ZAKAŻENIA UKŁADU MOCZOWEGO

ZUM

Def. Obecność drobnoustrojów w drogach moczowych położonych

powyżej zwieracza pęcherza moczowego

Rodzaje drobnoustrojów

• Bakterie

• Grzyby

• Wirusy

• Chlamydie, mycoplasmy

• Trichomonas vaginalis

Typy ZUM w zależności od lokalizacji

• - zapalenie dolnych dróg moczowych: zapalenie cewki moczowej, stercza lub pęcherza moczowego

• zakażenie górnych dróg moczowych : odmiedniczkowe zapalenie nerek

• 98 % wszystkich zakażeń rozwija się na drodze wstępującej

• cewka moczowa- pęcherz - nerka

•

Leukocyturia

• Patologiczna liczba leukocytów w moczu tj. ponad 5 leukocytów wpw w nieodwirowanym moczu i ponad 10 leukocytów wpw, w odwirowanym moczu

• liczba Addisa 2,5-5mln leukocytów w ciągu doby(norma); liczba Hamburgera 1500-3000 leukocytów w ciągu minuty

Bakteriomocz

• Bakteriomocz znamienny : obecność ponad 105 bakterii w 1ml moczu

• 104-105/ml możliwość zakażenia

• 103-104 zanieczyszczenie moczu

• Bakteriomocz bezobjawowy : występowanie znamiennego bakteriomoczu bez innych objawów zakażenia

Bezobjawowy bakteriomocz

Wymaga leczenia:

1. u kobiet w ciąży

leki stosowane: Amoksycylina,cefalosporyny, , Nitrofurantoina

2. Leczeni immunosupresyjnie

3. Cukrzyca

4. Zabiegi urologiczne,nerka analgetyczna

Typy ZUM

• Niepowikłane ZUM. Najczęstsza etiologia to E.coli(80%), Staphylococcus saprophyticus(10-15%), (2-5%) Klebsiella,Proteus mirabilis

Typy ZUM

• Powikłane ZUM : każde ZUM u chorego z upośledzonym odpływem moczu lub ze współistniejącą chorobą ogólnoustrojową lub w razie obecności innego czynnika ogólnoustrojowego upośledzającego zdolność obronną organizmu. Najczęstsza etiologia : E.coli, Proteus, Klebsiella, Pseudomonas, Staphylococcus aureus;

• -zakażenia grzybicze najczęściej Candida albicans • każde ZUM u mężczyzny zalicza się do powikłanych

Czynniki sprzyjające ZUM

• Fizjologiczne : starzenie się, ciąża• Patologiczne : • zastój moczu• refluks pęcherzowo-moczowodowy• kamica nerkowa• instrumentacja dróg moczowych• leczenie immunosupresyjne • nadużywanie NLPZ• cukrzyca i inne zaburzenia przemiany materii

• ZUM występuje u 20-50% kobiet przynajmniej raz w życiu

• 3-10% kobiet aktywnych seksualnie ZUM raz w roku

Badania obrazowe w ZUM

• Noworodki, małe dzieci

• zakażenie utrzymujące się po 72 h leczenia

• mężczyźni z nawracającym zakażeniem

• chorzy po przeszczepie nerki z nawracającym zakażeniem

• kobiety z częstymi nawracającymi zakażeniami

Badania obrazowe w ZUM

• USG : wodonercze, ropień, kamica• Przeglądowe rtg brzucha : kamica• Urografia : kamica, upośledzenie drożności układu

moczowego• tomografia komputerowa: mikroropnie, ropień

okołonerkowy• scyntygrafia z użyciem DSMA : zbliznowacenia nerek• cystoureterografia mikcyjna : odpływ pęcherzowo-

moczowodowy, zaburzenia opróżniania pęcherza moczowego

• cystoskopia w nawracającym ZUM

Leczenie niepowikłanego ZUM

• Wszyscy chorzy z objawowym ZUM powinni otrzymywać leki

• podawanie dużej ilości płynów

• leki spazmolityczne

• częste oddawanie moczu co 2-3 h

Zasady leczenia ostrego zakażenia dolnego odcinka układu moczowego

(zapalenie pęcherza moczowego) • Leczenie 3-dniowe : kobiety• w razie braku ustąpienia objawów - kontrolny posiew

moczu i zmiana antybiotyku w zależności od antybiogramu

• leczenie 7-dniowe : mężczyźni• jeśli kontrolny posiew moczu dodatni to badania

obrazowe w celu wykluczenia czynników sprzyjających zakażeniu

Leki stosowane w leczeniu zakażenia pęcherza moczowego

• Biseptol 2 x 960 mg

• trimetoprim 2x 100 mg

• Norfloksacyna 2 x 400 mg

• Ciprofloksacyna 2 x 250 mg

• cefaleksyna (Keflex) 2 x 500 mg

• amoksycylina 3 x 250 mg

• nitrofurantoina 4 x 100 mg

Leczenie ostrego zakażenia górnego odcinka układu

moczowego (zapalenie miedniczek nerkowych)

• Objawy: Gorączka, dreszcze, ból okolicy lędźwiowej, objawy dysuryczne

• Badanie obrazowe (np. USG) w celu wykluczenia niedrożności układu moczowego

• Umiarkowane nasilenie choroby : leczenie ambulatoryjne doustne przez 14-21 dni; u mężczyzn do 6 tygodni

• Ciężki przebieg choroby : leczenie szpitalne i początkowo i.v., leczenie przez 14 dni lub dłużej

• Objawy utrzymujące się po 72 h leczenia : powtórzyć posiew moczu i krwi, wykonanie kolejnych badań obrazowych, kontrolny posiew moczu 2 tyg. Po zakończeniu leczenia

Leczenie OOZN

• Łagodne postacie 2-3 tyg. Doustnie antybiotyki fluorochinolinowe, cefalosporyny 1-szej generacji

• Ciężkie postaci , podanie pozajelitowe dwóch leków aminoglikozyd (netilmycyna, amikacyna) + amoksycylina lub cefalosporyna. Po uzyskaniu poprawy klinicznej można kontynuować leczenie doustne

• wykonać kontrolny posiew moczu

• Przewlekający się bakteriomocz przy obecności czynników sprzyjających (cewnik pęcherzowy, kamica nerkowa, torbiel pęcherza) leczymy gdy pojawią się objawy kliniczne lub wystąpienie objawów posocznicy

• Nawracające zakażenia bakteriami rozkładającymi mocznik ( ph moczu alakliczne) takimi jak Proteus mirabilis, często są związane z kamicą struwitową. Konieczne usunięcie wszystkich kamieni

Nawracające ZUM

• Def. Występowanie ponad 4 epizodów na rok• Nawrót zakażenia : zakażenie tym samym

drobnoustrojem wkrótce po leczeniu i ustąpieniu objawów (10-21 dni), jest wynikiem zbyt krótkiego leczenia

• Ponowne zakażenie : po ustąpieniu bakteriomoczu rozwija się zakażenie innym drobnoustrojem

Nawracające zapalenie pęcherza moczowego u młodych kobiet

• Najczęściej jest to ponowne zakażenie

• Uwarunkowania genetyczne

• zachowania seksualne :stosunek płciowy, środki plemnikobójcze, kapturki naszyjkowe

• kolonizacja pochwy przez drobnoustroje uropatogenne

Profilktyka nawracającego ZUM

• Zwiększone przyjmowanie płynów• częstsze opróżnianie pęcherza, mikcja przed snem• opróżnianie pęcherza bezpośrednio po stosunku

płciowym• higiena osobista : częste mycie z użyciem tylko

cieplej wody, unikanie kąpieli w wannie szczególnie bąbelkowych lu z dodatkiem środków chemicznych

• unikanie zaparć• leczenie profilaktyczne

Leczenie profilaktyczne• Lek raz dziennie lub 3 x w tygodniu po wieczornej

mikcji przez kilka tygodni do kilku miesięcy (6-12 mies.) np.. Trimetoprim 100mg, Biseptol 240 mg, nitrofurantoina 50-100 mg, norfloksacyna 200 mg,cefaleksyna 250 mg

• przed lub po stosunku płciowym Biseptol 480 mg, cefaleksyna 250 mg, nitrofurantoina 50-100 mg

• sporadyczne ponowne zakażenie: przyjęcie antybiotyku gdy wystąpią objawy kliniczne

• Sok żurawinowy

• U kobiet po menopauzie z nawracającym zapaleniem pęcherza moczowego częstą przyczyną jest niedobór estrogenów dlatego skuteczne może być dopochwowe podawanie estrogenów

ZUM w ciąży

• Sprzyjające czynniki : poszerzenie UKM oraz zmiany w składzie moczu

• 25% ciężarnych z bezobjawowym bakteriomoczem rozwija się klinicznie jawne zakażenie górnego odcinka układu moczowego, najczęściej w III trymestrze

• Leczenie co najmniej 7 dni: cefaleksyna, ampicylina, amoksycylina, nitrofurantoina

ZUM u mężczyzn

• Częstszy u noworodków• po 50 r.ż.• Obrzezanie chroni przed ZUM• Niepowikłane zum rzadko• znamienny bakteriomocz >103/ml• konieczne dokładne zbadanie układu

moczowego• najczęstszą przyczyną jest bakteryjne

zapalenie gruczołu krokowego

ZUM u mężczyzn

• Niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego leczy się rutynowo przez 7 dni

• Powikłane zum antybiotykami o szerokim spektrum pozajelitowo

• leczenie długotrwałe co najmniej 3 tyg.

• W zapaleniu gruczołu krokowego kotrimoksazol, cefalosporyny, fluorochinolony przez 4 tyg.

ŚRÓDMIĄŻSZOWE ZAPALENIA NEREK

Podział śródmiąższowych ZN

• Zapalne

• Niezapalne

• Ostre

• Przewlekłe

• Pierwotne

• Wtórne

Przyczyny śródmiąższowych zn

• Infekcje: OZN, pozanerkowe bakteryjne,wirusy, leptospiroza

• Leki: NSAID, antybiotyki(penicyliny, cefalosporyny, chinolony), allopurinol, cymetydyna

• choroby autoimmunologiczne: SLE, zesp. Sjogrena

• Najczęściej śródmiąższowe zapalenie nerek jest reakcją nadwrażliwości typu opóźnionego, rzadziej typu natychmiastowego

• objawy zwykle po kilku tygodniach od zastosowanego leku, może ulec skróceniu do kilku dni przy powtórnym podaniu leku

Ostre śródmiąższowe zapalenie nerek

• Nacieki komórkowe (limfocyty,eozynofile)

• Obrzęk tkanki śródmiąższowej i cewek

• Ostra niewydolność nerek

Objawy kliniczne

• Wzrost kreatyniny

• Plamisto-grudkowa wysypka

• Gorączka

• Bóle i obrzęki stawów

• Eozynofilia, erytrocyturia i leukocyturia

Leczenie

• Odstawienie podejrzanych leków

• Odpowiednie nawodnienie

• Zwalczanie kwasicy

• Leczenie nadciśnienia

• Dializoterapia

• Glikokortykosteroidy

Poprawa zwykle po 4-8 tygodniach

Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek

• Włóknienie śródmiąższu i zanik cewek

• Zaburzenia funkcji cewek

• Leukocyturia przy jałowych posiewach

• Niewielki białkomocz

• Niedokrwistość

Leczenie przewlekłego śródmiąższowego zapalenia

nerek• Leczenie nadciśnienia• Dieta z ograniczeniem białka do 0,8-1,0 g/kg

mc.• Dieta hipolipemicznna• Zwalczanie kwasicy• Leczenie niedokrwistości• Unikanie leków nefrotoksycznych i

odwodnienia