zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 litwin...

52
Dziecko z zakażeniem układu moczowego Mieczysław Litwin Klinika Nefrologii i Nadciśnienia Tętniczego Instytut „Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa

Upload: dinhkhanh

Post on 28-Feb-2019

222 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Dziecko z zakażeniem układu moczowego

Mieczysław Litwin

Klinika Nefrologii i Nadciśnienia Tętniczego

Instytut „Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka”,

Warszawa

Page 2: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego

• Jedne z najczęstszych zakażeń

• 2-ie lub 3-cie co do częstości zakażenia po infekcjach dróg oddechowych i p. pokarmowego

• 5-7,8% dzieci i młodzieży (0–18 lat)

• 5-14% przyjęć na pediatrycznych SOR

• 2 szczyty zachorowań: wiek niemowlęcy i okres dojrzewania-adolescencji

• Znaczenie zum wynika z powikłań ostrych i odległych

• Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i uogólnione zakażenie

• Odległe – ryzyko bliznowacenia nerek i postępującej przewlekłej choroby nerek

Page 3: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – częstość zachorowań w zależności od płci

• Do 6 m.ż. – częściej chłopcy

• Od 6 m.ż. – częściej dziewczynki

• Do 7 r.ż. - zum wystąpi u 8,4% dziewczynek i 1,7% chłopców

• U chłopców 59% zachorowań ma miejsce w 1-ym roku życia vs 19% u dziewczynek

Page 4: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego - nawroty

• Zum charakteryzuje się tendencją do nawrotów

• Nawroty do 30%

• Najczęściej w pierwszych 6-ciu miesiącach po przebyciu pierwszego epizodu

• Częściej u dziewczynek niż u chłopców

• Czynniki predysponujące:

- wady związane z zaleganiem moczu w pęcherzu,

- zaburzenia czynności pęcherza

Page 5: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego - etiologia

• Populacja ogólna

E. coli >90%

Kl. pneumoniae - 4%

Proteus mirabilis – 3%

Enterobacter sp. – 1%

Pozostałe to: Pseudomonas i Stp. faecalis

• Dzieci hospitalizowane

E. coli – 54%

Proteus sp. – 11%

Kl. pneumoniae – 10%

Ps. aeruginosa – 10%

Enterococcus sp. – 7%

Pozostałe to: Kl. oxytoca, Enterobacter, Staph. saprophyticus

Page 6: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego - etiologia

• Im więcej dodatkowych obciążeń (wady układu moczowego) tym większa szansa na zum o etiologii innej niż E.coli – w 38% przypadków zum u dzieci z CAKUT spowodowany był inną bakterią niż E. coli

• W kolejnych nawrotach zum istnieje większe prawdopodobieństwo etiologii innej niż E. coli

Page 7: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – etiologia: Chlamydie, grzyby, wirusy

• Chlamydie – „jałowy” ropomocz, na ogół towarzyszą objawy dyzuryczne

• Wirusy – adenowirusy – samoograniczające się zapalenie pęcherza; wirusy BK i polioma – u osób leczonych immunosupresyjnie

• Grzyby – u osób leczonych immunosupresyjnie po intensywnej antybiotykoterapii

Page 8: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – drogi szerzenia się zakażenia

• Wstępująca

Dominująca droga zakażenia. Czynniki decydujące o rozwoju zum drogą wstępującą dzieli się na zależne od drobnoustroju i zależne od gospodarza

• Krwiopochodna Wyjątkowo. Zwykle u dzieci w ciężkim stanie z chorobą współistniejącą predysponującą do bakteriemii

E. coli – zanim dojdzie do zakażenia nerek na ogół rozwija się wstrząs

Pseudomonas, Staph. auerus, Salmonella, Candida – mogą doprowadzić do zakażenia nerek zanim rozwinie się wstrząs. Zakażenia krwiopochodne prowadzą do powstania ropni, a wtórna bakteriuria ujawnia się gdy bakterie dostaną się do światła cewek.

Page 9: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – czynniki decydujące o rozwoju zum drogą wstępującą zależne od gospodarza.

• Bliskość odbytu

• Kolonizacja okolicy moczowo-płciowej jelitową florą bakteryjną

• Krótka cewka moczowa

• Zastój moczu

• Zaburzenia czynności pęcherza moczowego

• Instrumentacja dróg moczowych

Zarówno w badaniach doświadczalnych jak i w obserwacjach klinicznych nie stwierdzono aby niedobory odporności komórkowej lub humoralnej u osób bez zaburzeń odpływu moczu związane były z ryzykiem zum. Ale jeśli już dojdzie do zum to przebieg jest wyjątkowo ciężki.

Page 10: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i
Page 11: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Rozpoznanie zum

Litwin M i wsp. Standardy Medyczne 2015

Page 12: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego - rozpoznanie

• Woreczek

• Środkowy strumień

• Cewnikowanie

• Nakłucie nadłonowe

Wiarygodność: najmniejsza-największa

Akceptowalność: najmniejsza-największa

Page 13: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Litwin M Zakażenia układu moczowego u dzieci, 2012

Page 14: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego - rozpoznanie

Gorączkujące dziecko („małe”)

Bez czynników ryzyka zum Z czynnikami ryzyka zum*

Cewnikowanie/nakłucie nadłonowe -posiew moczu -bad. og. moczu

Pobranie moczu jakąkolwiek metodą -posiew -bad. og. moczu

Obserwacja

*Dzieci z nieprawidłowym wynikiem badania usg (prenatalnego lub usg wykonanego wcześniej z jakiejkolwiek przyczyny) są w grupie ryzyka

Page 15: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

6-cio miesięczna dziewczynka gorączkująca od 48 godz.

• Dziecko urodzone na 3-6-9 pkt. Apgar (owinięcie pępowiną), przebieg ciąży niepowikłany, po urodzeniu antybiotykoterapia (matka GBS+; dodatnie markery zapalne u dziecka)

• Wypisana do domu w stanie dobrym

• W badaniu przedmiotowym i usg j. brzusznej – b.z.

Przy przyjęciu:

• Leukocytoza 18 tys

• CRP 51 mg/l

• Mocz: leukocyty pokrywają całe pole widzenia; azotyny nieobecne

Page 16: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

6-cio miesięczna dziewczynka gorączkująca od 48 godz.

Dziecko urodzone na 3-6-9 pkt. Apgar (owinięcie pępowiną), przebieg ciąży niepowikłany, po urodzeniu antybiotykoterapia

W badaniu przedmiotowym i usg j. brzusznej – b.z.

Przy przyjęciu:

• Leukocytoza 18 tys

• CRP 5,1 mg/dl

• Mocz: leukocyty pokrywają całe pole widzenia; azotyny nieobecne

Pomimo ropomoczu brak azotynów w moczu wyklucza zum. Należy szukać innej przyczyny gorączki

Dziecko ma typowe objawy zakażenia dolnego odcinka układu moczowego

U dziecka należy rozpoznać ostre odmiedniczkowe z. nerek, pobrać posiew moczu i rozpocząć terapię cefalosporyną 2 rzędową i.v.

Page 17: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

6-cio miesięczna dziewczynka gorączkująca od 48 godz.

• Dotychczasowa obserwacja i wyniki badań dodatkowych nie sugerowały wady układu moczowego/czynników predysponujących do zum

• Przebyta antybiotykoterapia jest potencjalnym czynnikiem ryzyka zum (długotrwałe zaburzenie składu mikrobioty jelitowej)

• U małych dzieci nie kontrolujących mikcji i często opróżniających pęcherz brak azotynów w zakażonym moczu wynika ze zbyt krótkiego przebywania moczu w pęcherzu

• U dzieci do 3 r.ż. objawowy zum = ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

• Postępowanie: posiew moczu, cefalosporyna 2-rzędowa i.v 10-14 dni; u dzieci od 3-6 m.ż. możliwa kontynuacja leczeniem doustnym; nie jest wymagana profilaktyka (brak czynników ryzyka)

Page 18: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – profilaktyka p/bakteryjna.

• nie należy stosować rutynowo profilaktyki p/bakteryjnej u dzieci po 1-szym epizodzie niepowikłanego zum

• profilaktykę p/bakteryjną należy rozważyć

- u dzieci z nawrotowym zum,

- wysokimi opm ( 30), szczególnie u dziewczynek

- innymi wadami układu moczowego predysponującymi do zum

Page 19: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego

• Ponieważ poważne powikłania zum, zarówno ostre jak i odległe, związane są z wadami układu moczowego powodującymi zaleganie moczu w drogach moczowych, uznawano, że każde dziecko z zum wymaga nie tylko pilnego leczenia, ale również dokładnej diagnostyki dróg moczowych. Wykrycie wady układu moczowego wiązało się nie tylko z przewlekłym leczeniem odkażającym mocz ale i przeprowadzeniem zabiegu naprawczego.

Page 20: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego. Główny podejrzany – odpływ pęcherzowo-

moczowodowy

Page 21: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Etiologia uszkodzenia nerek na różnych etapach pnn u dzieci (Polska).

• Przewlekła choroba nerek stadium 2 - 4:

Nefropatia zaporowa – 46,7%

Nefropatia refluksowa – 18,5%

Hipo/dysplazja – 8,7%

Zespół nerczycowy i kzn – 1,1%

Zesp. hem.mocz. – 5,4%

Pęcherz neurogenny – 12%

Stan po nefrektomiach – 5,4%

Wrodzone i dziedziczne nefropatie – 2,2%

• Przewlekła choroba nerek stadium 5 (dializowani):

Kzn – 31,2%

Nefropatia refluksowa -16%

Nefropatia zaporowa – 12,8%

Hipo/dysplazja – 11,2%

Wrodzone i dziedziczne nefropatie – 12,8%

Zesp. hem.mocz. – 5,6%

Inne – 10,4%

Litwin M, Pediatr Nephrol 2003 Litwin M i wsp. Pediatr Nephrol 2001

Page 22: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zaburzenia rozwojowe nerek i dróg moczowych towarzyszące hipodysplazji* (wg Ardissino i wsp. 2003)

• Odpływ pęcherzowo-moczowodowy 59.2%

• Zastawki cewki tylnej 23.8%

• Atrezja/hipoplazja cewki 2.3%

• Zwężenie podmiedniczkowe moczowodu 3.6%

• Megaureter zaporowy 3.5%

• Ureterocoele 1.7%

• Zdwojenie dróg moczowych 1.5%

• Inne złożone uropatie (w tym zespół śliwkowego brzucha) 4.4%

* W tym jednostronna agenezja, stan po nefrektomii, nerka wielotorbielowata.

Page 23: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Pope IV JC, 2004

•Fizjologicznie moczowód uchodzi w okolicy trójkąta pęcherza (B).

Jeśli moczowód uchodzi do prawidłowego miejsca w pęcherzu to i pączek moczowodowy znajduje się w miejscu, gdzie jest najwięcej dobrze zróżnicowanej mezenchymy metanercza (B). Drugi koniec moczowodu ektopowego (A) znajduje się w tym miejscu, gdzie jest mniej mezenchymy metanercza (A lub C) i jest ona gorzej zróżnicowana.

Zakażenia układu moczowego

Spośród wszystkich dzieci z zum, tylko u niewielu dochodzi do

trwałego uszkodzenia nerek, a jeszcze mniej rozwija postępującą pchn.

Page 24: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Hipoplazja/dysplazja nerek a odpływ pęcherzowo – moczowodowy

• Przekonujące dane z badań doświadczalnych i obserwacji klinicznych wskazujące, że nieodwracalne uszkodzenie nerek dokonuje się już in utero.

Pediatr Nephrol 2002; 17: 481-484

Pediatr Nephrol 2002; 17: 485 - 490

• Korzyści z leczenia chirurgicznego są niewielkie: należy wykonać 9 reimplantacji aby zapobiec wystąpieniu jednego epizodu objawowego zakażenia układu moczowego.

• Leczenie zabiegowe nie ma żadnego wpływu na rozwój najistotniejszych powikłań odpływu p.m: nadciśnienia i/lub przewlekłej choroby nerek.

Lancet 2004; 364: 1720-1722

Arch Dis Child 2003; 88: 688-694

Lancet 2001; 357: 1329-1333

Page 25: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Hipoplazja/dysplazja nerek a odpływ pęcherzowo – moczowodowy

• Głównym czynnikiem determinującym dalsze losy chorego jest stopień upośledzenia przesączania kłębuszkowego w pierwszej obserwacji i białkomocz.

Ardissino G i wsp. J Urol 2004; 172: 305 - 310

Page 26: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego

• Ponieważ diagnostyka prenatalna pozwala na wykrycie istotnych wad układu moczowego, zalecenia NICE, AAP oraz stanowiska eksperckie zalecają przeniesienie akcentu z rozbudowanej diagnostyki na wczesne i intensywne leczenie w grupach dzieci szczególnie zagrożonych rozwojem przewlekłej nefropatii.

• Diagnostyka obrazowa ukierunkowana na nefropatię (scyntygrafia, usg), a nie na pęcherz (cum). Zmiana postępowania: zamiast „od dołu do góry”, „z góry do dołu”.

• Wymaga to zdefiniowania grup ryzyka i wyodrębnienia zum niepowikłanych i zum powikłanych.

Page 27: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego

• Grupy ryzyka

Dzieci z wcześniej stwierdzonymi wadami układu moczowego (usg prenatalne,

usg postnatalne), schorzeniami ogólnoustrojowymi, z obniżoną odpornością, wadami rozwojowymi (możliwość współistnienia niezdiagnozowanej dotychczas wady u.m.), nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym w obrębie jamy brzusznej i/lub kręgosłupa, nawrotowy/atypowy zum

• Diagnostyka i leczenie zum u dzieci z grup ryzyka nie jest opisane w zaleceniach NICE i AAP i jest indywidualizowane – oznacza to na ogół konieczność wykonania pełnej diagnostyki anatomicznej i czynnościowej dróg moczowych.

• Postępowanie diagnostyczne i lecznicze u dotychczas zdrowych dzieci, u których nie rozpoznano wcześniej istotnej patologii zależy przede wszystkim od

- wieku,

- charakteru zakażenia (typowe/atypowe) oraz

- przebiegu (jednorazowe/nawrotowe)

- czynników ryzyka

Page 28: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego

Zakażenie układu moczowego

Dzieci z wcześniej rozpoznaną patologią dróg moczowych np. w badaniu prenatalnym

Dzieci z prawidłowym wynikiem badania prenatalnego, bez wcześniej rozpoznanej choroby dróg moczowych

Opieka specjalistyczna Objawy sugerujące/nakazujące wykonanie badań w kierunku zum

Page 29: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – schemat postępowania

• Rozpoznanie

• Lokalizacja zakażenia

• Ocena grupy ryzyka

• Ustalenie przyczyny (zakres niezbędnych badań dodatkowych)

• Leczenie

• Zasady leczenia ostrych epizodów zum nie są przedmiotem kontrowersji – spory dotyczą zakresu postępowania diagnostycznego mającego na celu stwierdzenie patologii dróg moczowych i t.zw. leczenia profilaktycznego

Page 30: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

7-mio miesięczne dziecko z zum

• W 22 Hbd powiększona, wielotorbielowata nerka prawa; ur. W 40 Hbd, m.ur. 3040g, 10 pkt Apgar; prawidłowa czynność nerek

• Diagnostyka na oddziale neonatologii: Usg – NP. 61 mm, liczne torbiele 8-30 mm, miąższ nerki niewidoczny. NP. prawidłowa, bez zastoju moczu, moczowód nieposzerzony

• Scyntygrafia brak wychwytu znacznika w rzucie nerki prawej. Prawidłowe wydalanie znacznika z n. lewej

• Cystografia mikcyjna – p. moczowy o gładkich zarysach, prawidłowa cewka moczowa, bez opm

Page 31: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

7-mio miesięczne dziecko z zum

• 7 m.ż. – gorączka od 2 dni do 390C, st. og. dobry; bad. og. moczu: L – 100 wpw, nitraty +, liczne bakterie;

• CRP 7,44 mg/dl

• Leukocyty 27, plt 497

• Należy:

hospitalizacja, antybiotyk i.v. przez 14 dni

hospitalizacja 3 dniowa, antybiotyk p.os. przez 3 dni

hospitalizacja, antybiotyk i.v. lub p.os. przez 10-14 dni

Page 32: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

7-mio miesięczne dziecko z zum

Page 33: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

7-mio miesięczne dziecko z zum

• 7 m.ż. – gorączka od 2 dni do 390C, st. og. dobry; bad o. moczu: L – 100 wpw, nitraty +, liczne bakterie;

• CRP 7,44 mg/dl

• Leukocyty 27, plt 497

• Trudności z założeniem dojścia i.v.

• Aksetyl cefuroksymu doustnie

• Szybka poprawa stanu ogólnego, przestała gorączkować w ciągu 48 godz. od podania antybiotyku.

• USG – prawidłowa struktura n. lewej, bez poszerzenia ukm, bez poszerzenia moczowodów, bez zalegania po mikcji

Page 34: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i
Page 35: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – rozpoznanie i leczenie

Objawy kliniczne sugerujące zum

Niemowlęta <3-6 m.ż. 3-6 m.ż. – 3 r.ż. >3 r.ż.

Hospitalizacja Badanie moczu + posiew moczu USG Antybiotykoterapia i.v. 10-14 dni

Objawy swoiste: bad. moczu, posiew antybiotykoterapia Wysokie-średnie ryzyko: ośrodek referencyjny Małe ryzyko: antybiotykoterapia gdy bakteriuria lub dodatni posiew Dopuszczalna antybiotykoterapia p.os 10-14 dni ogółem

Stosuj testy paskowe LE i N (+) – antybiotyk LE (-) N(+) – antybiotyk +posiew LE(+) N(-) – antybiotyk gdy objawy kliniczne, posiew LE(-) N(-) – nie lecz zum szukaj innych przyczyn Leczenie w zależności od stanu ogólnego: i.v. lub p.os. 3–4 dni – zap. d. odcinka 10-14 dni - oozn

Page 36: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego ustalenie przyczyny - badania obrazowe

Dzieci z zum

Atypowe zum/nawrót USG po rozpoznaniu zum scyntygrafia c.u.m. (u dzieci >6 m.ż. jeśli usg/scyntygrafia nieprawidłowe i/lub cechy zab. czynności pęcherza)

<6m.ż., 1-szy epizod zum dobrze reagujący na leczenie USG w ciągu 6 tygodni

>6 m.ż., 1-szy epizod zum dobrze reagujący na leczenie USG nie jest konieczne* ale zale- cane

*pod warunkiem prawidłowego, dobrze opisanego prenatalnego usg

USG

Page 37: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

13-latka z zakażeniem układu moczowego

• 13-letnia dziewczynka z utrzymującymi się od 48 godzin st. gorączkowymi, hiperleukocytozą, dusznością , pogorszeniem stanu ogólnego w przebiegu oozn leczonego od 2 dni antybiotykiem dożylnie.

• Wywiady – zum w wieku niemowlęcym i wczesnodziecięcym. W badaniach obrazowych bez cech wady układu moczowego, ale w badaniach czynnościowych pęcherza zaburzenia opróżniania pęcherza. Nie była systematycznie leczona urologicznie.

• Przy przyjęciu – stan ogólny ciężki, wymaga tlenu, R/R 100/70, HR ok. 90/min, obustronnie obj. Goldflama. Nerki wyczuwalne przez powłoki brzuszne. W bad. laboratoryjnych D-dimery ↑, leukocytoza, prokalcytonina ↑↑

Po 48 godzinach można rozpocząć leczenie doustne. W trybie planowym skonsultuj z pneumonologiem

ZUM nie tłumaczy stanu ogólnego. Szukaj innej przyczyny. Rozważ podanie glikortykosteroidów

Rozszerz diagnostykę sepsy. Wykonaj rtg płuc, tomografię płuc, ECHO. Wyklucz wykrzepianie/zatorowość

Page 38: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

13-latka z zakażeniem układu moczowego

• Usg – nerki powiększone do 15-16 cm o zatartym zróżnicowaniu. TK płuc – poszerzenie t. płucnej. ECHO – cechy nadciśnienia płucnego.

• Wynik posiewu moczu z kierującego szpitala – E. coli >105 /ml

• Leczenie: ceftazidim, imipenem przez 3 tyg., fraksiparyna przez 6 miesięcy

• Stopniowa poprawa stanu ogólnego. Ustąpienie wykładników stanu zapalnego. Zmniejszenie wymiarów nerek do 12 cm po 6 m-cach. Normalizacja przepływu płucnego.

• Urodynamika – dyssynergia pęcherza moczowego

• Scyntygrafia – nierówne zarysy obu nerek, ale bez istotnych zmian w porównaniu z wynikami badania sprzed 10 lat

Page 39: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Litwin M Zakażenia układu moczowego u dzieci, 2012

Page 40: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

16-letni chłopiec z pchn w przebiegu nefropatii zaporowej i gorączką

• 16-letni chłopiec z pchn w stadium 4 na tle nefropatią zaporową spowodowanej zastawkami cewki tylnej, po prawostronnej nefrektomii, z przetoką moczowodowo skórną (Williams), gorączkuje do 39-400C od 2 dni

• Dzisiaj w worku na mocz pojawiła się krew, gorsze samopoczucie, wymioty po posiłkach

Podaj leki p/gorączkowe, pobierz krew w celu oceny czynności nerki i markerów odczynu zapalnego/ zakażenia, mocz na posiew. Zrób usg w poszukiwaniu urazu. Ew. antybiotykoterapia po uzyskaniu wyników

Pobierz krew w celu oceny czynności nerki i markerów odczynu zapalnego/zakażenia, mocz na posiew, nie czekając na wynik podaj antybiotyk p.os. o szerokim spektrum

Skieruj pacjenta do ośrodka referencyjnego lub najbliższego szpitala, a jeśli masz takie możliwości to pobierz bad. laboratoryjne i daj na drogę antybiotyk i.v. o szerokim spektrum

Page 41: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

16-letni chłopiec z pchn w przebiegu nefropatii zaporowej i gorączką

• Pacjent został skierowany do Kliniki. Przy przyjęciu stan ogólny średnio-dobry. Temp. do 390C, R/R 120/80, HR 122/min, L – 12 tys., plt – 237 tys; D-dimery - 843 mcg/l; CRP – 14,4 mg/dl; kreatynina 4,7 mg/dl

• Ceftazidim i.v.

• Po 12 godzinach: nadal gorączkuje, wymiotuje po jedzeniu, R/R 80-90/40 mmHg, HR 120/min; L – 10,6; plt - 188 tys; D-dimer – 1061 – mcg/l; CRP – 15,3 mg/dl; prokalcytonina - 123,25-140 ng/ml; Posiew moczu: E.coli; posiew krwi: E.coli

• Ceftazidim + Tienam + IG

• Po 36-48 godzinach: nie gorączkuje; L – 4 tys; plt – 170 tys; D-dimery 680 mcg/l; CRP – 10 mg/dl; prokalcytonina – 105 ng/ml

• Po 72 godzinach: nie gorączkuje, je, R/R 108/70; HR 90/min; prokalcytonina 52 ng/ml; kreatynina 5 mg/dl

• Po 10 dniach: prokalcytonina 0,13 ng/ml; kreatynina 3,4 mg/dl (jak przed epizodem urosepsy)

Page 42: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego - podsumowanie

Dziecko z zum

Powikłane/atypowe/ nawrotowe zum, grupa ryzyka

Niepowikłane zum, 1-szy epizod

<3 – 6 m.ż. 3-6 m.ż – 3 r.ż. >3 r.ż.

Pełna diagnostyka laboratoryjna, usg i ew. scyntygrafia Intensywne leczenie

Pełna diagnostyka obrazowa w wybranych przypadkach. Intensywność leczenia w zależności od nasilenia choroby

Ograniczona diagnostyka labora- toryjna i obrazowa Intensywność leczenia w zależności od przebiegu choroby

Leczenie specjalistyczne. Pełna diagnostyka Ew. profilaktyka. Współpraca z urologiem Ocena czynności pęcherza

nefrolog pediatra

Page 43: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Leki pozajelitowe (wybrane preparaty).

Lek Dawka

Ampicylina 100 mg/kg/dobę w 4 dawkach

Cefotaksym 100-200 mg/kg/dobę w 3 dawkach

Ceftriakson 50–100 mg/kg/dobę w 1 - 2 dawkach

Ceftazidim 90–150 mg/kg/dobę w 3 dawkach

Cefipim 100 mg/kg/dobę w 2 dawkach

Piperacylina – tazobaktam 2-9 m.ż. 240 mg piperacyliny i 30 mg tazobaktamu w 3 dawkach; >9 m.ż. 300 mg piperacyliny i 37,5 mg tazobaktamu w 3 dawkach

Amikacyna 15 mg/kg/dobę w 2 dawkach

Gentamycyna 7,5 mg/kg/dobę w 3 dawkach

Page 44: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Leki doustne

(wybrane preparaty).

Lek Dawka

Cefiksim 8 mg/kg/dobę w 2 dawkach

Ceftibuten 9 mg/kg/dobę w 1 dawce

Cefdinir 14 mg/kg/dobę w 2 dawkach

Amoksycylina – kw. kwaluwonowy 25–45 mg/kg/dobę w 2 – 3 dawkach

Ciprofloksacyna 20–30 mg/kg/dobę w 2 dawkach

Page 45: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – leczenie zum dolnego odcinka dróg moczowych

Lek Dawka

Trimetoprim-sulfametoksazol 8 mg TMP/kg/dobę w 2 dawkach

Nitrofurantoina 5–7 mg/kg w 4 dawkach

Amoksycylina 25–5 mg/kg w 2 dawkach

Amoksycylina-kw. kwawulanowy 25–45 mg amoksycyliny/kg co 12 g

Cefaleksyna 25–50 mg/kg/dobę w 4 dawkach

Cefiksim 8 mg/kg/dobę w 2 dawkach

Page 46: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i
Page 47: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Odpływ pęcherzowo-moczowodowy. Przewlekła profilaktyka przeciwbakteryjna. Kontrowersje.

• Bliznowacenie postępuje nawet jeśli opm został skorygowany i stosowano profilaktykę przeciwbakteryjną.

Shindo S i wsp. J Pediatr 1983

• Pomimo skutecznej profilaktyki (bez zum), nawet w niskim opm dochodzi do bliznowacenia.

Arant BS i wsp. J Urol 1992

• Brak związku między zum po zaprzestaniu profilaktyki a rozwojem blizn.

Cooper CS i wsp. J Urol 2000

• RIVUR Trial przewlekła profilaktyka p/bakteryjna zmniejszała

częstość nawrotów zum ale nie miała wpływu na rozwój blizn u dziewczynek z opm.

RIVUR Trial Investigators N Eng J Med. 2014

Page 48: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Zakażenia układu moczowego – leczenie dodatkowe

• Żurawina – raczej działa.

• „Uroszczepionki” – brak danych pediatrycznych. Pojedyńcze doniesienia z badań u kobiet w średnim i starszym wieku.

• Diagnostyka i leczenie zaburzeń opróżniania pęcherza, zaparć. U chorych, u których istniały wskazania do pełnej diagnostyki obrazowej (atypowy i/lub nawrotowy zum), i u których rozpoznano opm wskazane jest wykonanie badań czynnościowych pęcherza.

• Probiotyki – zum po leczeniu antybiotykami infekcji gdo.

Page 49: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Powikłane zakażenia układu moczowego

Spoorenberg V i wsp. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2013

Page 50: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Powikłane zakażenia układu moczowego

Spoorenberg V i wsp. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2013

Page 51: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Spoorenberg V i wsp. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2013

Page 52: Zakażenia układu moczowego - pediatriaprzezprzypadki.plpediatriaprzezprzypadki.pl/pdf/26 Litwin Nawracające zakażenia... · •Ostre – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek i

Powikłane zakażenia układu moczowego

• Lecz intensywnie – możliwość powikłań wielonarządowych

• Współpracuj z mikrobiologiem

• Dokładna diagnostyka struktury i czynności układu moczowego – współpraca z urologiem