NR. 9/18 www.thealbanian.co.uk info@thealbanian.co.uk

Tel: 02082169527 LONDON 25 GUSHT

Dërgo para online*

moneygram.co.uk

* Për një listë të plotë të tarifave të transferimit në internet ju lutem vizitoni moneygram.co.uk. MoneyGram International Limited është e autorizuar dhe e kontrolluar nga Autoriteti e Shërbimit Financiar. MoneyGram dhe Globi janë marka të MoneyGram. Të gjitha markat e tjera janë pronë e pronarëve të tyre përkatës. ©2012 MoneyGram. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Transportojmë makina dhemallra për në Shqiperi dhe

Kosovë

Tel:

07790950960

E.U. FURNITURE LTDOfron mundesi fantastike per biznes

me Kinen dhe VietnaminNe kemi zyrat tona ne keto vende dhe ofrojme

mundesi per hapjen e bizneseve te reja qe ngatregeti mallerash, konfeksione, elekronike etj.

Na kontaktoni dhe ne ju ndihmojme E.U. FURNITURE LTD.

Unit 2, The Cromwell Centre, 24-30 Minerva Road London NW10 6HJ

Tel: 0208 961 8765

LONDON BAR& RESTORANT

Sport Bar kati i parë& Restorant kati i dyte

faqe 8

MINISTRJA E BRENDSHMEBRITANIKE MPREH SHPATËN PËR HERË TË PARË, SHQIPËRIA BËHET PJESË

E LOJRAVE PARAOLIMPIKE LONDËR 2012

Për herë të parë në historinë e sportit shqiptar,

Shqiperia do të ketë një përfaqësues garues në Lo-

jratParaolimpike Londër 2012, të cilat do të hapen

me datë 29 Gusht në Londër. Komiteti Olimpik Kombëtar

Shqiptar (KOKSH) bëri zyrtar lajmin e pranimit të paracik-

listit shqiptar Haki Doku që do jetë pjesë e këtyre garave

madhështore.

Keshilli Britanik dhe Fondacioni Vodafone Alba-

nia prej me shume se nje vit kane mbështetur fuqimisht

përpjekjet e atletit Doku për përfaqësimin e Shqipërisë në

këtë edicion kaq të rëndësishëm. Ai do të niset drejt Lon-

drës për të përfaqesuar denjësisht atdheun e tij dhe me

synimin për të demonstruar se aftësitë e kufizuara fizike

nuk mund të kufizojnë pasionet dhe dëshirën për pjesë-

marrje.

Haki Doku është i pari paraciklist shqiptar i cili ka

marr pjesë në shumë aktivitete sportive brenda dhe jashtë

vendit ku ka arritur rezultate shumë të kënaqshme falë

punës së palodhur stërvitore shumëvjeçare. Hakiu gjate

turneve nderkombetare kualifikuese per Londer 2012

duke marre pjese ne Danimarke, Itali, Serbi, Sllovaki,

France, Gjermani, Cekosllovaki Gane e shume të tjera ka

arritur të mbledhë vlerësime dhe rezultate qe e rendisin

atë në vendin e 20-të në botë si individ dhe ne vendin e 42

si shtet. Për Hakiun tashmë pjesëmarrja në Lojrat

Paraolimpike të Londrës është një ëndërr e kthyer në re-

alitet. Këto ditë, ai po stërvitet intensivisht për të pasur një

paraqitje sa më cilësore gjatë garave. Së shpejti,

paraolimpisti shqiptar do prezantojë në Tiranë objektivat

dhe ambicjet e tija për dy garat me daten 5 shtator edhe 7

shtator.

Lojrat Paraolimpike jane një traditeë shumëvje-

care ndërkombëtare të cilat zhvillohen menjëherë pas Lo-

jrave Olimpike. Këto lojra synojnë ndërgjegjësimin publik

për krijimin e kushteve të barabarta për pjesmarrjen aktive

në jetën shoqërore të të gjithë personave pavarësisht ku-

fizimeve fizike apo speciale. Shqipëria organizoi Lojrat e

Para Paraolimpike Kombëtare në qershor 2012, me

mbështetjen e partnerëve KESHILLI BRITANIK, FONDA-

CIONI VODAFONE ALBANIA dhe KOMITETI OLIMPIK

SHQIPTAR. Ne këto Lojëra morrën pjesë më shumë se

120 atletëve ne 5 lloje sportesh, ku mes të shumtëve dal-

lohej dhe Hakiu, i cili gjatë ceremonisë se hapjes së kë-

tyre Lojrave pati shansin të ndezë flakën olimpike në

Tirane.

Paraçiklisti Haki Dokuperfaqësues i Shqipërisë

Ambasadori i Mbretërisë së

Bashkuar në Shqipëri zoti

Nicholas Cannon gjatë një

vizite në Gjirokastër ku ishte

ftuar të merrte pjesë në një ak-

tivitet kulturor ka deklaruar se

Shqipëria duhet ta shikojë

çështjen e anëtarësimit në Bashkimin Evropain si

një objektiv kombëtar.

“Ky objektiv duhet të tejkalojë interesat

politike.Unë mendoj që për vendin ,për partitë poli-

tike e për parlamentin ky prioritet nuk ka qënë aq

prioritar . Pa dashur të jem oponent i çështjeve të

brendshme të vendit dhe problemeve të klasës poli-

tike dua të them se nëse ky është një objektiv

duhet ndjekur si i tillë nga të gjithë”,-tha për mediat

zoti Cannon. Ambasadori britanik tha se është i in-

teresuar ‘që Shqipëria të marrë statusin e vendit

kandidat dhe ne shpresojmë që kjo të ndodhë këtë

vit, ose në të ardhmen e afërt’. “Të gjithë e dimë se

ajo që ka të bëjë me cështjen e drejtësisë këtu, kor-

ruspionin dhe rastet specifike që gjykohen prej

gjykatave shqiptare, gjithashtu cështjet e krimit të

organizuar hyjnë mes 12 kritere të cilat duhet të

plotësohen për marjen e statusit kandidat. Këto

janë aspekte të rëndësishme të kritereve dhe të

gjitha vendet anëtare janë të interesuara të shiko-

jnë më shumë progres rreth ketyre çështjeve”,-tha

ai duke veçuar reformën zgjedhore.

“Ndaj këtyre aspekteve anëtarët e BE janë

shumë të vëmendshëm dhe të dyja këto çështje po

marrin zgjidhje përfundimatre dhe të drejtë në

mënyrë urgjente për t’i paraprirë vlerësimit të

ardhshëm që do të vijojë nga BE”,-tha më tej am-

basadori. Referuar rkizës ekonomike që ka

prekur Eurozonën zoti Cannon tha se Shqipëria i ka

mbijetuar krizës ekonomike mjaft mire. “Unë e

shikoj këtë si një kontribut të menaxhimit ekonomik

të vendit”.

Ambasadori britanik: Anëtarësimi nëBE të shihet si objektiv kombëtar

Martesat fallco, bashkimet familjare, vizat studentore

tashmë në sitë shumë të hollë

May: “Nëse ju sillni përfitime,atëherë dera është e hapur. Nëse jo,

atëherë dera është e mbyllur.”speciale faqe 6

SI NXITEJ SPASTRIMI ETNIK ISHQIPTARËVE NË JUGOSLLAVI?

dossier faqe 18-19

KRITIKË KLASIFIKIMIT TË FOLJEVE SHQIPE NËZGJEDHIME NË GRAMATIKËN E AKADEMISË

1976-2002Nga Agim Morina faqe 9-11

Aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 2

DREJTOR: PETRIT KUÇAnA

Kryeredaktor: BASHKIM METALIA

REDAKSIA

Akil Koci, Daut Dauti,

Pranvera Smith,

Blerim Ciroka, Majlind Goge,

Claire Fletcher,

Flori Slatina,

Kastriot Dervishi,

Enkeleid Omi,

Artan Zeneli,

Jeni Myftari,

Agim Shabani,

Anila Hoxha,

Shefit Domi,

Web-design Shefdomi.com

www.thealbanian.co.uk

albania7@gmail.com

Tel/fax:02082169527

Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Mbretërinë e Bashkuar

Embassy of the Republic of Albania33 St. George’s DriveLondon SW1V 4DG

Tel. +44 (0) 20 7828 8897Fax +44 (0) 20 7828 8869

E-mail: embassy.london@mfa.gov.alhttp://www.albanianembassy.co.uk

To contact the Albanian Embassy for emergency cases onlyplease call: 07518662630

Ambasada e Republikës së Kosovës në Mbretërinë e Bashkuar Embassy of the Republic of Kosovo

100 Pall Mall London SW1Y 5NQ

Tel.: +44(0) 207 659 6140 +44 (0) 207 659 6134

Fax.: +44(0) 207 659 6137 Email: embassy.uk@rks-gov.net

Presidenti i Republikës, BujarNishani i dorëzoi sot FlamurinKombëtar atletit Haki Doku, i

cili do të marrë pjesë për herë të parënë Lojërat Paraolimpike Londër 2012.

Në një ceremoni të posaçmezhvilluar me këtë rast, në mjediset ePresidencës ishin të pranishëm Min-istri i Turizmit, Kulturës, Rinisë dheSporteve, Aldo Bumçi, Ambasadori iMbretërisë së Bashkuar në vendintonë, Nicolas Cannon, Presidentja eKomitetit Olimpik Kombëtar Shqiptar,Ela Tase, si dhe Drejtori i FondacionitVodafone, Albi Greva. Pas ekzekutimittë Himnit Kombëtar, të pranishmit upërshëndetën nga Drejtori i Fonda-cionit Vodafone, i cili është dhe dona-tori kryesor për atletin paraolimpikshqiptar, paraçiklisti Haki Doku, si dheAmbasadori britanik në Shqipëri,Nicolas Cannon.Pjesëmarrësit e falenderuan Presi-dentin Nishani për gatishmërinë etreguar në organizimin e kësaj veprim-tarie, si dhe për mbështetjen institu-cionale dhe morale dhënë për atletinDoku.

Presidentja e KOKSH-it, ElaTase vuri në dukje rëndësinë e zhvil-limit të këtyre veprimtarive që dësh-mojnë mbështetjen e shtetit shqiptarpër sportin, në mënyrë që sporti shqip-tar i të gjitha disiplinave dhe nivelevetë ketë përfaqësim dinjitoz në veprim-tari sportive ndërkombëtare.

Gjatë përshëndetjes së tij,Ambasadori i Mbretërisë së BashkuarNicolas Cannon u shpreh ndër të tjerase “Kjo ceremoni e organizuar në Pres-idencë nga vetë Presidenti i Repub-likës, demonstron qartë që kjo ështënjë fushë ku Shqipëria po ndryshon mehapa të shpejtë. Qeveria qendrore dhevendore po bëhen të përgjegjshme përçështjen e përfshirjes së personave meaftësi të kufizuar. Publiku po bëhet mëi ndërgjegjshëm për nevojat dhe dëshi-rat e personave me aftësi të kufizuar.Jam i kënaqur që Këshilli Britanik ka

qenë aktiv në adresimin e këtyre nevo-jave. Dua të përgëzoj gjithashtu punëne Fondacionit Vodafone nëpërmjet pro-gramit “Bota e Ndryshimit”, i cilinëpërmjet një game të gjerë projekteshmbarëkombëtare përshin njerëzit meaftësi të kufizuara”.

Momenti kulmor dhe simbo-lik i kësaj ceremonie ishte kur Presi-denti i Republikës, Bujar Nishani idorëzoi Flamurin Kombëtar paraçik-listit Haki Doku, duke i përcjellëurimet më të përzemërta për suksese nëLojrat Paraolimpike Londër 2012.Kryetari i Shtetit shprehu bindjen seatleti Haki Doku falë punës dhe sakri-ficës së tij do ta përfaqësojë denjësishtShqipërinë dhe do ta mbajë lart fla-murin shqiptar me nder dhepërgjegjësi. Presidenti Nishani u shpreh i sigurt sepas disa ditësh shqiptari i mirë HakiDoku do të na gëzojë me lajme pozi-

tive në kuadër të 100-vjetorit tëpavarësisë. Kreu i Shtetit vlerësoi sepjesëmarrja e parë e Shqipërisë në njëeveniment kaq të rëndësishëm ështënjë moment historik për sportin shqip-tar, duke uruar që kjo përvojë në tëardhmen të kthehet në traditë.

I nderuar Zoti Ambasador i Mbretërisësë Bashkuar, Zoti Cannon,I nderuar Zoti Ministër,Të nderuar pjesëmarrës,

Padyshim është një kënaqësi e veçantëpër mua sot të marr pjesë dhe dorëzojFlamurin Kombëtar tek delegacioniolimpik kombëtar

që do të marrë pjesë në Lojratparaolimipke, që pas pak ditësh do tënisin në Londër. Sot, kam nderin tëdorëzoj Flamurin Kombëtar tek jovetëm një sportist i talentuar, por mbitë gjitha tek një njeri, që mbart dhe

përçon vlera njerëzore, njëshembull që na tregon seaftësitë e kufizuara fizikenuk i kufizojnë dot pasionetdhe dëshirat e mira tënjeriut. Unë, nga kjo cere-moni dëshiroj të të falen-deroj mbi të gjitha ty Haki,për pasionin tënd, sakrificate tua dhe shembullin që tisjell duke nderuar dhe mba-jtur lart flamurin tonë kom-bëtar!

Sigurisht që në këtë përp-jekje tënden, ti nuk ke qenëvetëm dhe nga kjo cere-moni unë shfrytëzoj rastintë përcjell falenderimet emia për Ambasadorin Can-

non dhe Mbretërinë e Bashkuar,vendin organizator të LojraveParaolimpike Londër 2012. Padyshimqë lojrat olimpike që sapo u mbyllënme sukses dhe ato që pritet të nisin nëpak ditë janë jo vetëm një konsolidimi një tradite mjaft të vjetër sportive,por, gjithashtu shërbejnë si një ngjarjesociale madhore dhe mundësojnë sen-sibilizimin e gjerë publik për krijimin ekushteve për pjesëmarrje aktive nëjetën shoqërore të personave me aftësitë kufizuara. Një mirënjohje të veçantëpër Mbretërinë e Bashkuar që meshumë dinjitet po mirëpret sportistënga e gjithë bota dhe po krijon kushtetmaksimale për ndërgjegjësimin eduhur publik ndaj kësaj kategorie!

Gjithashtu, shfrytëzoj këtë rast për tëfalenderuar Këshillin Britanik dheFondacionin Vodafone Albania që prej

disa kohësh janë angazhuar dhe kanëmbështetur sportistin tonë për të për-faqësuar Shqipërinë në këtë edicionkaq të rëndësishëm.

Unë jam i bindur dhe shpresëplotë seti do të na përfaqësosh denjësisht. Ebazoj këtë shpresë timen jo vetëm nërezultatet e larta që ke mundur të arrishnë shumë kompeticione ndërkom-bëtare falë punës dhe sakrificës tënde,por dhe në faktin e motivimit tënd. Tëmbash lart flamurin shqiptar padyshimqë krahas nderit është edhe njëpërgjegjësi e madhe. Jam i sigurt se pasdisa ditësh do të marrim lajme të mirapër një shqiptar të mirë që në kuadër të100- vjetorit të pavarësisë do të përc-jellë lajme pozitive tek të gjithë ne.

Ti je shembull i gjallë i ngritjes mbi atokufizime që jeta ndonjëherë të rezer-von. Me punën dhe pasionin tënd keditur të ndërgjegjësosh shumë prejnesh, ke vendosur një standart të lartëqë padyshim imponon punë nga shumëinstitucione shqiptare dhe shoqërinëcivile në mënyrë, që të replikohet nëmbarë Shqipërinë dhe jo vetëm.

Ndaj, në përfundim të kësaj fjale,dëshiroj të të them që jam i kënaqurdhe i gëzuar që po të dorëzoj flamurintonë kombëtar. Pjesëmarrja jote nëkëtë eveniment na nderon të gjithëve!

Pjesëmarrja e parë e Shqipërisë në njëeveniment kaq të rëndësishëm ështënjë moment historik për sportin shqip-tar dhe unë shpresoj që kjo eksperiencëtë kthehet në një traditë edhe për tëardhmen.

PRESIDENTI NISHANI I DORËZON FLAMURIN KOMBËTAR ATLETIT HAKIDOKU, PJESËMARRËS NË LOJËRAT PARAOLIMPIKE LONDËR 2012

For your FREE Lycamobile SIM visit www.lycamobile.co.uk or call 020 7132 0322

CallLandline

Buy and top up online or in over 115,000 stores

Customers may not be able to use Electronic Top-Up at all locations where the top-up logo appears

Albania

From the April 1st to August 31st 2012, customers with a minimum balance of 20p can enjoy free and unlimited calls from Lycamobile UK to Lycamobile UK.1p/min promotion is valid from 01.04.2012 and valid until 31.08.2012. Visit www.lycamobile.co.uk for full terms and conditions and participating countries. *This promotion gives up to £15 free mobile top-up credit when you bring your mobile phone number from a different UK mobile phone network to Lycamobile UK between 01/05/2012 and 31/08/ 2012. Free credit is given when the customer number is ported and live on Lycamobile UK and the fi rst top-up is made. The amount of free credit given is dependent on the value of the fi rst top-up: If the fi rst top-up is up to £10, £5 free credit is awarded; if the fi rst top-up is £20, £10 free credit is awarded; and if the fi rst top-up is £30+, £15 free credit is awarded. Customers can bring their mobile phone number from any UK network apart from GT Mobile, Toggle Mobile or Lycamobile. By taking part in the Promotion customers will be deemed to have accepted and agree to be bound by these terms and conditions. The benefi ts given in this Promotion cannot be transferred.

Get up to £15 free credit when you bring your existing mobile number to Lycamobile*

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 4

nGA nOEL MALCOLM

Artikulli i Gjekë Gjonlekaj ‘No-beli dhe replika midisKadaresë e Malcolmit’, që ju e

publikuat më 14 gusht, është tejetngatërrestar. Gjithsesi, shkrimi kryennjë detyrë të rëndësishme për mua: atëtë zgjidhjes së një misteri që më kamunduar për një kohë tashmë.

Kur unë publikova njëshkrim të gjatë rreth Ismail Kadaresë,në vitin 1997, në New York Review ofBooks, unë e mbrojta atë nga disa kri-tikë jo shumë të sofistikuar si StephenSchwartz, dhe lavdërova vlerën letraretë punës së tij, të cilën megjithë mende çmoj lart.

Kritika e vetme që kam bërëka qenë e nivelit dytësor. Në intervistatdhe kujtimet e publikuara pas rënies sëkomunizmit, vija re që Kadareja kishteprirje të paraqiste veten sikur të kishteqenë për një kohë të gjatë një ‘disident’aktiv, i cili konfrontohej me regjimin;unë ofrova disa arsye se pse mendojaqë ky ishte një ekzagjerim. Mendovase ajo lloj rishikimi i së kaluarës thjeshtnuk ishte i nevojshëm, për dy arsye.

Së pari, sepse duhej të kup-tohet që kushdo që jetonte nën atëregjim duhet të bënte kompromise metë, pasi alternativa ishte burgimi afatg-jatë ose vdekja; dhe së dyti, sepse vleraartistike e një literature aq madhësh-tore e shpie atë në një hapësirë krejttjetër, shumë më lart çdo aktiviteti poli-tik.

Në të njëjtën kohë, unë thek-soja (ndërsa kundërshtoja kritikatsipërfaqësore të Stephen Schwartz e tëtjerëve, të cilët në mënyrë absurde për-shkruanin Kadarenë si ‘vegël të par-tisë’ ose si ‘Zhdanov’) që Kadarekishte shkruar romane – si Gjenerali iushtrisë së vdekur – të cilat i kundërvi-heshin thellësisht llojit të ‘realizmit so-cialist’; po ashtu, shkrova që Nëpunësii pallatit të ëndrrave ishte një meditimi thellë për natyrën e shtetit totalitar.

Andaj u shtanga, kur dymuaj më vonë pash që New York Re-view of Books kishte publikuar njëletër nga Z. Kadare, në të cilën ai sh-prehej shumë ashpër ndaj meje, meakuzën që e kisha quajtur një ‘Zh-danov’ (kur në fakt, unë qartazi kishasulmuar ata të cilët e quanin atë ‘Zh-danov’), dhe përmbante disa keqkup-time të tjera thelbësore në lidhje meshkrimin tim. Duke ditur që Z. Kadareështë një njeri inteligjent dhe i thellë,këtë sjellje të tij e kisha shumë të

vështirë ta kuptoja. Për mua dy shpjegime ishin

të mundura. Njëra ishte që Kadareja, icili ka njohuri të shkëlqyera tëfrëngjishtes, por të kufizuara tëanglishtes, kishte lexuar shkrimin metë shpejtë dhe e kishte keqkuptuargjithë logjikën. Shpjegimi tjetër ishteqë Kadareja varej nga dikush tjetër qët’i jepte një përmbledhje të shkrimit,dikush që, edhe po të kishte njohuripaksa më të mira të gjuhës angleze, ekishte të vështirë të përcillte logjikëntime ose ta paraqiste atë në mënyrë tësaktë.

Mbas leximit të shkrimit të

Z. Gjonlekaj, misteri zgjidhet: shp-jegimi më i mundshëm është ai i dyti.Më vjen keq që Z. Gjonlekaj mori për-sipër në vitin 1997 të krijojë njëarmiqësi krejt të panevojshme mesmeje dhe Z. Kadare. Më vjen keq, poashtu, që ai vazhdon të ofrojë një ver-sion tërësisht të pasaktë të shkrimittim. Po ashtu, më vjen keq që nëshkrimin e tij, të cilin ju e publikuat, aikrijon të njëjtën përshtypje të gabuar tëletrës sime të cilën e dërgova si reagimndaj ankesës së Kadaresë. Asnjë per-son i arsyeshëm që do lexonte letrëntime nuk do arrinte në atë interpretimqë ka dhënë Z. Gjonlekaj; çdo lexuesi

tuaj që ka interes në këtë çështje do t’jukisha sugjeruar që ta lexonin letrënvetë.

Në veçanti ndjej keqardhjeqë Z. Gjonlekaj tenton të rizgjojë njëkeqkuptim të vjetër, disa vite mbasi uharrua ajo punë. Ethem me krenari qëkam kënaqësinë e një marrëdhënieje tëmirë me Ismail Kadarenë, dhe kamqenë mikpritësi i tij në Oksford. Unë ekonsideroj atë jo vetëm si novelisti mëi madh shqiptar, por edhe si një prejshkrimtarëve më të mëdhenj botërorëtë ditëve tona, dhe nuk kam dyshim qëai e meriton çmimin Nobel. Ky ështënjë mendim imi i palëkundshëm,

mendim të cilin e mbaj sot dhe të ciline kisha edhe në vitin 1997. Unë besojqë Z. Kadare këtë e kupton. Me ke-qardhje mendoj që personi i cili arrititë bindë Z. Kadare 15 vite më parë qëta keqkuptojë këtë, akoma provon tëbindë lexuesit tuaj që ta keqkuptojnëatë edhe sot.

Noel Malcolm, Universiteti i Oks-fordit, Britania e Madhe

(Foto: Malcolm ne ambientete Am-

basades shqiptare Londer)

GJONLEKAJ INTERPRETON GABIMISHTSHKRIMIN TIM PËR KADARENË

Ethet e Nobelit këtë vit kanëpushtuar hapësirën midisShqipërisë dhe Japonisë.

Shkrimtari shqiptar Ismail Kadare dheromancieri japonez Haruki Murakamijanë dy garuesit më të fuqishëm përçmimin Nobel në Letërsi.Shanset që Kadare të fitojë Nobelin përLetërsi 2012 janë bërë të prekshme. Tëdy shkrimtarët më të përfolur të garëspër çmimin Nobel vihen për herë tëdytë në garën e një çmimi të rëndë-sishëm. Hera e parë ka qenë kurkonkurruan për çmimet “Asturias” nëSpanjë: Për këtë çmim ishin nominuaremra të mëdhenj të letërsisë botërore,mes të cilëve edhe shkrimtari japonezHaruki Murakami dhe shkrimtari Is-mail Kadare që u shpall fituesi.

Këtë herë “The Guardian” ka dhënë la-jmin e shkrimtarëve që kryesojnë top-listën e Çmimit Nobel 2012 përLetërsi. Shkrimtari japonez HarukiMurakami dhe shkrimtari IsmailKadare kryesojnë listën. Haruki Mu-rakami është në krye të Listës dhesipas The Guradian është një konkur-rues i fortë. The Gurdian ka mbajturanën e tij duke komentuar se “japoneziështë autor i disa titujve të njohur, dheka të gjitha shanset të fitojë për këtë vitçmimin Nobel”. Mirëpo kjo nuk i për-cakton të gjitha shanset, sepse gjatëmarrjes së çmimit Austrias për shkrim-tarin shqiptar u tha se “Tani Ismail

Kadaresë i ka mbetur pa marrë vetëmçmimi Nobel”.

Komentet nga fansat e njëritapo tjetër shkrimtar sa vinë e shtohenpas shpalljes së listës së të nomin-uarëve.

Në këtë listë ata të cilët janëngjitur ndër të parët për të fituarçmimin Nobel janë:

1) Haruki Murakami

2) Mo Yan

3) Cees nooteboom

4) Ismail Kadare

Megjithë renditjen paraprake deri më

sot nuk ka ndodhur që ai që kryesonlistën të jetë edhe fituesi. Vitin e kaluarNobeli suedez, Tomas Tranströmer lapas poetin sirian, Adonis, që printelistën. Këtë vit Adonis ka zbritur mëposhtë në listë së bashku me poetin ko-reano-verior Ko Un etj. Në fillim tëkëtij viti kreu i akademisë suedeze,Peter Englund, zbuloi se 46 emra nga210 të dominuar për çmimin e madhishin zgjedhur për herë të parë. Emrattë rinj në Ladbrokes për këtë vit janëautori kinez Mo Yan, shkrimtari gjer-man Cees Nooteboom, të cilët kanëngjitur listën për të fituar çmiminNobel.

Kandidatët janë vënë përpara një juriee përzier me anëtarë suedezë dhefigura të njohura të letërsisë ndërkom-bëtare. "Një numër i pazakontë i laure-atëve për çmimin Nobel kanë ushtruartë drejtën për ta fituar këtë çmim”,shkruante Englund në blogun e tij.Kandidatë të tjerë të fortë në listë janënga Britania Ian McEwan, romancieriamerikan Philip Roth, që ndiqet pasnga patrioti i tij, Cormac Mçarthy,izraeliti Amos Oz dhe një shkrimtarefemër që vjen nga Italia, DaciaMaraini.Shqiptarja.com

Ismail Kadare në krye të listës për Nobel 2012

TRANSPORT MALLRASH ANGLI-SHQIPERI-KOSOVE

SHERBIM I SHPEJTE DHE I SAKTENA KONTAKTONI

TEL:07737 597 00007507 444 654

toni.79-@hotmail.com

38-40 ST JAMES'S STREET WALTHAMSTOW LONDON E17 7PE38-40 ST JAMES'S STREET WALTHAMSTOW LONDON E17 7PE

TEL: 0203 302 5653 MOB:07703520427TEL: 0203 302 5653 MOB:07703520427

*Ejani dhe binndunise nuk do të mund të gjeni

një vend më të mrekullueshëm për të

gjitha festat tuaja, ditëlindje,

fejesa, martesa dhe çdolloj feste tjetër

MBI 150 VETAMUND TË NDIQNI TË GJITHA

NDESHJET LIVENuk do t’iu mungoje kuzhina

e mrekullueshme shqiptaredhe mesdhetare

Cilësia e garantuarShërbimi I papërsëritshëm

Ofertë special për tëgjithë klientët e rinjsidomos për familjarët

NUK DO TË MUND TË GJENI NJË VENDMË TË

MREKULLUESHËM PËR TË PIRË NJËKAFE APO PËR TË DREKUAR

MUZIKE LIVE

CASANOVA BAR RESTORANTCASANOVA BAR RESTORANT

MUZIKELIVE

JETA FOODSUnit 4

Excalibur Works13 Argall Avenue

LeytonLondonE10 7QE 07852230043

JETA FOODSwww.jetafoods.co.uk jetaltd@yahoo.co.uk

Nga data 10 shtator e hapur edhe me pakice nga ORA 10.00-16.00 nga E HENA NE TE SHTUNE.TE PREMTEN DHE TE SHTUNEN nga ORA 10.00-18.00

OFERTEKush shpenzon me shume se £40

perfiton nje pako caji origjinal SKENDERBEU

www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 6

“Qëkur jam bërë Ministre e Brend-shme , kam qenë e qartë kur kamthënë se dua që emigracioni të

vendoset nën kontroll. Me këtë kamparasysh se do vendosim standarde tëreja për ata që duan të jetojnë në mesintonë”

Tereza May, Ministrja e Brend-shme Britanike(Home OfficeSecretary) tashmë duket se i ka

përvjelur mëngët për të realizuar qël-limin e saj personal dhe politik përsa ipërket emigracionit.

Zonja May thotë se vendinuk mund të përballoj fluksin e madhqë u pa në dekadën e fundit. Për këtëqellim ka paraqitur ndryshime për tëndaluar “ politikën e dyerve të hapura”të Laburistëve.

Në artikullin saj të publikuarnë të përditshmen britanike “Sun”,Ministrja May parashtroj një sërëveprimesh ligjore ndaj emigracionit tëpaligjshëm që po instalohet dita-ditësnë Britani.Ndër çështjet shqetësuese për Mayjanë Martesat e rreme (sham Mar-riages). Për këtë ajo deklaroj se pomerren masa për të ndjekur dhe penal-izuar të gjithë ata që abuzojnë me lig-jet dhe sistemin, duke shtuar se dopërdoren plane të reja kundrejt këtyreveprimtarive të paligjshme.

Që me ardhjen në pushtet të konserva-torëve janë zbuluar dhe kapur qindramartesa të paligjshme , ndër to dhe njëfamullitar i burgosur për organizimin e300 ceremonive të falsifikuara.

Tereza May shton se do tëmerren masa të rrepta për të penguardhe parandaluar këto lloj martesash,

duke ndryshuar ligjin përmartesat,duke i vonuar shërbimet cer-emoniale me qellim par t’u inves-tiguar në fillim ato.Pavarësisht se nuk është kundër emi-gracionit, Zonja May thotë se dyerttona do jenë të hapura vetëm për ata qëi sjellin dobi Britanisë .

“ S i g u r i s h t ,imigracioni nëvetvete nukështë një gjë ekeqe. Ne gjith-monë do të sig-urojmë njëstrehë të sigurtatyre që kanënevojë më sëshumti, për ataqë persekuto-hen në vendet etyre dhe të cilëtkanë nevojë tëvërtetë për tëkërkuar azil.

D e r ajonë do të jetëe hapur për ataqë i sjellin dobiBritanisë, mëtë zgjuarit dhemë të mirë,sipërmarrësitqë na frymëzo-jnë, biznes-

menë të cilët investojnë në ne, që naargëtojnë me talentin tyre - në skenëose në fushëEmigracioni, i menaxhuar siç duhet,mund të sjellë përfitime të mëdha përkombin tonë - si çdokush që brohoris-nin Mo Farah me dy medaljet e tij të

arit , do të jenë të vetëdijshëm. .”-thekson ndër të tjera Zonja May në ar-tikullin e saj.

Zonja May shton më tej sedo të vendosen standarde të reja për ataqë duan të jetojnë në mesin tonë , dheqë padyshim duhet të zbatohet forca eligjit për të gjithë.

Një problem shqetësues përMinistren qëndron dhe ardhja e stu-dentëve me viza në Britani. Edhe këtuabuzimi me vizat, tejqëndrimi apo për-dorimi i vizës studentore si justifikimpër të ardhur në Britani kërkon masashtrëngese.Vetëm brenda një viti kanë aplikuar përviza studentore 304.000 studentë.Nga masat shtrënguese të qeverisë uvërejt një ulje rekord prej afro 62% ,në çerekun e parë të 2012, si të vizavestudentore,vizave të punës apo dhebashkimeve familjar.

“Ne kemi vendosur një tëardhur minimale prej £18.600 në vitpër bashkëshortët për të lëvizur në Bri-tani dhe futjen kërkesës së gjuhës an-gleze. Kjo do të sigurojë që njerëzitmund të mbështetësin veten dhe të in-tegrohen në komunitetet.

Mbi të gjitha Ministrja eBrendshme Britanike, Znj Tereza Maypërcjell një mesazh : “Nëse ju sillnipërfitime, atëherë dera është e hapur.Nëse jo, atëherë dera është e mbyllur.”

EmigracionMINISTRJA E BRENDSHME BRITANIKE MPREH SHPATËN

May: “Nëse ju sillni përfitime, atëherë dera është e hapur. Nëse jo, atëherë dera është e mbyllur.”

NGA BASHKIM METALIA

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 7

nGA PAnDELI MAJKO

Shqipëria u bë vendi ku “ek-sporti” i emigrantëve ka qenë“lënda e parë” me të cilën shqip-

tarët i ofruam botës pas përmbysjes sëkomunizmit. Kjo shtresë popullsie u bëprotagoniste e padiskutueshme nëmënyrën se si vendi u zhvillua prej 22vjetësh. Ky protagonizëm filloi meemigrantët e parë që u futën në am-basadat perëndimore në 2 korrik 1990duke i dhënë zemër shoqërisë së tulaturshqiptare për ndryshimet emëvonëshme. Sot, vendi ynë për frymëpopullsie, zë vendin e parë në Europëpër emigracionin. Rreth 20-25% e pop-ullatës së vendit tonë është larguar nëemigrim.

Sipas të dhënave “statis-tikore” (ende të paqarta), përllogaritetqë popullsia shqiptare (në Shqipëri) tëjetë pakësuar me 7,7% në një dekadë.Shifrat janë kontradiktore dhe kon-fuzioni i tyre është veç pjesa e duk-shme e ajsbergut të “çështjes” sëemigrimit në shoqërinë shqiptare.

Sipas statistikave tëBashkimit Europian, shqiptarët janë tëparët për frymë popullsie në nivelin eemigrimit. Pas tyre vinë turqit dhe tëtjerë.

Emigrimi i popullsisë nëShqipëri është e dhëna që bie në sy paspublikimit të treguesve të “Censusit”.Instat e deklaron vendin me 2 milionëe 830 mijë banorë i cili përbën njëzvogëlim popullsie prej 237 mijëbanorësh(!) (ironikisht, kjo shifër bienë kundërshtim me listat e zgjedhëvetë KQZ-së, të cilat konfirmojnë njënumër më të madh të popullsisë!)

Në Itali, numri i emigrantëveshqiptare është mbi 500 mijë, sipas tëdhënave zyrtare të Ministrisë sëPunëve të Brendshme të këtij shteti.Gjatë viteve numri i shqiptarëve kashënuar rritje të vazhdueshme. Ai,sipas statistikës italiane arriti në janar2011 kuotën 482.627 emigrantësh tërregullt në territorin italian i cili për-bënte 10,6% të totalit të emigrantëvenë shtetin italian.

Në Greqi saktësia statistikae emigracionit shqiptar është e paqartë.Në këtë vend numri i emigrantëveshqiptarë është më i lartë se në çdovend tjetër, përfshirë edhe Italinë.

Sa është numri i shqiptarëve të cilët

kanë lënë vendin e tyre drejt emi-

grimit? Ky numër zyrtarisht nuk

dihet!

Duke shkruar këtë shkrim, mendova seduhet t’i kërkoj një mirëkuptim lexue-sit. Nuk jam duke bërë opozitarin.Përgjegjësia e shtetit shqiptar nuk fil-lon sot…

Përafërsisht, duke marrë sëbashku Italinë (500 mijë), Greqine(700-800 mijë), vendet e tjera te BE-se(100 mijë) duke shtuar këtij edhe emi-gracionin në Amerikën e Veriut (ShBAdhe Kanada), Australinë dhe pjesëntjetër të rruzullit shifra e emigracionitshqiptar të pas viteve 90-ët shkon frik-shëm diku mbi 1,5 milionë.

Emigrantët janë historia e ree Shqipërisë. Ata ndryshuan raportinme shpresën për të ardhmen, në njëshoqëri të dëshpëruar dhe zhgënjyerpostkomuniste. Me shqiptarët emi-grantë, vendi u ndihmua në rimëkëmb-jen financiare dhe ekonomike të tij.Remitancat (dërgesat financiare) e em-igrantëve në drejtim të Shqipërisë,ishin disa herë më të larta se sa ndih-mat ekonomike e dhëna në formëgrantesh apo programesh nga dona-torët ndërkombëtarë për qeveritë etranzicionit në Tiranë.

Emigracioni shqiptar ndikoinë nivelin e shkollimit. Ai sa vjen e pobëhet edhe më i mirë edhe falë emi-gracionit. Mentaliteti, mënyra e tëmenduarit dhe deri ajo e të veshuritkanë pësuar ndryshime të forta falë“hapjes” së emigracionit. Protagonistëte suksesit shqiptar vijnë, shumica etyre, nga radhët e emigrantëve, pavarë-sisht se një pjesë e tyre reklamohet oseme vonesë ose kur shkëlqimi mediatik

ndërkombëtar e bën të i pashmang-shëm.

Ndërkaq, qindra mijëra emi-grantë vazhdojnë të kenë probleme melejet e qëndrimit, bashkimin familjar,sigurimet shoqërore, shkollat shqipe,keqtrajtimet, standardin e jetesës aponivelin e integrimit në shoqëritë eshteteve ku kanë emigruar. Këto dhe tëtjera përbëjnë shqetësimin më të madhnë marrëdhënien e munguar që shteti iShqipërisë ofron për emigracionin evet “jetim”.

Njohja e sigurimeveshoqërore, është nga problemet më tëmëdha që shqetësojnë emigracionintonë, përballë indiferentizmit të insti-tucioneve të shtetit shqiptar. Ky in-diferentizëm me të drejtë indinjon çdoemigrant shqiptar i cili ndodhet në këtë“udhëkryq” të së ardhmes së tij. Zgjid-hja e këtij problemi kalon edhe nga re-alizimi i marrëveshjeve shtetërore tëcilat do të jenë një zgjidhje fundore përpensionet të tyre të pleqërisë.

Fenomeni i mohimit të njo-hjes së viteve të punës të emigrantëveshqiptarë aktualisht përbën sot një ko-rrupsion të llojit të veçantë. Ky prob-lem social sa vjen dhe do të bëhetçështje e ditës. Pritshmëria e emi-grantëve shqiptarë për njohjen e vitevetë punës, në kushtet e krizësekonomike europiane kanë përballëheshtjen dhe mosprofesionalizmin einstitucioneve shqiptare.

Për faj të politikës reciproke,vetëm në Greqi, mbi 300 mijë emi-grantë rrezikojnë të humbasin pen-sionet e tyre. Shteti i Greqisë pak kohëmë parë bëri marrëveshje reciproke meAustralinë për këtë cështje për emi-grantët e vet. Qeveria shqiptare, deritani, nuk është kujtuar për të biseduarpër këtë cështje, e cila do të sjellë përemigrantët e sotëm pasoja të parikupe-rueshme.

Instituti i SigurimeveShoqërore të Shqipërisë ka zgjedhurrrugën më të lehtë dhe në kurriz të em-

igrantëve. Ai u kërkon emigrantëve tëbëjnë sigurimin vullnetar pranë tij. Njëpraktikë tepër e “çuditshme”, që i de-tyron emigrantët të sigurohen edhe nësigurimet shoqërore shqiptare. Duketse u zgjodh rruga më e lehtë në kurriztë emigrantëve shqiptarë dhe jo dia-logu për njohjen e pensionit nga ho-mologët grekë.

Shteti shqiptar nuk ka njëaxhendë për emigracionin e vet. Kyështë realiteti i dhimbshëm, të cilin përta ndryshuar duhet më së pari ta po-hosh.

Kjo mungesë fillon menivelin e shërbimeve në ambasadattona të cilat nuk kanë personel tëmjaftueshëm. Ai është një numër, përnga vogëlsia, frikshëm i turpshëm,(nuk besoj të jetë dyshifror) dhe as qëbëhet fjalë të ofrojë shërbimet ekërkuara ndaj një komunitet emi-grantësh që numëron sa banorët ebashkive më të mëdha të Shqipërisë nështete si Greqia, Italia apo si ShBA,Kanada, Gjermani etj.

Thellimi i krizës ekonomike dhe poli-tike në vendet e Bashkimit Europiandhe sidomos në Greqi dhe Itali, po er-rëson perspektivën e emigrantëveshqiptarë.Një pjesë e emigracionit shqiptar porrezikon të përfundojë atje ku nisirrugën e emigrimit para 22 vjetësh. Atapo kthehen. Të hutuar, të mallëngjyerdhe shpejt edhe të indinjuar. Kthimi ityre sot është realitet.

Ikja nga Greqia sidomospërbën rendin e ditës. Grupe emi-grantësh, të detyruar, po i drejtohenpërfundimisht vendit të tyre të lindjespër arsyet nga më të ndryshme kukushtet e legalizimit, ndërprerja e kon-tratave të punës dhe gjendja e rëndëekonomike i kanë lodhur së tepërmiemigrantët shqiptarë. Dikur, atapunonin me ëndrrën për të mbledhurpara për një të ardhme sa më të mire,ndërsa sot, jeta e tyre varet nga këto

kursime dhe mbi të gjitha dukerrezikuar humbjen e viteve të punës.Kjo është një padrejtësi për të cilënshteti shqiptar bën ende të “paditurin”dhe që duhet konsideruar si pa-përgjegjëshmëri ndaj qytetarëve të vet.

Politika shqiptare nuk ka ra-porte me emigracionin. Sot, emigrantëtfigurojnë votues në lista në Shqipëripor votimin e kanë thuajse një misiontë pamundur. Prezenca e tyre në listat evotimit është shpesh arsyeja e manip-ulimeve industriale në zgjedhjet e rad-hës. Edhe kur votojnë si emigrantë, kjoështë një superlodhje militantësh qëme autobusë udhëtojnë drejtShqipërisë për të votuar. Vijnë si një“mall” eksporti, dhe pavarësisht sekryejnë një akt të paprecedent për njëvend anëtar të NATO-s, janë shtresamë kokulur dhe që do me zemër tëardhmen e atdheut të vet.

Shqipëria dhe politika ua ka“borxh” të drejtën e votës emigrantëveatje ku ata jetojnë. Pse po vonon kjo edrejtë? – mund të pysë dikush.

Përgjigjja e thjeshtë është seemigrantët janë votues të frikshëm. Atanuk blihen as shiten, për një vend punenë administratë. Standardi i tyre i tëkuptuarit të politikës nuk është naiv.Votat e emigrantëve do të jenë njëthuajse “revolucion” për mentalitetinpolitik shqiptar. Vota e emigrantëve, paasnjë metaforë optimiste, do të ishte“hapja” e dytë e Shqipërisë pas viteve90-të.

Emigrantët janë heronjtëtanë të tranzicionit. Ata kanë ditur t’ijapin atdheut që nuk u dha thuajseasgjë. Këta kërkues të ëndrrës na kuj-tojnë çdo moment se nderi u takonatyre, dhe turpi mbetet për mosmirën-johësit pa ëndrra. Duket sikur mitinguidiot në sheshin “Skënderbej”, për“dënimin” e atyre që emigruan ngahyrja në ambasadat perëndimore në 2korrikun e 1990-ës nuk ka mbaruarakoma. Sigurisht!

EMIGRACIONI, NDERI DHE TURPI

Për më shumë informacion ju lutemi kontaktoni : Zotin Luan Dranga (Director)Email : l.dranga@glcollege.org.uk or Mobile: 07590372958

AA Driving SchoolInstruktori Shqiptar Artan Jakupi ne sherbimin tuaj

Menyra me e lehte per te marre patenten angleze

Na kontaktoniper ofertat e fundit

Ju ndihmojne nese deshironi te beheniinstruktor

Kontaktoni Artanin

07769628835

E vetmja autoshkolle qe perdor instruktoreqe jane te kualifikuar plotesisht

kulture www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 9

Kritikë klasifikimit të foljeve shqipe në zgjedhime në Gramatikën e Akademisë1976-2002

Shumica e studiuesve të shqipes pajtohen se klasifikimi i foljeve shqipe në zgjedhime ka qenë dhe ka mbetë një nga problemetma të mëdha të gramatikëhartuesve të shqipes. Këtë e thonë, ndër të tjerë, edhe Selman Riza, Fatmir Agalliu, Tomor Osmani,Rami Memushaj etj. të cilët janë marrë me këtë problem. Edhe studiuesi, Shaban Demiraj, megjithëse ka bë një varg përpjek-

jesh për me gjetë një zgjidhje të qëndrushme që nga viti 1967 (me dispensën e tij), e tue vazhdu me artikullin kushtu klasifikimitme 1969, masandej me Gramatikën e Akademisë 1976, e deri sot nuk arrijti, prore, me dhënë një zgjidhje të qëndrushme. Disa

studiues si F. Agalliu, T. Osmani e R. Memushaj i bënë disa vërejtje konstruktive qasjes së Demirajt por këto kritika, tue qenë tëpjesërishme, nuk i dhanë një zgjidhje përfundimtare këtij problemi.

Me thënë shkurt, trajtat e ndryshmeqë merr një folje në paradigmën evet quhet zgjedhim. Për shembull,paradigmën e foljes punoj-punova-punu(ar) e ndjekin me mija folje tëshqipes si: mendoj, kërkoj, shikojetj., sipas vetës, sikohës, mënyrës,numrit etj., kështu del që para-digma paraqet një grup elementeshgjuhësore me tipare të përbashkëta.Megjithëse në shikim të parëgjithçka duket e thjeshtë, çashtjandërlikohet kur kemi ndryshim tëpjesërishëm apo të plotë të ndonjëfoljeje apo grupi foljesh nga kjoparadigmë. Si pasojë, bëhet epaqartë se a bëhet fjalë për një zg-jedhim apo për një klasë të veçantë.Fjala vjen, a mun, folja shkruj(shkruaj), me hy në paradigmën efoljes punoj? Megjithëse foljashkruj (shkruaj) në një pjesë tëparadigmës zgjedhohet njësoj mefoljen punoj, (në thjeshtore (‘e kry-era e thjeshtë’) dhe në pjesore), ajoshfaq dallime në tashmoren (‘etashme’) dhe pashkutoren (‘epakryera’) dëftore sepse në vend të-o-së tematike (pun-o-j/pun-o-ja)del me -u (apo me togun zanor -ua-: shkr-u(a)-j/shkr-u(a)-ja). Në këtërast studiuesi duhet me u përcaktu,me marrë qëndrim, se qysh m’iabë: me e trajtu si zgjedhim, klasë anënklasë të veçantë apo si klasëpjesërisht të ngjashme. Për memujtë me marrë çfarëdo qëndrimi,studiuesi duhet m’i përcaktukriteret e veta që sistemi i tij meqenë sa ma i pranushëm, i thjeshtëdhe i përshtatshëm. Por, këtokritere e qëndrime, nuk mujnë m’utrajtu pa pasë një vështrim tëpërgjithshëm për të gjitha foljet,dhe pa i pa lidhjet ndërmjet zgjed-himesh e klasash e nënklasash metë njëjtin trajtim paradigmatik. Nëkëtë mënyrë del që përcaktimi ikritereve asht i një randësie parë-sore gjatë trajtimit të një problemitë këtillë. Kjo ka qenë dhe ka mbetëthembra e Akilit e të gjithë studi-uesve të maparshëm të shqipes tëcilët janë marrë me klasifikimin efoljeve shqipe në zgjedhime. Kjombetet pikë e dobët, gjithsesi, edhee klasifikimit të Sh. Demirajt.

Kriteret e Demirajt Sh. Demiraj e nis kështu nënkapit-ullin për klasifikimin e foljeve nëzgjedhime në Gramatikën e GjuhësShqipe 1 (Grup Autorësh, Gra-matika e Gjuhës Shqipe 1, AShSh,IGjL, Tiranë, 2002. Kapitulli përfoljet i shkruar nga Sh. Demiraj nëfqt. 259-356. Pjesa për klasifikimine foljeve fqt. 278-285. Fjalët në kl-lapa katrore tregojnë ndryshimetkozmetike nga botimi i parë i vitit

1976): “Çështja e klasifikimit të foljeve nëzgjedhime nuk ka gjetur [ende] njëzgjidhje përfundimtare [të kë-naqshme] në gramatologjinë egjuhës shqipe. Arsyeja kryesore përkëtë do kërkuar në vështirësitë qëparaqit sistemi foljor i shqipes, icili gjatë zhvillimit historik ka pë-suar ndryshime të mëdha të karak-terit fonetik dhe gramatikor.Zgjidhjen e këtij problemi e kavështirësuar edhe mungesa ekritereve të përbashkëta sa mëracionale. �ë gramatikat e gjuhësshqipe janë ndjekur kritere tëndryshme për çështje të tilla si[:]trajtimi i foljeve të parregullta, for-mat themelore që vihen në bazë tëklasifikimit në zgjedhime, numri izgjedhimeve dhe i nënndarjeve tëtyre etj.”Pohim i parë se ‘arsyeja kryesore’qëndroka në ‘vështirësitë qëparaqit sistemi foljor i shqipes’ ashti paqëndrushëm dhe i paargumen-tuar sepse shqipja nuk ka një sistemshumë ma të ndërlikuar se shumëgjuhë të tjera indo-europiane, e aqma pak e ka të pazgjidhshme. Në tëvërtetë, asht e kundërta: problemima i madh për morfologjinë eshqipes janë vetë autorët që e kanëstudiu shqipen dhe pamundësia etyre për m’i shpjegu si duhet rreg-ullsitë e shqipes.Pohimi i dytë se ‘zgjidhjen e kavështirësuar mungesa e kritereve tëpërbashkëta sa më racionale’ qën-dron dhe asht diagnostifikim i saktëi problemit ngaqë ndjekja ekritereve jo ‘të përbashkëta’ kashkaktu probleme. Por, kush duhetm’i vu kriteret ‘e përbashkëta’ dhem’i përcaktu ato? Kush duhet m’ukujdesë që klasifikimi i foljeve nëzgjedhime të thjeshtohet, nëse jovetë studiuesit e shqipes? Për matepër, ky pohim i Demirajt ashtpërsëritë qysh prej botimit të parë

të kësaj gramatike më 1976 e, sëpaku, deri në vjetin 2002 dmth. përgati tridhjetë e kusur vite. As përkëto tri dekada, as Demiraj dhe asAkademia e Shkencave dhe eArteve e Shqipërisë, nuk arrijtëndot me gjetë ‘kritere të për-bashkëta’ dhe ‘sa më racionale’! Mbas kësaj hyrjeje pesimiste,Demiraj vazhdon me mbarështimine 5 ‘kritereve të ndryshme’, mod-estisht ‘racionale’, (të cilat i pati vuqysh më 1969 në StudimeFilologjike nr. 3): ‘Për klasifikimin e foljeve në zgjed-hime do të ndiqen këto kritere: 1. Problemi do të shihet në planinthjesht sinkronik dhe si bazë do tëmerret shqipja e sotme letrare.2. �jë folje që gjatë zgjedhimitparaqit parregullsi që nuk e lejojnëtë grupohet me folje të tjera, do tëlihet jashtë klasifikimit në zgjed-hime dhe do të trajtohet si e par-regullt. Këtu është fjala jo vetëmpër foljet supletive por edhe për atofolje temat e të cilave gjatë zgjed-himit pësojnë ndërrime tingujsh qënë shqipen e sotme paraqiten tëveçuara (...). 3. Për klasifikimin e foljeve në zg-jedhime do të mbështetemi në tin-gullin fundor (përkatësisht tingujtfundorë, kur këta janë togjezanoresh) të temave si dhe nëmbaresat vetore të kohës së tashmetë mënyrës dëftore në formën [di-atezën] veprore. Për të gjeturtemën do të mbështetemi kryesisht(nën. A.M.) në formën e vetës sëtretë (më ndonjë rast edhe në atë(nën. A.M.) të vetës së dytë njëjës)të së tashmes, pasi në këtë formë,që është një nga më të përdorurat,tema e foljes mund të veçohet rela-tivisht lehtë në shqipen e sotme le-trare. 4. Për ndarjen e mëtejshme të zg-jedhimeve në klasa e nënklasa dotë mbështetemi jo vetëm (nën.

A.M.) në temën e kohës së tashme,por edhe (nën. A.M.) në atë të sëkryerës së thjeshtë e në disa raste(nën. A.M.) edhe në atë të pje-sores.’ 5. Për renditjen e zgjedhimeve tëndryshme dhe të klasave e të nën-klasave përkatëse do të merrenparasysh sasia numerike e foljeve,që ato ngërthejnë, si edhe shkalla eprodhimtarisë së tyre.’ (fqt. 278-279)

Kriteret si kundër-kritere Sipas këtyre kritereve na e kemiparaqitë klasifikimin e Demirajt nëmënyrë tabelare (Tabela 1).Le të shpjegohemi.1. Në vitin 1969 ‘shqipe e sotme le-trare’ nuk ishte ajo që na paraqitetvetëm si toskërishte letrare.2. Demiraj e thotë qartë:‘�jë foljeqë gjatë zgjedhimit paraqit parreg-ullsi që nuk e lejojnë të grupohetme folje të tjera, do të lihet jashtëklasifikimit në zgjedhime dhe do tëtrajtohet si e parregullt’. Por prob-lemi asht që aj nuk ka arrijtë me bëidentifikimin e saktë të foljeve tëparregullta, qoftë edhe simbaskritereve të veta. Nga 18 foljet që injihte si të parregullta më 1967, nëvitet 1976-2002 i ul në 14. Folja‘lë’ nuk figuron fare në vitin 1967në listën e të parregulltave, as su-pletive, as josupletive! Por nga tëparregulltat e vitit 1967 në vitet1974-2002 janë heqë foljet zë, vë,nxë, shtie dhe shpie dhe janë bë ‘tërregullta’. Në bazë të cilit kriter?Për këtë nuk jepet asnjë shpjegim. 3. Edhe kriteri i tretë i Demirajtasht i paqartë për vetë Demirajn. Ajthotë se ‘do të mbështetemi nëmbaresat vetore të kohës sëtashme’ dhe se ‘për të gjetur temëndo të mbështetemi kryesisht (nën.A.M.) në formën e vetës së tretë(më ndonjë rast edhe (nën. A.M.)në atë të vetës së dytë njëjës). Vetëfjalët ‘kryesisht’ dhe ‘më ndonjërast edhe...’ e bëjnë këtë kriterkundër-kriter, për ekselencë! Sepseçfarëdo që asht jashtë ‘kryesisht’-it dhe çfarëdo që asht jashtë ‘më-ndonjë-rast’-it sipas kriterit të dytëtë vetë Demirajt, le të përkujtojmë:‘((n)jë folje që gjatë zgjedhimitparaqit parregullsi (...) do të lihetjashtë klasifikimit në zgjedhime dhedo të trajtohet si e parregullt’ duhetme u klasifiku si e parregullt. Sepsekurrkush, e qysh shihet as vetëDemiraj, nuk e din se cilat janë fol-jet përveç ‘kryesisht’-it dhe cilatjanë të ‘më-ndonjë-rast’-it, tuepasë parasysh faktin që vetë autorinuk ka bë një listim të foljeve mepretendime shteruse, një leksikonfoljesh! Kështu, kriteri i dytë e de-

manton kriterin e tretë. Në tëvërtetë, pyetja do të duhej me qenë:a ka parimsi, a ka kriter, me përcak-timet ‘kryesisht’ e ‘më ndonjërast’? Natyrisht që jo.4. I ashtuqujturi ‘kriter i katërt’ iakalon edhe kriterit të tretë për ngamohimi shembullor i të qenit kritersepse Demiraj pohon se ‘për ndar-jen e mëtejshme të zgjedhimeve nëklasa e nënklasa do të mbështetemijo vetëm (nën. A.M.) në temën ekohës së tashme, por edhe (nën.A.M.) në atë të së kryerës sëthjeshtë e në disa raste (nën. A.M.)edhe në atë të pjesores.’ Pra, shpre-hjet ‘jo vetëm’, ‘por edhe’ dhe,prap, ‘në disa raste’ bijnë ndeshedhe një herë me kriterin e dytë,sikurse me të tretin, dhe e lënëpezull faktin se cilat janë foljet menënkriterin ‘jo vetëm’, cilat menënkriterin ‘por edhe’ dhe cilatmbeten me nënkriterin ‘në disaraste’! Vetë fjala kriter këtu bëhete pakuptimtë. E para që na vjen nëmendje asht se nëse egziston njëfolje e cila ‘në disa raste’ duhet meu pa ndryshe, pra, duhet me përm-bushë një kriter shtesë, atëherë ajo,realisht, nuk do të duhej me i takuasaj klase apo atij zgjedhimi dhe,prap, do të duhej me qenë ose një(nën)klasë tjetër, ose e parregulltpër m’u pajtu me kriterin e dytë.5. Kriteri i pestë i Demirajt merrpër bazë ‘shkallën numerike’ dmth.përpjestimin numerik të foljeve. Kyasht i vetmi kriter të cilin Demiraje ka respektu pak ma mirë sesakriteret e tjera, megjithëse edhekëtë e ka dhunu me shpikjen e zg-jedhimit të tretë prej nandë foljeshgja që ka kriju një asimetri tëpaarsyetushme të zgjedhimeve. Përme qenë edhe ma keq, ky zgjedhimstërndahet ma tej edhe në tri nën-klasa të përbëra prej 4, 3 dhe 2 fol-jesh!Nga analiza e kritereve që kaparashtru dhe i ka trajtu autori namujmë me thënë se gjendja na del,përgjithësisht, Demiraj kundërDemirajt! Kështu, klasifikimi i fol-jeve në zgjedhime i këtij studiuesinuk paraqet ndonjë risi dhe nukshënon ndonjë hap përpara në kra-hasim me ndarjet që ishin bëtashma në gramatikat tjera. Prob-lem tjetër asht se ky klasifikim jovetëm që vazhdoi me egzistu pa uqortu për gati tridhjetë e kusur vite,por edhe shërbeu dhe shërben edhesot si klasifikim kryesor në shu-micën e shkollave shqipe! Kësajmujmë m’ia shtu edhe faktin se kjogramatikë u botu nën emrin eAkademisë së Shkencave dhe tëArteve të Shqipërisë, institucion icili ka botu, gjithashtu, me 1980,

zgj. klasa kriteri shembujt numriI rreth 2300

1.1a -o-/-e- punoj/shërbej1.1b -ua-/-ye- shkruaj/lyej1.2 laj, fshij (blej)2.1 -t- dhe -jt- arrij, gjej dhe brej, mbaj,2.2 -r- bëra dhe hyra

II rreth 13001 hap/vendos/mat2.1a -(j)e->-o- dredh/nxjerr/vjel2.1b -a>-o- dal/marr (rrah/njoh/shoh)2.2 -e->-i- bërtas/buças/çokas2..3 -a->-e- shkas/vras/ngas e gërgas

III 91 -r- vë/zë/nxë dhe përzë 42 -t- di/fle dhe ngre 33 -v- pi dhe shtie 2

Tabela 1(vijon ne faqe 11)

00800 8971 8971moneygram.com

Paratë tuaja në destinacion brenda pak minutash*

Dërgoni në Shqipëri dhe Kosovë deri në £100 vetëm për £4.90 tarifë**

ohëshërbimit të operarësi të k*Në v

erimit tansffee të trvaarifeç t**Përvohet një kurs i këmbimit të monedhës tansaksion, mund të zbatram ose agyGrendoset nga Moneqë v

të të Monejentët e mësipërm janë agjenaggje të trvrimin e shërbimeed në ofLimited ështional Limiternatam InyGrMone

eti e Shërbimit Foritolluar nga Auttrone kjitha të am. Të ggjyGr© 2012 Mone

CS54

01

alë. e lokvorëtaohëshërbimit të oper

erimit të aplikueshme për një ohet një kurs i këmbimit të monedhës

jithëtët e saj. Të ggjjense aggjtionalernatam InyGrtë të Mone

e. vaerimit të paransffee të trorizuar dhe të e auted ësh

. inanciareti e Shërbimit Fa.ervuarezt e raejtjitha të dr

goni nga:Dër

Kudo që shik

goni nga:

amyGroni simbolin MoneKudo që shik

ek:Merrini në Shqipëri t

ek:

ek:vë tosoMerrini në K

www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 11

Fjalorin e Gjuhës së Sotme Shqipe,që të dy me pretendime normative!As më 1980, as sot, kundërshtitë,paradokset dhe shkarjet e Gra-matikës apo të Fjalorit, apo edhe etë dyve bashkë, nuk u zgjidhën as-njëherë! Çfarë pune ma të randë-sishme kanë pasë gjuhëtarët eAkademisë? Ma e pakta: kanëmujtë me u marrë me qortimin eshkarjeve dhe paparimsive të veta.

Zgjedhimi i parëMarrja e trajtës së foljes në sikohëntashmore të dëftores si kriter krye-sor nuk ka mujtë me i dhanë zgjid-hje përfundimtare klasifikimit tëfoljeve në zgjedhime. E aq ma pakmbështetja ‘kryesisht’ dhe ‘mëndonjë rast’ në kritere të tjerasepse kjo qasje e zhvlerëson kri-terin si të tillë. Në foljet e tipit laj-lava-larë (nën-klasën 2 të klasës I (zgjedh. I), fjalavjen, autori e fut edhe foljen blej tudhanë një shënim që tema e kësajfoljeje në vetën e dytë shumës tëtashmores dëftore, në pashkutoredhe urdhërore del bli-. Në gegër-ishte trajta e kësaj foljeje ka shkudrejt rregullsimit dhe sot mun me undëgju e me u lexu shumë shpeshsi pashkutore bleja/bleje/blente apourdhërore blej/bleni. Tash, ose do tëduhej të rregullsohej kjo folje tuepranu një temë të vetme ble- ose dotë duhej të klasifikohej si e parreg-ullt sipas kriterit të dytë të vetëDemirajt. Një rast i ngjashëmndodh edhe me foljet arrij/gjej(nënklasa 1[a A.M.] e klasës II) përtë cilat Demiraj thotë se hyjnë nënënklasën që përfshin ‘një numër tëkufizuar foljesh’. Nga ky ‘numër ikufizuar foljesh’, në të vërtetë, nukka tjetër folje. Asht folja mbërrijpor këtë Demiraj e klasifikon nënënklasën 1[b A.M.]. Sipas F1980,foljet, arrij, mbërrij dhe gjej nëtoskërishten letrare dalin në thjesh-tore jo me -jt- (si mba-jt-a) porvetëm me -t-: arri-t-a dhe mbërri-t-a dhe kjo i bën me dalë paradig-matikisht të parregullta. Mirëpo, nëgegërishten letrare dy nga këtodalin edhe si arri-jt-a dhe mbërri-jt-a, dmth. ashtu qysh dalin foljet erregullta me -jt- (mbajta, mbro-jta). (Folja e tretë gjej mbetet e par-regullt tue qenë se në asnjë shkrim,në asnjë gramatikë dhe në asnjë tëfolme nuk e kemi hasë si *gjejta-gjejtur.) Pra, Demiraj s’mun me upërcaktu as që arrij e mbërrij meqenë në një (nën)klasë. Edhe makeq, qysh do ta shohim, bjen nëkundërshti me Fjalorin eAkademisë. Sh. D. zbaton dy kritere për foljet‘arrij’ dhe ‘mbaj’ (foljet që dalinme -t- 1[a] dhe me -jt- 1[b]) por itrajton si të një nënklase. Një listëe 1[b] jepet në fusnotën 1a: gogësi-j, kërcëlli-j, teshti-j dhe shty-jdmth. që zgjedhohen si gogësi-j,~jta, ~jtur, kërcëlli-j, ~jta, ~jtur,teshtij, ~jta, ~jtur dhe shtyj, ~jta,~jtur Por në F:1980 /2002 janëklasifiku jo si folje të kësaj klase,por të klasës së tipit: gogësi/j, ~va,~rë ose si gogësit, ~a, ~ur etj. Pra,jepen dy mundësi dhe asnjëra nukdel me atë të Demirajt! Folja mbre-j te Demiraj asht klasifiku si e nën-klasës 1[b], (zgjedh. II): mbre/j,~jta, ~jtur por në F:1980 /2002 del:mbreh, ~a, ~ur. Në këtë listë gjen-det edhe folja truaj-truajta-truaj-tur) që në F:1980/2002 del si eklasës së tipit truaj-trova-truar!Kështu, ose F:1980/2002 ashtdashë me i qortu këta zëra, ose Gra-matika e Akademisë asht dashë merishiku listën e shembujve të vet

gjatë ribotimeve për mos me i hutunxanësit e studentët me udhëzimekundërthënëse sepse janë tekste qëdalin nga institucioni i njëjtë,Akademia e Shkencave dhe eArteve, tue ia shtu kësaj pre-tendimet se të dyja tekstet pre-tendojne me qenë normative. Njëshqiptar, tue ndjekë dy tekste mepretendime të tilla normative, nukdin qysh m’ia bë: a asht autoritet,në këtë mes, fjalori apo gramatikae Akademisë? A e shkel normën njëshqiptar kur shkrun teshtij-teshtiva-teshtirë (F1980/2002), tue ndjekëKostallarin me grupin e tij, apoteshtij-teshtijta-teshtijtur; tue nd-jekë këshillat e Demirajt? A meshkru gërgas-gërgava-gërgarë apogërgas-gërgita-gërgitur? Ndoshtado të varet nga ajo se cilin libër ekap me dorë ma parë!Nënklasë 2 ‘e rregullt’ e kësaj klasedalin foljet bëj dhe hyj për shkak sekëto folje në thjeshtore dalin ‘metemë të zgjeruar -r-‘. Prap, simbaskriterit të dytë të Demirajt këto ashtdashë me u klasifiku si të parreg-ullta sepse janë vetëm dy folje tëparme (bëj, hyj) dhe pesë të pre-jardhura (përbëj, ribëj, shpërbëj,zhbëj, ndërhyj) që e përbëjnë këtëgrup dhe që, gjithsesi, shfaqin ‘par-regullsi’ tue qenë se në thjeshtore epjesore zgjerojnë temën me një ‘-r-’. Por, nëse këto folje asht dashë mehy në një klasë apo nënklasë të tërregulltave atëherë asht dashë mehy në nënklasën 2 (e tipti laj, zgj. I,kl. 1), sepse kanë ma shumë afërsiparadigmatike. Krahasoni: bë/j,~RA, ~rë me la/j, ~VA, ~rë dhekëto me mbaj, ~JTA, ~JTUR!Folja bëj dallohet nga folja lajvetëm në thjeshtore ndërsa ngafolja mbaj, edhe në thjeshtore, edhenë pjesore!

Zgjedhimi i dytëNë zgjedhimin II, si klasë I, Sh. D.vendos foljet që ‘dalin me të njëjtëntemë në të tashmen, në të kryerën ethjeshtë dhe në pjesore’: hap-hapa-hapur; vendos-vendosa-vendosuretj. Por, në një shënim, aj thotë sekëtu futen edhe foljet e tipit: ik-i,ik-ën, ik-ën; hip-i, hip-ën, hip-ëntë cilat në tri vetat tashmore dëftoredalin me mbaresa. Në të vërtetë,këto mbaresa janë arkaizma të cilatnë të kaluarën kanë qenë veçori ekësaj klase në tërësi, prandej numrii tyre ndryshon simbas autorëve endonjëherë edhe në librat endryshëm të të njëjtit autor. Nëvitin 1967 vetë Demiraj liston katërfolje: ik-i, ec-i, hip-i dhe lyp-i. Këtëlistë prej katër foljesh e ka edheSheperi qysh më 1927 (fq. 89). R.Memushaj (1989) propozon klasi-fikimin e tyre në klasën I, si të rreg-ullta, dmth. pa këto mbaresaarkaike, një propozim padyshimme vend, sepse mbajtja e këtyrembaresave i bën këto folje me dalëtë parregullta. Në grupin e foljeve që pësojnë apo-foni (kalimet -e-/-je- në -o- (sjell-solla) dhe kjo merret si kriter përkëtë nënklasë 1) janë listu edhe fol-jet që pësojnë edhe palatalizim(pjek-poqa e djeg-dogja). Këtofolje, sipas kritereve të Demirajt,asht dashë me u trajtu si të parreg-ullta, ose si një nënklasë e veçantë,gjithnjë simbas kriterit të dytë tëvetë autorit. Poende, këtu kanë hysi nënklasë b) edhe foljet dal dhemarr! Në nënklasën 2 të klasës II Sh. D.klasifikon foljet ‘me temë të zg-jeruar të tipit përkas, që pësojnëndërrim zanor a:e në vetën e dytë etë tretë njëjës të kohës së tashme të

mënyrës dëftore dhe që në të kry-erën e thjeshtë dalin ose me temë tëpazgjeruar ose edhe me temën e zg-jeruar të së tashmes duke pësuarndërrimin e:i.’ (2002 fq. 283). Au-tori paraqet një listë, sipas tijshteruse, tue thanë ‘këto janë’: bër-tas, buças, çokas, flas (<folas/flet),gërhas, gërthas, humbas, këllas,këlthas, kërcas, pëlcas, pëllas,përkas, rrëshqas, spërkas, trokasdhe thërras. Por edhe këtu dalinprobleme. Folja spërkas sipasF:1980/2002 nuk i përket kësajklase por klasës I (zgjedh. II) (hap-hapa-hapur) dhe zgjedhohet sispërkaT/S-spërkatA-spërkatUR ejo si spërk-AS- spërkITA-spërk-ITUR. Një tjetër mosmarrëveshjetridhjetë-e-kusur-vjeçare në mes tëFjalorit të Akademisë (1980/2002)dhe Gramatikës së Akademisë! Folja flas paraqet shpërndërrimetingullore që s’i lënë asnjë mundësiqë të trajtohet si e rregullt në asnjë

klasë dhe me asnjë kriter të vetëDemirajt. Autori i referohet‘refer-encës diakronike’ (nga dispensa etij e vitit 1967 ku thoshte se nuk dotë përjashtonte ndonjë ‘referencëdiakronike’ gjatë klasifikimit. Prob-lemi asht se në tekstin e ri dhe nëribotimet e tij (1976-2002) këtëgjysë-kriter, vetë Demiraj, e kaheqë nga teksti, ndërsa vazhdonm’iu referu si kriter) dhe paraqettrajtën e supozuar ‘*folas’ si argu-ment pse folja flas duhet të klasi-fikohet në këtë klasë! Fundi ifundit, problemi nuk asht marrja ereferencës prapavështruese (diakro-nike) si kriter, por problem ashtzbatimi i këtij kriteri vetëm te njëfolje e vetme mbrenda një klasedhe zhverësimi i kriterit të parë qëSh. D. e vendos tue thënë se qasjae tij ka me qenë tashvështruese(sinkronike)! Nëse do të zbatohejnjë kriter në mënyrë të këtillëpërzgjedhëse atëherë pse këtu tëmos kishin hy edhe dijta, arrijta embërrijta të cilat nuk janë vetëmreferenca prapavështruese por edhepërzgjedhje në mes variantesh le-trare të cilat, për ma tepër, e stabi-lizojnë sistemin si tërësi. Foljet brohoras, gërgas, godas,sokëllas, trohas, vërras nuk gjen-den në listën e kësaj klase të Demi-rajt por janë në F:1980/2002 sibrohor/AS-~ITA-~ITUR etj. Përma tepër, folja gërgas te Demirajdel si e nënklasës 3 e kësaj klase,bashkë me foljet shkas, vras, ngas!Dmth. supozimi asht se folja gër-gas duhet të zgjedhohet si gërAS-gërgaVA-gërgaRë! Ndërsa nëF:1980/2002 del si gërg/AS-~ITA-~ITUR!Në ‘Shënim’ autori thotë se ‘në këtënënklasë përfshihen edhe foljetshes, pres (prita), zbres’ (fq. 283).Përveç këtyre janë edhe disa foljetë parme: bares e qes (nëF:1980/2002 jepet si kryesore trajtaqit/s); dhe të prejardhura mirëpres,ndërpres, parapres, paraqes (nëF:1980/2002 jepet si kryesore trajta

paraqit), stërshes (në F:1980) jepetvetëm trajta joveprore stërshitem)dhe rishes. Arsyeja pse po e japinnjë listë të plotë asht se, qysh shi-het, numri i foljeve të tipit shes ashtdy herë ma i madh sesa që e paraqetautori si listë shteruese. Ky grup,poashtu, paraqet dallim paradig-matik nga nënklasa ku e ka klasi-fiku Demiraj, prandaj asht dashëme u trajtu si nënklasë më vete tueqenë se në vetën e parë e të dytënjëjës tashmore dëftore nukparaqitet shpërndërrimi -as/-es por-es/et (le të krahasohet, fjala vjen,njëjësi (I) godas/shes, (II)godet/shet .

Zgjedhimi i tretëZgjedhimi i tretë asht dëshmia mae mirë e dhunimit të të gjithakritereve që Demiraj i ka parashtrusi kritere. Numri i foljeve që përf-shin ky zgjedhim asht 9 (meshkrim: nandë)! Zgjedhimi i parë

ka rreth dy mijë e treqind folje; zg-jedhimi i dytë ka rreth një mijë etreqind folje dhe i treti: nandë!Dmth. me numra 2300:1300:9!Janë një mori klasash e nënklasashqë kanë numër ma të madh sesa kyzgjedhim! Për ma tepër, ky zgjed-him prej nandë foljesh asht stërnda,ma tutje, në tri klasa: - klasa I, me 4 (katër) folje: vë, zë,përzë dhe nxë; - klasa II, me 3 (tri) folje: di, fle dhengre ngaqë në tashmore mbarokanme zanore dhe në thjeshtore marrinnjë -t-. Me këtë kriter këtu do tëduhej me qenë edhe folja ‘vete/va-jtur’ sepse për Sh. D. ishte njësojveçoria -t-/-jt- dhe - klasa e III, me 2 (dy) folje: pi dheshtie! Pra, bëhet fjalë për një klasë prejDY foljesh! Në shënimin e radhësautori shton se ‘(s)ipas paradigmëssë zgjedhimit III zgjedhohen (...)edhe foljet e parregullta lë (la-shë,lë-në) dhe bie (ra-shë, rë-në)’. Epse nuk asht përfshi këtu edhe foljabie (pru-ra, pru-rë) që ndjek tënjëjtin model?

Foljet e parregulltaSh. Demiraj njeh si të parregullta14 folje të cilat i ndan në folje tëparregullta supletive: jam, kam,bie(1), bie(2), ha, jap, rri, shoh dhevij dhe në folje të parregullta josu-pletive: them, dua, lë, vdes, dhevete. Nëse krahasojmë foljen bie,rri apo lë si të parregullta, me foljetshpie, shtie, vë, zë e të tjera si këtona nuk shohim ndonjë dallim tëmadh mes tyre. Në tashmorendëftore, të cilën Demiraj e ka kriterkryesor, shumica e tyre dalin metrajta të rregullta. Le të krahasojmëedhe me trajta ma përfaqësuese,fjala vjen, foljen lë-lashë-lënë mevë-vura-vënë; apo vete-vajta-vajturme vdes-vdiqa-vdekur. Folja vdes -e parregullt - pëson, nëse jo mashumë, atëherë po aq ndryshime saedhe folja vete që te Demiraj del ‘erregullt’! Pika ma e dobët te Demi-

raj - dhe, fatkeqsisht, te të gjithëgramatikëhartuesit e shqipes - ashtqë aj nuk sheh kurrfarë rregullsieparadigmatike te foljet që i klasi-fikon si të parregullta, ndoshta tueu nisë prej emrit të tyre, sepsetashmë janë qujtë të parregullta.Mirëpo, qysh do të shihet në qasjentonë, edhe foljet e parregullta tëshqipes kanë rregullsi mjaft të qën-drushme me ndonjë përjashtimshumë të rrallë.Foljet e nënklasës 1, të klasës II:nxjerr, vdjerr e marr apo ndjek,përpjek, ndjek dhe përndjek poashtu paraqesin parregullsi në nën-klasat e tyre sipas kritereve tëDemirajt por nuk asht thanë kur-rkund shkoqur e qartë cili ndryshimparadigmatik, deri në çfarë mase,nuk do të trajtohet parregullsi nëseparaqitet te ndonjë folje dhe përç’arsye. Folja shtie, gjithnjë sipasDemirajt, quhet e rregullt dhe i për-ket klasës III (zgjedh. III) i për-bamë prej dy foljesh: pi dhe shtie.Çfarë ka paradigmatikisht të rreg-ullt mes foljes pi dhe shtie? Në kra-hasimin e foljeve në tashmoren ethjeshtoren e dëftores dhe në pje-sore dalin si në Tabelën 2.Qysh mun me u pa qartë, në tash-moren dëftore dhe në pjesore s’kaasgja të përbashkët në mes të foljespi/pirë dhe shtie/shtënë por kra-hasimi në mes të foljes shtie dheshpie tregon se çdo gja mun me uqujtë rregullsi paradigmatike nëtashmoren dëftore e në pjesore. Ajoqë dallohet në mes të foljes shtie eshpie janë trajtat në thjeshtorendëftore. Por në trajta të tjera të dytana shohim që folja shtie në qiftinthjeshtore/pjesore del edhe sishtura/shturë (CIPO:1949;KAMSI:2000) e shtyra/shtyrë(SHEPERI:1927) (te arbëreshët sipjesore del edhe shtier e shtunur(KAMSI:2000; GERBINO :2009)por del edhe si shtira/shtirë(CAMAJ:1984; FGjSh:1954);ndërsa folja shpie del edhe si sh-pura/shpurë (CIPO:1949; RIZA:1967(1997)) (te arbëreshët edheshpita/shpitur (KAMSI:2000). Nëkëtë mes, egziston trajta në thjesh-tore shtira/shtire/shtiri për me unjëjtësu me paradigmën e foljesshpie. Por, të klasifikohet foljashtie me foljen pi në një klasë dhetë ndahet menjanë folja shpie asht,vërtet, e paarsyetushme tue marrëparasysh faktin që edhe vetë Demi-raj pohon se trajtën e tashmoreska me e marrë si kriter kryesor!Dhe në tashmore foljet shtie/shpiedalin krejt njësoj ndërsa folja pi delndryshe nga folja shtie.Le të përmendim edhe disa folje qëshfaqin parregullsi të tjera të cilatDemiraj nuk i shqyrton fare. Foljete tipit vesh, (zhvesh, përvesh),fsheh, kreh në vetën e dytë shumëstashmore dëftore dhe në pashkutorendërrojnë tingullin -e-~-i-:vishni:vishja; fshihni:fshihja; kri-hni:krihja etj. Nuk dihet se kubëjnë pjesë këto folje. Nuk thuhet,masandej, se ku bëjnë pjesë foljetpyes, picas, ndiej, ziej, përziej.Qysh shihet, nuk ka qoftë edhe njëkriter të vetëm të parashtruar prejvetë Demirajt që nuk bjen ndesh, nëmënyrën ma shembullore, me njëapo ma shumë kritere të mbarësh-tuar prej vetë autorit. A mun me uqujtë ky klasifikim, klasifikim mekritere? A ka mujtë një qasje ekëtillë me i dhënë çfarëdo zgjidhjeklasifikimit të foljeve në zgjed-hime? Pa asnjë dyshim, jo.

Agim MORInA

e rreg. 1976-02 e rreg. 1967 - 2002 e rreg. 1976-02

veta e rreg. 1967 e parrg. 1967 e parrg. 1967

pj. pirë shtënë shpënë

nj.

1 pi piva shtie shtiva / shtira shpie shpura

2 pi pive shtie shtive / shtire shpie shpure

3 pi piu shtie shtiu / shtiri shpie shpuri

sh.

1 pimë pimë shtiem shtimë shpiem shpumë

2 pini pitë shtini shtitë shpini shputë

3 pinë pinë shtien shtinë shpien shpunë

Tabela 2

kulturë

Transporti falas kudo që të jeni në Londër

kulture www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 14

nGA PROF.DR.SC.

AKIL KOCI

Është shumë vështirë kur një kri-jues ose studiues i artit, vendosdhe merr guxim për të shkruar

për krijimtarinë, për veprat e krijuaratë kompozitorëve shqiptar të një peri-udhe të caktuar kohore, sepse paraqetnjë sfidë me shumë të panjohura. Tëflasësh dhe të studiosh veprat e per-sonalitete të njohura, personalitete qëkanë krijuar histori, do të thotë të jeshi ndërgjegjshëm se ata paraqesin alfëndhe omegën në njërën prej lëmenjveartistikë, shkencorë, kulturorë e sido-mos është vështirë të shkruhet përkolegët e vet që janë krijues, nga seveprat e krijuara qofshin ato muzikoreapo etno-muzikologjike, janë vepradhe krijime që kanë lënë vlerë në kri-jimtarinë muzikore shqiptare .

Ato vepra, me subjektin etyre artistik, paraqesin jo vetëm karak-terin informues, por edhe strukturakomplekse, ata faktorë të rëndësishëmpër historinë tonë muzikore, si dhe përvlerat e tyre, po qe se shikohen ngakodet relevante të kritikës dhe të es-tetikës muzikologjie. Nga ana tjetër,edhe distanca kohore e krijimeve tëtilla paraqet një problem tjetër që kri-tiku a muzikologu has në probleme tëllojllojshme gjatë analizave të tyre,qofshin ato teknike, siç është sigurimii literaturës gjegjëse e deri te prob-lemet nga më të ndryshmet për njëshqyrtim të thellë ose vështrim profe-sional krijimeve të krijuara. Mund tëjetë shkak për një prezantim më tëthukët, sidomos kur kjo distancë ështëe madhe në mes të krijuesit dhe analis-tit të veprës së tij.

Më pastaj, krijimtaria e au-torit që merret për t’u studiuar, mundtë jetë e gjithanshme, sepse posveprave muzikore mund të ketë edheshkrime muzikologjie që ka lënë kohëne fundit shkrimet e shumta e që mundtë paraqesin një ndihmesë, por edhebrengë se si do të reflektojnë të gjithaato shkrime për akëcilin krijues qëparaqet më vete një epokë, siç ështërasti me disa nga krijuesit tanëmuzikorë. Kam një përvojë modeste,edhe pse me këtë gjini merrem njëkohë të gjatë: që nga shkrimi i im iparë që daton në vitin e largët më 20prill të vitit 1958, kur kam botuar nëfaqet e të vetmes gazetë shqipe,“Rilindja” që dilte dy herë në javë, tëenjten dhe të shtunën; pra, prej atëherëe deri më sot kam shkruar mjaft, mbi250 artikuj, kritika muzikore, ese, tra-jtesa, analiza, studime, punime shken-core si dhe dy libra, “Portrete tëkompozitorëve shqiptarë në Ju-gosllavi”, botim i Shoqatës së ompoz-itorëve të Kosovës dhe “Edukatëmuzikore për klasën VII dhe VIII,botim i Entit për botimin e librit tëKosovës si dhe punim i Magjistraturës,një studim më i gjatë me titull ”Ele-mentët e folklorit popullor shqiptar nëveprat e kompozitorëve tanë dhe tëhuaj”, pastaj ”Nëntë simfonitë e Lud-wik van Beethoven” në dorëshkrimdhe disa të tjera.

Këto shkrime nuk paraqitninvetëm qasje të mirëfilltë muzikorebazuar në kode muzikologjie, por dhendjenjën time personale si edhemendimin estetik për ndonjë koncert,por pse jo, edhe vlerësime shkencorepër ndonjë vepër muzikore apo etno-muzikologjike. Jam munduar qëshkrimet e mia mos të konfondojnë si

objekt diskutimesh, as si “zbulimi i tëmetave” të veprës, por të bëj prezan-timin dhe promovimin e anëve më tëmira të saj. Aty është angazhimi profe-sional i autorit, sepse çdo vepër e kri-juar, pos kualiteteve artistike, estetike,ajo ka edhe një rol tjetër, paraqet për-vojën e zhvillimit të autorit dhe të kri-jimtarisë së tij në tërësi. Ishte mundimiqë deri në fund të respektohej puna emadhe e autorit, por duke u bazuar nëkodet e vërteta artistike dhe estetike etë mbështetura në shkencënmuzikologjike, duke i vlerësuar real-isht vlerat artistike sipas bindjeve pro-fesionale, si realizime të suksesshme.

Në asnjë moment nuk bëjkrahasime për t’ua dhënë vendin emerituar në piedestalin e krijimtarisëmuzikore shqiptare, i vetëdijshëm seka edhe shumë gjëra për t’u ndriçuardhe kështu të qiten në pah vlerat e tyreartistike dhe estetike në hapësirënmbarëshqiptare. I vetëdijshëm se sh-pesh kritika mund të jetë shpatë me dytehe, ngase mbresat e mia mund të jenëedhe subjektive për një vepër të anal-izuar nga njëra anë, kurse nga anatjetër mund të ketë edhe shkrime tëbëra me tendenca të caktuara, ose tëlihen në heshtje vlerat dhe jo vlerat;ishte pikësynim i autorit që kjo tëndodhë pa dashje dhe jo me vetëdije.Për kësi lloj shkrimesh është interesanttë ceken mendimet e Brehtit, i cilithotë:”Kritika është një armë që mundtë shpartallojë edhe regjime, të rregul-lojë edhe nivelin e lumit, të mbjellëdrurë frutorë e veç kësaj është model iartit “.

Pra, ky krijues, si njohës imirë i kritikës universale, pohon, pornjëkohësisht edhe shfaq brengën përmohim të vlerave të veprës, varësishtse nga cili këndvështrim shkruhet,analizohet, vlerësohet ose denigrohet,por kritika duhet të ketë synim objek-tivitetin shkencor dhe artistik. Balzakunjihet si shkrimtar, i cili gjithnjë kapasur vërejtjen në kritikën e kohës.Kundër një sulmi, duke nënvizuar seka pasur për qëllim shkatërrimin eveprës, ai thotë:” Ai që mezi fletgjuhën e tij, thotë jam purist, e mohonstilin, kur një libër ka një stil të bukur,e mohon planin, kur ka një plan;mohon gjithçka ka të mirë një vepërdhe lavdëron gjithçka që ajo nuk ka:kjo është mënyra e tij. Vëzhgon ato anëqë krijuesi ia del mbanë dhe kur ia ka

njohur cilësitë reale, ai mbështet këtuakuzat e tij e tij duke deklaruar: kjonuk është kështu”.

Ideja për t’i përmbledhurdisa nga shkrimet e mia në një libër qëe kam titulluar “Nëntë kompozitorëtshqiptarë”, të botuara në gazetën “TheAlbanian”të Londrës, “Illyria” të NjuJorkut si dhe në shumë gazeta të tjera,si janë “Fokus”, ”Koha ditore”, ”Zëri”e ”Iliria Post” të Prishtinës, pastaj nëshumë gazeta dhe faqe virtuale të In-ternetit, pa pretendime të mëdha, ështëe kahershme. Por për një realizim kë-sisoj kam vendosur bukur vonë, tanikur jam në moshën e tretë të jetës, tëqes në letër të gjitha ato që kam lexuar,jo vetëm ”si prirje e specifikes narra-tive, si mjeshtri artistike”, ashtusikundër shfaqt dëshira të bëj ndriçimejo vetëm nga këndvështrimi im, poredhe nga shumë aspekte artistike, sidhe nga dimensioni estetik.

Shtysa vjen, pasi kam pasurrastin të shoh, të dëgjoj dhe, memundësitë e mia, të përcaktoj vlerat evërteta të krijimeve të kompozitorëveshqiptarë.

Ato i kam shfaqure dukembajtur ligjërata të shumta që ua kamligjeruar nxënësve të shkollës sëmesme muzikore, studentëve të Fakul-tetit të Arteve që nga viti 1975, kurkam ligjëruar lëndën “Njohuri e liter-aturës muzikore”, ligjëratat e mbajturanë shumë konferenca, simpoziume,kongrese kombëtare dhe ndërkom-bëtare e sidomos në Fakultetin eArteve në Tiranë, kanë qenë vështrimete opsionet si “nxitje të brendshme që eshtyn njeriun në veprim”. Kam shkruarshumë dhe e kam njohur opinionin egjerë me shkrime, së pari në gazetën“Rilindja” si gazetë e vetme shqipe, qënga viti 1958, pastaj në ”Flaka e Vël-lazërimit” të Shkupit, “Jeta e Re”, re-vistë letrare, ” Zëri i Rinisë”,”Përparimi” - revistë shkencore“Zvuk”, ”Pro musica” revistamuzikore të ish Jugosllavisë; si redak-tor dhe bashkëpunëtor i Enciklopedivetë ish Jugosllavisë: kroate, sllovenedhe shqipe, si dhe në shumë revistadhe gazeta në shqip edhe në disa gjuhëtë tjera. Këtu hyjnë edhe emisionet emia të Radio Prishtinës, që ishin tëshumta që nga viti 1962 e deri më 1975e që quheshin “Takimi në orë 14:02”,”Fjala dhe muzika”, vështrime dhe kri-tika që emitoheshin në ditar, si emi-

sione informative e deri te atomuzikore me komente, kritikadhe ese muzikore.

E të gjitha këto: si veprime enocione që plotësojnë njëra-tjetrën. Shpesh nuk kamshkruar, sepse kam qenë i ind-injuar nga debatet e shpeshtaqë nuk kanë rrjedhur nga pro-cedimet artistike, por nga in-trigat misterioze krejtësisht tëpapërcaktuara e që shpeshjepte ambiguitetin e një situatetë zymtë ose, si thotë TeodorAdorno në Kritika e dialek-tikës: ”Përse të shkruaj kurgjithçka rreth meje ështësklerotike dhe e dyshimtë”.Megjithatë, gjithmonë kamqenë optimist, se kam besuarjo vetëm në përvojën timepozitive, por edhe nëmendimet e njohura, se “Artii vërtetë përsoset edhe në

ndeshje, edhe në luftë, mund të ketëedhe të mundur”, por kjo nuk na pen-gon- thotë Pol Elyari-në ‘Ese dheshkrime të tjera kritike’, ta kuptojmëse duke u nisur nga ata mund të nisëshpresa dhe të rifillojë përsëri lufta”.Është interesant të ceket një çështje.

Te ne shkruajnë kritikë edheata, të cilët jo vetëm që s’e kanë profe-sion muzikën, por edhe ata që kurrënuk janë pa në qarqet muzikore. E tëmos flasim për ata muzikologë, të cilëtme vite të tëra nuk i sheh as në kon-certe e as në ngjarjet muzikore dhemarrin të drejtë jo vetëm të shkruajnë,por edhe të kritikojnë. Ka edhe tëatillë, të cilët edhe i mbivlerësojnëveprat pa kualitet, veprat në çdo aspekttë dobëta.

Kam shtruar shpesh herëpyetjen: ku është këtu funksioni i kri-tikës, që ka qenë dhe është zëri indërgjegjes? Por, si duket, fjala ështëdevalvuar përgjithësisht, në atë masë,sa që nuk vlen as të shkruhet, edhe pseajo, pra, kritika, duhet të lidhet mekërkesat pragmatike, pavarësisht ngalavdi, pompa, trivialiteti. E çka ështëmë tragjikja, nga vetëkënaqësia, jovetëm e autorit, por edhe e kritikut qëshkruan për ato vepra, dhe për këtëdukuri Balzaku thotë: ”Krijuesi mundtë mohojë faktin se në të shumtën erasteve kritika shitet dhe blihet.

Ndaj dhe korrupsioni i gaze-tave dhe botuesve në faqe të tëra te‘Iluzionet e humbura’ ”. ”Kritika –thotë kështu Balzaku ,- shërben sotvetëm për diçka – të mbajë gjallë kri-tikun”. Në mënyrë të vazhdueshme aido të shprehë mllefin e tij kundër kësajkritike: te “Savarusi”, por edhe te“Shkëlqimi dhe mjerimi i kurtizan-eve”, ai do të cilësojë kritikët e paaftëpër të krijuar, ashtu si edhe “kurtizanetqë kurrë nuk mund të dashurojnë”.Balzaku ka dhënë edhe shumë vërejtjepër kritikët e dobët, për kritikët që nukkanë sens, dinjitet, dituri dhe profe-sionalizëm, prandaj edhe thotë:”Shkrimtar i zoti që e njeh e procesinkrijues, edhe që kritikon, sepse e doartin”, kurse te ne shkruajnë kritikët jovetëm që s’e dinë dhe s’e duan artin,por ai nuk e gjen të arsyeshme, që, kurtë shkruajë për veprat e ndonjë autori,as të zhvillojë qoftë me autorin a tjetrinndonjë bisedë e sidomos t’i ketë paravetit ato krijime, për të cilat do të bëjëfjalë. Këtë po e them nga përvoja ime

e gjatë. Për shumë vepra të miamuzikore kanë shkruar “kritika” jovetëm pa i dëgjuar, pa i parë, por as pabiseduar me mua. Prandaj në kritikat eshumta për krijimtarinë time, ka edhekritika që turpërohem edhe janëshkruar me plotë lavde.

Ndër ta prijnë “muzikologëte diplomuar”. Pra, kritika e shëndoshëduhet të jetë ajo që kritiku, së bashkume krijuesin, duhet t’i kenë shumëpika të përbashkëta, sepse ai, pos që dotë analizojë, duhet edhe të gjurmojëdhe të kërkojë edhe mendimin e autoritgjatë procesit krijues. Kurse te ne kyrelacion as që ekziston, por e thotëmendimin e vet pa ditur se si dhe çkaka dashtë autori të thotë në veprën evet. Prandaj kemi edhe kritikë të dobët,kritikë servile, denigruese, në vend qëtë jetë kritikë e matur, e mirë dhe ebazuar në kodet e shkencësmuzikologjike dhe të estetikës, e cilangrit reitingun jo vetëm të krijuesit, poredhe të kritikut.

Me ketë përmbledhjeshkrimesh që e kam quajtur “Nëntëkompozitorë shqiptarë”, asnjëherë nukkam menduar që të jap mendimin eprerë për këta krijues dhe për krijim-tarinë e tyre. Këto janë mbresat e mia,ndjenjat personale, respekti ndaj kri-juesit dhe punës së tij të madhe, sishkrime pa pretendime që të jenëshkencore, por kanë karakter njohës,informues për krijimtarinë dhe ak-tivitetin e kolegëve të mi që ende janënë mesin tonë, kurse disa janë nëamshim, por që kanë lënë një krijim-tari të denjë për respekt. Jam i vetëdi-jshëm për dobësitë eventuale, përmangësitë dhe të metat e punës simeindividuale.

Por kisha për qëllim krijim-tarinë e kolegëve të mi, pos të tjerave,që mos të harrohen dhe mos të kalojëpa u vlerësuar, sepse”arti- si thonë filo-zofët- nuk është lojë, nuk është vetëmformë, arti është ndjenjë dhe ide”.Prandaj edhe duhet dhënë vendin emerituar krijuesve, të cilët me veprim-tarinë e tyre e kanë begatuar jo vetëmopusin e tyre, por edhe atë kombëtar.Në këtë kërkim, analizë, rrëfim nëveten e parë për kolegët e mi, është padyshim një arketip i diskursit ko-mentues dhe i diskursit muzikologjike, në ketë kontekst, është bazuar edhekoncepti themelor i shkrimeve të mia ,si shkrime investiguese, si vlerësimeartistike, shkencore, si kërkime em-pirike të krijimtarisë artistike të njëperiudhe me përmbajtje konsistente.

Besoj se do t’u shërbejnëlexuesve të nderuar, pse jo edhe histo-rianëve – muzikologëve, për të ofruarnjohuri e informim më të gjithanshëmpërkitazi për këta krijues dhe përveprimtarinë e tyre. E pra, na është enjohur se muzika nuk është art i hesht-jes, siç është arti pamor, por është edhe“art, i cili sa po lind, ajo menjëherëvdes, që nuk është rast me artinpamor” si thotë Leonardo da Vinçi(1452-1519).

Me këtë qëllim u jam rrekëedhe këtyre shkrimeve dhe po i prezan-toj në këtë përmbledhje, duke besuarse kam bërë një punë modeste, por tëvlefshme. Në fund, shpreh falën-derimet e mia redaktorëve të gazetavedhe revistave që m’i botuan këtopunime e në veçanti Petrit Kuçanëndrejtorin e gazetës “The Albanian” qëmë zgjodhi për anëtar të redaksisësepse më krijoi mundësinë e botimievetë tilla dhe, në ketë mënyrë, së bashkubegatuam mendimin kritik për krijim-tarinë muzikore shqipe në tërësi.

KRITIKA SI SHPATË ME DY TEHA

LONDON BAR & RESTORANT

Sport Bar kati i parë& Restorant kati i dyte

vendi me fantastik per te pare

te gjitha NNDDEESSHHJJEETT LLIIVVEE-Komapionati Evropian i

futbollit po fillon, lojerat olimpike

gjithashtu... ambient komod

dhe private room

-Restorant me ushqim te

mrekullueshem shqiptar

dhe mesdhetar

-Vend ideal per te gjitha

festat tuaja familjare, ditelindje,

fejesa martesa etj, deri ne 100

veta

-Ejani dhe binduni se nuk do

te gjeni vend më fantastik

Adresa: 112 ASKEW ROAD

SHEPERS BUSHLONDON W12 9 BL

TEL:02087404767

speciale www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16

nGA EMAnUEL BAJRA

Ndoshta duhet ta fillojme me ci-menton, apo me nivelin emadh apo te vogel te im-

porteve apo eksporteve qe Shqiperiaapo Kosova tejkalojne njera-tjetren?

Mos ndoshta duhet te ia fil-lojme me idene se prosperitetiekonomik i njerit shtet do te duhej tevaret nga prosperiteti i tjetrit, dhe se samire shkojne punet ne njerin apo tjetrinshtet, apo mos mund te japim edhendonje mendim mbi investimet emundshme kineze ne token e shqipon-jave?

Mund ta fillojme edhe me njefenomen shume me te rendesishem,me te prekshem per jeten eshqiptareve, fenomenin qe prek dini-jitetin, moralin si edhe te ardhmen ecdo qytetari Shqiptar ne cdo kohe dhene cdo vend ku jetojne ata - skamjen,varferine e papunesine. Ta fillojme pranga fundi. Duke u munduar te gjejmedicka qe te vej pakes faj te dikushsikurse mund te jete ne formen e njeinstitucioni, grupi njerezish apo idekonspirative qe kane te bejne me ka-trahuren tone sociale, po perpiqem qete mos i ik pergjegjesise institucionalepolitike, akademike dhe sociale qekane institucionet tona pikerisht perkatrahuren pra.

Gjendja ekonomike e socialee shqiptareve nuk eshte hic e mire. Menje papunesi me te madhen ne rajonine varfer te Ballkanit, me qeverisje nete dy anet pa asnje strategji kombetareper shpetim, me nje elite intelektualete abuzuar, diskriminuar e anashkaluar,me mungese kronike te kreativitetitkulturor, ekonomik e biznesor, mediplomaci te brishte dhe jo-efektive,me ekonomi qe filloje te reformohejduke e futur te ardhmen e te rinjve tanene borxhe e te tjera shume procese teveshtira , se bashku me makiazhin erreme se shqiptaret jane duke per-paruar dhe se nje e ardhme e mire napret te gjtheve - mund te supozojme segjendja e tille reale do te duhet te jeteimagjinare vetem ne krijimtarine gje-niale te Charles Dickens. Por , ky eshterealiteti i perditshem shqiptar ne te dyanet e kufirit.Para se te zbarkojme ne token e opti-mizmit dhe te ardhmes se pa njohur pershqiptaret, le te trajtojme, ne pika teshkurtera situaten momentaleekonomike e shpirterore duke perjash-tuar elementin politik qe eshte mesemonotonik dhe hiq i vlefshem per tupermend. Ka vite qe Kosova eshte e cliruar ngaSerbia , kompetencat ekonomike teplota i ka fituar shteti i ri qe nga 2002, institucionet jane konsoliduar dhederi me tani i kemi te gjitha, presi-dence, kryeministri, parlament,gjykata, polici e ushtri. Po valle, pseinstitucionet nuk ndjehen te jene kom-petente ne percimin e proceseve zhvil-limore perpara? Apo pse shteti shqiptarnuk ndjehet te jete ne gjendje epersishtfuqie te rrumbullakoje problemet eveta ekonomike per te krijuar vlera teqendrueshme ekonomike? , vec sa perti perkujtuar lexuesit se shteti shqiptarposedon me rezervat me te medha tenaftes ne te gjthe gadishullin Ballka-nik. Keto mbeten pyetje qe nuk adreso-hen per me shume se dy dekada nerastin e Shqiperise , ndersa me shumese dhjete vite ne rastin e Kosoves. Ne

duhet te pranojme se pikerisht ajo en-drra e madhe e nacionalizem-patrio-tizmit te dikurshem , e shume lufteravete kaluara per bashkimin kombetareapo edhe per prosperitetin e mrekul-lueshem ekonomik qe do te percjelle,eventualisht clirimi yne nga thundrrat ehuaja. Na bjen ne mend ajo thenja evjeter per shqiptaret se "...ata jane temire vec per lufte. Apo , " Nese don meia vu flaken krejt dynjase, merri katerKosovar me vehte".Lufte mund te behet edhe ne frontinekonomik. Mund te shfrytezohenmetodat bashkekohore te zhvillimit tebizneseve per te lidhur marredhenie tereja me kapitalizmin ne reformimperendimore. Me pastaj, ndryshimi ifytyres se biznesit shqiptar duke i c'-maskuar vetite egotistike e korruptuesedhe duke mbjelle nje sistem vlerashprofesionale ne komunitetin e bizne-seve, duke futur nen kontroll asetetkombetare por pa u bere socialist tedehur, duke menaxhuar ne menyre mete mire sistemin e korruptuar kapitalistpa e humbur tregun e jashtem dhe pa idemtuar interesat e bizneseve progre-sive brenda kombit ekonomik. Por perpara se te ngjitemi ne malin eperparimit e mundesive per zhvillim,te mendojme pak me thellesisht mbisfidat qe na dalin perpara.

Ekonomite shqiptare ne te dy anet ekufirit do te perballen me nje valekrizash te vogla ekonomike si pasoje eefekteve te tronditjeve te eurozones.Sistemi bankar ne te dy vendet eshtene likuiditet te limituar por stabil , pasiqe huate e lira nuk mund te sigurohenme nga tregu i jashtem -keshtu qedeshen apo nuk deshen keto banka dote marrin hua nga depozitat e kon-sumatoreve.Niveli dhe kualiteti olimpik i korrup-sionit ne te dy vendet , i bejne keto tefundit qe te mos jene atraktive ndaj in-

vestimeve te jashtme dhe per pasojekjo do te krijoje nje stagnacion neimazhin tone nderkombetare tek in-vestitoret e huaj edhe per njezet deri netridhjete vitet e ardhshme.Si Shqiperia po ashtu edhe Kosova nukposedojne tradite konsoliduese terafinimit dhe mobilizimit te resursevepublike duke i shnderruar ato ne asetepublike me perfitime per te miren epublikut.Prona private do te jete mbreti i pa-surise ne te dyja vendet edhe perpesedhjete vitet e ardhshme. Kjo do tebeje qe te rrise nivelin e cmimeve dukekrijuar keshtu nje inflacion ne tregun epronave pasi qe brenda dhjete viteveparate nga remitancat dhe investimet evogla do te jene minimale.Kina dhe Turqia do te behen investi-toret me te rendesishem ne Shqiperiduke filluar qe nga viti 2014 e tutje (duhet ta kemi parasysh krizen e euro-zones, renia e interesimit perendimoreper te investuar ne vendet ish-komu-niste si edhe orientimi i Shqiptarevenga lindja ).Infrastruktura fizike e kombit do te jetene gjendje te mire per te ballafaquarnivelin e sterngarkuar te importeveKineze e Turke, dheu i kuq i Turqisedhe ai ngjyre hiri i Kines do te dalizvarre mbi asfaltet e autostradaveShqiptare.Mase e madhe e emigracionit nevendet e largeta te Evropes Veriore,SHBA, Australi dhe Zelande te re dote kaploje popullatat Shqiptare ne Bal-lkan.Kosova do ta humb peshen e sajekonomike , do te zvogeloje monopo-lin e produkteve te saj si edhe do te jetefaktor i pa rendesishem ne politikenekonomike te Ballkanit -kjo si rezultati afrimit te Kosoves me Shqiperine dhegradualisht leshimin e sovranitetit ndajShqiperise.Faktori diaspore ne te dy vendet do te

jete vendimtar por problematik pasi qerryma te reja politike do te krijoheshinne te dy vendet , njeri pro-perendimorei udhehequr e inspiruar nga elita e di-aspores dhe tjetra anti-perendimoredhe neutrale e udhehequr nga vendasit.Investimet e mbetura ne te dy vendetdo te jene te parcializuara pasi qe shu-micen e bizneseve do te jene nen drej-timin e elites nga diaspora, kjo do tekrijoje nje kercenim per elitat tjeravendase te cilat do ta shohin kete sigllaberim te pasurise nga mergimtaret.Per shkak te konsumit te vogel si pa-soje e rrogave te vogla, ndrydhjes seklases punetore duke mbetur pa tedrejta elementare si edhe rritjes se var-ferise ne mesin e gjenerates se "kafen-eve" apo "machiatto" gjenerates-investitoret do te bankrotojne dhe ter-heqin depozitat e tyre nga bankat neKosove e Shqiperi.Si pasoje e gjenerates se "kafenese" ,nataliteti i Shqiptareve do te jete me ivogli ne gjithe rajonin e Ballkanit, kjodo te konfirmoje nje problem shume temadh pasi qe dyndja e madhe e emi-granteve nga Azia dhe Afrika duke iperdorur shtetet Shqiptare si vendetranzicionale per te kaluar neperendim, qendrimi , rritja dhe fuqia eprezences se ketyre emigranteve do tekrijoje mundesite qe keta te fundit teintegrohen ne jeten sociale teShqiptareve dhe ne kete menyre edheinfluencoje perberjen potencialishtracore te Shqiptareve.Gjeostrategjia Amerikane ne Ballkando te shperqendrohet dhe ripoziciono-het me teper ne vendet e Azise Juglin-dore dhe Afrikes, duke i lene shqiptaretne meshiren e aleancave proto-aziatikedhe kercenimit permanent serbo-ruso-grek.

Shume investime nga Rusiadhe Kina do te monopolizojnebregdetin Shqiptar duke shtire ne doreresurse te vlefshme natyrore dhe po-

tencialin me te madh qe kaneShqiptaret tani per tani.Minierat e Kosoves do te jene te par-cializuara ne investime te vogla te ud-hehequra nga bashkesi fondesh nga egjithe bota , por asnjera e rendesishme- kjo do te i bej nje dem shume te madhekonomise kosovare duke e lene ate paasnje burim te ardhurash nga ketominiera si pasoje. Do te vie puna qe au-toritetet shteterore Kosovare do tendermarrin hapa per te nacionalizuarketo asete cka si pasoje investitoret ehuaj do te humbin interesim per inves-time ne Kosove duke i mundesuarkeshtu qe ata te koncentrohen neShqiperi. Vale e re humbjes se nderbesimit nemesin e Shqiptareve do te filloje si pa-soje e humbjes se balances ekonomikesi edhe mungeses se distribuimit kor-rekt apo ferr te resurseve kombetare.Autoritetet ne Shqiperi do te argumen-tojne se ata nuk duan qe te distribuo-jne pasurine Shqiptare ne Kosove egjetke perderisa autoritetet kosovaredo te mundohen qe te gjejne alterna-tiva tjera ekonomike per te vete-ekzis-tuar.Konceptet, ideologjite, filozofite siedhe politika e mirefillte do te jete in-ekzsitente - kjo si rezultat i zhvillimeveteknologjike ne bote dhe ndikimit tesaj ne jeten kombetare por po ashtuedhe si pasoje e humbjes se sensit pa-triotik si edhe shkaperderdhjes se men-talitetit tone i cili do te jete plotesisht iorientuar ne preservimin individual,antifamilje, anti-vlera dhe me nje mor-talitet ne rritje e natalitet ne renie,shoqeria Shqiptare do te gjendet ne njekrize te thelle socio-ekonomike sibashkesi.

Duke mos u bere zani irende i lajmeve te keqija, mendoj semendesia jone e sotshme, duke perf-shire gjendjen ekonomike si edhe zbe-hjen sociale ne te gjitha apektet sicjane ; mosalternativa individuale,skamja materiale , rritja e kerkesavepor mundesite per konsum te vogla,kerkimi i rrugeve nga me te veshtiratvetem per te vete-ekzistuar - te gjithaketo se bashku me mungesenstrategjike te nje ideje, inspirimi porme te rendesishmin, nje programikonkret kombetare per te shpetuar qe-nien ekonomike Shqiptare si edhe pre-servimin e vlerave te familjes,shoqerise dhe individit te shendoshe.Eshte koha qe idete iluministe qe quankombin tone perpara me shume se nje-qind vite me heret , te formatizohen neide konkrete ekonomike sepse nese nemendojme se si shqiptaret me gjitheato idete emocionale per bashkimin ekombit dhe dashurine e rrespektin qe ekemi per njeri-tjetrin , nunk mund tearrijme dicka materiale , se bashku , neunison te plote tek e fundit edhe me njeunion ekonomik, atehere , shume gjasate pakta kemi te jemi te fuqishem e tirezistojme valeve dhe cunameveekonomike ne vitet dhe dekadat eardhshme qe po vijne, nje gje eshte esigurt , perpara se te behet me mire dote jete shume veshtire - e thote nje fjalee urte e popullit anglez.

SFIDAT EKONOMIKE NE KURRIZIN ESHQIPTAREVE NE SHEKULLIN XXI

Bejme transpot mallrash Londer Shqiperi

Sherbim i shpejte dhe i sigurte

£2 per kgPer pesha te medha mund te negociojme

Na kontaktoni sa me pare

Tel:07900994527

LonderShqiperi

histori www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18

Në vitet ‘30 përfaqësitë diplomatike

shqiptare në Jugosllavi, Manastir,

Shkup dhe Beograd informonin

Ministrinë e Punëve të Jashtme se shteti

jugosllav vazhdonte përpjekjet e tij të disa

forma për të larguar shqiptarët e Kosovës

nga trojet e tyre.

Deri në fund të vitit 1938 raport

që vinin nga përfaqësitë diplomatike

shqiptare në Jugosllavi ishin shqetë-

suese. Xhemal Frashëri ishte njëri prej

diplomatëve më të rëndësishëm të viteve

20 – 30 të shtetit shqiptar. Ai kishte pasur

funksione të rëndësishme në Ministrinë e

Punëve të Jashtme si dhe në përfaqësitë

diplomatike shqiptare në rajonin e Ballka-

nit, por edhe më gjerë. Raportimi që ai

bën në vitin 1937, bën fjalë për grupin që

organizonte punën për dëbimin “elegant”

të shqiptarë nga Jugosllavia për në Turqi.

Raporti nga Manastiri dhe ai i vitit 1935

tregojnë politikën konstante të shtetit ju-

gosllav për spastrimin etnik të shqip-

tarëve.

***Mbretëria Shqiptare

Konsullata Mbretërore e ShqipërisëManastir

Viti, 1937

Shkurtimi: Mbi çështjen e emigrimit

Drejtuar: Ministrit

Për dijeni: Së ndershmes Ministri të Punëvetë Jashtme në tiranë, së ndershmes Kryekon-

sullatës Mbretërore në Shkup

Zoti ministër

Kam nderin të sjell në dijeni të Shkëlqe-

sisë Suaj se autoritetet lokale po intensi-

fikojnë propagandën e tyre sistematike

duke shtënë në dorë agjentë të rinj, tani

së shpejti, për zhvillimin sa më mirë të

propagandës së tyre në favor të emi-

grimit. Këta janë:

1-Ahmed Sadik nga Zllakuqani, shqip-tar. 2-Halili nga fshati Raunë, shqiptar. 3-Nashid Efendi

4-Hamdi Hasan. 5-Fazil bej 6.Drithshitësi Hasib 7-Imam zyrtar Mehmed Abdulla (tyrq) 8-Imam zyrtar Mehmed Ismail, shqip-tar 9-Hafiz Teufik, banues në fshatin Ki-nalli, shqiptar nga Perlepe 10-Imam zyrtar Ilias Ibrahim, shqiptarnga fshati Bejçe 11-Xhaferr Hoxha, nga fshati Lera,shqiptar.

Agjentët e policisë së qyteteve zhvillojnë

propagandën e tyre helmuese nëpër

fshatrat me anë të këtyre hoxhallarëve e

civilëve. Këta përveç rrogës së tyre

klerikale, marrin edhe rroga të posaçme

si informatorë edhe propagandist.

Propagandistët e lartpërmendur u flasin

shqiptarëve në këtë mënyrë:

“Kur t’u pyesë komisioni miks turko - ju-

gosllav, të gjithë shfaqni dëshirën se doni

të shkoni në Turqi. Sakën, mos u dekla-

roni si shqiptarë. Sepse pastaj do të pen-

doheni. Do të mbeteni këtu si skllevër

edhe do të bëheni të krishterë. Edhe

sikur të doni më pastaj të shkoni në

Turqi, Turqia nuk do t’ju pranojë. Nga

Shqipëria e keni hajër. Ajo është e vogël.

Nuk është e zonja t’ju mbrojë juve ashtu

siç mund të mbrojë një shtet i fuqishëm

siç është Turqia. Hapni sytë mirë edhe

kërkoni vullnetarisht përpara komisionit

për t’i emigruar në Turqi”.

Këto propaganda kanë demoralizuar

popullsinë shqiptare edhe dëshpërimi

vjen gjithnjë duke u shtuar. Njerëzia kanë

lënë pas dore punët e tyre bujqësore.

Janë ftohur prej vendeve të tyre, rrojnë

tërë kohën me frikë duke pritur fatin që

do t’i caktojë komisioni i mallkuar mbi të

ardhmen e tyre. Pyesin gjithnjë këtë Kon-

sullatë Mbretërore, që Shqipëria a do të

Raportet e Konsullatës së Manastirit

SI NXITEJ SPASTRIMI ETNIK ISHQIPTARËVE NË JUGOSLLAVI

english faqe 23histori www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 19

ndalojë këtë Komision Mikst që të mos

i ngrehë shqiptarët, apo kjo gjë do të

lihet në dorë të komisionit - të bëjë si të

dojë ai vetë?

Pranoni, Ju lutem, zoti Ministër,

nderimet tona më të larta.

Ministri Xhemal M. Frashëri

***

Konsullata Mbretërore e ShqipërisëTepër rezervanteShkup 29 korrik 1935

Dërguar shkëlqesisë së tij Rauf Fico,ministër fuqiplotë i Shqipërisë nëBeograd

Z. Ministër!

Kam nderin t’i sjell në dijeni shkëlqe-

sisë suaj se sipas informatave që mar-

rim nga burime të ndryshme dhe të

besueshme, më datë 20 vazhdues, një

komision i përbërë nga koloneli Malin

Branavacki, drejtor i reformës agrare,

me ndenje në Shkup, nga një nëpunës

i lartë i Drejtorisë Agrare të Beogradit

dhe dy nëpunës të Banovinës së Var-

darit të shoqëruar nga nënprefekti i Gji-

lanit Bogdanoviç, nga kryetar i

komunës së Vitinës dhe nga qarkko-

mandanti i xhandarmërisë, kanë vajtur

në katundin Derna Glava të Gjilanit ku

kanë mbledhur shqiptarët e atij katundi

e kanë thënë: “Ata që dëshirojnë të

shkojnë si emigrantë në Turqi, tokën

mos t’ia shesin kurrkujt, por t’ia lësho-

jnë qeverisë, e cila do t’i nxjerrë falas

dhe pa paguar asnjë taksë, pasaportat

dhe do i dërgojë me shpenzimet e veta

deri në Ederne të Turqisë me anën e

Bullgarisë; gjithashtu edhe ata që e

kanë shitur tokën dhe përgatiten të

emigrojnë në Turqi, Qeveria Jugosllave

për t’i nxjerrë në kufirin e Turqisë duke

paguar vetëm gjysmat e shpenzimeve

të udhëtimit”.

Njëkohësisht i këshilluan që të mos

vijnë në kontakt me komisionarët e

ndryshëm pasi qeveria merr përsipër

gjithçka duhet për vajtjen e tyre në

Turqi.

Në pyetjen e disa katunarive,

midis të cilëve i quajturi Rexhep Deli

Muslli, se ata dëshirojnë të shkojnë të

Shqipëri, dy prej nëpunësve në fjalë

janë përgjigjur:

“Në Shqipëri keni për të vdekur për

bukë. Pasaporta për Shqipëri nuk ju

lëshojmë”

Të nesërmen komisioni në fjalë është

kthyer në Shkup, por nënprefekti i Gji-

lanit qysh prej datës 24 deri më 27 të

këtij muaji, ka shëtitur katundet e

qarkut si Desivoica, Leaçiç e Beloglava

dhe ka përsëritur deklaratat e komi-

sionit duke bërë propagandë në këtë

sens që katunarët sa më parë të emi-

grojnë në Turqi.

Informatën e sipërme e kemi marrë

nga disa shqiptarë të katundit Dërna

glava, të cilët kanë dëgjuar deklaratën

e komisionit dhe duke marrë parasysh

rëndësinë e saj, kemi bërë hetime të

imëta rreth saktësisë së saj. Rezultati

është se ajo i përshtatet plotësisht së

vërtetës, sip shihet nga kopjet e letrave

që ju paraqesim ngjitasi të marra nga

besnikët tanë në Gjilan si dhe nga

përkthimi i një letre të shkruar në

gjuhën e vjetër turqisht dërguar

dashamirësit tonë të njohur z.Hoxha

Sait Idriz nga një imam i atyre katun-

deve.

Vetëm besniku ynë në Gjilan z.Aqif Is-

maili pretendon se koloneli s’ka qenë

me ta por gjithë informatorët e tjerë in-

sistojnë se ka qenë dhe një kolonel

(pukovnik) i Shkupit, i cili s’mund të jetë

tjetër veçse Mila Branavacki i reformës

agrare.

Gjithashtu postëkomandanti i

xhandarmërisë së katundit Desivoica të

Gjillanit i quajturi Dragutin Ustolic, qysh

prej disa muajsh, por sidomos kohët e

fundit është duke bërë një propagandë

të fortë për të shtrënguar kosovarët e

atij qarku të emigrojnë në Turqi.

Ky njeri është me origjinë nga Kosova

dhe flet mirë gjuhën shqipe. Gjendet

në atë detyrë qysh prej 12 vjetësh.

Natyrisht mbasi qëndron atje një kohë

të gjatë njeh mirë vendin dhe cilësitë e

tjera, është personi më i përshtatshëm

për këtë propagandë.

Midis argumenteve që përdor i lartpër-

menduri është edhe ky: “Toka jote i

thotë tjetrit sot, sot ka një fare vlere, bie

fjala 2000 dinarë. Nëse nuk e shet sot,

nesër nuk do të ketë vlerë më shumë

se 200 dinarë”. “Juve, sido që të jeni

keni për të ikur prej këndej për t’ia

lëshuar vendin malazezëve, prandaj

një orë e më

parë bëhuni

gati të

shkoni në

Turqi, duke

përfituar nga

lehtësitë që

janë duke ju

bërë nga

Qeveria Ju-

gosllave”.

Në ditët e

fundit,

postëkoman-

danti në fjalë

është duke

shëtit dhe

nëpër katun-

det Tërstene,

Desivoica, Laiçiç, Beloglava, Sedllan

dhe Vruçeç të Gjilanit, duke bërë po

këtë propagandë.

Na kanë siguruar shumë kosovarë se

atyre që i kundërshtojnë fjalëve të tij u

përgjigjet me brutalitet dhe me sharje.

Propaganda e emigrimit në Turqi e

bërë prej nëpunësve jugosllavë në një

krahinë me popullsi thjeshtë shqiptare,

ku mikrobi i emigrimit është i përhapur

siç kemi parashtruar me shkresat tona

të ndryshme, ka si argument lehtësitë e

shpërnguljes në Turqi.

Kuptohet lehtasi prej shkëlqesisë suaj

se çfarë konsekuencash katastrofike

do të ketë për çështjen e shenjtë kom-

bëtare që jemi duke ndjekur, në qoftë

se nuk reaksionojmë me kohë për të

neutralizuar efektet shkatërruese të

saj.

Kemi vërejtur me dëshpërim të madh

se qysh prej disa ditëve, grupe të den-

dura kosovarësh nga krahina e Gjilanit,

të hutuar nga kjo propagandë dhe

duke mos ditur si të bëjnë, janë duke

ardhur në kryekonsullatën tonë për të

kërkuar këshilla se qysh të veprojnë

para kësaj gjendjeje të krijuar.

Nga ana jonë përpiqemi me gjithë

fuqitë modeste tona të zhdukim për-

shtypjen e keqe të kësaj propagande, i

ankurazhojmë duke u kallëzuar in-

teresin e gjallë të Shqipërisë së lirë për

ta dhe në konformistet me programin e

ndjekur përkatësisht me këtë çështje, u

japim këshillat e duhura.

Duke ju parashtruar sa më sipër, në

pëlqimin e shkëlqesisë tuaj, çdo de-

marsh që keni për të parë të ar-

syeshme dhe ku duhet për t’i prerë

hovin kësaj propagande shkatërruese.

Pranoni ju lutem zoti ministër sigurimet

e konsideratave të mia të larta.

Gjerenti

Sofo Çomora

***Përfaqësitë shqiptare në Jugosllavinë vitet 1922 – 1939

Në vitet 1922 – 1939 përfaqësitëdiplomatike shqiptare në Jugosllavikanë pasur personelin e më-poshtëm:

Legata e Beogradit-Ministra: Ali Riza Kolonja (1922 –1926), Ceno Kryeziu (1926 –1927),Tahir Shtylla (1927 –1928), Rauf Fico(1928 – 1929), Xhaferr Vila (1929 –1932), Rauf Fico (1932 – 1937), TahirShtylla (i ngarkuar me punë 1937 –1938), Sofo Çomora (1938 – 1939, ingarkuar me punë).-Sekretarë: Andrea Katundi (1922),Tahir Shtylla (1926 – 1929), FeritDervishi (1929 – 1932), Hamdi Karazi(1932 – 1933), Sermet Xhaxhuli (1933– 1937), Rexhai Bega (1937 –1939),Sofo Çomora (1938 –1939).

Konsullata e Manastirit-Konsuj: Sermet Xhaxhuli (22 gusht1929 - 27 maj 1933), Reshat Asllani-Sekretar: Skënder Konica (1930 –1932), Xhelal Shaska (1932 – 1933),Kosta Meksi (1933 – 1936), XhemalFrashëri (1937 – 1938), ReshatAsllani (1938 – 1939).-Gjerent: Kosta Meksi (4 shtator1934 - 13 qershor 1936).

Kryekonsullata e Shkupit-Konsuj: Xhavit Leskoviku (1929 –1933), Asaf Xhaxhuli (1933 – 1936),Sermet Xhaxhuli (1936 –1939).-Sekretarë: Kostë Mima (1930 –1931), Kosta Meksi (1931 –1933),Sofo Çomora (1933 - 1938).

As a firm of Accountants, we provide the following services:

- Statutory Accounts Preparation- Corporation Tax and Self-Assessment

- VAT returns preparation- Business Planning

- Tax PlanningTel: 01375372363

MOB:07985137046

GOODRIDGE CONSULTANCY LTDPrepaid MasterCard®

The New Lycamoney Prepaid MasterCard

No credit checks, Instant approval, Use today

CONTROL YOUR BUDGETManage your money and get free text

alerts whenever you use your Lycamoney

card

NO STRESSOnly spend what you have, no

unexpected bills at the end of the month

SAFESafer than carrying cash, chip & pin

secure

ON-LINEIdeal for spending on-line

£4.99

Send money home for FREE

For more information please visit www.lycamoney.co.uk

or call us on 020 7132 1100

To get your card visit www.lycamoney.co.uk or find your nearest outlet

The Lycamoney Card is issued by Transact Network Limited pursuant to licence by

MasterCard International. MasterCard and the MasterCard Brand Mark are registered

trademarks of MasterCard International Incorporated. Sending money requires the upgraded

Lycamoney Silver Card and at least one companion card. Local laws in India mean that you

may not send companion cards to India for purposes of sending money.

your neard o get your carTTo

est outletyour near.lycamonvisit www

.co.uk or finddeyy.

your near

i f t

may not send companion cards to India for purposes of sending money

ycamoney Silver Card and atLLy

trademarks of MasterCard International Incorporated. Sending money requires the upgraded

MasterCard International. MasterCard and the MasterCard Brand Mark are registered

ycamoney Card is isThe LLy

or call us on 020 7132 1100

e informatFFor morr

est outlet

l

may not send companion cards to India for purposes of sending money

ycamoney Silver Card and at least one companion card. Local laws in India mean that you

trademarks of MasterCard International Incorporated. Sending money requires the upgraded

MasterCard International. MasterCard and the MasterCard Brand Mark are registered

ransact Network Limitedssued by TTr

your near

or call us on 020 7132 1100

.lyti l i ittion please visit www

k

.may not send companion cards to India for purposes of sending money

ycamoney Silver Card and at least one companion card. Local laws in India mean that you

trademarks of MasterCard International Incorporated. Sending money requires the upgraded

MasterCard International. MasterCard and the MasterCard Brand Mark are registered

ransact Network Limited pursuant to licence by

or call us on 020 7132 1100

.co.uk ycamoneyy.

AA Driving SchoolInstruktori Shqiptar Artan Jakupi ne sherbimin tuaj

Menyra me e lehte per te marre patenten angleze

Na kontaktoniper ofertat e fundit

Ju ndihmojne nese deshironi te beheniinstruktor

Kontaktoni Artanin

07769628835

E vetmja autoshkolle qe perdor instruktoreqe jane te kualifikuar plotesisht

english faqe 23kulture www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 21

Librin tuaj të radhës jue keni titulluar thjesht“Rrëfime shpirti”, përse

këtë titull?Përgjigje:- Të falenderoj për

këtëintervistë, se mekëtë rast do tëmund të shprehem mbi qëllimin ekëtij libri. Zakonisht artikujt traj-tojnë çështje aktuale, me një ko-hëzgjatje tëkufizuar, por shpesh herënjeriu kërkon të shprehet për ngjar-je dhe mbresa që janë grumbulluargjatë periudhavëtë jëtes së tij, qëpërmbajnëfakte dheemocione të thel-la, që njeriu nuk i harron kurrëdhendjen nevojën që t’i shprehëplotësisht. Këto të vërteta të jetuara,dalin nga thëllësitëe qënijes sime,prandaj përbëjnë vërtet rrëfime shpir-ti, ashtu si i kam quajtur në këtë libër.

Një pjesë të mirë të librit ju iakeni kushtuar Harilla Bakallit, nëvija të përgjithshme, kush ishtez. Bakalli. C’vënd zë ai në kul-turën shqiptar, sipas jush?

Përgjigje:-Harilla Bakalli ështëdaja i tim eti, por jeta e ka sjellë qëtë jetojë mjaft kohë në familjen tonëdhe që unë jo vëtem ta njoh si njeri,si interesa dhe aktivitete, por dhetë jetoj ngjarjet më dramatike të jetëssë tij. Pra, jam i vetmi dëshmimtar igjallëi jetës së këtij intelektuali pa-rimor, i ndershëm, që i dedikoi gjithëjetën interesave të vendit tëtij si njëatdhetar i shquar. Ky përkushtim nëdetyrën e tij si publicist i shquar dheaktivist shoqëror e çoi disa herë derinë përballim me vdekjen, derisa pasçlirimit nuk përballoi akuzën e“agjentit” të huaj duke vdekur nëntorturat në degën ebrendshme tëDurrësit. Pra, kemi të bëjmë me njo-hjen e një atdhetari të flakët, që ipërkushtoi gjithë jetën çështjes ko-mbëtare deri në humbjen e jetës nëmënyrë tragjike si njëintelektualmartir i demokracisësonë.

Edhe Familjes Mula ju i kushto-ni një kapitull të tërë. Cilat janë lidhjëttuaja me këtë familje dhe cfarërëndësie marrin ato në këtë libër?

Përgjigje:- Kjo histori mëkaf-rymëzuar nga faktet e fundit të zh-villimit të saj prej sukseseve tëbujshme të Inva Mulës në skenat mëtë mëdha të botës, që në disa raste ikam jetuar drejtpërsëdrejti. Pastajkam trajtuar gjithë historinëe zh-villimit dhe arritjeve të këtij suksesi

INTERVISTË ME SHKRIMTARIN DHE FIZIKANTIN KOSTANDIN M. LEKA

Jeta ime mes shkencës dhe letërsisëLibri më i ri i Kostandin M. Lekës, fizikan dhe shkrimtar fantastiko-shkencor

Shkrimtari dhe fizikantii njohur Kostandin M.Leka po përgatitet të fes-

tojë 80-vjetorin e tij me një “bum”të vërtetë krijimtarie. Këto vitet efundit, pas romanit të suksesshëmfantastiko-shkencor “Si u bëra ipadukshëm”, i cilësuar si i vetmi ro-man i kësaj gjinie i karakterit auto-biografik dhe aludiv mbi vendin tonëna ka dhuruar herë pas here një vargartikuj intrigues mbi disa prej kujti-meve të tij të jetuar sidhe mbi të rejate fundit të shkencës duke u projektu-ar me stilin fantastiko-shkencor dhembi magjishmërinë e realizimeve sh-kencore të së ardhmes.

Pikërisht me artikujt dhe esetëmë të jetuara dhe të ndjera të kësaj

krijimtarie, ai na paraqet përm-bledhjen “Rrëfime Shpirti”. Një bu-qetë shumëngjyrëshe tematikashdheemocionesh.Edhe në prag tëtetëdh-jetave ai ndihet i rinuar si në kohën eartë të krijtmtarisë së tij kur flutur-onte nga divulgacioni në shtyp dhekonferenca, në emisionet dhe konkur-set radio-televizive në prodhimin e lin-jave të fotokinematografisë dhe pro-dhimit të kinodokumentarëve shken-corë. Ai na tregon, se brenda vitit dona dhurojë një vepër të gjerë mbi kr-ijimtarinë e tij si dhe një tjetër ro-man fantastiko-shkencor.

Në pritje të krijimtarisë së funditi urojmë Kostandinit: Gëzuar 80 vje-torin me një krijimtari gjithmonë emë të sukseseshme!

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

qëe ka zanafillën që në talentin e lin-dur dhe formimin artistik tëprindërve të saj.

Lidhjet në fillim ,miqësore pastajprofesionale dhe familjare, që kampatur dhe kam sëbashku me gruantimë Rozmari Jorganxhi, si shoqe engushtë dhe bashkëartiste, që në filli-met e aktiviteteve artistike të Avniut,Ninës dhe Invës, që në Moskë, mëkanë grumbulluar mbresa të thella tëzhvillimit të talenteve dhe suksesevetë tyre të bujshëm deri në arritjen ejehonave në skenat më të mëdha lir-ike të botës. Prandaj nuk mund të mosi kushtoja njëese lindjes dhe zhvil-limit të këtyre talenteve që na kanënjohur dhe nderuar në botë.

Si fizikant, ju keni qenëpërherë në kontakt me zbulimetdheeksperimentet më të fundit,një pjesë të të cilave ju i keni pas-qyruar në gazetën “55”, çfarëpërmban “buqeta” e zgjedhur efizikës në këtë libër?

Përgjigje:-Dukë ndjekur traditëntime të një krijimtarie të larmishmembi popullarizimin e zhvillimit tëshkencës nëpërmjet gazetave , radi-os, televizionit, konferencave dhezbatimit të teknikave foto-kine-matografike, kam ndjerë tënevojshme të pasqyroj dhe të shpje-goj arritjet mëtë magjishme të sh-kencës së sotme. Shpesh, për ta bërëshkrimin më tëlehtë, në shumë ras-te, mënjanohen nocionet e vështiratë fizikës moderne dhe sidomos atomatematikore. Por kjo içvesh njohu-ritë prej thelbit të tyre të vërtetë dhenuk lejojnë të kuptohet vlera dhethellësia e vërtetëe arritjes shken-core. Pra edhe duke rrezikuar pak qëtë “rëndoj” shkrimin, mundohembrenda mundësive të prek dhe no-cionet e vështira të fizikës dhematematikës së arritjeve të sotme.Kështu në artikullin mbi magjish-mërinëe fotografisë , sipas dhekërkesës së disa fotografëve të rinj,kam trajtuar dhe konceptet fizike dhematematike të fotografisë dixhitale.

Siç e dimë shkenca ka arritur sotzhvillimë tejet komplekse që sikuria kalojnëedhe fatashkencës , pran-daj dhe unë përdor shpesh stilinaventuroz fantastik për t’i bërë samë joshëse dhë intrigueseedhe re-alizimet e saj të ardhshme.

Duke qenë se jemi në kuadër

të 100 vjetorit të Pavarësisë, si eshioni ju vlersimin për ngjarjetdhe figurat e larta, të jetës, kul-turës, artit dhe poltikës në vend.Si intelektual dhe si qytetar, ciliështë kontributi juaj në këtëdrejtim dheçfarë sugjerimeshkeni ju për të tjerët?

Përgjigje:-Megjithëse në mjedi-sin ku jetoj dhe për moshën pothuaj80 vjeçare, më plotësohen pothuajtë gjitha kërkesat e mia fizike dheshpirtërore më së miri për një jetëdhe krijimtari të kënaqshme, unëndjek me shumë interes, nëpërmjettelevizorit , internetit dhe shtypit tëgjitha hapat e ndryshimeve dherritjeve të vendit tim. Gjith-monëemocionohem dhe gëzohemthellësisht për çdo arritje të re nëzhvillimin e vendit. Ndjej një mbur-rje të veçantë për njohjen dhe suk-seset ndërkombëtare tëperson-aliteteve tonë të talentuar, (gjë qëkam shprehur dhe në romanin tim“Si u bëra i padukshëm”), si faktorëv-endimtarë në njohjen eforcave kri-juese dhe vlerave kulturale tëvendindhe popullin tonë kudo në botë.

Është mësee justifikuar që prejnjë boshllëku shumëvjeçar infor-mues dhe formues në të gjitha fus-hat, të kishte një shpërthim të madhdhe të pakontrolluar në krijimtari,por kjo siç është vënë në dukjeshumë herë ka sjellë një ulje të cilë-sisë krijuesë si p.sh. në muzikën elëhtë ( fushë në të cilën kam mjaftspecialistë në familje), mbizotërojnëmë shumë interesa komercialesepërkushtime për një muzikë tëmirëfilltë profesionale shqiptare. Gjëkjo, mendoj se profësionistët e dal-luar, qënuk mungojnë, duhet tëpërpiqen ta ndalojnë.

Gjithashtu më vjen keq, që përinteresa politike, shpesh herë ndjeknë tv dhe shtyp denigrime deri nëfyerje jashtë çdo norme morale, poredhe të vërtetës dhe logjikës ndajfigurave të rëndësishme të vendit.Kjo “metodë”, që mohonnë mënyrëflagrante njohjen e së vërtetës nëvlerësimin e njerëzve , duke kujtuardhegabimet dramatike që janë bërënë të kaluarën e afërt, kur figura mëtë nderuar dhe të vlerësuara të ven-dit tonë janë luftuar dhe zhdukurvetëm për zbatimin e dogmaveideologjike antinjerëzore dhekundër

zhvillimit shoqëror e kultural tëbotës, për mendimin tim nuk e ndi-hmon në asnjë mënyrë politikën, pore demaskon atë. Populli i njeh mirëdheka ditur t’i vlerësojë gjithmonëdrejt përfaqësuesit e tij më të nderu-ar. Ky fenomen shfaqet me konseg-uenca të rënda dhe në opinioninbotëror, sidomos gjatë procesit tëzgjedhjeve. Për këtë arsye , këtëshqetësim,e kam paraqitur në këtëlibër dukee nxjerrë nga romani im“Si u bëra i padukshëm”. Problemine zgjedhjeve unëerealizoj në mënyrëideale në sajë të cilësiveempatike tëtrurit për të vlerësuar dhe ndihmuartë tjerët, ashtu si do të bënim dhep-ër vehten etyre. Por meqenësestu-dimet mbi empatinë janë gjithmonënë zhvillim, kjo mbetet akomavetëm një zgjidhje fantastikoshken-core. Megjithatë sugjeron nëpërgjithësi komponenten e domo-doshme të mirëkuptimit besimit dhevlerësimit reciprok të njerëzvendërmjet tyrë. Si frymëzim për këtëide kam patur parasysh fjalët e njëudhëheqësi të shquar politik shumëaktiv gjatë jetës së tij, që nga fundi isaj shprehu meshumëdhimbjekërkesën “që duhet tëkishim qenëmëshumë njerëzorë , më shumëhu-manë, në aktivitetet tona”. Pra, du-het filluar merespektimin dhe vlerë-siminsipas fakteve konkrete dheveprave tëgjithë njerëzit, miq dhekundërshtarë, duke dënuar çdo për-pjekje mohimi të vlerave dhe trilli-meve tëshpifjeve.

Si intelektual dhe si qytetar,cili është kontributi juaj në këtëdrejtim dheçfarë sugjerimeshkeni ju për të tjerët?

Përgjigje:-Kontributi im për ven-din dhe njerëzit e mij përmblidhetnë aktivitetete shumta dhe të larm-ishmeqë kam zhvilluar gjatëgjithëjetës sime dhe qëkam përmbledhurnë librin që do botoj brenda vititi

me titull “Një jetë në shtjelljet e kr-ijimtarisë” dhe në dy romanet e rinjfantastiko shkencorë me titull “Rrezatimi zhbllokues i ndërgjegjes”ku zbuloj një rrezatim qëe çlironndërgjegjen e njeriut prej dogmaveideologjike të imponuara, që të men-dojë dhe të veprojë kundër vullnetittë tij të lirë. Si dhe romanin fantasti-koshkencormbi fenomenin e trans-portit kuantik ku çvendosja dhe enjeriut bëhet në çast, në largësi sado të mëdha, duke u çmaterializuarnë çastin e nisjes dhe pastaj materi-alizuar në vendin e arritjes,(alla StarTrek, kur kozmonautët çvendosennga anija kozmikenë tokë), por të re-alizuar me personazhe dhe mjedisetë vendit tonë. Kujtoj, se si dhe nëromanin e botuar fantastikoshken-cor “Si u bëra i padukshëm” ngjar-jet zhvillohen në mjedise dhe per-sonazhe, që i përgjigjen konkretishtjetës sime dhe vendit tim. Pra, kemitë bëjmë me një roman fantastiko-shkencor pothuaj autobiografik. Nëkëtë mënyrë , duke kujtuar dhe ri-jetuar situata dhe probleme reale tëdikurshme të vendit dhe njerëzvetanë, kam besim që ndihmoj, qoftëdhe në mënyrë modeste, në plotë-simin edisa fakteve të historisë tëvendit tim. Këtë vit do kem kënaqës-inë të paraqes romanin mbi paduk-shmërinëedhe në Itali të përkthyernë italisht. Në këtë mënyrë prob-lemet dhe aspektet e jetës së vendittonë, që zhvillohen në roman, do nji-hen dhe do komentohen dhe në mje-diset intelektuale italiane.

Në axhendën time kam dhe mjaftide dhe tituj të tjerë krijimtarie, pormeqenëse në shtator plotësoj 80 vjetnuk dua t’i përmend,se në këtemoshë nuk është shumë serioze tëbësh plane me afate të gjata.

Ju faleminderit për intervistën.Intervistoi:

Flori SLATINA

Për më shumë informacion ju lutemi kontaktoni : Zotin Luan Dranga (Director)Email : l.dranga@glcollege.org.uk or Mobile: 07590372958

english www.facebook.com/thealbanian.co.uk page 23

Welcome to AlbaniaIn the heart of the Mediterranean, on the Adriatic and Ionian

Seas, Albania is fast becoming one of the world's most interesting getaways.

Still relatively unspoiled by globalization, tourists willnotice an inspiring mixture of civilizations and

cultures - making this European country truly unique.

Come - discover Albania for yourself!

Explore the heritage of a

country influenced by the

Greeks, Romans,

Italians and Turks.

(The Bradt TravelGuide)

by Gillian Gloyer

• Negotiating Settlements

FAMILY

BLAVO & CO SOLICITORS:19 John Street

LondonWC1N 2DL

Tel: +44(0)207 025 2020Fax: +44(0)207 404 1650

DX 273 CHANCERY LANE

Blavo & Co SolicitorsCentral House1 Ballards Lane

Barnet London N3 1LQ

Tel: 02083498020Fax: 02083498630

We hold a Legal Aid franchise in:

CRIMINALArrested? Free 24hr Police Station Representation

• Murder

• Assaults

• Serious Offences

• Fraud

• Motoring Offences

DEBTAdvice & Assistance on Debt Problems

• Negotiating Settlements

FAMILYDivorce & Separation

• Financial Settlement

• Cohabitation

• Children (Private/Public Law) • Domestic Violence

HOUSINGDisrepair • Possession • Homelessness • Landlord • Tenant

IMMIGRATIONAsylum

• Advice on Residency

• Nationality

• Work Permits • Appeals

WELFARE BENEFITAll Benefit Problems • Assistance with Appeal Reviews & Tribunals

CONVEYANCINGBuying or Selling Flat/House • Right to Buy • Remortgages

• Buying Business Lease of Freehold

EMPLOYMENTUnfair Dismissals • Claims in the Tribunal • Contracts

COMPANY AND COMMERCIAL LAWTakeovers and Mergers

•Group Reconstruction and Share Buybacks

•Sales andPurchases of Business Assets and Shares

•Managements Buy-outs and Buy-ins

• Equity Investments in Company by Individuals

and Joint Venture Investors

• Share Option Agreements • Joint Venture Agreements

•Shareholders Agreements

• Minority Shareholders’ Rights

BANKING AND FINANCEGeneral Banking Refinancing • Acquisition Finance

• Property Based Lending

•Intercreditor/Priority Arrangements

COMMERCIAL LAWAgency • Distributorship • Franchise

• Supply and General Commercial Agreements

• Partnership Agreements

• Limited Liability Partnership Agreements

* Data Protection Issues

• Basic Intellectual Property Issues

CIVIL LITIGATION

• SPORTS LAW

MENTAL HEALTH LAW

AVOKATI SHQIPTARNAIM HASANI NË SHËRBIM

TË SHQIPTARËVE NË MBRETËRINË

E BASHKUARnaim.hasani@legalblavo.co.uk

Kompania jonë ofronndihmë ligjore LEGAL AID për të

gjithë ata që i plotësojnë kushtet

(PËRBALLË STACIONIT TËTRENIT FINCHLEY CENTRAL)