 6.1: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSicxrili 6.1: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSi (aTasi aSS dolari)

I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I nI nI nI n. . . . 1997199719971997

II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n. I n. I n. I n. 1998199819981998

II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998

somxeTi 1,695 18,823 7,993 10,949 7,928 10,280 azerbaijani 16,708 8,100 12,590 12,494 10,150 8,181 irani 1,307 910 1,925 1,853 1,447 1,033 yazaxeTi 1,940 485 1,218 2,443 1,323 1,013 TurqmeneTi 5,486 7,946 3,245 2,370 591 776 uzbekeTi 1,551 1,307 610 4,136 936 570 tajikeTi 216 254 273 372 276 230 yirgizeTi 52 264 81 99 84 109 sul 28,95528,95528,95528,955 38,08938,08938,08938,089 27,93527,93527,93527,935 34,71534,71534,71534,715 22,73522,73522,73522,735 22,19222,19222,19222,192

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

Page 57: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saerTaSsaerTaSsaerTaSsaerTaSoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ----––––1999 1999 1999 1999 weli, #2weli, #2weli, #2weli, #2 57

nax. 6.3: saqarTvelos eqsporti somxnax. 6.3: saqarTvelos eqsporti somxnax. 6.3: saqarTvelos eqsporti somxnax. 6.3: saqarTvelos eqsporti somxeTsa da kaspiispira qveynebSi, 1996 wlis eTsa da kaspiispira qveynebSi, 1996 wlis eTsa da kaspiispira qveynebSi, 1996 wlis eTsa da kaspiispira qveynebSi, 1996 wlis I naxevarSi naxevarSi naxevarSi naxevarSi ---- 1998 wlis 1998 wlis 1998 wlis 1998 wlis II naxevarSinaxevarSinaxevarSinaxevarSi (aTasi aSS dolari, eqsporti naxevar weliwadSi)

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

20000

96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax.

somxeTiazerbaijaniiraniyazaxeTi

TurqmeneTiuzbekeTisxva

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveyeqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveyeqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveyeqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSinebSinebSinebSi

eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 18 procents. iseve rogorc saqarTvelos sxva mezobel bazrebze, eqsporti am qveynebSi 1998 wlis meore naxevarSi ufro dabalia, vidre 1997 wlis pirvel naxevarSi. aSkaraa, rom masze didi gavlena iqonia ruseTis krizisma. cxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti TurqeTSi da dasavleT Savi zRvis qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti TurqeTSi da dasavleT Savi zRvis qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti TurqeTSi da dasavleT Savi zRvis qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti TurqeTSi da dasavleT Savi zRvis qveynebSi (aTasi aSS dolari)

I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n. I n. I n. I n. 1997199719971997

II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n. I n. I n. I n. 1998199819981998

II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998

TurqeTi 18,082 7,804 18,735 17,042 10,475 13,672 ukraina 3,741 1,658 2,726 5,660 3,293 3,219 bulgareTi 6,458 5,718 3,614 5,129 1,665 1,403 rumineTi 5 2,107 110 0 80 0

sul 28,28628,28628,28628,286 17,28717,28717,28717,287 25,18525,18525,18525,185 27,83227,83227,83227,832 15,51315,51315,51315,513 18,29318,29318,29318,293

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

nanananax. 6.4: saqarTvelos eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi, 1996 x. 6.4: saqarTvelos eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi, 1996 x. 6.4: saqarTvelos eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi, 1996 x. 6.4: saqarTvelos eqsporti TurqeTsa da dasavleT Savi zRvis qveynebSi, 1996 wlis pirveli naxevari wlis pirveli naxevari wlis pirveli naxevari wlis pirveli naxevari –––– 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

20000

96 I nax. 96 II naax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax.

TurqeTi

ukraina

bulgareTirumineTi

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo depqrtamenti

Page 58: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 58

eqsporti evrogaerTianebaSieqsporti evrogaerTianebaSieqsporti evrogaerTianebaSieqsporti evrogaerTianebaSi

eqsporti evrogaerTianebaSi warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 19 procents. eqsporti evrogaerTianebis wevri qveynebis umetesobaSi sakmaod stabilurad izrdeboda 1996 da 1998 wlebs Soris – erTaderT gamonakliss warmoadgenda belgia, sadac saqarTvelos eqsporti 1998 wlis meore naxevarSi ufro dabali iyo, vidre 1997 wlis Sesabamis periodSi. meores mxriv, safrangeTma 1998 wlis meore naxvarSi moaxdina 6 milioni dolaris Rirebulebis mqone saqonlis importi ( SedarebiT mxolod 141 aTas aSS dolarTan 1998 wlis pirvel naxevarSi da naklebi, vidre 100 aTasi aSS dolari yovelwliurad 1996 – 1997 wlebSi): es SeiZleba niSnavdes imas, rom belgiisaTvis gansazRvruli saqarTvelos eqsportis erTi nawili mimarTul iqna safrangeTze. cxrili 6..3: saqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSicxrili 6..3: saqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSicxrili 6..3: saqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSicxrili 6..3: saqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSi (aTasi aSS dolari)

I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n. I n. I n. I n. 1997199719971997

II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n. I n. I n. I n. 1998199819981998

II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998

germania 1,771 2,674 4,788 108 4,484 7,926 safrangeTi 32 43 2 17 141 6,012 italia 1,683 57 2,433 2,659 4,179 4,788 holandia 466 174 373 313 1,817 1,602 didi britaneTi

3,666 4,716 2,680 1,529 242 903

espaneTi 0 0 48 31 209 477 belgia 124 52 303 1,939 1,674 373 dania 398 215 160 55 176 220 saberZneTi 431 2 725 167 228 139 portugalia 155 42 107 54 41 132 avstria 2 40 120 3 16 121 fineTi 0 0 0 0 0 0 irlandia 0 136 0 0 10 0 luqsemburgi 0 0 0 0 0 0 SvedeTi 0 0 22 0 0 0 sul 8,7288,7288,7288,728 8,1518,1518,1518,151 11,76111,76111,76111,761 6,8746,8746,8746,874 13,21713,21713,21713,217 22,69322,69322,69322,693

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

nax. 6.5: sqarTvelos eqsporti evrogaernax. 6.5: sqarTvelos eqsporti evrogaernax. 6.5: sqarTvelos eqsporti evrogaernax. 6.5: sqarTvelos eqsporti evrogaerTianebaSi, 1996 wlis pirveli naxevari _TianebaSi, 1996 wlis pirveli naxevari _TianebaSi, 1996 wlis pirveli naxevari _TianebaSi, 1996 wlis pirveli naxevari _ 1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)

Page 59: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saerTaSsaerTaSsaerTaSsaerTaSoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWrobaoriso vaWroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ----––––1999 1999 1999 1999 weli, #2weli, #2weli, #2weli, #2 59

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 98 II nax.

germania

safrangeTi

italia

holandia

didi britaneTi

espaneTi

belgia

sxva

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

eqsporti CrdiloeT amerikaSieqsporti CrdiloeT amerikaSieqsporti CrdiloeT amerikaSieqsporti CrdiloeT amerikaSi

eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis zonaSi (kanada, amerikis SeerTebuli Statebi da meqsika) warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 6 procents. NAFTA-s (CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis zona) wevri qveynebidan, aSS umTavresi importioria. 1998 wlis pirvel naxevramde stabiluri zrdis Semdeg, saqarTvelos eqsporti aSS-Si daeca 1998 wlis meore naxevarSi (Tumca is mainc maRali iyo 1997 wlis Sesabamis periodTan SedarebiT). Tumca ar arsebobs raime garkveuli mizezi saqarTvelos eqsportis Semcirebisa aSS-Si, an raime sezonuri axsna imisa, Tu ratom aris is ufro dabali wlis meore naxevarSi, vidre pirvelSi. cxrili 6.5: saqarTvelos eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis cxrili 6.5: saqarTvelos eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis cxrili 6.5: saqarTvelos eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis cxrili 6.5: saqarTvelos eqsporti CrdiloeT amerikis Tavisufali vaWrobis zonaSi, 1996 wlis pirveli naxevari zonaSi, 1996 wlis pirveli naxevari zonaSi, 1996 wlis pirveli naxevari zonaSi, 1996 wlis pirveli naxevari –––– 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari 1998 wlis meore naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti yovel naxevar weliwadSi)

I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n.1997I n.1997I n.1997I n.1997 II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n.1998I n.1998I n.1998I n.1998 II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998 aSS 552 795 1,794 2,434 6,344 4,499 kanada 0 0 0 0 0 142 meqsika 0 0 0 0 0 0 sul 552552552552 795795795795 1,7941,7941,7941,794 2,4342,4342,4342,434 6,3446,3446,3446,344 4,6414,6414,6414,641

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

eqaporti sxva qveynebSieqaporti sxva qveynebSieqaporti sxva qveynebSieqaporti sxva qveynebSi

eqsporti sxva qveynebSi warmoadgenda saqarTvelos 1998 wlis mTliani aRricxuli eqsportis 6 procents.

cxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti msoflios sxva danarCen qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti msoflios sxva danarCen qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti msoflios sxva danarCen qveynebSicxrili 6.2: saqarTvelos eqsporti msoflios sxva danarCen qveynebSi (aTasi aSS dolri)

I n. 1996I n. 1996I n. 1996I n. 1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n.1997I n.1997I n.1997I n.1997 IIIII n.1997I n.1997I n.1997I n.1997 I n.1998I n.1998I n.1998I n.1998 II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998 Sveicaria 3,937 3,267 8,699 5,150 5,437 11 belorusia 964 434 321 740 416 343 angilia 0 0 1,163 5,769 0 0 sxva 1,966 742 1,397 1,964 2,357 2,473 aul 6,8676,8676,8676,867 4,4434,4434,4434,443 11,58011,58011,58011,580 13,62413,62413,62413,624 8,2108,2108,2108,210 2,8272,8272,8272,827

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

Page 60: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

saerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWrobasaerTaSoriso vaWroba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 60

nax. 6.6: saqarTvelos eqsporti msoflios danarCen qveynebSi, 1996 wlis pirvel nax. 6.6: saqarTvelos eqsporti msoflios danarCen qveynebSi, 1996 wlis pirvel nax. 6.6: saqarTvelos eqsporti msoflios danarCen qveynebSi, 1996 wlis pirvel nax. 6.6: saqarTvelos eqsporti msoflios danarCen qveynebSi, 1996 wlis pirvel naxevarSi naxevarSi naxevarSi naxevarSi –––– 1998 wlis meore naxevarSi 1998 wlis meore naxevarSi 1998 wlis meore naxevarSi 1998 wlis meore naxevarSi (aSS milioni dolari, eqsporti eqvs TveSi)

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

96 I nax. 96 II nax. 97 I nax. 97 II nax. 98 I nax. 96 II nax.

angilia

Sveicaria

belorusiasxvadasxva

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

saqarTvelos importisaqarTvelos importisaqarTvelos importisaqarTvelos importi

miuxedavad imisa, rom saqarTvelos aRricxuli importi stabilurad izrdeba ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi, mainc ar aRiniSneba importis aSkara zrda umetesi araevropuli qveynebidan. kontrasts qmnis stabilurad mzardi importi rogorc evrogaerTianebis wevri, aseve sxva evropuli qveynebidan.

evrogaerTianebas ekuTvnis saqarTvelos importis udidesi wili, magram realuri suraTi gviCvenebs, rom importma ruseTidan gadaaWarba evrogaerTianebis imports (aRricxuli importis maCveneblebi igivea, magram aRuricxavi importi ruseTidan, rogorc Cans, Zalian mniSvnelovania). nax. 6.6: saqarTvelos importis mimarTulebebi, 1996 wlis pirveli naxevari nax. 6.6: saqarTvelos importis mimarTulebebi, 1996 wlis pirveli naxevari nax. 6.6: saqarTvelos importis mimarTulebebi, 1996 wlis pirveli naxevari nax. 6.6: saqarTvelos importis mimarTulebebi, 1996 wlis pirveli naxevari –––– 1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari1998 wlis meore naxevari (aTasi aSS dolari, eqsporti naxevar weliwadSi)

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

180000

96 I nax.96 I nax.96 I nax.96 I nax. 96 II nax.96 II nax.96 II nax.96 II nax. 97 I nax.97 I nax.97 I nax.97 I nax. 97 II nax.97 II nax.97 II nax.97 II nax. 98 I nax.98 I nax.98 I nax.98 I nax. 98 II nax.98 II nax.98 II nax.98 II nax.

somxeTi

azerbaijani

ruseTi

TurqeTi

d. S. zRva

evr.gaerT.15

danarC.evr.

Sua azia

NAFTAsxva

wyaro: saqarTvelos statistikis saxelmwifo departamenti

Page 61: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Tavi meSvide. privatizacia da warmoebaTavi meSvide. privatizacia da warmoebaTavi meSvide. privatizacia da warmoebaTavi meSvide. privatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 61

privatizaciaprivatizaciaprivatizaciaprivatizacia

1999 wlis pirvel kvartalSi privatizaciis procesSi raodenobrivad didi cvlilebebi ar yofila. ramdenime saSualo da msxvili sawarmo privatizebul iqna meoTxe nulovan auqcionze. rac Seexeba saSualo da msxvili sawarmoebis sainvesticio tenderiT gayidvas aq didi siZneleebia. saaqcio sazogadoeba "WiaTurmanganumis" aqciaTa sakontrolo paketze gamocxadebulma tenderma ver moizida myidveli xolo Tbilisis gazis gamanawilebeli kompania Tbilgazis aqciaTa sakontrolo paketis mopovebaze gamarTuli tenderis Sedegebi gauqmda.

Tumca aris imis niSnebic rom privatizaciis procesi wlis bolosaTvis ufro

nayofieri iqneba. saxelmwifo qonebis marTvis saministrom (sqms) daamtkica obieqtebis nusxa romelTa privatizeba 1999 wels aris gaTvaliswinebuli. nusxa moicavs telekomunikaciebis seqtoris or sawarmos ("saqarTvelos telekomi" da "saqarTvelos eleqtrokavSiri"), aT eleqtroenergiis generator sadgurs da eleqtroenergiis gamanawilebel aRmosavleT da dasavleT saqarTvelos kompaniebs, 33 msxvil samrewvelo sawarmos (maT Soris rusTavis "azoti", rusTavis "qimboWko", "elmavalmSenebeli", "quTaisis saavtomobilo qarxana"), jandacvis seqtoris da sarkinigzo transportis departamentis daqvemdebarebaSi myofi sawarmoebis did ricxvs. saSualo da msxvili sawarmoebis privatizaciasaSualo da msxvili sawarmoebis privatizaciasaSualo da msxvili sawarmoebis privatizaciasaSualo da msxvili sawarmoebis privatizacia

1998 wlis meoTxe kvartalSi saSualo da msxvili sawarmoebis saprivatizaciod damtkicebaSi progresi ar yofila da 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT saprivatizaciod damtkicebuli saSualo da msxvili sawarmoebis mTliani ricxvi kvlav 1 300-s udris. amasobaSi, saministrom 6 axali saaqcio sazogadoeba Camoayaliba, 2 maTgani energetikis seqtorSi. soflis meurneobisa da sursaTis, arqiteqturisa da mSeneblobis, transportis da gazis seqtorebSi saaqcio sazogadoebebis ricxvi TiTo erTeuliT gaizarda.

1998 wlis bolo kvartalSi progresi faqtiur privatizaciaSic umniSnelo iyo

da sem-is gamoTvlebis mixedviT, privatizebuli saSualo da msxvili sawarmoebis mTliani ricxvi 896-s udris. rogorc 7.2 cxrilSia naCvenebi, udidesi warmateba saSualo da msxvili sawarmoebis privatizebaSi miRweulia socialuri sferos da mrewvelobis seqtorebSi, sadac Sesabamisad 98 da 95 procentia privatizebuli. energetikis seqtori kvlav yvelas CamorCeba, Tumca aq 1999 wels progresia mosalodneli (ix. eleqtroenergetikis seqtoris privatizaciis qveTavi). rogorc cxrili gviCvenebs, saSualo da msxvili sawarmoebis mTliani ricxvis 80 procenti privatizebulia. (cxrili ar Seicavs 1999 wlis TebervalSi nulovani sastarto fasiT Catarebuli fuladi auqcionis Sedegebs).

Page 62: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 62

cxrili 7.1: saaqcio sazogadoebis daarseba seqtorebis mixedviT (cxrili 7.1: saaqcio sazogadoebis daarseba seqtorebis mixedviT (cxrili 7.1: saaqcio sazogadoebis daarseba seqtorebis mixedviT (cxrili 7.1: saaqcio sazogadoebis daarseba seqtorebis mixedviT (sqmssqmssqmssqms----ssss kla kla kla klasifikaciiT ) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTsifikaciiT ) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTsifikaciiT ) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTsifikaciiT ) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT1

seqtoriseqtoriseqtoriseqtori damtkicebulidamtkicebulidamtkicebulidamtkicebuli daarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebulidaarsebuli

1998 1998 1998 1998 welswelswelswels

mrewveloba 192 174 3

samTo qimia 31 25 0

purproduqtebi 61 24 2

soflis meurneoba da sursaTi 383 326 13

arqiteqtura da mSenebloba 219 212 5

sacalo da sabiTumo vaWroba 81 70 3

navTobproduqtebi 49 26 1

saqgazi 57 44 9

transporti 116 110 10

socialuri sfero 49 42 1

energetika 60 91 23

foTisa da baTumis aeroportebi 2 0 0

sulsulsulsul 1,300 1,144 70 wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministro

cxrili 7.2: saaqcio sazogadoebebis privatizacia seqtorebis mixedviTcxrili 7.2: saaqcio sazogadoebebis privatizacia seqtorebis mixedviTcxrili 7.2: saaqcio sazogadoebebis privatizacia seqtorebis mixedviTcxrili 7.2: saaqcio sazogadoebebis privatizacia seqtorebis mixedviT ( ( ( (semsemsemsem----is klasifikaciiT) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTis klasifikaciiT) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTis klasifikaciiT) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiTis klasifikaciiT) 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT2

seqtoriseqtoriseqtoriseqtori daarsebul i daarsebul i daarsebul i daarsebul i pri vatizebul iprivatizebul iprivatizebul iprivatizebul ipri vatizebulis pri vatizebulis pri vatizebulis pri vatizebulis

w ili %wili %wili %wili %

soflis meurneoba da kvebis mrewveloba 270 243 90.0

mSenebloba 148 128 86.5

energetika 145 12 8.3

mrewveloba 274 262 95.6

mompovebeli mrewveloba 20 9 45.0

momsaxureba 43 36 83.7

socialuri sfero 53 52 98.1

sacalo da sabiTumo vaWroba 53 48 90.6

transporti 127 106 83.5

sulsulsulsul 1,13 31 ,13 31 ,13 31 ,13 3 896896896896 79. 179. 179. 179. 1 wyaro: sem-is gamoTvlebi saxelmwifo qonebis marTvis saministros monacemebze dayrdnobiT

privatizacia fuladi auqcioniTprivatizacia fuladi auqcioniTprivatizacia fuladi auqcioniTprivatizacia fuladi auqcioniT

sqms agrZelebs saaqcio sazogadoebebis aqciebis gayidvas fulad uaqcionebze. aqciebi gamotanilia gasayidad sawyisi sastarto fasiT, romelic maTi nominaluri Rirebulebis 150 procents Seadgens. es fasi gaumarTleblad maRalia, da bevri aqcia xelmeored iqna gamotanili gasayidad 50 da 75 procentis fasdaklebiT. miuxedavad amisa fulad auqcionebze aqciaTa Zalian mcire raodenoba iyideba. pirvel

1 pirvel svetSi warmodgenilia saprivatizaciod damtkicebuli sawarmoebi, xolo meoreSi _ Sefasebuli da saaqcio sazogadoebebad dafuZnebuli sawarmoebi. cxrilSi ar aris mocemuli realurad privatizebuli sawarmoebis Sesaxeb monacemebi. ricxvebi meore svetSi SeiZleba aRematebodes pirvel svetSi mocemuls, vinaidan sawarmoTa nawili, saaqcio sazogadoebad dafuZnebis procesSi, or an met nawilad gaiyo. sqms seqtorul klasifikacias axdens sabWoTa dros sawarmos uwyebrivi daqvemdebarebis mixedviT. 2 kerZo sawarmod CaTvlilia is, romlis aqciaTa 50 procentze meti kerZo mflobelis xelSia. 1 144 dafuZnebuli sawarmodan 11-is Sesaxeb monacemebi ar aris sqms-s monacemTa bazaSi. 7.2 cxrilSi seqtorebis mixedviT dayofa ekuTvnis sem-s da gansxvavdeba 7.1 cxrilSi gamoyenebuli klasifikaciisagan. sqms seqtorul klasifikacias axdens sabWoTa dros sawarmos uwyebrivi daqvemdebarebis mixedviT.

Page 63: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 63

40 auqcionze gamotanil aqciaTa mxolod 0,5 procenti gaiyida (ix. statistikuri danarTis cxrili A7.3). sqms-m Caatara mesame da meoTxe auqcionebi nulovani sawyisi fasiT raTa gaenaRdebina or da met fulad auqcionze warumateblad gamotanili aqciebis gayidva. 1999 wlis 27 ianvars sqms-m daamtkica mesame nulovani auqcionis Sedegebi, romelic 1998 wlis 7-21 dekembers Catarda. auqcionze gasayidad gamotanili iyo 202 saaqcio sazogadoebis saxelmwifo mflobelobaSi myofi 15,44 milioni aqcia. aqciebis saerTo nominaluri fasi 16 800 967 aSS dolars Seadgenda. auqcionze sul 1 959 ganacxadi Semovida, maT Soris yvelaze meti - 51, saaqacio sazogadoeba "WiaTurmSeni"-s aqciebis Sesasyidad. auqcionze Semosulma mTlianma Tanxam 1 064 454 lari Seadgina. yvelaze meti Tanxa 136 418 lari, Semovida saaqcio sazogadoeba "saqgvirabmSenis" aqciaTa SesaZenad. yvelaze maRali kursiT - erTi aqciiis fasi 70 TeTri - gaiyida saaqcio sazogadoeba "borjomis avtotransis" aqciebi, xolo yvelaze dabali kursiT - 0,2 TeTri "energomSenis" aqciebi.

1998 wlis 27 dekembris prezidentis brZanebulebis Sesabmisad sqms-m Caatara meoTxe nulovani auqcioni 22 ianvridan 8 Teberlis CaTliT. nulovan auqcionze gamotanili iyo 32 saaqcio sazogadoebaSi saxelmwifos wili - 7 969 074 aqcia, romelTa nominaluri Rirebuleba 8 196 441 aSS dolars Seadgenda.

gasayidad gamotanili aqciebis gayidvis Sedegad miRebulma Tanxam

304 296 lari Seadgina. yvelaze didi Tanxa 57 643 lari abaSis puris mimRebis aqciebisaTvis iqna gadaxdili. yvelaze maRali kursiT gayidul iqna saaqcio sazogadoeba "mZleosnobis kompleqsis" aqciebi - erTi aqciis fasi 80 TeTri, xolo yvelaze dabali kursiT, saaqcio sazogadoeba "xonis avtotransis" aqciebi - erTi aqciis fasi 0,2 TeTri. mTlianad auqcionze dafiqsirda 549 ganacxadi. wina nulovani auqcionisagan gansxvavebiT meoTxe nulovan auqcionze 19 saaqcio sazogadoebis sakontrolo paketi iqna gamotanili da gayiduli. privatizacia “sainvesticio tenderiT”privatizacia “sainvesticio tenderiT”privatizacia “sainvesticio tenderiT”privatizacia “sainvesticio tenderiT” qveynis yvelaze msxvili sawarmoebis sainvesticio tenderis meSveobiT privatizebis procesi mniSvnelovan siZneleebs ganicdis. saaqcio sazogadoeba "WiaTurmanganumis" (WiaTuris manganumis qarxana) aqciaTa sakontrolo paketisaTvis gamocxadebulma tenderma verc erTi ganacxadi ver moagrova. TebervalSi sqms-m gaauqma Tbilisis gazis gamanawilebeli kompania Tbilgazis aqciaTa 76 procentisaTvis gamarTuli tenderis Sedegebi. gayidva gauqmda vinaidan sawarmos valebis odenoba tenderis procesSi mocemul raodenobaze maRali aRmoCnda. tenderSi gamarjvebulma kompania Intergas-ma (axla misi saxelwodebaa Sakgas-i) ukve gadaixada 600 000 aSS dolari rogorc depoziti tenderSi monawileobisaTvis. miuxedavad imisa, rom 1999 wels saprivatizacio obieqtebis nusxa Sedgenil iqna pirvel kvartalSi sqms-s ar gamoucxadebia axali tenderi raime mniSvnelovani sawarmos aqciaTa sakontrolo paketze. msxvili mrewvelobis sawarmoebis, iseve rogorc energetikisa da telekomunikaciebis seqtorebis sawarmoebis privatizaciisaTvis momzadebas dro esaWiroeba, amis gamo tenderebi jerjerobiT mxolod naklebi mniSvnelobis mqone sawarmoebze iqna gamocxadebuli. telekomunikaciis sisttelekomunikaciis sisttelekomunikaciis sisttelekomunikaciis sistemaemaemaema

sqms-m da kavSirgabmulobisa da fostis saministrom (kfs) daiwyes telekomunikaciebis seqtoris privatizaciis momzadeba. ramodenime sainvesticio

Page 64: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 64

banks daegzavna mowveva tenderSi monawileobisaTvis seqtoris privatizebaSi finansuri mrCevlis statusis mosapoveblad. saministroebi muSaoben seqtoris ganviTarebis programaze uaxloesi 5-7 wlisTvis da grZelvadiani satarifo politikis formirebaze. ganixileba privatizaciaze momuSave saqarTvelos telekomunikaciebis samuSao jgufSi ucxoeli eqspertebis monawileobis sakiTxi. yovelive es sainvesticio bankis rekomendaciebTan erTad safuZvlad daedeba momavali saprivatizacio tenderebis pirobebs. sawarmoebis reorganizaciasTan da Semdgom maTi organizaciul-samarTlebrivi formis SecvlasTan dakavSirebiT, Sewydeba telekomunikaciis seqtorSi saxelmwifo qonebis ijariT gacema. ganxorcieldeba licenziebis Seswavla da liceziebiT gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis kontroli.

sqms-m daiwyo aseve "saqarTvelos eleqtrokavSiris" saaqcio sazogadoebad Camoyalibebis procesi. martis bolosaTvis saministros teritoriuli organoebis xelmZRvanelebma unda gansazRvron sawarmos sawesdebo kapitalis odenoba, Caataron inventarizacia da Camoweron moZvelebuli ZiriTadi saSualebebi. aseve unda dadgindes personalis siac, aqciebis momavali ganawilebisaTvis. restrestrestrestruqturizacia da privatizaciis Semdgomi RonisZiebebiruqturizacia da privatizaciis Semdgomi RonisZiebebiruqturizacia da privatizaciis Semdgomi RonisZiebebiruqturizacia da privatizaciis Semdgomi RonisZiebebi bevr SemTxvevaSi restruqturizacia ama Tu im sawarmos saprivatizaciod momzadebisaTvis gadamwyvet rols TamaSobs. restuqturizaciis Sedegad sawarmo ufro faseuli, efeqturi da Sesabamisad investorisaTvis ufro mimzidveli xdeba. msxvili sawarmoebis umravlesoba privatizaciamde moiTxovs restruqturizacias. Tumca, arsebobs am procesis Semaferxebeli faqtorebic. erT-erTi maTgania is, rom Zveli sabWouri mentalitetis mqone xelmZRvanelebi ewinaaRmdegebian restruqturizacias, vinaidan sawarmos Semcireba zomaSi menejmentis avtoritetis da prestiJis Selaxvad aRiqmeba. msxvili sawarmoebis privatizebis Semaferxebeli kidev erTi faqtoria arazusti finansuri dokumentebis warmodgena. es iyo erT-erTi ZiriTadi mizezi zogierTi msxvili sawarmos aqciaTa sakontrolo paketze gamarTuli tenderebis Sedegebis gauqmebisa. sawarmoebis finansuri dokumentebis auditi xSirad araswored aris Catarebuli da ar aris sando. es Semaferxebeli faqtorebi iwveven iseT warumateblobebs, rogoricaa Tbilgazis gayidva da uaryofiT zegavlenas axdenen ekonomikis ganviTarebaze. warumateblobebis momavalSi Tavidan asacileblad, saqarTvelos mTavrobis da donori organizaciebis mier, zogierTi zoma iqna miRebuli. 22 Tebervals prezidentma gamosca brZanebuleba saxelmwifos wilobrivi monawileobiT Seqmnil sawarmoTa marTvis Semdgomi gaumjobesebis, restruqturizaciisa da privatizaciis daCqarebis gadaudebel RonisZiebaTa Sesaxeb. saxelmwifos wilobrivi monawileobis mqone sawarmoebis nusxa da maTTan dakavSirebuli informacia unda miewodos sqms-s. sqms-m unda Seqmnas im sawarmoTa monacemTa baza sadac saxelmwifo flobs aqciebs da Semdgom unda gansazRvros sawarmoTa nusxa, romelTa privatizacia unda moxdes ekonomikis calkeuli seqtorebis zogadi saprivatizacio gegmis gaTvaliswinebiT. im sawarmoebisaTvis, romlebic jer ar eqvemdebarebian privatizacias, sqms-m Sesabamis saministroebTan da administraciul uwyebebTan erTad unda gadawyvitos menejmentTan da momaval restruqturizaciasTan dakavSirebuli sakiTxebi. garda amisa, TebervalSi USAID-m daiwyo sqms-s privatizaciis procesis daCqarebis da privatizebul sawarmoebSi saxelmwifos wilis menejmentis daxmarebis programa. programa 6 Tves gagrZeldeba da ucxoeli eqsperti imuSavebs privatizaciis sxvadasxva sakiTxebze. eqsperti imuSavebs ucxoel da adgilobriv investorebTan dasadebi xelSekrulebebis pirobebis zust dagegmvaze raTa Semcirebul iqnas problemebis warmoSobis albaToba privatizebis Semdgom periodSi. ucxoeli eqspertis muSaoba moicavs yvelaze mniSvnelovani industriuli sawarmoebis

Page 65: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 65

saprivatizaciod momzadebas, sawarmoebis daTvalierebas, maTi teqnikur-ekonomikuri da finansuri potencialis analizs da maTi Rirebulebis Sefasebas. 1999 wlis dasawyisSi parlamentma miiRo kanoni fasiani qaRaldebis bazris Seqmnis Sesaxeb. kanoni ayalibebs fasiani qaRaldebis bazris moqmedebis wesebsa da proceduras. Tumca, rogorc Cans, srulfasovnad moqmedi safondo birJis Camoyalibebas dro dasWirdeba, vinaidan ar aris sakmarisi raodenoba momgebiani sawarmoebisa, romelTa aqciebze SeiZleba vaWroba gaimarTos. eleqtroenergetikis seqeleqtroenergetikis seqeleqtroenergetikis seqeleqtroenergetikis seqtoris privatizaciatoris privatizaciatoris privatizaciatoris privatizacia dResdReobiT eleqtroenergetikis seqtori Rrma krizisSia da saswrafo reabilitacias saWiroebs. ucxoeli eqspertebis SefasebiT mTlian reabilitacias daaxloebiT 3 miliardi aSS dolari daWirdeba. vinaidan ararealuria sruli reabilitaciis Catareba, arc adgilobrivad arsebuli saxsrebiT da arc donorebis daxmarebiT, erTaderTi gza aris ucxouri investiciebis mozidva seqtoris privatizebis meSveobiT3. sqms-m da sxva Sesabamisma uwyebebma SeimuSaves saqarTvelos eleqtroenergiis gamanawilebeli kompaniebis da generaciis obieqtebis reabilitacia-ganviTarebis samoqmedo programa, romelic gansazRvravs eleqtroenergetikis gamanawilebeli kompaniebis da generaciis obieqtebis privatizebisa da marTvis uflebiT gadacemis vadebs da procesis ganxorcielebis gegmas. samoqmedo programa iTvaliswinebda gamanawilebeli kompaniebis (aRmosavleT da dasavleT saqarTvelo) da ramodenime generaciis obieqtis privatizacias 1999 wlis 1 martamde. kompaniebis aqciaTa sakontrolo paketebi unda gaiyidos an unda gadaeces grZelvadian aranakleb 25 wliT marTvis uflebiT / ijariT gamosyidvis uflebis gareSe4. privatizacia unda ganxorcieldes tenderis an pirdapiri miyidvis meSveobiT. sqms-m, saTbobisa da energetikis saministrom da meril linCma, rogorc privatizaciis finansurma mrCevelma, unda daajgufon regionaluri gamanawilebeli kompaniebi or, aRmosavleT da dasavleT saqarTvelos gamanawilebel kompaniad, raTa moaxdinon maTi privatizacia. 1999 wlis 1 martamde saprivatizaciod unda iqnes gamotanili tyibulhesis, Saorhesis, xrami I, rionhesis, gumaTis, Tbilisis Tboqselis, Tbilsresis da aseve (jer saaqcio sazogadoebad ar dafuZnebuli) zahesis da orTaWalis eleqtro sadgurebis aqciebis 75 procentamde paketebi. lajanurhesis, xrami II, da varcixis kaskadis aqciaTa sakontrolo paketebi gamotanili iqneba saprivatizaciod im donor organizaciebTan konsultaciebis Semdeg, romlebic afinanseben am hidroeleqtrosadgurebis reabilitaciis proeqtebs. darCenili aqciebi SeiZleba gaiyidos specializebul auqcionebze, sadac yvela msurvels eqneba maTi SeZenis saSualeba. sxva moTxovnebTan erTad tenderis monawileebma unda warmoadginon finansuri winadadebebi da investiciebis ganTavsebis grafiki raTa uzrunvelyon gamanawilebeli da mwarmoebeli kompaniebis reabilitacia da uzrunvelyon zahesis da orTaWalis (rodesac gadaiWreba misi qonebis ijariT gadacemasTan dakavSirebuli sakiTxebi) saaqcio sazogadoebebad gardaqmna 1999 wlis 1 aprilamde. gamanawilebeli kompaniebis da Tbilsresis privatizacia prioritets warmoadgens. sqms meril linCTan erTad Caatarebs mosaxleobis, investorebis, ucxouri saelCoebis saqarTveloSi da qarTuli saelCoebis ucxoeTSi informirebis kampanias privatizaciis programasTan dakavSirebiT.

3 3 miliardi aSS dolari Zalian maRali cifria (saqarTvelos wliuri mSp-s daaxloebiT 60 procenti) da ucxouri investiciebic ki ver uzrunvelyofs seqtoris srul reabilitacias. maSasadame, seqtori SesaZloa zomaSi Semcirdes. 4 amerikulma kompaniam AES Silk Road Holdings B.V., 1998 wlis bolos Seisyida Telasis (Tbilisis gamanawilebeli kompania) aqciaTa 75 procenti (ix. sem #1, 1999, eleqroenergetikis seqtoris privatizaciis qveTavi).

Page 66: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 66

samoqmedo programis mixedviT saqarTvelos eleqtroenegetikis maregulirebelma eruvnulma komisiam unda ganixilos grZelvadiani tarifebis politikis SemoRebis sakiTxi da saTbob-energetikis saministrosTan erTad 1999 wlis 1 martamde uzrunvelyos eleqtroenergiis sabiTumo bazris SeqmnisaTvis aucilebeli samarTlebrivi bazis Camoyalibeba. miuxedavad imisa rom programis ganxorcieleba bevr aspeqtSi ver moxerxda ganrigiT dagegmil vadebSi, zemoT aRniSnulma RonisZiebebma SeiZleba safuZveli Seuqmnas seqtoris momaval reabilitacias da Sesabamisad gaaumjobesos qveyanaSi eleqroenergiis miwodeba, Tu es RonisZiebebi swored iqna ganxorcielebuli. Tumca seqtorSi arsebuli korufciis gaTvaliswinebiT es Znelad misaRwevi mizani iqneba. mcire sawarmoTa privatizaciamcire sawarmoTa privatizaciamcire sawarmoTa privatizaciamcire sawarmoTa privatizacia

mcire sawarmoTa privatizacia kvlavac yvelaze didi warmatebiT mimdinareobs. 1999 wlis 1 inavris mdgomareobiT saprivatizaciod damtkicda 12 088 mcire sawarmo, xolo 12 860 faqtiurad privatizebulia. 648 mcire sawarmo privatezebul iqna meoTxe kvartalSi. 7.3 cxrilSi mocemuli seqtoruli monacemebiT privatizebuli mcire sawarmoebis 80 procentze meti vaWrobisa da momsaxurebis sferoebs ganekuTvneba. energetikis seqtori kvlav yvelaze naklebad privatizebulia.

cxrili 7.3: mcire sawarmoebis privatizacia seqtorebis mixedviT (cxrili 7.3: mcire sawarmoebis privatizacia seqtorebis mixedviT (cxrili 7.3: mcire sawarmoebis privatizacia seqtorebis mixedviT (cxrili 7.3: mcire sawarmoebis privatizacia seqtorebis mixedviT (sqmssqmssqmssqms----ssss

klasifikacia), 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT klasifikacia), 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT klasifikacia), 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT klasifikacia), 1999 wlis 1 ianvris mdgomareobiT5

seqtoriseqtoriseqtoriseqtori damtkicebulidamtkicebulidamtkicebulidamtkicebuli privatizebuliprivatizebuliprivatizebuliprivatizebuli

mTlianad mTlianad mTlianad mTlianad

privatizebulis privatizebulis privatizebulis privatizebulis

%%%%

privatizebuli privatizebuli privatizebuli privatizebuli

1998 wels1998 wels1998 wels1998 wels

mrewvelobamrewvelobamrewvelobamrewveloba 345 254 2.0 9

energetikaenergetikaenergetikaenergetika 33 33 0.3 3

purproduqtebipurproduqtebipurproduqtebipurproduqtebi 140 99 0.8 1

soflis meurneoba da kvebis produqtebisoflis meurneoba da kvebis produqtebisoflis meurneoba da kvebis produqtebisoflis meurneoba da kvebis produqtebi 584 478 3.7 112

mSeneblobamSeneblobamSeneblobamSenebloba 224 281 2.2 20

sacalo da sabiTumo vaWrobasacalo da sabiTumo vaWrobasacalo da sabiTumo vaWrobasacalo da sabiTumo vaWroba 4,532 4,725 36.7 219

sayofacxovrebo momsaxurebasayofacxovrebo momsaxurebasayofacxovrebo momsaxurebasayofacxovrebo momsaxureba 4,970 5,594 43.5 1,094

navTobproduqtebinavTobproduqtebinavTobproduqtebinavTobproduqtebi 166 166 1.3 1

jandacvajandacvajandacvajandacva 747 552 4.3 9

socialuri sferosocialuri sferosocialuri sferosocialuri sfero 246 560 4.4 155

transportitransportitransportitransporti 101 118 0.9 22

sulsulsulsul 12,088 12,860 100.0 1,645 wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministro

statistikuri danarTis A7.2 cxrilis mixedviT, mcire sawarmoTa umetesoba

TbilisSia privatizebuli. 1998 wlis meoTxe kvartalSi regionebis umetesobaSi mcire sawarmoTa privatizeba mniSvnelovanad progresirebda. aWaris avtonomiur respublikaSic ki, sadac privatizaciis procesi ramodenime Tvis ganmavlobaSi SeCerebuli iyo, 1998 wlis bolos 39 mcire sawarmo iqna privatizebuli.

sawarmoTa Sesyidva insaiderebis mier grZeldeba, rac imis mimaniSnebelia rom

mTavroba privatizaciidan met Semosavals miiRebda ufro gamWvirvale meTodebi rom yofiliyo gamoyenebuli. magram is rom sawarmoebi kerZo mflobelobaSia, saboloo jamSi, yvelaze mniSvnelovani winsvlaa: Tu insaiderebi CaTvlian, rom sawarmos warmatebiT ver marTaven, isini maT ufro efeqtur mepatroneebs miyidian.

5 imis gamo, rom aqcionirebis procesSi zogierTi sawarmo gaiyo, gayiduli sawarmoebis ricxvi SeiZleba aWarbebdes gasayidad damtkicebulTa ricxvs. mcire sawarmoTa sruli ricxvi, romelic moicavs saprivatizaciod damtkicebul mcire sawarmoebsac, ar aris cnobili. mcire sawarmoebad iTvleba isini, romelTa aqtivebis sabalanso Rirebuleba 1993 wlis 1 aprilisTvis 44 000 aSS dolars ar aRemateba.

Page 67: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 67

miwis privatizaciamiwis privatizaciamiwis privatizaciamiwis privatizacia

rogorc ukve ganxiluli iyo sem-is wina gamocemaSi 1998 wlis 28 oqtombers parlamentma miiRo kanoni "saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis marTvisa da gankargvis Sesaxeb". arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizaciis erT-erTi umniSvnelovanesi sakiTxia auqcionsa Tu tenderze gamotanili miwis nakveTis minimaluri gasayidi fasis dadgena. tenderze da auqcionze gamoiyeneba normatiuli fasi, romelic sawyis gasayid fass warmoadgens.

1999 wlis 25 ianvars ekonomikisa da finansTa saministroebma daamtkices

arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTis normatiuli fasis dadgenis meTodologia (ix. CanarTi 7.1).

meore kanoni, romelic aregulirebs fizikuri pirebisa da kerZo samarTlis

iuridiuli pirebis sargeblobaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis kerZo sakuTrebaSi gadacemas, warmatebiT iqna amoqmedebuli. 1999 wlis aprilis mdgomareobiT fizikuri pirebisa da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis sargeblobaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo daniSnulebis 1 335 heqtaramde miwa gadaica sakuTrebaSi. es procesi kargad daiwyo da aprilisTvis Semosavalma 2,8 milioni lari Seadgina. Tumca, qarTuli valutis devalvaciam uaryofiTi gavlena iqonia miwis Semdgom privatizaciaze. vinaidan erTi kvadratuli metri miwis fasi iangariSeba larebSi, laris devalvaciam gamoiwvia is, rom bevrma fizikurma da iuridiulma pirma Tavi Seikava miwis yidvisagan da misi ijariT aReba gadawyvita. CanarTi 7.1CanarTi 7.1CanarTi 7.1CanarTi 7.1

erTi kvadratuli metri arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis normatiuli fasis gamoangariSeba Semdegi gantolebiT xdeba:

Cn = Img x ITL x C x K

sadac Cn aris erTi kvadratuli metri arasasoflo-sameurneo daniSnulebis

miwis normatiuli fasi, Img aris Sesabamisi qalaqis (raionis) makromdebareobis indeqsi, ITL aris lokalur teritoriuli indeqsi da misi gansazRvra xdeba Sesabamisi qalaqis (raionis) adgilobrivi mmarTvelobis organos mier teritoriuli zonirebis safuZvelze, C aris saqarTvelos sagadasaxado kodeqsiT dadgenili sabaziso ganakveTi arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis erT kvadratul metrze da misi mniSvneloba 0,24 laris tolia, K aris Sesabamisi qalaqis (raionis) adgilobrivi mmarTvelobis organos mier dadgenili miwis normatiuli fasis maregulirebeli koeficienti, romlis minimaluri odenoba udris 20-s.

makromdebareobis indeqsi Img dgindeba qalaqebisa da soflebisaTvis 10 000-ze

meti mcxovrebiT da ganisazRvreba dasaxlebaTa Semdegi parametrebis mixedviT: 1) mosaxleobis raodenoba (P1); 2) administraciuli statusi (P2); 3) sameurneo da funqciuri profili (P3); 4) simaRle zRvis donidan (P4); 5) satransporto infrastruqturiT uzrunvelyofa (P5); 6) adgili gansaxlebis sistemaSi (P6). indeqsi gamoiTvleba zemoxsenebuli parametrebiT, romlebic dayofilia kategoriebad da TiTeul kategorias miniWebuli aqvs Sesabamisi bali aTbaliani skaliT. (magaliTad, pirveli parametri aris mosaxleobis raodenoba da qalaqs, romlis mosaxleoba erT milions aRemateba, miniWebuli aqvs 10 bali, xolo qalaqebs 10 000-ze naklebi macxovrebliT - miniWebuli aqvs 1 an 2 bali). makromdebareobis indeqsis dadgena xdeba Semdegi formuliT:

Page 68: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 68

Σ Pj

Img = ------- Pmax sadac Σ Pj aris "j"-uri qalaqis an raionis mier mogrovebuli balebis jami da Pmax aris balebis jamis maqsimumi (60). qalaqebSi (raionebSi) teritoriuli zonirebis gamoyofa da Sesabamisad lokaluri teritoriuli indeqsis ITL gansazRvra 6 kriteriumis gaTvaliswinebiT xdeba. TbilisSi da im qalaqebSi, romelTa mosaxleoba aRemateba 50 000, zonireba orsafexuriania. Tavdapirvelad gamoiyofa sami ZiriTadi zona - centraluri, Sualeduri da periferiuli; meore etapze ZiriTad zonebSi dgindeba qvezonebi (teritoriul-struqturuli erTeulebi). qalaqebSi (raionebSi) 10 000-dan 50 000-mde mcxovrebiT zonireba erTsafexuriania - mxolod sami ZiriTadi zona gamoiyofa. qalaqebSi, romelTa mosaxleoba ar aRemateba 10 000-s zonireba ar aris rekomendirebuli (zonirebis Catarebis SemTxvevaSi gamoiyeneba 10 000-dan 50 000-mde mcxovrebiT qalaqebisaTvis gansazRvruli wesi). lokaluri teritoriuli indeqsis diferencireba zonebisa da qvezonebis mixedviT xdeba 0,5-dan 1,5-mde. yvela qalaqis Sualedur zonaSi indeqsi 1,0-is tolia.

warmoebawarmoebawarmoebawarmoeba soflis meurneobasoflis meurneobasoflis meurneobasoflis meurneoba

soflis meurneobis seqtorisaTvis kreditebi xelmiuwvdomeli iyo nawilobriv imitom, rom komerciuli bankebis umravlesobas ar gaaCndaT fermerebisTvis sesxis gacemis gamocdileba. Sesabamisad, gamudmebiT arsebobda manqanebis, saTadarigo nawilebisa da sasuqis nakleboba. xSirad gadamamuSavebeli qarxnebi ganicdidnen samuSaod saWiro sabrunavi kapitalis naklebobasac. sasoflo-sameurneo miwebis privatizaciis neli tempi kidev erT problemas warmoadgenda: didi raodenobis sasoflo-sameurneo miwebi, gayidvis nacvlad, ijariT iqna gacemuli regionebis adgilobrivi xelisuflebis mier. miwis aRweris saTanado sistemisa da dazRvevis ar arsebobam fermerTa umravlesobisaTvis gaarTula kreditebis miRebis SesaZlebloba; miwis aRricxva amJamad ukve mimdinareobs, rac fermerebs Tavisi miwis giraod gamoyenebis SesaZleblobas miscems.

soflis meurneobis dafinanseba kvlav warmoadgens mniSvnelovani donoruli

saqmianobis sferos. individualuri fermerebisTvis da sakredito gaerTianebebisTvis sxvadasxva sakredito xazebia xelmisawvdomi. soflis meurneobis saministros Tanaxmad, ukve arsebobs 100 meti sakredito gaerTianeba. garda amisa, kidev 50 sakredito gaerTianeba unda Camoyalibdes afxazeTidan da samxreT oseTidan droebiT gadaadgilebul pirTaTvis. miuxedavad imisa, rom donorebi kmayofili arian kredotoruli kavSirebis Seqmnis procesiT, zogierTi qarTuli saSuamdgomlo banki ukmayofilebas gamoTqvavs. kerZod, evrogaerTianebis soflis meurneobis

regionuli reformis programam warumateblad scada saCivris aRZvra oTxi bankis winaaRmdeg, romlebic mas kredits ar ubrunebdnen. albaT bankebis mimarT aseTi ukmayofilebis gamo, donorebis mier axali safinanso dawesebulebebi yalibdeba. dekemberSi evrogaerTianebam Caatara tenderi soflis meurneobis axali bankis daarsebisaTvis da iaponiis mTavrobam saqarTvelosTvis gamoyo granti iseTi finansuri centris Camosayalibeblad, romelic fermerebs miaqiravebda manqanebs.

sasoflo-sameurneo produqciaze msjeloba kvlav Znelia. cudi mosavali xSirad

aris dasaxelebuli 1998 wlis saqarTvelos ekonomikis siZneleebis erT-erT mizezad.

Page 69: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 69

soflis meurneobisTvis dagegmili saxelmwifo xarjebis Semcirebas SesaZloa moexdina uaryofiTi gavlena zogierTi sasoflo-sameurneo kulturis warmoebaze, Tumca sagulisxmoa, rom am efeqtis Sesusteba SesaZlebeli iqneboda struqturuli gaumjobesebis meSveobiT. amaSi Sedis sul ufro mzardi xelmisawvdomoba ZiriTad sasoflo-sameurneo nedleulze, teqnikuri daxmarebis proeqtebisa da sxvadasxva saxis kreditebis arseboba. Cais warmoeba, razec didi daxmareba iqna gamoyofili, mniSvnelovnad gaizarda. statistikis saxelmwifo departamentis monacemebis Tanaxmad, 1997 welTan SedarebiT, Cais warmoeba 1998 wels 43 procentiT ufro maRali iyo. Tumca, xorblis mosavali gasul welTan SedarebiT, gacilebiT cudi iyo da mosavlis saSualod daaxloebiT 35 procentiT Semcireba iqna dafiqsirebuli.

yvela maCveneblis Tanaxmad, saqarTvelos kvebis mrewvelobis seqtori

mniSvnelovnad izrdeba. saqarTveloSi warmoebuli produqcia, rogoricaa xilis wvenebi, ualkoholo sasmelebi, ludi da rZis produqtebi matulobs da es zrda savaraudoa, rom momavalSic gagrZeldeba. es aris swored is produqcia, romelzec qarTvel mewarmeebs aqvT upiratesoba importirebul nawarmTan SedarebiT, rac ganpirobebulia transportirebis dabali fasebiTa da iafi adgilobrivi warmoebis sasoflo-sameurneo nedleulis siWarbiT.

qarTul-amerikuli SezRuduli pasuxismgeblobis kompania Sante Walsh Products

(SWP), romelic 1998 wlis TebervalSi daarsda, swrafad xdeba ualkoholo sasmelebisa da rZis produqtebis erT-erTi wamyvani adgilobrivi sawarmo. Tbilisis gareubanSi mdebare es sawarmo iyenebs tetrapakis teqnologias forToxlisa da vaSlis wvenebis, rZisa da Sokoladiani rZis SefuTvisaTvis. es sawarmo uSvebs aseve rZis produqtebs plastmasis kolofebSi. 1997 da 1998 wlebSi am sawarmos rogorc produqciis mculoba, ise investicia orjer metad gaizarda da mosalodnelia kidev orjer gazrda 1999 welsac. 1999 wlis ianvarSi axali sawarmoo xazi iqna gaxsnili. marketingi da ganawileba warmoadgens im or mTavar sferos sadac investireba yvelaze metad aris saWiro, radgan tetrapakis xazis simZlavre Seadgens 30 000 litrs dReSi, xolo santes warmoebis moculoba 1998 wlis bolos, rodesac daiwyo xilis wvenebis warmoeba, daaxloebiT 30 000 litrs TveSi Seadgenda. santem warmoeba daiwyo nedleulis importiT, xolo amJamad dasaxuli aqvs adgilobrivi nedleulis –axali rZis CaTvliT – gamoyenebis gegmebi, rasac dadebiTi efeqti eqneba soflis meurneobisTvis. samTosamTosamTosamTo----mompovebeli mrewvelobamompovebeli mrewvelobamompovebeli mrewvelobamompovebeli mrewveloba

WiaTuris manganumis privatizaciis istoria 1998 wlis meore naxevarSi kvlav grZeldeboda. myidveli iyo rusuli kompania “industria”, romelsac SeeZlo gadaexada mxolod 100 aTasi amerikuli dolari gasayidi fasis 1 milioni dolaridan. gadaxdis mravaljer gadavadebis Semdeg, noembris dasawyisSi, saqarTvelos xelisuflebam gaauqma sawarmos gayidva, magram noembris Sua ricxvebSi kvlav misca yidvis Sansi “industriis” mflobels “nostas”. sabado ekonomiurad sicocxlisunariani Cans da amitom samTo-mompovebeli kompaniebis an investorebis (rogoricaa rekonstruqciisa da ganviTarebis evropuli banki) mozidvis warumateblobis mizezi iqneba is uamravi piroba, romelic Tan axlavs sawarmos gayidvas.

ukeTesi mdgomareobaa qvemo qarTlSi sawarmo “madneulTan” dakavSirebiT. qarTul-avstraliuri erToblivi sawarmo acxadebs, rom is mzad aris moaxdinos erTi tona oqros eqsporti, romelic sabWoTa kavSiris droindeli spilenZis wididan aris miRebuli.

qvanaxSiris warmoeba ganaxlda 1998 wlidan, magram kvlav damokidebuli rCeba qveynis Sida moTxovnebze. jer gaurkvevelia, iqneba Tu ara es maRaro xangrZlivad ekonomikurad sicocxlisunariani. mopoveba xdeba oTxi qvanaxSiris maRarodan

Page 70: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 70

tyibulis raionSi zemo imereTSi. mopoveba maTgan sam maRaroSi mxolod wels ganaxlda. maRaroebis momgebianoba didad aris damokidebuli qvanaxSiris miwodebaze zestafonis fero-SenadnobTa qarxnisaTvis, romlis warmoebas ziani miayena WiaTur-manganumis “industriisaTvis” miyidvis procesis SeCerebam. Sesabamisad, moxda qvanaxSiris dagroveba misi gayidvis nacvlad da maRaroelTa xelfasebi ar gacemula. navTobinavTobinavTobinavTobi navTobis warmoeba praqtikulad erT doneze iyo 1998 wels, rac saSualod Seadgenda 30 000 tonas kvartalSi (2 500 bareli dReSi). saqarTveloSi, ZiriTadad kaxeTis aRmosavleT regionSi, romelic esazRvreba navTobiT mdidar azerbaijans, moqmedebs sul 14 patara da erTi didi navTobis sabado. gaerTianebuli samefos kompania JKX kvlav saqarTvelos mTavari navTobis mrewvelia, romelic kaxeTSi ninowmindis sabadodan awarmoebs daaxloebiT 1 600 barel navTobs dReSi. erT-erT sainformacio gamoSvebaSi moyvanili monacemebis Tanaxmad, niniwmindis sabados rezervi daaxloebiT 7 milion tonas (50 milioni bareli) Seadgens da momavali oTxi wlis manZilze warmoeba SesaZloa gaizardos daaxloebiT 15 000 barelamde dReSi. garda amisa, miuxedavad navTobis dabali fasebisa, rac Cveulebriv iwvevs saZiebo Tanxebis biujetis Semcirebas navTobkompaniebis mier, saqarTveloSi minmdinareobs navTobis saZiebo samuSaoebi. amerikis SeerTebuli Statebis kompaniam ARCO-m saqarTvelos saxelmwifo navTobkompaniasTan erTad (saqnavTobi) daarsa erToblivi sawarmo ARCO-Georgia Savi zRvis navTobis sabadoebis oTxwliani kvlevis Catarebis mizniT. imavdroulad gaerTianebuli samefos kompaniam Ramco Energy-m kaxeTSi navTobis ori sabado aRmoaCina da gansazRvruli aqvs 2000 wlidan daiwyos navTobis mopoveba. tipiuri Sefasebis Tanaxmad saqarTvelos navTobis mTliani rezervi Seadgens 600 milion tonas (4 000 milioni bareli). gadamamuSavebel seqtorSi Frontera apirebs TbilisSi 2 milioni tonis moculobis navTobgadamamuSavebli qarxnis aSenebas. arsebobs aseve gegma navTobgadamamuSavebeli qarxnis aSenebisa baTumSic. gazigazigazigazi Tbilgazis privatizaciis tenderi gauqmda misi 35 milioni laris davalianebiT gamowveuli kamaTis Semdeg. tenderSi gamarjvebuli pretendenti - saqgazi, romelic aris 76 procentiani sakontrolo paketis mflobeli, fiqrobda, rom valebi Camoewereboda. amJamad man uari ganacxada Sesyidvis xelSekrulebis dadebaze da iTxovs winaswar gadaxdili 600 aTasi amerikuli dolaris ukan dabrunebas. MSPM-s Tbilgazis gayidvaSi saerTaSoriso sainvesticio bankis daxmarebis imedi aqvs. energetika: eleqtroenergiaenergetika: eleqtroenergiaenergetika: eleqtroenergiaenergetika: eleqtroenergia 1998 wlis meoTxe kvartalSi eleqtroenergiis qveynis Sida gamomuSaveba wina kvartalTan SedarebiT 7 procentiT gaizarda, magram 1997 wlis meoTxe kvartalTan SedarebiT 10 procentiT Semcirda. aseTi zrda gamowveuli iyo gardabnis Tboeleqtrosadguris mier eleqtroenergiis gamomuSavebis gazrdiT, romelic 3-jer met eleqtroenergias gamoimuSavebda vidre 1997 wlis Sesabamis periodSi (ix. statistikur danarTis cxrili A7.5). 1999 wlis pirvel kvartalSi eleqtroenergiis gamomuSaveba 11 procentiT Semcirda 1998 wlis meoTxe kvartalTan da 10 procentiT ki Sesabamis kvartalTan SedarebiT. hidroeleqtrosadgurebis mier eleqtroenergiis gamomuSavebis Semcireba

Page 71: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 71

gamowveuli iyo wylis resursebis simciriT, rac, Tavis mxriv, 1998 wlis gvalvis Sedegi iyo. deficiti nawilobriv kompensirebul iqna gardabnis Tboeleqtrosadguris mier gamomuSavebuli eleqtroenergiiT, romelsac 1995 wlis Semdeg gamomuSavebuli eleqtroenergiis yvelaze maRali kvartaluri maCvenebeli hqonda (ix. statistikur danarTis cxrili A7.5). 1998 wlis meoTxe kvartalsa da 1999 wlis pirvel kvartalSi qselis saerTo momarageba umniSvnelod Semcirda 1997 da 1998 wlis Sesabamis periodebTan SedarebiT. meoTxe kvartalSi daregistrirebuli eleqtroenergiis didi eqsporti TurqeTSi SeCerda 1999 wlis pirvel kvartalSi. pirvel kvartalSi saqarTvelom aseve Seamcira importi ruseTidan da nacvlad amisa gazarda eleqtroenergiis importi somxeTidan, rac gamowveuli iyo privatizebuli sadistribucio kompaniis - Telasis axali menejmentis mier ganxorcielebuli pirdapiri SesyidvebiT. nax. 7.1: eleqtroenergiis warmoebanax. 7.1: eleqtroenergiis warmoebanax. 7.1: eleqtroenergiis warmoebanax. 7.1: eleqtroenergiis warmoeba

-500

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

Ikv

1995

IIkv IIIkv IVkv Ikv

1996

IIkv IIIkv IVkv Ikv

1997

IIkv IIIkv IVkv Ikv

1998

IIkv IIIkv IVkv Ikv

1999

gvtsT .

gvtsT .

gvtsT .

gvtsT .

qselSi mTliani miwodeba

privatizebuli dasaijaro sawarmoebiwminda importi

saxelmwifo warmoeba

wyaro: saqenergo

miuxedavad imisa, rom Tbilisis eleqtroenergiis sadistribucio kompania privatizebul iqna 1998 wlis dasasruls, 1999 wlis pirvel kvartalSi uwyveti denis miwodeba Tundac saqarTvelos dedaqalaqisaTvis kvlav problemad rCeboda. dasawyisSi, amerikuli kompania AES, romelmac Seisyida eleqtro energiis sadistribucio kompania Telasi, satendero xelSekrulebis Tanaxmad, valdebuli iyo eleqtroenergia mxolod saqenergosagan SeeZina. saqenergo (romelic jer kidev saxelmwifos mflobelobaSia da axorcielebs eleqtroenergiis gadacemas) yidulobs eleqtroenergias generatorebisagan da yidis sadistribucio kompaniebze. zogierT SemTxvevaSi, mas ar SeeZlo an ar surda moTxovnebis dakmayofileba eleqtroenergiis seqtoris sxva nawilebisadmi misi davalianebebisa da arsebuli korufciis gamo. miuxedavad imisa, rom pirveli kvartlis dasasruls AES Telass neba darTes eleqtroenergia pirdapir somxeTidan SeeZina, saqenergo seqtoris sxva sawarmoebisaTvis kvlav did winaaRmdegobas warmoadgens. Semdgomi sirTuleebis Tavidan acilebis mizniT, saqarTvelos xelisuflebis organoebi muSaoben eleqtroenergiis sabiTumo bazris Seqmnaze. sabiTumo bazari gamoricxavs saqenergos im gadacemebisagan, romlebic unda ganxorcieldes pirdapir generatorebisa da gamanawilebeli kompaniebisgan. saqenergos eqneba momsaxurebis kompaniis funqcia da moaxdens eleqtroenergiis gadacemas garkveuli Tanxis safasurad. safiqralia, rom es gaaumjobesebs seqtoris sxvadasxva nawilebs Soris urTierTobas da uzrunvelyofs eleqtroenergiis momxmareblisaTvis saimedo miwodebas.1

1 monacemebi eleqtroenergiaze gadasaxadebis mokrebis Sesaxeb amJamad ar gagvaCnia da Seva sem-is momdevno gamocemaSi.

Page 72: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 72

mrewvelobamrewvelobamrewvelobamrewveloba aRsaniSnavia 1998 wels azerbaijansa da rusTavis metalurgiul qarxanasTan dadebuli mniSvnelovani xelSekruleba navTobsadeni milebis warmoebaze. 50 aTasi milis miwodeba 1980 wlis Semdgom yvelaze didi SekveTaa. sawarmos generaluri direqtoris gancxadebis Tanaxmed, es rusTavis qarxanas miscems weliwadSi 25 milioni amerikuli dolaris mogebis miRebis SesaZleblobas. 1998 wels mrewvelobis moculoba saqarTveloSi umniSvnelod Semcirda. ianvar-noemberSi daregistrirebuli larebSi gamoxatuli mrewvelobis moculoba umniSvnelod naklebi iyo vidre 1997 wlis ianvar-noemberSi. Tu gaviTvaliswinebT warmoebis fasebze devalvaciis savaraudo inflaciur efeqts, kleba sakmaod mniSvnelovani unda yofiliyo, Tumca SesaZloa kompensirebul iqna aRuricxavi warmoebis zrdiT. aTasze meti samrewvelo obieqti gaCerebulia, rac imas gulisxmobs, rom gakotrebis meqanizmi jer kidev ar muSaobs. aRsaniSnavia isic, rom mimdinareobs garkveuli restruqturizacia Tbilisis saaviacio qarxnisa, romelic adre sabWouri samxedro TviTmfrinavebis nawilebs amzadebda. moZvelebuli danadgarebis metalis nawilebis jarTad gayidva da Warbi qonebis privatizacia, rogoricaa sazogadoebrivi saSualebebi da transporti, didad exmareba qarxanas xelfasebis davalianebebisa da komerciuli valis gadaxdaSi. garda amisa, qarxanis restruqturizacia moxdeba misi ramodenime iuridiul erTeulad dayofis meSveobiT. mSeneblobamSeneblobamSeneblobamSenebloba sabiujetis krizisma gavlena moaxdina samSeneblo seqtorze. mTavrobam ver SeZlo Tavisi davalianebis gadaxda kerZo kontraqtorebisaTvis da asve xelfasebis gacema saxelmwifo samSeneblo kompaniebis TanamSromlebisaTvis. fondebis naklebobam gavlena iqonia aseve cxinvalis regionSi dagegmil proeqtze, rasac upiratesoba eniWeboda politikuri keTilganwyobis gamoxatvis TvalsazrisiT. cxinvalis regionis aRdgeniTi samuSaoebis dawyeba, romelsac afinansebs evrokomisia da unda dawyebuliyo 1998 wlis meore naxevarSi, proeqtis detalebTan dakavSirebuli gaWianurebuli molaparakebebis gamo 6 TviT iqna SeCerebuli. miuxedavad imisa, rom ar arsebobs sando statistikuri monacemebi, gaumjobeseba kerZo seqtoris samSenelo saqmianobaSi aSkarad SeiniSneba, romlis did nawils Seadgens sacxovrebeli saxlebis remonti da sastumroebis mSenbloba. Bob Walsh Real Estate kompaniam ganaaxla Tbilisis centrSi sastumros Westin Hotel-is (yofili sastumro Tbilisis) mSenebloba. samuSaoebi SeCerebuli iyo imis gamo, rom ver iqna miRweuli SeTanxmeba adgilobriv macxovrebelTaTvis kompensaciis sakiTxebze, visTvisac Tavdapirveli gegmis Tanaxmad sacxovrebeli adgili unda gamoeyoT. macxovrebelTa mcire nawilma gadasvlaze uari gnacxada da hqondaT sacxovrebeli adgilis Secvlis iseTi moTxovna, romelic proeqtis menejeris azriT aRmaSfoTebeli iyo: mogvianebiT gairkva, rom ufro iafi dajdeboda macxovreblTa adgilze datoveba da proeqtis gadakeTeba, sastumro iqneboda 4 varskvlaviani da ara 5 varskvlaviani. garda amisa, Bob Walsh Real Estate muSaobs 3 varskvlaviani sastumrosa da komerciuli/savaWro centris mSeneblobaze, romelic aseve Tbilisis centrSi iqneba ganTavsebuli. vinaidan turizmi saqarTveloSi kvlav ganviTarebis stadiaSia, sastumroebis zogierTma patronma gamoxata Tavisi wuxili aseTi samSeneblo proeqtebis komerciul

Page 73: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

privatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoebaprivatizacia da warmoeba

saqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2arTulebebi _ 1999 weli, #2 73

sicocxlisunarianobasTan dakavSirebiT – magaliTad sastumro Seraton metexi palasis dakavebis koeficienti 50 – 60 procents Seadgens. Tumca unda aRiniSnos, rom saqarTveloSi turistebis miRebis SesaZlebloba jer kidev mainc SezRudulia. SeratonSi aris 270 sastumro oTaxi da gamokvlevis Tanaxmad, Tbilisis sxva danarCeni sam an met varskvlaviani sastumroebis oTaxebis raodenoba Seadgens daaxloebiT 450 oTaxs. mraval sawoliani oTaxebis CaTvliTac ki maTi raodenoba 1 000 sawolze naklebia, rac imas niSnavs, rom dedaqalaqSi arsebobs sastumroebis aSenebis didi potenciuri moTxovnileba.

Page 74: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Tavi merve. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaTavi merve. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaTavi merve. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaTavi merve. Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

74 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2

dasaqmebis struqturadasaqmebis struqturadasaqmebis struqturadasaqmebis struqtura

1997 wlis ganmavlobaSi samuSao Zalis ricxvi stabilurad izrdeboda da 1997 wlis

bolos daaxloebiT 2,4 milions miaRwia. 1998 wels ki, es tendencia Seicvala da wlis meore

naxevarSi TandaTan 1,9–2 milionamde Semcirda. Tu ki 1997 wels ekonomikurad aqtiuri

mosaxleobis ricxvis momatebis erT-erT mizezad miCneuli iyo is faqti, rom respondentebi da

interviuerebi wina wlebTan SedarebiT gacilebiT ukeTesad pasuxobdnen SinameurneobaTa

kvlevis anketaSi mocemul SekiTxvebs, 1998 wels dakvirvebis procesis monawileTa pasuxebs

(romlebic, dReisaTvis ukve sakmaod kargad arian “momzadebulni”) monacemTa cvlilebasTan

araferi gavlena ar mouxdenia. amgvarad, rogorc Cans, arsebuli monacemebi Sromis bazris

mdgomareobis realur suraTs asaxaven da imaze metyveleben, rom samuSao Zalas adamianTa

didi ricxvi gamoaklda.

cxrili 8.1:cxrili 8.1:cxrili 8.1:cxrili 8.1: momuSaveTa da umuSevarTa raodenoba, samuSao ZalamomuSaveTa da umuSevarTa raodenoba, samuSao ZalamomuSaveTa da umuSevarTa raodenoba, samuSao ZalamomuSaveTa da umuSevarTa raodenoba, samuSao Zala 1997 w. IV kv. 1997 w. IV kv. 1997 w. IV kv. 1997 w. IV kv. –––– 1998 w. IV kv. 1998 w. IV kv. 1998 w. IV kv. 1998 w. IV kv.

(aTasi kaci)

1997 w.1997 w.1997 w.1997 w.

2 kv.2 kv.2 kv.2 kv.

1998 w. 11998 w. 11998 w. 11998 w. 1

kv.kv.kv.kv.

1998 w. 21998 w. 21998 w. 21998 w. 2

kv.kv.kv.kv.

1998 w. 31998 w. 31998 w. 31998 w. 3

kv.kv.kv.kv.

1998 w.1998 w.1998 w.1998 w.

4 kv.4 kv.4 kv.4 kv.ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 ) 2, 4192, 4192, 4192, 419 2 ,3322 ,3322 ,3322 ,332 2, 4622, 4622, 4622, 462 2,1462,1462,1462,146 1,9901,9901,9901,990ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 ) 2, 5002, 5002, 5002, 500 2 ,4572 ,4572 ,4572 ,457 2 ,5552 ,5552 ,5552 ,555 2,1952,1952,1952,195 2,0422,0422,0422,042 dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli 2, 3122, 3122, 3122, 312 2 1012 1012 1012 101 2 ,2832 ,2832 ,2832 ,283 1,8871,8871,8871,887 1,7411,7411,7411,741 daqiravebuli 692 714 737 786 741

TviT-dasaqmebuli 1, 620 1, 387 1 ,546 1,092 990 umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) 107107107107 231231231231 179179179179 260260260260 249249249249 umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) 188188188188 356356356356 272272272272 309309309309 301301301301umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 ) 4.34.34.34.3 9.99.99.99.9 7.37.37.37.3 12.112.112.112.1 12.512.512.512.5umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 ) 7.87.87.87.8 14.514.514.514.5 10.610.610.610.6 14.114.114.114.1 14.714.714.714.7

wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva SeniSvna: (1 ) Sso-s standartiT

(2 ) Sso-s ,,Serbilebuli” kriteriumi

1998 wlis meore kvartalSi dasaqmebulTa ricxvi (iseve rogorc samuSao Zalis ricxvi)

8 procentiT gaizarda, xolo Semdeg daiwyo kleba, romelmac mesame kvartalSi Seadgina

17,3 procenti, xolo meoTxe kvartalSi – 7,7 procenti. es moxda moxolod da mxolod

TviTdasaqmebulebis ricxvis klebis xarjze. TviTdasaqmebulTa ricxvi, pirvel kvartalTan

SedarebiT meore kvartalSi jer 10,3 procentiT gaizarda, xolo Semdeg, 1998 wlis mesame

kvartalSi, 29,4 procentiT Semcirda. TviTdasaqmebulTa ricxvi agrZelebda vardnas da, wlis

bolos, kidev 29,4 procentiT Semcirda. erTis mxriv, es cvlilebebi udaod sezonuri

faqtorebiTaa ganpirobebuli, vinaidan TviTdasaqmebulTa arsebiTi wili fermerebze modis;

Tumca, esoden mkveTri vardna ar SeiZleba mxolod am mizeziT iyos gamowveuli, rasac 1997 da

1998 wlebis meoTxe kvartlebis Sedarebac adasturebs. TviTdasaqmebulTa ricxvis klebas,

rogorc Cans, metwilad xeli Seuwyo mcire mewarmeobisTvis Seqmnilma araxelsayrelma

ekonomikurma pirobebma.

cxrili 8.2 mixedviT, TviTdasaqmebulTa ricxvis kleba arc Tu ise didia, miuxedavad

imisa, rom mocemuli cxrili am tendencias asaxavs. ssd–s muSakTa azriT, am or cxrils Soris

arsebuli sxvaoba, kiTxvarSi mocemul meTodologiur gansxvavebebs unda mivaweroT:

ekonomikur statusTan dakavSirebul monacemTa Segrovebisas (samuSao Zalis gamokvleva) respondentebma unda gansazRvron TavianTi ekonomikuri aqtivobis statusi bolo erTi kviris

ganmavlobaSi, xolo seqtoruli cxrilebisTvis (SinameurneobaTa gamokvleva) isini

gansazRvraven TavianTi ekonomikuri aqtivobis statuss bolo sami Tvis ganmavlobaSi.

rogorc cxrili 8.1 gviCvenebs, mesame kvartlis ganmavlobaSi daqiravebul muSakTa

ricxvi zrdas ganicdida, rac gamoxatavs ekonomikuri aqtivobis zrdis tendencias axali

Page 75: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 75

samuSao adgilebis Seqmnis xarjze. magram, 1998 wlis meoTxe kvartalSi es ricxvi

5,7 procentiT iqna Semcirebuli, rac, savaraudod, Sromis bazarze sezonur cvlilebebs

asaxavs. rac Seexeba daqiravebul dasaqmebas – TviTdasaqmebasTan SedarebiT, aq bevrad ufro

stabiluri viTarebaa, Tumca mosamsaxureTa da muSaTa ricxvi TviTdasaqmebulTa ricxvs

Camouvardeba. nawilobriv es SeiZleba aixsnas kanoniT dasaqmebis Sesaxeb, romlis mixedviTac

yvela, vinc sasoflo-sameurneo miwis nakveTiT sargebloben (erTi, an meti heqtaris

mflobelebi da maTi ojaxis wevrebi) TviTdasaqmebulebad iTvlebian, rac TiTqmis gamoricxavs

umuSevrobis SesaZleblobas soflad. amas Tu gaviTvaliswinebT, ar aris gasakviri, rom

mTliani dasaqmebis daaxloebiT 57 procenti, xolo Sso-s standartiT, saerTo samuSao Zalis

50 procenti, TviTdasaqmebis wilad modis. maSin roca TviTdasaqmebulTa ricxvi mniSvnelovani

rCeba, is Semcirebas ganicdis 1998 wlis me-3 kvartlidan. amdenad logikuri iqneba vivaraudoT,

rom 1998 wlis mesame kvartalSi umuSevroba gaizarda ZiriTadad im TviTdasaqmebulTa xarjze,

romlebmac TavinTi biznesi dakarges, rac TavisTavad rTuli ekonomikuri viTarebis

amsaxvelia. vinaidan TviTdasaqmebulTa registracia dResac garkveul problemas warmoadgens,

informaciis erTaderT saimedo wyarod miCneulia ssd-s SinameurneobaTa da samuSao Zalis

gamokvlevis Sedegad miRebuli monacemebi.

1998 wels TviTdasaqmebul fermerTa ricxvi arsebiTad ar Secvlila, miuxedavad imisa,

rom wili mTlian dasaqmebaSi gaizarda. mTlian TviTdasaqmebaSi fermerTa wilis zrdis

fonze (1998 wlis meoTxe kvartalSi man 87 procents miaRwia), aRiniSneba sxva seqtorTa

wilebis Semcireba da TviTdasaqmebulTa saerTo ricxvis kleba. soflis meurneobis seqtoris

Semdeg, TviTdasaqmebaSi yvelaze didi wili vaWrobisa da momsaxurebis seqtorze modis,

romelic 1997 wlis dasawyisSi 15,7 procents Seadgenda, xolo amm periodidan moyolebuli man

TandaTanobiT kleba iwyo da 1998 wlis meoTxe kvartalSi 7,6 procentamde daeca (am seqtorSi

TviTdasaqmebulTa ricxvi 1997-1998 wlebis ganmavlobaSi TiTqmis ganaxevrda). transportisa da

kavSirgabmulobis, aseve kulturis, sportisa da dasvenebis seqtorTa wilebi Sesabamisad 1,3 da

1,4 procents Seadgenen. rogorc cxrili 8.2 gviCvenebs, 1998 wlis ganmavlobaSi, seqtorTa

umravlesobaSi TviTdasaqmebulTa ricxvi klebulobda.

cxrili 8.2: TviTdasaqmebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1cxrili 8.2: TviTdasaqmebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1cxrili 8.2: TviTdasaqmebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1cxrili 8.2: TviTdasaqmebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1997 997 997 997 ---- 1998ww. 1998ww. 1998ww. 1998ww.

dargidargidargidargi

1 kv.1 kv.1 kv.1 kv. 2 kv.2 kv.2 kv.2 kv. 3 kv.3 kv.3 kv.3 kv. 4 kv.4 kv.4 kv.4 kv. 1 kv.1 kv.1 kv.1 kv. 2 kv.2 kv.2 kv.2 kv. 3 kv.3 kv.3 kv.3 kv. 4 kv.4 kv.4 kv.4 kv.

soflis meurneoba, metyeoba da TevzWera 980.9 1,159.1 1,318.4 1,308.0 1,073.4 1,247.1 1,184.7 1,178.5

samTo an gadamamuSavebeli mrewveloba 17.7 16.4 11.8 18.3 17.2 14.8 15.6 9.8

mSenebloba 13.7 14.5 18.2 17.0 18.3 9.2 8.8 5.0

vaWroba da momsaxureoba 201.2 208.3 190.9 191.4 175.4 132.8 131.7 103.0

transporti da kavSirgabmuloba 14.0 16.7 20.4 21.8 25.2 26.3 20.1 17.8

kultura, sporti da dasveneba 15.7 20.1 21.0 11.2 16.7 18.3 14.7 18.6

sxva seqtorebi 29.0 30.8 25.3 29.8 27.8 16.9 16.1 16.1

araa miTiTebuli 10.7 19.7 12.2 10.4 10.7 9.3 9.3 4.6

sulsulsulsul 1,283.0 1,485.7 1,618.3 1,608.0 1,364.8 1,474.7 1,401.0 1,353.5

1997 w .1997 w .1997 w .1997 w . 1998 w .1998 w .1998 w .1998 w .

wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva

1997 da 1998 wlebis monacemTa Sedareba miuTiTebs imaze, rom kvartaluri cvlilebebi

yovelTvis ar iyo ganpirobebuli mxolod sezonuri faqtorebiT. arsebuli sagadasaxado

sistema ar iTvaliswinebs raime stimuls mcire mewarmeebisTvis, raTa maT registracia gaiaron.

piriqiT, igi mZime tvirTad awveba maT da aiZulebs mcire mewarmeebs an araformalur

ekonomikaSi daiwyon moRvaweoba, anda daqiravebul dasaqmebulTa ricxvs SeuerTdnen.

Page 76: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

76 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2

cxrili 8.3: daqiravebulTacxrili 8.3: daqiravebulTacxrili 8.3: daqiravebulTacxrili 8.3: daqiravebulTa ganawileba dargebis mixedviT. 1997 ganawileba dargebis mixedviT. 1997 ganawileba dargebis mixedviT. 1997 ganawileba dargebis mixedviT. 1997 ---- 1998 ww. 1998 ww. 1998 ww. 1998 ww. dargidargidargidargi

1 kv.1 kv.1 kv.1 kv. 2 kv.2 kv.2 kv.2 kv. 3 kv.3 kv.3 kv.3 kv. 4 kv.4 kv.4 kv.4 kv. 1 kv.1 kv.1 kv.1 kv. 2 kv.2 kv.2 kv.2 kv. 3 kv.3 kv.3 kv.3 kv. 4 kv.4 kv.4 kv.4 kv.

soflis meurneoba, metyeoba da TevzWera 52.1 62.0 47.1 48.5 49.0 48.0 57.9 57.8

samTo an gadamamuSavebeli mrewveloba 72.7 78.5 81.1 66.6 62.7 69.1 88.2 84.3

eleqtroenergia, gazi da wyalmomarageba 23.3 21.0 21.1 23.7 23.2 29.3 28.1 32.2

mSenebloba 22.9 17.4 18.6 21.8 25.8 34.2 31.9 24.8

vaWroba da momsaxureoba 54.2 67.7 72.5 59.1 62.1 63.4 65.0 71.4

transporti da kavSirgabmuloba 76.2 66.4 59.2 59.1 61.9 73.0 76.5 75.8

saxelmwifo marTva da Tavdacva 89.4 77.0 84.7 84.2 94.2 88.7 81.9 89.2

ganaTleba 162.7 154.4 145.2 154.4 137.9 147.5 148.3 148.1

jandacva 101.8 93.3 86.7 82.6 70.5 86.4 82.5 79.8

kultura, sporti da dasveneba 59.4 60.6 54.8 56.6 64.4 70.2 62.0 70.9

sxva seqtorebi 26.9 33.8 25.8 25.7 27.7 33.0 42.6 33.0

araa miTiTebuli 1.8 5.6 6.6 3.4 9.4 7.3 6.0 1.2

sulsulsulsul 743.5 737.7 703.5 685.7 688.7 750.2 770.9 768.6

1997 w .1997 w .1997 w .1997 w . 1998 w .1998 w .1998 w .1998 w .

wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva

mosamsaxureTa da muSaTa ricxvis ganawileba sxvadasxva seqtorebis mixedviT,

TviTdasaqmebulTagan gansxvavebiT, bevrad stabiluria. mTel daqiravebul dasaqmebaSi

ganaTlebis seqtors kvlav udidesi wili uWiravs. ganaTlebis seqtoris Semdeg, sakmaod didi

wili uWiravT saxelmwifo marTva da Tavdacvis, samTomompovebeli, gadamamuSavebeli

mrewvelobis da jandacvis seqtorebs. mniSvnelovani wili uWiravT aseve vaWrobisa da

momsaxurebis, transportisa da kavSirgabmulobis, kulturisa da dasvenebis seqtorebsac. 1998

wlis meore naxevris ganmavlobaSi soflis meurneobis muSakTa ricxvi izrdeboda, xolo

TviTdasaqmebul fermerTa ricxvi – TandaTanobiT klebulobda 1998 wlis bolo sami kvartlis

ganmavlobaSi. vaWrobisa da momsaxurebis seqtorSi xelfasis mimReb muSakTa rixcvi

izrdeboda, xolo TviTdasaqmebulTa ricxvi xasiaTdeboda Tanmimdevruli klebiT, rac

metyvelebs msxvili kompaniebis Seqmnis tendenciaze. 1998 wlis bolo sami kvartlis

ganmavlobaSi transportisa da kavSirgabmulobis seqtorSi daqiravebul muSakTa raodenoba

SedarebiTi stabilurobiT gamoirCeoda.

umuSevroba: registrirebuli da araregistrirebuliumuSevroba: registrirebuli da araregistrirebuliumuSevroba: registrirebuli da araregistrirebuliumuSevroba: registrirebuli da araregistrirebuli

1999 wlis pirveli kvartlis bolosTvis ofocialurad (registrirebul) umuSevarTa1

ricxvi odnav aRemateboda 100 000, xolo umuSevrobis oficialuri done saqarTveloSi sul 5,5

procents Seadgenda. magram registrirebuli umuSevrobis cifrebi realobisgan Sorsaa,

radganac umuSevrobis Semweobis simboluri Tanxa susti stimulia imisaTvis, raTa umuSevrebma

registracia gaiaron2. miuxedavad imisa, rom isini naklebad asaxaven realur suraTs, es

cifrebi mainc sainteresoa imdenad, ramdenadac umuSevarTa mxridan registraciisadmi

1 dasaqmebis Sesaxeb kanonis Sesabamisad umuSevrad iTvleba Sromisunariani asakis piri, romelic

registrirebulia, rogorc umuSevari samuSaos maZiebeli. axali samuSaos maZiebel umuSevar da dasaqmebul

pirebs, SeuZliaT gaiaron registracia, rogorc samuSaos maZieblebma. 2 1998 wlis 1 oqtombris mdgomareobiT registrirebul umuSevarTa mxolod 2,7 procenti sargeblobda

umuSevrobis daxmarebiT.

Page 77: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 77

damokidebulebis Secvlaze metyveleben. ssd-s samuSao Zalis gamokvlevis3 monacemebi bevrad

ufro realur da yovlis momcvel suraTs gvisaxaven (ix. cxrili 8.1 da statistikuri

danarTis cxrili A8.1). qvemoTmoyvanili cxrili cxadhyobs registrirebuli umuSevrobis

monacemebSi momxdar cvlilebebs 1997 wlidan 1999 wlis maisamde, romlebic ZiriTadad

ganpirobebuli iyo umuSevarTaTvis damatebiTi daxmarebis SemoRebiT da SemdgomSi misi

gauqmebiT. (ix seb–is wina gamocema).

cxrili 8.4: registrirebuli umuSevroba, 1997 w. oqtomberi cxrili 8.4: registrirebuli umuSevroba, 1997 w. oqtomberi cxrili 8.4: registrirebuli umuSevroba, 1997 w. oqtomberi cxrili 8.4: registrirebuli umuSevroba, 1997 w. oqtomberi –––– 1998 w. noemberi 1998 w. noemberi 1998 w. noemberi 1998 w. noemberi TveTveTveTve Raodenoba (aTasi Raodenoba (aTasi Raodenoba (aTasi Raodenoba (aTasi

kaci)kaci)kaci)kaci) 1997 w. ianvari 58,800 Tebervali 90,000 marti 111,000 aprili 125,000 maisi 139,600 ivnisi 139,000 ivlisi 143,000 agvisto 142,000 seqtemberi 142,000 oqtomberi 142,000 noemberi 142,800 dekemberi 142,900 1998 w. ianvari 116,800 Tebervali 117,900 marti 114,500 aprili 96,800 maisi 101,700 ivnisi 74,000 ivlisi 75,400 agvisto 77,400 seqtemberi 79,600 oqtomberi 81,900 noemberi 92,400 dekemberi 98,700 1999 w. ianvari 98,500 Tebervali 99,600 marti 101,000 aprili 101,800 maisi 102,100

wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis monacemebi

maSin, rodesac oficialuri registraciis safuZvelze miRebuli monacemebiT

umuSevrobis done 1998 wlis meoTxe kvartalSi sul 4,2 procents Seadgenda, ssd-s samuSao

Zalis gamokvlevaze dafuZvnebuli monacemebiT umuSevrobis donem qveyanaSi, Sso-s “mkacri”

kriteriumis mixedviT 12,5 procents miaRwia, xolo Sso-s “Serbilebuli” kriteriumis mixedviT

– 14,7 procents (ix. cxrili 8.1). umuSevrobis es maCveneblebi udaod maRalia, magram

amavdroulad arc isini ar asaxaven realur situacias, vinaidan es monacemebi warmoadgenen

umuSevrobis soflad da qalaqSi gasaSualebul maCveneblebs. imis gamo, rom soflis

mosaxleobas ar iTvleba umuSevrad4, umuSevrobis maCveneblebi soflad Zalze dabalia: Sso-s

“mkacri” da “Serbilebuli” Sefasebis kriteriumiT (ix. statistikuri danarTis cxrili A8.1) –

Sesabamisad 3,2 da 4,3 procentia. amave dros, qalaqis maCveneblebi metismetad maRalia –

mTliani samuSao Zalis 23,2 da 26,5 procenti. Tu ki gaviTvaliswinebT, rom saerTo samuSao

Zalis naxevarze mets “TviTdasaqmebuli fermerebi” Seadgenen, naTeli gaxdeba, rom samuSao

Zalaze dakvirvebis Sedegad miRebuli umuSevrobis erovnuli monacemebic ki metismetad

optimistur suraTs gvisaxaven. amrigad, umuSevroba izrdeba, xolo arasruli dasaqmeba da

3 samuSao Zalis gamokvleva ssd–ma daiwyo 1998 wlis dasawyisSi Sso–sa da gaeros ganviTarebis programis (UNDP) daxmarebiT. 4 dasaqmebis kanonis Sesabamisad 1 an meti heqtari sameurneo miwis mflobelebi da maTi ojaxebis wevrebi

oficialurad iTvlebian TviTdasaqmebulebad.

Page 78: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

78 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2

faruli umuSevroba5 kvlav farTodaa gavrcelebuli; saxelmwifo seqtoris muSakTa umetesoba

mxolod simbolur xelfass iRebs, isic araregularulad, xolo muSakTa didi nawili

uxelfaso SvebulebaSia. yvela, vinc zemoaRniSnul kategorias miekuTvneba iZulebuli xdeba

Tavis gadasarCenad Semosavlis sxva wyaro eZebos. miuxedavad imisa, rom saxelmwifo

seqtorebis yofili muSakebi kerZo seqtorSi gadadadian, adamianTa didi ricxvi pirvelad da

meorad samuSaosac araformalur seqtorSi Soulobs, romelic ssd–s oficialuri

monacemebiT, mSp-s 40 procents Seadgens. Tumca, rogorc varaudoben, es cifric

dadablebulad aris warmodgenili.

wels, Tebervlis meore naxevarSi, saqarTvelos mTavrobam aSS-s mTavrobisgan miiRo 5

milioni laris odenobis granti: igi unda moxmardes 4 Tvis eleqtroenergiis safasuris

gadaxdas da moicavs TbilisSi mcxovreb 95 000 gaWirvebul ojaxsa da 8 500 iZulebiT

gadaadgilebul ojaxs. daxmarebis mimReb pirTa gansazRvra da daxmarebis gacemaze kontrolis

ganxorcieleba aSS-s arasaxelmwifo organizacia NGO Counterpart International–s daekisra. aSS–s mTavrobis daxmareba gamiznulia im ukiduresad gaWirvebuli ojaxebis daxmarebaze, romlebic

socialurad daucvelTa arc erT kategoriaSi ar Sedian (metwilad umuSevarTa ojaxebi) –

maTTvis, visac daxmarebis arc erTi struqtura ar iTvaliswinebs.

xelfasebixelfasebixelfasebixelfasebi

mas Semdeg, rac 1998 wlis 11 agvistos prezidentis brZanebulebis Sedegad sabiujeto

organizaciebSi6 momuSaveTa xelfasebi 1 lariT iqna momatebuli, minimalurma xelfasma 1

seqtembridan TveSi 18 lari Seadgina. amave brZanebulebis safuZvelze 1 seqtembridan moxda

sabiujeto xelfasebis, daxmarebebisa da stipendiebis 10 procentiani momateba, xolo 1998 wlis

1 noembridan – pensiebisac. daubegravi minimaluri Semosavali pirveladi dasaqmebidan kvlav

9 lars Seadgenda. sabiujeto organizaciebSi momuSaveTa xelfasebi dRes 18-dan 66 laramde

meryeobs.

1999 wlis martis bolos saqarTveloSi “minimaluri normatiuli xelfasi” saSualo

(oTxwevriani) ojaxis erT momuSaveze TveSi 49,5 lars Seadgenda. 1998 wlis dekemberSi,

inflaciis spontanur zrdasTan dakavSirebiT, man 50,6 lars miaRwia. minimalur normatiul

xelfasSi minimaluri sabiujeto xelfasis wili klebas ganagrZobda, ris Sedegadac 1999 wlis

pirvel kvartalSi sul 36,4 procents Seadgenda, xolo 1999 wlis aprilis bolos, 35,6

procentamde iqna Semcirebuli.

1999 wlis pirveli kvartlis mdgomareobiT, ekonomikis sxvadasxva dargebSi, daqiravebul

muSakTa saSualo Tviuri nominaluri xelfasi Seadgenda 68,8 lars, anu 1998 wlis pirveli

kvartlis maCvenebelTan SedarebiT, nominaluri zrda dafiqsirebul iqna 14 procentze, xolo

yovelwliuri nominaluri zrda - 5,8 procentze. Tu ki 1998 wlis pirveli kvartlis

bolosTvis saSualo Tviuri xelfasi Seadgenda oTxwevriani ojaxis saarsebo minimumis 35,5

procents, 1999 wlis pirveli kvartlis bolos misi wili saSualo ojaxis saarsebo minimumSi

sul 31,8 procentamde iqna dayvanili. marTalia nominalur gamosaxulebaSi xelfasebis

mcireodeni momateba moxda, magram realur gamosaxulebaSi, inflaciis gamo, xelfasebis

vardna grZeldeba.

davalianeba sabiujeto organizaciebis muSakTa xelfasebze kvlavac matulobs: 1998

wlis davalianebas, romelic 55,9 milion lars Seadgenda, kidev 1999 wlis pirveli kvartlis

11,4 milioni laris odenobis davalianeba daemata.

5 faruli umuSevroba ar aris aRricxuli umuSevrobis Sesaxeb monacemebSi im mizeziT, rom am kategoriis

umuSevrebi aqtiurad ar eZeben samuSaos. 6 sabiujeto organizacia ewodeba saxelmwifo organizacias, romlis dafinanseba saxelmwifo biujetis

subsidiebiT xorcieldeba.

Page 79: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 79

Semosavlebis ganawileba da moxmarebis struqturaSemosavlebis ganawileba da moxmarebis struqturaSemosavlebis ganawileba da moxmarebis struqturaSemosavlebis ganawileba da moxmarebis struqtura

Semosavlis maCveneblebi, romlebic ssd–s mier mTeli saqarTvelos masStabiT 5,200

Sinameurneobaze Catarebuli dakvirvebis Sedegad iqna miRebuli, gvTavazobs Zalze saintereso

monacemebs moxmarebis struqturis Sesaxeb. miRebuli monacemebi, romlebic SinameurneobaTa

biujetis sakmaod realur suraTs asaxaven, agreTve gvexmareba Semosavlis ganawilebis

realuri modelis SeqmnaSi da uTanabrobis donis dadgenaSi. Sinameurneobebze dakvirveba aseve

iZleva monacemebs Semosavlis Sesaxeb, Tumca es monacemebi, romlebic damokidebulia

Sinameorneobebze dakvirvebis respondentTa pasuxebis sizusteze, saimedo wyaros ar

warmoadgens.

cxrili 8.5: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri cxrili 8.5: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri cxrili 8.5: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri cxrili 8.5: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri jgufebis jgufebis jgufebis jgufebis mixedviT, 1998 w.mixedviT, 1998 w.mixedviT, 1998 w.mixedviT, 1998 w.

(lari) xarjebixarjebixarjebixarjebi 1 1 1 1

(uRaribesi )(uRaribesi )(uRaribesi )(uRaribesi )

2222 3333 4444 5555 6666 7777 8888 9999 10 10 10 10

(umdidresi )(umdidresi )(umdidresi )(umdidresi )

saSualosaSualosaSualosaSualo

sursaTze 18.6 37.1 51.8 67.1 79.5 88.6 100.8 119.3 134.7 195.2 89.3

sasmelze 0.1 0.4 0.4 0.6 0.8 1.1 1.1 1.8 2.5 6.0 1.5

Tambaqos nawarmze 0.4 1.0 1.5 1.9 2.4 3.1 3.5 4.2 5.5 8.6 3.2

tansacmelsa da fexsacmelze 1.7 3.1 4.3 6.3 8.0 9.6 11.6 16.0 17.5 30.3 10.9

saojaxo moxmarebis saqonelze 4.6 6.8 9.1 11.0 13.0 15.5 17.6 21.5 27.7 55.5 18.2

mkurnalobasa da medikamentebze 1.5 2.1 2.6 3.1 3.0 4.3 4.4 5.0 6.0 15.2 4.7

saTbobsa da eleqtroenergiaze 3.6 5.6 7.2 8.2 9.9 11.5 12.6 15.1 18.1 27.4 11.9

transportze 1.2 2.7 3.7 5.3 6.4 9.7 11.5 15.5 18.7 38.6 11.4

ganaTleba, kulturasa da

dasvenebaze 0.3 0.7 1.3 1.9 2.9 3.2 4.7 6.0 9.7 21.6 5.2

sxva samomxmareblo xarjebi 0.7 1.8 2.4 3.4 3.9 5.0 6.0 7.8 9.7 19.2 6.0

samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul 34 .834 .834 .834 .8 65.865.865.865.8 91 .291 .291 .291 .2 1 17 .91 17 .91 17 .91 17 .9 142 .8142 .8142 .8142 .8 167 .4167 .4167 .4167 .4 196.9196.9196.9196.9 243.4243.4243.4243.4 296 .8296 .8296 .8296 .8 496 .0496 .0496 .0496 .0 185.4185.4185.4185.4

sasoflo-sameurneo xarjebi 0.5 1.0 1.4 2.0 2.6 3.1 3.7 4.7 6.1 8.8 3.4

transfertebi 0.0 0.0 0.0 0.1 0.3 0.1 0.6 0.3 1.9 2.4 0.6

dazogvasa an gasesxebaze 1.1 2.2 2.9 3.9 4.6 5.7 6.8 10.4 15.7 94.7 14.8

sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul 1 .51 .51 .51 .5 3.23.23.23.2 4 .14 .14 .14 .1 5.65.65.65.6 7 .37 .37 .37 .3 8 .68 .68 .68 .6 10.710.710.710.7 15.015.015.015.0 23.323.323.323.3 105.8105.8105.8105.8 18 .518 .518 .518 .5

fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul 33.633.633.633.6 67 .767 .767 .767 .7 93.993.993.993.9 120 .4120 .4120 .4120 .4 147 .5147 .5147 .5147 .5 173.3173.3173.3173.3 205.6205.6205.6205.6 255.7255.7255.7255.7 317 .1317 .1317 .1317 .1 599 .7599 .7599 .7599 .7 201 .5201 .5201 .5201 .5

arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi 7 .67 .67 .67 .6 16 .516 .516 .516 .5 24 .324 .324 .324 .3 32 .532 .532 .532 .5 41 .141 .141 .141 .1 54 .554 .554 .554 .5 69 .069 .069 .069 .0 80 .680 .680 .680 .6 1 14 .11 14 .11 14 .11 14 .1 161 .0161 .0161 .0161 .0 60 .160 .160 .160 .1

xarjebi, sulxarjebi, sulxarjebi, sulxarjebi, sul 41 .141 .141 .141 .1 8 4 .28 4 .28 4 .28 4 .2 1 18 .21 18 .21 18 .21 18 .2 152 .9152 .9152 .9152 .9 188 .6188 .6188 .6188 .6 227 .8227 .8227 .8227 .8 274.6274.6274.6274.6 336 .3336 .3336 .3336 .3 431 .3431 .3431 .3431 .3 760 .7760 .7760 .7760 .7 261 .7261 .7261 .7261 .7 wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva

zemoaRniSnuli cxrilidan gamomdinare, 1998 wels kvebis produqtebze uRaribes

decilur jgufs, umdidres decilur jgufTan SedarebiT - 10,5-jer, xolo medianurTan - 4,5-

jer dabali danaxarji hqonda. uRaribesi deciluri jgufis danaxarjebi eleqtroenergiasa da

sawvavze, umdidres decilur jgufTan SedarebiT, 7,6-jer naklebi iyo da 2,6-jer naklebi,

vidre medianuri danaxarjebi energiasa da sawvavze. umdidresi deciluri jgufis

SinameurneobaTa danaxarji medikamentebze 10-jer metad aRemateboda uRaribesi deciluri

jgufis danaxarjs, xolo SinameurneobaTa medianur danaxarjebs – 4-jer metad. danaxarjebi

ganaTlebaze, kulturasa da dasvenebaze uTanabrobis umaRles doneze metyveleben:

Sinameurneobebis biujetebis am nawilze uRaribesi mosaxleobis 10 procentis mier gaweuli

danaxarjis wilma umdidresi mosaxleobis 10 procentis mier gaweuli danaxarjis mxolod 1,4

procenti Seadgina, xolo ganaTlebaze gaweuli medianuri danaxarjebis - sul 10 procenti.

umdidresi deciluri jgufis SinameurneobaTa moxmareba, uRaribes jgufTan SedarebiT, 14,3-

jer maRali iyo, xolo medianuri moxmareba, umdidres decilur jgufTan SedarebiT, 3,2-jer

dabali da, amave dros, 4,5-jer aRemateboda uRaribesi deciluri jgufis moxmarebas.

imisaTvis, raTa Semosavlis ganawileba zustad iqnas Sefasebuli, Zalze mniSvnelovania

mxedvelobaSi miRebul iqnas rogorc fuladi, aseve arafuladi moxmarebac, vinaidan

arafuladi Semosavlis SesaZleblobam SeiZleba mkveTrad Secvalos Semosavlis ganawilebis

saerTo suraTi. es gansakuTrebiT mniSvnelovania dabali fuladi Semosavlis mqone

SinameurneobebisTvis. 1998 wels uTanabrobis yvelaze maRali maCvenebeli gamoikveTa misi

gansazRvrisas arafuladi Semosavlis mixedviT, xolo saerTo moxmarebis mixedviT igi

aRemateboda fuladi moxmarebis mixedviT miRebul maCvenebels; yvela decilur jgufSi

fuladi moxmareba, arafulad moxmarebasTan SedarebiT, Warbobda. SinameurneobaTa saerTo

saSualo Tviuri danaxarji umdidres decilur jgufSi 18,5-jer meti iyo, vidre uRaribes

Page 80: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

80 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2

decilur jgufSi da 3,7-jer aRemateboda saerTo medianur moxmarebas. oTxi uRaribes decilur

jgufSi saerTo danaxarji saSualo SinameurneobebisTvis gansazRvrul saarsebo minimumze

dabali iyo (1998 wlis dekemberSi igi 182,4 lars Seadgenda), saerTo medianuri danaxarji –

saSualo saerTo danaxarjze bevrad naklebi iyo (261,7 lari). pirveli 6 deciluri jgufis

erToblivi mTliani danaxarji (mTliani danaxarjis 31 procenti) umdidresi 10 procentis

saerTo danaxarjis rigis iyo (mTliani danaxarjis 29,1 procenti). Tu ki danaxarjis

maCveneblebs Semosavlis donis Sefasebis saimedo wyarod miviCnevT, naTeli xdeba, rom Raribi

ojaxebis arafuladi Semosavlebic sakmaod mcire iyo da maTive dabali fuladi Semosavlis

kompensaciis saSualebas ar warmoadgenda. yovelive zemoaRniSnuli miuTiTebs danaxarjis

ukidures uTanabrobaze decilur jgufebs Soris, rac, TavisTavad, Semosavlis ganawilebazec

vrceldeba. inflaciam da xelfasebis gadaxdis dagvianebam 1998 wlis bolos kidev ufro

daamZima mcireSemosavliani Sinameurneobebis mdgomareoba.

cxrili 8.6: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarecxrili 8.6: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarecxrili 8.6: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarecxrili 8.6: SinameurneobaTa saSualo Tviuri moxmarebis struqtura deciluri bis struqtura deciluri bis struqtura deciluri bis struqtura deciluri

jgufebis mixedviT, 1998 w.jgufebis mixedviT, 1998 w.jgufebis mixedviT, 1998 w.jgufebis mixedviT, 1998 w. (procenti)

xarjebixarjebixarjebixarjebi 1 1 1 1

(uRaribesi )(uRaribesi )(uRaribesi )(uRaribesi )

2222 3333 4444 5555 6666 7777 8888 9999 10 10 10 10

(umdidresi )(umdidresi )(umdidresi )(umdidresi )

saSualosaSualosaSualosaSualo

sursaTze 45.3 44.1 43.8 43.9 42.1 38.9 36.7 35.5 31.2 25.7 34.1

sasmelze 0.3 0.5 0.3 0.4 0.4 0.5 0.4 0.5 0.6 0.8 0.6

Tambaqos nawarmze 0.9 1.1 1.3 1.2 1.3 1.3 1.3 1.2 1.3 1.1 1.2

tansacmelsa da fexsacmelze 4.2 3.7 3.7 4.1 4.3 4.2 4.2 4.8 4.0 4.0 4.1

saojaxo moxmarebis saqonelze 11.3 8.1 7.7 7.2 6.9 6.8 6.4 6.4 6.4 7.3 7.0

mkurnalobasa da medikamentebze 3.7 2.5 2.2 2.0 1.6 1.9 1.6 1.5 1.4 2.0 1.8

saTbobsa da eleqtroenergiaze 8.8 6.7 6.1 5.3 5.2 5.0 4.6 4.5 4.2 3.6 4.5

transportze 2.9 3.3 3.1 3.5 3.4 4.3 4.2 4.6 4.3 5.1 4.3

ganaTleba, kulturasa da

dasvenebaze 0.6 0.8 1.1 1.3 1.5 1.4 1.7 1.8 2.2 2.8 2.0

sxva samomxmareblo xarjebi 1.6 2.1 2.1 2.2 2.0 2.2 2.2 2.3 2.3 2.5 2.3

samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul samomxmareblo xarjebi sul 84 .784 .784 .784 .7 78 .178 .178 .178 .1 77 .177 .177 .177 .1 77 .177 .177 .177 .1 75.775.775.775.7 73.573.573.573.5 7 1 .77 1 .77 1 .77 1 .7 72 .472 .472 .472 .4 68 .868 .868 .868 .8 65.265.265.265.2 70 .870 .870 .870 .8

sasoflo-sameurneo xarjebi 1.3 1.2 1.2 1.3 1.4 1.4 1.3 1.4 1.4 1.2 1.3

transfertebi 0.1 0.1 0.0 0.1 0.1 0.1 0.2 0.1 0.4 0.3 0.2

dazogvasa an gasesxebaze 2.7 2.7 2.4 2.5 2.4 2.5 2.5 3.1 3.6 12.5 5.7

sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul sxva xarjebi, sul 3.73.73.73.7 3.83.83.83.8 3.53.53.53.5 3.73.73.73.7 3.83.83.83.8 3.83.83.83.8 3.93.93.93.9 4 .54 .54 .54 .5 5.45.45.45.4 13.913.913.913.9 7 .17 .17 .17 .1

fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul fuladi xarjebi, sul 81 .88 1 .88 1 .88 1 .8 8 0 .480 .480 .480 .4 79 .579 .579 .579 .5 78 .878 .878 .878 .8 78 .278 .278 .278 .2 76 .176 .176 .176 .1 74.974.974.974.9 76 .076 .076 .076 .0 73.573.573.573.5 78 .878 .878 .878 .8 77 .077 .077 .077 .0

arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi arafuladi xarjebi 18 .418 .418 .418 .4 19 .619 .619 .619 .6 20 .520 .520 .520 .5 21 .221 .221 .221 .2 21 .821 .821 .821 .8 23.923.923.923.9 25.125.125.125.1 24 .024 .024 .024 .0 26 .526 .526 .526 .5 21 .221 .221 .221 .2 23.023.023.023.0

xarjebi, sulxarjebi, sulxarjebi, sulxarjebi, sul 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100.0100.0100.0100.0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100 .0100 .0100 .0100 .0 100.0100.0100.0100.0 wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis SinameurneobaTa gamokvleva

Page 81: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 81

rogorc zemoT moyvanili cxrilidan Cans, SinameurneobaTa mTliani moxmarebis lomis

wili kvebis produqciaze modis. Tumca, Tu ki SedarebiT Raribi Sinameurneobebi (pirveli

5 deciluri jgufi) maTi moxmarebis 43,5 procents kvebaze xarjaven, mdidar decilur jgufSi

kvebis danaxarji maTi Sinameurneobebis biujetis sul 25,7 procents Seadgens, rac arsebuli

uTanabrobis kidev erTi dasturia. saerTo moxmarebis meore udides wils saojaxo

samomxmareblo saqoneli Seadgens; Semdeg, eleqtroenergia da sawvavi pirveli 7 deciluri

jgufisTvis da transporti – 3 umdidresi deciluri jgufisTvis. Semdeg modis danaxarjebi

tansacmelsa da fexsacmelze, da bolos xarjebi medikamentebze. mTlian danaxarjSi fuladi

danaxarjis wili pirveli xuTi deciluri jgufisTvis da umdidresi deciluri jgufisTvis

ufro maRali iyo, vidre danarCeni Sinameurneobebis 40 procentisTvis. is faqti, rom uRaribes

decilur jgufze arafuladi moxmarebis yvelaze mcire wili modis, imaze metyvelebs, rom

gaWirvebulTa udidesi nawili qalaqis macxovreblebiT aris warmodgenili, romelTaTvisac

arafuladi Semosavlebi naklebadaa xelmisawvdomi.

statistikis saxelmwifo depaartamenti agreTve awarmoebs SinameurneobaTa specialur

kvlevas. am proeqts “momxmareblis qcevis barometri” ewodeba da igi miznad isaxavs

SinameurneobaTa moxmarebisa da danazogebis, da agreTve maTi Semsyidvelunarianobis

gamokvlevas. am kvlevis Sedegad miRebuli monacemebi ixileT statistikuri danarTis

cxrilebSi A8.2.

minimaluri saarsebo doneminimaluri saarsebo doneminimaluri saarsebo doneminimaluri saarsebo done

oficialuri minimaluri saarsebo done, romelsac ssd sistematurad aqveynebs, eyrdnoba

2,500 koloriis Semcvel samomxmareblo kalaTs erTi momuSavesaTvis da gaangariSebulia

saqarTvelos 6 qalaqSi moqmedi fasebis safuZvelze. saSualod, minimaluri saarsebo done 1999

wlis pirveli kvartalis bolos gaizarda 19,3 procentiT 1998 wlis pirvel kvartlTan

SedarebiT, xolo 18,7 procentiT – 1998 wlis meoTxe kvartalTan SedarebiT. es done Seadgenda

124,4 lars momuSavesTvis, 109,2 lars saSualo momxmareblisTvis da 216,5 lars saSualo

oTxwevriani ojaxisTvis (1998 wlis meoTxe kvartlis bolos igi, wina welTan SedarebiT

2,1 procentiT, xolo mesame kvartalTan SedarebiT 7,8 procentiT maRali iyo. es done

Sesabamisad erTi momuSavesaTvis Seadgenda 104,8 lars, saSualo momxmareblisTvis – 92 lars

da saSualo oTwevriani ojaxisTvis – 182,4 lars). qveynis sxva regiobeTan SedarebiT

TbilisSi, minimaluri saarsebo done, rogorc yovelTvis, ufro maRali iyo: 1998 wlis

dekembris bolos 3,4 procenti, xolo 1999 wlis martis bolos igi 4,5 procents Seadgenda.

rogoc wesi, minimaluri saarsebo donis kvartaluri cvlilebebi asaxaven fasebis

sezonur cvlilebebs. magram, amjerad, iseve rogorc 1998 wlis meoTxe kvartalSi, saarsebo

minimumis cvlilebebi calsaxad miuTiTeben fasebSi momxdar sxva wliur cvlilebebze:

miuxedavad imisa, rom fasebi Cveulebriv wlis bolosaTvis izrdeba, 1998 wlis dekeemberSi,

laris gaufasurebis gamo, fasebis zrda gacilebiT mkveTri iyo, vidre wina wlebSi da

amrigad gamoiwvia sfi–is 12 procentiani momateba, romelic Semdgom, 1999 wlis pirveli

kvartalis ganmavlobaSi, kidev 9,8 procentiT gaizarda. fasebis momateba asaxul iqna mzard

saarsebo minimumSi. (fuladi cvlilebebis Sesaxeb ix. Tavi IV).

Page 82: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

82 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2

nax. 8.1: oficialuri minimaluri saarsebo done erovnul fasebze dayrdnobiTnax. 8.1: oficialuri minimaluri saarsebo done erovnul fasebze dayrdnobiTnax. 8.1: oficialuri minimaluri saarsebo done erovnul fasebze dayrdnobiTnax. 8.1: oficialuri minimaluri saarsebo done erovnul fasebze dayrdnobiT

0

50

100

150

200

250

ian apr ivl oqt ian-

96

apr ivl oqt ian-

97

apr ivl oqt ian-98 apr ivl oqt ian-

99

apr

lar

i/mln ku

poni

lar

i/mln ku

poni

lar

i/mln ku

poni

lar

i/mln ku

poni

saSualo momxmarebeli

oTxkaciani ojaxi

momuSave pirovneba

wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis monacemebi SeniSvna: 1996 w. ivlisamde mxolod TbilisisTvis, ivlisis Semdeg saqarTvelosTvis

socialuri uzrunvelyofis sistema socialuri uzrunvelyofis sistema socialuri uzrunvelyofis sistema socialuri uzrunvelyofis sistema

miuxedavad imisa, rom 1996 wlis ekonomikis stabilizaciis Semdeg mniSvnelovani winsvla

iqna miRweuli im reformebis ganxorcielebaSi, romlebic miznad isaxavdnen socialuri

uzrunvelyofis sistemis efeqturobisa da mizanmimarTulobis gaumjobesebas, socialuri

uzrunvelyofis sistema dResac ar warmoadgens RaribTa dacvis srulyofil meqanizms.

marTalia ukve ganxorcielebul iqna rigi RonisZiebebisa, romlebic mimarTuli iyo Zalze

mwiri sabiujeto resursebis mizanmimarTulobis gaumjobesebaze, sistema jerac ver axerxebs

pensionerTa moTxovnilebebis dakmayofilebas da siRatakis aRmofxvras farTo gagebiT. iqamde,

sanam gadasaxadebis Segrovebis meqanizmi gaumjobesdeba da miaRwevs iseT dones, rodesac

SesaZlebeli gaxdeba (ukiduresad dabali) pensiebisa da Zalze SezRuduli socialuri

daxmarebebis drouli gacema da maTi gazrda, jer kidev didi gzaa gasavleli. pensiebze

davalianebebis gadaxda SesaZlebeli gaxdeba mxolod xelfasebze dagrovili davalianebebis

dafarvis Semdeg.

saxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmareba

ukve mesame welia mimdinareobs Raribi ojaxebisTvis socialuri daxmarebis programis

ganxorcieleba. aRniSnuli periodis ganmavlobaSi am daxmarebis saxelwodeba,

mizanmimarTuloba da misi ganakveTi icvleboda. amJamad mas saxelmwifo socialuri daxmareba

ewodeba da igi gamiznulia mxolod im martoxela aramomuSave pensionerTa dasaxmareblad,

romlebsac oficialuri marCenali ara hyavT. es programa SemoRebul iqna 1998 wlis

dasawyisSi, vinaidan mwiri sabiujeto saxsrebis gamo SeuZlebeli gaxda manamde dawesebuli

saojaxo daxmarebis gacema, romelsac umuSevarTa ojaxebi umuSevrobis SemweobasTan erTan

iRebdnen. magram, simbolur pensiebTan erTad am mcire daxmarebis gacema ukiduresad Raribi

pensionerebisTvis iseTive rTuli aRmoCnda, rogorc wina daxmarebis gacema, romelic

gaWirvebul SinameurneobaTa SedarebiT did nawils iTvaliswinebda. 1998 wlis dasawyisSi

SemoRebul iqna kidev erTi saxis socialuri daxmareba: yvelaze gaWirvebuli ojaxebisTvis

Page 83: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 83

erTjeradi daxmareba, romlis odenoba weliwadSi ar aRemateba 60 lars ojaxze. socialuri

uzrunvelyofisa da dasaqmebis saministros monacemebiT, am daxmarebis gacema Zalze iSviaTad

xdeba.

1999 wlis 29 dekembris prezidentis brZanebulebis Tanaxmad, saxelmwifo socialuri

daxmarebis odenoba Sesabamisi erTwevriani ojaxisTvis 9 laridan 18 laramde gaizarda da, Tu

ki 1998 wels Sesabamisi orwevriani ojaxis TiTo sulze gaTvaliswinebuli iyo 7 lari, xolo

sami da meti wevrisgan Semdgari ojaxis yovel wevrze – 5 lari; aRniSnuli brZanebulebis

Tanaxmad, amJamad daxmareba aseTi ojaxebisTvis 29 lars Seadgens. am miznisTvis 1999 wlis

biujetSi 14,3 milioni lari unda yofiliyo gaTvaliswinebuli. am daxmarebis misaRebad

pensionerebma unda Seagrovon mTeli rigi sabuTebi. saxelmwifo sicialuri daxmareba, misi

arasistematuri xasiaTis gamo, eqstraordinarul movlenad miiCneva da ara iseT ramed, rasac

Cveulebrivad aqvs adgili. saxelmwifos dResac gaaCnia socialuri daxmarebis davalianeba

1998 wlidan, xolo saojaxo daxmarebis davalianeba 1997 wlidan 7 milion lars aRemateba.

Zvel davalianebebs daemata axali davalianebac, romlis odenoba 1999 wlis pirveli

kvartlidan 7 milion lars Seadgens.

socialuri uzrunvelyofisa da dasaqmebis saministros muSakebs evalebaT regularulad

Seamowmon daxmarebis mimRebTa siebi registraciis rTuli proceduris meSveobiT. socialuri

uzrunvelyofisa da dasaqmebis saministros monacemebiT 1998 wlis dekembris bolos am

daxmarebis mimRebTa sia 45 619 ojaxs (56 228 daxmarebis mimRebs) moicavda.

SezRuduli sabiujeto saxsrebis efeqturi mizanmimarTulobis TvalsazrisiT, umjobesi

unda iyos, Tu saxelmwifo socialuri daxmarebis gacema mxolod ukiduresad gaWirvebul

Sinameurneobebze (yvelaze Raribi deciluri jgufis 12 procenti). mosalodnelia rom

finansTa saministro prioritetul mniSvnelobas mianiWebs socialuri daxmarebisTvis

gankuTvnil transfertebs. Tumca, erTob gadaWarbebuli iqneba imis varaudi, rom saxelmwifo

biujeti, romelic damZimebulia davalianebebiT xelfassa da pensiebze da, romelsac

gadasaxadebis arasakmarisi Segrovebis gamo ar hyofnis dafinanseba, SemdgomSi moaxerxebs

saxelmwifo socialuri daxmarebis droul gacemas.

umuSevrobis SemweobaumuSevrobis SemweobaumuSevrobis SemweobaumuSevrobis Semweoba

standartuli Tviuri umuSevrobis Semweoba, mas Semdeg, rac prezidentis brZanebulebis

Tanaxmad, daxmareba 1 lariT iqna momatebuli, Seadgens 14 lars umuSevrobis pirveli ori

TvisTvis, 12 lars Semdgomi ori TvisTvis, xolo bolo ori TvisTvis - 11 lars. registraciis

done, umuSevrobis Semweobis ukiduresad dabali odenobis da misi sistematiuri dagvianebis

gamo, rasac registraciis rTuli da xangrZlivi procedura emateba - Zalze dabalia. 1998

wlis meoTxe kvartlis bolos umuSevrobis Semweoba registrirebul umuSevarTa (romelTa

ricxvi 2 100 aRwevda) mxolod 2,6 procentisTvis iyo gankuTvnili. 1999 wlis pirveli kvartlis

bolosTvis, umuSevrobis Semweoba sul 1 976 adamians, anu registrirebul umuSevarTa 2

procents, unda mieRo. xolo 1999 wlis maisis bolosTvis umuSevrobis Semweobis mimRebTa

ricxvi kidev erTxel iqna Semcirebuli da oficialurad registrirebul umuSevarTa, romelTa

raodenobac odnav matulobs, mxolod 1,9 procents Seadgenda.

moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad, pirovnebas SeuZlia moiTxovos umuSevrobis

Semweoba umuSevrobis registraciidan mxolod pirveli eqvsi Tvis ganmavlobaSi. amave dros,

registrirebul umuSevarTa ricxvis naxevarze mets sam weliwadze metia rac samuSao ara aqvs.

amasTan, rogorc cxrili 8.4 gviCvenebs, 1999 wels 1 100 umuSevarma pirvelad gaiara

registracia, xolo Semweobis mimRebTa ricxvi, rac Zalze sakvirvelia, gazrdis nacvlad,

kidev 17-iT Semcirda,

Page 84: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

84 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2

sapensio sistemasapensio sistemasapensio sistemasapensio sistema

saqrTvelos sapensio sistemaSi xorcieldeba rigi reformebisa, romlebic mimarTulia

mraval safexuriani sapensio sistemis SemoRebaze, xolo saxelmwifo pay-as-you-go (PAYG)7 sistema unda gamyardes axali kerZo sqemebiT. miuxedavad imisa, rom am mizniT ukve Catarda

garkveuli RonisZiebebi, dResdReobiT pensiebis dafinanseba PAYG-is safuZvelze xdeba

saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondidan, romlis Semosavali

mTlianad damokidebulia xelfasidan gadasaxadis Segrovebidan8 Semosul Tanxaze. garda amisa,

pensiebisTvis gansazRvruli odenobis Sesavsebad, iyeneben transfertebs saxelmwifo

biujetidanac. mTavroba agrZelebs sapensio sistemaSi reformebis gatarebas, romlebic miznad

isaxaven SezRuduli resursebis maqsimalurad efeqtur ganawilebas. Tumca, gadasaxadebis

arasruli Segrovebis pirobebSi, es iol amocanas ar warmoadgens da pensiebze davalianebebi

isev izrdeba.

winaswari SefasebiT, 1998 wels pensiebze davalianebebis odenobam 49 milion lars

gadaaWarba. amas kidev 1999 wlidan 17 milioni laris davalianebebi daemata (maisis

mdgomareobiT); aqedan 11,4 milioni laris davalianeba mxolod 1999 wlis pirveli kvartlis

ganmavlobaSi dagrovda. xelfasidan gadasaxadebis Segroveba dResac mwvave problemas

warmoadgens, xolo sagadasaxado Semosavlis Sesavsebad sgsuf-Si saxelmwifo biujetidan

gadaricxvebi arasistematurad xdeba da arasakmarisi odenobiT. amis gamo, pensionerebi ar

iReben pensiebs ramodenime Tvis ganmavlobaSi. 1998 wlis dekembris garda, zogierT regionSi

pensionerebs zafxulidan ar miuRiaT pensiebi. gadasaxadebis Segroveba da Sesabamisad

pensiebis miwodeba SedarebiT ukeTesad warmoebs TbilisSi, foTSi da sxva ramodenime did

qalaqSi. mTavrobas dagegmili aqvs gasuli wlidan pensiebze davalianebebis dafarva 1999 wlis

mesame kvartlis bolomde. Tumca optimisturi prognozis gakeTeba jer naadrevi iqneba,

vinaidan 1999 wlis ivnisis mdgomareobiT saxelmwifo biujetSi ar Sesula sakmarisi Tanxebi

mimdinare pensiebis gasacemad, davalianebebis dafarvaze rom aRaraferi vTqvaT.

cxrili 8.8:cxrili 8.8:cxrili 8.8:cxrili 8.8: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis gadaxda (1998 w. IV kv. .)pensiebis gadaxda (1998 w. IV kv. .)pensiebis gadaxda (1998 w. IV kv. .)pensiebis gadaxda (1998 w. IV kv. .)

IV kv. 1998IV kv. 1998IV kv. 1998IV kv. 1998

gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili

daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis

raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba

gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli

Tanxa Tanxa Tanxa Tanxa

(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )

erTi erTi erTi erTi

kacis mier kacis mier kacis mier kacis mier

saSualod saSualod saSualod saSualod

miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli

TanxaTanxaTanxaTanxa

sul pensiebisul pensiebisul pensiebisul pensiebi 904, 261904, 261904, 261904, 261 115, 015 .0115, 015 .0115, 015 .0115, 015 .0 42.442.442.442.4

Sromis 761,008 84,081.0 36.8

omis veteranebis da invalidebis 55,437 17,791.0 107.0

omis veteranTa qvrivebis 13,696 1,441.0 35.1

socialuri 68,150 7,144.0 34.9

personaluri 5,970 4,558.0 254.5 wyaro: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondi da SeniSvna: Sromis pensiebi eZleva garkveuli odenobis wlebis muSaobis Semdeg, xSirad 65 wlamde asakis xalxs. socialuri pensiebi miecema maT, vinc miaRwia sapensio asaks. personaluri pensiebi gaicema gansakuTrebuli miRwevebisaTvis.

cxrilSi mocemuli pensionerTa saerTo raodenoba oficialurad registrirebulze odnav maRalia, vinaidan igi aseve asaxavs 1998 wels gadaxdil wina periodis davalianebas. 1998 wlis monacemebi kvartlebis mixedviTvis moyvanilia statistikuri danarTis cxrilSi A8.3.

7 sapensio sistema, romlis drosac pensionerebisTvis pensiebis dafinanseba xdeba momuSaveTa xelfasebidan

Segrovili gadasaxadebidan. 8 saxelmwifo socialuri uzrunvelyofis gaerTianebuli fondis (sgsuf-is) Semosavals Seadgenen muSakTa

xelfasidan gadasaxadebis ganakveTebi: sabiujeto organizaciebisTvis – nominaluri xelfasis 26 procenti, sxva

tipis damqiravebeli organizaciebisTvis – 27 procenti, xolo daqiravebuli muSakisTvis – 1 procenti.

Page 85: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 85

amJamad moqmedi pay-as-you-go sapensio sistema pensionerTa umravlesobas pensiebis

Tanabari ganakveTebiT uzrunvelyobs da ufro xandazmulTa socialuri dacvis sistemas

warmoadgens. Tviuri pensiebi (1998 wlis 1 noembridan, prezidentis brZanebulebis Tanaxmad

moxda pensiebis momateba 1 laris odenobiT, iseve rogorc Semweobebisa da sabiujeto

organizaciis xelfasebis) 14 lars Seadgenen pensionerTa umravlesobisTvis, 18 lars omis

veteranTa qvrivebisTvis, xolo omis veteranTa da invalidTa pensiebis ganakveTi 35-45 laramde

meryeobs. yovelTviurad pensiidan 1,8 lari pirdapir saqenergo-Si iricxeba, eleqtroenergiis

gadasaxadebis mokrebis gasaumjobeseblad, Tumca omis veteranebi sargebloben SeRavaTebiT da

eleqtroenergiaze dawesebuli standartuli tarifis mxolod 50 procents ixdian. TandaTan

xdeba pensionerTa sxvadasxva kategoriebis SemoReba namuSevari wlebis odenobisa da xelfasis

mixedviT. diferenciaciis mizniT namuSevari wlebisa da Senatanebis odenobis gaTvaliswinebiT,

momavalSi sapensio sistema imuSavebs personaluri baraTebis safuZvelze. dResdReobiT ki

saxelmwifo biujets mcireodeni Tanabari daxmarebebis droulad gacemac ki uWirs, xolo

garkveuli kategoriis pensionerebisTvis momatebuli pensiebis gadaxdaze xom laparakic

zedmetia. saxelmwifo biujetis davalianeba pensiebze matulobs da im droisaTvis, rodesac

maTi gadaxda sabolood moxerxdeba pensiebis msyidvelobiTi unari sul mcire ganaxevrebuli

iqneba.

nax. 8.2:nax. 8.2:nax. 8.2:nax. 8.2: moxucebulobis pensia da sabiujeto organizaciis muSakis minimaluri moxucebulobis pensia da sabiujeto organizaciis muSakis minimaluri moxucebulobis pensia da sabiujeto organizaciis muSakis minimaluri moxucebulobis pensia da sabiujeto organizaciis muSakis minimaluri xelfasi rogorc minim xelfasi rogorc minim xelfasi rogorc minim xelfasi rogorc minimaluri saarsebo donis procentialuri saarsebo donis procentialuri saarsebo donis procentialuri saarsebo donis procenti

0

5

10

15

20

25

ianv-

96

apr ivl oqt ianv-

96

apr ivl oqt ianv-

97

apr ivl oqt ianv-

98

apr ivl oqt ian-99 apr

%% %%

minimaluri xelfasi

sabiujetoorganizacieb

Simoxucebulobis pensia

wyaro: statistikis saxelmwifo departamentis monacemebi SeniSvna: 1996 w. ivlisamde mxolod TbilisisTvis, ivlisis Semdeg saqarTvelosTvis

1998 wels gatarebul iqna rigi RonisZiebebisa, romlebic miznad isaxavdnen sapensio

sistemis funqcionirebis gaumjobesebas. 1998 wlis ianvris dasawyisSi socialuri

uzrunvelyofisa da dasaqmebis saministros pasuxismgebloba pensionerTa siebis Sedgenasa da

Sesworebaze mTlianad daekisra saxelmwifo socialuri dacvis gaerTianebul fonds. mas

Semdeg miRweul iqna garkveuli winsvla yalbi mimRebTa dadgenisa da ormagi registraciis

SemTxvevebis aRmofrqvris TvalsazrisiT. 1999 wlis 1 aprilis mdgomareobiT, pensionerTa

xelmeore registraciis da siebis Sesworebis Semdeg aramomuSave pensionerTa, anu sapensio

daxmarebis mimRebTa, saerTo raodenobam 898,5 adamiani Seadgina.

Page 86: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

86 saqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimasaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi rTulebebi rTulebebi rTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2

tenderSi gamarjvebis Semdeg, safosto banki erTaderTi organizaciaa, romelic pensiebis

miwodebas awarmoebs. gadasaxadebis Sesaxeb kanonis moTxovnebis Sesabamisad, sgsuf-is

pasuxismgebloba xelfasidan gadasaxadebis Segrovebaze gadaeca saxelmwifo sagadasaxado

inspeqcias (ix. sem-is 1999 wlis #1, Tavi merve). varaudobdnen, rom es cvlileba gaaumjobesebs

gadasaxadebis Segrovebas, magram xelfasidan gadasaxadebis Segrovebis ramdenadme

mniSvnelovan gaumjobesebaze laparaki jer naadrevia, Tanac xefasebis dagvianeba viTarebas

ufro amZimebs.

sapensio fondi (sgsuf) arasakmarisi dafinansebis gamo, pensiebis gacemasTan

dakavSirebiT, mudmiv sirTuleebs ganicdis. es, biujetidan miRebuli transfertebis simciris

garda, gadasaxadebis gadaxdis da Segrovebis dabali doniTaa ganpirobebuli. xelfasidan

gadasaxadebis maRali ganakveTi xels uwyobs gadasaxadebidan Tavis arideba, xolo fondis

winaSe urCi gadamxdelebis davalianebebi izrdeba. arc erTi aseTi sawarmo gakotrbulad ar

gamocxadebula, miuxedavad imisa, rom fondma maTze sasamarTloSi aRZruli saqmeebi moigo,

zogierTi aseTi sawarmo gaCerebulia da muSakebs xelfass ar uxdis, radganac Zveli valebis

dafarva ar SeuZlia da cdilobs davalianebebi aRar daagrovos. zogjer amgvari situacia

sawarmoebs Crdilovani ekonomikisken ubiZgebs. mTavroba ganixilavs Zveli sagadasaxado

davalianebebis restruqturizaciis SesaZleblobas, romelic daexmareba aseT kompaniebs

ganaaxlon muSaoba, rac maT saSualebas miscems moipovon mogeba da dafaron Zveli

davalianebebi. samwuxarod, zogierTma msxvilma kompaniam, romelic gadasaxadebs ar ixdis,

aRiqva es restruqturizacia, rogorc carte blanche, romelic mas gadasaxadebis Tavidan

acilebis uflebas aZlevs.

dResdReobiT faqtiuri socialuri sagadasaxado baza, potenciur bazasTan SedarebiT,

Zalze mcirea. sagadasaxado Semosavali metwilad Semodis sabiujeto organizaciebidan da

ramodenime msxvili kompaniidan. SezRuduli sagadasaxado baza da maRali sagadasaxado

ganakveTebi aferxeben saxelmwifo sapensio sistemis muSaobas. moqmedi PAYG-is sistemis

mdgradobis misaRwevad saWiroa erTis mxriv, sagadasaxado bazis gazrda, xolo meores mxriv -

sagadasaxado ganakveTis Semcireba: es SeiZleba erTgvari stimuli gaxdes im sawarmoebisTvis,

romlebic Tavs arideben gadasaxadebis gadaxdas da ubiZgos Crdilovan ekonomikaSi gadasul

sawarmoebs oficialurad gaaformon TavianTi saqmianoba da gadaixadon gadasaxadebi.

prezidentis brZanebuleba iTvaliswinebs TviTdasaqmebulTa da kerZo seqtorSi momuSaveTa

xelfasebidan gadasaxadebis Segrovebis procedurebis SemoRebas. magram, dResdReobiT,

TviTdasaqmebulTagan gadasaxadebis mokrebis gamarTuli meqanizmebi ar arsebobs, xolo

TviTdasaqmebulebi ar arian dainteresebulni gadaixadon gadasaxadebi. pensionerTa saerTo

ricxvis mniSvnelovani wili soflis mosaxleobaze modis, romelic fermerebisgan Sedgeba da

xelfasidan gadasaxads ar ixdis. momavalSi sasoflo-sameurneo miwis mflobelTagan

socialuri gadasaxadis akrebis SesaZlebloba agreTve ganxilvis procesSia.

amJamad, sapensio sistema xasiaTdeba damokidebulebis dabali koeficientiT9.

nawilobriv, gadasaxdebis gadamxdelTa da pensiis mimRebTa Soris arsebuli dabali

Sefardebis problema TandaTanobiT mogvarebul iqna: 1995 wels Sewyda pensiebis gacema

momuSave pensionerebze, sapensio asaki gaizarda 60-dan 65 wlamde mamakacebisTvis, xolo 55-dan

60 wlamde qalebisTvis. amiT mdgomareoba mxolod droebiT gamoswordeba, radganac daxmarebis

mimRebTa ricxvi 2001 wlisTvis isev daiwyebs matebas axal pensionerTa xarjze. meore

problemas, romlis winaSec dRes sapensio sistema dgas, warmoadgens Canacvlebis dabali

koeficienti10. pensionerTa udidesi nawilis sapensio ganakveTi odnav aRemateba daqiravebul

muSakTa saSualo Tviuri xelfasis 20 procents.

saeWvoa, rom dResdReobiT pay-as-you-go saxelmwifo sistemam damoukideblad SesZlos

pensionerTa dakmayofileba Sesabamisi daxmarebiT. ukve miRebulia garkveuli zomebi, romlebic

9 pensionerTa ricxvis procentuli Sefardeba momuSaveTa ricxvTan. 10saSualo sapensio ganakveTi saSualo xelfasis TvalsazrisiT.

Page 87: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

Semosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofaSemosavlebi, dasaqmeba da socialuri uzrunvelyofa

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 87

arsebuli saxelmwifo sapensio sistemis mraval safexuriani sistemiT Canacvlebazea

mimarTuli, xolo PAYG sistema SenarCundeba pirveli safexuris saxiT, romelic

uzrunvelyobs xandazmulTa socialuri dacvis meqanizms. mimdinareobs meore safexuris

SemoReba, romelic Sedgeba kerZo nebayoflobiTi struqturebisgan maTTvis, visac SeuZlia da

survili gaaCnia pensiebisTvis meti danazogebi gamoyos, vidre amas saxelmwifo sapensio

sistema iTvaliswinebs. Tumca kerZo sapensio sistemis SemoRebisTvis saWiroa saTanado

finansuri bazari da samarTlebrivi garemo. 1998 wlis 30 oqtombers parlamentma SemoiRo

kanoni “arasaxelmwifo sapensio uzrunvelyofis” Sesaxeb, romelic ZalaSi Sevida “fasiani

qaRaldebis bazris” Sesaxeb kanonTan erTad: es kanoni parlamentma 1998 wlis 24 dekembers

miiRo da igi ZalaSi Sevida ianvridan. cxadia, am ori kanonis amoqmedebas garkveuli dro

dasWirdeba.

ori amerikuli kompania – AON Consulting-i da Banfinance International-i am dargSi

konsultaciebs uzrunvelyofen. maTi eqspertebis mier saqarTveloSi unda ganxorcieldes

proeqti, romelic xels Seuwyobs socuzrunvelyofis sistemis ganviTarebas. aRniSnuli

eqspertebi agreTve uzrunvelyofen konsultaciebs samarTlebrivi sakiTxebis dargSi, rac

kerZo sapensio sistemis funqcionirebisTvisaa saWiro. proeqtis ganxorcieleba moiTxovs

agreTve saqarTvelos sadazRvevo bazris Seswavlas. erToblivi kerZo sapensio dazRvevis

kompaniebis Seqmaze gamocxaddeba tenderi, romelSic monawileobas miiReben ucxouri da

adgilobrivi kompaniebi. varaudoben, rom wlis bolosTvis Seiqmneba pirveli erToblivi

socuzrunvelyofis kompaniebi.

msoflio bankis daxmarebiT sgsuf agrZelebs kerZo sapensio struqturebis ganviTarebas

da agreTve reformebis gatarebas saxelmwifo sapensio sistemaSi da socialuri dacvis

sferoSi. saqarTvelos mTavroba ganixilavs saxelmwifo socialuri uzrunvelyofis

kanonproeqts, romelic iTvaliswinebs mTel rig socialuri keTildReobis garantiebs, ris

Semdegac proeqti parlaments gadaecema dasamtkiceblad.

mraval safexuriani sapensio sistemis farglebSi PAYG sistema SeinarCunebs

savaldebulo xasiaTs da amrigad, kerZo sapensio struqturebis SemoReba ar Seqmnis

xelfasidan Sesagrovebeli gadasaxadebis garkveuli nawilis dakargvis saSiSroebas. vinaidan

mTavroba gaagrZelebs xelfasebis dabegvras momavalSi pensionerTa daxmarebebis gacemis

mizniT, arsebuli sapensio sistemis finansuri mdgomareoba aRar damZimdeba. Tumca, iseTi

faqtorebis gamo, rogoricaa SinameurneobaTa Semosavlebis dabali done da is dro, romelic,

savaraudod, kerZo pensiebis mimarT sazogadoebaSi ndobis damkvidrebas dasWirdeba, rTulia

imis prognozireba, Tu ramdeni adamiani isargeblebs kerZo sapensio sistemiT axlo momavalSi.

magram, ufro Soreul perspeqtivaSi, es xels Seuwyobs gacilebiT mdgradi struqturis

Seqmnas.

Page 88: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

kalendarikalendarikalendarikalendari

88 saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 88

oqtomberioqtomberioqtomberioqtomberi

1111 eleqtroenergia. eleqtroenergia. eleqtroenergia. eleqtroenergia. eleqtroenergiis sacalo fasis tarifi gaizarda 6

TeTriT TiToeul kilovat/saaTze.

4 4 4 4 navTobi. navTobi. navTobi. navTobi. saqarTvelos prezidentma miiRo azerbaijanis saxelmwifo

navTobkompaniis vice-prezidenti. maT imsjeles mTavari saeqsporto

navTobsadenis Sesaxeb.

6666 gazi / regionebi (Tbilisi). gazi / regionebi (Tbilisi). gazi / regionebi (Tbilisi). gazi / regionebi (Tbilisi). Tbilisis municipalurma sabWom miiRo

gadawyvetileba bunebriv gazze tarifebis gazrdis Sesaxeb 10

oqtombridan.

6666 kavSirgabmuloba. kavSirgabmuloba. kavSirgabmuloba. kavSirgabmuloba. fostisa da kavSirgabmulobis ministris brZanebis

Tanaxmad cvlilebebi iqna Setanili saerTaSoriso da

saqalaqTaSoriso satelefono saubrebisa da safosto momsaxurebis

zogierTi formis tarifebSi.

6 6 6 6 –––– 13 13 13 13 saerTaSoriso vaWroba. saerTaSoriso vaWroba. saerTaSoriso vaWroba. saerTaSoriso vaWroba. saqarTvelos delegacia, romelsac

xelmZRvanelobda saxelmwifo qonebis marTvis ministri b-ni mixeil

ukleba, ewvia msoflio savaWro organizacias JenevaSi, sadac

gaimarTa saqarTvelos mso-Si gawevrianebasTan dakavSirebuli

molaparakebebis Semdegi raundi.

7777 infrastruqtura. infrastruqtura. infrastruqtura. infrastruqtura. saqarTvelosa da azerbaijanis prezidentebma

monawileoba miiRes or qveyanas Soris mdinare xramze agebuli axali

xidis gaxsnis ceremonialSi. xidi aSenda evrogaerTianebis TRACECA-s proeqtis mxardaWeriT. evrogaerTianebis xelmZRvanelebis

winadadebiT am xids “TRACECA----s xidi” ewoda. 9999 sabanko saqme / regionebi. sabanko saqme / regionebi. sabanko saqme / regionebi. sabanko saqme / regionebi. rusTavSi gaixsna TBC bankis axali

filiali. filiali ganaxorcielebs yvela im saqmianobas, romelsac

eweva misi saTao organizacia.

10101010 warmoeba / navTobi. warmoeba / navTobi. warmoeba / navTobi. warmoeba / navTobi. saqarTvelos prezidenti Sexvda saqarTveloSi

moqmed navTobmwarmoebeli kompaniebis xelmZRvanelebs. Sexvedraze,

romelic gaimarTa winandalSi (kaxeTis regioni), ganixiles

aRniSnuli kompaniebis mimdinare muSaoba da maTi samomavlo gegmebi.

11111111 navTobi. navTobi. navTobi. navTobi. Sevronma TbilisSi gaxsna ofisi, sademonstracio darbazi

da sadistribucio centri. gaxsnis ceremoniaze sityviT gamovida

saqarTvelos prezidenti eduard SevardnaZe. RonisZiebas eswreboda

Sevronis prezidenti.

11111111 daxmareba. daxmareba. daxmareba. daxmareba. saqarTvelos delegacia, romelsac meTaurobda

saqarTvelos saxelmwifo ministri vaJa lorTqifaniZe, dabrunda

saerTaSoriso savaluto fondisa da msoflio bankis vaSingtonis

yovelwliuri Sexvedridan. rogorc ministrma brZana, saerTaSoriso

savaluto fondi saqarTvelosTvis ar gascems struqturul

gardaqmnaTa gafarToebuli dafinansebis meqanizmiT

gaTvaliswinebuli kreditis Semdgom tranSs.

Page 89: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

kalendarikalendarikalendarikalendari

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 89

15 15 15 15 ---- 16 16 16 16 privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. fostisa da kavSirgabmulobis

saministroSi gaimarTa saerTaSoriso seminari Temaze “saqarTvelo –

satelekomunikacio seqtoris privatizaciis gzebi”.

21 21 21 21 –––– 25 25 25 25 daxmareba. daxmareba. daxmareba. daxmareba. Semdgomi ganviTarebis prioritetuli sferoebis

gansazRvris mizniT, saqarTvelos estumra rekonstruqciisa da

ganviTarebis evropuli bankis rva direqtori.

22222222 privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. rogorc qonebis marTvis

saministrom gamoacxada, Tbilisis eleqtroenergiis municipaluri

kompaniis -“Telasis”, 75% wilze gamocxadebul tenderSi gaimarjva

amerikulma konpaniam AES. 28282828 statistika. statistika. statistika. statistika. statistikis saxelmwifo departamentSi gaimarTa

seminari, romelic exeboda saqarTveloSi ekonomikuri samuSaoebis

klasifikaciis registraciis axali erovnuli sistemis SemoRebas.

noemberinoemberinoemberinoemberi

2 2 2 2 –––– 5 5 5 5 turizmi. turizmi. turizmi. turizmi. msoflio turistuli organizaciis egidiTa da finansuri

mxardaWeriT, TbilisSi gaimarTa mesame erovnuli turistuli

forumi -”abreSumis gza”.

5555 turizmi. turizmi. turizmi. turizmi. TbilisSi gaimarTa dsT-s qveynebis turistuli sabWos

Sexvedra.

13 13 13 13 –––– 20 20 20 20 soflis meurbeoba / sakvebi. soflis meurbeoba / sakvebi. soflis meurbeoba / sakvebi. soflis meurbeoba / sakvebi. axalcixis regionSi aRmoCenili

saqonlis qveda kidurebisa da piris Rrus daavadebis aRkveTis

mizniT, gamocxadda karantini.

13 13 13 13 –––– 20 20 20 20 infrastruqtura (gzebi). infrastruqtura (gzebi). infrastruqtura (gzebi). infrastruqtura (gzebi). samanqano gzaTa departamentma gamoacxada

tenderi mTavari samanqano arteriebis ganviTarebasTan dakavSirebiT.

tenderSi gamarjvebuli, 5 wlis ganmavlobaSi, SeakeTebs gzebze

arsebul ormoebs da gaswevs gzebis eqspluataciisaTvis saWiro sxva

samuSaoebs.

16 16 16 16 –––– 17 17 17 17 biznesi / teqnologiebi. biznesi / teqnologiebi. biznesi / teqnologiebi. biznesi / teqnologiebi. saqarTveloSi gaimarTa konferencia-

gamofena Temaze - “mzis teqnologiebis biznesis perspeqtiva

kavkasiaSi”

19191919 mmarTveloba.mmarTveloba.mmarTveloba.mmarTveloba. prezidentis # 652 brZanebulebis Tanaxmad, daviT

onofriSvili dainiSna saqarTvelos finansTa ministrad.

19 19 19 19 –––– 20 20 20 20 saerTaSoriso urTierTobani. saerTaSoriso urTierTobani. saerTaSoriso urTierTobani. saerTaSoriso urTierTobani. somxeTis oficialuri delegacia,

romelsac meTaurobda somxeTis prezidenti robert qoCariani,

estumra saqarTvelos. saqarTvelos prezidentma eduard SevardnaZem

da somxeTis prezidentma qoCarianma, xeli moaweres or qveyanas

Soris TanamSromlobis Semdgomi ganviTarebis deklaracias.

20 20 20 20 –––– 27 27 27 27 privatizacia.privatizacia.privatizacia.privatizacia. qonebis marTvis saministrom gamoacxada axali

tenderi WiaTuris manganumis erToblivi sawarmos 75% wilis

privatizaciis Sesaxeb simboluri fasiT – 20 000 aSS dolari.

20 20 20 20 –––– 27 27 27 27 privatizacia. privatizacia. privatizacia. privatizacia. qonebis marTvis saministrom gamoacxada auqcioni

quTnavTobproduqtis umetes wilze, romelic saxelmwifos ekuTnoda.

Page 90: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

kalendarikalendarikalendarikalendari

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi bi bi bi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 90

20 20 20 20 –––– 27 27 27 27 daxmareba. daxmareba. daxmareba. daxmareba. evrogaerTianebam gamoyo 600 000 ekiu saqarTvelos

statistikuri samsaxuris ganviTarebisaTvis, kerZod, biznesis

statistikis sistemebis SemuSavebasa da ganaxlebisaTvis.

23 23 23 23 –––– 24 24 24 24 infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. TbilisSi Catarda Savi zRvis pan-

evropuli satransporto sivrcis eqspertTa Sexvedra.

dekemberidekemberidekemberidekemberi

4444 sahaero transporti.sahaero transporti.sahaero transporti.sahaero transporti. saqarTvelos sahaero transportis

departamentis pres-konferenciaze gamocxadda sami qarTuli

aviakompaniis – “air zenas”, “qarTuli aviaxazebisa” da “ear jorjas”,

dagegmili gaerTianeba.

12121212 infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. TbilisSi Catarda baltiisa da Savi

zRvis qveynebis satransporto konferencia, sadac ganxilul iqna

evr-aziis satransporto derefnis integraciis sakiTxebi.

14141414 politika. politika. politika. politika. Camoyalibda axali politikuri moZraoba – “saqarTvelos

qristian-demokratiuli kavSiri”.

14141414 telekomunikaciebi. telekomunikaciebi. telekomunikaciebi. telekomunikaciebi. mobiluri telefonebis amerikulma kompaniam

“megakomma” DSeamcira tarifebi.

19191919 infrastruqtua / transporti. infrastruqtua / transporti. infrastruqtua / transporti. infrastruqtua / transporti. baTumis sazRvao portSi gaixsna axali

sarkinigzo borani, romelic baTums daakavSirebs Savi zRvis sxva

portebTan.

21212121 finansebi. finansebi. finansebi. finansebi. saqarTvelos finansTa ministrma da germaniis elCma

saqarTveloSi xeli moaweres TanamSromlobis xelSekrulebas 1998-99

wlebisaTvis, romlis Tanaxmadac germania saqarTvelos gamouyofs

preferencialur sesxs 81,5 milion germanuli markis odenobiT.

21212121 infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. infrastruqtura / transporti. baTumis sazRvao portSi daiwyo

mraval profiliani terminalis mSenebloba, romlisTvisac fondebs

gamoyofs Turquli firma “Sener adani”.

22222222 finansebi. finansebi. finansebi. finansebi. transportis saministroSi xeli moewera xelSekrulebas

saqarTvelosaTvis rekonstruqciisa da ganviTarebis evropuli bankis

kreditebis gamoyofis Sesaxeb 58,75 mln aSS dolaris odenobiT.

kreditebi moxmardeba engurhesisa da saqarTvelos rkinigzis

reabilitacias.

22222222 privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. qonebis marTvis saministroSi xeli

moewera xelSekrulebas, Tbilisis eleqtroenergiis gamanawilebel

sawarmo “Telasis” umetesi saxelmwifo wilis amerikuli

kompaniisaTvis “AES abreSumis gza” miyidvis Sesaxeb.

ianvariianvariianvariianvari

4444 privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. privatizacia / eleqtroenergia. saxelmwifo qonebis marTvis

saministrosTan 1998 wlis 21 dekembers xelmowerili xelSekrulebis

Sesabamisad, amerikulma kompaniam daiwyo “Telasis” marTva.

Page 91: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

kalendarikalendarikalendarikalendari

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 91

5555 daxmareba. daxmareba. daxmareba. daxmareba. 6.3 mln amerikuli dolarze meti Rirebulebis mqone

medikamentebis didi partia, Camotanil iqna aSS-dan humanitaruli

daxmarebis saxiT.

6666 energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. sufsis navTob terminalze dasrulda

mTavari samSeneblo samuSaoebi. terminali mzadaa navTobis misaRebad.

8888 energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. adreuli kaspiis navTobi Camovida

samgoris navTobis kompaniaSi.

8 8 8 8 –––– 15 15 15 15 privatizacia / gazi. privatizacia / gazi. privatizacia / gazi. privatizacia / gazi. saxelmwifo qonebis marTvis saministrom

gaauqma “Tbilgazze” gamarTuli tnederis Sedegebi, radgan

gamarjvebulma erToblivma kompaniam “intergazma” ar Seasrula

Tavisi valdebulebebi. gamocxadebul iqneba axali tenderi.

8 8 8 8 –––– 15 15 15 15 warmoeba / sasmelebi. warmoeba / sasmelebi. warmoeba / sasmelebi. warmoeba / sasmelebi. kompaniam “koka-kola boTlers jorjia” daiwyo

gaziani, mineraluri wylis “bonakva” Camosxma.

11111111 infrastruqtura / trainfrastruqtura / trainfrastruqtura / trainfrastruqtura / transporti. nsporti. nsporti. nsporti. rogorc transportis ministrma

ganacxada preskonferenciaze, sufsaSi amoqmeddeba sazRvao portis

xelisufleba.

19191919 socialuri uzrunvelyofis qseli. socialuri uzrunvelyofis qseli. socialuri uzrunvelyofis qseli. socialuri uzrunvelyofis qseli. saqarTveloSi muSaobas iwyebs

pirveli sapensio dazRvevis kompania.

19191919 mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. TbilisSi aTdRiani vizitiT Camovida

saerTaSoriso savaluto fondis misia, romelic Seiswavlis

saqarTvelos finansTa da ekonomikis saministroebis, sagadasaxado da

sabaJo departamentebis muSaobas struqturul gardaqmnaTa

gafarToebuli dafinansebis meqanizmiT gaTvaliswinebuli kreditis

Semdgomi tranSis gamoyofis mizniT.

20202020 mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. saparlamento sesiam ganixila kanoni “miwis

saxelmwifo registraciisaTvis saWiro mosakrebelTa Sesaxeb”.

25252525 privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. saqarTvelos satelekomunikacio

seqtoris finansuri sabWos wevris statusis misaRebad,

gamocxadebulia tenderi.

25 25 25 25 –––– 26 26 26 26 kontaqtebi / biznesi. kontaqtebi / biznesi. kontaqtebi / biznesi. kontaqtebi / biznesi. TbilisSi Catarda qarTveli da italieli

biznesmenebis samdRiani Sexvedra. ganxilul iqna Semdgomi

ekonomikuri TanamSromlobis sakiTxebi.

26262626 navTobi. navTobi. navTobi. navTobi. saqarTvelos prezidentma miiRo britanuli kompaniis “ramko

enerji” menejerebi. Sexvedraze ganixiles kompaniis Sesrulebuli

samuSaoebi da momavali gegmebi navTobis moZiebaSi.

28282828 mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. msoflio bankTan xelmoweril iqna ori xelSekruleba

– industriuli sawarmoebis restruqturizacia (20 mln aSS dolari)

da Savi zRvis dacva (3,5 mln aSS dolari).

TebervaliTebervaliTebervaliTebervali

5 5 5 5 –––– 12 12 12 12 privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. privatizacia / telekomunikaciebi. saqarTvelos saxelmwifo qonebis

marTvisa da fostisa da kavSirgabmulobis ministrebma gaakeTes

gancxadeba saqarTvelos telekomunikaciebis momavali privatizaciis

Sesaxeb.

Page 92: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

kalendarikalendarikalendarikalendari

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi bi bi bi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 92

8888 finansebi / sabanko saqme. finansebi / sabanko saqme. finansebi / sabanko saqme. finansebi / sabanko saqme. TBC-bankma Tavisi filiali gaxsna

quTaisSi.

12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. Sevronis prezidentma, riCard mackem,

ganacxada, rom kompanias gadawyvetili aqvs gazardos saqarTveloze

gamavali Tengizis navTobis moculoba.

12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 energoresursebi / gazi. energoresursebi / gazi. energoresursebi / gazi. energoresursebi / gazi. transkavkasiuri navTobsadenis mSeneblobis

saerTaSoriso tenderSi, saqarTvelos teritoria wilad xvda

amerikul konsorciums.

13131313 infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. warmatebiT dasrulda dasavleTis gzis

navTobsadebis proeqtis sanapiro saSualebaTa samontaJo samuSaoebi

15151515 energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. saqarTvelos prezidentis

brZanebis Sesabamisad, cxinvalis hidroenergocentri gadaeca

municipalur sawarmos “Tbilwyalkanali”.

19191919 finansebi / savaluto birJa. finansebi / savaluto birJa. finansebi / savaluto birJa. finansebi / savaluto birJa. USAID-m Seajama TbilisSi savaluto

birJis gaxsnasTan dakavSirebuli tenderis saboloo maCveneblebi.

mxolod or monawiles – “saqarTvelos savaluto birJa” da

“koniunqturis Seswavlis centri” – Soris, gamarjveba pirvels xvda

wilad.

22222222 infrastruqtura / kavSirgabmuloba. infrastruqtura / kavSirgabmuloba. infrastruqtura / kavSirgabmuloba. infrastruqtura / kavSirgabmuloba. telekomunikaciis seqtoris

ganviTarebis proeqti da investorTa mozidvis strategia

damtkicebul iqna saprezidento dekretiT.

22222222 infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. infrastruqtura / navTobi. dasrulda sangaCal-sufsis

navTobsadenis mSenebloba.

23232323 mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. mmarTveloba / finansebi. saqarTvelos saxelmwifo ministri, vaJa

lorTqifaniZe, vaSingtonSi Sexvda msoflio bankis oficialur

pirebs. Sexvedrisas ganixiles ekonomiuri situacia da msoflio

bankisa da saerTaSoriso savaluto fondis programebis danergvis

sakiTxebi saqarTveloSi.

23232323 turizmi. turizmi. turizmi. turizmi. israelis maRalkvalificirebulma eqspertebma turizmis

biznesSi ganaxorcieles saqarTveloSi turizmis mimdinare

mdgomareobisa da misi ganviTarebis perspeqtivebis winaswari

Seswavla. eqspertTa muSaoba daafinansa israelis sagareo saqmeTa

saministrom.

23232323 statistika / sawvavi.statistika / sawvavi.statistika / sawvavi.statistika / sawvavi. wlis dasawyisidan saqarTveloSi

importirebul iqna 10 900 tona benzini da 13 800 tona dizelis

sawvavi.

24242424 privatizacia.privatizacia.privatizacia.privatizacia. USAID –s eqspertebma, msoflio bankis mier SerCeuli 19

sawarmos privatizaciis mimdinareobis Semowmebis mizniT, daiwyes

muSaoba saxelmwifo qonebis marTvis saministroSi.

24242424 energoresursebi / navTobienergoresursebi / navTobienergoresursebi / navTobienergoresursebi / navTobi. prezidenti SevardnaZe Sexvda daviT

vudvords, azerbaijanis navTobis saerTaSoriso kompaniis

prezidents. Sexvedrisas ganixiles kaspiis navTobis transportirebis

sakiTxi saqarTveloze gamaval, e.w. dasavleTis gza.

25252525 privatizacia / energoresursebi. privatizacia / energoresursebi. privatizacia / energoresursebi. privatizacia / energoresursebi. saqarTvelos energosistemis

muSakebis kongresis monawileebma gailaSqres saqarTvelos

energoseqtoris privatizaciis winaaRmdeg.

Page 93: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

kalendarikalendarikalendarikalendari

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 93

26262626 mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. prezidenti SevardnaZe, gaemgzavra TurqeTs,

oficialuri vizitiT. prezident demirelTan Sexvedrisas ganixilul

iqna didi ekonomikuri proeqtis (Turqmenuli gazis transportireba,

yarsi-axalqalaqi mTavari sadenis mSenebloba, baTumis aeroportis

rekonstruqcia da baqo-Tbilisi- baTumi samanqano gzis mSenebloba)

ganxorcielebis perspeqtiva.

martimartimartimarti

1111 gadasaxadebi. gadasaxadebi. gadasaxadebi. gadasaxadebi. saaqcizo markebis SemoReba Tambaqosa da alkoholur

saqonelze, romelic gansazRvruli iyo 1 martisaTvis,

momavlisTvis gadaido.

3333 energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. energoresursebi / eleqtroenergia. sawvavis ukmarisobis gamo

Tbilsreses sami eleqtro bloki gaCerda TbilisSi.

4444 mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. mmarTveloba. prezidenti SevardnaZe oTxdRiani oficialuri vizitiT

imyofeboda iaponiaSi. prezidentisa da iaponiis premier ministris,

keiZo obutis, Sexvedrisas ganxilul iqna or qveyanas Soris

TanamSromlobis gafarToeba didi abreSumis gzis proeqtis

ganviTarebis mizniT.

5 5 5 5 –––– 12 12 12 12 energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. energoresursebi / navTobi. sarTiWalis navTobgadamamuSavebeli

qarxnis amerikelma partniorebma ganacxades, rom daslian

danadgarebs da waiReben saxlSi. mizezad asaxeleben Zalian maRal,

60%-ian, saaqcizo gadasaxads.

9 9 9 9 –––– 10 10 10 10 mrgvali magida Temaze: “BSEC XXI saukunis mijnaze” gaimarTa

TbilisSi. masSi monawileobas iRebda 80 eqsperti. ganxilul iqna

organizaciis mTavari ekonomikuri mimarTulebebi da misi

politikuri ganviTareba.

11111111 soflis meurneoba / sakvebi. soflis meurneoba / sakvebi. soflis meurneoba / sakvebi. soflis meurneoba / sakvebi. saflis meurneobisa da kvebis

produqtebis damuSavebis saministrom daamtkica saxelmwifo

programa “Hazelnut”. programa savaraudod Seexeba potenciur

saeqsporto saqonels, romelzec didi moTxovnaa evropul bazarze.

12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 daxmareba / finansebi. daxmareba / finansebi. daxmareba / finansebi. daxmareba / finansebi. evrokomisiis gadawyvetilebiT

saqarTvelosaTvis gamoiyofa 4 mln evros odenobis granti, qveynis

sakvebi produqtiT uzrunvelyofisa da saxelmwifo biujetis

daxmarebis mizniT.

12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 sagareo vaWroba. sagareo vaWroba. sagareo vaWroba. sagareo vaWroba. JenevaSi gaimarTa saqarTvelos mso-Si

gawevrianebasTan dakavSirebul molaparakebebis Semdegi raundi.

umTavresad ganixiles saqarTvelos msoflio bazrebze Sesvlis

pirobebi.

12 12 12 12 –––– 19 19 19 19 sabasabasabasabaJo. Jo. Jo. Jo. saqarTvelos sabaJos modernizebasTan dakavSirebuli

tenderi eqvs monawilesTan dasrulda. gamarjvebuli gamovlindeba

saqarTvelos finansTa saministros mier 1999 wlis 1 maiss.

17171717 infrastruqtura / navTobi.infrastruqtura / navTobi.infrastruqtura / navTobi.infrastruqtura / navTobi. sufsasa da foTSi DDCatarda sufsis

terminalisa da foTis saborne gadasasvlelis gaxsnis oficialuri

ceremoniali, romelsac daeswrnen saqarTvelos, azerbaijanisa da

ukrainis prezidentebi, aSS-s oficialur pirebTan erTad.

Page 94: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

kalendarikalendarikalendarikalendari

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebesaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi bi bi bi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 94

18 18 18 18 –––– 19191919 borjomSi gaimarTa BSEC – is samuSao jgufis Sexvedra sagangebo

situaciebis sakiTxebTan dakavSirebiT. Sexvedra daxurul kars miRma

gaimarTa.

20202020 biznesi. biznesi. biznesi. biznesi. italiuri komaniis “Grandi Molini” direqtorma, serjio ramam,

ganacxada, rom apirebs saqarTvelos datovebas, radgan

purproduqtebisa da fqvilis ukanono importi iwvevs am produqtebis

kanonieri importiorebis daqcevas.

23 23 23 23 –––– 26 26 26 26 “Expo-Georgia” – s sagamofeno centrSi gaimarTa meore sareTaSoriso

gamofena.

24 24 24 24 –––– 25 25 25 25 infrastruqtura / navsadgurebi. infrastruqtura / navsadgurebi. infrastruqtura / navsadgurebi. infrastruqtura / navsadgurebi. foTSi Catarda Savi zRvis

navsadgurebis pirveli konferencia.

30303030 privatizacia / madani.privatizacia / madani.privatizacia / madani.privatizacia / madani. erToblivi sawarmos “WiaTurmanganumis” wilis

umravlesobis mosapoveblad gamarTuli xelmeore tenderi uSedegod

damTavrda. sawarmos wilis 75%-ze dadebulma simbolurma fasmac

(20 000 aSS dolari) ki ver SeZlo investorebis mozidva.

Page 95: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 95

absoluturi upiratesobaabsoluturi upiratesobaabsoluturi upiratesobaabsoluturi upiratesoba

(Absolute advantage) qveynis unari awarmoos ufro meti saqoneli vidre

sxva qveyana awarmoebs resursebis igive

moculobisas (ix. fardobiTi upiratesoba)

arasruli dasaqmebaarasruli dasaqmebaarasruli dasaqmebaarasruli dasaqmeba

(Under-employment) ekonomikuri situacia, rodesac muSaxelis

miwodeba aWarbebs masze moTxovnas

auTsaideri (bankis)auTsaideri (bankis)auTsaideri (bankis)auTsaideri (bankis)

(Outsider)

ara-insaideri

aqciaaqciaaqciaaqcia

(Share, Stock ) saxsrebis mopovebis mizniT saaqcio sazogadoebis

mier gamoSvebuli grZelvadiani fasiani qaRaldi.

aqciis myidveli gadaxdili fulis sanacvlod

xdeba kompaniis sruluflebiani TanamesakuTre,

anu monawileobs mis marTvasa da mogebaSi. (ix.

fasiani qaRaldebi, obligacia, saxazino

valdebuleba)

SeniSvna: zogierT qveyanaSi, magaliTad did britaneTSi,

sityva stock gansxvavdeba mniSvnelobiT sityva share-sagan, da aRniSnavs kompaniis an saxelmwifos mier gamoSvebul

grZelvadian sasesxo valdebulebas.

balansis aRricxvis furceli balansis aRricxvis furceli balansis aRricxvis furceli balansis aRricxvis furceli ----

balansibalansibalansibalansi

(Balance sheet)

dokumenti, romelic asaxavs firmis aqtivebisa da

valdebulebebis moculobas da struqturas.

biujeturi SezRudvabiujeturi SezRudvabiujeturi SezRudvabiujeturi SezRudva

(Budget constraint)

xarjebis SezRudva gamowveuli sxvadasxva

mizeziT, magaliTad, Semosavlebis simciriT.

gadasaxadebi gadasaxadebi gadasaxadebi gadasaxadebi

(Taxes) begara dawesebuli saxelmwifos mier kerZo

pirebis an sawarmoebis Semosavalze an mogebaze

(pirdapiri gadasaxadi), saqonlis gamoyenebze an

momsaxurebiT sargeblobaze (iribi gadasaxadi) da

qonebaze. saqarTveloSi arsebuli ZiriTadi

gadasaxadebia:

1. sawarmos mogebaze gadasaxadisawarmos mogebaze gadasaxadisawarmos mogebaze gadasaxadisawarmos mogebaze gadasaxadi (Profit tax); 2. kerZo pirebis Semosavalze gadasaxadikerZo pirebis Semosavalze gadasaxadikerZo pirebis Semosavalze gadasaxadikerZo pirebis Semosavalze gadasaxadi

(Personal income tax); 3. damatebul Rirebulebaze gadasaxadidamatebul Rirebulebaze gadasaxadidamatebul Rirebulebaze gadasaxadidamatebul Rirebulebaze gadasaxadi _ dRg

(Value Added Tax). misi bazaa iuridiuli Tu

fizikuri pirebis mier Seqmnili damatebuli

Rirebuleba _ sxvaoba saqonlis an

momsaxurebis sarealizacio fassa da mis

Page 96: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 96

warmoebasa da mowodebasTan dakavSirebuli

materialur xarjebisa;

4. sabaJo gadasaxadisabaJo gadasaxadisabaJo gadasaxadisabaJo gadasaxadi (Customs duties) _ saxelmwifo

biujetSi savaldebulo Senatani saqarTvelos

sabaJo sazRvarze saqonlis

gadaadgilebisaTvis;

5. aqciziaqciziaqciziaqcizi (Excise) _ garkveuli saxis saqonlis

moxmarebaze iribi gadasaxadi, romelic

CarTulia am saqonlis fasSi;

6. gadasaxadebi xelfasebis fondidangadasaxadebi xelfasebis fondidangadasaxadebi xelfasebis fondidangadasaxadebi xelfasebis fondidan (Payroll taxes) _ specialuri saxelmwifo fondebis

(jandacvis, socuzrunvelyofis da a.S.)

mosakrebeli, romlis gadaxda damqiraveblisa

da muSakis mier xdeba sawarmos xelfasebis

fondidan, fiqsirebuli ganakveTiT.

(ix. sagadasaxado baza)

gamoSveba, warmoebis moculogamoSveba, warmoebis moculogamoSveba, warmoebis moculogamoSveba, warmoebis moculobabababa (Output)

saqoneli da momsaxureba warmoebuli garkveuli

periodis ganmavlobaSi.

depozitidepozitidepozitidepoziti

(Deposit)

kerZo piris an sawarmos angariSi komerciul

bankSi, romelzedac momxmarebels SeuZlia fulis

an Cekebis ganTavseba da maTi gamotana bankis

winaswar gafrTxilebis pirobiT.

deflatori (deflatori (deflatori (deflatori (mSpmSpmSpmSp----isisisis deflatorideflatorideflatorideflatori))))

(Deflator - GDP deflator)

fasebis indeqsi, romelic warmoadgens garkveul

wels gamoSvebuli saqonlis Rirebulebis

fardobas sabaziso wlis fasebSi gamosaxul

RirebulebasTan. mSp-is deflatori gansazRvravs

damokidebulebas nominalur da realur

(sabaziso wlis) mSp-s Soris.

deflaciadeflaciadeflaciadeflacia

(Deflation) fasebis saerTo donis daweva. (ix. inflacia)

ekonomikuri zrdaekonomikuri zrdaekonomikuri zrdaekonomikuri zrda

(Economic growth) realuri gamoSvebis zrda.

erovnuli angariSebierovnuli angariSebierovnuli angariSebierovnuli angariSebi

(National accounts) drois garkveul periodSi (rogorc wesi, erTi

wlis ganmavlobaSi), erovnuli ekonomikis

amsaxveli statistikuri monacemebis erToblioba.

kerZod, erovnuli angariSebi asaxaven qveyanaSi

warmoebuli saqonlisa da momsaxurebis mTlian

moculobas da qveynis ekonomikuri aqtiurobis

indikators warmoadgenen.

Page 97: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 97

valdebuleba (pasivi )valdebuleba (pasivi )valdebuleba (pasivi )valdebuleba (pasivi )

(Liability)

vali; pirovnebis an sawarmos gankargvaSi

arsebuli saxsrebi da qoneba, romelzedac sxva

mxares garkveuli pretenzia SeiZleba gaaCndes.

qveynis valutis sxva qveynis valutaSi gamosaxuli

fasi, romelic dadgenilia am valutebis realuri

msyidvelobiTi unaris gaTvaliswinebiT.

valutis gamyareba (kursis zrda )valutis gamyareba (kursis zrda )valutis gamyareba (kursis zrda )valutis gamyareba (kursis zrda )

(Appreciation)

savaluto bazarze valutis fasis zrda. (ix.

valutis dacema)

valutis dacema (kursis dacema ) valutis dacema (kursis dacema ) valutis dacema (kursis dacema ) valutis dacema (kursis dacema )

(Depreciation) savaluto bazarze valutis gaiafeba sxva

valutebTan SedarebiT.

SeniSvna: ekonomikur literaturaSi sityvas “Depreciation’ SeiZleba hqondes sxva mniSvnelobac _ cveTa, cveTis

sabuRaltro asaxva, amortizacia.

investicia (kapitaldabandeba )investicia (kapitaldabandeba )investicia (kapitaldabandeba )investicia (kapitaldabandeba )

(Investment)

1. fizikuri qonebis, magaliTad qarxnis, manqana-

danadgarebis, SesaZenad gaweuli xarji. (realuri

investicia)

2. fasiani qaRaldebis, magaliTad aqciebis,

SesaZenad gaweuli xarji. (finansuri investicia)

SeniSvna: realuri investicia qmnis axal aqtivebs, e. i. zrdis

qveynis sawarmoo potencials; maSin rodesac finansuri

investicia, ubralod, aqtivebis flobis uflebis gadacemaa.

insaideri (bankis )insaideri (bankis )insaideri (bankis )insaideri (bankis )

(Insider)

bankis administraciuli muSaki an aqcioneri, misi

ojaxis wevri an masTan saqmiani interesebiT

dakavSirebuli piri. (sapir. - auTsaideri)

inteinteinteinteleqtualuri kapitalileqtualuri kapitalileqtualuri kapitalileqtualuri kapitali

(Human capital)

saerTo codna romelic gamoiyeneba warmoebaSi.

investiciebs inteleqtualuri kapitalis gazrda-

Si, anu sxvadasxva saxis gamokvlevebSi, Sedegad

sdevs axali, teqnikurad gaumjobesebuli

produqciis warmoeba da ekonomikis efeqturobis

zrda.

intervenciaintervenciaintervenciaintervencia

(Intervention) ama Tu im ekonomikuri subieqtis erTjeradi

intensiuri zemoqmedeba bazarze. magaliTad

erovnuli bankis mier ucxouri valutis gayidvis

mkveTri gazrda.

inflaciainflaciainflaciainflacia

(Inflation) fasebis saerTo donis aweva. (ix. deflacia)

Page 98: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 98

kalaTakalaTakalaTakalaTa

(Basket) ama Tu im sidideTa kompleqti, nakrebi, mag.:

1. samomxmareblo kalaTasamomxmareblo kalaTasamomxmareblo kalaTasamomxmareblo kalaTa _ pirobiTi momxmareb-

lis mier moxmarebuli saqonlisa da misTvis

gaweuli momsaxurebis erToblioba;

2. savaluto kalaTasavaluto kalaTasavaluto kalaTasavaluto kalaTa _ sxvadasxva qveynis valutis

ama Tu im wesiT Seqmnili nakrebi (ECU _ ekiu,

evropuli savaluto erTeuli; SDR _ sesxebis

specialuri ufleba; PPS _ msyidvelobiTi

unaris standarti).

kapitaldabandebakapitaldabandebakapitaldabandebakapitaldabandeba

(Investment)

ix. investicia.

kapitalikapitalikapitalikapitali

(Capital)

warmoebis materialuri (fabrikebi, ofisebi,

manqana-danadgarebi) da aramaterialuri (“nou-hau”)

saSualebebis erToblioba.

kapitalis dena kapitalis dena kapitalis dena kapitalis dena

(Capital flight)

fondebis moZraoba adgilobriv ekonomikasa da

gare samyaros Soris, dakavSirebuli fasiani

qaRaldebis an fizikuri aqtivebis yidva-

gayidvasTan da saerTaSoriso sesxebTan.

kapitaluri angariSikapitaluri angariSikapitaluri angariSikapitaluri angariSi (Capital account)

1. sagadamxdelo balansis nawili, romelic aR-

wers grZelvadiani aqtivebis yidva-gayidvasTan da

kerZo seqtoris sesxebTan dakavSirebul saxsrebis

moZraobas (ix. mimdinare angariSi)

2. erovnuli angariSebis nawili, romelic

moicavs mTavrobis mier saxelmwifo infrastruq-

turis sferoSi (gzebi, skolebi, saavadmyofoebi)

gaweul xarjebs da kerZo seqtoris realur

investiciebs.

likviduri aqtivebi (bankis )likviduri aqtivebi (bankis )likviduri aqtivebi (bankis )likviduri aqtivebi (bankis )

(Liquid assets)

fuladi aqtivebi romlebic advilad SeiZleba

iqnas gamoyenebuli angariSsworebisTvis: oqro,

bankis fuladi saxsrebi salaroSi (larebi da

ucxouri valuta), sakorespondento angariSebi

erovnul da ucxour valutaSi (maT Soris

sazRvargareTac), savaldebulo rezervebis

angariSze arsebuli saxsrebi (Tu isini sakredito

auqcionze nayidi kreditis uzrunvelyofas ar

waroadgenen).

lorencis mrudilorencis mrudilorencis mrudilorencis mrudi

(Lorenz curve)

raime sididis, magaliTad Semosavlebis,

ganawilebis amsaxveli mrudi.

diagonalsa da lorencis mruds Soris moqceuli

farTobis Sefardebas diagonalis qvemoT moqceul

Page 99: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 99

farTobTan ewodeba jinis (Gini) koeficienti. igi warmoadgens ganawilebis araTanabrobis sazoms da

icvleba nolidan (Tanabari ganawileba) erTamde

(absoluturad araTanabari ganawileba).

M0

sxvanairad _ “viwro fuli”. monetarul TeoriaSi

fuladi maragis erT-erTi sazomi (fuladi

agregati), romelic moicavs fuladi aqtivebis

yvelaze likvidur nawils _ bankebis gareT

arsebul naRd fuls. (ar moicavs im naRd fuls,

romelic rezervebis saxiT komerciuli bankebis

sacavebSi inaxeba).

M2

sxvanairad _ “farTo fuli”, moicavs M0-sa da ko-merciul bankebSi arsebul arasabanko da

arasaxelmwifo depozitebs adgilobriv valutaSi.

ganisazRvreba rogorc fuli, romelic, garkveuli

periodis amowurvis Semdeg, SeiZleba gamoyenebul

iqnas angariSsworebisTvis.

M3

aseve, xSirad moixsenieba rogorc “farTo fuli”;

moicavs M2-sa da mosaxleobis ucxour valutaSi

denominirebul anabrebs komerciul bankebSi.

makroekonomikamakroekonomikamakroekonomikamakroekonomika

(Macroeconomics)

ekonomikuri mecnierebis nawili, romelic

swavlobs ekonomikas rogorc erT mTlians da

cdilobs daadginos fundamenturi ekonomikuri

cnebebis _ warmoebisa da dasaqmebis donis,

fasebis saerTo donis ganmsazRvreli ZiriTadi

faqtorebi.

materialuri aqtivebi (bankis )materialuri aqtivebi (bankis )materialuri aqtivebi (bankis )materialuri aqtivebi (bankis )

(Fixed assets)

Senoba-nagebobani, sameurneo inventari da maTze

gaweuli kapitaluri danaxarjebi

meoradi kapitali (bankis )meoradi kapitali (bankis )meoradi kapitali (bankis )meoradi kapitali (bankis )

(Secondary capital)

materialuri aqtivebis gadafasebis nawili,

miznobrivi fondebi, saimedo sesxebis SesaZlo

danakargebis gaTvaliswinebiT Seqmnili rezervebi.

(ix. pirveladi kapitali)

mikroekonomikamikroekonomikamikroekonomikamikroekonomika

(Microeconomics)

ekonomikuri mecnierebis nawili, romelic

swavlobs momxmareblebisa da firmebis qmedebas;

aanalizebs sawarmoo faqtorebis, saqonlisa da

momsaxurebis sabazro fasebsa da moculobas.

agreTve, ganixilavs SezRuduli ekonomikuri

resursebis ganawilebis efeqturobas.

mimdinare angariSimimdinare angariSimimdinare angariSimimdinare angariSi 1. drois garkveul monakveTSi (rogorc wesi,

Page 100: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 100

(Current account)

erTi wlis ganmavlobaSi) qveynis danarCen

msofliosTan sasaqonlo (xiluli) da

samomsaxureo (uxilavi) vaWrobis amsaxveli

angariSi. (ix. sagadamxdelo balansi; savaWro

balansi)

2. bankSi fizikuri piris Tu kompaniis

moTxovnamde angariSi.

mimdinare aqtivebi (bankis )mimdinare aqtivebi (bankis )mimdinare aqtivebi (bankis )mimdinare aqtivebi (bankis )

(Current assets)

likviduri aqtivebi da bankis mier dafarvis erT

Tvemde vadiT gacemuli sesxebi. agreTve bankis

sxva moTxovnebi dafarvis erT Tvemde vadiT.

moTxovnebimoTxovnebimoTxovnebimoTxovnebi

(Claims) finansuri aqtivebi, saxeldobr gacemuli

kreditebi, saxazino da komerciuli Tamasuqebi.

monetaruli politikamonetaruli politikamonetaruli politikamonetaruli politika

(Monetary policy)

ix. fuladi politika.

mwarmoebelTa fasebis indeqsi _ mwarmoebelTa fasebis indeqsi _ mwarmoebelTa fasebis indeqsi _ mwarmoebelTa fasebis indeqsi _

mfimfimfimfi

(Producer price index - PPI)

indeqsi romelic asaxavs adgilobrivi mwarmoe-

blebis mier sakuTar produqciaze dadebuli

fasebis donis saSualo cvlilebas. (ix.

samomxmareblo fasebis indeqsi)

mepmepmepmep ---- mTlianimTlianimTlianimTliani erovnulierovnulierovnulierovnuli produqtiproduqtiproduqtiproduqti

(GNP)

drois garkveul monakveTSi (rogorc wesi, erTi

wlis ganmavlobaSi) qveynis mSp-sa da

sazRvargareTidan miRebuli wminda Semosavlis

jami.

mSpmSpmSpmSp ---- mTl mTl mTl mTliani Sida produqtiiani Sida produqtiiani Sida produqtiiani Sida produqti

(GDP)

drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi

wlis ganmavlobaSi) adgilobrivad warmoebuli

saqonlisa da gaweuli momsaxurebis jamuri

fuladi Rirebuleba. (ix. erovnuli angariSebi)

nominalurinominalurinominalurinominaluri

(Nominal) gazomili mimdinare fasebSi, inflaciis gauTva-

liswineblad. (ix. realuri)

obligaciaobligaciaobligaciaobligacia

(Bond) rogorc wesi, mTavrobis an komerciuli organiza-

ciis mier, sesxis aRebis mizniT gamoSvebuli,

myari saprocento ganakveTis mqone, grZelvadiani

fasiani qaRaldi. (ix. aqcia, saxazino Tamasuqi).

pirvelapirvelapirvelapirveladi kapitali (bankis )di kapitali (bankis )di kapitali (bankis )di kapitali (bankis )

(Primary capital)

aqciebis realizaciidan miRebuli kapitali, kapi-

taluri rezervebi (ganawilebuli mogebis

nawili, romelic gankuTvnilia gauTvaliswinebe-

li zaralis dasafaravad), gaunawilebeli mogeba.

(ix. meoradi kapitali)

Page 101: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 101

realurirealurirealurirealuri

(Real)

gazomili namdvil (sabaziso wlis fasebTan

Sesadar) fasebSi, inflaciis gaTvaliswinebiT.

sagadasaxdelo balansisagadasaxdelo balansisagadasaxdelo balansisagadasaxdelo balansi

(Balance of payments)

drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi

wlis ganmavlobaSi) qveynis danarCen msofliosTan

savaWro da safinanso urTierTobis amsaxveli

angariSi. igi Sedgeba ori ZiriTadi nawilisagan:

mimdinare angariSi da kapitaluri angariSi.

sagadasaxado bazasagadasaxado bazasagadasaxado bazasagadasaxado baza

(Tax base) mTliani fuladi fondi romelic eqvemdebareba

gadasaxadebis gadaxdas. magaliTad, saSemosavlo

gadasaxadis baza aris am gadasaxads daqvemdeba-

rebuli mTliani Semosavlebi, xolo mogebis gada-

saxadis baza aris yvela im mogebis jami, romelic

am gadasaxads eqvemdebareba.

sagadasaxado fardobasagadasaxado fardobasagadasaxado fardobasagadasaxado fardoba

(Tax wedge) Tanafardoba damqiraveblis mier gaweuli mTliani

xarjebisa daqiravebulis mier miRebul wminda

xelfasis odenobasTan.

savaWro balansisavaWro balansisavaWro balansisavaWro balansi

(Balance of trade)

drois garkveul monakveTSi, (rogorc wesi, erTi

wlis ganmavlobaSi) danarCen msofliosTan qveynis

sasaqonlo (xiluli) vaWrobis amsaxveli angariSi.

(ix. sagadamxdelo balansi; mimdinare angariSi).

savaldebulo rezervebisavaldebulo rezervebisavaldebulo rezervebisavaldebulo rezervebi

(Reserve requirements)

komerciuli bankebis saerTo aqtivebSi, rezervebis

savaldebulo proporcia, romelsac centraluri

banki awesebs. es Tanxebi uzrunvelyofen

momxmareblebis yoveldRiuri moTxovnilebis

dakmayofilebas da zRudaven kreditebis gacemas.

saqarTveloSi komerciuli bankebis es rezervebi

inaxeba seb-Si.

sakorespondento angariSebisakorespondento angariSebisakorespondento angariSebisakorespondento angariSebi

(Correspondent accounts)

bankebis angariSebi sxva bankebSi, romlebic

gamoiyeneba klientTa saxeliT bankTaSoris

angariSsworebaSi. maTi moculoba damokidebulia

saangariSsworebo sistemis moqnilobaze da

bankebis survilze gascen sesxi.

samomxmareblo fasebis indeqsi _ samomxmareblo fasebis indeqsi _ samomxmareblo fasebis indeqsi _ samomxmareblo fasebis indeqsi _

sfisfisfisfi

(Consumer price index - CPI)

inflaciis sazomi indeqsi, romelic warmoadgens

samomxmareblo saqonlis da momsaxurebis fiqsi-

rebuli kalaTis nominaluri Rirebulebis

fardobas amave kalaTis sabaziso wlis fasebSi

gamosaxul RirebulebasTan.

samuSao ZalasamuSao ZalasamuSao ZalasamuSao Zala rogorc fizikuri (magaliTaT, manqanis awyoba),

Page 102: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 102

(Labour)

ise inteleqtualuri (magaliTad, maragis

aRricxvis sistemis Seqmna) Sromis SenaZeni

sawarmoo procesSi.

saprocento ganakveTisaprocento ganakveTisaprocento ganakveTisaprocento ganakveTi

(Interest rate)

msesxeblis mier kreditorisTvis ZiriTadi valis

garda gadasaxdeli Tanxa, gamoxatuli ZiriTadi

valis procentebSi; fuladi resursebis gadacemis

sabazro fasi.

sarezervo fulisarezervo fulisarezervo fulisarezervo fuli

(Reserve money)

aseve moixsenieba rogorc fulis baza an “Zlieri

fuli”, Seicavs M0-sa da komerciul bankebSi

arsebul sxvadasxva rezervebs. sarezervo fulis

moculobas uSualod centraluri banki

akontrolebs.

saxazino Tamasuqi (valdebuleba )saxazino Tamasuqi (valdebuleba )saxazino Tamasuqi (valdebuleba )saxazino Tamasuqi (valdebuleba )

(Treasury bill)

finansTa saministros an centraluri bankis mier

gamoSvebuli, gansazRvruli saprocento

ganakveTis mqone, moklevadiani (erT welze

naklebi) fasiani qaRaldi, romelic warmoadgens

mTavrobis mier Tamasuqis mflobelisagan sesxis

aRebis damamtkicebel sabuTs. saxazino Tamasuqi

erT-erTi instrumentia, romlis meSveobiTac

centraluri banki akontrolebs mimoqcevaSi

arsebuli fulis moculobas. (ix. obligacia)

socialuri uzrunvelyofis socialuri uzrunvelyofis socialuri uzrunvelyofis socialuri uzrunvelyofis

sistemasistemasistemasistema

(Social Safety Net)

socialurad naklebad uzrunvelyofili

fenebisTvis _ mcireSemosavliani ojaxebisTvis,

umuSevrebisTvis, pensionerebisTvis, invalidebis-

Tvis, martoxela mSoblebisTvis da a.S. daxmarebis

aRmoCenis sistema.

savaluto rezervebisavaluto rezervebisavaluto rezervebisavaluto rezervebi

(Foreign currency (exchange) reserves)

ucxouri valutisa da oqros maragi, romelic

gamoiyeneba sagadamxdelo balansis deficitis

Sesavsebad.

sterilizaciasterilizaciasterilizaciasterilizacia

(Sterilisation) ama Tu im eknomikuri RonisZiebis Tanmdevi

arasasurveli efeqtis gabaTileba sxva

ekonomikuri RonisZiebiT. magaliTad, samTavrobo

dakreditebis gazrdis Sedegad fuladi maragis

zrdis Tavidan asacileblad, erovnuli banki

ucxouri valutis gayidviT amcirebs mimoqcevaSi

arsebuli adgilobrivi valutis moculobas.

uimedo sesxiuimedo sesxiuimedo sesxiuimedo sesxi

(Bad loan)

gasesxebuli Tanxa, romlis ukan dabruneba aRar

aris mosalodneli (magaliTad, mevale gakotrda).

aseTi sesxebi miekuTvneba xarjebs da Camoiwereba.

Page 103: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 103

fardobiTi upiratesobafardobiTi upiratesobafardobiTi upiratesobafardobiTi upiratesoba

(Comparative advantage)

qveynis unari ufro naklebi danaxarjebiT

awarmoos garkveuli saqoneli vidre meore

qveyanam. (ix. absoluturi upiratesoba)

fasiani qaRaldebifasiani qaRaldebifasiani qaRaldebifasiani qaRaldebi

(Securities) kapitalis mozidvis finansuri instrumenti.

ZiriTadi fasiani qaRaldebia: aqcia, obligacia,

Tamasuqi, saxazino valdebuleba.

faqtoruli resursebi, warmoebis faqtoruli resursebi, warmoebis faqtoruli resursebi, warmoebis faqtoruli resursebi, warmoebis

faqtorebifaqtorebifaqtorebifaqtorebi

(Factors of production)

resursebi romlebic gamoiyeneba firmebis mier

saqonlis an momsaxurebis warmoebisas. gamoyofen

sawarmoo faqtorebis sam ZiriTad jgufs: miwa,

samuSao Zala da kapitali.

faqtoruli Rirebuleba faqtoruli Rirebuleba faqtoruli Rirebuleba faqtoruli Rirebuleba

(Factor cost)

saqonlis an momsaxurebis Rirebuleba daxar-

juli faqtoruli resursebis gamosaxulebaSi.

faqtoruli Semosavali faqtoruli Semosavali faqtoruli Semosavali faqtoruli Semosavali an

erovnuli Semosavalierovnuli Semosavalierovnuli Semosavalierovnuli Semosavali

(Factor income or national income)

drois mocemul periodSi SinameurneobaTa saerTo

fuladi Semosavali miRebuli biznesisTvis

faqtoruli resursebis mowodebis sanacvlod.

fiskaluri politikafiskaluri politikafiskaluri politikafiskaluri politika

(Fiscal policy)

sagadasaxado-sabiujeto politika. sagadasaxado

sistemisa da saxelmwifo xarjebis struqturis

saTanado marTviT qveynis ekonomikur aqtiurobaze

zemoqmedebis meqanizmi.

fuladi bazafuladi bazafuladi bazafuladi baza

(Monetary base)

ix. sarezervo fuli

fuladi politikafuladi politikafuladi politikafuladi politika

(Monetary policy)

qveynis ekonomikur aqtiurobaze zemoqmedeba fu-

lis moculobis, dakreditebisa da saprocento

ganakveTebis struqturis saTanado marTviT.

fulis mimoqcevis siCqarefulis mimoqcevis siCqarefulis mimoqcevis siCqarefulis mimoqcevis siCqare

(Velocity of money circulation)

indeqsi, romelic gviCvenebs Tu, garkveuli

periodis ganmavlobaSi, saSualod ramdenjer

gamoiyeneba angariSsworebisTvis TiToeuli

fuladi erTeuli. gamoiTvleba formuliT:

V P YM= , sadac, V aris fulis mimoqcevis

siCqare; M _ fulis moculoba (M2 an M3); Y _ realuri mSp; P _ mSp-s deflatori.

fulis multiplikatorifulis multiplikatorifulis multiplikatorifulis multiplikatori

(Money multiplier)

sabanko sistemas, sadepozito angariSebze miRe-

buli Tanxebis gasesxebiT, axali depozitebis

Seqmnis (anu fulis gamravlebis) unari gaaCnia.

fulis multiplikatori aris am gamravlebis

koeficienti. sem-Si fulis multiplikatori

gamoiTvleba M2-is an M3-is sarezervo fulTan

SefardebiT. arsebobs misi gamoTvlis sxva gzebic.

(ix. sarezervo fuli; rezervebi; savaldebulo

rezervebi)

Page 104: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

ekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumiekonomikuri glosariumi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi _ 1999 weli, #2 104

SinameurneobaSinameurneobaSinameurneobaSinameurneoba

(Household) erT saerTo sacxovrebel farTobze da erTi

saojaxo biujetiT mcxovreb adamianTa

erToblioba.

SeRavaTiani periodiSeRavaTiani periodiSeRavaTiani periodiSeRavaTiani periodi

(Grace period)

kreditis dabrunebis periodi, romlis

ganmavlobaSi mxolod saprocento ganakveTis

gadaxda xdeba.

Crdilovani ekonomikaCrdilovani ekonomikaCrdilovani ekonomikaCrdilovani ekonomika

(Black, grey, underground, shadow economy)

faruli ekonomikuri garigebebis erToblioba,

romlis arsebobis safuZveli _ gadasaxadebisagan

Tavis aridebis an aralegaluri qmedebis damalvis

survilia.

ccccentraluri bankientraluri bankientraluri bankientraluri banki

(Central bank)

qveynis mTavari banki, romelic moqmedebs rogorc

mTavrobisa da sxva bankebis banki da pasuxismgebe-

lia qveyanaSi fuladi politikis ganxorciele-

baze. saqarTveloSi _ saqarTvelos erovnuli

banki (seb).

wminda adgilobrivi aqtivwminda adgilobrivi aqtivwminda adgilobrivi aqtivwminda adgilobrivi aqtivebi _ ebi _ ebi _ ebi _

waawaawaawaa

(Net domestic assets - NDA)

rogorc wesi, jami ama Tu im sakredito

dawesebulebis adgilobrivi sakuTrebisa da

ekonomikis adgilobrivi subieqtebis mimarT

moTxovnebisa da valdebulebebis sxvaobisa. sem-

Si, rogorc wesi saubaria saqarTvelos erovnuli

bankis waa-ze (ix. aqtivebi, wminda ucxouri

aqtivebi)

wminda ucxouri aqtivebi _ wminda ucxouri aqtivebi _ wminda ucxouri aqtivebi _ wminda ucxouri aqtivebi _ wuawuawuawua

(Net foreign assets - NFA)

rogorc wesi, jami ama Tu im sakredito

dawesebulebis ucxoeTSi mdebare sakuTrebisa da

sazRvargareT ganlagebuli ekonomikuri

subieqtebis mimarT moTxovnebis da

valdebulebebis sxvaobisa.

jinis koeficientijinis koeficientijinis koeficientijinis koeficienti

(Gini coefficient)

ix. lorencis mrudi.

hiperinflaciahiperinflaciahiperinflaciahiperinflacia

(Hyperinflation) Zalian maRali inflacia. xSirad ganisazrvreba

rogorc inflacia romlis Tviuri done, drois

xangrZlivi monakveTis (eqvsi Tve da meti)

ganmavlobaSi, 50 procents aRemateba.

Page 105: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

abreviaturebiabreviaturebiabreviaturebiabreviaturebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ---- 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 1999 weli, #2 105

agsfagsfagsfagsf agraruli ganviTarebis saerTaSoriso banki

gaerogaerogaerogaero gaerTianebuli erebis organizacia

vsskvsskvsskvssk vaWrobis saerTaSoriso standartuli klasifikacia

dsTdsTdsTdsT damoukidebel saxelmwifoTa Tanamegobroba

dRgdRgdRgdRg damatebuli Rirebulebis gadasaxadi

epkcepkcepkcepkc ekonomikuri politikisa da kvlevis centri

ergbergbergbergb evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banki

TbsbTbsbTbsbTbsb Tbilisis bankTaSorisi savaluto birJa

kvt•sTkvt•sTkvt•sTkvt•sT kilovatsaaTi (mgvt•sT – megavatsaaTi, gvt•sT – gigavatsaaTi)

mepmepmepmep mTliani erovnuli produqti

mSpmSpmSpmSp mTliani Sida produqti

mfimfimfimfi mwarmoebelTa fasebis indeqsi

sgsufsgsufsgsufsgsuf saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondi

sdsdsdsd saxelmwifo sagadasaxado departamenti

sebsebsebseb saqarTvelos erovnuli banki

semsemsemsem saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi

seTfseTfseTfseTf iaponiis sazRvargareTTan ekonomikuri TanamSromlobis fondi

svsvsvsv saxazino valdebuleba (Tamasuqi)

ssdssdssdssd statistikis saxelmwifo departamenti

ssissississi saxelmwifo sagadasaxado inspeqcia

sssfsssfsssfsssf saqarTvelos socialuri sainvesticio fondi

ssfssfssfssf saerTaSoriso savaluto fondi

sfsfsfsf sarezervo fuli

sfisfisfisfi samomxmareblo fasebis indeqsi

sqmssqmssqmssqms saxelmwifo qonebis marTvis saministro

SsoSsoSsoSso Sromis saerTaSoriso organizacia

waawaawaawaa wminda adgilobrivi aqtivebi

wmpwmpwmpwmp wminda materialuri produqti

wsrwsrwsrwsr wminda saerTaSoriso rezervebi

wuawuawuawua wminda ucxouri aqtivebi

hahahaha heqtari

ACDI soflis meurneobis ganviTarebis saerTaSoriso TanamSromlobis

organizacia

ESAF struqturul gardaqmnaTa gafarToebuli dafinansebis meqanizmi

GATT generaluri SeTanxmeba vaWrobasa da tarifebze

IFAD soflis meurneobis ganviTarebis saerTaSoriso fondi

Page 106: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

abreviaturebiabreviaturebiabreviaturebiabreviaturebi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi –––– 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 1998 weli, #2 106

ISIC saerTaSoriso standartuli dargobrivi klasifikacia

OECD ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizacia

OPEC navTobis eqsportiori qveynebis organizacia

SAC msofli bankis struqturul gardaqmnaTa krediti

TRACECA satransporto koridori evropa-kavkasia-azia

UNOMIG gaeros damkvirvebelTa misia saqarTveloSi

USAID amerikis SeerTebuli Statebis saerTaSoriso ganviTarebis saagento

WTO msoflio savaWro organizacia

Page 107: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

statistikuri danarTi statistikuri danarTi statistikuri danarTi statistikuri danarTi

saqarTvelos ekonomikis mimarTulebsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebsaqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi ebi ebi ebi –––– 1999, #2 1999, #2 1999, #2 1999, #2 107

cxrili A2.1: sagadamxdelo balansi 1998 cxrili A3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998 cxrili A3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998 cxrili A4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi cxrili A4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi cxrili A4.3: monetaruli mimoxilva cxrili A4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili A4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili A4.4.3: 60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili A4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili A4.5: laris (GEL) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi cxrili A4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi cxrili A6.1: importi saqarTveloSi, 1996-1998 cxrili A6.2: eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998 cxrili A7.1: saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT, cxrili A7.2: mcire privatizacia regionebis mixedviT cxrili A7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998) cxrili A7.4: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT cxrili A7.5: eleqtroenergiis miwodeba cxrili A8.1a: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv. cxrili A8.1b: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv. cxrili A8.2a: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba cxrili A8.2b: Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva cxrili A8.2c: Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis cxrili A8.2d: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki cxrili A8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier

pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda

Page 108: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A 3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998 3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998 3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998 3.2: saxelmwifo biujetis xarjebi, 1998

(aTasi lari)

administracia 62822

Tavdacva 56476

kanoniereba da wesrigi 65027

ganaTleba 30414

jandacva 27288

socuzrunvelyofa 83060

sabinao da komunaluri momsaxureba 7323

kultura sporti da religia 33007

saTbob-energetikuli kompleqsi 3218

soflis meurneoba, ,etyeveoba,meTevzeoba nadiroba 22721

mSenebloba da samTo mompovebeli mrewveloba 2003

transporti da komunikaciebi 14425

sxva ekonomikuri aqtuvobebi 12114

sxva xarjebi 206006

sul Centraluri biujetis xarjebi 625907

specialuri saxelmwifo fondebi 191225

socuzrunvelyofis fondi 142905

dasaqmebis fondi 3216

sagzao fondi 45104

sul saxelmwifo biujetis xarjebi 817133

sul saxelmwifo biujetis Semosavlebi 608758

grantebi 67548

deficiti -140826

deficitis dafinanseba 140826

adgilobrivi wyarioebidan 110912

ucxouri wyaroebidan 29914

wyaro: finansTa saministro

Page 109: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A 3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998 3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998 3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998 3.1: saxelmwifo biujetis Semosavlebi, 1998

(aTaasi lari)

sul Semosavlebi da grantebisul Semosavlebi da grantebisul Semosavlebi da grantebisul Semosavlebi da grantebi 676306676306676306676306

sul Semosavlebi sul Semosavlebi sul Semosavlebi sul Semosavlebi 608758608758608758608758

sagadasaxado Semosavlebisagadasaxado Semosavlebisagadasaxado Semosavlebisagadasaxado Semosavlebi 330980330980330980330980

saSemosavlo gadasaxadi 39189

mogebis gadasaxadi 20433

damatebuli Rirebulebis gadasaxadi 184983

adgilobriv produqciaze 104875

Semotanil saqonelze 80108

sabaJo gadasaxadi 58135

aqcizi 28240

adgilobriv produqciaze 3334

Semotanil saqonelze 24906

arasagadasaxado Semosavlebiarasagadasaxado Semosavlebiarasagadasaxado Semosavlebiarasagadasaxado Semosavlebi 70618706187061870618

erovnuli bankis mogeba 38887

kapitaluri Semosavlebikapitaluri Semosavlebikapitaluri Semosavlebikapitaluri Semosavlebi 47031470314703147031

specialuri saxelmwifo fondebispecialuri saxelmwifo fondebispecialuri saxelmwifo fondebispecialuri saxelmwifo fondebi 160129160129160129160129

socuzrunvelyofis fondi 117051

dasaqmebis fondi 3217

sagzao fondi 39861

grantebigrantebigrantebigrantebi 67548675486754867548

wyaro: finansTa saministro

Page 110: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili A2.1: sagadamxdelo balansi 1998

(aTasi aSS dolari)

1998 I kv. II kv. III kv. IV kv.mimdinare angariSis balansi -547380 -130705 -125460 -145099 -146115

saqoneli -863945 -211594 -210397 -235445 -206510

krediti 299748 62504 86946 77156 73143

debeti -1163693 -274098 -297343 -312601 -279652

arafaqtoruli momsaxureba -35036 -8271 2471 -9425 -19811

krediti 238088 57178 64619 61109 55238

debeti -273124 -65348 -62148 -70534 -75094

faqtoruli momsaxureba 140820 35219 33769 37334 34498

krediti 193256 53100 45100 49000 45156

debeti 52436 -17881 -11331 -12566 -10658

mimdinare transfertebi 210781 53940 48697 62437 45708

krediti 220061 56500 50857 64837 47868

debeti -9280 -2560 -2160 -2400 -2160

kapitalis da finansuri angariSi 394079 59462 98446 97957 138251

kapitalis angariSi -6051 -1690 -1350 -1788 -1223

finansuri angariSi 400130 61116 99796 99745 139474

pirdapiri investiciebi 265332 19147 97831 44973 103381

portfilios investiciebi -317 -106 -106 -106 0

sxva investiciebi 121614 8702 10088 68992 33831

sarezervo aqtivebi 13502 33373 -8018 -14114 2262

wminda Secdomebi da gamotovebebi 153300 71279 27015 47142 7864

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti

Page 111: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi4.1: saqarTvelos erovnuli bankis angariSebi

(aTasi lari)

1998199819981998 1999199919991999

ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar aprapraprapr maimaimaimai ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar

wminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebi -126 008-126 008-126 008-126 008 -139 651-139 651-139 651-139 651 -150 269-150 269-150 269-150 269 -152 008-152 008-152 008-152 008 -164 947-164 947-164 947-164 947 -177 341-177 341-177 341-177 341 -210 076-210 076-210 076-210 076 -203 496-203 496-203 496-203 496 -266 556-266 556-266 556-266 556 -300 443-300 443-300 443-300 443 -349 414-349 414-349 414-349 414 -332 739-332 739-332 739-332 739 -384 345-384 345-384 345-384 345 -427 709-427 709-427 709-427 709 -416 685-416 685-416 685-416 685

ucxouri valuta 212 340 198 455 187 118 186 850 174 284 160 456 129 462 184 870 139 475 127 205 108 267 213 197 242 765 255 498 219 264

ssf-is resursebis gamoyeneba -338 432 -338 191 -337 576 -339 047 -339 420 -337 982 -339 723 -388 551 -406 218 -427 835 -457 868 -546 335 -627 509 -683 470 -636 401

sxva wminda ucxouri aqtivebi (1 )(1 )(1 )(1 ) 84 84 189 189 189 185 185 185 187 187 187 399 399 263 452

wminda aqtivebi erovnul valutaSiwminda aqtivebi erovnul valutaSiwminda aqtivebi erovnul valutaSiwminda aqtivebi erovnul valutaSi 385 902385 902385 902385 902 394 458394 458394 458394 458 410 059410 059410 059410 059 422 977422 977422 977422 977 431 570431 570431 570431 570 449 370449 370449 370449 370 488 191488 191488 191488 191 485 307485 307485 307485 307 512 257512 257512 257512 257 533 315533 315533 315533 315 557 385557 385557 385557 385 592 458592 458592 458592 458 657 682657 682657 682657 682 694 991694 991694 991694 991 679 390679 390679 390679 390

wminda moTxovnebi mTavrobisadmi 408 765 418 902 429 045 443 011 452 966 478 258 522 140 521 004 537 565 539 802 543 273 507 884 524 200 529 231 621 724

wminda moTxovnebi bankebisadmi 2 515 2 472 2 397 2 745 2 713 2 154 1 062 1 722 -1 024 3 576 1 793 6 556 6 093 4 072 3 602

sxva wminda moTxovnebi -25 379 -26 916 -21 383 -22 779 -24 108 -31 041 -35 012 -37 418 -24 284 -10 063 12 320 78 018 127 389 161 688 54 064

sarezervo fulisarezervo fulisarezervo fulisarezervo fuli 259 894259 894259 894259 894 254 807254 807254 807254 807 259 791259 791259 791259 791 270 969270 969270 969270 969 266 623266 623266 623266 623 272 030272 030272 030272 030 278 115278 115278 115278 115 281 812281 812281 812281 812 245 701245 701245 701245 701 232 872232 872232 872232 872 207 971207 971207 971207 971 259 719259 719259 719259 719 273 338273 338273 338273 338 267 282267 282267 282267 282 262 705262 705262 705262 705

banknotebi da monetebi mimoqcevaSi 231 311 227 331 228 985 237 560 238 970 236 768 246 912 250 236 211 840 195 465 179 577 221 975 238 385 231 128 221 717

bankebis depozitebi 28 584 27 476 30 805 33 409 27 653 35 261 31 203 31 576 33 861 37 407 28 394 37 744 34 954 36 154 40 988

savaldebulo rezervebi 14 946 16 985 17 436 17 093 16 846 17 873 18 343 18 309 24 287 22 617 22 021 18 050 22 860 27 517 28 769

naSTi sakorespondento angariSebze 13 638 10 491 13 369 16 316 10 807 17 389 12 860 13 267 9 574 14 790 6 373 19 694 12 094 8 636 12 219

wyaro: saqarTvelos erovnuli banki.

SeniSvna: (1) cxrilebSi A 4.1-A 4.3 1999 wlis ianvridan: 1aSS dolari = 2 lari

(2) moicavs oqros da wua-s rusul rublebSi

Page 112: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrilicxrilicxrilicxrili A4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi 4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi 4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi 4.2: komerciuli bankebis konsolidirebuli angariSebi

(aTasi lari)

1998199819981998 1999199919991999

ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar aprapraprapr maimaimaimai ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar

wminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebi 26 57326 57326 57326 573 16 68016 68016 68016 680 23 22623 22623 22623 226 13 54513 54513 54513 545 22 07822 07822 07822 078 24 62624 62624 62624 626 21 39221 39221 39221 392 19 40619 40619 40619 406 11 43111 43111 43111 431 15 93515 93515 93515 935 12 24512 24512 24512 245 13 74813 74813 74813 748 8 5148 5148 5148 514 8 4948 4948 4948 494 1 2571 2571 2571 257

ucxouri valuta 48 265 41 139 46 434 43 147 54 130 57 952 56 125 54 296 49 025 53 997 63 294 82 799 91 120 93 723 87 449

valdebulebebi ucxour valutaSi -23 020 -25 758 -24 562 -31 301 -33 745 -35 374 -36 544 -36 572 -39 281 -39 260 -52 082 -69 669 -83 370 -85 544 -86 502

sxva wminda ucxouri aqtivebi (1 )1 )1 )1 ) 1 329 1 299 1 354 1 699 1 693 2 048 1 811 1 681 1 687 1 198 1 033 618 764 315 311

wminda adgilobrivi aqtivebiwminda adgilobrivi aqtivebiwminda adgilobrivi aqtivebiwminda adgilobrivi aqtivebi 118 897118 897118 897118 897 133 162133 162133 162133 162 124 971124 971124 971124 971 140 072140 072140 072140 072 138 589138 589138 589138 589 141 757141 757141 757141 757 139 847139 847139 847139 847 150 362150 362150 362150 362 140 176140 176140 176140 176 125 990125 990125 990125 990 120 917120 917120 917120 917 142 601142 601142 601142 601 172 294172 294172 294172 294 195 824195 824195 824195 824 195 338195 338195 338195 338

adgilobrivi krediti adgilobrivi krediti adgilobrivi krediti adgilobrivi krediti 183 732183 732183 732183 732 192 502192 502192 502192 502 188 945188 945188 945188 945 189 676189 676189 676189 676 192 534192 534192 534192 534 199 470199 470199 470199 470 202 192202 192202 192202 192 218 794218 794218 794218 794 215 849215 849215 849215 849 205 283205 283205 283205 283 215 653215 653215 653215 653 224 209224 209224 209224 209 262 820262 820262 820262 820 289 960289 960289 960289 960 278 332278 332278 332278 332

moTxovnebi centraluri da adgilobrivi mTavrobisadmi -5 750 -8 055 -7 191 -5 552 -7 295 -2 087 -3 701 5 116 -595 -8 686 -9 802 -13 950 -10 416 -10 625 -13 563

moTxovnebi ekonomikis danarCeni seqtorebisadmi 189 481 200 557 196 135 195 228 199 829 201 557 205 893 213 677 216 443 213 968 225 455 238 159 273 236 300 585 291 894

moTxovnebi sawarmoebisadmi (erovnul valutaSi) 71 907 73 619 67 457 66 581 65 354 64 641 64 764 73 645 68 817 66 641 55 379 57 652 60 038 60 068 59 520

moTxovnebi fizikuri pirebisadmi (erovnul valutaSi) 24 709 24 715 25 051 24 482 25 385 27 719 27 241 26 793 27 214 31 059 29 002 26 066 23 584 25 232 28 196

sxva moTxovnebi 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 0 0 0 0

sesxebi ucxour valutaSi 92 861 102 219 103 624 104 161 109 086 109 194 113 885 113 236 120 408 116 264 141 070 154 441 189 613 215 284 204 178

sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi -64 834-64 834-64 834-64 834 -59 340-59 340-59 340-59 340 -63 973-63 973-63 973-63 973 -49 604-49 604-49 604-49 604 -53 945-53 945-53 945-53 945 -57 713-57 713-57 713-57 713 -62 346-62 346-62 346-62 346 -68 431-68 431-68 431-68 431 -75 673-75 673-75 673-75 673 -79 292-79 292-79 292-79 292 -94 736-94 736-94 736-94 736 -81 608-81 608-81 608-81 608 -90 526-90 526-90 526-90 526 -94 136-94 136-94 136-94 136 -82 994-82 994-82 994-82 994

sadepozito valdebulebebisadepozito valdebulebebisadepozito valdebulebebisadepozito valdebulebebi 145 471145 471145 471145 471 149 842149 842149 842149 842 148 197148 197148 197148 197 153 616153 616153 616153 616 160 667160 667160 667160 667 166 382166 382166 382166 382 161 238161 238161 238161 238 169 768169 768169 768169 768 151 607151 607151 607151 607 141 925141 925141 925141 925 133 162133 162133 162133 162 156 350156 350156 350156 350 180 808180 808180 808180 808 204 319204 319204 319204 319 196 595196 595196 595196 595

depozitebi erovnul valutaSi 59 609 61 219 57 798 58 513 58 539 60 762 57 342 63 756 53 261 45 113 41 500 48 943 48 444 47 534 47 184

maT Soris: sawarmoebis mimdinare angariSebi 41 511 43 875 40 903 41 599 42 262 44 000 41 058 48 304 38 817 31 940 27 100 36 517 36 342 34 164 34 296

depozitebi ucxour valutaSi 85 861 88 623 90 399 95 104 102 128 105 621 103 896 106 012 98 346 96 813 91 662 107 407 132 364 156 785 149 411

wyaro: saqarTvelos erovnuli banki.

SeniSvna: (1) moicavs oqros da wua-s rusul rublebSi

Page 113: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A4.3: monetaruli mimoxilva 4.3: monetaruli mimoxilva 4.3: monetaruli mimoxilva 4.3: monetaruli mimoxilva (aTasi lari)

1998199819981998 1999199919991999

ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar aprapraprapr maimaimaimai ivnivnivnivn ivlivlivlivl agvagvagvagv seqseqseqseq oqtoqtoqtoqt noenoenoenoe dekdekdekdek ianianianian TebTebTebTeb marmarmarmar

wminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebiwminda ucxouri aqtivebi -99 434-99 434-99 434-99 434 -122 972-122 972-122 972-122 972 -127 043-127 043-127 043-127 043 -138 463-138 463-138 463-138 463 -142 869-142 869-142 869-142 869 -152 715-152 715-152 715-152 715 -188 684-188 684-188 684-188 684 -184 090-184 090-184 090-184 090 -255 125-255 125-255 125-255 125 -284 508-284 508-284 508-284 508 -337 169-337 169-337 169-337 169 -318 991-318 991-318 991-318 991 -375 830-375 830-375 830-375 830 -419 215-419 215-419 215-419 215 -415 428-415 428-415 428-415 428

ucxouri valuta 260 606 239 594 233 552 229 997 228 415 218 408 185 587 239 166 188 500 181 202 171 561 295 995 333 886 349 221 306 712

valdebulebebi ucxour valutaSi -361 453 -363 949 -362 138 -370 348 -373 165 -373 356 -376 267 -425 123 -445 499 -467 095 -509 950 -616 004 -711 436 -769 708 -723 596

sxva wminda ucxouri aqtivebi (1 )(1 )(1 )(1 ) 1 413 1 383 1 543 1 888 1 881 2 233 1 996 1 867 1 874 1 384 1 220 1 017 1 721 1 272 1 456

wminda Sida aqtivebiwminda Sida aqtivebiwminda Sida aqtivebiwminda Sida aqtivebi 459 603459 603459 603459 603 483 702483 702483 702483 702 487 143487 143487 143487 143 512 014512 014512 014512 014 525 169525 169525 169525 169 540 046540 046540 046540 046 583 705583 705583 705583 705 584 340584 340584 340584 340 605 641605 641605 641605 641 610 105610 105610 105610 105 639 166639 166639 166639 166 687 534687 534687 534687 534 783 521783 521783 521783 521 844 187844 187844 187844 187 818 927818 927818 927818 927

Sida krediti Sida krediti Sida krediti Sida krediti 592 497592 497592 497592 497 611 404611 404611 404611 404 617 990617 990617 990617 990 632 687632 687632 687632 687 645 499645 499645 499645 499 677 728677 728677 728677 728 724 332724 332724 332724 332 739 797739 797739 797739 797 753 414753 414753 414753 414 745 085745 085745 085745 085 758 925758 925758 925758 925 732 093732 093732 093732 093 787 019787 019787 019787 019 819 190819 190819 190819 190 900 055900 055900 055900 055

wminda moTxovnebi saxelmwifo seqtorisadmi 403 016 410 847 421 855 437 459 445 671 476 170 518 439 526 120 536 971 531 117 533 470 493 934 513 784 518 605 608 161

wminda moTxovnebi centraluri mTavrobisadmi 410 660 420 948 431 571 445 550 455 993 484 100 526 852 535 024 545 256 539 835 542 804 518 122 523 028 527 427 615 824

wminda moTxovnebi adgilobrivi mTavrobisadmi -4 010 -5 374 -4 788 -2 847 -4 612 -3 147 -2 544 -3 768 -3 166 -2 779 -1 739 -3 569 -5 320 -5 145 -4 466

wminda moTxovnebi sapensio fondisadmi -1 294 -865 -946 -1 108 -748 -983 -1 567 -956 -891 -1 006 -1 840 -5 154 -863 -1 098 -743

wminda moTxovnebi sxva arasabiujeto fondebisadmi -2 340 -3 862 -3 982 -4 136 -4 963 -3 800 -4 302 -4 181 -4 228 -4 933 -5 755 -15 466 -3 062 -2 578 -2 462

wminda moTxovnebi ekonomikis danarCeni seqtorebisadmi 189 481 200 557 196 135 195 228 199 829 201 557 205 893 213 677 216 443 213 968 225 455 238 159 273 236 300 585 291 894

sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi sxva wminda aqtivebi -132 894-132 894-132 894-132 894 -127 702-127 702-127 702-127 702 -130 847-130 847-130 847-130 847 -120 673-120 673-120 673-120 673 -120 330-120 330-120 330-120 330 -137 682-137 682-137 682-137 682 -140 627-140 627-140 627-140 627 -155 458-155 458-155 458-155 458 -147 773-147 773-147 773-147 773 -134 980-134 980-134 980-134 980 -119 759-119 759-119 759-119 759 -44 558-44 558-44 558-44 558 -3 498-3 498-3 498-3 498 24 99724 99724 99724 997 -81 128-81 128-81 128-81 128

farTo fuli (farTo fuli (farTo fuli (farTo fuli ( M3)))) 360 168360 168360 168360 168 360 730360 730360 730360 730 360 100360 100360 100360 100 373 550373 550373 550373 550 382 300382 300382 300382 300 387 331387 331387 331387 331 395 021395 021395 021395 021 400 250400 250400 250400 250 350 516350 516350 516350 516 325 596325 596325 596325 596 301 997301 997301 997301 997 368 544368 544368 544368 544 407 691407 691407 691407 691 424 972424 972424 972424 972 403 500403 500403 500403 500

farTo fuli ucx. valutaSi depozitebis gamoklebiT (M2) 274 307 272 108 269 700 278 447 280 172 281 710 291 125 294 238 252 170 228 784 210 335 261 137 275 327 268 188 254 089

banknotebi da monetebi mimoqcevaSi 231 311 227 331 228 985 237 560 238 970 236 768 246 912 250 236 211 840 195 465 179 577 221 975 238 385 231 128 221 717

banknotebi da monetebi bankebis gareT (M0 ) 214 698 210 889 211 903 219 934 221 633 220 948 233 783 230 482 198 909 183 671 168 835 212 194 226 883 220 654 206 905

komerciul bankebSi arsebuli naRdi fuli 16 613 16 442 17 082 17 626 17 337 15 820 13 129 19 754 12 931 11 794 10 742 9 781 11 501 10 474 14 813

sadepozito valdebulebebi (erovnul valutaSi) 59 609 61 219 57 798 58 513 58 539 60 762 57 342 63 756 53 261 45 113 41 500 48 943 48 444 47 534 47 184

depozitebi ucxour valutaSi 85 861 88 623 90 399 95 104 102 128 105 621 103 896 106 012 98 346 96 813 91 662 107 407 132 364 156 785 149 411

wyaro: saqarTvelos erovnuli banki.

SeniSvna: (1) moicavs oqros da wua-s rusul rublebSi

Page 114: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.1: 7-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi cxrili cxrili cxrili cxrili A4.4.3:60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.3:60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.3:60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.3:60-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi

(lari) (lari)auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis

nomeri nomeri nomeri nomeri

Catarebis Catarebis Catarebis Catarebis

TariRiTariRiTariRiTariRi

auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis

moculobamoculobamoculobamoculoba

wliuri wliuri wliuri wliuri

saprocento saprocento saprocento saprocento

ganakveTiganakveTiganakveTiganakveTi

seb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileoba bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi

vaWrobavaWrobavaWrobavaWroba

auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis

nomeri nomeri nomeri nomeri

Catarebis Catarebis Catarebis Catarebis

TariRiTariRiTariRiTariRi

auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis

moculobamoculobamoculobamoculoba

wliuri wliuri wliuri wliuri

saprocento saprocento saprocento saprocento

ganakveTiganakveTiganakveTiganakveTi

seb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileoba bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi

vaWrobavaWrobavaWrobavaWroba

gacemuli gacemuli gacemuli gacemuli

sesxebisesxebisesxebisesxebi

aRebuli aRebuli aRebuli aRebuli

sesxebisesxebisesxebisesxebi

gacemuli gacemuli gacemuli gacemuli

sesxebisesxebisesxebisesxebi

aRebuli aRebuli aRebuli aRebuli

sesxebisesxebisesxebisesxebi

147 1-09-98 620 000 22 0 0 620 000 6 16-04-98 800 000 31 0 0 800 000

148 8-09-98 150 000 38 0 150 000 0 7 23-04-98 200 000 31 0 0 200 000

149 22-09-98 300 000 48 0 300 000 0 8 30-04-98 170 000 29 0 0 170 000

150 29-09-98 320 000 48 0 320 000 0 9 18-06-98 900 000 33 0 0 900 000

151 6-10-98 100 000 36 0 100 000 0 10 25-06-98 800 000 23 0 0 800 000

152 20-10-98 350 000 60 0 350 000 0 11 02-07-98 190 000 26 0 0 190 000

153 27-10-98 50 000 28 0 50 000 0 12 09-07-98 185 000 25 0 0 185 000

154 3-11-98 300 000 67 0 0 300 000 13 13-08-98 10 000 34 0 0 10 000

155 10-11-98 2 550 000 72 0 2 550 000 0 14 27-08-98 900 000 37 0 900 000 0

156 17-11-98 150 000 86 0 150 000 0 15 3-09-98 295 000 31 0 0 295 000

157 24-11-98 110 000 67 0 110 000 0

158 12-01-99 400 000 40 0 400 000 0 cxrili cxrili cxrili cxrili A4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.4: 90-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi

159 26-01-99 560 000 40 0 560 000 0 (lari)

160 2-02-99 50 000 37 0 0 50 000

auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis

nomeri nomeri nomeri nomeri

Catarebis Catarebis Catarebis Catarebis

TariRiTariRiTariRiTariRi

auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis

moculobamoculobamoculobamoculoba

wliuri wliuri wliuri wliuri

saprocento saprocento saprocento saprocento

ganakveTiganakveTiganakveTiganakveTi

seb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileoba bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi

vaWrobavaWrobavaWrobavaWroba

161 09-02-99 540 000 34 0 490 000 50 000

gacemuli gacemuli gacemuli gacemuli

sesxebisesxebisesxebisesxebi

aRebuli aRebuli aRebuli aRebuli

sesxebisesxebisesxebisesxebi

162 16-02-99 520 000 32 0 516 000 4 000 53 22-01-98 45 400 44 0 0 45 400

163 23-02-99 1 360 000 32 0 1 360 000 0 54 29-01-98 634 000 34 0 0 634 000

164 2-03-99 60 000 32 0 60 000 0 55 05-02-98 100 000 45 0 0 100 000

165 9-03-99 150 000 34 0 0 150 000 56 12-02-98 302 000 48 0 0 302 000

166 16-03-99 300 000 32 0 300 000 0 57 26-02-98 60 500 44 0 0 60 500

167 23-03-99 300 000 32 0 300 000 0 58 05-03-98 70 000 48 0 0 70 000

168 06-04-99 300 000 32 0 300 000 0 59 23-04-98 9 500 35 0 0 9 500

60 30-04-98 456 350 29 0 0 456 350

61 21-05-98 55 000 28 0 0 55 000

cxrili cxrili cxrili cxrili A4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi4.4.2: 30-dRiani sakredito auqcionebis Sedegebi 62 28-05-98 337 000 24 0 0 337 000

(lari) 63 04-06-98 19 800 30 0 0 19 800

auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis

nomeri nomeri nomeri nomeri

Catarebis Catarebis Catarebis Catarebis

TariRiTariRiTariRiTariRi

auqcionis auqcionis auqcionis auqcionis

moculobamoculobamoculobamoculoba

wliuri wliuri wliuri wliuri

saprocento saprocento saprocento saprocento

ganakveTiganakveTiganakveTiganakveTi

seb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileobaseb-is monawileoba bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi bankTaSorisi

vaWrobavaWrobavaWrobavaWroba

64 18-06-98

120 000 38 0 0

120 000

gacemuli gacemuli gacemuli gacemuli

sesxebisesxebisesxebisesxebi

aRebuli aRebuli aRebuli aRebuli

sesxebisesxebisesxebisesxebi 65 09-07-9835 000 26 0 0

35 000

106 3-09-98 560 000 28 0 0 560 000 66 16-07-98 9 500 32 0 0 9 500

107 10-09-98 2 000 000 36 0 2 000 000 0 67 30-07-98 66 000 31 0 0 66 000

108 17-09-98 1 000 000 55 0 1 000 000 0 68 13-08-98 63 000 39 0 0 63 000

109 24-09-98 250 000 64 0 250 000 0 69 27-08-98 122 000 40 0 0 122 000

110 1-10-98 350 000 61 0 350 000 0

111 8-10-98 25 000 46 0 25 000 0

112 15-10-98 50 000 43 0 50 000 0

113 22-10-98 50 000 56 0 50 000 0

114 29-10-98 97 000 72 0 0 97 000 wyaro: saqarTvelos erovnuli banki

115 5-11-98 3 000 000 85 0 3 000 000 0

116 4-02-99 300 000 40 0 300 000 0

117 08-04-99 300 000 40 0 300 000 300 000

Page 115: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A4.5: laris (4.5: laris (4.5: laris (4.5: laris (GEL) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi ) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi ) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi ) nominaluri da realuri gacvliTi kursebi

nominaluri gacvliTi kursi ( 1 )nominaluri gacvliTi kursi ( 1 )nominaluri gacvliTi kursi ( 1 )nominaluri gacvliTi kursi ( 1 ) samomxmareblo fasebis indeqsi samomxmareblo fasebis indeqsi samomxmareblo fasebis indeqsi samomxmareblo fasebis indeqsi gacvliTi kursis indeqsebigacvliTi kursis indeqsebigacvliTi kursis indeqsebigacvliTi kursis indeqsebi 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100 1994 w. dekemberi = 100

lari/aSS dol.lari/aSS dol.lari/aSS dol.lari/aSS dol. rubli/larirubli/larirubli/larirubli/lari saqarTvelosaqarTvelosaqarTvelosaqarTvelo aSSaSSaSSaSS ruseTiruseTiruseTiruseTi lari/aSS dolarilari/aSS dolarilari/aSS dolarilari/aSS dolari lari/rublilari/rublilari/rublilari/rubli

TbsbTbsbTbsbTbsb sabazrosabazrosabazrosabazro TbsbTbsbTbsbTbsb sabazrosabazrosabazrosabazro nominalurinominalurinominalurinominaluri realurirealurirealurirealuri nominalurinominalurinominalurinominaluri realurirealurirealurirealuri

1997199719971997 ianianianian 1,2870 1,2920 4 545 4 450 180,55 106,28 288,34 82,73 48,70 48,34 77,19

TebTebTebTeb 1,2900 1,2930 4 651 4 430 184,28 106,61 292,50 82,80 47,90 48,56 77,07

marmarmarmar 1,2940 1,2915 4 651 4 545 185,57 106,88 296,60 82,70 47,63 47,33 75,64

aprapraprapr 1,2980 1,2980 4 651 4 475 186,14 107,01 299,91 83,12 47,79 48,07 77,45

maimaimaimai 1,3000 1,3015 4 651 4 475 188,06 106,95 302,69 83,34 47,40 48,07 77,36

ivnivnivnivn 1,3000 1,2875 4 435 4 475 184,47 107,08 306,16 82,45 47,86 48,07 79,77

ivlivlivlivl 1,2900 1,2845 4 511 4 590 182,79 107,21 307,06 82,25 48,25 46,86 78,72

agvagvagvagv 1,2920 1,2850 4 511 4 675 182,95 107,41 306,96 82,29 48,31 46,01 77,20

seqseqseqseq 1,2980 1,2985 4 519 4 635 184,98 107,68 306,66 83,15 48,41 46,41 76,94

oqtoqtoqtoqt 1,3040 1,3010 4 531 4 675 186,47 107,95 308,66 83,31 48,23 46,01 76,16

novnovnovnov 1,3120 1,3140 4 515 4 625 190,77 107,88 314,66 84,14 47,58 46,51 76,71

dekdekdekdek 1,3000 1,3120 4 562 4 925 192,19 107,95 323,66 84,02 47,19 43,68 73,55

1998199819981998 ianianianian 1,3150 1,3265 4 568 4 775 195,19 107,88 325,16 84,94 46,95 45,05 75,04

TebTebTebTeb 1,3325 1,3330 4 539 4 655 196,23 108,15 334,09 85,36 47,04 46,21 78,67

marmarmarmar 1,3350 1,3355 4 564 4 625 196,27 108,35 322,59 85,52 47,21 46,51 76,44

aprapraprapr 1,3350 1,3350 4 593 4 615 197,17 108,51 322,99 85,49 47,05 46,61 76,35

maimaimaimai 1,3470 1,3515 4 585 4 613 195,47 108,66 323,49 86,54 48,11 46,63 77,17

ivnivnivnivn 1,3478 1,3465 4 621 4 715 193,57 108,82 323,59 86,22 48,47 45,62 76,26

ivlivlivlivl 1,3485 1,3445 4 655 4 745 191,17 108,98 323,79 86,10 49,08 45,33 76,78

agvagvagvagv 1,3510 1,3555 6 293 6 557 191,47 109,13 327,49 86,80 49,47 32,80 56,11

seqseqseqseq 1,3670 1,3645 11 765 11 111 191,57 109,29 365,89 87,38 49,85 32,80 62,65

oqtoqtoqtoqt 1,4080 1,4230 11 737 12 270 192,57 109,55 370,39 91,12 51,84 17,53 33,72

novnovnovnov 1,5350 1,5900 11 507 12 739 193,67 109,55 381,99 101,82 57,59 16,89 33,30

dekdekdekdek 1,6000 1,7450 11 614 13 387 205,77 109,49 390,49 111,74 59,46 16,07 30,49

1999199919991999 ianianianian 2,1200 2,1400 10 764 10 989 208,37 109,62 398,99 137,04 72,09 19,57 37,48

TebTebTebTeb 2,3500 2,3900 9 747 8 000 213,37 109,89 403,09 153,05 78,82 26,89 50,79marmarmarmar 2,2150 2,2250 11 161 10 929 215,27 110,22 405,89 142,48 72,95 19,68 37,11

wyaroebi : nominaluri kursebi: saqarTvelos erovnuli banki

samomxmareblo fasebis indeqsi: saqarTvelo - statistikis saxelmwifo departamenti;

aSS - aSS-s mTavroba, Sromis departamenti, Sromis statistikis biuro

ruseTi - "ruseTis ekonomikis mimarTulebebi"

SeniSvnebi: (1 ) yoveli Tvis bolo ricxvSi moqmedi kursi

Page 116: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi4.6: erovnuli saqalaqo samomxmareblo fasebis indeqsi

(1997 w. dekemberi = 100)

periodiperiodiperiodiperiodi

fasebis fasebis fasebis fasebis indeqsiindeqsiindeqsiindeqsi

inflaciis done (%)inflaciis done (%)inflaciis done (%)inflaciis done (%)

( I )( I )( I )( I ) ( II )( II )( II )( II )

wina wina wina wina periodTan periodTan periodTan periodTan SedarebiTSedarebiTSedarebiTSedarebiT

wina wlis wina wlis wina wlis wina wlis Sesabamis Sesabamis Sesabamis Sesabamis periodTan periodTan periodTan periodTan SedarebiTSedarebiTSedarebiTSedarebiT

wliuriwliuriwliuriwliuri

1997199719971997 7,3

1998199819981998 10,7

TviuriTviuriTviuriTviuri

1997199719971997 dekdekdekdek 100,00

1998199819981998 ianianianian 100,30 0,30 6,50

TebTebTebTeb 101,40 1,10 5,50

marmarmarmar 101,44 0,04 5,24

aprapraprapr 102,34 0,90 5,14

maimaimaimai 100,64 -1,70 5,34

ivnivnivnivn 98,74 -1,90 4,34

ivlivlivlivl 96,34 -2,40 1,84

agvagvagvagv 96,64 0,30 1,04

seqseqseqseq 96,74 0,10 0,34

oqtoqtoqtoqt 97,74 1,00 -0,96

noenoenoenoe 98,84 1,10 -0,56

dekdekdekdek 110,94 12,10 10,9

ianianianian 113,54 2,6 13,24

TebTebTebTeb 118,54 5,0 17,14

marmarmarmar 120,44 1,9 19,00

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti

Page 117: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrilicxrilicxrilicxrili A6.1:6.1:6.1:6.1: importi saqarTveloSi, 1996-1998importi saqarTveloSi, 1996-1998importi saqarTveloSi, 1996-1998importi saqarTveloSi, 1996-1998

(aTasi aSS dolari)

I n.1996I n.1996I n.1996I n.1996 II n.1996II n.1996II n.1996II n.1996 I n.1997I n.1997I n.1997I n.1997 II n.1997II n.1997II n.1997II n.1997 I n.1998I n.1998I n.1998I n.1998 II n.1998II n.1998II n.1998II n.1998

somxeTisomxeTisomxeTisomxeTi 13,543 2,177 8,239 13,146 3,317 3,322

azerbaijaniazerbaijaniazerbaijaniazerbaijani 46,711 24,470 42,253 69,443 44,148 46,569

ruseTiruseTiruseTiruseTi 85,336 29,007 68,041 54,276 61,233 149,953

TurqeTiTurqeTiTurqeTiTurqeTi 35,518 36,984 41,756 68,153 63,201 53,258

d.Savi zRvad.Savi zRvad.Savi zRvad.Savi zRva 56,043 54,056 41,780 70,755 55,245 33,454

ev.gaerT. 15ev.gaerT. 15ev.gaerT. 15ev.gaerT. 15 96,417 59,526 89,907 116,251 142,880 153,570

danarC. evr.danarC. evr.danarC. evr.danarC. evr. 13,432 10,342 12,035 16,452 32,708 37,803

Sua aziaSua aziaSua aziaSua azia 31,838 35,245 6,008 15,026 13,573 15,081

CaTvzCaTvzCaTvzCaTvz 28,832 14,720 44,938 41,218 35,226 39,800

sxv.sxv.sxv.sxv. 18,712 11,756 50,803 46,217 30,384 30,737

sulsulsulsul 426,382426,382426,382426,382 278,283278,283278,283278,283 405,760405,760405,760405,760 510,938510,938510,938510,938 481,915481,915481,915481,915 563,546563,546563,546563,546

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti

Page 118: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrilicxrilicxrilicxrili A6.2: 6.2: 6.2: 6.2: eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998eqsporti saqarTvelodan, 1996-1998

(aTas aSS dolarebSi)

I nax.1996I nax.1996I nax.1996I nax.1996 II nax.1996II nax.1996II nax.1996II nax.1996 I nax.1997I nax.1997I nax.1997I nax.1997 II nax.1997II nax.1997II nax.1997II nax.1997 I nax.1998I nax.1998I nax.1998I nax.1998 II nax.1998II nax.1998II nax.1998II nax.1998

somxeTisomxeTisomxeTisomxeTi 1,695 18,823 7,993 10,949 7,928 10,280

azerbaijaniazerbaijaniazerbaijaniazerbaijani 16,708 8,100 12,590 12,494 10,150 8,181

ruseTiruseTiruseTiruseTi 27,789 28,997 27,030 41,558 28,026 26,217

TurqeTiTurqeTiTurqeTiTurqeTi 18,082 7,804 18,735 17,042 10,475 13,672

Savi zRv. das.Savi zRv. das.Savi zRv. das.Savi zRv. das. 10,204 9,483 6,450 10,790 5,038 4,622

evr.gaerT. 15evr.gaerT. 15evr.gaerT. 15evr.gaerT. 15 8,728 8,151 11,761 6,874 13,217 22,693

danarC. EvropadanarC. EvropadanarC. EvropadanarC. Evropa 6,390 4,008 9,761 6,657 6,516 1,912

Sua aziaSua aziaSua aziaSua azia 10,552 11,166 7,352 11,272 4,657 3,731

CaTvzCaTvzCaTvzCaTvz 552 795 1,794 2,434 6,344 4,641

sxv.sxv.sxv.sxv. 477 435 1,819 6,967 1,694 ,915

sulsulsulsul 101,177101,177101,177101,177 97,76297,76297,76297,762 105,285105,285105,285105,285 127,037127,037127,037127,037 94,04594,04594,04594,045 96,86396,86396,86396,863

wyaro: statistikis departamenti

Page 119: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A7.17.17.17.1 : saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT, : saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT, : saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT, : saaqcio sazogadoebebis dafuZneba mxareebis mixedviT,

1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT(sawarmoTa ricxvi)

raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)raioni (qalaqi) damtkicebulia s/s damtkicebulia s/s damtkicebulia s/s damtkicebulia s/s gardasaqmnel gardasaqmnel gardasaqmnel gardasaqmnel

obieqtTa nusxaSiobieqtTa nusxaSiobieqtTa nusxaSiobieqtTa nusxaSi

dafuZnebulia da dafuZnebulia da dafuZnebulia da dafuZnebulia da registrirebulia s/s registrirebulia s/s registrirebulia s/s registrirebulia s/s

sul sul sul sul

afxazeTiafxazeTiafxazeTiafxazeTi 34343434 0000

aWaraaWaraaWaraaWara 86868686 33333333

TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi 392392392392 358358358358

guriaguriaguriaguria 55555555 52525252

lanCxuTi 12 11

ozurgeTi 34 33

Coxatauri 9 8

raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da qvemo svaneTiqvemo svaneTiqvemo svaneTiqvemo svaneTi 11111111 8888

ambrolauri 6 3

lentexi 1 2

oni 1 1

cageri 3 2

samegrelo da samegrelo da samegrelo da samegrelo da zemo svaneTizemo svaneTizemo svaneTizemo svaneTi 155155155155 153153153153

abaSa 9 8

zugdidi 44 44

martvili 12 12

mestia 1 0

senaki 21 21

Cxorowyu 14 14

walenjixa 18 19

xobi 11 11

foTi 25 24

imereTiimereTiimereTiimereTi 212212212212 209209209209

quTaisi 75 71

tyibuli 12 15

wyaltubo 18 13

WiaTura 15 14

baRdaTi 10 8

vani 9 11

zestafoni 23 24

Terjola 14 16

samtredia 17 16

saCxere 4 4

xaragauli 7 6

xoni 8 11

kaxeTikaxeTikaxeTikaxeTi 111111111111 100100100100

axmeta 10 10

gurjaani 22 20

dedofliswyaro 8 7

Telavi 26 23

lagodexi 10 10

sagarejo 13 13

siRnaRi 13 10

yvareli 9 7

mcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTi 39393939 41414141

axalgori 1 1

duSeTi 12 12

TianeTi 2 2

mcxeTa 23 23

yazbegi 1 3

samcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTi 47474747 38383838

adigeni 2 2

aspinZa 3 1

axalqalaqi 8 7

axalcixe 13 13

borjomi 20 14

ninowminda 1 1

qvemo qarTliqvemo qarTliqvemo qarTliqvemo qarTli 95959595 88888888

rusTavi 32 33

bolnisi 9 7

gardabani 18 17

dmanisi 6 2

TeTriwyaro 11 10

marneuli 17 17

walka 2 2

Sida qarTliSida qarTliSida qarTliSida qarTli 63636363 64646464

cxinvali 0 0

gori 30 30

kaspi 14 14

qareli 7 9

xaSuri 12 11

java 0 0

sulsulsulsul 1 3001 3001 3001 300 1 1441 1441 1441 144

wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministroSeniSvna: am cxrilis pirvel svetSi mocemulia saprivatizaciod damtkicebulisawarmoebi, xolo meoreSi - is sawarmoebi, romlebic faqtiurad iqnen Sefasebuli da Camoyalibebuli rogorc saaqcio sazogadoebebi. cxrili ar moicavs faqtiurad privatizebul sawarmoebs. meore svetSi mocemuli cifrebi SesaZloa aRemetebodes pirvel svetSi mocemul cifrebs, radganac zogierTi sawarmo korporatizaciis Sedegad gaiyo.

Page 120: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A7.7.7.7.2: mcire privatizacia regionebis mixedviT2: mcire privatizacia regionebis mixedviT2: mcire privatizacia regionebis mixedviT2: mcire privatizacia regionebis mixedviT

1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT 1999 w. 1 ianvris mdgomareobiT(sawarmoTa ricxvi)

raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)raioni (qalaqi)damtkicebuli damtkicebuli damtkicebuli damtkicebuli

saprivatizaciodsaprivatizaciodsaprivatizaciodsaprivatizaciod

privatizebulia privatizebulia privatizebulia privatizebulia

sulsulsulsul

privatizebulia privatizebulia privatizebulia privatizebulia

1998w. 1998w. 1998w. 1998w.

s/s s/s s/s s/s

sawesdebo sawesdebo sawesdebo sawesdebo

kapitalSi kapitalSi kapitalSi kapitalSi

Semavali Semavali Semavali Semavali

obiqtebiobiqtebiobiqtebiobiqtebi

likvidirebuli likvidirebuli likvidirebuli likvidirebuli

sulsulsulsul

afxazeTiafxazeTiafxazeTiafxazeTi 2 - - - -

aWaraaWaraaWaraaWara 290 149 41 21 -

TbilisiTbilisiTbilisiTbilisi 4 350 3 988 727 412 -

guriaguriaguriaguria 302 371 52 3 71

lanCxuTi 58 78 10 - 17

ozurgeTi 190 212 13 3 40

Coxatauri 54 81 29 - 14

raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da raWa-leCxumi da qvemo svaneTiqvemo svaneTiqvemo svaneTiqvemo svaneTi 153 218 8 2 50

ambrolauri 56 71 8 1 18

lentexi 29 38 - - 23

oni 41 52 - 1 9

cageri 27 57 - - -

samegrelo da samegrelo da samegrelo da samegrelo da zemo svaneTizemo svaneTizemo svaneTizemo svaneTi 1 044 1 364 66 158 275

abaSa 84 85 3 3 13

zugdidi 206 257 10 7 -

martvili 50 51 6 2 19

mestia 12 18 3 1 5

senaki 238 416 7 133 98

Cxorowyu 34 45 3 - 23

walenjixa 39 40 1 - 15

xobi 129 122 3 - 60

foTi 252 330 30 12 42

imereTiimereTiimereTiimereTi 2 228 2 578 165 183 561

quTaisi 588 717 37 71 211

tyibuli 134 155 14 1 28

wyaltubo 249 261 39 7 28

WiaTura 181 238 7 68 44

baRdaTi 61 98 3 - 36

vani 65 84 10 1 17

zestafoni 320 333 10 12 50

Terjola 129 137 8 - 20

samtredia 330 369 17 19 59

saCxere 72 55 6 - 19

xaragauli 47 53 1 3 14

xoni 52 78 13 1 35

kaxeTikaxeTikaxeTikaxeTi 1 017 1 101 140 71 181

axmeta 172 148 17 18 28

gurjaani 129 131 18 13 19

dedofliswyaro 71 95 2 34 2

Telavi 206 225 14 3 36

lagodexi 65 66 3 - 15

sagarejo 126 129 20 3 10

siRnaRi 129 196 53 - 34

yvareli 119 111 13 - 37

mcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTimcxeTa-TianeTi 270 296 33 21 71

axalgori 15 13 - - 5

duSeTi 77 90 10 1 12

TianeTi 50 54 3 8 12

mcxeTa 112 129 15 12 42

yazbegi 16 10 5 - -

samcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTisamcxe-javaxeTi 518 644 101 8 104

adigeni 48 56 17 - 6

aspinZa 29 34 6 - 8

axalqalaqi 50 46 1 1 10

axalcixe 235 307 49 7 56

borjomi 139 189 26 - 20

ninowminda 17 12 2 - 4

qvemo qarTliqvemo qarTliqvemo qarTliqvemo qarTli 972 1 104 190 20 154

rusTavi 347 386 16 4 60

bolnisi 58 67 11 6 -

gardabani 153 212 78 - 36

dmanisi 16 61 22 - 7

TeTriwyaro 90 110 11 4 17

marneuli 278 240 52 6 10

walka 30 28 - - 24

Sida qarTliSida qarTliSida qarTliSida qarTli 687 792 56 47 169

cxinvali - 5 - 5 -

gori 287 322 25 19 52

kaspi 98 95 7 - 21

qareli 131 152 21 - 64

xaSuri 171 218 3 23 32

java - - - - -

sqms 255 255 66 - -

sulsulsulsul 12 08812 08812 08812 088 12 86012 86012 86012 860 1 6451 6451 6451 645 946946946946 1 6361 6361 6361 636

wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministro

SeniSvna: imis gamo rom aqcionirebis procesSi zogierTi sawarmo gaiyo,

gayiduli sawarmoebis ricxvi SeiZleba aRematebodes gasayidaT damtkicebulTa ricxvs.

Page 121: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998)7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998)7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998)7.3: pirveli 40 fuladi auqcionis Sedegebi (1996-1998)

fuladi auqcionis fuladi auqcionis fuladi auqcionis fuladi auqcionis

nomerinomerinomerinomeri

gasayidi aqciebis gasayidi aqciebis gasayidi aqciebis gasayidi aqciebis

raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba

gayiduli aqciebis gayiduli aqciebis gayiduli aqciebis gayiduli aqciebis

raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba%%%%

1 253 704 169 984 67,0

2 1 514 338 229 682 15,2

3 1 799 276 79 696 4,4

4 4 648 050 63 814 1,4

5 3 922 480 28 758 0,7

6 2 702 161 1 902 0,1

7 1 854 841 34 0,002

8 6 300 775 518 0,01

9 19 096 540 62 512 0,3

10 10 833 034 33 038 0,3

11 26 811 058 37 114 0,1

12 6 241 759 0 0,0

13 18 320 003 2 480 0,01

14 6 031 247 37 694 0,6

15 12 899 441 4 0,00003

16 15 747 240 115 514 0,7

17 4 429 787 0 0,0

18 10 053 901 6 007 0,06

19 21 522 431 35 632 0,166

20 74 708 476 39 488 0,053

21 9 448 624 606 0,006

22 22 069 462 1 0,000005

23 157 068 194 15 760 0,01

24 16 849 596 44 056 0,26

25 22 397 059 1 116 0,005

26 163 973 012 586 525 0,358

27 18 492 776 87 501 0,473

28 45 977 461 252 971 0,550

29 12 900 761 86 362 0,669

30 15 204 846 42 702 0,281

31 18 608 737 32 074 0,172

32 16 048 090 200 0,001

33 16 286 311 539 522 3,313

34 14 856 220 190 067 1,279

35 17 263 685 308 120 1,785

36 5 001 162 0 0,000

37 18 670 793 1 513 570 8,107

38 15 192 343 35 091 0,231

39 4 369 794 6 384 0,146

40 3 209 465 1 646 0,051

sulsulsulsul 863 578 933863 578 933863 578 933863 578 933 4 688 1454 688 1454 688 1454 688 145 0,50,50,50,5

wyaro: saxelmwifo qonebis marTvis saministro

Page 122: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A7.47.47.47.4: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT: produqcia calkeuli saxeobebis mixedviT

Ikv.1996Ikv.1996Ikv.1996Ikv.1996 IIkv.1996IIkv.1996IIkv.1996IIkv.1996 IIIkv.1996IIIkv.1996IIIkv.1996IIIkv.1996 IVkv.1996IVkv.1996IVkv.1996IVkv.1996 Ikv.1997Ikv.1997Ikv.1997Ikv.1997 IIkv.1997IIkv.1997IIkv.1997IIkv.1997 IIIkv.1997IIIkv.1997IIIkv.1997IIIkv.1997 IVkv.1997IVkv.1997IVkv.1997IVkv.1997 Ikv.1998Ikv.1998Ikv.1998Ikv.1998 IIkv.1998IIkv.1998IIkv.1998IIkv.1998 IIIkv.1998IIIkv.1998IIIkv.1998IIIkv.1998 IVkv.1998IVkv.1998IVkv.1998IVkv.1998

benzini, aTasi tonabenzini, aTasi tonabenzini, aTasi tonabenzini, aTasi tona 14 17 44 52 40 32 30 32 31 32 29 27

qvanaxSiri, aTasi tonaqvanaxSiri, aTasi tonaqvanaxSiri, aTasi tonaqvanaxSiri, aTasi tona 10 4 0 8 0 1 0 3 3 4 5 3

xis masala, kuburi metrixis masala, kuburi metrixis masala, kuburi metrixis masala, kuburi metri 0 2 2 2 0 3 5 6 1 2 9 19

cementi, aTasi tonacementi, aTasi tonacementi, aTasi tonacementi, aTasi tona 3 22 34 25 8 32 26 25 9 57 53 80

aguri, aTasi pirob. Aguriaguri, aTasi pirob. Aguriaguri, aTasi pirob. Aguriaguri, aTasi pirob. Aguri n.a. n.a. n.a. n.a. 823 2,377 4,102 2,854 2,590 3,982 3,829 2,700

bambis nawarmi, aTasi kv. m.bambis nawarmi, aTasi kv. m.bambis nawarmi, aTasi kv. m.bambis nawarmi, aTasi kv. m. 82 182 68 143 16 1 1 30 26 28 29 10

abreSumi, aTasi kv. M.abreSumi, aTasi kv. M.abreSumi, aTasi kv. M.abreSumi, aTasi kv. M. 3 300 133 97 62 205 33 20 4 27 48 42

trikotaJi, aTasi calitrikotaJi, aTasi calitrikotaJi, aTasi calitrikotaJi, aTasi cali 6 1 142 25 7 24 36 0 3 41 13 5

fexsacmeli, aTasi wyvilifexsacmeli, aTasi wyvilifexsacmeli, aTasi wyvilifexsacmeli, aTasi wyvili 9 5 1 7 34 22 14 37 21 21 27 5

rZis nawarmi, tonarZis nawarmi, tonarZis nawarmi, tonarZis nawarmi, tona 921 1,169 869 890 635 964 1,008 1,056 1,150 1,018 2,334 1,929

mineral.wylebi, mil.litrimineral.wylebi, mil.litrimineral.wylebi, mil.litrimineral.wylebi, mil.litri 0 6 6 4 2 10 13 7 3 12 11 3

dakons.xili,bostn.aTas.qiladakons.xili,bostn.aTas.qiladakons.xili,bostn.aTas.qiladakons.xili,bostn.aTas.qila 434 264 685 524 307 514 1,301 995 192 428 624 645

arayi, liqiori. aTasi lit.arayi, liqiori. aTasi lit.arayi, liqiori. aTasi lit.arayi, liqiori. aTasi lit. 195 225 107 1,279 143 262 1,636 449 191 333 1,530 1,044

Rvino, aTasi litriRvino, aTasi litriRvino, aTasi litriRvino, aTasi litri 2,817 5,602 6,892 7,103 2,431 9,532 4,113 6,237 3,269 6,278 10,444 1,795

brendi (koniaki), aTasi l.brendi (koniaki), aTasi l.brendi (koniaki), aTasi l.brendi (koniaki), aTasi l. 87 160 182 323 88 313 242 0 77 35 265 99

Sampaniuri, aTasi litriSampaniuri, aTasi litriSampaniuri, aTasi litriSampaniuri, aTasi litri 880 -726 11 189 134 428 158 575 63 222 225 9

ludi, aTasi litriludi, aTasi litriludi, aTasi litriludi, aTasi litri 289 1,255 2,824 545 372 3,336 2,986 951 672 2,561 3,141 1,021SefuTuli Cai, tonaSefuTuli Cai, tonaSefuTuli Cai, tonaSefuTuli Cai, tona n.a. n.a. n.a. n.a. 720 2,495 399 2,605 1,575 ,948 ,314 ,757wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti

Page 123: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A7.5.5.5.5 : eleqtroenergiis miwodeba: eleqtroenergiis miwodeba: eleqtroenergiis miwodeba: eleqtroenergiis miwodeba

(gvtsT)

1995199519951995 1996199619961996 1997199719971997 1998199819981998 1995199519951995 1996199619961996 1997199719971997 1999199919991999

IkvIkvIkvIkv IIkvIIkvIIkvIIkv IIIkvIIIkvIIIkvIIIkv IVkvIVkvIVkvIVkv IkvIkvIkvIkv IIkvIIkvIIkvIIkv IIIkvIIIkvIIIkvIIIkv IVkvIVkvIVkvIVkv IkvIkvIkvIkv IIkvIIkvIIkvIIkv IIIkvIIIkvIIIkvIIIkv IVkvIVkvIVkvIVkv IkvIkvIkvIkv IIkvIIkvIIkvIIkv IIIkvIIIkvIIIkvIIIkv IVkvIVkvIVkvIVkv IkvIkvIkvIkv

adgilobrivi miwodebaadgilobrivi miwodebaadgilobrivi miwodebaadgilobrivi miwodeba 7 7707 7707 7707 770 7 9857 9857 9857 985 8 2748 2748 2748 274 9 0359 0359 0359 035 1 6501 6501 6501 650 1 9881 9881 9881 988 1 8711 8711 8711 871 2 2612 2612 2612 261 1 6791 6791 6791 679 2 0392 0392 0392 039 2 0612 0612 0612 061 2 2062 2062 2062 206 2 0802 0802 0802 080 1 8721 8721 8721 872 1 8131 8131 8131 813 2 5092 5092 5092 509 2 2562 2562 2562 256 2 3862 3862 3862 386 2 1222 1222 1222 122 2 2712 2712 2712 271 2 0272 0272 0272 027

hidroeleqtrosadgurebi 6 2066 2066 2066 206 6 0106 0106 0106 010 6 0446 0446 0446 044 6 3916 3916 3916 391 1 155 1 669 1 695 1 687 869 1 649 1 831 1 661 1 225 1 332 1 517 1 970 1 250 2 003 1 806 1 332 930

engurhesi 3 0753 0753 0753 075 2 7252 7252 7252 725 2 1092 1092 1092 109 3 1363 1363 1363 136 488 807 1 043 737 220 771 1 016 718 515 176 591 827 477 996 1 090 573 273

privatizebuli da saijaro sawarmoebi 860860860860 870870870870 1 1111 1111 1111 111 947947947947 188 228 176 268 166 242 230 232 232 304 272 303 221 301 219 206 159

Termoeleqtrosadgurebi 704704704704 1 1051 1051 1051 105 1 1191 1191 1191 119 1 6971 6971 6971 697 307 91 0 306 644 148 0 313 623 236 24 236 785 82 97 733 938

gardabnis Tesi 704704704704 1 0881 0881 0881 088 1 1091 1091 1091 109 1 6691 6691 6691 669 307 91 0 306 630 146 0 312 617 236 24 232 775 81 90 723 926

saxelmwifo warmoebasaxelmwifo warmoebasaxelmwifo warmoebasaxelmwifo warmoeba 6 9106 9106 9106 910 7 1157 1157 1157 115 7 1637 1637 1637 163 8 0888 0888 0888 088 1 4621 4621 4621 462 1 7601 7601 7601 760 1 6951 6951 6951 695 1 9931 9931 9931 993 1 5131 5131 5131 513 1 7971 7971 7971 797 1 8311 8311 8311 831 1 9741 9741 9741 974 1 8481 8481 8481 848 1 5681 5681 5681 568 1 5411 5411 5411 541 2 2062 2062 2062 206 2 0352 0352 0352 035 2 0852 0852 0852 085 1 9031 9031 9031 903 2 0652 0652 0652 065 1 8681 8681 8681 868

wminda importiwminda importiwminda importiwminda importi 752752752752 121121121121 191191191191 -95-95-95-95 365365365365 163163163163 69696969 155155155155 151151151151 -11-11-11-11 -79-79-79-79 60606060 47474747 87878787 -27-27-27-27 84848484 214214214214 -192-192-192-192 -195-195-195-195 78787878 250250250250

ruseTi 418418418418 404404404404 306306306306 535535535535 164 93 63 98 89 67 27 221 74 61 60 111 299 31 6 199199199199 71

TurqeTi 173173173173 -237-237-237-237 -462-462-462-462 -785-785-785-785 90 38 0 45 50 -63 -103 -121 -22 -116 -150 -174 -153 -218 -207 -207 0

azerbaijani 161161161161 -46-46-46-46 337337337337 -8-8-8-8 111 32 6 12 12 -15 -3 -40 -5 136 63 143 3 -19 1 7 -2

sasomxeTi 10101010 163163163163 6 0 4 65 14 5 79 181

qselSi mTliani miwodebaqselSi mTliani miwodebaqselSi mTliani miwodebaqselSi mTliani miwodeba 8 5228 5228 5228 522 8 1068 1068 1068 106 8 4658 4658 4658 465 8 9408 9408 9408 940 2 0152 0152 0152 015 2 1512 1512 1512 151 1 9401 9401 9401 940 2 4162 4162 4162 416 1 8301 8301 8301 830 2 0282 0282 0282 028 1 9821 9821 9821 982 2 2662 2662 2662 266 2 1272 1272 1272 127 1 9591 9591 9591 959 1 7861 7861 7861 786 2 5932 5932 5932 593 2 4702 4702 4702 470 2 1942 1942 1942 194 1 9271 9271 9271 927 2 3492 3492 3492 349 2 2772 2772 2772 277

wyaro: saqenergo

1998199819981998

Page 124: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A8.18.18.18.1a: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.

(aTasi)

mosaxleobamosaxleobamosaxleobamosaxleoba qalaqiqalaqiqalaqiqalaqi sofelisofelisofelisofeli sul/saSualodsul/saSualodsul/saSualodsul/saSualod

sul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleoba 1, 649,31, 649,31, 649,31, 649,3 1, 358,31, 358,31, 358,31, 358,3 3, 007,73, 007,73, 007,73, 007,7

ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 ) 924,3924,3924,3924,3 1,065,31,065,31,065,31,065,3 1,989,61,989,61,989,61,989,6

ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 ) 965,2965,2965,2965,2 1,076,91,076,91,076,91,076,9 2,042,12,042,12,042,12,042,1

dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli 709,8709,8709,8709,8 1,031,11,031,11,031,11,031,1 1,740,91,740,91,740,91,740,9 daqiravebuli 526,9 214,5 741,4

TviT-dasaqmebuli 178,5 811,2 989,7

gaurkveveli momuSave 4,1 5,4 9,5

umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) 214,5214,5214,5214,5 34,234,234,234,2 248,7248,7248,7248,7

umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) 255,4255,4255,4255,4 45,845,845,845,8 301,2301,2301,2301,2 registrirebuli 3,0 0,1 3,2

araregistrirebuli 187,1 30,6 217,7

sxva (1) 24,4 3,5 27,8

sxva (2) 65,2 15,1 80,3

mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) 725,0725,0725,0725,0 293,0293,0293,0293,0 1,018,01,018,01,018,01,018,0

mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) 684,2684,2684,2684,2 281,4281,4281,4281,4 965,6965,6965,6965,6

umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 ) 23,223,223,223,2 3,23,23,23,2 12,512,512,512,5

umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 ) 26,526,526,526,5 4,34,34,34,3 14,714,714,714,7

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, samuSao Zalis gamokvleva

cxrili cxrili cxrili cxrili A8.18.18.18.1b: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.: ekonomikuri statusi, 1998 w. IV kv.

(procenti)sul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleobasul, 15 welze ufrosi mosaxleoba qalaqiqalaqiqalaqiqalaqi sofelisofelisofelisofeli sul/saSualodsul/saSualodsul/saSualodsul/saSualod

ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (1 ) 56,056,056,056,0 78,478,478,478,4 66,266,266,266,2

ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 )ekonomikurad aqtiuri mosaxleoba, sul (samuSao Zala ) (2 ) 58,558,558,558,5 79,379,379,379,3 67,967,967,967,9

dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli dasaqmebuli 43,043,043,043,0 75,975,975,975,9 57,957,957,957,9 daqiravebuli 32,0 15,8 24,7

TviT-dasaqmebuli 10,8 59,7 32,9

gaurkveveli momuSave 0,3 0,4 0,3

umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) umuSevari (1 ) 13,013,013,013,0 2,52,52,52,5 82,782,782,782,7

umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) umuSevari (2 ) 15,515,515,515,5 3,43,43,43,4 10,010,010,010,0 registrirebuli 0,2 0,0 0,1

araregistrirebuli 11,4 2,3 7,2

sxva (1) 1,5 0,3 0,9

sxva (2) 4,0 1,1 2,7

mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (1) 44,044,044,044,0 21,621,621,621,6 33,933,933,933,9

mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) mosaxleoba samuSao Zalis gareT (2) 41,541,541,541,5 20,720,720,720,7 32,132,132,132,1

umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 )umuSevrobis done (procenti ) (1 ) 23,223,223,223,2 3,23,23,23,2 12,512,512,512,5

umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 )umuSevrobis done (procenti ) (2 ) 26,526,526,526,5 4,34,34,34,3 14,714,714,714,7

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, samuSao Zalis gamokvleva

Page 125: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A8.28.28.28.2a: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba: Sinameurneobebis ekonomikuri mdgomareobis TviT-Sefaseba

ekonomikuri mdgomareobaekonomikuri mdgomareobaekonomikuri mdgomareobaekonomikuri mdgomareoba procentiprocentiprocentiprocenti

fulis xarjva SeuZliaT Tavisuflad 0,1

advilad ikmayofileben yoveldRiur materialur moTxovnebs 5,7

yoveldRiuri moTxovnebis dakmayofilebas metnaklebad axerxeben 26,5

Semosavali mxolod kvebaze yofniT 36,4

sakmaris kvebasac ki ver uzrunvelyofen 31,3

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, momxmareblis qcevis barometri

cxrili cxrili cxrili cxrili A8.28.28.28.2b: Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva : Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva : Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva : Sinameurneobebis rogorc momxmareblebis qceva

(bolo sami Tvis ganmavlobaSi) (bolo sami Tvis ganmavlobaSi) (bolo sami Tvis ganmavlobaSi) (bolo sami Tvis ganmavlobaSi)

xarjebixarjebixarjebixarjebi gaswia xarjigaswia xarjigaswia xarjigaswia xarji ar ar ar ar dasWirvebiadasWirvebiadasWirvebiadasWirvebia

ver gamoyo ver gamoyo ver gamoyo ver gamoyo fulifulifulifuli

saojaxo saqoneli 15,5 55,4 28,1

bavSvebis swavlis xarjebi 22,1 69,4 8,1

mozrdili wevrebis swavlis xarjebi 6,5 85,6 7,6

garToba da dasveneba 9,6 47,5 42,7

kafe, restorani 11,3 50,6 37,9

samedicino momsaxureba 42,3 42,1 15,4

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, momxmareblis qcevis barometri

cxrili cxrili cxrili cxrili A8.28.28.28.2c: Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis : Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis : Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis : Sinameurneobebis mier SedarebiT msxvili SenaZenis (xarjebis) gaketebis

SesaZlebloba (momavali eqvsi Tvis ganmavlobaSi) SesaZlebloba (momavali eqvsi Tvis ganmavlobaSi) SesaZlebloba (momavali eqvsi Tvis ganmavlobaSi) SesaZlebloba (momavali eqvsi Tvis ganmavlobaSi)

xarjixarjixarjixarji SesaZlebelia SesaZlebelia SesaZlebelia SesaZlebelia iyidosiyidosiyidosiyidos

ar varaudobsar varaudobsar varaudobsar varaudobs ar icisar icisar icisar icis

binis an agarakis yidva an aSeneba 2,5 96,8 0,7

binis an agarakis mniSvnelovani remonti 3,8 94,6 1,6

aveji saxlisaTvis 3,9 94,2 1,9

avtomobili 1,8 97,2 1,0

avtomobilis kapitaluri remonti 2,9 94,7 2,4

saojaxo eleqtrosaqoneli 10,0 86,2 3,8

televizori, video, audioteqnika 7,8 89,3 2,9

kurortze dasveneba (saqarTveloSi) 5,9 91,4 2,7

ucxoeTSi mogzauroba (ara saqmiani) 1,7 96,2 2,0

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, momxmareblis qcevis barometri

cxrili cxrili cxrili cxrili A8.28.28.28.2d: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki: xangrZlivi moxmarebis sagnebis saSualo asaki

xangrZlivi moxmarebis saganixangrZlivi moxmarebis saganixangrZlivi moxmarebis saganixangrZlivi moxmarebis saganisaSualo asakisaSualo asakisaSualo asakisaSualo asaki

televizori 12,93

audio mowyobiloba 6,13

videoaparatura 5,06

videokamera 3,36

wylis gamacxelebeli avzi 7,78

sarecxi manqana 14,16

macivari an sayinule 16,31

personaluri kompiuteri 6,58

pianino an roiali 18,28

msubuqi avtomobili 12,51

eleqtrogeneratori 6,16

satvirTo avtomobili 10,2

traqtori 14,87

mini-traqtori 10,02

wyaro: statistikis saxelmwifo departamenti, momxmareblis qcevis barometri

Page 126: saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi - Georgian Foundation ... · saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi saqarTvelos ekonomikis mimarTulebebi --- 1999 we 1999 we 1999 weli, #2li, #2

cxrili cxrili cxrili cxrili A8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda8.3: saxelmwifo gaerTianebuli socialuri uzrunvelyofis fondis mier pensiebis da saojaxo daxmarebebis gadaxda

I kv. 1998I kv. 1998I kv. 1998I kv. 1998 II kv. 1998II kv. 1998II kv. 1998II kv. 1998 III kv. 1998III kv. 1998III kv. 1998III kv. 1998 IV kv. 1998IV kv. 1998IV kv. 1998IV kv. 1998gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili

daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis

raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba

gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli

Tanxa Tanxa Tanxa Tanxa

(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )

erTi kacis erTi kacis erTi kacis erTi kacis

mier mier mier mier

saSualod saSualod saSualod saSualod

miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli

TanxaTanxaTanxaTanxa

gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili

daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis

raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba

gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli

Tanxa Tanxa Tanxa Tanxa

(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )

erTi kacis erTi kacis erTi kacis erTi kacis

mier mier mier mier

saSualod saSualod saSualod saSualod

miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli

TanxaTanxaTanxaTanxa

gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili

daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis

raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba

gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli gadasaxdeli

Tanxa Tanxa Tanxa Tanxa

(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )(aTasi lari )

erTi kacis erTi kacis erTi kacis erTi kacis

mier mier mier mier

saSualod saSualod saSualod saSualod

miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli

TanxaTanxaTanxaTanxa

gadaxdili gadaxdili gadaxdili gadaxdili

daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis daxmarebebis

raodenobaraodenobaraodenobaraodenoba

gadasaxdegadasaxdegadasaxdegadasaxde

li Tanxa li Tanxa li Tanxa li Tanxa

(aTasi (aTasi (aTasi (aTasi

lari )lari )lari )lari )

erTi erTi erTi erTi

kacis mier kacis mier kacis mier kacis mier

saSualod saSualod saSualod saSualod

miRebuli miRebuli miRebuli miRebuli

TanxaTanxaTanxaTanxa

sul pensiebisul pensiebisul pensiebisul pensiebi 919,667919,667919,667919,667 24,801,424,801,424,801,424,801,4 9,09,09,09,0 900,137900,137900,137900,137 62,644,062,644,062,644,062,644,0 23,223,223,223,2 899,071899,071899,071899,071 87,974,587,974,587,974,587,974,5 32,632,632,632,6 904,261904,261904,261904,261 115,015,0115,015,0115,015,0115,015,0 42,442,442,442,4

Sromis 784,632 19,086,9 8,1 762,927 47,215,9 20,6 761,091 65,301,2 28,6 761,008 84,081,0 36,8

omis veteranebis da invalidebis 52,566 2,905,7 18,4 51,505 8,323,1 53,9 53,856 12,751,0 78,9 55,437 17,791,0 107,0

omis veteranTa qvrivebis 9,001 190,8 7,1 10,313 634,3 20,5 10,009 891,2 29,7 13,696 1,441,0 35,1

socialuri 66,531 1,600,9 8,0 67,378 3,937,8 19,5 67,810 5,468,1 26,9 68,150 7,144,0 34,9

personaluri 6,937 1,017,1 48,9 8,014 2,533,0 105,4 6,305 3,563,0 188,4 5,970 4,558,0 254,5

saxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmarebasaxelmwifo socialuri daxmareba 50,98550,98550,98550,985 1,410,01,410,01,410,01,410,0 9,29,29,29,2 50,62150,62150,62150,621 1,986,31,986,31,986,31,986,3 13,113,113,113,1 **** **** **** **** **** ****

wyaro: saxelmwifo gaertianebuli socialuri uzrunvelyofis fondi

SeniSvna: Sromis pensiebi eZleva garkveuli odenobis wlebis muSaobis Semdeg, xSirad 65 wlamde asakis xalxs. socialuri pensiebi miecema maT, vinc miaRwia sapensio asaks.

personaluri pensiebi gaicema gansakuTrebuli miRwevebisaTvis.

cxrilSi mocemuli pensionerTa saerTo raodenoba oficialurad registrirebulze odnav maRalia, vinaidan igi aseve asaxavs 1998 wels gadaxdil wina periodis davalianebas.