Zdrowie. Redefinicje. Trendy

Aleksandra Trojanowska, Ipsos

MAGDA JAGIELSKA, Förk it Productions, Stowarzyszenie Rzecznicy Naukidr n. med. AGNIESZKA POPIEL, dr EWA PRAGŁOWSKA,

Klinika Terapii Poznawczo-Behawioralnej Uniwersytetu SWPSPAWEŁ RACZYŃSKI, TRAINING LAB

KONTEKST

Prymat zdrowia

Profilaktyka, a nie walka z chorobą.

Komfort, a nie perfekcjonizm –zdrowe życie na tyle, na ile umiemy, przyzwolenie na niedoskonałość.

Wellness i wellbeing we wszystkich aspektach naszego życia.

Holistyczne podejścieHolistyczne podejście do zdrowia, równowaga ciała i duszy.

Pacjenci, lekarze, trenerzy personalni, dietetycy zaczynają postrzegać organizm jako całość.

KONSEKWENCJE: nie patrzenie wycinkowo, jedynie poprzez symptomy, ale przywrócenie całościowego dobrostanu życiowego poprzez szerszy wachlarz wykorzystywanych działań.

Rosnąca świadomość znaczenia żywieniaWegetarianizm/ weganizm/ fleksitarianizm

Spersonalizowane diety, diety dla psychiki

Funkcjonalizacja jedzenia/ jedzenie jako paliwo dla mózgu

Zdrowsze zamienniki, super foods

Prymat składu - czysta, przejrzysta etykieta

DIY

Wejście wegetarianizmu do mainstreamu

1 mln wegetarian i wegan, kolejne 2 mln planuje zmianę diety, 43% nie je mięsa lub ogranicza

Przyczyny humanitarne, zdrowotne, ekologiczne

Spożycie mleka roślinnego wzrosło o 76% (2015-2019), ale wciąż sprzedaje się go 61 razy mniej niż mleka krowiego

Ograniczenie spożycia mięsa

Reakcja rynku na zmianyMarki zauważają zmianę i na nią reagują, zajmując stanowisko w kwestii żywienia:- rola edukacyjna- poszerzenie/ zmiana

oferty zgodnie z oczekiwaniami

Napięcia w obszarze żywieniaWspółczesny konsument chce zadbać o siebie, ALE: nie chciałby rezygnować z przyjemności i wygody.

Smak vs jedzenie jako paliwo/ prymat składników odżywczych

KONSEKWENCJE: popularność produktów łączących walory smakowe i zdrowie; popularność fleksitariańskiej diety

Chęć zdrowego odżywiania się, ALE: brak pewności, że dostępne produkty są zdrowe, brak czasu, możliwości na samodzielne przygotowanie

KONSEKWENCJE: wzrost popularności zakupów od rolnika, narracja marek - Ryneczek Lidla, świeżoznawcy w Biedronce, chleby na zakwasie (z piekarni)

Dodatkowo nadmierne przejmowanie się zdrowiem, dietą może mieć negatywne skutki dla zdrowia psychicznego.

MAGDA JAGIELSKA

FÖRK IT PRODUCTIONS, STOWARZYSZENIE RZECZNICY NAUKI

Napięcia w obszarze żywienia

Żywienie mózgu

Zużycie narkotyków rośnie

Dostrzeżenie zalet dla pracy mózgu-większa produktywność, efektywność vs dotychczasowe medyczne czy przyjemnościowe zastosowanie

Akceptacja społeczna dla lekkiego wspomagania – marihuana, LSD, amfetamina w mikrodawkach

Nootropy, suplementy prokognitywne

Używki – alkohol i papierosyRośnie liczba spożywanego alkoholu mierzona w litrach czystego spirytusu na głowę – w 2019 roku było to 11l. Ale zmieniła się struktura spożycia.

Ogromne wzrosty rok do roku rynku piw bezalkoholowych, trend na drinki bezalkoholowe i trzeźwe bary.

Maleje liczba palaczy (26% dorosłych Polaków), zgrzewane papierosy cieszą się rosnącą popularnością

NAPIĘCIE: chęć zdrowego życia vs przyjemność

Szczupła sylwetka nie jest celem samym w sobie, ważniejszy jest ogólny stan zdrowa, dobre samopoczucie.

Aktywność fizyczna przestaje być związana z rywalizacją (z kimś innym/ z samym sobą).

Sport nie tylko dla wybrańców, ćwiczyć może i powinien każdy.

Popularność jogi – łączy ćwiczenia dla ciała z korzyściami dla psychiki.

Inkluzywność aktywności fizycznej

Popularność aktywności fizycznej

29% (2010 rok) →36% (2019 rok) wzrost liczby osób ćwiczących, z czego 37% ćwiczy przynajmniej raz w tygodniu

7% (w 2010 roku) → 10% (w 2019 roku) wzrost liczby osób ćwiczących na siłowni

W Polsce jest około 2700 siłowni i klubów fitness!

Napięcia w obszarze aktywności fizycznej

PAWEŁ RACZYŃSKITRAINING LAB

Nie wszyscy czują się komfortowo na siłowni/ sali fitness wśród szczupłych, młodych osób. Popularność będą zyskiwały kluby dla osób do tej pory wykluczonych -starszych, z nadwagą, o ile zapewnią adekwatnych trenerów, którzy nie zawstydzą ćwiczących.

Ekonomia uwagi, uważnośćKariera słów uważność/ mindfulness, medytacji.

Zwrócenie większej uwagi na relacje, bycie tu i teraz - mniej multitaskingu, scrollowania.

Nic nie robienie (Niksen)

Krótszy tydzień pracy, większy work-life balance i produktywność!

Oswojenie depresji i terapiiCoraz otwarciej rozmawiamy o problemach psychicznych.

Oswajanie depresji - obecna w popkulturze, social mediach, kampaniach społecznych.

Depresja dorosłych, ale i młodzieży.

Chodzenie na terapię to dowód dojrzałości, pracy nad sobą w kierunku psychicznego wellbeing. Terapeuta to specjalista od pomocy.

Terapia także jako samorozwój, budowa samoświadomości.

Zmiany w obszarze zdrowia psychicznego

dr n. med. AGNIESZKA POPIEL dr EWA PRAGŁOWSKA

KLINIKA TERAPII POZNAWCZO-BEHAWIORALNEJ UNIWERSYTETU SWPS

ZMIANA – CO PRZYNIOSŁA PANDEMIA COVID?

Pandemia przywróciła do dyskursu o zdrowiu kontekst choroby. Nastąpił powrót do pierwotnego znaczenia zdrowia jako braku choroby, zakażenia zarazkami; choroba staje się znów elementem zdrowia.

Ciało stało się twierdzą, której trzeba bronić, wzmacniać, abyśmy zachowali zdrowie i życie. Słowem kluczem staje się odporność. Staramy się dbać o nią zarówno w sposób doraźny jak i długofalowy.

Redefinicja zdrowia

Dbanie o higienę84% częściej, bardziej dokładnie myje ręce

I nadal ok 60% dezynfekuje ręce przed i po spotkaniu

Wykupione żele antybakteryjne, mydła, ogromny wzrost cen

Zapewnienie dostępu do lekarstwAż o 49,4% w porównaniu z marcem ubiegłego roku wzrosła wartość sprzedaży produktów bez recepty

Ze sklepów został wykupiony tonic ze względu na zawartość chininy

Lockdown

61% przebywało w domu 20-24h na dobę (w tym 14% 24h)

78% nie wychodziło z domu bez koniecznej potrzeby

32% pracowało zdalnie

NAPIĘCIA: nie wszyscy mogą sobie pozwolić na pracę z domu

Spotkania tylko online

81% ogranicza kontakty z bliskimi i przyjaciółmi

87% nie spotyka się z bliskimi, z którymi nie mieszka

ALE: 24% wzięło udział w spotkaniu towarzyskim online

Social distancing

73% nie podaje ręki

47% nosi maseczkęWykupione maseczki, ogromny wzrost cen i wartości sprzedaży, ogólnonarodowa akcja szycia maseczek.

Zbiorkom is dead

60% przestało jeździć komunikacją miejską

9% zamierza kupić samochód

NAPIĘCIA: pogłębienie się nierówności społecznych

Wyprowadzka na wieś

Ogromną popularnością zaczęły się cieszyć działki rekreacyjne oraz ogródki działkowe. Ich ceny w ostatnim czasie znacząco wzrosły.

10% wyprowadziło się na wieś lub mniej zaludnione obszary

Nie widać też stagnacji na rynku nieruchomości, zwłaszcza w zakresie działek rekreacyjnych i budowlanych.

NAPIĘCIA: pogłębienie się nierówności społecznych

83% ogranicza chodzenie do sklepów

Zakupy spożywcze2/3 robi większe zakupy, na cały tydzień

Wybieranie lokalnych produktów - zdrowe, unikanie egzotycznych. Chętnie z dostawą do domu.

NAPIĘCIA: wykluczenie cyfrowe

Spożywczy DIYDomowy wypiek chleba, ze sklepów zostały wykupione drożdże

Hodowanie warzyw i owoców w ogródkach i na balkonach

Dieta odpornościowa Tradycyjne sposoby – czosnek, cebula, miód, imbir, kiszonki.Korzystanie z zasobów natury – samodzielnie przygotowywany syrop z mleczu, pędów sosny, zbieranie ziół, robienie naparów np. z pokrzywy.

Zdrowe odżywianie37% ocenia swój obecny sposób odżywiania jako zdrowszy niż ten przed pandemią -jedzenie więcej warzyw, owoców, samodzielne przygotowywanie posiłków

Rezygnacja z mięsa – mniej zdrowie niż warzywa, obawa przed zainfekowanym mięsem

7% ograniczyło w pandemii spożycie mięsa, 5% wędlin

Zmiany i napięcia w obszarze żywienia

MAGDA JAGIELSKA

FÖRK IT PRODUCTIONS, STOWARZYSZENIE RZECZNICY NAUKI

Ograniczenie spożycia alkoholu i palenia papierosówSpadek sprzedaży alkoholu, ale wzrost wydatków –mniej, ale droższy, lepszy alkohol.

Czy wypiliśmy domowe zapasy?

Wzrost sprzedaży spirytusu ze względów higieniczno-dezynfekcyjnych

Spadek sprzedaży papierosów – brak spotkań społecznych

NAPIĘCIĘ: odstresowanie vs odporność

Aktywność fizyczna 24% uprawiało aktywność fizyczną

Pożądany ruch na świeżym powietrzu - wzmacnia odporność, dostarcza dziennej dawki witaminy D3

Wykupione ciężarki, popularność zajęć online (także sponsorowanych przez marki)

Zmiany w obszarze aktywności fizycznej

PAWEŁ RACZYŃSKITRAINING LAB

Znaczenie aktywności fizyczna podczas zamknięcia dla zdrowia psychicznego i fizycznegoĆwiczyć można zawsze i wszędzie, konieczne są tylko chęci

Poszukiwanie ukojenia

15% rozmyśla, medytuje, modli się, z czego 46% robi to częściej niż przed pandemią

Doraźne przeciwdziałanie lękom i depresji, dbanie o dobrostan psychiczny.

Aktywność fizyczna - codzienny rytuał, sposób na wyciszenie, docenienie psychologicznego wymiaru.

37% obawa o wzrostu wagi w najbliższym czasie

28% je teraz bardziej kalorycznie

Zagrożenia: otyłość

2kg miesięczny średni wzrost wagi Polaków podczas pandemii

34% mniej uprawia sportu

41% mniej spaceruje

Fizyczny kontekst pracy zdalnej

Fizyczny ból spowodowany brakiem odpowiedniego miejsca do pracy

KONSEKWENCJE: popularność masaży, fizjoterapeutów, rehabilitantów; zakupy mebli biurowych, zmiana myślenia o mieszkaniu

Zawieszenie leczenia innych chorób 21% (głównie osoby 55+) z dużym prawdopodobieństwem w czasie pandemii odwiedzą lekarza w kwestii innej niż COVID

Brak realizacji zaplanowanych wizyt, zabiegów, rehabilitacji, diagnostyki

Rozwój telemedycyny, e-recept, e-wizyt, e-zwolnień

KONSEKWENCJE: większe obciążenia chorobami cywilizacyjnymi, zaniedbane choroby przewlekłe, brak diagnostyki nowych chorób

„Tryb wakacyjny” służy zdrowiu

Zmniejszyła się liczba kardiologicznych zabiegów interwencyjnych

Pytanie czy wynika to z obawy przed wizytą w szpitalu czy stało się to przypadkiem –brak pośpiechu, lepsze powietrze (bez smogu), pamiętanie o zażywaniu leków, dłuższy sen wpłynęły pozytywnie na nasz układ krążenia?

Zagrożenia dla zdrowia psychicznego

Dla 32% ciągłe przebywanie w domu jest bardzo uciążliwe

Negatywne skutki izolacji

42% ma poczucie życia pod przymusem, ograniczenia wolności

40% cierpi z powodu ograniczonego kontaktu z naturą, z powodu rutyny, a także braku kontaktu z bliskimi

54% więcej czasu spędza na śledzeniu wiadomości

Infoobesity, obawy o zdrowie

73% obawia się zakażenia bliskich koronawirusem

50% boi się niewydolności służby zdrowia

62% obawia się, że zostanie zakażonych koronawirusem

94% uważa, że Covid-19 będzie miał negatywny wpływ na gospodarkę

46% obawia się globalnego kryzysu gospodarczego

Stresująca sytuacja ekonomiczna

71% obawia się pogorszenia sytuacji materialnej na skutek koronawirusa

58% obawia się o stabilność dochodów w najbliższych miesiącach

39% sytuacja finansowa już się pogorszyła

Praca zdalna - trudności psychiczne58% uważa wykonywanie pracy z domu za trudniejsze

18% uważa pracę zdalną za uciążliwą ze względu na brak spotkań z ludźmi i przenikanie się życia zawodowego i prywatnego

47% uważa pracę z domu za mniej efektywną

Przeniesienie całości życia do domów

Ogarnianie domu, występowanie w wielu różnych rolach spoczywa głównie na barkach kobiet, są one bardziej obciążone psychicznie i fizycznie.

40% kobiet mówi, że więcej sprząta i gotuje, wśród mężczyzn

odsetek ten wynosi jedynie 27%.

Konsekwencje pandemii dla psychikiProblemy psychiczne staną się problemem masowym. Wzrośnie zapotrzebowanie pomoc psychologiczną i psychiatryczną we wszystkich grupach wiekowych.Normalizacja nie tylko depresji, ale i stanów lękowych.Terapia i terapeuta równie oczywiste jak wizyta u internisty czy pediatry.

dr n. med. AGNIESZKA POPIEL dr EWA PRAGŁOWSKAKLINIKA TERAPII POZNAWCZO-BEHAWIORALNEJ

UNIWERSYTETU SWPS

CO Z NAMI ZOSTANIE?

Myślenie w kategoriach mikrobów

Odwrócenie hierarchii:

- mikroby, mali cisi zabójcy, zagrażają nam, niezwyciężonym ludziom,

- jesteśmy tylko częścią ekosystemu, nie górujemy nad nim.

W obronie przed nieznanym tym bardziej będziemy poszukiwać różnorakich rozwiązań.

Będzie zyskiwać na znaczeniu synergia różnych usług prozdrowotnych.

Indywidualne zapobieganie chorobom

Rola diagnostyki (monitorig, selfmonitoring, testy) będzie rosła -badanie genotypu, mutacji genetycznych, przeciwciał, odporności.

Szybka diagnostyka w gabinetach lekarskich, także prewencyjnie.

Myślenie holistyczne rozszerzy się o obszar czasowości ciała - dziedzictwo przodków.

70% (wzrost z 32%) będziemy bardziej dbać o zdrowie

Technologia sprzyjająca ochronie zdrowiaNastąpi większa otwartość na nowe technologie w zakresie zdrowia:- tabletki z chipami sprawdzającymi czy zażyło się tabletkę,- implanty wytwarzające lek,- chip pod skórą - dane medyczne, szybka możliwość sprawdzenia,- wirtualni konsultanci medyczni, aplikacje, czipy wysyłające dzienne raporty,

monitorujące nasze zdrowie,- aplikacje do self-diagnozy i parametryzacji zdrowia.

Dieta pro-odpornościowaIndywidualna dieta: - na podstawie oceny odporności, analizy

genotypu, poziomu przeciwciał,- psycho-fizyczna personalizacji diet.

Więcej wariantów produktów funkcjonalnych pro-odpornościowych

Superfoodsy odpornościowe pojawią się w większej ilości potraw.

Wykorzystanie adaptogenów

Napoje zastępujące alkohol – wywary, mieszanki ostrych produktów

Rezygnacja z mięsa na rzecz zdrowszych składników, zamienników.

Jakość jedzenia

KONSEKWENCJE:- szybszy wzrost popularności jedzenia bezmięsnego i alternatywnych produktów, - nowe kody komunikacji - aseptyczność, laboratoryjność, medyczność.

57% zamierza nadal przygotowywać jedzenie od podstaw KONSEKWENCJE: duża popularność książek kucharskich, blogów kulinarnych;Czy chętnie powrócimy do restauracji? Zwłaszcza przy obawach o zdrowie i finanse

Znaczenie opakowania

KONSEKWENCJE: nowe materiały chroniące przed drobnoustrojami, powlekane antybakteryjnymi/ antywirusowymi powłokami, zrobione z aseptycznych materiałów lub wyglądające jak medyczne.

KONSEKWENCJE: opakowania przedłużające przydatność do spożycia -prepersi

Większa popularność pakowanego jedzenia.

Napięcia w obszarze żywienia

W obszarze żywienia pojawiają się następujące napięcia: - deficyt czasu na samodzielnie przygotowywane

posiłki,- kompromis między walorami smakowym a

funkcjonalnym jedzenia,- większe rozwarstwienie społeczne.

Spodziewane i oczekiwane są nowe zalecenia odnośnie żywienia wystosowane przez instytucje zdrowotne (np. WHO).

Napięcia w obszarze żywienia

MAGDA JAGIELSKA

FÖRK IT PRODUCTIONS, STOWARZYSZENIE RZECZNICY NAUKI

Prewencja chorób: aktywność fizycznaCzy powrócimy do ćwiczeń na siłowni, w tym do zajęć grupowych?

A może będziemy więcej ćwiczyć w plenerze? Albo z wykorzystaniem VR?

Prewencja chorób: aktywność fizyczna

PAWEŁ RACZYŃSKITRAINING LAB

Prewencja chorób: dobrostan psychicznyTeorie oraz praktyki podkreślające psychiczne predyspozycje, rolę emocji w kontekście prawdopodobieństwa zachorowania.

KONSEKWENCJE: ciągły wzrost popularności uważności, medytacji, zwrócenie się ku duchowości

Ale nie wszystkiemu da się zaradzić…Konsekwencje pandemii:

- brak, zawieszenie leczenia, zawieszenie rehabilitacji

- wstrzymanie diagnostyki, badań przesiewowych

- problemy psychiczne – lęki, traumy spowodowane narracją kryzysową, trauma, depresja personelu medycznego i pacjentów,

- złe warunki pracy zdalnej

- mniej ruchu, kaloryczna dieta - wzrost chorób cywilizacyjnych

- powikłania po zachorowaniu na koronawirusa.

KONSEKWENCJE: minimalizowanie kosztów wynikających z ryzyka zatrudniania/ ubezpieczania osób w grupie ryzyka - dodatkowe monitorowanie zachowania.

Zmiany w obszarze psychikiWzrost potrzeby terapii – poza depresją, także lęki, traumyProblemy związane z relacjami z bliskimi po czasie izolacji – terapia par, terapie małżeńskie, rodzinneWciąż narracja kryzysowa/ życie w permanentnym kryzysie – ekologiczny, ekonomiczny, pandemie

dr n. med. AGNIESZKA POPIEL dr EWA PRAGŁOWSKAKLINIKA TERAPII POZNAWCZO-BEHAWIORALNEJ

UNIWERSYTETU SWPS

Znaczenie przestrzeń mieszkalnej76% planuje nadal pracować zdalnie, większość w ograniczonym zakresie, zwłaszcza rodzice małych dzieci

KONSEKWENCJE: - poszukiwanie większych mieszkań, - dodatkowa strefa do pracy z meblami

biurowymi, - ogród/balkon.

NAPIĘCIE: możliwości finansowe, pogłębienie nierówności społecznych

Prepersi żywnościowi- popularność jedzenia o długim terminie przydatności do spożycia,- żywność wysokobiałkowa pochodzenia roślinnego,- powrót do dawnych metod konserwacji jedzenia – kiszonki, weki, przetwory,- popularność zamrażarek, agregatów prądotwórczych.

NAPIĘCIE: potrzeba odpowiednio dużego mieszkania

Nowe spojrzenie na zdrowie - naturaPoszukiwanie możliwość przeniesienia się z miasta, docenienie roślin w domu, na balkonie, zakładanie ogrodów warzywnych.Projektowanie przestrzeni mieszkaniowej i miejskiej z uwzględnieniem znaczenia zieleni, terenów rekreacyjnych.

Społeczny kontekst zdrowia

Nowe zasady projektowania budynków i przestrzeni użyteczności publicznej, pro-zdrowotne rozwiązania w przestrzeni publicznej - większe przestrzenie, bezdotykowe rozwiązania, swoboda przekształcenia budynków na okoliczność pandemii itp.

Paszport immunologiczny

62% (wzrost z 32%) będzie oczekiwać przestrzegania obowiązkowych szczepień

Teoria powiązania zachorowalności i przebiegu zachorowania na koronawirusaze szczepieniami.

NAPIĘCIE: pogłębiające się różnice społeczne i wykluczenia związane z kosztami szczepień

KONSEKWENCJE: znaczenie w kontekście podróży, zwłaszcza lotniczych

Napięcia konsumenckie - podsumowanie

możliwości (finansowe)

PRAGNIENIE VS

ekologia zdrowie

Pryzmat zdrowiaWpłynie to na nasze decyzje jako konsumentów i członków społeczeństwa odnośnie:

- tego kto zasługuje na spotkanie f2f - wzrost znaczenia mikro rodzin, bliskich relacji,

- wykorzystywania technologii i rozwiązań online ze względów pro-zdrowotnych,

- podróży, czasu wolnego - wyboru destynacji, środka transportu, miejsca noclegu,

- stosowanej diety, decyzji o zażyciu używek,

- miejsca zamieszkania, projektowania przestrzeni publicznej,

- postrzegania zdrowia w kontekście wspólnoty.

Dziękuję za uwagę!