Zorunlu Hücre İçi Paraziti (intrasellüler)

Bakteriler

ve

Oluşturduğu İnfeksiyonlar

PROF. DR. SERKAN İKİZ

Klamidya İnfeksiyonları

(Chlamydia ve Chlamydophila Cinsleri)

Gram negatif, zorunlu hücre içi patojenlerdir.

Klamidyalara ait hücre duvarları diğer bakterilerin aksine

peptidoglikan tabakaya sahip değillerdir.

Sentetik besiyerlerinde üreyemezler. ETY sarı kesesinde, deney

hayvanları ve doku/hücre kültürlerinde üretilirler.

Tüm klamidyalar serolojik sınıflandırmada da en önemli belirleyici

olan majör dış membran proteini (MOMP) üretirler.

Chlamydiaceae familyası yakın geçmişte genel bir taksonomik

düzenlemeden geçirilmiş ve “Chlamydia” ve “Chlamydophila”

olarak iki cinse ayrılmıştır.

Etkenler, iki önemli gelişme formuna ve buna bağlı

olarak benzersiz bir yaşam döngüsüne sahiptirler.

Sert hücre duvarına sahip, dirençli ve infeksiyöz

elementer cisimcikler (EB) ve bunların hücrelere

girdikten sonra gelişip bölünerek oluşturdukları,

infeksiyöz olmayan, daha büyük ve metabolik

aktif retiküler cisimcikler (RB).

Hücre içinde biriken RB’ler EB’leri ve bunlarında

etrafları bir membranla çevrilerek inklüzyonları

meydana getirirler.

Hastalıklar ve epidemiyoloji

Chlamydiaceae familyasının üyeleri memeli, kuş ve hatta sürüngenlerin patojenleridir ve pek çoğu spesifik konak ya da hastalık özelliklerine sahiptir.

Konak infeksiyonun doğal rezervuarı olarak rol oynar çünkü etkenler asemptomatik evrede konaklarında bulunurlar.

Etkenler direkt temas ya da aerosoller ile yayılırlar ve ayrıca bir vektöre gerek duymazlar.

Chlamydophila fel is İnfeksiyonları

(Kedi Klamidiyozu)

C. felis tüm dünyada evcil kediler arasında endemiktir.

Konjunktivit, rinit ve daha seyrek olaraktan pnömoniye neden olur.

Konjunktival konjesyon ve oküler akıntı en belirgin semptomdur.

Stafilokoklar ile sekunder infeksiyonlar şekillenirse akıntı mukoprulent olabilir.

Nadir olarak gastroistestinal ve genital infeksiyonların da geliştiği bildirilmiştir.

Zoonotik infeksiyonlar insanlarda endokardit, glomerulonefrit, kronik öksürük ve grip benzeri bozukluklar ile ilişkilendirilmiştir.

Chlamydophila pecorum İnfeksiyonları

(Sporadik Sığır Ensefalomiyeliti )

“Buss hastalığı” olarak da bilinen SSE genç sığırları ve

mandaları etkiler.

Ensefalit, peritonit ve fibrinöz plevrit ile karakterize olup dünyanın her yerinde görülür.

Sıklıkla, hipersalivasyon, solunum güçlüğü ve ataksi gözlenir.

Mortalite % 50

Etken domuz ve koyunlarda ender olarak enterit ve artrite

yol açar. Ayrıca etkenin koalalarda infertilite ve genitoüriner

infeksiyonlara neden olduğu bildirilmiştir.

Chlamydophila abortus İnfeksiyonları

(Enzootik Koyun Abortu) Etken başta koyunlar olmak üzere keçi, sığır ve domuzlarda

abortlara neden olmaktadır.

Ruminanatlar arasında endemiktir ve plasentaya kolonize olurlar.

Plasentanın atılamaması ve vajinal akıntı yaygın klinik belirtilerdir.

Bakteriler dişi kuzularda aborta yol açmadan önce iki yıla kadar

persiste kalabilirler.

C. abortus at, tavşan, kobay ve farelerdeki atık olgularından izole

edilmiş olup bilinenden daha geniş bir konak spektrumuna sahip

olduğu endişesi yaratmıştır.

İnfekte koyunlar ile çalışan hamile kadınlar yüksek düşük riski

taşırlar.

Chlamydophila pisittaci İnfeksiyonları

(Kanatlı Klamidiyozu, Psittakoz,

Ornitoz) İnfeksiyon tüm dünyada yaygın olup 375 farklı kuş türünden etken izole

edilmiştir.

Nazal ve oküler sekresyon, konjunktivit, sinüzit, yeşil sarı dışkılama, ateş,

uyuşukluk, iştah ve kilo kaybı, tüylerde kabarıklık klinik tabloya sahip

kuşlarda görülebilir.

Yabani kuşlardan izole edilen suşların bu türler için patojen olmadığı

ancak bu suşların evcil kuşlar ve insanlar için oldukça virülent olduğu

rapor edilmiştir.

Vertikal (yumurta ile) bulaşmanın şekillendiği ve bu durumun

yumurtada üretilen canlı aşılar için problem yarattığını gösteren

çalışmalar vardır.

Etkenin insanlarda neden olduğu infeksiyonlar da psittakoz olarak

adlandırılır.

İnsanlarda grip benzeri semptomlar ortaya çıkar. Bazı

olgularda kuru öksürük, zor nefes alma ve şiddetli vakalar

da ise pnömoni ortaya çıkabilir.

Domuzlarda Chlamydia suis‘ten ileri gelen asemptomatik infeksiyonlar ile birlikte pnömoni, rinit,

poliartrit, konjunktuvit, perikardit ve enterit vakaları

bildirilmiştir.

Chlamydia trachomatis suşları insanlarda cinsel yol ile

bulaşan yaygın hastalıkların etkenleridir ve tüm dünyada

trahom’un asıl nedenidir.

Chlamydophila pneumoniae’ nin TWAR biyovarı kesin

olarak insan patojeni olup bronşit ve pnömoniye neden

olur. Ayrıca TWAR biyovarı kardiyo vaskuler hastalıklar ile

ilişkilendirilmektedir. Bunula birlikte kan damarlarının

endotel hücrelerini infekte etme özelliklerinde dolayı

Alzheimer hastalığı ile de ilişkilendirilmektedir.

C. Pneuminiae’nin Koala biyovarı koalaların oküler ve

ürogenital bölgelerinden izole edilmektedir. Equin

biyovarı ise şimdiye kadar seröz burun akıntısı olan

sadece bir atın üst solunum yolundan izole edilmiştir.

Laboratuvar Tanı

Bakteriyoskopi: Lezyonlardan hazırlanan preparatların sitolojik incelemesi

Klamisya inklüzyonları

Giemsa, Gimenez veya Macchiavello yöntemleri ile boyalı preparatlarda gözlenir.

Lezyonlardan direk FAT ya Komplemet fikzasyonda ELİSA ile antijende de aranmaktadır.

ETY veya McCoy ya da HeLa-229 hücre

kültüründe üretilirler ve inklüzyonlar uygun

boyama yöntemleri yada FAT ile saptanır.

Laboratuvar Tanı

Kültür:

Komplement Fikzasyon (Kompleman birleşmesi), ELİSA ve

Lateks Aglütinasyon testleri uygulanmaktadır.

Ancak, akut fazda antikor titrelerinin düşük olması,

persiste infeksiyonda immun yanıt gelişmemesi ve klinik

olarak sağlıklı bireylerde ortaya çıkan titreler serolojik

testlerin kullanımını sınırlamaktadır.

Laboratuvar Tanı

Seroloji :

PCR

Laboratuvar Tanı

Moleküler Tanı:

Tedavi,

Koruma ve Kontrol

Koyun enzootik abortusuna karşı ticari aşılar

bulunmaktadır.

Kontrol önlemleri infekte hayvanların elden çıkarılması,

gebe koyunlara uzun etkili tetrasiklinlerin uygulanması,

abort yapan koyunların izolasyonu, kuzulamadan sonra

plasenta zarlarının ayrılarak alınması ve abort meydana

gelen ağılın dezenfeksiyonunu içerir.

Chlamydophila felis’ e karşı ölü ve modifiye canlı aşılar

mukozal kolonizasyonu tam olarak engellemez ancak

bakterilerin çoğalmasını azaltır ve hastalığın şiddetini

düşürür. Etkilenmiş kedilerin ayrı tutulması, etkilenmiş ve

temas etmiş kedilerin tetrasiklinler ile tedavisi önerilir.

Sporadik sığır ensafaloiyelitinden korunma için spesifik bir

yol yoktur. Etken tetrasiklinler ve tilozine duyarlıdır ancak

etkili dozları tam olarak belirlenmemiştir. Hastalığın MSS

belirtileri ortaya çıktığında geri dönüşü yoktur.

Cox

iella

bur

net

ii Gram-negatif

Pleomorfik (0.3-1.5 x 0.2-0.4 µm)

Mononükleer hücrelerin fagozomları içinde, plasenta ve embriyolu yumurtanın sarı kesesi gibi hücrelerin intrasitoplazmik vakuollerinde ve hücre kültürlerinde çoğalır

Kenelerle bulaşması ve zorunlu hücre içi paraziti olması nedeniyle Rickettsiaceae familyası içinde sınıflandırılmıştır

Ancak, 16S rRNA dizi analizine göre Legionellales takımı, Coxiellaceae familyası içinde yeniden klasifiye edilmiştir

Etkenin iki ayrı fazı

saptanmış

Hasta insan ve hayvanlarda

Virulan Faz I

Embriyolu yumurta

doku kültürlerinde devamlı pasajlar

Avirulan

Faz II

Ayr

ıca Çevresel faktörlere direncini sağlayan

küçük spor benzeri formları var

Epidemiyoloji Dünyada oldukça yaygındır

Çiftlik hayvanları, diğer evcil hayvanlar, yabani hayvanlar, keneler ve insanları kapsayan geniş bir konakçı spektrumuna

sahiptir

Doğal siklusu

kene ve kemiricilerde geçer ardından evcil hayvanlara bulaşır

Kenelere bağlı olmayan siklusu

özellikle sığırları kapsayan evcil hayvan popülasyonları içinde gelişir

Saçılma Doğum ve atık materyali

Süt

İdrar

Gaita

Bulaşma Solunum

Sindirim

Vertikal

Veneral

Kuru hava, kuvvetli rüzgar ve tozla infeksiyonun yayılması arasında ilişki

vardır

Kırktan fazla kene türü infeksiyonun bulaşmasında rol oynar

Ixodes spp.

Haemaphysalis spp.

Rhipicephalus spp.

Dermacentor spp.

RİSK GRUBU

mezbaha çalışanları,kasaplar, hayvan bakıcıları, veteriner hekimler, laboratuar çalışanları

Türkiye’de

bölge, hayvan türü, test tekniği ve hayvanların semptom göstermesine göre değişmekle

birlikte pozitiflikler saptanmıştır

Hay

van

lard

a İnfeksiyon genellikle subklinik

Ruminantlarda ve köpeklerde abort ve premature-ölü doğum ile metrit ve infertilite gibi reproduktif bozukluklara yol açabilir

Kobay ve farelerde atipik pnömoni semptomları görülebilir

Tanı Bakterioskopi, antijen-ELISA ve immunohistokimyasal

yöntemler

Etken izolasyonu

Uzun sürer, laboratuvar personeli risk altında

Serolojik yöntemler

Kompleman birleşmesi (komplement fikzasyon), mikroaglutinasyon , IFA ve ELISA

PCR testleri

(Saptanabilir antikor düzeyi gelişmeden etkeni saçabilen hayvanların teşhisi için önemli)

Tedavi Ruminantlarda

Tedavi amacıyla ve profilaktik olarak oral tetrasiklinler 2-4 hafta uygulanabilir

Hayvanların etkeni saçmasını engellemez

Koruma – Kontrol Aşısı var

Aşı çalışmaları devam ediyor

Faz I aşıları Faz II aşılarına göre daha yüksek antikor titresi oluşturur

Slovakya’da sığırlarda inaktif faz I aşısı kullanılmaktadır

Korunma – Kontrol

Fransa’da aynı aşı keçilerde denenmiş,aşının abort ve sütle etken saçılımını engellediği, vajinal sekresyonlar ve dışkıda ise etken

sayısını azalttığı bildirilmiştir

Seronegatif sürü ve hayvanlar aşılanmalı

Genç hayvanlarda aşılamanın rapelleri yapılmalı

Korunma – Kontrol

Çiftlik hayvanlarında test ve kesim prosedürleri hastalığın ulusal çapta kontrolü için yeterli değil

Kene mücadelesi uygulanmalı

Doğum atıkları yok edilmeli

Çiftlik hayvanlarının vahşi hayvanlar ile temasının engellenmeli

Erlihyalar akyuvarların parazitleridir

İntrastoplazmik veziküller içerisinde çoğalırlar

1 μm çapında küçük elementer cisimciklerden oluşan, 4 μm çapından küçük koloniler (morulalar) kandan hazırlanan

preparatların boyanması ile gösterilebilirler

Ehrlichia canis

E

. ca

nis

İlk olarak 1935 yılında Cezayir’de bildirilmiş, Asya, Afrika, Kuzey Amerika ve Avrupa’nın tropikal ve ılık bölgelerinde yaygın bir hastalıktır.

Hastalık tüm köpek ırklarında görülür

Primer artropod vektör Kahverengi Köpek Keneleri (Rhipicephalus sanguineus)

Keneler bakteriyemik bir köpek üzerinde beslendiklerinde infekte hale gelirler

Diğer isimleri :

Tropik köpek pansitopenisi,

Köpek hemorojik ateşi,

İz süren köpek hastalığı ,

Nairobi kanamalı köpek hastalığı

• ateş, anoreksi, depresyon,

lenfadenopati, okünazal akıntı ve dispne

trombositopeni, lökopeni ve anemi

• klinik olarak normal görünen immunkompotent köpekler E.

canis’i 2-4 ay içindeelimine ederler

• Hemoraji, burun kanaması, aşırı zayıflık

ve periferal ödem

Hastalığın klinik seyri üç faza ayrılmıştır

8-20 günlük bir

inkübasyon periyodunu

takiben

Mikroorganizmayı

elimine edemeyen köpeklerde

Hastalığın ciddiyeti infekte köpeğin ırkı ile ilişkilidir

Alman kurt köpekleri, ağır hastalık tablosu açısından, yüksek riske sahiptir

Mononükleer hücreler, normal yangısal yanıtın

bir parçası olarak, kenenin ısırdığı bölgeye

çekilir

Etkenler monositler ile lenf nodüllerine taşınır ve sistemik dolaşıma

geçerler

Üreme mononükleer makrofajlar ve

lenfositler içinde meydana gelir

Lenf nodülleri, dalak ve karaciğerin

endoretüküler hücrelerine lokalize

olurlar

Tanı

Klinik bulgular

Hematolojik değişiklikler

Periferal monositlerde morulaların (mikro kolonilerin) saptanması

Serumda antikorların saptanması

Kandan etkenin kültürü

Moleküler teknikler

• Altın standart İFA testidir Diğer türler ile kros-reaksiyonlar kesin tanıyı engeller

• Etkenin hücre kültüründe izolasyonu duyarlı ve spesifiktir fakat uzun sürer (1-4 hafta) ve referans laboratuvarında uygulanmaktadır

• Son zamanlarda E. canis için geliştirilen, PCR metodu hastalığın tanısı için oldukça spesifik ve duyarlıdır

Koruma

Aşısı yok

Kene kontrolünü önemli

Tetrasiklinler tedavi ve endemik bölgelerde hastalığın kontrolü için

kullanılır

Ehrlichia equi (Anaplasma phagocytophila)

Ehrlichia equi (Anaplasma phagocytophila )

İlk defa kuzey Kaliforniya’da 1960’lı yıllarda atların infeksiyöz bir hastalığı olarak tanımlanmıştır

Ateş, anoreksi, depresyon, bacaklarda ödemler, sarılık, peteşiler ve ataksi ile karakterize

Atların büyük çoğunluğu sonbahar sonu, kış ve ilkbaharda etkilenirler

Kene vektörleri Ixodes spp.

ABD’de artan bir sıklıkla rapor edilmektedir Brezilya, Kanada ve çeşitli Avrupa ülkelerinde de hastalık olguları saptanmıştır

Kene enfestasyonu

2-3 haftalık inkubasyon

periyodu

ardından

ateş

birkaç gün sonra ise

bacaklarda ödem şekillenir

EGE genellikle sınırlı seyreder

Nadir olarak komplikasyonlar

yada sekunder infeksiyonlar

ortaya çıkabilir

Tanı

Klinik tablo

Nötrofillerde stoplazmik inklüzyon cisimciklerinin görülmesi

Seroloji ve moleküler yöntemler

İFA

• Titreler deneysel infeksiyondan sonra bir aydan daha fazla persiste kalır

• Yapılan iki testte elde edilen titreler arasında dört katı yada daha fazla artış görülmesi tanı için anlamlı kabul edilir

PCR • Spesifik ve duyarlıdır

• Son zamanlarda referans laboratuvarlarda kulanılmaktadır

Kontrol Aşısı yok

Kene kontrolü hastalıktan korunmada önemli

Tedavi

intravenöz oksitetrasiklin uygulaması

Ehrlichia (Neorickettsia) risticii

Ehrlichia (Neorickettsia ) risticii

Kan monositleri, doku makrofajları ve intestinal epitel hücrelere afinitesinden dolayı Equin Monositik Erlihyoz yada Equin Dizanteri olarak da bilinen tek tırnaklıların akut diyareli bir hastalığı olan Potomac At Ateşinin etkenidir

Hastalık ilk defa Virginia ve Maryland’daki Potomac Nehri çevresindeki yerlerde, 1979 yılında tanımlanmıştır

Amerika, Kanada ve Güney Amerika’da ortaya çıkmıştır İnfeksiyona karşı antikor titreleri Fransa, Hindistan ve Avusturalya’da saptanmıştır

Hastalığın varlığı yüzey sularının yakınlarındaki yüksek olmayan bölgeler ile sınırlıdır ve özellikle yazın görülmektedir

Artropod vektörlerin bulaşmada rol oynamaz

Etken infekte atların dışkısında bulunmaktadır ve feko-oral bulaşma deneysel olarak gösterilmiştir

İnfeksiyon siklusu ara konak rezervuar olarak tatlı su salyangozu ve daha sonra trematod vektörü içerir

Etken DNA’sı ayrıca dört kanatlı böcekler (Şuyak böceği), taş sineği, hanım sineği, mayıs sineği ve peygamber böceği gibi su insektlerinde de tespit edilmiştir

Atlar dışında, duyarlı hayvanlar Sığır, Fare, Köpek ve Kedi

Endemik yerlerde, E. risticii antikor titreleri Keçi, Domuz, Kedi, Köpek ve Çakallarda saptanmış

Primer klinik tablo

Akut, sulu diyare

Hafif şiddette kolik, anoreksi, ateş, depresyon, ödem, dehidrasyon, laminit,

ve lökopeni

Nadiren, abort doğmamış fetusun infeksiyonu sonucu meydana gelebilir

Mortalite %5-30 arasında

Ölüm hızlı bir şekilde, sıvı- elektrolit kaybı ve uygun antimikrobiyal tedavinin

yapılmaması sonucu şekillenir

Tanı Serolojik testler İFA testi

Klinik belirtiler ile birlikte artan titreler aktif infeksiyonu gösterir

Bakteriyoskopi

modifiye Steiner gümüşleme tekniği, immunoperoksidaz metodu elektron mikroskobu görüntüsü

Kesin tanı PCR amplifikasyonu

Periferal kan yada dışkıdan

yüksek oranda spesifik ve duyarlı

Korunma Ticari inaktif aşılar mevcut

Aşı koruyuculuğu yetersiz

antikor yanıtı yetersiz ve izolatlar arasında antijenik farklılıklar var

Tedavi

Hastalığın erken evresinde intravenöz oksitetrasiklin uygulaması