รายงานผลการวิจัย - deqp.go.th · จากสารเคมีก...

รายงานผลการวจย เรอง

การศกษาพฒนาแนวทางการจดการความเส ยง

จากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต

ในพ นท ภาคเหนอตอนบนดวยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม

ปท 3: อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

รายงานผลการวจย

เรอง

การศกษาพฒนาแนวทางการจดการความเส ยง

จากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต

ในพ นท ภาคเหนอตอนบนดวยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม

ปท 3: อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

พฤศจกายน 2560

การศกษาพฒนาแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในพนทภาคเหนอตอนบน ดวยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม ปท 3: อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม 1

ค าน า

รายงานผลการศกษาวจย เรอง การศกษาพฒนาแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในพนทภาคเหนอตอนบนดวยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม ปท 3: อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ฉบบน เปนผลการศกษาจากงานวจยในปงบประมาณ 2560 ภายใตโครงการวจยของศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม เรอง การศกษาพฒนาแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในพนทภาคเหนอตอนบนดวยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม โดยในปงบประมาณ 2560 ไดก าหนดพนทศกษาวจยในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โครงการวจยนมวตถประสงคเพอสรางความตระหนกตอผลกระทบจากสารเคมก าจดศตรพชทจะเกดกบประชาชนและสงแวดลอม และเพอสรางแนวทางรวมในสงคมดานการจดการความเสยงจากสารเคม ทสามารถเปนตนแบบน าไปประยกตใชในแตละทองถน และเปนขอมลประกอบการตดสนใจของระดบบรหารในการวางแผนการจดการของทองถนตอไป

การด าเนนงานโครงการนไดเนนการมสวนรวมของประชาชนในพนท ซงประกอบดวย กลมเกษตรกร ซงเปนตนทางของการผลตพชอาหาร และ ประชาชนทวไป ซงเปนผบรโภค และหนวยงานราชการทมหนาทเกยวของ โดยตงแตเรมด าเนนโครงการ ไดมการประชมชแจงโครงการใหกบภาคประชาชนและภาครฐในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย เพอรบสมครอาสาสมครเขารวมโครงการ โดยเปนกลมตวอยางทใหความรวมมอในการเกบตวอยางเลอดและปสสาวะ ใหขอมลในการส ารวจสมภาษณเกยวกบพฤตกรรมการบรโภค และการใหความรวมมอในการเกบตวอยางสงแวดลอมและผลตผลในพนทเกษตรในโครงการวจยน

โครงการนยงเปนโครงการบรณาการดานเทคนคและวชาการระหวาง ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม และ สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม ทงในดานวทยาศาสตรและสงแวดลอม ท าใหเกดการตอยอดองคความรทมอย การแลกเปลยนเรยนรระหวางนกวจย ระหวางหนวยงาน และหนวยงาน และองคกรปกครองสวนทองถนตาง ๆ มการน าเสนอขอคดเหนผานการประชมในระหวางการด าเนนงานโครงการเปนระยะ ๆ เพอใหมการพฒนาและปรบปรงแนวทางการด าเนนโครงการใหเปนไปอยางมประสทธภาพ เหมาะสม และเปนทยอมรบของผเกยวของ และเกดการน าไปใชประโยชนไดในอนาคต

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม หวงเปนอยางยงวาร ายงานผลการวจยฉบบน จะเปนเอกสารทชวยสงเสรมและสรางความตระหนกใหกบประชาชนคนไทยในเรองการบรโภคอาหารปลอดภยจากสารเคม จนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปสการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสขภาพและสงแวดลอมตอไป



กตตกรรมประกาศ

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ขอขอบคณผมสวนเกยวของทกทาน ซงใหความอนเคราะหแกการศกษาวจยทงดานทรพยากรบคคล ขอมลความรตาง ๆ ตลอดจนสถานทเพอการศกษาวจย ท าใหโครงการวจยส าเรจลลวงไดดวยด อนไดแก ประชาชนชาวอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ทไดใหเกยรตเขารวมเปนกลมอาสาสมคร ทงกลมเกษตรกร และ กลมประชาชนทวไป

ขอขอบคณ นายอ าเภอพญาเมงราย นายภเบศร จละยานนท และหนวยงานราชการทเกยวของในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ไดแก ส านกงานเกษตรจงหวดเชยงรายและส านกงานเกษตรอ าเภอพญาเมงราย ส านกงานสาธารณสขจงหวดเชยงราย และส านกงานสาธารณสขอ าเภอพญาเมงราย ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดเชยงราย และ ส านกงานปกครองอ าเภอพญาเมงราย ซงใหการสนบสนนและมสวนรวมในโครงการ โดยใหความอนเคราะหพนท การประสานงาน และการคดสรรอาสาสมคร

สดทายน ขอขอบคณ สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม ซงใหความรวมมอและสนบสนนนกวจยรวมในโครงการ เปนผลใหการด าเนนงานโครงการนมความครบถวนและสมบรณตามทตงเปาหมายไว



บทสรปผบรหาร

การศกษาผลกระทบจากสารเคมก าจดศตรพช ในพนทอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โดยเกบตวอยางดน น า และพช ในพนทเกษตรและในแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย เพอวเคราะหสารตกคาง รวม 59 ตวอยาง เกบตวอยางเลอดและปสสาวะจากอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย จ านวน 2 ครง ครงละ 148 และ 156 ราย ตามล าดบ (ประกอบดวย บคคลทวไป เกษตรกรสวนกลวย และ เกษตรกรอน ๆ) และเกบตวอยางผกและผลไมจากตลาดในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย จ านวน 2 ครง รวม 125 ตวอยาง เพอวเคราะหปรมาณสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทตกคางและประเมนความเสยงตอการไดรบผลกระทบจากสารดงกลาว มผลการศกษาดงน

1. ผลกระทบจากสารก าจดศตรพชตอสงแวดลอม

ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชตกคางในตวอยางดน น า และพช พบวามสารตกคางจ านวน 7 ชนด (ไดแก คลอรไพรฟอส ไซเปอรเมทรน คารเบนดาซม อาทราซน ไกลโฟเสท เอเอมพเอ และ พาราควอต) ในระดบความเขมขนทไมเกนคามาตรฐานคณภาพน า และ มาตรฐานคณภาพดนของประเทศไทย โดยสวนใหญมคาไมเกน 1 มก./กก. ในตวอยางดน และไมเกน 0.2 ไมโครกรม/ล. ในตวอยางน า ยกเวน สารก าจดวชพช พาราควอต ซงพบตกคางในดนความเขมขนสงสด 8.54 มก./กก. อยางไรกตามประเทศไทยยงไมมคามาตรฐานคณภาพดนทก าหนดไวส าหรบสารดงกลาว สวนสารตกคางในพชทตรวจพบมคาสงสดไมเกน 0.02 มก./กก. และไมเกนคามาตรฐานอาหารของประเทศไทย

2. ผลกระทบจากสารก าจดศตรพชตอสขภาพประชาชน

ผลการวเคราะหระดบกจกรรมของเอนไซมในตวอยางเลอดและระดบสารเคมปนเปอนในตวอยางปสสาวะของกลมเปาหมายในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ทง 2 ครง ยนยนวากลมอาสาสมครทง 3 กลม (กลมบคคลทวไป กลมเกษตรกรสวนกลวย และกลมเกษตรกรอน) ไดรบสมผสสารก าจดศตรพชเขาสรางกาย ซงมผลการวเคราะหคลายๆ กน

ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทปนเปอนในผกและผลไมทเกบจากตลาดสดในพนทศกษาวจย จ านวน 125 ตวอยาง ซงประกอบดวยผกและผลไม จ านวน 29 ชนด ทไดรบความนยมในการบรโภคมากทสด พบวามสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตตกคางในผกและผลไมเหลาน จ านวน 9 ชนด ไดแก คลอรไพรฟอส ไดอะซนอน ไดเมทโธเอท อไทออน มาลาไทออน เมทดาไทออน พาราไทออน-เมทล โปรฟโนฟอส และ โป รไท โอฟ อส (chlorpyrifos diazinon dimethoate ethion malathion methidathion parathion-methyl profenofos และ prothiophos) โดยสารก าจดศตรพ ชท ตรวจพบในผกและผลไมมากท สด คอ คลอรไพรฟอส สมเขยวหวานเปนพชทมสารตกคางจ านวนหลายชนดมากทสด (จ านวน 4 ชนด) มสารตกคางในปรมาณความเขมขนมากทสด (พบคลอรไพรฟอสตกคางทความเขมขน 487.82 ไมโครกรม/กก.)



การประเมนความเสยงดวยการเปรยบเทยบคาอางอง (BMD10 chlorpyrifos /100) ทระดบ 14.8 ไมโครกรม/กก. น าหนกตว/วน พบวาประชากรในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ทมคาความเสยงจากการรบสมผสสารสงกวาคาดงกลาวนน มจ านวนสงถงรอยละ 90.38-92.28 ชใหเหนวากลมประชากรเกนรอยละ 90 ของอ าเภอ พญาเมงราย จงหวดเชยงราย มความเสยงทจะประสบปญหาสขภาพ โดยเฉพาะปญหาดานการสอสารในระบบประสาท ระบบกลามเนอ และระบบอน ๆ อนเปนผลมาจากการไดรบสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตเขาสรางกาย

3. มาตรการการแกไขปญหา

มาตรการการแกไขปญหาทจ าเปนเรงดวน ทจะตองด าเนนการอยางจรงจงและตอเนองอยางมประสทธภาพ ไดแก

- การสรางความตระหนกในกลมประชากรทงทเปนผผลตพชอาหารและผบรโภค เพอใหรบทราบถงสถานการณดานผลกระทบทมความรนแรงมากขน และ/หรอ ทางเลอกและการแกไขปญหา ในทกระดบอาย อาชพ และสงคม ชมชน เพอใหเกดกระแสความตองการบรโภคพชอาหารทปลอดภยตอสขภาพและสงแวดลอม

- การบงคบใชกฎหมายทเกยวของอยางเขมงวด และจรงจง มการจดตงหนวยงานทรบผดชอบโดยตรงดานสารเคมก าจดศตรพชอยางครบวงจร ตงแตการน าเขา การผลต การใช และการก าจด มการตรวจสอบคณภาพสนคาพชอาหารทงจากแหลงผลตตนทาง ไปจนถงตลาดของผบรโภค เพอรบประกนความปลอดภยของพชอาหาร และการจดตงตลาดการซอขายพชอาหารทปลอดภยใหมกระจายอยางทวถงในทกชมชน



Executive Summary

This study aimed to identify environmental and human health risks from organophosphate insecticide and determine the risk countermeasures. The study was conducted in Phaya Mengrai District, Chiang Rai Province, in the fiscal year B.E. 2560 (from October 2016 to September 2017 ). The project comprised three sections: 1) Biological samples (blood and urine) were collected twice, in February and May 2017, from 148 and 156 volunteers, respectively, and were analyzed for cholinesterase enzyme activities and dialkyl phosphate metabolites. The volunteer representative of food producers and consumers were divided into three groups, i.e. farmers who work in banana orchard of Phaya Mengrai Kan Kaset Co. Ltd. (in total approx. 50 individuals), farmers who did not work in banana orchard (in total approx. 50 individuals), and general people, who were not mainly involved with farm activities but who were mostly office workers (in total approx. 50 individuals). 2) In total, 59 samples of soil/sediment, water and plants were collected in agricultural areas and public surface water resources to analyze for contaminated chemicals. and 3) Investigating of volunteers on food consumption was conducted by questionnaires and face to face interviews for risk assessment. The results of the study are as follows.

1. Pesticide contamination in the environment

Seven chemicals were detected in soil/sediment, water and plant samples collected in Phaya Mengrai District, Chiang Rai Province, i.e. chlorpyriphos, cypermethrin, carbendazim, atrazine, glyphosate, AMPA and paraquat. Most of the chemicals were found in the level of less than 0.2 µg/l for water samples and less than 1 mg/kg for soil/sediment samples, except for paraquat that has been found for maximum concentration of 8.54 mg/kg. However, no standard values have been established for these chemicals in Thailand. The maximum concentration of pesticide residue in plants was less than 0.02 mg/kg, of which not exceeded Thailand Food Standard.

2. Human health impacts by pesticide exposure

Analyses of blood enzyme activities and urine metabolites derived from organophosphate chemicals twice definitely confirmed that all of three target groups were exposed to organophosphate insecticide. Dialkyl phosphate metabolites (DAPs) were detected in urine samples for 97.30 % and 92.31 % of total volunteers in the 1st and 2nd sampling, respectively. The general people group had the higher number of volunteers contaminated with DAPs than the other two farmer groups. Organophosphate contamination in 125 samples of the 29 most



consuming vegetables and fruits collected from local markets in Phaya Mengrai District, Chiang Rai Province were analyzed. Nine chemicals were detected, i.e. chlorpyriphos, diazinon, dimethoate, ethion, malathion, methidathion, parathion-methyl, profenophos and prothiophos. Chlorpyriphos was the most frequently found chemical. Tangerine contained the maximum numbers of

chemical (4 substances) and the highest concentration of chemicals (chlorpyrifos for 487.82 g/kg).

Assessment of cumulative acute dietary exposure to acetylcholinesterase inhibiting

pesticide compared to the reference chemical index (BMD10 chlorpyrifos /100 at 1 4 .8 g/kg/day) showed that 90.38 % and 92 .28 % of volunteers in the 1st and 2nd sampling time, respectively, exceeded the index value. The results revealed that more than 90% of the population in Phaya Mengrai District, Chiang Rai Province were at risk to health impacts, particularly on the nervous, muscular and other endocrine systems, by exposure to organophosphate insecticides.

3. Countermeasures for pesticide risk

Countermeasures needed to be done immediately and effectively are as follows.

- Raising awareness of people, both food producers and consumers on increasing of pesticide impacts and alternative solution options in all levels of age, career and communities in order to create common trend of safe food.

- Strengthening of law enforcement, establishing of central chemical regulating agency responsible for the whole chain, i.e. importation, production, application and disposal. Monitoring on product quality from farmer’s field to consumer markets to ensure food safety, and promoting of safe food market in all communities.



สารบญ

หนา

ค าน า กตตกรรมประกาศ บทสรปผบรหาร สารบญ สารบญตาราง สารบญภาพ

1 2 3 7 9 11

บทท 1 บทน า 12

1.1 ความส าคญและทมาของปญหา 1.2 วตถประสงค 1.3 ขอบเขตการด าเนนงาน 1.4 กลมเปาหมายและพนทด าเนนการ 1.5 ระยะเวลาด าเนนการ 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.7 กรอบแนวคดของการศกษา

12 13 14 15 15 15 16

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม 18

2.1 สถานการณการเกษตรและการใชสารเคม 2.2 การปนเปอนและแพรกระจายของสารก าจดศตรพช 2.3 ความเปนพษของสารก าจดศตรพช 2.4 ผลกระทบของสารเคมก าจดศตรพชตอสงแวดลอมและสขภาพ 2.5 การแกไขปญหาการปนเปอนของสารก าจดศตรพช 2.6 การผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม 2.7 การสรางความตระหนกและการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน

18 20 21 25 32 33 35

บทท 3 ขนตอนการด าเนนงาน 38

3.1 ประสานงานหนวยงานทเกยวของในอ าเภอพญาเมงรายจงหวดเชยงราย 3.2 จดประชมชแจงโครงการ 3.3 เกบตวอยางเลอดและปสสาวะจากอาสาสมคร 3.4 เกบตวอยางดน น า และ พช 3.5 จดประชมรายงานความกาวหนาโครงการวจย 3.6 จดประชมสรปผลโครงการวจย

38 38 38 39 39 39



สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 4 ผลการศกษา 48

4.1 การแบงกลมเปาหมาย 48 4.2 การวเคราะหสารเคมปนเปอนในสงแวดลอม

4.2.1 การเกบตวอยาง 4.2.2 การวเคราะหสารเคมปนเปอน 4.2.3 ผลการวเคราะห

4.2.3.1 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในพนทเกษตรกรรม 4.2.3.2 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในแหลงน าธรรมชาต 4.2.3.3 ผลการวเคราะหสารอนตรายนอนในตวอยางจากพนทเกษตรกรรม 4.2.3.4 ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางจากแหลงน าธรรมชาต

4.3 การศกษาผลกระทบตอสขภาพประชาชน 4.3.1 การเกบตวอยางชวภาพ 4.3.2 การเกบตวอยางผกและผลไม 4.3.3 การวเคราะหขอมล 4.3.4 ผลการศกษา

4.3.4.1 การวเคราะหกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในตวอยางเลอด 4.3.4.2 การวเคราะหสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลทในตวอยางปสสาวะ 4.3.4.3 การประเมนความเสยงจากการรบสมผสสารเคมกลมออรกาโน-

ฟอสเฟต

48 48 50 53 53 53 57 58 61 61 61 62 62 62 66 70

บทท 5 บทสรป 81

บทท 6 ขอเสนอแนะ 82

บทท 7 เอกสารอางอง 83

ภาคผนวก 89 1 2 3 4

วธการวเคราะหสารบงชทางชวภาพ วธการวเคราะหสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในตวอยางผกและผลไม ผลการวเคราะหสารบงชทางชวภาพของอาสาสมคร รายนามคณะผศกษาวจย

90 92 94 109



ตารางท

สารบญตาราง

หนา

2-1 2-2

2-3 2-4 2-5

2-6 2-7

มลคาการสงออกสนคาเกษตรของประเทศไทย ป 2543–2552 พนทเพาะปลกขาวและผลผลตตอไรจากการผลตขาวรวม (นาปและนาปรง) ของเกษตรกรไทยตงแตป พ.ศ. 2543-2552 ราคาผลตผลทเกษตรกรจ าหนายได ระหวาง ป 2545–2554 ตวอยางของสารเคมก าจดแมลงกลมออรกาโนฟอสเฟต การจ าแนกความเปนพษของสารเคมอนตรายตามมาตรฐานขององคการอนามยโลก (World Health Organization, WHO) ตวอยางของสารเคมก าจดแมลงกลมคารบาเมต สารกลม Dialkyl phosphate metabolites (DAPs) ท เกดจากสารเคมกลมออรกาโน -ฟอสเฟตแตละชนด

18 19

20 23 25

26 31

4-1 4-2

4-3 4-4

4-5

4-6

4-7

4-8

4-9

4-10

4-11

รายละเอยดสถานทและตวอยางจากพนทเกษตรกรรมอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย รายละเอยดสถานทและตวอยางจากแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย สารเคมปนเปอนทท าการวเคราะห ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางดนจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางน าจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางพชจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย เปรยบเทยบระดบความเขมขนของสารเคมทตรวจพบในตวอยางพชจากพนทเกษตรกบคามาตรฐานอาหารสนคาเกษตรของไทยและตางประเทศ ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางดนตะกอนจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางน าจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางดนจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางน าจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

49 50

51 54

55

55

56

56

57

59

59



ตารางท

สารบญตาราง (ตอ)

หนา

4-12

4-13

4-14

4-15 4-16 4-17

4-18

4-19

4-20

4-21 4-22

ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางพชจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางดนตะกอนจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางน าจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย คามาตรฐานสารอนตรายทเกยวของ จ านวนอาสาสมคร ค า เฉ ล ย ก จ ก ร ร ม ข อ ง เอ น ไซ ม Acetylcholinesterase (AChE) แ ล ะ Butyryl-cholinesterase (BChE) ในตวอยางเลอดของกลมอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ค า เฉ ล ย ก จ ก ร ร ม ข อ ง เอ น ไซ ม Acetylcholinesterase (AChE) แ ล ะ Butyryl-cholinesterase (BChE) ในตวอยางเลอดของกลมอาสาสมครแตละกลม ในอ าเภอ พญาเมงราย จงหวดเชยงราย คาเฉลยปรมาณสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (Dialkyl phosphate metabolites, DAPs) ทตรวจพบในอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 คาเฉลยปรมาณสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (Dialkyl phosphate metabolites, DAPs) ทตรวจพบในอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 จ านวนตวอยางผกและผลไมรวบรวมจากตลาดในพนทอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย สารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทตรวจพบในตวอยางผกและผลไมของอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1

60

60

60

61 62 64

64

67

68

71 73

4-23

4-24

4-25 4-26

สารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทตรวจพบในตวอยางผกและผลไมของอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 ขอมลการน าเขาของสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต ประจ าป 2558 และ 2559 ตวแปรส าหรบการประเมนการรบสมผสสารเคมแบบสะสม ปรมาณการสะสมของสารเคมกลมออรโนฟอสเฟตในกลมอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

75

79

80 80



ภาพท

สารบญภาพ หนา

2-1 2-2 2-3

ปรมาณการน าเขาสารก าจดศตรพชของประเทศไทยระหวางป พ.ศ. 2544-2553 อตราการดดซมผานผวหนงของสารเคมเมอเปรยบเทยบกบฝามอ การสอสารในระบบประสาทและการยบยงโดยสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต

19 22 29

3-1 3-2

3-3

3-4

3-5

3-6

3-7

3-8

ประสานงานในพนทอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย วนท 23 ธนวาคม 2559 ประชมชแจงรายละเอยดโครงการวจยวนท 11 มกราคม 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงาน ทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย เกบตวอยางเลอดและปสสาวะพรอมทงส ารวจและสมภาษณกลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560 เกบตวอยางเลอดและปสสาวะพรอมทงส ารวจและสมภาษณกลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560 เกบตวอยางดน น า และพช ในพนทเกษตรกรรม และแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 ระหวางวนท 29 มกราคม - 1 กมภาพนธ 2560 เกบตวอยางดน น า และพช ในพนทเกษตรกรรม และแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 วนท 13 มถนายน 2560 จดประชมรายงานความกาวหนาโครงการวจย ในวนท 28 เมษายน 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงานทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย จดประชมรายงานสรปผลโครงการวจย ในวนท 17 สงหาคม 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงานทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

40 41

42

43

44

45

46

47

4-1

4-2

ระดบกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในตวอยางเลอดทเกบจากกลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 (ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560) โดยการทดสอบดวยชดทดสอบแบบเรว (Reactive Paper) ขององคการเภสชกรรม ระดบกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในตวอยางเลอดทเกบจากกลมอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 (ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560) โดยการทดสอบดวยชดทดสอบแบบเรว (Reactive Paper) ขององคการเภสชกรรม

63

63

4-3

4-4

4-5

4-6

4-7

คาเฉลยกจกรรมของเอนไซม Acetylcholinesterase (AChE) ในตวอยางเลอดของกล มอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 (ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560) คาเฉลยกจกรรมของเอนไซม Butyrylcholinesterase (BChE) ในตวอยางเลอดของกล มอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 (ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560) รอยละของอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ทตรวจพบสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (DAPs) รอยละการตรวจพบสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (DAPs) แตละชนดในอาสาสมคร อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 รอยละการตรวจพบสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (DAPs) แตละชนดในอาสาสมคร อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2

65

65

69

69

70



บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและทมาของปญหา

ในประเทศไทยภาคการเกษตรเปนภาคทมสดสวนโดยประมาณรอยละ 10 ของผลตภณฑมวลรวมของประเทศมาตงแตป พ.ศ. 2533[1] รฐบาลไทยมงสงเสรมการเกษตรอนทรยมาตงแตป พ.ศ. 2544 โดยเนนการผลตทไมใชสารเคม หรอใชในระดบทปลอดภย และเนองจากสารเคมก าจดศตรพชบางชนดยงไมมสารชวภาพมาทดแทนได รปแบบของสารก าจดศตรพชทใชในการเกษตรจงเปลยนแปลงไป โดยเนนการใชสารทมฤทธตกคางสน ยอยสลายไดงายโดยธรรมชาต และการใชเทาทจ าเปน[2] นอกจากนนรฐบาลยงใชมาตรการทางกฎหมาย คอ พระราชบญญตวตถอนตราย ในการประกาศหามใช หรอการน าเขาสารก าจดศตรพชทพบวาเปนอนตรายตอมนษยและสงแวดลอม เพอลดความเสยงตอสขภาพของประชาชนอนเนองมาจากสารก าจดศตรพชเหลานน อยางไรกตามจากสถตการน าเขาสารเคมก าจดศตรพชของประเทศไทยในทศวรรษทผานมากลบพบวามแนวโนมเพมขน โดยในป พ.ศ. 2557 มการน าเขาสารออกฤทธ จ านวน 77,965.71 ตน คดเปนมลคา 22,366.43 ลานบาท ซงมากกวาสองเทาของขอมลในป 2544 ทมการน าเขาสารออกฤทธ จ านวน 37,039 ตน และคดเปนมลคา 8,761 ลานบาท[3] สะทอนใหเหนวานโยบายการจดการของภาครฐยงไมสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ ถงแมวาจะมการก าหนดใหการลดสารเคมในการเกษตรเปนกลยทธส าคญในแผนพฒนาและแผนยทธศาสตรทส าคญตาง ๆ เชน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนยทธศาสตรการจดการสารเคมแหงชาต และ แผนการจดการสงแวดลอม เปนตน

ผลกระทบตอสขภาพของประชาชนทเกดจากการใชสารเคมก าจดศตรพชนน มสาเหตมาจากการตกคางในผลผลตทางการเกษตร การตกคางในสงแวดลอม ทงในดน น า อากาศ และการตกคางในสตวหลายชนด ทงสตวบกและสตวน า และจากการถายทอดและสะสมในหวงโซอาหาร ซงในทสดกไดกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพของประชาชน ทงทเปนผใชสารเคม ผบรโภค และผเกยวของในวงจรการใชสารเคม นอกจากนในปจจบนยงกอผลกระทบเชงเศรษฐกจตามมา เนองจากการกดกนทางการคาระหวางประเทศ จากการตกคางของสารเคมในอาหารทเปนผลตผลทางการเกษตร

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ยงรายงานวาประเทศไทยก าลงประสบปญหาการขาดแคลนแรงงานภาคการเกษตรเนองจากวยหนมสาวไมนยมเขาสภาคเกษตรกรรม ในขณะทเกษตรกรสวนใหญของประเทศทมทกษะความช านาญดานการเกษตร ซงเปนก าลงหลกส าคญทท าการผลตพชอาหาร อยในวยทเรมเขาสวยสงอาย ปจจยดานสขภาพของเกษตรกร จงเปนประเดนทควรเรงพจารณาใหความส าคญ ทงนนอกจากปจจยดานอายทสงขน จะสงผลใหมโอกาสไดรบอนตรายจากสารเคมมากขนเนองจากระบบภมคมกนทลดลงแลว ปจจบนสภาวะการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ ยงสงผลใหสภาพรางกายมความออนแอมากกวาเดม นอกจากนนแลวยงสงผลใหการระบาดของศตรพชเกดขนอยางรวดเรวและมระดบความรนแรงมากขน เกษตรกรมความจ าเปนตองใชสารเคมก าจดศตรพชมากขน ยอมเปนการเพมโอกาสในการไดรบอนตรายจากสารเคมมากขนตามล าดบ และหากเกษตรกรไมไดรบการดแลทถกตอง จะท าใหภาครฐสญเสยแรงงานส าคญทเปนปจจยหลกในการผลตพชอาหารสครวโลก และยงสงผลตอภาระงบประมาณของภาครฐและคาใชจายของครวเรอนในการดแลสขภาพอนามยและการจดสวสดการ



ทางสงคมดวยเชนกน เนองจากเกษตรกรสวนใหญมรายไดนอยเมอเทยบกบนอกภาคเกษตร ประสบความยากจนและมปญหาหนสน และเปนปจจยบนทอนความเขมแขงของเศรษฐกจไทย ทศทางการพฒนาประเทศในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 จงเนนการสรางภมคมกนในมตตาง ๆ แบบบรณาการ และการมสวนรวมของทกภาค เพอใหการพฒนาประเทศสความสมดลและยงยน

นอกจากกลมเกษตรกรซงเปนผทมโอกาสไดรบสมผสสารเคมก าจดศตรพชโดยตรงจากอาชพแลว ยงมประชาชนกลมอน ๆ ทอาจไดรบสมผสสารดงกลาวจากพฤตกรรมในการบรโภคในชวตประจ าวนไดเชนกน หนวยวจยสงแวดลอมและสขภาพ สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม ไดรายงานผลการวจยการรบสมผสสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตในปสสาวะของประชาชนในพนทอ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม ในป 2550 พบวาเกษตรกร (40 คน) มคาสงเกนระดบมาตรฐาน 1.3 เทา และเดกนกเรยน (207 คน) สงเกนมาตรฐาน 4 เทา ซงผลการตรวจดงกลาวสามารถบงชการสมผสสารเคมปองกนก าจดศตรพชไดในภาพรวม และบงชถงความเสยงและความไมปลอดภยเกนระดบมาตรฐาน[4] สวนการสมตวอยางผกและผลไมจากแหลงจ าหนายในตลาดชมชนของพนทจงหวดเชยงใหม เชยงราย ล าปาง และพะเยา ในป 2553 พบวา มการปนเปอนสารเคมปองกนก าจดศตรพชกล มออรกาโนฟอสเฟต ไดแก methamidophos, dicrotophos, chlopyriphos, profenophos และ ethion สงสดถงรอยละ 100 แ ล ะ พ บ dimethoate, diazinon, malathion, pirimiphos-ethyl, prothiofos, triazophos แ ล ะ parathion-methyl รอยละ 25 - 75[5]

การศกษาความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชของประชาชน จะสามารถน าไปสแนวทางการบรหารจดการเพอลดผลกระทบตอสขภาพของประชาชนไดในอนาคต โครงการวจยนจงมวตถประสงคในการศกษาแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชโดยใชกระบวนการมสวนรวมจากทกภาคสวนทเกยวของ ทงกล มผผลต (เกษตรกร) ผจ าหนาย ผบรโภค และ หนวยงานทมหนาทเกยวของ เพอใหเกดความตระหนกตอผลกระทบจากสารเคมก าจดศตรพชทจะเกดกบตนเอง สงแวดลอมและประเทศชาต และเพอใหเปนแนวทางรวมในสงคม โดยเนนการศกษาเชงพนทเพอใหไดแนวทางการจดการทสามารถเปนตนแบบน าไปประยกตใชในแตละทองถน รวมถงเปนขอมลประกอบการตดสนใจของระดบบรหารในการวางแผนการจดการของทองถนไดตอไป

1.2 วตถประสงค

1. ศกษาสถานการณการตกคางของสารเคมก าจดศตรพชในสงแวดลอมและพนทการเกษตรในพนทภาคเหนอตอนบน

2. ศกษาความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทมตอสขภาพประชาชนและสงแวดลอมในพนทภาคเหนอตอนบน

3. ศกษาและพฒนาแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในพนทภาคเหนอตอนบน



1.3 ขอบเขตการด าเนนงาน 1.3.1 ประสานงานหนวยงานทเกยวของในพนท ไดแก ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

ส านกงานสงแวดลอมภาค ส านกงานเกษตรจงหวด และ ส านกงานสาธารณสขจงหวด เพอชแจงรายละเอยดของโครงการวจยและขอความรวมมอในระหวางการด าเนนโครงการในดานการประสานงานและขอมลวชาการทเกยวของ

1.3.2 ประชมชแจงโครงการ เพอสรางความเขาใจและเชญใหเขามสวนรวมในการวจย โดยผเขารวมการประชม ประกอบดวยประชาชนทกภาคสวนทเกยวของในหวงโซอปสงคและอปทาน (demand and supply chain) ผลตภณฑเกษตรในพนท ไดแก เกษตรกร ผน าชมชน หนวยงานทองถน ภาคธรกจเอกชน กลมผบรโภค สถานศกษา และ โรงพยาบาล เปนตน

1.3.3 การศกษาผลกระทบจากสารก าจดศตรพชทมตอสขภาพประชาชนและสงแวดลอม 1.3.3.1 วเคราะหความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตของประชาชนในพนท

ภาคเหนอตอนบน 8 จงหวด ไดแก เชยงราย เชยงใหม แมฮองสอน ล าพน ล าปาง พะเยา แพร และ นาน จงหวดละ 400 ราย แบงเปนกลมเกษตรกร 100 ราย กลมประชาชนทวไป 200 ราย และกลมนกศกษา จ านวน 100 ราย โดยเกบตวอยางเลอดและปสสาวะ ชนดละ 1 ตวอยาง/ราย

1.3.3.2 วเคราะหสารเคมปนเปอนในตวอยางผลตผลเกษตรของกลมเกษตรกรเปาหมาย และผก ผลไมในตลาดทองถน

1.3.3.3 วเคราะหสารเคมปนเปอนในตวอยางดนและน าในพนทเกษตรของกลมเกษตรกรเปาหมาย และแหลงน าธรรมชาตใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน

1.3.4 ส ารวจและสมภาษณเพอศกษาพฤตกรรมและปจจยแวดลอมในการผลตและการบรโภคทมผลตอความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชในพนทภาคเหนอตอนบน

1.3.5 ประชมระดมความคด เพอศกษาและวเคราะหสถานการณ พฤตกรรมและปจจยแวดลอมทมผลตอความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพช และแนวทางการด าเนนการเพอลดความเสยงดงกลาว โดยใชกระบวนการมสวนรวมของภาคสวนทเกยวของ ใน 8 จงหวด โดยมกลมเปาหมายเขารวมการประชม จ านวน 60 -80 คน

1.3.6 ประชมสรปและรายงานผลการศกษาในโครงการ ไดแก สรปสถานการณ สภาพปญหาและปจจยทมผลตอความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพช ผลกระทบจากสารเคมตอประชาชนและสงแวดลอมในพนทภาคเหนอตอนบน และ แนวทางการด าเนนการเพอลดความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพช และบทบาทของภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของ และแลกเปลยนขอคดเหนระหวางผเขารวมการประชม เพอสรปผลการศกษาวจยขนสดทาย

1.3.7 จดท าเอกสารเผยแพรผลการศกษาของโครงการ เชน แผนพบ โปสเตอร ชดนทรรศการ คมอการพฒนาแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชดวยกระบวนการมสวนรวม เปนตน

1.3.8 จดอบรมถายทอดผลการศกษาวจยแกผเกยวของ 1.3.9 จดท ารายงานสรปผลการศกษาตลอดโครงการ



1.4 กลมเปาหมายและพนทด าเนนการ

กลมเปาหมาย ประกอบดวย ภาคสวนทเกยวของในวงจรการผลตพชอาหาร ไดแก เกษตรกรผผลต ผจ าหนาย ผบรโภค หนวยงานภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน องคกรชมชน องคกรพฒนาเอกชน สถานศกษา โรงพยาบาล และประชาชนทวไป ในพนท 8 จงหวด ภาคเหนอตอนบน ประกอบดวย เชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน ล าพน ล าปาง นาน แพร และ พะเยา ซงจดเปนพนทตนน าในวงจรการแพรกระจายของสารเคมในสงแวดลอม และควรใชเปนพนทตนแบบในการศกษาพฒนาและสรางความตระหนกในการลดความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพช นอกจากนยงมการรายงานสถานการณปญหาจากสารเคมเกษตรพบวา ภาคเหนอเปนหนงในพนททพบวามความเสยงอนตรายจากการไดรบสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตสงขน และพบการปนเปอนสารเคมก าจดศตรพชในดนบางพนท (แผนยทธศาสตรการจดการสารเคมแหงชาต ฉบบท 4)

1.5 ระยะเวลาด าเนนการ

ระยะเวลาตลอดโครงการ: 4 ปงบประมาณ (ตงแต ตลาคม 2557 – กนยายน 2561) ปงบประมาณ 2560 ด าเนนการในพนทอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 ดานวชาการ - องคความรทไดจากการศกษาวจย คอ สถานการณคณภาพสงแวดลอม ระดบความเสยงจากสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตของประชาชนในพนทภาคเหนอตอนบน และแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมแบบมสวนรวมของประชาชน

1.6.2 ดานนโยบาย - ผลผลตจากการศกษาวจยสามารถน าไปใชเปนขอมลสนบสนนในการก าหนดนโยบายการบรหารจดการสงแวดลอมของภาครฐ (เชน กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงสาธารณสข ส านกงานจงหวด และองคกรปกครองสวนทองถน เปนตน) ในการลดความเสยงจากสารเคมในการเกษตรทมประสทธภาพ เพอลดปญหาผลกระทบตอสขภาพของประชาชนและสงแวดลอม

1.6.3 ดานเศรษฐกจ/พาณชย - ผลการศกษาวจยจะสงเสรมใหประชาชนมการลดความเสยงจากสารเคมลง ลดคาใชจายทเกดจากปญหาสขภาพอนเนองมาจากการไดรบสารเคม และสงเสรมใหมการผลตอาหารแบบปลอดภยจากสารเคมเพมขน ซงจะท าใหประเทศไทยมศกยภาพดานการสงออกสนคาระหวางประเทศมากขนดวยเชนกน

1.6.4 ดานสงคมและชมชน – ผลการศกษาวจยจะสงเสรมใหมชมชนและสงคมทมความปลอดภยจากการไดรบสารเคมก าจดศตรพชมากขน และมแนวทางรวมของชมชน/สงคมเพอลดความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพช

1.6.5 การเผยแพรในวารสาร - ผลการศกษาวจยสามารถเผยแพรในวารสารท เกยวของกบการเกษตร สงแวดลอม นเวศวทยา สาธารณสข สงคม และ การบรหารจดการ เปนตน



1.7 กรอบแนวคดของการศกษา

แนวคดการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพช

แนวทางการสรางความตระหนกเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมของเกษตรกรและผบรโภคในการลดความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชจากการผลตและบรโภคอาหาร ควรเนนการสงเสรมศกยภาพของเกษตรกรและประชาชนใหมความรความเขาใจและตระหนกถงภาวะคกคามตอสขภาพและสงแวดลอมอนเนองมาจากสารเคม รวมทงสามารถใชประโยชนจากขอมลดงกลาวในการตดสนใจปรบเปลยนพฤตกรรมการผลตและการบรโภค ประกอบดวยกระบวนการดงน

1. การถายทอดองคความรจากการศกษาวจยเชงวทยาศาสตรดานผลกระทบตอสขภาพและสงแวดลอมทเกดจากสารเคมก าจดศตรพช

2. การใหเกษตรกรและผบรโภคแสดงบทบาทในงานวจย โดยมสวนรวมในการศกษาถงการตกคางของสารเคมในรางกายและในสงแวดลอมการผลตของตนเอง เพอใหเหนผลกระทบในเชงประจกษ เปนการกระตนใหเหนความส าคญของการลดใชสารเคม

3. การแลกเปลยนองคความรดานการเกษตรทางเลอกทไมใชสารเคม จะเปนสวนหนงของขอมลวธการทเกษตรกรจ าเปนตองใชประกอบการตดสนใจในการปรบเปลยนพฤตกรรม

4. ในฐานะผผลตและผบรโภค จ าเปนตองสนบสนนใหเกษตรกรและผบรโภคเขามามบทบาทรวมกบผมสวนไดสวนเสยตลอดหวงโซอปสงคและอปทาน ซงไดแก ผคารายใหญและรายยอย ผบรโภค หนวยงานภาครฐและเอกชนทมสวนเกยวของในกลไกการตลาด ธรกจเกษตร และการผลตอาหารปลอดภยเพอสงคมโลก ในการวเคราะหปจจยปญหาตาง ๆ ทเกยวของทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ทจะสงผลกระทบตอการปรบเปลยนพฤตกรรมการผลตใหเปนแบบไมใชสารเคม รวมไปถงการรวมกนคนหาวธการแกไขปญหาดงกลาว จนไดแนวทางการด าเนนการทสามารถปฏบตไดจรงและเปนทยอมรบของทกภาคสวนทเกยวของในวงจรการผลต

5. การมสวนรวมในการวเคราะหแนวทางการลดความเสยงดวยกระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวางกลมผผลตและผบรโภคทเปนตนแบบพฤตกรรมทด ท าใหเหนเปนตวอยางทปฏบตไดจรง



แนวคดการปรบเปลยนพฤตกรรมของเกษตรกรและผบรโภคเพอลดความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพช

การปรบเปลยนพฤตกรรมของเกษตรกรและ

ผบรโภค

ขอมล/ความร

ปญหาและผลกระทบจากการใชสารเคม

ทางเลอกในการลดความเสยง

ผลกระทบเชงประจกษ

การตกคางของสารเคมในสงแวดลอมและรางกาย

การมสวนรวมของทกภาคสวน

รวมกนวเคราะหปญหาและแนวทางการแกไขทสามารถปฏบตไดจรง

ปญหาดานเศรษฐกจสงคม วฒนธรรม

ตลาดทรองรบผลผลต ตนทนการผลตสงขนตาม

สถานการณโลก ปญหาสขภาพ - การ

รกษาพยาบาลและเสยโอกาสในการท างาน



บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

2.1 สถานการณการเกษตรและการใชสารเคม

ในประเทศไทยภาคการเกษตรเปนภาคทมสดสวนโดยประมาณรอยละ 10 ของผลตภณฑมวลรวมของประเทศมาตงแตป พ.ศ. 2533-2546[1] ทงนมมลคาการสงออกสนคาเกษตรและผลตภณฑและปจจยการเกษตรในระหวางป 2543-2552 คดเปนประมาณรอยละ 20 ของมลคาการสงออกสนคาทงประเทศ (ตารางท 2 -1) และจากนโยบายของรฐบาลทมงใหประเทศไทยเปนครวของโลก โดยการสงออกสนคาอาหารไปยงตลาดโลก จงสงผลใหมการผลตเพมขน และมการขยายพนทการผลตมากขนอยางตอเนอง [6] ผลจากการขยายพนทการผลตพชอาหารเพอการสงออกเหลาน ท าใหความตองการปจจยการผลตเพมขน โดยเฉพาะสารเคมทางการเกษตร โดยพบวาการน าเขาสารเคมก าจดศตรพชของประเทศไทยในทศวรรษทผานมามแนวโนมเพมขน โดยในป พ.ศ. 2557 มการน าเขาสารออกฤทธ จ านวน 77,965.71 ตน คดเปนมลคา 22,366.43 ลานบาท ซงมากกวาสองเทาของขอมลในป 2544 ทมการน าเขาสารออกฤทธ จ านวน 37,039 ตน และคดเปนมลคา 8,761 ลานบาท[3] (ภาพท 2-1) สารก าจดศตรพชจดเปนปจจยการผลตทมผลตอตนทนโดยตรงของเกษตรกร พบวาในรอบทศวรรษทผานมาสารก าจดศตรพชมราคาสงขนตามกระแสเศรษฐกจโลก สงผลใหเกษตรกรมตนทนการผลตทเพมขน อยางไรกตามจากรายงานสถตการปลกขาวในประเทศไทย กลบพบวาแมจะมพนทการผลตเพมขน แตผลผลตทไดกลบมแนวโนมคอนขางคงท (ตารางท 2 -2) ในขณะทราคาของผลตผลการเกษตรทจ าหนายไดไมคงทและอาจมทงราคาทลดต าลงหรอสงขนตามกระแสเศรษฐกจโลก (ตารางท 2-3) นนยอมเปนเหตใหรายไดสทธของเกษตรกรลดลง หรอไมสามารถด ารงชพอยไดอยางพอเพยง

ตารางท 2-1 มลคาการสงออกสนคาเกษตรของประเทศไทย ป 2543 - 2552 ป สนคาสงออกทงหมด

(ลานบาท) สนคาเกษตรและผลตภณฑและปจจยการเกษตร

(ลานบาท) สดสวน (รอยละ) 2543 2,764,352 626,286 22.66 2544 2,880,463 685,148 23.79 2545 2,917,709 694,403 23.80 2546 3,325,630 804,349 24.19 2547 3,867,224 883,177 22.84 2548 4,431,016 733,048 16.54 2549 4,930,194 842,478 17.09 2550 5,296,507 886,857 16.74 2551 5,850,777 1,087,172 18.58 2552 5,196,970 988,653 19.02

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2553)[6]



ทมา: ส านกควบคมพชและวสดการเกษตร (2559)[3]

ภาพท 2-1 ปรมาณการน าเขาสารก าจดศตรพชของประเทศไทยระหวางป พ.ศ. 2544-2557 (สารเคมก าจดศตรพช หมายถง สารปองกนก าจดแมลง โรคพช วชพช หน หอยและหอยทาก ไร และ ไสเดอนฝอย)

ตารางท 2-2 พนทเพาะปลกขาวและผลผลตตอไรจากการผลตขาวรวม (นาปและนาปรง) ของเกษตรกรไทยตงแตป พ.ศ. 2543-2552

ป เนอทเพาะปลก (1,000 ไร) ผลผลตตอไร (กก.) 2543 66,492 418 2544 66,272 443 2545 66,440 464 2546 66,404 464 2547 66,565 457 2548 67,677 474 2549 67,616 467 2550 70,187 481 2551 69,825 474 2552 71,542 460

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2553)[6]

2544 2545 2546 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557

37,0

39.0

0

39,6

34.0

0

50,3

31.0

0

43,1

99.0

6

53,8

16.0

4

65,7

46.9

5

61,0

85.8

3

36,1

03.5

8

68,3

81.6

9 85,7

67.6

5

68,9

87.6

1

48,4

71.1

5

77,9

65.7

1

8,7

61.0

0

9,1

16.0

0

11,3

41.0

0

10,2

39.7

0

12,5

77.9

3

14,6

72.7

6

18,8

15.5

3

9,2

03.6

1

17,5

94.9

5

21,5

57.9

8

18,9

81.2

5

13,0

26.9

6

22,3

66.4

3

สารส าคญ (ตน)มลคา (ลานบาท)



ตารางท 2-3 ราคาผลตผลทเกษตรกรจ าหนายได ระหวาง ป 2545–2554

พ.ศ.

ขาวเปลอกเจานาป 105 100%

ขาวเปลอกเจานาปรง ความชน 14-15%

หอมแดงหวใหญ กระเทยมสด

ราคาเฉลย (บาท/เกวยน)

ราคา เพม/ลด

ราคาเฉลย (บาท/เกวยน)


ราคาเฉลย (บาท/กก.)


ราคาเฉลย (บาท/กก.)


2544 5,725 x 4,099 x 15.24 x 5.6 x

2545 5,328 -397 4,487 388 17.44 2.20 7.42 1.82 2546 6,940 1,612 4,693 206 15.03 -2.41 8.32 0.90 2547 8,460 1,520 5,349 656 8.36 -6.67 6.48 -1.84 2548 7,685 -775 6,617 1,268 14.8 6.44 5.12 -1.36 2549 8,032 347 6,726 109 22.09 7.29 8.91 3.79 2550 8,875 843 6,427 -299 11.09 -11.00 11.86 2.95 2551 12,536 3,661 12,127 5,700 14.56 3.47 4.24 -7.62 2552 13,819 1,283 9,909 -2,218 x x 7.23 2.99 2553 13,171 -648 8,040 -1,869 x x 14.69 7.46 2554 15,289 2,118 8,447 407 x x 15.83 1.14

x หมายถง ไมมขอมล ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2555)[7]

2.2 การปนเปอนและแพรกระจายของสารก าจดศตรพช

สารก าจดศตรพชอาจปนเปอนในส งแวดลอมไดในทกขนตอนและกระบวนการท เกยวของ ตงแตกระบวนการวจยและพฒนาผลตภณฑประเภทสารก าจดศตรพช กระบวนการผลต การขนสง เคลอนยายและการกระจายไปสผใช กระบวนการน าไปใชเพอการผลตพชผลทางการคาไปจนถงการใชในบานเรอน โดยกจกรรมทเปนแหลงกอก าเนดการปนเปอนของสารก าจดศตรพชในสงแวดลอมนน ไดแก

➢ โรงงานผลตสารก าจดศตรพช ทงโรงงานทผลตสารส าคญตงตน ซ งมกเปนโรงงานขนาดใหญและมจ านวนไมมากในโลกน และโรงงานทบรรจหรอแบงบรรจผลตภณฑเพอวางจ าหนายในทองตลาด โดยมตงแตโรงงานขนาดใหญไปจนถงขนาดเลกและมจ านวนมากมายกระจายอยในพนททองถนทวไปทกภมภาคของโลก การปนเปอนของสารก าจดศตรพชในขนตอนนอาจเกดไดจากสาเหตดงน เชน

o ระบบการผลตทไมถกตองตามหลกอาชวอนามยและความปลอดภย อาจท าใหเกดการแพรกระจายไปในอากาศ และพนทโดยรอบบรเวณการผลต



o การหมดสภาพหรอหมดอายของวสดและอปกรณทใชในกระบวนการผลต ถงบรรจสาร เชน ปมดดสาร หรอ วาลวปด-เปด ไมท างาน หรอการหมดสภาพของบรรจภณฑส าเรจทเตรยมจดสงไปยงผซอ

o ลกษณะสภาพแวดลอม เชน สภาพอากาศรอน ทอาจท าใหสารบางชนดเกดการระเหยเปนไอทมแรงดน จนเกดการระเบด หรอ รวซมของบรรจภณฑได

o ความประมาทเลนเลอของพนกงานภายในโรงงาน ท าใหเกดการตกหลน[8]

➢ โรงงานผลตเครองเฟอรนเจอร หรอเครองใชประเภทไม ซงมความจ าเปนตองใชสารก าจดศตรไมในระหวางกระบวนการผลต หรอระหวางการเกบรกษาไมทเปนวตถดบในกระบวนการผลต

➢ รานจ าหนายหรอรานคาปลกสารเคมการเกษตร ➢ กจกรรมการรบจางพนสารเคมในการเกษตร ➢ กจกรรมการเกษตร ซงลกษณะการใชและชนดของสารก าจดศตรพชทใชจะมความแตกตางกนไปตาม

ชนดของพชปลกและฤดกาลเพาะปลก ➢ การใชในบานเรอน ชมชน สวนสาธารณะ และสนทนาการ เชน สนามกอลฟ

ระดบความเขมขนของสารก าจดศตรพชทตรวจพบในขณะทเกดการปนเปอน มกจะสงเปนสบเทาหรอพนเทาของความเขมขนในขณะทน าไปใช และทระดบความเขมขนสงนอตราการสลายตวโดยธรรมชาตจะเปนไปอยางชากวา เมอเปรยบเทยบกบการปนเปอนในระดบความเขมขนทต า เชน การศกษาของ Wolf และคณะ[9] พบวาสาร parathion ความเขมขน 95,000 ppm ทตกคางบนผวดนชนบน ในระดบไมเกน 2.5 ซม. นน จะลดลงเหลอ 15,000 ppm แมจะผานไปนานถง 6 ป หรอการรายงานของ Yong[10] วา สาร 2,4-D ในดนจากพนททใชเปนแหลงเกบสารนนจะตองใชเวลานานกวา 2 ป จงจะลดความเขมขนลงไดรอยละ 10 ของระดบความเขมขนตงตน หรออกกรณหนง คอ การฝงถงบรรจสาร 2,4-D ในสหรฐอเมรกาในป 1966 ท าใหดนเกดการปนเปอนดวยสาร 2,4-D นน หลงจากผานไปเปนเวลานานมากกวา 30 ป คอ ในป 1997 มการขดพบโดยบงเอญและจากการตรวจวเคราะหพบวาสารยงมความเขมขนในดนในระดบหลายพน ppm นอกจากในดนแลว ยงพบการรายงานการปนเปอนในแหลงน าใตดนดวย เชน การศกษาในสหรฐอเมรกาพบการปนเปอนของสาร chlorpyrifos ในระดบ 0.02 - 10.5 ppb ซงไมพบปนเปอนในดนในบรเวณใกลเคยง[11] และการส ารวจในพนทท าการเกษตร พบวาในพนททเกษตรกรท าการเตรยมสารก าจดศตรพชส าหรบการฉดพนบรเวณใกลบอน า จะมแนวโนมการตรวจพบสารก าจดวชพช triazine หรอ alachlor มากกวาในพนททเกษตรกรไมไดเตรยมสารก าจดศตรพชบรเวณใกลบอน า[12] ชใหเหนวาการทงน าทปนเปอนสารก าจดศตรพชในบรเวณใกลแหลงน าโดยขาดการควบคมทดนน จะเปนปจจยส าคญทสงผลใหเกดการปนเปอนในบอน าได[13]

2.3 ความเปนพษของสารก าจดศตรพช[14]-[18]

สารก าจดศตรพชทกชนดมความเปนพษตอมนษยและสตว อนตรายมกเกดจากการใชอยางไมระมดระวง ไมปฏบตตามค าแนะน า หรอเกดจากอบตเหต เชน การช ารดแตกหก รวไหล ของอปกรณการฉดพน และภาชนะบรรจ รวมทงการก าจดภาชนะทใชแลวอยางไมถกตอง มนษยอาจไดรบสารก าจดศตรพชเขาสรางกายไดหลายทาง เชน การ



กลนกน การหายใจ การสมผสทางผวหนงหรอดวงตา ผทมหนาทพนสารก าจดศตรพชจะมโอกาสไดรบสารผานทางผวหนงมากทสด พนผวของรางกายแตละแหงจะมอตราการซมผานของสารก าจดศตรพชไดแตกตางกน (ภาพท 2-2) โดยสารเคมจะสามารถซมผานผวหนงบรเวณอวยวะสบพนธ ชองห หนาผาก กะโหลกศรษะ ทอง ฝาเทา และ ฝามอ ไดเรวกวาการซมผานทางผวหนงบรเวณทองแขนได 11.8 5.4 4.2 3.7 2.1 1.6 และ 1.3 เทา ตามล าดบ นอกจากนนรอยแผลบนผวหนง การเปนโรคผวหนงหรอภมแพทผวหนง และอณหภมทสงขนจะสงผลใหมการดดซมสารเขาสรางกายไดมากขนดวย กรณทผพนสารก าจดศตรพชไมท าความสะอาดรางกายทนททท างานเสรจสน หรอช าระรางกายไดไมสะอาดเพยงพอ จะท าใหระยะเวลาในการรบสมผสสารนานขน จงมโอกาสไดรบสารเขาสรางกายเพมขนดวย

ภาพท 2-2 อตราการดดซมผานผวหนงของสารเคมเมอเปรยบเทยบกบทองแขน[14]

➢ สารก าจดแมลงกลมออรกาโนฟอสเฟต (Organophosphate Insecticides)

รปแบบสวนใหญของสารกลมน เปนสารเคมก าจดแมลงทมฟอสฟอรสเปนองคประกอบทส าคญ มฤทธยบยงการท างานของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสแบบถาวร เมอไดรบเขาสรางกายทงทางปาก ผวหนง และสดดม จะมอาการคลนไส วงเวยน ออนเพลย กลามเนอหดตวเปนหยอมๆ แนนหนาอก อาเจยน ทองเดน ตาพรา น าลายออกมากกวาปกต ในกรณทมอาการพษรนแรงจะหมดสต น าลายฟมปาก อจจาระและปสสาวะราด ชก หายใจล าบาก และหยดหายใจ ตวอยางของสารเคมก าจดแมลงกลมออรกาโนฟอสเฟตทมจ าหนายและคาความเปนพษของสารเคมซงจ าแนกตามมาตรฐานขององคการอนามยโลก (World Health Organization, WHO) แสดงในตารางท 2-4 และ 2-5



ตารางท 2-4 ตวอยางของสารเคมก าจดแมลงกลมออรกาโนฟอสเฟต

ชอสามญ ตวอยางชอการคา ความเปนพษ1/

(LD50) ระดบ

ความเปนพษ2/ ผลกระทบตอสขภาพ

แบบเรอรง อะซเฟต

(acephate) ออธน (Orthene) 866-945 III ต า อาจกอมะเรงและ อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

อะซนฟอส-เมทธล (azinphos-methyl) กไธออน (Guthion) 5-20 Ia สงมาก อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

คารโบพโนไธออน (carbophenothion) ไตรไธออน (Trithion) 6.8-36.9 Ib สง ไมพบ

คลอรเฟนวนฟอส (chlorfenvinphos) เบอรเลน (Birlane) 9.6-39 Ib สง อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

คลอรไพรฟอส (chlorpyrifos)

ลอรสแบน (Lorsban) เดสแบน (Dursban) 97-270 II

ปานกลาง อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

คมาฟอส (coumaphos)

ไบมกซ (Baymix) อะซนโทล (Asuntol) 13-41 Ib สง ไมพบ

ไซยาโนเฟนฟอส (cyanofenphos) ชวไซด (Surecide) 89 II

ปานกลาง ไมพบ

ดมตอน (demeton) ซสทอก (Systox) 8.2-14 Ib สง ไมพบ

ไดอะซนอน (diazinon) ไดอะซนอน (Diazinon) 300 - 400 II


ไดคลอรวอส (dichlorvos)

วาโปนา (Vapona) ดดวพ (DDVP) 25 - 80 Ib สง เปนสารกอมะเรงและ

อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ ไดโครโตฟอส

(dicrotophos) ไบดรน (Bidrin)

คารไบครอน (Carbicron) 22 Ib สง อาจกอมะเรง

ไดเมทโธเอท (dimethoate)

ไดเมทโธเอท (dimethoate) 180-330 II

ปานกลาง อาจกอมะเรงและ

อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ ไดซลโฟตอน (disulfoton)

ไดซสตอน (Disyston) โซลวเรกซ (Solvirex) 2 - 12 Ia สงมาก ไมพบ

อ พ เอน (EPN)

คมฟอส (Cumiphos) ทาโมฟอส (Tamophos) 14-42 Ia สงมาก ไมพบ

เฟนโตรไธออน (fenitrothion)

ซมไธออน (Sumithion) โพลไธออน (Polythion) 250-800 II


เฟนไธออน (fenthion)

เลไบซด (Lebaycid) ไบเทกซ (Baytex) 180-298 II


เฟนวาเลอเรท (fenvalerate)

ซมไซดน (Sumicidin) มอสเคด (Moscade) 451 II


มาลาไธออน (malathion)

มาลาไธออน (Malathion) มาลาทอกซ (Malatox) 1,000 II

ปานกลาง อาจกอมะเรงและ

อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ 1/ปรมาณของสารทใหหนทดลอง (rat) กนและท าใหตายไปจ านวนครงหนงของจ านวนหนทงหมด หรอ Lethal Dose มหนวยเปนมลลกรมของสาร

ตอน าหนกตวของหนทดลอง 1 กโลกรม (LD50: มก./กก.) 2/

ระดบความเปนพษตามมาตรฐานขององคการอนามยโลก (ตารางท 2-5)



ตารางท 2-4 (ตอ)


(LD50) ระดบ


แบบเรอรง เมธามโดฟอส

(methamidophos) ทามารอน (Tamaron) โมนเตอร (Monitor) 19-21 Ib สง ไมพบ

เมวนฟอส (mevinphos)

เมวนฟอส (Mevinphos) ฟอสดรน (Fosdrin) 3-12 Ia สงมาก อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

โมโนโครโตฟอส (monocrotophos)

อโซดรน (Azodrin) โมโนครอน (Monocron) 17-20 Ib สง ไมพบ

นาเลด (naled) ไดบรอม (Dibrom) 50-281 II ปานกลาง ไมพบ

โอเมโธเอท (omethoate) โฟลแมท (Folimat) 50 Ib สง อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

ออกซดมตอน-เมทธล (oxydemeton-

methyl)

เมตาซสทอกซ-อาร (Matasystox-R) 65-75 Ib สง อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

พาราไธออน (parathion)

โฟลดอล (Folidol) เมตาฟอส (Mataphos) 2-30 Ia สงมาก อาจกอมะเรงและ

อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ ฟอสซาโลน

(phosalone) โซโลน (Zolone) 90-205 II ปานกลาง ไมพบ

โฟเรท (phorate) ไทแมท (Thimat) 1.1-3.7 Ia สงมาก ไมพบ

ไพรมฟอส-เมทธล (pirimiphos-methyl) แอคเทลลก (Actellic) 2050 III ต า ไมพบ

โปรพโนฟอส (profenophos)

คราครอน (Curacron) ซลครอน (Selecron) 358 II ปานกลาง ไมพบ

โปรไธโอฟอส (prothiophos) โตกไธออน (Tokuthion) 875-2000 II ปานกลาง ไมพบ

โปรโธเอท (prothoate) แฟค (Fac) 8 Ib สง ไมพบ

ควนลฟอส (quinalphos) เอคาลกซ (Ekalux) 62-137 II ปานกลาง อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

ซลโปรฟอส (sulprofos) โบลสตาร (Bolstar) 65-304 II ปานกลาง ไมพบ

ไตรอะโซฟอส (triazophos)

ฮอสตาไธออน (Hostathion) 64-68 Ib สง ไมพบ

ไตรคลอรฟอน (trichlorfon)

ดพเทอรเรกซ (Dipterex) พรอกซอล (Proxol) 150-649 II ปานกลาง เปนสารกอมะเรงและ

อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ 1/ปรมาณของสารทใหหนทดลอง (rat) กนและท าใหตายไปจ านวนครงหนงของจ านวนหนทงหมด หรอ Lethal Dose มหนวยเปนมลลกรมของสาร





ตารางท 2-5 การจ าแนกความเปนพษของสารเคมอนตรายตามมาตรฐานขององคการอนามยโลก (World Health Organization, WHO)

WHO Toxicity Classification Rat LD50 (mg/kg)

Oral Dermal

Class Description Solids Liquids Solids Liquids Ia Extremely hazardous <5 <20 <10 <40

Ib Highly hazardous 5-50 20-200 10-100 40-400 II Moderately hazardous 50-500 200-2,000 100-1,000 400-4,000

III Slightly hazardous >500 >2,000 >1000 >4,000

ทมา: Pesticide Action Network[17]

➢ สารก าจดแมลงกลมคารบาเมต (Carbamate Insecticides)

รปแบบสวนใหญของกลมน เปนสารเคมก าจดแมลงทมไนโตรเจนเปนองคประกอบทส าคญ มฤทธยบยงการท างานของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสแบบชวคราว ระยะเวลาออกฤทธสน และสลายตวไดเรว ท าใหความเปนพษลดลง เมอไดรบทางปาก ผวหนงและสดดมจะมอาการ มนงง ปวดศรษะ ออนเพลย กระวนกระวาย มานตาหร คลนไส อาเจยน น าตาและน าลายไหล เหงอออกมาก ปวดทองเกรง ชพจรเตนชา และกลามเนอเกรง ตวอยางของสารเคมก าจดแมลงกลมคารบาเมตทมจ าหนายและคาความเปนพษของสารเคมซงจ าแนกตามมาตรฐานขององคการอนามยโลก แสดงในตารางท 2-6

2.4 ผลกระทบของสารเคมก าจดศตรพชตอสงแวดลอมและสขภาพ

➢ ผลกระทบตอสงแวดลอม

ผลจากการใชสารเคมก าจดศตรพชในปรมาณมากเพอรกษาผลผลตใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอตอความตองการของตลาด สงผลใหเกดการปนเปอนของสารเหลานน ดงมการรายงานพบการปนเปอนของสารก าจดศตรพชทงในสงแวดลอม เชน ในดนและในน า ไปจนถงในผลผลต ดงตวอยางตอไปน

วเชยร เรองประวต [19] ศกษาการแพรกระจายของสาร endosulfan จากนาขาวลงสแมน าทาจนในอ าเภอบางเลน จงหวดนครปฐม โดยเกบตวอยางน าผวดนและตวอยางดนจากนาขาว คลองระบาย และบรเวณทคลองไหลลงบรรจบแมน าทาจน ในพนท 4 ต าบล พบวาหลงการฉดพนสาร 1 วน ตรวจพบปรมาณ endosulfan ในน าผวดนเฉลยระหวาง 0.531 - 7.622 ไมโครกรม/ล. และหลงการฉดพนสาร 5 วน ปรมาณสารทตรวจพบลดลง โดยมคาตงแต ตรวจไมพบ - 1.358 ไมโครกรม/ล. สวนในดนตรวจพบระหวาง 24.8 - 327.8 ไมโครกรม/กก. และตงแต ตรวจไมพบ - 17.36 ไมโครกรม/กก. หลงการฉดพนสาร 1 และ 5 วน ตามล าดบ ผลการศกษายงสรปไดวาสาร endosulfan จะสะสมในแปลงนามากกวาคลองระบายและบรเวณทคลองไหลบรรจบแมน าทาจน



ตารางท 2-6 ตวอยางของสารเคมก าจดแมลงกลมคารบาเมต


(LD50) ระดบ


แบบเรอรง ออลดคารบ (aldicarb) เทมมค (Temik) 0.5-7 Ia สงมาก อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

เบนดโอคารบ (bendiocarb)

ฟแคม (Ficam) ไดคารบ (Dycarb)

34-156 II ปานกลาง ไมพบ

เบนฟราคารบ (benfuracarb)

ออนโคล (Oncol) 105-205 II ปานกลาง ไมพบ

บพเอมซ (BPMC)

ฟโนบคารบ (Fenobucarb) ไบขาบ (Baycarb)

410-700 II ปานกลาง ไมพบ

คารบารล (carbaryl) เซพวน (Savin) 250-850 II ปานกลาง อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ คารโบฟแรน (carbofuran)

ฟราดาน (Furadan) คราแทร (Curatarr)

5-13 Ib สง อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

เมทธโอคารบ (methiocarb)

เมซโรล (Mesurol) 15-35 Ib สง ไมพบ

เมทโธมล (methomyl)

แลนเนท (Lannate) นวดรน (Nudrin)

17-24 Ib สง อาจมผลกระทบตอตอมไรทอ

เอมไอพซ (MIPC) เอมไอพซ (MIPC) 450-500 II ปานกลาง ไมพบ ออกซามล (oxamyl)

ไวยเดท (Vydate) ออกซามล (Oxamyl)

5.4 Ib สง ไมพบ

โปรมคารบ (promecarb) คารบามลท (Carbamult) 60-90 II ปานกลาง ไมพบ โปรโพเซอร (propoxur)

ไบกอน (Baygon) อนเดน (Unden)

95-104 II ปานกลาง อาจกอมะเรง

ไธโอดคารบ (thiodicarb) ลารวน (Larvin) 192-325 II ปานกลาง อาจกอมะเรง 1/ปรมาณของสารทใหหนทดลอง (rat) กนและท าใหตายไปจ านวนครงหนงของจ านวนหนทงหมด หรอ Lethal Dose มหนวยเปนมลลกรมของสาร



พนชย เมนฉาย[20] รายงานผลการศกษาเปรยบเทยบปรมาณสารก าจดศตรพชกลม organochlorine ทตรวจพบในพนทนาขาว ในระหวางฤดรอนและฤดฝนในต าบลคลองโยง อ าเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม พบสาร endosulfan sulfate คาสงสดในน าและดน ท 11.33 ppb และ 1.28 ppm ตามล าดบ และสามารถสรปไดวาฤดไมมผลตอการสะสมของสารก าจดศตรพชกลมน

กรมควบคมมลพษ [21] รายงานการวเคราะหสารตกคางในดนนาขาวภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต ในป พ.ศ. 2546 พบสาร p,p-DDE ตงแต นอยกวา 0.001 - 0.016 ppm สาร heptachlor epoxide ตงแต นอยกวา 0.001 - 0.012 ppm สาร endosulfan sulfate ตงแต นอยกวา 0.001 - 0.19 ppm สาร methyl parathion ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.574 ppm สาร monocrotophos ตงแตนอยกวา



0.001 - 0.068 ppm สาร dimethoate ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.034 ppm สาร carbofuran ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.056 ppm สาร 2,4-D ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.149 ppm และสาร paraquat ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.083 ppm โดยสวนใหญพบปรมาณสงสดในภาคกลาง รองลงมา คอ ภาคใต สวนในน าพบสาร p,p-DDE ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.043 ppb สาร heptachlor epoxide ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.02 ppb สาร endosulfan sulfate ต ง แ ต น อ ย ก ว า 0.001 - 0.41 ppb ส า ร malathion ต ง แ ต น อ ย ก ว า 0.001 - 0.48 ppb ส า ร monocrotophos ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.48 ppb สาร dimethoate ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.328 ppb สาร dichlorvos ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.102 ppb สาร carbofuran ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.42 ppb สาร 2,4-D ตงแตนอยกวา 0.001 - 0.026 ppb และ สาร paraquat ตงแตนอยกวา 0.001 - 4.72 ppb โดยสวนใหญพบสงสดในภาคกลาง รองลงมา คอ ภาคใต ยกเวน paraquat พบสงสดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ธญวรตม รอบค า[22] ไดศกษาผลกระทบจากการใชสารก าจดศตรพชในการผลตกะหล าปลทมตอดนในเขตพนทศนยพฒนาโครงการหลวงขนวาง อ าเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม พบวาดนจากแปลงปลกกะหล าปลทระดบความลกของดน 15-30 ซม. มการตกคางของสารในกลมออรกาโนฟอสเฟต ไดแก phosalone ในปรมาณ 0.01-0.25 มก./กก. chlorpyrifos ปรมาณ 0.03 มก./กก. และ monocrotophos ปรมาณ 0.16 มก./กก.

การรายงานการตกคางในผลผลต ไดแก การศกษาชนดและปรมาณสารพษตกคางในตวอยางขาวเหนยวและขาวเจา จากแหลงจ าหนายทวประเทศระหวางป พ.ศ. 2534 - 2536 รวม 316 ตวอยาง วเคราะหสารพษตกคางกลมออรกาโนคลอรนและกลมออรกาโนฟอสเฟต พบวา มากกวารอยละ 70 ของจ านวนตวอยาง ตรวจพบสารกลมออรกาโนคลอรน โดยสารทตรวจพบ ไดแก α-BHC β-BHC lindane heptachlor heptachlor-epoxide aldrin dieldrin endrin และ DDTและอนพนธ ส าหรบกลมออรกาโนฟอสเฟต ตรวจพบ dichlorvos malathion chlorpyriphos-methyl และ malathion ในปรมาณไมเกนรอยละ 10 ของจ านวนตวอยาง[23]

เกษสร ฉายาวงศ[24] รายงานการตรวจวเคราะหปรมาณสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนคลอรน ในขาวกลองและขาวขาว พนธขาวดอกมะล 105 และ เหลองประทว 123 ในพนทจงหวดปราจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา พนธโพธเงน-โพธทอง ในพนทจงหวดปราจนบร และฉะเชงเทรา และพนธชอไสว และ เหลองอมร ในพนทจงหวดนครนายก พบขาวกลองมปรมาณสารฆาแมลงตกคางมากกวาขาวขาว โดยเฉพาะสาร DDT dicofol และ HCH และพบสาร endosulfan มปรมาณเกนคาสงสด ทก าหนดใหมไดในขาว จ านวน 2 ตวอยาง โดยคาสงสดทก าหนดใหมไดในขาว คอ 100 ppb

อนนต ปญญาเพม[25] ศกษาการตกคางของสารเคมก าจดแมลงในกะหล าปล ภายใตศนยพฒนาโครงการหลวงขนวาง ต าบลแมวน อ าเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม ซงปลกโดยชาวเขาเผามงและชาวเขาเผากระเหรยง จากการสมตวอยางกะหล าปลทงหมด 40 ตวอยาง พบไซเพอรเมทรนตกคาง จ านวน 7 ตวอยาง ทระดบความเขมขนระหวาง 0.17-2.48 มก./กก.



➢ ผลกระทบตอสขภาพประชาชน

การรายงานผปวยไดรบพษจากสารปองกนก าจดศตรพช ระหวางป 2543-2552 ชใหเหนวาในชวง 3 ปหลง (2550-2552) มแนวโนมของอตราผปวยทไดรบพษของสารปองกนก าจดศตรพชจากการท างานและสงแวดลอม (ไมรวมการฆาตวตาย) เพมขน นอกจากนนยงพบวาจ านวนผปวยจะสงสดในชวงเดอนพฤษภาคม ถง สงหาคม ซงเปนชวงฤดฝนทเกษตรกรหลายพนทเรมตนฤดกาลเพาะปลกและมการใชสารปองกนก าจดศตรพชในการเพาะปลกจ านวนมากเชนกน มการรายงานวาผ ป วยจากภาคเหนอม มากท ส ดถ งรอยละ 48.02 รองลงมา ไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคใต รอยละ 27.30, 20.52, และ 4.14 ตามล าดบ

สงทนาสงเกต คอ กลมอายของผปวยไดรบพษจากสารปองกนก าจดศตรพช พบวาการรายงานในชวงระหวางป 2530-2539 กลมอายทมอตราปวยสงสด 2 กลม ไดแก 15-24 ป และ 25-34 ป แตรายงานในชวงระหวางป 2543-2552 กลบพบวา กลมอายทมอตราปวยสงสด 2 กลม ไดแก 55-64 ป และ 0-4 ป นอกจากนกลมอาชพของผปวยทเปนเดกในปกครองและเดกนกเรยน มรายงานสงถงรอยละ 26.49 เมอเทยบกบผปวยอาชพเกษตรกรรม (รอยละ 41.04)[26]-[27] ชใหเหนวาผลกระทบทเกดไดขยายวงกวางไปยงบคคลซงไมไดเกยวของโดยตรงกบสารก าจดศตรพชมากขน เชน เดก และ ผสงอาย ทงนในกลมผสงอายนน อาจเปนไดทงจากการไดรบสารโดยไมตงใจเนองจากอบตเหต หรอ อาจเนองจากปจจบนเกษตรกรมชวงอายในวยดงกลาว ในขณะทกลมวยรน หรอ วยหนมสาว ไมนยมประกอบอาชพเกษตรกรรม หรอ อยในชวงเลาเรยน

นอกเหนอจากการรายงานการเจบปวยจากการไดรบพษสารก าจดศตรพชโดยตรงแลว ยงมรายงานการตรวจวดระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในเกษตรกร เพอดภาวะความเสยงจากการไดรบอนตรายจากสารก าจดศตรพช พบวา รอยละ 20-60 ของเกษตรกรกลมตวอยาง มความเสยงตอการไดรบอนตรายจากสารก าจดศตรพช [28]-[34] และจากรายงานการรบสมผสสารก าจดศตรพชในกลมตวอยางทไมใชเกษตรกร เชน ประชาชนทวไปและนกเรยน เปนตน ยงชใหเหนวาประชาชนทวไปอาจไดรบสารก าจดศตรพชเขาสรางกายจากอาหารทมการปนเปอนของสารก าจดศตรพชทวางขายในทองตลาดนนเอง[5]

➢ การตรวจวดผลกระทบจากสารเคมก าจดศตรพชตอสขภาพ

ตวบงชทางชวภาพส าหรบการประเมนการสมผสสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตทนยมใชในการศกษา ไดแก เอนไซมโคลนเอสเตอเรส (Cholinesterase enzyme หรอ ChE) และ สารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (Dialkyl phosphate metabolites หรอ DAPs)

เอนไซมโคลนเอสเตอเรส (Cholinesterase enzyme หรอ ChE)[35]-[39]

สารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต เปนสารทมกลไกการท าลายเอนไซมเอสเตอเรส (Esterase enzyme) ในรางกายของมนษยและแมลง โดยผลระยะเฉยบพลนจะกอใหเกดการกระตนระบบประสาทของสงมชวตทไดรบสารเขาสรางกายท าใหเกดการท างานมากเกนไป โดยปกตเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (Acetylcholinesterase) จะเปนตวกระตน ให เกดการยอยสลายของสารส อประสาท หรอ อะซตลโคลน (Acetylcholine) ในบรเวณชองวางระหวางปลายประสาท (ภาพ2-3 (a) และ (b)) เมอสารก าจดศตรพชกลมออรกา



โนฟอสเฟตและคารบาเมต เขาสรางกาย จะท าปฏกรยากบอะซตลโคลน (ภาพ 2-3 (c)) ท าใหปรมาณสารสอประสาทเกดการคงคางในระบบประสาท และสงผลใหเกดการท างานของระบบประสาทอยางตอเนองตลอดเวลาและมากเกนไป จนแสดงอาการตางๆ ไดแก เบออาหาร คลนไส อาเจยน ทองเดน น าตาไหล น าลายไหล เหงอออก หวใจเตนชา มานตาหร ถายอจจาระและปสสาวะโดยกลนไมอย เกดอาการเกรงของหลอดลม หลอดลมมเมอกและเสมหะมาก ซงผลกระทบเหลาน อาจเกดขนไดในทนททไดรบสาร หรอ เกดขนหลงจากไดรบสารแลวหลายชวโมงกได

การตรวจวดระดบของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสในเมดเลอดแดง (RBC acetylcholinesterase; AChE) และในน าเลอด (Plasma pseudocholinesterase) ทมระดบลดลงจะสามารถบงชถงการไดรบสารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมทได โดยหากไดรบสารเขาสรางกายจะสงผลใหระดบของเอนไซมดงกลาวลดลงภายในระยะเวลาตงแต 2-3 นาท ไปจนถงหลายชวโมงหลงจากไดรบสารนนในจ านวนทมากพอ สารแตละชนดในกลมนอาจสงผลกระทบตอระดบเอนไซมในน าเลอดหรอเมดเลอดแดงแตกตางกนไป โดยปกตระดบเอนไซมในน าเลอดจะลดลงเปนเวลาหลายวน ไปจนถง 2-3 สปดาห แตในกรณของเมดเลอดแดงระดบของเอนไซมจะลดลงอยางชาๆ จนถงระดบต าสดของการไดรบผลกระทบ และจะคงสภาพดงกลาวอยเปนเวลานานกวาจะกลบฟนคนสสภาพปกตทม เอนไซมชดใหมเขามาแทนทเอนไซมทถกท าลายโดยสารเคมไป ซงอาจจะใชเวลานานถง 1-3 เดอน ปกตระดบเอนไซมในรางกายของมนษยจะแตกตางกนไปในแตละบคคล ดงนนการตรวจวดระดบเอนไซมกอนและหลงการไดรบสารจะชวยยนยนถงการไดรบผลกระทบจากสารดงกลาว โดยหากมระดบเอนไซมในน าเลอดและในเมดเลอดแดงลดลงมากกวารอยละ 20 และ 15 ตามล าดบ จะหมายถงการไดรบสารเขาสรางกายในระดบทมากพอทจะสงผลกระทบตอรางกาย

(a) (b) (c)

ภาพท 2-3 การสอสารในระบบประสาทและการยบยงโดยสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต: (a) และ (b) การสอสารในกรณปกต (c) การยบยงการสอสารโดยสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต[35]



ในรางกายของมนษยมอะซทลโคลนเอสเตอเรส 2 ชนด ไดแก 1) plasma cholinesterase หรอ pseudocholinesterase หรอ butyrylcholinesterase (BuChE) โดยปกตแลวอยในเลอด แตไมมหนาทในรางกาย และ 2) RBC cholinesterase หรอ true cholinesterase ซงจะอยในเมดเลอดแดง และระบบประสาท ซงจะเปนตวบงชภาวะพษของออรกาโนฟอสเฟต ไดดกวา plasma cholinesterase

สารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและกลมคารบาเมต มคณสมบตยบย งเอนไซม ท ง truecholinesterase (AChE) และ psuedocholinesterase (BuChE) การตรวจวดระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสจงใชเปนดชนชวดการเกดพษเฉยบพลนและพษเรอรงจากสารก าจดศตรพชทงสองกลมนได อยางไรกตาม ยงมปจจยอนๆ ทสงผลใหระดบ BuChE ในเลอดลดต าลงได เชน ผปวยในระยะทตองรกษาดวยรงสและเคมบ าบด ภาวะทพโภชนาการ ภาวะโลหตจาง ภาวะกลามเนอหวใจตายจากการขาดเลอด โรคตบ และ ภาวะพรอง BuChE จากพนธกรรม เปนตน สวน AChE ยงไมพบขอมลของปจจยทมผลตอระดบ AChE ในเลอด

สารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (Dialkyl phosphate metabolites หรอ DAPs)[40]-[41]

รางกายสามารถยอยสลายสารออรกาโนฟอสเฟต และไดสารใหม คอ alkyl phosphates และ phenols ซงจะถกขบออกมาทางปสสาวะ และสามารถตรวจวดสารนไดในระยะ 48 ชวโมงหลงการไดรบสารเคม จงถกน ามาใชในกรณพสจนยนยนและดปรมาณการไดรบสารของบคคลทสงสยวาจะไดรบสารเขาสรางกายได เนองจากการตรวจวดสารกลมน ท าไดแมในกรณทรางกายไดรบสารเคมในปรมาณทนอยซงอาจจะยงไมกอใหเกดการลดลงของระดบเอนไซมในรางกาย และยงไมพบอาการผลกระทบทางรางกาย จงใชเปนการศกษาในกรณการไดรบสารเคมแบบเรอรง (รบในปรมาณนอยแตยาวนาน)

DAPs แบงเปน 2 กลมหลก ไดแก 1) Dimethyl metabolites ม 3 ชนด ไดแก dimethyl phosphate (DMP) dimethylthiophosphate (DMTP) และ dimethyldithiophosphate (DMDTP) และ 2) Diethyl metabolites ม 3 ชนด ไดแก diethylphosphate (DEP) diethylthiophosphate (DETP) และ diethyldithiophosphate (DEDTP)

สาร DAPs ทง 6 ชนดน จะถกขบออกมาในปสสาวะ หลงการไดรบสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตเขาสรางกาย และเนองจากสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตแตละชนดจะถกท าปฏกรยาภายในรางกายแลวใหสาร DAPs ทแตกตางกน ดงแสดงในตารางท 2-7 ดงนนการตรวจวดระดบของสาร DAPs จากรางกาย จงสามารถใชประเมนชนดของสารเคมทรางกายไดรบดวย



ตารางท 2-7 สารกลม Dialkyl phosphate metabolites (DAPs) ทเกดจากสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟต แตละชนด[40]

สารก าจดศตรพช Dimethyl metabolites Diethyl metabolites

DMP* DMTP DMDTP DEP DETP DEDTP Dichlorvos (DDVP) ✓ - - - - - Dicrotophos ✓ - - - - - Monocrotophos ✓ - - - - - Naled ✓ - - - - - Tetrachlorvinphos ✓ - - - - - Trichlorfon ✓ - - - - - Chlorpyrifos methyl ✓ ✓ - - - - Fenitrothion ✓ ✓ - - - - Fenthion ✓ ✓ - - - - Isozaphos-methyl ✓ ✓ - - - - Oxydemeton-methyl ✓ ✓ - - - - Methyl parathion ✓ ✓ - - - - Pirimiphos-methyl ✓ ✓ - - - - Temephos ✓ ✓ - - - - Azinphos methyl ✓ ✓ ✓ - - - Dimethoate ✓ ✓ ✓ - - - Malathion ✓ ✓ ✓ - - - Methamidophos ✓ ✓ ✓ - - - Methidathion ✓ ✓ ✓ - - - Phosmet ✓ ✓ ✓ - - - Chlorethoxyphos - - - ✓ ✓ - Chlorpyrifos - - - ✓ ✓ - Coumaphos - - - ✓ ✓ - Diazinon - - - ✓ ✓ - Parathion - - - ✓ ✓ - Pirimiphos-ethyl - - - ✓ ✓ - Sulfotepp - - - ✓ ✓ - Triazophos - - - ✓ ✓ - Disulfoton - - - ✓ ✓ - Ethion - - - ✓ ✓ ✓ Phorate - - - ✓ ✓ ✓ Terbufos - - - ✓ ✓ ✓

* DMP = Dimethyl-phosphate, DMTP = Dimethylthio-phosphate, DMDTP = Dimethyldithio-phosphate, DEP = Diethyl-phosphate, DETP = Diethylthio-phosphate, DEDTP = Diethyldithio-phosphate



2.5 การแกไขปญหาการปนเปอนของสารก าจดศตรพช

2.5.1 การลดการปนเปอนของสารก าจดศตรพชในสงแวดลอม

การลดปญหาการปนเปอนของสารก าจดศตรพชในสงแวดลอมอาจท าไดหลายวธ ทงด าเนนการตงแตตนทางทเปนผกอใหเกดการปนเปอน เชน ผผลต และ ผใช ไปจนถง การด าเนนการเมอเกดการปนเปอน ซงจดเปนการแกไขปญหาทปลายทางทเรยกโดยทวไปวา การบ าบดสารก าจดศตรพช

การบ าบดสารก าจดศตรพช คอ การใชวธการหรอกระบวนการใด ๆ เพอสงเสรม หรอน าไปส การลดความเขมขนของสารในน าหรอดนในพนททมการปนเปอน โดยอาจใชวธการทางดานกายภาพ เคมภาพ หรอ ชวภาพ หรอใชหลายวธรวมกน โดยทวไปกระบวนการดงกลาวจะแบงเปน 2 ประเภทใหญ ไดแก

1. กระบวนการทควบคมได หมายถง กระบวนการทสามารถควบคมปจจยในการบ าบดไดตงแตเรมตน ในระหวางด าเนนการ และท าใหกระบวนการสนสดลงได เชน การน าดนทปนเปอนออกจากพนทไปยงพนทอนเพอท าการบ าบด (Ex situ) โดยใชกระบวนการเผา (Incineration) การใชความรอน (Thermal desorption) การลาง (Soil washing) และอน ๆ โดยสามารถควบคมปรมาณ (มวล) อณหภม ปรมาตร หรอ ปจจยอน ๆ ได วธการเหลานมกจะมคาใชจายในการบ าบดมากกวาวธอน ๆ

2. กระบวนการทควบคมไมได หมายถง กระบวนการทสามารถเรมตนและสงเสรมไดแตควบคมไมได กระบวนการนมกจะด าเนนการในพนททมการปนเปอน (In situ) กระบวนการบ าบดโดยชวภาพ (Bioremediation) เปนตวอยางหนงของกระบวนการน ซงสามารถด าเนนการโดยการใชสารอาหารทคดเลอกแลวเพอสงเสรมกระบวนการยอยสลายสาร หรอเตมเชอจลนทรยลงในพนทตามความเหมาะสมของระดบอณหภม ความชน และลกษณะคณสมบตของดนทไดศกษาไวแลว การน าดนทปนเปอนไปใชประโยชนในพนททไมมการปนเปอน (Land farming) จดเปนวธการเจอจางความเขมขนของสารปนเปอนใหลดลงได สวนการใชพชบ าบด (Phytoremediation) เปนการสงเสรมใหจลนทรยทบรเวณรากพชท างานไดดขน โดยทวไปแลววธการทด าเนนการในพนทปนเปอนนน จะมขอด คอ คาใชจายต ากวา ไมตองใชเทคโนโลยขนสงและดแลรกษาไดงายกวากระบวนการทควบคมได อยางไรกตาม ขอเสย ไดแก กระบวนการจะด าเนนการไปไดชากวา[42]-[43]

2.5.2 การเปลยนแปลงพฤตกรรมเชงสงคม

ทกลาวมานนเปนวธการแกไขปญหาการปนเปอนทปลายเหต ซงมกจะถกด าเนนการเมอพบเกดการปนเปอนหรอพบปญหาตอสขภาพประชาชนแลว อยางไรกตาม การแกไขปญหาการปนเปอนทถกตองและเหมาะสมควรด าเนนการในเชงปองกน เพอลดการปนเปอนและหลกเลยงการเกดปญหาตอสขภาพของประชาชนและสงแวดลอม มาตรการทมความจ าเปนเรงดวน ไดแก การใหความรความเขาใจ การเสรมสรางความตระหนก และการรณรงคประชาสมพนธ ใหกบบคลลทเกยวของทกภาคสวน ไดแก

- การใหความรความเขาใจและสรางความตระหนกแกเกษตรกรในฐานะผผลต เพอลด ละ และเลกการใชสารเคม เพอหลกเลยงปญหาการตกคางและการปนเปอนในพชอาหารและในสงแวดลอมอนจะสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนในทสด



- การใหขอมลความรและสรางความตระหนกใหกบผประกอบการคาปจจยการผลตการเกษตร เพอใหมการจดหาผลตภณฑหรอปจจยทดแทนทไมมการใชสารเคมในการก าจดศตรพช

- การใหขอมลความรและสรางความตระหนกใหกบผประกอบการคาผลตภณฑ ผลตผลการเกษตร และพชอาหาร เพอสรางกลไกการตลาดและกลไกสนบสนน รองรบผลตภณฑทมความปลอดภยใหมากขน

- การใหขอมลความรและสรางความตระหนกใหกบผบรโภค เพอใหมความใสใจในการดแลรกษาสขภาพของตนเองและบคคลในครอบครวใหมากขน ซงจะสงผลใหฐานเศรษฐกจในครวเรอนมตองสญเสยไปกบการรกษาความเจบปวยทอาจเกดจากการรบสารก าจดศตรพชเขาสรางกาย

- การใหขอมลความรและสรางความตระหนกใหกบสถาบนการศกษา เพอใหเยาวชนซงเปนอนาคตของคนรนใหมไดปรบกระบวนทศนทถกตอง มความรความสามารถทจะตดสนใจเลอกทจะเปนผผลตและ/หรอผบรโภคอาหารทมความปลอดภย

- การใหขอมลความรและสรางความตระหนกใหกบหนวยงานภาครฐและองคกรปกครองสวนทองถน ทงทมหนาทก ากบดแลโดยตรงและมสวนเกยวของ เพอใหเกดการวางแผนและสนบสนนภาคสวนอน ๆ ไดด าเนนการเพอมงสเปาหมายการลดใชสารเคมไดอยางราบรนและมประสทธภาพ

กระบวนการดงกลาวน มจดมงหมายเพอใหเกดการปรบเปลยนทศนคตและแนวคด เพอลดการพงพาการใชสารเคมก าจดศตรพชในการผลตทางการเกษตร ซงจะน าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมในการผลตทางการเกษตร และสดทายจะน าไปสวถการด ารงชวตทมความปลอดภยจากสารเคมก าจดศตรพชมากขน รายงานการศกษาตาง ๆ พบวา ปจจยทมผลตอระดบความเสยงจากผลเลอดของเกษตรกร จากการใชสารก าจดศตรพช นอกจากจะเกยวของกบความร ความเขาใจและพฤตกรรมทเกยวของกบการใชสารก าจดศตรพช เชน จ านวน ชนด และปรมาณของสารทใช วธการและความถในการฉดพนสาร การดแลรกษาอปกรณพนสารอยางถกตอง รวมไปถงการใชอปกรณปองกนตนเอง และ การปฏบตตนในขณะฉดพนสาร แลว ยงพบวาการขาดความร ความเขาใจเกยวกบผลกระทบทเกดตอสขภาพทมทงความเสยงและความรนแรง จดเปนปจจยส าคญทสงผลตอระดบความเสยงเชนกน โดยพบวา เกษตรกรทไมมความรดานการตกคางของสารในรางกาย มอตราเสยงตอระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในเลอดสงเปน 3.69 เทา ของเกษตรกรทมความร[28],[44]-[48] ดงนนในการแกไขปญหาการปนเปอนของสารก าจดศตรพชในสงแวดลอมนน มความจ าเปนตองใหความรความเขาใจแกเกษตรกรในเรองของผลกระทบตอสขภาพควบคกนไป เพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมไปสการลดใชสารเคมในทสด

2.6 การผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม

ประเทศไทยน าแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการพฒนาทยงยนเขามาก าหนดเปนนโยบายและประยกตใชในภาคการผลตและการบรการสาขาตาง ๆ เพอใหการพฒนาเปนการพฒนาทเปนมตรกบสงแวดลอม ภายใตแนวคด กรนไทยแลนด (Green Thailand) โดยภาคเกษตรกรรม เนนการสงเสรมการพฒนาเกษตรอนทรย พฒนาสนคาเกษตรและอาหารของประเทศใหเปนทยอมรบในความปลอดภยในระดบมาตรฐานสากล ใหความรกบเกษตรกรในการท าการเกษตรแบบยงยน การท าแผนการผลตและการตลาด สงเสรมการสงออก ตรวจสอบและรบรองคณภาพ



สนคาเกษตรอนทรย และพฒนาดานการตลาด โดยเฉพาะตลาดสนคาเกษตรอนทรย [49] จงมการก าหนดแผนยทธศาสตรตาง ๆ ทเกยวของกบการผลตภาคการเกษตรมากมาย อยางไรกตามผลการด าเนนงานทผานมา พบวาการท าเกษตรอนทรยสวนใหญเปนการผลตขนาดเลกยงไมสามารถผลตในระดบใหญได และมความเสยงจากความเสยหายของผลผลตสงเนองจากไมใชสารเคม ท าใหผลผลตตอไรต าและมตนทนการผลตสง รวมทงมขอจ ากดในการเลอกใชสารสกดชวภาพเพอปองกนและก าจดศตรพช ซงตองใชในปรมาณมากและเลอกใชใหถกกบศตรพชดวย จงท าใหเกษตรกรหนกลบมาใชสารเคมเพอเพมผลผลตทางการเกษตรดงเดม รวมทงประชาชนยงขาดความตระหนกตอความส าคญของผลตภณฑเกษตรอนทรย การขบเคลอนดงกลาวจงยงไมตอเนองและยงยน [50] ดงนนในการจดท าแผนยทธศาสตรของประเทศในปจจบน การมงพฒนาการเกษตรทเปนมตรกบสงแวดลอม จงเปนประเดนส าคญทถกระบใหมการด าเนนการอยางตอเนอง เชน

▪ ยทธศาสตรการพฒนาประเทศตามแผน พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) ในยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน ขอ 6.7 การควบคมและลดมลพษ

▪ นโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2555-2559) o ยทธศาสตรการวจยท 2 การสรางศกยภาพและความสามารถเพอการพฒนาทาง

เศรษฐกจ - กลยทธการวจยท 1 สรางมลคาผลผลตทางการเกษตรและการพฒนาศกยภาพใน

การแขงขนและการพงพาตนเองของสนคาเกษตร แผนงานวจย 1.6 การวจยเกยวกบการผลตอาหารปลอดภย แผนงานวจย 1.8 การวจยเกยวกบการผลตเกษตรอนทรย

o ยทธศาสตรการวจยท 3 การอนรกษ เสรมสรางและพฒนาทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

- กลยทธการวจยท 1 บรหารจดการและการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน

แผนงานวจย 1.6 การวจยเกยวกบการสรางจตส านกในการอนรกษและรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

▪ ยทธศาสตรการวจยของชาตรายประเดนดานสงแวดลอม ในกลยทธท 3 การปรบกระบวนทศนการผลตและการบรโภคใหเปนมตรตอสงแวดลอม ระบแผนงานวจยท 2 เรองการวจยและพฒนาเพอปรบเปลยนรปแบบการเกษตรใหเปนมตรตอสงแวดลอม โดยเฉพาะในรปแบบเกษตรอนทรย

▪ นโยบายระยะการบรหารราชการ 4 ป ของรฐบาล ดานการปรบโครงสรางเศรษฐกจ ไดระบใหภาคเกษตรมการสงเสรมเกษตรทฤษฎใหม สงเสรมการวจยและพฒนาพนธ ด าเนนการฟนฟสภาพแวดลอม สรางความเขมแขงภาคเกษตรและสรางความมนคงทางอาหารเพอเผชญกบวกฤตอาหารโลก สรางความสมดลระหวางพช



อาหารและพชพลงงาน สงเสรมเกษตรอนทรยและเกษตรทางเลอก ปรบโครงสรางและจดหาทท ากนใหแกเกษตรกรผยากไรและด าเนนการฟนฟคณภาพดนใหคงความอดมสมบรณอยางยงยนตลอดจนการคมครองทดนเพอเกษตรกรรม

▪ ยทธศาสตรการจดการสารเคมแหงชาต ฉบบท 4 (2555-2564)[51] ในยทธศาสตรท 3 ลดความเสยงอนตรายจากสารเคม กลวธท 1 ปองกนอนตรายจากสารเคม โดย

(1) ลดความเสยงอนตรายจากสารเคมในภาคการเกษตร ก. สงเสรมการเกษตรทด (Good Agricultural Practice: GAP) ซงรวมถงการใชสารเคม

อยางปลอดภย (safe use) ง. สงเสรมการเกษตรอนทรย การใชสารทดแทนสารเคม และการสรางกลไกดาน

การตลาดเพอสงเสรมการขายผลตภณฑจากเกษตรอนทรย เชน การใหเครองหมายหรอตราคณภาพ (2) ลดความเสยงอนตรายจากสารเคมในภาคผบรโภคและสาธารณสข

ก. สงเสรมการบรโภคผลตภณฑทเปนมตรตอสขภาพและสงแวดลอม และการสรางกลไกดานการตลาด เชน ตลาดสเขยว

▪ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555-2559[52] ในยทธศาสตรท 1 การปรบฐานการผลตและการบรโภคใหเปนมตรตอสงแวดลอม ระบประเดนส าคญ เรองการสงเสรมการบรโภคทยงยน และการปรบฐานการผลตภาคเกษตรใหเปนมตรตอสงแวดลอม

▪ แผนปฏบตราชการ 4 ป กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (2555-2558): ประเดนยทธศาสตรพฒนาการเรยนรและสงเสรมการมสวนรวมเพอใหกลมเปาหมายปรบพฤตกรรมการผลต การบรการ และการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม

2.7 การสรางความตระหนกและการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน

การสรางความตระหนกและการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนจดเปนกลยทธทส าคญประการหนงในการแกไขปญหาสงแวดลอม ทนอกเหนอจากวธการแกไขและบ าบดฟนฟสภาพปญหามลพษทเกดในสงแวดลอมโดยตรง

การสรางความตระหนกเกยวกบเรองใด หมายถง การใหขอมลดานทศนคต พฤตกรรมและความเชอของสงคม โดยมงหวงใหขอมลเหลานน มอทธพลตอทศนคต พฤตกรรมและความเชอในทางบวก เพอใหเกดผลส าเรจตามวตถประสงคหรอเปาหมายทวางไว ดวยการใชกลยทธ หรอ วธการ (Strategies and approaches) ทถกตอง ในทนรวมไปถงการสอสารอยางมประสทธภาพดวย ซงการสอสารทมประสทธภาพทจะสงผลใหเกดการเรยนรนน นอกจากการใหกลมเปาหมายไดดและฟงแลว ยงตองใหมการปฏบตควบคไปดวย ดงนนการสรางความตระหนกมกจะถกด าเนนการในรปแบบของกระบวนการทมหลายขนตอนประกอบกน ตงแตการวางแผน การน าเสนอ การใหความรแกสาธารณชน และการเนนย าในกลมผมอ านาจตดสนใจ[53]



การสรางความตระหนกทมงหวงใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมนน เปนกระบวนการทจะตองด าเนนการอยางตอเนอง เพอใหเวลาในการปรบตวของกลมเปาหมาย ตงแต 1) มการแสดงความรบรรบทราบวาพฤตกรรมทชใหเหนวาตระหนกนนประกอบดวยพฤตกรรมใดบาง 2) มการยอมรบและสนบสนนพฤตกรรมดงกลาวนน 3) มการแสดงความตงใจและตดสนใจทจะประพฤตเชนนน 4) การประพฤตและปฏบตอยางตงใจ ตอเนองและยงยน และ 5) มการรกษาพฤตกรรมดงกลาวไวและสงเสรมใหคนอน ๆ ยอมรบพฤตกรรมนน และใหแสดงความตงใจและปฏบตเชนเดยวกนกบตน

ในบางกรณการสงเสรมความตระหนกเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม ทศนคต และความเชอนน มความจ าเปนตองใชเทคนควธทมความเหมาะสมกบกลมเปาหมาย รวมทงสงเสรมการมสวนรวมของกลมเปาหมายในระหวางกระบวนการสรางความตระหนกไปในเวลาเดยวกน เชน

• การใหขอมลทเกยวของทมความนาเชอถอและใหอยางตอเนองแบบซ า ๆ

• กระตนใหเกดการวพากยและแลกเปลยนขอมลในระดบชมชน หรอ/ และระดบประเทศ

• การสรางแรงบนดาลใจใหเกดนวตกรรมของทองถน โดยเฉพาะกลมทจะไดรบผลกระทบโดยตรง

การศกษาดานความตระหนกของเกษตรกรในการใชสารเคมปองกนก าจดศตรพชในการเกษตรทผานมา โดยการรวบรวมขอมลจากการสมภาษณ เกยวกบขอมลพนฐานของเกษตรกร ขอมลพนฐานดานครอบครว เทคนคและเทคโนโลยทใชในการเกษตร ขอมลความรทไดรบดานการเกษตรและขอมลดานผลกระทบตอสงแวดลอม พบวาปจจยตาง ๆ เหลานน ไมมผลตอความตระหนกในการใชสารเคมปองกนก าจดศตรพช แตกลบพบวาขอมลความรเกยวกบอนตรายของสารก าจดศตรพชทมตอสขภาพของเกษตรกรมแนวโนมทจะกอใหเกดความตระหนก โดยมแนวโนมการปรบพฤตกรรมการใชสารทมความถกตองและปลอดภยตอสขภาพตนเองมากขน อยางไรกตามเกษตรกรยงมทศนคตในดานการใชสารก าจดศตรพชวาเปนสงทจ าเปน เพอใหไดผลผลตทมคณภาพตามความตองการของตลาดและผบรโภค เชน ไมมรองรอยการเขาท าลายของศตรพช สสด และ ผลผลตมขนาดใหญ เปนตน สงเกตไดจากการมแนวคดและความตองการในการใชสารก าจดศตรพชทมความปลอดภยมากขน เชน สารชวภาพตาง ๆ แตใหมประสทธภาพทเทาเทยมกบการใชสารเคม ชใหเหนวาแนวทางการสงเสรมและสรางความตระหนกเกยวกบการใชสารเคมในการผลตทางการเกษตรทผานมานน มงเนนไปทการใชอยางถกตองและปลอดภยตอสขภาพของเกษตรกร[49]-[53] ดงนนในการสงเสรมและสรางความตระหนกเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงรวมไปถงการลดใชสารเคมในการเกษตรนน หนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน มความจ าเปนตองใชกลยทธการจดการเชงระบบและใชกระบวนการมสวน รวมของผผลต (เกษตรกร) ผบรโภค และผเกยวของในวงจรการผลตและการบรโภคเขามาด าเนนการ

การวจยแบบมสวนรวมนนประกอบดวยการรวบรวม แนวคด การปฏบต คานยมและทศนคตทจะสงเสรมใหบคคลมความรในดานการจดการการเกษตรอยางยงยน โดยวตถประสงคส าคญ เพอใหไดมาซงการมสวนรวมอยางมนยส าคญ และกวางขวางมากขนของกลมเปาหมาย ในกระบวนการคนควา หรอคนหาแนวทางการพฒนาทเหมาะสมกบสถานการณ ความตองการ และโอกาสของทองถนนน ทงนเนองจากมการคนพบวาการพฒนาดานการเกษตรนน ไมเพยงแตขอมลวชาการเทานนทเปนสงจ าเปน แตยงตองค านงถงมตดานวฒนธรรม สงคม เศรษฐกจ และการเมอง



ดวย เชน โครงสรางทางสงคม เพศ พฤตกรรม สทธประโยชน การใชทดน และนโยบายของภาครฐ เปนตน นอกจากนกระบวนการมสวนรวมยงท าใหการวจยและพฒนาสามารถตอบสนองตอปญหา ความตองการ และโอกาสทไดรบการแจกแจงวนจฉยโดยผเกยวของโดยตรง ชวยวเคราะหและประเมนทางเลอกโดยใชภมความรและทรพยากรในทองถน ท าใหนวตกรรมทไดมความเหมาะสมตอสภาพเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และการเมองของทองถน และชวยสงเสรมใหมการแลกเปลยนและน าผลทไดไปใชประโยชนไดอยางเตมทและมประสทธภาพ[54]



บทท 3 ขนตอนการด าเนนงาน

3.1 ประสานงานหนวยงานทเกยวของในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

คณะนกวจย ซงประกอบดวยนกวจยจาก ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม และสถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม ไดเขาพบและชแจงแนวทางการด าเนนงานวจยกบส านกงานเกษตรจงหวดเชยงราย และ ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดเชยงราย รวมทงพนทเปาหมายของการด าเนนงานในป 2560 คอ สวนกลวยของบรษท พญาเมงรายการเกษตร จ ากด ในวนท 23 ธนวาคม 2559 เพอชแจงรายละเอยดของโครงการวจยและขอความรวมมอในระหวางการด าเนนโครงการในดานการประสานงานและขอมลวชาการทเกยวของ (ภาพท 3-1)

3.2 จดประชมชแจงโครงการ

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ไดจดการประชมชแจงโครงการวจยในวนท 11 มกราคม 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงานทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (ภาพท 3-2) โดยมนายภเบศร จละยานนท นายอ าเภอพญาเมงราย เปนประธานการประชม และผเขารวมการประชมประกอบดวย ฝายปกครองอ าเภอพญาเมงราย เทศบาลต าบลเมงราย ส านกงานเกษตรอ าเภอพญาเมงราย ส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอพญาเมงราย ส านกงานสาธารณสขอ าเภอพญาเมงราย โรงพยาบาลพญาเมงราย ก านนเทศบาลต าบลเมงราย ทปรกษานายกเทศมนตรต าบลเมงราย อาสาสมครพทกษทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมประจ าหมบานอ าเภอพญาเมงราย บรษท พญาเมงรายการเกษตร จ ากด ส านกงานเกษตรจงหวดเชยงราย ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดเชยงราย และ สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม โดยมวตถประสงคของการประชมเพอชแจงรายละเอยดวธการด าเนนงาน และสรางความเขาใจใหทกภาคสวนทเกยวของในการศกษาวจย แลกเปลยนเรยนรสถานการณเบองตนดานความเสยงตอสขภาพและสงแวดลอมจากสารเคมในการเกษตร และเพอใหทกภาคสวนทเกยวของมสวนรวมในการศกษาวจย โดยไดรบสมครอาสาสมครเปนกลมตวอยางในโครงการวจย และรวมเปนผประสานงานใหกบโครงการเพอนดหมายกลมอาสาสมครด าเนนการเกบตวอยางตอไป

3.3 เกบตวอยางเลอดและปสสาวะจากอาสาสมคร

คณะนกวจยลงพนทเพอเกบตวอยางเลอดและปสสาวะจากกลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย 2 ครง คอ ครงท 1 ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560 (ภาพท 3-3) และครงท 2 ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560 (ภาพท 3-4) พรอมทงด าเนนการสมภาษณและใหตอบแบบส ารวจเกยวกบขอมลพฤตกรรมการบรโภค และเกบตวอยางผกและผลไมจากตลาดสดในพนทอ าเภอพญาเมงราย เพอน าไปวเคราะหปรมาณสารตกคางและน าขอมลไปประกอบการประเมนความเสยงตอไป



3.4 เกบตวอยางดน น า และ พช

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม ด าเนนการเกบตวอยาง ดน น า และ พช ในพนทเกษตรกรรมของอาสาสมครทเปนเกษตรกร และ ในพนทแหลงน าธรรมชาต รวมทงการส ารวจสมภาษณวธการปฏบตดานการเกษตร โดยเฉพาะการควบคมศตรพช โดยด าเนนการเกบตวอยาง 2 ครง คอ ครงท 1 ระหวางวนท 29 มกราคม - 1 กมภาพนธ 2560 (ภาพท 3-5) และครงท 2 วนท 13 มถนายน 2560 (ภาพท 3-6) เพอน าไปวเคราะหหาสารอนตรายทตกคางในตวอยาง โดยสงตวอยางทงหมดไปยง บรษท หองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด สาขากรงเทพฯ

3.5 จดประชมรายงานความกาวหนาโครงการวจย

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม จดประชมรายงานความกาวหนาโครงการวจย ในวนท 28 เมษายน 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงานทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โดยมนายภเบศร จละยานนท นายอ าเภอพญาเมงราย เปนประธานการประชม (ภาพท 3-7) ประกอบดวยผลการวเคราะหตวอยางครงท 1 ไดแก 1) ผลการวเคราะหสารตกคางในตวอยาง ดน น า และพช 2) ผลการวเคราะหกจกรรมของเอนไซมในเลอด และ 3) ผลการวเคราะหสารตกคางในปสสาวะ และการแลกเปลยนประสบการณ รวมถงการนดหมายเกบตวอยางจากอาสาสมครครงท 2

3.6 จดประชมสรปผลโครงการวจย

ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม จดประชมรายงานสรปผลโครงการวจยเรอง การศกษาพฒนาแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในพนทภาคเหนอตอนบนดวยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ในวนท 17 สงหาคม 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงานทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โดยมนายภเบศร จละยานนท นายอ าเภอพญาเมงราย เปนประธานการประชม (ภาพท 3-8) ประกอบดวยผลการศกษาทงหมด ไดแก 1) ผลการวเคราะหสารตกคางในตวอยาง ดน น า และพช 2) ผลการวเคราะหกจกรรมของเอนไซมในเลอด 3) ผลการวเคราะหสารตกคางในปสสาวะ และ 4) ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตตกคางในผกและผลไม และการแลกเปลยนประสบการณและระดมความคดจากผมสวนเกยวของ



ภาพท 3-1 ประสานงานในพนทอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย วนท 23 ธนวาคม 2559 โดยรวมกบส านกงานเกษตรจงหวดเชยงราย ส านกงานเกษตรอ าเภอพญาเมงราย และส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดเชยงราย



ภาพท 3-2 ประชมชแจงรายละเอยดโครงการวจยวนท 11 มกราคม 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงานทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โดยมนายภเบศร จละยานนท นายอ าเภอ พญาเมงราย เปนประธานการประชม



ภาพท 3-3 เกบตวอยางเลอดและปสสาวะ พรอมทงส ารวจและสมภาษณ กลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560



ภาพท 3-4 เกบตวอยางเลอดและปสสาวะ พรอมทงส ารวจและสมภาษณ กลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560



ภาพท 3-5 เกบตวอยางดน น า และพช ในพนทเกษตรกรรม และแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 ระหวางวนท 29 มกราคม - 1 กมภาพนธ 2560



ภาพท 3-6 เกบตวอยางดน น า และพช ในพนทเกษตรกรรม และแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 วนท 13 มถนายน 2560



ภาพท 3-7 จดประชมรายงานความกาวหนาโครงการวจย ในวนท 28 เมษายน 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงานทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โดยมนายภเบศร จละยานนท นายอ าเภอพญาเมงราย เปนประธานการประชม



ภาพท 3-8 จดประชมรายงานสรปผลโครงการวจย ในวนท 17 สงหาคม 2560 ณ หองประชมชน 2 ส านกงานทวาการอ าเภอพญาเมงราย อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โดยมนายภเบศร จละยานนท นายอ าเภอ พญาเมงราย เปนประธานการประชม



บทท 4 ผลการศกษา

4.1 การแบงกลมเปาหมาย

จากการประชมชแจงโครงการวจยวนท 11 มกราคม 2560 ซงมวตถประสงคเพอชแจงรายละเอยดการด าเนนงานวจย และรบฟงขอคดเหนจากผเกยวของในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงรายนน ไดมมตใหศกษาผลกระทบตอสขภาพของประชาชน โดยแบงกลมเปาหมายของการวจยเปน 3 กลม คอ 1) เกษตรกรทปฏบตงานในสวนกลวยของ บรษท พญาเมงรายการเกษตร จ ากด 2) เกษตรกรทไมไดปฏบตงานในสวนกลวยของ บรษท พญาเมงรายการเกษตร จ ากด และ 3) ประชาชนทวไปทไมประกอบอาชพเกษตรกรรม และก าหนดใหมการเกบตวอยางเลอดและปสสาวะจากอาสาสมคร จ านวน 2 ครง เพอยนยนผลการศกษา

4.2 การวเคราะหสารเคมปนเปอนในสงแวดลอม

4.2.1 การเกบตวอยาง

พนทเปาหมายในการเกบตวอยางแบงเปน 3 สวน ไดแก พนทปลกกลวยของ บรษท พญาเมงรายการเกษตร จ ากด พนทเกษตรอน ๆ ทไมไดปลกกลวย และ แหลงน าธรรมชาต ในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โดยท าการเกบตวอยาง 2 ครง ครงท 1 ระหวางวนท 29 มกราคม-1 กมภาพนธ 2560 รวม 43 ตวอยาง และ ครงท 2 ในวนท 13 มถนายน 2560 รวม 16 ตวอยาง (ตารางท 4-1 และ 4-2)

การเกบตวอยางในพนทเกษตรกรรม - เกบตวอยางน าจากแหลงน าผวดน น าบอตน และบอขด ทอยในบรเวณพนทการเกษตร หรอ พนทใกลเคยง จ านวน 4 ล. ใสขวดแกวสชา เกบตวอยางดนโดยวธสมเกบดนทระดบผวดน (ความลกไมเกน 30 ซม.) ทวทงแปลง น ามาคลกใหเปนเนอเดยวกน แลวตกใสถงพลาสตก จ านวน 1-2 กก. และเกบตวอยางพชผก ทอยในระยะเกบเกยว โดยวธสมจากพนทปลกพชของเกษตรกรในบรเวณเดยวกบพนทเกบตวอยางดน

การเกบตวอยางจากแหลงน าธรรมชาต - เกบตวอยางน า จ านวน 4 ล. ใสขวดแกวสชา เกบตวอยางดนตะกอนในบรเวณเดยวกน ใสถงพลาสตก จ านวน 1-2 กก.



ตารางท 4-1 รายละเอยดสถานทและตวอยางจากพนทเกษตรกรรมอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

ล าดบท

สถานท รหสตวอยางและรายละเอยด พกด หม ต าบล ครงท1/ ดน น า พช

PM01 19°48'53.0"N 100°09'18.9"E 3 เมงราย 1 S01- ดนปลกถวแดง

สลบท านา S02- น าบอขดในพนทเพาะปลก S03- ถวแดง

PM02 19°47'59.8"N 100°08'54.2"E 6 เมงราย 1 S04- ดนปลกล าไย -2/ -

PM03 19°48'04.3"N 100°08'19.1"E 14 เมงราย 1 S05- ดนปลกผก S06- น าบอขดใน

พนทเพาะปลก

S07- แขนงกะหล า S08- พรกขาว S09- พรกเขยว

PM04 19°48'00.8"N 100°08'27.4"E 14 เมงราย

1 S10- ดนปลกล าไย S11- น าบอขดในพนทเพาะปลก -

2 S44- ดนปลกล าไย - -

PM05 19°47'57.5"N 100°08'23.5"E 14 เมงราย 1 S12- ดนปลกพรก S13- น าบอขดใน

พนทเพาะปลก S14- กะหล าปล

PM06 19°49'14.8"N 100°10'60.0"E สวนกลวย3/ 1 S15- ดนปลกกลวยรน

1 - S16- กลวยหอม S17- กลวยหอม S18- กลวยหอม

PM07 19°49'16.5"N 100°10'56.6"E สวนกลวย

1 S19- ดนปลกกลวยรน 2 - -

2 - - S45- กลวยหอม S46- กลวยหอม

PM08 19°49'16.6"N 100°10'51.4"E

สวนกลวย 1 S20- ดนปลกกลวยรน 3

- -

PM09 19°48'43.3"N 100°10'32.5"E สวนกลวย 1 S21- ดนปลกกลวย

(กลวยอาย 3 เดอน) - -

PM10 19°48'22.4"N 100°10'00.7"E สวนกลวย 1 S22- ดนปลกกลวย

(กลวยอาย 5 เดอน)

PM11 19°49'19.7"N 100°11'03.0"E สวนกลวย 1 - S23- น าบาดาล -

PM12 19°49'14.7"N 100°10'59.0"E

บอพกน า 1 สวนกลวย

1 S24- ตะกอนบอพกน า S25- น าบอขดในพนทเพาะปลก -

2 S47- ตะกอนบอพกน า S48- น าบอขดในพนทเพาะปลก

PM13 19°48'31.0"N 100°10'08.0"E

บอพกน า 2 สวนกลวย 1 S26- ตะกอนบอพกน า S27- น าบอขดใน

พนทเพาะปลก -

PM14 19°49'19.5"N 100°10'34.7"E

คลองระบายน า ในสวนกลวย

1 S28- ตะกอนคลองระบายน าในสวนกลวย

S29- น าผวดนในคลองระบายน า -

2 S49- ตะกอนคลองระบายน าในสวนกลวย

S50- น าผวดนในคลองระบายน า

1/ เกบตวอยาง ครงท 1 ระหวาง 29 มกราคม - 1 กมภาพนธ 2560 และ ครงท 2 วนท 13 มถนายน 2560 2/ - หมายถง ไมมการเกบตวอยาง 3/ สวนกลวย หมายถง พนทปลกกลวยของบรษท พญาเมงรายการเกษตร จ ากด



ตารางท 4-2 รายละเอยดสถานทและตวอยางจากแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

ล าดบท รายละเอยด ครงท1/ รหสตวอยาง

พกด ดนตะกอน น า

PM15 หวยรองควะ (กอนเขาสวนกลวย3/)

ต. สนทรายงาม 1 S30 S31

19°48'08.9"N 100°10'01.1"E 2 S51 S52

PM16 หวยรองควะในสวนกลวย 1 S32 S33 19°48'30.4"N 100°10'08.8"E

PM17 แมน าอง (กอนเขาสวนกลวย)

ม. 5 ต. สนทรายงาม 1 S34 S35

19°47'35.6"N 100°10'50.9"E 2 S53 S54

PM18 แมน าอง ตดสวนกลวย (1) 1 S36 S37

19°48'40.9"N 100°10'38.9"E 2 S55 S56

PM19 แมน าอง ตดสวนกลวย (2) 1 S38 S39

19°49'06.3"N 100°11'25.4"E 2 S57 -2/

PM20 แมน าอง (หลงผานสวนกลวย)

ต. เมงราย อ.พญาเมงราย 1 S40 S41

19°49'57.8"N 100°11'52.7"E 2 S58 S59

PM21 แมน าอง (ระหวาง ต. ตา อ. ขนตาล กบ

ต. เมงราย อ.พญาเมงราย) 1 S42 S43 19°49'59.9"N 100°12'03.1"E

1/ เกบตวอยาง ครงท 1 ระหวาง 29 มกราคม - 1 กมภาพนธ 2560 และ ครงท 2 วนท 13 มถนายน 2560 2/ - หมายถง ไมมการเกบตวอยาง 3/ สวนกลวย หมายถง พนทปลกกลวยของบรษท พญาเมงรายการเกษตร จ ากด

4.2.2 การวเคราะหสารเคมปนเปอน ตวอยางทงหมดถกสงไปยง บรษท หองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด สาขากรงเทพฯ เพอ

วเคราะหสารก าจดศตรพชทตกคางจ านวน 6 กลม ไดแก 1) กลมออรกาโนคลอรน จ านวน 8 ชนด ในตวอยางดน 20 ชนด ในตวอยางน า และ 7 ชนด ในตวอยางพช 2) กลมออรกาโนฟอสเฟต จ านวน 21 ชนด ในตวอยางดนและน า และ 23 ชนด ในตวอยางพช 3) กลมคารบาเมต จ านวน 10 ชนด ในตวอยางดน น า และ พช 4) กลมไพรทรอยด จ านวน 7 ชนด ในตวอยางดน น า และ พช 5) สารก าจดโรคพช จ านวน 1 ชนด ในตวอยางดนและน า และ 2 ชนด ในตวอยางพชและ 6) สารก าจดวชพช จ านวน 4 ชนด ในตวอยางดน น า และ พช และสารอนตรายอน จ านวน 4 ชนด (ตารางท 4-3)



ตารางท 4-3 สารเคมปนเปอนทท าการวเคราะห1/

สารเคม ชนดตวอยาง ชอสารเคม LOD

สารก าจดแมลง กลม

Organochlorine

ดน (8 ชนด)

BHC Heptachlor & Hept. Epoxide Aldrin & Dieldrin Endrin Dicofol Chlordane DDT Endosulfan

ดน 0.01 mg/kg

น า (20 ชนด)

Alpha-BHC Aldrin Dieldrin Endrin น า 0.02 µg/l

Beta-BHC Gamma-BHC (Lindane) Heptachlor Hept. Epoxide Dicofol Alpha–Chlordane Gamma-Chlordane o,p'-DDE p,p'-DDE o,p'-DDD p,p'-DDD o,p'-DDT p,p'-DDT Alpha Endosulfan Beta Endosulfan Endosulfan sulfate

น า 0.01 µg/l

พช (7 ชนด)

BHC Heptachlor & Hept. Epoxide Aldrin & Dieldrin Endrin Chlordane DDT Endosulfan

พช 0.005 mg/kg

สารก าจดแมลง กลม

Organophosphate

ดน และ น า (21 ชนด)

DDVP Mevinphos Diazinon Dicrotophos Monocrotophos Dimethoate Pirimiphos-methyl Chlorpyrifos Parathion-methyl Pirimiphos-ethyl Malathion Fenitrothion Parathion-ethyl Prothiofos Methidathion Profenofos Ethion Triazophos EPN Phosalone Azinphos-ethyl

ดน 0.01 mg/kg น า 0.01 µg/l


DDVP Methamidophos Mevinphos Omethoate Diazinon Dicrotophos Monocrotophos Dimethoate Pirimiphos-methyl Chlorpyrifos Parathion-methyl Pirimiphos-ethyl Malathion Fenitrothion Parathion-ethyl Prothiofos Methidathion Profenofos Ethion Triazophos EPN Phosalone Azinphos-ethyl

พช 0.005 mg/kg

สารก าจดแมลง กลม Carbamate

ดน น า พช (10 ชนด)

Carbaryl Isoprocarb Fenobucarb Promecarb Carbofuran Methiocarb Methomyl Aldicarb Oxamyl Metolcarb

ดน 0.01 mg/kg น า 0.05 µg/l

พช 0.005 mg/kg 1/ วธการวเคราะหโดยบรษท หองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด (www.centrallabthai.com)




สารเคม ชนดตวอยาง ชอสารเคม LOD

สารก าจดแมลง กลม Pyrethroid

ดน น า พช (7 ชนด)

Deltamethrin Bifenthrin Permethrin Lambda- Cyhalothrin Cypermethrin Cyfluthrin Fenvalerate

ดน 0.01 mg/kg น า 0.01 µg/l พช 0.005 mg/kg

สารก าจดโรคพช

ดน น า (1 ชนด)

Carbendazim ดน 0.01 mg/kg น า 0.01 µg/l


Carbendazim Difenoconazole 0.005 mg/kg

สารก าจดวชพช ดน น า พช (4 ชนด)

Glyphosate AMPA Paraquat ดน พช 0.01 mg/kg น า 0.01 µg/l

Atrazine ดน 0.01 mg/kg น า 0.01 µg/l พช 0.005 mg/kg

สารอน ดน น า พช (4 ชนด)

สารหน Arsenic (As) ดน = 0.145 mg/kg น า = 0.0005 mg/l พช= 0.145 mg/kg

ตะกว Lead (Pb) ดน = 0.04 mg/kg น า = 0.0005 mg/l พช = 0.005 mg/kg

แคดเมยม Cadmium (Cd) ดน = 0.02 mg/kg น า = 0.0005 mg/l พช = 0.02 mg/kg

ปรอท Mercury (Hg) ดน = 0.01 mg/kg น า = 0.0002 mg/l พช = 0.01 mg/kg

1/ วธการวเคราะหโดยบรษท หองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด (www.centrallabthai.com)



4.2.3 ผลการวเคราะห

4.2.3.1 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในพนทเกษตรกรรม

ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชทตกคางในตวอยางดน น า และ พชจากพนทเกษตรกรรมในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย แสดงในตารางท 4-4 ถง 4-6

จากการวเคราะหสารก าจดศตรพชในกลมสารก าจดแมลง สารก าจดโรคพช และสารก าจดวชพช จ านวน 51 ชนด ในตวอยางดนจากพนทเกษตรกรรมในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย พบสารก าจดแมลง 2 ชนด คอ คลอรไพรฟอส (chlorpyrifos) และ ไซเปอรเมทรน (cypermethrin) ทความเขมขนระหวาง 0.05-0.07 มก./กก. พบสารก าจดโรคพช 1 ชนด คอ คารเบนดาซม (carbendazim) ทความเขมขน 0.01-0.43 มก./กก. และพบสารก าจดวชพช 3 ชนด คอ ไกลโฟเสท (glyphosate) เอเอมพเอ (AMPA) และพาราควอต (paraquat) ทความเขมขนระหวาง <0.02-0.23, 0.03-0.27 และ 0.09-8.54 มก./กก. ตามล าดบ (ตารางท 4-4)

จากการวเคราะหสารก าจดศตรพชในกลมสารก าจดแมลง สารก าจดโรคพช และสารก าจดวชพช จ านวน 63 ชนด ในตวอยางน าจากพนทเกษตรกรรมในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย พบสารก าจดวชพช 1 ชนด คอ อาทราซน (atrazine) ทความเขมขน 0.12 ไมโครกรม/ล. (ตารางท 4-5)

จากการวเคราะหสารก าจดศตรพชในกลมสารก าจดแมลง สารก าจดโรคพช และสารก าจดวชพช จ านวน 53 ชนด ในตวอยางพชจากพนทเกษตรกรรมในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย พบสารก าจดแมลง 2 ชนด คอ คลอรไพรฟอส (chlorpyrifos) และ ไซเปอรเมทรน (cypermethrin) ทความเขมขน 0.01-0.02 มก./กก. และ พบสารก าจดโรคพช 1 ชนด คอ คารเบนดาซม (carbendazim) ทความเขมขน <0.01 มก./กก. (ตารางท 4-6) ทงนคาการตกคางทตรวจพบดงกลาวไมเกนคาการตกคางสงสดทยอมรบไดของประเทศตาง ๆ (ตารางท 4-7)

4.2.3.2 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในแหลงน าธรรมชาต

ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชทตกคางในตวอยางดนตะกอน และน า จากแหลงน าธรรมชาต ในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย แสดงในตารางท 4-8 ถง 4-9

จากการวเคราะหสารก าจดศตรพชในกลมสารก าจดแมลง สารก าจดโรคพช และสารก าจดวชพช จ านวน 51 ชนด ในตวอยางดนตะกอนจากแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย พบสารก าจดวชพช 3 ชนด คอ ไกลโฟเสท (glyphosate) เอเอมพเอ (AMPA) และพาราควอต (paraquat) ทความเขมขนระหวาง <0.02-0.13, <0.02-0.35 และ <0.02-0.4 มก./กก. ตามล าดบ (ตารางท 4-8)

จากการวเคราะหสารก าจดศตรพชในกลมสารก าจดแมลง สารก าจดโรคพช และสารก าจดวชพช จ านวน 63 ชนด ในตวอยางน าจากแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย พบสารก าจดวชพช 1 ชนด คอ อาทราซน (atrazine) ทความเขมขน 0.18-0.42 ไมโครกรม/ล. (ตารางท 4-9)



ตารางท 4-4 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางดนจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (มก./กก.)

รหส ตวอยาง

สารก าจดแมลง สารก าจดโรค สารก าจดวชพช Organochlorine/

Carbamate Organophosphate Pyrethroids

Carbendazim Atrazine Glyphosate AMPA Paraquat Chlorpyrifos Cypermethrin

S01 ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.01 ไมพบ ไมพบ 0.03 3.34

S04 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ <0.02 0.05 0.2

S05 ไมพบ 0.06 0.05 ไมพบ ไมพบ 0.02 0.13 1.68


S12 ไมพบ ไมพบ 0.07 ไมพบ ไมพบ <0.02 0.11 0.98


S19 ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.01 ไมพบ <0.02 ไมพบ 7.11


S21 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.23 0.05 0.36


S24 ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.04 ไมพบ 0.08 0.05 0.21

S26 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ <0.02 ไมพบ 0.09

S28 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ 8.54

S44 ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.43 ไมพบ ไมพบ 0.04 6.13





ตารางท 4-5 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางน าจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (ไมโครกรม/ล.)

รหส ตวอยาง

สารก าจดแมลง สารก าจดโรค สารก าจดวชพช Organochlorine / Organophosphate

/ Carbamate /Pyrethroid Carbendazim Atrazine Glyphosate AMPA Paraquat

S02 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ





S25 ไมพบ ไมพบ 0.12 ไมพบ ไมพบ ไมพบ





ตารางท 4-6 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางพชจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (มก./กก.)

รหส ตวอยาง-พช

สารก าจดแมลง สารก าจดโรค สารก าจดวชพช Organochlorine/

Carbamate Organophosphate Pyrethroids

Carbendazim Difenoconazole Atrazine/ Glyphosate/

AMPA/ Paraquat Chlorpyrifos Cypermethrin

S03- ถวแดง (ไมรวมเปลอก)

ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ -1/ ไมพบ

S07-แขนงกะหล า ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ - ไมพบ

S08-พรก ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ - ไมพบ

S09 พรก ไมพบ 0.02 0.01 ไมพบ - ไมพบ

S14 กะหล าปล ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ - ไมพบ

S16 กลวยหอม ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

S17 กลวยหอม ไมพบ ไมพบ ไมพบ <0.01 ไมพบ ไมพบ



S46 กลวยหอม ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ - 1/ - หมายถง ไมไดท าการวเคราะห



ตารางท 4-7 เปรยบเทยบระดบความเขมขนของสารเคมทตรวจพบในตวอยางพชจากพนทเกษตรกบคามาตรฐานอาหารสนคาเกษตรของไทยและตางประเทศ[55]-[57]

สารเคม พชทตรวจพบ ความเขมขน (มก./กก.)

ปรมาณสารพษตกคางสงสด (MRL, มก./กก.) พช ไทย Codex EU

คลอรไพรฟอส พรก 0.02

ล าไย 0.5 - - หอมแดง/ หอมใหญ 0.2 0.2 0.2

สตรอเบอรร - 0.3 0.2 ลนจ - 0.05 0.05

คารเบนดาซม กลวยหอม <0.01

เงาะ 0.05 - - สม 0.02 - -

กลวย 0.01 0.01 - ถวฝกยาว 0.1 - -

กระเจยบเขยว 0.15 - 0.002 ลนจ - - 0.01

หวหอม - - 0.002

ไซเปอรเมทรน พรก 0.01

หอมแดง (Onion) 0.1 0.01 0.1 หอมใหญ 0.01 - -

พรก (Chili) - 2 0.5 พรก (Sweet peppers) - 0.1 -

ตารางท 4-8 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางดนตะกอนจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย

จงหวดเชยงราย (มก./กก.)

ชนด ตวอยาง

สารก าจดแมลง สารก าจดโรคพช สารก าจดวชพช Organochlorine / Organophosphate /

Carbamate /Pyrethroid Carbendazim Atrazine Glyphosate AMPA Paraquat

S30 ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.03 0.04 0.15 S32 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ <0.02 0.08 S34 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.03 S36 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.03 S38 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.04 S40 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ S42 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ <0.02 S51 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ S53 ไมพบ ไมพบ ไมพบ <0.03 0.02 0.06 S55 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.03 0.4 S57 ไมพบ ไมพบ ไมพบ 0.13 0.35 0.04 S58 ไมพบ ไมพบ ไมพบ <0.02 0.03 0.14



ตารางท 4-9 ผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชในตวอยางน าจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (ไมโครกรม/ล.)

ชนด ตวอยาง

สารก าจดแมลง สารก าจดโรคพช สารก าจดวชพช Organochlorine / Organophosphate /

Carbamate /Pyrethroid Carbendazim Atrazine Glyphosate AMPA Paraquat









S54 ไมพบ1/ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ


S59 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ 1/ ยกเวน Organochlorine ซงไมไดท าการวเคราะห

4.2.3.3 ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางจากพนทเกษตรกรรม

ผลการวเคราะหสารอนตราย 4 ชนด ไดแก สารหน (Arsenic - As) แคดเมยม (Cadmium – Cd) ตะกว (Lead – Pb) และ ปรอท (Mercury – Hg) ในตวอยางดน น า และ พชจากพนท เกษตรกรรมในอ าเภอ พญาเมงราย จงหวดเชยงราย แสดงในตารางท 4-10 ถง 4-12

พบสารอนตรายตกคางในตวอยางดนจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ทง 4 ชนด โดยพบสารหน ในระดบความเขมขน 1.803-8.464 มก./กก. พบแคดเมยม ในระดบความเขมขน 0.027-0.102 มก./กก. พบตะกว ในระดบความเขมขน 3.999-18.846 มก./กก. และพบปรอท ในระดบความเขมขน 0.018-0.040 มก./กก. ทงนรอยละ 50 ของตวอยางมสารหนตกคางเกนคามาตรฐานคณภาพดนเพอการอยอาศยและเกษตรกรรมของประเทศทย (ตารางท 4-10 และ 4-15)

พบสารอนตรายตกคางในตวอยางน าจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย 2 ชนด โดยพบสารหนในระดบความเขมขน <0.0015-0.0024 มก./ล. และพบตะกวในระดบความเขมขน <0.0010 มก./ล.



ทงนสารตกคางทตรวจพบไมเกนคามาตรฐานน าดมขององคการอนามยโลก และมาตรฐานน าผวดนของประเทศไทย (ตารางท 4-11 และ 4-15)

พบสารอนตรายตกคางในตวอยางพชจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย 2 ชนด โดยพบตะกวตกคางในพรก ในระดบความเขมขน <0.030 มก./กก. และพบปรอทตกคางในพรก ในระดบความเขมขน <0.018 มก./กก. ทงนสารตกคางทตรวจพบมคาไมเกนคามาตรฐานอาหารประเทศไทย (ตารางท 4-12 และ 4-15)

4.2.3.4 ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางจากแหลงน าธรรมชาต

ผลการวเคราะหสารอนตราย 4 ชนด ไดแก สารหน (Arsenic - As) แคดเมยม (Cadmium – Cd) ตะกว (Lead – Pb) และ ปรอท (Mercury – Hg) ในตวอยางดนตะกอน และ น า จากแหลงน าธรรมชาตในอ าเภอ พญาเมงราย จงหวดเชยงราย แสดงในตารางท 4-13 ถง 4-14

พบสารอนตรายตกคาง ในตวอยางดนตะกอนจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ทง 4 ชนด โดยพบสารหน ในระดบความเขมขน 1.289-6.049 มก./กก. พบแคดเมยม ในระดบความเขมขน 0.027-0.061 มก./กก. พบตะกว ในระดบความเขมขน 3.183-14.651 มก./กก. และพบปรอท ในระดบความเขมขน <0.018-0.043 มก./กก. ทงนสารตกคางทตรวจพบมคาไมเกนคามาตรฐานคณภาพดนเพอการอน ๆ ของประเทศไทย(ตารางท 4-13 และ 4-15)

พบสารอนตรายตกคางในตวอยางน าจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย 3 ชนด โดยพบสารหน ในระดบความเขมขน <0.0015-0.0023 มก./ล. พบตะกว ในระดบความเขมขน <0.0010-0.0020 มก./ล. และพบปรอท ในระดบความเขมขน <0.0005 มก./ล. ทงนสารตกคางทตรวจพบไมเกนคามาตรฐานน าดมขององคการอนามยโลก และมาตรฐานน าผวดนของประเทศไทย (ตารางท 4-14 และ 4-15)



ตารางท 4-10 ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางดนจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (มก./กก.)

รหสตวอยาง สารหน (As) แคดเมยม (Cd) ตะกว (Pb) ปรอท (Hg)

S01 4.864 0.043 10.013 ไมพบ

S04 4.878 0.035 7.557 ไมพบ

S05 2.866 ไมพบ 3.999 ไมพบ

S10 3.868 0.027 6.786 0.024

S12 3.334 ไมพบ 4.442 0.018

S15 6.62 0.038 10.855 ไมพบ

S19 3.153 0.040 9.314 ไมพบ

S20 4.539 0.102 11.557 ไมพบ

S21 4.902 0.043 15.370 0.033

S22 1.803 0.029 9.028 ไมพบ

S24 3.199 0.055 14.464 ไมพบ

S26 3.581 0.035 13.864 ไมพบ

S28 5.942 0.056 18.846 0.040

S44 8.464 0.036 14.315 ไมพบ

ตารางท 4-11 ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางน าจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

(มก./ล.) รหสตวอยาง สารหน(As) แคดเมยม (Cd) ตะกว (Pb) ปรอท (Hg)

S02 ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

S06 0.0024 ไมพบ <0.0010 ไมพบ

S11 0.0016 ไมพบ <0.0010 ไมพบ

S13 0.0021 ไมพบ ไมพบ ไมพบ

S23 <0.0015 ไมพบ ไมพบ ไมพบ



S29 <0.0015 ไมพบ ไมพบ ไมพบ



ตารางท 4-12 ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางพชจากพนทเกษตรกรรม อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (มก./กก.)

พช สารหน (As) แคดเมยม (Cd) ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) S03 ถวแดง (ไมรวมเปลอก) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

S07 แขนงกะหล า ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ S08 พรก ไมพบ ไมพบ <0.030 <0.018 S09 พรก ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

S14 กะหล าปล ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ S16 กลวยหอม ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ S17 กลวยหอม ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ S18 กลวยหอม ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

ตารางท 4-13 ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางดนตะกอนจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (มก./กก.)

รหสตวอยาง สารหน (As) แคดเมยม (Cd) ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) S30 3.744 0.027 6.124 0.027 S32 4.662 0.041 13.674 ไมพบ S34 1.589 ไมพบ 3.944 ไมพบ S36 1.604 ไมพบ 3.183 0.041 S38 1.648 ไมพบ 5.658 <0.018 S40 2.439 ไมพบ 4.06 0.026 S42 1.289 ไมพบ 4.069 ไมพบ S55 6.049 0.061 14.651 ไมพบ S57 3.741 0.056 12.726 0.043

ตารางท 4-14 ผลการวเคราะหสารอนตรายอนในตวอยางน าจากแหลงน าธรรมชาต อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย (มก./ล.)

รหสตวอยาง สารหน (As) แคดเมยม (Cd) ตะกว (Pb) ปรอท (Hg) S31 0.0017 ไมพบ <0.0010 ไมพบ S33 <0.0015 ไมพบ <0.0010 ไมพบ S35 <0.0015 ไมพบ ไมพบ ไมพบ S37 <0.0015 ไมพบ 0.0017 ไมพบ S39 <0.0015 ไมพบ ไมพบ ไมพบ S41 <0.0015 ไมพบ <0.0010 ไมพบ S43 <0.0015 ไมพบ <0.0010 ไมพบ S56 0.0023 ไมพบ 0.0020 <0.0005



ตารางท 4-15 คามาตรฐานสารอนตรายทเกยวของ[58]-[61]

มาตรฐาน สารหน (As)

แคดเมยม (Cd)

ตะกว (Pb)

ปรอท (Hg)

มาตรฐานคณภาพดนเพอการอยอาศยและเกษตรกรรม (ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 25 พ.ศ. 2547)*

3.9 37 400 23

มาตรฐานคณภาพดนเพอการอน ๆ (ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 25 พ.ศ. 2547)*

27 810 750 610

มาตรฐานน าดม องคการอนามยโลก (WHO)** 0.01 0.003 0.01 0.001

มาตรฐานคณภาพน าผวดนไทย** 0.01 0.005/0.05 0.05 0.002

มาตรฐานอาหาร* (กระทรวงสาธารณสข 2529)

2 ไมมก าหนดไว 1 0.5

* หนวย: มก./กก. ** หนวย: มก./ล.

4.3 การศกษาผลกระทบตอสขภาพประชาชน

4.3.1 การเกบตวอยางชวภาพ

ท าการเกบตวอยางเลอดและปสสาวะจากอาสาสมครทเขารวมโครงการ ในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย 2 ครง ครงท 1 ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560 และครงท 2 ระหวาง 1-3 พฤษภาคม 2560 โดยเกบตวอยางเลอดจากขอพบแขน จ านวนครงละ ประมาณ 8 มล. และเกบตวอยางปสสาวะ โดยใหอาสาสมครเกบตวอยางปสสาวะตอนเชาหลงตนนอน หรอ กอนการเจาะเลอด จ านวนไมนอยกวา 50 มล. เกบตวอยางเลอดและปสสาวะทไดจากกลมอาสาสมคร ไวทอณหภม -20oC จนกวาจะน าไปวเคราะหกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรส (Cholinesterase) และป รม าณ สารได อลค ลฟ อส เฟต เมตาโบ ไลท (Dialkyl phosphate metabolites, DAPs) ต ามล าด บ ณ หองปฏบตการหนวยวจยสขภาพและสงแวดลอม สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม (ภาคผนวก) จ านวนอาสาสมครแสดงในตารางท 4-16

4.3.2 การเกบตวอยางผกและผลไม

ซอตวอยางผกและผลไมทมจ าหนายในตลาดทองถนของอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย โดยคดเลอกผกและผลไมทกลมอาสาสมครใหขอมลวามการรบประทานเปนประจ า น าตวอยางผกและผลไมดงกลาวมาวเคราะหปรมาณสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทตกคาง โดยด าเนนการวเคราะห ณ หนวยวจยสขภาพและสงแวดลอม สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม (ภาคผนวก)



ตารางท 4-16 จ านวนอาสาสมคร

กลมอาสาสมคร ครงท 1 ครงท 2

ชาย หญง รวม ชาย หญง รวม

บคคลทวไป 30 18 48 23 29 52

เกษตรกรสวนกลวย 23 28 51 20 29 49

เกษตรกรอน ๆ 22 28 50 37 20 57

4.3.3 การวเคราะหขอมล

น าผลการวเคราะหกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในตวอยางเลอด และผลการวเคราะหสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลทในตวอยางปสสาวะมาค านวณความถ และ เปรยบเทยบคาเฉลยของกลมเปาหมายแตละกลมดวยโปรแกรมทางสถต และผลการวเคราะหสารก าจดศตรพชตกคางในผก ผลไมทไดจากตลาดในพนท มาประกอบการประเมนความเสยงจากการไดรบสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต

4.3.4 ผลการศกษา

4.3.4.1 การวเคราะหกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในตวอยางเลอด

ผลการตรวจวดกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในตวอยางเลอดทเกบจากกลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 (ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560) และครงท 2 (ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560) โดยการทดสอบดวยชดทดสอบแบบเรว (Reactive Paper) ขององคการเภสชกรรม แสดงในภาพท 4-1 และ 4-2 ตามล าดบ ผลการศกษาพบวาประชากรในภาพรวมของอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย มสดสวนของผทมผลเลอดปกต รอยละ 0.00 และ 2.53 ตามล าดบ โดยผลการวเคราะหครงท 1 พบวาอาสาสมครโดยสวนใหญมผลเลอดอยในระดบปลอดภยและเสยง สวนผลการวเคราะหครงท 2 พบวาอาสาสมครทมผลเลอดในระดบปลอดภยมจ านวนลดลง และอาสาสมครทมผลเลอดในระดบไมปลอดภยมจ านวนเพมขน โดยอาสาสมครกลมเกษตรกรสวนกลวย และกลมเกษตรกรอน ๆ มแนวโนมเปนเชนเดยวกน คอ อาสาสมครทมผลเลอดในระดบปลอดภยมจ านวนลดลง และอาสาสมครทมผลเลอดในระดบไมปลอดภยมจ านวนเพมขนในครงท 2 ในขณะทกลมบคคลทวไป อาสาสมครทมผลเลอดในระดบเสยงมจ านวนลดลง และอาสาสมครทมผลเลอดในระดบไมปลอดภยมจ านวนเพมขนในครงท 2 ชใหเหนวากลมประชากรไดรบผลกระทบตอสขภาพในชวงเดอนพฤษภาคมมากกวาเดอนกมภาพนธ



ภาพท 4-1 ระดบกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในตวอยางเลอดทเกบจากกลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 (ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560) โดยการทดสอบดวยชดทดสอบแบบเรว (Reactive Paper) ขององคการเภสชกรรม (รอยละของกลมตวอยาง)

ภาพท 4-2 ระดบกจกรรมของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในตวอยางเลอดทเกบจากกลมอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย

จงหวดเชยงราย ครงท 2 (ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม2560) โดยการทดสอบดวยชดทดสอบแบบเรว (Reactive Paper) ขององคการเภสชกรรม (รอยละของกลมตวอยาง)

0.00 0.00 0.00 0.00

28.00 26.5330.00

27.08

70.00 69.39 70.00 72.92

2.00 4.080.00 0.00

รวม บคคลทวไป เกษตรกรสวนกลวย เกษตรกรอน

ปกต

ปลอดภย

เสยง

ไมปลอดภย

2.53 1.92 2.04 3.51

15.19

25.00

6.1214.04

63.9259.62

67.35 64.91

18.3513.46

24.4917.54


ปกต

ปลอดภย

เสยง

ไมปลอดภย



ผลการตรวจวดกจกรรมของเอนไซมทง 2 ชนด ไดแก Acetylcholinesterase (AChE) ในเมดเลอดแดง และ Butyrylcholinesterase (BChE) ในพลาสมาของตวอยางเลอด ของอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย แสดงในตารางท 4-17 และ 4-18 และ ภาพท 4-3 และ 4-4 ตามล าดบ พบวาคาเฉลยของ AChE ของกลมตวอยาง อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 สงกวาคาเฉลยของครงท 2 อยางมนยส าคญทางสถต (5.69 และ 5.12 Unit/ml ตามล าดบ) และคาเฉลย BChE ของกลมตวอยาง อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 ต ากวาคาเฉลยของครงท 2 อยางมนยส าคญทางสถต (3.00 และ 4.02 Unit/ml ตามล าดบ) โดยกลมเกษตรกรสวนกลวยมคาเฉลยกจกรรมของเอนไซมทง 2 ชนด และ ทง 2 ครง ต าทสด เมอเทยบกบกลมเกษตรกรอน ๆ และ กลมบคคลทวไป ตารางท 4-17 คาเฉลยกจกรรมของเอนไซม Acetylcholinesterase (AChE) และ Butyrylcholinesterase (BChE)

ในตวอยางเลอดของกลมอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

ครงท จ านวน

อาสาสมคร (คน)

AChE (Unit/ml) BChE (Unit/ml)

คาเฉลย1/ สวนเบยงเบน

มาตรฐาน คาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ครงท 1 158 5.69 1.35 3.00 0.76 ครงท 2 149 5.12* 1.17 4.02* 1.10

1/ ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยระหวางครงท 1 และ ครงท 2 ดวยสถตทดสอบ t-test (p < 0.05): * = มความแตกตางในทางสถต

ตารางท 4-18 คาเฉลยกจกรรมของเอนไซม Acetylcholinesterase (AChE) และ Butyrylcholinesterase (BChE) ในตวอยางเลอดของกลมอาสาสมครแตละกลมในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

จงหวด กลม

อาสาสมคร จ านวนอาสาสมคร

(คน)

AChE (Unit/ml) BChE (Unit/ml)

คาเฉลย1/ สวน

เบยงเบนมาตรฐาน

คาเฉลย สวนเบยงเบน

มาตรฐาน

ครงท 1

บคคลทวไป 50 5.77ns 1.5 3.31a 0.84 เกษตรกรสวน

กลวย 50 5.61 1.36 2.74b 0.63

เกษตรกรอน 48 5.71 1.19 2.97ab 0.68

ครงท 2

บคคลทวไป 52 4.99ab 1.02 4.12ns 1.28 เกษตรกรสวน

กลวย 49 4.91b 1.32 3.94 0.94

เกษตรกรอน 57 5.50a 1.06 4.01 1.06 1/ ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยระหวางกลมอาสาสมครดวยสถตทดสอบ ANOVA (p < 0.05): ns (not significant) = ไมมความแตกตางในทาง

สถต; คาเฉลยทมตวอกษรตางกนในแนวตง = มความแตกตางกนทางสถต; คาเฉลยทมตวอกษรเหมอนกนในแนวตง = ไมมความแตกตางกนทางสถต



ภาพท 4-3 คาเฉลยกจกรรมของเอนไซม Acetylcholinesterase (AChE) ในตวอยางเลอดของกลมอาสาสมครใน

อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 (ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560) (Unit/ml)

ภาพท 4-4 คาเฉลยกจกรรมของเอนไซม Butyrylcholinesterase (BChE) ในตวอยางเลอดของกลมอาสาสมคร

อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 (ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560) (Unit/ml)

5.69 5.75 5.61 5.71

3.00 3.292.74 2.97


AChE

BChE

5.14 4.99 4.895.50

4.02 4.12 3.94 4.01


Ache

Bche



4.3.4.2 การวเคราะหสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลทในตวอยางปสสาวะ

การตรวจวเคราะหชนดและปรมาณสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (Dialkyl phosphate metabolites, DAPs) ในตวอยางปสสาวะทเกบจากกลมอาสาสมครในอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 (ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560) และ ครงท 2 (ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560) แสดงผลในตารางท 4-19 และ 4-20 พบวาอาสาสมครสวนใหญม DAPs ตกคางในรางกาย โดยครงท 1 มจ านวนอาสาสมครทพบสาร DAPs รอยละ 97.30 ซงสงกวาครงท 2 ทมอาสาสมครจ านวนรอยละ 92.31 ทพบสาร DAPs ในปสสาวะ (ภาพท 4-5) และปรมาณของสาร DAPs แตละชนดทพบตกคางในรางกายของกลมอาสาสมครทง 2 ครง มความสอดคลองกน คอ พบสาร DAPs ในกลม DEP (Diethyl phosphate metabolites) มากกวา DMP (Dimethyl phospahte metabolites) (ภาพท 4-6 และ 4-7) ซงมความสอดคลองกบปรมาณสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทส าคญทมการน าเขาของประเทศไทย และพบการตกคางในผลตผลทางการเกษตรและพชผกผลไมทมจ าหนายในตลาดเปนสวนใหญ ไดแก chlorpyrifos ซงเปนสารทเมอถกยอยสลายดวยกระบวนการทางเคมในรางกายมนษยจะไดสารกลม DEP และถกขบออกจากรางกายทางปสสาวะ



ตารางท 4-19 คาเฉลยปรมาณสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (Dialkyl phosphate metabolites, DAPs) ทตรวจ

พบในอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 ( mole/mole Cr)

กลมอาสาสมคร

สารMetabolites1/

คาเฉลย (average)

พสย (range)

จ านวน ทตรวจพบ (คน)

คามธยฐาน(median)

รวม (148 คน)

DAPs 15.34 0.21-348.66 144 3.96 DMP 10.62 2.38-19.71 30 10.13 DMTP 9.03 0.23-206.63 63 1.44 DMDTP 1.42 0.21-7.88 16 0.66

DEP 5.42 0.03-99.94 113 1.24 DETP 4.08 0.13-204.17 140 0.99 DEDTP 2.20 0.11-75.55 52 0.65

เกษตรกรอน (48 คน)


DEP 5.63 0.12-56.46 40 1.20 DETP 2.61 0.19-25.62 47 0.85 DEDTP 0.62 0.11-1.69 17 0.43

บคคลทวไป (50 คน)


DEP 5.84 0.03-68.94 36 1.33 DETP 8.05 0.16-204.17 48 1.40 DEDTP 4.73 0.18-75.55 20 0.95

สวนกลวย (50 คน)


DEP 4.76 0.37-99.94 37 1.41 DETP 1.50 0.13-8.81 45 0.86 DEDTP 0.61 0.12-2.38 15 0.50

1/ DAPs = Dialkyl phosphate metabolites, DMP = Dimethyl-phosphate, DMTP = Dimethylthio-phosphate, DMDTP = Dimethyldithio-phosphate, DEP = Diethyl-phosphate, DETP = Diethylthio-phosphate, DEDTP = Diethyldithio-phosphate



ตารางท 4-20 คาเฉลยปรมาณสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (Dialkyl phosphate metabolites, DAPs) ทตรวจ

พบในอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 ( mole/mole Cr)

กลมอาสาสมคร

สารMetabolites1/

คาเฉลย (average)

พสย (range)

จ านวนทตรวจพบ (คน) คามธยฐาน(median)

รวม (156 คน)


DEP 5.07 0.021-54.1 138 2.48 DETP 5.78 0.58-118.46 128 1.98 DEDTP 1.75 0.36-8.61 30 1.23

เกษตรกรอน (57 คน)


DEP 5.89 0.15-28.12 49 2.88 DETP 7.57 0.77-118.46 44 2.135 DEDTP 1.93 0.37-8.61 10 1.09

บคคลทวไป (52 คน)

DAPs 11.92 0.089-81.35 50 4.43 DMP 25.07 21.79-26.73 3 26.68 DMTP 3.92 0.57-16.97 12 2.49 DMDTP 0 0 0 0

DEP 5.24 0.089-54.1 47 1.89 DETP 5.96 0.58-47.3 41 1.79 DEDTP 1.20 0.36-3.03 12 0.92

สวนกลวย (47 คน)

DAPs 8.19 0.7-35.8 44 4.94 DMP 0 0 0 0 DMTP 2.14 0.75-4.07 6 2.03 DMDTP 1.47 1.47 1 1.47

DEP 3.93 0.021-14.8 42 2.56 DETP 3.77 0.7-17.88 43 2.08 DEDTP 2.37 0.47-5.81 8 1.77

1/ DAPs = Dialkyl phosphate metabolites, DMP = Dimethyl-phosphate, DMTP = Dimethylthio-phosphate, DMDTP = Dimethyldithio-phosphate, DEP = Diethyl-phosphate, DETP = Diethylthio-phosphate, DEDTP = Diethyldithio-phosphate



ภาพท 4-5 รอยละของอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ทตรวจพบสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท

(DAPs)

ภาพท 4-6 รอยละการตรวจพบสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (DAPs) แตละชนดในอาสาสมคร อ าเภอพญาเมงราย

จงหวดเชยงราย ครงท 1 (DAPs = Dialkyl phosphate metabolites, DMP = Dimethyl-phosphate, DMTP = Dimethylthio-phosphate, DMDTP =

Dimethyldithio-phosphate, DEP = Diethyl-phosphate, DETP = Diethylthio-phosphate, DEDTP = Diethyldithio-

phosphate)

97.30 98.00 96.00 97.9292.31 96.15

77.1987.72

รวม บคคลทวไป เกษตรกรสวนกลวย เกษตรกรอนครงท 1 ครงท 2

97.30

20.27

42.57

10.81

76.35

94.59

35.14

98.00

24.00

44.00

18.00

72.00

96.00

40.00

96.00

26.00

40.00

6.00

74.00

90.00

30.00

97.92

10.42

43.75

8.33

83.33

97.92

35.42

DAP DMP DMTP DMDTP DEP DETP DEDTP




ภาพท 4-7 รอยละการตรวจพบสารไดอลคลฟอสเฟต เมตาโบไลท (DAPs) แตละชนดในอาสาสมคร อ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 (DAPs = Dialkyl phosphate metabolites, DMP = Dimethyl-phosphate, DMTP = Dimethylthio-phosphate, DMDTP =

Dimethyldithio-phosphate, DEP = Diethyl-phosphate, DETP = Diethylthio-phosphate, DEDTP = Diethyldithio-

phosphate)

4.3.4.3 การประเมนความเสยงจากการรบสมผสสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟต

ก. การวเคราะหสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทตกคางในตวอยางผกและผลไม

ชนดและจ านวนของตวอยางผกและผลไมทรวบรวมจากตลาดประจ าอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 ระหวางวนท 1-3 กมภาพนธ 2560 รวม 70 ตวอยาง และ ครงท 2 ระหวางวนท 1-3 พฤษภาคม 2560 รวม 55 ตวอยาง เพอวเคราะหสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทตกคาง พบวา มการปนเปอนของสารก าจดศตรพชดงกลาวในตวอยาง ครงท 1 และ 2 รอยละ 65.71 และ 38.18 ตามล าดบ (ตารางท 4-21) การวเคราะหสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟต จ านวน 18 ชนด ทตกคางในตวอยางผกและผลไม ไดแก dimethoate diazinon malathion chlorpyrifos fenitrothion methidathion parathion-methyl profenofos ethion triazophos prothiophos azinphos-methyl azinphos-ethyl EPN methamidophos mevinphos monocrotophos แ ล ะ pyrimiphos-methyl แสดงผลของสารทตรวจพบไดในตารางท 4-22 ถง 4-23

92.31

5.77 16

.67

1.28

88.46

82.05

19.23

96.15

5.77

23.08

0.00

90.38

78.85

23.08

77.19

0.00 10

.53

1.75

73.68 75.44

14.04

87.72

10.53 14.04

1.75

85.96

77.19

17.54

DAP DMP DMTP DMDTP DEP DETP DEDTP




ตารางท 4-21 จ านวนตวอยางผกและผลไมรวบรวมจากตลาดในพนทอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย1/

ชนดของ ผก/ผลไม

ครงท 1 ครงท 2 จ านวน

ตวอยางทเกบ

จ านวนตวอยางทตรวจพบ

รอยละของตวอยางทตรวจพบ

จ านวนตวอยางท

เกบ

จ านวนตวอยางทตรวจพบ

รอยละของตวอยางทตรวจพบ

1. ถวฝกยาว 8 2 25 7 1 14.29 2. ตนหอม 4 3 75 4 1 25 3. คะนา 3 3 100 2 1 50 4. กวางตง 6 2 33.33 5 3 60 5. ผกกาดขาว 3 1 33.33 3 1 33.33 6. กะหล าปล 6 6 100 5 5 100 7. พรกชฟา 4 2 50 5 3 60 8. พรกหนม 3 2 66.67 2 1 50 9. มะเขอยาว 4 1 25 - - - 10. ผกเขยวปล 3 2 66.67 - - - 11. แตงกวา 5 3 60 - - - 12. ผกช 7 5 71.43 - - - 13. ผกชลาว 3 3 100 - - - 14. มะเขอเทศ 3 2 66.67 - - - 15. ใบบวบก 2 1 50 - - - 16. ผกชฝรง 1 1 100 - - - 17. ดอกหอม - - - 1 1 100 18. กะหล าดอก - - - 2 1 50 19. สาล 3 2 66.67 2 1 50 20. สมเขยวหวาน 1 1 100 2 2 100 21. องนแดง 1 1 100 1 0 0 22. สมจน 2 2 100 - - - 23. พทรา 2 1 50 - - - 24. แกวมงกร - - - 1 0 0 25. มะมวง - - - 1 0 0 26. แอปเปล - - - 3 0 0 27. กลวยน าวา - - - 3 0 0 28. ฝรง - - - 1 0 0 29. กลวยหอม - - - 5 0 0

รวม 70 46 65.71 55 21 38.18 1/ ครงท 1 ระหวางวนท 1 - 3 กมภาพนธ 2560 และ ครงท 2 ระหวางวนท 1 - 3 พฤษภาคม 2560



ผลการวเคราะหสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟต ในตวอยางผกและผลไม ครงท 1 (ตารางท 4-22) พบสารตกคางจ านวน 7 ชนด จาก 18 ชนดทท าการวเคราะห ไดแก chlorpyrifos diazinon dimethoate ethion malathion methidathion และ profenofos ในจ านวนน สาร chlorpyrifos เปนสารทตรวจพบในตวอยางมากทสด คอ พบในตวอยางพช 19 ชนด จาก 21 ชนด ทรวบรวมมา และมความเขมขนเฉลยระหวาง 5.81-140.29 ไมโครกรม/กก. โดยความเขมขนสงสด พบในผกกาดขาว และ ethion เปนสารทตรวจพบในความเขมขนสงสด คอ 832.11 ไมโครกรม/กก. โดยตรวจพบในสมเขยวหวาน นอกจากนนสมเขยวหวานยงเปนพชทพบการตกคางของสารเคมมากชนดทสด คอ 4 ชนด ไดแก chlorpyrifos ethion malathion และ profenofos

ผลการวเคราะหสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟต ในตวอยางผกผลไม ครงท 2 (ตารางท 4-23) พบสารตกคางจ านวน 7 ชนด จาก 18 ชนดทท าการวเคราะห ไดแก chlorpyrifos diazinon dimethoate ethion parathion-methyl profenofos และ prothiofos ในจ านวนน สาร chlorpyrifos เปนสารทตรวจพบในตวอยางมากทสด คอ พบในตวอยางพช 7 ชนด จาก 19 ชนด ทรวบรวมมา และมความเขมขนเฉลยระหวาง 8.77-345.17 ไมโครกรม/กก. โดยความเขมขนสงสด พบในพรกหนม และ ethion เปนสารทตรวจพบในความเขมขนสงสด คอ 487.82 ไมโครกรม/กก. โดยตรวจพบในสมเขยวหวาน นอกจากนนสมเขยวหวานยงเปนพชทพบการตกคางของสารเคมมากชนดทสด คอ 4 ชนด ไดแก chlorpyrifos ethion profenofos และ prothiofos ผลการวเคราะหสารตกคางครงท 2 น ชใหเหนแนวโนมวาจ านวนชนดของสารตกคางลดลง แตระดบความเขมขนของการตกคางสงขน



ตารางท 4-22 สารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทตรวจพบในตวอยางผกและผลไมของอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 (ระหวางวนท 1 - 3 กมภาพนธ 2560)

ชนดของผก/ผลไม

ความถ (%) และ

ความเขมขน1/ (g/kg)

สารเคมทตรวจพบ

Chlorpyrifos Diazinon Dimethoate Ethion Malathion Methidathion Profenofos

1.ถวฝกยาว % พบ 25 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 42.33 ± 38.18 - - - - - -

2.ผกช % พบ 71.43 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 33.08 ± 17.35 - - - - - -

3.ตนหอม % พบ 75 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 8.25 ± 5.44 - - - - - -

4.คะนา % พบ 33.33 33.33 0 0 0 0 66.67

Mean ± SD 10.14 ± 0.00

2.41 ± 0.00 - - - - 18.91 ±

17.64

5.มะเขอยาว % พบ 25 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 16.67 ± 0.00 - - - - - -

6.ผกกาดขาว % พบ 33.33 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 140.29 ± 0.00 - - - - - -

7.กะหล าปล % พบ 0 100 0 0 0 0 0

Mean ± SD - 63.00 ± 62.13

- - - - -

8.แตงกวา % พบ 40 0 0 20 0 0 0

Mean ± SD 71.37 ± 91.98 - - 12.08

± 0.00 - - -

9.ผกเขยวปล % พบ 66.67 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 61.71 ± 29.37 - - - - - -

10.กวางตง % พบ 0 0 33.33 0 0 0 0

Mean ± SD - - 11.58 ± 8.59 - - - -

11.พรกหนม % พบ 66.67 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 23.24 ± 11.50 - - - - - -

1/ LOD (Limit of Detection) = 2 g/kg ส าหรบสารเคมทกชนดทตรวจพบ





ความถ (%) และ

ความเขมขน1/ (g/kg)


Chlorpyrifos Diazinon Dimethoate Ethion Malathion Methidathion Profenofos

12.พรกชฟา % พบ 50 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 61.12 ± 39.25 - - - - - -

13.ผกชลาว % พบ 100 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 24.23 ± 16.10 - - - - - -

14.มะเขอเทศ % พบ 66.67 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 30.08 ± 16.77 - - - - - -

15.ใบบวบก % พบ 50 0 0 50 0 0 0

Mean ± SD 8.86 ± 0.00 - - 6.02 ±

0.00 - - -

16.ผกชฝรง % พบ 100 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 6.53 ± 0.00 - - - - - -

17.สาล % พบ 66.67 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 5.81 ± 0.14 - - - - - -

18.สมจน % พบ 100 0 0 0 0 100 0

Mean ± SD 27.83 ± 8.97 - - - - 13.66 ±

7.00 -

19.สมเขยวหวาน % พบ 100 0 0 0 100 0 100

Mean ± SD 68.15 ± 0.00 - - 832.11

± 0.00 85.24 ±

0.00 - 71.62 ± 0.00

20.องนแดง % พบ 100 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 11.62 ± 0.00 - - - - - -

21.พทรา % พบ 50 0 0 0 50 0 0

Mean ± SD 7.85 ± 0.00 - - - 2.34 ±

0.00 - - 1/ LOD (Limit of Detection) = 2 g/kg ส าหรบสารเคมทกชนดทตรวจพบ



ตารางท 4-23 สารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทตรวจพบในตวอยางผกและผลไมของอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 2 (ระหวางวนท 1 - 3 พฤษภาคม 2560)


ความถ (%)

และ

ความเขมขน1/

(g/kg)


Chlorpyrifos Diazinon Dimethoate Ethion Parathion-

methyl Profenofos Prothiophos

1.ถวฝกยาว % พบ 14.29 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 8.77 ± 0.00

- - - - - -

2.ตนหอม % พบ 25.00 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 37.46 ±

0.00 - - - - - -

3.คะนา % พบ 0 50.00 0 0 0 0 0

Mean ± SD - 22.38 ± 0.00

- - - - -

4.ผกกาดขาว % พบ 0 0 33.33 0 0 0 0

Mean ± SD 5.54 ± 0.00

5.กะหล าปล % พบ 0 100.00 0 0 0 0 0

Mean ± SD - 98.77 ± 95.36

- - - - -

6.กวางตง % พบ 20.00 0 40.00 0 0 0 0

Mean ± SD 17.82 ±

0.00 -

6.14 ± 2.43

- - - -

7.พรกหนม % พบ 50.00 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 345.17 ±

0.00 - - - - - -

8.พรกชฟา % พบ 60.00 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 258.53 ± 203.44

- - - - - -

9.ดอกหอม % พบ 0 0 0 0 100.00 0 100.00

Mean ± SD - - - - 12.92 ±

0.00 -

5.06 ± 0.00

1/ LOD (Limit of Detection) = 2 g/kg ส าหรบสารเคมทกชนดทตรวจพบ





ความถ (%)

และ

ความเขมขน1/

(g/kg)


Chlorpyrifos Diazinon Dimethoate Ethion Parathion-

methyl Profenofos Prothiophos

10.กะหล าดอก % พบ 0 50.00 0 0 0 0 0

Mean ± SD - 3.79 ± 0.00

- - - - -

11.สาล % พบ 50.00 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD 11.86 ±

0.00 - - - - - -

12. สมเขยวหวาน % พบ 100.00 0 0 100.00 0 100.00 50.00

Mean ± SD 47.53 ± 36.73

- - 487.82 ±

134.22 -

28.14 ± 12.47

33.90 ± 0.00

13.แอปเปล % พบ 0 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD - - - - - - -

14.กลวยน าวา % พบ 0 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD - - - - - - -

15.ฝรง % พบ 0 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD - - - - - - -

16.กลวยหอม % พบ 0 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD - - - - - - -

17.องนแดง % พบ 0 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD - - - - - - -

18.แกวมงกร % พบ 0 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD - - - - - - -

19.มะมวง % พบ 0 0 0 0 0 0 0

Mean ± SD - - - - - - - 1/ LOD (Limit of Detection) = 2 g/kg ส าหรบสารเคมทกชนดทตรวจพบ



ข. การประเมนความเสยงจากการรบสมผสสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟต

การประเมนความเสยงตอสขภาพจากการรบสมผสสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟต ของ Caldas และคณะ (2006)[62] และ Casarina และคณะ (2013)[63] ใชแนวคดพนฐานการประเมนวาในชวตประจ าวนของมนษยเรานน มโอกาสทจะไดรบสารเคมเขาสรางกายในรปแบบของสารหลาย ๆ ชนดพรอมกน ไมใชไดรบสารเพยงชนดใดชนดหนงเทานน ดงนนการประเมนความเสยงจงใชหลกการประเมนภาพรวมจากการไดรบสารเคมหลายชนดทจดอยในกลมเดยวกนตามลกษณะความเปนพษ และก าหนดใหสารใดกตามเปนสารชวด ( index chemical) ทใชเปนสารเปรยบเทยบ และระบความเสยงโดยเปรยบเทยบกบคาอางองทกอผลกระทบตอสขภาพ ไดแก คา BMD10 /100 ตามแนวทางทแนะน าโดยองคการพทกษสงแวดลอมแหงสหรฐอเมรกา (U.S. EPA) โดย BMD10 (Benchmark dose10) หมายถง ระดบของสารเคมทใหหนทดลองกนแลวท าใหระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในสมองมการเปลยนแปลงรอยละ 10

ในการศกษานไดประยกตใชวธการประเมนความเสยงดงกลาว โดยใชสารคลอรไพรฟอส (chlorpyrifos) เปนสารชวดเปรยบเทยบ เนองจากเปนสารทมการรายงานการน าเขาในประเทศมากทสด มการใชกนอยางแพรหลายในกลมเกษตรกร และพบวามความถของการปนเปอนทงในสงแวดลอมและผลตผลทางการเกษตร ทงในพนทเพาะปลกและในตลาดทมการบรโภคมากทสด และใชขอมลสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทมการน าเขาในประเทศไทยในป 2558 และ 2559 มาประกอบในการประเมนการไดรบสารเคมสะสมในรางกาย โดยประกอบดวยสมการดงน

สมการ (1)

Dcum = (µMolDiethyl)(∑ P𝑖MW𝑖RPF𝑖)+(µMolDimethyl)(∑ P𝑖MW𝑖RPF𝑖)7

i=14i=1

BW

โดย Dcum = ปรมาณสารเคมสะสมในหนวยเทยบเทา (Cumulative dose equivalent) (ไมโครกรม/

กก./วน) µMolDiethyl = ปรมาณ Diethy metabolites (DEP + DETP + DEDTP) ทขบออกมาในปสสาวะ 24

ชวโมง (ไมโครโมล) µMolDimethyl = ปรมาณ Dimethy metabolites (DMP + DMTP + DMDTP) ทขบออกมาในปสสาวะ 24

ชวโมง (ไมโครโมล) Pi = ส ดส วนระหว าง ป รมาณ สารเคม ชน ดท i ท ให สาร metabolites กล ม dialkyl

phosphate (DAP) และมรายงานการใชในพนท เปรยบเทยบกบปรมาณรวมของสารในกลมเดยวกน (ในทน คอ กลมออรกาโนฟอสเฟต)

MWi = มวลโมเลกลของสารเคมชนดท i (ไมโครกรม/ไมโครโมล)



RPFi = Relative Potency Factor คอ สดสวนระหวางปรมาณสารเคมทกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพของสารเคมทใชเปนตวชวดเปรยบเทยบกบปรมาณสารเคมทกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพของสารเคมชนดท i

หรอ = Measure of potencyindex chemical / Measure of potencychemical i BW = น าหนกตวของอาสาสมคร (กก.)

ทงน ปรมาตรปสสาวะทถกขบออกมาใน 24 ชวโมง สามารถค านวณไดจาก

สมการ (2)

Vi = Ccri / Cci

โดย Vi = ปรมาตรของปสสาวะใน 24 ชวโมง ของอาสาสมคร คนท i (ล./วน) Ccri = คาอางองมาตรฐาน creatinine ทหลงออกมาใน 1 วน (มก./วน) (เพศหญง = 17.5 มก./กก.

น าหนกตว/วน และเพศชาย = 22.5 มก./กก. น าหนกตว/วน)[64] Cci = คา creatinine ทตรวจวดไดจากตวอยางปสสาวะของอาสาสมครคนท i (มก./ล.)

และคา Relative Potency Factor ของสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตแตละชนด ใชคา

BMD10 ของสารเคมแตละชนดมาค านวณดงสมการ (3) สมการ (3)

RPFn = BMD10 chlorpyrifos / BMD10 chemical n

โดย RPFn = คา Relative Potency Factor ของสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตชนดท n BMD10 chlorpyrifos = คาระดบของสารเคม chlorpyrifos ท ใหหนทดลองกนแลวท าใหระดบ เอนไซมโคลน-

เอสเตอเรสในสมองมการเปลยนแปลงรอยละ 10 ในทนมคา เทากบ 1.48 มก./กก./วน BMD10 chemical n = คาระดบของสารเคมชนดท n ทใหหนทดลองกนแลวท าใหระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรส

ในสมองมการเปลยนแปลงรอยละ 10 (มก./กก./วน) จากขอมลสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทมการน าเขามาในประเทศไทยในป 2558 และ

2559 ม กล มท ให สาร dimethyl metabolites ประกอบดวย dichlorvos dimethoate pirimiphos-methyl fenitrothion malathion และ omethoate และกลมท ใหสาร diethyl metabolites ประกอบดวย diazinon chlorpyrifos ethion และ triazophos มปรมาณการน าเขาดงแสดงในตารางท 4-24



การประเมนคาการสะสมของสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตในรางกายของอาสาสมครทเขารวมโครงการ ใชตวแปรการประเมนการรบสมผสดงตารางท 4-25 และผลการประเมนแสดงในตารางท 4-26 พบวา คาการรบสมผสสารเคมสะสมของกลมอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย คร งท 1 และ 2 อยระหวาง 0 – 2,165.08 และ 0 – 1,313.13 ไมโครกรม/กก./วน ตามล าดบ และมคาเฉลยการสะสม 153.91 และ 87.86 ไมโครกรม/กก./วน ตามล าดบ

เมอประเมนระดบความเสยงโดยเทยบกบคาอางอง (14.8 ไมโครกรม/กก./วน) ซงเปนคาทชใหเหนวาการไดรบสารเคมสะสมในจ านวนทมากกวาคาดงกลาวจะท าใหกลมอาสาสมครมความเสยงตอการไดรบผลกระทบตอสขภาพ โดยอาจไดรบผลกระทบตอระดบเอนไซมในสมอง พบวามจ านวนอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย ครงท 1 และ 2 ทมคาสารเคมสะสมในรางกายเกนคาอาง องดงกลาว คดเปน รอยละ 92.28 และ 90.38 ตามล าดบ ชใหเหนวากลมประชากรเกนรอยละ 90 ของอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงรายมความเสยงทจะประสบปญหาสขภาพ โดยเฉพาะปญหาดานการสอสารในระบบประสาท ระบบกลามเนอ และระบบอน ๆ อนเปนผลมาจากการไดรบสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตเขาสรางกาย

ตารางท 4-24 ขอมลปรมาณการน าเขาของสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต ประจ าป 2558 และ 2559[3]

สารเคม 2558 2559 รวม Chlorpyrifos 1777821 1723022.3 3500843.26

Diazinon 74401.5 116,096.00 190497.5 Ethion 156040 150400 306440

Triazophos 18519 37,005.60 55524.6 Dicrovos 192880 199,040.00 391920

Dimethoate 47909.2 49,145.60 97054.8 Fenitrothion 2850 2,850.00 5700 Malathion 95131.5 110392.96 205524.46

Omethoate 87000 176,000.00 263000 Pirimiphos-methyl 3604 750455 754059



ตารางท 4-25 ตวแปรส าหรบการประเมนการรบสมผสสารเคมแบบสะสม[62]

สารเคมกลม ออรกาโนฟอสเฟต

สดสวน1/ (P)

มวลโมเลกล (MW, g/mol)

Benchmark dose (BMD10)2/

Relative Potency Factor (RPF)

Chlorpyrifos 60.67 350.59 1.48*** 1 Diazinon 3.30 304.34 6.24*** 0.24 Ethion 5.31 220.98 2.35*** 0.63

Triazophos 0.96 229.26 0.25*** 5.92 Dichlorvos 6.79 381.78 0.06* 24.67 Dimethoate 1.68 277.33 2.5**** 0.59 Fenitrothion 0.10 330.36 313.9*** 0.005 Malathion 3.56 213.19 0.25***** 5.92

Omethoate 4.56 317.32 1.19 1.24 Pirimiphos-methyl 13.07 313.31 0.012** 123.33

1/ สดสวนปรมาณการน าเขาของสารแตละชนดเปรยบเทยบกบจ านวนรวมทงหมดของสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตทน าเขาในป พ.ศ. 2558 และ 2559

2/ BMD10 = mg/kg/day estimated from rat brain ChE activity inhibition : * Sub-chronic or chronic studies in Brain/dog, Source: FAO/WHO Joint Meeting on Pesticide Residues, 1990 (JMPR90); ** Sub-chronic or chronic studies in RBC/dog, Source: FAO/WHO Joint Meeting on Pesticide Residues, 2002 (JMPR02); *** Brain/rat, EPA01; **** Sub-chronic or chronic studies in Brain/rat, FAO/WHO Joint Meeting on Pesticide Residues, 2000 (JMPR00); ***** ใชคา BMD10 ของ dimethoate

ตารางท 4-26 ปรมาณการสะสมของสารเคมกลมออรโนฟอสเฟตในกลมอาสาสมครอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย

ครงท จ านวน (คน)

ปรมาณสะสมเฉลย (ไมโครกรม/กก./วน) จ านวนอาสาสมครทมคาการสะสมเกนคาอางอง2/

เปอรเซนตไตล เฉลย1/ พสย

10th 25th 50th 75th 90th

1 147 18.59 30.53 59.09 138.54 375.18 153.91 0-2,165.08 143 (92.28%) 2 156 10.60 21.32 40.90 78.72 220.50 87.86 0-1,313.13 141 (90.38%)

1/ Geometric mean (95% CI) 2/ คาอางอง คอ BMD10 chlorpyrifos /100 มคาเทากบ 14.8 ไมโครกรม/กก./วน



บทท 5 บทสรป

การศกษาวจยเพอวเคราะหหาแนวทางการจดการความเสยงจากสารเคมก าจดศตรพชในพนท อ าเภอ พญาเมงราย จงหวดเชยงรายน มวตถประสงคเพอวเคราะหผลกระทบจากสารเคมตอสงแวดลอมและสขภาพประชาชน โดยเปรยบเทยบระหวางกลมบคคลทวไปทไมไดท าอาชพเกษตรกรรม กลมเกษตรกรทปฏบตงานในสวนกลวยของบรษท พญาเมงรายการเกษตร จ ากด และกลมเกษตรกรอน ๆ เพอใชเปนขอมลในการสรางความตระหนกตอประชาชนในดานผลกระทบตอสขภาพทเกดจากการใชสารก าจดศตรพชในการผลตพชอาหาร

ผลการศกษาพบวาการปนเปอนของสารก าจดศตรพชในสงแวดลอมทงในพนทเกษตรกรรมและแหลงน าธรรมชาตมสาเหตหลกจากการปนเปอนของสารก าจดวชพชมากกวาสารก าจดแมลง อยางไรกตามระดบความเขมขนทตรวจพบไมเกนคามาตรฐานทเกยวของ และการตกคางของสารอนตรายอนทตรวจพบเกนคามาตรฐาน ไดแก สารหน (Arsenic-As) ทมคาเกนคามาตรฐานดนเพอการเกษตรและทอยอาศยในตวอยางดนจากพนทเกษตรกรรม

การวเคราะหคาเฉลยกจกรรมของเอนไซมในตวอยางเลอดและสารไดอลคลฟอตเฟสเมตาโบไลทในตวอยางปสสาวะ ทง 2 ครง ยนยนวากลมอาสาสมครทง 3 กลม ไดรบผลกระทบจากสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต

การวเคราะหสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทตกคางในผกและผลไมทรวบรวมจากตลาดในอ าเภอ พญาเมงราย จงหวดเชยงราย เพอดโอกาสการไดรบสารเขาสรางกายจากการรบประทานอาหาร พบวามสารก าจดแมลงชนด คลอรไพรฟอส ตกคางในพชเกอบทกชนด และในระดบความเขมขนทสงกวาสารชนดอนทตรวจพบ นอกจากน ยงเปนสารทใหสารเมตาโบไลทในกลม DEP ซงตรวจพบไดในปสสาวะของกลมอาสาสมครสวนใหญ ชใหเหนวากลมอาสาสมครอาจไดรบผลกระทบจากสารกลมดงกลาวจากการรบประทานอาหาร โดยผลการประเมนความเสยงดวยวธประเมนคาการสะสมของสารพษในกลมเดยวกน พบวาประชากรไมนอยกวารอยละ 90 มความเสยงทจะประสบปญหาสขภาพ โดยเฉพาะปญหาดานการสอสารในระบบประสาท ระบบกลามเนอ และระบบอน ๆ อนเปนผลมาจากการไดรบสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตเขาสรางกาย



บทท 6 ขอเสนอแนะ

ผลการศกษานชใหเหนวาประชากรสวนใหญ (ไมนอยกวารอยละ 90) ของอ าเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย มโอกาสไดรบผลกระทบจากสารก าจดศตรพชเขาสรางกายผานการรบประทานอาหารทมการปนเปอนของสารดงกลาว โดยผลกระทบส าคญทอาจเกดตอสขภาพรางกาย ไดแก ปญหาดานการสอสารในระบบประสาท ระบบกลามเนอ และระบบอน ๆ ซงจะสงผลใหเกดโรคอลไซเมอร พารกนสน การเปนหมน และความผดปกตในทารกแรกเกด ทงนผลกระทบดงกลาวเกดไดในกลมประชากรทกวยนบตงแตทารกในครรภมารดาทมโอกาสรบสารก าจดศตรพชจากอาหารแลวสงผลตอระบบตาง ๆ ในรางกาย ไปจนถงกลมเยาวชน นกศกษา ผใหญ และผสงวย ทมโอกาสรบสารก าจดศตรพชจากอาหารเชนกน เนองจากปจจบนเสนทางของพชอาหารในประเทศไทยนนมการหมนเวยนผานระบบคมนาคมขนสงท มความพรอมและสามารถกระจายไปไดทวประเทศ โดยมการขนสงจากแหลงผลตไปยงตลาดกลางทเปนศนยรวม เชน ตลาดไท และตลาดสมมเมอง ของกรงเทพฯ และตลาดคาสงในจงหวดใหญ ๆ หลายจงหวดตามภมภาค ดงนนโอกาสการไดรบอาหารจากแหลงตาง ๆ ของกลมผบรโภค จงไมมความแตกตางกนมากนก ทงนหากพชอาหารเหลานนมการปนเปอนของสารก าจดศตรพช จะเปนเหตใหประชากรทงประเทศไดรบผลกระทบในรปแบบเดยวกน การศกษาทผานมา 2 ปของโครงการวจยน โดยด าเนนการใน 4 จงหวด ไดแก เชยงราย นาน ล าพน และล าปาง สามารถสรปไดวาประชากรสวนใหญของประเทศไทยไดรบผลกระทบจากสารก าจดศตรพชผานการรบประทานอาหาร ดงนนจงมความจ าเปนทภาครฐจะตองหนกลบมาพจารณามาตรการทเกยวของเพอใหสามารถลดการปนเปอนของสารก าจดศตรพชในพชอาหารอยางจรงจงกอนทผลกระทบดงกลาวจะทวความรนแรงมากขนไปกวาน จนเกดความสญเสยตอประเทศในอนาคตได

มาตรการการแกไขปญหาท เปนสงจ าเปนเรงดวน ทจะตองด าเนนการอยางจรงจงและตอเนองอยางมประสทธภาพ ไดแก

- การสรางความตระหนกในกลมประชาชนทงทเปนผผลตพชอาหารและผบรโภค เพอใหรบทราบถงสถานการณดานผลกระทบทมความรนแรงมากขน และ/หรอ ทางเลอกและการแกไขปญหา ในทกระดบอาย อาชพ และสงคม ชมชน เพอใหเกดกระแสความตองการบรโภคพชอาหารทปลอดภยตอสขภาพและสงแวดลอม

- การบงคบใชกฎหมายทเกยวของอยางเขมงวด และจรงจง มการจดตงหนวยงานกลางทรบผดชอบโดยตรงดานสารเคมก าจดศตรพชอยางครบวงจร ตงแตการน าเขา การใช และการก าจด มการตรวจสอบคณภาพสนคาพชอาหารทงจากแหลงผลตตนทาง ไปจนถงตลาดของผบรโภค เพอรบประกนความปลอดภยของพชอาหาร และการจดตงตลาดการซอขายพชอาหารทปลอดภยใหมกระจายอยางทวถงในทกชมชน



บทท 7 เอกสารอางอง

[1] คณะอนกรรมการประสานนโยบายและแผนการด าเนนงานวาดวยความปลอดภยดานสารเคม (2548) สรปขอมลสถานการณเพอการจดการสารเคมของประเทศไทย พ.ศ. 2548. 242 น.

[2] ก ร ม ว ช า ก า ร เ ก ษ ต ร ( 2 5 5 3 ) ก า ร ผ ล ต พ ช อ น ท ร ย [ อ อ น ไ ล น ] เ ข า ถ ง ไ ด จ า ก : http://it.doa.go.th/organic/index.html (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[3] กรมวช าการเกษตร (2559 ) รายงานสรป การน า เข าว ตถ อ น ตราย [ออน ไลน ] เข าถ ง ได จ าก : http://as.doa.go.th/ard/stat2.php? cat=2. (วนทสบคน 10 สงหาคม 2559)

[4] สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม (2550) รายงานผลการศกษาวจย โครงการ การศกษาทางเลอกใหมของแรงงานนอกระบบภาคการเกษตรทเออตอสขภาพ

[5] สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ (2550) สารเคมทางการเกษตรอนตรายตอสขภาพอยางไร จากวจย...สประชาชน. สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม. รตนกลการพมพ จ.เชยงใหม 36 น.

[6] ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2553) สถตการเกษตรของประเทศไทย ป 2552 ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 174 น.

[7] ส าน ก ง าน เศ รษ ฐ ก จ ก า ร เก ษ ต ร (2555) ส ถ ต ร า ค า ส น ค า เก ษ ต ร [อ อ น ไล น ] เข า ถ ง ได จ าก : http://www.oae.go.th/oae_report/price/price_month_result.php (วนทคนขอมล: 28 สงหาคม 2555).

[8] Paulson, D., Jr. (1998) Industrial aspects of remediation - Environmental safety. pp. 21-33. In P. Kearney and T. Roberts (Eds), Pesticide Remediation in Soil and Water. John Wiley & Sons Ltd., 381 pp.

[9] Wolf, H.R., D.C. Staiff, J.F. Armstrong and S.W. Comer. (1973) Persistence of parathion in soil. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 10: 1-9.

[10] Yong, A.L. (1984) Long-term degradation study. Massive quantities of phenoxy herbicide in test grid, filed plot, and herbicide storage site. pp. 161-179. In R.F. Krueger and J.N. Seiber (Eds) . Treatment and Disposal of Pesticide Waste. ACS Symp. Ser. No. 259.

[11] Long, T. (1989) Groundwater contamination in the vicinity of agrichemical mixing and loading facilities. pp. 139-149. In Proc. Illinois Agric. Pesticides Conf.’89, Cooperative Extension Service, Univ. III., Urbana-Champaign, IL.

[12] Wallrabenstein, L.K. and D.B. Baker. (1992) Agrichemical contamination in private water supplies. pp. 697-711. In Proc. Of the focus Conf. on Eastern Regional Ground Water Issues, Oct. 13-15, 1992, Boston, MA (ed. A. Stanley). Ground Water Management, Book 13, Dublin, OH.

[13] Felsot, A.S. (1998) User sites and the generation of pesticide waste. pp. 1-19. In P. Kearney and T. Roberts (Eds), Pesticide Remediation in Soil and Water. John Wiley & Sons Ltd., 381 pp.



[14] Waldron, A. C. and D. L. Goleman. (1987) How Pesticides Affect Humans. Pesticide User's Guide, Bulletin 745. The Ohio State University. [ออนไลน] เขาถงไดจาก: http://ohioline.osu.edu/b745/ (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[15] Extension Toxicology Network. Pesticide Information Profiles. [ อ อ น ไ ล น ] เ ข า ถ ง ไ ด จ า ก : http://extoxnet.orst.edu/pips (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[16] ศนยขอมลพษวทยา ความรทวไปเกยวกบสงเปนพษ สารเคมก าจดแมลง [ออนไลน] เขาถงไดจาก: http://webdb.dmsc.moph.go.th/ifc_toxic/a_tx_1_001c.asp?info_id=396 (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[17] Pesticide Action Network (PAN) . Pesticide Database - Chemicals. [อ อ น ไล น ] เข า ถ ง ได จ า ก : http://www.pesticideinfo.org (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[18] International Program on Chemical Safety (IPCS). [ออนไลน] เขาถงไดจาก: http://www.inchem.org (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[19] วเชยร เรองประวต (2544) ผลตกคางและการแพรกระจายของสารเอนโดซลแฟนจากการปลกขาวในจงหวดนครปฐม วทยานพนธมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 103 น.

[20] พนชย เมนฉาย (2544) ปรมาณสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนคลอรนทตกคางในน าและดนตะกอนในพนทเกษตรกรรม กรณศกษา ต าบลคลองโยง อ าเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม. วทยานพนธมหาบณฑต. มหาวทยาลยมหดล. 109 น.

[21] กรมควบคมมลพษ (2548) การพฒนาเกณฑการปฏบตเพอควบคมมลพษจากเกษตรกรรมประเภทไ มมแหลงก าเนดแนนอน. รายงานสรปส าหรบผบรหาร.

[22] ธญวรตม รอบค า (2551) การใชสารฆาศตรพชและสตวในการผลตกะหล าปลและผลกระทบทมตอดนและเกษตรกร วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยแมโจ.

[23] วสทธ เชวงศร รชน สวภาพ และ พนดา ไชยยนตบรณ (2538) วจยชนดและปรมาณสารพษตกคางของวตถมพษในขาว. น.74-80. ใน การประชมวชาการกองวตถมพษการเกษตรครงท 1, 2538. กองวตถมพษการเกษตร. กรมวชาการเกษตร.

[24] เกษสร ฉายาวงศ (2545) การส ารวจสารฆาแมลงตกคางในขาวพนธตาง ๆ ทปลกบรเวณภาคตะวนออกของประเทศไทย. วทยานพนธมหาบณฑต. มหาวทยาลยมหดล. 125 น.

[25] อนนต ปญญาเพม (2551) การใชสารเคมก าจดแมลงศตรพช ทมผลตอการสะสมของสารพษตกคางในกะหล าปล กรณศกษา: ศนยพฒนาโครงการหลวงขนวาง ต าบลแมวน อ าเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยแมโจ.

[26] กรมควบคมโรค (2541) สถานการณโรคพษจากสารก าจดศตรพชในประเทศไทย พ.ศ. 2530-2539. รายงานการเฝาระวงระบาดวทยาประจ าสปดาห ปท 29 ฉบบท 28: 10 กรกฎาคม 2541, ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข.



[27] กรมควบคมโรค (2554) โรคพษจากสารก าจดศตรพช ป พ.ศ. 2552. รายงานการเฝาระวงระบาดวทยาประจ าสปดาห ปท 42 ฉบบท 17: 6 พฤษภาคม 2554, ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข.

[28] สมพร ชมชวย (2544) ปจจยทมความสมพนธกบระดบความเสยงของผลเลอด จากการใชสารก าจดศตรพช ของเกษตรกรในจงหวดพทลง วารสารการสงเสรมสขภาพ และอนามยสงแวดลอม, ปท 24, (ฉบบท 4) 2544

[29] พไลลกษณ พลพลา (2547) การตกคางของสารปองกนและก าจดแมลงกลมออรกาโนฟอสเฟตในดน น า แตงโม และระดบเซรมโคลนเอสเตอเรสของเกษตรกร อ าเภอกมลาไสย จงหวดกาฬสนธ. วทยานพนธมหาบณฑต, คณะวทยาศาสตร (วทยาศาสตรสงแวดลอม), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

[30] ชษณกร พรภาณวชญ (2550) ระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในเลอดของเกษตรกรผใชสารก าจดศตรพชทางการเกษตร อ าเภอเมองแพร จงหวดแพร กลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลแพร.

[31] พนธญาณ ไชยแกว (2551) ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการใชสารเคมก าจดศตรพชกบสขภาพของเกษตรกรเพาะปลก ในต าบลนครเจดย อ าเภอปาซาง จงหวดล าพน. การคนควาแบบอสระปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

[32] ประสทธ คาชยภม (2551) ปจจยทสมพนธกบระดบโคลนเอสเทอเรสในกระแสเลอดของเกษตรกรท าสวนพรกในอ าเภอจตรส จงหวดชยภม. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต , คณะสาธารณสขศาสตร, มหาวทยาลยมหดล

[33] นงนช นามวงษ (2554) ปจจยทมความสมพนธกบระดบโคลนเอสเตอเรสในซรมของเกษตรกร ในกลมเกษตรกรทท าไรองน อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต , คณะสาธารณสขศาสตร, มหาวทยาลยมหดล

[34] กตตพนธ ยงฮะ (2554) ปจจยทมความสมพนธกบระดบเอนไซมโคลนเอสเตอเรสในเกษตรกรพนทอ าเภอทาใหม จงหวดจนทบร วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, คณะสาธารณสขศาสตร, มหาวทยาลยบรพา.

[35] Pediatric Environmental Health Specialty Unit (PEHSU). (2007) Organophosphate Pesticides and Child Health: A Primer for Health Care Providers - Acute Poisoning. PDF Version. Department of Environmental & Occupational Health Sciences, University of Washington ส บ ค น ไ ด จ า ก http://depts.washington.edu/opchild/index. html (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[36] Anomymus (2015) Acute and Chronic Toxicity - Personal.psu.edu. [ออน ไลน ] เข าถ งได จาก : http: / / www. personal. psu. edu/ faculty/ a/ s/ asm4/ turfgrass/ education/ turgeon/lessons/lesson13/l13_23.html (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[37] University of Nebraska Cooperative Extension. ( 2014) Signs and Symptoms of Pesticide Poisoning. University of Nebraska Cooperative Extension EC97-2505-A [ออนไลน ] เขาถงไดจาก: http://www.headlice.org/faq/treatments/signs- symptoms.htm (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[38] Organophosphate Toxicity Differential Diagnoses. [ อ อ น ไ ล น ] เ ข า ถ ง ไ ด จ า ก : http://emedicine.medscape.com/article/1831191-overview (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)



[39] Anomymus ( 2007) Organophosphate_poisoning [ อ อ น ไ ล น ] เ ข า ถ ง ไ ด จ า ก : https://en.wikipedia.org/wiki/Organophosphate_poisoning (วนทสบคน 10 กรกฎาคม 2557)

[40] Prapamontol T., K. Sutan, S. Laoyang, S. Hongsibsong, G. Lee, Y. Yano, R. E. Hunter, P.B. Ryan, D. B. Barr, P. Panuwet. ( 2014) Cross validation of gas chromatography-flame photometric detection and gas chromatography–mass spectrometry methods for measuring dialkylphosphate metabolites of organophosphate pesticides in human urine. Int. J. Hyg. Environ. Health. 217: 554-556.

[41] Barr, D.B., R. Bravo, G. Weerasekera, L.M. Caltabiano, R.D. Whitehead Jr., A.O. Olsson, S.P. Caudill, S.E. Schober, J.L. Pirkel, E.J. Sampson, R.J. Jackson and L.L. Needham. (2004) Concentration of Dialkyl Phosphate Metabolites of Organophosphorus Pesticides in the U.S. Population. Env. Health Perspectives 112(2): 186-200.

[42] Kearney, P.C. (1998) Disposal options based on properties of pesticides in soil and water. pp. 35-54. In P. Kearney and T. Roberts (Eds), Pesticide Remediation in Soil and Water. John Wiley & Sons Ltd., 381 pp.

[43] Vidali, M. (2001) Bioremediation. An overview. Pure Appl. Chem., 73(7): 1163-1172. [44] สภทศร พรสรตน (2543) ความตระหนกตอพษภยจากสารเคมปองกนก าจดศตรขาวของเกษตรกร อ าเภอเมอง

จงหวดสพรรณบร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงเสรมการเกษตร, ภาควชาสงเสรมและนเทศศาสตรเกษตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

[45] วนดา แจมจนทร (2546) ความตระหนกและพฤตกรรมในการใชสารเคมปองกนก าจดศตรพช ในการปลกผกของเกษตรกรในอ าเภอเมองนครราชสมา จงหวดนครราชสมา. รายงานการคนควาวจยเชงอสระ วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

[46] ดนย ศรพรทม (2547) ความตระหนกตอปญหาสงแวดลอมทเกดจากการใชเทคโนโลยทางการเกษตร ของเกษตรกรผปลกกะหล าปล อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

[47] นฤมล กรสพรรณ (2551) ปจจยทมผลตอความตระหนกตอสขภาพและสงแวดลอม ในการใชสารเคมทางการเกษตร ของเกษตรกรผปลกขาว อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

[48] สรกลยา ค านาน (2552) ความตระหนกของเกษตรกร เกยวกบปญหาสงแวดลอม ทเกดจากการปลกขาวโพด ในต าบลปาแลวหลวง อ าเภอสนตสข จงหวดนาน. รายงานการคนควาวจยเชงอสระ, วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

[49] กรมควบคมมลพษ (2554) รายงานสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2553 กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. บรษท บทเอสเพรส จ ากด.



[50] กรมควบคมมลพษ (2555) แผนจดการมลพษ 2555-2559. กองแผนงานและประเมนผล กรมควบคมมลพษ กรงเทพฯ: กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, พ.ศ. 2555: 86 น.

[51] คณะกรรมการแหงชาตวาดวยการพฒนายทธศาสตรการจดการสารเคม (2554) แผนยทธศาสตรการจดการสารเคม ฉบบท 4 (พ.ศ.2555-2564). ศนยพฒนานโยบายแหงชาตดานสารเคม กองแผนงานและวชาการ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข 66 น.

[52] ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2554) แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 – 2559. ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 117 น.

[53] Sayers, R. (2006) Principles of Awareness Raising: Information literacy, a case study. UNESCO Bangkok, 124 pp.

[54] Gonsalves, J. , T. Becker, A. Braun, D. Campilan, H. De Chavez, E. Fajber, M. Kapiriri, J. Rivaca-Caminade and R. Vernooy (eds). (2005) Participatory Research and Development for Sustainable Agriculture and Natural Resource Management. A Sourcebook Volume 1: Understanding Participatory Research and Development. International Potato Center-Users’ Perspectives with Agricultural Research and Development, Laguna, Philippines and International Development Research Center, Ottawa, Canada.

[55] ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรแหงชาต (2557) มาตรฐานสนคาเกษตร มกษ. 9002-2556. สารพษตกคาง : ป ร ม า ณ ส า ร พ ษ ต ก ค า ง ส ง ส ด . ส บ ค น ไ ด จ า ก http: / / www. acfs. go. th/ standard/download/MAXIMUM_RESIDUE_LIMITS_new.pdf (วนทสบคน 10 พฤษภาคม 2558)

[56] European Commission. ( 2015) EU-Pesticides database [ อ อ น ไ ล น ] เ ข า ถ ง ไ ด จ า ก : http: / / ec. europa. eu/ food/ plant/ pesticides/ eu-pesticides-database/ public/ ?event= homepage&language=EN (วนทสบคน 10 พฤษภาคม 2558)

[57] Codex International Food Standards. (2015) Pesticide Residues in Food and Feed. [ออนไลน ] เขาถงไดจาก: http://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/ standards/pestres/ pesticides/en/ (วนทสบคน 10 พฤษภาคม 2558)

[58] ก ร ม ค ว บ ค ม ม ล พ ษ . ( 2547) ม า ต ร ฐ า น ค ณ ภ า พ ด น . [ อ อ น ไ ล น ] เ ข า ถ ง ไ ด จ า ก : http://www.pcd.go.th/info_serv/reg_std_soil01.html (วนทสบคน 10 พฤษภาคม 2558)

[59] W H O . (1 9 9 6 ) G u id e lin e s fo r d r in k in g – w a te r q u a l ity [อ อ น ไล น ] เข า ถ ง ได จ า ก : http://www.who.int/water_sanitation_health/dwq/2edvol2p1.pdf (วนทสบคน 10 พฤษภาคม 2558)

[60] ก ร ม ค ว บ ค ม ม ล พ ษ . (2553) ม า ต ร ฐ า น ค ณ ภ า พ น า ผ ว ด น . [อ อ น ไ ล น ] เข า ถ ง ไ ด จ า ก : http://www.pcd.go.th/info_serv/reg_std_water05.html (วนทสบคน 10 พฤษภาคม 2558)



[61] ประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 98 (พ.ศ. 2529) เรอง มาตรฐานอาหารทมสารปนเปอน. [ออนไลน] เขาถงไดจาก: http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/ 2529/D/023/16.PDF (วนทสบคน 10 พฤษภาคม 2558)

[62] Caldas ED, Boon PE, Tressou J. ( 2006) Probabilistic assessment of the cumulative acute exposure to organophosphorus and carbamate insecticides in the Brazilian diet. Toxicology, 222, 132–142.

[63] Castorina R, Bradman A, McKone TE, Barr DB, Harnly ME, Eskenazi B. ( 2003) Cumulative Organophosphate Pesticide Exposure and Risk Assessment among Pregnant Women Living in an Agricultural Community: A Case Study from the CHAMACOS Cohort. Environ Health Perspect 111: 1640–1648.

[64] Salifu, M.O., O. Ifudu, and V. Batuman. (2015) Azotemia. Medscape. [ออน ไลน ] เข าถ ง ได จาก : http://emedicine.medscape.com/article/238545-overview. (วนทสบคน 10 พฤษภาคม 2558)



ภาคผนวก



1. วธการวเคราะหสารบงชทางชวภาพ 1.1 การวเคราะหการท างานของ Acetylcholinesterase (AChE) และ Butyrylcholinesterase (BChE) ใน

ตวอยางเลอด 1.1.1 การตรวจวด Acetylcholinesterase (AChE) ในตวอยางเมดเลอดแดง ทอณหภม 25oC

เจอจางเมดเลอดแดงในน ากลนในอตราสวน 1:200 ลงใน Eppendorf tube เขยาใหเปนเนอเดยวกนแลวดดตวอยางจ านวน 20 µl ใสลงใน 96 well plate (ท าการวเคราะห 4 ซ า) เตมสารละลาย DTNB 200 µl และ 5.5 mM Acetylcholinesterase substrate 20 µl น าไปวดดวยเครอง Microplate Spectrophotometer ทความยาวคลน 405 nm แบบ Kinetic โดยท าการเขยาครงละ 5 วนาท ทกๆ 30 วนาท เปนเวลา 10 นาท หลงจากนนท าการแปลผล โดยน าคาการดดกลนแสงทไดจากการวดสดทาย (t10) ลบกบคาการดดกลนแสง ณ เวลาเรมตน (t0) แลวท าการหาคา Activity ของ AChE โดยใชสตร

Activity = ∆Abs x Total Vol (ml) x Dilution Factor

ε (M-1cm-3) x Sample Vol. (ml) x Incubation Time (m) โดยท

∆Abs = Abs ท 10 นาท - Abs ท 0 นาท Total Vol = 0.24 ml Dilution Factor = 200

ε = 1.36 x 104 M-1CM-3 Sample Vol = 0.02 ml Incubation Time= 10 min

1 Unit = mol/min 1.1.2 การตรวจวด Butyrylcholinesterase (BChE) ในตวอยางเมดเลอดแดง ทอณหภม 25oC

เจอจางพลาสมาในน ากลนในอตราสวน 1:100 แลวท าการวเคราะหตามขนตอนการตรวจวด AChE ในตวอยางเมดเลอดแดง (ขอ 1.1.1) และท าการแปลผลหาคา Activity ของ BChE โดยใช dilution factor เปน 100

1.2 การวเคราะห Dialkyl phosphate Metabolites ในตวอยางปสสาวะ

การวเคราะหสาร Dialkyl phosphate Metabolites (DAPs) ในตวอยางปสสาวะ ใชเทคนคทพฒนาขนโดยหองปฏบตการพษวทยา หนวยวจยสงแวดลอมและสขภาพ ศนยวจยดานวทยาศาสตรสขภาพประยกต สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม มขนตอน ดงน

1.2.1 น าตวอยางปสสาวะของอาสาสมครแตละราย เขยาจนเขากนแลวแบงใสหลอดขนาด 12 ml จ านวน 3 หลอด (3 ซ า) ส าหรบวเคราะห DAPs เกบไวในตแช -20oC จนกวาจะท าการวเคราะห และแบงใสหลอดทดสอบ 2 ml จ านวน 1 หลอด ส าหรบวเคราะหคาครเอตนน



1.2.2 น าตวอยางปสสาวะทแชแขงมาละลายทอณหภมหอง เขยาใหเขากน ดดตวอยางปสสาวะจ านวน 5 ml ใสลงในหลอดทดลองขนาด 15 ml ทมโซเดยมคลอไรด (NaCl) 2 g เตมสารมาตรฐานภายใน (Internal standard) (Conc 1.25 ppm) จ า น วน 50 µl เต ม ไฮ โด ร เจ น ค ล อ ไรด (HCl) (6 mol/ l) 1 ml แ ล ว ส ก ด ด ว ย ethyl acetate:acetone (1:1, v/v) 5 ml เขยาดวยเครองเขยา นาน 3 นาท แลวน าไปเหวยง 3 นาท ทความเรวรอบ 2,000 รอบตอนาท สารละลายจะแยกเปนสองชน ดดสารชนบนใสขวดระเหย (Evaporating Flask) ขนาด 50 ml ทมโพแทสเซยมคารบอเนต (K2CO3 ) 20 mg ภายในหลอด สกดซ าดวย ethyl acetate:acetone (1:1, v/v) 5 ml อกครง แลวดดสารชนบนใสขวดระเหยขวดเดม น าสารท ได ไประเหยดวย Rotary Evaporator จนเหลอ 0.5 ml เตม acetronitrile 2 ml น าไประเหยตอจนแหง เตม acetronitrile ครงละ 1 ml จ านวน 3 ครง น าสารทไดใสลงในหลอดทดลองขนาด 15 ml ทม K2CO3 จ านวน 20 mg ภายในหลอด เตมสาร 2,3,4,5,6-Pentafluorobenzyl bromide (PFBBr) 50 µl เขยาใหเขากนแลวน าไปอบท 50oC ประมาณ 15 ชวโมง น าสารออกมาวางใหเยนลงเทาอณหภมหอง เตมน ากลน 4 ml เขยาใหเขากน สกดดวย hexane 5 ml เขยาดวยเครองเขยา 3 นาท แลวน าไปเหวยง 3 นาท ทความเรวรอบ 2,000 รอบตอนาท ดดสารชนบนใสหลอดทดลองขนาด 10 ml แลวน าไประเหยใหแหงดวยกาซไนโตรเจน สกดซ าดวย hexane 5 ml อกครง แลวน าไประเหยใหแหงดวยกาซไนโตรเจน เตม toluene 200 µl น าไปวเคราะหดวย เครอง Gas chromatography-Flame photometric detector (GC-FPD)

1.2.3 Limit of detection (LOD), Limit of quantitation (LOQ), % Recovery และ ค าความเท ยง (Precision)

DAPs LOD

(g/l)

LOQ

(g/l)

% Revovery (n=4) Precision (n=10) (% CV) low midium high

DMP 2.50 25.00 95.98 98.78 101.40 13.91 DMTP 0.20 2.00 119.13 112.94 110.20 9.23 DMDTP 0.20 1.00 115.75 95.44 107.36 11.34

DEP 0.20 5.00 92.95 97.79 103.39 5.44 DETP 0.10 1.00 108.00 93.81 104.78 2.15 DEDTP 0.20 2.00 116.88 82.72 100.35 13.52



2. วธการวเคราะหสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในตวอยางผกและผลไม (โดยสถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม)

2.1 วธการสกดตวอยาง พฒนาจากวธของ Fillion J. และคณะ (2000) ดงน

ตวอยางผก 5 g เตม TPP (Internal standard) 50 l (4 ppm)

สกดดวย Acetonitrile 12 ml จ านวน 2 รอบ Mix 30 วนาท / เขยา 5 นาท

เทสารละลายทสกดไดใสหลอดพลาสตกขนาด 50 ml ทม NaCl 3g รองกน -เตม 0.5 M phosphate Buffer (pH 7.0) 3 ml -Mix 30 วนาท -เขยา 5 นาท -Centrifuge 20x1000 rpm 3 นาท

ใช Dropper ดดสารละลายชนบน กรองผานกระดาษกรองทม NaSO4 3g รองกน ใสขวดกนกลมขนาด 100 ml

-ระเหยสารดวยเครอง Evaporator เหลอ 0.5 ml -เตม Acetonitrile 2 ml ระเหยจนแหง

ละลายสารดวย Ethyl acetate 1 ml จนเปนเนอเดยวกน ปเปตสารทงหมดใสหลอด PSA ขนาด 2 ml

-เขยา 30 วนาท - Centrifuge 1300 rpm 3 นาท

ดดสารละลายใสชนบนใสหลอดทดลอง น าสารละลายทไดไปฉดวเคราะหดวยเครอง GC/FPD

2.2 Limit of detection (LOD), Limit of quantitation (LOQ), % Recovery และ คาความเทยง (Precision)

OPs LOD

(g/l)

LOQ

(g/l)


Methamidophos 3 5 115.89 91.23 106.58 8.29 Mevinphos 2 5 102.53 88.27 96.89 5.97 Monocrotophos 3 5 97.32 98.75 91.33 13.62 Dimethoate 2 5 83.52 96.56 96.22 2.84 Diazinon 2 5 103.00 94.11 100.73 3.84 Parathion-methyl 2 5 95.03 93.96 100.40 2.46 Pirimiphos-methyl 2 5 104.13 94.44 101.69 4.32 Fenitrothion 2 5 97.23 95.52 102.77 3.99 Malathion 2 5 95.57 97.04 103.03 1.88



OPs LOD

(g/l)

LOQ

(g/l)


Chlorpyrifos 2 5 113.43 97.26 102.40 3.13 Methidathion 2 5 99.05 92.55 100.27 3.89 Prothiophos 2 5 106.23 96.11 104.10 3.90 Profenofos 2 5 105.00 97.25 101.44 1.25 Ethion 2 4 99.63 97.08 103.15 1.54 Triazophos 2 5 96.44 97.51 103.91 2.49 EPN 2 5 101.71 98.31 103.38 2.48 Azinphos-methyl 3 5 81.76 89.10 83.59 12.76 Azinphos-ethyl 2 5 92.21 98.11 100.23 3.61



3. ผลการวเคราะหสารบงชทางชวภาพของอาสาสมคร 3.1 ผลการวเคราะหระดบกจกรรมของเอนไซมในเลอด

3.1.1 ครงท 1 ล าดบ

ท ชดทดสอบ

Reactive paper BChE AChE

ล าดบท

ชดทดสอบ Reactive paper

BChE AChE

1 ปลอดภย 2.98 8.21 28 เสยง 3.07 4.93 2 เสยง 2.16 6.35 29 เสยง 2.76 6.10

3 เสยง 2.14 4.24 30 เสยง 2.96 5.18 4 ปลอดภย 3.38 7.58 31 ปลอดภย 4.31 5.17

5 เสยง 3.03 6.63 32 เสยง 2.79 5.22 6 ปลอดภย 2.60 6.39 33 ปลอดภย 4.03 5.78

7 เสยง 2.88 3.78 34 ปลอดภย 3.66 5.96 8 เสยง 2.14 5.12 35 เสยง 2.73 6.30 9 ปลอดภย 3.95 6.23 36 ปลอดภย 3.80 6.11 10 เสยง 2.33 4.54 37 เสยง 3.33 4.99 11 เสยง 3.80 7.93 38 เสยง 2.44 5.35 12 ปลอดภย 3.23 6.37 39 ปลอดภย 3.28 5.39 13 เสยง 2.90 7.11 40 เสยง 3.27 4.16

14 เสยง 2.49 6.33 41 เสยง 3.39 6.14 15 เสยง 2.13 6.53 42 เสยง 2.79 4.70 16 เสยง 2.80 8.32 43 เสยง 1.69 3.68 17 ปลอดภย 3.28 6.74 44 เสยง 1.37 3.62

18 เสยง 3.16 6.54 45 เสยง 3.08 5.46 19 เสยง 2.83 3.75 46 เสยง 2.75 5.34 20 เสยง 3.12 6.91 47 ปลอดภย 3.52 6.39 21 เสยง 2.47 6.65 48 เสยง 2.38 6.60 22 เสยง 3.25 3.73 49 ปลอดภย 2.44 5.27


25 เสยง 1.48 5.74 52 ปลอดภย 2.69 5.50 26 เสยง 2.77 4.95 53 เสยง 2.54 5.82

27 เสยง 4.57 4.55 54 ปลอดภย 5.40 4.71



ล าดบท


BChE AChE ล าดบ



55 ปลอดภย 2.06 7.00 85 ปลอดภย 3.57 5.23 56 เสยง 2.18 5.66 86 ปลอดภย 3.18 7.66

57 เสยง 2.78 6.44 87 ปลอดภย 4.13 5.82 58 ปลอดภย 3.89 2.45 88 เสยง 3.48 6.39

59 ไมปลอดภย 1.92 5.70 89 เสยง 3.00 4.82 60 เสยง 3.02 6.03 90 เสยง 4.61 9.65


63 ไมปลอดภย 2.28 7.10 93 เสยง 3.93 7.19 64 เสยง 3.21 6.14 94 เสยง 2.55 6.02 65 ปลอดภย 4.22 5.66 95 เสยง 3.49 1.92

66 เสยง 4.32 4.40 96 เสยง 4.10 5.72 67 เสยง 3.13 8.88 97 ไมปลอดภย 3.14 3.03


70 เสยง 4.15 6.58 100 ปลอดภย 2.35 5.25 71 เสยง 2.29 6.74 101 เสยง 3.46 6.06 72 เสยง 2.13 7.14 102 เสยง 3.73 5.27 73 เสยง 3.15 6.86 103 ปลอดภย 3.60 6.67 74 เสยง 3.08 7.22 104 เสยง 2.79 5.76

75 เสยง 2.81 5.48 105 เสยง 2.94 5.33 76 เสยง 2.60 3.98 106 เสยง 4.39 5.87

77 เสยง 3.24 3.38 107 เสยง 2.78 4.40 78 เสยง 3.83 7.86 108 เสยง 3.07 7.30 79 เสยง 3.81 7.16 109 ปลอดภย 4.19 6.32 80 เสยง 2.76 5.75 110 เสยง 2.32 3.99

81 เสยง 2.10 5.01 111 ปลอดภย 2.72 5.40 82 ปลอดภย 4.28 4.21 112 ปลอดภย 3.21 1.81

83 เสยง 2.91 5.40 113 เสยง 3.21 5.97 84 ปลอดภย 3.74 4.88 114 เสยง 2.45 6.13



ล าดบท





115 เสยง 3.25 6.71 132 ปลอดภย 2.64 6.32 116 เสยง 2.51 4.83 133 ปลอดภย 3.73 5.49

117 เสยง 2.26 6.18 134 เสยง 2.24 5.39 118 เสยง 3.19 5.20 135 ปลอดภย 2.96 6.81

119 ปลอดภย 3.29 6.25 136 ปลอดภย 2.74 5.34 120 เสยง 2.50 3.23 137 เสยง 2.79 4.33


123 ปลอดภย 2.47 6.52 140 เสยง 2.84 5.54 124 เสยง 2.30 6.56 141 เสยง 2.01 4.65 125 เสยง 2.18 8.00 142 เสยง 1.81 5.56


128 ปลอดภย 2.80 5.46 145 เสยง 1.89 5.29 129 เสยง 2.11 3.04 146 ปลอดภย 2.46 6.42




3.1.2 ครงท 2 ล าดบ



ล าดบท


BChE AChE

1 เสยง 2.71 6.22 30 เสยง 4.03 5.36


4 เสยง 4.12 6.21 33 ไมปลอดภย 3.12 4.41 5 เสยง 3.58 4.53 34 ปลอดภย 3.73 4.30

6 ปลอดภย 3.73 4.35 35 เสยง 3.21 3.97 7 เสยง 2.32 4.13 36 ปลอดภย 4.25 5.33 8 ไมปลอดภย 3.13 5.60 37 เสยง 2.32 5.27

9 เสยง 3.86 6.41 38 ปกต 8.92 6.01 10 เสยง 4.28 4.11 39 เสยง 3.27 6.30

11 เสยง 3.47 6.93 40 เสยง 3.13 3.74 12 ไมปลอดภย 2.14 5.00 41 ปลอดภย 5.53 5.22


15 เสยง 3.14 5.87 44 เสยง 4.28 4.34 16 เสยง 4.53 4.75 45 เสยง 2.14 5.33 17 เสยง 4.70 7.12 46 ไมปลอดภย 3.33 4.89

18 ปลอดภย 4.60 4.79 47 ปลอดภย 3.26 6.66 19 ไมปลอดภย 2.02 5.78 48 เสยง 4.52 3.44


22 เสยง 6.01 4.58 51 เสยง 4.53 4.32 23 ปลอดภย 5.24 5.71 52 เสยง 4.70 5.68

24 ไมปลอดภย 3.53 6.44 53 ปลอดภย 2.43 6.59 25 เสยง 4.78 5.51 54 เสยง 4.60 6.10

26 เสยง 4.34 4.05 55 ปลอดภย 2.02 6.26 27 เสยง 2.88 4.08 56 เสยง 3.75 6.52 28 ปลอดภย 4.30 7.00 57 เสยง 5.69 5.38 29 เสยง 3.85 4.76 58 เสยง 6.01 4.00



ล าดบท







63 เสยง 3.84 5.05 93 ปกต 5.15 5.96 64 ปลอดภย 6.6 5.97 94 เสยง 3.41 7.12


67 เสยง 4.81 3.49 97 ไมปลอดภย 3.86 6.43 68 เสยง 4.20 6.44 98 เสยง 4.00 5.90 69 ปลอดภย 4.26 5.59 99 เสยง 4.83 4.26

70 เสยง 2.89 4.11 100 เสยง 3.73 5.82 71 ไมปลอดภย 3.26 3.77 101 ไมปลอดภย 3.23 6.26

72 เสยง 4.39 4.74 102 ไมปลอดภย 4.45 3.61 73 ไมปลอดภย 2.31 4.87 103 ปลอดภย 5.60 4.40

74 ปลอดภย 3.63 5.80 104 เสยง 2.96 4.88 75 เสยง 3.81 3.74 105 ปลอดภย 5.51 5.31 76 เสยง 4.07 4.11 106 เสยง 3.92 4.96 77 เสยง 3.60 3.74 107 เสยง 3.81 4.45 78 เสยง 3.54 4.01 108 ปลอดภย 3.42 4.96

79 เสยง 5.09 3.49 109 ไมปลอดภย 3.96 5.14 80 เสยง 2.92 4.03 110 เสยง 3.93 3.43

81 เสยง 3.25 3.09 111 ไมปลอดภย 4.11 5.48 82 เสยง 4.83 3.26 112 เสยง 4.98 5.92 83 เสยง 3.56 2.66 113 ปลอดภย 5.95 4.33 84 เสยง 5.23 2.84 114 ปกต 5.79 6.41

85 ปลอดภย 3.36 3.22 115 ปลอดภย 5.56 6.91 86 ไมปลอดภย 3.51 3.48 116 เสยง 4.01 6.33




ล าดบท





119 ปกต 7.47 8.35 139 เสยง 5.20 4.63 120 เสยง 2.71 5.12 140 เสยง 4.54 6.63

121 เสยง 2.42 4.86 141 เสยง 3.49 5.79 122 เสยง 4.12 4.50 142 ไมปลอดภย 2.10 6.06

123 ไมปลอดภย 3.58 6.23 143 ไมปลอดภย 4.92 6.35 124 ไมปลอดภย 3.87 6.90 144 ไมปลอดภย 4.36 3.96

125 ไมปลอดภย 3.38 3.54 145 เสยง 4.61 5.71 126 เสยง 3.41 3.92 146 เสยง 6.02 5.55

127 เสยง 3.16 6.47 147 เสยง 4.22 6.50 128 เสยง 5.06 5.50 148 เสยง 3.83 6.43 129 ปลอดภย 4.76 6.22 149 เสยง 6.10 4.17

130 ไมปลอดภย 3.72 4.44 150 ไมปลอดภย 3.21 5.08 131 เสยง 4.72 6.28 151 ไมปลอดภย 2.85 4.99

132 ไมปลอดภย 3.96 6.72 152 เสยง 3.66 4.68 133 เสยง 4.41 6.14 153 ไมปลอดภย 3.85 4.71

134 ไมปลอดภย 3.02 4.96 154 เสยง 3.99 4.99 135 ไมปลอดภย 2.67 5.51 155 ไมปลอดภย 3.35 5.80 136 เสยง 5.21 3.63 156 เสยง 3.88 7.37 137 เสยง 5.69 4.90 157 เสยง 3.68 3.81 138 ไมปลอดภย 3.46 4.57 158 เสยง 3.82 4.34



3.2 ผลการวเคราะหปสสาวะ 3.2.1 ครงท 1

ล าดบ ท

Dialkyl phosphate metabolites (mole/mole Cr) น าหนก (กก.)

Creatinine (mg/dl)

ปรมาณสารเคมสะสมในรางกาย

(g/kg/day) DMP DMTP DMDTP DEP DETP DEDTP DAPs

1 2.06 1.19 3.25 69.4 142.00 25.56 2 4.62 1.02 5.64 48.7 105.00 63.18 3 0.60 1.29 1.94 0.42 4.25 61.7 65.00 76.78 4 0.13 1.05 1.18 64 64.00 17.53 5 23.84 4.16 28.00 72.8 145.00 294.60 6 1.05 1.08 2.13 65.5 113.00 25.97 7 1.16 1.36 0.73 3.25 68 144.00 30.53 8 1.43 1.53 2.68 5.64 49.5 125.00 60.68 9 38.42 4.65 2.86 1.33 47.26 81 92.00 224.83 10 0.00 57.6 142.00 0.00 11 1.63 1.41 0.83 0.78 4.65 63.3 110.00 41.32 12 3.98 0.81 4.79 70.3 160.00 45.42 13 4.04 2.36 0.75 1.14 2.03 0.42 10.74 66.3 223.00 27.65 14 31.36 2.17 0.61 2.24 1.48 37.86 48 168.00 74.33 15 1.30 1.22 2.52 5.04 56 179.00 22.34 16 6.82 3.09 9.91 68.5 187.00 60.11 17 0.69 0.69 49.6 38.00 16.59 18 2.73 1.60 0.58 4.91 64 55.00 126.78 19 1.03 6.56 5.38 0.46 13.43 36 32.00 426.00 20 2.26 3.39 1.86 0.74 8.25 59.6 205.00 43.72 21 17.95 1.29 0.98 20.22 54 376.00 83.21 22 0.94 1.21 1.47 3.62 64 143.00 20.80 23 8.39 1.96 1.78 12.13 74.2 154.00 45.40 24 10.50 8.98 0.87 5.20 25.55 43 49.00 181.40 25 0.15 0.57 0.72 57.7 93.00 9.76 26 2.28 1.39 5.13 8.80 167 305.00 39.30 27 4.78 14.26 0.70 3.56 3.02 0.35 26.67 66.6 67.00 201.18 28 3.70 0.44 5.44 1.27 0.59 11.44 65 132.00 69.36 29 3.90 1.52 0.52 5.94 70 277.00 31.25 30 1.05 0.71 0.77 2.53 81 95.00 18.25 31 20.55 22.55 43.10 45.9 58.00 1018.83 32 4.26 1.48 1.43 7.17 67 181.00 26.71 33 5.41 0.44 0.62 6.47 69 68.00 28.91 34 22.66 1.26 0.72 24.64 80 37.00 181.46 35 0.62 0.62 51 51.00 11.10 36 26.03 0.35 1.30 0.54 28.22 49 72.00 90.17



ล าดบ ท


Creatinine (mg/dl)



37 97.67 24.99 7.39 130.05 58.2 137.00 379.35 38 7.41 1.73 2.42 2.13 13.69 55.9 163.00 49.09 39 0.62 0.62 61.3 21.00 26.97 40 0.59 0.59 73 32.00 21.65 41 31.61 12.20 43.81 64.5 141.00 457.37 42 0.68 0.68 14.00 #DIV/0! 43 26.85 33.14 1.37 1.49 1.04 63.89 71.8 114.00 138.54 44 14.06 18.25 10.42 5.30 0.59 48.62 61 64.00 468.58 45 41.58 34.90 21.70 98.18 64 46.00 1500.36 46 7.67 15.93 23.60 67 65.00 369.49 47 12.62 1.00 7.05 3.23 1.72 25.62 64 62.00 324.55 48 208.49 1.32 9.40 1.91 1.10 222.22 51.2 61.00 1038.58 49 0.38 0.93 1.31 70 15.00 59.57 50 6.21 0.75 8.98 9.83 1.28 27.05 67 68.00 425.62 51 1.58 0.69 1.91 1.58 1.53 7.29 76 132.00 55.29 52 11.36 1.36 0.66 0.75 14.13 65 59.00 48.27 53 2.79 3.64 1.37 0.43 8.23 50 29.00 87.03 54 3.11 0.55 3.66 60.9 108.00 9.43 55 2.65 0.54 0.05 1.76 1.80 6.80 65 133.00 29.77 56 3.17 0.39 0.13 0.73 0.43 4.85 52.3 94.00 25.31 57 55.14 3.91 4.86 1.45 65.36 74.4 53.00 375.46 58 7.06 1.27 0.96 0.49 9.78 50 51.00 80.72 59 6.41 0.44 0.16 1.99 0.50 9.50 45.5 72.00 50.76 60 18.04 6.35 2.33 26.72 53.5 216.00 60.00 61 20.53 6.97 1.35 28.85 83 141.00 93.93 62 1.42 1.17 2.59 47 171.00 21.21 63 1.36 10.11 0.69 12.16 47 31.00 374.76 64 1.27 0.92 0.91 3.10 49.6 75.00 28.72 65 4.75 1.47 6.22 84 186.00 49.81 66 5.45 0.63 0.79 3.14 1.59 11.60 72.3 47.00 137.55 67 0.12 1.58 1.70 72.5 11.00 144.66 68 1.16 1.16 78 23.00 59.23 69 2.75 1.02 3.77 70 44.00 103.84 70 0.22 1.87 2.09 53 32.00 79.54 71 3.74 4.32 8.06 71 129.00 66.37 72 2.84 2.92 2.43 8.19 68 149.00 74.68 73 0.40 0.54 0.34 1.28 73.2 18.00 64.24 74 2.62 0.92 1.10 4.64 46 55.00 60.20 75 6.64 12.85 1.09 1.84 2.06 24.48 40 44.00 165.30



ล าดบ ท


Creatinine (mg/dl)



76 26.84 43.36 70.20 53 34.00 2139.16 77 8.17 1.66 0.65 0.96 11.44 60 101.00 49.30 78 0.41 0.63 1.04 54 16.00 51.09 79 161.03 4.10 2.02 167.15 65 116.00 372.83 80 13.07 1.96 3.88 6.62 25.53 40 95.00 179.91 81 0.38 0.96 0.39 1.73 54.2 12.00 110.93 82 0.38 1.04 1.42 62 25.00 56.76 83 3.71 4.54 2.34 10.59 72 73.00 195.78 84 0.62 0.99 1.61 50.4 58.00 28.78 85 13.17 1.21 0.42 0.78 15.58 65 67.00 68.99 86 0.77 1.28 2.05 68 38.00 55.78 87 0.79 1.19 1.98 70 55.00 48.20 88 2.22 27.31 6.10 2.11 37.74 68.3 106.00 393.97 89 0.00 67 68.00 0.00 90 4.87 0.53 3.37 2.32 11.09 67 123.00 74.89 91 1.64 0.47 0.73 0.44 3.28 49 52.00 34.92 92 0.42 0.91 1.33 66.7 51.00 34.02 93 3.32 0.44 1.59 5.35 60.5 35.00 59.09 94 0.63 2.58 1.41 4.62 54 108.00 46.30 95 3.58 0.53 0.55 4.66 78 183.00 11.52 96 5.62 1.38 0.72 12.65 26.81 47.18 64 115.00 461.97 97 6.80 1.79 4.12 0.10 0.66 13.47 51.3 53.00 49.00 98 1.51 10.08 0.85 12.44 64.2 122.00 141.16 99 0.00 55.4 109.00 0.00 100 1.13 2.25 0.87 4.25 54.2 109.00 34.29 101 6.94 1.25 0.57 0.71 9.47 54.8 132.00 29.85 102 3.27 1.91 0.34 1.88 1.65 9.05 48.5 82.00 73.55 103 4.01 2.44 0.61 7.06 44 308.00 32.56 104 2.82 0.44 0.62 0.34 4.22 75 27.00 68.88 105 32.37 20.47 17.35 70.19 48.5 142.00 327.36 106 2.08 1.73 3.81 58.7 173.00 30.82 107 6.32 3.72 0.54 0.96 11.54 61.2 100.00 31.40 108 0.94 0.86 1.80 56.3 107.00 18.18 109 0.72 41.63 0.70 43.05 63 31.00 2165.08 110 1.32 1.06 2.38 69 136.00 19.10 111 1.52 2.35 1.21 5.08 70 107.00 49.14 112 3.45 0.52 0.70 0.93 5.60 65.7 43.00 54.95 113 0.52 0.52 84 20.00 30.53 114 3.85 2.80 0.57 1.59 0.56 9.37 56 116.00 41.89



ล าดบ ท


Creatinine (mg/dl)



115 1.63 6.17 5.18 12.98 68 171.00 94.64 116 25.98 10.21 8.30 0.80 45.29 50.2 128.00 254.26 117 37.79 6.15 7.92 51.86 45 276.00 98.28 118 5.19 30.49 35.68 52.1 188.00 182.21 119 10.87 8.07 18.94 62.2 393.00 52.89 120 9.23 0.94 10.17 58 73.00 30.37 121 0.90 0.54 1.19 2.63 62.6 120.00 10.68 122 1.91 1.95 3.86 52.3 225.00 23.65 123 0.93 0.92 1.85 55 156.00 16.39 124 3.48 1.13 1.87 6.48 55 251.00 28.83 125 1.18 1.05 0.45 2.68 59.2 100.00 28.75 126 0.73 2.89 3.62 65.5 76.00 46.59 127 1.16 3.36 5.52 10.04 57.2 51.00 183.52 128 5.61 2.09 1.20 8.90 63.1 184.00 31.45 129 56.99 56.99 71.5 19.00 441.55 130 0.72 0.62 1.34 64 162.00 7.97 131 0.00 68.6 189.00 0.00 132 15.90 10.78 1.55 1.72 0.92 30.87 53.2 77.00 112.34 133 12.54 0.61 1.55 14.70 59.1 41.00 97.92 134 38.83 0.51 0.69 40.03 52 149.00 51.12 135 4.41 0.78 1.56 0.47 7.22 74.2 121.00 38.25 136 39.80 3.16 1.95 44.91 45 83.00 148.05 137 3.78 2.61 6.39 79 167.00 54.27 138 22.44 2.45 2.09 26.98 63.9 129.00 82.09 139 173.71 5.39 1.47 180.57 60.6 175.00 210.47 140 3.40 0.55 3.95 50.8 128.00 8.33 141 0.49 0.52 1.01 41.1 203.00 6.20 142 1.78 0.64 2.42 51 11.00 98.95 143 0.65 1.20 1.85 62 106.00 17.91 144 0.76 4.79 2.90 1.46 9.91 55.1 133.00 98.26 145 2.00 1.07 3.07 75 137.00 25.15 146 8.66 6.40 1.61 4.50 2.82 23.99 49.6 58.00 237.12 147 2.13 3.65 2.98 8.76 54 76.00 118.51 148 3.21 0.43 0.43 0.37 4.44 61 39.00 33.76



3.2.2 ครงท 2

ล าดบ ท


Creatinine (mg/dl)



1 4.06

2.3 1.76

49.7 201 28.44

2 6.37

2.88 2.01 1.48 60.4 217 31.81

3 4.4

0.92 3.48

63 67 82.79

4 15.06

10.98 4.08

74.7 219 78.90

5 0.56

0.56

68 212 3.26

6 19.56

13.72 5.84

83.2 80 278.35

7 0

51.7 31 0.00

8 16.12

2.68

8.83 4.61

60.3 227 68.30

9 30.2 26.28

2.94 0.98

69 102 87.12

10 7.73

6.46 1.27

65.5 193 47.32

11 89.58

39.36 20.07 28.12 2.03

48 185 241.54

12 5.83

3.23 2.6

57.4 237 34.51

13 7.99

1.67 4.14 2.18 63.9 204 39.56

14 2.62

1.46 1.16

58.8 262 10.92

15 2.76

2.76

53.8 319 10.68

16 4.43

1.58 2.85

66 260 22.52

17 54.15

1.93 52.22

73.1 113 443.18

18 36.98 16.73 1.02

2.47 16.76

43.4 135 202.71

19 5.07

0.47

3.39 0.84 0.37 59.2 159 33.95

20 31.73

24.15 7.58

64.2 259 141.82

21 27.01

16 11.01

65.3 305 125.64

22 11.74

7.6 4.14

44.5 242 54.39

23 0

70 120 0.00

24 125.65

3.41

3.78 118.46

51.3 111 1313.13

25 0

50 94 0.00

26 1.99

1.99

57 159 19.86

27 1.17

1.17

56.4 100 14.44

28 0

63.1 12 0.00

29 3.99

2.4 1.59

73 120 36.79

30 3.7

2.44 1.26

63.4 101 41.21

31 9.45

3.46 5.99

69.4 329 38.07

32 5.69

0.87

2.28 1.85 0.69 65 93 57.38

33 38.42

6.9 22.91 8.61 52.9 193 198.12



ล าดบ ท


Creatinine (mg/dl)



34 1.62

0.85 0.77

57 142 15.87

35 7.95 6.72

0.15 1.08

70 229 9.99

36 5.61

2.03 1.62 1.96 53 217 35.47

37 12.32 10.73

0.89 0.7 42.2 88 48.35

38 23.75

7.81 15.94

69 201 120.39

39 0.99

0.57

0.42

52 25 24.09

40 5.53

2.07 2.7 0.76 73 279 20.78

41 3.23

1.21

0.49 1.53

58.6 56 50.06

42 23.97 22.57

0.29 1.11

56 133 49.48

43 11.49

9.25 2.24

60 210 82.42

44 26.92

2.63 24.29

80 111 229.12

45 0.99

0.23 0.76

56 27 46.57

46 48.4

31.88 16.52

66.2 242 224.95

47 4.9

4.9

79 259 23.35

48 1.64

0.55 1.09

64 139 15.49

49 1.12

0.4 0.72

50 93 15.92

50 2.03

1.02 1.01

50 43 65.23

51 0.98

0.4 0.58

62 72 18.28

52 2.96

2.1 0.86

67.9 127 26.59

53 2.66

1.66 1

52.3 110 34.62

54 2.74

0.79 1.95

74.4 20 177.18

55 0.44

0.44

45.5 133 5.25

56 0.089

0.089

53.5 68 2.08

57 4.63

3.31

1.32

83 282 7.51

58 0

47 92 0.00

59 2.87

2.87

47 181 25.16

60 7.77

2.27 3.36 2.14 84 220 47.08

61 24.24 21.79

1.31 1.14

72.3 148 54.52

62 3.83

1.89 1.1 0.84 72.5 107 39.21

63 1.293

0.093 1.2

78 53

64 1.03

1.03

53 127 12.87

65 10.94

1.99

6.63 1.75 0.57 72 202 67.83

66 8.93

2.83 6.1

68 217 41.77

67 13.72

6.21 4.48 3.03 73.2 169 87.88



ล าดบ ท


Creatinine (mg/dl)



68 25.43

1.97

9.48 13.98

46 126 252.65

69 50.62 26.68 2.88

9.04 11.02 1 40 76 458.42

70 1.22

1.22

53 76 25.47

71 5.83

3.47

0.86 1.5

55 102 28.85

72 1.59

1.59 60 316

73 0

65 104 0.00

74 1.35

0.99 0.36 68 25 65.42

75 3.28

1.6 1.68

62 92 49.04

76 2.12

0.82

0.21 1.09

72 130 10.58

77 1.81

1.08 0.73

50.4 31 82.94

78 81.35

16.97

17.08 47.3

68 200 429.31

79 7.01

3.53 3.48

70 194 49.94

80 24.49

2.1

20.81 1.58

68.3 198 138.57

81 3.49

1.67 1.82

67 92 40.47

82 10.12

10.12

49 21 565.93

83 4.06

5.11

5.32 24.68 0 54 199 26.78

84 5.56

1.35 2.83 1.38 64 142 39.86

85 15.89

8.46 5.37 2.06 52.1 109 160.10

86 17.28

6.24

8.2 2.84

69.8 283 48.17

87 2.9

1.63 1.27

51.3 189 16.78

88 1.14

0.11 1.03

64.2 216 6.41

89 12.08

1.47 7.01 3.6

55.4 279 55.81

90 1.86

1.05 0.81

54.2 411 4.95

91 35.8

14.8 17.4 3.6 48.5 35 1081.05

92 2.24

2.24

44 177 14.86

93 4.78

2.01

0.69 2.08

75 123 24.78

94 6.88

3.51 3.37

48.5 430

95 5.09

2.95 2.14

58.7 161 44.69

96 1.54

0.3 1.24

55 105 18.40

97 1.58

0.62 0.96

63 162 13.03

98 4.1

2.49 1.61

70 264 17.21

99 5.3

2.26

1.58 1.46

65.7 330 10.96

100 14.06

6.68 5.55 1.83 56 290 52.36

101 1.49

0.25 0.77 0.47 68 43 34.70



ล าดบ ท


Creatinine (mg/dl)



102 2.47

1.5 0.97

62.2 161 21.86

103 13.82

5.72 6.39 1.71 52.3 131 143.72

104 24.36

11.62 12.74

55 272 122.80

105 25.02

12.8 8.86 3.36 65.5 441 61.96

106 13.77

2.04

9.76 1.97

62 253 71.89

107 6.69

3.19 2.37 1.13 70 164 56.89

108 3.01

1.14 1.87

54 54 74.17

109 3.47

2.74 0.73

79.9 237 21.96

110 1.92

1.19 0.73

50.2 124 22.14

111 5.78

3.99 1.79

76.3 211 31.09

112 3.7

2.31 1.39

66 148 27.84

113 35.66 26.73

4.91 3.38 0.64 59 152 120.44

114 0

70 74 0.00

115 16.37

2.54 13.83

60 277 56.92

116 6.11

3.87 1.61 0.63 65 262 26.30

117 29.63

21.45 7.57 0.61 81 230 147.88

118 2.14

2.14

69 310 8.52

119 0

76 284 0.00

120 2.65

1.73 0.92

72 252 11.81

121 4.65

3.78 0.87

53 105 52.00

122 13.06

10.77 2.29

55 308 49.95

123 34.29 14.05

16.68 3.56

64 352 74.35

124 5.11

3.99 1.12

58 86 69.16

125 6.58

1.21

2.45 1.6 1.32 52.8 189 40.90

126 5.88

3.93 1.95

50 212 40.22

127 18.37

18.37

55 78 290.68

128 34.64

6.58

16.77 11.29

92 289 110.65

129 4.23

1.84 1.64 0.75 64 100 45.35

130 66.73

54.1 12.63

70 333 235.16

131 3.73

2.84 0.89

81.5 144 29.99

132 0

62 266 0.00

133 0

80 198 0.00

134 3.13

3.13

42 97 51.21

135 0

48 361 0.00



ล าดบ ท


Creatinine (mg/dl)



136 13.19

10.73 2.46

77 70 284.52

137 0.7

0.7

52 275 2.99

138 7.51

3.01 3.48 1.02 58.3 315 25.19

139 22.48

1.73

4.68 16.07

69.7 339 78.54

140 31.71

4.07

9.76 17.88

65.1 334 86.76

141 15.48

3.67 6 5.81 54.6 292 70.21

142 0.99

0.17 0.82

70 94 13.11

143 6.74

2.15 4.59

50 347 25.37

144 4.6

2.62 1.98

78 293 17.21

145 1.56

0.51 1.05

61 404 3.93

146 0.951

0.021 0.93

73 162 6.95

147 1.18

0.44 0.74

65.5 288 5.44

148 0

45.9 22 0.00

149 2.05

0.72 1.33

51 101 26.78

150 6.22

0.75

2.05 3.42

64.6 280 26.47

151 7.1

0.57 6.53

55.7 197 43.52

152 2.4

1.17 1.23

47.3 308 10.72

153 7.72

5.13 2.59

57 103 108.57

154 15.95

11.47 4.48

59 185 98.64

155 10.61

9.46 1.15

54 399 31.90

156 4.52

1.41 3.11

55 284 16.13



4. รายนามคณะผศกษาวจย

4.1 กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (กลมสารอนตราย ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม) 1) ดร. วรรณวมล ภทรสรวงศ นกวชาการสงแวดลอมช านาญการพเศษ

(หวหนาโครงการวจย) 2) นายพนมพร วงษปาน นกวชาการสงแวดลอมช านาญการ 3) นางสาวฐตกมล สทธสอน นกวชาการสงแวดลอม 4) นางสาวเรยม ยนด เจาหนาทหองปฏบตการ 5) นายศราวธ ดพรม ผชวยนกวจย

4.2 สถาบนวจยวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยเชยงใหม (หนวยวจยสงแวดลอมและสขภาพ ศนยวจยดานวทยาศาสตรสขภาพประยกต) 1) ดร. ธญภรณ เกดนอย หวหนาหนวยวจยสงแวดลอมและสขภาพ 2) ดร. สรตน หงสสบสอง นกวจย 3) นายอนรกษ วงตา นกวจย 4) นางสาวนชกานต สวาง พนกงานโครงการ

ตดตอ กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โทรศพท 02-5774182 ตอ 1203 แฟกซ 02-5771138 อเมล : [email protected] เวบไซต : www.deqp.go.th

รายงานผลการวิจัย - deqp.go.th · จากสารเคมีก...

Documents