1

czyli czego się bać i co z tym strachem robić

Zarządzanie ryzykiem w instytucjach kredytowych

Artykuł 9 Prawa Bankowego stanowi, że:

1. W banku funkcjonuje system zarządzania.

2. System zarządzania stanowi zbiór zasad i mechanizmów odnoszących się do procesów

decyzyjnych, zachodzących w banku oraz do oceny prowadzonej działalności bankowej.

3. W ramach systemu zarządzania w banku funkcjonuje co najmniej:

a) system zarządzania ryzykiem,

b) system kontroli wewnętrznej.

co o systemach zarządzania mówi prawo bankowe

Artykuł 9b Prawa Bankowego stanowi, że:

Zadaniem systemu zarządzania ryzykiem jest identyfikacja, pomiar lub szacowanie oraz monitorowanie ryzyka występującego w działalności banku służące zapewnieniu prawidłowości procesu wyznaczania i realizacji szczegółowych celów prowadzonej przez bank działalności.

W ramach systemu zarządzania ryzykiem bank:

1) stosuje sformalizowane zasady służące określaniu wielkości podejmowanego ryzyka i zasady zarządzania ryzykiem;

2) stosuje sformalizowane procedury mające na celu identyfikację, pomiar lub szacowanie oraz monitorowanie ryzyka występującego w działalności banku, uwzględniające również przewidywany poziom ryzyka w przyszłości;

3) stosuje sformalizowane limity ograniczające ryzyko i zasady postępowania w przypadku przekroczenia limitów;

4) stosuje przyjęty system sprawozdawczości zarządczej umożliwiający monitorowanie poziomu ryzyka;

5) posiada strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego przez bank ryzyka.

co o systemach zarządzania mówi prawo bankowe

2

Artykuł 9c Prawa Bankowego stanowi, że:

Celem systemu kontroli wewnętrznej jest zapewnienie:

1) skuteczności i efektywności działania banku;

2) wiarygodności sprawozdawczości finansowej;

3) przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem w banku;

4) zgodności działania banku z przepisami prawa, regulacjami wewnętrznymi i standardami rynkowymi.

a także …

ryzyko związane z poszczególnymi rodzajami transakcji

kredyt, pożyczka X X X X

otwarta linia kredytowa,

gwarancja X X X

instr. finansowe dłużne (KB) X X X X X

instr. finansowe dłużne (KH) X X X X

instr. finansowe właściciel. (KB) X X

instr. finansowe właściciel. (KH) X X

depozyty X X X

operacje rozliczeniowe X X X

pozostałe instr. fin (KH) X X

Rodzaje ryzyka

kred

yto

we

pły

nn

ośc

i

inw

esty

cyjn

e

sto

py

pro

cen

tow

ej

ryn

kow

e

op

erac

yjn

e

Rodzaje transakcji

uproszczony schemat zarządzania ryzykiem bankowym

Zarządzanie ryzykiem bankowym

Ryzyko struktury aktywów i pasywów

portfel bankowy portfel handlowy

ryzyko kredytowe

ryzyko rynkowe

ryzyko operacyjne

30%

70% 80%

20%

10%

90%

35%

65%

3

metody pomiaru ryzyka

Wśród metod pomiaru ryzyka wyodrębnić można trzy grupy:

klasyczne zestawienie niedopasowania pozycji (luka płynności, luka stopy procentowej, luka duracji, niedopasowanie elastyczności)

Metody te pozwalają – w uproszczonym sposób – na oczacowanie poziomu różnych rodzajów ryzyka bankowego i w ograniczonym stopniu na aktywne zarządzanie nimi. Ich wyniki są stosunkowo łatwe do interpretacji, ale nie pozwalają na wyznaczenie łącznej ekspozycji na ryzyko bankowe.

metody oceny ryzyka pojedynczego zaangażowania kredytowego (credit-scoring, analiza dyskryminacyjna, wewnętrzne ratingi ryzyka)

Metody te pozwalają na określenie ryzyka dla poszczególnych zaangażowań kredytowych banku w instytucji finansowe i podmioty gospodarcze na podstawie przyjętych przezeń kryteriów.

metody pomiaru określonego rodzaju ryzyka (rynkowego, kredytowego, operacyjnego)

Metody te obejmują modele do pomiaru określonego rodzaju ryzyka. Takie modele to np. model pomiaru ryzyka rynkowego Risk Metrics, czy model szacowania wartości zagrożonej VaR

metody eksperckie o charakterze jakościowym (stosowane np. w określaniu poziomu ryzyka operacyjnego)

czyli … wracamy do kwestii płynności

Zarządzanie aktywami i pasywami

– kontekst ryzyka

zarządzanie aktywami i pasywami

Zarządzanie aktywami i pasywami banku jest to proces planowania, wdrażania i kontrolowania działań kształtujących wolumen, strukturę oraz jakość aktywów i pasywów banku, a także ich terminy płatności i stopień wrażliwości na zmiany stóp procentowych, czy kursów walutowych.

Celem tego procesu jest takie ukształtowanie struktury ilościowej (zróżnicowania portfela aktywów i pasywów) i jakościowej (zróżnicowania stóp procentowych) aktywów i pasywów banku, aby umożliwić – przy uwzględnieniu poziomu podejmowanego ryzyka – osiągnięcie optymalnego wyniku finansowego.

4

zarządzanie aktywami i pasywami

W ramach zarządzania aktywami i pasywami, w banku:

poddaje się ciągłej kontroli zmiany wysokości dochodów odsetkowych w wyniku zmiany rynkowych stóp procentowych, kursu walutowego oraz cen papierów wartościowych, metali szlachetnych, surowców;

identyfikacje się źródła ryzyka struktury aktywów i pasywów, ocenia jego rozmiary i możliwości zabezpieczenia oraz podejmuje działania w tym zakresie;

ustala się i monitoruje dopuszczalny poziom ryzyka (limity) związanego ze stopą procentową, terminami zapadalności aktywów i wymagalności pasywów, zmianami kursów walutowych oraz cen papierów wartościowych (metali szlachetnych, surowców).

zarządzanie aktywami i pasywami – kto to robi?

określanie zasad kupna i sprzedaży instrumentów dłużnych i aktywów kapitałowych do portfela lokacyjnego banku

ustalanie limitów w zakresie nieuregulowanym wewnętrznymi aktami normatywnymi banku, dla transakcji związanych z pozyskiwaniem środków na działalność banku realizowanych przez departament skarbu

akceptacja i rekomendacja planu finansowego banku

ocena kształtowania się struktury aktywów i pasywów pod względem ryzyka płynności, stopy procentowej, walutowego, kredytowego

określenie systemów i standardów analizy ryzyka

analiza nowych produktów lub modyfikacja istniejących produktów pod kątem zarządzania ryzykiem stopy procentowej, walutowym i ryzykiem płynności

określanie limitów wraz z odchyleniami dla poszczególnych rodzajów ryzyka

analiza kształtowania się współczynnika wypłacalności i proponowanie działań zmierzających do utrzymania go na optymalnym poziomie

Zadania Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO)

zarządzanie aktywami i pasywami – kto to robi?

decydowanie o zasadach ustalania tabeli kursów walutowych

analizowanie możliwości pozyskania dodatkowych środków pieniężnych potrzebnych do finansowania działalności banku oraz kierunków inwestowania nadwyżek środków (optymalnego zarządzania wolnymi środkami banku w celu jak najbardziej rentownego ich zagospodarowania oraz wywiązywania się banku z zawartych umów tj. zabezpieczenie środków na akcję kredytową i na wypłaty depozytów

ocena perspektywicznych zagrożeń dla banku z tytułu ponoszonych ryzyk oraz wskazywanie kierunków zabezpieczenia się przed ich skutkami

regulowanie zasad w zakresie stosowania wewnętrznych stawek transferowych

przeprowadzanie regularnego przeglądu pozycji płynnościowej oraz struktury finansowania banku

Zadania Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami (ALCO)

5

zarządzanie aktywami i pasywami – kto to robi?

dostarczanie kierownictwu banku profesjonalnych informacji i analiz wspierających efektywne podejmowanie decyzji biznesowych z zakresu zarządzania aktywami i pasywami oraz zarządzania kapitałem,

rozpoznanie i przekazanie informacji o ryzyku stopy procentowej i płynności do odpowiedniej komórki (w pionie skarbu) w celu scentralizowanego zarządzania ryzykiem rynkowym

analiza behawioralna produktów depozytowych i kredytowych,

projektowanie oraz proponowanie ALCO operacji zabezpieczających strategiczne ryzyko bilansu (ryzyko stopy procentowej, walutowe i płynności) z wykluczeniem transakcji zawieranych przez skarb

realizacja decyzji ALCO (w zależności od typu decyzji we współpracy innymi jednostkami banku)

opiniowanie jednostkom biznesowym niestandardowych warunków oprocentowania transakcji

ustalanie oprocentowanie depozytów (złotowych i walutowych) zgodnie z otrzymanymi od ALCO kompetencjami

Zadania Departamentu Zarządzania Aktywami i Pasywami

zarządzanie aktywami i pasywami – kto to robi?

przygotowanie propozycji ustanowienia lub/i okresowej weryfikacji polityk w zakresie ryzyka płynności i ryzyka stóp procentowych (nie dotyczy operacji przeprowadzanych przez skarb) we współpracy z jednostką skarbu i ryzyka

utrzymanie i rozwijanie systemów informacyjnych (w tym również informatycznych) wspierających zarządzanie aktywami i pasywami

przygotowanie standardowych wewnętrznych raportów i analiz wspierających zarządzanie: bilansem, ryzykiem stóp procentowych na księdze bankowej,

przeprowadzanie testów warunków skrajnych w zakresie ryzyk będących pod nadzorem departamentu,

doradztwo w zakresie pomiaru i raportowania ryzyka płynności,

monitorowanie i aktywowanie w przypadku przekroczeń limitów wynikających z polityk w zakresie ryzyka płynności i ryzyka stóp procentowych,

komunikowanie decyzji ALCO w całym banku,

nadzorowanie systemu informatycznego wewnętrznych stawek transferowych.

Zadania Departamentu Zarządzania Aktywami i Pasywami

czyli … wracamy do kwestii ryzyka operacyjnego

Ryzyko operacyjne

6

ryzyko operacyjne – przypomnienie ... chyba

Ryzyko operacyjne - czym jest - definicje

„ ... każde ryzyko niezaklasyfikowane do kategorii ryzyka rynkowego lub kredytowego i przejawiające się wystąpieniem straty finansowej bądź osłabieniem reputacji na skutek różnych błędów technicznych czy ludzkich.”

„... ryzyko poniesienia strat pośrednich lub bezpośrednich związanych z niewłaściwie prowadzonymi lub błędnymi - procesami wewnętrznymi, - osobami - systemami albo ze zdarzeniami zewnętrznymi”

argumenty Komitetu Bazylejskiego – na 2004 rok

a) na przełomie XX i XXI wieku wzrosło znaczenie ryzyka operacyjnego nowe produkty i strategie, wyspecjalizowane procesy i zależność od gwałtownie rozwijających się

technologii outsourcing ryzyko operacyjne było główną przyczyną upadku banków lub dużych strat b) wcześniejsza Umowa Kapitałowa koncentrowała się na ryzyku kredytowym i rynkowym pokrywała wszystkie rodzaje ryzyka tym samym „ośmioprocentowym”

kapitałem

* Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego jest Komitetem władz nadzorów bankowych, ustanowionym w roku 1974 przez Gubernatorów banków centralnych krajów Grupy Dziesięciu (Europa + USA + Japonia)

kategorie ryzyka operacyjnego

Ryzyko operacyjne to ryzyko straty wynikającej z niewłaściwych lub zawodnych procesów, ludzi i systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych

Kategorie ryzyka operacyjnego (między innymi): • ryzyko nadużyć wewnętrznych, • ryzyko nadużyć zewnętrznych, • ryzyko personelu i bezpieczeństwa pracy • ryzyko klientów, produktów oraz praktyk biznesowych • ryzyko brak ciągłości pracy instytucji, przerwanie pracy

systemów, • ryzyko zarządzania instytucją i zarządzania procesami.

Ryzyko

Zapobieganie Monitorowanie Identyfikacja

7

zalecenia względem systemów i procesów

W banku powinien być opracowany system zarządzania ryzykiem operacyjnym związanym z procesami lub systemami, w którym rekomenduje się uwzględnić:

istotność i złożoność procesów i systemów wykorzystywanych w bankowym cyklu operacyjnym (np. czy procesy i systemy są odpowiednio zunifikowane);

kontrole zapobiegające awariom systemów i procesów umożliwiające identyfikację i usuwanie błędów;

zgodność tworzonych i użytkowanych procesów i systemów z wymogami prawnymi;

stosowanie przez bank mechanizmów zapewnienia ciągłości działania i planów awaryjnych w sytuacji awarii lub zniszczenia systemu nieprawidłowości funkcjonowania procesów;

relację pomiędzy tą kategorią ryzyka (np. niekompatybilność, błędy w dokumentacji) a rzeczywiście poniesionymi stratami operacyjnymi;

BANK – zarządzanie ryzykiem operacyjnym

Podstawowa analiza ryzyka: - identyfikacja ryzyka - ocena ryzyka

Podstawe działania: - monitorowanie ryzyka - ograniczanie ryzyka

Zarządzanie ciągłością działania

Zarządzanie ryzykiem outsourcingu

PROCESY PODSTAWOWE PROCESY ORGANIZACYJNE

PROCESY WSPOMAGAJĄCE

Zarządzanie: - dopasowanie organizacyjne - zarządzanie organizacją

Zarządzanie doskonaleniem procesów: - ustalenie zestawu procesów - ocena procesów - doskonalenie procesów

Zarządzanie konfiguracją

Rewizja wewnętrzna

Zarządzanie danymi dotyczącymi poniesionych strat - zbieranie danych - pomiar (wymogi kapitałowe)

przykładowy zestaw procesów zarządzania ryzykiem

cele i zasady polityki zarządzania ryzykiem w banku X

Ryzyko płynności

Celem zarządzania płynnością w Banku X było takie kształtowanie struktury zapadalności aktywów i wymagalności pasywów, by przy możliwie najwyższym poziomie dochodowości posiadanej struktury bilansu (zapewniającej wykonanie założeń Planu finansowego Banku), Bank wywiązywał się terminowo ze swoich zobowiązań (w tym w szczególności w zakresie wypłat gotówkowych), przy założonym poziomie ekspozycji na ryzyko płynności i przestrzegał zewnętrznych norm płynności.

Bank X zapewniał zdolność do regulowania zobowiązań m.in. poprzez:

utrzymywanie odpowiednich zasobów łatwo dostępnych środków lub aktywów łatwo zbywalnych,

zapewnienie odpowiedniego zrównoważenia przyszłego przepływu środków, tj. limitowanie kwot maksymalnego finansowania, które będzie potrzebne w różnych okresach, przy założeniu istnienia normalnych warunków rynkowych,

utrzymywanie odpowiednio zróżnicowanej bazy depozytowej, zarówno w kategoriach oferowanych instrumentów, ich terminów, wysokości i struktury,

przeprowadzanie transakcji typu SWAP w celu pozyskania funduszy trudnych do uzyskania na rynku lokalnym oraz waluty po koszcie niższym niż koszt jej uzyskania na rynku.

8

cele i zasady polityki zarządzania ryzykiem w banku X

Ryzyko rynkowe

Celem procesu monitorowania ryzyka stopy procentowej w Banku X było utrzymanie zmienności wyniku odsetkowego oraz rynkowej wartości kapitału własnego, wynikających ze zmian stóp procentowych, w granicach niezagrażających bezpieczeństwu i akceptowanych przez Radę Nadzorczą Banku i Zarząd Banku oraz Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami, a także ograniczenie możliwości pogorszenia się płynności i wypłacalności pod wpływem wzrostu ryzyka stopy procentowej generowanego przez Bank X.

W banku X pomiar ryzyka stopy procentowej polegał na:

kontrolowaniu jego poziomu za pomocą opracowanych metod monitorowania (luka odsetkowa, luka duracji, kontrola ryzyka bazowego),

wyznaczaniu i kontrolowaniu limitów, obowiązujących w jego zakresie,

przeprowadzaniu analiz historycznych oraz symulacji zmian zachodzących w Banku i jego otoczeniu,

przeprowadzanie testów warunków skrajnych.

cele i zasady polityki zarządzania ryzykiem w banku X

Ryzyko rynkowe

Celem zarządzania ryzykiem walutowym w Banku X było aktywne kształtowanie struktury aktywów i pasywów walutowych Banku, pozwalające na maksymalizację wyniku z pozycji wymiany – określonego w Planie finansowym Banku, przy akceptowanej ekspozycji Banku na ryzyko.

Bank monitorował ryzyko walutowe poprzez:

wyznaczanie wartości zagrożonej (Value at Risk – VaR), dla portfela walut, w których Bank utrzymuje indywidualne pozycje walutowe,

wyznaczanie, monitorowanie i kontrolowanie przestrzegania limitów dopuszczalnego ryzyka walutowego dla pozycji walutowych,

wyznaczanie, monitorowanie i kontrolowanie przestrzegania limitów straty z tytułu transakcji walutowych,

wyznaczanie wymogu kapitałowego, wynikającego z ryzyka przeprowadzanych transakcji walutowych.

cele i zasady polityki zarządzania ryzykiem w banku X

Zarządzanie ryzykiem operacyjnym w Banku polegało na realizacji następujących zadań:

identyfikacji i ograniczaniu powstawania ryzyka

wydawaniu zaleceń oraz wprowadzaniu zmian organizacyjnych, mających na celu eliminację lub minimalizację ryzyka operacyjnego,

bieżącym informowaniu o zaistniałych zdarzeniach ryzyka operacyjnego,

gromadzeniu niezbędnych danych umożliwiających określenie profilu, ocenę zagrożenia oraz wycenę strat z tytułu ryzyka operacyjnego,

okresowym raportowaniu Zarządowi Banku o funkcjonowaniu kluczowych oraz szczególnie narażonych z punktu widzenia ryzyka operacyjnego obszarów działalności Banku,

uświadamianiu pracowników o roli ryzyka operacyjnego towarzyszącego wykonywanym przez nich czynnościom.

Ryzyko operacyjne

Podstawowym celem zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku X było zapewnienie zrównoważonego rozwoju, zgodnie z celami wyrażonymi w Strategii Banku i corocznym planie finansowym, poprzez:

minimalizowanie wielkości i prawdopodobieństwa pojawienia się niespodziewanych strat,

usprawnienie organizacyjnej efektywności działania, realizację zaleceń wynikających z przepisów i rekomendacji instytucji nadzorczych.

9

RAPM jako sposób integracji ryzyka z celami biznesowymi

RAPM (risk adjusted performance measurement) – pomiar efektywności z uwzględnieniem ryzyka, jako oparty na ryzyku model zarządzania wartością oraz kapitałem banku.

obszary zarządzania

czynniki wpływu

narzędzia pomiaru

cel VA (SVA, EVA)

RAROC RORAC

RARORAC

WYNIK KAPITAŁ RYZYKO

• produkty • klienci • kanały dystrybucji • jednostki

biznesowe

• poziom • struktura • koszt • zasady

alokacji

• kredytowe • rynkowe • operacyjne

RAPM – optymalizacja wyniku oraz zarządzanie kapitałem

źródło

. R

. M

ilic-C

zern

iak,

M. G

adom

ski, O

pty

maliz

acja

ren

tow

ności kapitału

ban

ku

– a

lokacja

kapitału

ora

z an

aliz

y E

VA

i R

AR

OR

AC

w B

an

ku

Pekao S

.A.

na poziomie operacyjnym miary RAPM pozwalają na zarządzenie i monitorowanie zyskowności oraz wartości kapitału konsumowanego przez poszczególne transakcje, klientów czy linie biznesowe;

świadoma alokacja kapitału pozwala na ukierunkowanie działalności banku w obszary najbardziej dochodowe lub świadome odchodzenie od obszarów najmniej dochodowych w sytuacji ograniczonej ilości kapitału własnego;

RAPM pozwala również identyfikować obszary, których dochodowość może być zadawalająca wyłącznie przy ograniczeniu ryzyka transakcji;

zarządzanie kapitałem oparte na ryzyku może pomóc bankowi w zidentyfikowaniu swoich słabych stron, dostrzeżeniu zarówno zagrożeń, jak również nowych możliwości rozwoju, których mogą nie dostrzegać konkurenci oraz w skupieniu się na tych inwestycjach, które mogą przynieść największe korzyści;

ponadto RAPM mogą być stosowane jako podstawa nowoczesnych systemów motywacyjnych.

Kilka wniosków:

RAPM – optymalizacja wyniku oraz zarządzanie kapitałem (cz. 2)

źródło. R. Milic-Czerniak, M. Gadomski, Optymalizacja rentowności kapitału banku – alokacja kapitału oraz analizy EVA i RARORAC w Banku Pekao S.A.

działalność banku

jednostki biznesowe

klienci banku

produkty bankowe

RAPM stanowi wsparcie dla zarządu, i pomagają odpowiedzieć m.in. na następujące pytania:

10

RAPM – uwarunkowania projektowe

DANE

ZAŁOŻENIA PROJEKTU

METODOLOGIA

ANALIZY I RAPORTY

czyli … kapitał w roli

Adekwatność kapitałowa

wskaźniki adekwatności kapitałowej – to już historia

Adekwatność kapitałowa – ile trzeba mieć kapitału aby prowadzona działalność była bezpieczna.

Współczynnik wypłacalności – relacja funduszy własnych (tj. bazy kapitałowej) do aktywów i zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem. Współczynnik wypłacalności informuje w jakiej części straty z tytułu ekspozycji obciążonych ryzykiem mogą być przez ten kapitał aborbowane.

11

wskaźniki adekwatności kapitałowej – to już historia

8%r

kkkw

kred

pptier2tier1

1988

8%12,5rr

kkkkw

rynkkred

tier3pptier2tier1

1998

8%)r12,5(rr

kkkkw

operrynkkred

tier3pptier2tier1

2004

w – współczynnik wypłacalności ktier1 – fundusze podstawowe ktier2 – fundusze uzupełniające ktier3 – fundusze III kategorii kpp – pozycje pomniejszające rkred – ekspozycja na ryzyko kredytowe rrynk – ekspozycja na ryzyko rynkowe roper – ekspozycja na ryzyko operacyjne

pbsbskred rrr

* Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego jest Komitetem władz nadzorów bankowych, ustanowionym w roku 1974 przez Gubernatorów banków centralnych krajów Grupy Dziesięciu (Europa + USA + Japonia), po kłopotach związanych z upadkiem niemieckiego Herstatt Banku

wskaźnik adekwatności kapitałowej – obecnie – poziom minimalny

%8321

2004

TRE

TierTierTierCAR

%821

TRE

TierTierCARłączny

CAR (Capital Adequacy Ratio, TCR) – współczynnik wypłacalności TIER1– kapitał I kategorii TIER2 – kapitał II kategorii TIER3– fundusze III kategorii (obecnie zlikwidowany) TIER1+TIER2=fundusze własne TRE – łączna ekspozycja na ryzyko

%61

1 TRE

TierCARTier

%5,41__

)(1 TRE

TierpodstawowykapitałCAR podstawowyTier

2010/2013 CRD IV

adekwatność kapitałowa – filary

Wśród filarów adekwatności kapitałowej (wprowadzonych w Bazylea II) wyróżnia się:

filar I – minimalne wymogi w zakresie norm kapitałowych (norma kapitału podstawowego Tier I, norma kapitału Tier I i norma łącznego współczynnika kapitałowego) określone w art. 92 CRR,

filar II – składający się z procesu szacowania i utrzymywania przez bank kapitału wewnętrznego na potrzeby wszystkich zidentyfikowanych istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku i zmiany otoczenia gospodarczego (ICAAP – internal capital adequacy assessment process) oraz procesu analizy i oceny nadzorczej adekwatności kapitału wewnętrznego (SREP – Supervisory Review and Evaluation Process), w toku której może zostać wydana decyzja administracyjna nakładająca domiary kapitałowe, zwiększające minimalne poziomy współczynników kapitałowych, jakie banki muszą przestrzegać,

filar III – wymogi ujawniania informacji o adekwatności kapitałowej, profilu ryzyka, zarządzaniu ryzykiem, buforach kapitałowych, stosowaniu przepisów dotyczących polityki zmiennych składników wynagrodzeń.

12

adekwatność kapitałowa – Bazylea III

Do najważniejszych zmian, jakie znalazły się w pakiecie CRD IV/CRR (Bazylea III), zaliczyć można:

podniesienie jakości, spójności i transparentności funduszy własnych,

objęcie wymogami kapitałowymi dodatkowych rodzajów ryzyka (np. związanych z instrumentami pochodnymi),

ograniczenie lewarowania (tj. współczynnika dźwigni),

wprowadzenie dedykowanych rozwiązań antycyklicznych, w postaci antycyklicznego bufora kapitałowego,

wprowadzenie wiążących norm płynności krótko i długoterminowej,

uszczegółowienie zagadnień związanych z ładem korporacyjnym i zarządzaniem ryzykiem.

wskaźnik adekwatności kapitałowej – rachunek funduszy własnych

1__1__1_ TierdodatkowykapitałTierpodstawowykapitałTierKapitał

Kapitał podstawowy Tier1 składa się z: instrumentów kapitałowych (przede wszystkim wyemitowane akcje zwykłe) ażio emisyjne związane z instrumentami kapitałowymi zatrzymane zyski kapitał rezerwowy (otwarte rezerwy) fundusz ogólnego ryzyka bankowego Kapitał dodatkowy Tier1 to instrumenty kapitałowe i ażio z nimi związane, które nie zostały zaliczony do kapitału podstawowego Tier1 (np. akcje uprzywilejowane).

Kapitał Tier2 składa się przede wszystkim z długoterminowych zobowiąząń podporządkowanych znajdujące się w dyspozycji instytucji oraz prawa do udziału w zyskach (kapitał inwestycyjny z prawami udziału w zyskach instytucji, ale bez prawa głosu), pod warunkiem, że spełniają one odpowiednie kryteria klasyfikacji

wskaźnik adekwatności kapitałowej – łączna ekspozycja na ryzyko

Łączna ekspozycja na ryzyko (TRE) winna obejmować ekspozycje cząstkowe, na poszczególne rodzaje ryzyka, tj:

ryzyko kredytowe (w tym ryzyko z tytułu ekspozycji wobec konkretnych grup podmiotów (rządów, banków centralnych, samorządów, przedsiębiorstw, klientów detalicznych);

ryzyko rynkowe (w tym ryzyko walutowe)

ryzyko operacyjne

ryzyko rozliczenia

Każde z ryzyk ma dedykowane metody określania przypisanej mu ekspozycji.

13

wskaźnik adekwatności kapitałowej – obecnie – bufor połączony

CcbCCBTRE

TierTierCAR

21

CAR (Capital Adequacy Ratio) – współczynnik wypłacalności TIER1– kapitał I kategorii TIER2 – kapitał II kategorii TRE – łączna ekspozycja na ryzyko CCB (Capital Conservation Buffer) – stały bufor kapitałowy CcB (Counter-cyclical Buffer) – bufor antycykliczny

CCB – w 2016 roku 0,625%,

w 2017 roku 1,25%,

w 2019 roku 2,5%

CcB – w 2016 roku 0,625 %,

w 2017 roku 1,25%,

w 2019 roku 2,5%

ale od 1 stycznia 2016 wynosi 0%

i to już jest koniec

Zarządzanie finansami i zarządzanie ryzykiem