satahana - november/december 2017 - cbsl.gov.lk · 2017 fkdje' - foie' 3 —igyk˜...
TRANSCRIPT
23
1218
YS%% ,xld uy nexl=j ikaksfõok fomdr®;fïka;=j
re' 20$-
ldïfndacfha iudc" wdr®:ßl f;dr;=re ì|la
uqo,a úY=oaêlrKfha cd;Hka;r miqìu yd Y%S ,xldfõ m%jK;d
uQ,sl jHq;amkak WmlrK yd wjodkï l<ukdlrKh
f.da,Sh kjH;d or®Ylh-2017
2017 fkdjeïnr® - foieïnr®
11 - 12 l,d
mh
2 2017 fkdje' - foie'
msgm;l ñ, ( re' 20 ' 00jd¾Isl odhl;ajh ( re' 480 ' 00
^;eme,a .dia;= o we;=<;aj&
2017 fkdjeïnr® - foieïnr®=
—igyk˜ iÕrdfjys m<jk woyia tA tA f,aLlhka f.a woyia ñi Y%S ,xld uy nexl=fõ woyia fkdúh yels h'
wOHCIikaksfõok fomd¾;fïka;=jY%S ,xld uy nexl=j;e' fm' 590" fld<U
Y%S ,xld uy nexl=j kug ,shk ,o uqo,a weKjqï$fplam;a fuys i|yka ,smskhg tùfuka —igyk˜ ;emEf,ka f.kajd .; yels h'
36 fjΩu 11-12 l,dmh ISSN 1391-3697 fjí wvúh( www.cbsl.gov.lk
N+ñ m%udKhuq¿ m%udKhf.dv ìï m%udKhwNHka;r c,dY
j¾. ls'ñ' 181"035j¾. ls'ñ' 175"515j¾. ls'ñ' 4"520
ck.ykh ^2017 cQ,s weia;fïka;=& 16"204"486
ck.yk j¾Ok fõ.h ^2017 weia;fïka;=&
1'52]
Wm;a wkqmd;h ^2017 weia;fïka;=& ^ck.ykh oyilg&
Wm;a 23
urK wkqmd;h ^2017 weia;fïka;=& ^ck.ykh oyilg&
7'5
Wmf;a§ Ôú; wfmalaIdj ^wjqreÿ& ^2017 weia;fïka;=&
64'9
<ore urK wkqmd;h ^2017 weia;fïka;=&^iÔù Wm;a oyilg&
47'4
fiajd úhqla;sh ^2017 weia;fïka;=& 0'3]
l=gqïN wdodhfï .sks ix.=Klh ^2008& 37'9
Y%u n,ldh ^2017 weia;fïka;=& ñ,shk 7"897
o< foaYSh ksIamdÈ;h ^2017 weia;fïka;=& tlai;a ckmo fvd,¾ ì,shk 22'25
uQ¾; o< foaYSh ksIamdÈ;fha j¾Ok fõ.h ^2017 weia;fïka;=&
6'9]
tal mqoa., o< foaYSh ksIamdÈ;h ^2017 weia;fïka;=&
tlai;a ckmo fvd,¾ 4"000
o< foaYSh ksIamdÈ;fha wdxYsl ixhq;sh
lDIsl¾uh 25'3]
l¾udka; 32'8]
fiajd ^2016 weia;fïka;=& 41'9]
whjeh w;sßla;h ^¬& fyda ysÕh ^-& o< foaYSh ksIamdÈ;fha m%;sY;hla f,i ^2017 weia;fïka;=&
-1'9]
WoaOuk wkqmd;h ^2017 weia;fïka;=& 3'7]
wdkhk ^2017 weia;fïka;=& tlai;a ckmo fvd,¾ ì,shk 14'34
wdkhk NdKav ±ú f;,a" ksIamdok" is.rÜ" r;%%x" bÈlsÍï j,g wod< wuqøjH" hkaf;%%damlrK" fudag¾ r:" fnfy;a øjH wdYs%%; ksIamdok
wmkhk ^2017 weia;fïka;=& tlai;a ckmo fvd,¾ ì,shk 10'45
wmkhk NdKav frÈms<s" ±j" rn¾" iy,a" Tlaiscka" ÿïfld<" mdjyka
ldïfndachiudc" wd¾Ól f;dr;=re ì|la'''
fuu l,dmfha ,sms iudf,dapkh
ã' fla' úf–iQQ˙h uy;d" w;sfr®l wOHCI" uQQ,H nqoaê tallhwdpdr®h à' tï' î' ta' .=K;s,l" ksfhdacH wOHCI" ikaksfõok fomdr®;fïka;=j
ldïfndachlïmQQÑhdj hkqfjka o y∫kajkq ,nk ldïfndacfha ks, kduh §ldïfndac rdcOdksh¶ hkqhs' w.aks†. wdishdkq bka≥-Ök wr®Ooaùmfha msysá iaffj¯ rdcHhla jk fuh jhU foiska ;dhs,ka;fhka o Bidk foiska ,d´ifhka o kef.kys˙ka úhÜkdufhka iy ks˙; foiska ;dhs,ka; uqyq†ka jgù ;sfnkjd' rfÜ uqΩ ck.ykfhka 95]la u f:rjdo fn!oaOhka jk w;r" úhÜkdï" Ök iy ;j;a w.aks†. wdishd;sl iqΩ ck jr®.hla jk §pEï§ cd;slhkaf.ka iy 30la muK jk l∫lr f.da;%%lshkaf.ka b;s˙ iqΩ;rh iukaú; fjkjd'
ldïfndacfha foaYmd,k" wdr®:ßl iy ixialD;sl uOHia:dkh f,iska ie,flk §µfkdï fmka¶ w.kqjr m%%xYh úiska bka≥ Ök m%%foaYfha f.dvk.k ,o ukialdka; k.rhla f,i m%%isoaOhs' jr®I 1863 ° ldïfndach m%%xY hg;a ú‚;hla njg m;aùfï m%;sM,hla f,i th is≥jqKd' 1953 ° ksoyi ,nd .;a ldïfndacfha ±ka mj;skafka Pkaofhka f;dardm;a lr.kakd rdcdKavq l%%uhla'
uQ,dY%h( Wikipedia úYajfldaIh
ldïfndach
,d´ih
úhÜkduh
;dhs,ka;h
uQ,dY%h( World Fact Book
32017 fkdje' - foie'
—igyk˜ iÕrdfjys m<jk woyia tA tA f,aLlhka f.a woyia ñi Y%S ,xld uy nexl=fõ woyia fkdúh yels h'
wOHCIikaksfõok fomd¾;fïka;=jY%S ,xld uy nexl=j;e' fm' 590" fld<U
fuu l,dmfha ,sms iudf,dapkh
ã' fla' úf–iQQ˙h uy;d" w;sfr®l wOHCI" uQQ,H nqoaê tallhwdpdr®h à' tï' î' ta' .=K;s,l" ksfhdacH wOHCI" ikaksfõok fomdr®;fïka;=j
j¾;udkh jk úg iEu rgla u mdfya uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùu i|yd úúO l%shdud¾.
.ksñka isà' cd;Hka;r uQ,H wruqo,g wkqj
iuia; f,dal ksIamdÈ;fha uQQ,H jákdlñka
2% - 5% w;r m%%udKhla uqo,a úY=oaêlrKhg ,la
jQ uqo,a fõ' ñka meyeÈ,s jkafka uqo,a úY=oaêlrKh
hkq f.da,Sh jYfhka jHdma; jQ .eg¨ jla njhs'
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùu i|yd iEu rgla
u mdfya fï iïnkaOfhka iudch oekqj;a
lsÍug úúO mshjr f.k we;' fuu flá ,smsfha
wruqK jkafka o uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn|
oekqj;a lsÍfï l%shdj,shg idOkSh whqßka odhl
ùuhs' fuys §" uqo,a úY=oaêlrKh hkq l=ula o@
ñksiqka uqo,a úY=oaêlrKhg fhduq jkafka
wehs@ uqo,a úY=oaêlrKfha wys;lr m%;súmdl"
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùfuys ,d cd;Hka;r
odhl;ajh iy Y%S ,xldfõ j¾;udk ;;a;ajh
ms<sn| j ú.%yhla lsÍug wfmalaIs; h'
uqo,a úY=oaêlrKh hkq l=ulao@
uqo,a úY=oaêlrKh hkakg fmdÿfõ ms<s.;a
ks¾jpkhla fidhd .ekSu b;d wmyiq h' uqo,a
úY=oaêlrKh i|yd úúO mqoa.,hka yd úúO
ixúOdk kS;s" úúO ks¾jpk ,nd §ug W;aidy
lr we;' t jeks tla ks¾jpkhlg wkqj uqo,a
úY=oaêlrKh hkq kS;Hkql+, fkd jk whqßka
Wmhd .kakd ,o Okh i|yd kS;Hkql+, uqyqKqjrla
,nd§fï l%shdj,shhs' (Australian Transaction Report and Analysis Center, 2008)
by; ks¾jpkhg wkqj meyeÈ,s jkafka th kS;sh
yd ne÷Kq l%shdj,shla jk nj;a kS;Hkql+, fkd
jk l%ufõohka yryd Wmhk ,o j;alïj,g
kS;sh bÈßfha kS;Hkql+, njla ,nd§ug isÿ
lrkakla nj;a h'
uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| uQ,H ld¾hh idOl
n,ldhg ^2016& wkqj kS;Hkql+, fkd jk whqßka
Wmhk ,o j;alïj, uQ,h ieÕùfï l%shdj,sh
uqo,a úY=oaêlrKh kï fõ' fuu woyig wkqj
meyeÈ,s jkafka iudc iïu; l%ufõoj,g
mßNdysr j Wmhk ,o j;alïj, tlS m%Njh
fyj;a W;amdokh lrkq ,nk l%uh jHdc l%u
Tiafia iÕjd ;nk l%shdoduh uqo,a úY=oaêlrKh
f,i y÷kd .; yels nj hs'
fï ms<sn| j jk ;j;a ks¾jpkhlg wkqj uqo,a
úY=oaêlrKh hkq ˜ wmrdOlrejka idmrdë l%shd
u.ska Wmhd.;a uqo,aj, ienE uQ,hka yd whs;sh
ieÕùug .kq ,nk W;aidyh yd l%shdj,shhs˜ ^taldnoaO uqo,a úY=oaêlrK fufyhqï lKavdhu&
(Ryder N, 2008).
fu jeks iEu ks¾jpkhlska u wjfndaO jk
m%Odk ldrKh jkafka uqo,a úY=oaêlrKh hkak
kS;Hkql+, fkd jk l%shdj,shla fuka u th uQ,H
l%uh yd rgl wd¾Ólh iu. Rcq j u noaO jQ
l%shdj,shla nj h' t kï kS;Hkql+, fkd jk
l%ufõo yryd Wmhk ,o j;alï kS;Hkql+,
wd¾Ól mßirhla ;=< ixirKh lsÍug W;aidy
lsÍfuka rgl uQ,H moaO;shg wys;lr n,mEula
uqo,a úY=oaêlrKfha cd;Hka;r miqìu yd Y%S ,xldfõ m%jK;d
ví'ã'hQQ'tia'fla' ùrisxyiyldr wOHCI" ixLHdk fomdr®;fïka;=j
4 2017 fkdje' - foie'
lsÍug uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sh fya;= jk njhs'
fï ms<sn| j wd¾Ól úoHd;aul mokul isg
ueiskvfrda kï Ñka;lhd woyia bÈßm;a lr
we;' Tyqg wkqj øjYS,;d m%Njfha mßj¾;khla
isÿ lsÍug NjH l%h Yla;sh i;H l%h Yla;shla
njg mßj¾;kh lsÍfuka mßfNdackh" b;=reï"
wdfhdack yd m%;s wdfhdack isÿ lsÍu i|yd lrkq
,nk iajdëk kS;s úfrdaë wd¾Ól lghq;a; uqo,a
úY=oaêlrKh f,i y÷kajhs' (Masciandaro. 2007)
by; úúO ks¾jpkhka i,ld n,k úg uqo,a
úY=oaêlrKh hkq b;d u ixlS¾K fuka u kS;sfha
/yekg wiqlr .ekSug wmyiq" uQ,H yd wd¾Ól
l%uh wia:djr lsÍug n,mdkakla nj meyeÈ,s
fõ' fuu ish¨ woyia iïmsKavkh l< úg uqo,a
úY=oaêlrKh my; ,laIKj,ska iukaú; jk nj
oelsh yels h'
1' uqo,a úY=oaêlrKh hkq l%shdj,shls'
t kï uqo,a úY=oaêlrKh hkq kS;Hkql+,
fkd jk whqßka Wmhd .kakd ,o Okh
kS;suh rduqj ;=< ia:dmkh lsÍu" we;sÍu"
taldnoaO lsÍu wd§ mshjr /ila hgf;a isÿ
jk l%shdj,shla fõ'
2' uqo,a úY=oaêlrKh oekqu mokï lr.;a
l%shdj,shls'
uqo,a úY=oaêlrKh isÿ lsÍug" kS;sh"
nexl=lrKh" f;dr;=re ;dlaIKh wd§ úúO
lafIa;%hkaf.a oekqu Ndú; lrkq ,nhs' kS;sh
ms<sn| ±kqu kS;suh rduqfjka ßx.d hdug o"
nexl=lrKh uQ,H moaO;sh ;=< tlS j;alï
ia:dmkh lsÍug o f;dr;=re ;dlaIKh ms<sn|
oekqu .kqfokq ixlS¾K lsÍug o fhdod .kq
,nhs'
3' uqo,a úY=oaêlrKh hkq foaY iSudjka blaujd
.sh l%shdj,shls'
uqo,a úY=oaêlrKh isÿ lrkq ,nk mqoa.,hka
úiska tla rglska Wmhkq ,nk uqo,a fjk;a
rgj,a .Kkdjl § Ndú;hg .kq ,nhs'
úúO l%u yryd cd;sl rdcHhkaf.a iSudfjka
Tíng f.dia uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sh
cd;Hka;ÍlrKh ù we;'
WodyrKhla f,i úúO ;%ia;jd§ lKavdhï úiska
f,dalfha fkdfhla m%foaYj, § Wmhkq ,nk uqo,a
t jeks ixúOdkj, uQ,ia:dkh lrd f.k tkq
,nhs' fï wkqj meyeÈ,s jkafka uqo,a úY=oaêlrKh
hkq úYd, jYfhka jHdma; jQ l%shdj,shla njhs'
fuu ,laIKhkag wkqj uqo,a úY=oaêlrK
l%shdj,sh iEu iudchla u mdfya wjOdkhg
fhduq l< hq;= ldrKhla nj meyeÈ,s fõ' ´kEu
iudchl tys iqrlaIs;;dj ia:dms; lrkq jia
ukdj ia:djr jQ uQ,H moaO;shla fuka u wd¾Ól
rgdjla mj;ajd f.k hdu w;HjYH fõ' tlS
iudc wjYH;djg wNsfhda. lr wys;lr m%;sM,
/ila uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sh yryd isÿ fõ'
ta wkqj uqo,a úY=oaêlrKh fya;=fjka hï rgla
fyda wd¾Ól l%uhla ;=< we;s úh yels wys;lr
m%;sM, ms<sn| j idlÉPd lsÍu jvd;a ldf,daÑ;
h' fuys,d uqo,a úY=oaêlrKh je<elaúh hq;af;a
ukao hk .eg¨ jg ms<s;=re imhd .ekSug o tys
we;s wys;lr n,mEu y÷kd .ekSu w;sYh jeo.;a
ldrKhls'
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaúh hq;af;a wehs@
úúO fya;= mokï fldg f.k úúO mqoa.,hka
fyda lKavdhï úiska uqo,a úY=oaêlrKh isÿ
lrhs' kS;Hkql+, fkd jk whqßka Wmhk ,o
j;alïj, uQ,h ieÕùu" kvq lghq;=j,ska yd
kS;sfhka ßx.d hdu" nÿ f.ùu meyer yeÍu wdÈh
tlS fya;= w;r iuyrls' fulS l=uk fya;=jlska
fyda uqo,a úY=oaêlrKfha ksr; ùu wd¾Ólh yd
uQ,H moaO;sh flfrys úúOdldrfhka wys;lr j
n,mdhs' fï w;ßka tla m%Odk ldrKhla jkafka
uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sh yryd rgl uQ,H
moaO;sh wia:djr úh yels ùuhs' tljr úYd,
uqo,a m%udKhla .,d tau" yÈisfha tu uqo,a uQ,H
moaO;sfhka bj;g .,d hdu jeks l%shd mokï
fldg f.k uQ,H moaO;sh wiu;=<s; úh yels
h' WodyrKhla f,i lsishï mqoa.,fhla uqo,a
úY=oaêlrKh lr tljru nexl=jl ;ekam;a l<
yels w;r lsishï wjia:djl § Tyq úiska tu uqo,a
tljr u wdmiq .ekSu fmkajd Èh yels h' fu
jeks wjia:djl ;djld,sl j ,enqKq uqo,aj,ska
nexl=j úúO wdfhdackj,g fm<UqKfyd;a uqo,a
úY=oaêlrKh lrk ,o mqoa.,hd uqo,a wdmiq b,a,d
isá fudfydf;a u kej; ,nd §u wmyiq úh yels h'
52017 fkdje' - foie'
fujeks lghq;a;la §¾> j jHdma; jqjfyd;a wod<
nexl=j nxfldf,d;a ùfï wjodkula we;s úh
yels w;r th iuia; uQ,H moaO;shg u lïmk
we;s jk wdldrfhka me;sr hdfï wjodkula o
we;' fï wkqj meyeÈ,s jkafka uqo,a úY=oaêlrK
l%shdj,sh uQ,H moaO;s ia:dhs;djg wys;lr
wkaoñka l%shd;aul úh yels njhs'
id¾j wd¾Ól mßirh ;=< fkdis;+úrE wkaofï
úp,khka we;s ùug o uqo,a úY=oaêlrKh fya;=
fõ' WodyrKhla f,i fjk;a rgl lsishï
mqoa.,fhl= kS;Hkql+, fkd jk whqßka Wmhk
,o úfoaY uqo,a Y%S ,xldfõ nexl=jla ;=< ;ekam;a
lsÍu i,ld n,uq' t jeks wjia:djl § tlS nexl=j
yryd Y%S ,xld wd¾Ólhg .,d tk úfoaY uqo,a
úksuh wkqmd;h flfrys úúO iajrEmfha n,mEï
isÿ l< yels h' fuu uqo,a ;ekam;=j furg úfoaY
úksuh fjf<|fmdf<ka bj;aj hdu fyda úksuh
fjf<|fmd< ;=< r|d mej;Su ms<sn| ia:djr njla
ke;' fï ksid úksuh wkqmd;h úp,khg ,laùug
uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sh úúOdldrfhka n,mEï
l< yels nj meyeÈ,s fõ' t u.ska rfÜ wdkhk
wmkhk lghq;=j,g o Wla; isÿ ùu Rcq fyda
jl%% j n,mE yels h' by; WodyrKfhka meyeÈ,s
jkafka uqo,a úY=oaêlrKh rgl id¾j wd¾Ól
l%shdj,sfha ia:dhs;djg wys;lr whqßka n,mdk
njhs'
uqo,a úY=oaêlrKfha ;j;a wys;lr m%;súmdlhla
jkafka rcfha nÿ wdodhu wysñ ù hduhs' úúO
kS;Hkql+, fkd jk l%shdud¾. u.ska Wmhk ,o
uqo,a l+g Wml%u Tiafia rcfha nÿ iïnkaO kS;sj,ska
uqjd ù úúO wd¾Ól lghq;=j,g fhdod .ekSug
uqo,a úY=oaêlrKh lrk mqoa.,hka W;aidy lrhs'
úfYaIfhka u widudkH Okhla Wmhd we;s úfgl
kS;Hkql+, mßirhla ;=< § rchg nÿ f.ùug isÿ
fõ' t jeks nÿ f.ùfï l%shdj,shla ;=< § Tjqka
Okh Wmhd .;a whqre ms<sn| j f;dr;=re rchg
,nd .; yels h' fï fya;=fjka kS;Hkql+, fkd
jk whqßka Wmhk ,o Okh úúO ld¾hhkaj,g
fhdod .ekSfï § tajdfha uQ,h ieÕùug isÿ jk
w;r t u.ska rcfha nÿ wdodhu wysñ ùula o isÿ
fõ' kS;Hkql+, fkd jk ud¾. Tiafia Wmhk ,o
uqo,a úY=oaêlrKh lsÍu ;=<ska rcfha nÿ wysñùu
o Wla; l%shdj,sfha ;j;a wys;lr m%;sM,hla nj
by; lreKqj,ska ikd: fõ'
fï yereKq úg wmrdO Èßu;a lsÍu" uQ,H yd
wd¾Ól l%uh md,kh lsÍu wmyiq ùu" rgl uQ,H
úkh yd kS;sh iïnkaOfhka jk úYajdih ì|
jeàu wd§ úúOdldrfha wys;lr m%;sM, /ilg
uqo,a úY=oaêlrKh fya;= fõ' uqo,a úY=oaêlrKh
je<elaúh hq;af;a ukao hk .eg¨ jg ms<s;=r
jkafka uqo,a úY=oaêlrKh yryd wd¾Ólhl isÿ
úh yels by; wdldrfha .eg¨ ldÍ ;;a;ajhka
j<lajd .ekSug we;s wjYH;djhs' fjk;a
whqrlska mjikafka kï uqo,a úY=oaêlrK
l%shdj,sh fya;= fldg f.k lsishï rgla fyda
iudchla ;=< by;ska ú.%y lrk wdldrfha
wys;lr m%;sM, /ila we;s úh yels nj;a" tlS
wys;lr ;;a;ajhkaf.ka iudch fyda wd¾Ólh
iqrlaIs; lr .ekSug by; wys;lr m%;sM,
/ilg u fya;= jk uqo,a úY=oaêlrKh je<elaúh
hq;= nj;a h' fuu ish¨ lreKqj,ska ;yjqre
jkafka by; úúO fya;= yd m%;sM, ksidfjka uqo,a
úY=oaêlrKh hkq iudcfhka je<elaúh hq;a;la
njh' uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug kï tu
l%shdj,sh isÿ jk wdldrh ms<sn| j ukd jegySula
;sìh hq;= h'
uqo,a úY=oaêlr K l%shdj,sh
uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sh mshjr lsysmhlska
hqla; fõ' úoaj;=kaf.a úYaf,aIKhg wkqj th
my; l%shdud¾.hka ;%s;ajh Tiafia ú.%y l< yels
h' t kï"
1' ia:dmkh
2' we;sÍu
3' taldnoaO lsÍu fõ'
1' ia:dmkh
uqo,a úY=oaêlrKfha m%:u mshjr jkafka
ia:dmkhhs' kS;Hkql+, fkd jk whqßka Wmhk
,o Okh kS;Hkql+, uQ,H moaO;sh ;=< ia:dms;
lsÍu ke;s kï Bg we;=<a lsÍu ñka woyia fõ' th
úúO l%u Tiafia isÿ jkq oel .; yels h' fufia
W;amdokh lrk ,o Okh l=vd fldgiaj,g
fnod nexl=j," uQ,H iud.ïj," rlaIK
iud.ïj, fyda fldgia fj<|fmdf<a wdfhdackh
lsÍu fu u.ska isÿ fõ' kS;Hkql+, fkd jk j;alï
kS;suh rduqjla iys; uQ,H moaO;shg we;=<a lsÍfï
uQ,sl mshjr ia:dmkh nj fï wkqj meyeÈ,s fõ'
6 2017 fkdje' - foie'
2' we;sÍu
uqo,a úY=oaêlrKfha fojk mshjr jk we;sÍu
kï wÈhf¾ § isÿ jkafka uQ,sl j uQ,H moaO;shg
we;=<;a lrk ,o Okh úúO .kqfokq yqjudre
l%u yryd uQ,drïNfhka úúO ixlS¾K ÈYdk;Skag
fhduq lsÍuhs' my; WodyrKh i,ld n,uq' lsishï
mqoa.,fhla kS;Hkql+, fkd jk whqßka Wmhk ,o
uqo,la úúO iajrEmfha ;ekam;= l%u yryd uQ,H
wdh;k.; lr we;' bka miq Tyq isÿ lrkafka tajd
tu ;ekam;=j,ska kej; ,ndf.k úúO j;alï
ñ, § .ekSu" tajd kej; úlsŒu" kej; fjk;a
lafIa;%j, wdfhdackh lsÍu" rlaIK jrK ,nd
.ekSu wd§ jQ ixlS¾K .kqfokq cd,hlg fhduq
lsÍuhs' fuys uQ,sl wruqK jkafka ffk;sl rduqjg
tljr yiq fkd jk whqßka Wla; uqo,a b;d ixlS¾K
jmißhla ;=< jHdma; lsÍuhs' t jeks wjia:djl
tajd úY=oaêlrKh lrk ,o uqo,a o hkak fidhd
.ekSu b;d wmyiq h' fï wkqj meyeÈ,s jkafka
uqo,a úY=oaêlrKfha fojk mshjr jk we;sÍfï
§ isÿ jkafka kS;Hkql+, fkd jk j;alï uQ,H
fiùug wmyiq jk wdldrfhka kS;Hkql+, uQ,H
moaO;sh ;=< úirKh lsÍu hkakhs'
3' taldnoaO lsÍu
fojeks mshjf¾ § kS;Hkql+, uQ,H moaO;sh ;=<
w;=rk ,o uqo,a kS;Hkql+, j;alïj,g taldnoaO
lsÍu fuu wÈhf¾ § isÿ fõ' úoaj;a u;hg wkqj
uqo,a úY=oaêlrKfha wjika mshjr jkafka fuhhs'
m%;swdfhdackh" úúO jHdmdr" iqNidOk jHdmD;s
wd§ úúO iajrEmhkaf.ka fuh isÿ fõ' fuu
wjia:dj jk úg úúO rgj,a úúO uqo,a tallj,ska
W;amdokh lrk ,o kS;Hkql+, fkd jk j;alï
fjk;a rgj, uqo,a tallj,g udre ùu o isÿ úh
yels h' tu ksid úY=oaêlrKh lrk ,o uqo,a
kS;Hkql+, rduqjg taldnoaO lsÍfuka miq tajdfha
miqìu fidhd hdu b;d wiSre h'
by; mshjr ish,a, i,ld n,k úg meyeÈ,s jkafka
uqo,a úY=oaêlrKh hkq b;d ixlS¾K fuka u
úYd, mrdihla Tiafia jHdma; jQ l%shdj,shla njhs'
uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| f;dr;=re /ia lsÍug"
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug kj kS;s ilia
lsÍu wd§ lghq;= i|yd uqo,a úY=oaêlrKfha Wla;
mshjrhka ms<sn| j ukd wjfndaOhla ;sìh hq;= h'
by;ska bÈßm;a lrk ,oafoa uqo,a úY=oaêlrKfha
úúO wÈhr ms<sn| ir, ú.%yhls' f,dalfha úúO
rgj,a fuu l%shdj,sfha we;s ixlS¾KNdjh iy
thska iudchg we;s jk wys;lr m%;sM, ms<sn|
j we;s wjfndaOh mokï fldg f.k uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùug úúO l%shdud¾. f.k
we;' fuu ,smsfhys ó<Õg isÿ lrkq ,nkafka
uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sfha cd;Hka;r ikao¾Nh
ms<sn| j úúO wdh;k yd rgj,a weiqfrka f,dj
mqrd f.dv ke.S we;s ixjdoh ms<sn| j wjOdkh
fhduq lsÍuhs'
uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| cd;Hka;r miqìu
fndfyda idys;H uQ,dY%hkag wkqj cd;Hka;r
ikao¾Nh ;=< uqo,a úY=oaêlrKh hk moh uq,ska
u yuqjkafka weußld tlai;a ckmofhks' ta 1920 § muK ksõfhdala k.rh uq,a lrf.k meje;s
uqo,a jHdmdrhl kS;Hkql+, fkd jk yeisÍug
wod< j h' tfy;a uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug
cd;Hka;r wjOdkh fhduq jkafka Bg fndfyda
l,lg miq j h' fuys,d j¾;udkh jk úg úúO
rgj,a úúO mshjr f.k we;' úúO rgj,a úúO
wKmk;a iïu; lsÍu" cd;Hka;r jYfhka uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùu wruqKq fldg f.k úúO
ixúOdk ìysùu tajd w;ßka m%Odk fõ' 1986 § weußld tlai;a ckmoh úiska iïu; lrkq
,enQ — uqo,a úY=oaêlrKh md,k mk;˜ tjlg
rgla uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug ;enQ m%:u
mshjr f,i fndfyda úoaj;=ka fmkajd § we;'
wk;=rej uyd ì%;dkHh o 1986 § u — u;aøjH
cdjdrï jerÈ ms<sn| mk;˜ hgf;a Wla; l%shdj,sh
;jÿrg;a bÈßhg f.k hk ,È' fuu wdrïNfha
m%;sM,hla f,i fndfyda rgj,a fï jk úg uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùug wod< j úúO wKmk;a
iïu; fldgf.k we;' tajd tlsfkl fjk fjku
meyeÈ,s lsÍu wiSre fuka u ixlS¾K ld¾hhla
jk fyhska fuu ,smsfhys cd;Hka;ruh jYfhka
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug ìyslr .kakd ,o
ixúOdk ;%s;ajhla ms<sn| j mdGl wjOdkh fhduq
lsÍu ñka Tíng isÿfõ'
t.aukaÜ iuQQyh
fn,aðhfï n%i,aia kqjr t.aukaÜ weßkan¾.a
ud,s.hg /ia jQ úúO rgj, uQ,H nqoaê tallhkays
ksfhdað;hka lsysm fofkla tla j cd;Hka;r
jYfhka uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùu i|yd
72017 fkdje' - foie'
iyfhda.S;dfjka hqla; j lghq;= lsÍug ìys lr
.kakd ,o wúêu;a ixúOdkh t.aukaÜ iuQQyh
(Egmont Group) kï fõ' fuys idudðl;ajh
orkafka úúO rgj, uQ,H nqoaê tallhka h'
fuu ixúOdkfha uQ,sl wruqK jkafka uqo,a
úY=oaêlrKh yd ;%ia;jd§ lKavdhïj, uQ,H
lghq;= cd;Hka;r jYfhka je<elaùug myiqlï
iemhSuhs' t.aukaÜ iuQyh fuu wruqKg wod<
j cd;Hka;r jYfhka f.dv k.k ,o ixjdoh
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùfuys,d wka;¾cd;sl j
;enQ fhdaO mshjrla f,i y÷kd .; yels h' 2015 j¾Ih jk úg t.aukaÜ iuQyfha idudðl;ajh
rgj,a 151la muK fõ' t.aukaÜ iuQyfha wruqK
jk t kï cd;Hka;r jYfhka uqo,a úY=oaêlrKh
je<elaùug wod< j myiqlï iemhSu idlaId;a lr
.ekSug Tjqka fï jk úg úúO l%shdud¾. f.k
we;' ta wkqj t.aukaÜ iuQyfha ld¾hhNdrh my;
mßÈ fm< .eiaúh yels h'
1' wfkHdakH f;dr;=re yqjudre lsÍfï cd;Hka;r
iyfhda.S;dj m%idrKh yd l%udkql+, njg m;a
lsÍu
2' uQ,H nqoaê tallhkays ld¾hlaIu;dj jeä
lsÍu i|yd mqyqKq jev igyka l%shd;aul lsÍu"
úfYaI oekqu jeäÈhqKq lsÍu yd mqyqKqj ,;a
úúO ks,OdÍka úúO rgj,a iu`. yqjudre lr
.ekSu m%p,s; lsÍug myiqlï iemhSu
3' t.aukaÜ wdrlaIs; cd,h (Egmont Secure Web ESW) jeks ;dlaIKsl Ndú;hka yryd uQ,H
nqoaê tallhka w;r jvd idOkSh yd wdrlaIs;
ikaksfõok myiqlï ixj¾Okh i|yd odhl
ùu
4' idudðl uQ,H nqoaê tallhkays iajdëk j
mj;ajd f.k hk fufyhqï lghq;= by<
kexùu i|yd iydh §u
5' uQ,H nqoaê tallhkays fufyhqï wxY w;r
iyfhda.h yd iïnkaëlrKh by< kexùug
lghq;= lsÍu
6' uQ,H nqoaê tall kS;suh iyfhda.h iys; j
msysgqùu i|yd iyfhda.h §u yd ixj¾Okh
ùfï wdrïNl mshjf¾ isák uQ,H nqoaê tall
i|yd iyfhda.h ,nd§u
t.aukaÜ iuQyh úiska úúO rgj, uQ,H nqoaê tall
w;r f;dr;=re ikaksfõokh" oekqu m%j¾Okh
jeks lafIa;% Tiafia uQ,H úY=oaêlrKhg tfrys j
cd;Hka;r j y~ wjê lsÍu i|yd úYd, fiajhla
bgq lrk nj tys by; ld¾hhka tlsfkl
úu¾Ykh lsÍfuka b;d myiqfjka wjfndaO lr
.; yels h' t.aukaÜ iuQyh yereKq úg ;j;a
úúO cd;Hka;r ixúOdk fuu l%shdj,sh Yla;su;a
lsÍug odhl ù we;' (http://www.egmontgroup.org)uQ,H ld¾h idOl n,ldh
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùu i|yd msysgqjd
.;a ;j;a cd;Hka;r ixúOdkhla f,i fuh
y÷kajd Èh yels h' 1989 § m%xYfha meßia kqjrg
/ia jQ G7 lKavdhfï idudðlhka uQ,H l%shdldÍ
ld¾hh n,ldh kï ixúOdkh ìyslr .kakd
,È' uq,a ld,fha § fuys m%Odk wruqK jQfha
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod< cd;Hka;r
lghq;= isÿ lr f.k hduhs' l,a h;a u f,dal
;%ia;jd§ uQ,H cd,j, jHdma;sh fya;= fldg f.k
th je<elaùug wod< fufyhqï isÿ lsÍu o by;
m%Odk wruqKg noaO lrk ,È' fï jk úg fuu
ixúOdkh Wla; ld¾hhka oaú;ajh u imqrd .ekSu
i|yd úúOdldrfha iïuq;Ska" jHjia:duh lreKq
ilia fldg bÈßm;a lsÍu b;d uekúka isÿ lrk
nj oel .; yels h' 1990 § bÈßm;a lrk ,o uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùu" wod< fuu ixúOdkfha
ks¾foaY 1996" 2001" 2003" 2012 j¾Ihkays § kj
cd;Hka;r ;;a;ajhkag .e,fmk m%ñ;Ska fia
hdj;ald,Sk fldg bÈßm;a lr we;' fuu wdh;kh
úiska iïmdokh lrk ,o by; ks¾foaYhkaf.a
uQ,sl wruqK jkafka uQ,H moaO;sfha tald.%;dj
wdrlaId lsÍu yd tys hym;a l%shdldß;ajh iy;sl
lsÍuhs' uQ,H l%shdldß;ajh ms<sn| ld¾hh n,ldh
iïnkaOfhka lrk ,o by; meyeÈ,s lsÍug
wkqj wjfndaO jkafka fuu ixúOdkh uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùu yd ;%ia;jd§ lKavdhïj,
uQ,H lghq;= uev meje;aùfuys,d wka;¾ cd;sl
jYfhka úYd, ld¾hh Ndrhla bgqlrñka isák
njhs'
uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| j wdishd meismsla iuQQyh
uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| j wdishd meismsla iuQQyh hkq wdishd meismsla l,dmh ;=< uQQ,H ldr®hh idOl n,ldfha l%%shdldrlï mj;ajd f.k hdu
8 2017 fkdje' - foie'
i|yd msysgqjd .kakd ,o l,dmSh ixúOdkhls' uQQ,H ldr®hh idOl n,ldh fmd≥rdcH uKav, f,alï ldr®hd,h iu`. tla j wdishdkq l,dmh ;=< uQQ,H úY=oaêlrKh ms<sn| j ±kqïj;a ls¯u 90 oYlfha uq, Nd.fha isg wdrïN lf<a h' tys m%%;sM,hla f,i 1997 ;dhs,ka;fha nexfldla kqjr ° idudcßl rgj,a 13l m%%Odk;ajfhka fuu ixúOdkh msysgqjk ,°' uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| wdishd meismsla iuQQyhg wod< f,alï ldr®hd,hla o fï iu`. u wdrïN lrk ,°' th ´iafÜ%%,shdfõ isâks kqjr ia:dms; lr we;s w;r idudcßl rgj,a tajdfha o, foaYSh ksIamd†;hg wod< iQQ;%%hla mokï fldg f.k fuu wdh;kh mj;ajd f.k hdu i|yd uqo,a imhhs' fuu l,dmSh ixúOdkfha uQQ,sl ldr®hh Ndrh jkafka l,dmh ;=< uQQ,H úY=oaêlrKh je<elaùug yd ;%%ia;jd° uQQ,H lghq;= je<elaùug wod< f.da,Sh m%%ñ;Ska l,dmh ;=< l%%shd;aul ls¯uhs' fï yereKq úg" fuu wdh;kh úiska my; uQQ,sl l%%shdldrlï 5 lr f.k hkq ,nhs'
1' l,dmSh idudcßl rgj,a úiska uQQ,H úY=oaêlrKh ms<sn| j wfkdakH we.hSï lghq;= lrf.k hdu i|yd myiqlï iemhSu
fï hgf;a f.da,Sh jYfhka mj;sk uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùfï m%%ñ;Ska tla tla rgj,a l%%shd;aul lrk wdldrh ms<sn| j Tjqfkdjqka u wfkdakH jYfhka l,dmh ;=<° we.hSï lghq;= mj;ajd f.k hdu is≥ flfr®
2' uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| wdishd meismsla iuQQyh úiska idudcßl rgj,aj,g uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod< j ;dlaI◊l ±kqu ,nd°u iy mqyqKq jevigyka meje;aùu
3' uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| j úYaf,aIKd;aul m¯CIK meje;aùu †˙u;a ls¯u
4' f.da,Sh jYfhka iïmdokh lrkq ,nk uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùfï iy ;%%ia;jd° uQQ,H lghq;= je<elaùfuka m%%;sm;a;s ieliSfï l%%shdj,shg wdishd meismsla l,dmh fmd≥fõ ksfhdackh lsrSu
5' fm!oa.,sl wxYfha odhl;ajh ,nd .ekSu
wdishd meismsla l,dmh ;=< uqo,a úY=oaêlrKh
je<elaùu i|yd uQQ,H yd uQQ,H fkd jk wdh;k" rdcH fkd jk ixúOdk" úúO wOHdmksl lKavdhï iïnkaO lr .ekSu o fuu wdh;kh úiska is≥ lrhs' (www.apgml.org)
by;ska ±lajQQfha uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùu ms<sn| j wdishdkq meismsla iuQQyfha wdrïNh iy tys ldr®hhNdrh ms<sn| j flá ú.%%yhls' by; f;dr;=re wkqj fmkS hkafka uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod< j l,dmSh fufyhqï iy cd;Hka;r fufyhqï fuu ixúOdkh úiska is≥ flfrk njhs'
uqo,a úY=oaêlrKh cd;Hka;r uÜgfuka
je<elaùfuys,d by; ixúOdk ;%s;ajfha u
ld¾hNdrh w;súYd, h' fuu ixúOdk ;%s;ajh
fuka u ;j;a úúOdldr cd;Hka;r ixúOdk yd
l%shdldrlï fya;= fldg f.k f,dj fndfyda
rgj,a uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug my;
wdldrfha mshjrla f.k we;'
1' kS;s úfrdaë u;aøjHj,g wod< uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùu
2' ta yereKq úg fjk;a wmrdO wdY%s; j uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùu
3' .kqfokqlre uqo,a ,nd.;a wdldrh ms<sn|
oekqïj;aùu (Know your Customer - K.Y.C.)
4' úYd, .kqfokq ms<sn| jd¾;d ,nd .ekSu'
5' iel iys; .kqfokq ms<sn| j wod< wdh;kh
fj; jd¾;d lsÍu
6' jd¾;d È.ska È.g u mj;ajd f.k hdu'
7' kS;s úfrdaë iel iys; .kqfokq ms<sn| j
wod< mqoa.,hd oekqj;a lsÍu
8' foaY iSud yryd uqo,a yqjudre lsÍfï § isÿ úh
yels uQ,H wmrdOj,g tfrys j mshjr .ekSu
9' uQ,H nqoaê tall msysgqùu'
10' cd;Hka;r kS;Ska l%shd;aul lsÍug wod<
foaYSh iyfhda.h ,nd §u
11' j;alï bmhSu ms<sn| j f;dr;=re ,nd .ekSug
hdka;%Khla ilia lsÍu
92017 fkdje' - foie'
12' tlai;a cd;Skaf.a ;%ia; uQ,H u¾Ok
m%ma;sfha idudðl rdcHhla ùu we;=¿
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod< úúO
cd;Hka;r iïuq;Skag w;aika ;eîu yd tajd
l%shd;aul lsÍug lghq;= lsÍu
by;ska olajk ,oafoa úúO rgj,a úiska uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùu i|yd .kq ,enQ l%shdud¾.
w;ßka lsysmhla mu‚' cd;Hka;r ixúOdkj,
l%shdldß;ajh" uQ,H wmrdO fya;=fjka f.da,Sh uQ,H
moaO;shg isÿ jk wjodku jeäùu" ta wdY%s; oekqu
m%j¾Okh jeks ldrKd úúO rgj,a úiska uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùu i|yd úúO mshjrhka
.ekSug mdol jkakg we;e hs is;sh yels h'
tu cd;Hka;r m%jK;dj, m%;sM,hla f,i Y%S
,xldj o uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod<
foaYSh hdka;%Kh ilia lr we;' fuu ,smsfha ó<Õ
fldgi fjkaù we;af;a t lS foaYSh hdka;%Kh
ms<sn| j flfrk úpdrd;aul ú.%yhlg h'
Y%S ,xldfõ uqo,a úY=oaêlrKh ms<sn| l;sldj iy tys m%jK;d
furg mej;s fnÿïjd§ ikakoaO wr.,fha tla
md¾Yajhla jQ t,a'à'à'B' ixúOdkh ie,lsh hq;=
wkaofï uQ,H iïm;a m%udKhla w;am;a lr f.k
;snQ ;%ia;jd§ lKavdhula nj fkd ryils' fuu
ixúOdkh kS;Hkql+, fkd jk l%ufõo Tiafia
uQ,H ;%ia;jdoh mj;ajdf.k .sfha h' t,a'à'à'B'h
hqOuh jYfhka mrdch lsÍug ie,iqï ilia lrk
úg by; wdldrfha uqo,a úY=oaêlrK lghq;= o
j<lajd,Sfï wjYH;djla Y%S ,xld rchg ;snq‚'
tf;la Y%S ,xldfõ úksuh md,k mk;" nexl= mk;"
f¾.= mk; wdÈfhka jl% j uqo,a úY=oaêlrKhg
tfrys j úúO mshjr f.k ;snqK o th m%udKj;a
fkd jk fyhska uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug
Rcq mk;a folla iïu; lrk ,§'
1' 2006 wxl 5 ork uqo,a úY=oaêlrKh
je<elaùfï mk;
2' 2006 wxl 6 ork uqo,a .kqfokq jd¾;d lsÍfï
mk;
Bg wu;r j 2005 wxl 25 ork ;%ia;jd§kag uqo,a
iemhSu uev meje;aùfï iïuq;s mk; u.ska o uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùug Rcq odhl;ajhla ,efí'
2006 wxl 5 ork uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùfï
mk; u.ska uqo,a úY=oaêlrKhg wh;a jk jerÈ
yd o~qjï ms<sn| j kS;suh miqìu meyeÈ,s lr
we;' ta wkqj wmrdOj,ska fyda kS;Hkql+, fkd
jk ud¾. yryd uqo,a fyda foam< bmhSu" tajd <Õ
;nd .ekSu" mßyrKh lsÍu" neyer lsÍu" Ndr
.ekSu wdÈh uqo,a úY=oaêlrKhg we;=<;a jk jerÈ
lsysmhls' fï yereKq úg u;aøjH iïnkaO jerÈ"
úfoaY úksuhg wod< jerÈ" msróvdldr .kqfokq"
wka;¾ cd;sl ixúOdkd;aul wmrdO" wka;¾cd,h
wdY%s; wmrdO" <uhskag tfrys wmrdO" ñksia
cdjdru" f¾.= wdd mk;g wod< jerÈ wdÈh o uqo,a
úY=oaêlrK mk; Tiafia o~qjï ,eìh yels jerÈ
f,i fmkajd § we;' fuu mk;g wod< j by;
fudkhï wdldrfha fyda jrolg uydêlrKh
úiska jrolre hehs ;Skaÿ l<fyd;a" jir 5 - 20 w;r ld,hla isr o~qjï ,nd §u" foam< rdcika;l
lsÍu" foam< jákdlu fuka ;=ka .=Khla ov kshu
lsÍu jeks o~qjï meñK úh yels h' fuu mk;
ms<sn| j ú.%y lrk úg wjfndaO jkafka uqo,a
úY=oaêlrKh je<elaùug wod< kS;suh miqìu
iy wêlrK l%shdj,sh ia:dmkh lsÍu bka isÿ
jk njh' rgla jYfhka cd;sl uQ,H moaO;sh ;=<
uQ,H úY=oaêlrKh isÿ jkafka o" tjekakla isÿ
jkafka kï Bg wod< f;dr;=re ,nd .ekSug tajd
j<lajd .ekSu i|yd ud¾f.damfoaY iy ks¾foaY
ilia lsÍug cd;sl uÜgfï hdka;%Khla wjYH
fõ' tfy;a uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùfï mk;
Tiafia t jeks cd;sl uÜgfï hdka;%Khla ia:dms;
fldg ke;s w;r fjk;a mk;la u.ska Y%S ,xldj
;=< uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod< cd;sl
uÜgfï hdka;%Khla ia:dms; fldg we;'
2006 wxl 6 ork uqo,a .kqfokq jd¾;d lsÍfï
mk; u.ska Wla; wdldrfha uqo,a úY=oaêlrKh
je<elaùug wod< cd;sl hdka;%Kh ia:dmkh lrk
,È' fï ld,h jk úg fndfyda rgj,a fu jeks
cd;sl wdh;k ia:dmkh lr ;snQ w;r UNODC"
t.aukaÜ iuQQyh" uQ,H idOl ld¾h n,ldh jeks
cd;Hka;r ixúOdk u.ska o idudðl rdcHhkag
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod< j cd;sl
hdka;%Khla ia:dms; lsÍfï wjYH;djh fmkajd
§ ;sìKs' ta wkqj 2006 ud¾;= udifha § uqo,a yd
l%u iïmdok wud;HdxYh hgf;a Y%S ,xldfõ
uQ,H nqoaê tallh fyj;a uqo,a úY=oaêlrKh
je<elaùug wod< cd;sl hdka;%Kh uqo,a .kqfokq
10 2017 fkdje' - foie'
jd¾;d lsÍfï mk; m%ldr j msysgqjk ,§' fuh
furg uQ,H úY=oaêlrKh je<elaùug wod< j
.kakd ,o fhdaO mshjrla f,i y÷kajd Èh yels
h' ckdêm;sjrhdf.a ksfhda.hlg wkqj 2007 fmnrjdß udifha isg uQ,H nqoaê tallh Y%S ,xld
uy nexl=fõ fomd¾;fïka;=jla f,i ia:dmkh
lrk ,§'
uQ,H nqoaê tallh
by; ffk;sl úêúOdkh weiqfrka ia:dmkh
lrk ,o Y%S ,xldfõ uQ,H nqoaê tallfhys wruqK
yd ld¾hhNdrh ms<sn| j mdGl wjOdkh fhduq
lsÍu ó<Õg isÿ fõ' ta wkqj uQ,H nqoaê tallh
msysgqùfï uQ,sl wruqK jkafka cd;sl yd cd;Hka;r
kS;s fr.=,diSkag wod< j uQ,H úY=oaêlrKh
je<elaùfuys,d .; yels iEu l%shdud¾.hla u
.ekSuhs' fuu wruqK idlaId;a lsÍu i|yd uQ,H
nqoaê tallh úiska úúO ld¾hhka isÿ lrkq ,nhs'
fï wkqj uqo,a .kqfokq" úoHq;a uqo,a .kqfokq iy
iel lghq;= .kqfokq ms<sn| uQ,H wdh;kj,ska
jd¾;d ,nd .ekSu uQ,H nqoaê tallfha m%Odk
ld¾hhls' Wla; ld¾hhg wod< j 2014 foieïn¾
ui 31 jk úg n,m;%,dNS jd‚c nexl= 25lska
o" n,m;%,dNS úfYaIs; nexl= 9lska o" n,m;%,dNS
uQ,H iud.ï 48lska o" rlaIK iud.ï 21lska o"
fldgia ;e/õldr iud.ï 35lska o" n,h,;a uqo,a
yqjudrelrejka 70lska o jd¾;d yd f;dr;=re ,nd
.ekSu uQ,H nqoaê tallh úiska isÿ flßKs' fï
ms<sn| j ;jÿrg;a meyeÈ,s lsÍfï § uqo,a .kqfokq
jd¾;d lsÍfï mkf;a 15 jk j.ka;sh m%ldr j
o;a; ,nd .ekSu" tajd úYaf,aIKh lsÍu" m¾fhaIK
isÿ lsÍu yd uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod<
m%;sm;a;s ilia lsÍu wdÈh o uQ,H nqoaê tallfha
ld¾hhNdrhg wh;a nj y÷kd .; yels h' t
fuka u Y%S ,xld uQ,H moaO;sfha úúO wdh;khkag
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod< úúO Í;s yd
ud¾f.damfoaY ksl=;a lsÍu" tajd ksis whqßka tu
wdh;k ms<smÈkafka oehs fidhd ne,Su wdÈh o tys
ld¾hhkag wod< ;j;a la fIa;%hka fõ' fï yereKq
úg cd;sl uQ,H moaO;sfha fiajl fiaúldjkaf.a
uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùug wod< oekqu jeä
ÈhqKq lsÍu" Bg wod< Odß;dj by< kexùu
wdÈh i|yd mqyqKq jevigyka meje;aùu" foaYSh
cd;Hka;r ixúOdk w;r .súiqï yd iïuq;Skag
t<öu jeks ld¾hhka o uQ,H nqoaê tallh úiska
lrf.k hkq ,nhs' fuu lreKqj,g wkqj
meyeÈ,s jkafka uQ,H úY=oaêlrKh je<elaùfï
wruqKg wod< j uQ,H nqoaê tallh úiska foaYSh
yd cd;Hka;r jYfhka úYd, ld¾hhNdrhla isÿ
lr f.k hkq ,nk njhs'
Y%S ,xldfõ uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sh ms<sn| j
f,dal nexl=fõ wdlD;shg wkqj furg uQ,H nqoaê
tallh úiska we.ehSula isÿ lr we;' tu jd¾;djg
wkqj Y%S ,xldfõ uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sh
ie,lsh hq;= whqrlska m%.;shla ,nd we;s nj;a
tfy;a tlS ;;a;ajh ;jÿrg;a by< kexúh hq;=
nj;a i|yka lr we;s w;r Bg wod< úúO ks¾foaY
bÈßm;a lsÍu o isÿ lr we;' tu jd¾;dj ilia
lsÍfï § cd;sl uQ,H moaO;sfha úúO wdh;k fuka
u uQ,H úY=oaêlrKh je<elaùug wod< ffk;sl
yd m%;sm;a;s rduqj o úu¾Ykhg ,la lr we;'
tys tla m%Odk ksÍlaIKhlg wkqj Y%S ,xld uQ,H
moaO;sfha úYd, u mx.=jlg Wreulï lshk nexl=
moaO;sfhys uQ,H úY=oaêlrKhg wod< wjodku
wfkl=;a lafIa;%hkag idfmalaI j t kï rlaIK"
iq/l=ïm;a" wúêu;a uQ,H wxYh jeks tajdg jvd
my< w.hla .kakd nj y÷kd f.k we;' óg m%Odk
fya;=j jkafka cd;sl nexl= moaO;sh úêu;a j yd
iunr j ilia jQjla fyhska thg wod< j úúO
ks¾foaY bÈßm;a lsÍu iy kshduk lghq;= mj;ajd
f.k hEu myiqùuhss (National Money Laundering and Terrorist Financing Risk Assessment of Sri Lanka, 2014)' tfy;a wfkl=;a lafIa;%j, oel .;
yels hï hï wdldrfha wúêu;a iajrEm yd wia:dhS
nj fya;=fjka tajd ksrka;rfhka kshdukh lsÍu
wmyiq úh yels h' t jeks wdldrfha úúO ksÍlaIK
mokï fldg f.k Y%S ,xldfõ uqo,a úY=oaêlrKh
je<elaùfï l%shdud¾. we.ehSug ,la lrk ,o
by; jd¾;dj úiska uqo,a úY=oaêlrKh je<elaùu
jeäÈhqKq lsÍug o úúO ks¾foaY bÈßm;a lr we;'
tlS ish,a, iïmsKavkh l<fyd;a bka wjOdrKh
lr we;af;a m%;sm;a;s rduqj jeäÈhqKq lsÍu" uqo,a
úY=oaêlrKh ms<sn| m¾fhaIK l%shdj,sh .=Kd;aul
j yd m%udKd;aul j m%j¾Okh lsÍu" óg wod<
cd;sl yd cd;Hka;r jmißh mq¿,a lsÍu" uyck
oekqïj;aNdjh jeä ÈhqKq lsÍu wdÈh jk nj y÷kd
.; yels h' (National Money Laundering and Terrorist Financing Risk Assessment of Sri Lanka, 2014) Wla; ks¾foaY l%shd;aul lsÍfï § ;dlaIK
wxYh ms<sn| j o wjOdkh fhduq lsÍu w;HjYH
112017 fkdje' - foie'
fõ' uqo,a úY=oaêlrKh hkq ixlS¾K fuka u úYd,
;dlaI‚l dKhla mokï jQ l%shdj,shla nj fuu
,smsfha uq, isg u wjOdrKh lrk ,È' ta wkqj
uqo,a úY=oaêlrK l%shdj,sfhka Y%S ,xldfõ cd;sl
uQ,H moaO;sh wdrlaId lr .ekSug ;dlaIKh yd
kj m¾fhaIKd;aul oekqu mokï jQ l%shdj,shla
f,i oekg mj;sk uqo,a úY=oaêlrKhg tfrys
cd;sl l%shdj,sh ;jÿrg;a Yla;su;a l< hq;= nj
fmkajd Èh yels h'•
uQ,dY%(
úfÊiQßh ã'fla' ^2016&l¿ i,a,s iqÿ lsÍfï m%;súmdlh uqo,a úY=oaêslrKh"
foi;sh iÕrdj" rcfha m%jD;a;s fomd¾;fïka;=j
Money Laundering and Financial Crimes Country Database, 2015jd¾Isl jd¾;dj" uQQ,H nqoaê tallh" YSS%% ,xld uy nexl=j
jd¾Isl jd¾;dj" YSS%% ,xld uy nexl=j
fhdackd l%uhla hkq
flfkl= úiska hï uqo,la f.jd
idudðl;ajh ,ndf.k ;j;a idudðlhka n|jd .ekSu ;=<ska wdodhï ,nd.ekSug fhdackd lrk l%uhlaa msróv fhdackd l%uhla
f,i ye¢kaúhyels h'
• hï flfkla Tng wLKavj úYd, m%;s,dN ,nd.ekSug fufia fhdackd lrhs o@
rka ldis" fmkavkaÜ" .Dy NdKav" úÿ,s WmlrK" iQ¾h fldaI" jkaokd pdßld jeks NdKav yd fiajdjka ñ,§ f.k idudðlhl= jk f,i
M,odhS ksIamdok fyda fiajdjka bgq fkdfldg ;j;a idudðlhska n|jd §fuka muKla w;s úYd, wdodhï ,nd .; yels nj mejiSu
fïjd ;ykï msróv fhdackd l%u fõ';j;a idudðlhska n|jd .ekSug fkdyels ùfuka b;d blaukska fuu cd,h lvd jefgkq we;'
1988 wxl 30 ork nexl= mkf;a 83we j.ka;sh hgf;a fujeks fhdackd l%%u i|yd iyNd.S ùu" m%%pdrKh" uqo,a fhoùu kS;s úfrdaë fõ'
§fujeks ;ykï fhdackd l%%u j,ska Wmhkq ,nk uqo,a yd tu uqo,ska w;am;a lr.kq ,nk foam< ms<sn| Rcqj fyda jl%%j .kqfokqj,g t<öSu uqo,a úY=oaêlrK je<elaùfï mk; wkqj o kS;s úfrdaë fõ'¶
0112 398542" 0112 398762
;ykï
fujeks kS;s úfrdaë fhdackd l%uj,g iïnkaO ùfuka jir 5 la olajd isr o~qjï iy remsh,a ,CI úiaila fyda jxpdjg iïnkaO ù bmhQQ uqΩ¿ uqo, fuka fo.=Khl ov uqo,la f.ùug isÿúh yel'
jxpdldÍ jQ fujeks fhdackd l%uj,g yiqù wudrefõ jefgkak tmd'
fujeks wh ms<sn| f;dr;=re wef;d;a <Õu we;s fmd,Sishg fyda Y%S ,xld uy nexl=fõ my; ÿrl:k wxlj,g oekqï fokak'
12 2017 fkdje' - foie'
uQ,sl jHq;amkak WmlrK yd wjodkï l<ukdlrKh
ví'wdr®'tï'fla' m%kdka≥ksfhdacH wOHCI
wjodkï l<ukdlrK fomdr®;fïka;=jjHq;amkak WmlrKwdfhdack l<ukdlrKh ;=< oelsh yels thg u
wdfõ‚l jQ ixl,amhla f,i —wjodku˜ y÷kd
.; yels h' tu ksid u wdfhdack l<ukdlrefjda
ksrka;rfhka ;u wdfhdack iuÕ noaO j we;s
wjodkï y÷kd .ekSug" th uekSug fuka u
md,kh lsÍug o W;aidy lr;s' wjodku uekSu
i|yd iïNdú;d kHdhka we;=¿ .‚;uh l%u
fhdod .efka'
fï i|yd ir, WodyrKhla f,ig úúO
iq/l=ïm;a yd neÿïlrj,ska muKla wmf.a
jHdmdßl fjf<|fmd< iukaú; jkafka hhs
Wml,amkh lruq' tu ksid tys § tu iq/l=ïm;a yd
ne¢ wjodkï jkafka" iq/l=ïm;aj, fjf<|fmd<
jákdlu fjkiaùfï wjodku yd nqkaj;a njg
m;aùfï wjodku hk tajd h' tu wjodkï
md,kh lsÍfï wruq‚ka uQ,H l<ukdlrejka
úiska úúO wdfhdack udOHj, wdfhdackh
lsÍu fyj;a wdfhdack i|yd tl u iud.ul
iq/l=ïm;aj, fkd fhdod úúO lafIa;%j,
jHdmdrj, kshq;= iud.ï lsysmhla w;r fnod
yeÍu fuka u rcfha iq/l=ïm;a jeks meyer yeÍfï
wjodkï rys; wdfhdack udOH f;dard .ekSu isÿ
lrkq ,eìh yels hs'
kuq;a m%dfhda.sl j tn÷ iq/l=ïm;a muKla we;s
ir, uQ,H fjf<|fmd<la oelsh fkd yels hs'
iq/l=ïm;a fjf<|fmd<" úksuh fjf<|fmd<"
uqo,a fjf<|fmd<" NdKav fjf<|fmd< wd§
úúO jQ fjf<|fmd<j,a rdYshlska yd úúO
uQ,H WmlrKj,ska iukaú; uQ,H mßirhla
j¾;udkfha ks¾udKh ù we;' uQ,H WmlrK
iïnkaOfhka jk fjf<o jákdlï fjkiaùï"
uqo,a m%jdy fjkiaùï" NdKav ñ, fjkiaùï
fuka u uQ,H fjf<|fmd< ;=< we;s úh yels
WÉPdjpkhka ksid we;s úh yels wjodkï wju
lsÍfï wruq‚ka jHq;amkak WmlrK fjf<|fmd<
^Derivative Market& ìys ù we;' fï wkqj jHq;amkak
hkq thg iïnkaO j;alu ke;fyd;a wdY%s;
j;alfï w.fha WÉPdjpkhg wkqj wdY%s; ysñ
jk uQ,H WmlrKhla f,i ye¢kaúh yels hs'
tu wdY%s; j;alu f,i oDYH NdKavhla" fmd,S
m%jdyhla" iud.ï fldgia" úksuh tallhla fyda
fjk;a yqjudre m%Njhla ksfhdackh lrhs'
fuu fjf<|fmd< ;=< jHq;amkak WmlrK
yqjudre jk wdldrh wkqj j¾. lsÍula oelsh yels
hs' tajd kï"
1' yqjudre uOHia:dkhka yryd wf,ú jk
jHq;amkak WmlrK ^Exchange Traded&
2' ljqkagrh u; fjf<|dï jk jHq;amkak
WmlrK ^Over thd Counter - OTC&
yqjudre uOHia:dkhla yryd fjf<|fmdf<a wf,ú jk jHq;amkak WmlrK
fïjd jvd;a ixúê; fjf<|fmd<l wf,ú
jk jHq;amkak WmlrK f,i ie<lsh yels
hs' by< ixúOdk jHQyhla ;=< iqmÍlaIKhla
hgf;a fjf<|du isÿ flf¾' fjf<|fmd<
iyNd.Sjkakka yqjudre uOHia:dkfha i|yka
kS;s Í;s" fldkafoaisj,g wkql+, j ñ, § .ekSï"
wf,ú lsÍï isÿ lrhs' ffoksl j fjf<|fmd<
,l=Kq lsÍu isÿ flfrk ksYaldIK wxYhla
;sîu o fuys we;s úfYaI;ajhls' ta wkqj yqjudre
uOHia:dkh yryd jHq;amkak WmlrK wf,ú
132017 fkdje' - foie'
lsÍfï § fjf<|dfï kshq;= md¾Yaj ksYaldIK
kS;sÍ;s wkqj lghq;= l< hq;= jk w;r —wdka;sl
.sKqu˜ kñka jQ kduud;% .sKqula ;u kñka
újD; fldg tys ;u wdfhdackh u; mokï j
yqjudre uOHia:dkh úiska kshu flfrk uqo,la
;ekam;a l< hq;= hs' isÿ lrk ,o wdfhdackhka
ffoksl j —fjf<|fmd< ,l=Kq lsÍu˜ ^Mark - to - Market& isÿ flfrk w;r tys woyi jkafka
oji wjidkfha § tu wdfhdackj, fjf<|fmd<
w.h ;SrKh fldg ,dN mdvq .Kkh lsÍuhs' tu
,dNh fyda mdvqj wkqj wdka;sl .sKqfï we;s uqo,a
fYaIh m%udKj;a fkd jk úg wod< wdfhdaclhdg
uqo,a ;ekam;a lrk f,i oekqï§ula isÿ lrhs' tu
oekqï§u —wdka;sl oekqï§u˜ ke;fyd;a —Margin Call˜ f,i y÷kajhs' ta ;=<ska isÿ úh yels w,dNodhS
;;a;ajhka ke;fyd;a wjodkï md,kh lsÍu
isÿ lrhs' flfia kuq;a yqjudre uOHia:dkhla
yryd wf,ú jk jHq;amkak WmlrK i|yd jk
wjodku orkafka yqjudre uOHia:dkh úisks'
wf,úlrejka jHq;amkak WmlrK wf,ú lrkafka
yqjudre uOHia:dkhg jk w;r .ekqïlrejka
ñ, § .kafka yqjudre uOHia:dkfhks' t fia
fkdue;s j wf,úlrejka yd .ekqïlrejka w;r
iDcq fjf<|dula fuys § isÿ fkd fõ'
fï wkqj yqjudre uOHia:dkhla u; mokï jQ
fjf<|fmd<j, ,laIK my; i|yka mßÈ idrdxY
.; l< yels hs'
1' fjf<|dï lrkq ,nk .súiqï iïu; m%ñ;s"
iïu; m%udK" iïu; tall ñ, ,xiq ;=<ska
fjf<|dï lsÍug yels ùu
2' .súiqï j,x.= jk ld,h ke;fyd;a mßK;
Èkh" uqo,a tall j¾.h" fjf<ofmd< újD; j
;efnk fõ,djka wdÈh úêu;a f,i yqjudre
uOHia:dkh úiska ;SrKh fldg ;sîu
3' wdh;ksl rduqjlska .kqfokq i|yd myiqlï
ie,iSu
4' ksYaldIK kS;sÍ;sj,g yd wdka;r wjYH;dj,g
hg;aùu
5' ffoksl j fjf<|fmd<g ,l=Kq lsßu isÿ
lsÍu yd ta wkqj wdka;r wjYH;d mekùu
6' ;e/jqlrejka ixúOdkh fldg ;sîu
7' yqjudre uOHia:dkfha ñ, .Kka ieug u
újD; ksid ñ, .Kka flfrys n,mEula isÿ
ùu
yqjudre uOHia:dkhla yryd flfrk .kqfokqj, jdis
1' wdka;sl ,l=Kq lsÍu ksid .súiqïj, we;s
wjodku wvqùu
2' ñ, .Kka mdroDYH ùu ^Transparency&
3' øjYS,;dj ixflakaøKh jQ fjf<|fmd<la ùu
4' wjidk j.lSu Ndr .ekSug yqjudre
uOHia:dkh ;sîu
yqjudre uOHia:dkhla yryd flfrk .kqfokqj, wjdis
1' kS;sÍ;s fr.=,disj,g wkqj m%ñ;s.; jQ .súiqï
ùu
2' ;u wjYH;d yd .súiqïj, we;s fldkafoais iu
fkd ùu
3' È.= ld, mßK;shla we;s .súiqïj,g t<ôh
fkd yels ùu
ljqkagrh u; fjf<|dï jk jHq;amkak WmlrK
f,dalfha úYd,;u .kqfokq isÿ jk úfoaY úksuh
fjf<|fmd< wh;a jkafka ljqkagrh u; fjf<|dï
isÿ jk jHq;amkak WmlrK fjf<|fmd<g h'
md¾Yajj,g wjYH mßÈ" .súiqï fldkafoais we;s lr
.; yels jk w;r nexl= ÿrl:k" *elaia m‚úv
yd frdhsg¾" íÆïn¾.a" khsÜrhsv¾ jeks mß.Kl
;sr Tiafia tlsfkld iuÕ .kqfokq isÿ fõ' ta
wkqj ljqkagrh u; fjf<|dï isÿ jk jHq;amkak
fjf<|fmd<l my; i|yka ,laIK oelsh yels
hs'
1' nexl=" ÿrl:k" *elaia iy mß.Kl ;sr ;=<ska
ks¾udKh ù we;s fjf<|fmd<la ùu
2' mß.Kl ;sr wdY%%fhka yd ñ, l:k fjf<÷ka
^Quote Vendors& ;=<ska .ekqï ñ," úl=Kqï ñ,
,nd .; yels ùu
14 2017 fkdje' - foie'
3' yqjudre uOHia:dkhl wëlaIKhg hg;a fkd
ùu
ljqkagrh u; jHq;amkak fjf<|dfï jdis
1' md¾Yajlrejkag wjYH mßÈ wjYH jk
m%udKhg" l,a msÍfï ld,hg ^mßK;shg&
wkqj .súiqï we;s lr .; yels ùu
2' tlsfkl .kqfokq ;=<ska fjf<|fmd< ñ,
fj; flfrk n,mEu wvq ùu
3' uy nexl=fõ kshdulhskaf.a mÍlaIdjg ,laùu
ksid nexl=jla yryd úksuh" fmd,S" uqo,a
yqjudre i|yd wjodkï wvq ùu
ljqkagrh u; jHq;amkak fjf<|dfï wjdis
1' m%;smd¾Yaùh wjodku wvq flfrk mßÈ lghq;=
flrk ksYaldIK wdh;k yryd .kqfokq isÿ
fkd ùu
2' Èkm;d fjf<ofmd<g ,l=Kq lsÍu ;=<ska
wdka;r wjYH;d ;SrKh fkd flrk ksid
m%;smd¾Yaùh wjodku by< ùu
3' ñ, .Kka mdroDYH fkdùu
4' ,shlshú,s ixlS¾K tajd ùu
fjf<|fmd< ;=< nyq, j fhdod .efkk jHq;amkak
WmlrK my; idlÉPd flf¾'
bÈß .kqfokq ^Forward Contracts&
j¾;udkfha tlÕ jQ ñ,la u;" wkd.; Èkl §
ñ, § .ekSu i|yd hïlsis j;alula$jHq;amkak
WmlrKhla iïnkaOfhka ñ, § .kafkl= yd
wf,úlrkafkl= w;r we;s lr .kakd .súiqulg
bÈß .súiqula hhs lshkq ,efí'
tu ksid l,ska .súi .;a ñ,g wkqj wod< .kqfokqj
isÿ lsÍu fomd¾Yajfha u j.lSuls' ñ, § .kakd
Long f,i o" úl=Kkakd Short f,i o fmdÿfõ
Ndú; flf¾' fuys § jeo.;a lreKla jkafka
.súiqu wdrïN lrk úfgl uqo,a yqjudrejla isÿ
fkd ùu hs'
Wod ( úY%du wruqo,a l<ukdlrefjl= boß udi
3lska ;u wruqo,a fhdod hï jHdmdrhl fldgia
ñ, § .ekSfï bÈß .súiqulg t<öu
Tyq wfmalaId lrkafka ;j;a udi 3lska .súi .;a
ñ,g jvd jeä ñ,la tla fldgila i|yd mj;S
h hkakhs' hï f,ilska i;H fldgia ñ, .súi
.;a ñ,g jvd wvq jqjfyd;a Tyqg mdvqjla isÿ fõ'
kuq;a tlÕ jQ ñ,g ñ, § .ekSug Tyq ne£ isà'
bÈß .súiqula l,a msÍfï § uqo,a f.ùu my; l%u
follska tlla hgf;a isÿ úh yels hs'
01' Ndr§u ^Delivery&
Long úiska tlÕ jQ uqo, Short fj; Ndr§u;a"
Short úiska NdKav Long fj; Ndr§u;a isÿ
fõ'
02' uqo,ska mshùu ^Settlement&
Y=oaO uqo,a m%jdyh md¾Yaj follska tla md¾Yajhla
fj; uqo,ska f.ùu hs ^Non - Deliverable Forwards&'
bÈß .súiqïj, we;s meyer yeÍfï wjodku hkq
uqo,ska mshjk .súiqul § kï" iEu úg u jeä
jákdlula fydnjk md¾Yajh úiska meyer yeÍug
we;s wjodkuhs' ld,h bl=;a ùu olajd u mj;ajd
.ekSfuka fyda Bg m%:u fjk;a .súiqulg thg
m%;súreoaO f,i t<öu ;=<ska bÈß .súiqu wjika
lsÍu isÿ l< yels hs'
wkd.; .súiqï ^Futures&
wkd.; .súiqï hkq yqjudre uOHia:dkhla yryd
fj<|dï jk tys m%ñ;s.; kS;sÍ;sj,g wkql+, j
ms<sfh< fldg we;s .súiqï jk w;r j¾;udkfha
tlÕ jQ ñ,la u; wkd.;fha § .kqfokq lsÍug
fomd¾Yajhla w;r tlÕ;djla we;s fõ'
fï i|yd oaú;aj fjf<|fmd<la we;s w;r Èkm;d
,dN mdvq .Kkh fldg ysñlrejkaf.a .sKqï
.e,mSula isÿ lrk ksid meyer yeÍfï wjodku
b;d wvq hs' fïjd o fome;s .súiqï fõ' t kï
fomd¾Yajhg u ne£ï we;' jHdmdr jia;= o¾Yl
^Stock Index Futures&" flá ld,Sk fmd,S wkqmd;"
152017 fkdje' - foie'
È.=ld,Sk fmd,S wkqmd;" uqo,a j¾. hkd§ f,i
wkd.; .súiqï Ndú; fõ'
wkd.; .súiqï fj<|du ms<sn| j m%ldY lsÍug
o¾Yl folla fhdod .kS'
1' újD; wfmalaIdj ( t kï ;ju;a újD; j
we;s" ke;fyd;a wjika lr fkdue;s ^ys,õ ù
fkdue;s& .súiqï
2' fjf<|dï m%udKh ( hï ld,hla ;=< fjf<|dï
l< .kqfokq m%udKh
bÈß .súiqï wkd.; .súiqï
1' fj<|du isÿ ùu
^Trading Location&ixúOdkh jQ yqjudre
uOHia:dkhl § isÿ fõ
nexl=lrefjl= úiska
fufyhjk w;r ÿrl;k"
*elaia ;=<ska fjf<|du isÿ fõ
2' .súiqfï úYd,;ajh
^Contract Size&iyNd.Sjkakkaf.a wjYH;dj
u; ;SrKh fõ
kshñ; mßÈ m%ñ;shlg wkql+,
j yqjudre uOHia:dkh ;SrKh
lrhs
3' mshùu$ ld,h
^Settlement&.súiqï m%ldr j nexl=j ueÈy;a ù
kshu lr .;a ñ,g úlsŒu fyda
ñ, § .ekSu
ffoksl j yqjudre uOHia:dkh
úiska fjf<|fmd<g ,l=Kq
lsÍu u;
4' j,x.= ld,h
^Expire&fomd¾Yajfha wjYH;dj u;
;SrKh lr .;a Èkj, §
yqjudre uOHia:dkh úiska
l,ska u ;SrKh lr we;'
5' Ndr§u
^Delivery&nyq, jYfhka isÿ fõ úr, h' ta fjkqjg úlsŒug
tfrys j ñ, § .ekSu isÿ fõ'
úl,am .súiqï ^Options&
.súiqfï tlÕ jQ ñ, .Kklg hï j;alula
wkd.;fha § ñ, § .ekSu fyda úlsŒu tu .súiqu
orkakdg ysñ jk whs;shla ñi j.lSula fkd fõ'
fuu whss;sh ysñ lr .ekSu Wfoid .súiqu ñ,
§ .kakd ñ,la ^Premium& f.úh hq;= w;r" th
orkakd l%shd;aul lrk úg .re lsÍug .súiqu
úl=Kkakd ne£ isà' tu ksid ;ks me;af;a TÜgq
f,i fuu úl,am .súiqï y÷kajhs' t kï tys
wdY%s; wiuñ;sl fõ' úl,am ñ, § .kafkl= ñ,la
f.jd .súiqula ñ, § .ekSfuka —whs;shla˜ ysñ
lr .kS' .ekqïlreg mdvq úh yels Wmßuh tu
.ekqï ñ, ^Premium& hs' úl=Kkakdg ,eìh yels
f,dl=u ,dNh o thhs'
úl,am .súiqï j¾. Types of Option Contracts&
• werhqï úl,am ^Call Options& yd .ekqï úl,am
^Put Options&
werhqï úl,am
fuu úl,am .súiqu ;=<ska ñ, § .kakd fj;
tlÕ jQ ñ,lg wkd.;fha tlÕ jQ ld,
jljdkqjl § wdY%s; j;alu ñ, § .ekSfï
whs;sh ,efí'
.ekqï úl,am
úl,am ^wê& ñ,la f.jd .ekqï úl,amhla
ysñ lr .kakd md¾Yajh fj; tlÕ jQ ñ,la
u; wkd.; ld, jljdkqjl § wdY%s; j;alu
úlsŒfï ysñlu ,efí'
bÈß .súiqï yd wkd.; .súiqï w;r fjki
16 2017 fkdje' - foie'
werhqï .ekqï
01' wdY%s; j;alfï ñ, fjkiaùu ñ, jeäùu
ñ, wvqùu
02' l%shd;aul lsÍfï ñ, fjkiaùu ñ, jeäùu
ñ, wvqùu
03' bl=;aùug $ mßK;shg we;s ld,h jeäùu
^Time to Expire& wvqùu
04' ñ, kuH;dj jeäùu
wvqùu
05' j;alï ysñhkaf.a wfmalaIs; uqo,a werhqï úl,am uqo,a ,eîï
,eîï by< hdu ñ,§ .ekSu ksid j;alu
fjkqjg j;alu ysñ lr
ysñ lr .ekSu .ekSfï w.h
,dNodhS ksid jeä ksid
werhqï ukdm .ekqï úl,am
ñ, my; jefÜ ñ, by< hhs
06' fláld,Sk fmd,S wkqmd; j;alu fláj j;alu i|yd jeäùu
úl=KQ uqo,a uqo,a imhd
wdfhdackh .ekSu Khg
lrk ksid isÿ jk ksid
ukdm werhqï .ekqï úl,am
ñ, by< hhs ñ, my; jefÜ
• weußldkq yd hqfrdamSh úl,am ^American Options and European Options&
weußldkq úl,am ysñ lr .;a wfhl=g tu
úl,amfha Ôú; ld,h ;=< ´kE u fj,djl
th l%shd;aul lsÍfï ysñlu ,efí'
kuq;a" hqfrdamSh úl,am l%%shd;aul l< yelafla
tajdfha Ôú; ld,h wjidkfha § t kï mßK;
jQ úg h'
• fmd,S wkqmd; úl,am
fï hgf;a lemaia ^Caps&" *af,da¾ia ^Floors& iy fld,¾ia ^Collars&
lemaia
l%%shd;aul lsÍfï wkqmd;slhg jvd
fjf<|fmd< fmd,S wkqmd;slh by< .sh
úfgl .súiqu ñ, § .kakd ia:djr fmd,S
wkqmd;slhla f.ùu i|yd .súiqula we;s lr
.kS' Khlrejka ^Borrower& úiska ñ, § .kS'
fï wkqj" lemaia nexl=jlska ñ, § .;a l< tys
ñ, § .kakd tlÕ jQ fmd,S wkqmd;slhg jvd
fjf<|fmd< fmd,S wkqmd;slh jeä jQ úg tu
fjki nexl=fjka ,nd .kS' tu ksid by<
hk fmd,S wkqmd;slfhka wdrlaId ùug lemaia
ñ,§ .kS'
*af,da¾ia
l%%shd;aul lsÍfï wkqmd;slhg jvd
fjf<|fmd< fmd,S wkqmd;slh my< .sh
úfgl jqj o *af,da¾ia ñ, § .kakd ia:djr
fmd,S wkqmd;slhla ,eîu i|yd we;s lr
.kakd .súiquls' ;ekam;a ysñhka ^Lenders& fu n÷ .súiqï ñ, § .kS' fï wkqj" *af,da¾ia
nexl=jlska ñ, § .;a l< tlÕ jQ fmd,S
172017 fkdje' - foie'
wkqmd;slhg jvd fjf<|fmd< fmd,S
wkqmd;slh my< .sh úfgl" tu fjki
nexl=j f.jkq we;' fmd,S wkqmd;slh my<
hdu ksid ;u fmd,S wdodhï wvq ùu wdjrKh
lsÍug *af,da¾ia ñ, § .kS'
fld,¾ia
fmd,S wkqmd;sl fld,rh" lema yd *af,da¾
hk fofla ixl,khls' tlúg lema fyda
*af,da¾ tlla ñ, § .ekSula ;uka tlÕ jQ
ñ,lg *af,da¾ fyda lema úlsŒula fuys § isÿ
fõ' fuh Khlrejka yd wdfhdaclhka hk
fomd¾Yajhg u jHq;amkak msßjeh wvq fldg"
,eìh yels wdY%s; o iSud lsÍfuka ,nd .;
yels h'
WodyrK f,i lema i|yd tlÕ jQ wkqmd;slh
;=<ska Khlrefjl=g fmd,S wkqmd;slh by<
hdfuka wdrlaId úh yel' t f,iska u *af,da¾
úl,amh ;=<ska ;ukag jdisodhl f,i fmd,S
wkqmd;slh fjkiaùu lem l< hq;= h'
fuu jHq;amkak WmlrK we;=<;a uQ,H
fjf<|fmd< ;=< uQ,sl jYfhka ;=ka wdldrhl
fjf<÷ka oelsh yels jk w;r Tjqka mriamßlhska
fkdfyd;a wjodkï rys; ,dN ,nkakka
^Arbitragers&" bÈß rlskakka ^Hedgers& yd
iufmalaIlhska ^Speculators& kñka ye¢kajkq
,nhs' fudjqka fjf<|fmd< l%%shd;aul jk
wdldrh tlsfklg fjkia fõ' fjf<|fmd< ñ,
fjkialï j,g m%%;spdr olajñka b;d flá l,la
;=< tu fjf<|fmd< ñ, fjkialïj,ska ,dN
bmhSug wjodkï rys; ,dN ,nkakka l%%shd lrhs'
wjodkï oeÍu fjkqjg jHq;amkak WmlrK ;=<ska
yd wdfhdack l<U ^Investment Portfolios& ilia
lsÍu ;=<ska wjodku ú;eka lsÍug bÈß rlskakka
l%%shd lrk w;r fjf<|fmd< uOHu wdY%s; ysñlr
.ekSug Tjqka Wkkaÿjla olajhs' iufmalaIlhska
iEu úg u by< wjodkula orñka ;;a;ajhka
^Positions& f.dv k.d .ksñka by< wdY%s; ysñlr
.ekSug W;aiql fj;s'
wjodkï l<ukdlrKh
wjodkï l<ukdlrKh isÿ flfrk wdldrh
fjf<|fmd< yd wdh;k iajNdjh wkqj fjkia
úh yels h' WodyrK f,i wjodkï Ndr.ekSu
;u jHdmdr lr .;a uQ,H wdh;k iy wruqo,a
l<ukdlrKh isÿ lrk fm!oa.,sl jHdmdr tall
úiska by< wjodkï orñka ish wruqK jk ,dN
lrd <Õdùug W;aidy oeÍu oelaúh yels h' ish
iudkhka ^Peer Groups& iuÕ we;s ;shqKq ;r.
iuÕ wjodkug uqyqK foñka by< ,dN jd¾;d
lsÍug ,dN wruqKq lr .;a ish¨ u wdh;k
W;aidy lr;s'
ta wkqj" idudkH uQ,H fjf<|fmd< by<
wjodkï iuÕ by< wdY%s; ixl,amhg wkqj hñka
wjodkï l<ukdlrK isÿ lrhs' uQ,sl jYfhka
wdfhdack l<U ilia lr .ekSu ;=<ska tlsfkl
iyiïnkaO;dj ^Co-relation& wvq wfhdack
udOH ;=< fnod .ekSu yd jHq;amkak WmlrK
fjf<|fmd< WmlrK ;=<ska ;uka uqyqK fok
wdfhdack wjodkï l<ukdlrKhg fhduq fõ'•
18 2017 fkdje' - foie'
f.da,Sh kjH;d o¾Ylh-2017
1' yeÈkaùu
zw¨;a w¨;a oE fkd;lk cd;sh f,dj fkd k.SZ
hk l=udr;=x. uqksodihkaf.a rejka jelsfha mj;sk
iod;ksl wd¾Ól úoHd;aul w¾:h fudkjg úoyd
mdñka kj f,dj ish¨ cd;Ska kjHlrKhka ;u
wd¾Ólhkays .dul n,fõ.hla f,i i,lkakd
fia u" th úoHd;aul j uek ne,Sfï wjYH;dj
o wjOdrKh lr we;' kjHlrKhkaf.a ;;a;ajh
f.da,Sh uÜgñka úoHd;aul j úuid nef,k
f.da,Sh kjH;d o¾Ylh ^Global Innovative Index-GII& fuys,d lemS fmfkk w;r 2017 j¾Ih i|yd
o th kj uqyqKqjrlska lr,shg meñK we;' fuu
,smsfha wruqK jkafka f.da,Sh kjH;d o¾Ylh iy
tys ieleiau;a YS%% ,xldfõ fY%%a‚.; lsÍï ms<sn|
j;a úuid ne,Su h'
hqfrdamSh m%%cdj (European Communities) iy
wd¾Ól iyfhda.s;dj iy ixj¾Okh i|yd jQ
ixúOdkh ^Organization for Economic Co-operation and Development - OECD& hk ixúOdkj,
ks¾jpkhkag wkqj kfjda;amdokhka$
kjHlrKhka f,i i,lkafka w¨;a fyda ie,lsh
hq;= uÜgulska jeäÈhqKq lrk ,o ksIamdokhla"
l%%shdj,shla" wf,úlrK l%%uhla fuka u jHdmdßl
wxYfha lghq;=j,$Ndú;djkays" jHdmdßl ia:dkj,
iy jHdmdßl ndysr iïnkaO;d hk wxYj, kj
ixúOdkd;aul jHqyhla hkdÈhhs'
f.da,Sh kjH;d o¾Ylh hkq f,dj oi; ìysjk
kfjda;amdokhkaf.a uÜgu m%%udKd;aul j uek
ne,Sfï wáfhka 2007 j¾Ifha lr,shg meñ‚
ixl,amhls' fuu ixl,amh lsysm wdldrhlska
jeo.;alula Wiq,hs' f,dj fndfyda rgj,a ;u
;ukaf.a wd¾Ól j¾Ok l%%shdodufha § kfjda;amdok
flfrys úfYaI wjOdkhla fhduq lrhs' t fia u
wfkl=;a rgj, isÿ jk kjHlrKhka ms<sn|
j o ;r.ldÍ oDIaá fldaKhlska úuid ne,Sug
fm<fò' Bg fya;= jkafka f,dj hï rgl ìys jk
kjHlrKhka fmdÿfõ ish¨ rgj, wd¾Ól iy
iudc ixj¾Okh ioyd iDcq j fyda jl%% j n,mEï
we;s lsÍuhs' wks;a w;g kj f,dj kjHlrKhka
b;d mq¿,a jQ mßirhl uyd mßudKfhka iy
fõ.fhka jHdma; jkakls' t muKla fkd j
kjHlrKhka ms<sn| j f,djg y÷kajd §u fia u
kjHlrKhka yd iïnkaO wfkl=;a md¾Yajhkaf.a
wjOdkh iy ms<s.ekSu ta ioyd ,nd .ekau o b;d
jeo.;a h' fu jeks lreKq iuqyhla fya;=fjka"
GII ixl,amh b;d jeo.;a jqjla f,i ie,fla' fï
jk úg fuu o¾Ylh f,dj ìys jk kfjda;amdok
ms<sn| j wLKav we.ehSï hdka;%%Khla f,i o"
kjHlrKhka ms<sn| j Wkkaÿj olajk m%%;sm;a;s
iïmdolhka fj; fkdr;=re iïmdokh flfrk
fuj,ula f,i o l%%shd flf¾' flfia fj;;a fuu
o¾Ylh u.ska kfjda;amdok ìys úh yels mßirh
ms<sn| j úuid ne,Su yer kùlrKhka wkqj ta
ta rgj, ixj¾ê; uÜgu fyda rgj,a ldKav.;
lsÍula isÿ fkd flf¾' t fia u fuu o¾Ylh
iïmdokh lrkakkaf.a wfmalaIdj jkafka
kjHlrKhka jvd;a ;d;a;aúl j y÷kd .ekSu
ioyd WÑ;" jeäÈhqKq jQ rduqjla ;=< o¾Ylh
ms<sfh< lsÍuhs' ta wkqj wkd.;fha § ;jÿrg;a
jeäÈhqKq jQ o¾Ylhla wfmalaId l< yels h' GII i|yd 2017 jif¾ rgj,a 127la i,ld n,d we;s
lu,a uqKisxy fcHIaG iyldr wOHCI
ksrdlrK yd n,.ekaùï fomdr®;fïka;=j
192017 fkdje' - foie'
f.da,Sh kjH;d or®Ylh
kjH;d ldr®hCIu;d wkqmd;h
wdodk Wm or®Ylh m%%;sodk Wm or®Ylh
wdh;k1' foaYmd,ksl m˙irh2' ffk;sl rduqj3' jHdmdr m˙irh
udkj iïm;a iy mr®fhaIK1' wOHdmkh2' ;D;Shsl wOHdmkh3' mr®fhaIK iy ixjr®Ok
há;, myiqlï1' f;dr;=re ;dlaIKh2' fmd≥ há;, myiqlï 3' md˙i˙l ;sridr nj
fjf<|fmd< úplaIK;dj1' Kh2' wdfhdack 3' fjf<| ;r.ld˙;ajh iy m˙udj
jHdmdr úplaIK;dj1' ±kqïj;a Y%%ñlhska2' kjH;d iyiïnkaOh 3' ±kqu Wlyd .ekSu
±kqu iy ;dlaI◊l ksuejqu1' ±kqu ksr®udKh2' ±kqï M, 3' ±kqï úixfhdackh
ksr®udKd;aul ksuejqï1' wiamDYH j;alï2' ksr®udKd;aul NdKav iy fiajd 3' wka;r®cd, ksr®udKlrKh
igyk - 1
w;r fuu rgj, ðj;a jk ck.ykh iuia;
f,dal ck.ykfhka ishhg 92'5la iy f,dal
o< cd;sl wdodhfuka ishhg 97'6la o ksfhdackh
lrhs'
2' f.da,Sh kjH;d o¾Ylfha ieleiau
GII f.dv kef.kafka m%%Odk Wm wxY folla
hgf;a h' kjHlrKhka iïnkaO wdodk Wm
o¾Ylh ^Inputs& iy m%%;sodk ^Outputs& Wm o¾Ylh
tu Wm wxY folhs'
1' wdodk Wm o¾Ylh - fuys § cd;sl wd¾Ólh ;=<
kjHlrKhka ìys úh yels mßirhl mj;sk
wdodk wkq fldgia myla ms<sn| j i,ld nef,a'
2' m%%;sodk Wm o¾Ylh - fuys § i,lkafka cd;sl
wd¾Ólfha ìys jk kjHlrK l%%shdldrlïj,
m%%;sM, ms<sn| jhs' fï hgf;a wkq fldgia
folla ms<sn| j úuid nef,a'
by; Wm o¾Yl iudk nr ;eîï iys; j .Kkh
flf¾'
20 2017 fkdje' - foie'
3' iuia; GII o¾Ylh - fu u.ska by; o¾Yl
fofla idudkHh .Kkh lr olajhs'
4' kjH;d ld¾hlaIu;d wkqmd;h - fuh wdodk
Wm o¾Ylhg m%%;sodk Wm o¾Ylh olajk
wkqmd;h ms<sn| j ñkqu jk w;r t u.ska hï
rgl wdodk u.ska ,efnk m%%;sodk ms<sn| j
woyila bÈßm;a flf¾'
by; oela jQ wdodk yd m%%;sodk Wm o¾Yl ;j;a
Wm fldgia ;=k ne.ska ksfhdackh lrhs' tu Wm
o¾Yl ;j;a fjka fjka jYfhka jQ o¾Yl 81 la
iuÕ o iïnkaO ù we;' GII ilia lsÍfï § ta ta
wd¾Ólj, Yla;Ska iy ÿ¾j,;d" o;a; moaO;s i|yd
m%%fõY ùug we;s yelshdj" o;a; uQQ,dY%% yd ks¾jpk
iy úia;rd;aul ;dlaI‚l igyka hk lreKq
ms<sn| j o wjOdkh fhduq lrhs' t fia u GII bÈßm;a lsÍfï § 2011 jif¾ isg hqfrdamSh m%%cdj
iuÕ o iyiïnkaO fjñka iajdëk ixLHdkuh
ú.Kkhka o isÿ flf¾'
by; igyk 1ys wdodk Wm o¾Ylh ;=< mj;sk
wfkl=;a o¾Yl fláfhka úuid ne,Su jeo.;a
fõ' tys olajd we;s mßÈ wdh;k hgf;a i,ld
nef,kafka kfjda;amdok ìys ùfï mßirhla we;s
flfrk wdh;ksl moaO;shla mj;S o hkakhs'
tys § foaYmd,k ia:djr;ajh" rdcH hdka;%%Kfha
ld¾hlaIu;dj" kS;suh rduqfõ .=Kd;aul nj"
kS;sfha iajdêm;Hh" /lshd wysñùï i|yd jkaÈ
m%%odkh" myiqfjka jHdmdr wdrïN lsÍfï yelshdj
iy ÿ¾j, jHdmdr kej; f.dv k.d .ekSfï
yelshdj" nÿ f.ùfï myiqj wd§ lreKq i,ld
nef,a'
udkj iïm;a iy m¾fhaIK hk fldgig wh;a
jk m<uq Wm fldgiska m%%d:ñl iy oaú;Shsl
wOHdmkfha idOkSh uÜgu" o< foaYSh ksIamdÈ;fha
wkqmd;hla f,i wOHdmk úhoï" wOHdmkh ioyd
rcfha úhou" wka;¾cd;sl YsIH ;lafiarelrK
jevigyk ^Programme for International Student Assessment - PISA& u.ska iy .=re-isiq wkqmd;h
u.ska ukskq ,nk wOHdmkfha .=Kd;aul nj
úuid nef,k w;r" fojk Wm fldgi u.ska
kjHlrKhka ìys ùfï mßirh ms<sn| j úfYaI
wjOdkhla fhduq lrñka ;D;Shsl wOHdmkfha
uÜgu iy jmißh" woyia iy oekqu yqjudre
lr .ekSfï yelshdj ms<sn| j o wjOdkh fhduq
lrhs' f;jk Wm fldgiska wdjrKh flfrkafka
m¾fhaIK iy ixj¾Ok l%%shdldrlïj, .=Kd;aul
uÜgu jk w;r f,dal úYajúoHd, j¾.SlrKh
wkqidrfhka úoHd;aul wdh;kj, .=Kd;aul
;;a;ajh o úuiqug n÷ka flf¾'
há;, myiqlï hk fldgiska wdjrKh
flfrkafka f;dr;=re iy ikaksfõok ;dlaIKh"
fmdÿ há;, myiqlï" mdßißl iqrlaIs;;dj hk
lreKq Tiafia M,odhs;dj iy ld¾hlaIu;dj ÈhqKq
ùu ;=< kjHlrKhka ìys ùfï mßirh ks¾udKh
ùu hk lreKq fõ' úplaIKYS,S fjf<|fmd<
hk fldgi u.ska kjHlrKhka ioyd myiqlï
ie,eiafjk wdldrfha uQ,HlrK m%%fõYhka
mej;Su" wka;¾cd;sl uQ,H fjf<|fmd<g m%%fõY
ùfï yels hdj" ;r.ldß;ajh" fjf<|fmd< mßudj
hkdÈh i,ld nef,a'
jHdmdr úplaIKYS,Snj hk wx.fhka wdjrKh
flfrkqfha kfjda;amdok ìysùu i|yd
jHdmdrhkays mj;sk keUqrej iy YlH;dj" ta
i|yd wjYH m¾fhaIK iy ixj¾Ok úhoï fjka
lsÍu" udkj iïm;a Wlyd .ekSu" ;r.ldß;ajh
mj;ajd .ekSu hkd§ lreKq h'
m%%;sodk Wm o¾Ylh ;=< úuid nef,k oekqu
iy ;dlaI‚l ksujqï hg;g .efkk tl
lreKla jkafka foaYSh ksujqïlrejka ,nd
.kakd fmagkaÜ n,m;a ixLHdj" Wmfhdackh jk
Ndú;hkaf.a kj wdlD;s" kjHlrKhka ms<sn|
j m%%isoaO lrk ,o ,sms$ m¾fhaIK m;%%sld wdÈh
u.ska oekqu ks¾udKh ùu hkdÈhhs' Bg wu;r
j Y%%u M,odhs;dj by< hdu" kj wdh;k ìysùu"
;;a;aj iy;sl ,nd .ekSï" mß.Kl uDÿldx.
ioyd jk úhou" by< fyda by< ueÈ uÜgfï
Wiia ;dlaI‚l ksujqï jYfhka jQ iqlaIu iy
id¾j uÜgfï oelsh yels kjHlrK m%%;sM, hk
lreK;a" iuia; fjf<odfuka nqoaêuh foam<
jYfhka ie,flk m%%;sY;h" uq¿ wmkhkhkaf.a
m%%;sY;hla f,i Wiia ;dlaIKh iys; Y=oaO
wmkhk iy f;dr;=re ;dlaIK wmkhk m%%;sY;h
iy o< foaYSh ksIamdÈ;fha m%%;sY;hla f,i úfoaYSh
iDcq wdfhdack m%%;sY;h hk lreK;a oekqu
iy ;dlaI‚l ksujqï hg;g .efkk wfkl=;a
lreKq;a h'
212017 fkdje' - foie'
m%%;sodk Wm o¾Ylfha wjidk Wm o¾Ylh jkafka
ks¾udKd;aul ksuejqï hkakhs' kjHlrKhka
ioyd ks¾udKd;aul j is;Sfï jev lsÍfï
mßirhla mej;Su hk lreK we.ehSu ioyd
lreKq lsysmhla fu u.ska wdjrKh flf¾' fuys
§ kj fjf<o ikakdu" ld¾ñl ieliqï" f;dr;=re
;dlaIKh Ndú; lsÍï" kjHlrK yd iïnkaO
kj wxY hkdÈh we;=<;a jQ wiamDYah j;alï
hk lreK;a" cd;Hka;r uÜgfï m%%fõYhka
iys; jQ úfkdaod;aul fiajdjka wdÈh we;=<;a
ks¾udKd;aul NdKav iy fiajd ksuejqï mej;Su
hk lreK;a tlsfkl rgg wod< jQ by, uÜgfï
fvdfïka ^domains& ixLHdj iy ta yd iïnkaê;
ck.ykfha jhia ldKav" úlsmSähd ixialrK"
wka;¾cd, ùäfhda ksl=;a lsÍï wd§ wka;¾cd,h
iïnkaO l%%shdldrlï úuid nef,a'
3' YS% ,xldfõ fY%%a‚.; lsÍï
kjH;d o¾Ylfha by;ska y÷kajd ÿka we.ehSï YS%
,xldjg wod< jk wdldrh úuid ne,Su jeo.;a
fõ' YS% ,xldjg wod< kjH;d o¾Ylh 29'9 jk
w;r Bg wod< j rgj,a 127la w;ßka 90 jeks
ia:dkh ,nd .ekSug YS% ,xldj iu;a j we;' th
fmr jirg jvd tla wxlhlska by< hduls' fu
u.ska YS% ,xldj f,dalfha wfkl=;a rgj,a 37la
wNsnjd hdfï m%%fudaoh iuÕ u ;j;a rgj,a 89lg
msgqmiska isàfï wjodku iy wNsfhda.h o fmkajd
fokq ,nhs' YS% ,xldjg wod< kjH;d ksuejqï
Wm o¾Ylh iy fhojqï Wm o¾Ylh ms<sfj<ska
23'4la iy 36'3la jk w;r wod< fY%%a‚ka jkafka
ms<sfj<ska 77 iy 94 fõ' YS% ,xldjg wod<
ld¾hlaIu;d wkqmd;h u.ska olajd we;s" wdodk
Wm o¾Ylhg m%%;sodk Wm o¾Ylh olajk wkqmd;h
0'6 jk w;r wod< fY%%a‚h jkafka 58 fõ' fu
u.ska fmkakqï flfrkafka ixikaokd;aul j
n,k úg cd;sl wd¾Ólfha kjHlrKhka ìys
ùfï we;s mßirhg idfmalaI j kjHlrKj,
m%%;sM, ishhg 60l uÜgul mj;sk njhs' t u.ska
wdodkhkag idfmalaI j m%%;sodkhka ishhg 60l
uÜgul mej;Su ;=< úYsIag fhojqï ksuejqï
wkqmd;hla ^t kï ishhg 90l muKj;a& ,nd
.ekSfï wNsfhda.d;aul ;;a;ajhla ms<sìUq flf¾'
f;dard .;a rgj,a lsysmhla iuÕ wka;¾cd;sl j
ixikaokh lsÍfï § YS% ,xldfõ fY%%a‚h ms<sn| j
jvd mq¿,a jegySula ,nd .; yels jkq we;' ixLHd
igyk - 3'1 hgf;a olajd we;af;a YS% ,xldfõ l%%h
Yla;s idïhh u; mokï jQ tal mqoa., wodhu iuÕ
ixikaokh l< yels uÜgfï rgj,a lsysmhla iy
úfYaI o¾Yl w.hka ,nd .;a rgj,a lsysmhls'
flfia fj;;a we;eï rgj,a iuÕ ixikaokh lrk
úg wxY /ilska YS% ,xldj ie,lsh hq;= m%%.;shla
w;a lr f.k we;' t fia jqj o wfkl=;a fndfyda
rgj,aj,g fia u YS% ,xldjg o bÈßfha § ÿIalr jQ
È.= .ukla hdug isÿ ùfï wNsfhda.hla o mj;sk
nj fmfka' YS% ,xldjg jvd my< uÜgfï wdodhï
,nk we;eï rgj,a¦ WodyrK f,i úhÜkduh"
flkahdj" bkaÈhdj" ms,smSkh" hqlaf¾kh"
wd¾fïkshdj jeks rgj,a¦ YS% ,xldjg jvd by<
o¾Yl w.hka ,nd .ksñka fY%%a‚.; lsÍfï by<
uÜgul miq fõ' wdodk fuka u m%%;sodk Wm o¾Yl
w.hkaf.ka o fuu fjki lemS fmfkhs' t fia
u úfYaIfhka úhÜkduh" hqlaf¾kh" wd¾fïkshdj
jeks rgj, fhojqï ksuejqï wkqmd;h ishhg
80l by< uÜgul meje;Su fya;=fjka kjH;d
ld¾hlaIu;d wkqmd;h mokï jQ fY%%a‚h
ixikaokd;aul j w.h l< hq;= uÜgul mj;S'
flfi fj;;a Ökh ysñ lr f.k úYsIag;ajh iEu
wxYhlska u fuu fY%%a‚.; lsÍï ;=< lemS fmfka'
wks;a w;g 2016 jif¾ wod< o¾Yl w.hka iuÕ
ii|d n,k úg ldïfndach iy uef,aishdj jeks
rgj,a fY%%a‚.; lsÍfï miqmig f.dia we;;a YS%
,xldj tl mshjrla bÈßhg hdug iu;a j we;'
flfia kuq;a úhÜkduh fuu .ufka § mshjr
12la bÈßhg meñŒu lemS fmfka' fuu iei£fuka
ms<sìUq jk lreK jkafka YS% ,xldj yuqfõ mj;sk
wNsfhda.d;aul mßirhhs'
fuu wNsfhda.hka ch .ekSug fuu o¾Ylfhka
wdjrKh jk ish¨ wxY flfrys ukd wjOdkhla
fhduq l< hq;= fõ' fuys § we;eï úfYaIs; wxY
flfrys úfYaI wjOdkhla o fhduq l< hq;= nj
fmfka' ixLHd igyk - 3'2ys olajd we;af;a
úfYaIs; jYfhka fY%%a‚.; lsÍïj, wxlh
100 blau jk wjia:d lsysmhls' WodyrK f,i
wOHdmk úhoï" m¾fhaIK iïnkaO úhoï"
f;dr;=re ;dlaIK Ndú;hka" úÿ,s iemhqï" úoHd
iy ;dlaIK wxYhkays m¾fhaIK ,sms wdÈh m%%isoaO
lsÍï" wd§ wxY lsysmhlska u rgj,a 127la w;ßka
hg;a msßfihska rgj,a ishhlg jvd YS% ,xldj
msgqmiska isák nj fmkS hhs'
22 2017 fkdje' - foie'
3'1 ixLHd igyk f;dard.;a rgj,a lsysmhl o¾Yl w.hka
rg
l%hYla;s iduHh
mokï jQ tal
mqoa., wdodhu
^1&
m%;sodk Wm
o¾Ylh
mokï jQ
fYa‚h
^2&
wdodk Wm
o¾Ylh
mokï jQ
fYa‚h
^3&
f.da,Sh
kjH;d
o¾Ylh
mokï jQ
fYa‚h ^4&
kjH;d
ld¾hlaIu;d
wkqmd;h
^5&
kjH;d
ld¾hlaIu;d
wkqmd;h
mokï jQ
fYa‚h
^6&
fkamd,h 2465'2 114 108 109 ^115& 0'5 105
flkahdj 3207'7 70 91 80 ^80& 0'7 50
ldïfndach 3487'5 87 104 101 ^95& 0'6 61
nx.a,dfoaYh 3606 108 113 114 ^117& 0'5 93
mlsia:dkh 5000 101 116 113 ^119& 0'6 64
úhÜkduh 6024'4 38 71 47 ^59& 0'8 10
bkaÈhdj 6161'6 58 66 60 ^66& 0'7 53
ms,smSkh 7254'2 65 83 73 ^74& 0'6 55
hqlaf¾kh 7518'6 40 77 50 ^56& 0'8 11
wd¾fïkshdj 8457'9 47 82 59 ^60& 0'8 17
Y%S ,xldj 10566'2 77 94 90 ^91& 0'6 58
bkaÿkSishdj 11125'9 73 99 87 ^88& 0'7 42
fudxf.da,shdj 12146'6 48 67 52 ^55& 0'7 27
³ 4 jeks ;Srefõ jryka ;=< olajd we;af;a fmr jif¾ ysñ jQ fYa‚hhs
uQ,dY%h( f.da,Sh oßø;d o¾Ylh - 2017
3'1 ixLHd igyk f;dard.;a Wmo¾Ylhka iy wod< fY%%aKs.; lsÍï
Wm o¾Ylhka ,nd.;a fY%%a‚h
wdh;k 111
- ffk;sl rduqj 125
- /lshd wysñùï ioyd jkaÈ m%odkhka 126
udkj iïm;a iy m¾fhaIK 105
wOHdmkh 107
- o'foa'ks' wkqmd;hla f,i wOHdmk úhoï 110
- o'foa'ks' wkqmd;hla f,i wOHdmkh ioyd rcfha úhou 102
- m¾fhaIK iy ixj¾Ok úhoï 102
há;, myiqlï 63
- f;dr;=re ;dlaIK Ndú;h 102
- úÿ,sh 104
fjf<|fmd, úplaIK;dj 86
Kh 115
oekqï iy ;dlaI‚l ksuejqï 68
- úoHd iy ;dlaI‚l ,sms m<lsÍï 105
ks¾udKd;aul ksuejqï 86
- tlsfkl rgg wod< jQ fvdfïka ^domains& ixLHdj iy 102
uQ,dY%h( f.da,Sh oßø;d o¾Ylh - 2017
232017 fkdje' - foie'
14 2017 cQ,s - wf.daia;=
.sh w;r 2016 uehs udifha ° uE; ld,fha jdr®;d jQ by< w.h fj; <`.d úh' thg m%Odk jYfhka fya;= jQfha NdKav fndfyduhla i|yd tl;= l< w.h u; n≥ wkqmd;h ishhg 11 isg ishhg 15 olajd by< kexùuhs' tu l%shdudr®.h ;djld,sl j bj;a ls¯u fya;=fjka l%ufhka WoaOukh wvq jQ w;r kej;;a n≥ wkqmd;h 2016 fkdjeïnr® ui isg l%shd;aul ls¯u fya;=fjka uQ,sl WoaOukh by< .sfha h' ta wkqj" rcfha n≥ fjkia ls¯u m%Odk jYfhka u fya;= fldg .ksñka 2016 foieïnr® ui wjidkh jk úg fld<U md˙fNda.sl ñ, or®Yl u; .Kkh lrk ,o uQ,sl WoaOukh ishhg 6'3 olajd by< .sfha h' fujeks ;djld,sl úp,khka is≥ jqj o b†˙ ld,fha ° WoaOukh yd uQ,sl WoaOukh ;j≥rg;a ueo ;ks w.hl uÜgfï mj;skq we;e hs wfmalaId flfr®'
idrdxYh1975 oYlfha ueo Nd.fha ° f,djg y∫kajd ≥ka uQ,sl WoaOukh miqld,Sk j jvd;a wjOdkhg ,la jQ ixl,amhls' u;=msg WoaOukh .Kkh ls¯fï ° fláld,Sk j úp,hkag ,lajk whs;u fhdod .kakd neúka th uqo,a m%;sm;a;s ;SrK i|yd
mdol lr .ekSu .egÆ iy.; fõ' t neúka uqo,a m%;sm;a;s iïmdokfha ° yd l%shdjg kexùfï ° uQ,sl WoaOukh b;d jeo.;a fõ' uQ,sl WoaOukh .Kkh ls¯fï ° úúO l%ufõo Ndú; lrkq ,nk w;r jvd;a m%p,s; l%uh jkqfha neyer ls¯fï l%uhhs' 2008 jifr® ° Y%S ,xldj fld<U md˙fNda.sl ñ, or®Yl mokï lr f.k uQ,sl WoaOuk or®Ylh .Kkh ls¯u wdrïN l< w;r 2016 jifr® cqks udifha isg cd'md'ñ'o' mokï lrf.k o uQ,sl WoaOukh .Kkh lrkq ,efí'
uQ,dY%(
Perera R.A.A. (2009) "Core Inflation in Sri Lanka( Is It a Useful Guiding Indicator in Conducting Monetary Policy?", International Research Conference central Bank of Sri Lanka
Rummel, O.(2015), " The common component of CPI( an alternative measure of underlying inflation", 2nd SEACEN Intermediate Course on Econometric Modeling and Forecasting" Philippines
jdr®Isl jdr®;dj - Y%S ,xld uy nexl=j ^2007&
≥rl:k: 011-2444502, 011-2477418B-fï,a: [email protected]
m%%ldYk wxYh
wdr®:ßlb;sydi
fl!;=ld.drh
uqof,a j.;=.
uy nexl= m%%ldYk
iure ldis
uqof,a b;sydih
Y%S ,xld jHjydr uqof,a b;sydih
úúO hq.j, ° Ndú; jQQ ldis yd fkdaÜgq
jHjydr uqo,a uKav, hq.fha ° Ndú; l< fkdaÜgq
Y%%S ,xld uy nexl=j úiska ksl=;a lrk ,o ishÆ u fkdaÜgq ldKav
wÆ;a lr .kak
isxy," fou< iy bx.%Sis NdIdj,ska
Wiia fm<" úYajúoHd, isiqkag" úoHdr®:ßkag iym%%;sm;a;s iïmdolhkag
kj;u o;a; iy ixLHdk f;dr;=re
uy nexl= m%%ldYk
Y%S ,xld iure ldis
uqo,a fkdaÜgq ksIamdokh
uqo,a fkdaÜgq j, wdrlaIl i,l=Kq
Y%%S ,xld iure ldis úls”u
mdi,a <uqka i|yd
wdr®:ßl yd uQQ,H úIhhka w,<d ,shjqKq jákd fmd;a iy jdr i`.rd /ila úls”ug
b,a,Sï u; mdi,a <uqka i|yd úfYaI foaYk
HNB nexl=j
ckm;s ue≥r
YS%% ,xld uy nexl= m%%Odk ldr®Hd,h
fikag%%,a fmdhskaÜ f.dvke.s,a,
pe;ï ù†h
ck
dêm;
s udj
;
ck
dêm;
s udj
;
frday
,a ù
†h
lsxian˙ fydag,h
´,kao frday,a fj<| ixlSr®Kh
o iagqjr®Ü nhs isÜria
wdr®:ßlb;sydi
fl!;=ld.drh
i∫od isg isl=rdod f;la fm'j' 9'00 isg m'j' 5'00 olajd
^nexl= ksjdvq †khkays° jid ;efí&
mdi,a lKavdhï jYfhka meñ”u i|yd úuikak'
011-2477257µelaia 011-2346304, B-fï,a; [email protected]
jHjydr uqo,a wxYh
≥rl:k : 011-2444503, 011-2477578B-fï,a: [email protected]
fikag%%,a fmdhskaÜ f.dvke.s,a,,fkd. 54, pe;ï ù†h, fld<U 01
±kqu
ish¨ rgj,a ;r.ldÍ j bÈßhg hdfï § ukd
ie,iqïlrKhla iy wdl,amuh YslaIKhla ish¨
wxYhkays mej;Su w;HjYH fõ' f,dalfha fndfyda
rgj,a by; o¾Ylfha olajd we;s ish¨ u wxYj,
l%%shdldß;ajh j¾Okh lr .ksñka ;r.ldÍ j
kfjda;amdok ld¾hfha fhfoa' Bg fya;= jkafka
by< ;dlaIKh iy kfjda;amdok u.ska wd¾Ólhl
fmr<sldr ;;a;ajhla ìys l< yels ùuhs' wks;a
w;g kfjda;amdok ld¾hh rgl ish¨ u wxY
iïnkaO jk ixlS¾K ld¾hhls' t neúka ish¨
wxYj, ukd m%%.;shla iy iïnkaëlrKhla yryd
kfjda;amdok ld¾hhg WÑ; mßirhla ks¾udKh
l< yels fia u tu kfjda;amdok ksuejqï yryd
wd¾Ól j¾Okh fõ.j;a lr .; yels jkq we;' ta
;=<ska ;r.ldÍ mßirhla ;=< by< o¾Yldxlhla
iy fY%%a‚.; lsÍfï by< w.hla jd¾;d l< yels
jkq we;'•
uq,dY%%(
Global Innovation Index 2017" Innovation Feeding thd World" 10th Edition" Soumitra Dutta" Bruno Lanvin" and Sacha Wunsch-Vincent" Cornell University" INSEAD and the World Intellectual Property Organization ^WIPO&
https($$en'wikipedia'org$wiki$Global_Innovation_Index
24 2017 fkdje' - foie'
jHjydr uqo,a fkdaÜgq ksrEmKh jk mßÈ fj<| oekaùï" m%pdrK lghq;=" m;%sld" m%ldYk" NdKav wd§ lsisÿ m%;sksIamdok lghq;a;la › ,xld uy nexl=fõ
wjirhla fkdue;sj isÿ lsÍu kS;s úfrdaë nj'
t jeks lghq;a;la i|yd uqo,a fkdaÜgq ksrEmKh ls¯fï wjYH;djla fõ kï ta i|yd wkq.ukh l< hq;= l%%shd mámdáh yd udr®f.damfoaYhkaÁ ,xld uy nexl= fjí wvúfhka ,nd.kak
úuiSïjHjydr uqo,a fomd¾;fïka;=jY%S ,xld uy nexl=j" wxl 30" ckdêm;s udj;" fld<U 01ÿrl:k ( 0112477587 *elaia ( 0112477726 Bfï,aa ( [email protected] fjí ( www.cbsl.gov.lk