VİRÜSLER PROKARYOT ÖKARYOT CANLILAR CANLILAR

Bakteriler Bitkiler

Maviyeşil Protistalar Algler Fungiler Hayvanlar

Bir hücreli canlılarızHer yolla bulaşırızHer yerde bulunuruzYiyeceklerinizi de bozarız

Yirmi dakikada bir iki katına çıkarız Yani eşeysiz çoğalırız

Küçük mikroskopik canlılarızHer tarafınızı kaplarız

Sütü yoğurt yaparızBağırsaklarınızdaki besinleri sindiririzÖlüleri parçalarızBakın biz de yararlıyız

Antibiyotikleri verirsinizBizleri öldürürsünüz

Sizler de sağlığınıza kavuşursunuz Bilin bakalım ben kimim?

PROKARYOTLAR = PROKARYOTLAR = MONERA ALEMİMONERA ALEMİ

1. BAKTERİLER1. BAKTERİLER2. MAVİ-YEŞİL ALGLER2. MAVİ-YEŞİL ALGLER

BAKTERİLERBAKTERİLER

Bakteriler ilk defa 17.yy.da mikroskobun keşfiyle birlikte Antony Van Lövenhuk Bakteriler ilk defa 17.yy.da mikroskobun keşfiyle birlikte Antony Van Lövenhuk

tarafından bulunmuştur. Fakat ondan önce 10.yy.da İbn-i Sina ve 15.yy.da tarafından bulunmuştur. Fakat ondan önce 10.yy.da İbn-i Sina ve 15.yy.da

Akşemseddin gibi düşünürler bakterilerin varlığını bilip onları hastalıkların sebebi Akşemseddin gibi düşünürler bakterilerin varlığını bilip onları hastalıkların sebebi

olarak belirlemişlerdir. Bakteriler dünyada en çok sayıda bulunan canlılar olup olarak belirlemişlerdir. Bakteriler dünyada en çok sayıda bulunan canlılar olup

bulunmadığı yer yok gibidir. Toprağın 5 m derinlerine kadar olan kısımlarda tatlı ve bulunmadığı yer yok gibidir. Toprağın 5 m derinlerine kadar olan kısımlarda tatlı ve

tuzlu sularda canlı vücutlarında çok sayıda bakteri bulunur. Çoğunlukla yararlıdır fakat tuzlu sularda canlı vücutlarında çok sayıda bakteri bulunur. Çoğunlukla yararlıdır fakat

zararlı türleri de vardır.zararlı türleri de vardır.

Bakterilerin Şekli ve YapısıBakterilerin Şekli ve Yapısı

KamçıKamçı: Sulu ortamda hareketi sağlar.: Sulu ortamda hareketi sağlar.

Yönetici molekülYönetici molekül: DNA molekülü olup hayatsal olayları yönetir.: DNA molekülü olup hayatsal olayları yönetir.

Ribozom: Ribozom: Bakterilerde bulunan tek organeldir. Protein sentezi yapar.Bakterilerde bulunan tek organeldir. Protein sentezi yapar.

Hücre çeperiHücre çeperi: Bakteriyi dış etkenlerden korur. Bitkilerdeki hücre çeperinden farklıdır.: Bakteriyi dış etkenlerden korur. Bitkilerdeki hücre çeperinden farklıdır.

*Çekirdek zarı ve mitokondri, kloroplast gibi zarla çevrili organelleri yoktur.*Çekirdek zarı ve mitokondri, kloroplast gibi zarla çevrili organelleri yoktur.

*Bazı bakterilerde klorofil vardır. Bunlar fotosentez yapabilirler.*Bazı bakterilerde klorofil vardır. Bunlar fotosentez yapabilirler.

*Besin alımı ve boşaltım olayı hücre zarı ile olur. Solunum oksijenli veya oksijensiz *Besin alımı ve boşaltım olayı hücre zarı ile olur. Solunum oksijenli veya oksijensiz

solunum şeklindedir.solunum şeklindedir.

*Çoğalma genellikle bölünerek çoğalma şeklinde eşeysiz olarak gerçekleşir. Fakat *Çoğalma genellikle bölünerek çoğalma şeklinde eşeysiz olarak gerçekleşir. Fakat

bazen eşeyli olarak da çoğalabilirler.bazen eşeyli olarak da çoğalabilirler.

ÖZELLİKLERİ

Monera alemini oluşturan prokaryot canlıların en yaygın ve en çok

bilinen grubu bakterilerdir. O kadar yaygındırlar ki bugün dünyamızda

bakterinin bulunmadığı yer yoktur diyebiliriz. En çok organik atıkların bol

bulunduğu yerlerde ve sularda yaşarlar. Bununla beraber -90 C buzullar

içinde ve +80 C kaplıcalarda yaşayabilen bakteri türleri de vardır.

Hava ve su damlacıkları ile çok uzak mesafelere taşınabilirler. Bakteriler

bütün hayatsal olayların gerçekleştiği en basit canlılardır. Hepsi

mikroskobik ve tek hücrelidirler. Büyükleri normal ökaryot hücrelerin

mitokondrileri kadardır.

HÜCRE YAPISIHÜCRE YAPISI

*Prokaryot olduklarından zarla çevrili çekirdek, mitokondri, kloroplast, endoplazmik *Prokaryot olduklarından zarla çevrili çekirdek, mitokondri, kloroplast, endoplazmik

retikulum, golgi gibi organelleri yoktur. Ribozom bütün bakterilerin temel organelidir. retikulum, golgi gibi organelleri yoktur. Ribozom bütün bakterilerin temel organelidir.

DNA, RNA, canlı hücre zarı ve stoplazma yine bütün bakterilerin temel yapısını DNA, RNA, canlı hücre zarı ve stoplazma yine bütün bakterilerin temel yapısını

oluşturur. Bunlara ek olarak bütün bakterilerde hücre, cansız bir çeperle oluşturur. Bunlara ek olarak bütün bakterilerde hücre, cansız bir çeperle (murein) (murein)

sarılıdır. Çeperin yapısı, bitki hücrelerinin çeperinden farklıdır. Selüloz ihtiva etmez.sarılıdır. Çeperin yapısı, bitki hücrelerinin çeperinden farklıdır. Selüloz ihtiva etmez.

*Bazı bakterilerde hücre çeperinin dışında *Bazı bakterilerde hücre çeperinin dışında kapsülkapsül bulunur. bulunur.

Kapsül bakterinin dirençliliğini ve hastalık yapabilme Kapsül bakterinin dirençliliğini ve hastalık yapabilme (patojen olma)(patojen olma) özelliğini artırır. özelliğini artırır.

*Bazı bakteriler kamçılarıyla hareket edebilirken, bazıları kamçıları olmadığı için *Bazı bakteriler kamçılarıyla hareket edebilirken, bazıları kamçıları olmadığı için

ancak bulundukları ortamla beraber pasif hareket edebilirler.ancak bulundukları ortamla beraber pasif hareket edebilirler.

*Bazı bakteriler *Bazı bakteriler mezozommezozom denilen zar kıvramları bulundurur. denilen zar kıvramları bulundurur.

Burada oksijenli solunum enzimleri (ETS enzimleri) vardır. Oksijenli solunum yapan, Burada oksijenli solunum enzimleri (ETS enzimleri) vardır. Oksijenli solunum yapan,

ancak mezozomu bulunmayan bakterilerde ise solunum zinciri enzimleri hücre ancak mezozomu bulunmayan bakterilerde ise solunum zinciri enzimleri hücre

zarına tutunmuş olarak bulunur. Bakterilerde genel yapının %90’ı sudur. Suda zarına tutunmuş olarak bulunur. Bakterilerde genel yapının %90’ı sudur. Suda

çözünmüş maddeler hücre zarından giriş-çıkış yaparlar. DNA’lar stoplazmaya çözünmüş maddeler hücre zarından giriş-çıkış yaparlar. DNA’lar stoplazmaya

serbest olarak dağılmıştır. Bakteriler ökaryot hücrelere göre daha çok ve daha küçük serbest olarak dağılmıştır. Bakteriler ökaryot hücrelere göre daha çok ve daha küçük

ribozom içerirler. Bu sayede protein sentezleri çok hızlıdır.ribozom içerirler. Bu sayede protein sentezleri çok hızlıdır.

BAKTERİLERİN SINIFLANDIRILMASIBAKTERİLERİN SINIFLANDIRILMASIBakteriler Bakteriler şekillerineşekillerine, , yaşamayaşama ve ve beslenme biçimlerinebeslenme biçimlerine göre gruplara ayrılırlar. göre gruplara ayrılırlar.

Şekillerine göreŞekillerine göre;;

1. Yuvarlak olanlar (koküs): 1. Yuvarlak olanlar (koküs): Tek tek, ikili, üçlü tesbih tanesi gibi yan yana dizili veya Tek tek, ikili, üçlü tesbih tanesi gibi yan yana dizili veya

üzüm salkımı şeklinde olabilirler. üzüm salkımı şeklinde olabilirler. Örn: Zatürre bakterisiÖrn: Zatürre bakterisi..

2. Çubuk şeklinde olanlar (basil):2. Çubuk şeklinde olanlar (basil):Tek tek veya yan yana dizili şekilde bulunurlar. Tek tek veya yan yana dizili şekilde bulunurlar. Örn: Örn:

Tifo, tüberküloz bakterileriTifo, tüberküloz bakterileri..

3. Spiral olanlar (spirillum):3. Spiral olanlar (spirillum):Kıvrımlı bakterilerdir. Kıvrımlı bakterilerdir. Örn: Frengi bakterisiÖrn: Frengi bakterisi..

4. Virgül şeklinde olanlar (vibrio):4. Virgül şeklinde olanlar (vibrio):Virgül biçiminde tek Kıvrımlıdır. Virgül biçiminde tek Kıvrımlıdır. Örn: KoleraÖrn: Kolera

bakterisi.bakterisi.

BESLENMEBESLENME ŞEKİLLERİNE GÖRE BAKTERİLER ŞEKİLLERİNE GÖRE BAKTERİLER

1.Üretici olanlar (Ototrof): 1.Üretici olanlar (Ototrof): Klorofilli olup fotosentez yapan bakterilerdir.Klorofilli olup fotosentez yapan bakterilerdir.

2.Tüketici olanlar (Heterotorf): 2.Tüketici olanlar (Heterotorf): Besinini dışardan hazır olarak alan bakterilerdir. Besinini dışardan hazır olarak alan bakterilerdir.

Çürükçül ve parazit bakteriler bu gruba girer.Çürükçül ve parazit bakteriler bu gruba girer.

*Çürükçül bakteriler: *Çürükçül bakteriler: Salgıladıkları enzimlerle bitki ve hayvan ölülerini ve besinleri Salgıladıkları enzimlerle bitki ve hayvan ölülerini ve besinleri

basit organik maddelere parçalarlar. Sindirim sonucu oluşan besinleri suda çözünmüş basit organik maddelere parçalarlar. Sindirim sonucu oluşan besinleri suda çözünmüş

halde emerek alırlar. Böylece bir taraftan kendi besin ihtiyaçlarını karşılarken diğer halde emerek alırlar. Böylece bir taraftan kendi besin ihtiyaçlarını karşılarken diğer

taraftan toprağın organik madde bakımından zenginleşmesini yani humus oluşumunu taraftan toprağın organik madde bakımından zenginleşmesini yani humus oluşumunu

sağlamış olurlar.sağlamış olurlar.

*Ayrıca bitki ve hayvan artıklarını ayrıştırdıkları için doğadaki madde döngüsünü *Ayrıca bitki ve hayvan artıklarını ayrıştırdıkları için doğadaki madde döngüsünü

(karbon ve azot döngüsü) sağlamada çok önemli rolleri vardır.(karbon ve azot döngüsü) sağlamada çok önemli rolleri vardır.

*Termojen bakteriler de çürükçül yaşar. Bu bakteriler hayvan pislikleri ve

ıslanmış kuru ot yığınları üzerinde görülürler. Bazen sıcaklığı 90 C’ye

yükselterek otların alevlenmesine sebep olurlar.

*Maya bakterileri de çürükçül bakteriler olup sütün yoğurda ve peynire

dönüşmesini sağlarlar.

*Ortak yaşayan bakteriler: Baklagillerin kökünde yaşayan azot bağlayıcı

bakteriler buna örnek verilebilir. Havanın serbest azotunu bağlayarak toprağa

verir ve toprağın azot bakımından zenginleşmesini sağlar.

**Parazit bakteriler: Parazit bakteriler: Hastalık yapan bakteriler bu gruba girer. Besinlerini Hastalık yapan bakteriler bu gruba girer. Besinlerini

üzerinde yaşadıkları canlıdan temin ederler.üzerinde yaşadıkları canlıdan temin ederler.

Bakteriler, ökaryotik bir hücrenin binde biri kadar büyüklüğe sahip, zarla çevrili gerçek Bakteriler, ökaryotik bir hücrenin binde biri kadar büyüklüğe sahip, zarla çevrili gerçek

organelleri olmayan bir hücreli basit canlılardır. Bakterilere toprağın 5 metre altında tatlı ve organelleri olmayan bir hücreli basit canlılardır. Bakterilere toprağın 5 metre altında tatlı ve

tuzlu sularda, bitki ve hayvan ölülerinde canlı vücutlarında veya havada rastlayabiliriz. Bu tuzlu sularda, bitki ve hayvan ölülerinde canlı vücutlarında veya havada rastlayabiliriz. Bu

kadar bol bulunması ve çok hızlı üremeleri sebebiyle bilimsel araştırmalarda tercih edilirler.kadar bol bulunması ve çok hızlı üremeleri sebebiyle bilimsel araştırmalarda tercih edilirler. 2.1. Bakterilerin yapısı2.1. Bakterilerin yapısı Bakterileri yapı bakımından; sitoplazma, sitoplazma zarı(hücre zarı) ve hücre duvarı olmak Bakterileri yapı bakımından; sitoplazma, sitoplazma zarı(hücre zarı) ve hücre duvarı olmak

üzere üç kısımda inceleyebiliriz.üzere üç kısımda inceleyebiliriz. 2.1.1.Sitoplazma:2.1.1.Sitoplazma: Bakterinin türüne göre bakteri sitoplazması, ökaryotların sitoplazmasına Bakterinin türüne göre bakteri sitoplazması, ökaryotların sitoplazmasına

benzer. Sitoplazma zarı ile çevrilmiştir. Bakteri sitoplazmasının en önemli özelliği; çekirdek, benzer. Sitoplazma zarı ile çevrilmiştir. Bakteri sitoplazmasının en önemli özelliği; çekirdek,

mitokondri ve kloroplast gibi zarlı yapıda organellerinin olmamasıdır. Sadece özel olarak mitokondri ve kloroplast gibi zarlı yapıda organellerinin olmamasıdır. Sadece özel olarak

ribozomları vardır. Bünyesinde glikojen yağ ve protein tanecikleri ve gaz kofulları bulunur. ribozomları vardır. Bünyesinde glikojen yağ ve protein tanecikleri ve gaz kofulları bulunur.

Çekirdek zarı olmadığı için DNA ve RNA molekülleri sitoplazmada serbest olarak bulunur. Çekirdek zarı olmadığı için DNA ve RNA molekülleri sitoplazmada serbest olarak bulunur.

Sitoplazmada nükleik asitlerin yoğun olarak bulunduğu bu bölgeye “nükleoid” denir.Sitoplazmada nükleik asitlerin yoğun olarak bulunduğu bu bölgeye “nükleoid” denir.

2.1.2. Sitoplazma Zarı:2.1.2. Sitoplazma Zarı: Bazı bakterilerin zarlarında bakterinin türüne göre solunum Bazı bakterilerin zarlarında bakterinin türüne göre solunum

enzimleri fotosentez enzimleri ve çeşitli uyarıları olan reseptörler vardır.Bakterilerin enzimleri fotosentez enzimleri ve çeşitli uyarıları olan reseptörler vardır.Bakterilerin

çoğunda kamçı denilen zar uzantıları vardır. Bakteriler bu kamçılar sayesinde sulu çoğunda kamçı denilen zar uzantıları vardır. Bakteriler bu kamçılar sayesinde sulu

ortamlarda hareket ederler daha çok basillus ve spirillum tipi bakterilerde görülür. ortamlarda hareket ederler daha çok basillus ve spirillum tipi bakterilerde görülür.

Yuvarlak bakterilerde kamçı yoktur.Yuvarlak bakterilerde kamçı yoktur.

2.1.3. Hücre Duvarı2.1.3. Hücre Duvarı:: İnsanlardaki iskelet sistemine benzetilebilir. Hücre için destek İnsanlardaki iskelet sistemine benzetilebilir. Hücre için destek

ve koruyucu görevleri üstlenir. Bir çeşit aminoasit (diaminopimelik asit) ve bir glikoz ve koruyucu görevleri üstlenir. Bir çeşit aminoasit (diaminopimelik asit) ve bir glikoz

türevinden (muramik asit) oluşmuştur. Ayrıca yapısında protein ve yağ molekülleri türevinden (muramik asit) oluşmuştur. Ayrıca yapısında protein ve yağ molekülleri

bulunur. Bazı bakterilerde hücre duvarına ek olarak dışta polisakkaritten oluşan bir bulunur. Bazı bakterilerde hücre duvarına ek olarak dışta polisakkaritten oluşan bir

kapsül bulunur. Kapsül, bakteriyi fagositoz olmaktan korur ve yüzeylere tutunmasını kapsül bulunur. Kapsül, bakteriyi fagositoz olmaktan korur ve yüzeylere tutunmasını

sağlar.sağlar.

2.2. Bakterilerin Sınıflandırılması2.2. Bakterilerin Sınıflandırılması BakterilerBakteriler

A.-Şekillerine göreA.-Şekillerine göre

a. Çubuk şeklinde bakteriler (bacillus)a. Çubuk şeklinde bakteriler (bacillus) b. Yuvarlak (küre) şeklinde bakterilerb. Yuvarlak (küre) şeklinde bakteriler c. Spiral şeklinde bakteriler (spirillium)c. Spiral şeklinde bakteriler (spirillium) d. Virgül şeklinde bakteriler (vibrium)d. Virgül şeklinde bakteriler (vibrium)

B.-Oksijene duydukları ihtiyaca göreB.-Oksijene duydukları ihtiyaca göre

a.Aerob bakteriler (oksijenli ortam da yaşayan)a.Aerob bakteriler (oksijenli ortam da yaşayan) b.Fakültatif anaerob bakterilerb.Fakültatif anaerob bakteriler c.Anaerob bakteriler (Oksijensiz ortamda yaşayanlar)c.Anaerob bakteriler (Oksijensiz ortamda yaşayanlar)

C-Beslenme şekillerine göreC-Beslenme şekillerine göre a.Hetetrof bakterilera.Hetetrof bakteriler b.Ototrof bakterilerb.Ototrof bakteriler Kemoototrof bakterilerKemoototrof bakteriler Fotoototrof bakterilerFotoototrof bakteriler

D-Gram boyasına göreD-Gram boyasına göre a. Gram (+) bakterilera. Gram (+) bakteriler b. Gram (-) bakterilerb. Gram (-) bakteriler

A- Şekillerine GöreA- Şekillerine Göre Çubuk Şeklinde Bakteriler (Basillus):Çubuk Şeklinde Bakteriler (Basillus): Bunlar; difteri, tifo, tuberküloz ve cüzam gibi Bunlar; difteri, tifo, tuberküloz ve cüzam gibi

hastalıkların etmenidirler. Bununla birlikte yoğurt bakterileri de çubuk şeklinde olup sindirimi hastalıkların etmenidirler. Bununla birlikte yoğurt bakterileri de çubuk şeklinde olup sindirimi

kolaylaştıran enzimler içerirler.kolaylaştıran enzimler içerirler. Yuvarlak (küre) Bakteriler (Coccus):Yuvarlak (küre) Bakteriler (Coccus): Tek veya koloni halinde yaşarlar.Tek yuvarlak olanlar Tek veya koloni halinde yaşarlar.Tek yuvarlak olanlar

monokok, ikili olanlar diplokok, zincir şeklinde olanlar streptokok, üzüm salkımı şeklinde monokok, ikili olanlar diplokok, zincir şeklinde olanlar streptokok, üzüm salkımı şeklinde

olanlar ise stafilokok adını alırlar. Bel soğukluğu hastalığına sebep olur. Parmakta dolama, olanlar ise stafilokok adını alırlar. Bel soğukluğu hastalığına sebep olur. Parmakta dolama,

gözde arpacık ve göz kapağı iltihabı gibi hastalıkları yaparlar.gözde arpacık ve göz kapağı iltihabı gibi hastalıkları yaparlar. Spiral veya Kıvrık Bakteriler:Spiral veya Kıvrık Bakteriler: Bu grup bakteriler burgu şeklinde bir yapıya sahiptirler. Bu grup bakteriler burgu şeklinde bir yapıya sahiptirler.

Bunların kamçıları bakterinin bir veya iki ucunda bulunur. Çoğu saprofittir. Frengi hastalığı Bunların kamçıları bakterinin bir veya iki ucunda bulunur. Çoğu saprofittir. Frengi hastalığı

yapan Treponema pallidum”un yanında diş kirinde yaşayan zararsız tipleri de mevcuttur.yapan Treponema pallidum”un yanında diş kirinde yaşayan zararsız tipleri de mevcuttur. Virgül Şeklinde Bakteriler: Virgül Şeklinde Bakteriler: Bu bakterilerin bir ucu virgül şeklinde kıvrılmış, diğer uçlarında Bu bakterilerin bir ucu virgül şeklinde kıvrılmış, diğer uçlarında

ise bir veya daha fazla kamçı bulunur.ise bir veya daha fazla kamçı bulunur.

B-Oksijene Duydukları İhtiyaca GöreB-Oksijene Duydukları İhtiyaca Göre Aerob Bakteriler:Aerob Bakteriler: Oksijenli ortamlarda yaşayan bakterilerdir. Bitkiler ve hayvanlar gibi Oksijenli ortamlarda yaşayan bakterilerdir. Bitkiler ve hayvanlar gibi

oksijenli solunum yaparlar. Yalnız bunlarda ökaryot hücrelerde bulunan mitokondri oksijenli solunum yaparlar. Yalnız bunlarda ökaryot hücrelerde bulunan mitokondri bulunmadığı için organik bileşiklerden sınırlı olarak enerji elde edebilirler. Oksijenli solunum bulunmadığı için organik bileşiklerden sınırlı olarak enerji elde edebilirler. Oksijenli solunum özellikle mezozomlardaki enzimlerle gerçekleştirilir.Oksijenli solunum yapan bakteriler özellikle mezozomlardaki enzimlerle gerçekleştirilir.Oksijenli solunum yapan bakteriler toprağın üst yüzeylerinde, yine göl ve denizlerin yüzey veya yüzeye yakın kısımlarında toprağın üst yüzeylerinde, yine göl ve denizlerin yüzey veya yüzeye yakın kısımlarında yaşarlar.yaşarlar.

Anaerob Bakteriler:Anaerob Bakteriler: Oksijensiz ortamda yaşayan bakterilerdir. Enerjiyi besinleri oksijensiz Oksijensiz ortamda yaşayan bakterilerdir. Enerjiyi besinleri oksijensiz reaksiyonlarda yakarak elde ederler. Bu bakteriler anaerobik yolla enerji üretirken, ortama reaksiyonlarda yakarak elde ederler. Bu bakteriler anaerobik yolla enerji üretirken, ortama alkol, laktik asit ve asetik asit gibi çeşitli maddeler bırakırlar. Anaerobik bakterilerin alkol, laktik asit ve asetik asit gibi çeşitli maddeler bırakırlar. Anaerobik bakterilerin karbonhidrat metabolizmasına fermantasyon (mayalanma), protein ve aminoasitlerin karbonhidrat metabolizmasına fermantasyon (mayalanma), protein ve aminoasitlerin anaerobik yıkımına ise pütrifikasyon (çürüme) denir.anaerobik yıkımına ise pütrifikasyon (çürüme) denir.

Anaerob bakteriler oksijenli ortamda yaşamazlar. Bu yüzden genellikle toprağın Anaerob bakteriler oksijenli ortamda yaşamazlar. Bu yüzden genellikle toprağın derinliklerinde, göl ve denizlerin diplerinde yaşarlar.derinliklerinde, göl ve denizlerin diplerinde yaşarlar.

Fakültatif Anaerob Bakteriler: Fakültatif Anaerob Bakteriler: Bu bakteriler hem oksijenli, hem de oksijensiz ortamlarda Bu bakteriler hem oksijenli, hem de oksijensiz ortamlarda yaşarlar. Dolayısıyla göl, deniz ve toprağın her katmanında yaşamlarını sürdürebilirler.yaşarlar. Dolayısıyla göl, deniz ve toprağın her katmanında yaşamlarını sürdürebilirler.

C. Beslenme Şekillerine GöreC. Beslenme Şekillerine Göre Hetetrof Bakteriler:Hetetrof Bakteriler: Besinlerini hazır olarak dışarıdan alan bakterilerdir. Besinlerini hazır olarak dışarıdan alan bakterilerdir.

Parazit Bakteriler:Parazit Bakteriler: Parazit bakterilerin besinleri sindiren enzim sistemleri bulunmaz. Bu Parazit bakterilerin besinleri sindiren enzim sistemleri bulunmaz. Bu yüzden parazit bakteriler hayatlarını sürdürebilmek için sindirilmiş besinlerin bulunduğu yüzden parazit bakteriler hayatlarını sürdürebilmek için sindirilmiş besinlerin bulunduğu ortamda yaşamak zorundadırlar. İnsan vücudunda bu bakteriler; sindirim ürünlerinin bol ortamda yaşamak zorundadırlar. İnsan vücudunda bu bakteriler; sindirim ürünlerinin bol olduğu (aminoasit, yağ asiti, gliserol, glikoz) sindirim sistemi, kan ve hücrelere girerek olduğu (aminoasit, yağ asiti, gliserol, glikoz) sindirim sistemi, kan ve hücrelere girerek yaşarlar. Hastalık yapan parazit bakterilere “patojen bakteriler” adı verilir. Patojenlerin yaşarlar. Hastalık yapan parazit bakterilere “patojen bakteriler” adı verilir. Patojenlerin hastalık yapma yetenekleri; kolayca yayılabilme özelliklerine, girdikleri canlıda çoğalma hastalık yapma yetenekleri; kolayca yayılabilme özelliklerine, girdikleri canlıda çoğalma hızlarına ve çıkardıkları zehirlerin (toksin) etki derecesine bağlıdır. Bakterilerde toksinler hızlarına ve çıkardıkları zehirlerin (toksin) etki derecesine bağlıdır. Bakterilerde toksinler eksotoksin ve endotoksinler eşeklinde oluşur. Eksotoksinler, protein yapıda olup son derece eksotoksin ve endotoksinler eşeklinde oluşur. Eksotoksinler, protein yapıda olup son derece zehirli maddelerdir (difteri ve tetanoz bakterileri). Endotoksinler, ise bakteri içinde oluşur ve zehirli maddelerdir (difteri ve tetanoz bakterileri). Endotoksinler, ise bakteri içinde oluşur ve bakteri parçalanınca açığa çıkar. Bunların hastalık yapma yetenekleri eksotoksinlere göre bakteri parçalanınca açığa çıkar. Bunların hastalık yapma yetenekleri eksotoksinlere göre daha zayıftır. Patojen bakteriler birlikte yaşadıkları canlının ölümüne bile sebep olabilirler. daha zayıftır. Patojen bakteriler birlikte yaşadıkları canlının ölümüne bile sebep olabilirler. Üzerinde yaşadıkları canlıya iyi uyum sağlamış bakteriler, canlının ölümüne sebep olmazlar. Üzerinde yaşadıkları canlıya iyi uyum sağlamış bakteriler, canlının ölümüne sebep olmazlar. Çünkü konak öldüğü zaman bakterinin barınacak ve beslenecek ortamı ortadan kalkar. Bu Çünkü konak öldüğü zaman bakterinin barınacak ve beslenecek ortamı ortadan kalkar. Bu yüzden en gelişmiş parazitler; konağı öldürmeyen ve ona az zarar veren parazitlerdir.yüzden en gelişmiş parazitler; konağı öldürmeyen ve ona az zarar veren parazitlerdir.

Saprofit (çürükçül) Bakteriler:Saprofit (çürükçül) Bakteriler: Bu bakteriler, doğadaki bitki ve hayvanların artıklarını, Bu bakteriler, doğadaki bitki ve hayvanların artıklarını,ölülerini daha basit bileşiklere parçalayan bakterilerdir. Yani, saprofitler organik maddeleri ölülerini daha basit bileşiklere parçalayan bakterilerdir. Yani, saprofitler organik maddeleri inorganik maddelere çevirirler. Bu çeviri esnasında kendileri için gerekli olan besin ve enerjiyi inorganik maddelere çevirirler. Bu çeviri esnasında kendileri için gerekli olan besin ve enerjiyi sağlarken toprağın organik madde bakımından zenginleşmesini de sağlarlar. Böyle organik sağlarken toprağın organik madde bakımından zenginleşmesini de sağlarlar. Böyle organik maddelerce zengin olan toprağa “humuslu toprak” denir. Bir kısım bakteriler humustaki maddelerce zengin olan toprağa “humuslu toprak” denir. Bir kısım bakteriler humustaki organik bileşikleri de parçalayarak bitkilerin kullanabileceği inorganik maddelere organik bileşikleri de parçalayarak bitkilerin kullanabileceği inorganik maddelere dönüştürürler. Saprofit bakteriler, bu şekilde tabiatta madde döngüsünü gerçekleştirmiş ve dönüştürürler. Saprofit bakteriler, bu şekilde tabiatta madde döngüsünü gerçekleştirmiş ve canlıların yapısını oluşturan karbon ve azot gibi elementlerin devirli olarak kullanılmasını canlıların yapısını oluşturan karbon ve azot gibi elementlerin devirli olarak kullanılmasını sağlamış olur. Bu dönüşüm olmasaydı tabiatta madde devri olamazdı. Bitkilerin hayvanların sağlamış olur. Bu dönüşüm olmasaydı tabiatta madde devri olamazdı. Bitkilerin hayvanların ve besinlerin ölü vücutlarının bozulması (çürümesi) sonucu pis kokulu azot ve kükürt ve besinlerin ölü vücutlarının bozulması (çürümesi) sonucu pis kokulu azot ve kükürt bileşikleri oluşur.bileşikleri oluşur.

Bir çok bakterinin metabolik faaliyetleri sonucu çeşitli maddeler oluşur. Bir çok endüstri kolu Bir çok bakterinin metabolik faaliyetleri sonucu çeşitli maddeler oluşur. Bir çok endüstri kolu dolaylı veya dolaysız olarak bakteri faaliyetleriyle ilgilidir. Örnek olarak etil alkol, asetik asit dolaylı veya dolaysız olarak bakteri faaliyetleriyle ilgilidir. Örnek olarak etil alkol, asetik asit (sirke asiti), aseton ve bütil alkol gibi maddeler özel bakteriler tarafından oluşturulur. Yine tütün (sirke asiti), aseton ve bütil alkol gibi maddeler özel bakteriler tarafından oluşturulur. Yine tütün ve derinin işlenişinde, keten ve kendirden lif elde edilmesinde, peynir, turşu, yoğurt yapımında ve derinin işlenişinde, keten ve kendirden lif elde edilmesinde, peynir, turşu, yoğurt yapımında ve fabrika atıklarının işlenişinde saprofit bakteriler kullanılır.ve fabrika atıklarının işlenişinde saprofit bakteriler kullanılır.

Ototrof Bakteriler:Ototrof Bakteriler: Yaşamları için gerekli olan besinleri kendileri sentezleyen Yaşamları için gerekli olan besinleri kendileri sentezleyen

bakterilerdir. İnorganik maddelerden organik maddelerin sentezlerini yapar. Bunlar bakterilerdir. İnorganik maddelerden organik maddelerin sentezlerini yapar. Bunlar

organik maddeler sentezlerken kullandıkları enerji yönüyle fotootrof ve kemootrof organik maddeler sentezlerken kullandıkları enerji yönüyle fotootrof ve kemootrof

şeklinde ikiye ayrılırlar.şeklinde ikiye ayrılırlar.

– Fotoototroflar,Fotoototroflar, fotosentetik bakteriler olup organik bileşikleri sentezlemek için fotosentetik bakteriler olup organik bileşikleri sentezlemek için

gerekli enerjiyi güneş ışınlarından elde ederler. Bunlar sitoplazmalarında klorofil gerekli enerjiyi güneş ışınlarından elde ederler. Bunlar sitoplazmalarında klorofil

benzeri bir pigment molekülü bulundururlar. Kloroplastları bulunmaz.benzeri bir pigment molekülü bulundururlar. Kloroplastları bulunmaz.

– KemoototroflarKemoototroflar ise, organik bileşikleri sentezlemek için gerekli enerjiyi kükürt, ise, organik bileşikleri sentezlemek için gerekli enerjiyi kükürt,

demir, havadaki hidrojen ve azot gibi bileşikleri oksitleyerek sağlarlar.demir, havadaki hidrojen ve azot gibi bileşikleri oksitleyerek sağlarlar.

2.3. Bakterilerin Canlılarla Bulaşma Yolları2.3. Bakterilerin Canlılarla Bulaşma Yolları Bakteriler, su ve besinlerle ağızdan, hava ile ağız ve burundan, çatlamış veya Bakteriler, su ve besinlerle ağızdan, hava ile ağız ve burundan, çatlamış veya

yaralanmış deriden ve cinsel organlardan insanlara geçebilir. Bitkilere ise yaralanmış deriden ve cinsel organlardan insanlara geçebilir. Bitkilere ise yaralardan, yapraktaki gözeneklerden ya da çiçeklerden girebilir. Hem yaralardan, yapraktaki gözeneklerden ya da çiçeklerden girebilir. Hem bitkilerde hem de hayvanlarda hastalık yapan bakterileri ise böcekler taşır.bitkilerde hem de hayvanlarda hastalık yapan bakterileri ise böcekler taşır.

2.4. Bakterilerin Üremesi2.4. Bakterilerin Üremesi Bakteriler eşeysiz üreme ile çoğalırlar. Bakterilerin yaşadıkları ortamda yeterli Bakteriler eşeysiz üreme ile çoğalırlar. Bakterilerin yaşadıkları ortamda yeterli

besin, su, uygun sıcaklık bulunursa süratle her 20 dakikada bir bölünerek besin, su, uygun sıcaklık bulunursa süratle her 20 dakikada bir bölünerek geometrik dizi şeklinde çoğalırlar. Eğer bakteriler bu şekilde çoğalmalarına geometrik dizi şeklinde çoğalırlar. Eğer bakteriler bu şekilde çoğalmalarına devam etselerdi 24 saatte yaklaşık 2000 ton ağırlığında bir bakteri kitlesi devam etselerdi 24 saatte yaklaşık 2000 ton ağırlığında bir bakteri kitlesi meydana gelirdi. Fakat gerçekte hiçbir zaman bu böyle olmamaktadır. Çünkü meydana gelirdi. Fakat gerçekte hiçbir zaman bu böyle olmamaktadır. Çünkü bakteriler çok geçmeden çoğalmaları için gerekli olan su ve besin maddelerini bakteriler çok geçmeden çoğalmaları için gerekli olan su ve besin maddelerini tüketirler. Ortamda biriken alkol, asit ve çeşitli kimyasal maddeler bakterilerin tüketirler. Ortamda biriken alkol, asit ve çeşitli kimyasal maddeler bakterilerin üremesini sınırlandırır.üremesini sınırlandırır.

Böylece bakteri populasyonundaki artış yine bakterilerin kendi faaliyetleriyle Böylece bakteri populasyonundaki artış yine bakterilerin kendi faaliyetleriyle

dengelenir. Artık madde miktarının artışı bütün bakterileri öldürebilir. Bakteri dengelenir. Artık madde miktarının artışı bütün bakterileri öldürebilir. Bakteri

bölünmesi tam bir mitoz olmamasına rağmen,yüksek yapılı canlılardaki mitoz bölünmesi tam bir mitoz olmamasına rağmen,yüksek yapılı canlılardaki mitoz

bölünmeyi andırır.bölünmeyi andırır. Ayrıca bakterilerde eşeyli üremeye dahil edilemeyen fakat çeşitliliği sağlayan Ayrıca bakterilerde eşeyli üremeye dahil edilemeyen fakat çeşitliliği sağlayan

konjugasyon transformasyon, transdüksiyon gibi mekanizmalar bulunmaktadır. konjugasyon transformasyon, transdüksiyon gibi mekanizmalar bulunmaktadır.

Konjugasyonla bir bakteriden diğerine gen transferi olmaktadır. Aynı türden iki Konjugasyonla bir bakteriden diğerine gen transferi olmaktadır. Aynı türden iki

bakteri arasında geçici olarak bir sitoplazmik köprü kurulur. Köprü aracılığıyla iki bakteri arasında geçici olarak bir sitoplazmik köprü kurulur. Köprü aracılığıyla iki

bakteri arasında kalıtım materyali alış verişi olur. Böylece bakterilerde konjugasyonla bakteri arasında kalıtım materyali alış verişi olur. Böylece bakterilerde konjugasyonla

çeşitlilik artmış olur, ancak yeni bir bakteri hücresi oluşmadığı için eşeyli üreme çeşitlilik artmış olur, ancak yeni bir bakteri hücresi oluşmadığı için eşeyli üreme

olarak kabul edilemez. Transformasyon, bakterinin bulunduğu ortamdaki DNA olarak kabul edilemez. Transformasyon, bakterinin bulunduğu ortamdaki DNA

parçalarını alarak kendi DNA”sına entegre etmesi anlamına gelir. Transdüksiyon ise, parçalarını alarak kendi DNA”sına entegre etmesi anlamına gelir. Transdüksiyon ise,

virüsler aracılığıyla bazı genlerin bir bakteriden diğerine aktarılmasıdır.virüsler aracılığıyla bazı genlerin bir bakteriden diğerine aktarılmasıdır.

2.5. Bakterilerde Endospor Oluşumu2.5. Bakterilerde Endospor Oluşumu

Bazı bakteriler ortam şartlarının bozulmasına karşın dayanıklı “endospor”lar Bazı bakteriler ortam şartlarının bozulmasına karşın dayanıklı “endospor”lar

meydana getirirler. Endospor,bakteri ortasında veya bir kenarında bulunan küre veya meydana getirirler. Endospor,bakteri ortasında veya bir kenarında bulunan küre veya

oval şekilde yapılardır. Spor oluşumu sırasında hücre sitoplazması büzülerek spora oval şekilde yapılardır. Spor oluşumu sırasında hücre sitoplazması büzülerek spora

dönüşür; geri kalan kısmı ise çeperle birlikte parçalanır. Spora dönüşen dönüşür; geri kalan kısmı ise çeperle birlikte parçalanır. Spora dönüşen

sitoplazmanın etrafında, kalın bir çeper oluşur. Spor, ana hücre içinde oluştuğundan sitoplazmanın etrafında, kalın bir çeper oluşur. Spor, ana hücre içinde oluştuğundan

bu olaya endospor denir. Bu oluşumlar; sıcaklığa, kuraklığa ve donmaya karşı bu olaya endospor denir. Bu oluşumlar; sıcaklığa, kuraklığa ve donmaya karşı

dayanıklı olup, metabolik faaliyetleri son derece azalmıştır. Endosporlar, uzun yıllar dayanıklı olup, metabolik faaliyetleri son derece azalmıştır. Endosporlar, uzun yıllar

kötü ortam şartlarına dayanabilirler. Bu tür bakterileri öldürmek için 121 °C”de 1 kötü ortam şartlarına dayanabilirler. Bu tür bakterileri öldürmek için 121 °C”de 1

atmosfer basıncı altında 15 dakika tutmak gerekir. Ayrıca bakteriler; ultraviyole atmosfer basıncı altında 15 dakika tutmak gerekir. Ayrıca bakteriler; ultraviyole

ışınları, ortamın pH”sını değiştirmek, oksijeni artırmak veya azaltmak, bazı kimyasal ışınları, ortamın pH”sını değiştirmek, oksijeni artırmak veya azaltmak, bazı kimyasal

maddeler (formal, antiseptikler, %90”lık alkol) ve bazı ilaçlar kullanarak etkisiz hale maddeler (formal, antiseptikler, %90”lık alkol) ve bazı ilaçlar kullanarak etkisiz hale

getirilebilir.getirilebilir.

Endosporların kuru bir ortamda 60 yıl canlılığını koruduğu gözlenmiştir. Aşırı Endosporların kuru bir ortamda 60 yıl canlılığını koruduğu gözlenmiştir. Aşırı

soğukta, örneğin; Antartika'daki buzullar içinde 30000 yıl kaldıkları halde üreme soğukta, örneğin; Antartika'daki buzullar içinde 30000 yıl kaldıkları halde üreme

yeteneklerini korudukları gözlenmiştir. Bu kadar uzun süreden sonra ortamlarına su yeteneklerini korudukları gözlenmiştir. Bu kadar uzun süreden sonra ortamlarına su

ve besin maddeleri sağlanırsa, spor su emerek şişer, kabuğu çatlar ve tipik bir ve besin maddeleri sağlanırsa, spor su emerek şişer, kabuğu çatlar ve tipik bir

bakteriye dönüşür ve bölünmeye başladığı gözlenir. Normal bir bakteriden bir spor, bakteriye dönüşür ve bölünmeye başladığı gözlenir. Normal bir bakteriden bir spor,

bir spordan da bir bakteri meydana geldiği için spor oluşumu bir üreme değildir. Bu bir spordan da bir bakteri meydana geldiği için spor oluşumu bir üreme değildir. Bu

oluşum çevrenin olumsuz şartlarına karşı pasif bir direnme şeklidir. Spor oluşumu oluşum çevrenin olumsuz şartlarına karşı pasif bir direnme şeklidir. Spor oluşumu

genellikle basillerde görülür; küresel bakterilerde çok az görülürken, spiral genellikle basillerde görülür; küresel bakterilerde çok az görülürken, spiral

bakterilerde ise hiç görülmez.bakterilerde ise hiç görülmez.

16.yüzyılın sonu ve 17.yüzyılın başında ilk mikroskobun yapılmasıyla mikroorganizmalar 16.yüzyılın sonu ve 17.yüzyılın başında ilk mikroskobun yapılmasıyla mikroorganizmalar

alemi keşfedilmeye başlandı. Anhtony Van LEEUWENHOEK (Antoni Van Lovenhuk) çok iyi alemi keşfedilmeye başlandı. Anhtony Van LEEUWENHOEK (Antoni Van Lovenhuk) çok iyi

görüntü verebilen mercekler yapmıştır. Bu mercekleri birleştirerek yapmış olduğu görüntü verebilen mercekler yapmıştır. Bu mercekleri birleştirerek yapmış olduğu

mikroskopta, su damlacığında hareket eden çeşitli özellikteki küçük canlı organizmaları mikroskopta, su damlacığında hareket eden çeşitli özellikteki küçük canlı organizmaları

incelemiştir. Mikroskopta gördüğü canlılarla ilgili çalışmasını, 1676 yılında Londra”daki bir incelemiştir. Mikroskopta gördüğü canlılarla ilgili çalışmasını, 1676 yılında Londra”daki bir

dergiye göndermiş ve yayımlanmıştır. Leeuwenhoek”un mikroskobik gözlemlerle, bakteriler dergiye göndermiş ve yayımlanmıştır. Leeuwenhoek”un mikroskobik gözlemlerle, bakteriler

hakkında elde ettiği bilgiler bugün bile geçerliliğini korumaktadır. Leeuwenhoek, bakterileri hakkında elde ettiği bilgiler bugün bile geçerliliğini korumaktadır. Leeuwenhoek, bakterileri

morfolojk özelliklerine göre yuvarlak, çomak, spiral diye sınıflandırmıştır. Daha sonra 19. morfolojk özelliklerine göre yuvarlak, çomak, spiral diye sınıflandırmıştır. Daha sonra 19.

yüzyılın ortalarına doğru Alman botanikçi F.J. Cohn bakterilerin genel olarak iki tabakadan yüzyılın ortalarına doğru Alman botanikçi F.J. Cohn bakterilerin genel olarak iki tabakadan

meydana geldiğini tam bir hücre çeperine sahip olduklarını ve mavi-yeşil alg denilen ilkel meydana geldiğini tam bir hücre çeperine sahip olduklarını ve mavi-yeşil alg denilen ilkel

bitkilere çok benzediklerini belirtmiştir.bitkilere çok benzediklerini belirtmiştir.

B A K T E R İ L E RB A K T E R İ L E RGENEL ÖZELLİKLERİGENEL ÖZELLİKLERİMonera alemini oluşturan prokaryot canlıların en yaygın ve en çok bilinen Monera alemini oluşturan prokaryot canlıların en yaygın ve en çok bilinen grubu bakterilerdir. En çok organik atıkların bol bulunduğu yerlerde ve grubu bakterilerdir. En çok organik atıkların bol bulunduğu yerlerde ve sularda yaşarlar. Bununla beraber, -90 0C buzullar içinde ve +80 0C sularda yaşarlar. Bununla beraber, -90 0C buzullar içinde ve +80 0C kaplıcalarda yaşayabilen bakteri türleri de vardır. Deneysel olarak ilk defa kaplıcalarda yaşayabilen bakteri türleri de vardır. Deneysel olarak ilk defa 17. yüzyılda bakterileri gözleyebilen ve onların şekillerini açıklayan 17. yüzyılda bakterileri gözleyebilen ve onların şekillerini açıklayan Antoni Van LövenhukAntoni Van Lövenhuk olmuştur. Bakteriler bütün hayatsal olayların olmuştur. Bakteriler bütün hayatsal olayların gerçekleştiği en basit canlılardır. Hepsi mikroskobik ve tek hücrelidirler. gerçekleştiği en basit canlılardır. Hepsi mikroskobik ve tek hücrelidirler. Büyüklükleri normal ökaryotik hücrelerin mitokondrileri kadardır.Büyüklükleri normal ökaryotik hücrelerin mitokondrileri kadardır.HÜCRE YAPISIHÜCRE YAPISIProkaryot olduklarından zarla çevrili çekirdek, mitokondri, kloroplast, Prokaryot olduklarından zarla çevrili çekirdek, mitokondri, kloroplast, endoplazmik retikulum, golgi gibi organelleri yoktur. Ribozom bütün endoplazmik retikulum, golgi gibi organelleri yoktur. Ribozom bütün bakterilerin temel organelidir. DNA, RNA, canlı hücre zarı ve sitoplazma bakterilerin temel organelidir. DNA, RNA, canlı hücre zarı ve sitoplazma yine bütün bakterilerin temel yapısını oluşturur. Bunlara ek olarak bütün yine bütün bakterilerin temel yapısını oluşturur. Bunlara ek olarak bütün bakterilerde hücre, cansız bir çeperle bakterilerde hücre, cansız bir çeperle (murein)(murein) sarılıdır. Çeperin yapısı, sarılıdır. Çeperin yapısı, bitki hücrelerinin çeperinden farklıdır. Selüloz ihtiva etmez.bitki hücrelerinin çeperinden farklıdır. Selüloz ihtiva etmez.Bazı bakterilerde hücre çeperinin dışında Bazı bakterilerde hücre çeperinin dışında kapsülkapsül bulunur. Kapsül bulunur. Kapsül bakterinin dirençliliğini ve hastalık yapabilme (patojen olma) özelliğini bakterinin dirençliliğini ve hastalık yapabilme (patojen olma) özelliğini artırır. artırır.

GENEL BİR BAKTERİ ŞEKLİGENEL BİR BAKTERİ ŞEKLİ

Bazı bakteriler kamçılarıyla aktif hareket Bazı bakteriler kamçılarıyla aktif hareket edebilirken, bazıları kamçıları olmadığı edebilirken, bazıları kamçıları olmadığı için ancak bulundukları ortamla beraber için ancak bulundukları ortamla beraber pasif hareket edebilirler. pasif hareket edebilirler. Buna göre bakteriler, kamçısız, tek Buna göre bakteriler, kamçısız, tek kamçılı, bir demet kamçılı, iki demet kamçılı, bir demet kamçılı, iki demet kamçılı ve çok kamçılı olarak kamçılı ve çok kamçılı olarak gruplandırılır. Bazı bakteriler "mezozom" gruplandırılır. Bazı bakteriler "mezozom" denilen zar kıvrımları bulundurur. denilen zar kıvrımları bulundurur. Burada oksijenli solunum enzimleri (ETS Burada oksijenli solunum enzimleri (ETS enzimleri) vardır. Oksijenli solunum enzimleri) vardır. Oksijenli solunum yapan, ancak mezozomu bulunmayan yapan, ancak mezozomu bulunmayan bakterilerde ise solunum zinciri bakterilerde ise solunum zinciri enzimleri hücre zarına tutunmuş olarak enzimleri hücre zarına tutunmuş olarak bulunur. Bakterilerde genel yapının % bulunur. Bakterilerde genel yapının % 90'ı sudur. Suda çözünmüş maddeler 90'ı sudur. Suda çözünmüş maddeler hücre zarından giriş-çıkış yaparlar. hücre zarından giriş-çıkış yaparlar. DNA'lar sitoplazmaya serbest olarak DNA'lar sitoplazmaya serbest olarak dağılmıştır. Bakteriler ökaryot hücrelere dağılmıştır. Bakteriler ökaryot hücrelere göre daha çok ve daha küçük ribozom göre daha çok ve daha küçük ribozom içerirler. Bu sayede protein sentezleri içerirler. Bu sayede protein sentezleri çok hızlıdır.çok hızlıdır.

Şekil 1: Genel bir bakteri Şekil 1: Genel bir bakteri şeklişekli

YARARLI ve ZARARLI BAKTERİLERYARARLI ve ZARARLI BAKTERİLER

Bu küçük canlılar topraktan okyanusun derinliklerine Bu küçük canlılar topraktan okyanusun derinliklerine ve havaya kadar her ortamda yaşayabilir.Yiyeceklerin ve havaya kadar her ortamda yaşayabilir.Yiyeceklerin bozulmasının nedeni genellikle bakterilerdir. İnsan ve bozulmasının nedeni genellikle bakterilerdir. İnsan ve hayvan hastalıklarının büyük bölümü ile bazı bitki hayvan hastalıklarının büyük bölümü ile bazı bitki hastalıkları bakterilerden ileri gelir. Buna karşılık hastalıkları bakterilerden ileri gelir. Buna karşılık bazıları, özellikle ölmüş bitki ve hayvanların bazıları, özellikle ölmüş bitki ve hayvanların çürümesini sağlayan bakteriler çok yararlıdır. Bunlar çürümesini sağlayan bakteriler çok yararlıdır. Bunlar ölü dokuları parçalayarak canlıların yapısındaki temel ölü dokuları parçalayarak canlıların yapısındaki temel maddelerin ayrılmasına yardımcı olur. Bu maddeler de maddelerin ayrılmasına yardımcı olur. Bu maddeler de yeniden toprağa, havaya yada suya karışarak öbür yeniden toprağa, havaya yada suya karışarak öbür canlıların beslenmesinde rol oynar.Eğer bu bakteriler canlıların beslenmesinde rol oynar.Eğer bu bakteriler olmasaydı bütün yeryüzü ölü bitki artıkları ve hayvan olmasaydı bütün yeryüzü ölü bitki artıkları ve hayvan leşleriyle kaplanırdı.leşleriyle kaplanırdı.

Vücutta bazı bakterilerin bulunması sağlık açısından Vücutta bazı bakterilerin bulunması sağlık açısından zorunludur. Örneğin kalın bağırsakta yaşayan yararlı zorunludur. Örneğin kalın bağırsakta yaşayan yararlı bakteriler besinlerin sindirilmesine yardımcı olur ve bakteriler besinlerin sindirilmesine yardımcı olur ve yiyeceklerin çok az bir bölümüyle kendileri yetinip yiyeceklerin çok az bir bölümüyle kendileri yetinip geri kalanının bağırsaklardan emilmesini sağlar. geri kalanının bağırsaklardan emilmesini sağlar. Antibiyotikler bu bağırsak bakterilerinin çoğunu Antibiyotikler bu bağırsak bakterilerinin çoğunu öldürdüğünden, bilinçsiz ve gereksiz antibiyotik öldürdüğünden, bilinçsiz ve gereksiz antibiyotik kullanımı ishale ve buna benzer hafif sindirim kullanımı ishale ve buna benzer hafif sindirim bozukluklarına yol açabilir.bozukluklarına yol açabilir.

Bakterilerin hastalık yapıcı etkisi bulunduktan sonra, Bakterilerin hastalık yapıcı etkisi bulunduktan sonra, vücudun zararlı bakterilere karşı savaşabilmesi için vücudun zararlı bakterilere karşı savaşabilmesi için aşı ve serum gibi yöntemler bulundu. Günümüzde, aşı ve serum gibi yöntemler bulundu. Günümüzde, vücudun iç dokularına yerleşmiş olan bakterileri vücudun iç dokularına yerleşmiş olan bakterileri öldürmek için penisilin ve streptomisin gibi öldürmek için penisilin ve streptomisin gibi antibiyotikler, deri üzerindeki ve açık yaralardaki antibiyotikler, deri üzerindeki ve açık yaralardaki bakterileri öldürmek içinde antiseptikler kullanılır.bakterileri öldürmek içinde antiseptikler kullanılır.

BAKTERİ HASTALIKLARIBAKTERİ HASTALIKLARI

İnsanlarda ve hayvanlarda çeşitli hastalıklara yol açan bakteriler, İnsanlarda ve hayvanlarda çeşitli hastalıklara yol açan bakteriler, hasta bir insana dokunmakla, aynı havayı solumakla yada bakterilerin hasta bir insana dokunmakla, aynı havayı solumakla yada bakterilerin üremiş olduğu yiyecek ve içeceklerle sağlıklı insanlara bulaşır. Açık üremiş olduğu yiyecek ve içeceklerle sağlıklı insanlara bulaşır. Açık yaralardan vücuda giren bazı bakterilerde kangrene yol açarlar.yaralardan vücuda giren bazı bakterilerde kangrene yol açarlar.

BAKTERİLERİN SEBEP OLDUĞU HASTALIKLARBAKTERİLERİN SEBEP OLDUĞU HASTALIKLAR - Tifo- Tifo - Şarbon- Şarbon - Difteri- Difteri - Tüberküloz(verem)- Tüberküloz(verem) - Tetanoz - Tetanoz - Zatürree- Zatürree - Sistilit- Sistilit - Menenjit- Menenjit - Kolera- Kolera - Cüzzam- Cüzzam - Botoliz- Botoliz

  

Resim 1: Şarbon bakterisinin mikroskoptaki görünümü

ÇAĞIMIZIN VEBASI TÜBERKÜLOZ MU?ÇAĞIMIZIN VEBASI TÜBERKÜLOZ MU? Tüberküloz, asıl olarak akciğerlerde yerleşen, fakat Tüberküloz, asıl olarak akciğerlerde yerleşen, fakat

kan ve lenf yoluyla tüm vücuda dağılabilen mikrobik, kan ve lenf yoluyla tüm vücuda dağılabilen mikrobik, bulaşıcı, süreğen bir hastalıktır.bulaşıcı, süreğen bir hastalıktır.

50 yıldır tedavisinin mümkün olmasına ve üstelik 50 yıldır tedavisinin mümkün olmasına ve üstelik korunabilir bir hastalık olmasına karşın, halen dünyada korunabilir bir hastalık olmasına karşın, halen dünyada en yaygın ve ölümcül bulaşıcı hastalıklardan biri olmaya en yaygın ve ölümcül bulaşıcı hastalıklardan biri olmaya devam etmekte ve yılda 3 (üç) milyonu aşkın kişi devam etmekte ve yılda 3 (üç) milyonu aşkın kişi tüberküloz nedeniyle kaybedilmektedir. Yeryüzünde tüberküloz nedeniyle kaybedilmektedir. Yeryüzünde yaşayan her 3 (üç) kişiden birisi tüberküloz mikrobuyla yaşayan her 3 (üç) kişiden birisi tüberküloz mikrobuyla karşılaşmıştır. Her yıl 8 (sekiz) milyon yeni tüberküloz karşılaşmıştır. Her yıl 8 (sekiz) milyon yeni tüberküloz hastası teşhis edilmektedir.hastası teşhis edilmektedir.

Özellikle Asya ve Afrika kıtasında görülür. Özellikle Asya ve Afrika kıtasında görülür. Türkiye’de sıkça görülen hastalıklardandır. Hastalığa Türkiye’de sıkça görülen hastalıklardandır. Hastalığa sebep olan mikrop veremli hastadan sağlam kişiye sebep olan mikrop veremli hastadan sağlam kişiye geçerek yayılır. Hasta sığırların süt ve süt ürünleriyle de geçerek yayılır. Hasta sığırların süt ve süt ürünleriyle de bulaşabilir. Verem mikrobu hava yoluyla bulaşır. bulaşabilir. Verem mikrobu hava yoluyla bulaşır.

Hasta kişinin öksürmesi, aksırması, konuşması ve Hasta kişinin öksürmesi, aksırması, konuşması ve nefes alıp vermesi sırasında havaya saçılan mikroplar nefes alıp vermesi sırasında havaya saçılan mikroplar havada günlerce asılı halde canlı kalmaktadır. Hasta havada günlerce asılı halde canlı kalmaktadır. Hasta kişiyle teması olan yani kapalı bir ortamda uzun süre aynı kişiyle teması olan yani kapalı bir ortamda uzun süre aynı havayı soluyan sağlam kişiler nefes aldıklarında havadaki havayı soluyan sağlam kişiler nefes aldıklarında havadaki bu mikroplar onların akciğerlerine ulaşır ve oraya bu mikroplar onların akciğerlerine ulaşır ve oraya yerleşerek enfeksiyonu başlatır.yerleşerek enfeksiyonu başlatır.

a- Tüberkülozun Belirtileria- Tüberkülozun Belirtileri 1- Halsizlik 1- Halsizlik 2- İştahsızlık2- İştahsızlık 3- Kilo kaybı3- Kilo kaybı 4- Hafif ateş4- Hafif ateş 5- Geceleri terleme 5- Geceleri terleme 6- Öksürük6- Öksürük 7- Balgamda kan görülmesi7- Balgamda kan görülmesi b- b- Tüberkülozun TeşhisiTüberkülozun Teşhisi Kişinin tüberküloz olduğu ancak vücut Kişinin tüberküloz olduğu ancak vücut

örneklerinde ( balgam, idrar, mide açlık örneklerinde ( balgam, idrar, mide açlık sıvısı, beyin omurilik sıvısı, plevra – sıvısı, beyin omurilik sıvısı, plevra – periton sıvısı, lenf bezi aspirasyonu vb.) periton sıvısı, lenf bezi aspirasyonu vb.) tüberküloz mikrobunun görülmesi ve tüberküloz mikrobunun görülmesi ve üretilmesiyle söylenebilir.üretilmesiyle söylenebilir.

c- Tüberkülozun Tedavisic- Tüberkülozun Tedavisi Tedavi edileme olasılığı % 100 dür. İlk olarak Tedavi edileme olasılığı % 100 dür. İlk olarak

hastalığın teşhisi kesinleştirilmelidir. Daha hastalığın teşhisi kesinleştirilmelidir. Daha sonra ilaç direnç testleri yapılarak en az 6 sonra ilaç direnç testleri yapılarak en az 6 (altı) ay kadar devam edilmelidir. Bu hekim (altı) ay kadar devam edilmelidir. Bu hekim tarafından uzatılabilir. Bu hastalık özel tarafından uzatılabilir. Bu hastalık özel merkezlerde tedavi edilmelidir. merkezlerde tedavi edilmelidir.

d- Tüberkülozdan Korunma Yollarıd- Tüberkülozdan Korunma Yolları 1-B.C.G (Verem) aşısı 1-B.C.G (Verem) aşısı 2-İyi beslenme ve sağlık şartlarına dikkat2-İyi beslenme ve sağlık şartlarına dikkat 3-Veremli hayvanların öldürülmesi ve sütlerin 3-Veremli hayvanların öldürülmesi ve sütlerin

pastörize edilmesipastörize edilmesi 4-Sağlık kontrolleri yapılarak hastalığın erken 4-Sağlık kontrolleri yapılarak hastalığın erken

tespit edilmesitespit edilmesi 5-Tedaviye erken başlayarak hastalığın 5-Tedaviye erken başlayarak hastalığın

ilerlemesine meydan verilmemesiilerlemesine meydan verilmemesi 6-Hastaların tecrit(hasta olan kişilerin 6-Hastaların tecrit(hasta olan kişilerin

hastalanmayanlardan ayrımına)edilerek hastalanmayanlardan ayrımına)edilerek bulaşmanın önüne geçilmesibulaşmanın önüne geçilmesi