ข อเสนอในการเตรียมความพร อมต อ ... ·...

ขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP)

สาหรบ : ประเทศไทย

วนทปรบปรง/แกไข : 26 กนยายน พ.ศ. 2556

เวอรชน 6 รางการดาเนนงาน

23 พฤศจกายน พ.ศ. 2554

กองทนหนสวนคารบอนปาไม (FCPF)

แผนงานความรวมมอสหประชาชาตดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและความเสอมโทรมของปาไมในประเทศกาลงพฒนา (UN-REDD)

หมายเหต: ธนาคารโลกและ UN-REDD ไมรบรองความถกตองของขอมลในขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ซงเสนอโดยประเทศทเขารวมและไมมสวนรบผดชอบตอผลจากการนาไปใช ขอบเขต ส ชอ และขอมลตางๆ

ทปรากฏในแผนทใดๆ ในขอเสนอนไมมนยยะตอธนาคารโลกในการตดสนใจทเกยวกบสถานะทางกฎหมายหรอ การยอมรบดานขอบเขต

รางขอเสนอโครงการสาหรบประเทศไทย 26 กนยายน พ.ศ. 2556

2

สารบญ

ความหมายอกษรยอ 3 ขอมลทวไป 7 บทสรปผบรหาร 10 องคประกอบท 1: องคกรและการแลกเปลยนความคดเหน 15

1a. การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ 15 1b. การเผยแพรขอมลขาวสารและการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย 38 1c. กระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ 53

องคประกอบท 2: การจดเตรยมยทธศาสตรเรดดพลส 62 2a. การประเมนการใชทดน ปจจยการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบายและ

ธรรมาภบาล

62 2b. ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส 85 2c. กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต 99 2d. ผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมระหวางการเตรยมความพรอมและการดาเนนการ

เรดดพลส

112 องคประกอบท 3: การพฒนาระดบการปลอยอางอง 120 องคประกอบท 4: การออกแบบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาตและขอมลขาวสาร การปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

131

4a. ระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาต 131 4b. การออกแบบระบบขอมลขาวสารสาหรบประโยชนเอนกประสงค ผลกระทบอนๆ

ธรรมาภบาล และการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม 148

องคประกอบท 5: กาหนดการและงบประมาณ 159 องคประกอบท 6: การออกแบบกรอบการตรวจตดตามและการประเมนผล 173 เอกสารอางอง 181 ภาคผนวก ภาคผนวก 1a: การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ ภาคผนวก 1a-1: การปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากทวโลก

185 185

ภาคผนวก 1a-2: กจกรรมดานปาไมในประเทศไทยทมศกยภาพในการใหขอมลแกกจกรรม เรดดพลส

191

ภาคผนวก 1a-3: องคประกอบและหนาทของศนยประสานงานเรดดพลสภาคประชาชาชน 193 ภาคผนวก 1a-4: รายชอองคกรทเกยวของกบเรดดพลส และกจกรรมขององคกรในประเทศไทย 194 ภาคผนวก 1b: การเผยแพรขอมลขาวสารและการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย 195

ภาคผนวก 1b-1: แบบฝกหดการกาหนดผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนสาหรบการจดเวทแลกเปลยนขอมลขาวสารและการสนทรยสนทนาในระยะแรกในประเทศไทย

196

ภาคผนวก 1b-2: องคกรพฒนาเอกชนทมกจกรรมเรดดพลสในประเทศไทย 199 ภาคผนวก 1b-3: ความเหนของคณะทางานเพอโลกเยนทเปนธรรม 200 ภาคผนวก 1b-4(1)-(7): ความเหนของชมชนทองถนทพงพงปาทมตอรางขอเสนอโครงการการ

เตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส 201


2

ภาคผนวก 1b-5: การประชมเชงปฏบตการโดยธนาคารโลก/LEAF 208 ภาคผนวก 1b-6: สรปขอกงวล แนวปฏบตทด และสงทคาดหวง จากการสนทรยสนทนาและการ ปรกษาของผมสวนไดสวนเสยระดบทองถนเรองเรดดพลส

211

ภาคผนวก 1b-7: ผลสรปขอกงวล ขอเสนอแนะจากการประชมระดบภมภาค 213 ภาคผนวก 1b-8: สรปประเดนขอคดเหนสวนใหญจากการประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค (กลาง เหนอ ใต อสาน) ตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไล เรดดพลส (R-PP) ของประเทศไทย

236

ภาคผนวก 1b-9: สรปการประชมสนทรยสนทนาระดบชาต เพอรบฟงความคดเหนตอราง ขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบ ประเทศไทย

238

ภาคผนวก 1b-10(1)-(6): บทวเคราะหขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) 242 ภาคผนวก 1b-11: บทวเคราะหเอกสารฉบบวนท 19 สงหาคม 2556 275 ภาคผนวก 1b-12: ประเดนนาเสนอของเวทเตรยมความพรอมภาคประชาชน 286

ภาคผนวก 2a: การประเมนการใชทดน สาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบายและธรรมาภบาล

ภาคผนวก 2a-1: พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

291 291

ภาคผนวก 2a-2: มตครม. 3 สงหาคม 2553 เรองแนวนโยบายในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง 292 ภาคผนวก 2d: การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม 296

ภาคผนวก 2d-1: รายการขอมลเบองตนของปญหาทางสงคมและสงแวดลอมทเกยวกบเรดดพลส 296 ภาคผนวก 4b การปองกนผลกระทบเชงสงคมและสงแวดลอม ขอตดสนใจแคนคน,นโยบายขอปกปองของธนาคารโลก

301

ภาคผนวก 5: กาหนดการและงบประมาณ 302 ภาคผนวก 5-1: เอดบ: เอกสารแนวคดเรตา 7987 302


3

ความหมายอกษรยอ

AD ขอมลกจกรรม ADB AGB

ธนาคารพฒนาแหงเอเชย มวลชวภาพเหนอดน

ALRO สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ASFN เครอขายวนศาสตรชมชนแหงอาเซยน BAAC ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร BAU การดาเนนงานตามปกต BB สานกงบประมาณ BEDO BGB

สานกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน) มวลชวภาพในดน

BSIS ระบบการสารวจและขอมลความหลากหลายทางชวภาพ CBCM การตรวจตดตามคารบอนโดยชมชน CBD อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ CC การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ CCCO ผประสานงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ CCMP แผนแมบทการแปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต CCNS คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดานการประสานทาทไทยในการ

เจรจา CCTS คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดานวชาการ CDM กลไกการพฒนาทสะอาด CERD อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ CODI สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) COP การประชมสมชชาภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ CSO องคกรภาคประชาสงคม DBH เสนผานศนยกลางระดบอก DEQP กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม DDG รองอธบด DG อธบด DIO กรมองคการระหวางประเทศ DLA กรมการปกครองสวนทองถน DMC กลองถายภาพแผนทดจตอล DMCR กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง DNA หนวยงานกลางในการรบรองโครงการกลไกการพฒนาทสะอาดของประเทศไทยตามพธ

สารเกยวโต


4

DNP กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช DOAE กรมสงเสรมการเกษตร DOL กรมทดน DOPA กรมการปกครอง DPIM DWR

กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร กรมทรพยากรนา

EF สมประสทธการปลดปลอย EGAT การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย EIA การประเมนผลกระทบสงแวดลอม ESMF กรอบการจดการทางสงคมและสงแวดลอม ESMP แผนการจดการดานสงคมและสงแวดลอม FAO องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต FCPF กองทนหนสวนคารบอนปาไม FIO FLEGT

องคการอตสาหกรรมปาไม การบงคบใชกฎหมายปาไม,ธรรมาภบาล และการคา

FPIC การอสะ การหารอ แจงลวงหนา และฉนทามต FSMP แผนแมบทปาไม GDP ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ GHG กาซเรอนกระจก GISTDA สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) GNP ผลผลตมวลรวมในประเทศ GOT รฐบาลไทย GPP ผลผลตมวลรวมระดบจงหวด GRP ผลผลตมวลรวมระดบภมภาค GSEI สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม HCV พนทอนรกษคณคาสง IC ศนยขอมล IMPECT สมาคมศนยรวมการศกษาและวฒนธรรมของชาวไทยภเขาในประเทศไทย IPCC คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ IPFEE มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม ITTO องคการไมเขตรอนนานาชาต KMUTT มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร KP พธสารเกยวโต KUFF คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร LEAF แผนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกในปาไมเอเชย LDD กรมพฒนาทดน LIDAR ไลดาร (Light Detection and Ranging) LULUCF การใชทดน การเปลยนแปลงการใชทดน และการปาไม MOAC กระทรวงเกษตรและสหกรณ MOC กระทรวงพาณชย


5

MOD กระทรวงกลาโหม MOF กระทรวงการคลง MOFA กระทรวงการตางประเทศ MOI กระทรวงมหาดไทย MONRE กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม MOV กระทรวงพาณชย MRV ระบบการตรวจวด การรายงาน และการทวนสอบ NCCC คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต NEB คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต NEQA พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม NESDB คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต NESDP แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต NFI การสารวจปาไมแหงชาต NFMS ระบบการตรวจตดตามปาไมแหงชาต NGO องคการพฒนาเอกชน NLAC NRCT NRDD

คณะกรรมการจดทดนแหงชาต สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ฐานขอมลการพฒนาชนบทแหงชาต

NSCCM ยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ NTFP ของปา OAE สานกงานเศรษฐกจการเกษตร ONEP OP

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นโยบายดาเนนการ

ORRAF สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง PAC คณะกรรมการทปรกษาพนทคมครอง PCD กรมควบคมมลพษ PES การจายคาบรการทางนเวศ PPP นโยบาย แผน และกาหนดการ PS ปลดกระทรวง PTT บรษท ปตท.จากด (มหาชน) QA การประกนคณภาพ PSP แปลงตวอยางถาวร RECOFTC ศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชมแหงภมภาคเอเชยแปซฟก REDD+ การลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและความเสอมโทรมของปาใน

ประเทศกาลงพฒนา และบทบาทดานการอนรกษ การจดการปาไมอยางยงยน และการเพมการกกเกบคารบอนในพนทปาในประเทศกาลงพฒนา

REL ระดบการปลอยอางอง RFD กรมปาไม RID กรมชลประทาน R-PP การจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส


6

RTSD กรมแผนททหารบก SC คณะกรรมการอานวยการ SEIA การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม SESA SIS

การประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ ระบบขาวสารการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

TAO องคการบรหารสวนตาบล TBCA พนทอนรกษความหลากหลายทางชวภาพขามพรมแดน TEI สถาบนสงแวดลอมไทย TF คณะทางานเฉพาะกจ TFS เลขานการคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส TFSMP แผนแมบทการปาไมประเทศไทย TGO องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) THAIFORM ระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมของประเทศไทย THEOS ดาวเทยมธออส (Thailand Earth Observation System) TOR ขอกาหนดการจาง TRF สานกงานกองทนสนบสนนการวจย TSP แปลงตวอยางชวคราว TWG คณะทางานดานวชาการ UNDRIP ปฏญญาสหประชาชาตวาดวยสทธชนเผาพนเมอง UNFCCC อนสญญาสหประชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ WSC การจาแนกชนลมนา WWF กองทนสตวปาโลก (ประเทศไทย)


7

ขอมลทวไป

หนวยงาน

ชอ นายนพนธ โชตบาล หนวยงาน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ตาแหนง รองอธบด รกษาราชการแทนอธบด ทอย 61 ถนนพหลโยธน จตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท (66 2) 561 0777 ตอ 1910 โทรสาร (66 2) 579 9504 เวบไซต www.dnp.go.th

บคคลตดตอ

ชอ ผอานวยการสานกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช หนวยงาน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ตาแหนง - ทอย 61 ถนนพหลโยธน จตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท (66 2) 561 0777 ตอ 1400, 1401 โทรสาร (66 2) 579 9576 อเมลล [email protected] ชอ หนวยงาน ทอย โทรศพธ โทรสาร อเมลล

ผอานวยการสวนสงแวดลอมปาไม สานกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 61 ถนนพหลโยธน จตจกร กรงเทพฯ 10900 (66 2) 561 0777 ตอ 1430, 1431 (66 2) 940 7471 [email protected]

http://www.dnp.go.th/�

mailto:[email protected]�


8

คณะทางานพฒนาขอเสนอการเตรยมความพรอม (R-PP) ชอ-นามสกล หนวยงาน นายธรภทร ประยรสทธ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช นางเตอนใจ นชดารงค นางสาวสจตรา จางตระกล

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

นางสาวรตนา ลกขณาวรกล กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช นางสรรตน จนทรมหเสถยร กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช นางกนตนนท ผวสะอาด กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช นางสาวภาณมาศ ลาดปาละ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช นายสงคราม ธรรมมญช คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นางลดาวลย พวงจตร คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นางสาพศ ดลกสมพนธ คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นายขวญชย ดวงสถาพร คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นายวรภาส คณรตนสร คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นางสาวนตยา เมยนมตร คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นายชยวฒน มนเจรญ องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก

(องคการมหาชน) Mr. A. Yenemurwon Omule ทปรกษาตางประเทศ Mr. Alastair Fraser ทปรกษาอสระการจดทา R-PP


9

สรปขอมล R-PP

วนทจดทา R-PP (วนเรมตน ถง วนยนขอเสนอ) : มนาคม – ธนวาคม พ.ศ. 2555 ระยะเวลาทคาดวาจะมการดาเนนการ R-PP : 2558 – 2561

งบประมาณรวม : 21,714,000 เหรยญสหรฐ แหลงเงนทคาดวาจะไดรบ : FCPF: 3,600,000 เหรยญสหรฐ

รฐบาลไทย: 411,000 เหรยญสหรฐ หนวยงานอนๆ : 17,703,000 เหรยญสหรฐ

ผมอานาจลงนามในขอเสนอ : ปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผลทคาดวาจะไดรบจากกระบวนการดาเนนงานตาม R-PP :

1) การพฒนายทธศาสตรเรดดพลสแหงชาตและกรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต

2) รปแบบระดบการปลอยอางองของเรดดพลสสาหรบประเทศไทย

3) รปแบบระบบการตรวจตดตามสาหรบ เรดดพลส 4) การเสรมสรางศกยภาพ


10

บทสรปสาหรบผบรหาร

สภาพพนทและทรพยากรปาไมของประเทศไทยสะทอนถงความหลากหลายของสภาพภมประเทศ เขตนเวศเกษตร และวฒนธรรม ซงเปนผลใหปรากฏภาพอนซบซอนของการเกษตรและปาไม ทรพยากรปาไมของประเทศไทยอยภายใตวกฤตภยคกคาม เชนเดยวกนกบสถานการณของประเทศอนๆ ในภมภาค พนทปาไมของประเทศไทยลดลงจาก 53.3% ของพนทประเทศในปพ.ศ. 2504 เหลอ 25.3% ในป พ.ศ. 2541 ในระยะเรมตน การประเมนพนทปาไมดาเนนการโดยการแปลภาพถายดาวเทยม Landsat-MSS มาตราสวน 1:250,000 และเปลยนมาใชภาพมาตราสวน 1:50,000 ในปพ.ศ. 2543 จากการทมการเปลยนแปลงมาตราสวนและวธการคานวณ ฐานของพนทปาไมจงไดถกกาหนดไวท 33.1%ของพนทประเทศ การเพมจานวนประชากร ความตองการผลตภณฑไมและทดน เปนปจจยขบเคลอนใหเกดการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา ทจะมผลกระทบตอการดารงชพของประชาชนผพงพงปาไมและความยงยนดานสงแวดลอมของประเทศไทย ประเทศไทยมเจตจานงในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส โดยการลดการทาลายปาและการเสอมโทรมของปา การอนรกษทรพยากรปาไมทมอย และเสรมสรางปรมาณคารบอนกกเกบภาคปาไม ควบคไปกบขอพจารณาดานการดารงชพ (อาชพ) ของประชาชน

รฐบาลไทยตระหนกถงความจาเปนของแนวทางพหภาคในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส จงไดจดใหมองคกรทมโครงสรางการจดการทมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของกบการใชทดนและผมสวนไดสวนเสยอน ๆทเกยวของและสนใจในกจกรรมเรดดพลส กรอบขององคกรและการดาเนนการเรดดพลสจะจดทารปแบบและการดาเนนการสาหรบการจดการดานองคกร การเงน กฎระเบยบ และการบรหารจดการทเหมาะสมในการดาเนนการเรดดพลสทประสบความสาเรจในประเทศไทยทสอดคลองกบแนวทางระดบนานาชาตสาหรบการดาเนนการเรดดพลสในอนาคต การจดองคกรนประกอบดวยกลไกดานองคกร 2 ระดบ คอ ในระดบชาต มการแตงตงคณะทางานเฉพาะกจเรดดพลสแหงชาต ทาหนาทอานวยการ ประสานงานและเปนแกนในกจกรรมเรดดพลส โดยมการจดตงสานกงานเรดดพลส ในระยะแรกของการเตรยมความพรอม ในระดบรองลงมาจะมการจดตงสานกงานเรดดพลสในภมภาค เพอประสานงานและอานวยการในกจกรรมนารอง ดาเนนการเสรมสรางศกยภาพและการประชมแลกเปลยนความคดเหนของผมสวนไดสวนเสยสาหรบชมชนทองถน องคกรพฒนาเอกชนทองถนและชมชนทองถนทพงพงปาไม ผมบทบาทสาคญในการอนรกษทรพยากรปาไมและใหบรการดานการสงเสรม จะเขารวมเปนสวนหนงของการดาเนนการเรดดพลสในระดบทองถน

หลกการของการดาเนนการ 2 ระดบกเพอใหเรดดพลสมหลกประกนของความนาเชอถอ และเพอใหเกดการตดสนใจทมความโปรงใส มประสทธภาพ และประสทธผล เนองจากการดาเนนการของเรดดพลสเปนความพยายามในลกษณะหพภาคสวน ประกอบดวยผมสวนไดสวนเสยทหลากหลาย และประกอบดวยการดาเนนการในระดบประเทศและระดบรองลงมา ประเทศไทยจะใชเครองมอ 3 อยางในการดาเนนการเรดดพลส คอ กรอบดานองคกร กรอบมาตรการดานการเงน และกรอบดานระเบยบขอบงคบ ซงจะทาใหประเทศไทยสามารถปฎบตการและดาเนนการตามทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสเพอใหมการเปลยนทดนปาไมไปเปนทดนเพอวตถประสงคอนนอยทสด อนนาไปสการลดการปลอยกาซเรอนกระจก และใชปฎบตการเพอเพมพนศกยภาพการกกเกบคารบอนตามยทธศาสตรเรดดพลสแหงชาต

ประเดนหลกของการดาเนนการกจกรรมเรดดพลสทจะตองกาหนดในระยะการเตรยมความพรอม คอ 1) การจดองคกรในการวางแผน การดาเนนการและการตรวจตดตาม 2) กลไกดานการเงนสาหรบกจกรรมและ


11

การดาเนนการเรดดพลส 3) การจดการดานการแบงปนผลประโยชน 4) ความเปนเจาของคารบอนทจะตองแสดงตอผไดประโยชนหลก 3 ฝายสาหรบความพยายามในการดาเนนการยทธศาสตรเรดดพลส 5) การจดทะเบยนคารบอนเพอตอบสนองระบบการตดตามคารบอนของประเทศ 6) การเสรมสรางศกยภาพเพอปรบปรงความรพนฐานทางเทคนคและความชานาญ และ 7) กรอบดานระเบยบขอบงคบ เพอเปนหลกประกนความชดเจนในประเดนหลกของการดาเนนการเรดดพลส นอกจากนยงมการจดตงเวทผมสวนไดสวนเสยทประกอบดวยผมสวนไดสวนเสยทหลากหลาย โดยเฉพาะอยางยงชมชนทองถนทพงพงปาไม ในกระบวนการเรดดพลสทงหมด ในชวงการเตรยมความพรอม จะมการปรบปรงแกไขการจดการดานองคกรและดานการดาเนนการเพอใหการดาเนนการเปนไปอยางมประสทธภาพ และมความพรอมในการขบเคลอนตอไป

กระบวนการประชมแลกเปลยนความคดเหนสาหรบการกาหนดรปแบบของขอเสนอการเตรยมความพรอมเรมตนดวยการประชมระดบประเทศและระดบภาคเพอแลกเปลยนความคดเหนและขอมล มการจดเวทแบบสนทรยสนทนากบผมสวนไดสวนเสย มผเขารวมกจกรรมดงกลาวทงสน 1,692 คน จากผมสวนไดสวนเสย 180 กลม โดยมการประชมเชงปฎบตการระดบประเทศ 2 ครง และระดบภาค 6 ครง ประกอบดวยผแทนจากหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการใชทดน บคลากรของหนวยงานทหาร การตางประเทศ สอมวลชน มหาวทยาลย องคการระหวางประเทศ และภาคเอกชน นอกจากนยงมการดาเนนการดานสนทรยสนทนาใน 4 ภาค (กลางและตะวนตก เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต) ถง 2 ครง กบกลมเปาหมายทเปนชมชนทองถนทพงพงปาไม กลมสตรและเยาวชน และองคกรภาคประชาสงคม ผลจากการประชมแลกเปลยนความคดเหนและสนทรยสนทนา รวมทงผลการประเมนในระยะเรมตนไดถกนาไปใชในการกาหนดรปแบบของขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ซงเอกสารนประกอบไปดวยแผนการประชมแลกเปลยนความคดเหนและการมสวนรวมทจะดาเนนการในระยะเตรยมความพรอมระหวางป พ.ศ. 2558-2561

ผลการวเคราะหเบองตน ชใหเหนวาสาเหตของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปามความสลบซบซอน แตกไมแตกตางกนในเขตนเวศเกษตรตางๆ ผลการวเคราะหแสดงใหเหนวาการบกรกทาลายปามสาเหตหลกคอ จากนโยบายการพฒนาของรฐ ไดแก นโยบายการใหสมปทานปาไม เหมองแร เขอน และการพฒนาเชงโครงสราง ทาใหเกดการทาลายปาและทรพยากรชวภาพนาไปสการสรางถนนหนทางและการตงถนฐานในปา นอกจากน นโยบายการสงเสรมการปลกพชเศรษฐกจเชงเดยว ซงทาใหเกดการขยายพนททาการเกษตรทเชอมโยงกบทนขนาดใหญ อตราการทาลายปาดงกลาว ประมาณ 100 ,000 เฮกแตรตอป ในชวงระหวางป พ.ศ. 2543-2549 สาหรบการเสอมโทรมของปาเปนสถานการณททดนยงคงมปาไม แตความหนาแนนและคณภาพของปาไมลดลง ซงมสาเหตมาจากการลกลอบทาไมและการเกบหาของปาเพอการคาอยางผดกฏหมาย รวมถงไฟปาทขาดการควบคม ปจจยโดยออมของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปานน รวมไปถงแนวเขตปาไมและการใชทดนทไมชดเจน การเพมจานวนประชากร และความเหลอมลาทางสถานภาพทางการเงนและโอกาสในการหาเลยงชพ ทงหลายเหลานลวนสงผลตอการใชประโยชนปาไม เพอการดารงชพ เปนทยอมรบกนโดยทวไป ขอมลขาวสารทนามาใชในการวเคราะหมกมไมเพยงพอ ขอมลขาวสารและการวเคราะหเปนสงทมความสาคญในการพจารณากาหนดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส จงตองมการวเคราะหเพมเตมในการดาเนนการในระยะการเตรยมความพรอมเพอใหสามารถพจารณาระบสาเหตของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปาไดดขนและครอบคลมเขตนเวศตางๆ ใหมรายละเอยดมากขน

ทางเลอกยทธศาสตรทแสดงถงสาเหตของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปานนจะตองมการวนจฉยโดยผานการวเคราะหนโยบายทมในปจจบน กรอบดานกฏหมายและแผน รวมทงผลจากการประชมแลกเปลยนความคดเหน ขอเสนอทางเลอกยทธศาสตรประกอบดวย การมแนวเขตปาและการแบงเขตการจดการทชดเจน การปรบปรงและการสอดประสานของนโยบายปาไมและนโยบายทเกยวของ การบงคบใชกฏหมายอยางมประสทธภาพ การสรางจตสานกในการอนรกษทรพยากรปาไม การพฒนาอาชพทางเลอก


12

การพฒนาการรบรองปาไมและมาตรฐานการดาเนนการ การกาหนดใหโครงการพฒนาทาการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมและสงคม การปรบปรงสมรรถนะการตรวจและควบคมไฟปา ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสเหลานจะถกประเมนตลอดระยะของการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ซงจะมการศกษาทสาคญและหลากหลาย คอ การวเคราะหความเสยง (ประเภทของความเสยงและนยทมตอกจกรรมหลกของยทธศาสตรเรดดพลส) และการประเมนความเปนไปได (ดานเศรษฐกจสงคม การเมอง และองคกร) การประเมนกรอบการบรหารจดการปาไมจะมขนในชวงของระยะการเตรยมความพรอม

กจกรรมเรดดพลสมศกยภาพการขบเคลอนผลประโยชนรวมดานสงคมและสงแวดลอม อยางไรกตาม ผเขารวมการประชมแลกเปลยนความคดเหนและสทรยสนทนาจานวนหลายคนชใหเหนความเสยงทสาคญโดยเฉพาะอยางยงตอชมชนทพงพงปาไม ประเดนยทธศาสตรดานสงแวดลอมและสงคมทจะตองไดรบการพจารณาในระยะการเตรยมความพรอมเรดดพลส อนรวมไปถงบรการดานความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ สภาพภมอากาศระดบจลภาค การบรการและคณภาพของนา คณภาพของดน ความมนคง ในอาหาร การแทนทของคน สตว และพช ปญหาทางวฒนธรรมและสงคมอนเนองจากการยายถนฐาน ความเปนเจาของทดน การถอครองทดน การเขาถงทดน การผลตพลงงาน ความเทาเทยมทางเพศ และผลประโยชนอนๆ ในการปรบปรงการศกษาและสขภาพของประชาชน ในขณะทมงไปยงการพฒนาภายใตการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการเปลยนแปลงการใชทดน

การประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ ( SESA) จะมการดาเนนการในชวงของการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ซงรวมถงการวเคราะหผมสวนไดสวนเสย รายละเอยดของสถานการณดานสงคมและสงแวดลอมในภาคปาไมของประเทศไทย การวเคราะหผลกระทบจากสถานการณ (ภาพทศน) ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส การวเคราะหผลกระทบของแนวทางตางๆ ของเรดดพลส และการพฒนาแผนการจดการสงแวดลอมและสงคม ( ESMP) งานในระยะการเตรยมความพรอมประกอบดวย 1) ขอบเขตของการประเมนและการวเคราะหเสนฐาน 2) มาตรการบรรเทาผลกระทบและการปรบปรงประสทธภาพ ผลจากการ วเคราะห SESA จะถกนาไปใชเสนอแนะมาตรการในการบรรเทาผลกระทบดานลบและปรบปรงประสทธภาพของผลกระทบดานบวกในทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส การปรบปรงแกไขระเบยบขอบงคบรวมทงการจดการองคกร ขอกาหนด/สถานภาพของการดาเนนโครงการเรดดพลสและการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย 3) กรอบในการตรวจตดตาม SESA จะแนะนาระบบการตรวจตดตาม รปแบบการรายงานและตวชวดสาหรบการตรวจตดตามผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอมจากการดาเนนการยทธศาสตรเรดดพลส 4) การรายงาน ผลและขอสรปจาก SESA จะถกรวบรวมเปนรางรายงานทจะมการเผยแพรอยางเปดเผยแกผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ นอกจากน ระบบขาวสารการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม จะตองไดรบการออกแบบและทดสอบ ซงจะดาเนนการไดตามงบประมาณทไดรบการสนบสนน

การพฒนากรอบการจดการสงคมและสงแวดลอม ( ESMF) เปนผลผลตจากกระบวนการ SESA โดยมความมงหมายเพอสรางความเชอมนวานโยบายเรดดพลส/แบบแผนเรดดพลส จะไมเปนอนตรายแตจะสรางสงทดในดานของสงคมและสงแวดลอม การบรณาการขอพจารณาดานสงคมและสงแวดลอมจะดาเนนการโดยใชเครองมอของ ESMF ทจะใชนากระบวนการรวบรวมขอปกปองสาหรบการระบผลกระทบดานลบ เครองมอนจะใหแนวทางในการระบประเดนสาคญดานสงคมและสงแวดลอม การเตรยมการเยยวยา (หากจาเปน) แผนซงแสดงถงประเดนเหลาน และการดาเนนการตรวจตดตาม

ความจาเปนของเสนฐานการปลอยอางอง ระดบการปลอยอางองแสดงใหผมสวนไดสวนเสยระดบชาตเหนถงการวดระดบการปลอยกาซเรอนกระจกทเกดจากการเปลยนแปลงปาไมและการใชทดน และการวดขนาดของภารกจในการลดการปลอย นอกจากนยงเปนมาตรการวดความสาคญทางเลอกยทธศาสตร


13

ตางๆ แกแหลงทนสนบสนนกจกรรมเรดดพลส และการกาหนดเสนฐานสาหรบการวดและการจดหลกฐาน ผลการประเมนปรมาณคารบอนปาไมของประเทศไทยในปพ.ศ. 2532, 2537 และ 2549 ชใหเหนวาในชวงป 2537-2549 มการสญเสยปรมาณคารบอนของปาธรรมชาตเฉลย 33 ลานตนตอป โดยสวนหนงลดลง อนเนองจากการดดซบไปโดยสวนปาประมาณ 17 ลานตน จากฐานคาเฉลยความหนาแนนของคารบอนในปาธรรมชาต อนมานไดวามการสญเสยคารบอนจากการบกรกทาลายปาธรรมชาตประมาณปละ 180,000 เฮกแตร คดเปนปรมาณคารบอนประมาณ 16 ลานตน สวนปรมาณคารบอนอกประมาณ 17 ลานตนเปนผลมาจากการเสอมโทรมของปา อยางไรกตามตวเลขเหลานจะตองไดรบการทวนสอบโดยการวเคราะหอยางละเอยดโดยมการประสานงานอยางใกลชดกบหนวยงานตางๆ ทมขอมลทเกยวของ การวเคราะหดงกลาวจะดาเนนการในระยะ 2 ปแรกของการดาเนนการเตรยมความพรอม เพอพฒนาระดบการปลอยอางองของประเทศ

ในประเทศไทยแตละภาคสวนไดมการจดทาระบบในการตรวจตดตามตวชวดของแตละภาคสวนและมเปาหมายทจะสรางระบบการตรวจตดตามเรดดพลสระดบชาต ซงจะบรณาการขอมลภาคปาไมจากหนวยงานทเกยวของ สาหรบขอมลปาไมไดมระบบการขอมลปาไมระดบชาตทจะบรณาการเขากบระบบการสารวจตดตามทรพยากรปาไม สาหรบการบรณาการกบขอมลในภาคสวนอนๆ จะมการจดการหารอกบหนวยงาน ทเกยวของในการแบงปนขอมลซงกนและกน และใชเปนขอมลในการจดทาระบบการตดตามผลประโยชนรวมของกจกรรมเรดดพลสเพมเตมเปนองคประกอบทสองของระบบการตดตามเรดดพลสระดบชาต

การตรวจตดตามการเปลยนแปลงการใชทดนไดมการดาเนนการโดยหลายหนวยงาน อยางไรกตาม หนวยงานตางๆ เหลานมเทคนคการประเมนพนทปาไม ระบบการจาแนก และความละเอยดของภาพถายทแตกตางกน เชน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (อส.) ใชการแปลภาพถายดาวเทยม Landsat-5 ดวยระบบอตโนมต และดวยสายตา ในขณะทกรมแผนททหารใชการแปลภาพถายทางอากาศทถายทาดวยกลอง แผนท ดจตล ประเทศไทยยงไมมขอมลการตรวจตดตามการเปลยนแปลงปรมาณคารบอนกกเกบในระดบ ประเทศ แมจะมขอมลปรมาตรไมจากระบบ THAIFORM ทสามารถนาไปคานวณปรมาณคารบอนไดโดยใชสมการอะโลเมตรทมอยหรอสมประสทธการแปลงคาอนๆ ขอมลปรมาตรไมทมอยตางมขอจากดมากมาย เชน ความไมสอดคลองของขอมลทวประเทศ กรอบของขอมลทหลากหลาย ขาดขอมลเกยวกบทรพยากรปาไมบางชนด ขาดเครองมอทมความแมนยาในการคานวณปรมาณคารบอนในไมยนตน ขาดกลไกในการแลกเปลยนขอมลขาวสาร การสรางเครอขาย และขาดระบบขอมลขาวสารปาไมระดบชาต หนวยงานภายใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตางมฐานขอมลและระบบของตนเอง องคการไมเขตรอนนานาชาต ( ITTO) อยในระหวางการเตรยมการเพอใหการสนบสนนกรมปาไมเพอดาเนนโครงการสรางความเขมแขงแกระบบขอมลขาวสารปาไมระดบชาตทมอย

การประเมนทรพยากรปาไมในปจจบนดาเนนการโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ซงเปนหนวยงานทมนกวชาการผเชยวชาญดานการสารวจและบคลากรมากทสด ภายในกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มโครงสรางพนฐานดานระบบการสารวจและการตรวจตดตามทสามารถสรางเสรมความเขมแขงและบรณาการเพอดาเนนการใหเปนระบบขอมลขาวสารปาไมระดบชาต (การตรวจวดและการวเคราะหขอมลจากแปลงตวอยางถาวร) เพอตอบสนองวตถประสงคของการตรวจตดตามเรดดพลส คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสมบทบาทในการประสานงานในการดาเนนการดงกลาว การฝกอบรมเปนกจกรรมทสาคญในการเสรมสรางศกยภาพแกเจาหนาทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และหนวยงานอนทรวมงาน ในชวงระยะการเตรยมความพรอม จะมการสรางความรวมมอในการตรวจตดตามเรดดพลสระดบภมภาคเนองจากสาเหตของการบกรกทาลายปาบางสาเหต (เชนการลกลอบตดไม) มลกษณะเปนกจกรรมขามเขตแดน และยงเปนการชวยในประเดนของการมการจดการทดในพนทหนงแตในขณะทพนทแหงอนหรอในบรเวณอนมการทาลายหรอการสญเสยหรอการยายทของการปลอยกาซเรอนกระจกจากการลกลอบตดไม การดาเนนการศกษา


14

นเพอ 1) ทดสอบศกยภาพขอบเขตของการตรวจตดตามในลกษณะพหภาค 2) สรางกลไกเชอมตอระบบขอมลขาวสารปาไมแหงชาตกบระบบการตรวจตดตามระดบชมชนและระดบโครงการ 3) กาหนดรายละเอยดของแนวทาง (ระบบ แบบ วธการ ตวแปร) สาหรบการตรวจตดตามคารบอนระดบชมชน 4) ระบความจาเปนในการเสรมสรางศกยภาพเพอสนบสนนการตรวจตดตามระดบชมชน

ประเทศไทยยงขาดมาตรฐานการทวนสอบสาหรบเรดดพลส ดงนน ในชวงของการดาเนนการเตรยมความพรอม จงมขอเสนอใหมการพฒนามาตรฐานระดบชาตและแนวทางการทวนสอบอยางเปนอสระและโปรงใส ประกอบดวยการกาหนดองคกรททาหนาททวนสอบ กระบวนการทวนสอบ การรายงานผลการทวนสอบ และการปรบแกรายงานของการลดการปลอยคารบอนจากการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา บคลากรภาครฐ ภาคเอกชน และองคการพฒนาเอกชนจะไดรบการฝกอบรมดานการทวนสอบตามมาตรการเสรมสรางศกยภาพ

มการเสนอกระบวนการสาหรบการพฒนาองคประกอบใหแกระบบการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบเรดดพลสระดบชาตเพอตรวจตดตามประโยชนตางๆ จากการดาเนนกลไกเรดดพลส ทนอกเหนอจากการลดการปลอยกาซเรอนกระจกสทธ ซงรวมถงการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ดน และ นา ผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม และประสทธภาพของการอารกขาและการบรหารจดการตามแผนทวางไว ขณะนองคกรจานวนมากกาลงตรวจตดตามตวชวดสวนใหญทกาหนดไวเพอประเมนผลประโยชนรวมจากการดาเนนกลไกเรดดพลสทนอกเหนอจากการเปลยนแปลงคารบอนเกบกกและการปลอยคารบอนไดออกไซด ไดแก ตวชวดการเปลยนแปลงความเปนอยในครวเรอนและชมชน ความหลากหลายทางชวภาพ การบรหารจดการดนและนา สทธในการใชประโยชนทดนและความเปนเจาของ ซงจะบรรจไวในระบบการตรวจตดตามอนมขอบเขตกวางขวางทมอยแลวในหนวยงานตางๆ และจะมการทดสอบในพนทนารอง ซงจะทาใหสามารถระบชองวางทมอยในขดความสามารถดานการตรวจตดตามได

เปนทคาดหมายวาในชวงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (พ.ศ. 2557-2560) นน จะมกจกรรมตางๆ เกดขนมากมาย และเกยวของกบผมสวนไดสวนเสยหลายภาคสวน ความกาวหนาของกจกรรมเหลานจะตองไดรบการตรวจตดตามอยางใกลชด เพอใหเกดความมนใจวากจกรรมตางๆ สาเรจลลวงไปตามกาหนดและตวชวดทไดกาหนดไวตามกรอบการตรวจตดตาม เพอใหผจดการโปรแกรมตรวจสอบความกาวหนาได ผลลพธของหลายกจกรรมอยบนพนฐานของสมมตฐานทจะตองมการตรวจสอบ รวมทงความเสยงทจะเกดขนกบการดาเนนการ รายงานความกาวหนาและรายงานรายคาบจากสวนสาคญของการตรวจตดตามจะตองนาเสนอภายในกาหนดเวลาของกรอบการดาเนนการ

สานกงานเรดดพลสจะพฒนาแผนการทางานอยางละเอยดและปรบปรงกาหนดการดาเนนงานและตวชวดในชวง 6 เดอนแรกของระยะดาเนนการเตรยมความพรอม รวมทงการพฒนาผงภมเพอแสดงกาหนดการและความเชอมโยงระหวางกจกรรมทงหมด สานกงานเรดดพลสจะดาเนนการใหเกดความเชอมนวาการจดทาและการสงรายงานและเอกสารตามความตองการของการตรวจตดตามจะเปนไปตามแผนงานทกาหนดไว


15

องคประกอบท 1: องคกรและการแลกเปลยนความคดเหน

1a. การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ

กรอบการดาเนนงานระดบชาตเกยวกบการเตบโตอยางยงยนทเปนมตรกบสงแวดลอม

พนฐานเศรษฐกจของประเทศไทยขนอยกบทรพยากรธรรมชาต แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) ไดนอมนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 0

1 มาเปนแนวทางในการพฒนาและ

บรหารประเทศ ในขณะเดยวกนกยงคงมงเนนการพฒนาโดยใหประชาชนเปนศนยกลาง ตามแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (พ.ศ. 2539-2544) แตอยางไรกตาม ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) ไดระบไวอยางชดเจนเกยวกบความสาคญตอการพฒนาทเปนมตรกบสงแวดลอม แผนพฒนาฯ ฉบบนไดระบถงการพฒนาของประเทศไทยโดย

• การสรางภมคมกนในทกมต ซงไดแก สงคม เศรษฐกจ และทรพยากรธรรมชาต • การกระจายอานาจใหชมชนทองถนโดยวธการสรางเครอขายเพอเกอหนนกนในการพฒนา

เศรษฐกจและคณภาพชวต • การอนรกษ ฟนฟและใชประโยชนสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน เพอความ

พอเพยงและลดความยากจน • การสงวน รกษา ทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ ควบคกบการปกปอง

คณภาพของสงแวดลอม เพอเปนหลกประกนในการพฒนาประเทศและความเปนอยของประชาชนทงในปจจบนและอนาคต และ

• การสรางกลไกเพอปกปองผลประโยชนของประเทศอยางเปนธรรมและยงยน

เพอสนบสนนแผนพฒนาเศรษฐกจฯ ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) รฐบาลจงไดประกาศยทธศาสตรของประเทศเรยกวา “โมเดลการเตบโตแบบใหม” ทจะบรณาการไวในยทธศาสตรการพฒนาประเทศโดยรวมเพอเปนกรอบในการจดสรรงบประมาณ คณะรฐมนตรไดอนมตโมเดลนเมอวนท 13 ตลาคม พ.ศ. 2555 (ไดมการจดกรอบการจดสรรงบประมาณใหแลวสาหรบปงบประมาณ พ.ศ. 2557) ซงจะเรมดาเนนการในป

1 ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวคดของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทชถงแนวทางการดารงชพของประชาชนในทกระดบใหดาเนนไปในทางสายกลาง เพอใหสามารถดารงอยไดดวยตนเองอยางยงยน การดาเนนการตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงนสามารถปรบตามโครงสรางของสงคมและวฒนธรรมในแตละชมชน ภายใตผลตผลทม อนกอใหเกดความสมดลของการผลตและการบรโภค โดยชมชนมศกยภาพทจะจดการทรพยากรของตนเอง ภายใตแนวคดน ทรพยากรธรรมชาตของประเทศจะถกใชอยางมประสทธภาพเพอใหเกดความยงยน

มาตรฐาน 1a เนอหา R-PP ทตองการในองคประกอบน: การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ:

การออกแบบและการดาเนนงานการจดการดานการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสในดานตางๆ รวมถงผมสวนเกยวของทกภาคสวน นอกเหนอจากหนวยงานดานปาไม ความรบผดชอบของภาคสวนอนๆ ในการวางแผนและดาเนนการเรดดพลส กจกรรมการเสรมสรางศกยภาพทรวมอยในแผนงานของแตละองคประกอบทมผเชยวชาญภายนอกรวมอยในกระบวนการพฒนาขอเสนอโครงการ


16

พ.ศ. 2557 เปนตนไป โดยมการบรณาการยทธศาสตรและนโยบาย ทสรปวาจะตองกลาวถงสเสาหลกสาหรบการเตบโตและการพฒนา โดยหนงในเสาหลกของยทธศาสตรคอโมเดลการเตบโตแบบสเขยว ประกอบดวย หาเรองสาคญ ไดแก

• การพฒนาเมองและอตสาหกรรมเชงนเวศ

• การลดการปลอยกาซเรอนกระจก

• นโยบายการเงนเพอสงแวดลอม

• การฟนฟทรพยากรธรรมชาตและการบรหารจดการทรพยากรนา

• การบรรเทาและการปรบตวดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เปนทยอมรบวาสงแวดลอมมบทบาทสาคญในการพฒนาอยางยงยน ในป พ.ศ. 2518 จงไดกาหนดใหมพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2518 ขน และภายใตกฎหมายดงกลาว ไดมการแตงตงคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต โดยมนายกรฐมนตรเปนประธาน และมรฐมนตรกระทรวงตางๆ เปนกรรมการ มหนาทในการดแลรกษา กาหนดนโยบายและมาตรการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ ในป พ.ศ. 2545 ไดมการจดตงกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทส.) ขนรบผดชอบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตของประเทศและปกปองคมครองพรอมทงฟนฟสงแวดลอม จากนนเปนตนมา ไดมการตราพระราชบญญต ออกกฎหมาย และระเบยบ อกหลายฉบบ เพอสนบสนนการแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ (องคประกอบท 2a) นอกจากนน รฐบาลไทยยงไดแตงตงคณะกรรมการจดทดนแหงชาต โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนประธาน มอธบดกรมตางๆ ทเกยวของเปนกรรมการ มหนาทในการวางนโยบายการจดทดนและควบคมการจดทดนตามประมวลกฎหมายทดนและมตคณะรฐมนตร ซงควบคมการใชประโยชนและการเปลยนแปลงการใชทดนในประเทศ

ภายใตพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ซงเปนพระราชบญญตดานสงแวดลอมทใชในปจจบน ประเทศไทยไดจดทาแผนการจดการคณภาพสงแวดลอมมาแลวจานวน 3 ฉบบ (พ.ศ. 2542-2549 , 2550-2554 และ 2555-2559) โดยการมสวนรวมจากทกภาคสวน วตถประสงคของแผนฯ ดงกลาว คอ เพอจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน โดยมยทธศาสตรในการดาเนนงาน ดงน 1) การปรบฐานการผลตและการบรโภคใหเปนมตรตอสงแวดลอม 2) การอนรกษและฟนฟแหลงทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน 3) สงเสรมธรรมาภบาลทดในการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4) การสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบประชาชนในทกระดบ 5) การสรางภมคมกนตอความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการจดการภยพบต 6) การพฒนาคนและสงคมใหมสานกรบผดชอบตอสงแวดลอม

ตามโมเดลการเตบโตแบบใหมนน ทส. มหนาทรบผดชอบดาเนนการสองเสาหลกของยทธศาสตร นนคอ การบรรเทาและการปรบตวดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการฟนฟทรพยากรธรรมชาตและการบรหารจดการทรพยากรนา ดงนน แผนงานกลไกเรดดพลสแหงชาตทรฐบาลวางแผนทจะดาเนนการนนจะมสวนชวยเหลออยางสาคญในการบรรเทาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในประเทศไทย ตลอดจนมสวนชวยในการบรหารจดการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตของประเทศ


17

โปรแกรมทางดานปาชมชน ทรพยากรปาไมเปนสวนหนงของวถชวตของคนไทยในชนบทซงมสวนสาคญในการกาหนดกจกรรมทางดานสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม สงแวดลอม และการเมอง ในปจจบนมประชาชนจานวน 184,710 รายทอาศยอยในและรอบพนทอนรกษ (อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปาและเขตหามลาสตวปา) และมการดารงชพทพงพงทรพยากรปาไมอยราว 1.2 - 2.0 ลานคน และมประชาชนอกถง 20-25 ลานคน ทอาศยอยใกลปาสงวนแหงชาตและพงพงทรพยากรปาไมเพอประโยชนใชสอยและสรางรายได (โกมล, ตดตอสวนตว ; Wichawutipong, 2005) กรมปาไมเองกเหนความสาคญของปาชมชนและกาหนดเปนยทธศาสตรเพอการจดการทรพยากรปาไมอยางยงยนมายาวนานกวา 40 ป (FAO, 1978; Pragtong, 1991) ในปพ.ศ. 2534 กรมปาไมไดมการจดตงหนวยงานขนมารบผดชอบดแลเกยวกบปาชมชน ซงในปจจบนรจกกนดในชอของสานกจดการปาชมชน ทาหนาทในการวางแผน และสงเสรมปาชมชน ตลอดจนประสานความรวมมอระหวางภาคสวนตางๆ ทงชมชนทองถน องคกรภาคชมชน องคกรพฒนาเอกชน และภาคประชาสงคมตางๆ ในการจดการปาไม นอกจากน แผนแมบทเพอพฒนาการปาไม พ.ศ. 2535 ไดกาหนดใหการจดการปาชมชนเปนยทธศาสตรทสาคญดวยเชนกน (TFSMP, 1993) ตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 มปาชมชนมากกวา 10,000 หมบาน และในจานวนดงกลาวมการจดทะเบยนอยางเปนทางการกบกรมปาไมแลว 8 ,500 ชมชน ครอบคลมพนทถง 500,000 เฮกแตร และยงมการจดตงหนวยงานขนภายใตกรมปาไมเพอบรหารจดการปาชมชนโดยมการตรวจตดตามและประเมนผลดวยความเขมแขงมาอยางยาวนาน หนวยงานนจะมบทบาทสาคญในชวงระยะเวลาของการดาเนนกลไกเรดดพลส และจะชวยในเรองของกระบวนการการตรวจตดตามผลประโยชนรวมสาหรบกลไกเรดดพลส (ดองคประกอบท 4 b) ทงน องคกรปาชมชนมการสรางเครอขายปาชมชนทงในแตละภมภาคและในระดบประเทศ ซงรวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสงดวย ซงเครอขายเหลานนบวาเปนผมสวนไดสวนเสยทสาคญในการเขารวมในกลไกเรดดพลสในระดบชาต

ชมชนทองถนทพงพงปา ในประเทศไทยมกลมชาตพนธ อยประมาณ 57 กลม ทงนมกลมชาตพนธทอยบนพนทสงอยประมาณ 10 กลม ไดแก อาขา กะเหรยง ลซ อวเมยน ลวะ ลาฮ มง ขะม มาลาบล (มละ) และถน ซงพบมากอยประมาณ 20 จงหวดทางภาคเหนอและภาคตะวนตกของประเทศ โดยกลมชาตพนธเหลานมความแตกตางทงทางวฒนธรรม ภาษา ประเพณปฏบต การแตงกาย และความเชอ จากขอมลของ กรมพฒนาสงคมและสวสดการในป พ.ศ. 2545 พบวามกลมชาตพนธประมาณ 923,257 คน และไดรบการยอมรบวาเปนพลเมองไทยทมสทธพนฐานและไดรบการคมครองตามกฎหมายของราชอาณาจกรไทย ทงนรฐบาลใหความสาคญตอกลมชาตพนธในประเทศไทย โดยไดมอบหมายใหสานกกจการชาตพนธ กรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงพมนาสงคมและความมนคงของมนษย ใหดแลและดาเนนการในสวนทเกยวของกบกลมชาตพนธโดยเฉพาะ ดงนน ในขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสฉบบนจงใชคาวา ชมชนทองถนทพงพงปา ซงหมายความรวมถง กลมชาตพนธ ทอยบนพนทสง ผทอาศยอยในปา ผทพงพาปา ชมชนประมงพนบาน ชาวเล และชมชนทองถน ประเทศไทย โดยมการยอมรบและถอวาเปนผมสวนไดสวนเสยทสาคญในการมสวนรวมตอกจกรรมเรดดพลส รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไมใชคาวา “ชนเผาพนเมอง”โดยใชคาวาชมชน หรอชมชนดงเดม อยางไรกตาม รฐบาลยอมรบถงการมอยของกลมชนเหลานตามทไดอธบายไวขางตน ซงรวมถงชมชนประมงพนบาน (ชาวเล) ในชวงระยะเวลาการเตรยมความพรอมของกลไกเรดดพลสน นโยบายการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม (safeguards) ของธนาคารโลก และขอตกลงแคนคนจะถกนามาใชเพอเปนการตอบสนองตอผลลพธของกระบวนการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ ( SESA) นอกจากนน ควรใหการรบรองและเคารพตอสทธของกลมดงกลาวตามความเหมาะสมตามกตกาและอนสญญาวาดวยสทธมนษยชนระหวางประเทศ ทสอดคลองกบนโยบายและกฎหมายภายในประเทศ


18

กรอบการดาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและเรดดพลสระดบประเทศ

ประเทศไทยไดเขารวมในกลไกเพอการอนรกษสงแวดลอมและสทธมนษยในระดบนานาชาตทหลากหลาย เชน อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ CBD), อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ และเพอเปนการตอบสนองตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการสงวนรกษาความสมบรณของสงแวดลอม ประเทศไทยไดเขาไปมสวนรวมในเวทดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลก โดยรฐบาลไทยไดใหสตยาบนตออนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เมอเดอนธนวาคม พ.ศ. 2537 และลงนามในพธสารเกยวโตเมอเดอนสงหาคม พ.ศ. 2545 ซงตอมาในป พ.ศ. 2547 ประเทศไทยไดแตงตงใหสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทาหนาทเปนหนวยงานประสานงานกลางดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศ และป พ.ศ. 2550 องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ไดถกจดตงขนเพอบรหารจดการโครงการทจะนาไปสการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจก ภายใตกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ในปเดยวกนคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต ไดถกจดตงขน โดยมนายกรฐมนตรเปนประธาน และปลดกระทรวงตางๆ ทเกยวของ เปนกรรมการ มหนาทในการกาหนดนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศ จะเหนไดวาประเทศไทยเหนความสาคญตอแนวนโยบายทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ นอกจากน การดาเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และกลไกการลดกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรมดงกลาวยงมความตอเนอง สามารถประสานการดาเนนการกบการปฏบตการตามอนสญญาทเกยวของ เชน อนสญญาความหลากหลายทางชวภาพ เปนตน

ในป พ.ศ. 2551 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบตอยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (พ.ศ. 2551-2555) เพอสงเสรมการดาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและกาหนดแนวทางในการรบมอตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย ซงองคประกอบหลกของยทธศาสตรการดาเนนงาน คอ 1) การสรางความสามารถในการปรบตวเพอรบมอและลดความลอแหลมตอผลกระทบจากสภาพภมอากาศ 2) การสนบสนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและเพมแหลงดดกาซบนพนฐานของการพฒนาทยงยน 3) การสนบสนนงานวจยและพฒนาเพอสรางความเขาใจทมากขนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 4) การสรางความตระหนกรและการมสวนรวมในการแกปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 5) การเพมศกยภาพของบคลากรและหนวยงานทเกยวของในการดาเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และ 6) สนบสนนความรวมมอกบนานาชาตในการบรรลเปาหมายทางการบรรเทาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการพฒนาทยงยน ความเชอมโยงของนโยบายทเกยวของกบการดาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย แสดงไวในกลองท 1

นอกจากนน ยงมรางแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย (พ.ศ. 2556-2593) เพอเปนแนวทางการพฒนาระยะยาวสาหรบทกภาคสวนในการรบมอตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงขณะนอยระหวางเสนอคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต เพอพจารณา เปาหมายสงสดของแผนแมบทฯ ดงกลาว คอ การลดการปลอยกาซเรอนกระจก และเปนสงคมคารบอนตาภายใน 40 ปขางหนา (พ.ศ. 2593) เครองมอและสวนประกอบสาคญของความสาเรจ คอ แนวคดเศรษฐกจพอเพยง กลไกทางการเงนทเหมาะสม การวจยและพฒนา ความมนคงดานการเกษตรและอาหาร ภมปญญาทองถนและเทคโนโลยทเหมาะสม การศกษา ความรวมมอกบนานาประเทศ และการปองกนรกษาระบบนเวศและปาไม การเขามามสวนรวมของประชาชนในการบรรเทาผลกระทบเตรยมพรอมเพอปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยเฉพาะในกลมของเยาวชนและสตร


19

โดยทแผนแมบทฯ เนนเรองการปลกปาทมประสทธภาพ ใน 10 ปขางหนา โดยใชกระบวนการมสวนรวมของชมชน ดงนน หลายๆ นโยบายของรฐบาลทประกาศตอรฐสภาเมอวนท 23 สงหาคม พ.ศ. 2554 จงสนบสนนการดาเนนงานตามแผนแมบทฯ ดงกลาว ยกตวอยางเชน การสงเสรมการมสวนรวมของชมชนและกลมสตร การใชประโยชนทรพยากรและทดนอยางเทาเทยม การสรางจตสานกในเรองของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และการสนบสนนการดาเนนงานตามพนธกรณระหวางประเทศซงจะชวยใหการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมประสทธภาพ ในปจจบน รฐบาลไทยไดจดตงกองทนพฒนาบทบาทสตร เพอสงเสรมบทบาทสตรในการพฒนาประเทศในทกๆ ดาน โดยกองทนดงกลาวจะเปน แหลงทนทสาคญในการใหโอกาสแกสตรทตองการเขาถงการศกษา การจางงาน และการบรการดานสขภาพ เพอยกระดบความเปนอยของสตรใหสงขน กองทนดงกลาวมงบประมาณรองรบถงจงหวดละ 100 ลานบาท สาหรบสตรในทกระดบ ไมวาจะรวยหรอจน อยในเมองหรอในชนบท

ในป พ.ศ. 2550 ประเทศไทยไดแตงตงคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตขน โดยมนายกรฐมนตรเปนประธาน รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนรองประธาน คณะกรรมการประกอบดวยปลดกระทรวงตางๆ ทเกยวของ (การคลง การตางประเทศ เกษตรและสหกรณ คมนาคม เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร พลงงาน วทยาศาสตรและเทคโนโลย สาธารณสข และอตสาหกรรม) เลขาธการคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และผทรงคณวฒทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 5-9 ทาน (เชน กฎหมาย เศรษฐกจ สงแวดลอม วทยาศาสตรและเทคโนโลย พลงงาน) คณะกรรมการฯ ดงกลาวมหนาทกาหนดและควบคมดแลนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทสาคญดานการลดกาซเรอนกระจก การปรบตวเขากบผลกระทบและความเสยงของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการวจยและการพฒนา และใหคาแนะนาเรองทาทของประเทศเมอตองรวมแสดงความคดเหนตอเวทการประชมของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและเวทการประชมระหวางประเทศ 2 โดยจะมการจดตงสานกงานความรวมมอดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศขนภายใตสานกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอทาหนาทเลขานการของคณะกรรมการฯ ดงกลาว ภายใตคณะกรรมการฯ ดงกลาวประกอบดวยคณะอนกรรมการ 2 คณะ รบผดชอบดานวชาการ การเจรจา และการประสานงาน ไดแก คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ และคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานการประสานทาทไทยในการเจรจา โดยคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ มปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนประธาน และมสมาชกคณะอนกรรมการฯ ประกอบดวยผแทนจากกระทรวงทเกยวของเพอสนบสนนดานวชาการใหแกคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตสาหรบการกาหนดนโยบายทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศคณะอนกรรมการฯ ชดนทาหนาทเปนหนวยงานประสานนโยบายสาหรบกลไกเรดดพลสในชวงของกระบวนการเตรยมความพรอม สาหรบคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานการประสานทาทไทยในการเจรจา มอธบดกรมองคการระหวางประเทศ และเลขาธการสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนประธานรวม โดยมสมาชกคณะอนกรรมการฯ ประกอบดวยผแทนจากกระทรวงทเกยวของเพอใหคาแนะนาเรองทาทของประเทศในการแสดงความคดเหนตอการจดทาเอกสารบทความระหวางประเทศและเวทการประชมระหวางประเทศ

นอกจากน ภายใตคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตไดมการจดตงผประสานงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ประกอบดวยหนวยงานระดบกระทรวง 19 หนวยงาน (ทกกระทรวง)

2 คาสงสานกนายกรฐมนตร ในการดาเนนการเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ในป พ.ศ. 2550 (มการปรบปรงในป พ.ศ. 2552)


20

และหนวยงานทมใชกระทรวง 11 หนวยงาน (ภาพท 1 a-1) โดยถอวาคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตเปนองคกรระดบชาตดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ นโยบายระดบชาตทงหมดตองไดรบอนมตจากคณะกรรมการฯ ชดนและมอบหมายใหองคกรทเกยวของนาไปดาเนนการ โดยองคกรทเกยวของดงกลาวสามารถเสนอนโยบายทเกยวของใหคณะกรรมการฯ ชดนอนมตได ซงโครงสรางดานการจดทานโยบายนจะชวยสนบสนนการดาเนนงานการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสไดอยางมประสทธภาพ

การศกษาของ สถาบนทรพยากรโลก (WORLD RESOURCES INSTITUTE:) ไดรายงานการปลดปลอยกาซเรอนกระจกโดยรวมจากภาคอตสาหกรรม ภาคพลงงาน ภาคการเกษตร การใชประโยชนทดนและปาไมและของเสยฯ ป 1990-2010 จากทวโลก ซงมทงหมด 187 ประเทศดงแสดงในภาคผนวกตาราง 1a-1 พบวาประเทศทมอตราการปลดปลอยมากทสด 10 อนดบ ไดแก 1จน.10 ,081.53 ลานตนคารบอน หรอ 21.64%เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก 2. สหรฐอเมรกา 6 ,775.45 ลานตนคารบอน (14.5435% เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) 3. EU (27) 4,823.38 ลานตนคารบอน (10.3534%เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) 4. EU (15) 3 ,970.69 ลานตนคารบอน (8.5231%เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) 5. รสเซย2 ,317.30 ลานตนคารบอน (4.9741%เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) 6. อนเดย 2 ,304.39 ลานตนคารบอน (4.9464% เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) 7. บราซล 2,136.21 ลานตนคารบอน (4.5854%เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) 8. ญปน 1 ,297.78 ลานตนคารบอน (2.7857%เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) 9. อนโดนเซย 1 ,170.02 ลานตนคารบอน (2.5114% เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) 10. เยอรมน 926.67 ลานตนคารบอน (1.9891%เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) โดยประเทศไทยมการปลดปลอยกาซเรอนกระจกอยในอนดบท 26 ของโลก ซงมการปลดปลอยท (0.8145 % เทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกทงโลก) และประเทศทมการดดกลบกาซเรอนกระจก ม 2 ประเทศ คอ ประเทศนอเอ (Niue) และประเทศภฏาณ (World Resources institute, 2010)

ทงน ประเทศกาลงพฒนาทอยในเอเชยทมการปลดปลอยกาซเรอนกระจกใกลเคยงกบประเทศไทยคอมาเลเซย และปากสถาน ซงอยในลาดบท 29 และ 30 มการปลดปลอยกาซเรอนกระจกท 0.72% และ 0.71% ตามลาดบเมอเทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกของทงโลก

ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2553) ไดจดทารายงานการปลดปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศไทยใหกบสานกงานนโยบายและแผน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอจดทารายงานแหงชาต ฉบบท 2 เพอเสนออนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ( UNFCCC) โดยรายงานวา มการปลดปลอยกาซเรอนกระจกรวมของประเทศไทยป 2543 มคาเทากบ 229.08 ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา โดยมทงการปลดปลอยและดดกลบกาซเรอนกระจก ซงภาคพลงงานเปนภาคทปลดปลอยกาซเรอนกระจกมากทสดกลาวคอ ปลดปลอยกาซเรอนกระจก 69.6% เมอเทยบกบระดบประเทศ รองลงมาคอภาคเกษตร 22.6% ในขณะทการปลดปลอยจากกระบวนการอตสาหกรรมมสดสวนเปน 7.2% สวนการกาจดของเสยมการปลดปลอยนอยทสดคอ 4.1% เมอเทยบกบการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนและปาไมถอวาเปนสวนทชวยดดกลบกาซเรอนกระจกไว -3.4% แมวาภาคปาไมสามารถเปนแหลงชวยดดซบกาซเรอนกระจก แตรฐบาลควรมนโยบายทชดเจนในการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคอนโดยเฉพาะภาคพลงงาน และสงเสรมใหเพมศกยภาพการดดซบกาซเรอนกระจกภาคปาไม โดยกระบวนการมสวนรวม


21

ขอมลดงกลาวยงไมสะทอนสถานภาพการปลดปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศไทยในปจจบน ซงจะตองรอผลการรายงาน แหงชาตฉบบท 3 เพอเสนอตอกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFCCC)

กลองท 1 ความเชอมโยงของนโยบายทเกยวของกบการดาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของ ประเทศไทย

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท� 11 พ.ศ.2555-2559- การพฒนาคนและสงคมไทยสส งคมคณภาพ โดยการสรางความเป�นธรรมในสงคม และพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนร

ตลอดชวต

- การปรบโครงสรางเศรษฐกจสทศทางการเตบโตในรปแบบใหม โดยสรางความเขมแขงภาคเกษตร ความม�นคงของอาหารและ

พลงงาน และปรบโครงสรางเศรษฐกจสการเตบโตอยางมคณภาพและย�งยน รวมท�งสรางความเช�อมโยงกบประเทศในภมภาค

เพ�อความม�นคงทางเศรษฐกจและสงคม

- การจดการทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอมอยางย�งยน

แผนจดการคณภาพส�งแวดลอมพ.ศ. 2555-2559

- รกษาฐานทรพยากรและความ

สมบรณของระบบนเวศ

- บรหารจดการแหลงทรพยากรตางๆ

อยางบรณาการ

- ป�องกนและบรรเทาภยพบต

- รกษาและฟ��นฟคณภาพส�งแวดลอม

- เสรมสรางศกยภาพสถาบนและ

บคลากรดานการเปล�ยนแปลง

สภาพภมอากาศ

- กาหนดหลกเกณฑและกระบวนการ

ตามกลไกการพฒนาท�สะอาด

ยทธศาสตรแกไขป�ญหาดานพลงงาน- ลดการใชพลงงานโดยรวม

- เพ�มสดสวนการใชพลงงานทดแทน

- เพ�มประสทธภาพการใชพลงงานในภาคสวน

ตางๆ

- สนบสนนการดาเนนงานตามกลไกการพฒนา

ท�สะอาด

ยทธศาสตรอนามยส�งแวดลอมแหงชาต

พ.ศ. 2551-2554- แผนดานคณภาพอากาศ

- แผนดานแหลงน�าท�ถกสขลกษณะ

- แผนดานขยะมลฝอยและของเสย

อนตราย

- แผนดานสารพษและสารอนตราย

- แผนดานการเปล �ยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ การทาลายช�นโอโซนใน

ช�นบรรยากาศ และการเปล�ยนแปลง

ของระบบนเวศ

- แผนดานการเตรยมความพรอมและ

ความชวยเหลอฉกเฉน

ยทธศาสตรการจดการป�องกนและแกไขป�ญหาการกดเซาะชายฝ��ง (ทส)

- สรางฐานขอมลการจดการพ�นท�ชายฝ��ง

- บรณาการบทบาท หนาท �และความรบผดชอบของ

หนวยงานท�เก�ยวของ

- กาหนดแนวทางและมาตรการดาเนนงานระดบพ�นท�

- เผยแพรองคความร

ยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการเปล�ยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2551-2555

ยทธศาสตร 1: สรางความสามารถในการปรบตวเพ�อรบมอและลดความลอแหลมตอผลกระทบจากสภาพภมอากาศ

ยทธศาสตร 2: สนบสนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและเพ�มแหลงดด

ซบกาซบนพ�นฐานของการพฒนาท�ยงยน

ยทธศาสตร 3: สนบสนนงานวจยและพฒนาเพ�อสรางความเขาใจท�ชดเจนตอการเปล�ยนแปลงสภาพภมอากาศ

ยทธศาสตร 4: สรางความตระหนกร และการมสวนรวมในการแกไขป�ญหาการ

เปล�ยนแปลงสภาพภมอากาศ

ยทธศาสตร 5: เพ�มศกยภาพของบคลากรและหนวยงานท�เก�ยวของในการดาเนนการดานการเปล�ยนแปลงสภาพภมอากาศ

ยทธศาสตร 6: พฒนาการดาเนนงานในกรอบความรวมมอกบตางประเทศ

แผนบรรเทาภาวะโลกรอนดานการเกษตร(กษ)

- สรางองคความรดานผลกระทบและการปรบตว

ภาคการเกษตร

- พฒนาศกยภาพองคกรและบคลากร

ยทธศาสตรเพ�อรบมอกบภาวะโลกรอนและการเปล�ยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย

แผนงานท� 1 การพฒนาแบบจาลองของการเปล�ยนแปลงสภาพภมอากาศ

แผนงานท� 2 การคาดการณผลกระทบและการปรบตวตอการเปล�ยนแปลง


แผนงานท� 3 มาตรการเพ�อบรรเทาและลดการปลอยกาซเรอนกระจก


22

ภาพท 1a-1: ผงแสดงองคกรของคณะกรรมการดานนโยบายทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในประเทศไทย

การจดตงองคกรดานเรดดพลสในประเทศไทย

ในป พ.ศ. 2553 รฐบาลไทยไดตดสนใจเขารวมเปนหนสวนการดาเนนงานเรดดพลส และตอมาในป พ.ศ. 2554 ไดมการจดตงคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส เปนคณะทางานแบบบรณาการระหวางกระทรวง ปจจบนคณะทางานเฉพาะกจดานกลไกเรดดพลสในประเทศไทยมอธบดกรมอทยาน สตวปา และพนธพช เปนประธาน และมผแทนจากหนวยงานหลกทมสวนเกยวของหรอสนบสนนใหเกดปจจยขบเคลอนสาหรบทาลายปาและความเสอมโทรมของปา คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสอยภายใตการกากบดแลของคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ (ภาพท 1a-1)

ในป พ.ศ. 2556 ไดมการเสนอปรบปรงองคประกอบคณะทางานเพอเสรมความแขงแกรงใหแกคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสเพอการเตรยมความพรอมดานกลไกเรดดพลสในประเทศไทย โดยการปรบองคประกอบของสมาชกคณะทางานและเพมผมสวนไดสวนเสยจากหนวยงานทงภาครฐและนอกภาครฐ เชน องคกรภาคประชาสงคม ชมชนทองถนทพงพงปาไม องคกรภาคเอกชน สถาบนวชาการและสถาบนวจย ผแทนแตละทานไดรบการเสนอชอโดยสถาบนทเกยวของ ผานกระบวนการคดสรรของตนเอง องคประกอบของคณะทางานเฉพาะกจดานกลไกเรดดพลส ขณะนยงอยในระหวางการปรบปรงและยงไมเปนปจจบน รายละเอยดไดสรปไวในตารางท 1 a-1 ซงในเรององคประกอบของคณะทางานนจะมการวเคราะห ในรายละเอยดของผมสวนไดสวนเสย สดสวนหรอจานวนของแตละภาคสวน และองคประกอบในชวงการเตรยมความพรอมของโครงการฯ ตามทไดระบไวในองคประกอบท 1c และในการดาเนนการเสนอผแทนฯ ใหแตละกลมของผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ เชน ภาคประชาสงคม ภาคเอกชน ภาคอตสาหกรรม และชมชนทองถนทพงพงปาไม เปนตนพจารณาและจดทากระบวนการคดสรรผแทนในคณะทางานฯกนเอง ในตารางท 1 a-2 ไดนาเสนอการเปรยบเทยบองคประกอบของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส

คณะรฐมนตร

คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต

(นายกรฐมนตรเปนประธาน)

ผประสานงาน ดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (30 หนวยงาน)

คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ

(ปลดกระทรวง ทส เปนประธาน.)

คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานการประสานทาทไทยในการ

เจรจา

คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส (อธบด อส.)


23

ระหวางปจจบน กบระยะการเตรยมความพรอม และระยะการดาเนนงานเรดดพลสทไดกาหนดเปนรางในเบองตน ความตองการแนวทางแบบบรณาการเพอดาเนนการกลไกเรดดพลสมความสาคญยง เนองจากรฐบาลรบทราบวาสาเหตของการทาลายปาและความเสอมโทรมของปานนมกจะมาจากภายนอกสาขาการปาไม ดงนน เพอใหการดาเนนกลไกเรดดพลส เปนไปในลกษณะของการมสวนรวม จงตองการขอตกลง/โครงสรางการจดการองคกรทสะทอนใหเหนวาสาขาองคกรทเกยวของในการใชประโยชนทดนไดเขามามสวนรวม รวมถงผมสวนไดสวนเสยอนๆ ทมผลประโยชนและความเสยงในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส

ตารางท 1a-1: องคประกอบของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส (ทอยในชวงแกไขและปรบปรงอยและยงไมเปนปจจบน )

องคกร รายชอผมสวนไดสวนเสย

ภาครฐ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (DNP) กรมปาไม (RFD) กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง (DMCR) สานกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ONEP) องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) (TGO) สานกงบประมาณ (BB) สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (NESDB) สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) (GISTDA) องคการอตสาหกรรมปาไม (FIO) กรมสงเสรมการเกษตร (DOAE) กรมทดน (DOL) กรมพฒนาทดน (LDD) กรมการปกครอง (DOPA) กรมธนารกษ (TTD) สานกงานการปฏรปทดนเพอการเกษตร (ALRO) สถาบนวชาการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร คณะวนศาสตร (KUFF) มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (KMUTT) ภาคเอกชน สวนกตตกรป ภาคประชาสงคม สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม (GSEI)

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม (IPFEE) มลนธรกษไทย มลนธสบ นาคะเสถยร มลนธเพอการพฒนาทยงยน สถาบนสงแวดลอมไทย (TEI)

ชมชนทองถนทพงพงปาไม เครอขายปาชมชนภาคเหนอ เครอขายปาชมชนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เครอขายปาชมชนภาคใต

เครอขายปาชมชนภาคกลางและตะวนตก องคกรระหวางประเทศ ศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชนแหงภมภาคเอเชยแปซฟก ศนยวนศาสตรชมชนเพอคนกบปา

หมายเหต : องคประกอบของคณะทางานในแตละกลมผมสวนไดเสยอยระหวางการปรบปรงโดยจะใหมผแทนในแตละกลมผมสวนไดเสยอยางเหมาะสม ทงนในสวนของชมชนทองถนพงพงปาจะมผแทนจากเครอขายปาชมชนรวมถงกลมชาตพนธบนพนทสง


24

หนาทหลกของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสไดแก (i) จดทาแนวทางสาหรบกจกรรมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ( ii) จดทาแผนปฏบตงานตามนโยบายและยทธศาสตรกลไกเรดดพลส ( iii) แตงตงคณะทางานดานวชาการสาหรบการเตรยมความพรอมกลไกเรดดพลสตามทกาหนดไว ( iv) ทบทวนแผน/โครงการ/ขอเสนอ ทเกยวของกบกลไกเรดดพลส ( v) ใหการสนบสนนดานวชาการแกคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ (vi) ประสานงานกบผมสวนไดสวนเสยทเกยวของเพอใหขอมลทจาเปนสาหรบกจกรรมกลไกเรดดพลส ( vii) จดการประชมเชงปฏบตการและสมมนาทสนบสนนกจกรรมกลไกเรดดพลส และ ( viii) ปฏบตงานทเกยวของกบกจกรรมกลไกเรดดพลสตามทไดรบมอบหมายโดยคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ

ในชวงระยะเวลาของการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดจดตงคณะกรรมการกากบการศกษา ซงประกอบดวยเจาหนาทกรมอทยานฯ และผมสวนไดสวนเสยหลกเพอควบคมดแลการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส โดยรวมมอกบทปรกษาระดบชาต/ระดบระหวางประเทศ และคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส และในระหวางเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2555 และ ตลาคม พ.ศ. 2555 ไดมการจดประชมคณะกรรมการกากบการศกษาและคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ไปจานวนสองครงเพอหารอถงความกาวหนาของการจดทาเอกสาร รบฟงขอเสนอแนะ ขอคดเหนและขอขอมลดานวชาการจากผมสวนไดสวนเสยตางๆ นอกจากนนยงไดจดการประชมเชงปฏบตการผมสวนไดสวนเสยระดบชาต 2 ครง การประชมเชงปฏบตการระดบภาค 6 ครง และสนทรยสนทนาระดบชมชนทองถน 4 ครง (ดองคประกอบท 1 b) เพอเปนการสรางความตระหนก รบฟงขอเสนอแนะและขอขอมลจากผมสวนไดสวนเสยทเกยวของในองคประกอบตางๆ ของการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และนามาปรบปรงแกไขใหขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมมความเหมาะสมมากขน ในชวงตนเดอนธนวาคม พ.ศ. 2555 กรมอทยานฯ ไดนารางขอเสนอโครงการดงกลาว ทไดรบการปรบปรงแกไขลงไวในเวบไซตของกรมฯเพอขอความเหนเพมเตมจากสาธารณชน เอกสารฉบบรางทไดรบการแกไขครงสดทาย ไดนาเสนอใหทประชมคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสพจารณา และนาเสนอใหปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในฐานะประธานคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการซงเปนเลขานการคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต พจารณาและใหความเหนชอบในหลกการ ทงน ผแทนจากภาคประชาสงคม ชมชนทองถน และกลมชาตพนธทอยบนพนทสงจะอยรวมเปนคณะทางานดวย อยางไรกตามชวงการหารอสนทรยสนทนาระดบชาตรอบท 2 ภาคประชาสงคมบางกลมและชมชนพงพงปาบางชมชนไดเสนอใหมสดสวนคณะทางานเฉพาะกจเรดดพลส โดยมสดสวนภาครฐ : ภาคประชาชน 50 :50 ทงน จะตองมการหารอสดสวนทเหมาะสมทสดตอการปฏบตงานของคณะทางานดงกลาวในชวงเรมตนของการเตรยมความพรอมกจกรรมเรดดพลสใหชดเจน

ในชวงระยะเวลาของการเตรยมความพรอมน คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส จะมอานาจในการจดตงคณะทางานดานวชาการและหนวยงานเพอดาเนนการ ไดจานวนหนง เชน สานกงานกลไกดานเรดดพลสและศนยขอมลกลไกดานเรดดพลส ซงจะชวยเหลอในการพฒนายทธศาสตรเรดดพลสแหงชาต คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสจะรายงานผลการปฏบตงานตอคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการและจดทาขอเสนอแนะดานนโยบายและการควบคมกากบดแลใหคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการรบรองตอไป (ภาพท 1a-2) และเพอใหเกดการประสานงานแบบบรณาการสาหรบกจกรรมทเกยวของกบกลไกเรดดพลสภายในประเทศไทยมความเขมแขง คณะทางานแตละคนของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสจะรบผดชอบทงการใหขอมลทเกยวของแกการพฒนานโยบายเรดดพลสและการประกนวาหนวยงานทเกยวของจะมสวนรวมในการตดสนใจและรวมในกจกรรมทเกยวของกบกลไกเรดดพลส อยางครบถวน และใหการสนบสนนทจาเปนแกสานกงานกลไกเรดดพลส


25

คณะทางานดานวชาการจะมผเชยวชาญแบบสหวชาการและจะสนบสนนการพฒนาองคประกอบตางๆ ของขอเสนอโครงการการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส โดยคณะทางานดานวชาการจะรายงานตอคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสและทางานอยางสอดคลองกบเลขานการคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ซงจะประสานงานกบหนวยปฏบตงานภายในคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสและคณะทางานดานวชาการ เนองจากเปนสวนหนงของการจดองคกรสาหรบกลไกเรดดพลส จงจะมการจดตงคณะทางานดานวชาการตางๆ (องคประกอบของคณะทางานเหลานจะประกอบดวยผแทนทมความเชยวชาญจากชมชนทองถนทพงพงปาไม และกลมชาตพนธทอยบนพนทสง องคการภาคประชาสงคม ภาครฐบาล และภาคเอกชน ฯลฯ) รายละเอยดขอกาหนดการจดตงของแตละคณะจะจดทาขนในระยะการเตรยมความพรอมตามแนวทางตอไปน

• คณะทางานดานนโยบายและแผนการใชประโยชนทดน ซงรบผดชอบประเดนทเกยวของกบการวเคราะหการใชทดน การหมายแนวเขต นโยบายและการวางแผน การนาเสนอเขตการใชประโยชนทดนปาไมทเหมาะสม ปจจบนคณะกรรมการจดทดนแหงชาตภายใตการกากบดแลของสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมอานาจหนาทดาเนนการตามประมวลกฎหมายทดน อยางนอยทสดคณะทางานชดนจะประกอบดวยผแทนจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทดน กรมพฒนาทดน สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) สถาบนวชาการ องคกรภาคประชาสงคม ผแทนหรอเครอขายชมชนทองถนรวมถง กลมชาตพนธทอยบนพนทสง ภาคเอกชนและผทรงคณวฒทเกยวของกบการจดทดน คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสจะกากบดแลใหคณะทางานดานนโยบายและแผนการใชประโยชนทดนทาใหเกดความมนใจในการประสานงานแบบบรณาการขององคกรทเกยวของกบนโยบายและแผนการใชประโยชนทดนตามประมวลกฎหมายทดนและกฎหมายทเกยวของ

• คณะทางานดานยทธศาสตรเรดดพลส จะตองรบผดชอบประเดนทเกยวของกบธรรมภบาล นโยบายปาไม กฎและระเบยบ การเชอมโยงกบหนวยงานภาครฐตางๆ และการจดทายทธศาสตรดานเรดดพลสในระดบประเทศ และระดบภมภาค คณะทางานชดนตองประสานงานและรวบรวมขอมลสาหรบการพฒนานโยบายกลไกเรดดพลสจากผแทนตางๆ ของกลมผมสวนไดสวนเสยตางๆ ดานเรดดพลสเพอจดทายทธศาสตรกลไกเรดดพลสระดบประเทศและระดบภมภาค และจดทารางระเบยบเกยวกบการดาเนนกจกรรมกลไกเรดดพลสในประเทศไทย อยางนอยทสดคณะทางานชดนจะประกอบดวยผแทนจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทดน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมสงเสรมการปกครองทองถน ภาคเอกชน ภาคอตสาหกรรม สถาบนวชาการ องคกรภาคประชาสงคม เครอขายชมชนทองถน รวมถงกลม ชาตพนธทอยบนพนทสง เครอขายผหญงและเยาวชน ผทรงคณวฒทเกยวของกบธรรมาภบาลภาค ปาไม และนกเศรษฐศาสตรดานสงคมและนเวศ

• คณะทางานดานการวเคราะหองคกรดานเรดดพลส จะตองรบผดชอบเกยวกบกรอบการดาเนนงานและการจดองคกรดานเรดดพลสทจาเปนสาหรบการดาเนนงานดานเรดดพลส โดยจะมการปรบโครงสรางองคกรตามสถานการณของประเทศเพอใหทาหนาทหลกทจาเปนสาหรบระยะการดาเนนงานไดอยางสมฤทธผล การยอมรบขอมลจากผมสวนไดสวนเสยทเขารวมในกระบวนการปรกษาหารอเปนสงสาคญยงตอการประกนวาโครงสรางองคกรจะไมกระจกตวอยทสวนกลาง อยางนอยทสดคณะทางานชดนจะประกอบดวยผแทนจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงเกษตรและสหกรณ สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ


26

สงแวดลอม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทดน กรมสงเสรมการปกครองทองถน สถาบนวชาการ องคกรภาคประชาสงคม เครอขายชมชนทองถน รวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสง และเครอขายผหญงและเยาวชน

• คณ

•

•

•

•

•

ภาพท 1a-2 : การจดองคกรสาหรบกจกรรมเรดดพลสในระยะเตรยมความพรอม

ผตดสนใจเชงนโยบาย REDD+

ผตดสนใจเชงนโยบายดานการเปลยนแปลง



คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานการประสาน

ทาทไทยในการเจรจา

นโยบายและแผนการใชประโยชนทดน

การพฒนาระบบ REL และ MRV

กลไกการเงนและการแบงปนผลประโยชน

การประสานงานกบผมสวนไดสวนเสย

สานกงานเลขานการ คณะทางานเฉพาะกจดาน


ศนยขอมลและเผยแพรการดาเนนงานเรดดพลส

สานกงานเรดดพลส

หนวยงานประสานเรดดพลส ระดบภมภาค

(สบอ.1-16,อส.)

ศนยประสานงานเรดดพลส ภาคประชาชน

การประเมนสงแวดลอมและสงคม และการจดทา

มาตรการปกปอง

ผประสานงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (30 หนวยงาน)

ยทศาสตรของเรดดพลส

การวเคราะหโครงสรางองคกร


คณะทางานเฉพาะกจ ดานเรดดพลส (อธบด อส.)


)สปลดกระทรวง ท(

คณะทางานดานวชาการ (TWGs)


27

• คณะทางานดานการพฒนาเสนฐานอางอง (REL) และระบบตดตาม รายงาน และทวนสอบ ( MRV) จะตองรบผดชอบเกยวกบขอมลพนทปาไมของประเทศ การสารวจทรพยากรปาไม การจดการขอมล และการตดตาม รายงาน และทวนสอบ คณะทางานชดนจะประสานงานดาน จดการทรพยากรและพนทปาไมอยางยงยน และการประเมนคาการกกเกบคารบอนตลอดจนการจดทาระดบอางอง/ระดบการปลอยกาซอางอง และการออกแบบระบบการตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ คณะทางานชดนตองพฒนาแนวทาง หลกเกณฑ และคณลกษณะเฉพาะทางวชาการ ทจาเปนสาหรบการปฏบตตามระดบการปลอยกาซอางองและระบบการตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ อยางนอยทสดคณะทางานชดนจะประกอบดวยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมพฒนาทดน สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ องคการบรหารกาซเรอนกระจก กรมแผนททหารบก สถาบนวชาการ องคกรภาคประชาสงคม เครอขายชมชนทองถนรวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสง และผทรงคณวฒทเกยวของกบระบบภมสารสนเทศและการตรวจตดตาม

• คณะทางานดานกลไกทางการเงนและการแบงปนผลประโยชน ซงครอบคลมประเดนกลไกทางเงนและการเตรยมการในระยะเตรยมความพรอมดานเรดดพลส ตลอดจนพฒนาและดาเนนการระบบแบงปนผลประโยชน คณะทางานชดนจะประเมนกรอบกฎหมายทเกยวของทมอยสาหรบกลไกทางการเงนและระบบการแบงปนผลประโยชน และกรอบกฎหมายทบงคบใชไดหรอรางกฎหมายฉบบใหม โดยจะมการพฒนาและรบฟงความคดเหนเกยวกบกระบวนการเหลานเพมเตมกบผมสวนไดสวนเสยตางๆ ในชวงระยะการจดเตรยมความพรอม อยางนอยทสดคณะทางานชดนจะประกอบดวย กระทรวงการคลง กรมสงเสรมการปกครองทองถน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง องคการบรหารกาซเรอนกระจก สถาบนวชาการ องคกรภาคประชาสงคม ภาคเอกชน เครอขายชมชนทองถน รวมถงกลมชาตพนธบนพนทสงทอยบนพนทสง และเครอขายผหญงและเยาวชน และผเชยวชาญดานเศรษฐศาสตร สงคมและสงแวดลอม

• คณะทางานดานการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ (SESA) และการจดทามาตรการการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม (safeguards) จะไดรบการจดตงขนเพอประกนวาจะมการพจารณาดานสงคมและสงแวดลอมในระยะของการเตรยมความพรอมเรดดพลส เนองจากเปนทตระหนกวาเรดดพลสของประเทศไทยอาจจะเกดความเสยงตอการดารงชพ ความมนคงในการถอครองทดน ธรรมาภบาลภาคปาไม วฒนธรรม และความหลากหลายทางชวภาพ การประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธจะเปนเครองมอหลกทใชเพอระบ ลด และบรรเทา ความเสยงเหลาน ผมสวนไดสวนเสยทเกยวของจะเขามามสวนรวมตลอดขนตอนการจดทาเรองตางๆ คณะทางานดานการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธและการจดทามาตรการ การปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม จะตองมการบรณาการการวเคราะหดานเพศทเปนสตรจะมบทบาทสาคญในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต อยางนอยทสดคณะทางานชดนจะประกอบดวยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง สถาบนวชาการ องคกรภาคประชาสงคม เครอขายชมชนทองถน รวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสง ผแทนจากกลมสตรและเยาวชนจากชมชนทองถน และผทรงคณวฒทเกยวของกบสงคมและสงแวดลอม การมสวนรวมของประชาชน และนโยบาย

• คณะทางานดานการรบฟงความคดเหน การมสวนรวม และกลไกการรบเรองราวรองทกขเกยวกบการเขามามสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย โดยเฉพาะอยางยงกลมชาตพนธตางๆ และชมชนทองถนทพงพงปา ซงเปนเรองทสาคญในการประกนเรองการเขาถงบรการทางสงคม การมสวน


28

รวม และการดาเนนการเตรยมความพรอมของกลไกเรดดพลสตามแนวทางทมความยงยนดานสงคมและสงแวดลอมอยางมประสทธภาพและประสทธผล คณะทางานชดนจะประกอบดวย ผแทนทมความเชยวชาญจาก ชมชนทองถน กลมชาตพนธทอยบนพนทสง องคกรภาคประชาสงคม เครอขายผหญงและเยาวชน สถาบนวชาการ องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานราชการระดบประเทศ เพอเสรมสรางกระบวนการในการเขามามสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยและ เพออานวยความสะดวกในการประเมนกลไกทมอยในระดบประเทศ ระดบภาค และระดบทองถน การรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมเปนประเดนทเกยวของกน ดงนน ในชวงเวลาของการจดเตรยมความพรอม คณะทางานชดนจะสนบสนนกระบวนการรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมในองคประกอบตางๆ ของการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ตลอดจนสนบสนนการสรางขดความสามารถเพอประกนวาในชวงของกระบวนการจดเตรยมความพรอมนนไดมกลาวถงบรการทางสงคมอยางมประสทธภาพ จะเปนสวนสาคญในการสราง และ/หรอ การกาหนด กลไกการรบเรองราวรองทกขและกลไกการดาเนนการกบขอคดเหน ซงมความสาคญตอการแกไขความขดแยงทอาจจะเกดขนไดในชวงการจดเตรยมความพรอม (ดองคประกอบท 1c)

• ในการสงผแทนของแตละกลมของผมสวนไดเสยเพอเขาเปนคณะทางานแตละคณะจะตองมการดาเนนการคดเลอกโดยอสระจากกลมของตนเอง

สวนกระบวนการขนตอนเตรยมความพรอมจะมการใหความรแกชมชนทองถนทพงพงปารวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสงโดยเฉพาะอยางยงกบกลมสตรและเยาวชน โดยใหชมชนเสนอผแทน และเยาวชนของชมชนเขารวมในการแสดงความคดเหน ออกแบบ ตดตาม และดาเนนงานเพอรวมเปนคณะทางานในกจกรรมทเหมาะสมตามความถนด ซงเปนการสรางโอกาสในการแสดงความคดเหนในเรองเชงเทคนควชาการและการปองกนผลกระทบเชงสงคมและสงแวดลอม อบรมเยาวชนใหมความรความเขาใจเกยวกบเรดดพลส สรางเครอขายเพอขยายผลความรเกยวกบเรดดพลสโดยกระบวนการมสวนรวมกบชมชนทง 4 ภมภาค

ในระยะการดาเนนการและประสานในการเตรยมความพรอม สานกงานเลขานการคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส จะเปนหนวย ประสานการดาเนนการ ระดบประเทศ ตงอยทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มหนาทในการประสานงาน อานวยการ และสงเสรมกจกรรมเรดดพลส โดยมผอานวยการสานกงานฯ เปนหวหนาสานกงาน เจาหนาทปฏบตงานจะเปนผแทนจากกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และองคการอตสาหกรรมปาไม และมการจดหาเจาหนาทปฏบตงานประจาเพมเตม สานกงานเลขานการคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสควรทาหนาทเลขานการของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสเพอใหเกดความคลองตวระหวางคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส และสานกงานเลขานการฯ

สานกงานเรดดพลส เปนสานกงานถาวรทตงขนทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เพอเปนหนวยงานปฏบตการในระดบชาต โดยมผอานวยการสานกวจยการอนรกษปาไม และพนธพช เปนหวหนาสานกงาน ขาราชการทปฏบตงานจะเปนผแทนจากกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และองคการอตสาหกรรมปาไม และมการจดหาเจาหนาทปฏบตงานประจาเพมเตม สานกงานเรดดพลส จะตองทาหนาทเปนหนวยประสานงานระหวางคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส และคณะทางานวชาการดานตางๆ หนาทรบผดชอบหลกของสานกงานเรดดพลส คอ

(1) บรหารจดการการดาเนนกจกรรมเตรยมความพรอมเรดดพลส (2) วางแผนและดาเนนงานเกยวกบยทธศาสตรดานเรดดพลสแหงชาต


29

(3) ประสานงาน และการเขารวมการสนทนาและการเจรจาดานเรดดพลสในเวทนานาชาต และจดหาขอมลตางๆ เพอสนบสนนผแทนประเทศไทย

(4) เสรมสรางศกยภาพโดยการจดประชมเชงปฏบตการ และการสมมนา เพอเตรยมความพรอมดานเรดดพลส

(5) จดเตรยมรายงานดานวชาการ และรายงานความกาวหนาเสนอคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส และคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ อกทงปฏบตงานรวมกบคณะทางานดานวชาการชดตางๆ เพอจดเตรยมแผนการดาเนนงาน กฎ และระเบยบ ทจะเสนอตอคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส เพอขออนมตคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ

ศนยขอมลเรดดพลส จะตองตงขนเพอสนบสนนการขนทะเบยบคารบอนทไดจากกจกรรมเรดดพลส โดยแบงออกเปน 2 สวน คอ ขนตอนการดาเนนงาน หรอระเบยบขอบงคบ และการขนทะเบยน มผอานวยการสานกฟนฟและพฒนาพนทอนรกษเปนหวหนาศนยขอมลเรดดพลส รบผดชอบเกยวกบการวเคราะหและสารวจทรพยากรปาไม โดยมผแทนจากหนวยงานทเกยวของกบการจดเกบขอมลทเกยวของกบปาไม อาทเชน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง องคการอตสาหกรรมปาไม กรมพฒนาทดน สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) และกรมแผนททหารรวมปฏบตงานในศนยขอมลดงกลาว

ศนยประสานงานเรดดพลสภาคประชาชน เปน ศนยทภาคประชาสงคมและชมชนในพนทและกลมชาตพนธเสนอใหมการจดตงเพอเปนศนยประสานงานในการดาเนนการในระดบพนทและเปนประสานงานกบคณะทางานเฉพาะกจเรดดพลส โดยทางภาคประชาชนไดมการนาเสนอหนาทรบผดชอบของศนยประสานงานนในเบองตนไวตามรายละเอยดในภาคผนวก b-2 ซงในระยะการเตรยมความพรอมจะมการหารอ รบฟงความคดเหน และวเคราะหในเรองรปแบบ บทบาท และรายละเอยดของศนยดงกลาวทเหมาะสมในระหวางผเกยวของภาคประชาชนและภาคสวนตางๆ ตอไป

นอกจากองคกรในระดบประเทศแลว กลไกเรดดพลสจะมการดาเนนงานตามกระบวนการกระจายอานาจของประเทศไทย หนวยประสานงานระดบทองถนจะจดตงขนเพอทาหนาทประสานงานและสนบสนนการดาเนนกจกรรมนารองในระดบภมภาค/ระดบทองถน อกทงเสรมสรางศกยภาพและจดการประชมเพอรบฟงความคดเหนของชมชนทองถน ในระยะการเตรยมความพรอม สานกบรหารพนทอนรกษท 1-16 ของ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชจะทาหนาทเปนหนวยประสานงานในระดบภมภาค/ระดบทองถน องคการพฒนาเอกชน ชมชนทองถนทพงพงปา และกลมชาตพนธทอยบนพนทสง จะมบทบาทสาคญในการดาเนนงานดานการอนรกษทรพยากรปาไมและกจกรรมอนๆ ทจะเปนการดาเนนงานเรดดพลสในระดบทองถน

อยางไรกตาม ในระยะการดาเนนงานกลไกเรดดพลสของประเทศไทย คาดการณวากจกรรมเรดดพลสจะไดรบการสนบสนนเงนทนจากแหลงตางๆ (โครงการ และกลไกการตลาดแบบสมครใจ) จะมการดาเนนกจกรรมมากมายทวทงประเทศ (กจกรรมนารอง การเสรมสรางศกยภาพ การรบฟงความคดเหนในระดบตางๆ) และเกยวของกบผมสวนไดสวนเสยหลายภาคสวน (ภาครฐ ภาคเอกชน ผสนบสนนเงนทน และองคการพฒนาเอกชน) คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสไดรบการปรบปรงแกไขเพอใหภาคสวนตางๆ ทเกยวของในการใชประโยชนทดนและการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนเขามามสวนรวม มสถาบนวชาการทเกยวของ ภาคเอกชน องคกรภาคประชาสงคม และเครอขายชมชนทองถน ไดเขามามสวนรวมดวย ทงนเพอประกนถงการประสานงานระหวางภาคสวนตางๆ กบผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ และเพอเสรมสรางการพฒนาทางเลอกทเปนยทธศาสตรดานเรดดพลสซงสนบสนนคนยากจนไวดวย


30

อยางไรกตาม เพอใหการดาเนนยทธศาสตรเรดดพลสแหงชาตเปนไปอยางมประสทธภาพ จะตองมการทบทวนการจดองคกรหลกในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส และจะตองมการหารอในระหวางผมสวนไดสวนเสยหลก ในระยะแรกของการเผยแพรขอมลและการจดเวทสนทนา (ดองคประกอบ 1b) ในการหารอน จะรวมถงกลไกทจะเสรมสรางความแขงแกรงในการประสานระหวางผมสวนไดสวนเสยทงหมดในระหวางการดาเนนการกจกรรมเรดดพลสเตมรปแบบทขยายกวางและมการดาเนนการไปไดทวประเทศ เนองจากมขอคดเหนจากผมสวนไดสวนเสยทจะใหคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสขนตรงกบคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และมปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนประธาน ดงแสดงในผงแสดงองคกร (ภาพท 1a-3) และเปรยบเทยบการจดองคกรระหวางระยะการเตรยมความพรอม และระยะดาเนนงานกลไกเรดดพลสในตารางท 1a-2


31

ตารางท 1a-2: เปรยบเทยบองคประกอบของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ระหวางปจจบน ระยะการเตรยมความพรอม และระยะการดาเนนงานเรดดพลส

องคประกอบในปจจบน ระยะการเตรยมความพรอม ระยะการดาเนนงานเรดดพลส ประธาน อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ประธาน อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ประธาน ปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

รองประธาน รองอธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

รองประธาน รองอธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

รองประธานรวม อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช อธบดกรมปาไม อธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

กรรมการ ผแทนจาก กรมปาไม, กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน), ศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชนแหงภมภาคเอเชย-แปซฟก, สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน), สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง, บรษทไมอดไทย จากด, กรมสงเสรมการเกษตร, กรมทดน, กรมพฒนาทดน, และกรมการปกครองสวนทองถน

กรรมการ ภาครฐ กรมปาไม, กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน), สานกงบประมาณ, คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน), องคการอตสาหกรรมปาไม, กรมสงเสรมการเกษตร, กรมทดน, กรมพฒนาทดน, กรมสงเสรมการปกครองทองถน, สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม, สถาบนการศกษา คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร องคกรและภาคประชาชน กลมสวนกตต, มลนธสบนาคะเสถยร, สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม, สถาบนสงแวดลอมไทย, มลนธและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน, มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม, มลนธรกษไทย, มลนธการพฒนาทยงยน, สมาคมศนยรวมการศกษาและวฒนธรรมของชาวไทยภเขาในประเทศไทย, เครอขายปาชมชนระดบภาค (เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต กลางและตะวนตก

กรรมการ ภาครฐ ผแทนจาก กรมปาไม, กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน), สานกงบประมาณ, คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน), องคการอตสาหกรรมปาไม, กรมสงเสรมการเกษตร, กรมทดน, กรมพฒนาทดน, กรมการปกครอง, สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม, สถาบนการศกษา, องคกรและภาคประชาชน ภาคเอกชน, องคกรภาคประชาสงคม, เครอขายปาชมชน เครอขายกลมชาตพนธทอยบนพนทสง และเครอขายสตรและเยาวชน (ใหแตละกลมหรอเครอขายคดเลอกผแทนเขารวมตามจานวนทจะตองมการหารอกนในระยะของการเตรยมความพรอม)

เลขานการ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

เลขานการ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

เลขานการ ผอานวยการสานกงานเลขานการคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส


32

องคประกอบในปจจบน ระยะการเตรยมความพรอม ระยะการดาเนนงานเรดดพลส

• เปนคณะทางานเฉพาะกจภายใตคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดานวชาการ

• ไมมสานกงานประจา ทงในระดบประเทศและระดบทองถน

• เปนคณะทางานเฉพาะกจภายใตคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดานวชาการ

• สามารถแตงตงคณะทางาน ทมความจาเปนตอการเตรยมการเรดดพลส

• จดตงสานกงานประจาสาหรบคณะทางาน • จดตงสานกงานเรดดพลส • จดตงศนยขอมลแหงชาตดานเรดดพลส

• แตงตงสานกบรหารพนทอนรกษ ของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เปนหนวยประสานงานระดบทองถน

• เปนคณะอนกรรมการภายใตคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต

• สามารถแตงตงคณะทางาน ทมความจาเปนตอการเตรยมการและการดาเนนงานเรดดพลส ของประเทศ

• บรหารจดการสานกงานเรดดพลส และศนยขอมล

• แตงตงสานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด เปนหนวยประสานงานระดบทองถน

• แตงตงคณะกรรมการการปรกษาหารอ REDD+ ระดบจงหวดหรอคณะทางานเฉพาะกจ เรดดพลสระดบจงหวด

• แตงตงคณะกรรมการทปรกษาระดบชมชน

แมวาจะมการดาเนนกจกรรมทเกยวของกบเรดดพลสในประเทศไทยมาแลว 2-3 กจกรรม (ภาคผนวกท 1a-2) อยางไรกตามในแผนแมบทการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตไดวางเปาหมายไววากลไกเรดดพลสจะเปนกลไกทมศกยภาพสาหรบประเทศในการสนบสนนการอนรกษปาและการเพมคารบอนสตอกในภาคปาไม ซงเปนยทธศาสตรหนงของการลดการปลอยกาซเรอนกระจก (mitigation) สาหรบการเสรมศกยภาพของเรดดพลสจะรวมทงการพฒนาเสนฐานการปลอยอางอง (REL) การสารวจทรพยากรปาไม การศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน การตรวจวดคารบอนสตอกโดยชมชน และการเผยแพรขอมล ซงกจกรรมเหลานไดมการเสนอไวในแผนแมบทการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต และมตวอยางของกจกรรมทดทสามารถปรบมาใชในชวงเรมของการดาเนนกจกรรมเรดดพลส (ภาคผนวก 1b-3)


33

หนวยงาน/องคกรอนทเกยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและปาไม

หนวยงานทปฏบตงานเกยวของกบการจดการทรพยากรปาไมทมอยในปจจบน สามารถชวยให การจดการและการดาเนนงานเรดดพลสประสบความสาเรจ ถงแมหนวยงานเหลานนจะปฏบตงานนอกกรอบการดาเนนงานเรดดพลสกตาม แตงานทปฏบตกสามารถสนบสนนการจดการดานเรดดพลสในปจจบนและอนาคตได ดงนน จงจาเปนอยางยงทจะตองมการสอสารกนระหวางคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสกบหนวยงานเหลาน ผานกระบวนการตางๆ เชน การจดประชม การประชมเชงปฏบตการ เพอใหแนวทางการดาเนนงานตางๆ ไดรบการพฒนา

ภาพท 1a-3 : การจดองคกรสาหรบการดาเนนกจกรรมเรดดพลส

ผตดสนใจ เชงนโยบาย

ผตดสนใจเชงนโยบายดานการเปลยนแปลง


คณะทางานดานวชาการ (TWGs)

ผประสานงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(30 หนวยงาน)

การประเมนสงแวดลอมและสงคม และการจดทามาตรการปกปอง



คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานการประสานทาท

ไทยในการเจรจา

องคกรเรดดพลส

การพฒนาระบบ REL และ MRV

กลไกการเงนและการแบงปนผลประโยชน

การหารอ การมสวนรวม และกลไกขององคกร

คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส

(ปลดกระทรวง ทส.)

สานกงานเลขานการคณะทางานเฉพาะกจดาน


ศนยขอมลเผยแพรการดาเนนงานเรดดพลส

สานกงานเรดดพลส


(77 จงหวด)

ศนยประสานงานเรดดพลสภาค

ประชาชน


(ปลดกระทรวง ทส.)


34

กรมปาไม จดตงขนเมอป พ.ศ. 2439 เพอจดการดแลการใชประโยชนจากพนทปาไมของประเทศ จากการจดตงกรมปาไมขนมาทาใหความเปนเจาของและการควบคมพนทปาทงหมดของประเทศถกโอนจาก ผครองนครมาเปนรฐบาล ในป พ.ศ. 2545 ไดมการปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม กรมปาไมจงไดถกแยกออกเปน กรมปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และอยภายใตการดแลของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมปาไมในปจจบนจงรบผดชอบเฉพาะพนทปาทอยนอกเขตพนทอนรกษ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช รบผดชอบดแลพนทปาอนรกษ และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง รบผดชอบจดการ ดแลทรพยากรพช และสตวทอยชายฝงทะเล รวมทงการอนรกษและฟนฟปาชายเลนทอยนอกเขตพนทอนรกษดวย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจดตงขนในป พ.ศ. 2545 โดยมความรบผดชอบในดานตางๆ ดงน การปกปองคมครองทรพยากรธรรมชาตของประเทศ คอ นา มหาสมทร แรธาต และปาไม ตลอดจนรบผดชอบในการฟนฟสภาพแวดลอม กรมฯ ทมหนาทรบผดชอบในเรองของทรพยากรธรรมชาตและการบรหารจดการปาไม คอ

1) สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จดทาแผนและนโยบายดานเสรมสราง การอนรกษ และการบรหารจดการ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2) กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ทาการวจย ฝกอบรม สรางจตสานก พฒนา เทคโนโลยสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

3) กรมควบคมมลพษ ควบคม กากบดแล จดการ ประสานงาน ตดตามและประเมนผล ฟนฟ ปกปองคมครอง และอนรกษ คณภาพสงแวดลอม

กระทรวงเกษตรและสหกรณมบทบาทสาคญในการประสานงานระหวางภาคการเกษตร ภาคปาไม และการพฒนาชมชน หนวยงานทเกยวของไดแก

1) กรมพฒนาทดน รบผดชอบการวางแผนการใชทดนรวมทงการใชประโยชนพนทปาไม 2) กรมสงเสรมการเกษตร เปนหนวยงานหลกในการสงเสรมและพฒนาเกษตรกรใหพงตนเองได

รวมทงสงเสรมการผลตผลผลตทางการเกษตรใหมคณภาพ และเกษตรกรสามารถดาเนนอาชพไดอยางยงยน

3) สานกงานเศรษฐกจการเกษตร เปนหนวยงานรวบรวมขอมลทางสถตเพอวจยทางเศรษฐศาสตรเกยวกบผลผลตทางการเกษตร และขอมลทางดานปาไม

4) สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง รบผดชอบการพฒนาสวนยางพารา 5) สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม รบผดชอบการจดสรรพนทปาเสอมโทรมใหแกราษฎร

เพอทาการเกษตร 6) องคการตลาดเพอเกษตรกร เกยวของกบการพฒนาตลาดผลตภณฑทไดจากปา


35

กระทรวง/องคกร อน

(1) กระทรวงมหาดไทย มบทบาทสาคญในการบรหารจดการทรพยากรปาไมในระดบทองถนเนองจากการปฏบตงานประจาของเจาหนาทสานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดจะอยภายใตการดแลของผวาราชการจงหวด ซงอยภายใตกรมการปกครอง และหนวยงานอนๆ ในกรมสงเสรมการปกครองทองถน กรมทดน รบผดชอบในเรองทดนและจดทาแผนท และยงมกองบงคบการปราบปรามการกระทาความผดเกยวกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สานกงานตารวจแหงชาต ชวยในการปองกนรกษาปา และควบคมการกระทาผดทเกยวของกบ ปาไม

(2) กระทรวงอตสาหกรรมและกระทรวงพาณชย รบผดชอบในการสงเสรมอตสาหกรรมปาไม และการคาทงภายในและตางประเทศ

(3) คณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จดทาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทกระยะ 5 ป โดยจดทานโยบายเพอดาเนนการตามแผนและตดตามความกาวหนาของโปรแกรม การพฒนาปาไมเพอใหเปนไปตามแผนทกาหนด

การจดหนวยงาน/องคกรสาหรบการดาเนนงานเรดดพลส

คณะทางานดานวชาการทแตงตงในระยะการเตรยมความพรอม บางคณะจะตองดาเนนงานอยางตอเนองในระยะการดาเนนงานเรดดพลส ไดแก คณะทางานพฒนา REL และ MRV คณะทางานกลไกทางการเงนและการแบงปนผลประโยชน คณะทางานดานการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ ( SESA) และการจดทามาตรการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม (safeguards) และคณะทางานประสานงานกบผมสวนไดสวนเสย ในขณะเดยวกน จะมการจดตงคณะทางานเฉพาะเรองเพมเตม ไดแก คณะทางาน การบรหารจดการเรดดพลส รบผดชอบประเดนดานการบรหารจดการ โครงสรางของภาครฐ การดาเนนงานเชงกลยทธ การเสรมสรางศกยภาพ และการเชอมโยงกบหนวยงานภาครฐอนๆ

ในการประสานงานระหวางหนวยงานทอยตางกระทรวงในระดบปฏบตคณะทางานเฉพาะกจ ดานเรดดพลสจะมการประสานงานและขอรวมมอจากกระทรวงตางๆโดยใหสงผแทนเขารวมเปนคณะทางานเฉพาะกจเรดดพลสรวมถงคณะทางานยอยตางๆ สวนในระดบนโยบายผแทนแตละกระทรวงเปนคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการอยแลวโดยมปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนประธาน นอกจากนยงเปนผแทนในระดบคณะกรรมการนโยบายการปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน ประเดนตางๆ ทเกยวของกบเรดดพลสจะนาเสนอโดยคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสผานคณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ และเพอนาเสนอตอคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต ซงเปนระดบนโยบายทจะพจารณาการปฏบตการเรองเกยวกบเรดดพลสแบบสหสาขาและเชงบรณาการ นอกจากนในอนาคตอาจจะมการดาเนนการโดยการจดทาขอตกลง ระหวางกรม กอง และกระทรวงทเกยวกบการดาเนนเรดดพลสเปนรายประเดนทสาคญ ทเหนความสาคญรวมกนในการแกไขปญหารวมกนตลอดจนการสรางโอกาส สรางอาชพทางเลอกใหชมชนทพงพงปารวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสงตามความเหมาะสมและจาเปน

และทสาคญหนวยงานประสานงานระดบทองถนจะตองมการขยายกรอบการดาเนนงานจากสานกบรหารพนทอนรกษ ไปสการบรหารจดการในระดบจงหวด ซงจะชวยใหการดาเนนงานมประสทธภาพและสอดคลองกบกรมการปกครอง และกรมสงเสรมการปกครองทองถนของกระทรวงมหาดไทย ตลอดจนแตงตงคณะกรรมการในระดบจงหวด เพอใหคาแนะนาและตรวจสอบการดาเนนกจกรรมเรดดพลสในพนทตอไป


36

เกณฑและตวชวดเพอตดตามความกาวหนาทดาเนนการไปแลวในชวงระยะการเตรยมความพรอม

จะมการพจารณาถงการประเมนความสาเรจของการดาเนนการในการเตรยมความพรอมกลไกเรดดพลสในลกษณะทสอดคลองกบมาตรฐาน เกณฑ และตวชวด ของกองทนหนสวนคารบอนปาไม สาหรบกรอบการประเมนแบบ R-Package ทปจจบนไดมการพฒนาขนและจะมการนาเสนอใหคณะกรรมการของประเทศสมาชก (Participant Committee: PC 14) ใหความเหนและรบรองนน เนองจากเปนการเรมตนครงแรก ประเทศไทยจะพจารณาเรองการนาตวชวดจาก R-Package เขาไปในทกองคประกอบของการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสเพอจะใชเปนเกณฑเปรยบเทยบสาหรบการตดตามทงกระบวนการและความกาวหนาทดาเนนการในชวงการเตรยมความพรอม จงเปนทเขาใจวา กระบวนการประเมนคาดงกลาวจะเปนแบบบรณาการและจะดาเนนการแบบการมสวนรวม ดงนน จงมความพยายามจดตงและบรณาการเขากบโครงสรางและแผนงานทไดมการดาเนนการขนสาหรบเรดดพลส เชน คณะทางานดานการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ การรบฟงความคดเหน การมสวนรวม และการรบเรองราวรองทกข หรอใชโปรแกรมการตดตามและประเมนผลในระดบประเทศทมอยแลวในการดาเนนการ

เกณฑเพอใชพจารณาในการคดเลอกรายการในการตรวจสอบในชวงการดาเนนการโดยมการปรบใชตามความเหมาะสม ไดแก

1. ความนาเชอถอและความโปรงใส : ตรวจสอบเพอดวาองคกรและการเตรยมการดานการจดการกลไกเรดดพลสทไดมการดาเนนการ มการดาเนนการแบบเปดเผย นาเชอถอ และมความโปรงใสอยางไร?

2. อานาจหนาทและงบประมาณในการดาเนนการ : แสดงใหเหนไดอยางไรวาองคกรของกลไกเรดดพลส มการดาเนนการโดยไดรบการสนบสนนการดาเนนการในดานงบประมาณทเพยงพอ เปนไปตามความคาดหมายและอยางยงยน?

3. การประสานงานกบกรอบนโยบายระดบชาตหรอระดบสาขา : มความแนใจอยางไรวา การจดองคกรและการเตรยมการดานการจดการกลไกเรดดพลสในชวงการเตรยมความพรอมมความสอดคลอง มการประสาน และมการบรณาการกบกรอบนโยบายระดบชาตหรอระดบสาขา?

4. ขดความสามารถในการกากบดแลดานวชาการ : การจดองคกรและการเตรยมการดานการจดการกลไกเรดดพลสระดบชาตมประสทธภาพและประสทธผลทจะชนาและกากบดแลกจกรรมการเตรยมความพรอมแบบบรณาการไดอยางไร รวมถงการกากบดแลอยางสมาเสมอในการเตรยมการดานวชาการ?

5. ขดความสามารถในการบรหารจดการเงนทน : องคกรและการเตรยมความพรอมแสดงใหเหนถงการบรหารจดการดานการเงนอยางมประสทธภาพ มประสทธผล และโปรงใส ไดอยางไร?

6. กลไกการดาเนนการตามขอคดเหนและการแกไขเรองรองทกข : มหลกฐานอะไรบางทแสดงวา กลไกดงกลาวดาเนนการอยางโปรงใสและเปนธรรม มอานาจหนาทกาหนดไวอยางชดเจน และมความเชยวชาญและทรพยากรทเพยงพอหรอไม?


37

ตารางท 1a-3: สรปกจกรรมและงบประมาณในการจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ

กจกรรมหลก กจกรรมยอย งบประมาณ (หนวย: พนเหรยญสหรฐ)

2557 2558 2559 2560 รวม

สนบสนนการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

การพฒนาหลกสตรและการฝกอบรม 11 11 6 0 28 การประชมคณะทางานดานการวเคราะหองคกร 22 22 22 17 83 การประชมแลกเปลยนความคดเหน 22 22 11 11 66 การสนบสนนทางวชาการ 11 11 11 11 44 การเสรมสรางศกยภาพ 22 22 22 22 88 การรวมการประชมนานาชาต 22 28 28 28 106

การจดตงสานกงานเรดดพลส

การบรหารจดการของสานกงานกลาง 55 55 55 55 220 การบรหารจดการของสานกงานภมภาค 110 110 137 137 494 การเสรมสรางศกยภาพ 33 44 55 55 187

การจดตงศนยขอมลเรดดพลส

ครภณฑคอมพวเตอร และการจดการฐานขอมล 17 5 5 5 32 งบการดาเนนการ เชน การจางผเชยวชาญดานสารสนเทศ 10 10 5 0 25

รวม 335 340 357 341 1,373 รฐบาล 29 29 31 31 120

FCPF

306 311 326 310 1,253

งบประมาณจากหนวยงานอนๆ


ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม สนบสนนการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

การสนบสนนทางวชาการ 65 65 65 65 260 การเสรมสรางศกยภาพ 20 30 30 30 110


ยานพาหนะและอปกรณ 450 0 0 0 450 การเสรมสรางศกยภาพ 130 130 130 130 520


ครภณฑคอมพวเตอร และการจดการฐานขอมล 60 0 0 0 60

รวม 725 225 225 225 1,400


38

1b. การเผยแพรขอมลขาวสารและการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย

หมายเหต

รฐบาลไทยไดใหความสาคญตอบทบาทของผมสวนไดสวนเสยในการเตรยมความพรอมตอกลไก เรดดพลสอยางมสวนรวม โดยจะใชกฎหมายและระเบยบดงกลาวขางตนเพอเพมศกยภาพของผมสวนไดสวนเสย ในการเขารวมดาเนนงาน การรบฟงความคดเหน และการใชโครงสรางและเวททมอยในการขบเคลอน

องคประกอบนประกอบดวยขอมลของผมสวนไดสวนเสย และกระบวนการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนทเกยวของกบการพฒนาขอเสนอโครงการ ยทธศาสตรในการเผยแพรขอมลขาวสารจะอยในองคประกอบท 1c

คานา

ประเทศไทยมกรอบการดาเนนงานตามกฎหมายและระเบยบทสนบสนนการมสวนรวมของชมชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายฉบบแรกทใหอานาจแกชมชนในการรวมอนรกษทรพยากรธรรมชาต นอกจากน ยทธศาสตรในการจดการทรพยากรปาไมในประเทศไทยไดมการปรบปรงตามรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 มาตรา 46 เกยวของกบนโยบายการกระจายอานาจ ซงรฐธรรมนญใหสทธแกชมชนทองถนดงเดมในการอนรกษและฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปะหรอวฒนธรรมอนดของทองถนและของชาต และมสวนรวมในการจดการ บารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยางสมดล และยงยน ตามทกฎหมายบญญต นอกจากน พระราชบญญต กาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 ไดวางแนวทางในการเลอกตงผแทนชมชนเพอเปนสมาชกขององคการบรหารสวนตาบล และเสรมสรางความเขมแขงขององคการบรหารสวนตาบลดวยเงนรายไดจากภาษอากร คาธรรมเนยม และเงนรายไดตางๆ องคการบรหารสวนตาบลจะถกกระตนและใหความชวยเหลอในการพฒนาแผนและกจกรรมในการบรหารจดการทรพยากรปาไมของชมชน หมบานและปาชมชน

เพอใหเปนไปตามรฐธรรมนญของประเทศไทย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงมนโยบายในการใหชมชนมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาต และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดแตงตงคณะกรรมการทปรกษาพนทคมครอง (Protected Area Committee: PAC) ประกอบดวยผแทนจากภาคสวนตางๆ ทงชมชน ภาคประชาสงคม กรมอทยานแหงชาตฯ และหนวยงานภาครฐอนๆ ทเกยวของ โดยคณะกรรมการดงกลาวมหนาทในการใหคาปรกษาและขอเสนอแนะในการวางแผน การดาเนนงานและ การตดตามผลการจดการพนทคมครอง นอกจากน ตามพระราชบญญตลกษณะการปกครองทองท (ฉบบท 11) พ.ศ. 2551 ไดกาหนดใหมการจดตงคณะกรรมการหมบานขนทวประเทศ โดยมหนาทในการใหคาแนะนาแกผใหญบาน และบรณาการแผนพฒนาหมบานซงรวบรวมจากกลมตางๆ ในหมบาน รวมทง กลมสตร และเยาวชนดวย เปนแผนการพฒนาหมบานในภาพรวม นอกจากน คณะกรรมการหมบานยงเปนชองทางในการกระจายขาวสารไปสชมชนในหมบานอกดวย

มาตรฐาน 1b เนอหาขององคประกอบนจะตองระบใหครอบคลม เรอง การเผยแพรขอมลขาวสารและการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย

ขอเสนอโครงการจะตองแสดงหลกฐานของรฐบาลในการจาแนกผมสวนไดสวนเสยในกลไกเรดดพลส โดยเรมจากการเผยแพรขอมลขาวสารทนาเชอถอในระดบประเทศ และการรณรงคสรางจตสานกใหแกผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ วตถประสงคหลกคอการสรางเวทการสนทนาเกยวกบเรองหลกการของกลไกเรดดพลส และกระบวนการพฒนาขอเสนอโครงการเตรยมความพรอม


39

กระบวนการรบฟงความคดเหนเกยวกบเรดดพลส เปนททราบดแลววากลไกเรดดพลสเปนกลไกท สนบสนนแรงจงใจใหแกชมชนทพงพงปา ในการจดการความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน การสรางอาชพทางเลอกใหแกชมชน การแบงปนผลประโยชนจากรายไดทไดจากการลดการปลอยกาซเรอนกระจกอยางเทาเทยม แตอยางไรกตาม ประเทศไทยกตระหนกดวาอาจจะเกดผลกระทบตอการดารงชวตของชมชน ความมนคงของการครอบครองทดน การบรหารจดการปา วฒนธรรม ความหลากหลายทางชวภาพ และอนๆ อกมาก ดงนน หากตองการใหการดาเนนงานเรดดพลสประสบผลสาเรจในระยะยาว จะตองหาวธการลดผลกระทบทเกดจากความเสยงตางๆ ทอาจจะเกดขน และผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนจะตองเขามารวมในกระบวนการวางแผนและดาเนนงาน นอกจากน การเผยแพรขอมลขาวสารจะชวยใหเกดความโปรงใสในการดาเนนงาน และตอบสนองความตองการและสภาพความเปนจรงของชมชนทองถน และผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ

กลไกเรดดพลส ไดถกนาเขามาในประเทศไทยภายหลงการประชมสมชชาภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ( COP) สมยท 13 เมอป พ.ศ. 2550 จากนนเปนตนมา หนวยงานภาครฐหลายหนวยงาน สถาบนการศกษา องคการพฒนาเอกชน และมลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม ไดใหความรและจดการอบรมทเกยวของกบกลไกเรดดพลส หลายครง โดยเนนกลมเปาหมายทเปนชมชนทองถนทพงพงปา รวมทงผมสวนไดสวนเสยภาคอนๆ เพอสรางจตสานกและความเขาใจเกยวกบกลไกเรดดพลส โดยมรายละเอยดดงน

• สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ไดจดพมพหนงสอเกยวกบ REDD+ 2 เลม ในปพ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2554 คอ “การเจรจาและแกไขปญหาโลกรอนของไทยและในเวทโลก ” และ “การพฒนาระดบการปลอยกาซเรอนกระจกอางอง ตามกลไกเรดดสาหรบประเทศไทย”

• กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช โดยการสนบสนนจากธนาคารพฒนาแหงเอเชย ไดจดสมมนาระยะเวลา 1 วน เมอเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2554 เรอง “กาวไปขางหนา กบเรดดพลส” โดยเชญผมสวนเกยวของทกภาคสวนเขารวมประชม มจดมงหมายในการเสรมสรางจตสานก และความร ความเขาใจเกยวกบเรดดพลส ตลอดจนเปดโอกาสใหผมสวนเกยวของไดหารอในประเดนตางๆ รวมกน

• กรมปาไมและกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช รวมกบเครอขายวนศาสตรชมชนแหงอาเซยน ( ASEAN Social Forestry Network: ASFN) และศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชมแหงภมภาคเอเชยแปซฟก ( RECOFTC) จดการประชมเชงปฏบตระยะเวลา 3 วน เรอง “การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศกบกลไกเรดดพลส ” เมอเดอนพฤษภาคม 2555 และเรอง “กระบวนการสรางการหารอและแจงลวงหนาเพอปกปองสทธชมชน ภายใตโครงการเรดดพลส ” เมอเดอนสงหาคม 2555 มวตถประสงคเพอสรางจตสานกและความเขาใจเกยวกบเรองสถานการณของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และหลกการของเรดดพลส ใหแกเจาหนาทของรฐ อนไดแก กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม และกรมทรพยากร ทางทะเลและชายฝง เพอใหเจาหนาทของรฐเปนผเผยแพรขอมลขาวสารไปสชมชนทองถน

• กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดจดการอบรม ระยะเวลา 1 วน จานวน 3 ครง ใหแกเจาหนาททวประเทศ ระหวางเดอนพฤษภาคม ถงเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2555 มวตถประสงคเพอสรางจตสานกและความเขาใจในหลกการของเรดดพลส ในการสนบสนนการพฒนาอยางยงยน มจานวนผเขารบการฝกอบรมจานวน 200 คนตอครง นอกจากน ในปพ.ศ. 2555 ยงมการฝกอบรมเพอสรางความตระหนกเรองเรดดพลสแกชมชนจานวน 19 หมบาน โดยมผเขารวมการฝกอบรมรวม 950 คน ในป พ.ศ. 2556 จดอบรมใน 19 หมบาน โดยจะมผเขารวมการฝกอบรมอก 950 คน และจะมการดาเนนการตอเนองในเรองนตอไปในทกปเพอใหครอบคลมมากทสด


40

• การสรางจตสานกเกยวกบเรดดพลสใหแกชมชนทองถน สวนมากจะจดโดยองคการพฒนาเอกชนตางๆ เชน RECOFTC และมลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม เปนตน

• กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช จดประชมเพอใหความรและขอมลเกยวกบเรดดพลสทเปนปจจบนแกผมสวนเกยวของ ทกครงภายหลงจากการเขารวมประชมสมชชารฐภาคอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (COP) ตงแตป พ.ศ. 2552

• กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดจดทาแผนแมบทการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (พ.ศ. 2551-2555) เพอเปนแนวทางในการจดการทรพยากรปาไมและการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและสนบสนนการบรรเทาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

• กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดจดทาคมอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและกลไกเรดดพลสเปนภาษาไทยใหพนกงานเจาหนาท และจดทาเอกสารเผยแพรความรในรปแบบตางๆ เชน โปสเตอร แฟมขอมล

กจกรรมการเผยแพรขอมลขาวสารทผานมา

ในระยะการจดทาขอเสนอโครงการฯ ประเทศไทยไดจดกระบวนการสรางจตสานก เผยแพรขอมลขาวสารภาพรวมในเรองเรดดพลส และหารอในประเดนทออนไหวของเรดดพลส การจดทาขอเสนอโครงการของประเทศไทย ไดมการนาการมสวนรวม แผนการสอสารขอมลขาวสาร และกลไกการจดการขอขดแยงมาเปนประเดนหารอ โดยมรายละเอยดในแตละประเดนดงน

กระบวนการเสรมสรางกจกรรมการรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมในการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

กอนการจดประชมเชงปฏบตการผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนในระดบประเทศและการจดเสวนา ในระดบภาคกบชมชนทองถน (ดขางลาง) นน คณะกรรมการกากบการศกษารวมกบทปรกษาระดบชาต ไดจดทารางแผนกลยทธ โดยมจดมงหมายทจะระบวามใครบางทเปนผมสวนไดสวนเสยของกลไกเรดดพลส โดยอาศยการสบคนหาผมสวนไดสวนเสย (ดขางลาง) จากนนกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดสงหนงสอเชญผมสวนไดสวนเสยทเกยวของทงระดบประเทศและระดบภาค รวมทงองคการพฒนาเอกชน กลมชมชนทองถน และกลมชาตพนธตางๆ เขารวมการประชมเชงปฏบตการดงกลาวทจดขนและไดมการแปลเอกสารการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสเปนภาษาไทยและแจงเวยนใหทราบกอนการประชม

การวเคราะหและกาหนดผมสวนไดสวนเสย

การวเคราะหผมสวนไดสวนเสย: กอนดาเนนกระบวนการเผยแพรขอมลขาวสาร ไดมการดาเนนการวเคราะหผมสวนไดสวนเสย (รายละเอยดในตารางภาคผนวกท 1 b-1) โดยมวตถประสงคเพอหาผมสวนได สวนเสยหลก ทเกยวของกบสาเหตของการทาลายปาและความเสอมโทรมของปาทงโดยตรงและโดยออม และ ผมสวนไดสวนเสยทมความสนใจหรอตองการมสวนรวมในกลไกเรดดพลส โดยมการกาหนดวาผมสวนได สวนเสยคอบคคลหรอกลมทไดรบผลกระทบไมวาดานลบหรอดานบวกจากการดาเนนการตามทเสนอไว รวมถงภาคประชาชนและภาคเอกชน (ภาคผนวกท 1 b-2) ตลอดจนภาคประชาสงคมและชมชนทองถนทพงพงปา เหนไดวาผมสวนไดสวนเสยจะมความสนใจและมอานาจหนาทตอการดาเนนงานเรดดพลสในหลายระดบ ไดมการออกแบบกระบวนการการแลกเปลยนขอมลขาวสารและการเสวนาเพอใหมนใจไดวาไดเชญตวแทนทเหมาะสมจากทกภาคสวนเขารวมกจกรรม (ตารางท 1b-1) ผมสวนไดสวนเสยทกกลมทกาหนดไวไดรบเชญเขา


41

รวมกระบวนการรบฟงความเหนระดบประเทศ ระดบภาค และระดบทองถน ผมสวนไดสวนเสยทไดรบเชญจะทาการคดเลอกผแทนกนเอง

ตารางท 1b-1: สรปการจดกลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของกบกจกรรมเรดดพลสในภาพรวมของประเทศ

กลม ผมสวนไดสวนเสย

หนวยงานภาครฐระดบประเทศ ระดบกระทรวง: เกษตรและสหกรณ กลาโหม พลงงาน การตางประเทศ การคลง อตสาหกรรม มหาดไทย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม วทยาศาสตรและเทคโนโลย พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย คมนาคม ระดบกรม: สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง องคการอตสาหกรรมปาไม กรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร กรมทดน กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กรมองคการระหวางประเทศ กรมสงเสรม การปกครองทองถน กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต สานกงานเศรษฐกจการเกษตร สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สานกงานกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง กรมปาไม สถาบนวจยกรมแผนททหารบก องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ระดบภาค/จงหวด: สานกจดการทรพยากรปาไม (ท 1-13) ศนยอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง (ท 1-16) สานกบรหารพนทอนรกษ (ท 1-16) สานกงานสงเสรมการเกษตรจงหวด (ท 1-77) สานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมจงหวด (ท 1-77) การไฟฟาสวนภมภาค สานกงานพฒนาทดนจงหวด (ท 1-77) สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด (77 จงหวด)

ภาคประชาสงคม มลนธนเวศตนตวแหงประเทศไทย มลนธฟนฟนเวศ มลนธอนรกษผนปาตะวนตก สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม มลนธและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน มลนธโลกสเขยว องคการไฮเฟอร (ประเทศไทย) มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม สถาบนเศรษฐกจพอเพยง สมาคมศนยรวมการศกษาและวฒนธรรมของชาวไทยภเขาในประเทศไทย


42


ผสอขาว มลนธกระตายในดวงจนทร มลนธรกษไทย มลนธสบ นาคะเสถยร มลนธเกษตรกรรมยงยน (ประเทศไทย) สถาบนสงแวดลอมไทย สมาคมผสอขาวสงแวดลอมไทย มลนธชยพฒนา เครอขายอนรกษชาง มลนธสถาบนราชพฤกษ เครอขายชมชนในระดบภมภาค ฯลฯ

ชมชนทองถนทพงพงปา

เครอขายปาชมชนภาคกลางและภาคตะวนตก เครอขายอนรกษธรรมชาตเทอกเขาตะนาวศร เครอขายกลมชาตพนธ ศนยฟนฟการศกษาและวฒนธรรมชมชนกระเหรยง เครอขายปาชมชนภาคเหนอ เครอขายปาชมชนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เครอขายการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางมสวนรวม เครอขายปาชมชนภาคใต เครอขายทรพยากรธรรมชาตและเกษตรกรรมยงยน

ภาคเอกชน/อตสาหกรรม ธรกจเหมอง (หน ปน ถานหน ซเมนต สงกะส ฯลฯ) อตสาหกรรม (เฟอรนเจอรและการผลตไม เยอและกระดาษ ยางพารา นาตาล ขาวโพด เกลอ นากง ปาลมนามน ฯลฯ) ฯลฯ

สถาบนการศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยสรนาร จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลยศลปากร มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาลยแมโจ มหาวทยาลยแมฟาหลวง มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร


43


สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย มหาวทยาลยราชภฎ ฯลฯ

การจดเวทสนทนา และการเผยแพรขอมลทไดดาเนนการ

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดจดชดการประชมเพอรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของหลายภาคสวน โดยจดการประชมในระดบชาตจานวน 2 ครง และระดบภมภาคจานวน 6 ครง มวตถประสงค เพอใหผเขารวมประชมไดรบทราบเกยวกบเรองกลไกเรดดพลส และการจดทาขอเสนอโครงการฯ ของประเทศไทย โดยกรมอทยานฯ ไดเรยนเชญผมสวนไดสวนเสยทกรายทมชออยในบญชรายชอทไดจากการวเคราะหผมสวนไดสวนเสยเขารวมประชมเชงปฏบตการทเกยวของ

ชมชนทองถนทพงพงปาจานวนหนงแสดงการสนบสนนเชงบวกตอการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ซงสามารถชวยเหลอดานการจดการปาไมในชมชนทองถนทพงพงปาไดอยางยงยน เขายงขอใหมการสนบสนนงบประมาณและใหมดาเนนการจรงในพนท ไมใชเพยงการจดประชมและการสมมนาทางวชาการแตอยางเดยว ความเหนทเปนลายลกษณอกษรของชมชนดงกลาว แสดงไวในภาคผนวกท 1b-4(1)-(7)

นอกจากน ไดเปดโอกาสใหผเขารวมประชมไดรวมแลกเปลยนความคดเหนเพอใหไดแนวคดรวมกนเกยวกบกลไกเรดดพลส และเพอใหชมชนทองถนทพงพงปาไดเขามามสวนรวมในการใหขอเสนอแนะและขอคดเหนดงกลาว กรมอทยานฯ ไดจดเวทสนทรยสนทนา (dialogue) ระดบภาค 4 ครง (ภาคเหนอทเชยงใหม ภาคกลาง/ตะวนตก ทกาญจนบร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอทอดรธาน และภาคใตทกระบ) ใหแกชมชนทองถนทพงพงปาโดยเฉพาะ พรอมทงมการหารอกบกลมเปาหมายในการประชมเชงปฏบตการของแตละภาค รายละเอยดของการจดประชมดงแสดงในตารางท 1 b-2 การจดกระบวนการสนทรยสนทนาไดมดาเนนการตงแตพฤษภาคม ถง ตลาคม พ.ศ. 2555 โดยการจดสนทรยสนทนาครงสดทายไดจดขนในภาคใต (กระบ) ในเดอนมกราคม พ.ศ. 2556 ขอมลทไดจากสนทรยสนทนาไดใชในการจดทาองคประกอบตางๆ ของการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกลเรดดพลส หลงจากไดมการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอ กลไกลเรดดพลสฉบบสดทายในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2555 แลว กไดมการแปลเอกสารดงกลาวเปนภาษาไทยและแจงเวยนใหหนวยงานทเกยวของใหความเหน และยงมการนาเสนอเอกสารดงกลาวไวในเวบไซตของ กรมอทยานฯ เพอใหสาธารณชนแสดงความเหนดวย

นอกจากน ธนาคารโลกและองคการเพอพฒนาการระหวางประเทศของสหรฐ แผนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกในปาไมเอเชย ( USAID-LEAF) จะจดประชมเชงปฏบตการระยะเวลาสองวนในวนท 7-8 มนาคม พ.ศ. 2556 (ดบนทกแนวคดในภาคผนวก 1 b-5) โดยการประชมฯ ครงนมกลมเปาหมายเปนองคกรภาคประชาสงคม ชมชนทองถน และกลมชาตพนธตางๆ (ทงองคกรภาคประชาสงคมในกรงเทพฯ และในภาคตางๆ) ซงในอดตอาจจะไมมโอกาสเขารวมการประชมหารอและประชมเชงปฏบตการในครงกอน ๆ ไดมโอกาสไดรบทราบเกยวกบเรองกลไกเรดดพลส และรายละเอยดของขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และในการประชมนมเปาหมายทจะรบฟงขอคดเหนในเรองเรดดพลสทเกยวของกบการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส โดยคาดหวงวา องคกรภาคประชาสงคม เชน คณะทางานเพอโลกเยนทเปนธรรม เครอขายเกษตรกรภาคเหนอ และเครอขายการปฏรปทดน ฯลฯ จะไดรบเชญเขารวมการประชมดวย


44

หลงจากทประเทศไทยไดนาเสนอราง R-PP แกทประชมคณะกรรมการกองทนหนสวนคารบอนปาไม (PC14) ทกรงวอชงตน เมอเดอนมนาคม 2556 ทประชมไดใหความเหนชอบ แตใหประเทศไทยมาหารอ สนทรยสนทนากบภาคประชาสงคมและชมชนทองถนและกลมชาตพนธทอยบนพนทสงระดบภมภาคและระดบชาตอกครง เพอรวบรวมขอคดเหนและขอกงวลทอาจจะยงไมครอบคลมอกครง ซงในการจดประชมหารอดงกลาวไดรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาลประเทศสวตเซอรแลนดโดยผานทางศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชมแหงภมภาคเอเชยแปซฟก ทงน ขอสรปในการจดประชมในระดบภมภาคและระดบชาตไดแสดงความคดเหนผเขารวมประชมกลมเปาหมายไดนาเสนอในตารางท 1b-3,1b-4 ผลสรปขอกงวล ขอเสนอแนะจากการประชมระดบภมภาคไดแสดงในเอกสารภาคผนวก 1b-7 สรปขอคดเหนสวนใหญจากการประชมระดบภมภาคไดแสดงในเอกสารภาคผนวก 1 b-8 และสรปผลการประชมระดบชาตไดแสดงในเอกสารภาคผนวก 1 b-9 นอกจากนภาคประชาสงคม ชมชน กลมชาตพนธทอยบนพนทสง และมลนธและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชนไดนาเสนอบทวเคราะหตอราง R-PP ฉบบวนท 24 กมภาพนธ 2556 และฉบบวนท 19 สงหาคม ตอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสดงเอกสารแนบ 1b-10, ,1b-11และ 1b-12

ตาราง 1b-2: สรปการเผยแพรประชาสมพนธและการประชมรบฟงความคดเหน

การประชม กลมเปาหมาย วน/เดอน/ป จานวน ผเขา

ประชม

จานวนผมสวนไดสวน

เสย ภมภาค

การประชมระดบชาต 2 ครง

หนวยงานภาครฐทสงกดสวนกลาง ภาคเอกชน องคการพฒนาเอกชน นกวจย และสถาบนการศกษาทเกยวของกบการใชทดน

1 พฤษภาคม พ.ศ.2555 และ 19 ตลาคม พ.ศ. 2555

411 50 กรงเทพ มหานคร

การประชมระดบภมภาค

หนวยงานภาครฐในระดบจงหวด ภาคเอกชน องคการพฒนาเอกชน และชมชน


186 42 ภาคตะวนออก ตะวนตกและภาคใต




184 56 ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ



11 พฤษภาคม พ.ศ. 2555 และ 15ตลาคม พ.ศ. 2555

213 50 ภาคเหนอ

การประชมสนทรยสนทนา ระดบภมภาค

ชมชนทองถนทพงพงปา กลมสตร และกลมเยาวชน

11, 12 และ 16 ตลาคม พ.ศ. 2555 และ 24 มกราคม พ.ศ. 2556

258 65 ภาคเหนอ ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนตกและภาคใต

รวม 1,252 263


45

ตาราง 1b-3 การจดเวทการประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค

การประชม กลมเปาหมาย วน/เดอน/ป จานวนผเขา

ประชม

ภมภาค

การประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค

ชมชนทองถน ภาคประชาชน ภาคประชาสงคม และเอกชน จากเครอขายกระเหรยงเพอวฒนธรรมและสงแวดลอม เครอขายอนรกษชาง เครอขายปาชมชนรอยต5 จงหวด เครอขายธนาคารตนไม ชมชนกระเหรยงภาคตะวนตก เครอขายชนเผาพนเมองภาคตะวนตก เครอขายอนรกษธรรมชาตเทอกเขาตะนาวศรภาคตะวนตก คณะทางานโลกเยนทเปนธรรม มลนธอนรกษปาตะวนตก

15-16 กรกฎาคม

2556

75 ภาคกลาง จ.กาญจนบร


ชมชนทองถน ภาคประชาสงคม ในภาคกลาง ซงมาจากสมาคมศนยรวมการศกษาและวฒนธรรมของชาวไทยภเขาในประเทศไทย (IMPECT) เครอขายกะเหรยงเพอวฒนธรรมและสงแวดลอม เครอขายชนเผา เครอขายปฏรปทดน เครอขายปาชมชน เครอขายอนรกษลมนา เครอขายธนาคารตนไม เครอขาชาวบานเชยงดาว คณะกรรมการประสานงานองคกรพฒนาเอกชนภาคเหนอ มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม มลนธภมปญญาชนเผาพนเมอง (IKAP) มลนธภมปญญาชาตพนธ( WISE) มลนธเพอการพฒนาทยงยน (SDF) มลนธรกษไทย ( RTF)มลนธพฒนาชมชนและเขตภเขา (พชภ )เครอขายงานวจยการปรบตวพงตนเองบนฐานทรพยากรทองถน เครอขายการทองเทยวเชงนเวศโดยชมชนเพอชมชน สภาครตจกรแหงประเทศไทย (TCC)สภาชาตพนธและชนเผาพนเมอง คณะทางานโลกเยนทเปนธรรม LEAF สมาคมการศกษาวฒนธรรมไทยใหญ


2556

80 ภาคเหนอ จ.เชยงใหม


ชมชนทองถน ภาคประชาชน ภาคประชาสงคม และเอกชน จากเครอขายประชาชนผไดรบผลกระทบจากการประกาศเขตอทยานแหงชาตใตรมเยน เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทด เครอขายธนาคารตนไม มลนธปา-ทะเลเพอชวต 3 คน องคการความรวมมอเพอการฟนฟทรพยากรธรรมชาต อนดามน (ARR) ชมชนเทอกเขาบโด คณะทางานโลกเยนทเปนธรรม


2556

58 ภาคใต จ .สราษฎรธาน


ชมชนทองถน ภาคประชาชน ภาคประชาสงคม และเอกชน คณะทางานโลกเยนทเปนธรรม


2556

59 ภาคอสาน จ.ขอนแกน


46

ตาราง 1b-4: การจดเวทการประชมสนทรยสนทนาระดบชาต

การประชม กลมเปาหมาย วน/เดอน/ป

จานวนผเขารวมประชม

สนทรยสนทนาระดบชาต

1. กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช , สานกงบประมาณ ,

ศนยฝกวนศาสตรชมชนเพอคนกบป า, มลนธรกษไทย , มลนธสบ

นาคะเสถยร , เครอขายธนาคารตนไม , เครอขายอนรกษชาง ,

เครอขายปฏรปทดน , เครอขายอนรกษธรรมชาตเทอกเขา

ตระนาวศร, ชมชนกระเหรยงภาคตะวนตก , ธนาคารโลก , มลนธ

ปาทะเล -เพอชว ต, มลนธเพอการพฒนาทยงยน , สมาคมมง ,

เครอขายปฏรปทดนภาคอสาน , เครอขายปฏรปทดนภาคเหนอ ,

เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทด , สหพนธเกษตรภาคใต ,

คณะทางานโลกเยนทเปนธรร ม, เครอขายชนเผา , เครอขาย

งานวจยการปรบตวพงตนเองบนฐานทรพยากรทองถน บานหว

ทง ต .เชยงดาว อ .เชยงดาว จ .เชยงใหม , เครอขายผไรสทธ

จงหวดสกลนคร , เครอขายชนเผาพนเมองภาคตะวนตก ,

เครอขายประชาชนผไดรบผลกระทบจากการประกาศอทยาน

แหงชาตใตรมเยน, เครอขายปาชมชน, สหพนธเกษตรภาคเหนอ ,

ปาเรยงดง หม 6 เรองปาง , มลนธเลยเพอการพฒนาทยงยน ,

เครอขายผไรสทธจงหวดสกลนคร , เครอขายชนเผาพนเมองภาค

ตะวนตก, เครอขายประชาชนผไดรบผลกระทบจากการประกาศ

อทยานแหงชาตใตรมเยน , บรษท ปตท ., สหพนธเกษตร

ภาคเหนอ ,เครอขายกะเหรยงประเทศไทย (ชนเผาพนเมอง )

ปาเรยงดง หม 6 เรองปาง, มลนธเลยเพอการพฒนาทยงยน

5 กนยายน 2556

168

ประเดนหลกทมการแลกเปลยนความคดเหนในระหวางการประชม • สาเหตของการทาลายปาและทาใหปาเสอมโทรมในประเทศ • การลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการตดไมทาลายปา และการทาใหปาเสอมโทรม • บทบาทและความคาดหวงของผมสวนไดสวนเสยทมตอกลไกเรดดพลส • การเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสของประเทศไทย • ความเกยวของของเรดดพลสกบสงคมและสงแวดลอม • ชมชนทองถนจะเขามามบทบาทในกลไกเรดดพลสไดอยางไร


47

ผลกระทบของเรดดพลสทมตอเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และแนวทางการลดผลกระทบ • การครอบครองทดน และสทธในการใชทดน • ความเปนเจาของคารบอนและตนไม • การจดสรรผลประโยชนอยางเทาเทยม • ธรรมาภบาลภาคปาไม • กรอบการจดตงองคกร นโยบาย และระเบยบทเกยวของกบเรดดพลส • คาเสยโอกาสในการใชทดน • ความสนใจของชมชนทพงพงปา • ระบบตดตามการเปลยนแปลงของพนทปา และการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาทม

อยและทจะพฒนาขนในอนาคต • การมสวนรวมอยางเปนรปธรรมในการวางแผนและดาเนนงานเรดดพลส

ขอมลสารสนเทศทไดจากการหารอไดใชในการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส โดยเฉพาะอยางยงเรองสาเหตของการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรม (องคประกอบท 2 a) ยทธศาสตรของกลไกเรดดพลสทเสนอไว (องคประกอบท 2b) การแบงปนผลประโยชนและกรรมสทธ (องคประกอบท 2 c) การปรกษาเพอการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ (องคประกอบท 2d) ระดบอางอง (องคประกอบท 3) และระบบการตรวจตดตาม (องคประกอบท 4) กระบวนการรบฟงความคดเหนและการแบงปนขอมลสารสนเทศจะดาเนนตอไปอยางมประสทธภาพในชวงระยะการเตรยมความพรอม

สรปประเดนหลกทเกยวของ ขอกงวล และเสนอแนะ ทไดจากการประชมระดบชาตและภมภาครวมกบผม

สวนไดเสยทเกยวของ รวมทงเวทสนทรยสนทนาระดบภมภาคและระดบชาตทง 2 รอบ รวมกบองคกรภาค

ประชาสงคม ชมชนทองถนทพงพงปาและกลมชาตพนธทอยบนพนทสงมดงตอไปน

ขอกงวล

• ขอกงวลของชมชน หากมการดาเนนงานเรดดพลส ไดแก ความมนคงทางดานอาหารของชมชน

เนองจากพนทเกษตรกรรมไมสามารถขยายได อาจเกดความขดแยงภายในชมชนเกยวกบเรองการใชทดน เชน

การขยายพนทเกษตรกรรมกบการอนรกษพนทปา การลดลงของรายไดทเกดจากผลผลตทางการเกษตร

มความเสยงทนกการเมองจะใชประเดนเรดดพลสมาเปนเครองมอในการตอรองเรองทดน ความกลววาจะตอง

ยายออกจากพนทเดม และความเสยงตอโอกาสทสตวปาจะเขาทาลายผลผลตทางการเกษตรของชมชน

เนองจากการเพมขนของความหลากหลายทางชวภาพ

• การนาความรภมปญญาทองถนของชมชนมาใชในกระบวนการตดสนใจของเรดดพลส โดยจะตอง

มนใจวาการดาเนนงานเรดดพลสจะไมกอใหเกดความขดแยงกบวถการดารงชวตและวฒนธรรมของชมชน

ทองถน

• ประเดนเรองสทธในทดน และแนวเขต เปนขอกงวลในทกเวทสนทนา

• ประเดนดานธรรมาภบาลภาคปาไมไดมการนาเสนอในประเดนของการคอรปชน และการบงคบใช

กฎหมายทไมมประสทธภาพ

• ในเวทสนทรยสนทนาของชมชนทองถน ไดยกประเดนเรองสทธในทดน และสทธในการใชประโยชน

ทดน ซงควรมการกาหนดใหชดเจน

• ควรสรางความมนใจในกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดเสยจากทกภาคสวนอยางแทจรง


48

• คณะทางานราง R-PP ขาดมตทางดานสงคมและมนษย เนนแตมตทางวทยาศาสตร

• หากเรดดพลสยงอยบนการมสวนรวมของประชาชนตองมการทารวมกนในพนทของประชาชน

ซงงบประมาณการสรางพนทนารองตองมนาหนกมากและตองอยในระดบตนๆ กจกรรมทเปนสงจงใจยงคงขาด

งบประมาณในจดน

• หลงจากทเสนอ ครม. แลว โครงการ REDD+ จะมขนตอน-กลไก ในการบรหารงานเปนอยางไร

คนในทองถนจะมสวนรวมมากนอยแคไหน ผลประโยชนทแทจรงจะเกดกบชมชนมากนอยแคไหน

• การท REDD+ จะประสบความสาเรจไดตองแกไขปญหาเดมทมอยใหไดเสยกอน ซงนนคอตองมการ

รบรองสทธชมชน การปฏรปกฎหมายปาไม การกาหนดขอบเขตทดนทแนนอน

ขอเสนอแนะ

• ชมชนทองถนมทศนคตเชงบวกโดยคดวาการดาเนนงานเรดดพลส จะสงผลดกบ สขภาพของชมชน

ชมชนมทางเลอกทางเศรษฐกจทดขน พนทปาทเพมขนทาใหเพมความหลากหลายทางชวภาพ และเกดความ

เขมแขงของเครอขายการจดการทรพยากรธรรมชาต

• ความเปนไปไดทจะดาเนนการโครงการนารองในชวงระยะเวลาเตรยมความพรอมของประเทศ ซงจะ

ชวยใหชมชนไดรบผลประโยชนจากการดาเนนงานดงกลาว โดยเรยนรและขยายผลจากโครงการทประสบ

ผลสาเรจในการอนรกษปาโดยมกระบวนการมสวนรวมกบชมชนเชน โครงการ JOMPA และไดมการนาเสนอ

โครงการตนแบบเพอเขารวมดงนโครงการปรบตวพงตนเองบรหารทรพยากรบานหวทง อาเภอเชยงดาว จงหวด

เชยงใหม โครงการคนอยปายง อาเภอพะโตะ จงหวดชมพร

• การมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการดาเนนงานเรดดพลส โดยเฉพาะอยางยงภาคประชาสงคม

และชมชนทองถน บทบาทของภาคประชาสงคมในขบวนการตดสนใจในระดบตางๆ รวมถงคณะทางานเฉพาะ

กจดานเรดดพลส รปแบบการทางานแบบ “จากลางสบน ” ทเปนรปธรรม และการสงผานขอมลจากระดบ

ชมชนไปยงคณะทางาน/คณะกรรมการทมอานาจ

• การสรางกลไกการแบงปนผลประโยชนทโปรงใสและเปนธรรม ชมชนทองถนเสนอวาผลประโยชน

อนทจะไดรบจากการดาเนนงานเรดดพลส ในเรองของการอนรกษปาไม การจายคาบรการทางระบบนเวศและ

การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพควรจะตองมการดาเนนการและควรเปนสวนหนงของแผนการพฒนา

หมบานดวย

• ควรใหมการเสรมสรางศกยภาพ และเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบเรองการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ และเรดดพลส มเนอหาของรางขอเสนอทอานเขาใจงาย และมสอแบบหลากหลายรปแบบ รวมทง

เปดโอกาสใหแกผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนทกกลม ทงระดบประเทศ ระดบจงหวด ชมชนทองถน องคการ

พฒนาเอกชน และอนๆ รบทราบขอมล และเสนอขอคดเหนขอเสนอแนะ ผานทาง Social media เชน เวบเพจ

เฟซบค อยางเปนรปธรรม

• มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอมขอใหใชกระบวนการแจงลวงหนาและการหารอ

(FPIC) เปนแนวทางการดาเนนงานเรดดพลส

• ตองการใหเพมเครอขายธนาคารตนไมและมลนธธนาคารตนไมภาคประชาชน ในองคประกอบของ

คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสและองคกรสาหรบกจกรรมเรดดพลสในระยะเตรยมความพรอม


49

• บางเรองทตองแกปญหาระดบประเทศแตชมชนหรอโครงการเรดดพลส เปนรปแบบหรอตวแบบการ

แกปญหาความขดแยงระหวางภาครฐกบประชาชน รวมทงนาเสนอแนวทางการแกปญหาทดทางดานเศรษฐกจ

สงคมและสงแวดลอมไปยงรฐบาลหรอนาเสนอเปนนโยบายของรฐบาลตอไป โครงการเรดดพลสกไมสามารถ

จดการได แตชมชนสามารถแสดงความคดเหนนาเสนอตวแบบไปสนโยบายของรฐบาลวาแนวทางแกปญหาทด

ควรจะเปนอยางไร และนาเสนอไปยงรฐบาล

• เรดดพลสควรใหสตรและเยาวชนเขามามบทบาทในการจดตงเครอขาย โดยเฉพาะเยาวชนสามารถ

ใหเปนตวกลางในการถายทอดขอมลและสอสารกบทองถน

• ควรผลกดนเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการอนรกษทรพยากรปาไม เขาไปใน

หลกสตรการศกษาของประเทศ

• รฐบาลควรใหความสาคญตอการประสานงานในระดบประเทศ และการจดตงองคกรทเหมาะสมโดย

มองคกรอสระเขามามบทบาทในการประเมน

• ควรจะมการหารอเกยวกบคานยามของปา และความเปนเจาของภายใตกลไกเรดดพลส

• ควรทบทวบและวเคราะห นยาม คาวา “สาเหตการทาลายปา” ควรระบสาเหตหลกในการทาลายปา

เชน การพฒนาโครงสรางพนฐาน นโยบายหรอแผนเศรษฐกจ สาเหตการทาใหปาเสอมโทรม แนวทางในการ

แกปญหาลกลอบตดไมเถอน รวมทงชแจงในเรองผลกระทบทางดานสงคมและสงแวดลอมตอคนในชมชน

อางองกฏหมาย พรบ.ปาไม ระบและบรรจรฐธรรมนญเกยวกบสทธของชนเผาพนเมอง ตามมาตรา 66, 67 และ

มการเปรยบเทยบการจดการปาไมจากชมชนดงเดม กบวธการดาเนนงานตามกลไกเรดดพลส

• การนยามคาใหมๆ ใน R-PP ตองนามาหารอกนใหม ผานการรบรองจากภาคสวนตางๆ ปาชมชน ชน

เผา ไรเลอนลอย หรอ ไรหมนเวยน ใครผกระทา

• ยดตาม รฐธรรมนญของประเทศไทย ตามมาตรา 66, 67 และ CBD ขอ 8J และ10C

• การจดตงศนยขอมลเรดดพลส ทเปนอสระจากหนวยงานรฐ และการจดตงศนยเรดดพลสภาค

ประชาชน

• สนบสนนกลไกเรดดพลสเปนแบบกองทนในขณะนยงไมเหนดวยกบกลไกตลาด เนองจากตองการให

ประเทศพฒนาแลวลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศตนเองกอน

• ควรมการจดกลมผมสวนไดสวนเสยหลก/รอง

• ใหรฐออกเอกสารแสดงสทธทากนใหกบคนในทองถน เพราะหากมสทธในทดนทากนชาวบานก

ชวยกนอนรกษ สามารถปลกตนไมในทของตนเองได โดยไมตองกลวความผด

• การดาเนนกลไก REDD+ ตองเปนไปตามบรบทของสงคม

• ตวชวดทนาเสนอ ควรใหสอดรบบรบทของทองถน เชน ระบบวนเกษตรบนทสงกบพนราบมความแตกตางกน

• ยอมรบและใหความสาคญชมชนทองถนและชนเผาพนเมอง ทพงพงปาและอาศยอยในเขตปาในการ

ดแลรกษาปาไม รฐควรมมาตรการสงเสรมใหชมชนทองถนและชนเผาพนเมองมความสามารถในการจดการ

ทรพยากรปาไมอยางยงยน โดยในสวนของหนวยงานรฐทาหนาทหนนเสรมและเรยนรรวมกน

• ทงนพนทนารองทจะเกดขนนนควรมการกระจายอยางทวถง เพอไมใหเกดการกระจายซา เพราะมผลตอความนาเชอถอของโครงการ


50

• ตวแทนสมาคมมงภทบเบกเพชรบรณ กลาววา มความอนใจททางรฐไดนาเอาเรดดพลสเขามาดาเนนการ เพราะวาทาใหชาวบานไดมโอกาสมาพดคยแบบนมากยงขน และไดกลาวถงประเดน ความมนคงในทอยอาศยความแนใจในทอยอาศย มองวากญแจสาคญอยทหนา 80 วรรคทกลาววา “รฐบาลตระหนกถงปญหาความขดแยงการใชทดน ดงนนในป พ.ศ. 2555 จงมการแตงตงคณะกรรมการบรณาการการบรหารจดการทดนเชงระบบซงมรองนายกรฐมนตรเปนประธาน ” มองวาซงหากเกดขนจรงทกอยางกจะดาเนนการไปไดดความกงวลกจะถกตดออกไป รวมถ งการรบรองสทธของชมชน เพอเรดดพลสเกดผล เพราะคดวาทางกรมอทยานยงไมมสทธอานาจมากพอ

• R-PP น ควรระบดรรชนตวชวดวา REDD+ จะกาวสความสาเรจ นอกจากนควรจะระบวา REDD+ ควรจะเปนอยางไร มประโยชนอยางไร

• คณะกรรมการ ควรมตงแตระดบพนท ระดบจงหวด ระดบองคกรทมการยดโยงกน คอการยกระดบ คณะกรรมการจากระดบลางขนไปสระดบบน ในลกษณะ คณะกรรมการ/สมาชกสภาเกษตรกร ตาม พรบ. สภาเกษตรกร

• การนยามปาตองใหครอบคลม เพอไมใหเกดการเสยโอกาสของประชาชน เชน “ปา คอปาทวไป

และพนทตนไม ทมสภาพคลายปา”

• REDD+ ตองสรางโอกาสใหนาพนททกประเภท ใหเขารวมโครงการได ซงไดแก พนทปา ของ

หนวยงานตางๆ พนทปาชมชน พนททากนของประชาชน ทมการปลกหรอดแล ทมการปลกหรอดแลรกษา

ตนไมมสภาพคลายกบปา เนองจากเปนสดสวนพนทสวนใหญของประเทศ

• ควรสรางนาหนกการจดการงบประมาณ ดานการนารองใหเปนงบสวนใหญ เพราะเปนการสรางกระบวนการมสวนรวมไมเปนเวทสรางความเขาใจ ทดทสด

• การสรางพนทนารองในพนทตองใหครอบคลมบรบทในพนททกประเภท ทกกลม และสรางพนทนา

รองใหมากทสด และกระจายใหทวประเทศและการนารอง เสมอนการคมครองการดาเนนการ แกปญหาทดน

ทากนของประชาชน ทงนจะตองมการหางบประมาณมาสนบสนนดาเนนการเพมเตม เนองจากงบประมาณ

เตรยมความพรอมมงบประมาณจากด

ขอกงวล ความคาดหวง และการปฏบตทดในพนทซงจะเปนตวอยางทเปนประโยชนทสามารถนามาใชในการดาเนนงานเรดดพลสไดสรปไวในภาคผนวกท 1b-6

วธการและเครองมอทใชในชวงการแบงปนขอมลและสนทรยสนทนาในระยะแรกของกลไกเรดดพลสและการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

• การประชมเชงปฏบตการ

• การสมภาษณ

• การประชมแบบเนนกลมเปาหมายกบชมชนทองถนและกลมชาตพนธ ทอยบนพนทสง

• การปรกษาผเชยวชาญ

• การประชมของกรมอทยานฯ กบหนวยงานทเกยวของ

การกาหนดยทธศาสตรทางดานขอมลขาวสารและการสอสารทมประสทธภาพสาหรบกลไกเรดดพลส แผนการสอสารและประชาสมพนธทมประสทธภาพมความสาคญอยางยงตอความสาเรจของการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ประกอบกบความซบซอนของกลไกเรดดพลสและการมสวนเกยวของกบหลายภาคสวน จงเปนสงสาคญทจะตองมการกาหนดยทธศาสตรการสอสารทมประสทธภาพสาหรบการดาเนนงานเรดดพลส


51

ในระดบชาต และมความจาเปนในการกาหนดรปแบบการสอสารและสอทมความหลากหลายและเขาถงผม สวนไดสวนเสยกลมตางๆ ในระยะดาเนนงาน เพอใหเกดความเชอมนวาผมสวนไดสวนเสยสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดอยางเหมาะสมตามเวลาและวฒนธรรม ทงนมไดเปนเพยงการสงเสรมการมสวนรวมในการดาเนนงานเทานนแตยงเปนการสรางความเชอมนวาทศนคตของผมสวนไดสวนเสยเหลานนจะรวมอยในกระบวนการตดสนใจและการดาเนนงานในระดบประเทศ กจกรรมทตองดาเนนการมดงน

• การปรบปรงขอมลใหมความทนสมย • กลไกเพอใหขอมลถงผมสวนไดสวนเสยกอนการปรกษาหารอ และมการรายงานใหทราบภายหลง

การหารอเพอใหสามารถตรวจสอบได • การสรางความเชอมนวาประเดนและขอกงวลตางๆ จากผมสวนไดสวนเสยไดถกนาไปใชในการ

ปฏบต • การสงเสรมเครอขายเยาวชนเพอการจดการองคความรเกยวกบเรดดพลส

ระบบการตอบสนองจะเปนรปแบบของฐานขอมลผมสวนไดสวนเสยทมการออกแบบระบบเปนแบบทเปนมตรแกผใช และการเกบรกษาขอมลจะเขาถงไดสะดวก ระบบฐานขอมล ดงกลาวจะสามารถบนทกและจาแนกขอเสนอแนะไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ เพอทจะนามาพฒนาและเปลยนแปลงเปนขอมลทใชประโยชนได

รปแบบของการสอสารและการใหขอมลทจะมการพฒนา ตวอยางรปแบบเหมาะสมในการพฒนาเพอใหกบผมสวนไดสวนเสยตางๆ เชน • เวบไซตของเรดดพลส, เฟสบก • สงพมพ เชน แผนพบและคมอเปนภาษาทองถน • แถลงการณ ขาวแจก • วสดโสตทศน ในระดบทองถน • วทยกระจายเสยงและโทรทศนแพรภาพในหมบานและจงหวด • การประชมเชงปฏบตการทางดานวชาการ • หนวยประชาสมพนธเคลอนท • การฝกอบรมผดาเนนรายการของชมชน • การประชมเชงปฏบตระดบอาเภอ จงหวด และประเทศ • หลกสตรฝกอบรม • การใชละครพนบาน • การใชรปแบบการกระจายขอมลขาวสารตามวถชมชน • ระบบการสอสารและสารสนเทศทเหมาะสมในระดบชาตและระดบทองถน

ตารางท 1b-5 เปนการสรปกจกรรมและงบประมาณในการดาเนนการเผยแพรขอมลขาวสาร และการสอสารในชวงระยะแรกของการเตรยมความพรอม


52

ตารางท 1b-5: สรปกจกรรมและงบประมาณในการดาเนนการเผยแพรขอมลขาวสาร และการจดเวทสนทรยสนทนาใหแกกลมผมสวนไดสวนเสยหลก

กจกรรม งบประมาณ (หนวย: พนเหรยญสหรฐ)

2557 2558 2559 2560 รวม การจดทาแผนการเผยแพรขอมลและการแลกเปลยนความคดเหน 15 15 0 0 30 จดสอภาษาทองถน 10 15 15 15 55 จดหนวยประชาสมพนธเคลอนท 10 10 10 0 30 พฒนาและจดการเวบไซต 11 0 0 0 11 จดทาเอกสารสงพมพ 5 5 11 5 26 การเผยแพรขอมลในระดบภมภาคอาเซยน 0 0 10 10 20 การประชมหรอเวทสนทรยสนทนาการระดบชาต 15 15 15 10 55 การประชมหรอเวทสนทรยสนทนาระดบจงหวดและชมชน 30 30 30 20 110 การเสรมสรางศกยภาพในการสอขอมลขาวสารและอนๆ 35 35 20 20 110 เครอขายเยาวชน (4 ภมภาค) 0 7 7 7 21 รวม 131 132 118 87 468 รฐบาล 11 11 12 7 41 FCPF 120 121 106 80 427



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม การจดสอภาษาทองถน 54 0 0 0 54 หนวยประชาสมพนธเคลอนท 90 0 0 0 90 พฒนาและจดการเวบไซต 16 0 0 0 16 การจดทาเอกสารสงพมพ 45 45 50 45 180 การเผยแพรขอมลในระดบภมภาคอาเซยน 50 50 50 50 200 การเผยแพรขอมลเกยวกบผลลพธของการดาเนนกจกรรมนารอง 0 18 20 18 54 การประชมเชงปฎบตการระดบชาต 18 18 20 18 72 การประชมเชงปฎบตการระดบจงหวดและชมชน 221 221 246 221 884 การเสรมสรางศกยภาพ 15 15 20 15 60 ความชวยเหลอดานวชาการ 18 18 20 18 72 เครอขายเยาวชน (4 ภมภาค) 20 20 20 20 80 รวม 547 405 405 405 1,762


53

1c. กระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ

ความเปนมา

การดาเนนงานในระยะการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสของประเทศ จะตองมการรบฟงความคดเหนจากผทมสวนเกยวของทกภาคสวนอยางกวางขวาง ใหครอบคลมทกองคประกอบของขอเสนอโครงการ โดยวธการแผยแพรขอมลขาวสาร การจดเวทสนทรยสนทนา และการรณรงคในรปแบบเคลอนท ทงน กลมเปาหมายจะครอบคลมทงหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชน เพอใหทกภาคสวนไดเขามามสวนรวมในระยะการเตรยมความพรอมของประเทศ การใชกระบวนการมสวนรวมจะทาใหเกดความโปรงใสในการตดสนใจ โดยการกระจายอานาจสผมสวนเกยวของ และใหทกภาคสวนมสวนรวมในการตดสนใจ การปฏบต และการตดตามประเมนผล

กระบวนการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหน การเขารวมกจกรรมของผมสวนไดสวนเสย : วตถประสงคของกระบวนการมสวนรวมและการรบฟง

ความคดเหน คอ

• สรางจตสานกเรองกลไกเรดดพลสใหผมสวนไดสวนเสยทเขารวมกระบวนการกลไกเรดดพลส การสรางจตสานกเปนเรองสาคญทจะตองดาเนนการกอนทาการตดสนใจเรองสาคญใดๆ เครอขายสตรและเยาวชนเปนเปาหมายหนงของการสรางจตสานก โดยไดมการเสนองบประมาณสาหรบจดตงเครอขายเยาวชนไวในองคประกอบท 1b

• สรางกระบวนการรบฟงความคดเหนใหครอบคลมทงประเทศ ในประเดนทเกยวของกบเรดดพลสกบผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนทงในภาครฐบาล ภาคประชาสงคม ภาคเอกชน และชมชนทองถนทพงพงปา รวมทงเครอขายกลมชาตพนธทอยบนพนทสง

• สรางชองทางทชมชนทองถนทพงพงปารวมถงเครอขายกลมชาตพนธทอยบนพนทสงและภาคเอกชนซงไดรบผลกระทบสามารถเขาถงขอมลและเขามามสวนรวมในการออกแบบและการดาเนนกจกรรมเรดดพลสได

• ปรบปรงคณภาพของกระบวนการตดสนใจทเกยวของกบการดาเนนงานเรดดพลส โดยใหแสดงความคดเหนและรบฟงประสบการณขององคกรภาคประชาสงคม ชมชนทองถนทพงพงปา รวมถงเครอขายกลมชาตพนธทอยบนพนทสง ภาคเอกชน และผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ

มาตรฐาน 1C เนอหาขององคประกอบนจะตองระบใหครอบคลม เรอง กระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ

ความเปนเจาของ ความโปรงใส และการเผยแพรขอมลขาวสารของการจดทาขอเสนอโครงการ โดยหนวยงานของรฐและผทมสวนเกยวของทกภาคสวน โดยเนอหาทจะตองระบ คอ 1) การสรางกระบวนการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนเพอพฒนาขอเสนอโครงการ 2) การสรางความเปนเจาของทงแกหนวยงานภาครฐและชมชน 3) แผนการดาเนนงานการสรางกระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหนในชวงระยะเวลาเตรยมความพรอม 4) กระบวนการนาขอคดเหนของผมสวนเกยวของ เพอสนบสนนการเตรยมความพรอมของประเทศ และ 5) กลไกในการรบฟงขอรองทกขโดยผานกระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหน ตลอดจนการแกปญหา


54

• สนบสนนการพฒนาเครอขายควบคมดแลครอบคลมทกภาคสวนทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน และสามารถเขาถงการบรการทางสงคมได มความโปรงใส และตรวจวดได

• ผลกดนสผลลพธทเทาเทยมกนของนโยบายและกจกรรมเรดดพลส และเพมโอกาสใหชมชนทองถนทพงพงปาไดรบประโยชนจากรายไดของการดาเนนการเรดดพลสตลอดจนการปรบปรงธรรมาภบาลภาคปาไม

ในชวงเรมตนของการเผยแพรขอมลขาวสาร จะตองกาหนดโครงสรางและกลไกของกระบวนการมสวนรวมใหชดเจน เพอจะใชในการสงเสรมการมสวนรวมของภาคสวนตางๆ โดยเฉพาะอยางยงชมชนทองถนทพงพงปา

การจดเวทเพอรบฟงความคดเหน และการเผยแพรขอมลขาวสาร จะชวยใหทกภาคสวนไดรบทราบถงการเตรยมความพรอมในการดาเนนงานเรดดพลสของประเทศ อกทง จะตองมการหารอในประเดนอนๆ ทมความสาคญเกยวของกบการดาเนนงาน เชน สทธในทดน สทธทากนหรอใชประโยชน บทบาทของภาคเอกชน การจดองคกรรองรบการดาเนนงาน การเสรมสรางศกยภาพทตองการ การจดระบบการจดสรรผลประโยชน เปนตน นอกจากน ประเดนทเกยวกบสตรและเยาวชน ถอวาเปนประเดนทจะตองมการวเคราะห เนองจาก ทงสตรและเยาวชน มบทบาทในการจดการทรพยากรธรรมชาต เชนเดยวกน

เปาหมายของแผนการสรางกระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหน

• สรางจตสานกทเกยวของกบเรดดพลส • สรางกระบวนการตดสนใจรวมกน • สรางการมสวนรวมในการดาเนนงาน • การบรณาการวตถประสงคของการดาเนนงานกบมาตรการปองกนผลกระทบทางสงคมและ

สงแวดลอม

วตถประสงคเฉพาะ

• จดทาชองทางทผรบผลประโยชนสามารถเขาถงขอมลสารสนเทศและมสวนรวมในการออกแบบและดาเนนกจกรรมของกลไกเรดดพลส

• สรางจตสานกสาหรบการสรางกระแสขามสาขาเรองกจกรรมและกระบวนการตรวจตดตามทสามารถมสวนชวยในการลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดอนเนองมาจากการตดไมทาลายปา และการทาใหปาเสอมโทรม

• ปรบปรงคณภาพของกระบวนการตดสนใจ

• สงเสรมการพฒนากรอบการควบคมดแลทมการบรการทางสงคมและมความโปรงใส

• สงเสรมผลลพธทเทาเทยมกนของนโยบายกลไกเรดดพลส

• เพมโอกาสทชมชนทองถนทพงพงปาไดรบประโยชนจากรายไดทมาจากกลไกเรดดพลส

• กาหนดนยามของตวชวดสาหรบการประเมนประสทธภาพการปฏบตงานของเรดดพลส • หารอเรองความขดแยงของผใชประโยชนทดนทอาจจะเกดขนไดและทมอย บทเรยนเรองการ

จดการความขดแยงและใหขอเสนอแนะกรอบงานสาหรบมตและกระบวนการจดการทรวมเขากนไดและทมความโปรงใส

• ใชการแจงลวงหนาการหารอ และฉนทามต (FPIC) ในการเขารวมดาเนนการในพนทนารองของเรดดพลส โดยจะเปนการใหขอมลขาวสารแกชมชนและกลมชาตพนธ ในพนทลวงหนา โดยจะใหเวลาในการรวมหารอและตดสนใจในประเดนตางๆ ทเกยวของ รวมถงกรณมการดาเนนการใน


55

การจดทาโครงการนารองในระดบชมชนจะตองนาลกษณะของฉนทามตมาใชเพอจะไดทราบวาชมชนมความตองการใหเปนพนทนารองหรอไมและควรจะตองมการดาเนนการอยางไร อนงกระบวนการดงกลาว จะตองมการใหการศกษา และเรยนรเกยวกบกระบวนการอยางคอยเปนคอยไป

กลมเปาหมายทเปนผมสวนไดสวนเสยรายสาคญสาหรบการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหน

ในระยะการดาเนนงานเตรยมความพรอม จะมการดาเนนการวเคราะหผมสวนไดสวนเสยตามทระบ ใน องคประกอบท 1b เพอใหไดผมสวนไดสวนเสยทเกยวของครบถวนในระยะการดาเนนงานเรดดพลส ซงกลมผมสวนไดสวนเสยประกอบดวย

• กระทรวง/ทบวง/กรม หรอหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการใชทดน • หนวยงานเอกชน โดยเฉพาะผผลตผลตภณฑไม พลงงาน เหมอง และทปรกษา • องคการพฒนาเอกชน/มลนธ โดยเฉพาะทมบทบาทในการพฒนาชมชนและการอนรกษ • ชมชนทองถนทพงพงปา และกลมชาตพนธทอยบนพนทสง • กลมสตรและเยาวชน • หนวยงานวจย และสถาบนการศกษา • หนวยงานทเกยวของกบการบงคบใชกฎหมาย • กลมผดอยโอกาส

ประเดนหลกสาหรบการรบฟงความคดเหน

ขอมลพนฐานของเรดดพลส ผลกระทบ และความเสยง

จากทางเลอกของยทธศาสตรเรดดพลสของประเทศ ไดมการหารอในประเดนทสงผลกระทบตอการใชทดน การแบงปนผลประโยชน และในเรองทเกยวของกบปาไม หวขอทจะเปนประเดนในการหารอเพอรบฟงความคดเหน ไดแก

• สถานการณปาไมของประเทศ • นโยบายในอดตและปจจบนทกอใหเกดการสญเสยพนทปาไม และการเสอมโทรมของปา • สาเหตหลกของการสญเสยพนทปาไม และการเสอมโทรมของปา • การเสนอทางเลอกยทธศาสตร • ผลกระทบทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ทจะเกดจากการดาเนนงานเรดดพลส และ

วธการลดความเสยง • การครอบครองทดน และสทธในการใชประโยชนทดน • การกระจายรายไดอยางเทาเทยม • ธรรมาภบาลภาคปาไม • การสรางชองทางการรองทกขทมประสทธภาพ และกลไกในการแกไขปญหา • กรอบการจดตงองคกร นโยบาย และระเบยบ เพอรองรบการดาเนนงานเรดดพลส • คาเสยโอกาสในการใชทดน • ความสนใจของชมชนทพงพงปา • ระบบการตรวจตดตามการเปลยนแปลงของพนทปา และการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากการ

ทาลายปา ทมอยและทจะพฒนาขนในอนาคต


56

• การมสวนรวมอยางเปนรปธรรมในการวางแผนและดาเนนงานเรดดพลส • โครงการและกจกรรมเรดดพลส ทมศกยภาพในการดาเนนงาน • ระบบตดตาม รายงาน และทวนสอบ (MRV) และเสนฐานอางอง (RELs)

การสรางความมนใจในกระบวนการมสวนรวม

ความสาคญของการเขามามสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในกระบวนการของกลไกเรดดพลสนนจะตองถกคานงถง และเปนทยอมรบ โดยจะตองมการประกนหรอการสรางความมนใจถงการเขามามสวนรวมของผเกยวของอยางเปนรปธรรม โดยเฉพาะอยางยงชมชนทองถนทพงพงปา และกลมชาตพนธทอยบนพนทสง ควรจะตองเขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ ซงในชวงระยะการเตรยมความพรอมการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดสวนเสยหลกไดมการดาเนนการในลกษณะของสนทรยสนทนา และไดมการกาหนดแผนสาหรบการรบฟงความคดเหน การมสวนรวม และการเสรมสรางความร ขนในชวงของการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และเพอใหเกดความมนใจวา จะมการจดใหมการเขามามสวนรวมอยางแทจรง ในการดาเนนการจะมการจดตงคณะทางานดานรบฟงความคดเหน การมสวนรวม และการรบเรองราวรองทกข ขนเปนสวนหนงของการจดองคกรของกลไกเรดดพลส (ดองคประกอบท 1 a) คณะทางานชดนจะประสานงานกบหนวยงานระดบประเทศทรบผดชอบในการเปนผนากระบวนการของกลไกเรดดพลส เพอใหมความมนใจถงการมสวนรวมในทกระยะกบผมสวนไดสวนเสยหลกและเพออานวยความสะดวกในการเขามามสวนรวมของบคคลเหลานน ทงในขนของการจดทาและการดาเนนการตามขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ซงรวมถงกจกรรมตางๆ เกยวกบยทธศาสตรเรดดพลสระดบชาต ระดบการอางอง การตรวจตดตามคารบอนและผลประโยชนรวมจากกลไกเรดดพลส การออกแบบกลไกการแบงปนผลประโยชนและระบบการรบเรองราวรองทกขทมประสทธภาพ จงเปนทคาดหวงวาการมผมสวนไดสวนเสยตางๆ เขามารวมดวยนน จะสงผลใหไดโครงสรางองคกรทยงยนซงจะเปนการประกนการมสวนรวมอยางเปนรปธรรม ในการตดสนใจเกยวกบยทธศาสตรและกจกรรมของกลไกเรดดพลสหลงจากระยะของการเตรยมความพรอม โดยจะมการจดทาแผนของการจดทาโครงสรางการมสวนรวมทมอยเชนเดยวกนเพอเสรมสรางใหแกกระบวนการของการเขามามสวนรวม เปนทยอมรบวาการมสวนรวมอยางเปนรปธรรมนนจะตองเปนการรวมกนเพอการสรางสรรคกบองคกรภาคประชาสงคมและชมชนทองถนทพงพงปา รวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสงตามทอธบายไวขางลางน


57

ตารางท 1c-1 กจกรรมและการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนในแตละกจกรรม เพอสรางความมนใจตอกระบวนการมสวนรวมในการดาเนนการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ตารางท 1c-1: การมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของผมสวนเกยวของ เพอรบรองการมสวนรวม

กจกรรม

หนวยงานภาครฐ ภาค

ประชาสงคม

ชมชนทองถนรวมถงกลมชาต

พนธทอยบนพนทสง

ภาค เอกชน

ระดบ ชาต

ระดบทองถน

การสรางเสนฐานอางอง (การสารวจปรมาณคารบอน และขอมลดานเศรษฐกจและสงคม)

X X X X X

การสรางระบบการตรวจตดตาม รายงาน และทวนสอบ (MRV)

X X X X X

การสรางระบบปกปองผลกระทบทจะเกดตอสงคมและสงแวดลอม (safeguards)

X X X X X

การออกแบบเรองการแบงปนผลประโยชน X X X X X การจดการเรองการถอครองทดน X X X X

ธรรมาภบาลภาคปาไม X X X X X การสรางกลไกเพอรองรบเรองรองเรยน/รองทกข

X X X X X

ขนตอนการดาเนนการรบฟงความคดเหนและกระบวนการมสวนรวม

จากประสบการณในการเผยแพรขอมลขาวสารและการจดเวทรบฟงขอคดเหนในระหวางการจดทาขอเสนอโครงการ ทาใหเหนวากระบวนการมสวนรวมมความสาคญ ดงนน จงมความจาเปนทผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนจะตองไดรบขอมลขาวสาร และเขาใจในกลไกเรดดพลส การเสรมสรางศกยภาพในเรองดงกลาวแกผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน โดยเฉพาะอยางยง ผมอานาจในการกาหนดนโยบาย ภาคสวนทเกยวของกบการดาเนนงาน องคกรภาคประชาสงคม และชมชนทองถนรวมถงทอยบนพนทสง จะสงผลตอความสาเรจของการดาเนนงานเรดดพลส กระบวนการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนจะตองดาเนนการอยางคอยเปนคอยไป จะตองมเวลาเพยงพอทจะพฒนาขอมลขาวสารทเกยวของกบเรดดพลสใหมความถกตองเพอทจะเผยแพร สกลมเปาหมายตอไป โดยคณะทางานดานการรบฟงความคดเหน การมสวนรวม และการรบเรองราวรองทกข ภายใตสานกงานกลไกเรดดพลส จะรบผดชอบกจกรรมตอไปน

ขนตอนท 1: การสรางจตสานก และการเสรมสรางศกยภาพ

บทบาทของภาคประชาสงคม และชมชนทองถนทพงพงปา: ในระยะน จะใหความสาคญตอการสรางจตสานก และการเสรมสรางศกยภาพ ในเรองทเกยวของกบเรดดพลส โดยใหครอบคลมผมสวนไดสวนเสยในทกภาคสวน และทกระดบทจะเกยวของกบการดาเนนงานเรดดพลส ในระยะเรมตนของการเตรยมความพรอม จะตองใหความสาคญกบการสรางจตสานกและเสรมสรางศกยภาพ กอนทจะมการตดสนใจใดๆ และเพอใหไดรบความรวมมอจากผมสวนไดสวนเสยในระดบทองถน กระบวนการรบฟงความคดเหนจะตองไดรบการสนบสนนจากภาคประชาชน และเครอขายชมชน ในการสรางเวทของภาคประชาสงคม ในการเสรมสราง


58

ศกยภาพ แลกเปลยนความร และการเรยนร การสรางความเชอมโยงระหวางกระบวนการมสวนรวมในระดบทองถน กบกระบวนการวางแผนและการตดสนใจในระดบประเทศ ซงเวทหรอเครอขายดงกลาวจะตองเชอมโยงกบคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส โดยจะตองมการกระจายอานาจในการตดสนใจและ การดาเนนการทเกยวของกบการเสรมสรางศกยภาพในระดบทองถนทเกยวกบความพรอมเรดดพลส ในชวงของการเตรยมความพรอม รฐบาลจะเปนหนสวนกบเวทดงกลาวเพอสนบสนนและดาเนนการรบฟงความคดเหนบางประการ ซงเปนเปาหมายของชมชนทองถนทพงพงปารวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสง

การสรางชองทางการรองทกขทมประสทธภาพ และกลไกการแกไขปญหาสาหรบเรดดพลส : ความเสยงทางดานสงคมและสงแวดลอม ในการดาเนนงานเรดดพลส อาจจะกอใหเกดความขดแยงไดหากไมไดรบการจดการทด ดงนน จงเปนเรองสาคญทประเทศไทยจะตองสรางชองทางการรองทกขทมประสทธภาพ และกลไกการแกไขปญหาเพอรองรบและจดการกบขอขดแยงทจะเกดขนในระยะการเตรยมความพรอมของประเทศ โดยจะตองตระหนกวากลไกการรองทกขและการแกไขปญหาทดนน จะตองตอบสนองตอความเดอดรอนของประชาชน สามารถชวยจาแนกปญหาไดอยางทนทวงท โดยจะตองมความนาเชอถอ ไววางใจ และรบผดชอบตอผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน ในระยะการดาเนนงาน จะตองมการประเมนวาชองทางตางๆ ทมอยแลวทงในระดบทองถนและระดบชาต สามารถทจะเปนชองทางรบเรองราวรองทกขไดอยางโปรงใส เปนธรรม และเทาเทยมหรอไม และกลไกในการแกไขปญหาจะตองเปนประเดนทจะตองยกขนมาหารอภายใตกลไกเรดดพลส ซงกรอบการดาเนนงานเกยวกบความขดแยง หรอการรองทกข จะตองมการกาหนดโครงสราง ทสามารถดาเนนงานได และมธรรมาภบาล ซงอาจจะใชชองทางการรองทกขทชมชนทองถนมอยแลวกได รายละเอยดการจดสรางกลไกดงกลาวจะตองมการประชมเพอรบฟงความคดเหนตอไป

ระบบการตอบสนองตอการรบฟงความคดเหนจะตองอยในรปแบบของฐานขอมลของผมสวนได สวนเสย โดยเปนรปแบบ/ระบบทใชไดงาย และออกแบบใหสามารถเขาถงขอมลทไดจากการรบฟงความคดเหนได โดยระบบดงกลาวจะตองมประสทธภาพในการเกบบนทก และสามารถจดแยกขอคดเหนตางๆ เพอใหอยในรปของขอมลทนาไปใชประโยชนไดงาย

ขนตอนท 2: กจกรรมนารองและการทดสอบ

ประเทศไทยเสนอทจะดาเนนงานกจกรรมนารองในระยะการเตรยมความพรอม ถงแมในชวง การเตรยมความพรอมเงนสนบสนนทจะไดจากกองทน FCPF จะใชเฉพาะการวางแผนดานยทธศาสตร การเสรมสรางศกยภาพ และการเตรยมขอมลเชงวชาการเทานน อยางไรกตาม การเตรยมการในการคดเลอกพนทนารองจะไดมการพจารณาจากบทเรยนตางๆ ทผานมา ในการดาเนนโครงการอนรกษทรพยากรปาไม โดยมชมชนเปนฐาน ยกตวอยางเชน โครงการจดทาแนวเชอมตอเพออนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ( BCI) โครงการ การจดการลมนาและปาไมโดยใชชมชนเปนฐานอยางบรณาการเพอการบรการระบบนเวศ ( CBFCM) และโครงการจดการพนทคมครองอยางมสวนรวม (JoMPA) เปนตน

การคดเลอกพนทและกจกรรมนารอง จะตองครอบคลมในทกภมภาคทมลกษณะทางภมประเทศ ทตางกน และลกษณะขนบธรรมเนยบประเพณตางๆ จากการทประเทศไทยแบงออกเปน 4 ภาค คอ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคใต วธดาเนนการทประสบความสาเรจในภาคหนงอาจจะไมมความเหมาะสมกบภาคอนๆ พนทนารองจะตองสามารถกอใหเกดความเขาใจในกลไกเรดดพลสเปนอยางด สาหรบกจกรรมนารองนนจะตองนาบทเรยนทไดจากการดาเนนกจกรรมนารองมาใชในการพฒนายทธศาสตรเรดดพลสของประเทศ ตอไป กลไกในการตรวจตดตามทออกแบบขนสามารถนาไปทดลองใชในพนทนารองได ดงนน กอนทจะมการคดเลอกพนทนารอง จงมความจาเปนทจะตองใหขอมลทเกยวของกบการดาเนนงาน


59

เรดดพลสทงหมดแกผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน ซงการดาเนนงานดงกลาวจะเปนกจกรรมหลกทดาเนนการอยางตอเนองในระยะการเตรยมความพรอมของประเทศ เปนเวลาอยางนอย 3 ป

ขนตอนท 3 : พรอมเขาสกลไกเรดดพลส ขนตอนสดทายของกระบวนการรบฟงความคดเหน คอ การประเมนผลทไดจากกจกรรมนารองกอนการเขาสกลไกเรดดพลสอยางเตมรปแบบ โดยจะใชการดาเนนกระบวนการรบฟงความคดเหนเชงลกจากผมสวนเกยวของทกภาคสวน ไดแก ภาครฐ ภาคประชาสงคม ภาคเอกชน และชมชนทองถนทพงพงปา สาหรบการประเมนผล

รายละเอยดของแผนงานสาหรบกระบวนการรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมจะจดทาขนในชวงระยะการเตรยมความพรอม อยางไรกตาม สามารถสรปแผนการดาเนนการไดตามทแสดงไวใน ภาพท 1 c-1 และสรปกจกรรมและงบประมาณแสดงไวในตารางท 1c-2

ข�นตอนท� 1

การสรางจตสานกและการ

เสรมสรางศกยภาพ


กจกรรมนารองและการ

ทดสอบ


พรอมเขาสกลไกเรดดพลส

การรบฟ�งความ

คดเหน เฉพาะกลม

การจดฝ�กอบรม

หลกสตรตางๆ

การคดเลอกพ�นท�และ

กจกรรมนารอง

การรบฟ�งความคดเหน

และฝ�กอบรม เร�อง


การตดสนใจเขารวม

กลไกเรดดพลส

การทดสอบ

ยทธศาสตร


การจดทาเสนฐาน

อางอง และระบบ

การตรวจตดตาม

รายงาน และทวน

สอบ

การแบง ป�น

ผลประโยชน

การรบฟ�งความ

คดเหนเชงลก

ป�ท� 2-4ป�ท� 1 ป�ท� 4

ภาพท 1c-1: แผนการดาเนนการในการรบฟงความคดเหน และกระบวนการมสวนรวม ในระยะการเตรยมความพรอมในการดาเนนการเรดดพลส


60

เกณฑเพอใชพจารณาในการคดเลอกรายการในการตรวจสอบในชวงการดาเนนการซงสามารถปรบปรงไดตามความเหมาะสม ไดแก

1. การเขามามสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย: ตรวจสอบเพอดวา มการแสดงใหเหนถงการมสวนรวมทสมบรณ ทมประสทธภาพ และทกาลงดาเนนการอย ของผมสวนไดสวนเสยหลก ไดอยางไร?

2. กระบวนการรบฟงความคดเหน: ตรวจสอบเพอดวามหลกฐานอะไรบางทแสดงวากระบวนการรบฟงความคดเหนระดบชาตและระดบทองถนมความชดเจน มความครอบคลมกวางขวาง มความโปรงใส และอานวยความสะดวกการเขาถงขอมลสารสนเทศในรปแบบทเหมาะสมตามวฒนธรรมไดอยางถกเวลาและกาลเทศะ?

3. การแบงปนขอมลสารสนเทศและความสามารถในการเขาถงขอมลสารสนเทศ:

• ตรวจสอบเพอดวา การจดองคกรและการบรหารจดการของกลไกเรดดพลสแสดงใหเหนถงการแบงปนและการเปดเผยขอมลสารสนเทศ (เกยวกบกจกรรมทงหมดในการเตรยมความพรอม ซงรวมถงการพฒนายทธศาสตรของกลไกเรดดพลส ระดบการอางอง และระบบการตรวจตดตาม) อยางโปรงใส แบบสอดคลองตองกน และแบบกวางขวาง ไดอยางไร?

• มหลกฐานอะไรบางทแสดงวาสามารถเขาถงขอมลสารสนเทศไดและผมสวนไดสวนเสยไดรบขอมลสารสนเทศดงกลาว?

4. การดาเนนการตามผลลพธของการรบฟงความคดเหน : มการเผยแพรและการคานงถงผลลพธของการรบฟงความคดเหนในการบรหารจดการ การพฒนายทธศาสตร และในกจกรรมทางวชาการเกยวกบการพฒนาระดบการอางองและระบบการตรวจตดตามอยางไร?


61

ตารางท 1c-2: สรปกจกรรมและงบประมาณในการดาเนนการแลกเปลยนความคดเหนและกระบวนการมสวนรวม


2557 2558 2559 2560 รวม

จดทาแผนการดาเนนงานการสรางกระบวนการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนในชวงระยะเวลาเตรยมความพรอม 10 15 0 0 25 การรบฟงความคดเหนและการสรางจตสานกระดบภมภาค 10 20 20 10 60 การรบฟงความคดเหนและการสรางจตสานกระดบทองถน 30 30 30 30 120 คณะทางานประสานงานกบผมสวนไดสวนเสย 10 10 10 10 40 พฒนากรอบในการรองทกขและชองทางการแกปญหา 35 35 30 30 130 การจดการกลไกการรองทกขในทกระดบ 10 35 35 35 115 รวม 105 145 125 115 490 รฐบาล 11 15 12 11 49 FCPF 94 130 113 104 441



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม การรบฟงความคดเหนระดบภมภาค 108 108 108 108 432 การรบฟงความคดเหนระดบทองถน 20 20 20 20 80 ฝกอบรมหลกสตรการตรวจตดตามมลคาผลประโยชนรวมทไดรบจากการดาเนนงาน 90 90 90 90 360 การจดเวทประชาสงคมเรดดพลส 18 18 18 18 72 การสรางระบบปองกนผลกระทบทจะเกดตอสงคมและสงแวดลอม 45 45 45 45 180 โครงการและกจกรรมเกยวกบ REDD+ 20 20 20 20 80 พฒนากรอบในการรองทกขและชองทางการแกปญหา 25 20 0 0 45 การจดการกลไกการรองทกขในทกระดบ 13 30 30 39 112 การเผยแพรขอมลการรองทกข 20 40 40 70 170 รวม 359 391 371 410 1,531


62

องคประกอบท 2: การเตรยมยทธศาสตรเรดดพลส

2a. การประเมนการใชทดน สาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบาย และธรรมาภบาล

คานา

องคประกอบยอยสวนนเปนการประเมนการใชทดน สาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบายและธรรมาภบาลในประเทศไทย การประเมนนจะชวยในการวเคราะห 1) สาเหตหลกของการทาลายปาและการเสอมโทรมของปา ตลอดจนกจกรรมทเกยวกบการจดการปาไมอยางยงยน การอนรกษและการเพมพนปรมาณคารบอนกกเกบ 2) ขอจากดในการใชทดน กฎหมายปาไม โครงสรางทางนโยบายและธรรมาภบาล เปนสวนสาคญทนาไปสสาเหตของการทาลายปาและการเสอมโทรมของปา

ประเทศไทยตงอยในภมภาคตะวนออกเฉยงใตของทวปเอเชย มอาณาเขตตดกบพมา ลาว กมพชา และมาเลเซย มพนททงหมด 51.3 ลานเฮกแตร มพนทปาประมาณ 15.8 ลานเฮกแตร ในป พ.ศ. 2550 ประกอบดวยปาไมประเภทหลก 2 ประเภท คอ ปาไมผลดใบและปาผลดใบ โดยแยกเปนชนดตางๆ ดงแสดงในภาพท 2a-1 (กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, 2550)

ภาพท 2a-1: ชนดปาไมในประเทศไทย

มาตรฐาน 2a เนอหาขององคประกอบนจะตองระบใหครอบคลม เรอง: การประเมนการใชทดน สาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบาย และธรรมาภบาล:

การวเคราะหในประเดนตางๆ ไดแก แนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนหลก ปจจยทกอใหเกดการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรมในทกภาคสวนทเกยวของกบการดาเนนการเรดดพลส การยอมรบในสทธการถอครองทดนและทรพยากรธรรมชาต ประเดนทเกยวกบธรรมาภบาล ความสาเรจและความลมเหลวในการดาเนนการตามนโยบายและมาตรการในการลดการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรม ระบชองวาง ความทาทาย และโอกาสในการใชกลไกเรดดพลส เพอนาไปสการพฒนายทธศาสตรเรดดพลส

แหลงทมา :กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2550)

Forest Types in Thailand

2.55%2.31% 1.39%

0.69%

0.46%0.46%

0.23%

3.24%3.01%

5.56%

6.71%

7.64%

10.88% 17.13%

37.73%

Tropical Evergreen ForestHill Evergreen ForestDry Evergreen ForestMixed Deciduous ForestDry Dipterocarp ForestPine ForestTeak PlantationPine PlantationBamboo forestMangrove ForestDisturbed ForestSecondary ForestEucalyptus PlantationFresh Water Swamp ForestGrassland (Savannah)

ปาดบชน ปาดบเขา ปาดบแลง ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปาสน สวนปาสก สวนปาสน ปาไผ ปาชายเลน ปาถกรบกวน ปารน สวนปายคาลปตส ปาพร ทงหญา

ประเภทปาไมในประเทศไทย


63

พนทปาไม

พนทปาไมในประเทศไทยลดลงอยางตอเนองดงรายละเอยดในองคประกอบท 3 การทาลายปาในชวงทศวรรษทผานมาเปนผลมาจากหลายสาเหต เชน การเขาสเศรษฐกจฐานการตลาด การปรบปรงโครงสรางพนฐาน (ถนน ไฟฟา สอสารคมนาคม ฯลฯ) การปรบปรงวธการจดการปาไม อยางไรกตามปจจยตางๆ เหลานมความสมพนธซงกนและกนอยางมาก ปจจบนประชาชนใชแกสในการหงตมแทนการใชฟนและถาน และกอสรางบานเรอนดวยปนซเมนตเนองจากมราคาถกกวาไม การจดการปาไมไดมการปรบปรงใหดขน เนองจากนโยบายของรฐบาลและแรงกดดนจากภาคประชาสงคม นบตงแตมการยกเลกสมปทานปาไมในป พ.ศ. 2532 นโยบายของรฐบาลจะเนนการอนรกษและการใชประโยชนทรพยากรปาไมอยางยงยน นโยบายดงกลาวไดใหการยอมรบและการสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนและการลงทนของภาคเอกชน อยางไรกตาม การจดการปาไมจะไมมทางประสบความสาเรจไดเลย หากไมมเสยงเรยกรองจากสาธารณะใหมมาตรการอนรกษทเขมแขง

กรอบดานกฎหมาย รฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 ของประเทศไทยรบรองสทธของประชาชนเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาต รวมทงปาไม ตามทระบไวในมาตราหลกตอไปน

มาตรา 66 บคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถน หรอชมชนทองถนดงเดม ยอมมสทธอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมอนดของทองถนและของชาตและมสวนรวมในการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม รวมทงความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยน

มาตรา 67 สทธของบคคลทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการอนรกษ บารงรกษาและการไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ และในการคมครองสงเสรม และรกษาคณภาพสงแวดลอม เพอใหดารงชพอยไดอยางปกตและตอเนองในสงแวดลอมทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย สวสดภาพ หรอคณภาพชวตของตน ยอมไดรบความคมครองตามความเหมาะสม

การดาเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพ จะกระทามได เวนแตจะไดศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนในชมชน และจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดสวนเสยกอน รวมทงไดใหองคการอสระซงประกอบดวยผแทนองคการเอกชนดานสงแวดลอมและสขภาพ และผแทนสถาบนอดศกษาทจดการการศกษาดานสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตหรอสขภาพ ใหความเหนประกอบกอนมการดาเนนการดงกลาว

สทธของชมชนทจะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ ราชการสวนทองถนหรอองคกรอนของรฐทเปนนตบคคล เพอใหปฏบตหนาทตามบทบญญตน ยอมไดรบความคมครอง

มาตรา 290 องคกรปกครองสวนทองถนยอมมอานาจหนาทสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมตามทกฎหมายบญญต

กฎหมายตามวรรคหนงอยางนอยตองมสาระสาคญดงตอไปน (1) การจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทอยในเขตพนท (2) การเขาไปมสวนรวมในการบารงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทอยนอกเขตพนท เฉพาะในกรณทอาจมผลกระทบตอการดารงชวตของประชาชนในพนทของตน (3) การมสวนรวมในการพจารณาเพอรเรมโครงการหรอกจกรรมใดนอกเขตพนทซงอาจมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมหรอสขภาพอนามยของประชาชนในพนท

(4) การมสวนรวมของชมชนทองถน


64

รฐบาลไทยไดตรากฎหมายเกยวกบการปองกนและการอนรกษพนทปาไม รวมไปถงนาและความหลากหลายทางชวภาพหลายฉบบ ในปจจบน มกฎหมาย ทเกยวของกบดานการ ปาไมโดยตรงอย 6 ฉบบ และกฎหมายทเกยวของอก 3 ฉบบ คอ

1) พระราชบญญตปาไม พทธศกราช 2484 เปนกฎหมายทบญญตในเรองการทาไม การเกบหาผลผลตของปาทไมใชไม การนาไมเคลอนท ของปาและไม รวมถงการแผวถางปา โดยพระราชบญญตฉบบนถอเปนประมวลกฎหมายดานปาไมฉบบแรก

2) พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 เพอคมครองรกษาทรพยากรธรรมชาตทมอย เชน พนธไมและของปา สตวปา ตลอดจนทวทศนปาและภเขา ใหคงอยในสภาพธรรมชาตเดม มใหถกทาลายหรอเปลยนแปลงไป เพออานวยประโยชนทงทางตรงและทางออมแกรฐและประชาชนสบไป โดยประกาศพนทปาหรอปาสงวนแหงชาตเปนอทยานแหงชาต

3) พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 เปนกฎหมายในการประกาศปาสงวนแหงชาต การควบคมและการบารงรกษาปาสงวนแหงชาต และการใชประโยชนพนทปาสงวนแหงชาต

4) พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 เปนกฎหมายทเกยวของกบการสงวนและคมครองสตวปา และถนอาศยของสตวปา

5) พระราชบญญตสวนปา พ.ศ. 2535 เพอเปนการสนบสนนและสงเสรมใหมการปลกสรางสวนปา ทาใหผทจะทาการปลกสรางสวนปามความมนใจในสทธและประโยชนทจะไดรบจากการปลกสรางสวนปา เชน การยกเวนคาภาคหลวง

6) พระราชบญญตเลอยโซยนต พ.ศ. 2545 เพอควบคมการมเลอยยนตไวในครอบครองและ การนาเขามาในประเทศซงจะเปนการเพมมาตรการในการปองกนและปราบปรามการบกรกการตดไมทาลายปาตามนโยบายของรฐบาล ในขณะเดยวกนกไมเปนอปสรรคตอการประกอบอาชพทตองใชเลอยโซยนตโดยสจรต

7) พระราชบญญตพนธพช พ.ศ. 2518 แกไขเพมเตม พ.ศ. 2535 กาหนดใหคมครองชนดพนธพชประจาถน

8) พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ.2542 ควบคมการคมครองและการใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพของพนธพช

9) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ดงแสดงในภาคผนวก 2 a-1 ควบคมการปองกนคณภาพสงแวดลอม การประเมนผลกระทบสงแวดลอม การกาหนดเขตการปองกนสงแวดลอม การควบคมมลพษ และแผนสงแวดลอม

โดยทกฎหมายเกยวกบการปาไมแตละฉบบมเจตนารมณ และการบงคบใชแตกตางกน ประกอบกบไดมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ออกใชบงคบ รฐบาลขณะนนในป 2548 จงมนโยบายในการพฒนากฏหมายของสวนราชการ โดยการแกไขปรบปรงกฏหมายใหอยภายใตกรอบแนวทาง ดงน

1. อนวตการใหเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 มาตรา 66 มาตรา 67 และมาตรา 290

2. ใหเปนไปตามบทกาหนดของพระราชกฤษฏกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ.2546 3. ใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554)

4. ใหสอดรบกบนโยบายของรฐบาล


65

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ซงรบผดชอบกฎหมาย 2 ฉบบ คอ พระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 และพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 ไดดาเนนการแกไขปรบปรงกฎหมาย ทง 2 ฉบบดงกลาว ตามแผนพฒนากฎหมาย ประจาป 2548 และป 2551 ดวยการยกรางขนใหมทงฉบบภายใตกรอบแนวทางในการพฒนากฎหมายดงกลาวขางตน และไดผานการประชมรบฟงความคดเหนจากทกภาคสวนทเกยวของเรยบรอยแลว ขณะนอยในระหวางการทบทวนและแกไขเพมเตมใหเปนรางทสมบรณ

กรมปาไม ซงรบผดชอบพระราชบญญตจานวน 4 ฉบบ คอ พ.ร.บ.ปาไม พทธศกราช 2484 พ.ร.บ. ปาสงวน พ.ศ. 2507 และ พ.ร.บ.สวนปา พ.ศ. 2535 และ พ.ร.บ. เลอยโซยนต พ.ศ. 2548 ไดเสนอขอแกไขปรบปรง ตามแผนพฒนากฎหมายของสวนราชการและกรอบแนวทางขางตนตงแตปงบประมาณ 2548 เปนตนมาจนถงปจจบน โดยรางกฎหมายดงกลาวอยในขนการดาเนนการเสนอเพอออกเปนกฎหมาย

กรอบงานการควบคมทสนบสนนกลไกเรดดพลสประกอบดวยกฎหมายทมอยซงใชจดการเรองปาไมตามทกลาวไวขางตน และยงมกฎหมายและระเบยบทสาคญอกจานวนหนงทครอบคลมภาคสวนอนๆ เชน ทดน นา และเหมองแร ทจะมอทธพลตอความมประสทธภาพของกลไกในการดาเนนการเรดดพลส ในการสรางผลประโยชนรวม ตามทไดแสดงไวในองคประกอบท 2 จาเปนตองมการกาหนดระเบยบใหมๆ เปนการเฉพาะเพอสนบสนนเรดดพลส

กรอบงานการควบคมทครอบคลมการจดการ การอนรกษ และการใชประโยชนจากทรพยากรนา มความซบซอนอยางยง เนองจากมกฎหมายและระเบยบมากกวา 30 ฉบบ ทบรหารจดการโดยกระทรวงตางๆ 8 กระทรวง (ONWRC, 2003) ซงทงหมดเปนตวแทนอยในคณะกรรมการทรพยากรนาแหงชาต ทจดตงขนเพอปรบปรงการประสานงาน โดยจะเหนไดจากมการปรบปรงพระราชบญญตนาฉบบใหม ทดาเนนการมาตงแต พ.ศ. 2535 โดยมการคาดหวงวารางพระราชบญญตนาดงกลาวอาจจะบญญตเรองผใชนาตองจายเงนใหแกผจดหานาใหในรปแบบของการจายคาตอบแทนของระบบนเวศ ( PES) แมวาผใชนาบางรายไดทาการจายเงนดงกลาวใหแกการจดการลมนาแลวกตาม แตจะตองมระบบการแบงสนปนสวนนา เพอประกนวาผใชนาทกรายไดรบสวนแบงทเปนธรรมจากนาทมใหใชไดในฤดกาลตางๆ แมวาจะมรายงานวาเกษตรกรจานวนมากสบนามาใชมากกวาทไดรบอนญาตอยางเปนทางการเพอปลกขาวปละสองครง

กรอบงานการควบคมทครอบคลมสทธการถอครองทดนมความซบซอนเชนเดยวกบเรองนา ประมวลกฎหมายทดน (พ.ศ. 2487) นยามความหมายของทดนสาธารณะและทดนเอกชน และบญญตใหบคคลตองขอหนงสอทระบสทธในกรรมสทธทดนโดยการสบทอดมรดก อยางไรกตาม ตงแตมการประกาศใชประมวลกฎหมายทดนดงกลาว กมระเบยบอนๆ อกจานวนมากทนยามทดนปาไมในพนทคมครองและปาสงวนประเภทตางๆ วาเปน “ทดนสาธารณะ ” แมวาตามขอเทจจรงแลวมการครอบครองทดนดงกลาวเปนสดสวนทมนยสาคญ ผลทตามมาของสถานการณนนาไปสความไมแนนอนในกรรมสทธและสทธการใชประโยชนทดนของเกษตรกรในพนทปา ซงกลบกลายเปน “การบกรก ”พนท ในเรองนสานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมอานาจในการจดสรรทดนใหแกเกษตรกรทไรททากน

ในสวนของการพฒนาโครงสรางพนฐานและเหมองแรตองทาการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอม และองคประกอบทสาคญประการหนงของธรรมาภบาล คอ ตองมการประเมนและการอนมตการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอม และการตดตามผลเพอใหแนใจวามการปฏบตตามกฎหมาย

มาตรา 66 และ 67 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ยอมรบสทธของชมชนตอ “การมสวนรวมในการจดการ การบารงรกษา การสงวนรกษา และการใชประโยชน ทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ อยางสมดลและยงยน อยางไรกตาม ในทางปฏบตนนชมชน


66

จานวนมากไมสามารถทจะใชประโยชนของการปกปองคมครองตามรฐธรรมนญนได เนองจากไมมกฎหมายทเกยวของกบปาไมฉบบใดขางตนควบคมดแลโดยตรงตอการใชประโยชน การไดประโยชน การจดการ ฯลฯ ทรพยากรปาไมโดยชมชน ในทางตรงกนขาม บทบญญตบางบทในกฎหมายเหลานกลบทาใหสถานการณอาศยอยในทดนตามจารตประเพณของชมชนกลายเปนการกระทาความผด นอกจากนน มตคณะรฐมนตรวนท 17 มกราคม พ.ศ. 2532 หามทาไมทวประเทศ มตนเพกถอนใบอนญาตทาไมในปาธรรมชาตและหามทาไมทกรปแบบ

นอกเหนอจากกฎหมายเหลาน กยงมมตคณะรฐมนตรทเกยวของกบการจดการปาไมและทรพยากรธรรมชาต ตวอยางเชน

1) วนท 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2528 วนท 21 ตลาคม พ.ศ. 2529 วนท 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2531 วนท 7 พฤศจกายน พ.ศ. 2532 วนท 19 พฤศจกายน พ.ศ. 2534 และวนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2538 คณะรฐมนตรไดมมตเรองการจาแนกชนลมนา และเกณฑการใชประโยชนทดนในแตละชนลมนา ครอบคลม 25 ลมนาหลกในประเทศ วตถประสงคหลกของการจาแนกชนลมนาคอ เพอเพมความมประสทธภาพในการใชประโยชนทดนและลดความขดแยงระหวางผมสวนไดสวนเสยทตองการใชประโยชนทดนในพนทลมนา โดยไมอนญาตใหมการตงถนฐานในลมนาชน 1A และ 1B

2) มตคณะรฐมนตร เมอวนท 4 เมษายน พ.ศ. 2518 ใหใชประโยชนปา “เสอมโทรม ” ไดอยางถกตองตามกฎหมาย และวนท 2 มถนายน พ.ศ. 2530 แกไขเมอวนท 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2532 นยามวา ปาเสอมโทรมเปนปาทมสภาพเสอมโทรมซงไมสามารถฟนฟสภาพไดตามธรรมชาต มตนไมขนาดเสนรอบวง > 50-100 ซม. ทระดบความสงเพยงอกนอยกวา 50 ตนตอเฮกแตร หรอ ขนาดเสนรอบวง > 100 ซม. ทระดบความสงเพยงอก นอยกวา 13 ตนตอเฮกแตร ยกเวนในลมนาชน 1a, 1b และ 2 ซงไมใหมการจาแนกเปนปาเสอมโทรม อยางไรกตามการกาหนดดงกลาวทาใหเปดชองวางใหมการบกรกทาลายโดยมนายทนหนนหลงใหกลายเปนปาเสอมโทรมมากขน

3) มตคณะรฐมนตร ในป พ.ศ.2534 และเมอวนท 10 มนาคม พ.ศ. 2535 เรองการจาแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไมในพนทปาสงวนแหงชาต และมตคณะรฐมนตรเมอวนท 17 มนาคม พ.ศ. 2535 เรอง ผลการจาแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไมในพนทปาสงวนแหงชาตเพมเตม โดยแบงออกเปน 3 เขต คอ เขตพนทปาเพอการอนรกษ ( Zone C) เขตพนทปาเพอเศรษฐกจ (Zone E) และ เขตพนทปาทเหมาะสมตอการเกษตร (Zone A)

4) มตคณะรฐมนตร เมอวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2541 เรอง การแกไขปญหาทดนในพนทปาไม และวนท 24 เมษายน 2550 ใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใชเวลา 2 ป ใหแลวเสรจ โดยกาหนดมาตรการและแนวทางแกไขปญหาไวดงน a) ไมมการออกเอกสารสทธสาหรบพนทเกษตรกรรมในเขตพนทอนรกษ b) กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชรบผดชอบในการสารวจและขนทะเบยนผทอาศย

อยในเขตพนทอนรกษใหชดเจน ถงวนทอาศยอย ทงในระดบครวเรอนและชมชน ตองไมมการขยายขอบเขตการครอบครองทดน กรณตรวจสอบพสจนแลวปรากฏวาเปนการอยอาศยภายหลงการประกาศเปนพนทอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ตองดาเนนการดงน - จดสรรทดนใหใหมนอกเขตอนรกษ โดยการชดเชยในเบองตนเพอใหเกดทางเลอกในการ

เพมรายไดใหกบครวเรอน - หากไมสามารถจดสรรพนทใหใหม หามไมใหมการขยายพนทครอบครอง และหาแนวทาง

สนบสนนการดารงชพทมอย


67

c) สาหรบเขตพนทสง หนวยงานภาครฐทดาเนนการพฒนาพนทสง จะตองใหความสาคญในการอนรกษพนทอยางเขมงวด และการดาเนนกจกรรมใดๆ ตองกอใหเกดผลกระทบนอยทสด

5) มตคณะรฐมนตร เมอวนท 25 มกราคม พ.ศ. 2518 รบทราบถงความเปนไปไดของการใชประโยชนทดนแบบอนๆ ในพนทปาสงวน วนท 29 เมษายน พ.ศ. 2518 อนมตแผนการจดทดนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ วนท 12 มถนายน พ.ศ. 2527 เพกถอนสถานภาพปาจากทดนปาสงวนทถกครอบครองแลว วนท 16 มกราคม พ.ศ. 2538 จดทดนปาเสอมโทรมใหมระหวางเขตการจดการ และวนท 1 กนยายน พ.ศ. 2538 ใหหลกเกณฑเพอยอมรบชมชนทอาศยและใชประโยชนทดนในพนทลมนา 1A

6) มตคณะรฐมนตร เมอวนท 10 สงหาคม พ.ศ. 2547 รเรม “แผนใหมของโครงการหมบานปาไม ” โดยมจดมงหมายเพอทาใหการบกรกปาลดลงโดยการจดทาขอปฏบตแบบรวมมอกนจดการเพอปกปองคมครอง อนรกษ และใชประโยชนทรพยากรอยางยงยน โดยรวมมอกบชมชนทอาศยอยในพนทโครงการ มตนถอวาเปนดานบวกในการรบทราบถงความเปนไปไดของการอยรวมกนระหวางคนกบปา กรมอทยาน แหงชาต สตวปา และพนธพช และ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง รบผดชอบการดาเนนงานตามมตน

มตคณะรฐมนตร เมอวนท 3 สงหาคม 2553 เรอง “แนวนโยบายในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง ” (ดานการจดการทรพยากร) คณะรฐมนตรเหนชอบตามแนวทางทกระทรวงวฒนธรรมเสนอโดยเหนชอบหลกการแนวนโยบายและหลกปฏบตในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง และมอบใหหนวยงานทเกยวของนาแนวนโยบายและหลกปฏบตในการฟนฟวถชวตชาวกระเหรยงมาดาเนนการ รายละเอยดของมตดงกลาวปรากฏในภาคผนวก 2a-2

แมวาจะมกฎหมายทเกยวของทมการใชไดอยจานวนหนงแตยงมชองวางและขอจากดบางประการในการนาไปสทางปฏบตในพนท จงควรมการวเคราะหเชงลกในเรองดงกลาว เพอนาไปสแนวทางปฏบตอยางมประสทธภาพ ดงนน ดานการออกแบบโครงการของกลไกเรดดพลสควรจะมการดาเนนการดวยความรอบคอบโดยผานการรบฟงความคดเหนของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสและคณะทางานดานนโยบายและวชาการชดตางๆ ทมสวนเกยวของ

องคกรทเกยวของ

องคกรภาครฐ เมอมการสถาปนากรมปาไมขนในป พ.ศ. 2439 อนเปนการถายโอนอานาจการบรหารจดการปาไม

จากผครองนครมาสรฐบาลกลาง จนกระทงมการประกาศใชพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 จงมการแบงสวนกรมปาไมออกเปน 3 กรม คอ กรมปาไม รบผดชอบพนทปาไมนอกเขตปาอนรกษ (ปาสงวนแหงชาต) กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช รบผดชอบพนทปาอนรกษ และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง รบผดชอบทรพยากรทางทะเลและชายฝงรวมพนทปาชายเลน นอกเขตปาอนรกษ

รฐวสาหกจ องคการอตสาหกรรมปาไมเปนรฐวสาหกจภาคปาไมของประเทศไทย มภารกจในการดาเนนการ

ดานปลกสรางสวนปา สวนปาไมสก โรงเลอย รวมทงการพฒนาหมบานปาไม

องคกรภาคประชาสงคม ในประเทศไทยมองคการพฒนาเอกชนมากมายหลายองคกรทงองคกรไทยและตางประเทศทม

กจกรรมเกยวกบภาคปาไม นอกเหนอจากองคการทมกจกรรมดานสงแวดลอม การพฒนาทองถน ฯลฯ


68

Uสถาบนอดมศกษา มสถาบนระดบอดมศกษาในประเทศหลายสถาบนทมการเรยนการสอนระดบปรญญาตรและระดบ

บณฑตศกษาเกยวกบการจดการปาไมและทรพยากรธรรมชาต ในมตตางๆ ตามความเชยวชาญของแตละสถาบน มหาวทยาลยเกษตรศาสตรเปนสถาบนอดมศกษาแหงเดยวในประเทศไทยทมการจดการศกษาวชาการปาไมเตมรปแบบ โดยมโปรแกรมการศกษาระดบปรญญาตร โท เอกในสาขาปาไมและวชาทเกยวของกบ การปาไม หลกสตรปรญญาตร 4 ป ม 3 โปรแกรมปรญญา คอ วนศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลยทางไม เทคโนโลยเยอและกระดาษ สาขาวนศาสตรแบงเปนหลายสาขายอย ไดแก การจดการทรพยากรปาไม วศวกรรมปาไม วนวฒนวทยา อนรกษวทยา วนศาสตรชมชน และวทยาศาสตรชวภาพปาไม

Uบรษท และองคการทเกยวของกบปาไมภาคเอกชน องคการทเกยวของกบอตสาหกรรมทมปาไมเปนฐานนน สวนใหญจะเปนบรษทเอกชนทดาเนนการ

เกยวของกบสวนปาและอตสาหกรรมการใชไม เชน เฟอรนเจอร โรงเลอย ไมอด การผลตเยอและกระดาษ ผลตภณฑไมยางพารา ธรกจไม และสวนปาเชงพาณชย ผประกอบการเหลานสวนใหญเปนสมาชกของสมาคมการคา ซงมการขนทะเบยนสมาชกและมสถตเกยวกบประเภทผลตภณฑ กาลงผลต ปรมาณผลผลต ตลอดจนการประเมนสถานภาพและปญหาเกยวกบอตสาหกรรมนนๆ

สาเหตหลกของการทาลายปาและการเสอมโทรมของปา

ตามขอเสนอโครงการน การทาลายปา (deforestation) หมายถงการเปลยนแปลงการใชทดนโดยการบกรกตดตนไมและแผวถางปาเพอนาทดนไปใชเพอวตถประสงคอน ซงสวนใหญเปนการนาทดนไปใชเพอการเกษตร เชงเดยวในระบบเชงพานชย และการใชประโยชนอยางอน การเสอมโทรมของปา ( forest degradation) หมายถงสถานการณททดนยงคงความเปนปา แตความหนาแนนและคณภาพของปาเสอมถอยลง การเสอมโทรมของปาเปนผลมาจากการลกลอบตดไม และไฟปาทขาดการควบคม ประมาณการของพนทปาทสญเสยไปเนองจากการพฒนาโครงสรางพนฐานแสดงไวขางลางน แตไมมขอมลทจะประเมนอตราการทาลายปาจากสาเหตอนๆ ในอดต โดยเฉพาะอยางยงตลอดชวงป พ.ศ. 2543-2553 อยางไรกตาม มการเสนอกจกรรมนไวในระยะการเตรยมความพรอมเพอทาการวเคราะหสาเหตของการทาลายปาและการเสอมโทรมของปาใหมความทนสมยและสะทอนจากสภาพความเปนจรง (ตารางท 2a-3)

สาเหตโดยตรงของการทาลายปา

Uการบกรกแผวถางปา สาเหตของการสญเสยพนทปาไมมาจากนโยบายการพฒนาของรฐ ไดแก นโยบายการใหสมปทาน

ปาไม เหมองแร และการพฒนาเชงโครงสรางทาใหเกดการทาลายปาและทรพยากรชวภาพนาไปสการสรางถนนหนทางและการตงถนฐานในปา นอกจากนนโยบายการสงเสรมการปลกพชเศรษฐกจเชงเดยวซงทาใหเกดการขยายพนททาการเกษตรทเชอมโยงกบทนขนาดใหญ ขอมลจากการสารวจเศรษฐกจการเกษตรบงชวาพนทดนทใชเพอการเกษตรเพมขนโดยเฉลยประมาณ 45,000 เฮกแตรระหวางป พ.ศ. 2548 ถง 2553 ตามรายงานของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ปรากฏวาทดนปาไมถกแผวถางเพอนาไปใชประโยชนเพอวตถประสงคอนทนอกเหนอจากการเกษตร โดยเฉพาะอยางยงทพกเพอการทองเทยว เปนเนอทประมาณตงแต 7,386 เฮกแตรในป พ.ศ. 2547 และลดลงเปน 2,841 เฮกแตรในป พ.ศ. 2550 (ภาพท 2a-2) ทงน ในการวเคราะหเชงลกทสะทอนความเปนจรงในระดบพนท จะตองมการดาเนนการในชวงเตรยมความพรอม


69

ภาพท 2a-2: พนทปาไมทถกแผวถางเพอสรางทพกนกทองเทยว

การพฒนาโครงสรางพนฐาน เชน ถนน อางเกบนาเพอการเกษตร แนวกอสรางสายไฟฟา เปนสงจาเปนสาหรบการพฒนาประเทศไทย ในบรรดาการพฒนาโครงสรางพนฐานนน อางเกบนาเพอการชลประทานและแนวกอสรางสายไฟฟาเปนกจกรรมททาใหเกดการสญเสยพนทปาไมมากทสด ในป พ.ศ. 2554 มการสญเสยพนทปาไมเพอการชลประทานจานวน 13,972 เฮกแตร เพอจดทาแนวกอสรางสายไฟฟา จานวน 10,306 เฮกแตร การทาเหมองแรประมาณ 5,843 เฮกแตร (กรมปาไม 2554; พนาโยชน และ สงสวรรณ 1994) บนทกวาการพฒนาโครงสรางพนฐานเพอการชลประทานเกยวของกบการลดลงของพนทปาไม ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย การศกษาจานวนมากในอดตและในชวงกระบวนการรบฟงความคดเหนชใหเหนวาการพฒนาโครงสรางพนฐานและการเหมองแรเปนสาเหตหลกของการทาลายปา

การพฒนาโครงสรางพนฐานและการทาเหมองแร

สาเหตโดยตรงของปาเสอมโทรม

การลกลอบทาไมและเกบหาของปา การลกลอบทาไมเปนทงการลกลอบตดไมซงสวนใหญมกทากนเปนขบวนการขนาดใหญของผมอทธพล

และการลกลอบตดไมเพอใชในครวเรอนชนบท การลกลอบตดไมและการคาไมเปนกจกรรมทมรายไดดอนเนองมาจากอปสงคการใชไมมสง ไมบางชนดมราคาสงมาก เชน ไมพะยงมราคาถง 5 ,000 เหรยญสหรฐตอลกบาศกเมตร กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดรายงานถงมลคาทเพมขนอยางตอเนองของไมพะยงทตรวจยดไว ในระหวาง ป พ.ศ. 2552 – 2555 (ภาพท 2a-3)


70

ภาพท 2a-3: มลคาของไมพะยงทตรวจยดระหวางป พ.ศ. 2552 ถง 2555 (ถงเดอนสงหาคม)แหลงทมา: เจาหนาทกรมปาไม (สมภาษณสวนตว, 2555)

เปนการยากทจะประเมนระดบของการลกลอบทา (ตด) ไม แตกนบเปนสาเหตสาคญของการสญเสยทรพยากรปาไมของประเทศไทย และมแนวโนมวายงคงดาเนนตอไป ไมทตรวจยดมปรมาณตงแต 8 ,937 ถง 22,620 ลกบาศกเมตร ในป พ.ศ. 2549 ดงแสดงไวในภาพท 2 a-4 (กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 2547, 2548, 2553)

ภาพท 2a-4: ปรมาตรไมทอนทตรวจยดไดระหวางป พ.ศ. 2544-2549 แหลงทมา: กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2547, 2548, 2553)


71

การลกลอบเกบหาของปามกเปนกจกรรมเพอการบรโภคในครวเรอนและขายเปนรายไดเสรม กรณลกลอบเกบหาของปาทรายงานมกมจานวนนอย จากรายงานของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชปรากฏวามกรณลกลอบเกบหาของปาเพยง 5-8 ครงตอปในชวงป พ.ศ. 2544-2553 ซงเปนตวเลขทอยในเกณฑตา

ไฟปาทขาดการควบคม ไฟปาเปนสาเหตสาคญของการเสอมโทรมของปา ไฟปาทเกดขนในประเทศไทยมกเปนไฟผวดน

ซงทาลายลกไมและกลาไม ตนไม และของปาบางชนด ไฟปามกเกดขนจากบรเวณทเกบหาของปา เชน เหด หญาออนเพอการเลยงสตว และการลาสตว พนทปาททถกเผามอาณาเขตกวางขวาง (ภาพท 2a-5)

มการใชวธการคานวณพนทปาไม 2 วธทแสดงไวในภาพท 2a-5 คอการใช GIS และการแปลภาพถายดาวเทยม Land sat (ป พ.ศ. 2542-2545) หลงจากป พ.ศ. 2545 เจาหนาทในภาคสนามจะเปนผใหขอมล ซงเปนขอมลทมความนาเชอถอมากขน พนทถกไฟปาเฉลย 16,024 เฮกแตรตอป (ความคลาดเคลอนมาตรฐาน ±3,208 เฮกแตรตอป)

ภาพท 2a-5: พนทปาไมทถกไฟปาทขาดการควบคมเผาไหม พนทเสยหายจากไฟปาประเมนโดยใชภาพถายทางอากาศ (พ.ศ. 2535-2541) GIS และภาพถายดาวเทยม (2542-2545) และขอมลจากเจาหนาทปาไมจากสถานควบคมไฟปา (พ.ศ. 2545)

แหลงทมา: กรมปาไม 2553, 2554)

อตราการสญเสยพนทปาไมจากสาเหตหลก ตามรายงานขอมลสถตกรมปาไม การเปลยนแปลงพนทปาไมในระหวางป พ.ศ. 2543-2549

มประมาณ 1.146 ลานเฮกแตร หรอมคาเฉลยประมาณ 191 ,000 เฮกแตรตอป โดยมสาเหตทกอใหเกดการเปลยนแปลงหลายสาเหต แตเปนการยากทจะจาแนกรายละเอยดของการเปลยนแปลงพนทอนเนองมาจากแตละสาเหต อยางไรกตามขอมลในป พ.ศ. 2554 แสดงใหเหนวา การพฒนาโครงสรางพนฐานกอใหเกดการเปลยนแปลงพนทประมาณ 24 ,280 เฮกแตร ในขณะทการทาเหมองแรกอใหเกดการเปลยนแปลงพนทประมาณ 5,843 เฮกแตร

สาเหตโดยออม สาเหตโดยออมของการทาลายปาและการเสอมโทรมของปาทแสดงไวในตารางท 2 a-1 นน มความ

ซบซอนเปนอยางยงและตองมการวเคราะหเพมเตม สาเหตเหลานครอบคลมถงการทาลายปา (การบกรก การพฒนาโครงสรางพนฐาน และการเหมองแร) และการเสอมโทรมของปา (การลกลอบทาไมและไฟปาทไมไดม


72

การควบคม) ซงหลายประเดนไดถกนาเสนอไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) และอยในกระบวนการของการตดตามผล ดวย

ตารางท 2a-1: สาเหตหลกของการทาลายปาและปาเสอมโทรม

ตวชวดเรดดพลส สาเหตโดยตรง สาเหตโดยออม

การทาใหพนทปาลดลง

1. การบกรกแผวถางปา (การเปลยนพนทปาธรรมชาตไปเปนพนทเกษตรกรรมเชงเดยวแบบเชงพานชย และการลงทนอนๆเกยวกบพชอาหาร และพชพลงงาน สวนปา และรสอรท)

1. แนวเขตปาและเขตการใชประโยชนทดนทไมชดเจน 2. สงคมขาดความรและความตระหนกเกยวกบการ

อนรกษปาไม 3. ขาดการบรณาการระหวางหนวยงานทรบผดชอบ

เกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4. ความยากจนนาไปสการใชพนทปาเพอการดารงชพ 5. ความขดแยงระหวางการอนรกษกบการดาเนนการตาม

ยทธศาสตรการพฒนา เชน (ก) รฐบาลและบรษทเอกชนสงเสรมการปลกพชอาหารและพชพลงงานโดยการประกนราคาผลผลตทอาจเปนสงจงใจใหมการบกรกแผวถางปาเพมขน (ข) การสงเสรมการทองเทยวในเขตปาธรรมชาตของอทยานแหงชาตโดยไมมการควบคมผลกระทบและควบคมขดความสามารถในการรองรบของพนท

2.การพฒนาโครงสรางพนฐาน

• การเพมจานวนประชากร

3. การทาเหมองแร • แนวเขตปาและเขตการใชประโยชนทดนทไมชดเจน

การเสอมโทรมของปา

4. การลกลอบตดไม 1. การบงคบใชกฎหมายไมเขมแขงพอ 2. ไมบางชนดมราคาสง เปนสงจงใจในการลกลอบตดไม 3. สงคมขาดความรและความตระหนกเกยวกบการ

อนรกษปาไม 4. การเพมจานวนประชากร 5. ความยากจนนาไปสการใชพนทปาเพอการดารงชพ

5. ไฟปาทขาดการควบคม

1. สงคมขาดความรและความตระหนกเกยวกบการอนรกษปาไม

2. ความตองการของปาเพอการคา

ในชวงป พ.ศ. 2543 นน สาเหตของการสญเสยทรพยากรปาไมเปนผลมาจากนโยบายของรฐบาลและบรบทดานกฎหมาย กอปรกบปจจยทเชอมโยงอยางใกลชดดานสงคมและเศรษฐกจ เชน การเพมจานวนประชากร การกระจายรายไดทไมเทาเทยมกนอนนาไปสความยากจนในชนบท ขอจากดของทางเลอกอาชพของคนในชนบท ความตองการพนทเกษตรกรรม เชงเดยวแบบเชงพานชย ลวนเปนผลพวงของปจจยดานการเพมจานวนประชากร ทจะตองบรณาการในนโยบายและยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาต


73

การเพมขนของจานวนประชากรสรางแรงกดดนสทรพยากรปาไม สถตการเพมจานวนประชากรอยางเปนทางการไมไดสะทอนภาพความกดดนทมตอปาไมเนองจากสถตดงกลาวไมไดรวมสวนของประชากรทไมไดขนทะเบยน (ประชากรแฝง) เชน ประชากรตกสารวจ ผอพยพ ผลกลอบเขาเมอง ประชากรแฝงเหลานสรางแรงกดดนตอปาไมมากกวาจากการใชทรพยากรปาไม โดยเฉพาะอยางยงในพนทจงหวดชายแดนทวประเทศ ผลของการเพมจานวนประชากรทงขนทะเบยนและไมขนทะเบยนและการตงถนฐานนาไปสการเกดชมชนเมองแทนพนทปาไมอยางถาวร

ผลการศกษาการบกรกทาลายปาในหลายจงหวดของภาคตะวนออกเฉยงเหนอชใหเหนวาความหนาแนนของประชากร ราคาไม ความความเลอมลาทางดานโอกาสและอาชพในแงของผลตภณฑมวลรวม (GDP) ของจงหวด ความหนาแนนของถนน ผลผลตขาว และระยะทางจากตลาดเปนปจจยสาคญในการบกรกทาลายปา ( Panayotou and Sungsuwan 1989) การศกษาในลกษณะเดยวกนในพนทเดยวกนพบวาความยากจน (GDP จงหวดตอหวประชากร) การเพมจานวนประชากร ราคาจรงของมนสาปะหลง เปนสาเหตหลก (Tongpan et al. 1990) ยงมผลการศกษาอนทแสดงวาความตองการทดนเพอเกษตรกรรม (ทชวยอธบายถงการเปลยนปาไมเปนทดนเกษตร) มความสมพนธเชงบวกกบราคาของพชหลกและจานวนของประชากรภาคเกษตร และมความสมพนธเชงลบกบผลผลตภาคเกษตรและระดบการเขาสความเปนอตสาหกรรม (Panayotou and Parasuk 1990)

กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2536) ไดพฒนาแบบจาลองเพอพยากรณการสญเสยพนทปาไมโดยใชตวแปรตางๆ ซงมขอสรปดงน

• ความหนาแนนประชากรเปนสาเหตโดยออมสาคญทสดตอการบกรกทาลายปา ความหนาแนนประชากรจะเปนปจจยขบเคลอนความตองการทดนเพอเกษตรกรรมและไมกอสราง

• ราคาไมเปนปจจยสาคญอนดบ 2 ทสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงพนทปา

• ผลตผลทางการเกษตรเปนปจจยสาคญอนดบ 3 ทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงพนทปาไม แมวาจะไมมขอสรปสาหรบทกภมภาค แตการเพมผลผลตทางการเกษตรอาจสงผลตอการลดลงของพนทปาเนองจากความตองการทดนเพมขน เมอเปรยบเทยบผลกระทบจากการเกษตรยงชพกบการเกษตรเชงพาณชย ปรากฏวาการเกษตรเชงพาณชยมผลกระทบตอการเปลยนแปลงพนทปาไมมากกวา

ผลการศกษาเหลานแสดงถงสามปจจยรวมทสงผลใหมการบกรกทาลายปา คอ นโยบายของรฐ ความสนใจเชงพาณชยของภาคเอกชน และการเพมจานวนประชากร (ภาพท 2 a-6) อยางไรกตาม ผลกระทบจากปจจยเหลานอาจมการเปลยนแปลงในชวงเวลา 20 ปทผานมา จงควรมการศกษาในประเดนเหลานเพมเตมเพอทบทวนสาเหตของการลดลงของพนทปาเชงลกในระดบพนท ทสามารถสะทอนสถานภาพความเปนจรงใหมากทสด


74

ภาพท 2a-6: สามปจจยรวมทสงผลตออตราการทาลายปา แหลงทมา: กระทรวงเกษตรและสหกรณ (2536)

Amano et al. (1996) ไดศกษาประวตการเปลยนแปลงพนทปาไมในประเทศไทยพบวามความสมพนธกบตวแปรเกยวกบการใชทดน และพบวากจกรรมการเกษตร เพอเพาะปลกมนสาปะหลง ฝาย ขาวฟาง และถวเหลอง มความสมพนธอยางมนยสาคญกบการใชทดนปาไม การเพมจานวนประชากรไมมความสมพนธโดยตรงกบการเปลยนแปลงการใชทดนปาไม วธการในการศกษานสามารถนาไปใชเพอทาการศกษาและวเคราะหเพมเตมได แตอยางไรกตาม ตวแปรดานการใชประโยชนทดนสวนใหญมการเปลยนแปลงและจาเปนทจะตองมการปรบใหทนสมยในชวงระยะการเตรยมความพรอม

นโยบายรฐบาย

นโยบายปาไม นโยบายทดน

การพฒนาโครงสรางพนฐาน

นโยบายดานความมนคง

นโยบายการพฒนาชนบท

นโยบายการเกษตรเชงพาณชย

การเกษตรเพอการสงออก

พาณชยกรรมภาคเอกชน

สวนปาเชงพาณชย การเกบกาไรจากทดน การสรางสนามกอลฟ

สถานทพกผอนหยอนใจ

การบกรกตดไมทาลายปา

การเพมจานวนประชากร

การดารงชพของครวเรอน การตดไมเพอหารายได

การขยายตวของชมชนและการตงถนฐานใหม


75

ถงจะขาดการสรปอยางชดเจนวาสาเหต (ปจจย) โดยออมใดเปนสาเหตทสาคญทสดตอการสญเสยพนทปาและการเสอมโทรมของปา แตกเชอไดวา

• สาเหตตางๆ มความสมพนธตอกนอยางมากและมความซบซอนยง และเปนการยากทจะเขาใจธรรมชาตของการบกรกทาลายปาจนกวาจะเหนภาพทเปนจรงของภาคปาไม ความแตกตางของแตละปจจยไมอาจแยกปฏบตจากกนได และเปนมตของความเปนจรงมากกวาแนวความคด เพอประโยชนของคนสวนใหญของสงคม ซงตรงขามกบความสนใจเชงเศรษฐกจของคนรารวย

• นโยบายและกฎหมายในอดตไมสอดคลองกบความเปนจรงดานสงคมและเศรษฐกจในปจจบน และไมมประสทธภาพ

• การศกษาในอดตทยกมาแสดงขางตนเพอทานายพนทปาไมโดยอาศยตวแปรดานสงคม-เศรษฐกจและสงแวดลอมนนลาสมยไปแลว ดงนน จงตองมการกาหนดภารกจไวในระยะการเตรยมพรอมเพอใหมการศกษาและวเคราะหสาเหตของการทาลายปาทเปนปจจบน โดยอาจจะอาศยการศกษาในอดตมาเปนฐาน ตลอดจนวเคราะหปฏสมพนธระหวางการเกษตร การเหมองแร และการปาไม

ตารางท 2a-1 แสดงขอสรปสาเหตโดยตรงและสาเหตโดยออมของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปาในประเทศไทย ซงเปนรายละเอยดทไดจากการประชมแลกเปลยนความคดเหนของผมสวนไดสวนเสย และการตรวจเอกสารและการรวบรวมขอมลทมอย

การวเคราะหความพยายามในอดตในการปองกนการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรม

รฐบาล

ประเทศไทยมความพยายามในการนานโยบายตางๆ ของรฐบาลมาใชในการปองกนการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรม อนไดแก มตคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบายปาไมแหงชาต เมอวนท 3 ธนวาคม พ.ศ. 2528 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1-11 และแผนแมบทปาไม พ.ศ. 2536 (กระทรวงเกษตรและสหกรณ 2536) ในแผนแมบทปาไมไดเนนการปฏรปนโยบาย กฎระเบยบ และองคกร การมสวนรวมของชมชนในการจดการปาไม การอนรกษปาไม และการใชประโยชนทรพยากรปาไมทเหลอแบบเอนกประสงค รวมทงการยกเลกสมปทานปาไม นอกจากนน มตคณะรฐมนตรเมอวนท 10 และ 17 มนาคม พ.ศ. 2536 ซงไดมการจาแนกพนทปาไมออกเปน 3 กลม ไดแก เขตพนทปาอนรกษ (โซน C) เขตพนทปาเศรษฐกจ (โซน E) และเขตพนทเกษตรกรรม (โซน A) กเปนการแสดงใหเหนถงความพยายามในการหยดการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรมในพนทอนรกษคณคาสง ( HCV) (โซน C) มตคณะรฐมนตรเมอวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2541 ในการแกไขปญหาทดนในพนทปาไมกเปนความพยายามในการหยดการขยายพนทเกษตรกรรมเขาไปในเขตพนทอนรกษ เชนกน

นโยบายรฐบาลในป พ.ศ. 2532 ทาใหการทาไมจากสมปทานปาไมทวประเทศหยดลง ซงเปนความพยายามในการปองกนรกษาปา และการฟนฟปาไมเพอปรบปรงปาทเสอมโทรมลง รวมถงการอนรกษดน นา และความหลากหลายทางชวภาพ การหยดการทาลายปาชวยลดอตราการทาลายปาใหชาลง แตไมไดทาใหการทาลายปาหยดลง


76

รฐบาลยงรบทราบวาการปฏบตตามประเพณและภมปญญาทองถนดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและการจดการปาไมเปนวธการทมศกยภาพในการแกไขปญหาการทาลายปาและปาเสอมโทรม

นโยบายทเกยวของกบการทาลายปาไดมงเนนแนวทางในการรกษาพนทปาไมดวยการฟนฟพนทปาเสอมโทรมและนาพรรณไมตางๆ เขามาปลกเสรมบรเวณแนวเขตพนทปาไม อยางไรกตาม แนวคดนไมประสบความสาเรจในการหยดการทาลายปา เนองจากนโยบายเหลานยงไมไดใหความสาคญตอปญหาความยากจน ซงเปนปญหารากหญาของการทาลายปาอยางเพยงพอ และผลกระทบทมตอพนทปาไมจากนโยบายดานการเกษตรและนโยบายอนๆ ทเกยวของ ซงไมไดมการคานงถงทรพยากรปาไม กอใหเกดความขดแยงเชงนโยบาย และทาใหความพยายามในการลดการทาลายปาขาดประสทธภาพ (ITTO 2006)

ในเรองการถอครองและสทธการใชประโยชนปาไมและของปานน ปาธรรมชาตในพนทคมครองหรอ ปาสงวนแหงชาตทกแหงมรฐเปนเจาของและบรหารจดการโดยสามหนวยงาน คอ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ในพนทคมครองชมชนทองถนไมมสทธในการใชประโยชนตามกฎหมาย (แมวาไดรบอนญาตใหเกบของปาพนฐานบางประการไดโดยไมเสยคาใชจาย เชน ฟนและของปาเพอการบรโภคในครวเรอน) รฐโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เปนผควบคมดแลและตดสนใจทกเรองเกยวกบการใชและการจดการพนทคมครอง สวนในปาสงวนแหงชาต มรายงานวาชมชนทองถนมสทธใชประโยชนทรพยากรปาไมได (แตไมใชทดนปาไม) กรมปาไมพยายามทจะควบคมปาไม และใหชมชนทองถนไดเขามามสวนรวมในการปกปองคมครองและลาดตระเวนทรพยากร ชาวบานไดรบอนญาตใหเกบไมแหงและไมตายซากเพอใชสอยในครวเรอนเปนฟนและไมกอสรางไดโดยไมตองเสยคาใชจาย แตหามทาการลมตนไมทยงมชวตอยในปา ในพนทสวนปา การลมไมหวงหาม เชนไมสก เพอใชสอยในครวเรอนหรอกจกรรมการพฒนาหมบานอาจจะไดรบอนญาตแตตองขออนญาตจากกรมปาไม ชาวบานยงไดรบอนญาตใหเกบของปาเพอบรโภคในครวเรอนไดโดยไมเสยคาใชจาย

ในชวงทผานมา กรมปาไม และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดมความพยายามในการฟนฟพนทปาเสอมโทรมซงไมประสบความสาเรจนก เนองจากมขอจากดมากมายในอนทจะดาเนนการกบผบกรกปาอยางผดกฎหมาย อยางไรกตาม มโครงการทมการดาเนนการในอดตและสามารถใชเปนแนวทางและประสบการณในการดาเนนการตอไปได ดงน

• โครงการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ( BCI) ระยะนารองระหวางป พ.ศ. 2549-2552 ซงไดรบการสนบสนนจากธนาคารพฒนาเอเชย (ADB) ใหดาเนนกจกรรมในพนทกลมปาตะวนตก โดยมวตถประสงคเพอการปรบปรงการดารงชพของชมชนทอาศยอยในปาหรออยใกลพนทปาอนรกษทสาคญเพอลดแรงกดดนจากการบกรกพนทปาและเพอสรางศกยภาพของชมชนในการปองกนรกษาปา ซงมทงบทเรยนทด และบทเรยนทตองนาไปแกไขเนองจากชมชนพงพงปาบางชมชนไดใหขอมลวาการดาเนนการบางสวนนามาซงทาใหชมชนเกดความขดแยงเมอมการนาเงนไปชวยเหลอแกชมชน

• โครงการอนรกษปาไมโดยใชชมชนเปนฐาน • การวเคราะหการจายคาบรการของระบบนเวศ ( PES) ในภาคเหนอทดาเนนการโดยโครงการ

LEAF • การประเมนปรมาณคารบอนกกเกบใน 35 ชมชนโดยสานกจดการปาชมชน กรมปาไม • โครงการJOMPA ทสนบสนนกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการชวยบรหารจดการพนท

คมครอง


77

ในระดบนโยบาย การไมสอดประสานของนโยบายรฐบาลเกยวกบทรพยากรธรรมชาตและนโยบายสงเสรมการขยายตวดานการเกษตร เหมองแร โครงสรางพนฐาน การทองเทยว เปนปจจยกระตนใหมการบกรกทาลายปาอยางผดกฎหมาย นอกจากนภาคธรกจนายทนทเกงกาไรจากทดนยงชกจงชาวบานเขาไปบกรกแผวถางปาเพอถอครองทดนและซอขายกนตอไป ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1-6 การสงออกสนคาเกษตรถกใหความสาคญเปนลาดบตน เกษตรกรไดรบการสนบสนนใหขยายพนทเพาะปลกเพอใหบรรลเปาหมายดงกลาว ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 7-8 รฐบาลตระหนกถงการพฒนาเศรษฐกจโดยไมมการวางแผนเพอความยงยนทเหมาะสม ขาดขอพจารณาดานสงแวดลอม และขาดการมสวนรวมของประชาชนในทองถน ในขณะทแผนพฒนาฯ ฉบบท 9 และ 10 มเปาหมายสงเสรมสมดลระหวางสงแวดลอมกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม เชนเดยวกนกบแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 ทมเปาหมายในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพโดยกาหนดใหมพนทปาไมนอยกวา 40% ของพนทประเทศ โดยมพนทปาอนรกษไมนอยกวา 19%

ภาคอตสาหกรรมและเอกชน

ภาคธรกจเอกชนหลายแหงมการดาเนนกจกรรมเกยวกบการเสรมสรางบรการของระบบนเวศปาไมและการปรบปรงการดารงชพ (อาชพ) ของชมชน ในลกษณะของโปรแกรมความรบผดชอบตอสงคม ( CSR) ตวอยางการดาเนนงานของบรษทธรกจและการรเรมโครงการเหลานอาจสรางขนเพอนาไปสการพฒนาความรวมมอของภาคเอกชนในกจกรรมเรดดพลส

• การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) เขารวมโครงการปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรตฯ ทมการปลกตนไมไปแลวประมาณ 53 ลานตนบนพนทกวา 61,500 เฮกแตรในพนทปาสงวนเสอมโทรมใน 49 จงหวด กฟผ. เขารวมรณรงคสรางจตสานกสาธารณะเพอการอนรกษปาไมอยางยงยน (http://community.egat.co.th/new)

• บรษท โคคา-โคลา จากด ดาเนนกจกรรมโปรแกรมหนสวนชมชนตนนา (CWP) เพอใหการสนบสนนกจกรรมเกยวกบการอนรกษตนนา การศกษาและการสรางจตสานก

• บรษทผลตกระแสไฟฟา EGCO ดาเนนกจกรรมโครงการ “ปาตนนา – แหลงพลงงานเพอชวต ” ในป พ.ศ. 2553 โดยมวตถประสงคเพอสนองพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระบรมราชนนาถเพอการอนรกษปาตนนาและสนบสนนนโยบายรฐบาลในการพฒนาพลงงานทางเลอก

• บรษท ปตท. จากด (มหาชน) ดาเนนกจกรรม “ปลกปาดวยใจและปลกหวใจคนรกปา ” เพอสนบสนนการปลกปา 160,000 เฮกแตร ในพนทปาสงวนเสอมโทรม บรษทยงดาเนนโครงการ “หมบาน ปตท. พฒนา ” ทมกจกรรมฝกอบรมตางๆ เชน “เยาวชน ปตท. อนรกษปาไม ” “อาสาสมครสตวปา” “ประชาอาสาปองกนไฟปา” นอกจากน ปตท. ไดดาเนนกจกรรม “รางวลลกโลกสเขยว” จดสราง “ศนยสรนาถราชน” เพอการศกษาปาชายเลน และรเรมโครงการ “84 ตาบลบนวถพอเพยง ” เพอเฉลมพระเกยรต 84 พรรษาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ (http://www.pttpl.com/en/social-activities-environmentreforestation.aspx#)

องคกรภาคประชาสงคม

โครงการชดเชยคารบอนชมชนอนแปง จงหวดสกลนคร เนองจากปารอบชมชนทเคยอดมสมบรณถกเปลยนไปเปนพนทปลกมนสาปะหลงและหมอน อนเปนปญหาวกฤตทนาไปสการฟนฟปาเสอมโทรมรอบหมบาน กจกรรมนไดรบความสนใจจากหนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษาจนมการใช “กองทนสงแวดลอม ” ขยายการรเรมของชมชนอนแปงไปยงหมบานอนๆ จนเกดการกอตวเปน “เครอขายชมชนอน

http://community.egat.co.th/new�


78

แปง” ครอบคลมเกอบ 1,000 หมบานใน 80 ตาบลของ 5 จงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในปจจบน ชมชนอนแปงกลายเปน “มหาวทยาลยชวตอนแปง” – สถาบนการเรยนรสาหรบทกคน โครงการพฒนาตนแบบการชดเชยคารบอนของผประกอบการวนเกษตรรายยอย สาหรบตลาดการเงนคารบอนซงเปนสวนหนงของ Carbon2Markets Program ทรเรมโดยมหาวทยาลยแหงรฐมชแกน ( MSU) ทเปนโปรแกรมสรางตนแบบและระบบสนบสนนการตรวจตดตาม การรายงานและการทวนสอบ ( MRV) ของเรดดพลสและโครงการดดซบคารบอนทเนนการปลกปาและวนเกษตร ( http://www.carbon2markets.org) ทมโครงการนารองในหลายประเทศ เชน ประเทศไทย กมพชา ลาว เวยดนาม กวเตมาลา สาหรบประเทศไทยมการรเรม Carbon2Markets ในป พ.ศ. 2550 ภายใตความรวมมอไตรภาคระหวางเครอขายชมชนอนแปง สภาวจยแหงชาต และมหาวทยาลยมหาสารคาม เพอพฒนาและทดสอบการวดการดดซบคารบอนและเทคโนโลยทใชในการตรวจตดตาม พนทเปาหมายของโครงการ คอ สวนสกของเครอขายชมชนอนแปง ในระยะแรกของการดาเนนงาน (ป พ.ศ. 2550-2553) มสวนสกทจดทะเบยนเบองตนเปนเนอท 289.79 เฮกแตร ของเกษตรกรรายยอย 94 ราย ในวนท 19 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 เครอขายชมชนอนแปงขายคารบอน 75,000 ตนเทยบเทาคารบอนไดออกไซดในราคาตนละ 4.25 ดอลลารสหรฐ ทาใหโครงการมรายไดทงหมด 37,000 ดอลลารสหรฐในเวลา 2 ป (ป พ.ศ. 2553-2554) เกษตรกรผรวมโครงการมรายไดจากสวนแบงตงแต 21.47 ถง 1,151.90 ดอลลารสหรฐตอครอบครว และจะมเกษตรกรจานวน 4,340 คนไดรบผลประโยชนจากการดดซบคารบอนจากโครงการเปนเวลา 15 ป

ธนาคารตนไม รเรมโดยสภาผนาชมชนแหงชาตภายใตโครงการปลกตนไมใชหน ภาคประชาชนจงหวดชมพร เหนขอจากดของโครงการปลกตนไมใชหน จงเสนอเปลยนชอเปน โครงการธนาคารตนไม ในป 2549 เปนองคกรภาคประชาชนทสงเสรมใหประชาชนปลกและดแลรกษาตนไมประเภทใชเนอไมไดในทดนทากนของตนเอง แลวเสนอใหรฐรบรองมลคาตนไมทมชวตใหเปนทรพย ในลกษณะอสงหารมทรพยเชงซอนของทดน และนาทรพยไปใชกบรฐประหนงหลกทรพย ธนาคารตนไมภาคประชาชนไดเชญชวนประชาชนใหปลกตนไมตามแนวพระราชดาร ปา 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง ขอมลในป 2552 มธนาคารตนไม จานวน 1 ,015 สาขา มสมาชก 100,350 รายใน 53 จงหวด ในวนท 20 มถนายน 2555 ไดขนทะเบยนตนไมยนตนไปแลวอยางนอย 3 ลาน 8 แสนตน ใน 13 จงหวด ทกภาคของประเทศ (ปาคอยารกษาโลก ; รายการสถานสเขยว:TPBS) ผลการวจยของ RECOFTC ทชมชนบานคลองเรอในจงหวดชมพร แสดงใหเหนถงศกยภาพของระบบวนเกษตรภายใตแนวทางธนาคารตนไม สามารถสนบสนนการดาเนนการเรดดพลสในประเทศไทย (Sunthornwong and Thaworn 2011 ) ปจจบนองคกรธนาคารตนไมภาคประชาชน มคณะกรรมการระดบชาต 2 ชดและไดตงมลนธและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน เมอป 2555 ตงสานกงานอย เลขท 28 หมท 2 ตาบลบานเกาะ อาเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา สวนธนาคารตนไม ของ ธกส. มสมาชกทเปนลกคา 7,600 ราย ทจดทะเบยนฝากตนไม 0.9 ลานตน กบ ธกส.

ธรรมาภบาลภาคปาไมในกลไกเรดพลส

เปนททราบกนอยางกวางขวางวากลไกเรดดพลสจะไดดาเนนการไดอยางมความยงยนมากขนดวยระบบธรรมาภบาลทมประสทธภาพ มความโปรงใส และมความนาเชอถอ ซงจะมสวนชวยใหเกดผล ผลกระทบ และผลลพธ ทเปนบวก สาหรบประเทศไทยนน ประเดนธรรมาภบาลทเกยวของกบกลไกเรดดพลสซงจะมการทบทวนในชวงระยะการเตรยมความพรอมนนอยางนอยทสดคอ การถอครองทดนปาไมและกรรมสทธในทดนปาไม ซงจะมองทประเดนของสทธตามจารตประเพณ การเขาถงสทธและการถอครองทดนของผใชประโยชนโดยทวไป (ใครเปนเจาของทดนปาไม? ลกษณะของกรรมสทธคออะไร – ตามกฎหมายหรอตามจารตประเพณ เปนของบคคลหรอของชมชน ? การเรยกรองตามจารตประเพณเปนทยอมรบตามกฎหมายเพยงใด ? สทธนน

http://www.carbon2markets.org/�


79

รวมถงการเขาถงทรพยากรปาไมและการใชประโยชนทรพยากรปาไมทางการคาหรอไม? กลไกเรดดพลสมความนยอยางไรสาหรบการจดการเรองการถอครองทดน?) บทบาทขององคกรระดบทองถนในธรรมาภบาลภาคปาไมใหมประสทธภาพ การมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในทองถนในกระบวนการตดสนใจ กลไกการแบงปนผลประโยชนทมความเทาเทยม มความโปรงใส การมบทบาทของสมาคมปาไมทมชมชนเปนฐานในการจดการและการกาหนดนโยบายปาไมและนโยบายเกยวกบทรพยากรในปา (ดองคประกอบท 2c เรอง การจดการ/การบรหาร องคกร เพอการถอครองทดน การแบงปนผลประโยชน กลไกการรบเรองราวรองทกข และการมสวนรวม) เปนททราบกนดวา ปจจบนยงมความขดแยงในเรองทดน เนองจากบางคนหรอบางชมชนทองถนเขาครอบครองทดนทมการประกาศเปนพนทปาอนรกษและปาสงวนแหงชาต หรอมการบกรกปาอนรกษและ ปาสงวนเพอทาการเกษตร สถานการณดงกลาว ยงเปนปญหาทมความซบซอน และจากขอมลการสารวจประชากรในพนทปาอนรกษ พบวา ในพนทปาอนรกษมราษฎรอาศยทากนอยทงกอนและหลงการประกาศพนท ดงนน เพอเปนการแกไขปญหาดงกลาว จงไดมมตคณะรฐมนตร เมอวนท 30 มถนายน 2541 กาหนดมาตรการในการแกไขปญหา ซงในการดาเนนการตามมตดคณะรฐมนตรดงกลาวไดมการรายงานสรปขอมลไว ณ วนท 15 กรกฎาคม 2556 รายละเอยดดงแสดงในตารางท 2 a-2 (สวนจดการทดนและชมชนในพนทปาอนรกษ สานกฟนฟและพฒนาพนทอนรกษ กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช , 2556) นอกจากนตามพระราชบญญตปาไม และพระราชบญญต สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 หมวด 6 ความรบผดทางแพง มาตรา 97 (ภาคผนวก2 a) มคดความเกยวกบการบกรกพนทอนรกษ ป พ.ศ.2554 จานวน 1 ,571 คด เปนคดทาไม/ของปา จานวน 1 ,543 คด ปพ.ศ.2555 มคดบกรกพนทอนรกษ จานวน 2,965 คดทาไม/ของปา 2 ,642 มมลคาความเสยหาย (พนท) 2 ,052,235,668 บาทปพ.ศ 2556 (พฤษภาคม) มคดบกรกพนอนรกษ จานวน 910 คด ทาไม/ของปา 1 ,466 คดมมลคาความเสยหาย (พนท) 664 ,620,460 บาท (กรมอทยานแหงชาตฯ, 2556) ซงทผานมาทกคนทกระทาการบกรกพนทปาหรอการลกลอบตดไมไมวาจะเปน นกธรกจ แพทย อดตนกการเมอง และเกษตรกร จะถกเจาหนาทดาเนนการจบกมหากพบวาไดมการกระทาความผดจรงและมหลกฐานในการกระทาผด ซงการกระทาผดดงกลาวเปนตามพระราชบญญตหรอกฎหมายทเกยวของ การกาหนดโทษขนกบรปแบบและลกษณะการกระทาผด ซงอาจจะเปนการจาคก การชดเชยและการบาเพญประโยชนอยางอนทดแทน เชน การปลกตนไมในในพนททถกทาลายไป อยางไรกตาม ถายงมการกระทาผดอกตองถกจาคก หากผทถกดาเนนคดเหนวาไมเกดความเปนธรรมกสามารถเสนอเรองใหกรรมาธการแกปญหาทดนรฐ และกรรมาธการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมวฒสภาพจารณาเพอแกไขปญหาได ถงแมวาในพนทอนรกษ (อทยานแหงชาต และเขตรกษาพนธสตวปา) และปาสงวนแหงชาต มชมชนอาศยอย แตตามกฎหมายนน ปาชมชนสามารถดาเนนการไดเฉพาะในพนทปาสงวน โดยอาศย มาตรา 19 ของ พ.ร.บ. ปาสงวน 2507 และเปนการดาเนนการรวมกนระหวางชมชนกบเจาหนาทปาไม สวนในพนทอนรกษนนเจตนารมณของกฎหมายระบไวเพอสงวนเปนแหลงตนนาลาธาร การอนรกษทรพยากรปาไม และทรพยากรธรรมชาตตลอดจนความหลากหลายทางชวภาพของประเทศ จงไมสามารถกาหนดใหมปาชมชนในพนทอนรกษได


ตารรางท 2a-2 สรปขอมลพนทไดทาการสารวจการถอครองทดนของราษฎรในพนทปาอนรกษและผลการดาเนนกาiตามมต ครม. 30 ม.ย. 2541

ลาดบ ชอปาอนรกษ ผลการสารวจการถอครองทดน ผลการรงวดแปลงทดน ผลการตรวจสอบพสจนการครอบครองฯ

ราย* แปลง ไร งาน วา ราย* แปลง ไร งาน วา ราย* แปลง ไร งาน วา

1 อทยานแหงชาต 125,759 155,176 1,528 0 4 102,615 122,425 1,130,857 3 0 111,422 142,981 971,245 1 66

2 เขตรกษาพนธสตวปา 51,290 58,348 607,278 2 41 33,918 42,298 386,100 3 74 30,689 58,358 351,851 2 45

3 เขตหามลาสตวปา 7,661 9,012 90,106 0 74 5,226 6,236 55,103 3 65 8,485 10,542 78,787 2 76

4 วนอทยาน (4 แหง) - - - - - 86 94 669 3 28 - - - - -

รวม 184,710 222,536 2,225,540 3 19 141,845 171,053 1,752,732 2 62 150,656 207,080 1,371,489 0 91

ขอมลพสจนการครอบครองฯ ณ วนท 15 กรกฎาคม 2556

*หมายเหต

1. ราย หมายถง จานวนรายบคคลทอางยดถอครองในพนทปา (ซงอาจจะมครอบครวหรอไมกไดเนองจากไมไดมขอมลระบไว)

2. ขอมลดงกลาวขางตนรวบรวมไดจนถงปจจบน อยางไรกตามขอมลดงกลาวอาจจะมการปรบปรงถามขอมลเพมเตมขน

รางขอเสนอโครงการสาห

รบป

ระเทศไท

ย

26 กนยายน พ.ศ. 2555

80


81

รฐบาลตระหนกถงปญหาความขดแยงการใชทดน ดงนนในป พ.ศ. 2555 จงมการแตงตงคณะกรรมการบรณาการการบรหารจดการทดนเชงระบบซงมรองนายกรฐมนตรเปนประธาน โดยเนน การแกไขปญหาความขดแยงเรองทดน ระบบการแบงโซนการใชทดน โดยไดดาเนนการทวประเทศ ในชวงเตรยมความพรอมเรดดพลส คณะทางานดานวชาการเกยวกบนโยบายและวางแผนการใชทดน จะจดใหมกระบวนการหารอแบบมสวนรวมจากระดบลางสบน เพอพจารณา เสนอความเหน ขอเสนอแนะในการจดทายทธศาสตรและแผนปฏบตการในการแกไขปญหาและจดการความขดแยงการใชทดนและการถอครองทดนในพนทปา ผลลพธจากการประชมจะนาเสนอคณะทางานเฉพาะกจเรดดพลสและ คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ และคณะกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในการแกไขปญหาทดนในพนทปา ชมชนพงพงปาทกกลม สามารถใหขอคดเหนและขอมลในการแกปญหาความขดแยงการใชประโยชนทดน แกคณะกรรมการบรณาการบรหารจดการทดนเชงระบบดงกลาวไดโดยผานคณะทางานในระดบพนท ดงแสดงไว ดงภาพท 2a-7

ปญหาในการใชประโยชนทดนและขอเสนอในการแกไขปญหาจะมการนาไปใชในกระบวนการ SESA (2d) เพอการวเคราะหผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม ทสมพนธกบความขดแยงและการครอบครองทดน หรอใชเพอการจดกรอบขององคกร การกาหนดขอบงคบ และอนๆ ซงจะเปนการบรรเทาผลกระทบทจะเกดขน นอกจากนนกรอบการตดตาม (องคประกอบท 4b) จะตองมการพฒนาเพอการตดตามผลกระทบดงกลาวดวย

ภาพท 2a-7 แนวโนมและโอกาสความเชอมโยงการสอสารและประสานงานของคณะทางานนโยบายและแผนการใชประโยชนทดนทอยภายใตคณะกรรมการเฉพาะกจเรดดพลสกบคณะกรรมการบรณาการบรหารจดการทดนเชงระบบและโอกาสทชมชนพงพงปารวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสง สามารถใหขอคดเหนและขอมลในการแกปญหาความขดแยงการใชประโยชนทดน แกคณะกรรมการดงกลาว


82

ประเทศไทยไดชอวามนโยบาย กฎหมาย และกฎระเบยบ สาหรบสาขาการปาไมและสาขาอนๆ ทใหความสาคญตอสงคมและสงแวดลอมจานวนมาก อยางไรกตาม รฐบาลกยงตองประสบกบปญหาในการบงคบใชนโยบาย และกฎระเบยบตางๆ กรอบการประเมนธรรมาภบาลภาคปาไมสาหรบการดาเนนการเรดดพลสยงไมมการจดทา โดยมเสนอวาควรดาเนนการในชวงการเตรยมความพรอมเรดดพลสโดยใชเครองมอตางๆ ทมอยในปจจบน เชน World Bank (2009) ไดกลาวถงหลกการและตวชวดในธรรมาภบาลภาคปาไมทด รวมถงการกลาวถงภาคสวนอนๆ ทเกยวของ คอ การเกษตร ทดน นา การเหมองแร พลงงานและการทองเทยว ซงจะมการดาเนนการในเรองกฎหมายและระเบยบ การวนจฉยถงการดาเนนการทไมเพยงพอ และการวนจฉยมาตรการทจะแกไขประเดนปญหาตางๆ และปรบปรงธรรมาภบาล กระบวนการนประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงน 1) วเคราะหผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนทเกยวของกบระบบธรรมาภบาลทมอย และปรบปรงโครงสรางภายใตกรอบการดาเนนงานน ซงจะมองทประเดนตามทวนจฉยไวขางตน 2) จดทาระบบธรรมาภบาลทมประสทธภาพ มความโปรงใส และครอบคลมกวางขวาง ใหมใชในชวงการดาเนนกลไกเรดดพลส โดยอาศยผลการวเคราะหทได 3) คดเลอกตวชวดทสอดคลองกบผมสวนไดสวนเสยโดยกระบวนการมสวนรวม การประเมนนจะตองคานงถงหลกสาคญของธรรมาภบาล ไดแก ความโปรงใส ความนาเชอถอ สามารถอธบายได และการมสวนรวม ประเดนเรองกรรมสทธในคารบอนและการถอครองทดน การแบงปนผลประโยชน ความสามารถขององคกรดานปาไม และการจดการความขดแยง คณภาพของการบรหารงานปาไม การรวมกฎระเบยบตางๆ ทเกยวของกบปาไม ประสทธภาพทางเศรษฐกจ ความเสมอภาค และการสรางแรงจงใจ ตลอดจนแนวทางในการลดการทาลายปาและทาใหปาเสอมโทรมและการปลอยคารบอนทมความสมพนธกน การประเมนยงรวมถงการตรวจเอกสารทเกยวของกบบทบาทของชมชนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต ซงรวมถงขอมลสารสนเทศจากโครงการทเนนในประเดนเหลานตามความเหมาะสม ตวอยางเชน การดาเนนการทประสบความสาเรจของจอมปา (การรวมกนบรหารจดการพนทคมครอง) บทเรยนโดยรวมจากการรเรมทจะสนบสนนธรรมาภบาลทด ไมวาในเรองของการกาหนดนโยบาย การจดตงองคกรทมประสทธภาพเพอจดการประเดนดานธรรมาภบาล ประเดนดานการมสวนรวมและกรรมสทธ ฯลฯ จะจดทาเปนเอกสารเพอชวยในการทาใหม ธรรมาภบาลทดสาหรบกลไกเรดดพลส การประเมนธรรมาภบาลควรจะรวมถงภาคสวนอนๆ เชน การทาเหมอง การกอสรางสาธารณปโภค และการทองเทยว ซงมผลโดยตรงหรอโดยออมตอการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรม จงมความจาเปนอยางยงทจะตองวเคราะหนโยบายตางๆ และธรรมาภบาลทเกยวของกบภาคสวนเหลานเพอ 1) กาหนดแรงจงใจ มาตรการ และการปฏบตทเกยวของกบเรดดพลส และ 2) ตรวจสอบความเปนไปไดทภาคสวนเหลานจะปรบนโยบายและการดาเนนงานทสะทอนและบรณาการกจกรรมทเกยวกบเรดดพลสกาหนดวตถประสงคในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปา กฎหมายและระเบยบจานวนมากทอางองไวในแตละสาขาทกลาวไวนนมตวอยางจานวนมากในเรองของการทบซอนและความขดแยงกนในการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบภาคสวนทตางกน จงจาเปนทจะตองวนจฉยเรองทมความขดแยงกนซงมผลกระทบโดยตรง หรอโดยออมตอความเสยงของการทาลายปาและความเสอมโทรมของปา และจาเปนทจะตองดาเนนขนตอนเพอแกไขปญหาระหวางภาคสวนทเกยวของดงกลาว


83

เกณฑทจะใชพจารณาในการคดเลอกรายการในการตรวจสอบในชวงการดาเนนการซงสามารถปรบปรงไดตามความเหมาะสม ไดแก

1) การประเมนและการวเคราะห

- ตรวจสอบเพอดวา บทสรปของงานททาในชวงระยะการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอม

ตอกลไกเรดดพลสและชวงระยะการดาเนนกลไกดงกลาวสาหรบองคประกอบน นาเสนอการ

วเคราะหทสมบรณ ครอบคลมกวางขวาง และมความถกตอง (ในขอบเขตทเปนไปได) ของเรอง

แนวโนมการใชประโยชนทดนทผานมาเมอเรวๆ น และการประเมนการถอครองทดนท

เกยวของ สทธในทรพยากรธรรมชาต กฎหมายปาไม นโยบายปาไม และธรรมาภบาล หรอไม?

2) การจดลาดบความสาคญของสาเหตโดยตรงและสาเหตโดยออม

- ตรวจสอบเพอดวา การวเคราะหทเคยจดลาดบความสาคญของสาเหตหลกโดยตรงและโดย

ออมในการทาลายปาและทาใหปาเสอมโทรม ไดถกใชในโปรแกรมและนโยบายในยทธศาสตร

ของกลไกเรดดพลสอยางไร?

3) การเชอมโยงระหวางสาเหตกบกจกรรมในกลไกเรดดพลส

- ตรวจสอบเพอดวา มหลกฐานอะไรบางทแสดงวามการวนจฉยถงการเชอมโยงอยางเปนระบบ

ระหวางสาเหตหลกกบกจกรรมในกลไกเรดดพลส?

4) แผนปฏบตการเพอจดการเรองสทธในทรพยากรธรรมชาต การถอครองทดน และธรรมาภบาล

- แผนปฏบตการในการจดทาความกาวหนาระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว เพอจดการ

ประเดนทเกยวของดานการถอครองทดน สทธในทรพยากรธรรมชาต และธรรมาภบาลใน

ภมภาคทมความสาคญเกยวกบโปรแกรมเฉพาะของกลไกเรดดพลส กาหนดขนตอนตอไปและ

วนจฉยทรพยากรทตองการไวหรอไม?

5) การบงคบใชกฎหมายปาไมและนโยบาย

- การประเมนดงกลาววนจฉยการบงคบใชกฎหมายปาไมและนโยบายในระยะยาวไวหรอไม?


84

ตารางท 2a-3 เปนการสรปกจกรรมและงบประมาณสาหรบการประเมนการเปลยนแปลงทดน ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงการใชทดน นโยบายปาไม และธรรมาภบาล ในระยะการเตรยมความพรอม

ตารางท 2a-3: กจกรรมและงบประมาณสาหรบการประเมนการเปลยนแปลงทดน ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงการใชทดน นโยบายปาไม และธรรมาภบาล


2557 2558 2559 2560 รวม ปรบปรงการวเคราะหปจจยและสาเหตของการทาลายปา 17 11 0 0 28

การประชมคณะทางานดานวชาการทเกยวกบนโยบายและการวางแผนการใชทดน 19 22 22 22 85 การประเมนและจดลาดบความสาคญของปจจยการทาลายปาทกอใหเกดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกระดบภมภาค 10 10 0 0 20

การประเมนธรรมาภบาลภาคปาไม 10 10 0 0 20

รวม 56 53 22 22 153

รฐบาล 7 7 0 0 14

FCPF 49 46 22 22 139

งบประมาณจากหนวยงานอน ๆ


ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม

ปรบปรงการวเคราะหปจจยและสาเหตของการทาลายปา 100 15 0 0 0 250

การวเคราะหทางเลอกยทธศาสตรเชงเศรษฐกจ 100 100 0 0 200

การประเมนและจดลาดบความสาคญของปจจยการทาลายปาทกอใหเกดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกระดบภมภาค 20 0 0 0 20


รวม 270 250 0 0 520


85

2b. ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส

คานา

องคประกอบยอยนบรรจขอเสนอยทธศาสตรเบองตนในการลดการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา การเพมพนและการอนรกษปรมาณการกกเกบคารบอน ตลอดจนสาเหตหลกของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปาทไดนาเสนอไวในองคประกอบท 2 a อยางไรกตาม เปนทยอมรบวาการกาหนดทางเลอกยทธศาสตรทดทสดสาหรบเรดดพลสนนไมสามารถหาขอสรปได ดงนนในระหวางการดาเนนการตามขอเสนอการเตรยมความพรอม กระบวนการของการประชมเพอแลกเปลยนความคดเหน จะตองดาเนนการตอไปอยางตอเนองเพอระบทางเลอกทดทสด โดยใชกระบวนการกลนกรองและทดสอบทางเลอกยทธศาสตร

ขอเสนอทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส

ทางเลอกยทธศาสตรทไดถกพจารณากาหนดจากการวเคราะหนโยบาย กรอบดานกฎหมายและแผนทมอย ตลอดจนผลจากการประชมเพอแลกเปลยนความคดเหนของผมสวนไดสวนเสย รายละเอยดตางๆ เหลานจะถกประเมนเพอเลอกทางเลอกยทธศาสตรหลก บนพนฐานของความสาคญและความเปนไปไดในการลดการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา ทางเลอกยทธศาสตรและกจกรรมทนาเสนอไวในตาราง 2 b-1 ไดพจารณามาจากสาเหตทงทางตรงและทางออมของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา ทางเลอกยทธศาสตรท 1.1 ถง 1.5 ในตารางท 2 b-1 ไดกาหนดไวเพอแกไขปญหาของการบกรกทาลายปา โดยเฉพาะการบกรกทมสาเหตมาจากการพฒนาการทองเทยวจากการสรางทพกนกทองเทยวและการสรางบานหลงทสอง ยทธศาสตรทางเลอกเหลานสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (2555-2559) (คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 2555) ทกาหนดใหมการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดความยงยน

ทงนในการพจารณาทางเลอกยทธศาสตรควรกาหนดทางเลอกทสามารถลดปญหาการตดไมทาลายปา และการทาใหปาเสอมโทรมทสะทอนปญหาและหาแนวทางแกไขปญหาไดอยางแทจรงและสรางโอกาสทางใหมทเหมาะสม ซงรวมถงการปลกปาโดยสมครใจในทดนของประชาชนทถกตองตามกฎหมาย

มาตรฐาน 2b เนอหาขององคประกอบนจะตองระบใหครอบคลม เรอง ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส

ขอเสนอนตองประกอบดวยการวางแนวขอเสนอยทธศาสตรเรดดพลสจากปจจยขบเคลอนททาใหเกดการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรมจากยทธศาสตรระดบประเทศและระดบภาคสวนตางๆ ทมอย และขอสรปยทธศาสตรเรดดพลสทเกดขนใหม เพอประเมนทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส สรปขอเสนอของประเทศทจะจดการปญหาการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรม แผนในการประเมนคาใชจาย และผลประโยชนทเกดจากยทธศาสตรเรดดพลส อนไดแก ผลประโยชนในดานการทาใหมความเปนอยทดขน การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ และการพฒนาทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และองคกร ความเสยงตอผลกระทบทางดานสงคมและสงแวดลอม ความไมสอดคลองกบยทธศาสตรในภาคสวนอนๆ เชน การเกษตร การคมนาคม และภาคสวนอนๆ ในทรรศนะของเรดดพลส และสดทายควรนาไปสการกาหนดรายละเอยดของยทธศาสตรเรดดพลสในแตละชวงเวลา


86

การประเมนทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส

ณ ขนตอนน การประมาณคาใชจายและผลประโยชนทเปนไปไดสาหรบการจดทายทธศาสตรของกลไกเรดดพลสยงไมมความแนนอน เนองจากยงไมมการจดเตรยมรายละเอยดเพอนามาทดสอบการดาเนนการและการประเมนความเปนไปไดในการลดลงของการปลอยคารบอนไดออกไซดในพนทนารอง เพอใหการประเมนปรมาณผลประโยชนทเปนไปไดจากการปลอยกาซทลดลงเนองจากการดาเนนการ จงไดมการกาหนดสมมตฐานขนจานวนหนงเพอทาการทดสอบในชวงระยะการเตรยมความพรอมนโดยในชวงของกระบวนการดงกลาว จะมการรบฟงความเหนจากชมชนทองถนทพงพงปาผานคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสและคณะทางานวชาการดานตางๆ ทเกยวของ และจะมการรบฟงความเหนจากผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ รวมทงชมชนทองถนทพงพงปา กอนทจะมการคดเลอกพนทนารองสาหรบการทดสอบ

งบประมาณทงหมดในการดาเนนการโดยตรงในพนทนารองทเสนอไวมจดมงหมายเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก เชน การจดทาแนวเขตและการหมายแนวเขตปาไม การจดการแบงเขตการใชประโยชนปาไม ทางเลอกของการดารงชพ และการปรบปรงการเฝาระวง เปนเงนประมาณ 5.5 ลานเหรยญสหรฐ ซงรวมถงคาใชจายของการวางแผนเบองตน การรบฟงความเหนและการตรวจตดตามผลลพธ งบประมาณทเสนอไวสาหรบการนารองในการจดทาแนวเขตและการหมายแนวเขตแบบมสวนรวมเปนเงน 560 ,000 เหรยญสหรฐ และกจกรรมนคาดวาจะทาการสารวจพนทปาไมและหมายแนวเขตในพนทดวยการมสวนรวมของชมชนทองถนไดประมาณ 350 ,000 เฮกแตร งบประมาณอนๆ ในการนารองการพฒนาความเปนอยใหแกชมชนทพงพงปา การแบงเขตการใชประโยชนและการวางแผนเพอการทองเทยว การเหมองแร และการพฒนาโครงสรางพนฐานนนคาดวาจะดาเนนการในพนทนารองทครอบคลมพนททงหมดประมาณ 150 ,000 เฮกแตร ขอมลการสารวจสภาพปาไมใหขอเสนอแนะวาปรมาณคารบอนกกเกบเฉลยในปาทกประเภทในปจจบนอยทประมาณ 87 ตนคารบอนตอเฮกแตร ซงทาใหมปรมาณคารบอนกกเกบทงหมดในพนทปาทดาเนนการนารองโดยกลไกเรดดพลสประมาณ 44 ลานตน

สนนษฐานวาปรมาณคารบอนกกเกบนลดลงประมาณปละ 1% เนองจากการทาลายปาและปาเสอมโทรม คดเปนการสญเสยคารบอนปละ 0.4 ลานตน ซงคดเปนปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดประมาณ 0.9 ลานตนตอป มการสนนษฐานวาการจดทาแนวเขตปาไมจะทาใหระดบการปลอยกาซในปจจบนลดลง 5 % และสนนษฐานวา การปรบปรงการคมครองและการจดการปาอนเปนผลมาจากการปรบปรงความเปนอยของชมชนทองถนและการแบงเขตการใชประโยชนทดนปาไมเพอการใชประโยชนอนๆ ทางเศรษฐกจจะทาใหการปลอยกาซลดลง 10% ดงนน ตามการสนนษฐานนการปลอยกาซจะลดลงทงหมดประมาณ 100 ,000 ตนตอป หรอ 1 ลานตนตลอดชวงระยะเวลา 10 ป หลงจากทไดมการดาเนนการ ซงแสดงใหเหนวาตนทนในการลดการปลอยกาซเทากบ 5.6 เหรยญสหรฐตอตน ซงใกลเคยงกบมลคาของตลาดคารบอนไดออกไซดในปจจบน กรณนยงไมคานงถงผลประโยชนรวมทอาจจะเกดขนซงขนอยกบแตละพนทและสามารถนามาคดไดเมอทาการคดเลอกพนทสาหรบกจกรรมนารอง และยงไมรวมถงการดดซบกาซทอาจจะบรรลผลไดโดยการฟนฟสภาพปาไมภายในพนทนารองซงจะมปรมาณนอยในปแรกๆ

ทางเลอกยทธศาสตรเหลานจะมการประเมนโดยละเอยดอกครงโดยคณะทางานดานยทธศาสตรกลไกเรดดพลส (ดองคประกอบท 1 a) ในชวงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ซงในกระบวนการประเมนทางเลอกยทธศาสตรนจะเนนกระบวนการมสวนรวมในประเดน

• การหารอกบผมสวนไดสวนเสยเรดดพลสทกภาคสวนเรองการนยามปา เพอใหครอบคลมมตตางๆ • การประเมนคาใชจายและผลประโยชน: การกาหนดขอบเขตยทธศาสตรเรดดพลสจะตอง

คานงถงคาใชจายและประโยชนทได อนไดแก ปรมาณคารบอน ผลประโยชนรวม ความ


87

หลากหลายทางชวภาพ และความเปนอยในทองถน ขอบเขตอานาจของกฎหมาย คาเสยโอกาส คาใชจายในการลงทน การดาเนนการธรกรรม และการลดหยอน และประเดนในการจดการทรพยากร เปนตน

• ระบศกยภาพในการรวมงานหรอความขดแยงของยทธศาสตรทเสนอ • ระบความเชอมโยงของปจจยการทาลายปาและประเดนธรรมาภบาล

• พจารณาแนวทางการลดความขดแยงหรอเปลยนแปลงทางเลอกเพอชดเชยองคกร และผมสวนไดสวนเสยทไดรบผลกระทบ

• จดทารายละเอยดผลของนโยบายของภาคสวนทเกยวของนอกสาขาปาไม

รฐบาลรบทราบถงความตองการแนวทางแบบบรณาการในการดาเนนกลไกเรดดพลส ดงไดแสดงไวในองคประกอบท 1 a และรฐบาลยงมโครงสรางขององคกร/การจดการ ทใชงานได ซงแสดงใหเหนถงการเขามามสวนรวมของภาคสวนทเกยวของในการใชประโยชนทดน และผมสวนไดสวนเสยทมความสนใจและมความเสยงจากกลไกเรดดพลส

การศกษาในประเดนตอไปนจะเสนอในระยะการเตรยมความพรอม 1) การวเคราะหความเสยง: กรอบการวเคราะหความเสยงทมการรวบรวมประเดนหลกของความเสยง

ทมนยสาคญตอการดาเนนการตามยทธศาสตรเรดดพลส 2) การประเมนความเปนไปได (ดานเศรษฐกจสงคม การเมอง และองคกร): ความเปนไปไดในระดบ

ภมภาคของทางเลอกยทธศาสตรจากการวเคราะหความเสยง และโอกาสของทางเลอกทเสนอ

ตารางท 2b-2 แสดงกจกรรมและงบประมาณในการพฒนาทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสในชวงระยะการเตรยมความพรอม โปรดทราบวามการกลาวถงนโยบายทอยนอกสาขาปาไมผานคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ซงประกอบดวยผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน (ตวอยางเชน ดรายการท 1.2.3 และ 1.5 ในตารางท 2b-1)

ตารางท 2b-1: ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสเพอแสดงสาเหตของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา

ตวชวด เรดดพลส

สาเหตโดยตรง ทางเลอกยทธศาสตร กจกรรม ผลทคาดวาจะไดรบ

การบกรกทาลายปา

1. การบกรกแผวถางปา (การเปลยนพนทปาธรรมชาตไปเปนพนทเกษตรกรรมเชงเดยวแบบเชงพานชยและการลงทนการใชประโยชนอนๆ เกยวกบ พชอาหาร พชพลงงาน สวนปา และรสอรท)

1.1 กาหนดรายละเอยดและแนวเขตปาทชดเจนโดยการมสวนรวม

1.2 ปรบปรงแกไขและบรณาการนโยบายปาไม

และนโยบายทเกยวของ และสอดประสานกบภาคสวนของนโยบายการพฒนา เชน นโยบายการเกษตรและพลงงาน

1.3 การพฒนาศกยภาพเจาหนาทปาไมในสนาม

เจาหนาทผรกษากฎหมาย เพอสรางความเขมแขงในการบงคบใชกฎหมายและการประสานงาน

1.1.1 นารองการหมายแนวเขตปาโดยการมสวนรวมใน 5 ภาค

1.2.1 การประชมรวมของคณะ ทางาน

ดานวชาการในคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส

1.2.2 คณะทางานเฉพาะกจฯ มการประชมอยางสมาเสมอ

1.2.3 คณะทางานเฉพาะกจฯแสวงหาขอตกลงความรวมมอเกยวกบนโยบายและการวางแผนกบภาคสวนตางๆ

1.3.1 การพฒนาหลกสตรและการ

ฝกอบรม

การลดลงของการเปลยนทดนปาไมไปใชเพอวตถประสงคอนแสดงโดยสดสวนของพนทปาไมกบพนททงหมด


รบป


ย


88



1.4 เสรมสรางความรและความตระหนกดานการอนรกษปาไม

1.5 หนวยงานทเกยวของพฒนาระบบการแบงเขต

ทดนปาไมทเหมาะสมทกนพนทปาไมทมคณคาดานการอนรกษสงออกจากพนทปาไมเพอพฒนาการทองเทยว

1.4.1 พฒนาการสรางแรงจงใจในการอนรกษปาไม เชน การใหรางวลจากกองทนทตงไว สาหรบการปฏบตทดดานปาไม

1.5.1 การประชมรวมของคณะทางาน

ดานวชาการในคณะทางานชดตางๆ

1.5.2 โครงการนารองในพนทปาสงวน

1 แหง 1.5.3 วเคราะหความเสยงของการ

รวไหลของผลประโยชนจากกาซเรอนกระจกในทองถนและการประเมนความเปนไปได

89 50


รบป


ย




1.6 พฒนาการดารงชพทางเลอกแกประชาชนทพงพงปาไมเพอสรางรายไดเสรม (ทางเลอกนเปนไปไดเพราะมการปฏบตจนประสบความสาเรจแลวทระดบโครงการในประเทศไทย ตวอยางคอปาตวอยางท อาเภองาว จงหวดลาปาง ในภาคเหนอของประเทศไทย ซงประชาชนในทองถนมรายไดเพมขนจากการขายของปาทเพมมลคา เชน ไผ)

1.7 พฒนาการรบรองปาไมและมาตรฐานการดาเนนการ

1.6.1 ตรวจเอกสารงานวจยทมอย 1.6.2 โครงการนารองในพนทปาสงวน

1 แหง และปาอนรกษ 1 แหง

1.7.1 กรมปาไมดาเนนการตามโครงการ ITTO Project 470/07 Rev. 1 (F) (โครงการสองป เรอง “การพฒนาและดาเนนการเรองเกณฑและตวชวดในการจดการสวนปาและปาชมชนอยางยงยน” เพงเรมตนในป พ.ศ. 2555 ผลผลตของโครงการดงกลาวจะสนบสนนทางเลอกยทธศาสตรน และขณะนกรมปาไมไดจดตงสานกรบรองผลผลตปาไมขนในกรมแลวเชนกน)

90 50


รบป


ย


ตวชวด

เรดดพลส สาเหตโดยตรง ทางเลอกยทธศาสตร กจกรรม ผลทคาดวาจะไดรบ

1.8 สงเสรมการปลกตนไมทองถนอยางหลากหลายชนดเพอความมนคงทางอาหารและสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

1.8.1 พฒนาสงจงใจในการปลกตนไมเพอความมนคงทางอาหารและสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

1.8.1.1 เกดการใชพนทอยางรคณคาไดประโยชนสงสดและลดการขยายพนทเกษตรเขาไปในปา 1.8.1.2 เกดความหลากหลายและสมดลทางนเวศในพนทเกษตร มความมนคงทางอาหาร พลงงาน ซงเปนพนทสวนใหญของประเทศ 1.8.1.3 ลดการบกรกทาลายปาเพม 1.8.1.4 เพมปรมาณพนทตนไมในพนทเกษตรใหคลายกบปา 1.8.1.5 มตนไมเปนแหลงดดซบกาซเรอนกระจกและเพมมลคาความมนคงทางเศรษฐกจแกชมชน 1.8.1.6 เกดการมสวนรวมอยางเขมขนระหวางการเตรยมความพรอมเรดดพลสกบเจาของพนทตนไม

91


รบป


ย




2. การพฒนาโครงสรางพนฐาน 2.1 ทบทวนการประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมจากการพฒนาโครงสรางพนฐาน (EIA และ SIA)

2.2 หลกเลยงการใชพนททมคณคาทางดานการ

อนรกษสงสาหรบการพฒนาโครงสรางพนฐาน

2.1.1 สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เสนอ EIA และ SIA ตอคณะกรรมการเฉพาะกจฯ

2.2.1 จดทาความรวมมอระหวางกรม

ปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และกระทรวงทเกยวของในการดาเนนการพฒนาโครงสรางพนฐาน

ผลกระทบจากการพฒนาโครงสรางพนฐานตอพนททมคณคาดานการอนรกษสงและพนทปาอนทลดลง

3. การทาเหมอง 3.1 ทบทวนการประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมจากโครงการเหมองแร (EIA และ SIA)

3.2 กนพนททมคณคาดานการอนรกษสงออกจาก

พนทสมปทานเหมองใหมากทสดเทาทจะมากได

3.1.1 กจกรรม 2.1.1 3.2.1 สรางความรวมมอระหวางกรมปา

ไม กรมอทยานฯ และกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองเพอการแบงเขตทดนในพนทสมปทานเหมอง

ผลกระทบจากการทาเหมองแรตอพนททมคณคาดานการอนรกษสงและพนทปาอนทลดลง

92


รบป


ย




3.3 สรางความเขมแขงของกฎระเบยบในการฟนฟพนทเหมอง เพอใหมการกกเกบคารบอนสงสด

3.3.1 ระบใหบรษทเหมองแรนารองการกนออกและการฟนฟพนททมคณคาดานการอนรกษสงและพนทปาอนๆ

การเสอมโทรมของปา

4.การลกลอบตดไม 4.1 ปรบปรงการตรวจตราทางอากาศ

4.2 ทาการศกษาในรายละเอยดของอตสาหกรรมไม อปสงคและอปทานไม และพฒนาการคาดการณการสรางผลผลตไมจากปาและสวนยางพาราในอนาคต

4.1.1 หารอดานเทคโนโลยและความเปนไปไดกบหนวยงานทเกยวของ

4.1.2 ทดสอบเทคโนโลยทใช

4.2.1 ดาเนนการศกษาและการตดตามผลกบกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแรและกรมปาไมดานอปทานของไมวตถดบในอนาคต

4.2.2 ใหภาคอตสาหกรรมไมเอกชนรวมในการทบทวนอปสงคของไมในอนาคต

ลดการลกลอบตดไม

93


รบป


ย




4.3 พฒนาการรบรองปาไมและกรอบมาตรฐานในการดาเนนงาน

4.4 สงเสรมการปลกตนไมอยางหลากหลายชนด

เพอความมนคงทางอาหารและสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

4.5 สงเสรมการปลกพชของปานอกพนทปาไม และ

พฒนาตลาดสาหรบของปา 4.6 ใหมการพฒนานโยบายปาไมและนโยบายท

เกยวของกบปาไมใหทนสมย สอดรบกนระหวางนโยบายของแตละภาคสวน

4.7 การพฒนาศกยภาพเจาหนาทปาไมในสนาม

เจาหนาทผรกษากฎหมาย เพอสรางความเขมแขงในการบงคบใชกฎหมายและการประสานงาน

4.3.1 ตามกจกรรม 1.7.1 4.4.1 พฒนาสงจงใจในการปลกเพอความมนคงทางอาหารและสงเสรมคณภาพสงแวดลอม 4.5.1 พฒนาสงจงใจในการปลกพชของ

ปา 4.6.1 ตามกจกรรม 1.2.1 1.2.2 และ 1.2.3 4.7.1 ตามกจกรรม 1.3.1

4.4.1.1 มทรพยากรปาไมเพอสนองการใชประโยชนอยางเพยงพอ ลดการใชไมในพนทปา

94


รบป


ย




4.8 สงเสรมการใหความรและความตระหนกดานการอนรกษปาไมแกสาธารณะ

4.9 พฒนาการดารงชพทางเลอกแกประชาชนท

พงพงปาไมเพอสรางรายไดเสรม

4.8.1 ตามองคประกอบ 1C 4.9.1 ตามกจกรรม 1.6.1 และ 1.6.2

5. ไฟปาทขาดการควบคม 5.1 ปรบปรงศกยภาพการตรวจและควบคมไฟปา 5.2 การพฒนาศกยภาพเจาหนาทปาไมในสนาม

เจาหนาทผรกษากฎหมาย เพอสรางความเขมแขงในการบงคบใชกฎหมายและการประสานงานกบชมชนอยางมประสทธภาพ

5.3 สงเสรมการใหความรและความตระหนกดาน

การอนรกษปาไมแกสาธารณะ

5.1.1 เสรมสรางศกยภาพการตรวจไฟปา 5.1.2 สรางความเขมแขงใหแก

กระบวนการควบคมไฟปา 5.2.1 พฒนาสงจงใจแกชมชนในการ

ปองกนไฟปา 5.3.1 รวมมอกบกรมวชาการเกษตรใน

การสรางความตระหนกในการปองกนไฟปาอนเปนผลจากกจกรรมการเกษตร

5.3.2 ตามองคประกอบท 1c

การลดลงของการเกดไฟปาทขาดการควบคม 95


รบป


ย



96


การนาเสนอและจดลาดบความสาคญของทางเลอกยทธศาสตรของกลไกเรดดพลส 1. ตรวจสอบเพอดวา ไดมการจดลาดบความสาคญของทางเลอกยทธศาสตรของกลไกเรดดพลส

โดยอาศยการประเมนอยางกวางขวางของสาเหตโดยตรงและโดยออม (หรอไดรบแจงจากปจจยอนๆ ตามความเหมาะสม) และผานกระบวนการทมความโปรงใสแบบมสวนรวม หรอไม?

การประเมนความเปนไปได 2. ตรวจสอบเพอดวา ไดมการประเมนทางเลอกยทธศาสตรของกลไกเรดดพลสเพอความเปนไปได

ทางสงคมและสงแวดลอม ความเสยง โอกาส และวเคราะหตนทนและผลประโยชน หรอไม?

ความสอดคลองกบนโยบายอน 3. ตรวจสอบเพอดวา มการวนจฉยความไมสอดคลองระหวางทางเลอกยทธศาสตรของกลไก

เรดดพลสทมลาดบความสาคญกบนโยบายหรอโปรแกรมตางๆ ในภาคสวนอนๆ หรอไม?

การบรณาการกบยทธศาสตรและนโยบายทเกยวของ 4. ตรวจสอบเพอดวา กระบวนการตามทตกลงกนไวมพรอมทจะใชเพอแกปญหาความไม สอดคลองและการบรณาการทางเลอกยทธศาสตรกลไกเรดดพลสเขากบนโยบายการพฒนาท เกยวของ หรอไม ?


97

ตารางท 2b-2: กจกรรมและงบประมาณในการกาหนดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส


2557 2558 2559 2560 รวม วเคราะหและกาหนดยทธศาสตรเรดดพลสทสะทอนการแกปญหาและสรางทางเลอกใหม 11 11 11 11 44

การวเคราะหทางเลอกยทธศาสตร 11 17 0 0 28 การวเคราะหโอกาส ความเสยงและการประเมนความเปนไปไดในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส 10 10 0 0 20 การศกษาความตองการของทองถน และการคาไมแปรรปและไมทอน 11 11 0 0 22 สารวจแนวทางการปฏบตทดของชมชนและศกษาวจยในการจดการทรพยากรอยางสมดลและยงยนโดยชมชน 10 11 10 10 41 การประชมเชงปฏบตการเกยวกบยทธศาสตรเรดดพลส 30 25 22 77 การประชมเชงปฏบตการเพอเตรยมความพรอมในการดาเนนการตามยทธศาสตรในระดบประเทศ/จงหวด/อาเภอ 11 11 11 11 44 การแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย 32 22 22 11 90 การพจารณาเกยวกบศกยภาพพนทนารอง 11 11 0 0 22 ฝกอบรมอาชพทางเลอกใหแกชมชน 11 17 9 0 37 รวม 148 146 85 43 422 รฐบาล 15 14 8 4 41

FCPF 133 132 77 39 381



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม การประชมเชงปฏบตการดานยทธศาสตรเรดดพลส 18 18 18 18 72 การประชมเชงปฏบตการเกยวกบกจกรรมการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ/จงหวด/อาเภอ 180 180 180 180 720 การศกษาความตองการของทองถนและการคาไม/ทอนซง 150 15 0 0 165 การแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย 45 45 0 0 90 การพฒนาหลกสตรและการฝกอบรม 28 28 18 18 92 การจดทาขอบเขตทดนแบบมสวนรวมนารอง 250 250 0 0 500 การรบรองทางปาไมและมาตรฐานการดาเนนการ 105 90 0 0 195 การนารองในเขตการทองเทยวและอาชพทางเลอก 800 800 800 800 3,200


98



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม ในเขตปาสงวน การประเมนและการจดหาเทคโนโลยในการเฝาระวง 100 20 20 0 140 การสนทนาและแลกเปลยนขอมลสาเหตการทาลายปาและทางเลอกยทธศาสตรในภมภาคอาเซยน 50 50 0 0 100 การเสรมสรางศกยภาพในการบงคบใชกฎหมาย 45 45 0 0 90 การทงเศษชวมวล 100 100 0 0 200 รวม 1,871 1,641 1,036 1,016 5,564


99

2c. กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต

คานา

กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต ( REDD+ implementation framework) เปนการกาหนดแนวทางในการดาเนนงานเรดดพลสโดยการจดเตรยมโครงสรางองคกร กลไกทางดานการเงน กฎหมายและระเบยบปฏบต และการเตรยมการธรรมาภบาลทเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย และสอดคลองกบกรอบการดาเนนงานในระดบนานาชาต ตามหลกการพนฐานของการดาเนนงานดานเรดดพลสตองมความโปรงใส ความมประสทธภาพ และประสทธผล ในการตดสน การปฏบต และการตรวจตดตาม จงจาเปนจะตองมการจดเตรยมเครองมอเพอชวยสนบสนน อนไดแก การจดเตรยมองคกร กลไกทางดานการเงน กฎหมายและระเบยบปฏบต และความพรอมทางดานวชาการเพอใหประเทศไทยสามารถดาเนนงานตามยทธศาสตรเพอลดการเปลยนแปลงพนทปาไมเปนการใชประโยชนอน ๆ ลดการทาลายปาและความเสอมโทรมของปา และใหเกดความเชอมนวาปรมาณการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและความเสอมโทรมของปาจะมการตรวจวด รายงาน และทวนสอบตามแนวทางในระดบนานาชาตและสอดคลองกบลาดบความสาคญตามกรอบการพฒนาประเทศทมอย

การนาเรดดพลสไปสการปฏบตเปนการดาเนนงานทมสวนเกยวของกบผมสวนไดสวนเสยหลาย ภาคสวน ทงในระดบนานาชาต และระดบภมภาค ประเทศไทยอาศยกลไกหลก 3 ประการในการขบเคลอนการดาเนนงานเรดดพลส ไดแก โครงสรางองคกร มาตรการทางดานการเงน และกรอบทางดานระเบยบปฏบต รวมถงการจดการขอมลตาง ๆ จะไดใชเปนฐานการกาหนดกรอบการดาเนนงาน ซงแตละเครองมอจาเปนทตองมการออกแบบใหเหมาะสมกบภาระหนาททจะตองดาเนนการเพอใหการปฏบตเกดประสทธภาพ กจกรรมสาคญทตองดาเนนงานในระยะการเตรยมความพรอม ไดแก การจดการโครงสรางองคกร การจดการทางดานการเงน ระบบการแบงปนผลประโยชน สทธและความเปนเจาของคารบอน การจดทะเบยนคารบอน และการจดการขอมลและองคความร ซงกระบวนการเหลานจะไดมการดาเนนการในระยะการเตรยมความพรอม ผานกระบวนการฟงความคดเหนและหารอจากผทเกยวของ ประกอบดวย

a) การจดเตรยมโครงสรางองคกรในการวางแผน การดาเนนกจกรรม และการตดตามผลการดาเนนการเรดดพลส อนไดแก รฐบาล หรอองคกรทไดรบมอบหมายในการเขารวมดาเนนธรกรรมในประเทศหรอนานาชาต ในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและความเสอมโทรมของปา

มาตรฐาน 2c เนอหาของ R-PP ในองคประกอบนครอบคลม: กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต:

อธบายถงกจกรรม (และขอกาหนดโครงการในภาคผนวก หากม ) และแผนงานทกลาวถงการจดการองคกร ระบปจจยหลกทเกยวของกบการนาเรดดพลสสการปฏบต นาเสนอแผนงานทจะนาไปสการประเมนเตมรปแบบ และเขาส Readiness Package ประเดนหลกประกอบดวย การประเมนความเปนเจาของทดนและสทธในคารบอน สาหรบกลยทธเรดดพลส ปจจยทเกยวของกบธรรมาภบาลภาคปาไม การจดการองคกรทเกยวของกบการดาเนนกจกรรมเรดดพลส


100

b) การเตรยมความพรอมทางดานการเงนสาหรบกจกรรมและการดาเนนธรกรรมเรดดพลส ตวอยางเชน งบประมาณรวมจากแหลงตางๆ อนไดแก องคกร /หนวยงานหนสวนความรวมมอ ประเภทของการชวยเหลอ และจานวนเงนทชวยในการดาเนนการเรดดพลส

c) การออกแบบระบบการแบงปนผลประโยชน อนไดแก เงนกองทนเรดดพลสนานาชาต ทจะตองแบงปนสทองถนและผมสวนไดสวนเสยตางๆ อยางทวถง บนพนฐานของความยตธรรม มประสทธภาพ ประสทธผล และโปรงใส การกาหนดสดสวนรายได โครงสรางการจายเงน และกลไกการแกปญหาความขดแยง

d) ระบบการตดตามคารบอนหรอการขนทะเบยนกจกรรมเรดดพลส และธรกรรม อนไดแก การพฒนาเกณฑสาหรบการพฒนาขอเสนอโครงการ มาตรฐานระเบยบการทเหมาะสม การขนทะเบยนคารบอนระดบชาต และการบรณาการองคกร

e) การเสรมสรางศกยภาพเพอปรบปรงความรและความชานาญเฉพาะดาน อนไดแก การจดการการเงน การทาบญช การอานวยความสะดวก การวางแผน การตรวจตดตาม และการประเมน

f) กรอบการดาเนนงานดานระเบยบเชน การแปลตความ การใชกฎระเบยบทมอย และการพฒนาระเบยบเฉพาะเรองเรดดพลส เปนตน

สงสาคญทตองคานงถงคอ ทาอยางไร หนวยงาน/องคกรทจดตงขนจะสามารถประสานงานกบทกภาคสวนและผมสวนไดสวนเสยทกกลมได ทาอยางไร จะมการแบงปนผลประโยชนทเปนธรรม และทาอยางไร ทจะตอบสนองตอความสนใจของผมสวนไดสวนเสย ทงหมดนลวนเปนโอกาส ความทาทาย และความสาเรจของการดาเนนงานเรดดพลสในประเทศไทย กระบวนการทจะชวยในการตดสนใจจะตอง มประสทธภาพ มประสทธผล และมความโปรงใส การสรางความรความเขาใจใหแกผมสวนไดสวนเสยใหมความเขาใจตรงกนเกยวกบการดาเนนงานเรดดพลสในประเทศไทยเปนสงจาเปนทจะตองดาเนนการกอนการตดสนใจ

ภาคประชาสงคมและชมชนพงพงปาสวนใหญมความตองการทจะไมนากลไกเรดดพลสสกลไกตลาด แตเสนอวาควรใชระบบกองทน ในสถานภาพความเปนจรงแลวการเตรยมความพรอมและดาเนนการเรดดพลสของประเทศกาลงพฒนาซงรวมถงประเทศไทยนน จะตองไดรบความชวยเหลอในการเตรยมความพรอมและการปฏบตในการเสรมศกยภาพในเรองดงกลาวผานการทดสอบจากโครงการนารองนนจะตองมาจากแหลงเงนสนบสนนจากตางประเทศในรปแบบกองทน สวนในการดาเนนการเพอมงสสมฤทธผลในอนาคตในระดบประเทศ อาจจะตองใชเวลาอยางนอย 10 ป จงจะดาเนนการได ซงขนอยกบสถานการณในอนาคต และจะตองมการวเคราะหเชงลกอยางเหมาะสมวากลไกทางการเงนทเหมาะสมของผลสมฤทธจากการดาเนนกจกรรมเรดดพลสในอนาคตระดบประเทศจะเปนในรปแบบใดทเหมาะสมตอการสนบสนน การพฒนาและสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตปาไมอยางสมดลและยงยน ทงในระดบประเทศและระดบโลก โดยจะตองมกระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวน โดยเฉพาะชมชนพงพงปาและกลมชาตพนธทอยบนพนทสง และมการพฒนาคณภาพชวตของกลมดงกลาวใหมความเปนอยทดขน


101

กรอบเกยวกบระเบยบปฏบต

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยงานทดแลพนทปาไมของประเทศไทย โดยม หนวยงานหลกทรบผดชอบพนทปาไมแตละประเภทตามทแสดงในองคประกอบท 1 a ไดแก (1) กรมปาไม ดแลพนทปาสงวนนอกเขตปาอนรกษ (2) กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ดแลพนทปาอนรกษ (3) กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ดแลพนทปาชายเลนนอกเขตพนทอนรกษ และ (4) องคการอตสาหกรรมปาไมดแลอตสาหกรรมไมและการปลกสรางสวนปา

การเตรยมพรอมของกลไกเรดดพลสตองมกรอบระเบยบปฏบตทมการประกนวา ความโปรงใส ความมประสทธภาพและประสทธผล ในการดาเนนงานตามยทธศาสตรทางเลอกเรดดพลส โดยปกตแลว ระเบยบทเกยวของกบการดาเนนงานตามยทธศาสตรทางเลอกเรดดพลสเพอจดการกบสาเหตของการทาลายปาและปาเสอมโทรมนนมอยแลวในกฎหมายและนโยบายปาไม ซงอยภายใตการบงคบใชของหนวยงานทเกยวของตามทกลาวไวขางตน นอกจากนน การสนบสนนทางกฎหมายตอสทธของประชาชนในทองถนเพอใชประโยชนและจดการทรพยากรปาไมกไดมการคานงถงและระบในพระราชบญญตปาไม พทธศกราช 2484 และพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 ซงมขอกาหนดของการควบคมและบารงรกษาปาสงวนแหงชาต อยางไรกตาม มประเดนสาคญใหมๆ ทอาจจะตองการใหรฐบาลออกระเบยบของเรดดพลสเปนการพเศษในชวงระยะการเตรยมความพรอม

เนองจากจะมการจายเงนตามกลไกเรดดพลส จงจาเปนตองมระเบยบปฏบตทปองกนความเสยงทโครงการจะไมสามารถบรรลผลของการลดการปลอยกาซไดในระดบทคาดหวงไวและผลประโยชนตามทคาดหวงไว ซงความลมเหลวดงกลาวจะนาไปสความขดแยงระหวางผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ไดพฒนาระบบทางเลอกในการลดกาซเรอนกระจกไวในภาคสวนอนๆ และกฎระเบยบปฏบตดานสงแวดลอมทบงคบใชในการทาธรกรรมของกลไกเรดดพลสและกรอบสถาบนจะตองมการศกษาตอไป ซงจะทาใหเกดความชดเจนเกยวกบประเดนสาคญของเรดดพลส 6ซงรวมถง คาศพทภาษาไทยทชดเจนเกยวกบเรดดพลส การมอบหมายความรบผดชอบทชดเจนสาหรบการอนมตกจกรรมทงปวงของเรดดพลสตามยทธศาตรเรดดพลสแหงชาต ประเภทของกจกรรมทจะไดรบอนญาต สทธความเปนเจาของคารบอน หลกการสาหรบระบบการแบงปนผลประโยชน และการจดการทางการเงนและกลไกการเผยแพร

นอกจากนน จาเปนตองกลาวถงประเดนเฉพาะ ไดแก พฒนากจกรรมเรดดพลสอยางไรและองคกร กลม บคคล ใด ทมสทธเขารวมในกจกรรมเรดดพลสทมแหลงเงนทนมาจากทงในประเทศและตางประเทศและมการเขารวมในประเภทของแหลงเงนทเหมาะสม การจดองคกรทถกตองตามกฎหมายทกาหนดไวในองคประกอบท 1 ตลอดจนบทบาทและความรบผดชอบระหวางหนวยราชการกบผมสวนไดสวนเสยทเกยวของอนๆ เปนสงจาเปนสาหรบการเตรยมความพรอมและการดาเนนการดานเรดดพลส ซงจะเปนการทาใหเกดความกลมกลนของผมสวนไดสวนเสยทหลากหลายได การจดทากรอบระเบยบปฏบตของเรดดพลสจาเปนตองวเคราะหกฎหมายทมอยทสามารถดาเนนทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสได และ/หรอ ออกกฎหมายเฉพาะและกฎกระทรวงทเกยวของเพอประกนความชดเจนของกจกรรมเรดดพลสทเกยวของ ทงนจาเปนตองมกระบวนการทกอใหเกดความมนใจวามเวลาเพยงพอสาหรบรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสยได


102

การจดโครงสรางองคกร

จากขอเสนอในการจดสรางองคกรตามองคประกอบท 1a จาเปนตองมการปรบโครงสรางขององคกรทมอยเดมและจดตงองคกรขนมาใหมทงในระดบชาตและระดบภมภาคเพอรองรบการดาเนนงานเรดดพลสในระยะการเตรยมความพรอมและระยะดาเนนการเตมรปแบบ โดยในระยะการเตรยมความพรอม จะดาเนนกระบวนการรบฟงความคดเหนเพอกาหนดประเภทกจกรรมซงเกยวของกบกลไกเรดดพลสทชมชนตองการ เพอประกนวามการจดโครงสรางแบบกระจายอานาจและมการพจารณาและยอมรบวาชมชนทองถนทพงพงปา ซงไดแกกลมชาตพนธตางๆ ผทอาศยอยในปา ผทพงพงปา และชมชนทองถน ในประเทศไทย เปนผมสวนไดสวนเสยหลกตามทกลาวไวในองคประกอบท 1 a ดงนน ขนตอนสาคญตอไปนจะมความสาคญสาหรบการจดองคกร

• การจดตงคณะทางานดานวชาการดานตางๆ ทจาเปนสาหรบการดาเนนงานเรดดพลส ซงอยภายใตการดแลของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส โดยจะมการจดทารายละเอยดของขอกาหนดการตงคณะทางานทระบบทบาทของคณะทางานแตละชดไว โดยใหครอบคลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของทกกลมในสดสวนทเหมาะสม

• การจดตงสานกงานเลขานการของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสซงเปนเสมอนสานกงานของรฐเพอการดาเนนการในระดบชาต

• การจดตงศนยประสานงานเรดดพลสภาคประชาชน

• การจดตงสานกงานเรดดพลส

• การจดตงศนยขอมลการดาเนนงานเรดดพลส เพอเปนการสนบสนนการดาเนนการในดานระบบการลงทะเบยนคารบอน

• การกาหนดบทบาทหนาทของสานกบรหารพนทอนรกษท 1-16 เพอเปนศนยในการดาเนนงานเรดดพลสในระดบภมภาคและเปนหนวยปฏบตระดบทองถน

นอกจากน ควรมการปรบโครงสรางองคกรเพมเตมเพอใหการดาเนนงานในระยะการดาเนนงานเตมรปแบบมความสมบรณยงขน ดงน

• การปรบโครงสรางและองคประกอบของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสใหอยภายใตคณะกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ตามทไดเสนอดงภาพท 1a-3 ในองคประกอบท 1a

• การจดตงคณะทางานดานวชาการดานตางๆ เพมเตมทจาเปนตอการดาเนนกลไกเรดดพลส เพอใหคาแนะนาดานวชาการและดานการบรหารจดการทจาเปนสาหรบการดาเนนกลไกเรดดพลสแกคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส

• เพมบทบาทและหนาทของสานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทง 77 จงหวด เพอดาเนนงานเรดดพลสในระดบจงหวดเพอประสานงานและรวมปฎบตงานกบชมชนทองถนซงรวมถงกลมชาตพนธทอยบนพนทสง

การเตรยมความพรอมทางดานการเงน

การกาหนดกลไกทางดานการเงนยงอยในระหวางการเจรจาในเวทระดบนานาชาต กลไกทางดานการเงนทงในรปแบบกองทนลกษณะตางๆ และกลไกการตลาด ตางกไดรบความสนใจในระยะการเตรยมความพรอมของการดาเนนงานเรดดพลส ประเทศไทยมเปาหมายทจะมการทดลองดาเนนการตามกลไก


103

การเงนทงสองรปแบบ โดยในระยะการเตรยมความพรอมน มแหลงทนตางๆ ทงในระดบพหภาค และทวภาค เชน กองทนหนสวนคารบอนปาไม ( Forest Carbon Partnership Facility, FCPF) และโปรแกรมเรดดพลสของสหประชาชาต ( UN-REDD Programme) รวมถงทวภาคทจะเปนแหลงสนบสนนงบประมาณในการดาเนนการ

หลกการสาคญในการเตรยมความพรอมทางดานการเงนในระยะการเตรยมความพรอม คอ การแสวงหาแหลงทนภายในประเทศ การสรางกลไกภายในประเทศในการบรหารจดการเงนทนทไดรบ ดงนน การเตรยมความพรอมดานการเงนควรมการกาหนดกรอบการปฏบตเพอรองรบแหลงทนทมความหลากหลาย และสรางความมนใจวาการบรหารเงนทนเหลานนตองกระจายไปสผรบผลประโยชนอยางทวถงในทกระดบ

ในทนจงเสนอใหมการจดตองกองทนเรดดพลสแหงชาต ( National REDD+ Fund) เพอเปนเครองมอในการบรหารการเงนและกาหนดกลไกการแบงปนผลประโยชน (ภาพท 2 c-1) โดยมคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส (REDD+ Task Force) ทาหนาทในการกาหนดนโยบายการบรหารเงนกองทน และมสานกงานเลขานการของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ( Office of the REDD+ Task Force Secretariat) เปนผบรหารเงนทนตามแนวทางทกาหนด ไปพรอมกบการจดตงองคกรตามทไดอธบายไวใน องคประกอบท 1 a (ภาพท 2 a-2) ไปสหนวยงานทดาเนนงานเรดดพลสในระดบทองถน และสผรบผลประโยชนในระดบชมชน ตามลาดบ (ภาพท 2c-1)

นอกจากนเพอใหเกดความนาเชอถอ ความโปรงใส มความรบผดชอบ และเปนทยอมรบกนอยางแพรหลาย การจดเตรยมความพรอมของกองทนเรดดพลสแหงชาตจาเปนตองมการวเคราะหและศกษารปแบบทเหมาะสมเพมเตมในชวงแรกของระยะการเตรยมความพรอม โดยคณะทางานดานวชาการดานกลไกการเงนและการแบงปนผลประโยชน (ภาพท 1 a-2) และจาเปนตองมการปรกษาหารอกบผมสวนไดสวนเสยอยางทวถงกอนการตดสนใจ


104

ภาพท 2c-1: การเตรยมความพรอมทางดานการเงนสาหรบการดาเนนงานดานเรดดพลส

คณะทางานเฉพาะกจ ดานเรดดพลส

สานกงานเลขานการ คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส


ระดบชาต

ระดบภมภาค


กองทนเรดดพลสแหงชาต

ผรบผลประโยชน ชมชนทองถนทพงพงปา/กลมชาตพนธ

ระดบนานาชาต

แหลงทนนานาชาต/ภายนอก

บรหารจดการ

กองทน

กากบดและ ใหคาปรกษา

เสนอแนะดาเนนงานตาม

แผนและรายงาน


105

การแบงปนผลประโยชน

กลไกการแบงปนผลประโยชนเปนประเดนทมการกลาวถงในการปรกษาหารอ เพอกาหนดการแบงปนผลประโยชนภายในประเทศใหทวถงแกผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน ประเดนสาคญทสดกคอเงนทนจากแหลงทนนานาชาตตองมระบบการแบงปนผลประโยชนไปสผมสวนไดสวนเสยทมสทธอยางเทาเทยมและเปนธรรม มประสทธภาพ มประสทธผล และโปรงใส ระบบการแบงปนผลประโยชนจงมความซบซอนหากมผมสวนไดสวนเสยจานวนมาก และผลประโยชนจากการลดการปลอยกาซเรอนกระจกมคาสง ดงนน รปแบบการจายคาตอบแทนแกการใหบรการทางนเวศวทยา ( payment for ecosystem services, PES) ทงในระดบชาต ระดบภมภาค และระดบชมชนทองถน นาจะเปนวธทมประโยชนในการนามาใชสาหรบการแบงปนผลประโยชนในการดาเนนงานเรดดพลส

นอกจากน โครงการสงเสรมและพฒนาการมสวนรวมของชมชนในพนทปาอนรกษ ซงดาเนนการมาตงแตป พ.ศ. 2553 โดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กนบเปนอกตวอยางหนงของโครงการสรางแรงจงใจเพอการอนรกษปาไม ทเนนการมสวนรวมของชมชนทพงพงปาในการอนรกษพนทตนนา ( DNP 2012) เชนเดยวกบโครงการจดทาแนวเชอมตอเพออนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ซงสนบสนนโดยธนาคารพฒนาแหงเอเชย และกลมประเทศอนภมภาคลมนาโขง ( Greater Mekong Subregion Biodiversity Conservation Corridors Initiative: GMS BCI) โดยมผนปาตะวนตกเปนพนทนารองของประเทศไทย ไดจดตงกองทนชมชนขนในพนทเปาหมายจานวน 20 ชมชน เพอบรรเทาความยากจน สงเสรมการใชประโยชนทรพยากรอยางยงยน และพฒนาคณภาพชวต นอกจากนการสรางรปแบบและกลไกการบรหารกองทนในการอนรกษความหลายหลายทางชวภาพของผนปาตะวนตก โดยใหโอกาสแกชมชนทยากจนสามารถเขาถงกองทนได นบเปนความสาเรจในระดบหนง ( ADB 2008 ; RECOFTC 2009 ; 2010) อยางไรกตามในการปฏบตของโครงการพบวามปญหาความขดแยงในชมชน ซงจะนามาเปนกรณศกษาเพอความเหมาะสมในลาดบตอไป

ลาสด โครงการ Lowering Emission in Asia Forest (LEAF) โดยการสนบสนนจาก USAID ไดวเคราะหนโยบายและระเบยบขอกฎหมายทมอย ทเกยวของกบการจายคาบรการระบบนเวศ ในภาคเหนอของประเทศไทย และจาแนกประเดนตางๆ ททาทายสาหรบการดาเนนงาน ไดแก ความไมชดเจนของสทธบนทดนในทดนของรฐ ความไมชดเจนของสทธในเรองการบรการระบบนเวศและการจายคาตอบแทน ขอจากดของกฎหมาย ไมมระเบยบและองคกรรองรบ ( Tulyasuwan 2012) การวเคราะหการดาเนนงานทเกยวกบ PES พบวาการจดการปาไมโดยชมชนเปนฐาน และโปรแกรมการอนรกษปาโดยมแรงจงใจอนๆ สามารถนามาเปนบทเรยน และประยกตใชกบกลไกทางการเงนของเรดดพลส ในระยะการเตรยมความพรอมของประเทศได และกจกรรมนารองทแนะนา คอ การจดการทดนทมผลตอการใหบรการระบบนเวศ สทธในเรองการบรการระบบนเวศ และการจายคาตอบแทนใหแกชมชน การแบงปนผลประโยชนอยางงายๆ หลายวธ สามารถนามาทดสอบเปนกจกรรมนารองในระยะการเตรยมความพรอม

สดทาย จะมการออกแบบและกาหนดระบบการแบงปนผลประโยชนทมความชดเจนยงขน โดยอยบนพนฐานของประสบการณทไดรบ ซงจะนาไปสการขยายการดาเนนงานเรดดพลสในระยะการดาเนนงานเตมรปแบบในระดบประเทศ ซงจะสงผลใหชมชนทจะดาเนนงานเรดดพลสสามารถไดรบประโยชนจากการสนบสนนทางวชาการและการเงนเพอการทดลองปฏบตทจาเปน ในระยะการเตรยมความพรอม ชมชนจะตองมการหารอการจดตงกลม และกลไกทจะชดเชยการพฒนา นอกจากนน จะมการพจารณาในเรองทเกยวของกบรปแบบทเหมาะสมของผลประโยชน ยกตวอยางเชน การจายคาตอบแทนโดยตรง การจายในรปแบบอนๆ การจดการขอขดแยง การลดความเสยง และคาเสยโอกาสในการใชทดนเพอทาประโยชนอน


106

จะมการประเมนกรอบการดาเนนงานทเกยวของทมอยในปจจบนถงชองทางทเปนไปได และขอจากด เพอจะสรางเครองมอทางดานกฎหมายและระเบยบสนบสนนดาเนนงาน PES ใหประสบผลสาเรจ กระบวนการเหลาน จะตองมการประชมหารอและรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสยทเกยวของโดยคณะทางานดานวชาการดานกลไกทางการเงนและการแบงปนผลประโยชน รายละเอยดในองคประกอบท 1a (ภาพท 1a-3) นอกจากนจะมการหาแนวทางสรางสงจงใจ ใหเปนรปแบบ และการมสวนรวมทชดเจน เชนการใหคาตอบแทน ในการจดทาขอมล และการดแลรกษาตนไม

กรรมสทธในคารบอน

สทธของการลดการปลอยคารบอนจะถกเชอมโยงเขากบประเดน “ใครเปนเจาของปาและจดการปา” ในกรณสทธคารบอนในพนทปาของประเทศ รฐบาลจะไดรบคาตอบแทนโดยกลไกการแบงปน แตโดยหลกแลว ชมชนทองถนหรอราษฎรจะตองไดรบคาตอบแทนถาดแลรกษาพนทปาไม ดงนน กฎเกณฑเกยวกบเรดดพลสจะตองคานงถงความไมมนคงในการครอบครองทรพยากร และใหมการสรางสทธเกยวกบทรพยากรปาไมใหชดเจน เพอใหสอดคลองกบภาระในการจดการและดแลรกษาทรพยากรปาไมของชมชน กรอบระเบยบทเกยวกบความเปนเจาของทดนหรอเจาของปามความสาคญยงตอการใหสทธในการไดรบผลประโยชนและความรบผดชอบภายใตกลไกเรดดพลส การจะไดรบผลประโยชนไมเพยงแตพจารณาในเรองการครอบครองหรอการเปนเจาของคารบอนเทานน แตจะตองพจารณาถงเรองการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยทเกยวของกบผลสาเรจของเรดดพลสดวย ซงจะตองมการพจารณาเกณฑตางๆ โดยเฉพาะอยางยงกรณทมผมสวนไดสวนเสยหลายภาคสวนเขามารวมในการบรหารงานพนท เชนในกรณพนทปาอนรกษ

ในภาพรวมของประเทศ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยกรมตางๆ คอ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และองคการอตสาหกรรมปาไม จะรบผดชอบดแลพนทปาสวนใหญทเปนของรฐ ในระดบทองถน ผวาราชการจงหวดจะเปนผกากบดแลหนวยงานรบผดชอบดแลในระดบทองถนของกรมตางๆ ขางตน กรณสทธการเปนเจาของคารบอนในระดบประเทศ รฐบาลจะไดรบคาตอบแทนและกระจายโดยกลไกการแบงปนผลประโยชนผานกองทนเรดดพลส และหนวยงานตางๆ ทเกยวของในการจดตงองคกร (ภาพท 2 c-1) แตอยางไรกตาม การพงพงทรพยากรปาไมของกลมคนยากจน กลมชนเผาชมชนทองถนและผพงพงปาทอาศยในและรอบพนทปาอนรกษเปนปญหาทมความซบซอนจะตองมการยกประเดนดงกลาวมาหารอ ในพนทปาทมการครอบครองอาศยมาเปนระยะเวลานานโดยคนทอาศยอยกบปา และชมชนทองถนและผพงพงปาจะตองมการจดการเรองสทธและการใชทดนอยางมประสทธภาพ จะเหนไดวาผทจะไดรบผลประโยชนจากการดาเนนยทธศาสตรเรดดพลสจะม 3 กลมคอ 1) หนวยงานภาครฐในระดบประเทศ และระดบทองถน 2) ชมชนทองถนและผพงพงปา 3) ภาคเอกชน และองคการพฒนาเอกชน และเพอแกไขปญหาขอขดแยงและเรงการจดทาแนวเขตปาโดยการมสวนรวมของชมชนทองถน หนวยงาน/องคกรทเกยวของจะตองจดทาโครงการจดทาแนวเขตปาและใชกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย และการรบฟงความคดเหน มาเปนกลไกในการดาเนนงาน ซงกระบวนการทวางไว กจกรรม การวเคราะหขอมล การออกแบบกลไกการจดสรรรายได และโครงสรางของการจายคาตอบแทน จะทาใหการพฒนาระบบการแบงปนผลประโยชนสามารถนาไปประยกตใชไดในระดบกจกรรมนารอง ประสบการณทไดรบและความตองการตามมาตรฐานระดบสากลจะถกนามาปรบใหเหมาะสมในชวงทายของระยะการเตรยมความพรอม


107

การจดทะเบยนคารบอน

ประสบการณการจดทะเบยนคารบอนภาคพลงงานทพฒนาโดยองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) (TGO) จะสามารถนามาพฒนาการจดทะเบยนคารบอนของเรดดพลส ซงการจดทะเบยนคารบอนระดบประเทศและการรายงานการลดลงของการปลอยคารบอนจากการดาเนนงานเรดดพลสจะทาใหสามารถจายคาตอบแทนใหแกผมสวนไดสวนเสยทรวมดาเนนงานและลดความซาซอนของขอมล องคประกอบทเกยวของกบการจดทะเบยนคารบอนในการบรหารจดการคารบอนเครดตและบรรลเปาหมายในภาพรวม คอ (1) ขนตอนการดาเนนงาน หรอขอบงคบสาหรบการคานวณและการรายงานการปลอยและการลดกาซเรอนกระจก รวมถงการสรางระดบการปลอยอางอง (REL) ระบบการตรวจตดตาม การรายงาน และทวนสอบ (MRV) ของประเทศ และระบบการทาบญชกาซเรอนกระจกของประเทศ และ (2) การขนทะเบยนหรอการรวบรวมขอมลอยางเปนทางการของคารบอนเครดตทไดจากการดาเนนโครงการเรดดพลส

กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบตในประเทศไทย จะนาประสบการณจากการดาเนนกจกรรม และโครงการนารอง มาประยกตเพอใชประกอบการนาเรดดพลสสการปฏบตในระดบประเทศ การจดทะเบยนคารบอนจะชวยใหโครงการทดาเนนงานเรดดพลสในระดบพนทสามารถจดทาบญชคารบอนจากการดาเนนงานและใชมาตรฐานเดยวกนกบระดบประเทศได ดงนน ประเทศไทยจงจะตองจดตงศนยขอมลเรดดพลส ( REDD+ Information Center) อยภายใตสานกงานเลขานการคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ดงทกลาวไปแลวขางตน (ภาพท 1a-3 และองคประกอบท 1 a) บทบาทและหนาทของศนยขอมลเรดดพลสแหงชาตจะตองครอบคลมทงองคประกอบทเกยวของกบการจดทะเบยนคารบอน และจะตองชวยใหการดาเนนงานเรดดพลสในระดบทองถนสอดคลองกบแนวทางการดาเนนงานและนโยบายในระดบชาตและนานาชาต การจดตงคณะทางานดานวชาการเพอพฒนา REL และ MRV จะตองดาเนนการคขนานไปกบการจดตงศนยขอมลเรดดพลสเพอทจะตรวจสอบและทบทวนการออกแบบระบบตดตามพนทปาไมของประเทศ (THAIFORM) ทเสนอไวใหสามารถสนบสนนระบบการจดทาบญชคารบอนแหงชาต (องคประกอบท 3) ในการดาเนนเงนเรดดพลสไดอยางเปนธรรม โปรงใส และเปนอสระ คณะทางานพฒนา REL และ MRV จะตองมการพจารณาประเดนตางๆ อยางเหมาะสม ดงน

1. การสรางเสนฐานอางอง ( REL) ระดบชาต และระดบทองถน ทชดเจนสาหรบระบบการจดทาบญชคารบอนของประเทศ

2. การใหคาจากดความของการเกบรวบรวมขอมล มาตรฐานการคานวณ และการวเคราะหขอมล ในระบบการจดทาบญชคารบอน

3. เปรยบเทยบวธการและขอมลการสารวจกาซเรอนกระจกทมอยเพอวเคราะหหาขอมลทยงขาดเพอการวจยในขนตอไป

4. การพฒนาระบบการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ (MRV) ทเปนอสระและมการทวนสอบทโปรงใส และมการกาหนดหนวยงานหรอองคกรในการทวนสอบ

5. ตรวจสอบและปองกนการเกดชองโหวของระบบ MRV เพอใหการจดสรรผลประโยชนและความเสยงทจะเกดขนในระดบประเทศเปนไปอยางเทาเทยม

6. จดทะเบยนโครงการทดาเนนงานเรดดพลส ซงจะตองประกอบไปดวยขอมลพนฐานทจาเปน เชน ขอบเขตพนทดาเนนโครงการ ผมสวนรวม เสนฐานอางอง แหลงขอมล วธการวเคราะห


108

ขอมล ระดบทตาสดของความถกตองและแมนยา วธการสราง REL และการคาดการณชองโหวทอาจเกดขน

7. พฒนาแนวทางการเขาถงและการทบทวนขอเสนอโครงการเรดดพลส

รายละเอยดการจดทา REL และการพฒนาระบบ MRV ปรากฏในองคประกอบท 3 และ 4 ตามลาดบ

ในระยะการเตรยมความพรอม การจดการขอมลและองคความรจะชวยใหผมสวนไดสวนเสยทเกยวของและสาธารณชนเขาถงขอมลทเกยวของกบเรดดพลส ซงจะชวยเพมเตมความรผานทนความรและขอมลทมการสงเคราะหแลว เพอสนบสนนกระบวนการตดสนใจและการตดตามทโปรงใส ศนยขอมลเรดดพลสตองมกลไกการแลกเปลยนขอมล มการเผยแพรขอมลขาวสารโดยการกลนกรอง และการประมวลเขาดวยกน อกทง จะตองจดการขอมลทมอยเดมทเกยวของกบการจดทะเบยนกจกรรมเรดดพลสและการทาธรกรรม

การเสรมสรางศกยภาพ

การเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษยและการสรางความเขมแขงใหแกหนวยงาน/องคกรของภาครฐในระดบตางๆ และผมสวนไดสวนเสยภาคอน รวมทงชมชน จะมการดาเนนงานอยางคอยเปนคอยไป โปรแกรมการดาเนนงานเรดดพลส จะตองครอบคลมวธการเสรมสรางศกยภาพและการฝกอบรมรปแบบตางๆ ทจะเขาถงขอมล การถายทอดองคความรและภมปญญา และการแบงปนประสบการณทจะตอบสนองตอความตองการของทกภาคสวนและรายบคคล โดยจะมการชวยเหลอทางดานวชาการและการเสรมสรางศกยภาพทงในระดบประเทศ และระดบทองถน ดงน

ระดบประเทศ

• ชดกระบวนการสรางจตสานกทตอเนอง เพอสรางความเขารความเขาใจเบองตนและความสนใจทมตอกลไกเรดดพลส สาหรบหนวยงานภาครฐ และองคกรอนๆ

• ชดกระบวนการสรางจตสานก การรบฟงความคดเหน และการมสวนรวมทตอเนอง สาหรบผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ ตลอดจนผจดหาและผใชประโยชนเพอจายหรอรบเงนคาบรการดานสงแวดลอม

• การจดทาขอมลเชงวชาการของประเดนสาคญทเกยวของกบเรดดพลส ใหแกผมสวนไดสวนเสยเพอเปนการใหขอมลลวงหนากอนการตดสนใจ (กลไกทางการเงนและการแบงปนผลประโยชน การจดทา REL และการจดทะเบยนคารบอน)

• ชดกระบวนการสรางจตสานกทตอเนอง เพอสรางความรความเขาใจเบองตนและความสนใจทมตอกลไกเรดดพลส เพอชวยใหการประสานงานกบผสนบสนนงบประมาณเปนไปไดงายขน

• เพมประเดนความรเกยวกบเรดดพลสเขาไปในหลกสตรระดบมธยมศกษาตอนตน

• พฒนาสอและแนวทางการประชาสมพนธเพอสรางความตระหนกในทกระดบ


• พฒนาชดกระบวนการสรางจตสานกทตอเนอง เพอสรางความเขารความเขาใจเบองตนและความสนใจทมตอกลไกเรดดพลส สาหรบชมชน


109

• ชดการเสรมสรางศกยภาพและการชวยเหลอทางวชาการ สาหรบชมชน เพอใหการดาเนนงานเรดดพลสระดบทองถนมประสทธภาพ (เชน ระบบ MRV ในระดบชมชน)

หวขอของการเสรมสรางศกยภาพทเกยวของกบเรดดพลสเปนสงจาเปนทจะตองกาหนดเพอใหการออกแบบหลกสตรตางๆ เปนไปอยางถกตอง กจกรรมและวธการทเกยวของกบหลายองคประกอบจะตองดาเนนการในระยะการเตรยมความพรอมเพอจะกาหนดกรอบการดาเนนงานเรดดพลส และจะตองดาเนนงานไปพรอมๆ กน รายละเอยดกจกรรมและงบประมาณดงแสดงในตารางท 2c-1


1) การรบรองกฎหมายและระเบยบปฏบต

- ตรวจสอบเพอดวา ไดมการรบรองกฎหมาย และ/หรอ ระเบยบปฏบต ทจาเปนเกยวกบ

โปรแกรมและโครงการของกลไกเรดดพลส หรอไม?

2) กรอบงานทมความโปรงใสและเปนธรรม

- ตรวจสอบเพอดวา มหลกฐานอะไรบางทแสดงใหเหนวาไดมการใชกรอบการดาเนนงานอยาง

โปรงใสและเปนธรรม และนยามศพทตางๆ เชน กระบวนการการมสวนรวมในโปรแกรม

สทธในคารบอน การแบงปน/การกระจาย ผลประโยชน กลไกทางการเงน/โครงสรางทางการ

เงน และรปแบบการสนบสนนทางการเงน ของกลไกเรดดพลส ขนตอนการอนมตของ

ทางการ ระบบการตรวจตดตาม และกลไกการรบเรองราวรองทกข?

3) ระบบหรอการจดทะเบยนขอมลสารสนเทศของกลไกเรดดพลสระดบชาต

- มการใชระบบหรอการจดทะเบยนขอมลสารสนเทศของกลไกเรดดพลสระดบชาตทอางอง

ภมศาสตร หรอไม ทครอบคลมขอมลสารสนเทศทเกยวของทงปวง (เชน ขอมลสารสนเทศ

ดานทตง กรรมสทธ การทาบญชคารบอนและสภาพคลองทางการเงนสาหรบโปรแกรมและ

โครงการเรดดพลสระดบภาคและระดบชาต) และกจกรรมดงกลาวประกนการเขาถงขอมล

สารสนเทศของกลไกเรดดพลสหรอไม?


110

ตารางท 2c-1: กจกรรมและงบประมาณในการนาเรดดพลสสการปฏบต

กจกรรมหลก กจกรรมรอง งบประมาณ (หนวย: พนเหรยญสหรฐ)

2557 2558 2559 2560 รวม กรอบเกยวกบระเบยบปฏบต

จดทามาตรฐานสาหรบโครงการเรดดพลส 28 28 0 0 56

การใชประโยชนทดน จดตงคณะทางานดานวชาการเกยวกบนโยบายและการวางแผนการใชทดนปาไม 19 22 22 22 85 การนารองจดทาขอบเขตทดนแบบมสวนรวม 0 0 17 17 34

การจดการดานการเงน

การวเคราะหกลไกกองทนทมอย 11 0 0 0 11

จดทากลไกของกองทนเรดดพลส 11 11 0 0 22

ระบบการแบงปนผลประโยชน

วเคราะหและจดทาเอกสารเกยวกบการเตรยมการแบงปนผลประโยชน 0 0 11 11 22 วเคราะหทางเลอกของการแบงปนผลประโยชนในอนาคต 0 0 17 17 34 กลไกดานการเงนและการแบงปนผลประโยชน 0 0 17 11 28

การจดการความรและขอมลขาวสาร

จดตง clearing house เรดดพลส

10

20

11

0

41

การเสรมสรางศกยภาพการดาเนนงาน

การสรางจตสานกในกลมผมสวนไดสวนเสย 11 6 6 5 28 การศกษาวเคราะหความเปนไปไดเกยวกบทางเลอกของอาชพของชมชน 17 11 0 0 28

รวม 107 98 101 83 389 รฐบาล 10 9 11 8 38 FCPF 97 89 90 75 351


111

บประมาณจากหนวยงานอนๆ


ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม กรอบเกยวกบระเบยบปฏบต





จดตง clearing house เรดดพลส 30 30 20 30 110


การสรางจตสานกในกลมผมสวนไดสวนเสย 21 21 21 21 84 การสงเสรมอาชพทางเลอก 21 21 21 21 84

รวม 97 110 62 72 341


112

2d. ผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมระหวางการเตรยมความพรอม และการดาเนนการเรดดพลส

บทนา

กจกรรมทชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและความเสอมโทรมของปา และนาไปสการอนรกษปาไม การจดการปาไมอยางยงยน และการรกษาการกกเกบคารบอนในปาไม ( REDD+) กจกรรมเหลานมศกยภาพเปนอยางยงในการใหผลประโยชนรวมระหวางสงคมและสงแวดลอม แตในระหวางการประชมรบฟงความคดเหนยงคงมอกหลายคนทเนนใหเหนวาอาจเปนความเสยงทรายแรงทอาจจะเกดขนโดยเฉพาะตอชมชนทพงพงปา ดงนนยทธศาสตรทางสงคมและสงแวดลอมจะตองมการพจารณาความเสยงเหลานนในขนตอนของการเตรยมความพรอม ประเดนทตองพจารณาประกอบดวย ความหลากหลายทางชวภาพและการใหบรการเชงนเวศ ภมอากาศเฉพาะพนท บรการนาและคณภาพนา คณภาพของดน ความมนคงทางอาหาร การแทนทของคนและสตวในพนท วฒนธรรมและความขดแยงในสงคมทเปนผลมาจากการอพยพยายถน ความเปนเจาของทดน สทธทดน การเขาถงทดน การจดหาพลงงาน และความเทาเทยมระหวางชายหญง และผลประโยชนอนทจะปรบปรงการศกษาและสขภาพของประชาชน ขณะทยงคงมการพฒนาภายใตการปลอยกาซจากการเปลยนการใชประโยชนทดนทตาลง ซงปจจยอนเปนสาเหตของการทาลายปาและการเสอมโทรมของปาไมไดกลาวถงในองคประกอบท 2 a และยทธศาสตรเรดดพลสไดกลาวถงในองคประกอบท 2 b สาหรบสวนนจะเนนความสาคญไปทการใชยทธศาสตรการประเมนทางสงคมและสงแวดลอม เพอใหแนใจวาเรดดพลสจะกอใหเกดผลดสาหรบประชาชน และความรนแรงของผลกระทบทเกดจากการเลอกใชยทธศาสตรจะลดลง

เหตผลของการประเมนทางสงคมและสงแวดลอมระดบยทธศาสตร

การประเมนทางสงคมและสงแวดลอมเชงกลยทธ ( SESA) เปนเรองของการวเคราะหและแนวทางการมสวนรวม ซงมเปาหมายทจะผสมผสานขอพจารณาทางสงคมและสงแวดลอมเขาไปในนโยบาย แผน และโครงการ (PPPs) และเปนการประเมนการเชอมโยงกนระหวางขอพจารณาทางเศรษฐกจและสถาบน เปาหมายขององคประกอบนจงเปนการใชกระบวนการ SESA เพอทจะประเมนผลกระทบของยทธศาสตรเรดดพลสและเพอจาแนกกรอบการปฏบตงานในสวนขององคประกอบท 2b และ 2c หรอจะระบในหลกสตรของการเตรยมงาน ซงใจความของเรดดพลสเรมจากการเตรยมความพรอมในการดาเนนการเรดดพลส โดยการดาเนนการจะตองใชคาวา "ไมทาอนตราย" แทน "การทาด" นอกเหนอจากนโยบายการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมของธนาคารโลกซงไดออกแบบมาเพอหลกเลยง จากด และบรรเทาอนตรายตอคนและสงแวดลอม และมงมนทจะบรรลผลประโยชนแทน ประเทศไทยมกรอบของกฎหมายทไดใหไวเปนแนวทางสาหรบการทา EIA/SESA สาหรบโครงการตางๆ

มาตรฐาน 2d เนอหา R-PP ทองคประกอบนตองการ: ผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมระหวางการเตรยมความพรอมและการดาเนนการเรดดพลส:

ขอเสนอประกอบดวย รายการงานตรวจสอบวเคราะหสถานะการประเมนความเสยงและผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม ซงเปนสวนหนงของกระบวนการ SESA นอกจากนยงบอกรายละเอยดในประเดนขอปกปองทเกยวของกบความพยายามของประเทศในการเตรยมความพรอม สาหรบประเทศในกลม FCPF เปนการนาเสนอแผนงานทงายในการดาเนนการตามกระบวนการ SESA พรอมมการอางองไปยงสวนประกอบอน ๆ ของ R-PP ตามความเหมาะสมและรวมถงการเตรยม ESMF


113

กฎหมายหลก ทกลาวถงการประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมคอรฐธรรมนญของประเทศไทย มาตรา 67 ทไดบญญตถงสทธของสขภาพและการดารงชพอยในสงแวดลอมทด และหนาทในการประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมในโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบรนแรงตอสงแวดลอม บญญตใหเจาของโครงการมหนาทศกษา EIA ในกรณทมการดาเนนโครงการหรอกจกรรมทอาจกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงตอคณภาพสงแวดลอม สาหรบกฎหมายไทยอนๆ ทบญญตเกยวกบการประเมนผลกระทบตอสงแวดลอม ไดแก พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

ผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมของเรดดพลส

ยทธศาสตรเรดดพลสทเสนอในองคประกอบท 2 b มเปาหมายทจะลดการปลอยกาซเรอนกระจก การลดความยากจน และรกษาการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดวยการจดการปาไมทยงยนและเปนธรรม เมอการกกเกบคารบอนในปาไมเพมขน การดาเนนการตามทางเลอกยทธศาสตรเหลานนจะตองเรมโดยชมชนทองถน กลมสตรและเดก เทาทจะสามารถเปนไปได อยางไรกตามแมจะคาดหวงวาจะมแตผลบวกจากการทตอสกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเปดตวโครงการเรดดพลสกสามารถมผลกระทบดานลบตอสงแวดลอม และชมชนทองถนทพงพงปาไดดวยเชนเดยวกน ตวอยางไดแสดงในองคประกอบท 1 b, 2a และ 2b ซงจะชวยใหมความเขาใจชดเจนขนเกยวกบผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมทอาจจะเกดขนจากโครงการเรดดพลสตอชมชนทองถนทพงพงปาและองคการพฒนาเอกชน อยางไรกตามผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมสามารถสรปได ดงน

• ภาวะจายอมของชมชนทองถนและชมชนบนพนทสงทอาศยอยในพนทปาเกยวกบสทธของตนภายใตกลไกเรดดพลส ทอาจนาไปสการเปลยนแปลงวถชวตดงเดม และในกรณทเลวรายอาจนาไปสการตงถนฐานใหมของคนทอาศยอยในปาไม

• กรรมสทธในทดน หลายชมชนและเจาของทดนทอาศยอยในปา วถชวตของเขาทงดานเศรษฐกจและสงคมไมมการรบรองทางกฎหมาย ความเสยงของการละเมดสทธในทดนและสทธของผใชจากกลไกเรดดพลส

• มการเสนอประเดนการออกโฉนดทดนและการหมายแนวเขตไวเปนขอกงวลเกยวกบความขดแยงทอาจจะเกดขนภายในชมชน เนองจากการใชประโยชนทดน เชน การขยายพนทเกษตรกบการอนรกษปาไม รายไดจากการเกษตรลดลง ความเสยงของนกการเมองทใชกลไกเรดดพลสเปนเครองมอสาหรบการเจรจาเรองทดน

• ความกลวเรองการตองออกจากทดนของตนเองไปตงถนฐานใหมเนองจากกลไกเรดดพลส

• ความเสยงทความหลากหลายทางชวภาพอาจจะนาไปสการเพมประชากรสตวปาและทาใหเกดความเสยหายแกพชผลทางการเกษตร

• ความขดแยงทรนแรงระหวางเจาหนาทและชมชนทองถน โดยเฉพาะความขดแยงทเกดจากการใชทรพยากรและการจดการทดน

• การบรหารและการจดการทเปนการกระจายอานาจไปสชมชนทองถน หนวยงานทดาเนนงานเรดดพลสอาจละเลยการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย หรอ ความไมสมดลของสดสวนผมสวนไดสวนเสยในโครงการเรดดพลส

• ความเสยงทไมใชภมปญญาทองถนของชมชนในกระบวนการตดสนใจของกลไกเรดดพลส ตองการความแนใจวาการดาเนนกลไกเรดดพลสจะไมทาใหเกดความขดแยงกบการใชชวตตามประเพณและการปฏบตตามวฒนธรรม


114

• ความไมยตธรรมในการเขาถงทรพยากร โดยบางกลมอาจมสทธในการเขาถงกองทน เงนก และทรพยากรในการพฒนาแตในขณะทคนอนๆ ถกละเลย

• การบกรกปาทเพมมากขนเนองจากบางชมชนไดรบอนญาตใหอยในพนทปาไมได • การเตรยมการของสถาบน/หนวยงานทไมมประสทธภาพ รวมถงนโยบายทอาจจะสงผลกระทบ

ทางลบตอสวสดภาพของคนยากจนในการทจะไดรบประโยชนจากโครงการเรดดพลส • การขาดธรรมาภบาลทดในการจดการปาไม ในเรองของการทจรตประพฤตมชอบและการบงคบ

ใชกฎหมายปาไมอยางไมเหมาะสม

• ความสาคญของการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ไมเพยงแตในแงการกกเกบคารบอน แตยงเปนพนฐานของความมนคงทางอาหารและยาสาหรบชมชนทองถน ผานการฟนฟภมทศนปาไม

• ความสาคญของการบรการของระบบนเวศในดานการเปนแหลงตนนา การปองกนและบรรเทาภยพบตทางธรรมชาต

• การพฒนาและกจกรรม จะตองอยบนพนฐานของการจดการปาอยางยงยน ประกอบไปดวย การอนรกษระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ การพฒนาวถชวตและสงคมทเหมาะสม การอนรกษประเพณและวฒนธรรมทองถนของประเทศ

ดงนน SESA จะดาเนนการประเมนผลกระทบดานบวกและดานลบทอาจจะเกดขนไดจากการดาเนนการตามยทธศาสตรเรดดพลส SESA จะดาเนนการโดยกระบวนการมสวนรวม เรมจากชมชนทองถน คนยากจนทพงพงปา ชมชนทอยชายขอบปา สตรและเดก และกลมผใชประโยชนอนๆ

หนวยงานทมบทบาทใน SESA และ ESMF

เนองจากความหลากหลายของสาขาธรรมชาตของเรดดพลสและธรรมชาตทแตกตางกนของสาเหตการทาลายปาและความเสอมโทรมของปาในประเทศไทย กระบวนการ SESA ตองเปนกระบวนการทหาหนทางทจะนามาซงมมมองทหลากหลายของกระทรวงและผใชทรพยากรทดนเกยวกบผลกระทบดานลบและผลกระทบดานบวกของเรดดพลส กระบวนการใหการปรกษาระหวาง SESA และ การพฒนา ESMF ควรจะเรมจากผมสวนไดสวนเสยทงในสวนกลางและระดบจงหวด ดงน

• หนวยงานรฐ เชน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงกลาโหม กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงคมนาคม กระทรวงพลงงาน กระทรวงอตสาหกรรม

• องคการมหาชน เชน TGO, GISTDA • ชมชนทองถนทพงพงปาไม เชน เครอขายปาชมชน เครอขายชนเผาพนเมอง เครอขาย

ทรพยากรธรรมชาตและเกษตรกรรมยงยน เครอขายจดการทรพยากรธรรมชาตอยางมสวนรวม และกลมผใชประโยชนปาในพนทชนบท

• ภาคธรกจ เชน เหมองแร ทงเหมองหน หนปน ถานหน และดบก อตสาหกรรมผลตภณฑไมและเฟอรนเจอร เยอและกระดาษ อตสาหกรรมนาตาล อตสาหกรรมเกลอ ฟารมเลยงกง ยางพารา

• องคกรพฒนาเอกชน • องคกรทางการศกษาและวชาการ


115

การแลกเปลยนความคดเหนสาหรบ SESA

แผนรายละเอยดของการใหการปรกษาระหวาง SESA จะถกพฒนาและดาเนนการศกษาโดยใชกรอบของ FCPF และศกษาเพมเตมจากตวอยางของหนวยงานอน ๆ เชน มาตรฐานทางสงคมและสงแวดลอมของ UN-REDD และ CCBA หลกการ ตวชวดและเครองมอสาหรบเรดดพลสทเกยวของกบการเสรมสรางกระบวนการ ผลผลตหลกทไดจากกระบวนการ SESA คอการพฒนากรอบยทธศาสตรการจดการทางสงคมและสงแวดลอม (ESMF) ในการดาเนนการเรดดพลส

ขอพจารณาทางสงคมและสงแวดลอม

FCPF จะเปนแหลงทนหลกสาหรบการดาเนนการของ R-PP และจะตองมการพจารณาใชนโยบายขอปกปองของธนาคารโลก ในการดาเนนการโดยเฉพาะในประเดน: ( 1) นโยบายดาเนนการ ( OP) 4.01 การประเมนทางสงแวดลอม (2) OP 4.04 ถนอาศยตามธรรมชาต ( 3) OP 4.10 ชนพนเมอง (ชมชนทพงพงปาไมในกรณของประเทศไทย) (4) OP 4.11 ทรพยากรวฒนธรรมทางกายภาพและวฒนธรรม ( 5) OP 4.12 การตงถนฐานใหมโดยไมสมครใจ และ (6) OP 4.36 ดานปาไม SESA จะยนยนตามวตถประสงคหลกของเรดดพลสนนคอ (1) ควบคมกจกรรมภาคปาไมและสงเสรมการตอสกบการทาลายปาและความเสอมโทรมของปาไม และ (2) การปองกนและสงเสรมสทธและโอกาสของชมชนทองถนทพงพงปาและกลมชนเผา

การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม ( SESA) จะไดรบการดาเนนการในชวงการดาเนนการ R-PP ซงจะรวมการวเคราะหผมสวนไดสวนเสย อธบายสถานการณทางสงคมและสงแวดลอมในภาคปาไมของประเทศไทย

งานทคาดวาจะดาเนนการในชวงระยะการเตรยมความพรอม

งานทคาดวาจะดาเนนการในระหวางระยะการดาเนนการ จะประกอบไปดวย กรอบการประเมนและการวเคราะหเสนฐาน

SESA จะระบสาเหตหลกทมอทธพลตอปญหาทางสงคมและสงแวดลอม การวเคราะหจะพจารณาถงการพฒนาทผานมาและสถานการณปจจบน และผลทไดจะตองอธบายแนวโนมในอนาคตของปญหาหลกทางสงคมและสงแวดลอมถาเรดดพลสไมมการดาเนนการ SESA ตองระบระเบยบทมอย ชองวางของหนวยงานและความสามารถของบคคลากรในการหลกเลยงผลกระทบทไมพงประสงคจากการดาเนนการเตรยมความพรอมเรดดพลส สาหรบประเดนอนๆ นอกเหนอจากน คอ 1) ศกยภาพของหนวยงานในการอานวยความสะดวกทเกยวกบความสมพนธระหวางโครงการเรดดพลสกบประเดนปญหาทางสงคมและสงแวดลอม และ 2) ประสทธภาพของกลไกในการผสมผสานสถานการณทางสงคมและสงแวดลอมในงานภาคปาไม การประเมนทตอเนองนจะรวมกบการใหการปรกษาของผมสวนไดสวนเสย

เปาหมายแรกเรมของ SESA คอการระบประเดนสาคญทางสงคมและสงแวดลอมและเชอมโยงระหวางแผนยทธศาสตรเรดดพลส และนโยบาย ในการศกษาขนตนผนวกกบการรบฟงความคดเหน SESA จะระบประเดนปญหาหลกทางสงคมและสงแวดลอมทเกยวของกบแผนยทธศาสตรเรดดพลส วเคราะหนโยบายและกรอบยทธศาสตรทเกยวของกบเรดดพลส การตรวจเอกสารปญหาหลกทางสงคมและสงแวดลอมจะทาใหสามารถเชอมโยงกบการจดลาดบความสาคญของปญหาและกจกรรมทแนะนาโดยแผนยทธศาสตรเรดดพลส ซงแผนนจะตองมการวเคราะหเพมเตมสาหรบผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมทงดานบวกและดานลบในแตละปจจย ยทธศาสตรเรดดพลสและกจกรรมจะถกจดลาดบความสาคญในรปของผลกระทบหรอพนททไดรบผลกระทบ เชน จงหวด อาเภอ ตาบล เปนตน สาหรบผลและสรปผลจะไดรบการตรวจสอบจาก


116

การแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย รายการขอมลพนฐานของปญหาทางสงคมและสงแวดลอมทเกยวของกบเรดดพลสไดแสดงอยในตารางภาคผนวกท 2d-1

มาตรการในการบรรเทาผลกระทบและการปรบปรงประสทธภาพ

ผลจากการวเคราะห SESA จะใชเปนคาแนะนาในการลดผลกระทบเชงลบและปรบปรงประสทธภาพของผลกระทบเชงบวกในยทธศาสตรเรดดพลส ขอเสนอแนะจะประกอบไปดวย 1) การแกไขตวเลอกยทธศาสตรเรดดพลส 2) การแกไขกฎระเบยบพรอมกบการจดการสถาบน เชน แกไขนโยบายและแผนกลยทธเพอใหแนใจวาการดาเนนการโครงการเรดดพลสจะมประสทธภาพ 3) สรางเงอนไขการใชบรการและเงอนไขของการดาเนนการโครงการเรดดพลส และ 4) การมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย

กรอบการตรวจตดตาม

SESA จะแนะนาระบบการตรวจตดตาม รปแบบการรายงาน และตวชวดสาหรบการตดตามผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมจากการดาเนนการตามยทธศาสตรเรดดพลส

การรายงาน

ผลและสรปผลการศกษาจาก SESA จะนามาสรปในรปของรางรายงาน และรางรายงานนนจะจดพมพเผยแพรสผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ

การพฒนากรอบการจดการทางสงคมและสงแวดลอม

ESMF คอผลผลตทไดจากกระบวนการ SESA โดย ESMF มเปาหมายเพอใหแนใจวานโยบายและกจกรรมเรดดพลสจะไมเปนอนตรายตอสงคมและสงแวดลอม การผสมผสานขอพจารณาทางสงคมและสงแวดลอมควรใชเครองมอตามกรอบการจดการทางสงคมและสงแวดลอม ซงเครองมอนจะใชเพอเปนแนวทางในกระบวนการกาหนดมาตรการปองกนผลกระทบดานลบ เครองมอนจะใหคาแนะนาเพอระบปญหาทางสงคมและสงแวดลอมทสาคญในชวงตนของการเตรยมความพรอม การใหตามความจาเปน การเยยวยา วางแผนเพอแกไขปญหาเหลานนและการตดตามผล


117

ผเชยวชาญทเกยวของ

ในการทางานนจะตองใชทมงานทเปนสหวชาการ ประกอบดวยผเชยวชาญจากหลากหลายสาขา โดยผเชยวชาญทนาเสนออาจจะรวมหรอมนอกเหนอไปจากทระบนกได ประกอบดวย

1. ผเชยวชาญดานการใชทดน

2. นกนเวศปาไมและผเชยวชาญดานการจดการปาไม

3. นกกฎหมายดานสทธมนษยชน

4. ผเชยวชาญดานสงคมและสงแวดลอม

5. นกวเคราะหนโยบาย

6. ผเชยวชาญดานการมสวนรวม โดยมประสบการณในการทางานในกระบวนการใหการปรกษา และการมสวนรวมกบชมชนทองถนทพงพงปามาเปนเวลานาน ทงนกลไกในการประเมนผลกระทบควรตองเปดโอกาสใหชมชนทองถน ภาคประชาสงคม มสวน

รวมในการจดทาแผนปองกนผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม และออกแบบกระบวนการในการดาเนนการเรดดพลสเพอใหเกดความเขาใจตอวถชวตของชมชนทองถน ทอยอาศยและทามาหากนในพนทปากอนการดาเนนโครงการเรดดพลสจงควรตองจดใหมการศกษาวจยทางวชาการอยางมสวนรวมทงหนวยงานของรฐ ภาคประชาชน ชมชนทองถน และสถาบนการศกษาททกฝายยอมรบ โดยเขาศกษาวจยในชมชนทองถนดงเดมทมแนวทางในการจดการทรพยากรอยางสมดลยงยน ซงกระจายอยในทกภมภาค สวนกลไกในการประเมนผลกระทบควรใหมองคกรอสระเขามาทาหนาทประเมน


1. การดาเนนการดานการประสานงาน SESA และการบรณาการ : ตรวจสอบเพอดวา การจดองคกรทจาเปนสาหรบการประสานงานในการบรณาการขอพจารณาดานสงแวดลอมและสงคมไวในกระบวนการเรดดพลส มใหใชหรอไม?

2. การวเคราะหประเดนดานการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม: มหลกฐานอะไรบางทแสดงวา มการวนจฉย/วเคราะห ประเดนดานการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมทใชได ผานการศกษาหรอการหาสาเหตทเกยวของ?

3. การออกแบบยทธศาสตรเรดดพลสดานผลกระทบ : ผลของ SESA และการวนจฉยผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม (ทงเชงบวกและเชงลบ) ใชสาหรบการจดลาดบความสาคญและการออกแบบทางเลอกยทธศาสตรของกลไกเรดดพลสอยางไร?

4. กรอบการจดการสงแวดลอมและสงคม : มหลกฐานอะไรบางทแสดงวา มกรอบการจดการทางสงคมและสงแวดลอม ( ESMF) อย และมการใช ESMF จดการความเสยงทางสงคมและสงแวดลอม และผลกระทบทอาจจะเกดขนตอสงคมและสงแวดลอม ในระยะดาเนนยทธศาสตรของกลไกเรดดพลส?

งบประมาณสาหรบกจกรรมหลกในการประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมระหวางการเตรยมความพรอมเรดดพลสแสดงในตารางท 2d-1


118

ตารางท 2d-1: กจกรรมและงบประมาณในการประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมระหวางการเตรยมความพรอมเรดดพลส


2557 2558 2559 2560 รวม

การทาความเขาใจผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม

การวเคราะหผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมสาหรบการเลอกยทธศาสตร 11 11 0 0 22

การวเคราะหเสนฐานของผมสวนไดเสย และสาเหตของการทาลายปาและความเสอมโทรมของปา 5 5 0 0 10

การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม 17 17 0 0 34

การจดทากรอบการตรวจตดตาม 0 11 11 0 22

การสรปและจดทารายงาน SESA 0 44 44 44 132

คณะทางานดานวชาการเกยวกบ SESA และ safeguard 11 11 11 11 44

ระบบ/มาตรการองกนผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

แนวทางการปองกนผลกระทบทจะเกดตอสงคมและสงแวดลอม 0 17 10 10 37

การออกแบบระบบขอมลขาวสาร safeguard 0 17 11 0 28

การทดสอบระบบขอมลขาวสาร safeguard 0 0 0 22 22

รวม 44 133 87 87 351 รฐบาล 4 13 7 7 31

FCPF 40 120 80 80 320


119





การวเคราะหเสนฐานของผมสวนไดเสย และสาเหตของการทาลายปาและความเสอมโทรมของปา 25 20 0 0 45 การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม 25 20 0 0 45


การจดทาบทสรป SESA 50 0 0 0 50

SEIA สาหรบพนทนารอง 50 50 0 0 100

คณะทางานดานวชาการเกยวกบ SESA และ safeguards 25 25 25 25 100

การยกระดบการตระหนกร

การเตรยมการและการจดพมพเอกสาร 28 28 28 28 112

การแบงปนขอมลขาวสาร 28 28 10 10 76

การประชมกลม

ประชมเพอสงเคราะหประสบการณทเกยวของ 28 28 10 10 76 ระดมความคดเหนเกยวกบศกยภาพของพนทนารอง 8 8 0 0 16

รวม 287 207 73 73 640


120

องคประกอบท 3 การพฒนาระดบการปลอยอางองปาไมระดบชาต และ/หรอ ระดบอางองปาไม

คานา

การเสอมโทรมของสภาพแวดลอมเปนสวนหนงทนาไปสการเกดมหาภยพบตในภาคใตของประเทศไทยในปลายปพ.ศ. 2531 ทาใหรฐบาลยกเลกสมปทานการทาไมในปาธรรมชาตทงหมดเมอเดอนมกราคม พ.ศ. 2532 นบแตนนมากไดมการปรบปรงแกไขนโยบายปาไมแหงชาตเพอสนบสนนการคมครองปาไม ในป พ.ศ. 2551 มพนทไดรบการจาแนกเปนพนทปาไมรวม 17 ,158 ,565 เฮกแตร. หรอ 33.44% ของพนทประเทศ อยางไรกตาม แมจะมการยกเลกการทาไม การบกรกทาลายปากยงคงมตอไป โดยมอตราการบกรกทาลายปาเพมจาก 0.73% ตอป ในชวงป พ.ศ. 2534 –2542 เปน 1.07% ตอป ในชวงป พ.ศ. 2543 –2548 ในป พ.ศ. 2543 การปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคปาไมประมาณ 13 ลานตนคารบอนไดออกไซด หรอประมาณ 15% ของการปลอยทงประเทศ

ในการขานรบพฒนาการดงกลาวขางตน ประเทศไทยไดเรงการสนบสนนการคมครองพนทตนนาบนทสง การสรางเครอขายชมชนลมนา และเพมงบประมาณสนบสนนการปองกนรกษาปา เชนเดยวกนกบปาชายเลนตามแนวชายฝงทะเล อยางไรกตาม ประเทศไทยยงตามหลงประเทศเพอนบานในเรองของเรดดพลส

ประเทศไทยมศกยภาพทเขมแขงในดานการสารวจระยะไกล ( remote sensing) ภมสารสนเทศ (GIS) การตรวจตดตามปาไม มดาวเทยมเปนของตนเอง ( THEOS – Thailand Earth Observation System) และทาหนาทเสมอนศนยแบงปนขอมลในภมภาค ศนยขอมลภมภาคในสานกงาน GISTDA เปนแหลงของภาพถายดาวเทยมและขอมล

มาตรฐาน 3: เนอหา R-PP ทตองการในองคประกอบน: ระดบการปลอยอางองปาไมและ/หรอระดบอางองปาไม

นาเสนอแผนงานการพฒนาระดบอางองของการทาลายปา การเสอมโทรมของปา (หากตองการ ) การอนรกษ การจดการปาไมอยางยงยน และการเพมพนของปรมาณคารบอนกกเกบ รวมทงแนวคดทเกยวกบกระบวนการในการกาหนดแนวทางและวธการทใช (เชน การเปลยนแปลงพนทปาไมและการปลอยกาซเรอนกระจกจากฐานของแนวโนมในอดต และ/หรอการคาดการณอนาคตจากขอมลแนวโนมในอดต การผสมผสานของการสารวจและการแปลภาพ และ/หรอ GIS หรอการสรางตวแบบ ) ความตองการขอมลหลก ศกยภาพในปจจบนและศกยภาพทตองการ การประเมนความเชอมโยงกบองคประกอบท 2a (การประเมนสาเหตการบกรกทาลายปา) องคประกอบท 2b (กจกรรมยทธศาสตรเรดดพลส และองคประกอบท 4 (แบบของระบบการตรวจตดตาม) FCPF และ UN-REDD ตระหนกดกวาการตดสนใจดานนโยบายในระดบนานาชาต จะเปนประเดนสาคญทอาจสงผลกระทบตอองคประกอบน ดงนน แนวทางแบบลาดบขน (stepwise) จงนาจะมประโยชน องคประกอบนควรเสนอกจกรรมทจะดาเนนการในชวงแรก


121

คาจากดความของพนทปาไม

ประเทศไทยไดใชคานยาม “ปาไม” ตามนยามของ FAO วาเปนพนททมตนไมปกคลมขนาดมากกวา 0.5 เฮกแตร (3.125 ไร) ประกอบดวยตนไมทมความสงเฉลยเกน 5 เมตร และมพนทเรอนยอดปกคลมมากกวา 10% ในการสารวจปาไม และการแปลความหมายจากภาพถายดาวเทยม

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดใหคาจากดความของพนทปาไมครอบคลมปาไมทกชนด (forest type) เชน ปาดงดบ ปาสนเขา ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปาชายเลน ปาพร ปาชายหาด ฯลฯ ในเขตปาสงวนแหงชาต อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา และพนททมแผนการดาเนนงานดานปาไม คานยามปาไมจะตองมการทบทวนอกครงในกระบวนการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย และนยามทปรบใหมจะถกนามาใชในกระบวนการวเคราะห REL

ขอมลสาเหตของการบกรกทาลายปาและ/หรอการเสอมโทรมของปา

ในระหวางการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอม ไดมการประชมกลมเปาหมาย ( focal group) ทประกอบดวยผแทนจากหนวยงานหลกของประเทศไทยทดาเนนการเกยวกบการวดและการตรวจตดตามพนทปาและความหนาแนนของปา กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ทาหนาทประเมนพนทปาในเขตอนรกษ กรมปาไมดาเนนการประเมนพนทปาในเขตปาสงวน กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงทาหนาทตรวจตดตามพนทปาชายเลน

สถานการณอางอง หมายถงระดบปกตของการปลอยกาซคารบอนไดออกไซตทคาดวาจะเกดจากการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา โดยไมมการเปลยนแปลงนโยบายและขอบงคบในการลดการปลอยนน เสนฐานการปลอยอางองจะถกใชในการวดการลดการปลอยในอนาคตทเปนผลมาจากการดาเนนการเรดดพลส ซงในปจจบนจะเนนการพฒนาเสนฐานการปลอยอางองในระดบประเทศ แตในระยะการเตรยมความพรอมนนมความจาเปนตองพฒนาระดบการปลอยอางองในระดบพนท

การคานวณระดบการปลอยในปจจบนสามารถดาเนนได 4 วธ คอ 1) การใชแนวโนมการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปาในอดตจากการแปลภาพถายดาวเทยมและการสารวจทรพยากรปาไมเพอคาดการณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดในอนาคตจากการเปลยนแปลงพนทปาไมและความหนาแนนของปา วธการนมการใชขอมลการเปลยนแปลงการใชทดนในภาคสวนตางๆ เพอชใหเหนความสาคญของสาเหตการบรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา 2) การพยากรณการเปลยนแปลงพนทปาไมจากปจจยทางเศรษฐกจมหภาคทมอทธพลตอการบกรกทาลายปา ซงวธนจะใหผลแตกตางกนเลกนอยดวยเหตผลทวาการเปลยนสภาพทดนปาไมในปจจบนมอตราลดตาลง 3) การใชแนวโนมในอดตในลกษณะของความสมพนธระหวางความหนาแนนประชากรกบขนาดพนทปา เพอคานวณพนทปาทนาจะเปนในปจจบนและอนาคต ซงในกรณของประเทศไทยและประเทศอนอกหลายประเทศ ความหนาแนนประชากรเปนตวชวดทดสาหรบการบรณาการผลกระทบของปจจยดานเศรษฐกจสงคมทเปนสาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดน 4) การใชคาประเมนรายคาบของปรมาณคารบอนกกเกบในการประเมนการเปลยนแปลงในอดตและคาดการณภาพอนาคตทนาจะเปน

การประเมนพนทปาและปรมาณไมในปา

ประเทศไทยมประวตอนยาวนานในการประเมนพนทปามาตงแตป พ.ศ. 2504 กรมแผนททหาร กระทรวงกลาโหมไดดาเนนการสารวจครงแรกโดยใชภาพถายทางอากาศแพนโครเมตกมาตราสวน 1:25 ,000 และรายงานวามพนทปาทงสน 27.36 ลานเฮคแตร หรอ 53.3% ของพนทประเทศ ตอมา ไดมการนา


122

ภาพถายดาวเทยม Landsat มาใช และไดมการจดตงโปรแกรมภาพถายดาวเทยมแหงชาตขนในป พ.ศ. 2514 (Klankamsorn 1992) ในชวงตนป พ.ศ. 2516 หลายหนวยงานภาครฐเรมใชภาพถายดาวเทยม Landsat-1 ในกจกรรมตางๆ รวมทงงานปาไมในสนาม ซงไดรบการพสจนวาเปนเครองมอสาคญในการสารวจทรพยากรธรรมชาต กรมปาไมไดจดตงฝายภาพถายดาวเทยมและการทาแผนท และเรมใชภาพถายดาวเทยม Landsat ในการประเมนพนทปาธรรมชาต รายงานการประเมนพนทปาไมครงแรกทตพมพในป พ.ศ. 2516 ปรากฏจากการแปลภาพถายดาวเทยม Landsat-MSS มาตราสวน 1:250 ,000 วาประเทศไทยมพนทปาไมลดลงเหลอ 22.172 ลานเฮคแตร หรอ 43.33% ของพนทประเทศ ในชวงระหวางป พ.ศ. 2516-2543 ไดมการประเมนพนทปาไมทกๆ 3-5 ป ซงผลการประเมนแสดงแนวโนมการลดลงของพนทปาไมอยางตอเนอง

ในป พ.ศ. 2543 กรมปาไมไดทาการประเมนการใชทดนปาไมจากการแปลภาพถายดาวเทยม Landsat-TM มาตราสวน 1:50 ,000 โดยจาแนกพนทตามชนดปาและการใชทดนประเภทหลกแทนทจะจาแนกเปนพนทปาไมและพนททไมใชปาไม นอกจากนยงมการบรรจขอมลการใชทดนปาไมเขาอยในฐานขอมล GIS ดวย ขอมลเหลานแสดงใหเหนวาในป พ.ศ. 2543 ประเทศไทยมพนทปาไม 17.211 ลานเฮคแตร หรอ 33.14% ของพนทประเทศ คาประเมนนสงกวาพนทปาไมในป พ.ศ. 2542 ทไดจากการแปลภาพทมความละเอยดตากวา การประเมนพนทปาไมโดยการแปลภาพถายมาตราสวนใหญ (1:50 ,000) และการใช GIS ในการคานวณพนทการใชทดนปาไมจะมความนาเชอถอและแมนยากวาจากภาพถายทมมาตราสวนเลกกวา (1:250,000) (Ongsomwang 2003) ในป พ.ศ. 2547 กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชทาการประเมนพนทการใชทดนปาไมโดยการแปลภาพถายดาวเทยม Landsat-TM มาตราสวน 1:50,000 ปรากฏวามพนทปาไม 16.759 ลานเฮคแตร หรอ 32.66% ของพนทประเทศ ในป พ.ศ. 2548 สานกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมกบกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม และ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ทาการประเมนพนทปาไมอยางรวดเรว พบวาประเทศไทยมพนทปาไม 16.578 ลานเฮคแตร หรอ 32.31% ของพนทประเทศ (ภาพท 3-1)

ภาพท 3-1: การเปลยนแปลงพนทปาไม (เฮคแตร) ในชวงป พ.ศ. 2516-2543 แหลงทมา : ขอมลเบองตนจากกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และปรบเสนสมการโดยผศกษา

Forest area (ha)


123

จนถงปจจบน ประเทศไทยยงคงใชการแปลภาพถายดาวเทยมในการประเมนพนทปาและใช GIS ในการวดพนทของปาชนดตางๆ ภายหลงจากทมการปลอยดาวเทยม THEOS คาดวาการประมวลภาพดจตอลสาหรบการประเมนพนทปาไมและการตรวจสอบการเปลยนแปลงจะถกนามาประยกตใชเนองจากประหยดกวาและมความแมนยามากกวา แตเจาหนาทตองมความชานาญดานการประมวลภาพดจตอล (Ongsomwang and Rattasuwan, 2009)

อนมานวาขอมลป พ.ศ. 2504 ทไดมาจากการแปลภาพถายทางอากาศมาตราสวนใหญ และขอมลป พ.ศ. 2543 และปตอๆ มาไดมาจากการแปลภาพถายดาวเทยมรายละเอยดสงมความถกตอง ขอมลระหวางชวงเวลาดงกลาวทไดจากการแปลภาพรายละเอยดตาไดรบการปรบแกเสนแนวโนมใหมความสมาเสมอ กสามารถใชคาดการณชวง 5 ปตอไปใหเปนสถานการณอางองหนงได สถานะเชนนใชคาดการณการลดลงของพนทปาประมาณ 180,000 เฮคแตรตอป ในป พ.ศ. 2549 และลดลงอยางชาๆ ประมาณ 160 ,000 เฮคแตรตอปในป พ.ศ. 2563 ซงมคาใกลเคยงกบคาประเมน 191 ,000 เฮคแตรทอางองถงในองคประกอบท 2 a ในชวงระยะเวลาทสนกวา

การศกษาทางดานเศรษฐมต

ในป พ.ศ. 2539 Amano et al.(1996) ไดรายงานผลการศกษาความสมพนธระหวางตวแปรดานเศรษฐศาสตรมหภาคกบอตราการบกรกทาลายปาระหวางชวงเวลา 8 ป 2 ชวง ซงพบวาชวงเวลาทง 2 ชวงนน พนทปาทถกทาลายในแตละปสามารถอธบายโดยตวแปรจานวนจากด (8 ตวแปรในชวงแรก และ 11 ตวแปรในชวงท 2) สาหรบในชวงท 2 (ป พ.ศ. 2526-2534) 9 ตวแปรมการเปลยนแปลงภายในภาคสวน/ภาคสวนยอย ผลตภณฑมวลรวมจงหวด ( GPP) และ 2 ตวแปรมการเปลยนแปลงในพนทปลกถวเหลองและขาวฟาง ซงพนทปลกพชทง 2 ชนดมการขยายตวในชวงนน ภาคสวนยอย ( sub-sector) ทมอทธพลตอการทาลายปาคอการเกษตร พช ปศสตว และประมง และอก 4 ภาคสวน ( sector) คอ เหมองแร ไฟฟา นา และการคมนาคมและสอสาร และการเงน ภาค GPP ใชป พ.ศ. 2515 เปนปฐาน การศกษาครงนดาเนนการใน 73 จงหวดโดยแยกเปน 6 กลมจงหวดตามความสาคญของชนการใชทดน 4 ชน รายงานสรปวาแมวาพนทปลกถวเหลองและขาวฟางไมไดขยายเขาไปในพนทปาไมโดยตรง แตกเปนการเขาไปแทนทพนทปลกพชเกษตรชนดอนๆ ซงไดรกเขาไปในพนทปาไม รายงานจากการประชมแลกเปลยนความเหนแสดงใหเหนวากระบวนการเหลานยงคงเกดขน โดยตวอยางทเหนไดชดคอการทยางพาราเขาไปแทนทพนทปลกออย ซงนาจะเปนไปในลกษณะเดยวกนในกรณของพชเพอพลงงาน

เพอทจะทดสอบความเกยวของของวธการ คาสมประสทธของแตละตวแปรจะถกประยกตใชกบคาเฉลยการเปลยนแปลงรายป ในภาคสวน/ภาคสวนยอย ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) และพนทปลกพชในชวงป พ.ศ. 2549-2552 ปรบแกราคาคงทของป พ.ศ. 2515 ผลการศกษาแสดงวามการทาลายปาประมาณ 45,250 เฮคแตรตอป ซงใกลเคยงอยางมากกบการเพมขนเฉลยรายปของพนททาการเกษตรตามรายงานของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรและอางองไวในองคประกอบท 2 a สวนททาใหมการทาลายปา ในขณะทภาคสวนยอยปศสตวทมคาสมประสทธเปนลบมผลใหเกดการลดการทาลายปาเพยงเลกนอยเนองมคา GDP ทลดลง สาหรบภาคสวนอนคอการเกษตร เหมองแร และการคมนาคมและการสอสาร มคาสมประสทธเปนบวกซงแสดงวาการเตบโตของภาคสวนเหลานไมมผลกระทบตอการทาลายปา


124

แนวโนมประชากร

ผลการคานวณพนทปาไมและความหนาแนนประชากรของแตละปในชวงป พ.ศ. 2504-2549 แสดงความสมพนธอยางใกลชดระหวางตวแปรทงสองเชนเดยวกนกบทปรากฏในหลายประเทศ ดงแสดงไวในภาพท 3-2

ในการใชการคาดกาณความหนาแนนประชากรเพอประเมนพนทปาไมในอนาคต ปรากฏวาพนทปาไมยงคงลดลงในอตรา 82,000 เฮคแตรตอป จนถงป พ.ศ. 2563

ภาพท 3-2: ความสมพนธระหวางพนทปาไม (%) กบความหนาแนนประชากรในชวงป พ.ศ. 2504-2549 ทมา: ขอมลประชากรจากสานกงานสถตแหงชาต และขอมลพนทปาไมจากกรมอทยานแหงชาต สตวปา

และพนธพช)

การประเมนปรมาณคารบอนกกเกบ

ไดมการศกษาการประเมนปรมาณคารบอนกกเกบในปาธรรมชาตและสวนปาทาใหสามารถประเมนปรมาณคารบอนกกเกบในรอบ 17 ป (ระหวางป พ.ศ. 2532-2549) ขอมลในป พ.ศ. 2532 ใชการจาแนกพนทปาไมตามชนดปา โดยใชความหนาแนนของคารบอนในป พ.ศ. 2539 ในการประเมน สาหรบขอมลในป พ.ศ. 2549 ใชขอมลจากการสาราจปาไมของ ITTO ซงมรายละเอยดในองคประกอบท 4 a โดยใชคาความหนาแนนของคารบอนจากสดสวนปรมาตรลาตนตอมวลชวภาพเหนอพนดนตามคาสมประสทธของ IPCC คาอตรากาลงผลตตอพนทของปาแตละชนดลดลงในชวงระหวางป พ.ศ. 2539 และ 2549 ซงเปนการยนยนวาปาไมมความเสอมโทรมลง ดงแสดงสรปผลการศกษาไวในตารางท 3-1 ซงปรากฏวาปรมาณคารบอนกกเกบลดลง 12 ลานตนตอปในชวงป พ.ศ. 2532-2537 หลงจากนนจนถงป พ.ศ. 2549 มอตราการลดลง 15 ลานตนตอป ขณะทมปรมาณการดดซบคารบอนในสวนปาประมาณ 17 ลานตนตอป เมอแปลงคาการลดลงของคารบอนเปนกาซคารบอนไดออกไซด จะเปนปรมาณการปลอยคารบอนไดออกไซดปละ 54 ลานตน


125

ตารางท 3-1 ปรมาณคารบอนกกเกบเหนอพนดน

คารบอนกกเกบเหนอพนดน (‘000 ตน) พ.ศ. 2532 พ.ศ. 2537 พ.ศ. 2549 ปาธรรมชาต 1,821,505 1,682,186 1,287,854 สวนปา 77,972 292,694

รวม 1,821,505 1,760,158 1,580,549 การเปลยนแปลงทงหมด -61,347 -179,610

การเปลยนแปลงเฉลยตอป -12,269 -14,967

สรปการเปลยนแปลงพนทปาไมและคารบอนกกเกบถงป พ.ศ. 2563

ผลจากการประเมนพนทปาไมทง 3 วธชใหเหนการลดลงของพนทปาภายใตสถานการณปกต แตกยงคงมความแตกตางระหวางคาทประเมน ซงมพสยจาก 45 ,000 เฮคแตรตอปทไดจากตวแบบเศรษฐมต เปรยบเทยบกบ 82,000 เฮคแตรตอปจากแนวโนมความหนาแนนประชากร ไปจนถง 180 ,000 เฮคแตรตอปทประเมนจากแนวโนมการลดลงของพนทปาไมในอดต แมสวนปาจะชวยดดซบกาซคารบอนไดออกไซดไป แตการลดลงของคารบอนจากปาธรรมชาตกยงมคามากกวาปรมาณคารบอนสะสมทไดจากการเจรญเตบโตของตนไม และเมอถงเวลาทตองตดฟนไมออกจากสวนปาในอนาคต การกกเกบคารบอนสวนนกจะหมดไป ในการประชมแลกเปลยนความคดเหนทประชมมความคดเหนสนบสนนวาปาไมมความเสอมโทรมลง

คาประเมนการเปลยนแปลงปรมาณคารบอนกกเกบในปาธรรมชาตในตารางท 3-1 มคาเทากบการสญเสยประมาณ 33 ลานตนคารบอนตอป ซงสวนหนงกจะถกดดซบไปโดยสวนปา ปาจะมปรมาณคารบอนเฉลย 87 ตนตอเฮกแตร ซงหมายความวาปรมาณการสญเสยคารบอนจะเทากบการสญเสยพนทปาปละ 378,000 เฮคแตร หากอนมานวาคาประมาณการทาลายปาในอดตเปนตวแทนคาพสยทแทจรง คาเฉลยของการสญเสยจะประมาณ 180,000 เฮคแตรตอป แสดงวาดลของการสญเสยคารบอนจะเปนสวนทมาจากการเสอมโทรมของปา ซงกสอดคลองกบผลการสารวจทรพยากรปาไมทสรปวามการลดลงของปรมาณไมในปาทกชนด การสญเสยปรมาณคารบอนกกเกบจากการทาลายปาจะมคาประมาณ 16 ลานตน จงมปรมาณ 17 ลานตนทเกดจากการเสอมโทรมของปาไม พนทปาไมประมาณ 15 ลานเฮคแตร คดเปนการสญเสยประมาณ 1.1 ตนตอเฮกแตร ซงยงมากกวาอตราการดดซบจากการเจรญเตบโตของตนไมและพชพรรณ

ภาพทศนการปลอยอางอง

เปนทแนชดจากการวเคราะหขางตนแลววาภาคปาไมเปนสวนสาคญในการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดและจะไดรบประโยชนมหาศาลจากมาตรการลดการปลอยกาซเรอนกระจก และดาเนนการใหมการอนรกษบนพนฐานการจดการปาไมอยางยงยน ความไมเสถยรของขอมลและการขาดขอมลดานพนทปาและปรมาณไมในปา หมายถงวาการพฒนาการปลอยอางองจะไมมทางเปนไปไดเลยหากปราศจากการเรงทางานเพมเพอหาขอมลขาวสารทมอยและการตรวจวดซาพนทและแปลงตวอยาง กจกรรมเหลานจะตองดาเนนการตงแตระยะเรมตนของการเตรยมความพรอม เพอทประเทศไทยจะไดมความพรอมสาหรบการสรางเสนฐานเครดตเรดดพลสภายในป พ.ศ. 2558


126

ในการประเมนระดบการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดของประเทศ ขอมลและวธการตางๆ จะถกนามาใชตามกรอบ 3 Tiers ทเสนอแนะโดย IPCC ซงจากขอเสนอแนะทไดรบในการประชมแลกเปลยนความคดเหนเฉพาะกลมนน มความเหนวาการกาหนดระดบการปลอยอางองควรใชภาพถายดาวเทยม Landsat-5 TM ทมความละเอยด 30 เมตร เปนขอมลอางอง (ตารางท 3-2) ในขณะทภาพจากดาวเทยม THEOS จะถกใชเพอจาแนกพนทปาและพนททไมใชปา ขอมลจากภาพถายความละเอยดสง เชนภาพถายทางอากาศของกระทรวงเกษตรและสหกรณ และกรมแผนททหาร ทมคณภาพขอมลสง จะถกใชสาหรบขอมลระดบ Tier 2 และ Tier 3 การแปลภาพดวยสายตาเปนเทคนคการจาแนกทนามาใชเพอใหการคานวณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดในปามความแมนยามากขน แผนกจกรรมในการพฒนา REL ระดบประเทศ จะใชความถกตองระดบ Tier 1 ควบคกบ Tier 2 ในชวงเวลา 2 ป แรกของการเตรยมความพรอม โดยมเปาหมายถงระดบ Tier 3 ภายในเวลา 6 ป (ตารางท 3-2)

การเกบรวบรวมขอมลเพมเตม

ตามทไดอธบายรายละเอยดเพมเตมไวในองคประกอบท 4 a ประเทศไทยไดจดทาระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมแหงชาตไวเปนเสนฐานในชวงป พ.ศ. 2543-2549 ดวยการสนบสนนขององคการไมเขตรอนระหวางประเทศ (ITTO) ผลจากการตรวจสอบในครงนไดขอมลทงดานพนทและดานการเจรญเตบโตสะสมเปนครงแรก การวดซาทวางแผนวาจะดาเนนการในป พ.ศ. 2557-2558 จะทาใหสามารถเปรยบเทยบกบขอมลเสนฐานปจจบนได ซงจะใหขอมลของแนวโนมและการปลอยกาซในปจจบนไดถกตองแมนยามากขน ปจจบนระบบดงกลาวมขอจากดเลกนอยสาหรบการประเมนคารบอนตามทไดอธบายไวในองคประกอบท 4 แตขอจากดเหลานจะไดรบการแกไขปรบปรงซงเปนสวนหนงของการพฒนาระบบการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ

ในองคประกอบท 4 b มการทบทวนวธการทมอยสาหรบการจดเกบขอมลและสารสนเทศดานการพฒนาความหลากหลายทางชวภาพ นา และสงคม-เศรษฐกจ และจะจดทาเสนฐานสาหรบการตรวจตดตามผลประโยชนรวม นอกจากนน จะเชอมโยงการวเคราะหนเขากบองคประกอบท 2 a ซงจะมการทางาน เชงวเคราะหดานสาเหตตางๆ ตามความเหมาะสม

การศกษาเพมเตม

มการอธบายวธการสาหรบการเกบขอมลเศรษฐมตในปจจบนไวในองคประกอบท 4 b ทาใหไดขอมลสารสนเทศทสมบรณโดยจะใชในการตดตามผลและปรบผลการศกษาทไดอธบายไวขางตนใหทนสมยตอไป ซงจะทาใหสามารถพฒนาโมเดลตางๆ ทาใหไดภาพทศนทแสดงเสนทางการพฒนาทเปนไปไดสาหรบภาคสวนอนๆ ทจะตองมการประเมนและใชเพอสนบสนนการตดสนใจตอไป

การพฒนาระดบการปลอยกาซอางอง

ระดบการปลอยกาซอางองจะอาศยขอมลเสนฐานทเกบรวบรวมและวเคราะหไวสาหรบระบบการตรวจตดตามสภาพปาไมแหงชาตตามทอธบายไวในองคประกอบ 4a ดวยการทานายปรมาณการปลอยกาซทไดจากการเปรยบเทยบกบระบบการสารวจแบบ THAIFORM ทดาเนนการระหวางป พ.ศ. 2543 และ 2549 ทอางองไวขางตน องคประกอบท 4 a อธบายเรองการจดองคกรสาหรบการเกบรวบรวมขอมล การแบงปนขอมล และการจดขอมล


127

โครงการลดการปลอยกาซโดยอาศยชมชนปจจบนกาลงดาเนนการอยางมความกาวหนาตามทอธบายไวในองคประกอบท 2a ซงไดมการพฒนาระดบการปลอยกาซอางองโดยอาศยขอมลสารสนเทศจากขอมลการจดการปาไมสาหรบปาทจดการโดยชมชนทมสวนรวม และในทานองเดยวกน โครงการนารองเพอตรวจสอบความเปนไปไดของการลดการปลอยกาซทเกยวของกบทางเลอกยทธศาสตรหลกของกลไกเรดดพลสทวนจฉยไวกตองการระดบการปลอยกาซอางองในระดบทองถนทจะพฒนาใหเปนสวนหนงของแตละโครงการนารอง โดยจะมการคานงถงระดบการปลอยกาซอางองระดบยอยเหลานเมอไดระดบการปลอยกาซอางองและความเปนไปไดระดบประเทศมาแลว ซงการรวไหลภายในประเทศทอาจจะเกดขนไดนนจะไดรบการตรวจสอบโดยการวนจฉยวาสาเหตของการปลอยกาซจะเปลยนไปเกดทไหน

แผนสาหรบกระบวนการพฒนาระดบการปลอยกาซอางองแสดงไวในภาพท 3-3 โดยกจกรรมและงบประมาณแสดงไวในตารางท 3-3

ภาพท 3-3 กระบวนการพฒนาระดบการปลอยกาซอางองระดบชาตในระยะการเตรยมความพรอม

การพฒนาระดบการปลอยอางองระดบชาต

ปรบระดบการปลอยอางองตามแผนพฒนา

ประเมนระดบการปลอยอางองจากขอมลในอดต

การเสรมสรางศกยภาพ การประเมนการเปลยนแปลงพนทปาไมในอดต

การประเมนการเปลยนแปลงปรมาณคารบอนในอดต

ตรวจเอกสารขอมลการกกเกบ

คารบอน, วเคราะห และทวนสอบ ชวงเวลาการปลอยอางอง

คานยามของปา

การฝกอบรมดานการสารวจ

และการตรวจวด

ทรพยากรปาไม

การฝกอบรม

ดาน GIS


128

ตารางท 3-2: วธการทใชในการพฒนาเสนฐานการปลอยอางอง

รายละเอยด IPCC Tier 1 IPCC Tier 2 IPCC Tier 3

ขอมลจากภาพถายระยะไกลทใชในการจาแนกทดนและพนทปาในอดต (ขอมลอางอง)

Landsat – 5 TM (ความละเอยด 30 ม.)

- ภาพถายทางอากาศ(กษ) Frame camera มาตราสวน 1: 25,000 ป 2545 - Landsat – 5 TM (ความละเอยด 30 ม)

- ภาพถายทางอากาศ (กษ.)

- Frame camera - มาตราสวน 1: 25,000 ป 2545

ขอมลจากภาพถายระยะไกลทมแผนในการจาแนกการใชทดนและพนทปาไม

THEOS THEOS ภาพถายทางอากาศ (กรมแผนททหาร) -กลองดจตอล -ระยะแปลงตวอยางใน

สนาม - 25 ซม. - ป พ.ศ. 2554

เทคนคการจาแนก การจาแนกโดยเทคนคอตโนมต

การแปลภาพดวยสายตา การแปลภาพดวยสายตา

ผลการจาแนก พนทปาและพนททไมใชปา

- พนทปาและพนททไมใชปา

- พนทการใชทดนนอกเขตปา

- ชนความหนาแนนในแตละชนดปา

- พนทการใชทดนนอกเขตปา

ปอางองทใชในการคานวณขอมลอางอง

LS5: 2006 LS5: 2006 AP

กระทรวงเกษตรฯ: 2545 กรมแผนททหาร: 2554 : 2002

ขอมลคารบอนกกเกบ

การตรวจวดใหมแบบ THAIFORM ให AGB

สมการอลโลเมตรกและการศกษา BGB

การประเมนระดบการปลอยกาซอางองระดบยอย

นารองภายใน 4 ป นารองภายใน 6 ป

ระยะเวลาในการพฒนา REL

2 ป ประมาณ 4 ป ประมาณ 6 ป


129


1) วธสเตป-ไวส ทชดเจน

- ระดบการปลอยกาซอางองหรอระดบอางองดานปาไมระดบชาตหรอระดบยอยทนาเสนอเปน

สวนหนงของ R-Package ทใชวธการทจดทาเปนเอกสารไวอยางชดเจนโดยอาศยแนวทาง

สเตป-ไวส มความเหมาะสม ใชหรอไม?

- มการจดหาแผนสาหรบขนตอนและขอมลทตองการใหหรอไม และมการสาธตถง

ความสมพนธระหวางระดบอางองระดบชาตกบระดบยอยหรอไม ถาเกยวของ/ถาเหมาะสม?

2) ขอมลในอดต และการปรบใหเขากบสถานการณของประเทศ

- การจดทาระดบการปลอยกาซอางอง/ระดบอางอง คานงถงขอมลในอดตอยางไร และถาม

การปรบใหเขากบสถานการณของประเทศ อะไรคอเหตผลและขอมลสนบสนนทแสดงใหเหน

วาการปรบคาทเสนอไวนนนาเชอถอและชแจงได?

- มการจดหาขอมลและเอกสารทเหมาะสมใหแบบโปรงใสเพอทาการแกไขไดหรอไม หรอมการ

สลบกนตรวจสอบระดบการปลอยกาซอางอง/ระดบอางอง ไดอยางอสระหรอไม?

3) ความสอดคลองกบขอแนะนาและแนวทางของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ/คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

- ขอมลสารสนเทศทโปรงใส สมบรณ และถกตอง มความสอดคลองกบขอแนะนาของ

อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและคาแนะนาและแนวทาง

ลาสดของคณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ทจดไวให

ซงอนญาตใหทาการประเมนทางวชาการในเรองของชดขอมล แนวทาง วธการ แบบจาลอง

ถาใชได และขอสนนษฐานทใชในการจดทาระดบอางอง หรอไม?


130

ตารางท 3-3: กจกรรมและงบประมาณในกระบวนการพฒนาระดบการปลอยอางอง


2557 2558 2559 2560 รวม ทบทวนและวเคราะหขอมลทมอย 11 11 0 0 22 คณะทางานวชาการดานระดบการปลอยกาซอางอง และการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ 22 22 22 0 66 พฒนาแบบจาลองสาหรบประเมนการปลอยภายใตภาพทศนตางๆ 11 11 11 0 33 รวม 44 44 33 0 121 รฐบาล 4 4 3 0 11

FCPF 40 40 30 0 110



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม ทบทวนและวเคราะหขอมลขาวสารทมอย 50 40 0 0 90 จดหาภาพถายดาวเทยม 100 40 0 0 140 การปรบแกแปลงตวอยางพชพรรณ 30 0 0 0 30 สงเสรมสนบสนนการพฒนาขอมล GIS ระดบชาต 85 0 0 0 85 พฒนาแบบจาลองสาหรบการประเมนการปลอยภายใตสถานการณตางๆ 45 45 0 0 90 บรณาการระดบการปลอยอางองจากระดบประเทศและระดบตากวาประเทศ 180 180 180 0 540 เตรยมพนทนารองสาหรบระดบการปลอยอางอง 90 90 0 0 180 รวม 580 395 180 0 1,155


131

องคประกอบท 4: การออกแบบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาต และขอมลขาวสารการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

4a. ระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาต

คานา

องคประกอบนจะมการพฒนาขอเสนอเพอออกแบบระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมระดบชาตสาหรบประเทศไทย ซงจะเปนหนงในองคประกอบของระบบการตรวจตดตามระดบชาตของกลไกเรดดพลส มวตถประสงคเพอการสารวจทรพยากรปาไมและการตรวจตดตามการปลดปลอย (emission) และการเคลอนยาย (removals) กาซเรอนกระจกอนเนองมาจากการหลกเลยงการทาลายปาไมและการเสอมโทรมของปาไม การรกษาปรมาณคารบอนของปาไม ตลอดจนการอนรกษและการจดการปาไมอยางยงยน ระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมระดบชาตจะใหขอมลเกยวกบคาของปรมาณการปลดปลอยและการลดลงของกาซเรอนกระจกจากปาซงสามารถนาไปเปรยบเทยบกบ “ระดบการปลอยอางอง” (REL)

เกณฑการออกแบบและกระบวนการ

การออกแบบระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมระดบประเทศอยบนพนฐานของเกณฑดงตอไปน

1) การใชภาพถายทางอากาศ (หรอภาพถายดาวเทยม) ในทาแผนทปาไม การเปลยนแปลงการใชทดน และแปลงตวอยางถาวรในการคานวณปรมาณคารบอนกกเกบ และการเปลยนแปลงปรมาณคารบอน

2) เปาหมายของความแมนยาจะอยในระดบผสมระหวาง Tier 2 และ Tier 3 ของ IPCC

3) การใชขอมลทมอยและขอมลจากการศกษาดานนเวศวทยาจากแหลงตางๆ

4) จดทาขอแสดงความแมนยาในสวนของขอมลทนาเสนอ เชน คาปรมาณคารบอนกกเกบ

มาตรฐาน 4a เนอหาขององคประกอบนจะตองระบใหครอบคลม เรอง: ระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาต

ขอเสนอโครงการและแผนงานสาหรบการออกแบบในระยะเรมตน เปนลาดบขน ของระบบการตรวจตดตามแบบบรณาการของการตรวจวด การรายงาน และการทวนสอบของการเปลยนแปลงการทาลายปาไม และ/หรอ การเสอมโทรมของปา และกจกรรมการเพมพนปา การออกแบบระบบตองประกอบดวยความคดเรมแรกตอการเพมศกยภาพของประเทศ (ไมวาจะเปนระบบการบรณาการหรอกจกรรมการประสานงาน) ในการตรวจตดตามการลดการปลอย การเพมพนคารบอนกกเกบ และการประเมนผลกระทบของยทธศาสตรเรดดพลสในภาคปาไม

ขอเสนอโครงการจะตองอธบายถงขอมลหลกทตองการ ความตองการดานศกยภาพ ความโปรงใสของระบบการตรวจตดตาม และขอมลทตองจดการ ความคดเบองตนเกยวกบวธการทใช และวธการทจะกอใหเกดการมสวนรวมในการตรวจตดตามสาหรบชมชน ชนเผา และผพงพงปา และแนวทางในการนาผลทไดไปปรบปรงการการดาเนนงาน และเสนอแนวคดทจะทาใหระบบการตรวจตดตามสมบรณ เตมศกยภาพ

(FCPF และ UN-REDD ตระหนกถงขอตกลงในระดบนานาชาตทอาจสงผลตอองคประกอบน ดงนน จงควรนาเสนอเปนชวงระยะ และระบกจกรรมทตองดาเนนการในระยะเรมแรก )


132

5) จดทารายงานการตรวจตดตามทงายตอการใชและการแปลผล

6) สรางกลไกและสงจงใจในการแบงปนขอมลภายในประเทศ

กระบวนการทไดรบการพฒนาขนมาสาหรบการกาหนดระดบการปลอยอางอง (องคประกอบท 3) จะถกนาไปใชในการทาแผนทการเปลยนแปลงปาไม/การใชทดนในแตละชวงเวลา จะมการแตงตง “คณะทางานดานวชาการในการพฒนาระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ ” ภายใต “คณะทางานเฉพาะกจเรดดพลสแหงชาต ” (รายละเอยดเพมเตมในองคประกอบท 2c) คณะทางานดานวชาการจะเปนแกนในการออกแบบและการดาเนนการดานการประเมนคารบอนกกเกบ โดยดาเนนงานรวมกบมหาวทยาลยเพอทาการวจยและการถายทอดเทคโนโลย คณะกรรมการของกลมจะประกอบดวยผเชยวชาญดานเทคนคจากหนวยงานทเกยวของ มความเปนอสระ และมอานาจหนาทพอเพยงแกการดาเนนงาน

วธการตรวจตดตามในปจจบน

การเปลยนแปลงประเภทปาไมและการใชทดน

หนวยงานหลายแหงมวธการตรวจตดตามการเปลยนแปลงพนทปาไมและการใชทดน เชน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมปาไม สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) และกรมแผนททหาร อยางไรกตามหนวยงานเหลานใชเทคนคการประเมนพนทปาไม ระบบการจาแนก และภาพถายทแตกตางกน ตวอยางเชน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ใชการแปลภาพ Landsat-5 ทงโดยระบบอตโนมตและดวยสายตา ในขณะท กรมแผนททหารใชการแปลภาพถายทางอากาศทถายทาดวยกลองทาแผนทดจตอล ซงทาใหมความแตกตางกนอยบางในการวเคราะหการทาลายปาเพอจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส สาเหตของความไมสอดคลองในปตางๆ ไดแก ความแตกตางของประเภทภาพถายทางอากาศ ความละเอยดของภาพ และวธการในการคานวณพนทปาไม โดยจะมการวเคราะหเพมเตมเรองความไมสอดคลองของระดบการทาลายปาในอดตในระยะการเตรยมความพรอม (ดองคประกอบท 3 งบประมาณ ตารางท 3-3 รายการ “การตรวจพจารณาและการวเคราะหขอมลสารสนเทศทมอย”)


133

ปรมาณคารบอนกกเกบ

ในประเทศไทยยงไมมการประเมนปรมาณคารบอนกกเกบสาหรบกจกรรมเรดดพลส ถงแมจะมขอมลเกยวกบปรมาตร/ชวมวลซงสามารถแปลงไปเปนคาคารบอน อยางไรกตาม ขอมลปรมาตร/ชวมวลเหลานมขอจากดตางๆ คอ

1) ขอมลทมอยนนไมสมบรณและไมเปนมาตรฐานเดยวกนทวประเทศ 2) ขอมลมมากมายหลายประเภทรวมทงขอมลจากการวจยดานนเวศวทยาและขอมลจากการ

สารวจปาไม ขอมลดานนเวศวทยาจะเนนตวแปรทางนเวศวทยา เชน โครงสรางของปา มวลชวภาพ ดน และความหลากหลายทางชวภาพ ซงขนาดของแปลงตวอยางคอนขางเลก ขอมลจากการสารวจแจงนบเนนเฉพาะไมยนตนและปรมาตรของหมไม ความละเอยดของขอมลคอนขางตา แตมจานวนแปลงตวอยางคอนขางมาก

3) มความหลากหลายของแหลงขอมล เชน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง แตละหนวยงานตางมวตถประสงค วธการ มาตรฐาน และขนาดของตวอยาง เปนของตนเอง (ตารางท 4-1) กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช รบผดชอบปาอนรกษ (อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา ฯลฯ) กรมปาไมรบผดชอบปาสงวนแหงชาต และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง รบผดชอบปาชายเลนและปาชายฝงอนๆ นอกพนทอนรกษ

4) ขาดขอมลของทรพยากรปาไมบางประเภท เชน ตนไมนอกเขตปาไม 5) ขาดขอมลแผนทพนททมรายละเอยดเพยงพอทจะแปลงขอมลดานนเวศวทยาไปสระดบภมภาค

หรอระดบประเทศ 6) ขาดเครองมอทมความแมนยาในการประเมนปรมาณคารบอนในไมยนตนในปาธรรมชาต การ

พฒนาเครองมอเหลานมความจาเปนตองสมตวอยางตดตนไมจานวนหนง ซงขดกบขอกฎหมายในปจจบน

7) ไมมกลไกในการแบงปนขอมลขาวสาร เครอขาย และการเขาถงขอมลขาวสาร หรอมอยางไมเปนทางการ


134

ตารางท 4-1: เครอขายแปลงตวอยางถาวรและแปลงตวอยางชวคราวของหนวยงานตางๆ ในประเทศไทย

หนวยงาน ประเภทของแปลง

ตวอยาง การครอบคลม ขอมลทรวบรวม หมายเหต

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช

THAIFORM (ระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมของประเทศไทย): การสารวจแปลงตวอยางถาวร

ระดบประเทศ: พนทปาไมและพนททไมใชปาไม (20 x 20 กม. กรด)

วตถประสงค: การตรวจตดตามทดนและพชพนธ และการสารวจปาไมระดบประเทศ

ตนไม ลกไม กลาไม ดน ประเภทการใชทดน การรบกวนถนทตง ถนทอาศยของสตวปา

มศกยภาพสาหรบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศเหมาะสาหรบการตรวจสอบภาคสนามของขอมลจากภาพสมผสระยะไกล

การสารวจจากแปลงตวอยางถาวร

พนทปาไม (พนทคมครองและพนทปาสงวนแหงชาต) : 10 x 10 กม. กรด

วตถประสงค: การสารวจปาไมระดบประเทศ

ตนไม ลกไม กลาไม ประเภทการใชทดนการรบกวนถนทตง

มศกยภาพสาหรบการระบบตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ เหมาะสาหรบการตรวจสอบภาคสนามของขอมลจากภาพสมผสระยะไกล

การสารวจจากแปลงตวอยางถาวร

ปาอนรกษ: 5 x 5 กม. กรด

วตถประสงค: การสารวจและการตรวจตดตามปาอนรกษ

ตนไม ลกไม กลาไม ประเภทการใชทดนการรบกวนถนทตง

มศกยภาพใชเปนระบบตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ แตจากดเฉพาะพนทอนรกษ เหมาะสาหรบการตรวจสอบภาคสนามของขอมลจากภาพสมผสระยะไกล

กรมปาไม การสารวจจากแปลงตวอยางชวคราว การวจยในแปลงตวอยางถาวรในพนทปาชมชนทเลอก และดาเนนการโดยบคลากรของรฐเปนสวนใหญ

การสารวจปาชมชนและการวจย

คารบอนในตนไม เหมาะสาหรบการตรวจสอบภาคสนามของขอมลจากภาพสมผสระยะไกล

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

การวจยแปลงตวอยางถาวร

การวจยปาชายเลน พลวตของชนดพนธและโครงสรางของปา

เหมาะสาหรบการตรวจสอบภาคสนามของขอมลจากภาพสมผสระยะไกล

THAIFORM ทดาเนนการโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เปนแหลงขอมลทสาคญทสดสาหรบการตามตรวจสอบปรมาณคารบอนกกเกบของเรดดพลสระดบประเทศ THAIFORM เหมาะสมและมประสทธภาพดานคาใชจายทสดในการทจะนาไปใชสาหรบเรดดพลส


135

ระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมของประเทศไทย (THAIFORM)

ดวยการสนบสนนจากองคการไมเขตรอนระหวางประเทศ ( ITTO) ประเทศไทยไดจดทาระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมระดบประเทศในป พ.ศ. 2543-2549 ระบบนประกอบดวยการสมตวอยางภาคพนดนเพอประเมนคาสถตทรพยากรปาไมเหนอพนดน ไดแก ตนไม กลาไม ไมหนม ไผ หวาย และ เศษซากไมขนาดใหญ ตลอดจนชนการใชประโยชนทดน การบกรกพนท และคณลกษณะของดน โดยมความมงหมายทจะนาเสนอขอมลทรพยากรปาไมตามชนการใชทดนและลกษณะอนๆ ทมนยทางสถตในระดบประเทศ การวางแปลงตวอยางภาคพนดนจะใชการวางแปลงตวอยางเปนระบบเปนจดของกรด 20 x 20 กม. ครอบคลมพนทดนทวประเทศ ไมวาจะตกลงบนพนททมพชพรรณหรอไม และรวมทงพนทแหลงนาดวย กลมของแปลงตวอยางประกอบดวยแปลงตวอยางถาวร 1 แปลง และแปลงตวอยางชวคราว 4 แปลงทถกสรางขนสาหรบทกๆ จดตด 1,129 กรด ซงปรากฎวามแปลงตวอยางถาวร 432 แปลงในพนทปาไมและ 697 แปลงในพนททไมใชปาไม แปลงตวอยางถาวรมวตถประสงคเพอการตรวจตดตาม และแปลงตวอยางชวคราวเพอการสารวจทรพยากรปาไม แปลงตวอยางถาวรมหมดโลหะบนพนดน ณ จดศนยกลางของแปลงและมการทาเครองหมายและบนทกลกษณะของตนไมอางองภายในและนอกแปลงตวอยาง แปลงตวอยางถาวรถกตรวจวดและบนทกขอมลอยางละเอยดประกอบดวยความหนาแนนของกลาไมและลกไม ขนาด (มต) ของตนไม ความยาวของไผและหวาย ไมเลอย ซากไม ชนของปาไม ชนของการใชทดน การรบกวนถนทตง (ปาไม) และดน

กรดแปลงตวอยางจะเพมมากขนในพนทปาไม (10 x 10 กม. ประมาณ 1 ,600 แปลง) และพนทอนรกษ (5 x 5 กม.) โดยมแผนทจะเพมจานวนแปลงตวอยาง (5 x 5 กม.) ในพนทปาไมทงหมดในอนาคต (จานวนแปลงตวอยางประมาณ 7 ,000 แปลง) เพอใหสามารถมการรายงานไดในระดบจงหวด คาใชจายในการวดขอมลซาในแปลงถาวร (5 x 5 กม. กรด) ประมาณ 150 ลานบาท จานวนแปลงสารวจจะมการเพมขนเปน 2.5 x 2.5 กรด ในพนทอนรกษ โดยเนนพนททมความเสยง ( hot spot) ขอมลพนฐานจากกลมแปลงตวอยางจะถกประมวลเปนขอมลสถตของแปลงและวเคราะหเพอประมาณคาทงหมดของประเทศและคาตามชนตางๆ เชน ชนดของปาไม ประเภทของการใชทดน เขตลมนา กลมปา และภมภาค ตารางท 4-2 แสดงตวอยางขอมลตามชนดของปาไม (กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, 2550) ขอมลพนทปาไม 17. 15 ลานเฮคแตรทรายงานในองคประกอบท 3 โดยใชภาพถายดาวเทยมมคาตากวาขอมลในภาคสนาม แตอยในพสยทยอมรบได เนองจากการสารวจภาคสนามมจานวนแปลงตวอยางทครอบคลมพนทปาไมมากกวาภาพถายดาวเทยม รายงานการสารวจทรพยากรปาไม พ.ศ. 2549-2550 อยในระหวางการดาเนนการ

ขอมลในตารางท 4-2 เปนขอมลจากภาคสนามซงรวมพนทสวนปาและพนททอาจไมไดจาแนกเปนปาไมในภาพถายดาวเทยม จงมความแตกตางจากขอมลทรายงานในองคประกอบท 3 ในลกษณะเดยวกน จะมการจดทารายงานมาตรฐานเกยวกบการเปลยนแปลงของลกษณะตางๆ ในทก 5 ป แปลงตวอยางถาวรในพนทปาไมประมาณ 80% ไดรบการตรวจวดซาแลว แตยงไมไดมการตรวจวดซาแปลงตวอยางนอกพนทปาไม คาใชจายในการตรวจวดซาจะอยประมาณแปลงละ 24,000 บาท (800 เหรยญสหรฐ) ซงเปนคาใชจายในการตรวจวดโดยตรง 15,000 บาท (500 เหรยญสหรฐ) และคาจาง 9,000 บาท (300 เหรยญสหรฐ ) การตรวจวดแปลงตวอยางในสนามดาเนนการโดยเจาหนาทปาไมในพนททผานการประกนคณภาพและฝกอบรมโดยเจาหนาทจากสวนกลาง ปจจบนยงไมมรายงานการตรวจตดตามดงกลาว


136

ตารางท 4-2: พนทปาไม จานวนแปลงตวอยางถาวร ปรมาตรของตนไม และ ความหลากหลายทางชวภาพตามชนดปาจาก THAIFORM 20 x 20 กม. กรด

ชนดปา พนท

(เฮคแตร) จานวนแปลง

ตวอยาง ปรมาตร

(ลบ.ม./เฮคแตร) ดชนความหลาก หลายทางชวภาพ

ปาดบชน 7,408,127 33 217.7 2.827 ปาดบเขา 3,363,199 24 144.5 2.427 ปาดบแลง 2,136,086 47 123.8 2.417 ปาเบญจพรรณ 1,499,805 163 88.2 2.210 ปาเตงรง 1,318,010 74 83.8 1.991 ปาสนเขา 1,090,767 3 71.6 1.952 สวนสก 636,281 11 61.7 0.435 สวนสนเขา 590,832 2 39.8 1.178 ปาไผ 499,935 10 38.7* 1.737 ปาชายเลน 454,486 6 35.6 1.078 ปาเสอมโทรม 272,692 29 29.0 1.307 ปาทตยภม (ปาชนสอง) 136,346 13 23.6 1.365 สวนปายคาลปตส 90,897 14 19.9 0.435 ปาพรนาจด 90,897 1 9.1 0.000 ทงหญา 45,449 2 6.2 1.102

รวม 19,633,808 432

*ตวเลขแสดงปรมาตรของตนไมในปาชนดน ปาชนดนโดยปกตจะรวมอยในปาเบญจพรรณ แหลงทมา: กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2550) อยางไรกตาม THAIFORM มขอจากดดวยปจจยตางๆ ดงตอไปน

1) ยงไมมการดาเนนการกบแปลงตวอยางในพนท 3 จงหวดภาคใตเนองมาจากปญหาความมนคงในพนท

2) สมการปรมาตรตนไมทมอยอนจะนาไปสการคานวณปรมาณคารบอนกกเกบอาจจะยงไมมความแมนยาเพยงพอในการนาไปใชในระดบประเทศ สมการปรมาตรทมอยมกเปนสมการปรมาตรทองถน (มเฉพาะขนาดเสนผาศนยกลางของลาตนเปนตวแปรอสระ) ทพฒนาขนมาโดยกรมปาไมโดยการวดขนาดเสนผาศนยกลางสวนบนของไมยนตนดวย Spiegel Relascope ซงตอมาสมการเหลานกไดรบการพฒนาโดยใชขอมลตนไมตวอยางจานวนนอยและจากพนทเดยวคอปาสาธตแมงาว จงหวดลาปาง

3) การวเคราะหขอมลไมสมบรณและถกจากดอยเฉพาะตวแปรของตนไม คอ ปรมาตร

4) ความไมแนนอนในการเขาถงขอมลและศกยภาพในการจดการฐานขอมลระดบประเทศทมอย

มการใชสมการอะโลเมตรและสหสมพนธอนๆ ทมอยในการคานวณมวลชวภาพเหนอพนดนของตนไมตามชนดปาและชนดไมทคอนขางจากด ตวอยางของสมการอะโลเมตรเหลาน คอ สมการสาหรบปาดบแลง (Tsutsumi et al., 1983) ปาเตงรง (Ogawa et al., 1965) ปาไมผลดใบ (Ogawa et al., 1965) ปาชายเลน


137

(Tamai et al., 1986 และ Komiyama et al., 2005) สมประสทธความหนาแนนของไมทมอยสาหรบไมหลายชนดถกใชในการแปลงคาปรมาตรเปนมวลชวภาพซงมวลชวภาพของตนไมจะถกแปลงไปเปนคารบอนโดยการคณคามวลชวภาพดวย 0.47 หรอ 0.50 ณ ปจจบนยงไมปรากฏวามสมประสทธมวลชวภาพ (Biomass Expansion Factor) ทใชในการคานวณมวลชวภาพของกงและใบจากมวลชวภาพของลาตน และสดสวนของลาตน/ราก ทใชคานวณมวลชวภาพของรากจากมวลชวภาพเหนอพนดน คาสดสวนของลาตน/รากประมาณ 20-25% เปนคาอนมานทใชกนโดยทวไป

คาปรมาณคารบอนในดนมอยเฉพาะพนทวจยในจานวนจากด สวนใหญเปนพนทสวนปา ตวอยางดนจะถกเกบจากแปลงยอยของแปลงตวอยางถาวรของระบบ THAIFORM เพอการวเคราะหคารบอน แตยงไมมการวเคราะหคารบอนในหองปฏบตการ ในชวงการเตรยมความพรอมของโครงการฯ จะมการจดเกบตวอยางดน พรอมกบการตรวจตดตามปรมาณคารบอนบนพนดนในแปลงตวอยางเดยวกน

ระบบขอมลสารสนเทศปาไมระดบประเทศ (NFIS)

ประเทศไทยยงไมมระบบขอมลขาวสารปาไม หลายหนวยงานในสงกดกระทรวงทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมตางมระบบฐานขอมลของตนเอง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมยทธศาสตรการปรบปรงฐานขอมลปาไมโดยมวตถประสงคเพอบรณาการขอมลจาก 3 กรมทเกยวของในการสรางฐานขอมลเพอใชในหนวยงานภาครฐและชมชนทองถน แตละหนวยงานจะตองมการสรางความเขมแขงและพฒนาฐานขอมลของตนเอง เพอใหสอดคลองตามความตองการของกระทรวงฯ ภายใตกรอบการดาเนนการเดยวกนเพอหลกเลยงความซาซอน อยางไรกตาม ยงไมมความชดเจนวาการดาเนนการดงกลาวประสบความสาเรจหรอไม อยางไร

ITTO (2006) ไดเสนอแนะใหมการทบทวนระบบสถตการปาไมทงหมด ซงรวมถงการจาแนกขอมลทชดเจนและชองวางทยงมอย ซงโครงการดงกลาวอยในระหวางการดาเนนการ โดยการสนบสนนของ ITTO เพอสรางความเขมแขงของระบบขอมลขาวสารปาไม ITTO Pre-Project PPD 139/07 Rev. 1(M) เปนโครงการศกษาความเปนไปได ประกอบดวย

1. การวเคราะหสถานภาพของระบบขอมลขาวสารทมอย

2. การสารวจความตองการขอมลขาวสาร (ผใชและการใช NFIS การวางแผน การตรวจตดตามและการประเมนผล การรายงาน ในระดบนานาชาต ระดบชาต และระดบสถาบน) ชองวางของขอมลขาวสารทมอยและการเขาถงขอมลขาวสาร

3. พฒนาแผนปฏบตการเพอสรางความเขมแขงใหกบ NFIS

แผนปฏบตการ NFIS จะถกนาเสนอขอการสนบสนนจาก ITTO เพอดาเนนงานตามแผนตอไป ซงโครงการ Pre-project นยงคงดาเนนการอยและคาดวาจะสนสดในเดอนเมษายน พ.ศ. 2556 ระบบขอมลขาวสารสาหรบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศของเรดดพลสสามารถเชอมโยงกบระบบของโครงการ ITTO ได แทนทจะพฒนาระบบใหมขนมาทงหมด

ระบบการตรวจตดตามของกลไกเรดดพลสทเสนอไว

ระบบการตรวจตดตามของกลไกเรดดพลสจะประกอบดวยสององคประกอบทบรณาการเขาดวยกน องคประกอบหนงเรองปาไมและการเปลยนแปลงของพนทปาไมและคณภาพปาไมทเกยวของกบการปลอยกาซเรอนกระจก และอกองคประกอบหนงเปนเรองของผลประโยชนรวมอนๆ โดยไดอธบายรายละเอยดขององคประกอบหลงไวในองคประกอบท 4b และการเชอมโยงระหวางสองระบบไดแสดงไวในภาพท 4 a-1 และ


138

จะรวมถงการพฒนาระบบขาวสารการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม ( SIS) ระดบประเทศ ทสอดคลองกบขอตกลงแคนคนทเปนองคประกอบหนงทสาคญของการตรวจตดตาม

ระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ

การตรวจตดตามสมประสทธการปลดปลอยและขอมลกจกรรม (Activity Data)

ระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศประกอบดวยการจาแนกและการทาแผนทจากภาพถายดาวเทยมในการกาหนดขอมลกจกรรม - ตาแหนงและพนทตามชนดปาและประเภทการใชทดน ตลอดจนการวางแปลงตวอยางภาคพนดนเพอประเมนปจจยการปลอยกาซ - ปรมาณคารบอนกกเกบตามชนดปาและประเภทการใชทดนเชนกน (ภาพท 4-1 และ ตารางท 4-3) การทาแผนทจะใหคาตอบเกยวกบ “ตาแหนงของคารบอนกกเกบ” และมการเปลยนแปลงพนทไปตามระยะเวลาอยางไร ในขณะทขอมลจากการตรวจวดแปลงตวอยางภาคพนดนจะใหคาตอบเกยวกบ “ปรมาณของคารบอนกกเกบ” และมการเปลยนแปลงปรมาณไปตามระยะเวลาอยางไร คณะทางานดานวชาการในการพฒนาระบบตรวจตดตามปาไมจะพจารณาแบบการตรวจตดตาม มาตรฐานคาจากดความของการเกบรวบรวมขอมลและการตรวจวดของ THAIFORM กอนทจะนาไปสการปฏบต

ตารางท 4-3: แบบของระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ

องคประกอบการตรวจตดตาม วธการ ขอมลกจกรรม (การเปลยนแปลง พนทปาไมและการใชทดนตามประเภทของปาไมและการใชทดน และตวขบเคลอนคารบอนหลก) อางองในองคประกอบท 3

1. ในระยะสน ดาเนนการจาแนกและทาแผนทโดยใชขอมลการสารวจระยะไกลคอ ภาพถายดาวเทยม THEOS (Tier 2) และในระยะกลางใชภาพถายทางอากาศของกรมแผนททหารโดยการใชกลองทาแผนทดจตอล ( DMC) Tier 3 รายละเอยดเพมเตมในองคประกอบท 3

2. การจาแนกขนแรกเปนการจาแนกพนทตามชนการใชทดนการจาแนกขนทสองเปนการจาแนกพนทปาตามชนความหนาแนนของเรอนยอด (Tiers 1-3)

3. ในระยะสนมการดาเนนการจาแนกและทาแผนททกๆ 2-3 ป และอาจพจารณาดาเนนการในชวงเวลาทยาวกวา

สมประสทธการปลดปลอย(การเปลยนแปลงปรมาณคารบอนกกเกบตามประเภทปาไมและการใชทดน)

1. การสมตวอยางภาคพนดน โดยการสารวจปาไมอยางตอเนอง (Tier 3) การใช THAIFORM และกรดพนทปา (forest area grids) ของแปลงตวอยางถาวรสาหรบการตรวจวดซาเพอการคานวณการเปลยนแปลงคารบอนของปาไม เชน 20 x 20 กม. กรด ในพนทนอกเขตปาไม และ 10 x 10 กม. กรด ในพนทปาไม

2. ขอมลทรวบรวมประกอบดวย ขอมลตนไม ไมรน กลาไม ไผ หวาย ความหนาแนการปกคลมเรอนยอด ชนการใชทดน การรบกวนถนทตง ดน

3. ตรวจวดแปลงตวอยางทกๆ 3-5 ป ชวงเวลาทนอยกวา 3 ปอาจสนเกนไปทจะแสดงความเปลยนแปลงทแทจรงและเปนการสนเปลองอกดวย ชวงเวลาทเกน 5 ป กอาจยาวเกนไปในการตรวจสอบการเปลยนแปลงและอาจมปญหาในการการคนหาตาแหนงของแปลตวอยาง ลกษณะบางประการ เชน ดน อาจมการตรวจวดซาในชวงเวลาทยาวกวาได 10 ป

4. การประเมนคารบอนโดยวธออมจาเปนตองแปลงคาตวแปรทไดจากการตรวจวดไปเปมวลชวภาพโดยการใชสมการและตวคณรวมแปลงคามวลชวภาพ และตวคณรวม 0.5 เพอประเมนปรมาณคารบอนกกเกบ (Tier 2) จงมความจาเปนทจะตองมการพฒนาสมการคารบอนตนไมและความสมพนธอนๆสาหรบปาชนดหลกของประเทศ (Tier 3)


139

การจาแนกและการทาแผนทสามารถดาเนนการไดโดยใชภาพถายดาวเทยม THEOS ซงมความละเอยด 15 เมตร (4 multi-spectral) และ 2 เมตร (panchromatic) การจาแนกทาไดโดยการแปลภาพดวยสายตาเปนพนทปาไมและพนททไมใชปาไม การเพมประสทธภาพในการแปลภาพดาเนนการโดยการแปลภาพถายทางอากาศของกรมแผนททหารทถายภาพดวยกลองทาแผนทดจตอล เพอจาแนกใหละเอยดขนถงชนความหนาแนนของคารบอน การจาแนกดงกลาวควรมการดาเนนการทกๆ 2-3 ป (ดรายละเอยดในองคประกอบท 3)

ภาพท 4a-1: -ขอเสนอองคประกอบในระบบการตรวจตดตามปาไมแหงชาต

การวดซาทางภาพถาย/แปลงตวอยางภาคพนดน

RID Others DWR RFD BSIS BEDO NRDD DNP OAE NSO

ระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ วตถประสงคเพอตรวจตดตามการปลอยและการ

เคลอนยายกาซเรอนกระจกจากกจกรรมเรดดพลส และผลประโยชนเอนกประสงค

คณะทางานตรวจตดตามปาไมแหงชาต )ประสานกบองคประกอบท 3(

ระบบการตรวจตดตามปาไม

ระบบขอมลสาหรบผลประโยชนเอนกประสงค,

ผลกระทบอน, ธรรมาภบาล ) ประสานกบองคประกอบท2 d)

ขอมลกจกรรม

)ประสาน กบองคประกอบท 3( สมประสทธการปลดปลอย

การตรวจตดตามพนทปาไม - การจาแนกแบบ wall to wall

และทาแผนทดวยภาพถายดาวเทยม THEOS และภาพถายทางอากาศ (Tier2) ทก 2 ป

พนทปาไมแบงเปนปาแตละประเภท )เฮกแตร(

ปรมาณคารบอนกกเกบตามชนดปา )ตนของคารบอนไดออกไซดตอเฮกแตร(

-การตรวจตดตามระดบชมชน - การตรวจตดตามระดบพาห

ประเทศ

การเปลยนตวชวดการตดตาม

ระบบขอมลขาวสารการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ )เชอมโยงกบระบบการสารวจปาไม

ระดบชาต/การลงทะเบยนคารบอน(

การรายงานและทวนสอบ จดทาแนวทางปฏบตระดบประเทศ

)อะไร อยางไร และเมอไร(

แบบการตรวจตดตามปรมาณคารบอนกกเกบระดบประเทศ

- การตรวจวดแปลงตวอยางทกๆ3-5 ป -สมการคารบอนตนไม

-สมประสทธมวลชวภาพ -สดสวนตน/ราก

-สมการแอลโลเมตร และ -สมประสทธความหนาแนนสมพทธ


140

THAIFORM ไดรบการออกแบบครงแรกเพอใหขอมลดานการสารวจทรพยากรปาไมระดบประเทศ

(NFI) อยางไรกตาม ยงใชประเมนคารบอนกกเกบซงเปนองคประกอบหนงของระบบการตดตามทรพยากรปาไมแหงชาตของกลไกเรดดพลสอกดวย เนองจากระบบการตรวจตดตามในปจจบนมอยกระจดกระจายในหลากหลายหนวยงาน การจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสนจงเสนอแนะอยางจรงจงให THAIFORM จดทาเสนฐานระดบประเทศสาหรบการพฒนาระบบการตรวจตดตามทรพยากรปาไมแหงชาตสาหรบการดาเนนการและการตรวจตดตามของกลไกเรดดพลส การวางแปลงตวอยางภาคพนดนใชแบบของ THAIFORM เปนฐาน ซงรวมเอาการตรวจวดแปลงตวอยางถาวรทอยบนกรด 10 x 10 กม.

(ประมาณ 1,600 แปลง ) ในพนทปาไม และกรด 20 x 20 กม. (ประมาณ 800 แปลง ) ในพนทอนทวประเทศ แปลงตวอยางถาวรเหลานจะถกตรวจวดซาทกๆ 3-5 ป โดยใชงบประมาณโดยเฉลยประมาณ

24,000 บาท/แปลง (800 เหรยญสหรฐ /แปลง) สาหรบพนทปาไมและพนทอนๆ ขอมลระดบชนพนทปาในแปลงตวอยางภาคพนดนจาก THAFORM จะใชตรวจสอบความถกตองทางภาคพนดนในเรองของการจาแนกชนและการจดทาแผนทดวยภาพถายดาวเทยม

ในชวงระยะการเตรยมความพรอมนจะทาการพฒนา THAIFORM ซงเปนชดเครองมอและคมอการฝกอบรมแบบงายๆ ใหแกประชาชนในทองถนและเจาหนาทปาไมในภมภาค

กาซเรอนกระจกทจะตองตรวจตดตามสวนใหญคอกาซคารบอนไดออกไซด แหลงคารบอนทตรวจตดตามในลาดบตนคอคารบอนสวนทอยเหนอพนดน ลาดบทตามมาคอ เศษซากพช (litter) บนพนปา สวนทอยใตพนดน (ราก) สวนทอยในดน และสวนทเปนเศษไม แตละแหลงคารบอนนจะไดรบการตรวจตดตามภายใต Tier 2 ของ คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ตามทตกลงกนไวโดยกลมเปาหมายดานการตรวจตดตามคารบอนกกเกบ ขอมลเกยวกบสมประสทธการปลดปลอย (ปรมาณคารบอนกกเกบและปรมาณการเปลยนแปลงตอหนวยเนอท) และขอมลกจกรรม (พนทปาไมและการเปลยนแปลง) จะถกรวบรวมและคานวณปรมาณกาซเรอนกระจกสาหรบเรดดพลส (หนวยเปนตนเทยบเทาคารบอนไดออกไซด) ซงเปนสวนหนงของรายงานแหงชาตทเสนอตอ UNFCCC ภายใตวธการของ IPCC ปรมาณการปลดปลอยและการเคลอนยายกาซเรอนกระจกจะเปนผลลพธของขอมลกจกรรมกบสมประสทธการปลดปลอย (AD x EF) ระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศน สามารถนาไปใชกบการรายงานปรมาณไมในปาในการสารวจทรพยากรปาไมได การออกแบบ THAIFORM ครงแรกนนเพอใหขอมลสารสนเทศครอบคลมทวประเทศตามทกลาวไวขางตน ดงนน THAIFORM จะสนองวตถประสงคของการตรวจตดตามของกลไกเรดดพลสและการสารวจปาไมแหงชาต พรอมกนสองประการ (ปจจยการปลอยกาซ)


141

ตวชวดการตรวจตดตามเรดดพลส

ตวชวดการตรวจตดตามเรดดพลสเบองตนนาแสดงไวในตารางท 4-4 พรอมทงเครองมอและกจกรรมการตรวจตดตามโดยยอ

ตารางท 4-4: ตวชวดการตรวจตดตามเรดดพลส


เครองมอและกจกรรมการตรวจตดตาม

ตวชวดการตรวจตดตาม การสารวจระยะไกล

การสมตวอยางภาคพนดน

(THAIFORM) อนๆ

การทาลายปาไม แผนทพนทปาถกทาลายและการเปลยนแปลงการใชทดนในชวงเวลา

ประเมนปรมาณคารบอนกกเกบ

การเปลยนแปลงปรมาณคารบอนกกเกบสทธ

การเสอมโทรมของปาไม

เปนการยากทจะตรวจสอบโดยใชภาพสมผสระยะไกล กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กาลงดาเนนการวจยเพอจาแนกปาเสอมโทรมโดยใชภาพถาย Landsat และเทคนคการสรางแบบจาลอง

ประเมนปรมาณคารบอนกกเกบและรายละเอยดการใชทดน

ความจาเปนในการวจยตอเนองเพอการทาแผนทการเสอมโทรมของปา

การเปลยนแปลงปรมาณคารบอนกกเกบสทธ

การเพมพนปรมาณคารบอนกกเกบ

แผนทพนทปาไม (สวนปา) ทเพมขน และพนทปาธรรมชาตทไดรบการฟนฟ


การเปลยนแปลงทางบวกของปรมาณคารบอนกกเกบสทธ

การอนรกษปาไม

แผนทพนทปาอนรกษ ประเมนปรมาณคารบอนกกเกบ

พนทปาอนรกษ

การเพมหรอไมมการเปลยน แปลงพนทและปรมาณคารบอนกกเกบสทธ

การจดการปาไมอยางยงยน

แผนทพนทปาธรรมชาตและสวนปา


ปรมาตรไมจากสวนปาทไดรบการรบรอง

ปรมาณคารบอนกกเกบสทธคงทในชวงเวลา


142

การตรวจตดตามปจจยขบเคลอนการทาลายปาและการเสอมโทรมของปา

ตารางท 4-5 แสดงตวชวดการตรวจตดตามปจจยขบเคลอนโดยตรงตอการทาลายปาและการเสอมโทรมของปา รวมทงเครองมอและกจกรรมการตรวจตดตามโดยยอ ปจจยขบเคลอนเหลานไดแสดงไวในองคประกอบท 2a

ตารางท 4-5: การตรวจตดตามปจจยขบเคลอนการทาลายปาและการเสอมโทรมของปา

ปจจยขบเคลอนโดยตรง

ขอมลทตองการ เครองมอและกจกรรมการตรวจตดตาม

การสารวจระยะไกล การสมตวอยางภาคพนดน

(THAIFORM)

การเปลยนปาธรรมชาตไปเปนทดนเพอการเกษตรขนาดใหญและการใชทดนประเภทอน

แผนทพนทปาและการเปลยนในชวงเวลาเพอประเมนการเปลยนแปลงการใชทดน (ผนปา (blocks) ทถกแผวถาง)


โครงสรางพนฐาน แผนทพนทปาและการเปลยนแปลงในชวงเวลาเพอประเมนพนททเปนถนนและสายสงไฟฟาแรงสง


เหมองแร แผนทพนทปาไมและการเปลยนแปลงในชวงเวลา


การลกลอบตดฟนไม การตรวจเฝาระวงทางอากาศ (ดองคประกอบท 2b)

ตรวจสอบการรบกวนถนทตง (ถนนและพนทขนาดเลกทมการตดไม) ทปรากฎในแปลงตวอยางถาวร

ประเมนปรมาณคารบอนกกเกบ ไฟปาทไมมการควบคม แผนทปาทถกไฟไหม ตรวจสอบการรบกวนถนทตงใน

แปลงตวอยางถาวร

ขอเสนอเสนทางสเปาหมายสาหรบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ

การพฒนา NFMS ประกอบดวยกจกรรมตางๆ ดงตอไปน

1. การจดตงคณะทางานดานวชาการพฒนาเสนฐานอางองและ MRV จะมการพฒนา NFMS เพอพจารณาแบบการตรวจตดตาม THAIFORM มาตรฐานคาจากดความและการตรวจวดในการเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล คณะทางานควรทาหนาทตรวจสอบและปรบความสอดคลองของขอมลและเครองมอทมอยเพอวนจฉยชองวาง และพนททตองดาเนนการวจย คณะทางานควรประกอบดวยผแทนจากหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการเกบรวบรวมขอมลเรดดพลส เชน กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง องคการอตสาหกรรมปาไม และ GISTDA คณะทางานวชาการดานระดบการปลอยกาซอางอง และ ดานการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ ตองขอความเหนเรองการทบทวน THAIFORM จากผมสวนไดสวนเสยนอกภาครฐบาล


143

2. การนารองทดสอบการตรวจวดซาแปลงตวอยาง และการปรบแกใหเขากบ THAIFORM (รวมทงการทดสอบการเสอมโทรมของปา) และการวเคราะหขอมล วเคราะหและจดทาเอกสารเกยวกบประสบการณและบทเรยนจากการดาเนนงาน ตองเชญผมสวนไดสวนเสยนอกภาครฐบาลใหเขารวมในการนารองทดสอบและการปรกษาหารอ โดยใหพจารณาขอเสนอของบคคลเหลานนกอนการพฒนาแผนปฏบตการเพอดาเนนการ THAIFORM

3. การพฒนาแผนปฏบตการเพอดาเนนการตรวจวดซาแปลงตวอยางถาวรใน THAIFORM รวมไปถงการสรางศกยภาพของเจาหนาท (ระดบทองถน และการฝกอบรมการวเคราะหขอมลสาหรบเจาหนาทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช สวนกลางและสวนภมภาค)

4. การพฒนาสมการคารบอนตนไมเพอใชในการคานวณคารบอนในไมยนตน กจกรรมนควรมการเชอมโยงกบ ITTO Project REDD-SPD 039/11 ทดาเนนการโดยคณะวนศาสตร โครงการนมวตถประสงคเพอพฒนาและทดสอบวธการสรางสมการคารบอนในไมยนตน และแผนปฏบตการเพอพฒนาสมการสาหรบกลมชนดไมหลกในประเทศไทย

5. การพฒนาสมการปรมาตรของตนไมเพอสนบสนนการรายงานปรมาตรไมในปาจากการสารวจทรพยากรปาไมระดบประเทศ

1. การพฒนาความสมพนธอนๆ เพอสนบสนนวธการในการประเมนลกษณะตางๆ เชน Biomass Expansion Factor สดสวนตน/ราก และคารบอนในดน คณะทางานดานวชาการจะตองจดลาดบความสาคญโดยเนนเขตนเวศและชนดพนธ

2. การพฒนาระบบขอมลขาวสารการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศของเรดดพลสสาหรบการเกบรกษา การจดการและการแลกเปลยนขอมล ระบบขอมลขาวสารนควรเชอมโยงกบโครงการ ITTO Pre-Project PPD 139/07 Rev. 1(M) ซงสรางความเขมแขงใหกบระบบขอมลขาวสารปาไมของประเทศ

ศกยภาพในปจจบนและอนาคตของระบบตรวจตดตาม

ประเทศไทยมประวตอนยาวนานของการสารวจปาไมตงแต ป พ.ศ. 2490 และการตรวจตดตามปาไม ตงแตป พ.ศ. 2543 หลายหนวยงานภาครฐมขอมลขาวสารและวธการในการรายงานการเปลยนแปลงของปรมาณคารบอนกกเกบ งานเกยวกบการประเมนทรพยากรปาไมสวนใหญดาเนนการโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ซงเปนหนวยงานทเปนแหลงรวมของผเชยวชาญและบคลากรดานการสารวจทรพยากรปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มโครงสรางพนฐานของระบบการสารวจและการตรวจตดตามทสามารถสราง เสรมความเขมแขงและบรณาการเพอดาเดนการตามระบบตรวจตดตามปาไมระดบประเทศ (การตรวจวดซาและการวเคราะหขอมลแปลงตวอยางถาวร) เพอตอบสนองวตถประสงคของการตรวจตดตามเรดดพลส นอกจากนยงมศกยภาพทจะรวมมอระหวางหนวยงานตางๆ คอ

• คณะวนศาสตร - การวจยและการวเคราะหดานชวมต การสารวจและการตรวจตดตาม

• GISTDA - ขอมลภาพถายดาวเทยม THEOS ครอบคลมทวประเทศ

• กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง – ขอมลปาชายเลนและปาชายฝงอนๆ

• กรมแผนททหาร - ภาพถายทางอากาศ

• กรมปาไม – ขอมลปาชมชนและงานวจยดานการประเมนคารบอนและชวมวล

• องคการอตสาหกรรมปาไม – ขอมลสวนปา


144

• ภาคเอกชน - ขอมลปาเอกชน

• องคการพฒนาเอกชน - รวมขอมลทไดมการรเรมโดยองคการพฒนาเอกชน เชน การใช LIDAR ในระบบการตรวจตดตามของ WWF

การดาเนนการเหลานตองไดรบความรวมมอจากคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ตามรายละเอยดในองคประกอบท 1

การสรางศกยภาพระดบประเทศในรปแบบของการฝกอบรมยงเปนสงจาเปนสาหรบบคลากรของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และหนวยงานรวม ในหวขอตอไปน

1. ขอมลกจกรรม (activity data): ความรดานการสารวจระยะไกลและขอมลสารสนเทศ รวมทงโปรแกรมสาเรจรปมอยแลวในระดบปานกลาง

2. การประเมนคาสมประสทธการปลอย (emission factor): ความรในการจดทาแปลงสารวจปาไมมอยแลวในระดบปานกลาง ความรทยงขาดเปนเรองของคณภาพของขอมล วธการสมตวอยางทมความถกตองทางสถต การวเคราะหทางสถต การจาลองแบบ และการรายงานผล

การฝกอบรมจะดาเนนการในระดบทองถนโดยมหาวทยาลยทเกยวของ เชนมหาวทยาลย เกษตรศาสตร โดยมบคลากรทเกยวของจากกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และหนวยงานรวมประมาณ 20-30 คน

อปกรณเครองมอทตองใช คอ โนตบกคอมพวเตอรเพอลงขอมลและประมวลผลขอมล เครองมอในสนาม เชน จพเอส เพอตรวจสอบตาแหนงของแปลงตวอยางถาวร ซอฟทแวรคอ SQL เพอใชเปนเครองมอในการจดการขอมล แทน Microsoft Access และ Excel ทใชอยเดม เงนทนและแหลงทนยงไมแนนอน ภาพรวมของความแมนยาของขอมล ( IPCC Tiers) สาหรบการประเมนขอมลกจกรรมและสมประสทธการปลอยกาซนนได เสนอไวในตารางท 4-6 การดาเนนการใช THAIFORM ควรแบงเปน 2 ระยะ ระยะแรกเปนระยะเตรยมความพรอม โดยเนนในระดบประเทศ 20 x 20 กม. ในพนทปา และ 10 x 10 กม. นอกพนทปา สวนในระยะทสอง ควรมการขยายจานวนแปลงตวอยางเปน 5 x 5 กม.

ตารางท 4-6: ภาพรวมแนวคดในการพฒนาแผนดาเนนงานการตรวจตดตาม

กรอบเวลาการตรวจตดตาม

การสารวจปาไมระดบ ประเทศ (THAIFORM)

ขอมลความหนาแนนของคารบอน

แหลงสะสมคารบอน

ปจจบน IPCC Tier 2 IPCC Tier 1 เหนอดน และเศษไม 3-5 ป IPCC Tier 3 IPCC Tier 2 เหนอดน เศษซากพช เศษไม และ

ใตดน > 5 ป IPCC Tier 3 IPCC Tier 3 เหนอดน เศษซากพช เศษไม

ใตดน และดน


145

การตรวจตดตามระดบพหประเทศ

ขอบเขตของความรวมมอระดบภมภาคครอบคลมไปถงการตรวจตดตามเรดดพลสเนองจากปจจย

ขบเคลอนการทาลายปาและการเสอมโทรมของปา (เชน การลกลอบตดไม ) มลกษณะเปนกจกรรมขาม

พรมแดน (trans-boundary) ไดมความพยายามรวมกนในการอนรกษทรพยากรปาไม ตวอยางเชน ประเทศไทยไดรบการสนบสนนจาก ITTO เพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในกลมปาอนรกษสามเหลยมมรกตทตงอยบรเวณพรมแดนระหวางประเทศไทย กมพชา และลาว ในกรอบของพนทอนรกษความ

หลากหลายทางชวภาพขามพรมแดน (TBCA) ความรวมมอพหภาคในลกษณะนนาจะนาไปสกจกรรมรวมของ

เรดดพลส จงเสนอใหทาการศกษาในชวงระยะการเตรยมความพรอมซงจะมงไปทขอบเขตของศกยภาพของ

การตรวจตดตามระดบพหภาค (ประเทศ) ความตองการทสอดคลองกน และความเปนไปไดในการจดการดาน

การดาเนนกจกรรม

การศกษาทเสนอไวจะทบทวนความพยายามทมอย โดยเฉพาะเครอขายความรระดบภมภาคอาเซยนดานการปาไมและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ( ARKN-FCC) ซงประเทศไทยเปนสมาชกและจะแบงปนประสบการณและบทเรยนทไดรบจากประเทศสมาชกอนๆ

การตรวจตดตามระดบตากวาประเทศ

ตองทาการตรวจตดตามทระดบตากวาประเทศดวยเชนเดยวกน (เชน ระดบจงหวดหรอระดบภาค ซงประเทศไทยม 4 ภาคและ 77 จงหวด) โดยไดเสนอใหทาการศกษาในชวงระยะการเตรยมความพรอม เพอ

1. ประดษฐกลไกเพอบรณาการระบบการตดตามระดบตากวาประเทศไวในระบบการตดตามปาไมแหงชาต

2. กาหนดแนวทางทจาเปน (ระบบ แบบ วธการ และตวแปร) สาหรบการตรวจตดตามคารบอนทระดบตากวาประเทศ

3. ระบการสรางศกยภาพ/การฝกอบรม ทจาเปนสาหรบการสนบสนนการตรวจตดตามระดบตากวาประเทศ

4. กาหนดบทบาทและความรบผดชอบสาหรบการตดตาม 5. การตรวจตดตามระดบตากวาประเทศ ใหรวมในระบบการตรวจตดตามปาไมแหงชาต โดยเปน

ทงการตดตามระดบชมชนและระดบประเทศ

การศกษานจะดาเนนการดวยแนวทางการมสวนรวม และจะใชขอไดเปรยบของความตองการระดบภมภาค ภมปญญาและประเพณทองถน และการรเรมทมอย

การตรวจตดตามระดบชมชน

ประเทศไทยไดมประสบการณบางแลวจากการมสวนรวมของชมชนในตรวจตดตามคารบอนของเรดดพลส ผลการประชมแลกเปลยนความคดเหนรอบท 1 ในการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสสาหรบประเทศไทย ชใหเหนวาการตรวจตดตามระดบชมชนไดรบความสนใจเพมมากขนทวประเทศ ผเขารวมการประชมแสดงความตองการดานตางๆ คอ

• วธการจาแนกพนทเปาหมายและกจกรรมสาหรบการตรวจตดตามระดบชมชน

• เนนการมสวนรวมของชมชน เชน การตรวจวดขอมลโดยชมชนเอง


146

• ใชเครองมอการตรวจตดตามทงาย ตองการการฝกอบรมเพยงเลกนอยชมชนกสามารถดาเนนการตรวจตดตามดวยตนเองได

• ใหความสาคญตอประเพณ วฒนธรรม และสงคมทองถน

• พนทตรวจตดตามเรดดพลสตองมแนวเขตทชดเจน

• มความชดเจนในบทบาทและความรบผดชอบของชมชนในการตรวจตดตามและการรายงาน

• ตองผนวกการตรวจตดตามคารบอนในสวนของของปา (NTFPs) เชน ไมไผ

ทงน ไดมการเสนอใหทาการศกษาเกยวกบ

1. สรางกลไกเพอบรณาการระบบตรวจตดตามระดบชมชนและโครงการไวในระบบตรวจตดตามปาไมระดบชาต

2. กาหนดแนวทางทจาเปน (ระบบ แบบ วธการ และตวแปร) สาหรบการตรวจตดตามคารบอนในระดบชมชน

3. วเคราะหความตองการในการสราง/การฝกอบรม ดานศกยภาพเพอสนบสนนการตรวจตดตามระดบชมชน

การศกษานจะดาเนนการโดยวธการแบบมสวนรวมและตองพจารณาถงความตองการ และวธการทเสนอโดยผเขารวมการประชมแลกเปลยนความคดเหนดวย โดยการศกษาควรใชขอไดเปรยบและประโยชนของภมปญญาและประเพณทองถน ตลอดจนการรเรมทมอยแลว

ความตองการในการสราง/การฝกอบรม ดานศกยภาพ

ความตองการในการสราง /การฝกอบรม ดานศกยภาพระดบประเทศไดอธบายไปแลว (ขางตน) ความตองการเหลานจะไดรบการปรบใหเหมาะสมโดยคณะทางานวชาการดานระดบการปลอยกาซอางอง/ดานการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ ในชวงระยะเวลาการเตรยมความพรอม โดยจะมการจดทารายละเอยดของความตองการและหลกสตรการฝกอบรมในชวงระยะเวลาการเตรยมความพรอมใหแกการตรวจตดตามระดบอนภมภาคและชมชน ผมสวนไดสวนเสยจะเขามาเกยวของในกระบวนการนดวยวธการแบบการมสวนรวมทโปรงใส การพฒนา การฝกอบรม และขอมลสารสนเทศและขอมลอนๆ สามารถเขาถงไดและแบงปนกนไดระหวางผมสวนไดสวนเสย ดวยการจดตงศนยขอมลสารสนเทศในชวงระยะการเตรยมความพรอม ขอมลทรพยากรปาไมสวนใหญมอยแลวในเวบไซต และโครงการขอมลสารสนเทศของกรมปาไมทองคการไมเขตรอนสนบสนน (ตามทอธบายไวขางตน) กเสนอโครงการเพอพฒนาระบบขอมลสารสนเทศปาไมระดบประเทศเชนเดยวกน เพอชวยใหเขาถงและแบงปนขอมลสารสนเทศปาไมไดเรวขน

การรายงาน

การรายงานในระบบตรวจตดตามปาไมระดบประเทศควรมรายละเอยดเกยวกบการเปลยนแปลงพนทปาไม การเปลยนแปลงปรมาณคารบอนกกเกบ การทวนสอบ และการประเมนความไมแนนอน รายงานจะตองมสวนทเปนตารางสถตตางๆ และสวนทเปนการบรรยาย นอกจากนน การรายงานนจะตองเชอมโยงกบระบบขอมลขาวสารปาไมระดบประเทศทไดวางแผนไว อยางไรกตาม การรายงานนนจะตองมการกาหนดสวนประกอบของรายงาน คอ สารบาญ ความรบผดชอบ เสนทางการตดตอสอสาร ระยะเวลา (ความถ) ของการรายงาน มาตรฐานคณภาพและการควบคม กระบวนการในการใหความเหนชอบ


147

ผเชยวชาญดานการรายงานจะเปนผออกแบบรปแบบของรายงานและผลผลต (outputs) ทจะบรณาการเขากบระบบขอมลขาวสารปาไมระดบประเทศ

การทวนสอบ

ประเทศไทยยงขาดมาตรฐานการทวนสอบสาหรบเรดดพลส จงสมควรเสนอใหมการพฒนามาตรฐานและแนวทางระดบประเทศเพอการทวนสอบอยางมอสระและโปรงใส ประเทศไทยจะตองตดสนใจวาการทวนสอบจะดาเนนการโดยผใด กระบวนการทวนสอบจะเปนเชนไร จะมการรายงานผลการทวนสอบอยางไร และจะทาการปรบแกรายงานการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและการเสอมโทรมของปาอยางไร การกาหนดมาตรการการเสรมสรางศกยภาพของบคลากรภาครฐ ภาคเอกชนและองคกรพฒนาเอกชนตามความตองการของการทวนสอบ การทวนสอบทมประสทธภาพจะตองเปนกระบวนการทเปนอสระ ภายใตแนวทางของ UNFCCC อยางไรกตามยงมความจาเปนทจะตองมการเสรมสรางศกยภาพ


1) การจดทาเอกสารของวธการสเตป-ไวส

- ระบบทมอยหรอระบบทเสนอไวนนตรวจตดตามกจกรรมเฉพาะของกลไกเรดดพลสท

จดลาดบความสาคญไวในยทธศาสตรกลไกเรดดพลสของประเทศ ไดอยางไร?

- มเหตผลหรอหลกฐานการวเคราะหทชดเจนสนบสนนการคดเลอกวธการทใชหรอทเสนอไว

หรอไม (ความละเอยด การครอบคลม ความถกตอง ความเกยวของของแหลงกกเกบ

คารบอนและกาซ ของระบบ) และมการปรบปรง ตลอดเวลาหรอไม? มการวนจฉยถงแหลงท

มศกยภาพในการทาใหเกดความไมแนนอน หรอไม?

- ระบบวนจฉยและเขาถงการเปลยนแหลงปลอยกาซ (การรวไหล) ไดอยางไร และผลทได

ขนตนคออะไร (ถาม)?

2) การสาธตการดาเนนการขนตน

- ทาการออกแบบสเตป-ไวส อยางไร ถามการสาธตการดาเนนงานขนตนและการดาเนนงานท

เหมาะสมของระบบการตดตามปาไม?

- ผมสวนไดสวนเสยหลกเขารวม/แสดงความคดเหน ไดอยางไร ในการพฒนา และ/หรอ การ

ดาเนนการระบบขนตน รวมทงการเกบรวบรวมขอมลและการทวนสอบทมศกยภาพของผลท

ได?

3) การจดองคกรและศกยภาพขององคกร

- มการกาหนดอานาจหนาทในการปฏบตหนาเกยวกบการตรวจตดตามปาไมไวอยางชดเจน

หรอไม (เชน การประมวลผลขอมลดาวเทยม การสารวจปาไม การแบงปนขอมล)?

- มหลกฐานอะไรบางทแสดงวา การแบงปนขอมลปาไมและขอมลการปลอยกาซใหสาธารณชน

นนมความโปรงใส และอยางนอยทสดมอยในขนตอนของการปฏบตงานขนตน?

- มการวเคราะหและประเมนความตองการทรพยากรทเกยวของไวหรอไม (เชน ขด

ความสามารถทกาหนดไว การฝกอบรม ฮารดแวร/ซอฟทแวร และงบประมาณ)?


148

4b. การออกแบบระบบขอมลขาวสารสาหรบประโยชนอเนกประสงค ผลกระทบอนๆ ธรรมาภบาล และการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

คานา องคประกอบยอยสวนนเปนการนาเสนอกระบวนการสาหรบการพฒนาองคประกอบของระบบการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ ของกลไกเรดดพลส ทอางองไวในองคประกอบท 4a สาหรบการตรวจตดตามผลประโยชนจากการดาเนนกลไกเรดพลสทนอกเหนอจากการลดการปลอยกาซเรอนกระจกสทธ ซงรวมถงการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ดน และนา และผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม และความมประสทธภาพของการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม และธรรมาภบาล ตามแผนทวางไว เคาโครงเบองตนของระบบการตดตามแบบบรณาการทเสนอไวนนแสดงอยในภาพท 4-1 ในองคประกอบท 4a

การดาเนนการทมอยสาหรบการตรวจตดตามผลประโยชนรวม

ประโยชนเอนกประสงคเปนสงสาคญยงทจะทาใหมนใจไดวาบคคลทเหมาะสมจะเปนผไดรบ

แรงจงใจทเหมาะสมเพอรเรมดาเนนการกลไกเรดดพลส ผลประโยชนดานสงคม-เศรษฐกจ ซงรวมถง การม

ชวตความเปนอยทหลากหลาย ผลตภาพทเพมขน การจางงาน รายไดทเพมขน ความมนคงทางอาหาร และ

การลดความยากจน เปนแรงจงใจสาคญทเปนรปธรรม อยางไรกตาม กลไกเรดดพลสยงสามารถชวยทาใหม

ความมนใจในเรองผลประโยชนตางๆ เชน กรรมสทธในทรพยากรทดนและบรการ การมสวนรวมในการ

ตดสนใจ การปรบปรงธรรมาภบาลในภาคปาไม การประสานงานขามสาขาเพอแกไขผลของการปลอยกาซ

จากการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน

ปจจบนหลายหนวยงานไดมการตดตามตวชวดซงสวนใหญเปนตวชวดทเกยวเนองกบการเขาถงผลประโยชนรวมจากการดาเนนกลไกเรดดพลสทไมใชประโยชนจากการเปลยนแปลงคารบอนกกเกบและการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ซงรวมถงตวชวดสาหรบการเปลยนแปลงความเปนอยของครอบครวและชมชน ความหลากหลายทางชวภาพ ดน นา สทธในการใขประโยชทดนและกรรมสทธและการบรหารจดการ

สานกงานสถตแหงชาต ( NSO) ทาการสารวจสงคม-เศรษฐกจครวเรอนทงประเทศเปนระยะๆ โดยประเมนรายไดครวเรอนจากแหลงตางๆ และประเมนรายจายเปนประเภทใหญๆ ไว รายงานการสารวจสองฉบบทตพมพลาสดคอในป พ.ศ. 2544 และ 2550 โดยจะทาการสารวจอกครงในป พ.ศ. 2556 และจะไดเสนฐานสาหรบการประเมนการเปลยนแปลงรายไดและรายจายครวเรอน และความเปนอยทเปนผลมาจากการดาเนนกลไกเรดดพลสดวย

มาตรฐาน 4b เนอหา R-PP ในองคประกอบนครอบคลม: การออกแบบระบบขอมลขาวสารสาหรบประโยชนเอนกประสงค ผลกระทบอนๆ ธรรมาภบาล และการปกปองผลกระทบตอ

สงคมและสงแวดลอม

ขอเสนอโครงการและแผนงานสาหรบการออกแบบในระยะเรมตน ประกอบดวย ความคดเรมแรกตอการเพมศกยภาพ (ไมวาจะเปนระบบการบรณาการหรอกจกรรมการประสานงาน) สาหรบระบบการตรวจตดตามแบบบรณาการทไดรวมประโยชนเอนกประสงค ผลกระทบ และการบรหารจดการ ประโยชนเอนกประสงคอาจรวมถง การเสรมสรางอาชพในชนบท การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ และ/หรอ ปจจยสาคญสาหรบการบรหารจดการทเกยวของโดยตรงกบการดาเนนการเรดดพลสใน


149

ตวแปรดานสงคม-เศรษฐกจ ทพจารณานนเกยวของกบการใชประโยชนทดนและการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน โดยปกตแลวตวแปรดานสงคม-เศรษฐกจ ไดแก ความหนาแนน/การเตบโต ของจานวนประชากร ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) ผลตภณฑมวลรวมภมภาค (GRP) ผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) อตราการขยายตวของเมอง โครงสรางพนฐาน การพฒนาชนบท และการขยายตวของการเกษตร สถตประจาปเรองพนทปลกและผลผลตพชเกษตรในประเทศไทยไดมาจากสานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ( http://www.oae.go.th) สถต GNP, GRP และ GPP ดไดจากสานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ( http://www.nesdb.go.th) ซงนาเสนอในรปเศรษฐกจระดบประเทศ ระดบภมภาค และระดบจงหวด เปนตวเงน ปรมาณสนคา และบรการ รวมในแตละป

ขอมลสงคม-เศรษฐกจ อนๆ มอยทฐานขอมลการพฒนาชนบทแหงชาต ( NRDD) ของกรมพฒนาชมชน (www.cdd.go.th) ฐานขอมลนมขอมลซงสารวจไวทระดบหมบานทกสองป มตวชวดดานสงคม-เศรษฐกจ มากกวา 100 ตวชวด โดยตวแปรจากฐานขอมลการพฒนาชนบทแหงชาตมดงน

• โครงสรางพนฐาน (ถนน นาดม นาเพอการเกษตร ไฟฟา การถอครองทดน และการสอสาร) • อาชพ (การจางงาน การจางงานในองคกร ผลผลตขาว ผลผลตจากฟารม ผลผลตพชเกษตรอนๆ

อตสาหกรรมครวเรอน และผลประโยชนจากพนททองเทยว) • สขภาพและสขอนามย (ความปลอดภย ณ ททางาน การควบคมโรค กฬา การปลอดยาเสพตด) • ความรและการศกษา (ระดบการศกษาของประชากร อตราของผทไดรบการศกษา และโอกาส

ทางการศกษา) • ศกยภาพของชมชน (การเรยนรจากชมชน ความปลอดภยของสงคม การมสวนรวมของชนบท

ความสามคคของชมชน และการเขาถงแหลงทน) • ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (คณภาพดน การใชประโยชนทดน การฟนฟสภาพปา และ

การจดการสงแวดลอม)

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดพฒนาระบบการสารวจและขอมลสารสนเทศความหลากหลายทางชวภาพ ( BSIS) ขนในป พ.ศ. 2549 ( Marod, 2010) และตงแตนนมาไดทาการสารวจในภาคตางๆ ของประเทศเปนระยะๆ โดยทาการแบงระบบนเวศของประเทศออกเปน 7 ระบบ ไดแก ระบบนเวศภเขา ระบบนเวศปาไม ระบบนเวศแหลงนาจด ระบบนเวศเกษตร ระบบนเวศแหงแลงและกงแหงแลง ระบบนเวศทะเลและชายฝง และระบบนเวศเกาะ และในฐานขอมลดงกลาวยงมขอมลชนดพนธ ทถกคกคามมอนตรายของไทย ( Thai red data) และชนดพนธเฉพาะถน ระบบดงกลาวถกออกแบบเพอแบงปนขอมลสสาธารณะ สาหรบผใชทสามารถเขาถงไดตางกน 3 ระดบ ในระบบนเวศปาไมนน เปนททราบวาม 17 ผนปาตามสภาพระบบนเวศเดนๆ และมการสมตวอยางเพอตรวจตดตามจานวนความหลากหลายของชนดพนธ สภาพการรบกวนพนท จานวนชนดพนธในบญชชนดพนธทถกคกคามมอนตราย จานวนชนดพนธเฉพาะถน สถานภาพตามการจาแนกชนของ IUCN ความสาคญของระดบพนท และศกยภาพของการใชประโยชนในอนาคต ขอมลลาสดแสดงใหเหนวาประเทศไทยมพชประมาณ 20,400 ชนด สตวมกระดกสนหลง 9,182 ชนด และสตวไมมกระดกสนหลง 81,000 ชนด โดยพช 3,310 ชนด และสตว 893 ชนด เปนชนดพนธทถกคกคาม (Marod, 2010) และยงมการคนพบชนดพนธใหมอยางตอเนอง

http://www.oae.go.th/�

http://www.nesdb.go.th/�


150

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสนบสนนใหระดบชมชนตรวจตดตามความหลากหลายทางชวภาพ โดยกรมปาไมไดใหคมอการตรวจตดตามความหลากหลายทางชวภาพและของปาแกชมชน สานกปาชมชนของกรมปาไมตรวจตดตามแผนการจดการชมชนและเกบขอมลการปรมาณไมและของปาทมอย สานกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน) ตรวจตดตามปรมาณทมอยของชนดพนธทสาคญจานวนมากทมศกยภาพทางเศรษฐกจ

สวนแหลงนาจด กรมควบคมมลพษ ในกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ ตรวจตดตามคณภาพนาและการไหลของนาใน 49 แมนา ดวยสถานตรวจวดคณภาพนา จานวน 366 สถาน โดยมการตรวจวดคณภาพนา 3-4 ครง ตอป (Sukhappanaphan, 2012)

อทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปาใหโอกาสเพอพฒนาการทองเทยวเชงนเวศโดยการคมครองความหลากหลายทางชวภาพ ซงมผลประโยชนทางเศรษฐกจ การปรบปรงดานการจดการของอทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปา อาจจะดงดดใหเพมจานวนนกทองเทยวหรอเพมความตงใจของนกทองเทยวทจะจายเงนสาหรบการเขาถง ซงขนอยกบศกยภาพของพนท กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดบนทกสถตจานวนนกทองเทยวของทกอทยานในแตละปไว ซงการกระทาอยางตอเนองนจะทาใหสามารถเปรยบเทยบการเปลยนแปลงจานวนนกทองเทยวของอทยานทมการดาเนนกลไกเรดดพลสได โดยสามารถเปรยบเทยบไดทงกบแนวโนมในอดตและกบอทยานทไมมการดาเนนกลไกเรดดพลส

การพฒนาโครงสรางพนฐานหลกๆ ทมผลกระทบตอการทาลายปา คอ ถนนและสายสงพลงงานไฟฟา โครงสรางพนฐานเหลานอยในความรบผดชอบของกรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบทในกระทรวงคมนาคม และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ตามลาดบ หนวยงานเหลานบนทกสถตการเปลยนแปลงประจาปของความยาวถนนทงหมดและความยาวสายสงทงหมดของประเทศ ถาถนนสายใหมหรอสายสงเสนใหมตองผานปาอนรกษหรอปาสงวน หนวยงานทเกยวของตองขออนญาตจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกอน และตองบนทกสถตพนทปาไมทไดรบผลกระทบ

เหมองแรกเชนเดยวกน กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแรในกระทรวงอตสาหกรรม ตองประกนวา สมปทานเหมองแรมการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมและไดรบอนมตจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ธรรมาภบาล และผลกระทบดานอน

กรอบกฎหมายและระเบยบเกยวกบภาคการปาไมและภาคสวนอนๆ ทมอย ซงมพนฐานสาหรบการบรหารจดการเกยวกบกลไกเรดดพลสนนอธบายไวในองคประกอบท 2 a ความรบผดชอบในการดาเนนการและการตรวจตดตามกฎหมายและระเบยบเหลานกระจดกระจายอยในหลายกระทรวง กรม และหนวยราชการ ซงทาใหมความซาซอนและความขดแยงเกดขนไดระหวางหนวยงานทตางกน

การบงคบใชกฎหมาย โดยเฉพาะทเกยวกบการลกลอบทาไมและการบกรกทดนปาไม เปนความรบผดชอบของเจาหนาทปาไมระดบจงหวด ระดบอาเภอ และระดบพนท คณะรฐมนตรไดอนมตใหมการเจรจาขอตกลงแบบสมครใจกบสหภาพยโรป เพอดาเนนโครงการการบงคบใชกฎหมาย ธรรมาภบาล และการคา (FLEGT) ทจะสรางความเขมแขงใหแกขดความสามารถในการบงคบใชความเขมงวดในการทาไม และประกนวาอตสาหกรรมแปรรปไมหาไมมาจากแหลงทไดรบการรบรองเทานน


151

ประเดนธรรมาภบาล สาคญทมผลกระทบตอกลไกเรดดพลส คอ การดาเนนนโยบายเกยวกบการถอครองทดนและสทธในการใชประโยชนทดน (ดองคประกอบท 2) มความขดแยงกนระหวางสถานภาพของกฎหมายเรองทดนปาไมกบการครอบครองทดนโดยชมชนทพงพงปา โดยบางชมชนครอบครองทดนกอนการประกาศพนทเปนปาสงวนของรฐ ในขณะทบางชมชนไดขยายการใชประโยชนทดนเขาไปในปาคมครองและปาสงวนเมอไมนานนเอง หนวยงานดานปาไม (กรมปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพ ช และกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง) รบผดชอบในการปกปองคมครองพนทปาทกาหนดไว ในขณะทสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมรบผดชอบการตงถนฐานของเกษตรกรไรททากนและสงเสรมการพฒนาของเกษตรกรเหลานน

จงเปนเรองสาคญยงสาหรบการดาเนนกลไกเรดดพลสใหประสบความสาเรจ เพอประกนการมบทบาทและความรบผดชอบทชดเจนขององคกร โดยเฉพาะระหวางหนวยงานทรบผดชอบเรองปาไมกบหนวยงานรบผดชอบเรองการพฒนาชมชน การเกษตร และสทธในทดน ถาจาเปนจงตองมการตรวจสอบและสรางความเขมแขงในเรองของการประสานงานทมประสทธภาพระหวางองคกรทเกยวของทกภาคสวนกบศกยภาพขององคกรเพอดาเนนการขอตดสนใจ และความโปรงใสของระบบสาหรบการจดการงบประมาณและการไหลเวยนทางการเงนจาเปนตองมการปรบปรง

เรองสาคญอกประการหนงของธรรมาภบาล ซงเปนทยอมรบของผเขารวมประชมเชงป ฏบตการ คอ การมสวนรวมอยางมประสทธภาพของผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน โดยตองเปนการมสวนรวมแบบครอบคลมกวางขวางและแทจรง โดยเฉพาะการประกนวามทวางใหแกกลมทมความเสยงและทอยชายขอบ ไดเขาถงขอมลสารสนเทศอยางโปรงใสและการใหขอมลสารสนเทศในเวลาทเหมาะสมเปนเรองสาคญทจะประกนการมสวนรวมอยางมประสทธภาพ โดยเรองความตองการศกยภาพทเหมาะสมเพอดาเนนกระบวนการผมสวนไดสวนเสยทครอบคลมทกสาขาอยางแทจรงนนไดรบการบนทกไว

ประโยชนเอนกประสงคทจะตองมอยในระบบการตรวจตดตาม

ประโยชนทางตรงทสาคญ ทนอกเหนอจากการลดการปลอยกาซจากการอนรกษ การจดการ และการฟนฟปาไม คอ การสญเสยความหลากหลายทางชวภาพลดนอยลง การปรบปรงการบรหารจดการนาประจาฤดกาล และการปรบปรงคณภาพนา โดยการรกษาสภาพพนทปาไมและการลดความเสยงของการพงทลายของดน ประโยชนทางออมมากมายมหาศาลจะไดจากการปรบปรงการบรหารจดการ โดยเฉพาะทเกยวของกบการถอครองทดนและการปรบปรงความเปนอยใหแกชมชนในชนบท โดยทวไปการพฒนาโครงสรางพนฐานมประโยชนทางเศรษฐกจมากมาย แตตองคานงถงตนทนสงแวดลอมจากผลประโยชนทลดลงจากการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ดน และนา ทอาจจะเปนผลมาจากการรบกวนปาตางๆ และแผนการพฒนาทมการปรบปรงเพอประกนวาจะไดผลประโยชนเหลานมากทสด ถาเปนไปได

การบรหารงานการตรวจตดตาม

การปรบปรงการบรหารจดการจะมสวนในเรองผลประโยชนโดยรวมจากการดาเนนกลไกเรดดพลส โดยเฉพาะทผานการแกไขประเดนเรองการถอครองทดน ซงจะชวยแกปญหาเรองกรรมสทธในคารบอน และเปนฐานสาหรบรวมกนปรบปรงความเปนอยของชมชนชนบท ซงจะสนบสนนจดหมายกวางๆ ของกลไกเรดดพลส โครงการนารองทจะดาเนนการแบบมสวนรวมในการกาหนดแนวเขตและหมายแนวเขตนอกปาอนรกษและปาสงวนทคดเลอกไว จะตองทาทงรายงานความกาวหนาของการดาเนนงานเรองแนวเขตและรายงานการตดตามผลประจาป เรองความมประสทธภาพของแนวเขตใหม


152

การบรหารงานการตรวจตดตามจะกาหนดใหทกกรมทอางองไวขางตนใหความรวมมอในการแบงปนขอมลสารสนเทศของความสาเรจทเกยวของ

การตรวจตดตามเรองการปฏบตตามการประเมนผลกระทบสงแวดลอมและแผนการพฒนาอนๆ ยงมชองวางอย ซงจาเปนทจะตองมมาตรการใหจดทารายงานประจาปเรองการตรวจตดตามการปฏบตตามการประเมนผลกระทบสงแวดลอมตามทไดรบอนมตแลว การตรวจตดตามนจะนารองในการคดเลอกพนทเปนตวแทนและเปนการเพมเตมตอการรายงานโดยสวนราชการทเกยวของ โดยจะมการระบผรบผลประโยชนทเปนผมสวนไดสวนเสยในทองถนและขอใหสงรายงานการปฏบตตามโดยอสระ

ระบบสาหรบการพฒนาระบบการตรวจตดตามผลประโยชนรวม การประชมเชงปฏบตการหนวยงานทเกยวของตามทระบไวขางตนพรอมดวยผทรงคณวฒทเกยวของกบการตรวจตดตามผลประโยชนรวมทไดรบเชญตามทระบไวขางตนจะจดตอนตนระยะการเตรยมความพรอม การประชมครงนจะมจดมงหมายเพอบนทกรายละเอยดตวแปรทถกตองทแตละหนวยงานจะทาการวด พรอมดวยคณสมบตทสาคญทางสถต ไดแก ความถและความหนาแนนของการสมตวอยางและสถานทสาหรบการสมตวอยางแบบเจาะจงในพนท เชน การไหลของนา เปนตน โดยจะมการระบตวชวดทจะใชสาหรบการตรวจตดตามผลประโยชนตางๆ และชองวางทอาจจะมอยในการตรวจตดตามของปจจบนทใชแนวทางทจดทาขนโดยอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ( UNFCCC) และจะมการรวบรวมขอมลสารสนเทศเรองรปแบบการบนทกขอมลพรอมดวยปรมาณขอมล ซงแตละตวชวดทกาหนดไวไดสรางขน จากจานวนของหนวยงานทจะตองเขารวมและขอบเขตและความซบซอนของการตรวจตดตาม ในปจจบนอาจจะตองจดประชมเชงปฏบตการมากกวาหนงครง แตมจดหมายทจะใหขนตอนแรกเสรจภายใน 6 เดอน ผลทไดจากการประชมเชงปฏบตการจะตพมพเพอขอความเหนเพมเตมจากผมสวนไดสวนเสย

เมอไดรวบรวมขอมลสารสนเทศเรองตวแปรทไดรบการตรวจตดตาม และปรมาณ คณภาพ และรปแบบของขอมลแลว คณะทางานวชาการดานระดบการปลอยกาซอางองและคณะทางานวชาการดานการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ จะตรวจสอบและใหขอเสนอแนะถงวธการทจะบรณาการขอมลไวในระบบขอมลสารสนเทศทเขากนไดกบระบบการตรวจตดตามปาไมแหงชาต (NFMS) ซงมความพรอมและงายตอการเขาถงไดตามวตถประสงคของการตรวจตดตาม และจะทาการจดตงศนยขอมลสารสนเทศกลไกเรดดพลสทสอดคลองกบกระบวนการกระจายอานาจไวในทกจงหวดและในศนยระดบภมภาคในประเทศไทย ศนยเหลานจะเกบรวบรวมขอมลการตรวจตดตามทจะปอนเขาสศนยขอมลสารสนเทศ/การตรวจตดตาม กลไกเรดดพลส ซงคาดวาขนตอนนจะเสรจสนตอนขนตอนตนๆ ของระยะการเตรยมความพรอม

จากนนจะตามดวยการรบฟงความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของทตองตรวจตดตามเรองการดาเนนการตามทกลาวไวขางตน และความรบผดชอบและขนตอนทไดตกลงกนไวสาหรบการแบงปนขอมล โดยในเวลาเดยวกนนนจะทาการตรวจสอบเพอเลอกพนทสาหรบการศกษานารองภายใตองคประกอบท 2 b และตามทไดมการวนจฉยและตกลงกนไวกบผมสวนไดสวนเสยทมสวนรวม กจะมการหารอถงขอตกลงสาหรบผมสวนไดสวนเสยทเกยวของทจะมสวนในการตรวจตดตาม ซงคาดวาจะใชเวลาประมาณหนงปในการวเคราะหและกาหนดพนทนารองและรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสยทมสวนรวม และคาดหวงไวเชนเดยวกนวาระบบการตรวจตดตามผลประโยชนรวมจะมความพรอมทจะใชในพนทนารองได การตรวจตดตามผลประโยชนรวมจะเปนสวนหนงของระบบการตรวจตดตามทจดทาขน และจะใชในพนทนารองทคดเลอกไวตามทแสดงไวในภาพท 4-1 ขององคประกอบท 4a และหลงจากระยะเวลาทเหมาะสม จะทาการประเมนผลการตรวจตดตามจากพนทนารอง และปรบปรงและอนมตระบบการตรวจตดตามผลประโยชนรวมระดบประเทศตอไป


153

บทบาทของผมสวนไดสวนเสยในระบบการตรวจตดตาม

ในชวงของขนตอนการออกแบบของแตละกจกรรมนารองจาเปนตองกาหนดรายละเอยดบทบาทของชมชนทองถน องคการพฒนาเอกชน สวนราชการหรอองคกรตางๆ และภาคเอกชน โดยยนดทจะตอนรบการมสวนรวมแบบสมครใจ โดยเฉพาะในพนทซงผมสวนไดสวนเสยมศกยภาพ ฮารดแวร และซอฟทแวร พรอมทจะใหการสนบสนน

ขอบเขตการตรวจตดตามคารบอนกกเกบโดยชมชนอางองไวในองคประกอบท 4 a และจะมการทดลองขยายการทดลองใหรวมถงการตรวจตดตามความหลากหลายทางชวภาพและคณภาพนาโดยชมชน ในประเทศฟลปปนสมการพฒนาการตรวจตดตามการไหลของกระแสนาและคณภาพนาดวยตนทนทตาโดยชมชนอยางประสบความสาเรจ ( Deutsch et al., 1998) สวนในประเทศออสเตรเลยมการพฒนาการตรวจตดตามความหลากหลายทางชวภาพ ( NPA, 2001) และจะนารองในประเทศไทยดวยวธการทคลายกนโดยอาศยตวอยางการดาเนนการของตางประเทศ ซงปจจบนมการดาเนนการบางกจกรรมทเกยวของกบชมชนในการตรวจตดตามคารบอนและความหลากหลายทางชวภาพตามกลไกเรดดพลสในประเทศไทย ตามทไดอธบายไวในองคประกอบท 4 a การรบฟงความคดเหนรอบแรกบงชวา ความสนใจในการตรวจตดตามของระดบชมชนในประเทศกาลงเพมขน และผเขารวมประชมแสดงใหเหนถงความตองการการสนบสนนดวยวธการตางๆ ตามทระบไวในองคประกอบท 4a ซงเสนอใหทาการศกษาเพอจดทากลไกในการบรณาการระบบการตรวจตดตามระดบชมชนและตามประเภทโครงการไวในระบบการตรวจตดตามของกลไกเรดดพลส

จะมการขอความรวมมอและการมสวนรวมจากสวนราชการทอางองไวขางตนทมอานาจหนาทตรวจตดตามตวแปรดานสงคมและสงแวดลอมทเกยวของ และจะมการตกลงกนเรองบทบาทและหนาทของสวนราชการเหลานน

บางบรษทในภาคเอกชนมการรเรมไปแลว ตามทอธบายไวในองคประกอบท 2 a (หนา 46) และจะมการจดรบฟงความคดเหนกบบรษทเหลานนเกยวกบการจดการและประสบการณในปจจบนของพวกเขาในการตรวจตดตามการปฏบตงานของการรเรมเหลานน โดยจะจดรบฟงความคดเหนกบบรษทในภาคเอกชนใหมากทสดเทาทจะทาได เพอประเมนความสนใจของพวกเขาในการสนบสนนการตรวจตดตามผลประโยชนรวมทรพยากรและศกยภาพทพวกเขามความตงใจและสามารถทจะสนบสนนได

ระบบการตรวจตดตามและตวชวด

วตถประสงคโดยรวม คอ เพอใหมระบบการตรวจตดตามทเปนเอกภาพครอบคลมการเปลยนแปลงองคประกอบของปาไมและการเปลยนแปลงคารบอนกกเกบ ตลอดจนผลประโยชนรวมและผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม เพอใหแนใจวามการปฏบตตามในเรองการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม โดยจะมการจดทาระบบการตรวจตดตามกลไกเรดดพลสและระบบตรวจตดตามผลประโยชนรวมเพอใหบรรจไวในระบบการตรวจตดตามปาไมแหงชาต ตามทอธบายไวในองคประกอบท 4 a โดยระบบตรวจตดตามผลประโยชนรวมจะมระบบการสารวจและขอมลสารสนเทศความหลากหลายทางชวภาพ ( BSIS) ทอางองไวขางตน ตลอดจนขอมลสงคม-เศรษฐกจของ NRDD และระบบอนๆ ทเกยวของ อยดวย ซงตองการขอมลการเปลยนแปลงและการปรบปรงดานความเปนอยและผลประโยชนรวมอนๆ ทเปนผลมาจากการดาเนนกลไกเรดดพลส ทจะมการเกบรวบรวมโดยสวนราชการอน ชมชนทองถน และภาคเอกชน โดยสานกงานกลไกเรดดพลสจะตรวจสอบขอมลสารสนเทศทสงมา เพอใหแนใจถงความสอดคลองระหวางแหลงขอมลทงหลาย และถาปรากฏวาขอมลมความผดปกตกจะขอใหทาการประเมนใหม และผลทไดรบไดความถกตองแลวจะนาเสนอไวในเวบไซตของระบบการตรวจตดตามปาไมแหงชาตทนท เพออานวยความสะดวกในการเขาถงและ


154

การแบงปนขอมลทงระดบชาตและระดบนานาชาต โดยในชวงระยะการเตรยมการจะมการจดประชม เชงปฏบตการระหวางผมสวนไดสวนเสยทเกยวของกบการวนจฉยตวชวดทมศกยภาพทจะใชสาหรบการตรวจตดตามผลประโยชนรวม โดยจะมการพจารณาถงตวชวดทระบไวสาหรบการประเมนตนเองของ R-Package

ตวชวดทมศกยภาพเบองตนซงอาจจะใชพจารณาในการวนจฉยเพอใชและประเมนผลประโยชนรวมแบบเอนกประสงคของกลไกเรดดพลส

เรองทตองตรวจตดตาม ประเภทของตวชวด

นโยบายและการบรหารจดการ

การพฒนานโยบาย ระเบยบ และขนตอน ทเกยวของ สาหรบกลไกเรดดพลส

ขอมลสารสนเทศในโดเมนสาธารณะ

การเคลอนยายกจกรรมภายในและขามเขตแดนทสามารถมผลตอกลไกเรดดพลส

จานวนความขดแยงในเรองการใชประโยชนทรพยากร

การจดหมวดหมแผนการพฒนา

พนทปาไมภายใตการจดการอยางยงยนและการปฏบตการเกษตรอยางยงยนทมขนาดใหญ ซงไดรบการรบรอง

พนทและจานวนของประชาชนทเขารวมในระบบการเกษตร การอนรกษ และวนเกษตร

พนทปลกตนไมและชนดพนธ

การบงคบใชการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมและแผนการจดการ (คาปรบ ขอปฏบตทด)

กลไกเรดดพลสในแผนพฒนาระดบอาเภอ

ความหลากหลายทางชวภาพ

ชนดพนธเฉพาะถน – ทสญเสยไป หรอ ทเพมขน

พนทเสอมโทรมทไดรบการฟนฟ รวมทงพชปาชายเลน

วนจฉยชนดพนธ (พชและสตว) สาคญ ทแสดงถงความอดมสมบรณของระบบนเวศชนดตางๆ และเขาถงการเปลยนแปลง

พนทคมครองทจดตงขน และการบกรกพนทคมครองทมอย

ความยากจน ความมนคงทางอาหาร

การจางงาน: การสรางงานหรอการสญเสยงาน เนองจากกลไกเรดดพลส

รายได: เพมขนหรอลดลง

การประกอบการ: ความหลากหลายและการยายถน

เทคโนโลยทมใหใชไดและความสามารถในการเขาถง

การเขาถงการศกษาและสาธารณสข

ความเทาเทยมทางเพศ

สงแวดลอม จานวนและพนทเกดไฟไหมตอป

สงคม ผลกระทบของการเปลยนแปลงในทางปฏบต ทางวฒนธรรม และตามบรรทดฐาน

ความขดแยง


155

เพศและการเปลยนแปลงของการตดสนใจเนองจากผลของกลไกเรดดพลส

องคกรระดบทองถนและการตดสนใจ

จตสานกภาคเอกชน การรบรอง

ความรบผดชอบสงคมของบรษททเชอมโยงกบกลไกเรดดพลส

การดาเนนการหลกตามกลไกเรดดพลสทตองพจารณา ไดแก การจดเตรยมแหลงรวบรวมขอมลสารสนเทศปาไมแหงชาต

• ประเมนมวลชวภาพและคารบอนกกเกบเพอจดทาระดบอางอง/ระดบการปลอยกาซอางอง โดยจะจดทาแผนทแสดงรายละเอยดพนทปาไมและการใชประโยชนทดนในทกพนท ซงไดวนจฉยไวสาหรบระดบตากวาประเทศ (เสนทางเชอมระดบภมประเทศ) ใหเปนแผนทอางองของรปแบบขอมลสารสนเทศทรพยากรปาไมแหงชาต และจะจดทาแผนทอางองสาหรบทกจงหวดหลงจากการพฒนาแนวทางดานวชาการ

• วเคราะหรปแบบการเกบและการรวบรวมขอมลทมอย และจดทากลไกสาหรบการเสรมใหการประมวลผลและการแบงปนขอมลสารสนเทศมความสมบรณ

• จดทารปแบบสาหรบการทาใหขอมลสารสนเทศและความรบผดชอบมความทนสมยอยตลอดเวลา

• จดทาระบบฐานขอมลซงทาหนาทเปนขอมลสารสนเทศทรพยากรปาไมแหงชาต

• รปแบบซงตองใชสาหรบระบบการจดทาบญชแหงชาต รปแบบนจะเปนฐานประจาทของระบบการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ

การพฒนาวธการสาหรบการออกแบบแผนทพนทปาไมจากภาพถายดาวเทยมและสาหรบการสารวจภาคพนดนเพอตรวจหาการทาลายปาและปาเสอมโทรม (DD) (องคประกอบท 2a)

• ออกแบบวธการสารวจและการฝกอบรม

• จดทากลไกระดบตากวาประเทศ (เสนทางเชอมระดบภมประเทศใน 20 อาเภอ ซงจะขนอยกบการเกบขอมลทมรายละเอยด) และระดบประเทศ

การพฒนาวธการและการจดทาระบบสาหรบการเขาถงการปฏบตงานเกยวกบผลประโยชนรวมของกลไกเรดดพลส

• ปรบปรงตวชวดใหมความเหมาะสมและจดทากลไกการเขาถงการปฏบตงานของกลไกเรดดพลสทเกยวของ

• จดทาเสนฐาน

• มกระบวนการตรวจตดตามแบบมสวนรวม และฝกอบรมผใชประโยชนทดน

ความตองการขดความสามารถในการตรวจตดตามและขดความสามารถในอนาคต

กบสวนราชการตางๆ ทระบไวขางตนจะทาการหารอและเจรจารวมกน เพอประเมนสงอานวย ความสะดวกและขดความสามารถทมอยสาหรบการตรวจตดตามผลประโยชนรวมในชวงการดาเนน แปลงสาธตนารอง ในชวงปแรกของระยะการเตรยมความพรอมนน จาเปนทจะตองเจรจาเรองบทบาทและความรบผดชอบของสวนราชการและองคกรระดบประเทศทเกยวของ สาหรบการคดเลอกตวชวดและ การออกแบบและการดาเนนการในเรองของการตรวจวด การรายงาน และการทวนสอบ ทงตวชวดและ การปฏบตตามการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม โดยจะทาการประเมนความตองการสาหรบ


156

การสรางขดความสามารถ การฝกอบรม และฮารดแวรและซอฟทแวรเพมเตม และจดทาแผนสาหรบ การดาเนนหนาทตามทวนจฉยไว

การตรวจตดตามระดบตากวาประเทศ

จะทาการตรวจตดตามผลประโยชนรวมทระดบตากวาประเทศตามทกาหนดไว (เชน ระดบจงหวดหรอระดบภาค ซงประเทศไทยม 6 ภาค และ 77 จงหวด) ใหเปนสวนหนงของระบบการตดตามปาไมแหงชาต และในชวงระยะการเตรยมความพรอมจะใสการบรณาการการตรวจตดตามผลประโยชนรวมไวในการศกษาทเสนอไวในองคประกอบท 4a

การปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

ขอตดสนใจแคนคนสนบสนนใหทกภาคสวนหาแนวทางทมประสทธภาพ เพอลดความกดดนของมนษยทมตอปาไมอนสงผลใหเกดการปลอยกาซเรอนกระจก รวมทงการดาเนนการเพอแกไขสาเหต การทาลายปา ขอตกลงดงกลางยงยนยนวา ควรดาเนนกจกรรมกลไกเรดดพลสตามภาคผนวก ของขอตดสนใจแคนคน (ภาคผนวก 4) ซงใหแนวทางและการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมตามวธการทางนโยบายและแรงจงใจดานบวกตอประเดนเกยวกบกลไกเรดดพลสไว นอกจากนน ประเทศไทย (ดองคประกอบท 2a และ 2d) มกฎหมาย นโยบายสงแวดลอม ขนตอน (การประเมนผลกระทบสงแวดลอม) และมาตรการ จานวนหนงทใชเพอบรรเทาและปกปองผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอมทเกยวของกบแผนงาน/โครงการตางๆ ชดนโยบายและขนตอนเหลานทจะมนโยบายการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมของธนาคารโลกรวมอยดวยนนจะใชเปนเครองมอในการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมในชวงระยะการเตรยมความพรอม

เพอตรวจตดตามกลไกเรดดพลสซงกจกรรมในประเทศไทยมความสอดคลองกบขอตกลงแคนคน และมการปฏบตในเรองของการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมชมชนตอชมชนดอยโอกาสและลอแหลมมความเสยงนน จะมการออกแบบระบบขาวสารการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม (SIS) โดยจะรเรมระบบดงกลาวเพอทดสอบในพนทนารองตามความเหมาะสม ทงนขนอยกบการสนบสนนทางการเงนทไดรบในชวงระยะการเตรยมความพรอม โดยการออกแบบนนจะอาศยวธการแบบมสวนรวม กจกรรมและงบประมาณทเกยวของกบเรองนไดกลาวไวในองคประกอบท 2d

ตารางท 4-7 แสดงกจกรรมและงบประมาณในการออกแบบระบบสาหรบการบรณาการการตรวจตดตามผลประโยชนรวมไวในระบบการตรวจตดตามกลไกเรดดพลสแหงชาต


1) วนจฉยดานตางๆ ทไมใชคารบอน

- ตรวจสอบเพอดวา มการวนจฉยดานทไมใชคารบอนทจดลาดบความสาคญไวในการดาเนน

กลไกเรดดพลส ไวอยางไร?

2) การตรวจตดตาม การรายงาน และการแบงปนขอมลสารสนเทศ

- ตรวจสอบเพอดวา มหลกฐานอะไรบางทแสดงวามการนาเสนอระบบทมความโปรงใสสาหรบ

การแบงปนเปนระยะในเรองของขอมลดานทไมใชคารบอน/การปกปองผลกระทบตอสงคม

และสงแวดลอมในเรองทไมใชคารบอน ทมความสอดคลองกน และอยางนอยทสดอยใน

ขนตอนการดาเนนงานตอนแรกๆ หรอไม?


157

- มขอมลสารสนเทศตอไปนไวใหใชไดอยางไรบาง ตวแปรหลกดานปรมาณและคณภาพ

เกยวกบผลกระทบตอความเปนอยในชนบท การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

การใหบรการของระบบนเวศ ปจจยหลกดานบรหารจดการทเกยวของโดยตรงกบการดาเนน

กลไกเรดดพลส และการดาเนนการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม โดยใหความ

สนใจในบทบญญตเฉพาะทอยในกรอบการจดการสงคมและสงแวดลอม (ESMF)

3) การจดองคกรและขดความสามารถ

- มการกาหนดอานาจหนาทเพอปฏบตงานเกยวกบเรองทไมใชคารบอน/การปกปองผลกระทบ

ตอสงคมและสงแวดลอม ในเรองทไมใชคารบอนไวอยางชดเจนหรอไม?

- มการวนจฉยและประเมนความตองการทรพยากรทเกยวของ (เชน ขดความสามารถ

การฝกอบรม ฮารดแวร/ซอฟทแวร และงบประมาณ) ไวหรอไม?

ตารางท 4-7: กจกรรมและงบประมาณในการออกแบบระบบสาหรบการตรวจตดตาม


2557 2558 2559 2560 รวม

การจดตงคณะทางานดานวชาการ NFIS 10 15 15 5 45 การฝกอบรมและการสรางเสรมศกยภาพใน MRV 0 10 10 0 20

การศกษาและพฒนาระบบการตรวจตดตาม MRV

การพฒนาแนวทางสาหรบการตรวจวดคารบอนโดยใชชมชนเปนฐาน 0 10 10 0 20 การออกแบบรปแบบการรายงานระดบชาต 0 10 10 0 20

การศกษาและออกแบบมาตรฐานการทวนสอบระดบชาต 0 0 10 10 20

Total 10 45 55 15 125 Government 1 4 5 2 12 FCPF 9 41 50 13 113


158




การทดสอบรปแบบ THAIFORM นารอง 180 180 0 0 360

การจดเตรยมและแผนการปฏบตสาหรบการวดซาในแปลงถาวร 960 600 0 0 1,560

การจดซออปกรณครองมอ 500 200 0 0 700

การพฒนาสมการอะโลเมตร สมประสทธการแปลผน (conversion factors) และการวเคราะหดน 100 100 0 0 200 การจดตงคณะทางานดานวชาการ NFIS 220 20 50 0 290

การฝกอบรมและการสรางเสรมศกยภาพใน MRV 100 120 100 0 320

ขอบเขตการศกษาระบบการตรวจตดตามสาหรบภมภาคอาเซยน 10 10 0 0 20 การพฒนาแนวทางสาหรบการตรวจวดคารบอนในระดบชมชน 40 0 0 0 40

การตรวจตดตามผลประโยชนทางสงคมและสงแวดลอม 500 200 200 200 1,100 การออกแบบระบบการตรวจตดตามสาหรบโครงการนารอง 50 50 50 50 200

Total 2,660 1,480 400 250 4,790


159

องคประกอบท 5: กาหนดการและงบประมาณ

องคประกอบท 1a: กจกรรมและงบประมาณการจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ


2557 2558 2559 2560 รวม

สนบสนนการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

การพฒนาหลกสตรและการฝกอบรม 11 11 6 0 28 การประชมคณะทางานดานการวเคราะหองคกร 22 22 22 17 83 การประชมแลกเปลยนความคดเหน 22 22 11 11 66 การสนบสนนทางวชาการ 11 11 11 11 44 การเสรมสรางศกยภาพ 22 22 22 22 88 การรวมการประชมนานาชาต 22 28 28 28 106


การบรหารจดการของสานกงานกลาง 55 55 55 55 220 การบรหารจดการของสานกงานภมภาค 110 110 137 137 494 การเสรมสรางศกยภาพ 33 44 55 55 187


ครภณฑคอมพวเตอร และการจดการฐานขอมล 17 5 5 5 32 งบการดาเนนการ เชน การจางผเชยวชาญดานสารสนเทศ 10 10 5 0 25

รวม 335 340 357 341 1,373 รฐบาล 29 29 31 31 120

FCPF

306 311 326 310 1,253

มาตรฐาน 5 เนอหา R-PP ทตองการในองคประกอบน: ความตองการดานขอมลขาวสารและทรพยากร

จดทาขอเสนอกจกรรมเตมรปแบบเพอนาไปสการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และระบความตองการดานการเสรมสรางศกยภาพและเงนสนบสนนเพอใหกจกรรมตางๆ ประสบความสาเรจ ระบงบประมาณและกาหนดการทตองการไดรบการสนบสนนในรปเงนทนและดานวชาการทตองการจาก FCPF หรอ UN-REDD หรอแหลงทนอนๆ (เชน ความชวยเหลอแบบทวภาค) ขอมลทเสนอสะทอนถงลาดบความสาคญในขอเสนอ และเพยงพอตอการใชจายในการดาเนนการตามทระบในขอเสนอ พรอมระบถงชองวางในเรองเงนสนบสนน


160



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม สนบสนนการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

การสนบสนนทางวชาการ 65 65 65 65 260 การเสรมสรางศกยภาพ 20 30 30 30 110


ยานพาหนะและอปกรณ 450 0 0 0 450 การเสรมสรางศกยภาพ 130 130 130 130 520


ครภณฑคอมพวเตอร และการจดการฐานขอมล 60 0 0 0 60

รวม 725 225 225 225 1,400

ตารางท 1b-5: สรปกจกรรมและงบประมาณในการดาเนนการเผยแพรขอมลขาวสาร และการจดเวทสนทรยสนทนาใหแกกลมผมสวนไดสวนเสยหลก

กจกรรม งบประมาณ (หนวย: พนเหรยญสหรฐ) 2557 2558 2559 2560 รวม การจดทาแผนการเผยแพรขอมลและการแลกเปลยนความคดเหน 15 15 0 0 30 จดสอภาษาทองถน 10 15 15 15 55 จดหนวยประชาสมพนธเคลอนท 10 10 10 0 30 พฒนาและจดการเวบไซต 11 0 0 0 11 จดทาเอกสารสงพมพ 5 5 11 5 26 การเผยแพรขอมลในระดบภมภาคอาเซยน 0 0 10 10 20 การประชมหรอเวทสนทรยสนทนาการระดบชาต 15 15 15 10 55 การประชมหรอเวทสนทรยสนทนาระดบจงหวดและชมชน 30 30 30 20 110 การเสรมสรางศกยภาพในการสอขอมลขาวสารและอนๆ 35 35 20 20 110 เครอขายเยาวชน (4 ภมภาค) 0 7 7 7 21 รวม 131 132 118 87 468 รฐบาล 11 11 12 7 41 FCPF 120 121 106 80 427


161



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม การจดสอภาษาทองถน 54 0 0 0 54 หนวยประชาสมพนธเคลอนท 90 0 0 0 90 พฒนาและจดการเวบไซต 16 0 0 0 16 การจดทาเอกสารสงพมพ 45 45 50 45 180 การเผยแพรขอมลในระดบภมภาคอาเซยน 50 50 50 50 200 การเผยแพรขอมลเกยวกบผลลพธของการดาเนนกจกรรมนารอง 0 18 20 18 54 การประชมเชงปฏบตการระดบชาต 18 18 20 18 72 การประชมเชงปฏบตการระดบจงหวดและชมชน 221 221 246 221 884 การเสรมสรางศกยภาพ 15 15 20 15 60 ความชวยเหลอดานวชาการ 18 18 20 18 72 เครอขายเยาวชน (4 ภมภาค) 20 20 20 20 80 รวม 547 405 405 405 1,762

องคประกอบท 1c: กจกรรมและงบประมาณของกระบวนการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหน


2557 2558 2559 2560 รวม จดทาแผนการดาเนนงานการสรางกระบวนการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนในชวงระยะเวลาเตรยมความพรอม 10 15 0 0 25 การรบฟงความคดเหนและการสรางจตสานกระดบภมภาค 10 20 20 10 60 การรบฟงความคดเหนและการสรางจตสานกระดบทองถน 30 30 30 30 120 คณะทางานประสานงานกบผมสวนไดสวนเสย 10 10 10 10 40 พฒนากรอบในการรองทกขและชองทางการแกปญหา 35 35 30 30 130 การจดการกลไกการรองทกขในทกระดบ 10 35 35 35 115 รวม 105 145 125 115 490 รฐบาล 11 15 12 11 49 FCPF 94 130 113 104 441


162



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม การรบฟงความคดเหนระดบภมภาค 108 108 108 108 432 การรบฟงความคดเหนระดบทองถน 20 20 20 20 80 ฝกอบรมหลกสตรการตรวจตดตามมลคาผลประโยชนรวมทไดรบจากการดาเนนงาน 90 90 90 90 360 การจดเวทประชาสงคมเรดดพลส 18 18 18 18 72 การสรางระบบปองกนผลกระทบทจะเกดตอสงคมและสงแวดลอม 45 45 45 45 180 โครงการและกจกรรมเกยวกบ REDD+ 20 20 20 20 80 พฒนากรอบในการรองทกขและชองทางการแกปญหา 25 20 0 0 45 การจดการกลไกการรองทกขในทกระดบ 13 30 30 39 112 การเผยแพรขอมลการรองทกข 20 40 40 70 170 รวม 359 391 371 410 1,531

ตารางท 2a-3: กจกรรมและงบประมาณสาหรบการประเมนการเปลยนแปลงทดน ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงการใชทดน นโยบายปาไม และธรรมาภบาล


2557 2558 2559 2560 รวม

ปรบปรงการวเคราะหปจจยและสาเหตของการทาลายปา 17 11 0 0 28 การประชมคณะทางานดานวชาการทเกยวกบนโยบายและการวางแผนการใชทดน 19 22 22 22 85



รวม 56 53 22 22 153

รฐบาล 7 7 0 0 14

FCPF 49 46 22 22 139


163




ปรบปรงการวเคราะหปจจยและสาเหตของการทาลายปา 100 15 0 0 0 250

การวเคราะหทางเลอกยทธศาสตรเชงเศรษฐกจ 100 100 0 0 200



รวม 270 250 0 0 520


164

ตารางท 2b-2: กจกรรมและงบประมาณในการกาหนดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส


2557 2558 2559 2560 รวม วเคราะหและกาหนดยทธศาสตรเรดดพลสทสะทอนการแกปญหาและสรางทางเลอกใหม 11 11 11 11 44

การวเคราะหทางเลอกยทธศาสตร 11 17 0 0 28 การวเคราะหโอกาส ความเสยง และการประเมนความเปนไปไดในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส 10 10 0 0 20 การศกษาความตองการของทองถน 11 11 0 0 22 สารวจแนวทางการปฏบตทดของชมชนและศกษาวจยในการจดการทรพยากรอยางสมดลและยงยนโดยชมชน 10 11 10 10 41 การประชมเชงปฏบตการเกยวกบยทธศาสตรเรดดพลส 30 25 22 77 การประชมเชงปฏบตการเพอเตรยมความพรอมในการดาเนนการตามยทธศาสตรในระดบประเทศ/จงหวด/อาเภอ 11 11 11 11 44 การแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย 32 22 22 11 90 การพจารณาเกยวกบศกยภาพพนทนารอง 11 11 0 0 22 การฝกอบรมอาชพทางเลอกใหแกชมชน 11 17 9 0 37 รวม 148 146 85 43 422 รฐบาล 15 14 8 4 41

FCPF 133 132 77 39 381


165



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม การประชมเชงปฏบตการดานยทธศาสตรเรดดพลส 18 18 18 18 72 การประชมเชงปฏบตการเกยวกบกจกรรมการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ/จงหวด/อาเภอ 180 180 180 180 720 การศกษาความตองการของทองถนและการคาไม/ทอนซง 150 15 0 0 165 การแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย 45 45 0 0 90 การพฒนาหลกสตรและการฝกอบรม 28 28 18 18 92 การจดทาขอบเขตทดนแบบมสวนรวมนารอง 250 250 0 0 500 การรบรองทางปาไมและมาตรฐานการดาเนนการ 105 90 0 0 195 การนารองในเขตการทองเทยวและอาชพทางเลอกในเขตปาสงวน 800 800 800 800 3,200 การประเมนและการจดหาเทคโนโลยในการเฝาระวง 100 20 20 0 140 การสนทนาและแลกเปลยนขอมลทางเลอกยทธศาสตรในภมภาคอาเซยน 50 50 0 0 100 การเสรมสรางศกยภาพในการบงคบใชกฎหมาย 45 45 0 0 90 การทงเศษชวมวล 100 100 0 0 200 รวม 1,871 1,641 1,036 1,016 5,564


166

องคประกอบท 2c: กจกรรมและงบประมาณในการนาเรดดพลสสการปฏบต


2557 2558 2559 2560 รวม กรอบเกยวกบระเบยบปฏบต


การใชประโยชนทดน จดตงคณะทางานดานวชาการเกยวกบนโยบายและการวางแผนการใชทดนปาไม 19 22 22 22 85 การนารองจดทาขอบเขตทดนแบบมสวนรวม 0 0 17 17 34


การวเคราะหกลไกกองทนทมอย 11 0 0 0 11 จดทากลไกของกองทนเรดดพลส 11 11 0 0 22

ระบบการแบงปนผลประโยชน

วเคราะหและจดทาเอกสารเกยวกบการเตรยมการแบงปนผลประโยชน 0 0 11 11 22 วเคราะหทางเลอกของการแบงปนผลประโยชนในอนาคต 0 0 17 17 34 กลไกดานการเงนและการแบงปนผลประโยชน 0 0 17 11 28


จดตง clearing house เรดดพลส 10

20

11

0

41

การเสรมสรางศกยภาพการดาเนนงาน

การสรางจตสานกในกลมผมสวนไดสวนเสย 11 6 6 5 28 การศกษาวเคราะหความเปนไปไดเกยวกบทางเลอกของอาชพของชมชน 17 11 0 0 28

รวม 107 98 101 83 389 รฐบาล 10 9 11 8 38 FCPF 97 89 90 75 351


167



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม กรอบเกยวกบระเบยบปฏบต





จดตง clearing house เรดดพลส 30 30 20 30 110


การสรางจตสานกในกลมผมสวนไดสวนเสย 21 21 21 21 84 การจดขอมลขาวสารใหคณะทางานเฉพาะกจและผมสวนไดสวนเสย 21 21 21 21 84

รวม 97 110 62 72 341

ตารางท 2d: สรปกจกรรมและงบประมาณในการประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม


2557 2558 2559 2560 รวม


การวเคราะหผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมสาหรบการเลอกยทธศาสตร 11 11 0 0 22

การวเคราะหเสนฐานของผมสวนไดเสย และสาเหตของการทาลายปาและความเสอมโทรมของปา 5 5 0 0 10

การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม 17 17 0 0 34


การสรปและจดทารายงาน SESA 0 44 44 44 132

คณะทางานดานวชาการเกยวกบ SESA และ safeguard 11 11 11 11 44

ระบบ/มาตรการองกนผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

แนวทางการปองกนผลกระทบทจะเกดตอสงคมและสงแวดลอม 0 17 10 10 37

การออกแบบระบบขอมลขาวสาร safeguard 0 17 11 0 28

การทดสอบระบบขอมลขาวสาร safeguard 0 0 0 22 22

รวม 44 133 87 87 351 รฐบาล 4 13 7 7 31

FCPF 40 120 80 80 320


168





การวเคราะหเสนฐานของผมสวนไดเสย และสาเหตของการทาลายปาและความเสอมโทรมของปา 25 20 0 0 45 การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม 25 20 0 0 45


การจดทาบทสรป SESA 50 0 0 0 50

SEIA สาหรบพนทนารอง 50 50 0 0 100

คณะทางานดานวชาการเกยวกบ SESA และ safeguards 25 25 25 25 100

การยกระดบการตระหนกร

การเตรยมการและการจดพมพเอกสาร 28 28 28 28 112

การแบงปนขอมลขาวสาร 28 28 10 10 76

การประชมกลม

ประชมเพอสงเคราะหประสบการณทเกยวของ 28 28 10 10 76 ระดมความคดเหนเกยวกบศกยภาพของพนทนารอง 8 8 0 0 16

รวม 287 207 73 73 640


169

องคประกอบท 3: กจกรรมและงบประมาณสาหรบการพฒนาระดบการปลอยอางอง


2557 2558 2559 2560 รวม ทบทวนและวเคราะหขอมลทมอย 11 11 0 0 22 คณะทางานวชาการดานระดบการปลอยกาซอางอง และการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ 22 22 22 0 66 พฒนาแบบจาลองสาหรบประเมนการปลอยภายใตภาพทศนตางๆ 11 11 11 0 33 รวม 44 44 33 0 121 รฐบาล 4 4 3 0 11

FCPF 40 40 30 0 110



ปท 1 ปท 2 ปท 3 ปท 4 รวม ทบทวนและวเคราะหขอมลขาวสารทมอย 50 40 0 0 90 จดหาภาพถายดาวเทยม 100 40 0 0 140 การปรบแกแปลงตวอยางสงคมพช 30 0 0 0 30 สงเสรมสนบสนนการพฒนาขอมล GIS ระดบชาต 85 0 0 0 85 พฒนาแบบจาลองสาหรบการประเมนการปลอยภายใตสถานการณตางๆ 45 45 0 0 90 บรณาการระดบการปลอยอางองระดบประเทศและภาค 180 180 180 0 540 เตรยมพนทนารองสาหรบระดบการปลอยอางอง 90 90 0 0 180 รวม 580 395 180 0 1,155


170

องคประกอบท 4: กจกรรมและงบประมาณในกจกรรมการตรวจตดตาม


2557 2558 2559 2560 รวม

การจดตงคณะทางานดานวชาการ NFIS 10 15 15 5 45 การฝกอบรมและการสรางเสรมศกยภาพใน MRV 0 10 10 0 20

การศกษาและพฒนาระบบการตรวจตดตาม MRV

การพฒนาแนวทางสาหรบการตรวจวดคารบอนโดยใชชมชนเปนฐาน

0 10 10 0 20

การออกแบบรปแบบการรายงานระดบชาต 0 10 10 0 20

การศกษาและออกแบบมาตรฐานการทวนสอบระดบชาต 0 0 10 10 20





การทดสอบรปแบบ THAIFORM นารอง 180 180 0 0 360

การจดเตรยมและแผนการปฏบตสาหรบการวดซาในแปลงถาวร 960 600 0 0 1,560

การจดซออปกรณครองมอ 500 200 0 0 700 การพฒนาสมการอะโลเมตร สมประสทธการแปลงผน (conversion factors) และการวเคราะหดน 100 100 0 0 200

การจดตงคณะทางานดานวชาการ NFIS 220 20 50 0 290

การฝกอบรมและการสรางเสรมศกยภาพใน MRV 100 120 100 0 320 ขอบเขตการศกษาระบบการตรวจตดตามสาหรบภมภาคอาเซยน 10 10 0 0 20

การพฒนาแนวทางสาหรบการตรวจวดคารบอนในระดบชมชน 40 0 0 0 40 การตรวจตดตามผลประโยชนทางสงคมและสงแวดลอม 500 200 200 200 1,100

การออกแบบระบบการตรวจตดตามสาหรบโครงการนารอง 50 50 50 50 200 รวม 2,660 1,480 400 250 4,790


171

องคประกอบท 6: กจกรรมและงบประมาณสาหรบการตรวจตดตามและ การประเมนผลการดาเนนงาน


2557 2558 2559 2560 รวม

การจดเตรยมรายงานการตรวจตดตามและการเผยแพรขอมล 6 11 11 11 39

การประชมรายงานความกาวหนากบผมสวนไดสวนเสย 0 11 11 11 33

รวม 6 22 22 22 72 รฐบาล 1 2 2 2 7 FCPF 5 20 20 20 65

สรปกจกรรมและงบประมาณทงหมด

องคประกอบ งบประมาณ (หนวย: พนเหรยญ)

2557 2558 2559 2560 รวม องคประกอบท 1 ทงหมด (1a + 1b +1c) 571 617 600 543 2331 องคประกอบท 2 ทงหมด (2a + 2b +2c + 2d) 355 430 295 235 1,256 องคประกอบท 3 ทงหมด 44 44 33 0 121 องคประกอบท 4 ทงหมด (4a + 4b) 10 45 55 15 125 องคประกอบท 6 ทงหมด 6 22 22 22 72 รวม 986 1,158 1,005 815 3964 รฐบาล 93 108 91 72 364 FCPF 893 1,050 914 743 3,600


องคประกอบ งบประมาณ (หนวย: พนเหรยญ)


รวมองคประกอบท 1 (1a + 1b +1c) 1,631 1,021 1,001 1,040 4,693 รวมองคประกอบท 2 (2a + 2b +2c + 2d) 2,525 2,208 1,171 1,161 7,065 รวมองคประกอบท 3 580 395 180 0 1,155 รวมองคประกอบท 4 (4a + 4b) 2,660 1,480 400 250 4,790 รวมองคประกอบท 6 0 0 0 0 0 รวม 7,396 5,104 2,752 2,451 17,703


172

ผใหการสนบสนนดานเงนทน

งบประมาณสนบสนนทจะไดรบภายใตขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสจากแหลงทนอนๆ โดยประมาณ มรายละเอยดดงน

จาก ITTO 220,000 เหรยญสหรฐ

จากโครงการ WWF Treemaps 220,000 เหรยญสหรฐ

จากโครงการ LEAF-USAID (ในสวนของประเทศไทย) 225 ,000 เหรยญสหรฐ

จาก ADB3 300,000 เหรยญสหรฐ

รวม 965,000 เหรยญสหรฐ ประเทศไทยยงคงตองหาแหลงสนบสนนจากแหลงอน เชน UN-REDD, USAID, ITTO, WWF, GIZ, ADB และ JIA เปนงบประมาณเพมเตมทงหมด 14,043,000 เหรยญสหรฐ

______________________ 3 ดบนทกแนวคดในภาคผนวกท 5-1


173

องคประกอบท 6: การออกแบบกรอบการตรวจตดตามและการประเมนผล

กจกรรมการเตรยมการเรดดพลสทบรรยายมาแลวขางตนมเจตจานงใหประเทศไทยมความพรอมในชวงสปขางหนา ในอนทจะเขาถงแหลงทนเรดดพลสของโลก ทงจากโครงการภาคบงคบและตลาดสมครใจในรปแบบทจะพฒนาขนมา นบเปนสงสาคญสาหรบประเทศไทยทจะเขารวมการเจรจาระดบนานาชาตอยางเตมรปแบบ ซงเปนเรองจาเปนและกระบวนการเตรยมการยงตองการประสบการณจากการดาเนนการ ในกจกรรมเรดดพลสตางๆ ทสะทอนนโยบายแหงชาตและกจกรรมในอนาคต ตลอดจนทาทของรฐบาลในการเจรจาในระดบนานาชาต

กจกรรมเรดดพลสในระยะการเตรยมความพรอม จะมความยงยากซบซอนอยางยงในการจดการเนองจากมความหลากหลายของกจกรรมและมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ จงจาเปนตองอาศย การดาเนนการทเปนนวตกรรม และการสนบสนนจากแหลงทนทหลากหลาย ควรมการจดตงสานกงานเรดดพลส ทมเจาหนาทปฏบตงานเตมเวลา ซงจะเปนองคประกอบทสาคญ สาหรบการดาเนนการ พรอมทงมวธการทดในการตรวจตดตามและประเมนผล เพอรบประกนความมประสทธผลและการบรรลวตถประสงคทงมวล

วตถประสงคของกรอบการตรวจตดตามและการประเมนผล คอ การจดใหสานกงานเรดดพลสมวธการจดการระยะเตรยมความพรอมทมความโปรงใส มประสทธภาพ และประสทธผล เพอสรางความมนใจในการประสานงานกบบรรดาผใหทนสนบสนน บงชชองวางของกจกรรมทจาเปนในการดาเนนการยทธศาสตรเรดดพลส ตลอดจนการประเมนและสงเคราะหผลผลตจากกจกรรมตางๆ

ยทธศาสตรเรดดพลสจะไดรบการพฒนารายละเอยดในระยะการเตรยมความพรอมจากผลของการศกษานารองทจะนาไปสการปฏบต และการตรวจตดตามและการประเมนผลอยางสมาเสมอนบเปนสงสาคญเชนกน ตารางท 6-1 แสดงรายละเอยดของการออกแบบกรอบการตรวจตดตาม

กจกรรมนารองหลายกจกรรมและการสรางศกยภาพจะดาเนนการโดยโครงการทไดรบการสนบสนนจากผใหทน สานกงานเรดดพลสจะตองดาเนนการลงทะเบยนกจกรรมทงหมดอยางละเอยด อนเปนสวนหนงของกระบวนการตรวจตดตามทงหมด

งานแรกของสานกงานเรดดพลสคอการจดทาแผนงาน 4 ป ของระยะเตรยมความพรอม รวมทงกจกรรมทไดรบการสนบสนนจากผใหทนและโครงการทดาเนนการโดยองคการพฒนาเอกชนและภาคเอกชนทมงสตลาดสมครใจ แผนงานนจะตองมการประเมน มการพฒนา ตามศกยภาพทมอยในการดาเนนการเพอใหเปนไปตามเปาหมายและตวชวดทกาหนดไวดานลาง

มาตรฐาน 6: เนอหา R-PP ทตองการในองคประกอบน: การออกแบบกรอบการตรวจตดตามและการประเมนผล

ขอเสนอตองอธบายถงตวชวดทจะใชในแผนการตรวจตดตามการดาเนนการในกระบวนการเตรยมความพรอมและกจกรรมเรดดพลส และการระบถงความไมพรอมในการดาเนนงานในเรองของเวลาและคณภาพ ขอเสนอตองแสดงถงกรอบการดาเนนงานทชวยใหมการจดการดานการเงนและทรพยากรตางๆ ทโปรงใส และเปนไปตามกาหนดการของกจกรรม


174

การประชมแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสยเปนสงจาเปนในอนทจะยนยนกบจงหวดและตาบลทมกจกรรมลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดทถกจดเปนกจกรรมนารอง และการเจรจาเหลานจะทาใหไดรายละเอยดของกาหนดการดาเนนงาน สานกงานเรดดพลสจะเปนหนวยงานทดาเนนการตรวจตดตามและการประเมนผลตามกรอบเวลาในตารางท 6-1

ตารางท 6-1: การตรวจตดตามการดาเนนงานโดยสานกงานเรดดพลส ซงไดรบการสนบสนนและการใหขอมลจากหนวยงานประสานเรดดพลสระดบจงหวด 77 จงหวด (ตามภาพท 1a-3)

ผลลพธ องค

ประกอบ ผลผลต กจกรรมหลก ตวชวด กรอบเวลา

การดาเนนงานเรดดพลสในการเตรยมความพรอมเปนไปอยางมประสทธภาพ ประสทธผล และโปรงใส

1a 1. มศนยขอมล เรดดพลส และ.สานกงาน เรดดพลสระดบชาตและระดบจงหวด พรอมบคลากร อปกรณเครองมอ

2. แนวทางการเตรยมความพรอมและการพฒนาศกยภาพผเกยวของ

• จดตงศนยขอมลเรดดพลสและสานกงานเรดดพลสระดบชาตและระดบจงหวดพรอมบคลากร อปกรณเครองมอ และทนสนบสนนการดาเนน

• แตงตงคณะทางานดานวชาการ

• การพฒนาและแลกเปลยนความรเรดดพลส

• สานกงานเรดดพลสระดบชาต

• หนวยงานประสานเรดดพลสระดบภมภาค

• ศนยขอมลเรดดพลส

พ.ศ. 2558 ประชมทบทวนทก 4 เดอน

ทกภาคสวนทงระดบประเทศและภมภาค ไดรบขอมลขาวสารและไดรบการเพมศกยภาพในการดาเนนงานดานเรดดพลส

1b • จดทาแผนการเผยแพรขอมลและการเพมศกยภาพของทกภาคสวน

• การประชมคณะทางานดานวชาการ

• การประชม หารอเชง

ปฏบตการ

• การเผยแพรขอมลและการ

• รายงานการประชมประจาปนาเสนอคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส

• จานวน/ประเภทของสอเพอการประชาสมพนธ

• จานวน/รอยละของผเขารบ

พ.ศ. 2558-2561 ประชมทบทวนปละ 2 ครง


175



ประชาสมพนธ • การเสรมสรางศกยภาพ

• การเขารวมการประชมระดบนานาชาต

การเพมศกยภาพ

ทกภาคสวนไดรบรและมความเขาใจในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส

1c 1. ตวแทนทกภาคสวนไดเขารวมแลกเปลยนความคดเหนและรวมในกระบวนการจดทาแนวทางและมาตรการในการดาเนนกจกรรมเรดพลส 2. แนวทางการพฒนากรอบการรองทกข

• มการประชมแลกเปลยนความคดเหนและหรอเวทประชาสงคมของผมสวนไดสวนเสยเกยวกบกจกรรมเรดดพลส

• หารอแนวทางในการพฒนากรอบในการรองทกขในทกระดบ

• รายงานการประชมแลกเปลยนความคดเหน

พ.ศ. 2558-2560

2b ยทธศาสตรเรดดพลสระดบชาตทผานกระบวนการรบฟงความคดเหน

• การพฒนาและตพมพยทธศาสตรเรดดพลสระดบชาตทผานกระบวนการรบฟงความคดเหน

• เอกสารตพมพยทธศาสตรเรดดพลส ระดบชาต

พ.ศ. 2559

2c แนวทางการจดการดานการเงนและการแบงปนผลประโยชน

• การออกแบบและพฒนากลไกดานการเงนและระบบการแบงปนผลประโยชนโดยการวจยและการปรกษาหารอ

• กลไกดานการเงนและระบบการแบงปนผลประโยชน


มาตรฐานหรอ/และมาตรการในการพฒนากจกรรม

• กาหนดมาตรฐานสาหรบการดาเนนกจกรรม

• มาตรฐานในการดาเนนกจกรรม

พ.ศ. 2558-2560 ประชม


176



เรดดพลส เรดดพลส เรดดพลส ทบทวนปละ 2 ครง

2d มแนวทาง/มาตรการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

• การศกษาและประเมนทางสงคมและสงแวดลอมระดบยทธศาสตร

• ออกแบบระบบขอมลขาวสาร safeguard

• รายงานการประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม

• มระบบขอมลขาวสาร Safeguards

2558-2560

3 ระดบการปลอยอางอง

• พฒนาระดบการปลอยอางองระดบชาตและระดบจงหวด

• บรณาการขอมลปาไม

• เอกสารตพมพระดบการปลอยอางองระดบชาตและระดบจงหวด


4a 1. ระบบการตรวจตดตาม การรายงานและการทวนสอบการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในพนท

• ทบทวนการเปลยนแปลงการใชทดน

• ทบทวนแผนท ปาไม

• จดทาการประเมนปรมาณคารบอนกกเกบภาคปาไมระดบชาต

• พฒนาระบบการตดตามไฟปาแหงชาต

• การฝกอบรมดานการตรวจตดตามการเปลยนแปลงปรมาณคารบอน

• รายงานการปลอยกาซเรอนกระจกภาคปาไมระดบประเทศ

• เผยแพรแผนทปาไมตามขอมลลาสดทม

• รายงานปรมาณคารบอนกกเกบระดบชาต

• รายงานการเปลยนแปลงปรมาณคารบอนกกเกบของชมชน

• แนวทางการ



177



กกเกบแกชมชน • การเขารวมการ

ตรวจตดตามคารบอนกกเกบของชมชน

• ระบบการสารวจและจดทาฐานขอมลทรพยากรปาไมแหงชาต

สารวจทรพยากร ปาไมแหงชาต

4b ระบบการตรวจตดตามผลประโยชนรวม

• รบฟงความคดเหนจากหนวยงานทเกบรวบรวมขอมลทเกยวของในปจจบนและวนจฉยชองวาง

• รบฟงความคดเหนและแบงปนขอมลดานผลประโยชนรวมระหวางหนวยงาน และเกบรวบรวมขอมลทจาเปนเพมเตม

• จดทาระบบการเปรยบเทยบขอมลดานผลประโยชนรวมและบรณาการเขากบระบบการตดตามปาไมแหงชาต

• รายงานการประชมเชงปฏบตการระหวางหนวยงาน

• รายงานการประชมเชงปฏบตการเรองการเกบรวบรวมขอมลและการแบงปนขอมล

• รายงานแหงชาตเรองผลประโยชนรวมภายใตกลไกเรดดพลส


178

ความสาเรจของผลลพธจากทกองคประกอบทกลาวขางตน ขนอยกบจานวนสมมตฐานและความเสยงดงรายละเอยดในตารางท 6-2 โดยมกจกรรมและงบประมาณดงรายละเอยดในตารางท 6-3

ตารางท 6-2: สมมตฐานและความเสยงทเกยวของในแตละองคประกอบ

องคประกอบ สมมตฐานและความเสยง 1a สมมตฐาน

• คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตกาหนดกรอบภาระหนาทสาหรบทศทางและการอานวยการกจกรรมของเรดดพลส

• มการจดตงสานกงานเรดดพลสและแตงตงคณะทางานระดบชาตและระดบจงหวด • ขอกาหนดเกยวกบการจดการกองทนเรดดพลสบรรลขอตกลงและมการจดตง • มบคลากรประจาในสานกงานเรดดพลส • คณะทางานเฉพาะกจเรดดพลสมการประชมทกสามเดอน • บคลากรภาครฐและตวแทนผมสวนไดสวนเสยรวมกนจดการฝกอบรม • รฐบาลสนบสนนบคลากรและพนทอยางเพยงพอ ความเสยง • ความลาชาในการโอนเงน • บคลากรทมคณภาพไมเพยงพอ • จดหาอปกรณการดาเนนงานลาชา • การจดตงสานกงานลาชา

2b สมมตฐาน • ไดรบการสนบสนนจากผมสวนไดสวนเสย • รฐบาลสนบสนนขอเสนอเชงยทธศาสตร • ผมสวนไดสวนเสยตกลงในการเจรจาเกยวกบการเปลยนแปลงการใชทดนเพอลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจก • กรมชลประทาน บรษททาเหมองและอนๆ เหนชอบในกลยทธการประเมนผลกระทบ

ทางสงคมและสงแวดลอมทเขมงวด และดาเนนการตามผลการตรวจตดตาม • ผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนเหนชอบตอการจดการแบงปนผลประโยชนทเทาเทยม ความเสยง • ผมสวนไดสวนเสยไมเหนชอบในขอเสนอเชงยทธศาสตรทสาคญบางประการ • นกการเมองระดบชาตและระดบทองถนเขามาแทรกแซงกระบวนการวางแผนการใช

ทดน 2c สมมตฐาน

• มความเหนเปนเอกฉนทเกยวกบการจดการแบงปนผลประโยชนทเทาเทยมกน

ความเสยง • ไมสามารถแกไขความคดเหนทไมตรงกนเกยวกบการจดการแบงปนผลประโยชน

2d สมมตฐาน • ชมชนทไดรบการคดเลอกมความเขาใจเปนอยางดและเหนชอบในการดาเนนการตาม


179

มาตรการตางๆ ทจะนาไปสการปฏบต • ผมสวนไดสวนเสยตกลงในการเจรจาการเปลยนแปลงการใชทดนเพอลดการปลอย

กาซเรอนกระจก • มการทดลองอปกรณเฝาระวงและประสบผลสาเรจ ความเสยง • นกการเมองระดบชาตและระดบทองถนเขามาแทรกแซงกระบวนการวางแผนการใช

ทดน • ระบบความปลอดภยในการอนญาตการเฝาระวงลมเหลว

3 สมมตฐาน • กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรมปาไม และกรมทรพยากรทางทะเล

และชายฝง สามารถรวบรวมขอมลทสมบรณเกยวกบการตดฟนไมในพนททคดเลอก • หนวยงานตางๆ สามารถตกลงในเรองขอมลทรพยากรปาไม และวธการกาหนดเสน

ฐานการปลอยอางอง ความเสยง • การแบงปนขอมลของหนวยงานภาครฐลมเหลว

4 สมมตฐาน • มการรายงานขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงการใชทดน (การเกษตร การสรางเขอน

การทาเหมอง ฯลฯ) ทถกตองในแตละชวงเวลา • ขอมลจากดาวเทยมและแหลงอนๆ มความถกตองและเพยงพอ • มเทคนคและแนวทางทชดเจนในการประเมนการกกเกบคารบอน และมาตรการใน

การตดตามการเปลยนแปลงของทรพยากรปาไม ความเสยง • อปสรรคในการไดมาของขอมลทจาเปน • ความยาก/เปนไปไมได ในการตรวจตดตามการรวไหล


180

ตารางท 6-3: กจกรรมและงบประมาณในการตรวจตดตามและการประเมนผล

องคประกอบท 6: กจกรรมและงบประมาณสาหรบการตรวจตดตามและ การประเมนผลการดาเนนงาน


2557 2558 2559 2560 รวม

การจดเตรยมรายงานการตรวจตดตามและการเผยแพรขอมล 6 11 11 11 39

การประชมรายงานความกาวหนากบผมสวนไดสวนเสย 0 11 11 11 33



181

เอกสารอางอง

กรมปาไม. 2552. สถตปาไม 2552. กรมปาไม กรงเทพมหานคร.

กรมปาไม. 2553. สถตปาไม 2553. กรมปาไม กรงเทพมหานคร.

กรมพฒนาสงคมและสวสดการ. 254 6. ทาเนยบชมชนบนพนทสง 20 จงหวดในประเทศไทย พ .ศ .2545. กรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และองคการทนสาหรบเดกแหงสหประชาชาต (UNICEF).

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. 2547. ขอมลสถต 2547. กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช กรงเทพมหานคร.

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. 2548. ขอมลสถต 2548. กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กรงเทพมหานคร.

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 2553. ขอมลสถต 2553. กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. กรงเทพมหานคร.

คณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2555. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (2555-2559). กรงเทพมหานคร.

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช .2556 . รายงานสรปสถตคดเกยวกบการปาไม กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ประจาปงบประมาณ 2556 .แหลงทมา:http://www.dnp.go.th/Lawsuit/Dnplawsuit.asp 16 กนยายน 2556

ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2553. การจดทารายงานแหงชาต ฉบบท 2 เพอเสนอตอ UNFCCC. กรงเทพมหานครสานกงานประสานการจดการ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สานกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หนา47-66.

สวทย อองสมหวง. 2546. การประเมนพนทปาไมและการอนรกษในประเทศไทย. ฝายประเมนทรพยากรปาไม กรมปาไม. 7 หนา.

สวนจดการทดนและชมชนในพนทปาอนรกษ .2556 . เอกสารประกอบการประชม เรอง การแกไขปญหาทดนในพนทปาไม ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 30 มถนายน 2541 ,59 . กรงเทพมหานคร : กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช ,2556

ADB. 2008. Biodiversity Conservation Corridors Initiative: Pilot Site Implementation Annual Report 2007. Clung Wicha Press Co., Ltd., Thailand.

Amano, M., A. Noochdumrong, K. Pragtong, S. Kalyawongsa, T. Lakhaviwattanakul and H. Kuboyama. 1996. Historical changes of forested area in Thailand. In: Proceeding of the

http://www.dnp.go.th/Lawsuit/Dnplawsuit.asp.16%20กนยายน�


182

FORTROP’96: Tropical forestry in the 21st Century. Kasetsart University. Bangkok, Thailand.

Champathong, P., P. Sirasoontoon and S. Thavoriyutikarn. 2010. Outlook on water governance in Thailand, Metropolitan Water Authority, Bangkok.

Deutsch, W.G., A.L. Busby, J.L. Orprecio, J.P. Bago-Labis and E.Y. Cequiña. 1998. Community based water quality monitoring: from data collection to sustainable management of water resources. Chapter 7 in seeking sustainability.

DNP. 2007. Sampling design, plot establishment and estimation methods for Thailand’s national forest resources monitoring information system. Department of National Parks, Wildlife and Plant Conservation. Bangkok, Thailand.

DNP/ITTO. 2007. Thailand National Forest Resource Monitoring System, Technical Report No.2, Sampling design, plot establishment and estimation methods for Thailand’s National Forest resource monitoring Information system. Bangkok

EGAT. Electricity Generating Authority of Thailand. http://community.egat.co.th/new

FAO. 1978. Forestry for Local Community Development. Forestry Paper No. 7. Food and Agriculture Organization. Rome.

Inpaeng Community Carbon Offset Project. http://www.carbon2markets.org

ITTO. 2006. Achieving the ITTO objective 2000 and sustainable forest management in Thailand. Report of the Diagnostic Mission. International Tropical Timber Organization (ITTO), Yokohama, Japan.

Klankamsorn, B. 1992. GIS and Tropical Forest Monitoring. In: Proceedings of the IUFRO S4.02.05: Remote Sensing and Permanent Plot Techniques for World Forest Monitoring, Kasetsart University, Bangkok: 195- 198.

Komiyama, A., S. Poungparn and S. Kato. 2005. Common allometric equations for estimating the tree weight of mangroves. Journal of Tropical Ecology 21:471-477.

Marod, D. 2010. Biodiversity Conservation in Thailand. Faculty of Forestry, Kasetsart University, Bangkok

Ministry of Agriculture and Cooperatives. 1993. Thai Forestry Sector Master Plan. Bangkok. NPA. 2001. Community Biodiversity Survey Manual. National Parks Association of New South

Wales, Sydney.

Ogawa, H., K. Yoda, K. Ogino and T. Kira. 1965. Comparative ecological studies on three main types of forest vegetation in Thailand II. Plant biomass. Nature and Life in Southeast Asia 4:49-80.

ONWRC. 2003. Chao Phraya River Basin. Working Group Paper No 16. Office of Natural Water Resources Committee, Bangkok.

http://community.egat.co.th/new�


183

Panayotou, T. and C. Parasuk. 1990. Land and forest: projecting demand and managing encroachment. The 1990 TDRI Year-End Conference: Industrializing Thailand and Its Impact on the Environment, Session: Natural Resources for Future, December 8-9, 1990, Chon Buri. TDRI, Bangkok.

Panayotou, T. and S. Sungsuwan. 1989. An econometric study of the causes of tropical deforestation: the case of Northeastern Thailand. Development Discussion Paper No. 284. Harvard University Institute of Economic Development. Harvard University.

Pochai, B. and T. Nanakorn. 1992. Volume tables constructed by the Spiegel Relascocpe. Forest Management Division, Forest Research Office, Royal Forest Department, Bangkok.

Pragtong, K. 1991. Community Forestry: Village Level Models for Sustainable Production and Community Management in Thailand. Tsukuba University, Japan (unpublished Ph.D. Thesis).

PTT. Petrolium Authority of Thailand. http://www.pttplc.com/en/social-activities-environmentreforestation.aspx#

Puangchit, L. 1994. Thailand National Greenhouse Gas Inventory, Chapter 6. ONEP, Bangkok.

RECOFTC. 2009. Capacity building for local communities in Tenasserim Corridor. Study Report under the Biodiversity Conservation Corridor Initiative (BCI) Thailand Tenasserim BCI Pilot Site, ADB.

RECOFTC. 2010. Fund management for community activities in the Tenasserim Biodiversity Conservation Corridor. Study Report under the Biodiversity Conservation Corridor Initiative (BCI) Thailand Tenasserim BCI Pilot Site, ADB.

Soontornwong. S.. and R. Thaworn. 2011. Framework of REDD mechanism for sustainability and equity in Thai context, pp. 79-143. In: B. Sethawirot, R. Thawon, L. Puangchit and S. Soontornwong REDD Plus as Hot Issues in International Communication: Appropriate Framework and System for Thai Society. (in Thai)

Tamai, S., T. Nakasuga, R. Tabuchi and K. Ogino. 1986. Standing biomass of mangrove forests in Southern Thailand. Journal of Japanese Forest Society 68: 384-388.

Tantasirin, C. and T. Nipon. 2000. An assessment of mitigation options in the Thai forestry sector for reducing carbon emissions. Thai J. For. 19-21: 116-135.

TFSMP. 1993. Thai Forestry Sector Master Plan. Volume 1 - 4. Ministry of Agriculture and Cooperatives. Royal Forest Department.

Tolthantham, T. 2009. Water quality monitoring and water quality situation in Thailand.

Tongpan, S. et al. 1990. Deforestation and poverty: can commercial and social forestry break the vicious cycle? Research Report No. 2. The 1990 TDRI Year-End Conference. TDRI Bangkok.

http://www.pttplc.com/en/social-activities-environmentreforestation.aspx�

http://www.pttplc.com/en/social-activities-environmentreforestation.aspx�


184

Tulyasuwan, N. 2012. Land tenure and PES in northern Thailand: A case study of Maesa-Kogma Man and Biosphere Reserve. Final Report submitted to Lowering Emissions in Asia’s Forests.

Tsutsumi, T., K. Yoda, P. Sahunalu, P. Dhammanonda and B. Prachaiyo. 1983. Forest: Felling, burning and regeneration. In: K. Kyuma and C. Pairintra (eds.), Shifting Cultivation. Kyoto University. pp. 13-62.

Tulyasuwan, N. 2012. Land tenure and PES in northern Thailand: A case study of Maesa-Kogma Man and Biosphere Reserve. Final Report submitted to Lowering Emissions in Asia’s Forests.

Tulyasuwan, N. 2012. Land Tenure and PES in Northern Thailand: A case study of Maesa-Kogma Man and Biosphere Reserve, USAID LEAF Project, Bangkok.

Witchawutipong, J. 2005. Thailand Community Forestry. Royal Forest Department.

World Bank. 2009. Roots for Good Forest Outcomes: An Analytical Framework for Governance Reforms.

World resources institute.2010. International emissions data by country, gas and sector.

แหลงทมา : http://cait2.wri.org/wri/Country%20GHG%20Emissions?indicator=Total%20GHG%20Emissions%20Including%20LUCF&year=2010&sortIdx=&sortDir=desc&chartType=pie.

23 กนยายน 2556


185

ภาคผนวก

ภาคผนวก 1a: การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ

ภาคผนวก 1a-1: การปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากทวโลก

ลาดบ ประเทศ ปรมาตร(MtCO2e) % 1 จน 10,081.53 21.64 2 สหรฐ 6,775.45 14.5435 3 สหภาพยโรป (27) 4,823.38 10.3534 4 สหภาพยโรป (15) 3,970.69 8.5231 5 สหพนธรฐรสเซย 2,317.30 4.9741 6 อนเดย 2,304.39 4.9464 7 บราซล 2,136.21 4.5854 8 ญปนapan 1,297.78 2.7857 9 อนโดนเซย 1,170.02 2.5114 10 เยอรมน 926.67 1.9891 11 ออสเตรเลย 736.6 1.5811 12 อหราน 727 1.5605 13 แคนานาดา 726.63 1.5597 14 เมกซโก 706.46 1.5164 15 สาธารณรฐเกาหล (เกาหลใต) 679.36 1.4582 16 สหราชอาณาจกร 626.22 1.3442 17 แอฟรกาใต 559.65 1.2013 18 ซาอดอาระเบย 542.1 1.1636 19 ฝรงเศส 531.82 1.1416 20 อตาล 497.18 1.0672 21 ไนจเรย 490.17 1.0522 22 อารเจนตนา 450.46 0.9669 23 สเปน 393.16 0.8439 24 เวเนซเอลา 387.11 0.8309 25 ยเครน 382.91 0.8219 26 ไทย 379.44 0.8145 27 โปแลนด 366.86 0.7875 28 ตรก 353.97 0.7598 29 มาเลเซย 337.29 0.724 30 ปากสถาน 333.35 0.7155


186

ลาดบ ประเทศ ปรมาตร(MtCO2e) % 31 สาธารณรฐประชาธปไตยคองโก 316.27 0.6789 32 อยปต 287.2 0.6165 33 เนเธอรแลนด 285.84 0.6136 34 สหรฐอาหรบเอมเรตส 256.27 0.5501 35 แองโกลา 254.16 0.5456 36 คาซคสถาน 246.28 0.5286 37 สงคโปร 234.48 0.5033 38 เมยนมาร 222.59 0.4778 39 อรค 221.68 0.4758 40 อซเบกสถาน 220.05 0.4723 41 เวยดนาม 218.75 0.4695 42 โคลอมเบย 215.44 0.4624 43 คาเมรน 198.97 0.4271 44 คเวต 196.5 0.4218 45 ซดาน 172.7 0.3707 46 แอลจเรย 170.94 0.3669 47 แทนซาเนย 161.45 0.3466 48 เบลเยยม 157.15 0.3373 49 เปร 149.03 0.3199 50 โบลเวย 147.8 0.3173 51 ลเบย 142.72 0.3063 52 เอกวาดอร 138.92 0.2982 53 เอธโอเปย 131.99 0.2833 54 ฟลปปนส 131.45 0.2822 55 บงคลาเทศ 130.77 0.2807 56 ปารากวย 117.48 0.2522 57 โรมาเนย 116.96 0.2511 58 กรซ 115.59 0.2481 59 สาธารณรฐเชก 115.58 0.2481 60 สาธารณรฐประชาธปไตยเกาหล

106.11 0.2278

61 สาธารณรฐแอฟรกากลาง 103.55 0.2223 62 ซเรย 99.04 0.2126 63 แซมเบย 97.58 0.2095 64 เตรกเมนสถาน 96.4 0.2069 65 ชล 92.07 0.1976 66 โอมาน 90.41 0.1941 67 อสราเอล 89.48 0.1921


187

ลาดบ ประเทศ ปรมาตร(MtCO2e) % 68 เบลารส 86.76 0.1862 69 ออสเตรย 82.42 0.1769 70 นวซแลนด 81.76 0.1755 71 โปรตเกส 79.61 0.1709 72 มาดากสการ 75.49 0.162 73 กาตาร 74.69 0.1603 74 สวเดน 73.99 0.1588 75 ฟนแลนด 69.43 0.149 76 ฮงการ 67.19 0.1442 77 อาเซอรไบจาน 64.21 0.1378 78 บอตสวานา 61.23 0.1314 79 ไอรแลนด 60.69 0.1303 80 โมซมบก 59.5 0.1277 81 กานา 58.71 0.126 82 ซมบบเว 57.53 0.1235 83 เดนมารค 57.44 0.1233 84 โกตดววร 57.29 0.123 85 ตรนแดดและโตเบโก 54.35 0.1167 86 ชาด 53.85 0.1156 87 เซอรเบย 52.98 0.1137 88 ปาปวนวกน 52.66 0.113 89 เคนยา 51.97 0.1116 90 บลแกเรย 51.56 0.1107 91 กวเตมาลา 50.9 0.1093 92 สวตเซอรแลนด 50.19 0.1077 93 กมพชา 47.5 0.102 94 ฮอนดรส 47.15 0.1012 95 นการากว 46.19 0.0991 96 นอรเวย 44.8 0.0962 97 สโลวาเกย 43.69 0.0938 98 ควบา 43.59 0.0936 99 โมรอกโก 42.74 0.0917 100 ลาว 40.87 0.0877 101 ศรลงกา 40.86 0.0877 102 มอนเตเนโกร 39.89 0.0856 103 มองโกเลย 39.43 0.0846


188

ลาดบ ประเทศ ปรมาตร(MtCO2e) % 104 ยกนดา 39.15 0.084 105 บรนด 37.69 0.0809 106 เนปาล 36.71 0.0788 107 บารเรน 34.81 0.0747 108 มาล 32.47 0.0697 109 กน 32.37 0.0695 110 บรกนาฟาโซ 31.82 0.0683 111 สาธารณรฐโดมนกน 30.39 0.0652 112 เยเมน 28.95 0.0621 113 บอสเนยและเฮอรเซโกวนา 28.63 0.0615 114 ปานามา 28.25 0.0606 115 เบนน 27.85 0.0598 116 เซเนกล 27.19 0.0584 117 อเควทอเรยลกน 25.9 0.0556 118 จอรแดน 25.67 0.0551 119 ตนเซย 25.66 0.0551 120 โครเอเชย 25.09 0.0539 121 อฟกานสถาน 24.94 0.0535 122 เอสโตเนย 24.16 0.0519 123 นามเบย 23.62 0.0507 124 มาลาว 22.66 0.0486 125 เลบานอน 22.65 0.0486 126 บรไน 22.59 0.0485 127 สาธารณรฐคองโก 21.79 0.0468 128 ลทวเนย 20.85 0.0448 129 ไนเจอร 20.79 0.0446 130 สโลเวเนย 18.7 0.0401 131 เบลซBelize 17.65 0.0379 132 โตโก 16.61 0.0357 133 ไลบเรย 16.48 0.0354 134 อรกวย 15.25 0.0327 135 จอรเจย 14.79 0.0317 136 อารเมเนย 14.17 0.0304 137 เอลซลวาดอร 13.71 0.0294 138 ลกเซมเบรก 13.49 0.029 139 จาไมกา 13.15 0.0282 140 เซยรราลโอน 11.42 0.0245


189

ลาดบ ประเทศ ปรมาตร(MtCO2e) % 141 ทาจกสถาน 10.46 0.0225 142 มาซโดเนย 10.34 0.0222 143 ไซปรส 9.86 0.0212 144 มอลโดวา 9.75 0.0209 145 เมารทาเนย 9.62 0.0206 146 ลตเวย 8.71 0.0187 147 มอลตา 8.55 0.0184 148 ไฮต 7.9 0.017 149 คอสตารกา 7.47 0.016 150 เครกจสถาน 7.27 0.0156 151 แกมเบย 6.97 0.015 152 อลบาเนย 6.9 0.0148 153 ซรนาเม 6.82 0.0146 154 เอรเทรย 6.65 0.0143 155 กาบอง 6.56 0.0141 156 มอรเชยส 6.46 0.0139 157 ไอซแลนด 4.22 0.0091 158 กน-บสเซา 4.01 0.0086 159 บาฮามาส 3.88 0.0083 160 กายอานา 3.87 0.0083 162 เลโซโท 2.7 0.0058 163 หมเกาะโซโลมอน 2.24 0.0048 164 สวาซแลนด 2.13 0.0046 165 เกรเนดา 1.93 0.0041 166 จบต 1.73 0.0037 167 ฟจ 1.58 0.0034 168 รวนดา 1.47 0.0032 169 แอนตกวและบารบวดา 1.15 0.0025 170 เซนตลเซย 1.12 0.0024 171 มลดฟ 1.11 0.0024 172 เซเชลล 0.95 0.002 173 เคปเวรด 0.7 0.0015 174 วานอาต 0.62 0.0013 175 ปาเลา 0.58 0.0012 176 คอโมโรส 0.44 0.0009


190

ลาดบ ประเทศ ปรมาตร(MtCO2e) % 177 ซามว 0.4 0.0009 178 ตองกา 0.4 0.0009 179 เซนตคตสและเนวส 0.38 0.0008 180 เซาตเมและปรนซป 0.21 0.0005 181 โดมนกน 0.2 0.0004 182 นาอร 0.19 0.0004 183 เซนตวนเซนตและเกรนาดนส 0.16 0.0003 184 ครบาส 0.11 0.0002 185 หมเกาะคก 0.02 0.000043 186 นอเอ -0.01 -0.000012 187 ภฏาน -2.81 -0.006 รวม 46,587.44


191

ภาคผนวก 1a-2 กจกรรมดานปาไมในประเทศไทยทมศกยภาพในการใหขอมลแกกจกรรมเรดดพลส

โครงการ หนวยงานปฏบต รายละเอยด ชวงเวลา

โครงการจดทาแนวเชอมตอ เพออนรกษความหลากหลายทางชวภาพในกลมประเทศ อนภมภาค ลมนาโขง

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช โดยไดรบสนบสนนงบประมาณจากธนาคารพฒนาแหงเอเชย

โครงการจดทาแนวเชอมตอเพออนรกษความหลากหลายทางชวภาพไดดาเนนการระหวาง พ.ศ. 2549-2552 ในพนทแนวเชอมตอเทอกเขาตะนาวศร อยระหวางกลมปาตะวนตกและกลมปาแกงกระจาน โดยไดคดเลอกชมชน 20 หมบานในจงหวดราชบรและกาญจนบร กจกรรมนารองประกอบดวย 5 กจกรรมหลก คอ (1) การลดความยากจน (2) การวางแผนการใชทดนและการจดการทดน (3) การฟนฟระบบนเวศ (4) การเสรมสรางศกยภาพ และ (5) การจดการทางการเงนอยางยงยน

2549-2552

การพฒนากลไกการจายคาบรการ การปกปองลมนา และปรบปรงการดารงชวตของชมชน: การศกษานารองบรเวณลมนาทสงทวกฤตในประเทศไทย

คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลย เกษตรศาสตร โดยการสนบสนนของ Winrock International

โครงการศกษาลมนาแมลาว ตาบลเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย ตอนเหนอของประเทศไทย การศกษาแสดงใหเหนวา การอนรกษลมนา มโอกาสสรางรายไดจากการบรการในอตรา 36 เหรยญ/ครอบครว/ป จากการชดเชยรอยละ 20 ในปจจบน รอยละ 95 ของผอยปลายนาไดรบประโยชนและยนดทจะจายคาชดเชยใหแกชมชนตนนา เพอใหตนเองมนาทมคณภาพและมความสมาเสมอตลอดไป

2549-2551 ไมมการดาเนนการจายคาบรการในพนทศกษา

กรณศกษาการจายคาบรการสงแวดลอมในเอเซยตะวนออกเฉยงใต (ไทยและลาว)

มหาวทยาลย เกษตรศาสตร และประเทศฝรงเศส

ลมนาแมแตง ครอบคลมพนท 13,000 เฮคแตร ตงอยทจงหวดแพร ตอนเหนอของประเทศไทย หมบานทอยตนนา ปลกขาวโพด การบรการดานนเวศในพนทนเปนการควบคมการกรอนของดนและการเคลอนยายตะกอน (http://www.thecommonsjournal.org/index.php/ijc/article/view/131/62)

ไมมการดาเนนการจายคาบรการในพนทศกษา


192

โครงการ หนวยงานปฏบต รายละเอยด ชวงเวลา

โครงการคารบอนเครดตภาคปาไมสาหรบเกษตรกรในระบบวนเกษตรรายยอย

มหาวทยาลยมหาสารคามสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต และ Michigan State University

พนทโครงการอยทจงหวดสกลนครทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย มการตรวจวดและการตรวจตดตามการดดซบคารบอน และการฝกอบรมการวดและการตรวจตดตามในระดบชมชน ในระยะแรก (พ.ศ. 2550-2553) โครงการเนนสวนปาสกในเครอขายชมชนอนแปง การประเมนการดดซบคารบอนรายปสาหรบ ไมสก เทากบ 10.62 ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา/เฮคแตร/ปรวมเทากบ 75,000 ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา ทสามารถซอขายไดในป พ.ศ. 2554 มระยะเวลา 15 ป

การซอคารบอนในชวงแรกเรมเดอนกมภาพนธ พ.ศ.2554 เปนเวลา 2 ป

โครงการปลกปาชายเลน ในจงหวดจนทบร โครงการปลกปาขนาดเลก

JICA และ องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก โดยความรวมมอกบกรมปาไม กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และจงหวดจนทบร

โครงการมเปาหมายเพอพฒนาศกยภาพและสรางความเขมแขงแกองคกรในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก พนทศกษาเปนปาชายเลน ปากแมนาเวฬ จงหวดจนทบร เปนพนทปาสงวนตงแตป พ.ศ. 2505 แตปาชายเลนถกบกรกทาลายและเปลยนพนทเปนนากงในชวงป พ.ศ. 2523-2533 การจดทาเสนฐานและวธการตรวจตดตามของโครงการปลกปา CDM ขนาดเลก กรมปาไม และกรมทรพยากรทางทะเลไดดาเนนการปลกปาชายเลนตามชายฝงบางแลว

2554

การพฒนาแบบจาลองพนทเรดดในประเทศไทย

TGO และกรม ปาไม โดยการสนบสนนของ FAO

การประเมนพนททมศกยภาพ 11 แหง สาหรบการดาเนนโครงการคารบอนภาคปาไม การประเมนพนทเปนการประเมนตามแนวทางของโครงการ CDM ในการวเคราะหสวนเพม

2553

การลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคปาไมในเอเซย

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช โดยการสนบสนนของ USAID ผาน WINROCK International

โครงการมวตถประสงคในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและการทาใหปาเสอมโทรมในภมภาคอาเซยน ไดแก ไทย กมพชา ลาว เวยดนาม ปาปวนวกน และมาเลเซย สาหรบประเทศไทย พนทศกษาอยทแหลง ชวมณฑลทง 4 แหง

2555 และยงอยระหวางดาเนนการ


193

ภาคผนวก 1a-3: องคประกอบและหนาทของศนยประสานงานเรดดพลสภาคประชาชน

ศนยประสานงานเรดดพลสภาคประชาชน เปนองคกรทประกอบไปดวยผแทนจากภาค

ประชาชนและภาคประชาสงคมทคดเลอกกนเอง มหนาท

1) รวบรวมขอมลขาวสาร สถานการณทเกยวของกบเรดดพลสในระดบลาง และเผยแพร

ใหสมาชกในเครอขาย

2) ประสานงานและใหขอเสนอแนะกบคณะทางานเฉพาะกจเรดดพลสและคณะทางาน

วชาการรวมทงหนวยงานตางๆ ทตงขนสาหรบการดาเนนงานเรดดพลสในชวงการเตรยมความพรอม

3) รวมปฎบตการ ตดตามและตรวจสอบกระบวนการดาเนนงานเรดดพลสทกขนตอน

4) สงเสรมกระบวนการเรยนรและพฒนาศกยภาพใหกบแกนนาชาวบานและชมชน

5) รบเรองราวรองทกขกรณชาวบานถกละเมดสทธ อนเนองมาจากการดาเนนงานโครงการเรดดพลส

6) มสวนรวมในการตดสนใจเชงนโยบาย


194

ภาคผนวก 1a-4

รายชอองคกรทมสวนเกยวของกบเรดดพลส และกจกรรมในประเทศไทยทมความสมพนธ

องคกร กจกรรม

หนวยงานของรฐ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส หนวยงานทรบผดชอบสาหรบการดาเนนงานของกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และพธสารเกยวโตในประเทศไทย รบผดชอบในเรองปาไมของภาครฐทงหมด

กระทรวงเกษตรและสหกรณ การวางแผนและทาแผนทการใชประโยชนทดนของประเทศ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

รบผดชอบในการปองกนพนทอนรกษทงหมด ผประสานงานโครงการเรดดพลส

กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง

รบผดชอบในพนทปาชายเลนนอกเขตพนทปาอนรกษทงหมด สารวจทรพยากรปาชายเลน

กรมปาไม รบผดชอบพนทปาสงวนแหงชาต และพนทปาไม สารวจทรพยากรปาไม ปาชมชน

องคการอตสาหกรรมปาไม รบผดชอบสวนปาในภาครฐ สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

ดแลทกกจกรรมเกยวกบปาไมและสงแวดลอมในระดบจงหวด

สานกงานจดการทรพยากรปาไมระดบภมภาค

การจดการทรพยากรปาไมระดบภมภาคและระดบจงหวด

สานกบรหารพนทอนรกษ การบรหารพนทอนรกษประดบภมภาคและระดบจงหวด สานกอนรกษทรพยากรปาชายเลน การอนรกษทรพยากรปาชายเลนระดบภมภาคและระดบจงหวด สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศระดบชาต จดทาบญชกาซเรอนกระจกระดบชาต

กรมควบคมมลพษ การปองกนและรกษาคณภาพสงแวดลอม กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม การพฒนาเทคโนโลยสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

การดาเนนงานในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศและ หนวยงานรบผดชอบสาหรบโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด

สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

จดทาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตใหสอดคลองกบ ภาคปาไม

สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)

จดทาภาพถายจากดาวเทยม

สานกงานกองทนสนบสนนการ กองทนวจยเพอพฒนา REL


195

องคกร กจกรรม

วจย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ใหคาปรกษาทางวชาการ องคกรระหวางประเทศ

ธนาคารโลก สนบสนนความรวมมอเรองคารบอนในปา – การจดทาขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสสาหรบประเทศไทย

องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต

สนบสนนโครงการความรวมมอทางดานวชาการ – พฒนาโครงการพนทนารองของประเทศไทย และความมนคงทางอาหาร

ธนาคารพฒนาเอเชย (เอดบ) พฒนาศกยภาพทางดานเรดดพลส องคการดานไมเขตรอนระหวางประเทศ (องคกร ITTO)

ระบบขอมลการตรวจตดตามปาไมระดบชาต

องคกรนานาชาต Winrock พฒนาศกยภาพของ REL และ MRV ศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชนแหงภมภาคเอเชยแปซฟก (RECOFTC)

ฝกอบรมและพฒนาศกยภาพของโครงการเรดดพลส

องคการทไมใชภาครฐ

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม (IPF)

ยทธศาสตรเรดดพลสสาหรบชมชนทองถนและผพงพงปา

มลนธโลกสเขยว ปลกสรางจตสานกและพฒนาศกยภาพ สอมวลชนสงคมไทยสงแวดลอม กระจายขาวสาร


196

ภาคผนวก 1b: การเผยแพรขอมลขาวสารและการแลกเปลยนความคดเหน กบผมสวนไดสวนเสย

ภาคผนวก 1b-1: แบบฝกหดการกาหนดผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนสาหรบการจดเวทแลกเปลยนขอมขาวสารและการสนทนาในประเทศไทย

ประเทศไทยอยในกระบวนการจดทาเอกสารขอเสนอการเตรยมความพรอม เพอชวยลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา การจดทาขอเสนอดงกลาวมขอกาหนดใหประเทศไทยบรรจแนวทางในการดาเนนงานเพอจดทาปรมาณคารบอนตามสถานการณของประเทศ เกยวกบการบกรกทาลายปา การเสอมโทรมของปา และกจกรรมเรดดพลสอนๆ พรอมทงแสดงสถานการณ โดยทาการวเคราะหรวมกบการประชมแลกเปลยนความคดเหนสาธารณะเกยวกบองคประกอบหลกของความพรอมเรดดพลส เปนทเขาใจวาเรดดพลสมศกยภาพในการสงผลประโยชนไปยงชมชนทพงพงปาไม รวมทงการจดการความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน การจดหาอาชพทางเลอก การแบงปนผลประโยชนอยางเทาเทยมกนของรายไดจากการลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ฯลฯ อยางไรกตาม หากยงไมมการดาเนนการทเหมาะสม กยงมการนาเสนอความเสยง ความมนคงในอาชพ การถอครองทดน ธรรมาภบาลภาคปาไม วฒนธรรมประเพณ ความหลากหลายทางชวภาพ ฯลฯ สาหรบโปรแกรมเรดดพลส ระยะยาว ความเสยงเหลานจะตองถกระบ ลด และบรรเทา และผมสวนไดสวนเสยจะตองมสวนรวมตงแตระยะการจดทาขอเสนอไปจนถงระยะดาเนนการ

เพอใหมนใจไดวา การจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมเปนไปอยางโปรงใสและตรวจสอบได การดาเนนการเรดดพลสตองการการเผยแพรแลกเปลยนขอมลขาวสารอยางกวางขวาง และดวยการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ รวมทงหนวยงานภาครฐ ภาคประชาสงคม ภาคเอกชน และชมชนทองถนทพงพงปา การเผยแพรแลกเปลยนขอมลจะตองดาเนนการในลกษณะ การสนทนาสองทาง เพอทาใหผมสวนไดสวนเสย

• มความเขาใจวาเรดดพลสหมายถงอะไร • แลกเปลยนขอคดเหนเกยวกบสาเหตโดยออมของการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปา

และผลกระทบดานสงแวดลอมและสงคม • แลกเปลยนประสบการณและความคดเหนเกยวกบโปรแกรมทผานมาเพอชะลอการทาลายปา

และการจดการปาไมในพนทอน และประเดนการบรหารจดการ • เขาใจแผนของรฐบาลเพอทจะเรมการพฒนาองคประกอบของขอเสนอการเตรยมความพรอม • เขาใจบทบาทของตนเองและจะยงคงรวมสนบสนนงานของรฐบาลในการพฒนาขอเสนอการ

เตรยมความพรอมและการดาเนนการศกษาในระยะเรมแรก • กาหนดโครงสรางการมสวนรวมอยางเหมาะสมโดยเฉพาะอยางยงในระดบทองถนทจะทาใหม

สวนรวมอยางตอเนองในกระบวนการเรดดพลส • กาหนดกลไกการอทธรณรองทกขทเหมาะสมทงในระดบชาตและระดบทองถนเพอใหผมสวนได

สวนเสยโดยเฉพาะอยางยงชมชนทพงพงปาไมไดแสวงหาการแกปญหา

การเผยแพรและแลกเปลยนขอมลขาวสารในระยะตนและการดาเนนการสนทรยสนทนา (dialogue) ทมความหมายตอผเกยวของอยางกวางขวาง ไมเพยงแตจะสรางความมนใจวาเรดดพลสจะไดรบ


197

ความสนใจและการยอมรบ แตยงสรางความไวเนอเชอใจของผมสวนไดสวนเสย ตลอดจนการสนบสนนศกยภาพในการเขารวมกจกรรมเรดดพลสอยางมความหมายและมประสทธภาพ การจดทาขอมลรายละเอยดตาแหนงทตงของผมสวนไดสวนเสยจงมความสาคญอยางยงตอการกาหนดวาผใดคอผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ ขอมลรายละเอยดของผมสวนไดสวนเสยเหลาน ไดแก เขตนเวศเกษตรและภาค/เขตทตง การใชประโยชนและวตถประสงคของการใชประโยชนจากปา การเปลยนแปลงของปาไมจากประสบการณในทศวรรษ ทผานมา สาเหตททาใหเกดการเปลยนแปลง และใครเปนผทาใหเกดการเปลยนแปลง

การดาเนนการดงกลาวขางตนจะชวยใหสามารถระบกลมเปาหมายของผมสวนไดสวนเสยเพอทาการเผยแพรและแลกเปลยนขอมลขาวสารและการสนทนาแลกเปลยนความคดเหนในระยะตนของกระบวนการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอม

คาจากดความของผมสวนไดสวนเสย

ผมสวนไดสวนเสยหมายถงปจเจกบคคลหรอกลมทไดรบผลกระทบไมวาจะเปนผลกระทบดานบวกหรอลบ หรอผททาใหเกดผลกระทบจากการดาเนนการ ซงบคคลเหลานมความสนใจหรอมสวนในโครงการ และรวมไปถงกลมตางๆ จากภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม ชมชนทองถน และผทอาศยอยในปาทมความสนใจในโครงการ การกาหนดผมสวนไดสวนเสยเปนขนตอนสาคญในการหลกเลยงปญหาในระยะยาว ตารางขางลางแสดงรายละเอยดของผมสวนไดสวนเสย

ภาค ผมสวนไดสวนเสย รายละเอยด

ภาคเหนอ ประชาชนทพงพงปาไม กลมชาตพน ทอยบนพนทสง (กะเหรยง มง อาขา ลซ ลวะ ฯลฯ) ชมชนเครอขายปาไม ผเลยงสตว เหมองถานหน เหมองทอง

ประเภทของระบบนเวศ – ปาดบเขา ปาดบแลง ปาสนเขา ปาเตงรง ปาผสมผลดใบ (ปาเบญจพรรณ) สวนปา ไมสกเปนไมชนดหลกในปาผสมผลดใบ ภาคเหนอเปนเขตพนทภเขาและมพนทปาไมมากทสดของประเทศ ปาไมถกบกรกทาลายดวยสาเหตหลายประการ เชน การเกษตร การตดไมเกนกาลงของปา ไฟปา การเลยงสตว การทาไมฟน การทองเทยว และ ความเหลอมลาและดานโอกาสแล ะอาชพ มการใชประโยชนทดนทางการเกษตรทไมยงยนในพนทสง ปญหาการเคลอนยายแรงงานขามพรมแดน ความขดแยงเรองการใชทดน และการสงเสรมการเกษตรเชงพาณชย

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

ประชาชนทพงพงปาไม กลมชาตพนธทอยบนพนทสง ชมชนเครอขายปาไม ชมชนทองถน เกษตรกร

ประเภทของระบบนเวศ – ปาเตงรง ปาดบแลง ปาผสมผลดใบ ปาบงปาทาม สวนปา ปาแคระบนดนเคม สวนยางพารา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมพนทประมาณหนงในสามของพนทปะเทศ ประกอบดวยทราบสงโคราชทโอบดวยแมนาโขงทางดานเหนอและตะวนออก เนองจากเปนภาคทมปรมาณนาฝนนอยกวาและไมแนนอน กบทงดนทมความอดมสมบรณตากวาภาคอน จงเปนภาค


198

ภาค ผมสวนไดสวนเสย รายละเอยด

ทมรายไดเฉลยตอหวประชากรตาสดของประเทศ มอตราการบกรกทาลายปาและการเสอมโทรมของปาสงเนองจากความความเลอมลาทางดานโอกาสและอาชพ และดนทมความอดมสมบรณตา การเคลอนยายแรงงานขามพรมแดนเปนเรองปกตของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ภาคใต

ประชาชนทพงพงปาไม ชมชนเครอขายปาไม ชมชนทองถน เกษตรกร ผทาเหมองแร เกษตรกรนากง กลมชาตพนธ

ประเภทของระบบนเวศ – ปาชายเลน ปาดบชน สวนยางพารา พนทเกษตร ปาพร และสวนผลไม คาบสมทรภาคใตมปรมาณนาฝนสงสดของประเทศ เปนพนทหลกของการปลกยางพารา และมแหลงแรดบกมหาศาล สถานการณการตดไมทาลายปากไมตางจากภาคอน ในชวงไมกปทผานมา ภาคใตไดรบความเดอดรอนแสนสาหสจากอทกภยทเชอกนวาทวความรนแรงจากการตดไมทาลายปาและการพงทลายของดน การเกษตรกรรมเปนเศรษฐกจหลกของภาคใตทมการผลตเชงพาณชยและพชอาหาร เชน ยางพารา ปาลมนามน กาแฟ ไมผล ฯลฯ การขยายพนทเกษตรกรรมเชงพาณชยนาไปสความเสอมโทรมของพนท และการเปลยนปาชายเลนเปนนากงเปนไปอยางกวางขวาง

ภาคกลางและภาคตะวนออก

ประชาชนทพงพงปาไม ชมชนเครอขายปาไม ชมชนทองถน เกษตรกร เกษตรกรนากง คนเผาถาน เกษตรกรสวนปา ผทาเหมองแรอตสาหกรรม กลมชาตพนธทอยบนพนทสง

ประเภทของระบบนเวศ – ปาชายเลน ปาดบชน ปาดบแลง ปาผสมผลดใบ สวนยางพารา ปาพร สวนผลไม ภาคกลางไดรบการขนานนามวาเปน “อขาวอนา” ของประเทศไทย เปนหนงในพนททอดมสมบรณทสดของโลกเพอการปลกขาวและผลไม ชายฝงทะเลภาคตะวนออกเปนหนงในจดหมายปลายทางชายทะเลทสมบรณและดงดดนกทองเทยวมากทสดการสญเสยพนทปาไมอยางมหาศาลมสาเหตมาจากการพฒนาโครงสรางพนฐาน การตงชมชนเมอง และการเกษตรเชงพาณชย (พชอาหาร) มการจดตงนคมอตสาหกรรมหลายแหงในภาคน


199

ภาคผนวก 1b-2: องคการพฒนาเอกชนทมกจกรรมเรดดพลสในประเทศไทย

องคกร กจกรรมเรดดพลส

ศนยฝกอบรมวนศาสตรชมชนแหงภมภาคเอเชยและแปซฟก (RECOFTC)

องคกรนานาชาตทางานดานปาชมชน เนนการฝกอบรมและการสรางเสรมศกยภาพเกยวกบเรดดพลส

กองทนสตวปาโลกประเทศไทย (WWF) องคกรนานาชาตทางานเกยวกบการอนรกษระบบนเวศ เนนการฝกอบรมและการสรางเสรมศกยภาพ

มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม (IPF)

ดาเนนกจกรรมสรางเสรมศกยภาพของชมชนทองถนและผพงพงปาและสงเสรมการมสวนรวมอยางเตมรปแบบและมประสทธภาพเกยวกบกระบวนการกาหนดนโยบายทเกยวของกบชมชนทองถนและผพงพงปา

มลนธสถาบนราชพฤกษ กจกรรมดานการฟนฟปาไมและการสรางจตสานกดานสงแวดลอม

สถาบนวจยการพฒนาประเทศไทย (TDRI)

กจกรรมดานการวจยนโยบายสาธารณะ การวเคราะหทางเทคนค (ดานเศรษฐศาสตรเปนสวนใหญ) เพอสนบสนนการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมในระยะยาว

มลนธรกษไทย พฒนามาจาก CARE International มกจกรรมดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เครอขายปาชมชน เครอขายกจกรรมปาชมชนทกระจายอยทวประเทศ


200

ภาคผนวก 1b-3: ความเหนของคณะทางานเพอโลกเยนทเปนธรรม


201

ภาคผนวก 1b-4(1): ความเหนของชมชนทองถนทพงพงปาทมตอรางขอเสนอโครงการการเตรยมความ พรอมตอกลไกเรดดพลส


202



203



204



205



206



207



208

ภาคผนวก 1b-5: การประชมเชงปฏบตการ ทธนาคารโลก/แผนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกในปาไมเอเชย ใหทนสนบสนน

การประชมเชงปฏบตการ ทธนาคารโลก/แผนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกในปาไมเอเชย ใหทนสนบสนน: การตรวจพจารณารางขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสของประเทศ

ไทย โดยองคกรภาคประชาสงคม/ ชมชนทองถน/ กลมสตร/ กลมชาตพนธตางๆ

วนท 7-8 มนาคม พ.ศ. 2556

ความเปนมา

กองทนหนสวนคารบอนปาไม (FCPE) กาลงชวยประเทศกาลงการพฒนา (36 ประเทศ) ในภมภาคเขตรอนและเขตกงรอน สรางขดความสามารถเพอลดการปลอยกาซจากการทาลายปาและปาเสอมโทรม การอนรกษคารบอนกกเกบในปาไม การจดการปาไมอยางยงยน และการเสรมสรางการกกเกบคารบอนในปาไม (กลไกเรดดพลส) ตลอดจนเพอสรางระบบแรงจงใจสาหรบกลไกเรดดพลสในอนาคต (ขอมลเพมเตมของกองทนหนสวนคารบอนปาไมสามารถดไดท www.forestcarbonpartnership.org)

กองทนการเตรยมความพรอม (Readiness Fund) สนบสนนเงนแบบใหเปลาแกประเทศสมาชกกลไกเรดดพลส (แตละประเทศเปนจานวนมากถง 3.8 ลานเหรยญสหรฐ) เพอการจดเตรยมความพรอมสาหรบกจกรรมตอไปน:

i. การจดเตรยมยทธศาสตรกลไกเรดดพลสแหงชาต

ii. การจดทาระดบอางองสาหรบการปลอยกาซจากปาไมและพนทปาไม

iii. การออกแบบระบบการตรวจตดตามกลไกเรดดพลสแหงชาต

iv. การดาเนนการจดการกลไกเรดดพลสระดบประเทศ

v. การบรณาการเรองการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมไวในกลไกเรดดพลส

vi. การทาใหมนใจวาในการตดสนใจสาหรบกลไกเรดดพลสนน มการรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมอยางกวางขวางของผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ โดยเฉพาะอยางยงชนพนเมองและผทอาศยอยในปาไมซงพงพงปาไม

รฐบาลไทยเปนหนงในภาคของกองทนหนสวนคารบอนปาไม และขณะนกาลงจดทารางขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส โดยมกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เปนหนวยงานประสานงานกลางสาหรบกลไกเรดดพลสในประเทศ ซงประเทศไทยจะสงและนาเสนอขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสของประเทศใหคณะกรรมการการมสวนรวม (ประกอบดวยผใหทนสนบสนนและประเทศทรวมกลไกเรดดพลส) ของกองทนหนสวนคารบอนปาไม ทาการอนมตในเดอนมนาคม พ.ศ. 2556 โดยกอนทดาเนนการดงกลาวนน ธนาคารโลก ดวยความรวมมอ/ดวยความเปนหนสวน กบองคการเพอการพฒนาระหวางประเทศของสหรฐ (USAID) ทใหเงนชวยเหลอแผนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกในปาไมเอเชย (LEAF) จะจดการประชมเชงปฏบตการระยะเวลา 1 ½ วน ทมเปาหมายใหเฉพาะผแทนจากองคกรภาคประชาสงคม (CSOs) และกลมชมชนทองถนทพงพงปา กลมชาตพนธตางๆ และกลมสตรและเยาวชน เขารวมประชม เพอใหผแทนเหลานนสามารถตรวจพจารณารางขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไก


209

เรดดพลส และใหขอมลทางวชาการในองคประกอบทเกยวของของการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ได

แผนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกในปาไมเอเชย (LEAF) เปนแผนงานระยะเวลา 5 ป ทใหทนโดยองคการเพอการพฒนาระหวางประเทศของสหรฐ (USAID) โดยดงรฐบาลของภมภาค ผทรงคณวฒดานการปาไมและการบรรเทาสภาพอากาศ และผมสวนไดสวนเสยทเกยวของกบการสรางขดความสามารถทเนนเรองกลไกเรดดพลส ใหมารวมกนดาเนนงาน เปาหมายของแผนงานดงกลาวคอ เพอทาใหขดความสามารถของประเทศเปาหมายในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความเขมแขง ประสบความสาเรจในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคสวนการปาไม-การใชประโยชนทดนไดอยางเปนรปธรรมและยงยน และใหประเทศเหลานไดรบผลประโยชนจากการลดการปลอยกาซระหวางประเทศทเกดขนจากกรอบงานกลไกเรดดพลสดานการทาลายปาและปาเสอมโทรม

หลกการและเหตผลของการประชมเชงปฏบตการ

เปนททราบกนในปจจบนวากลไกเรดดพลสมศกยภาพทจะใหผลประโยชนทสาคญแกชมชนทองถนทพงพงปา ไดแก การจดการความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน การมทางเลอกของการดารงชพ และการแบงปนผลประโยชนอยางเทาเทยมกนจากรายไดทเกดจากการลดการปลอยกาซ อยางไรกตาม เปนททราบเชนเดยวกนวากลไกเรดดพลสอาจจะมศกยภาพในการทาใหเกดความเสยงตอความเปนอย ความมนคงตอการถอครองทดน ธรรมาภบาลดานปาไม วฒนธรรม ความหลากหลายทางชวภาพ ความเทาเทยมทางเพศ ฯลฯ ดงนน การทจะทาใหแผนงานตามกลไกเรดดพลสประสบความสาเรจในระยะยาวไดนน ตองทาการวนจฉย ลด และบรรเทา ความเสยงเหลาน ซงการทจะทาใหเรองเหลานประสบความสาเรจไดนน ชมชนทองถนทพงพงปาและกลมชาตพนธตางๆ จาเปนตองเขามารวมในการจดทาและดาเนนกระบวนการเตรยมความพรอมของกลไกเรดดพลส ซงกลมเหลานตองเขามามสวนรวมอยางกระตอรอรนในเรองของ i) การจดเตรยม/การจดการ องคกรแบบครอบคลมกวางขวางและมความโปรงใสสาหรบกลไกเรดดพลส ii) การวเคราะหตวการและสาเหตของการทาลายปาและปาเสอมโทรม iii) การออกแบบยทธศาสตรทางเลอกดานความเทาเทยมทางเพศของกลไกเรดดพลสทสนบสนนคนจน กลไกการแบงปนผลประโยชน และกลไกการรบเรองราวรองทกข iv) กระบวนการรบฟงความคดเหนและการมสวนรวม และ V) การตรวจพจารณาผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอมทสมพนธกบกลไกเรดดพลส ตลอดจนการจดทาระบบการตรวจตดตามทดไวพรอมใชงาน ฯลฯ

ดวยความตระหนกถงเปาหมายเหลาน ธนาคารโลกดวยความเปนหนสวนกบองคการเพอการพฒนาระหวางประเทศของสหรฐ (USAID) ทใหทนแกแผนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกในปาไมเอเชย (LEAF) จะเปนเจาภาพจดการประชมเชงปฏบตการระยะเวลา 1 ½ วน เพอใหโอกาสองคกรภาคประชาสงคม (CSOs) และกลมชมชนทองถนทพงพงปา/ กลมชาตพนธตางๆ ไดเขารวมในกระบวนการตามกลไกเรดดพลส i เพอตรวจพจารณารางขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และใหขอมลดานวชาการในองคประกอบตางๆ ของเอกสารดงกลาว การประชมเชงปฏบตการครงนเปนการประชมเพมเตมตอการประชมเชงปฏบตการระดบภาคตางๆ ทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดดาเนนการไปแลว โดยมเปาหมายอยทกลมผมสวนไดสวนเสยนเปนการเฉพาะ วตถประสงคทวไปของการจดประชมเชงปฏบตการครงน คอ เพอใหผเขารวมประชมมความคนเคยกบกลไกเรดดพลส เพอใหกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช นาเสนอรางขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และเพอรบฟงความคดเหนของผมสวนไดสวนเสย


210

วตถประสงคเฉพาะของการประชมเชงปฏบตการครงน คอ เพอใหผเขารวมประชมสามารถตรวจพจารณาและใหขอเสนอแนะในเรองตอไปน

• การออกแบบกรอบการรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมทมประสทธภาพ • การจดการองคกรตามทเสนอไว • ตวการและสาเหตของการทาลายปาและปาเสอมโทรม

• ยทธศาสตรทางเลอกของกลไกเรดดพลส

• ผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม

• ความครอบคลมของผลประโยชนรวม และ/หรอ การปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม เชน สทธของชนพนเมองและสตรในระบบการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ

นอกจากนน การประชมเชงปฏบตการครงนจะใหผเขารวมประชมไดมโอกาสอภปรายวา ควรจะมการจดตงเวทขององคกรภาคประชาสงคม (CSO) ขนในประเทศไทยหรอไม

วธการจดการประชมเชงปฏบตการ การประชมเชงปฏบตการครงนเปนการประชมแบบการมสวนรวมอยางยง โดยมการนาเสนอ 2

รายการ ไดแก สรปภาพรวมของกองทนหนสวนคารบอนปาไม (FCPF) และกลไกเรดดพลส ตามดวยการนาเสนอเรองการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสของประเทศไทย จากนนทประชมทงหมดจะเนนเรองกจกรรมกลมปฏสมพนธ – โดยจะแบงกลมผรวมประชมตามองคประกอบของขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และดาเนนการใหแตละกลมไดอภปราย พจารณาทบทวน และใหความเหน/ขอมล

ผลผลต:

ขอมลทไดรบจะใสรวมไวโดยตรงในองคประกอบทเกยวของของขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

สถานท: สานกงานธนาคารโลก

ชน 30 อาคารสยามทาวเวอร เลขท 989 ถนนพระราม 1 เขตปทมวน กรงเทพฯ 10330 ประเทศไทย โทรศพท: (66) 2 686 8358

วนท: 7-8 มนาคม พ.ศ. 2556

ผจดการประชมเชงปฏบตการ:

แผนงานลดการปลอยกาซเรอนกระจกในปาไมเอเชย (LEAF): ลค [email protected]

ธนาคารโลก: แฮดด เจ. ซย [email protected]


211

ภาคผนวก 1b-6: สรปขอกงวล แนวปฏบตทด และสงทคาดหวง ของชมชนทพงพงปาจากการสนทรยสนทนาและการแลกเปลยนความคดเหนของผมสวนไดเสย

ขอกงวลจากเรดดพลส แนวปฏบตทดของประเทศไทย สงทคาดหวงจากเรดดพลส

• ทรพยากรทสมบรณขนอาจทาใหเกดเปนแหลงพกพงของสตวทเปนพาหะนาโรค เชน ยง และปาทสมบรณทาใหมสตวปาเพมขน และสตวปาเหลานนอาจออกมาทาลายพชผลทางเกษตรของชมชนโดยรอบพนทปา • เกดความขดแยงขนในชมชนจากการ

แยงชงทรพยากร (ทดน นา ปาไม) เนองจากมคนสญเสยผลประโยชน และการไมปฏบตตามกฎระเบยบทชมชนตงขน เชน นายทนหรอชาวบานทไมสามารถขยายพนททากนได • พนททากนลดลงไมสามารถจดสรรให

ลกหลานได อาจสงผลใหรายไดจากการทาการเกษตรลดลง เกษตรกรเปนหนในทสด • วถชวตของคนในชมชนเปลยนไปจาก

เดม โดยอาจเกดการละทงวถการเกษตรทเปนองคความรแบบดงเดมทชมชนปฏบตกนมาชานานและมองวาเปนการเกษตรเชงอนรกษ เชน การทาไรหมนเวยน นอกจากนน อาจเกดการละเมดสทธของชมชนทมตอการใชประโยชนทรพยากร เชน การใชสมนไพร • สกดกนการขยายตวของเมองและ

ชมชน กอใหเกดปญหาสลม และสงแวดลอมแออด อาชญากรรม อนเปนผลเนองจากการยายถนฐาน และการอพยพของแรงงาน • รฐตองจดสรรงบประมาณเพมขนใน

การดาเนนกจกรรม

• ผมสวนไดเสยในการจดการทรพยากรปาไมในทองถน โดยเฉพาะกลมเครอขายปาชมชน กลมชาตพนธ กลมผใชประโยชน กลมเดกและเยาวชน รวมถงกลมผหญง ตางกมสวนรวมในการจดการปาชมชนในพนทตนเองอยางเสมอภาคและเทาเทยม พรอมมการยอมรบซงกนและกน • ชมชนมการปลกปาเพมเตมหรอ

ฟนฟพนททเสอมโทรมโดยวถธรรมชาตและภมปญญาทองถน เชน การบวชปา จดทาปาชมชน ปาดอนปตา พรอมสารวจตดตามการดาเนนการ • ชมชนไดมการสงเสรมอาชพ

ปรบปรงวถการผลตทางการเกษตรเนนการเกษตรเชงอนรกษในพนท การเพมผลผลตตอหนวยพนท การสรางมลคาเพมใหกบผลผลตและการใชวถพอเพยงในการดาเนนชวต ผานกระบวนการเรยนรดวยการลงมอทาดวยตนเอง หรองานวจยทองถน • ในประเทศมการจดตงเครอขายปา

ชมชน อนเปนเครอขายทเขมแขง โดยปจจบนมปาชมชนทอยในเครอขายกวา 8,000 แหงทวประเทศ • ชมชนทดแลจดการทรพยากรปาไม

ในรปแบบ "ปาชมชน" และรปแบบ "ปาอนรกษ" ไดมการสรางกฎ กตกา ของชมชน และจดทาขอตกลงรวมกนระหวางรฐกบชมชน โดยขอตกลงนนไดมนามาปฏบตอยางมประสทธภาพ เชน ขอบญญตตาบลแมทา ทเปนความรวมมอระหวางชมชนแมทากบองคการบรหารสวนตาบลแมทา • ชมชนทดแลจดการปาไมไดมการ

จดตงศนยถายทอดองคความรในระดบพนทเกยวกบการอนรกษและ

• ทรพยากรปาไมมความอดมสมบรณและมความหลากหลายทางชวภาพสง เปนเกราะปองกนภยธรรมชาตทอาจจะเกดขน รวมถงชมชนสามารถใชประโยชนไดอยางเพยงพอทงดน นา ปาไม และทรพยากรอนในปาไม โดยใชเปนแหลงอาหาร สมนไพร ไมเชอเพลง ปยอนทรย แหลงทองเทยว และแหลงใหความร รวมถงผลทางออมททาใหคนในชมชนมสขภาพดขน • เกดอาชพทางเลอกใหกบ

คนในชมชน ชมชนมรายไดเพมขนและตอเนอง • ชมชนมความมนใจในการ

ใชทดนและสามารถจดการตวเองไดอยางเปนระบบทงดานการใชทดน นา ปาไม และการทาการเกษตร ทาใหลดความขดแยงในการใชทรพยากรรวมกนของชมชน • การไดรบการสนบสนน

ดานการเงนในการดแลปาไมของชมชนจะเปนการแบงเบาภาระจากภาครฐในการดแลปา และเกดความสมพนธทดระหวางชาวบานและเจาหนาท • เพมโอกาสในการเรยนร

และสรางองคความรใหมในการจดการทรพยากรปาไม สวนองคความรของทองถนไดรบการคมครองและนามาใชประโยชน


212

ขอกงวลจากเรดดพลส แนวปฏบตทดของประเทศไทย สงทคาดหวงจากเรดดพลส

• ในขณะทระหวางการ ดาเนนการอาจทาใหรายไดของประเทศจากพชเกษตรลดลง สงผลตอเงนทจะใชในการพฒนาประเทศและกองทนตางๆ ทมการจดสรรจากภาครฐอาจจะหายไป • เปนการผลกภาระความรบผดชอบในการดแลทรพยากรปาไมใหกบชมชน ทาใหคนทเขารวมตองขาดงาน ขาดรายได จากการประชมเนองจากกจกรรมทมเพมขน • ภาครฐสญเสยอานาจในการจดการทรพยากรปาไม ทาใหเจาหนาทไมมประสทธภาพ สงผลใหการดาเนนงานโครงการไมเปนไปตามเปาหมายทตงไว • คาจดความของคาวา "ปาไม" ทยงไมทราบวาคอพนทใดบางอาจทาใหชมชนสญเสยโอกาสในการเขาถงทรพยากรทโครงการสนบสนน

การใชประโยชนทรพยากรปาไมอยางยงยน มการจดเวทการแลกเปลยนประสบการณ เพอเปนการแลกเปลยนเรยนรในแตละพนทและตดตามสถานการณในแตละพนท เชน ปาชมชนบานสามขา เครอขายลมนาจาง • การบรรจเนอหาเกยวกบการอนรกษทรพยากรปาไม การจดการทรพยากรอยางยงยน และวถชวตของชมชนทองถน ไวในหลกสตรทองถนของโรงเรยนตางๆในพนท • ชมชนมความตนตวในประเดนการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ เหนไดจากมการอบรมเกยวกบการประเมนปรมาณการกกเกบคารบอนในปาชมชนดวยตวชมชนเอง สนบสนนโดยนกวชาการอสระ • ชมชนไดมการใชความรทางวชาการในการจดการไฟปาในพนทปาชมชน เพอรกษาปาเตงรงอนเปนแหลงอาหารและแหลงรายไดของคนในชมชน • ภาครฐ เชน กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช กรมปาไม ไดมโครงการสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการจดการปาไมผานการสนบสนนงบประมาณใหกบชมชนในการจดการปาไม และมอบรางวลใหกบชมชนทประสบความสาเรจในการดแลจดการปาไม นอกจากนนภาคธรกจ เชน ปตท. มโครงการลกโลกสเขยว บรษทปนซเมนต จากด มโครงการสนบสนนชมชนในการสรางฝายขนาดเลกในพนทปาชมชน เชนเดยวกน ทงนเพอสรางแรงจงใจใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการปาไม

• ชวยใหชมชนมความตระหนกในคณคาของทรพยากรปาไม • รฐประหยดงบประมาณในการดแลทรพยากรปาไม สวนชมชนไดรบการสนบสนนงบประมาณโดยตรงในการจดการปาไมอนเปนการตอยอดกจกรรมทชมชนดาเนนการอย • การดาเนนงานเปนการกระจายอานาจสชมชนทองถนอยางแทจรง โดยการดาเนนการใดๆ ชมชนตองมสวนรวมในการตดสนใจตงแตเรมตน • เสรมสรางศกยภาพของเจาหนาท ชมชน องคกรพฒนาเอกชน และผเกยวของกบการจดการปาไมอยางมสวนรวม • เกดเครอขายการจดการทรพยากรปาไมทเขมแขง อนเนองมาจากการสนบสนนของโครงการ


ภาคผนวก 1b-7 สรปประเดนจากการประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค (ภาคกลาง เหนอ ใต อสาน) เพอรบฟงความคดเหนตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไลเรดดพลส (R-PP) ของประเทศไทย

หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ องคประกอบท 1 : องคกรและการแลกเปลยนความคดเหน

1a การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ การจดเตรยมความพรอม

ขอกงวล 1 ยงขาดงบประมาณในระยะการเตรยมความพรอม 2 เจาหนาทปาไมไมสามารถดาเนนการไดใชไหม จงตองอาศยกลไกเรดดพลส ขอเสนอแนะ 1 ควรสรางความชดเจนในระยะเตรยมความพรอม 2 เรดดพลสตองมาจากฐานคดหลายดาน ไมควรมองแตมตคารบอน 3 ควรมความชดเจนวาใครเปนผมอานาจในการตดสนใจสาหรบกลไกเรดดพลส 4 การดาเนนการตามกลไกเรดดพลสไมจาเปนตองทาตามนโยบายหรอกระบวนการของประเทศทเปนผปลดปลอยคารบอนมาก(ประเทศททาใหโลกรอน) หรอ

ระบบทนนยม 5 ศกษาขอดขอเสยของเรดดพลส และชใหชดเจนวาขอดจะมหลกเกณฑใดมาวด 6 ควรเสรมศกยภาพใหกบเจาหนาทรฐและคนในทองถน 7 นาผลจากขอเสนอทกาญจนบรมาใสไวในเอกสาร R-PP 8 นาผลจากเวทของคณะทางานโลกเยนฯ มาวเคราะหใสไวดวย การจดตงองคกรเรดดพลสในประเทศไทย

ขอเสนอแนะ การเพมองคกรอสระทมองคประกอบมาจากภาคประชาชน และภาคประชาสงคม (คณะทางานเรดดพลสภาคประชาชน) ในโครงสรางองคกรสาหรบกจกรรม

213


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 1

เรดดพลส เพอทาหนาทตรวจสอบตดตาม เชน การรบเรองรองเรยน, การใหความเหนตอการดาเนนการของคณะทางานดานเรดดพลส และการมสวนรวมในการตดสนใจทางนโยบาย เชน การกาหนดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส, การออกแบบการดาเนนการ โดยในสวนของภาคประชาชนใหเปนการเสนอผแทนทมาจากเครอขาย/กลมผมสวนไดสวนเสยสาคญ และผแทนภาคประชาสงคม ทงน กระบวนการเสนอชอผแทนและการกาหนดสดสวนใหเปนฉนทามตรวมกน

2 การดาเนนการเรดดพลสควรเปนหนวยงานทมความเปนกลาง โดยไมควรอยภายใตการดาเนนงาน หรอรบผดชอบโดยกรมอทยานแหงชาต พนธพช และพนธสตว เพยงหนวยงานเดยวหนวยงานหนง แตควรมหนวยงานอนเขามาดาเนนงานรวมดวย เนองจากกรมอทยานฯ เปนหนวยงานทมขอขดแยงเรองสทธกบชมชนในเขตปา

22,25 3 ใหเพมเครอขายมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน ในองคประกอบของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสและองคกรสาหรบกจกรรมเรดดพลสในระยะเตรยมความพรอม

4 การเพมเครอขายชนเผาพนเมองและมลนธมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชนเปนกรรมการในคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ระดบภาค และระดบจงหวด และใหใชคาวา “ชาตพนธและชนเผาพนเมอง” แทนคาวา “ชาวเขา”

5 การเพมสดสวนภาคประชาชนในคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ใหมสดสวนเทาเทยมกบคณะกรรมการทมาจากภาครฐ 6 องคกรเรดดพลส ควรแยกเปนองคกรอสระ ทยดหลกกระจายอานาจ มศนยประสานงานเรดดพลสในระดบประชาชน มหนวยงานกลาง มศนยขอมลเรดดพลส

ตองมคณะกรรมการ/คณะทางาน จากภาคประชาชนครงนง เพอใหเกดความสมดลและเหมาะสม 7 การจดตงศนยขอมลเรดดพลส ทเปนอสระจากหนวยงานรฐ และการจดตงศนยเรดดพลสภาคประชาชน 8 การจดตงคณะกรรมการทปรกษาโครงการในระดบพนทรวม เชนเดยวกบการจดตงคณะกรรมการทปรกษาอทยาน 25,31 9 ใหโครงสรางเรดดพลสประกอบดวยภาคสวนประชาชน ภาคประชาสงคม และนกวชาการใหเปนเอกเทศ (ไมเปนเสนประ) เพอกากบตรวจสอบดแลการทางาน

31 10 ในสวนคณะกรรมการเรดดพลสเฉพาะกจ ควรใสชนเผาพนเมองใหเทาเทยมกบหนวยงานภาครฐ 40 11 ใหมเครอขายชนเผาพนเมองทง 4 ภาครวมเขาไปในโครงสรางเรดดพลสดวย

12 คณะกรรมการ/คณะทางานเรดดพลส ตองมสดสวนทเหมาะสม เชน ผแทนภาคประชาชน ชมชนในทองถน สดสวนหญงชายและเยาวชน ตวแทนจากกรมการปกครองสวนทองถน

13 การจดตงคณะกรรมการทปรกษาโครงการในระดบพนทรวม เชนเดยวกบการจดตงคณะกรรมการทปรกษาอทยาน 14 ใหมตวแทนชนเผาอยในคณะทางานระดบทองทดวย

214

รางขอเสนอโครงการห

รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 15 การจดโครงสรางเชงสถาบนควรเปนธรรมและโปรงใส 16 การจดตงคณะกรรมการเรดดพลสควรใหภาคประชาชนมสวนรวมอยางแทจรง 17 กลไกโครงสรางใหมสดสวนเครอขายภาคชมชนเทาเทยมกน 18 ใสผทเกยวของทกสวนระบถงผหญง เยาวชน ฯลฯ ใหมความหลากหลายขององคประกอบทกสวน 19 เรดดพลสจะจดตงคณะทางานเพอวเคราะหปญหาทดนทงประเทศ 20 คณะกรรมการเรดดพลสควรมหลายระดบทงในระดบชาต และทองถน แตทางานเชอมโยงกนเปนระบบ เพอใหเกดประโยชนอยางแทจรง กรอบการดาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและเรดดพลสระดบประเทศ

ขอเสนอแนะ 1 ใหระบในเนอหาของ R-PP วา การแกไขปญหาโลกรอนตองชใหเหนวาการปลอยกาซเรอนกระจกมาจากภาคอตสาหกรรมเปนหลก การลดการปลอยกาซเรอน

กระจกจงควรมงไปทสาเหตหลก สวนภาคปาไมชวยแกปญหาไดเพยงบางสวนเทานน 2 การไมนาเอากลไกเรดดพลสเขาสกลไกตลาด แตเสนอวาควรใชระบบกองทน ชมชนทองถน/ชนพนเมอง/สทธชมชน

ขอกงวล 1 การใชกระบวนการฉนทานมต หรอ FPIC ยงไมชดเจน 2 หลกการสากลเรอง FPIC (การตดสนใจอยางอสระ ขอมลรอบดาน มเวลาเพยงพอ ผลตดสนใจสะทอนอยในแนวนโยบายหรอการดาเนนการของรฐ) ตอง

ยอมรบอยางชดเจนในทกขนตอนการดาเนนการ 3 ชมชนทองถนจะมสวนไดสวนเสยอยางไรบางจากเรดดพลส และแนวทางการดแลรกษาปาแบบตางๆ ชมชนทองถน/ชนพนเมอง/สทธชมชน

ขอเสนอแนะ 1 ชมชนควรมสทธในการตดสนใจในการเขารวมหรอไมเขารวมในโครงการเรดดพลส และยงคงมสทธในการเกบหาของปาเพอการดารงชพไดตามเดม 17,70 2 ควรยอมรบ สทธชมชน ไมใชคาวา รบทราบ สทธชมชน - รฐบาลมเพยง “รบทราบ”ไมไดยอมรบ คาถามคอจะมการรบรองไดอยางไร ตองเปนคาวา

“ยอมรบ” (น.17 และ 70)

215

รางขอเสนอโครงการห

รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 180 3 ในสวนผมสวนไดเสยใหเพมเตมชนเผาพนเมองเขาไปดวย

4 รปแบบการตดสนใจใหใชกระบวนการฉนทามตในทกระดบ 5 ใหบงคบใช คาวา “ชนเผาพนเมอง” ในราง R-PP 6 นยามชนเผาพนเมองใหกาหนดไวในสวนของผมสวนไดเสย 7 ใหสภาความมนคงยอมรบความเปนชนเผา 8 เรดดพลสตองระบใหชดเจนถงสทธ และเคารพสทธชมชนทดาเนนชวตตามวถดงเดม รวมทงแนวทางทจะใหชมชนยงอยกบปาได รวมทงเขตพนทเดมดวย à

ภายใตเรดดพลส วถดงเดมจะตองปกปองไวหากไมสงผลกระทบหรอนาไปสการทาลายปา 9 เรดดพลสกาหนดแนวทางการดาเนนโครงการทเคารพสทธชมชนอยางชดเจนตาม รธน. มาตรา 66-67 และเคารพสทธมนษยชนตามขอตกลงระหวางประเทศ

รวมทง UNDRIP 10 ควรใชคาทสงเสรมการปรบทศนคตเกยวกบชนเผาในดานบวกและตรงกบความจรง 11 การสนบสนนสงเสรมอาชพและพฒนาคณภาพชวตใหกบผทอยในเขตตดตอกบปา

1

1b การเผยแพรขอมลขาวสารและการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดเสย ขอกงวล เครอขายประชาชนผไดรบผลกระทบจากการประกาศเขตอทยานฯ แสดงความกงวลวาเรดดพลสจะทาใหปญหาทมอยเดมแยลงไปอก

ขอเสนอแนะ 1 เอกสารเนอหาของรางขอเสนออานเขาใจยาก ควรใชภาษาทเขาใจงาย 2 การสอสารเพอใหขอมลเรองกลไกเรดดพลสควรมการเพมชองทางในการสอสารใหมความหลากหลาย และเปนทรบรในวงกวาง สามารถเขาถงไดงาย และเปด

ชองทางใหประชาชนไดสอสารกลบทเปนรปธรรม กระบวนการในการใหขอมลขาวสารเกยวกบกลไกเรดดพลสจะตองมการใหขอมลรอบดาน ทงประโยชนและผลกระทบทมความชดเจน

3 ประชาชนยงไมรบร/รบทราบ ไมเขาใจเกยวกบวตถประสงคในการดาเนนงานของกลไกเรดดพลส รฐตองขจดความกงวลใจของคนในชมชนตอการใชประโยชนปาไม

4 เพมเครอขายชนเผาพนเมองเปนผมสวนไดสวนเสย ในตางราง 1 b-1 น.40 และรายชอชาตพนธ/ชนเผาพนเมองในภาคผนวก 1 b น.180


รบป


ย


216


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 5 เรดดพลส สามารถสนบสนนชมชนในการจดการทรพยากรฯ ไดอยางยงยน แตทงนทงนนชมชมตองตอบคาถามไดวา ชมชนตองการอะไร ขาดอะไร ระดม

ความความคดเหน/ขอเสนอแนะ โดยเจาหนาทรฐตองเปนหนวยประสานงานพรอมทงบรณาการ เรดดพลส จะเขามาสนบสนนการดาเนนงานและงบประมาณในชมชน โดยครอบคลมกจกรรมตางๆ ทชมชนไดนาเสนอและควรมชองทางในการเขาถงเรดดพลส

6 ขอมลขาวสาร เอกสารเกยวกบการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ไมทวถง 7 ตองเขาถงขอมลทกดาน มความหลากหลาย ทกชนเผา 8 ตองประเมนความเปนจรง ตามสถานการณ

9 ควรเปดโอกาสใหทกหนวยงาน ทกภาครบทราบ แสดงขอคดเหนและขอเสนอแนะ ทาง Social Media เชน เฟซบค เวปเพจ 10 ชมชนสามารถเขาถง รบทราบและเขาใจในกระบวนการจดสรรทดน 11 เอกสารประกอบการประชมควรสงลวงหนาอยางนอย 3 วนกอนเรมประชม 12 ควรจดเวทแลกเปลยนความคดเหนหลงจากระยะเตรยมความพรอมและการจดทาโครงการนารอง โดยใชกระบวนการฉนทามตรวมกน เชน กรณของสมชชา

สขภาพแหงชาต โดยใหคณะกรรมการทมาจากหลายภาคสวนจดทาเนอหารวมกน และสงไปใหผมสวนเกยวของอนแสดงความคดเหน กอนจดเวทรวมอกครงเพอหาฉนทามต

13 การสอสารเพมหลากหลายชองทาง แจงแหลงขอมลและสอสารความคบหนากบชมชน สรางความเขาใจ และเปดชองทางการตดตอสอสารใหชมชนแจงขอคดเหนเพมเตม

14 รฐบาลและหนวยงานทเกยวของตองชแจงขอมลแกประชาชนอยางรอบดานทงผลดผลเสย โดยเฉพาะชมชนดงเดมทอาศยอยในพนททบซอนกบพนทอนรกษ จดใหมการรบฟงขอคดเหนในทกระดบ และประกนวาชมชนเหลานสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดทวถง

15 บางเรองทตองแกปญหาระดบประเทศแตชมชนหรอโครงการเรดดพลส เปนรปแบบหรอตวแบบการแกปญหาความขดแยงระหวางภาครฐกบประชาชน รวมทงนาเสนอแนวทางการแกปญหาทดทางดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมไปยงรฐบาลหรอนาเสนอเปนนโยบายของรฐบาลตอไป โครงการเรดดพลสกไมสามารถจดการได แตชมชนสามารถแสดงความคดเหนนาเสนอตวแบบไปสนโยบายของรฐบาลวาแนวทางแกปญหาทดควรจะเปนอยางไร และนาเสนอไปยงรฐบาล

16 โครงการไมมดหมดหรอเสยหมด ตองวเคราะหพจารณาดานดและเสย 17 การปลกปาตองใหความเปนธรรมกบตนไมทกตน ไมวาตนไหนกสามารถดดซบกาซคารบอนไดเชนกน ดงนน พนทเกษตรทมความหลากหลาย และสามารถ

213 217


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ ประเมนมลคาเปนทรพยทางเศรษฐกจได กนาจะนามาคานวณดวย

18 เปาหมายแทจรงของโครงการเรดดพลสคออะไร 19 เรดดพลสตองสอดแทรกมตดานความเปนธรรมเขาไปดวย 20 เรดดพลสตองอยบนฐานการคดแบบองครวม เปดใจยอมรบการทางานของกนและกน และรบฟงรากเหงาของปญหา 21 กระบวนการเปดโอกาสใหทกฝายไดนาเสนอ พดคย แจงความคดเหนตน 22 กอนการดาเนนโครงการ ตองจดใหมการศกษาวจยอยางมสวนรวมจากทกภาคสวน และไดรบการยอมรบจากทกฝายเกยวกบวถชวตชมชนททามาหากนใน

พนททบซอนกบเขตอนรกษ 23 ประเดนความขดแยงใหบนทกเปนเจตนารมณวาฝายตางๆ จะพยายามหาทางออกแกไขรวมกน โดยยกตวอยางความสาเรจในพนทนารองทผานการพดคย

เจรจารวมกนมา เพอปรบเปลยนทศนคตและแนวทางปฏบต ใชงบประมาณจากดแตสรางพนทนารองหลากหลายทวประเทศ 24 หนวยงานภาครฐควรแจงเรองการประชมสนทรยสนทนาแกผปฏบตงานดวย 25 กอนดาเนนงานกลไกเรดดพลสในพนทใหทาประชาพจารณรวมกบชาวบานทกคน ไมเพยงแตผนาทองถนเทานน 1c กระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ

ขอกงวล 1 การรบฟงขอคดเหนและขอเสนอแนะในการประชมครงน สามารถรบขอมลขาวสาร ความเคลอนไหวตางๆ เกยวกบการดาเนนการเรดดพลสไดอยางไร 2 เรดดพลส เนนการสงเสรมและแกไขปญหาสาหรบหนวยงานหรอชมชนทมการดาเนนการจดการเกยวกบปาไมพนททไมด สวนหนวยงานหรอชมชนพนททดอย

แลว เชน มลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน เรดดพลส ยงคงสนบสนนหนวยงานทดอยางน ตอไปหรอไม 3 ตวอยางของชมชนการจดการปาชมชนในภาคเหนอ สาเหตการทาลายปาคออะไร และชมชนแกไขไดอยางไร 4 การมสวนรวมภายใตโครงการเรดดพลสเกรงวาจะไมทวถง และอาจสงผลหรอไมสงผลกระทบตอคนเปนจานวนมากตามแผนงานแลวอาจมผเขาไปมสวนรวม

เพยงไมกคน และกรมอทยานฯ อาจนาไปอางความชอบธรรมเพอดาเนนโครงการ หลายทานไมทราบวาเรดดพลสคออะไร และคนทไมรวาเรดดพลสคออะไร จะสามารถแสดงความคดเหนไดอยางไร ตรงนในระยะเตรยมความพรอมจงจาเปนตองสรางความเขาใจและใหการศกษา โดยใชขอมลทเปนจรงทงเรองการคาขายคารบอนดวย

5 การเลอกพนทนารองไมไดใชกระบวนการมสวนรวมอยางแทจรง

218


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 6 กระบวนการมสวนรวมของประชาชนสาหรบกลไกเรดดพลส จะมประสทธภาพอยางไร เนองจากยงปญหาความขดแยงเรองทดนปาไม ยงไมไดรบการแกไข 7 ความคดเหนจากการมสวนรวมของชมชน จะไปบรรจอยทไหน สามารถเขาถงขอมลไดอยางไร 8 กระบวนการรบฟงความคดเหนมความสาคญนาไปสกระบวนการมสวนรวม ขอเสนอแนะ 1 การดาเนนการเรดดพลสจะใหความสาคญกบการมสวนรวมจากประชาชนทจะไดรบผลกระทบ หรอมสวนไดสวนเสยโดยตรง โดยเฉพาะชมชนทองถนดงเดม

ชนเผา ทอยอาศยอยในปา และพงพงปา เปนลาดบตน 2 การใหประชาชนรวมตดสนใจเชงนโยบาย โดยจดใหมกระบวนการในการหาฉนทามตรวมกน (Free, Prior, and Informed Consent – FPIC) ในทกระดบ

และทกขนตอน (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน) รวมถงการจดทาประชาพจารณ/รบฟงความเหนกบผมสวนไดสวนเสยทกกลมในระดบพนท กอนการดาเนนงานเรดดพลส

3 ชมชนทสนใจ สามารถแจงความจานงค หนวยงานรฐสามารถใหการสนบสนนไดอยางทวถง 4 การมสวนรวมอยางแทจรง ทกขนตอน ทกระบบ ทกกจกรรม 1. การวางแผนการดาเนนงาน 2. กจกรรม ขอปฏบตตางๆตามแผนฯ 3. สดสวนของเจาหนาท

ภาครฐ ภาคประชาชน องคกรประชาชน 4. มสวนรวมในการเบกจายงบประมาณทโปรงใส ถกตอง เหมาะสม 5. รบร การรายงาน ตดตาม และประเมนผลของกจกรรม

5 การมสวนรวมทกดาน ตองคานงความคดเหนของภาคประชาชน ทงหญงชาย ตองเขามามสวนรวมอยางแทจรง 6 ตองเปดโอกาสใหทกภาคสวน มการปรบแกอยางตอเนอง เพอใหรางเปนแผนฉบบสมบรณ 7 งบประมาณจากกลไกเรดดพลส ทดาเนนการในพนทนารอง/พนทชมชน ตองไมมขอผกมดทางกฎหมาย 8 เวทกระบวนการรบฟงความเหนเดมไมไดเชญใหผทไดรบผลกระทบโดยตรงอยางเครอขายตนเขามารวมเลย กระบวนการมสวนรวมจาเปนตองทาใหละเอยด

และทวถงกวาน โดยรบฟงปญหาอยางจรงจงและจรงใจ เพอรวมกนหาทางออกจากปญหา 9 ผมสวนไดสวนเสยตองมองคประกอบเยอะและครอบคลมกวาน โดยเขามามสวนรวมในการวางแผนและดาเนนการเชน สอมวลชน ฯลฯ ทาใหกระบวนการม

สวนรวมกวางขวาง 10 กลไกการบรหารจดการเรดดพลสควรตองม 3 รปแบบ 1) หนวยงานของรฐตามเอกสาร 2) รปแบบประชารฐทดาเนนการวมกนระหวางรฐและประชาชน 3)

กลไกททกภาคสวนตองไดเขามามสวนรวม เปนกลไกการมสวนรวมภาคประชาสงคม เพราะกลไกทปรากฎอยนเปนโครงสรางรฐแบบเดมๆ ไมสามารถดาเนน

219


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ เรดดพลสใหสาเรจได

11 เหนดวยกบโครงการหากเปดโอกาสใหชาวบานไดเขามามสวนรวมมากขน โดยเฉพาะเขามาเปนคณะกรรมการรวมตดสนใจ 12 กระบวนการมสวนรวมตองครอบคลมทกกลมอยางแทจรงในพนทปาทกรปแบบ 13 กระบวนการมสวนรวมตองครอบคลมเรองการแจกแจงทางงบประมาณดวย โดยชแจงใหชดเจนถงการใชงบประมาณ และแหลงทมาของเงนทน 14 โครงการเตรยมความพรอมสรางความรวมมอจากหลายภาคสวนในอนาคต บทเรยนตางๆ จากโครงการทผานมา ขอจากด ขอเสนอแนะตองนามาวเคราะห

ดวย 15 การรวมทางานกบกรมอน เชน ทช. การสรางกลไกตวอยางของการทางานรวมกบหลายภาค 16 เรดดพลสออกแบบในเชงระบบนเวศของพนทเพอใหเกดกระบวนการมสวนรวมจากทกภาคสวนอยางแทจรง 17 เรดดพลสตองใหเยาวชนไดเขามามสวนรวมและจดตงเปนเครอขาย มการฝกอบรมเยาวชนใหเปนตวกลางในการถายทอดขอมลและสอสารกบทองถน 18 มมมองตอปญหาทแตกตางกนนาไปสความขดแยงและทางตน จงอยากใหมกระบวนการสรางพนทนารองรวมกน หาจดรวมระหวางกน 19 จดทาพนทศกษานารอง โดยคมครองสทธในทดนของชมชน สรางแนวเขตการถอครองทดนใหเปนรปธรรม ในระหวางการดาเนนโครงการนารอง จะตองระงบ

การดาเนนคด โดยการมสวนรวมจดทาโครงการระหวางภาครฐกบประชาชนโดยใชชองทางตามกฏหมาย เชน โครงการทดทองทางวชาการระหวางรบกบประชาชน โดยใชพนทนารองทหลากหลาย ทงเชงปรมาณและคณภาพ ควรเนนงบประมาณโครงการนารองทประชาชนมสวนรวมอยางแทจรง

20 เรดดพลสเปนเรองทครอบคลมหลายกระทรวง ซงตองใหหนวยงานเหลานเขามาเกยวของตงแตตนดวย รวมทงรวมกาหนดยทธศาสตร เชน กระทรวงพฒนาสงคมฯ กระทรวงวฒนธรรม การสงเสรมการกระจายอานาจทองถน

21 ควรเพมชองทาง กลไกใหภาคประชาชนมสวนรวมในการตดสนใจทางนโยบาย 22 ควรมสวนรวมทงผหญงและเยาวชน 23 ควรเปดโอกาสใหภาครฐและชมชนทางานรวมกนมากขนภายใตเงอนไขเชงนโยบาย 24 ไมควรนา โครงการหมบานปาไม ขององคการอตสาหกรรมปาไม มาเปนรปแบบในขอเสนอโครงการเรดดพลส 25 ควรมการศกษา วเคราะหปญหา การเปลยนแปลงของสถานการณทางสงคม รวมถงงานวจยของชมชนทองถน ประกอบไวในขอเสนอโครงการฯ 26 ควรจดทาใหเรดดพลสเปนวาระระดบชาตมากกวาโครงการนารอง 27 การสรางชองทางการรองทกขทมประสทธภาพและการแกไขปญหาสาหรบเรดดพลส


รบป


ย

26 กนยายน.ศ. 2555

220


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 28 ควรสรางความมนใจในกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดเสยจากทกภาคสวนอยางแทจรง 29 ควรนาบทเรยนการจดการปาชมชนโดยประชาชน มาปฏบตในการนารอง 30 ควรวเคราะหปญหา ความลมเหลวของการทางานของภาครฐทผานมา มาเปนบทเรยนของเรดดพลส 31 การดาเนนงานในพนท ควรใหพนทไดรบประโยชนอยางแทจรง ไมใชเพยงแตเปนการทดลอง 32 ควรจดทาแนวเขตใหชดเจนระหวางพนทคมครองและพนทของชมชน 33 ควรมความชดเจนดานการมสวนรวมของชมชนโดยเฉพาะชาวบานในพนท ซงควรมการกาหนดสดสวนผเขารวมจากทองถนใหแนนอน 34 การตดสนใจใดๆ ตองใหความสาคญกบกระบวนการ FPIC (การใหขอมล รบฟงลวงหนา แลกเปลยนอยางเปนอสระ และตดสนใจดวยตนเอง) 35 ควรใหภาคประชาชนมสวนรวมอยางแทจรง 36 ควรสรางแรงจงใหแกชาวบานในการปลกปา พรอมทงเพมบทบาทของเจาหนาในการบงคบใชกฎหมายใหรดกมยงขน 37 ควรเสนอใหมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชนเปนสวนหนงของโครงการเรดดพลส 38 ประชาชนตองมสทธในการเขาถงทรพยากรปาไม 39 ไมสนบสนนการปลกไมเชงเดยว 40 ประชาชนควรมสวนรวมในการตดสนเชงนโยบาย 41 เรดดพลส ควรเปนเครองมอในการแกไขปญหา เรอง อตสาหกรรมสวนปา 42 ควรใหความสาคญของคนทอยกบปา 43 เรดดพลสควรสนบสนนประชาชนเพอการเรยกรองสทธโดยชอบธรรม 44 เรดดพลสตองคานงถงปญหาทแทจรงของชมชนเหลาน และนาเสนอแนวทางแกไขอยางชดเจนและเรงดวน กอนทจะนาโครงการเขามาดาเนนการ 45 เรดดพลสควรคานงถงรปแบบการจดการปา การรกษาปา โดยชมชน โดยมการกาหนดสดสวนการปลกปาในพนทกรรมสทธของเอกชน 46 หากเรดดพลสเปนเพยงการทดลองวจย ควรใชพนทอทยานแหงชาตทเสอมโทรมและพนทของมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน

เปนพนททดลองแลวขยายผลตอไป 47 ควรใหชาวบานมสทธในพนททอาศยเดม โดยไมขดตอกฎหมาย 48 การปลกปาเพมในพนททไมมเอกสารสทธ ตองสรางหลกความมนคงในสทธการดาเนนชวตของชาวบาน

221


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 49 ควรใหดาเนนการตามอสระของแตละองคกร สงทเหมอนกนกนามาใชได โดยไมกาหนดไวลวงหนา 50 กระบวนการในการขบเคลอนตองเทาทนกบสถานการณทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ควรมนโยบายหรอโครงการควบคหาแนวทางปฏบตทดและถอด

บทเรยนเดมขององคกรตางๆ ทมอยแลว 51 ควรจดทาเอกสารขอเสนอโครงการฯ ใหม โดยใหชมชนเขารวมมสวนรวมในระยะเรมตน องคประกอบท 2 : การจดเตรยมยทธศาสตรเรดดพลส

2a การประเมนการใชทดน ปจจยการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบายและธรรมาภบาลขอกงวล 1 ชาวบานมกจะเปนผถกกลาวหาและดาเนนการโดยกระบวนการทางกฎหมาย จงตองมการตอสเพอสทธของตนเอง ทาอยางไรใหสทธชมชนมอานาจในการ

ดแลทรพยากรไดจรงตามรฐธรรมนญ ตรงนเปนปญหาเชงนโยบายทตองแกไข 2 ผลกระทบกบผมสวนไดเสย หากสามารถทาไรหมนเวยนแลวโดนจบ จาเปนท R-PP ตองกาหนดใหชดเจน รวมทงกาหนดขอตกลงเรองการทาไรหมนเวยนให

ชดเจนและการใชประโยชนจากปาอยางยงยน (ใหถอวาไรหมนเวยนไมเปนการทาลายปาและสามารถใชตนไมไดหากทาอยางยงยน) 3 การใชชมชนในพนทปาอนรกษมาทาโครงการเรดดพลสจะซอนทบกบปญหาการละเมดสทธชมชนในทดนทากน และการสรางภาพวาหนวยงานภาครฐ เชน

ทส. สามารถจดการปาไดเอง โดยชมชนเปนแคแรงงานรบจางของอตสาหกรรมปาไมเทานน ทงทแทจรงแลวชมชนมศกยภาพทจะดาเนนการเรองนไดเอง 4 วาระซอนเรนทเหนไดชดคอ พนทปาทสมบรณคอพนททมชมชนอาศยดแลอย สวนในภาคใต พนทอตสาหกรรมปาไมไดแปลงสภาพปาเปนสวนยางพารา

ชมชนทอยในเขตปาทดารงวถชวตสอดคลองกบสภาพพนทแตอยในพนทอนรกษกลบเปนผกระทาผดตามกฎหมายอทยานและปาสงวน การดาเนนการภายใตบรบทเดมอาจสรางปญหายงขน

5 เรดดพลสจะสงผลใหอทยานฯ ประกาศเขตปาสงวนและอทยานฯ ทบพนทชมชนทอยในเขตปาเพมขนหรอไม 6 การพสจนสทธใชเกณฑใดมาพสจน ปญหาการไมมสวนรวมในการประกาศอทยานฯ ไมไดรบรวาพนทตนเองกลายเปนพนทอทยานฯ ไปแลว การพสจนสทธ

จะตองทาอยางไร โครงการเรดดพลสจะชวยแกปญหาทดนปาไมไดอยางไร หรอจะนามาซงปญหาใหมๆ 7 การแกไขปญหาทดนไมไดอยในอานาจหนาทของกรมอทยานฯ ฝายเดยว แตเปนปญหาระดบประเทศและเกยวของกบหลายหนวยงาน ซงตามหลกการท

รฐบาลแจงไว จะมการวาจางบรษทเอกชนไปตรวจสอบพนทรวมกบชาวบานและทาแนวกนเขต ตรงนทางประชาชนตองคอยตดตามดวย 8 เรดดพลสจะตองประกนวาปญหาเรองทดนทากนของประชาชนตองไดรบการแกไขกอน ไมใชใหมาทดสอบนารองกนกอน 9 การจดการและเพกถอนพนททบซอน ซงแมวาจะมมตครม. 30 มถนายน 2541 มาแกไข แตกยงไมมการดาเนนการ ซงหากเรดดพลสเขามาอาจทาใหปญหา

222


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ รนแรงยงขน

10 ขอกงวลอยากใหบรรจและสะทอนปญหาความขดแยงเกยวกบทดนในพนทอยางแทจรงดวย 11 ขอกงวลเรองพนทเปาหมายโครงการเรดดพลส ในสวนของขอกฎหมายทเกยวของ โดยเฉพาะในแถบเทอกเขาบรรทด ซงขณะนมการจดการในลกษณะโฉนด

ชมชนซอนทบธรรมนญชมชนในการจดการพนท ดแลอนรกษนา และการเกษตรหลายหลาย แตเจาหนาทอทยานฯ ดาเนนการบงคบใชกฎหมายอยางเครงครดโดยไมใหความสนใจกบการดาเนนการเดมของชมชน

12 โครงการทกาหนดใน R-PP อาจมการออกระเบยบขนมารองรบ 13 การดาเนนโครงการเรดดพลสภายใตกฎหมายปาไม 5 ฉบบปจจบนมนยวาทางอทยานฯ จะขบไลชาวบานและชมชนออกจากพนทดนทากนเดมของตน จงไม

ไวใจวาจะมาแกไขปญหา แตมาทาใหปญหาหนกขน โดยเฉพาะนยามปาทกาหนดไวในกฎหมายเหลาน 14 แนวทางในการจดการพนทคมครองอยางมสวนรวม นอยไป/ยงไมชดเจน 16 นโยบายสงเสรมการปลกปาภาคเอกชน เพราะทาใหเกดการถางปาธรรมชาตเพอปลกสวนปา ขอเสนอแนะ 1 ปรบแกบทวเคราะหสาเหตในการสญเสยพนทปาไม ซงระบวา เกดจากการปรบเปลยนพนทปาเปนพนทเกษตรกรรม เปนสาเหตหลก (น.62) โดยใหปรบ

เนอหาเปนวา สาเหตในการสญเสยพนทปาไม มาจากนโยบายการพฒนาของรฐ ไดแก (1) นโยบายการใหสมปทานปาไม เหมองแร ททาใหเกดทาลายปาและทรพยากรชวภาพ นาไปสการสรางถนนหนทาง และการตงถนฐานในปา (2) นโยบายการสงเสรมการปลกพชเศรษฐกจเชงเดยว ซงทาใหเกดการขยายพนททาการเกษตรทเชอมโยงกบทนขนาดใหญ (3) การปราบปรามผมอดมการณความคดทางการเมองทแตกตางกน หรอการปราบปรามคอมมวนสตทาใหมการตดถนนเขาไปในปาทวทกภาค และนาไปสการตงถนฐานในปา (4) นโยบายสงเสรมการปลกปาภาคเอกชน ทาใหเกดการถางปาธรรมชาตเพอปลกสวนปา และ (5) การจดสรรทดนในปาเสอมโทรมโดยมเงอนไขททาใหปาเสอมโทรมกอน จงจะไดเปนเจาของทดน

2 เนอหาของ R-PP ตองแสดงใหเหนถงสถานการณปญหาการประกาศเขตอทยานทบซอนทดนทากนและชมชน ปญหาความขดแยงในสทธทดนระหวางหนวยงานรฐทเกยวของกบชมชนทอาศยอยในปามากอนการประกาศเขตพนทปาอนรกษ ทงเรองการขบไลชมชนออกจากพนทปา การดาเนนคดกบชาวบาน

3 การมแนวทางในการแกไข ปรบปรงกฎหมายปาไม ใหสอดคลองสอดคลองกบวถการดารงชวตของประชาชน และมาตรา 66 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 โดยใหเปนไปตามคาแถลงนโยบายของรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร ในหมวดวาดวยเรองทดนและทรพยากร ขอ 4.1, 4.4 วาจะแกไขปาไมทง 5 ฉบบใหสอดคลองกบกฎหมายรฐธรรมนญ และรฐบาลตองยตการดาเนนคดโลกรอนตามนโยบายทแถลงตอรฐสภา

223


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 4 การมแนวทางในการแกไข ปรบปรงกฎหมายปาไม ใหสอดคลองสอดคลองกบวถการดารงชวตของประชาชน และมาตรา 66 ของรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 โดยใหเปนไปตามคาแถลงนโยบายของรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร ในหมวดวาดวยเรองทดนและทรพยากร ขอ 4.1, 4.4 วาจะแกไขปาไมทง 5 ฉบบใหสอดคลองกบกฎหมายรฐธรรมนญ และรฐบาลตองยตการดาเนนคดโลกรอนตามนโยบายทแถลงตอรฐสภา

5 การทาไรหมนเวยน เปนการจดการและใชประโยชนจากทรพยากรอยางยงยน ไมใชการทาลายปา หรอทาใหปาเสอมโทรม เนองจากปาสามารถฟนฟสภาพได ดงนนสทธของชมชนในการทาไรหมนเวยนตองไดรบการคมครอง และนยามความหมายใหชดเจนวาแตกตางจากการทาไรเลอนลอยอยางไร

6 รฐตองยอมรบ การจดการปาไมนนเปนของชมชนเปนอนดบแรก โดยมการสนบสนนจากหนวยงานรฐ 7 เรดดพลส ตองดาเนนการในความสาคญตอชมชนทมการจดการปาไมทด เปนอนดบแรก 8 มสทธในการทาการเกษตร คอ ไรหมนเวยน เชน แปลงไรหมนเวยน 1, 2 และ 3 9 ตดคาวา จานวนครวเรอนททาไรเลอนลอย เปนสาเหตหลกในการทาลายปา 10 เรดดพลส ควรใชหลกนตธรรม ความยตธรรมและความสมาเสมอ ตอประชาชน 11 อยากให R-PP เปนกจกรรมทมาจากประชาชนอยางแทจรง เปนลายลกษณอกษร 12 ตองมการรบรอง เคารพสทธชนเผาและคนพนเมอง มการปฏบตการจดการ การใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตของชมชนดงเดม 13 ตองนาหลกการ FPIC เขามาใชในกลไกเรดดพลส เปนฐานขอมลในการตดสนใจ โดยความรวมมอของชมชน 14 เรดดพลสแสดงนยสาคญวาชมชนเปนผกอปญหาโลกรอน เรดดพลสจาเปนตองคานงถงชมชนทองถนดงเดมและชนเผาชนกลมนอยทอาศยอยในพนทปาตางๆ

การวเคราะหปญหาปาถกทาลายและเสอมโทรมตองตรงกบความเปนจรง 15 ในแผนงานตองชดเจนเรองการยอมรบสทธชมชนตามกฎหมายหลก (รฐธรรมนญ) ของประเทศในเรองการใชประโยชนจากปา การรวมกลมเพอรกษา

ทรพยากรทองถน 16 การรองรบสทธชมชนในพนททามาหากนใหชาวบานมความมนใจมนคงวาจะสามารถดาเนนชวตตอไปไดอยางเปนปกต การรบรองสทธกยดหยนไดตามความ

เหมาะสม แตตองสามารถสรางหลกประกนได 17 ตองพสจนสทธวาชมชนไดอยอาศยมากอนการประกาศจดตงอทยานฯ หรอไม หากกอน กตองยอมรบสทธนน แตหากชมชนยายเขามาทหลง กตองหา

มาตรการเยยวยา เรองเรดดพลสกไมจาเปนวาจะตองเพมพนทปาเสมอไป ขนอยกบวาภายใตบรบทของประเทศไทยกจกรรมใดจะเหมาะสม ชาวบานตองเขามามสวนรวม และนาไปสความหลากหลายทางชวภาพดวย


รบป


ย


224


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ P 18 ยอมรบสทธชมชนพนเมองทอยมากอนการประกาศเปนปาสงวนแหงชาต และอทยานแหงชาต 19 ใหเผยแพรการใชชวต ประเพณชนเผาพนเมอง 20 สนบสนนการเพมพนทปาในพนทเกษตรกรรม (พนทกรรมสทธ) (ในพนทปาสงวน ชมชนสามารถเขาไปใชประโยชนไดตามกฎหมาย) 21 ควรมความชดเจนทจะไมทาใหชาวบานเปนผผดกฎหมาย เชน แนวทางของการขนทะเบยนเปนพนทมรดกโลก 22 สงเสรมกลไกหรอเครองมอททาใหชมชนมการจดการปาและอนรกษปาโดยชมชน 23 เรดดพลสควรเปนโอกาสในการแกปญหาใหแกชาวบานทอยในพนททบซอน โดยผลกดนใหยอมรบสทธชาวบานในการปลกตนไม 24 ตองแกไขปญหาสทธชมชนในเขตปา 25 ใหมการรบรองสทธชมชนตามมาตรา 66 ของ รธน 2550 26 ควรสงเสรมชมชนทมการรกษาปาดงเดม 27 ควรปกปองวถชวตของชมชน เชน การหายาสมนไพร อาหารตางๆ 28 ไมควรอพยพชมชนออกจากพนททากน 29 การนยามคาใหมๆ ใน R-PP ตองนามาหารอกนใหม ผานการรบรองจากภาคสวนตางๆ ปาชมชน ชนเผา ไรเลอนลอย หรอ ไรหมนเวยน ใครผกระทา 30 ควรทบทวบและวเคราะห นยาม คาวา “สาเหตการทาลายปา” ควรระบสาเหตหลกในการทาลายปา เชน การพฒนาโครงสรางพนฐาน นโยบายหรอแผนการ

ประกนราคาขาวโพด สาเหตการทาใหปาเสอมโทรม หรอการทาสมปทานปา แนวทางในการแกปญหาลกลอบตดไมเถอน รวมทงชแจงในเรองผลกระทบทางดานสงคมและสงแวดลอมตอคนในชมชน อางองกฏหมาย พรบ.ปาไม ระบและบรรจรฐธรรมนญเกยวกบสทธของชนเผาพนเมอง ตามมาตรา 66, 67 และมการเปรยบเทยบการจดการปาไมจากชมชนดงเดม กบวธการดาเนนงานตามกลไกเรดดพลส

31 ใหพจารณาคาวา บกรกทาลายปา: มาจากชมชน/ชนเผา ในเขตปา ทาใหเกดความหมายในแงลบ 32 ใหพจารณาคาวา บกเบกหรอการสรางปา: จากหนวยงานรฐทาใหเกดความหมายในแงบวก) 33 เรดดพลสกาหนดนยามปาใหครอบคลมพนทสวนบคคลทชาวบานถอครองเปนพนทเกษตรกรรม หรอใหรวมพนททประชาชนปลกตนไมในพนทเกษตรกรรม

ซงเปนพนทขนาดกวา 200 ลานไร 34 มมมองคาวาปา ไมกาวขามนยามปาทเปนสวนรวมหรอปาของรฐ ไมครอบคลมปาทอยในพนทเอกชน ควรตองนยามปาใหมรวมพนทเกษตรทไมใชเกษตร

เชงเดยวดวย


รบป


ย


225


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 35 ควรจดทากรณศกษาของการปลกตนไมทไมไดอยในพนทปาตามนยามของรฐ 36 นยามการทาลายปา สาเหตททาใหปาเสอมโทรมเกดจากการลกลอบตดไมและเกบหาของปา 37 นยามปา “ปาทมอยในปจจบนของกรมอทยานฯ และกรมปาไม ปาชมชน พนทเกษตรทเปนปาโดยการปลกขนมาหรอพฒนาขนมาใหเปนปาตามรปแบบมลนธ

ธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน และปาทขนเองธรรมชาต” พนทประกอบดวยพนทปาของกรมอทยาน ปาชมชน พนทเกษตร และพนททอยอาศยใกลลมนา

38 นยามปา ของเรดดพลว ควรแกปญหาความขดแยงเรองทดนปาไม 39 นยามปา ควรกาหนดดานความหลากหลายทางชวภาพของพนธพช 40 นยามปาเชงเดยว ตองชดเจน 41 ประเดนรวม คอ การวเคราะหสาเหตปาเสอมโทรม และสาเหตทปายงเหลออย 42 สาเหตการทาลายปา นอกจากภาคเกษตรกรรม ควรรวมถงการสรางโครงสรางพนฐาน การขยายตวของอตสาหกรรม 43 สาเหตการทาลายปา ไมควรใหเกษตรกรเปนผบกรกปา 44 ควรวเคราะหสาเหตของการทาลายปาใหม 45 ควรมการกระจายถอครองทดนอยางเปนธรรม เชน ออกระเบยบสานกนายกฯ การจดทดนชมชน นารองในพนทอาเภอแมแจม-อมกอย (พนท 2 ตาบล คอ

บานปางหนฝน และบานปางทบ) ตองมการจดการทชดเจน จดระเบยบแนวเขต โดยการมสวนรวมของผทเกยวของในภาคประชาชน และจงหวด 46 ควรเรงออกเอกสารสทธใหชดเจน เพอปองกนการบกรกพนทปา จดทาแนวเขตทชดเจน 47 สารวจชมชน ทดนทากน โดยเฉพาะแนวเขตปา เพอใหปญหาเกดขอยต 48 ควรแกปญหาแนวเขตการจดการทดนปาไมใหชดเจน สาหรบชมชนหรอประชาชนทอาศยอยในเขตปาอนรกษ/ปาสงวนแหงชาต ทมขอจากดสทธและขอบงคบ

ทางกฏหมายปาไม 49 ตองรองรบและกาหนดขอบเขตการขยายตวของธรกจอตสาหกรรมในภาคเกษตรครวเรอน 50 เสนอวาเรองปากบทดนมความเกยวของกน โดยจะตองแกปญหาทดนทกรมอทยานฯ ประกาศทบไวกอน 51 จดการและแกไขปญหาคดโลกรอน 52 ชาวบานมความเดอดรอนเฉพาะหนา เชน ยางพาราทตนปลกไว 30 ปไมสามารถโคนหรอกรดยางได


รบป


ย


226


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 53 เรดดพลสไมจาเปนตองครอบคลมแคเรองปาไม แตตองรวมผทมเอกสารสทธสวนบคคลและปลกตนไมดวย คนเหลานกตองไดรบคาตอบแทน 54 เรดดพลสตองปรบใหเกดมาตรการใหมๆ โดยนาบทวเคราะหทมอยมาบรรจไว การจดการพนทปาไมวาจะเปนปาครวเรอนหรอปาอนรกษตองชดเจน เพราะ

ชาวบานใชปาแบบอนรกษ สทธทดนและอานาจในการจดการเปนของใคร ใครเปนคนดแลจดการสทธในคารบอน ใครเปนผรกษาปา ผลประโยชนอยทใคร 55 การจดการการใชประโยชนทดนตองชดเจน 56 การกนแนวเขตทชาวบานไดเขามามสวนรวมอยางแทจรง ไมเพยงแตผนาทองถน 57 ปาในเรดดพลสควรครอบคลมปาชายเลนดวย ซงมการจดการเปนเครอขายอยแลว 58 เรดดพลสตองเปนเครองมอทจะนาไปสการจดการรวมในพนทหลากหลาย ไมจากดวาตองเปนพนทของอทยาน ไมจาเปนตองมงเนนผลสาเรจของโครงการนา

รองเทานน 59 ยงไมระบวาจะจดการแกไขปญหาเดมๆ ความขดแยงทดนปาไมอยางไรบาง 60 สารวจแนวเขตปาสงวนและอทยานใหชดเจน และเพกถอนพนททบซอนทอยอาศยและททากนออก 61 ใหมการปรบบทวเคราะหของการสญเสยพนทปาไมจากการทประชาชนเปนผเขาไปเปลยนพนทปาเปนพนทเกษตร โดยปรบเปนสาเหตหลกในการสญเสยปา

คอการพฒนาประเทศดานเศรษฐกจ และการขยายตวของเกษตรอตสาหกรรมโดยเฉพาะพชเชงเดยว 62 สารวจและหมายแนวเขตพนททอยอาศยในเขตปาสงวน และอทยานใหชดเจน 63 จดทาแนวเขตใหชดเจนเปนรปธรรม 64 ควรแบงเขตการใชประโยชนทดนระหวางพนทคมครองและพนทของชมชน 65 ควรแกไขปญหาความขดแยงเรองทดน ปาไม ใหชดเจน 66 การจดการทรพยากรตองใหความสาคญกบความขดแยง 67 ตองมการจดทาแนวเขตการใชประโยชนทดน 68 มลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชนควรเปนรปหนงของเรดพลส 69 ควรแกไขปญหาแนวเขตทดนปาไม ใหชาวบานมสทธในทดนทากน 70 ควรจดทาแนวเขตใหชดเจนระหวางพนทคมครองและพนทของชมชน 71 ภาคประชาชนเปนฐานขอมลในการวเคราะหสถานการณกฏหมายปาไม 5 ฉบบ และมต ครม. สามารถนาปรบเปลยน ตามแนวทางของ องคประกอบท 1


รบป


ย


227


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ องคกรและการแลกเปลยนความคดเหน

72 ตองแกไขนโยบาย/กฏหมายปาไมและขอปฏบต เพอลดผลกระทบ คลคลายปญหาการขดแยงทดนปาไม 73 ตองปรบปรง ปรบแก กฎหมายใหสอดคลองในระดบประเทศ 74 การผลกดนกฏหมายทง 4 ฉบบ ตามสทธชมชนในการจดการทรพยากร โดยการเสนอรายชอจานวน 1 ลานรายชอ คอ 3.1พรบ. โฉนดชมชน 3.2 พรบ.

ธนาคารทดน 3.3 พรบ. ภาษทดน 3.4 พรบ. กองทนยตธรรม 75 R-PP ตองนาเสนอขอมลคดตางๆ ในดานปาไม มแนวทางในการแกไขระหวางกฏหมายปาไมกบชมชน เจาหนาทรฐตองใหความชวยเหลอหรอประนประนอม

กบชมชน 76 ยดตาม รฐธรรมนญของประเทศไทย ตามมาตรา 66, 67 และยดหลก cbd มาตรา 8j 10c 77 ปรบปรงหรอบรณาการ พรบ.เกยวกบกฏหมายปาไม ไดหรอไม ใหเขากบวถชวตของคนในชมชนดงเดม ปราศจากเงอนไขและขอขดแยง เปนการจดการ

ทรพยากรฯ ของคนในชมชน 78 ระบหาชองทางกฎหมายเพอแกไขปญหาและจดทาพนทนารองรวมกน เชน ในพนทอทยานฯ 79 เรดดพลสตองตงความคาดหวงทจะนาไปสการปรบปรงเปลยนแปลงพฒนากฎหมาย การเคารพสทธชมชน การสรางพนทใหกบการมสวนรวมดวย 80 ยตการดาเนนคดโลกรอนและคกคามชมชนดงเดมในการดาเนนจดการทรพยากรอยางยงยน ตองแกไขกฎและระเบยบปาไมตางๆ ทขดแยงกบสทธชมชนตามร

ธน. อยางเรงดวน โดยเฉพาะการแกไขกฎหมาย 5 ฉบบ 81 (หนา 58) เรองกรอบดานกฎหมาย ใหเขยนตวบทรฐธรรมนญ มาตรา 66 ใหครบถวน 82 กระบวนการปรบปรงนโยบายกฎหมายทดนปาไมในชวงเตรยมการไมชดเจน 83 ขอเสนอแนะ แกไขปรบปรงเปลยนแปลงเพมเตมกฎหมายเกยวกบปาไมทดนใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนและสามารถคาดหวงได รวมทงสราง

บรรยากาศสนทรยสนทนาและความรวมมอ เหนอกเหนใจซงกนและคน โดยเฉพาะแกคนสวนใหญทเปนผเดอดรอน (พฒนากฎหมายใหสอดคลองกบบรบทและความตองการตามวถชวต แตอาจสามารถทาไดโดยการออกระเบยบกอนกระบวนการแกไขกฎหมายซงยาวนานกวา)

84 สนบสนนสงเสรมกฎหมายภาคประชาชนทสอดคลองกบความตองการ เชน พรบ.มลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน 85 ปฏรปกฎหมายและยอมรบสทธชมชนพนเมองทอยมากอนการประกาศปาสงวนและอทยาน 86 กฎหมายบคคลซงอยรวมกนเปนชมชนทองถนยอมมสทธอนรกษพนฟจารตประเพณศลปวฒนธรรม


รบป


ย


228


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 87 กลไกเรดดพลสสามารถสรางความชอบธรรมตามกฎหมายแกชมชนทอยในปา และลดความขดแยงไดเชนเดยวกน 88 ใหปฏบตตามมตครม. 3 สงหาคม เกยวกบการทาไรหมนเวยน 89 ปฏบตตามมตครม. 3 สงหาคม พ.ศ. 2553 คมครองวถชวตชาวกะเหรยงในเรองไรหมนเวยน 90 ควรมกฎหมายบงคบโครงการเรดดพลสเพอปองกนการละเมดสทธชมชนในอนาคตขางหนาและหลกเลยงการเลอกปฏบตในพนท (มาตรการปองกนทางสงคม

และความหลากหลายทางชวภาพ) 91 ภาครฐควรผลกดน พรบ. ชมชน เพอประโยชนตอการดแลรกษาปาชมชนโดยชมชน 92 ภาครฐควรทาใหนโยบายและกฎหมายเปนเอกภาพ 93 นโยบายและกฎหมายทดนปาไมตองมการแกไขเพอลดความขดแยง 94 เรดดพลสโดยหลกการคอการใชแรงจงใจทางเศรษฐกจมากระตนใหคนปฏบตตาม 95 การใหสมปทาน ไมวาจะเปนสมปทานปาไมและเหมองแร โดยไมเพยงแตทาลายทรพยากรปา แตทาลายความหลากหลายทางชวภาพดวย 96 การปราบผทมความคดทางการเมองตาง หรอการปราบปรามคอมมวนสต นาไปสการตดถนนผานปาทวทกภาค 97 หากมงเนนแคในพนทปาอนรกษ อาจมวาระซอนเรนเรองทรพยากรชวภาพ 98 ไมเหนดวยกบ นโยบายการอพยพหรอยายชมชน ออกจากพนทปา 99 เรดดพลสตองกาหนดมาตรการเยยวยาเมอตองผลกดนชมชนออกจากทดน ตองทาใหชดเจนวาจะเกดอะไรขนบาง 100 ชมชนทอยตดปาไมไดสรางปญหาโลกรอน แตเปนผไดรบผลกระทบจากโลกรอนโดยตรงแกเกษตรกร ซงขอมลและทางออกเรองนยงไมไดกลาวถงในโครงการ

เลย ดงนน เรดดพลสตองศกษาเรองมาตรการรองรบปรบตวดวย 101 นโยบายการขยายพนทเกษตร หรอการขยายภาคเกษตรแบบขยายพนท เชน การสงเสรมปลกขาวโพด 2b ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสขอกงวล 1 ขอปฏบตของการจดการปาชมชนเขาบรรจสแผนการปฏบตใน R-PP ไดหรอไม 2 มกระบวนการอยางไร ในกระบวนการปาชมชน เขาบรรจใน R-PP 3 การกาหนดยทธศาสตรยงไมชดเจน สวนรวมอยางไร รวมไปถงการยอมรบของประชาชน

79 4 ใครเปนผกาหนดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส (หนา 79 ตาราง 2b)


รบป


ย


229


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะ 1 การนารปแบบการดาเนนการของมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน เปนกจกรรมหนงในการดาเนนการเรดดพลส 2 การนยามปาใหมความชดเจน กอนดาเนนการเตรยมความพรอม ใหครอบคลมรปแบบมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน 6 การมแนวทางในการจดทาแนวเขตพนทใหชดเจน วาพนทใดเปนพนททากนและทอยอาศยของชาวบาน พนทใดเปนเขตปาอนรกษ และปาสงวน เพอแกไข

ปญหาการประกาศพนทปาอนรกษทบซอนททากน ทอยอาศยของชมชนทอยในปา โดยการเพกถอนพนทปาอนรกษททบซอนกบททากนและทอยอาศยของชมชน หรอใหประชาชนผไดรบผลกระทบไดมสวนรวมในการออกแบบกระบวนการในการแกไขปญหารวมกบหนวยงานภาครฐ และการดาเนนการแกไขปญหาตองแลวเสรจกอนรบเอากลไกเรดดพลสมาดาเนนการในประเทศ

3 ปาชมชนทประชาชนมการจดการดแลรกษาปาอยางยงยน ตองไดรบการสนบสนนและผลประโยชนจากกลไกเรดดพลส 4 ผลประโยชนจากกลไกเรดดพลส ดงกลาวใหหมายรวมถงผลประโยชนในรปของสทธทดน 5 การนยามปาทไมใชไมเชงเดยว แตเปนปาทมความหลากหลายของพรรณไม โดยใหชมชนมสวนรวมในการกาหนดนยามปา 7 องคประกอบขอท 2 ยทธศาสตรของ R-PP เปนแนวทางการดาเนนกจกรรมเรดดพลสทสาคญทสด เปนตวการผลกดนใหชมชนเกดความตองการเพอนาเสนอ

แนวทางการดาเนนงานของ R-PP ซงนาไปสการปฏบต 8 คณะทางานราง R-PP ขาดมตทางดานสงคมและมนษย เนนแตมตทางวทยาศาสตร 9 การออกแบบโครงสรางยทธศาสตร มความเสมอภาพ ใหความสาคญกบกระบวนการจดการผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม 10 สาเหตการทาลายปา ควรเพม การสมปทานปาไม 11 ยทธศาสตรหรอกรอบแนวทางปฏบตงานตองตอบสนองตอปญหาของชมชน โดยเอาชมชนเปนทตงและเคารพสทธชมชน 12 สามารถตอยอดในโครงการทด เชน โครงการ JOMPA สาหรบกลไกเรดดพลส โครงการคนอยปายงพะโตะ และโครงการการปรบตวพงตนเองบนฐาน

ทรพยากรบานหวทง อ.เชยงดาว จ.เชยงใหม 2c กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต

ขอกงวล 1 ขอหวงใยเรองการเขาสระบบตลาดคารบอน เพราะเรดดพลสไมสะทอนวธการแกปญหาอยางแทจรง การแกปญหาโลกรอนตองแกทตนตอของปญหา ซงกคอ

ภาคขนสงและอตสาหกรรม


รบป


ย


230


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 2 ความโปรงใสในการคานวณมวลคารบอนตองชดเจน เชน ตวแบบของมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน 3 การประเมนผลการกระทบทางดานเศรษฐกจและสงคม สามารถการนต ไมมการบรรจอยในรางแผน R-PP ตองมกรอบหรอประเมนผลการกระทบฯ

มาตราการในการปกปอง ตองมหลกการการปกปองสทธ สามารถใหชมชนรบรและเขาใจ เชน ผลกระทบทางเศรษฐกจของชมชนในการเกบหาของปา เปนตน 4 R-PP ดาเนนการในพนทชมชนในเขตปาอนรกษ/ปาสงวนแหงชาตฯ ไดหรอไม 5 ยงไมมการจดทามาตรการปกปองคมครองทางสงคมและสงแวดลอม

2c กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต

ขอเสนอแนะ 1 การรบรองสทธของชมชนทองถนดงเดม ชนเผาพนเมอง ทอาศยอยในปาซงมวถชวตในการดแลรกษา และใชประโยชนจากทรพยากรอยางยงยน โดยชมชน

เหลานตองสามารถอยอาศยในพนทปาและใชประโยชนจากทรพยากรตอไปได หากมการดาเนนการเรดดพลสในพนท ตองไมมการอพยพชมชนเหลานออกจากปา

2 การยอมรบและใหความสาคญชมชนทองถนและชนเผาพนเมอง ทพงพงปาและอาศยอยในเขตปาในการดแลรกษาปาไม รฐควรมมาตรการสงเสรมใหชมชนทองถนและชนเผาพนเมองมความสามารถในการจดการทรพยากรปาไมอยางยงยน โดยในสวนของหนวยงานรฐทาหนาทหนนเสรมและเรยนรรวมกน

3 ในสวนของชนเผากะเหรยงนน ใหยดปฎบตตามมตคณะรฐมนตร 3 สงหาคม 2553 เรองแนวนโยบายในการฟนฟวถชวตชาวกระเหรยง 4 มแผนการดาเนนทชดเจน ไมใชปลกจตสานก แตตองเพมขดความสามารถใหมศกยภาพ 5 ชมชนทมความสามารถในการจดการ/สงเสรมการจดการปา รฐตองสนบสนน 6 ควรอธบาย นยาม คาวา ชนเผาพนเมอง และ ไรหมนเวยน ในแผนการดาเนนงานของเรดดพลส 7 การดาเนนโครงการเรดดพลสตองกาหนดเงอนไขอนญาตใหชมชนในพนทเขตปาอนรกษสามารถดาเนนชวตตามวถทองถนดงเดม และเคารพการจดทา

แผนการจดการทรพยากรระดบทองถน 8 หากเหนประโยชนจากเรดดพลส ควรปฏเสธเงนสนบสนนจากธนาคารโลก เพราะไมมใครทราบวาระซอนเรน ไมวาจะเปนเรองความหลากหลายทางชวภาพ

และการนาปาเขาสตลาดคารบอน ทนขามชาตทจะมาจดการปา ในเรองนใหใชเงนงบประมาณประเทศเอง 9 เรดดพลสตองกาหนดเงอนไขหรอมาตรการปลอยกาซเรอนกระจกในภาคอตสาหกรรมอยางชดเจน และไมนาเรดดพลสเขาสตลาดคารบอน

231


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 10 การเกบกกคารบอนในชนสวนไมทแปรรปแลวไมไดบรรจอยในเรดดพลส แตสามารถสรางรายไดเสรมได 11 การดาเนนโครงการตองนามตสทธชมชนมาปฏบตอยางแทจรง และปรากฎอยในเอกสาร R-PP และใหความสาคญกบชมชนทพงพงปาอาศยปา เปนกลไก

สาคญในการรกษาปา 12 ไมสนบสนนเรดดพลสเขาสกลไกตลาด 13 ใหประเดนเรดดพลสใชเปนกลไกกองทนไมใชการชดเชย ไมเขากลไกตลาด เพราะเปนสทธอนชอบธรรมทประเทศจะกาหนด กลไกตลาดไมแนนอนและไม

สามารถคาดการณในระยะยาว มความผนผวนทางดานราคาสง และ กลไกการชดเชยอาจไมเกดประโยชนในการลดโลกรอนอยางแทจรง 14 ใหปรบประยกตแนวทางปฏบตและประสบการณของมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชนเขาสการดาเนนงานเรองเรดดพลส

โดยเฉพาะในเรองการจดการความขดแยงเรองทดน ซงอาจตองใชเวลา 15 ใหปลกปาในรปแบบของมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน โดยใหประชาชนแตละหมบานดแลตนไมและรวมปลกปารมนา ซง

โครงการเรดดพลสอาจสนบสนนกลาไมหรอพนธไมตามความเหมาะสม 16 การปรบใชตวแบบของมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชนทดาเนนการโดยชมชนในเขตพนทอทยาน โดยเรมสรางกตกาในชมชน 17 หลกประกนในการออกแบบการตดตามประเมนผล มตวชวดทอางอง ถกตอง ตรวจสอบได ไมสงผลกระทบตอชมชน และวถชวตของคนในชมชน 18 กลไกเรดดพลส ตองลดผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอมตอประชาชน โดยมการออกแบบ 19 ตองมกรอบ มาตราการการปองกน ผลกระทบตอชมชน 20 ตองสรปความกงวล จากภาคตางๆ (ดานลบ) นาไปพฒนาออกแบบเปนมาตราการแนะนา Safe grads) ขอปกปอง ผลกระทบดานตางๆ 21 ควรมมาตรการ กฏระเบยบขอบงคบ ไมใหเกดผลกระทบจากการดาเนนงานของเรดดพลส 22 คานงถงผลกระทบ อางองจากผเชยวชาญ 23 ตองวเคราะหผลดผลเสย ตอชมชน ผลกระทบเปนเชนไรบาง 24 ใหความสาคญกบ SESA

2d. ผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมระหวางการเตรยมความพรอมและการดาเนนการเรดดพลส ขอเสนอแนะ

1 กลไกในการประเมนผลกระทบ ใน R-PP ตองเปดโอกาสใหชมชนทองถน ภาคประชาสงคม มสวนรวมในการจดทาแผนปองกนผลกระทบตอสงคมและ


รบป


ย


232


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ สงแวดลอม และออกแบบกระบวนการในการดาเนนการเรดดพลส

2 เพอใหเกดความเขาใจตอวถชวตของชมชนทองถนทอยอาศยและทามาหากนในพนทปากอนการดาเนนโครงการเรดดพลส จงควรตองจดใหมการศกษาวจยทางวชาการอยางมสวนรวม ทงหนวยงานของรฐ ภาคประชาชน ชมชนทองถน และสถาบนการศกษาททกฝายยอมรบ โดยเขาศกษาวจยในชมชนทองถนดงเดมทมแนวทางในการจดการทรพยากรอยางสมดลยงยน ซงกระจายอยในทกภมภาค

3 กลไกในการประเมนผลกระทบ ใน R-PP ตองระบวา ใหมองคกรอสระเขามาทาหนาทประเมน องคประกอบท 3 : การพฒนาระดบการปลอยอางอง ขอเสนอแนะ 1 การจดทาเสนฐานอางองผกขาดความรและอานาจทนกวชาการและผเชยวชาญ องคประกอบท 4 : การออกแบบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาตและขอมลขาวสารการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

4a ระบบการตรวจตดตามปาระดบชาต ขอเสนอแนะ 1 การตดตามตรวจสอบมงเฉพาะคารบอนเทานน ทาใหการตรวจตดตามเรองปาไมระดบชาตมแตตวชวดดานคารบอน 2 ผมสทธครอบครองคารบอนและการแบงผลประโยชนทางคารบอน

4b การออกแบบระบบขอมลขาวสารสาหรบประโยชนอเนกประสงค ผลกระทบอนๆ ธรรมาภบาล และการปกปองผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม ขอกงวล 1 สทธและผลประโยชนของชมชนคอนขางเขาถงยาก ผลประโยชนตางๆยงคงเขาถงนกการเมอง ขาราชการ และผนาทองถน นายทนตางๆ 2 ความโปรงใสในการจดการคารบอนจะดาเนนการอยางไรไมใหมการทจรตคอรรปชน ผลประโยชนจะตกอยทชมชนหรอหนวยงานภาครฐกนแน 3 ขอกงวลโครงการไดรบเงนสนบสนนจากธนาคารโลก ซงไมทราบวามวาระซอนเรนหรอไม โดยเฉพาะการสนบสนนการสรางเขอนขนาดใหญอนกอใหเกดการ

ทาลายปามากมาย และหากดจากจานวนเงนทจะไดจากธนาคารโลก งบประมาณนประเทศไทยสามารถหามาดาเนนการเองได 4 สวนเรดดพลสจะแกปญหาโลกรอนไดหรอไม ในระดบประเทศไทยประเทศเดยวคงไมสงผลเทาไร แตหากหลายประเทศรวมกนทากจะสงผลแกปญหาได

ประโยชนทดคอเรองการจดทาฐานขอมลใหชดเจน สวนเรองกลไกคาขายคารบอนไดกาหนดเปนเงอนไขวาประเทศทพฒนาแลวจะมาซอคารบอนเครดตไดกตอเมอตนไดดาเนนการลดคารบอนเองแลวดวย

233


รบป


ย



หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 5 การจดสรรประโยชนทอยในรปตวเงนจะเกดขนหรอไม เมอไหร อยางไร 6 R-PP ยงไมระบถงการประเมนผลกระทบตอชมชน 7 ราคาคารบอนเปนธรรมหรอไม 8 ผมสทธครอบครองคารบอนและการแบงผลประโยชนทางคารบอน 9 กลไกเรดดพลสในระยะยาวไมชดเจนวาเงนทนจะมาจากแหลงใด และอยภายใตเงอนไขอะไรบาง ขอเสนอแนะ 1 การดาเนนการเรดดพลส จะตองมมาตรการในการปกปองสทธชมชน ชนเผาพนเมอง รวมทงกลมชาตพนธทไรสญชาต ทอาศยอยในพนทปา ไมใหชมชนไดรบ

ผลกระทบจากการดาเนนการเรดดพลส และจะไมมการบงคบใชกฎหมายอพยพชมชนออกจากพนทปา รวมถงมาตรการในการปกปองความหลากหลายทางชวภาพ โดยตองระบรายละเอยดของมาตรการปกปองในเนอหาของ R-PP

2 ชมชนควรเปนผออกแบบ รปแบบการใหผลประโยชนทเหมาะสมกบพนทและรปแบบของปา 3 การจดอบรมและกจกรรมการดแลปาทชาวบานเขารวม ควรมการจดสรรคาตอบแทน เพอเปนแรงจงใจใหชาวบานมารวมกจกรรม 4 การพฒนาระบบฐานขอมลปาไมทองถนทสามารถเชอมโยงสระดบชาต ตองเนนธรรมภบาลปาไม และความโปรงใส 5 ควรจดทานโยบายทสงเสรมใหมการจดการทรพยากรธรรมชาตโดยคานงถงสทธชมชนและเจาของตนไมในการจดการผลผลตไมโดยชาวบานเปนเจาของเนอไม

และคารบอน 6 ควรมความชดเจนเรองกองทนและกลไกตลาดคารบอน

4b การออกแบบระบบขอมลขาวสารสาหรบประโยชนอเนกประสงค ผลกระทบอนๆ ธรรมาภบาล และการปกปองผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม ขอเสนอแนะ 7 เรดดพลสตองไมสนบสนนใหประเทศพฒนาแลวใชกลไกตลาดมาอางในการปลอยคารบอนอก 8 คณคาของปาไมใชคารบอนอยางเดยว แตยงคณคาอนดวย เชน อาหาร แหลงนา ระบบนเวศ 9 การปองกนตอผลกระทบ (ระบบ Safe grads) ทเหมาะสมและถกตอง และมาจากภาคประชาชนโดยการมสวนรวมมากทสด 10 เรดดพลส เปนแนวทางในการซอขายคารบอนเครดตของคนในชมชน ทาใหชมชนเกดการแกงแยง ซงเปนระบบทนนยม และผลตอบแทน ทยงคงดาเนนการ

อยในประเทศไทย


รบป


ย


234


หนา ลาดบ ขอกงวล/ขอเสนอแนะ 11 เรดดพลสตองเปลยนเปนระบบกองทนชมชน ในการจดการทรพยากรเสยเอง องคประกอบท 6: การออกแบกรอบการตรวจตดตามและการประเมนผล ขอเสนอแนะ 1 ตดตวชวดทวาดวยการลดจานวนครวเรอนททาไรเลอนลอยออกไปจาก R-PP เพราะจะกระทบกบวถชวตการทาไรหมนเวยนของกลมชาตพนธบนทสง ซงเปน

ระบบการผลตทมความยงยน ไมทาลายปา


รบป


ย


235


236

ภาคผนวกท 1b-8 สรปประเดนขอคดเหนสวนใหญจากการประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค(กลาง เหนอ ใต อสาน) ตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไลเรดดพลส (R-PP) ของ

ประเทศไทย

ในสวนนเปนการสรปขอเสนอแนะจากการประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค(กลาง เหนอ ใต อสาน) ทมขอเสนอแนะตรงกนทง 4 ภาค มดงตอไปน องคประกอบท 1 : องคกรและการแลกเปลยนความคดเหน 1a การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ

การจดตงองคกรเรดดพลสในประเทศไทย 1) การเพมองคกรอสระทมองคประกอบมาจากภาคประชาชน และภาคประชาสงคม (คณะทางาน

เรดดพลสภาคประชาชน) ในโครงสรางองคกรสาหรบกจกรรมเรดดพลส เพอทาหนาทตรวจสอบตดตาม เชน การรบเรองรองเรยน, การใหความเหนตอการดาเนนการของคณะทางานดานเรดดพลส และการมสวนรวมในการตดสนใจทางนโยบาย เชน การกาหนดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส , การออกแบบการดาเนนการ โดยในสวนของภาคประชาชนใหเปนการเสนอผแทนทมาจากเครอขาย/กลมผมสวนไดสวนเสยสาคญ และผแทนภาคประชาสงคม ทงน กระบวนการเสนอชอผแทนและการกาหนดสดสวนใหเปนฉนทามตรวมกน

กรอบการดาเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและเรดดพลสระดบประเทศ 2) ใหระบในเนอหาของ R-PP วา การแกไขปญหาโลกรอนตองชใหเหนวาการปลอยกาซเรอนกระจกมา

จากภาคอตสาหกรรมเปนหลก การลดการปลอยกาซเรอนกระจกจงควรมงไปทสาเหตหลก สวนภาคปาไมชวยแกปญหาไดเพยงบางสวนเทานน

3) การไมนาเอากลไกเรดดพลสเขาสกลไกตลาด แตเสนอวาควรใชระบบกองทน

1c กระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ 4) การดาเนนการเรดดพลสจะใหความสาคญกบการมสวนรวมจากประชาชนทจะไดรบผลกระทบ หรอม

สวนไดสวนเสยโดยตรง โดยเฉพาะชมชนทองถนดงเดม ชนเผา ทอยอาศยอยในปา และพงพงปา เปนลาดบตน องคประกอบท 2 : การจดเตรยมยทธศาสตรเรดดพลส 2a การประเมนการใชทดน ปจจยการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบายและธรรมาภบาล

5) ปรบแกบทวเคราะหสาเหตในการสญเสยพนทปาไม ซงระบวา เกดจากการปรบเปลยนพนทปาเปนพนทเกษตรกรรม เปนสาเหตหลก (น.62) โดยใหปรบเนอหาเปนวา สาเหตในการสญเสยพนทปาไม มาจากนโยบายการพฒนาของรฐ ไดแก (1) นโยบายการใหสมปทานปาไม เหมองแร ททาใหเกดทาลายปาและทรพยากรชวภาพ นาไปสการสรางถนนหนทาง และการตงถนฐานในปา (2) นโยบายการสงเสรมการปลกพชเศรษฐกจเชงเดยว ซงทาใหเกดการขยายพนททาการเกษตรทเชอมโยงกบทนขนาดใหญ (3) การปราบปรามผมอดมการณความคดทางการเมองทแตกตางกน หรอการปราบปรามคอมมวนสตทาใหมการตดถนนเขาไปในปาทวทกภาค และนาไปสการตงถนฐานในปา (4) นโยบายสงเสรมการปลกปาภาคเอกชน ทาใหเกดการถางปาธรรมชาตเพอปลกสวนปา และ (5) การจดสรรทดนในปาเสอมโทรมโดยมเงอนไขททาใหปาเสอมโทรมกอน จงจะไดเปนเจาของทดน

6) เนอหาของ R-PP ตองแสดงใหเหนถงสถานการณปญหาการประกาศเขตอทยานทบซอนทดนทากนและชมชน ปญหาความขดแยงในสทธทดนระหวางหนวยงานรฐทเกยวของกบชมชนทอาศยอยในปามากอนการประกาศเขตพนทปาอนรกษ ทงเรองการขบไลชมชนออกจากพนทปา การดาเนนคดกบชาวบาน


237

7) การมแนวทางในการแกไข ปรบปรงกฎหมายปาไม ใหสอดคลองสอดคลองกบวถการดารงชวตของประชาชน และมาตรา 66 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550 โดยใหเปนไปตามคาแถลงนโยบายของรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร ในหมวดวาดวยเรองทดนและทรพยากร ขอ 4.1 , 4.4 วาจะแกไขปาไมทง 5 ฉบบใหสอดคลองกบกฎหมายรฐธรรมนญ และรฐบาลตองยตการดาเนนคดโลกรอนตามนโยบายทแถลงตอรฐสภา

2b ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส 8) การนารปแบบการดาเนนการของมลนธธนาคารตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน เปน

กจกรรมหนงในการดาเนนการเรดดพลส 9) การนยามปาใหมความชดเจน กอนดาเนนการเตรยมความพรอม ใหครอบคลมรปแบบมลนธธนาคาร

ตนไมและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน 10) การมแนวทางในการจดทาแนวเขตพนทใหชดเจน วาพนทใดเปนพนททากนและทอยอาศยของ

ชาวบาน พนทใดเปนเขตปาอนรกษ และปาสงวน เพอแกไขปญหาการประกาศพนทปาอนรกษทบซอนททากน ทอยอาศยของชมชนทอยในปา โดยการเพกถอนพนทปาอนรกษททบซอนกบททากนและทอยอาศยของชมชน หรอใหประชาชนผไดรบผลกระทบไดมสวนรวมในการออกแบบกระบวนการในการแกไขปญหารวมกบหนวยงานภาครฐ และการดาเนนการแกไขปญหาตองแลวเสรจกอนรบเอากลไกเรดดพลสมาดาเนนการในประเทศ

2c กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต 11) การรบรองสทธของชมชนทองถนดงเดม ชนเผาพนเมอง ทอาศยอยในปาซงมวถชวตในการดแลรกษา

และใชประโยชนจากทรพยากรอยางยงยน โดยชมชนเหลานตองสามารถอยอาศยในพนทปาและใชประโยชนจากทรพยากรตอไปได หากมการดาเนนการเรดดพลสในพนท ตองไมมการอพยพชมชนเหลานออกจากปา

12) การยอมรบและใหความสาคญชมชนทองถนและชนเผาพนเมอง ทพงพงปาและอาศยอยในเขตปาในการดแลรกษาปาไม รฐควรมมาตรการสงเสรมใหชมชนทองถนและชนเผาพนเมองมความสามารถในการจดการทรพยากรปาไมอยางยงยน โดยในสวนของหนวยงานรฐทาหนาทหนนเสรมและเรยนรรวมกน

4b การออกแบบระบบขอมลขาวสารสาหรบประโยชนอเนกประสงค ผลกระทบอนๆ ธรรมาภบาล และการปกปองผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม

13) การดาเนนการเรดดพลส จะตองมมาตรการในการปกปองสทธชมชน ชนเผาพนเมอง รวมทงกลมชาตพนธทไรสญชาต ทอาศยอยในพนทปา ไมใหชมชนไดรบผลกระทบจากการดาเนนการเรดดพลส และจะไมมการบงคบใชกฎหมายอพยพชมชนออกจากพนทปา รวมถงมาตรการในการปกปองความหลากหลายทางชวภาพ โดยตองระบรายละเอยดของมาตรการปกปองในเนอหาของ R-PP


238

ภาคผนวกท 1b-9

สรปการประชมสนทรยสนทนาระดบชาต เพอรบฟงความคดเหนตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบประเทศไทย

วนพฤหสบดท 5 กนยายน 2556 ณ หองบอลรม โรงแรมมารวย การเดน กรงเทพฯ

จากการประชมสนทรยสนทนาระดบประเทศ เพอรบฟงความคดเหนตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบประเทศไทย ในการประชมมผเขารวมประชมทงหมด 167 คน (ตามเอกสารทแนบทาย)ทงนผเขารวมประชมไดเสนอแนะความคดเหนเพมเตมตอการปรบแกราง R-PP มดงตอไปน

ขอเสนอแนะตอการปรบแก R-PP 1. ควรใหคนทองถนอยในการบรหารทกภาคสวน 2. หนา 17

- หาคามาแทนคาวา “ผตองเหลอง” - คาวา “ชาวเขา” ใหใชคาวา “กลมชาตพนธบนพนทสง” - “...พบวามชาวเขาอยถง 923,257 คน...”ใหเอาคาวา “อยถง” ออก เพราะแสดงถงความมาก - ตดคาวา “พวกเขา” ออก

3. หนา 19 - 20 เพมเตม สถานการณการปลดปลอยกาซเรอนกระจกในประเทศไทยเทานน ทประชมอยากใหมการนาเอาสถานการณโลกมานาเสนอ เชน การจดลาดบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกของแตละประเทศ ประเทศไทยอยในอนดบทเทาไหร เพอใหรวาทวทงโลกควรมความรบผดชอบรวมกน

- ควรระบสภาพความเปนจรง ณ ปจจบน วาในขณะนประเทศไทยมผทมเอกสารสทธในทดนทากนกราย มพนทปาทเปนของรฐเทาไหร มพนททซอนทบกบกนของปากบพนทชมชนเทาไหร

- คดฟองรอง/คดทางแพงทเกยวกบโลกรอน ตองระบวามคดฟองรองกนกคด มจานวนผถกฟองรองกราย และจานวนเมดเงนททางรฐฟองรองเทาไหร

4. หนา26 และ 33 ประเดนการจดองคกร การมสวนรวมของประชาชนควรระบสดสวนคณะกรรมการแตละสวนใหชดเจน ซงจากทประชมไดเสนอวา สดสวนทเหมาะสมควรเปน 50:50 และเปลยนเปน “ศนยขอมลการเผยแพร REDD+”

5. หนา 23 ขาดเนอหาสวนของ “ผมสวนไดเสย” ใหนาเนอหาหนา 43 มาใสเพมเตม 6. หนา 26 ตองการใหศนยประสานงานดาน REED+ เปนองคกรอสระ ททดเทยมกบ คณะการทางาน

เฉพาะกจดาน REDD+ 7. หนา 56 คานยาม FPIC ควรระบคานยามทถกตอง 8. หนา 67 เพมมต ครม. 3 สงหาคม 2553 ในเนอหาดวย 9. หนา 80 ในขอความ “...เปนททราบกนดวา ยงมความขดแยงในเรองทดน เนองจากบางคนหรอบาง

ชมชนทองถนเขาครอบครองทดนทมการประกาศเปนพนทปาอนรกษและปาสงวนแหงชาต... ” ประโยคนเหมอนวาคนในทองถนเขาไปอยอาศยหลงการประกาศเปนปาอนรกษ ซงแททจรงแลวมเพยงบางสวนเทานน จงควรเพมเตมรายละเอยดทชใหเหนวามคนในทองถนทอยกอนละหลงการประกาศเขตปาอนรกษ

10. ประเดนสาเหตการทาลายปา ควรเพมสาเหตของการทาลายปาทวา “ความรารวย” กเปนสาเหตหนงของการทาลายปาเชนเดยวกบความยากจน และในประเดนของ คนจน-คนรวย ทงนควรชใหเหนถง ปญหาการ


239

กระจกตวของรายได การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และการถอครองทดนทไมเทาเทยมกน ทงนควรเพม “การสรางเขอน” กเปนสาเหตการทาลายปาเชนกน

11. เนอหาโครงการนารอง 20 ชมชน ควรตรวจสอบความถกตองของขอมล เพราะในความเปนจรงแลวบางพนทโครงการนทาใหเกดความแตกแยกในชมชน

12. หนา 111 ยงมคาวา “ชนกลมนอย” 13. หนา174 ใหใชคาวา “ไรหมนเวยน” แทน “ไรเลอนลอย 14. หนา 188 คาจากดความผทมสวนไดสวนเสย หากดในบรบทภมนเวศนยงคงมปญหา 15. หนา 244 ไดระบวา “ชนเผากะเหรยง” มการทาไรหมนเวยน ใหปรบเปลยน เพราะนอกจากชาว

กะเหรยงแลวยงมอกหลายเผาททาเชนกน เชน ลวะ หรอใหใชคาวากลมชาตพนธบนพนทสง 16. หนา 263 ควรจะตดออกหรอถาอยากใหมอย ควรใสรายละเอยดขอมลการตดตอใหชดเจน 17. ควรมศนยการประชาสมพนธ การดาเนนงานเกยวกบ REDD+ 18. ในประเดน 1 a ใหระบไวใน R-PP วา

- รฐยงไมยอมรบใหมปาชมชนในพนทอนรกษ - จานวนปาชมชนในพนทปาอนรกษ ปาสงวน ตามมต ครม. - ควรยอมรบวามปาชมชนในเขตปาอนรกษ - กรมอทยานมการดาเนนการตามมต 3 สงหาคม หรอไมอยางไร

19. ควรนยามปาไมใหครอบคลมทกมตตางๆ ทางวฒนธรรม รวมถงจตวญญาณ ประเพณ ซงในปจจบนยงขาดมตวธชวต และตองรบรองสทธชมชนอกดวย เพมคาวา ชาตพนธและชนเผาพนเมอง และประเดน วนเกษตรกบไรหมนเวยน ซงในปจจบนยอมรบแตคาวา วนเกษตร

20. ควรทาแนวเขตปากบชมชนใหชดเจน และควรทารวมกบคนในทองถนดวย 21. ขอถกเถยงเรองทมาของแหลงเงนทนในการดาเนนงาน REDD+ จะมาจาก

- การนา REDD+ เขาสกลไกการตลาด ทนาไปสการชดเชย - การจดตงกองทน - ขอใหกาหนดวา REDD+ จะไมเขาสกลไกการตลาด ซงขอสรปนไดมาจากการรบฟงความคดเหนใน

ทกๆ เวททผานมา ทงนมขอถกเถยงกนในทประชมนวาแหลงเงนทนทง 2 กมขอดและขอเสยทแตกตางกน ดงนนจงควรจดเวท เพอหารอถงประเดนดงกลาว และชใหเหนถงผลดผลเสย เพอเปนแนวทางในการตดสนใจตอไป

22. การดาเนนกลไก REDD+ ตองเปนไปตามบรบทของสงคม และทาอยางไรเรดดพลสจงจะมประโยชน การสรางพนทพดคยใน 4 ป ขางหนาจะเปนประโยชนอยางยง ทงยงเกดการกระจายการพสจนซาของพนทโครงการนารอง

23. ตวแทนจากเทอกเขาตระนาวศรกลาววา ควรมศนยการประชาสมพนธเผยแพร การดาเนนงานเกยวกบ REDD+

24. ภาคผนวก ควรจะทาเปนภาพรวมของภาคประชาชน ไมควรแยกเปนภาคๆ เพราะความคดเหนของภาคประชาชนมกจะเปนไปในทศทางเดยวกนอยแลว

25. ใหรฐออกเอกสารสทธทากนใหกบคนในทองถน เพราะหากมสทธในทดนทากนชาวบานกชวยกนอนรกษ สามารถปลกตนไมในทของตนเองได โดยไมตองกลวความผด

26. การดาเนนกลไก REDD+ ตองเปนไปตามบรบทของสงคม 27. ตวชวดทนาเสนอ ควรใหลอไปตามบรบทของทองถน เชน ระบบวนเกษตรบนทสงกบพนราบมความ

แตกตางกน


240

28. R-PP น ควรระบดรรชนตวชวดวา REDD+ จะกาวสความสาเรจ นอกจากนควรจะระบวา REDD+ ควรจะเปนอยางไร มประโยชนอยางไร

29. ประเดนขอถกเถยงเรองทมาของแหลงเงนทนในการดาเนนงาน REDD+ จะมาจาก - การนา REDD+ เขาสกลไกการตลาด ทนาไปสการชดเชย - การจดตงกองทน

ขอใหกาหนดวา REDD+ จะไมเขาสกลไกการตลาด ซงขอสรปนไดมาจากการรบฟงความคดเหนในทกๆ เวททผานมา ทงนมขอถกเถยงกนในทประชมนวาแหลงเงนทนทง 2 ยอมมขอดและขอเสยทแตกตางกน ดงนนจงควรจดเวทเพอหารอเกยวกบประเดนดงกลาวและชใหเหนถงผลดผลเสย เพอเปนแนวทางในการตดสนใจตอไป

30. มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม กลาววาคณะทางานไดเปดกวางใหทกภาคสวนมสวนรวมมากขน และไดกลาวถงประเดนเพศภาวะ สทธของหญงและชายทจะมสวนรวมในการดาเนนโครงการ ซงตองมสดสวนทเทาเทยมกน ทงนควรคานงถงเยาวชน และไดเสนอวา FPIC ยงคงมความจาเปนตอโครงการเรดดพลส และไดยกตวอยางเหตการณทชาวบานถกจบเนองจากการแบงแนวเขตในปจจบนยงไมมความชดเจน

31. จากขอสรปความคดเหนทตรงกนทงสภาคควรตองนาไปใสใน R-PP ดงเชน ในสวนของกรองการดาเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ในสวนของกระบวนการมสวนรวมขอ 1 C ในประเดน การจดเตรยมยทธศาสตรเรดดพลสขอท 1 2 3 4 ขอ 2 b ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสขอเสนอแนะท 1 2 6 ขอ 2C กรอบการนาเรดดพลสไปสการปฏบต ขอเสนอแนะขอท 1 2 และองคประกอบท 4 ขอเสนอแนะท 1 ประเดนทสอง เรดดพลสเกยวกบปาไม สถานการณทดน และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ประเดนทงสามนซงทงหมดนตางเกยวของกบเรดดพลส ทงนมขอเสนอวา ควรมการแกกฎหมายปาไมทรองรบสทธชมชน แนวเขตปาไมตองชดเจนและการกระจายการถอครองทดน ทงหมดนควรจะเกดกอนการดาเนนการเรดดพลส

32. ตวแทนสมาคมมงภทบเบกเพชรบรณ กลาววา มความอนใจททางรฐไดนาเอาเรดดพลสเขามาดาเนนการ เพราะวาทาใหชาวบานไดมโอกาสมาพดคยแบบนมากยงขน และไดกลาวถงประเดน ความมนคงในทอยอาศยความแนใจในทอยอาศย มองวากญแจสาคญอยทหนา 80 วรรคทกลาววา “รฐบาลตระหนกถงปญหาความขดแยงการใชทดน ดงนนในป พ.ศ. 2555 จงมการแตงตงคณะกรรมการบรณาการการบรหารจดการทดนเชงระบบซงมรองนายกรฐมนตรเปนประธาน ” มองวาซงหากเกดขนจรงทกอยางกจะดาเนนการไปไดดความกงวลกจะถกตดออกไป รวมถงการรบรองสทธของชมชน เพอเรดดพลสเกดผล เพราะคดวาทางกรมอทยานยงไมมสทธอานาจมากพอ

33. การท REDD+ จะประสบความสาเรจไดตองแกไขปญหาเดมทมอยใหไดเสยกอน ซงนนคอ ตองมการรบรองสทธชมชน การปฏรปกฎหมายปาไม การกาหนดขอบเขตทดนทแนนอน

34. หากเรดดพลสยงอยบนการมสวนรวมของประชาชนตองมการทารวมกนในพนทของประชาชน ซงงบประมาณการสรางพนทนารองตองมนาหนกมากและตองอยในระดบตนๆ กจกรรมทเปนสงจงใจยงคงขาดงบประมาณในจดน

35. หลงจากทเสนอ ครม. แลว โครงการ REDD+ จะมขนตอน-กลไก ในการบรหารงานเปนอยางไร คนในทองถนจะมสวนรวมมากนอยแคไหน ผลประโยชนทแทจรงจะเกดกบชมชนมากนอยแคไหน

36. การท REDD+ จะประสบความสาเรจไดตองแกไขปญหาเดมทมอยใหไดเสยกอน ซงนนคอ ตองมการรบรองสทธชมชน การปฏรปกฎหมายปาไม การกาหนดขอบเขตทดนทแนนอน


241

กรอบองคกร 37. ควรมคณะกรรมการทมสดสวนภาคประชาสงคม ผมสวนไดเสย กบภาคราชการ ในสดสวนทเทากน 38. คณะกรรมการ ควรมตงแตระดบพนท ระดบจงหวด ระดบองคกรทมการยดโยงกน คอการยกระดบ

คณะกรรมการจากระดบลางขนไปสระดบบน ในลกษณะ คณะกรรมการ/สมาชกสภาเกษตรกร ตาม พรบ. สภาเกษตรกร แนวทางการนยาม

39. ตองใหครอบคลม เพอไมใหเกดการเสยโอกาสของประชาชน เชน “ปา คอปาทวไป และพนทตนไม ทมสภาพคลายปา” กรอบพนท

40. REDD+ ตองสรางโอกาสใหนาพนททกประเภท ใหเขารวมโครงการได ซงไดแก พนทปา ของหนวยงานตางๆ พนทปาชมชน พนททากนของประชาชน ทมการปลกหรอดแล ทมการปลกหรอดแลรกษาตนไมมสภาพคลายกบปา เนองจากเปนสดสวนพนทสวนใหญของประเทศ กรอบการเตรยมการ

41. การสรางพนทนารองในพนทตองใหครอบคลมบรบทในพนททกประเภท ทกกลม และสรางพนทนารองใหมากทสด และกระจายใหทวประเทศและการนารอง เสมอนการคมครองการดาเนนการ แกปญหาทดนทากนของประชาชน

42. ควรสรางนาหนกการจดการงบประมาณ ดานการนารองใหเปนงบสวนใหญ เพราะเปนการสรางกระบวนการมสวนรวมไมเปนเวทสรางความเขาใจ ทดทสด

43. ควรสรางสงจงใจ ใหเปนรปแบบ และการมสวนรวมทชดเจน เชนการใหคาตอบแทน ในการจดทาขอมล และการดแลรกษาตนไม


242

ภาคผนวก 1b-10 (1) บทวเคราะหขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) รางฉบบวนท 23 พฤศจกายน 2554 ปรบปรง/แกไข 24 กมภาพนธ 2556

คณะทางานโลกเยนทเปนธรรม

บทสรปยอ ประการท 1 กลไกเรดดพลสจะไมบรรเทาปญหาโลกรอน หากเขาสกลไกตลาด

ในประเทศไทย ภาคพลงงานมสดสวนปลอยกาซเรอนกระจกมากทสดถงรอยละ 70 การใชกลไกเรดดพลสไปชดเชยโดยกลไกตลาด ขณะทภาคสวนทเปนสาเหตหลกยงคงปลอยกาซเรอนกระจกไดตอไปไดนน จะไมนาไปสการชวยบรรเทาปญหาโลกรอน การลดการปลอยตองมงเปาไปทภาคพลงงานกอน จากนนจงคอยมาพจารณาสดสวนการลดในภาคปาไม ทสาคญ การไมสามารถคาดการณราคาคารบอนในตลาดคารบอนไดลวงหนา ทาใหกลไกเรดดพลสเสยงตอภาวะไมคมทน

ขอเสนอ ตองไมนากลไกเรดดพลสเขาสระบบตลาดคารบอน โดยการใชระบบกองทนในการดาเนนการเทานน

ประการท 2 การรบรองและเคารพสทธมนษยชนของชมชนทองถน และชนเผาพนเมองไมเปนจรง

ปจจบนคาดวานาจะมประชาชนราว 1 ลานคนทอาศยและทากนอยในเขตปาอนรกษของรฐ ซงมสถานภาพผดตามกฎหมายปาไม ทาใหคนกลมนไมเคยไดรบการรบรองหรอเคารพสทธใดๆ ขณะทขอเสนอของ R-PP นนใชคา “ควร” และ “ตามความเหมาะสม” ตอการรบรองสทธดงกลาว นนกหมายความวา รฐจะรบรองหรอไมกได ดงนน รฐจงเพยง “รบทราบ” วาวฒนธรรม ประเพณ และภมปญญามศกยภาพในการจดการทรพยากรปาไม

ขอเสนอ การรบรองสทธชมชนทองถนและชนเผา ไดแก 1) การปรบปรงแกไขกฎหมายปาไมใหสอดคลองกบกฎหมายรฐธรรมนญในรบรองสทธชมชน และ

เปนไปตามหลกธรรมาภบาล รวมถงหาแนวทางการจดการความขดแยงเฉพาะหนา (เชน การคลคลายคดความระหวางชาวบานกบกรมอทยานฯ และกรมปาไม)

2) การปรบปรงระเบยบหรอแนวทางการประกาศเขตปาอนรกษใหชมชนทองถนและชนเผามสวนรวมในการกาหนดแนวเขต

3) การรบรองสทธชมชนทวถชวตวฒนธรรมทไมทาลายปา เชน ระบบการทาไรหมนเวยนดงเดมของชมชนชาวกระเหรยง ซงปรากฎอยในมตคณะรฐมนตร 3 สงหาคม 2553

โดยในขอ 1) และ 2) อาจเรมจากการมเวทวชาการ และระดมความเหน เพอจดทาเปนขอเสนอในการกาหนดแนวทางการดาเนนการ

ประการท 3 กระบวนมสวนรวมมปญหาหลายประการ ทงในระยะการจดทาขอเสนอ R-PP ระยะเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และการตดสนใจนากลไกเรดดพลสมาดาเนนการทวประเทศ

ทผานมาการรบฟงความเหนไมครอบคลมประชาชนในปาอนรกษ และกระบวนการมสวนรวมในระยะเตรยมความพรอม จากดเฉพาะกลมผทเหนดวยและเขารวมกบกลไกเรดดพลสเทานน และไมมกลไกการมสวนรวมการตดสนใจทางนโยบาย ในการนากลไกเรดดพลสมาดาเนนการทวประเทศ ขอเสนอ จดใหกลไกการมสวนรวมทใหอานาจกบประชาชนในการตดสนใจทางนโยบาย ในการนากลไกเรดดพลสมาดาเนนการในประเทศไทย และการตดสนใจวาจะเขารวมในกจกรรมนารองกลไกเรดดพลส


243

ประการท 4 การวเคราะหกรอบดานกฏหมายและนโยบายขาดขอเทจจรงจานวนมาก นโยบายการจดการปาอนรกษทผานมามงเนนการใชแนวทางอพยพและจากดสทธประชาชนในเขตปา และการประกาศอทยานแหงชาตทบชมชนและททากนจานวนมาก เพราะดาเนนการโดยรฐฝายเดยว ขาดการมสวนรวมของประชาชนในเขตปา รวมถงกฎหมายปาไมทขดกบกฎหมายรฐธรรมนญทใหการรบรองสทธชมชน และการดาเนนนโยบายทจากดสทธและอพยพของชมชนออกจากปา เชน มตคณะรฐมนตร 30 มถนายน 2541 ขอเสนอ การวเคราะหประเมนการใชประโยชนทดน สทธชมชนในเขตปาทสะทอนขอเทจจรงทเกดขนของประเทศไทย เชน การวเคราะหกรอบกฎหมายและนโยบายปาไมในประเดนสทธชมชน การรวบรวมงานศกษาทครบถวนรอบดานทเปนสาเหตสาคญททาใหชมชนจานวนมากอยในเขตปา ประการท 5 ชมชนในเขตปากลายเปนสาเหตการทาลายปา และทาใหปาเสอมโทรม ขอเสนอยทธศาสตรทางเลอกเรดดพลส จงมงไปทการลดกจกรรมของชมชนในพนทปา ในการทาเกษตรกรรมและการใชประโยชนจากปา ในขอเสนอ R-PP ระบสาเหตสาคญของการทาลายปาวา เปนการบกรกแผวถาง ซงเปนการครอบครองทดนโดยไมไดรบอนญาต และ/หรอ การครอบครองทดนปาไมแบบผดกฎหมาย และการลกลอบตดไมและเกบหาของปาเปนสาเหตทาใหปาเสอมโทรม ทาใหชมชนทองถนและชนเผาพนเมองดงเดม หรอชมชนทใชประโยชนจากปาอยางยงยนถกเหมารวมไปดวย รายงานยงระบอกวา การลดกจกรรมดงกลาวจะใชกฎหมายและนโยบายทมอยมาบงคบใช ขอเสนอ การมกระบวนการจาแนกแยกแยะชมชนดงเดมทอยมากอนการประกาศปาอนรกษตามกฎหมาย และชมชนทมวถชวตยงยนไมทาลายระบบนเวศน เพอไมใหเกดการเหมารวมวาชมชนทงหมดทอยในเขตปาเปนสาเหตสาคญของการทาลายปา และทาใหปาเสอมโทรม ประการท 6 การนาเอาโครงการทยงมคาถามในแงความลมเหลวในการแบงปนผลประโยชน อยางโครงการหมบานปาไมมาเปนตนแบบ อาจจะนาไปสความลมเหลวในทสด โครงการหมบานปาไมขององคการอตสาหกรรมปาไม ซงเปนโครงการหนงทไดชอวาประสบความลมเหลว ชาวบานเปนเพยงลกจางสวนปาในพนททเคยเปนทดนทากนของตนเองเทานน ขอเสนอ กอนนาเอาโครงการตางๆ มาเปนตนแบบ เชน โครงการหมบานปาไมขององคการอตสาหกรรมปาไม หรอโครงการสงเสรมและพฒนาการมสวนรวมของชมชนในพนทปาอนรกษของกรมอทยานฯ ฯลฯ จาเปนตองมการศกษาประเมนผลการดาเนนโครงการ โดยการรบฟงความเหนและมสวนรวมจากประชาชนในพนทดาเนนการของโครงการดงกลาวเสยกอน ประการท 7 ชดเจนวารฐบาลจะไดรบผลประโยชนจากกลไกเรดดพลสมากทสด จากกลไกการแบงปนทวา รฐซงเปนเจาของปาและจดการปาจงเปนผทมสทธในคารบอนในพนทปา การแบงปนใหชมชนจะเกดขนกตอเมอชมชนยอมปฎบตตามเงอนไข คอ ลดกจกรรมการใชทดนและการใชประโยชนจากปาไม ซงจะสงผลกระทบทงตอผลผลต รายได และความมนคงทางอาหาร ซงยงมคาถามวาผลประโยชนจากกลไกเรดดพลสคมคาเพยงพอหรอไม และชมชนจะไดรบผลประโยชนนนตอเนองระยะยาวถงรนลกหลานหรอไม และอนาคตจะเปนอยางไร หากไมมทดนทากน


244

ขอเสนอ ตองมการศกษาประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคมเสยกอน ไดแก 1) การศกษาในพนทนารอง เพอศกษาถงมลคารายไดจากการผลต และความมนคงทางอาหาร ทชมชนไดรบจากการใชประโยชนทดนและการพงพงทรพยากรปาไม เพอชมชนและหนวยงานรฐจะไดมขอมลเพยงพอวา การดาเนนกลไกเรดดพลสจะสงผลกระทบอยางไร และผลประโยชนจากกลไกเรดดพลสมความคมคาหรอไม 2) การศกษาจากงานศกษาวจย ขอมล และเอกสารทเกยวของกบการใชประโยชนจากปา และผลผลตจากการใชประโยชนทดนของชมชนในเขตปา ซงมอยเปนจานวนมาก ประการท 8 แนวโนมการนาสวนปาเชงเดยวเขามาในกลไกเรดดพลส ในรปของความรวมมอกบภาคเอกชนและสวนปาขององคการอตสาหกรรมปาไม อาจนาไปสการปลกปาทบทดนทากนของประชาชน สวนปาเชงเดยวถกระบไวในสวนเพมเตมของกลไกเรดดพลส คอ การเพมพนปรมาณคารบอนเกบกก และการจดการปาอยางยงยน ทผานมามกเกดปญหาการปลกปาทบทดนของประชาชน เชน สวนปาทอยในความดแลขององคการอตสาหกรรมปาไม ซงมปญหาขอขดแยงเรองทดนอยในหลายพนท ขอเสนอ การไมนาสวนไมเชงเดยวเขามาอยในกลไกเรดดพลส ประการท 9 การทยงไมมการพฒนาตวชวดทไมใชคารบอน เชน ตวชวดในเรองความหลากหลายทางชวภาพ ความยงยนในการจดการปาไมทดาเนนการโดยชมชน และความมนคงทางอาหาร ทาใหมขอมลไมเพยงในการประเมนตดตามตรวจสอบกลไกเรดดพลส ขอเสนอ การพฒนาตวชวดในเรองการจดการปาทพสจนไดวามความยงยน เชน การกากบการใชประโยชนไมใหเกนสมดลยของระบบนเวศน (ไมใชหามใช) การทาระบบเกษตรกรรมทยงยนอยางเชนระบบการทาไรหมนเวยนแบบดงเดม ทงจะเปนแรงจงใจใหชมชนรกษาระบบเกษตรนเอาไว ไมเปลยนไปปลกพชเศรษฐกจเชงเดยวทใชสารเคม ประการท 10 รายงานขอเสนอ R-PP ยงไมมการศกษาประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม และการจดทามาตรการปกปองคมครองสงคมและสงแวดลอม มาตรการดานการปกปองคมครองสงคมและสงแวดลอม มความสาคญอยางยง ทจะตองจดทาขนตงแตตน มใชไปดาเนนการภายหลง ทงน เพอสรางความมนใจวาสทธชมชนทองถน ชนเผาพนเมองจะไดรบการปกปองจรง ขอเสนอ 1) การดาเนนการศกษาประเมนผลกระทบทางสงแวดลอม และการจดทามาตรการปกปองสงคมและสงแวดลอมกลไกเรดดพลส กอนการเรมดาเนนการเตรยมความพรอมเรดดพลส เพอใหประชาชนไดมขอมลประกอบการตดสนใจวาจะเขารวมกจกรรมกบกลไกเรดดพลสหรอไม

1) คณะทางานดานการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ และการจดทามาตรการปกปอง

ควรแยกเปนอสระ และจดกระบวนการรบฟงความเหนเพอจดทากรอบการประเมน ในขอบเขตการประเมน

ทงประเทศ

2) ความเปนมาโดยยอ

ก รมอทยานฯ ไดเรมดาเนนการในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ภายใตกองทนหนสวนคารบอนปาไมของธนาคารโลกในป 2552 จากนนปลายป 2553 (สงหาคม) ธนาคารโลกอนมตงบประมาณ 200,000 เหรยญสหรฐ (ประมาณ 6 ลานบาท ทอตราแลกเปลยน 30 บาทตอดอลลาร)เพอมาจดทาขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ( R-PP) และขอเสนอฯ ( R-PP) ดงกลาว ไดรบอนมตจากธนาคารโลก


245

เมอเดอนมนาคม 2556 ดวยงบประมาณชวยเหลอจากกองทนหนสวนคารบอนปาไมของธนาคารโลกจานวน 3.6 ลานเหรยญสหรฐ (ประมาณ 108 ลานบาท) จากงบประมาณรวม 21 ,714,000 เหรยญสหรฐ (ประมาณ 650 ลานบาท) โดยมระยะดาเนนการ 4 ป คอ ป 2557-2560 อยางไรกด แมวากรมอทยานฯ จะจดการประชมรบฟงความเหนจากผมสวนไดสวนเสยใน 4 ภมภาคและในกรงเทพฯ ในระยะการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมฯ ( R-PP) แตกระบวนการมสวนรวมดงกลาวยงมปญหาขอบกพรองหลายประการ โดยเฉพาะในประเดนหลกการสาคญในการมสวนรวม เชน การขาดการมสวนรวมของผมสวนไดเสยสาคญอยางประชาชนในเขตปาอนรกษ , การไมมขอมลทเพยงพอและรอบดานของผมสวนไดสวนเสย การประชมทรวบรดและไมมเวลาเพยงพอตอการแสดงความคดเหน เปนตน รวมถงความบกพรองในเนอหาสาระสาคญ ดงนน คณะทางานโลกเยนฯ และกลมภาคประชาสงคมและภาคประชาชน (เอกสารแนบทาย 1 และ 2) ไดสงขอคดเหนตรงไปยงคณะกรรมการบรหารกองทนหนสวนปาไมคารบอน ธนาคารโลก สงผลใหคณะกรรมการฯ มมตใหกรมอทยานฯ ดาเนนการเพมเตมปรบปรงแกไขรายงานขอเสนอฯ ( R-PP) ตามเงอนไข 5 ประการ ซงในทายทสดนามาสกระบวนการหารอแลกเปลยนความคดเหนเพมเตมสครงในระดบภมภาคชวงเดอนกรกฎาคมทจะถงน เพอนาผลไปปรบปรงตวเอกสารและนากลบมาเสนอประชาชนอกครงในเวทระดบชาตทกรงเทพมหานครในเดอนสงหาคม 2556 ซงจะตองตดตามดตอไปวากระบวนการในครงนจะสามารถแกไขปญหาในอดตโดยการเปดกวางโปรงใสเพอจะนาไปสการแกไขเนอหาอยางมนยสาคญตามความคาดหวงของผมสวนไดสวนเสยหรอไม


246

บทวเคราะห 1 a. การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ

ความเหน 1 กลไกเรดดพลสจะไมบรรเทาปญหาโลกรอน หากเขาสกลไกตลาด รายงานขอเสนอ ๖ กลาวถงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท) 11 (พ.ศ.2555- 2559) ทประกาศใชยทธศาสตรของประเทศทเรยกวา “โมเดลการเตบโตแบบใหม” หนงในนน คอการบรรเทาและการปรบตวดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และระบวา แผนงานกลไกเรดดพลสแหงชาตทรฐบาลวางแผนทจะดาเนนการนนจะมสวนชวยเหลออยางสาคญในการบรรเทาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในประเทศไทย และการบรหารจดการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต (น.16) เปนทชดเจนวาการปลอยกาซเรอนกระจกทเปนสาเหตของโลกรอน เกดจากการปลอยในภาคพลงงานมากทสดคอรอยละ 70 (การจดทารายงานแหงชาตฉบบท 2 เพอเสนอตอ UNFCCC) หมายความวา การบรรเทาโลกรอนในประเทศไทยทตรงจดตองลดทภาคพลงงาน ในขณะทภาคปาไมซงเปนภาคทมศกยภาพเปนแหลงกกเกบคารบอนนน จะไมชวยบรรเทาปญหาโลกรอนไดเลย หากคารบอนจากการกกเกบถกนาไปขายในตลาดคารบอน เพอชดเชยการปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคสวนทเปนสาเหตหลกใหยงคงปลอยไดตอไป ความเหน 2 การรบรองและเคารพตามหลกการสทธมนษยชนของชมชนทองถนและชนเผาพนเมองในเขตปาอนรกษไมอาจเกดขนไดจรง รายงานขอเสนอฯ ( R-PP) ระบวา ในปจจบนมประชาชนทอาศยอยในและรอบพนทอนรกษ (อทยานแหงชาต และเขตรกษาพนธสตวปา) และมการดารงชพทพงพงทรพยากรปาไมอยราว 1.2 – 2 ลานคน และมประชาชนอกถง 20-25 ลานคน ทอาศยอยใกลปาสงวนแหงชาต และพงพงทรพยากรปาไมเพอประโยชนใชสอยและสรางรายได และกรมปาไมใหความสาคญกบปาชมชนโดยการกาหนดเปนยทธศาสตรของกรม , การจดทะเบยนปาชมชนในพนทปาสงวน และระบวาชมชนทองถนทพงพงปาทเปนกลมชาตพนธวา พวกเขาเปนผมสวนไดเสยสาคญในการมสวนรวมตอกจกรรมเรดดพลส และควรใหการรบรองและเคารพตอสทธของกลมคนทองถนตามความเหมาะสมตามกตกาและอนสญญาวาดวยสทธมนษยชนระหวางประเทศ ทงนขนกบสถานการณของประเทศ (น.17) ขณะนยงไมมขอมลทชดเจนวาในเขตปาอนรกษมชมชนและประชาช นอาศยอยจานวนเทาใด ขอมลทอางองในรายงานแผนการเตรยมความพรอมเรดดของกรมอทยาน ฯ ระบวาเฉพาะในเขตปาอนรกษมชมชนประมาณ 5 แสนครวเรอนหรอประมาณ 1.5 ลานคน (R-PIN ประเทศไทย, 2551) คนเหลานสวนหนงเปนกลมชาตพนธ พวกเขาไมไดรบการรบรองและความเคารพในสทธตามกตกาและอนสญญาสากลดงทในรายงานขอเสนอฯ ขอความขางตนเปนเพยงขอเสนอวา “ควร” โดยตามมาดวยตามความเหมาะสม และขนอยกบสถานการณแตละประเทศ หมายความวาจะรบรองหรอไมกไดขนกบกฎหมายทมอย จงพบเหนการจากดสทธ และการจบกมดาเนนคดทงทางอาญาและทางแพงกบชมชนในเขตปาในหลายพนท ความเหน 3 การกลาวอางวาองคกรพฒนาเอกชนทเขารวมในคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสนนมาจากระบวนการคดสรรของตนเองนนไมถกตอง จากขอความทวา “ในสวนขององคกรการพฒนาเอกชน ชมชนทองถนทพงพงปาไม องคกรภาคเอกชน สถาบนวชาการและสถาบนวจย ผแทนแตละทานไดรบการเสนอชอโดยสถาบนทเกยวของ ผานกระบวนการคดสรรของตนเอง” (น.21) ทวาไมถกตองนน เพราะวาทผานมาองคกรพฒนาเอกชนทเขาไปรวมในคณะทางานฯ เปนการตดสนใจขององคกรเอง มไดมกระบวนการคดสรรเพอเขารวมเปนคณะทางานจากกลมองคกรพฒนาเอกชนแตอยางใด


247

ความเหน 4 คณะทางานดานการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ และการจดทามาตรการปกปองควรแยกเปนอสระ และทาการประเมนในขอบเขตทงประเทศ รายงานฯ ระบวา จะมการจดตงคณะทางานฯ ชดนขน เนองจากเรดดพลสอาจจะเกดความเสยงตอการดารงชพ ความมนคงในการถอครองทดน ธรรมาภบาลดานปาไม วฒนธรรม และความหลากหลายทางชวภาพ โดยคณะทางานจะอยภายใตคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส (น.25-26) เพอใหการประเมนดาเนนไปอยางรอบดานและโปรงใส คณะทางานชดนจงตองไมอยภายใตโครงสรางของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ซงมองคประกอบสวนใหญมาจากภาครฐ โดยเฉพาะกรมอทยานฯ ซงอาจทาใหการประเมนเกดความลาเอยงได คณะทางานชดนจงควรแยกการทางานเปนอสระ ภายใตคณะกรรมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ โดยองคประกอบของคณะทางานควรมาจากภาคสวนทหลากหลาย เชน หนวยงานรฐ นกวชาการ องคกรพฒนาเอกชน องคประชาสงคม และองคกรประชาชน โดยเปนการเสนอชอจากผมสวนไดสวนเสยทเปนผทอาจจะไดรบผลกระทบ ความเหนท 5 กลไกเรดดพลสมไดมการบรรจอยในแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศลาสด การอางองวากลไกเรดดพลสเปนเปาหมายของแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (น.30) เนอหาลาสดของแผนแมบทฯ ฉบบลาสดนน มไดมการบรรจกลไกเรดดพลสไวในตวแผนดาเนนการ ปรากฏอยเพยงในสวนของการพรรณนาสวนตน นนหมายถงไมไดมการระบลงไปวาจะมการดาเนนการในเรองนในรปธรรมแตอยางใด รายงานขอเสนอ R-PP ควรกลบไปแกไขตามแผนแมบทฯ รางลาสด 1b. การเผยแพรขอมลขาวสารและการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย ความเหน 6 การวเคราะหผมสวนไดสวนเสยสาคญตกหลน และการกาหนดประเดนแลกเปลยนความเหนทไมเปดกวางเพยงพอและประเดนไมครบถวน 6.1 การวเคราะหผมสวนไดสวนเสยไมครอบคลมและบดเบอน จากขอความทวา “กลมผมสวนไดสวนเสยไดรบเชญทกกลมเขารวมกระบวนการรบฟงความเหนระดบประเทศ ระดบภาค และระดบทองถน และผมสวนไดสวนเสยไดมาจากกระบวนการคดเลอกผแทนกนเอง และกระบวนการรบประกนไดวามผแทนมาจากผมสวนไดสวนเสยทกกลม” (น.39) พบวา ผมสวนไดสวนเสยสาคญคอประชาชนทอยในเขตปาอนรกษตกหลนและไมไดรบเชญเขารวมกระบวนการทผานมา และมไดมกระบวนการคดเลอกผแทนกนเองเกดขนแตอยางใด 6.2 การกาหนดคาถามและประเดนแลกเปลยนทไมเปดกวางเพยงพอ ดวยการกาหนดกรอบการพดคยทจากดประเดน เพอใชอางองวาไดจดใหมกระบวนการมสวนรวมแลว การไมเขารวมของคณะทางานโลกเยนทเปนธรรมกเนองมาจากเหตผลดงกลาว 6.3 การประชมมเวลาไมเพยงพอในการแลกเปลยนความเหน และยงสรปความเหนไปในทางโนมเอยงทสนบสนนกลไกเรดดพลส จากการกลาวถง “ชมชนทองถนทพงพงปาจานวนหนงสนบสนนเชงบวกตอการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมเรดดพลส ” (น.41) จากความคดเหนทแนบทายในภาคผนวกของผทรวมการประชม เหนดวยกบการสนบสนนการรกษาปาไมเฉพาะในกลไกเรดดพลส แตอาจรวมถงการสนบสนนอนๆ ทอาจมใชเรดดพลสกได การประชมดงกลาวยงมเวลาใหแสดงความคดเหนนอยมาก เชน การใหเวลาเพยง 10 นาทเทานน


248

6.4 การแลกเปลยนในประเดนสทธทดนและการใชประโยชนไมไดแตะไปถงรากเหงาของปญหา เชน ปญหาดานสทธชมชนทพงพงปา นโยบายและกฎหมายทไมยอมรบสทธชมชนทอยมากอนการประกาศพนทปาอนรกษ รวมถงปญหาดานคดความของประชาชนในเขตปา 1c. กระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ ความเหน 7 กระบวนการมสวนรวมในการรบฟงความเหนมปญหาหลายประการ 7.1 กระบวนการรบฟงความเหน ไมครอบคลมผมสวนไดเสยสาคญ เชน ชมชนทถกประกาศปาอนรกษทบทตงชมชนและททากนจานวนมากไมไดรบรและมสวนรวม 7.2 กระบวนการมสวนรวมและรบฟงความเหนในระยะเตรยมความพรอม จากดเฉพาะกลมผทเหนดวยและเขารวมกบกลไกเรดดพลสเทานน หมายความวา หากชมชนในเขตปาไมเหนดวยกบกลไกเรดดพลสกจะไมไดเขามามสวนรวมในกระบวนการทจะจดขนในระยะเตรยมความพรอม ทงนเพราะกระบวนการมสวนรวมถกออกแบบมาใชกบผทเขารวมการเตรยมความพรอมเรดดพลสเทานน กระบวนการมสวนรวมในลกษณะนอาจนาไปสความขดแยงและแตกแยกในชมชนทมความเหนตางกน และกลมทไมเหนดวยจะถกกดกนการมสวนรวมในการมสวนรวม 7.3 การมสวนรวมทแทจรงไมอาจเกดขนได ภายใตกระบวนของกลไกเรดดพลส จากเหตผลทกลาวมาขางตน คณะทางานดานรบฟงความเหน การมสวนรวมฯ ทจดตงขนไมอาจเปนกลไกททาใหเกดการมสวนรวมในการตดสนใจได 2a. การประเมนการใชทดน สาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบายและการบรหารจดการ ความเหน 8 การวเคราะหกรอบดานกฏหมายและนโยบายขาดขอเทจจรงจานวนมาก (น.58-61) 8.1 นโยบายการจดการปาอนรกษทผานมามงเนนการอพยพและจากดสทธประชาชนในเขตปา โดยเฉพาะในประเดนสทธการมสวนรวมของประชาชนในการจดการทรพยากรปาไม และการใชทดน เครอขายประชาชนไดเคลอนไหวเพอเรยกรองใหมกฎหมายปาชมชนนานนบ 20 ป แตไดรบการขดขวางและไมยอมรบจากกรมปาไม (ในขณะนน) ใหมปาชมชนในเขตปาอนรกษ ยงไปกวานน ยงมนโยบายอพยพชมชนออกจากปา โดยเฉพาะการดาเนนการกบชมชนชนเผาในภาคเหนอออกจากอทยานฯ และพนททชน 1 (มตคณะรฐมนตรการจดชนคณภาพลมนาและการจาแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไม และมตคณะรฐมนตร 31 มถนายน 2541) แมวาจะมนโยบายผอนผน แตชมชนเหลานนตองเผชญกบแรงกดดนจากเจาหนาทรฐ นอกจากนน ทผานมานโยบายการเรงขยายพนทปาอนรกษทาใหชมชนจานวนมากถกประกาศทบอยางไมรตว เพราะการประกาศปาอนรกษดาเนนการโดยรฐฝายเดยว 8.2 กฎหมายปาไมไมยอมรบสทธของประชาชนในการจดการทรพยากรธรรมชาต ซงขดกบกฎหมายรฐธรรมนญ ในรายงานขอเสนออางองวาประเทศไทยมกฎหมายรฐธรรมนญทรบรองสทธประชาชนเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาต (มาตรา 66 , 67) และกฎหมายการอนรกษปาไม แตรายงานขาดขอเทจจรงทวากฎหมายปาไมดงกลาวไมมมาตราใดทยอมรบสทธการมสวนรวมของประชาชน ตรงกนขาม กฎหมายดงกลาวเปนเครองมอสาคญทใชในการดาเนนคดกบประชาชนในเขตปา แมวาประเดนนจะมกลาวนไว ในหนา 60 วาการท “ไมมกฎหมายทเกยวของกบปาไมฉบบใดควบคมดแลโดยตรงตอการใชประโยชน การไดประโยชน การจดการ ฯลฯ ทรพยากรปาไมโดยชมชน ในทางตรงกนขาม บทบญญตบางบทในกฎหมายเหลานกลบทาใหสถานการณอาศยอยในทดนตามจารตประเพณของชมชน


249

กลายเปนการกระทาความผด” แตขอเทจจรงทพบคอ ทงกรมอทยานฯ และกรมปาไมไมเคยมการดาเนนการใดๆ ทจะปฎรปกฎหมายปาไมใหสอดคลองกบกฎหมายรฐธรรมนญ 8.3 ปญหาสทธทดนในเขตปาเกยวของโดยตรงกบกระบวนการประกาศเขตปาสงวนและปาอนรกษทขาดการมสวนรวมของประชาชน เชน กระบวนการสารวจจดทาแนวเขตรวมกนระหวางเจาหนาทรฐและประชาชน เพอหลกเลยงปญหาการประกาศเขตปาซอนทบพนทชมชน 8.4 การลมเลกมตคณะรฐมนตรการแกปญหาทดนในเขตปาทมาจากการเคลอนไหวเรยกรองของประชาชน ดวยมตคณะรฐมนตรทจากดสทธและอพยพชมชนจากปาอนรกษ ไดแก การยกเลกมตคณะรฐมนตร 29 เมษายน 2540 ซงเปนผลจากขอตกลงระหวางรฐบาลและสมชชาคนจน และหนมาใชมตคณะรฐมนตร 30 มถนายน 2541 แทน ผลทเกดขนคอการนาไปสปญหาในเรองสทธทดนในเขตปาอนรกษหลายแหงทวประเทศ ทงน เพราะกระบวนกาหนดใชวธการพสจนสทธทไมเปนธรรมยากแกการพสจนในฝงของประชาชน ทาใหมชมชนนอยมากทผานกระบวนการพสจนสทธดงกลาว 8.5 นโยบายแผนการบรหารจดการทรพยากรนา 3.5 แสนลาน เปนขอทาทายใหมตอกลไกเรดดพลส เพราะรฐบาลใหอานาจทางการเมองเปลยนแปลงกระบวนการทควรจะเปน ทเรมจากการศกษาประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม รวมถงความคมทนและประสทธภาพกอน เปลยนมาเปนเปดประมลหาผรบเหมา และอนมตกอสรางกอน แลวจงทาการศกษาประเมนผลกระทบสงแวดลอมเปนขนตอนสดทาย ทงน แผนการบรหารจดการทรพยากรนา 3.5 แสนลาน วางแผนกอสรางเขอนจานวนมากทวประเทศ และจะนาไปสการสญเสยพนทปาทสาคญ เชน เขอนแมวง เขอนแมแจม เขอนแกงเสอเตน ซงรวมถงพนทชมนาทสาคญในลมนาตางๆ อกหลายแหง ความเหนท 9 ชมชนในเขตปากลายเปนสาเหตการทาลายปา และทาใหปาเสอมโทรม ในรายงานขอเสนอใหความหมายวา การทาลายปา หมายถง “การเปลยนแปลงการใชทดนโดยการบกรกตดตนไมและแผวถางปา เพอนาทดนไปใชเพอวตถประสงคอน ซงสวนใหญเปนการนาทดนไปใชเพอการเกษตร และการใชประโยชนอยางอน” และ การเสอมโทรมของปา หมายถง “สถานการณททดนยงคงความเปนปา แตความหนาแนนและคณภาพของปาเสอมถอยลง” รายงานขอเสนอฯ ระบสาเหตโดยตรงของการทาลายปาวา “เกดจากการบกรกแผวถางปา ซงเปนการครอบครองทดนปาไมโดยไมไดรบอนญาต และ/หรอ การครอบครองทดนปาไมแบบผดกฎหมาย ซงสวนใหญเปนการเปลยนพนทปาธรรมชาตไปเปนพนทเกษตรกรรมและการใชประโยชนอยางอน และการเปลยนพนทปาไมเปนพนทเกษตรกรรมถอวาเปนสาเหตหลกของการทาลายปาในประเทศไทย ” โดยการอางองตวเลขจากการสารวจของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรวามพนทดนทใชเพอการเกษตรเพมขนโดยเฉลย 45 ,000 เฮกตาร (280 ,000 ไรตอป) ในระหวางป 2548-2553 (น.62) ตวเลขนถกยกมากลาวอางเสมอนวาเปนพนทเกษตรทเพมขนในพนทปา ทงๆ ท การอางองไมชดเจนวาการเพมขนของพนทเกษตรดงกลาวเกดขนในพนทใด ในขณะทสาเหตททาใหปาเสอมโทรมเกดจากการใชไมและเกบหาของปาเพอการบรโภคและขายเปนรายไดเสรม แมวา โครงการพฒนาโครงสรางพนฐาน และเหมองแรจะถกระบไวในรายงานวาเปนสาเหตสวนหนง แตยงมคาถามในทางปฎบตวากลไกเรดดพลสจะสามารถปองกนปาไมใหถกทาลายจากกจกรรมดงกลาวไดอยางไร


250

ความเหนท 10 การอางองงานศกษาการบกรกทาลายปาเพยงบางชน (น.67, 69) เอกสารงานศกษาหลายชนไมไดมการศกษารวบรวมไว เชน ววฒนาการการบกเบกทดนทากนในเขตปา หรอปจจยทเปนแรงขบจากการสญเสยทดนของเกษตรกรยากจนนอกพนทปา ผลกดนใหคนกลมนตองเขาไปทากนในเขตปา เปนตน การศกษาเพอทาความเขาใจปจจยทเปนแรงขบใหประชาชนตองอาศยและทากนในเขตปามความสาคญ ทชวยใหเกดการบรณาการแกปญหาสทธทดนในทางนโยบาย และทาใหเกดความเปนธรรมกบชมชนในเขตปา ซงในรายงานไดเสนอวาควรมการศกษาเพมเตมเพอทบทวนสาเหตของการลดลงของพนทปาทเปนปจจบน ดงนน เพอมใหงานศกษามความลาเอยง ผททาศกษาควรมาจากหลายสาขาวชา และมกระบวนการแลกเปลยนใหความเหนตอรายงานการศกษา โดยประชาชนในเขตปา ภาคประชาสงคม และองคกรพฒนาเอกชน ความเหน 11 รฐบาลเพยง “รบทราบ” วาการปฎบตตามประเพณและภมปญญาทองถนดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและการจดการปาไมเปนวธการทมศกยภาพในการแกไขปญหาการทาลายปาและปาเสอมโทรม แตชมชนทองถนไมมสทธในการใชประโยชนตามกฎหมาย (น.70) เมอกฎหมายไมยอมรบสทธชมชนเชนนแลว การมสวนรวมจงเปนเพยงการรบรองใหการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสดาเนนไปไดเทานน ความเหน 12 การพฒนาความรวมมอกบภาคเอกชนในกจกรรมเรดดพลส ในโครงการปลกปาตางๆ ซงเปนการปลกไมเชงเดยว จะเปนสวนหนงของกลไกเรดดพลสใชหรอไม (น.71) ความเหน 13 การยกตวอยางโครงการชดเชยคารบอนชมชนอนแปง จงหวดสกลนคร ไมใชตวอยางทด เพราะโครงการยงไมเขาไปสกลไกตลาด แตเปนการชวยเหลอดวยเงนทนสนบสนน (น.72) ความเหน 14 ธรรมาภบาลดานปาไมควรจะดาเนนการโดยภาพรวมมใชภายใตกลไกเรดดพลสเทานน จดทากรอบธรรมาภบาลภาคปาไมยงไมมการดาเนนการ โดยเสนอใหมการดาเนนการในชวงการเตรยมความพรอมเรดดพลส ดงนน เพอสรางความมนใจในการมสวนรวม จาเปนตองมการจดทากรอบ ธรรมาภบาลดานปาไมทมผลในทางปฎบตกบชมชนในพนทปาทวประเทศ ในประเดนการถอครองทดนปาไมและกรรมสทธทดนปาไม วถชวตวฒนธรรมทไมทาลายปา (เชน การฟนฟวถชวตวฒนธรรมกระเหรยง ตามมตคณะรฐมนตร 3 สงหาคม 2553) รวมถงการจดการความขดแยง เชน การคลคลายคดความระหวางชาวบานกบกรมอทยานฯ และกรมปาไม เปนตน 2b. ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส ความเหน 15 ขอเสนอทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสคอ การลดกจกรรมการใชทดนทาการเกษตร กจกรรมการเขาไปใชโยชนจากปา จากบทวเคราะหทระบวาสาเหตสาคญของการทาลายปาและการเสอมโทรมของปามาจากการใชทดนทาการเกษตรในเขตปา ทาใหตความเปนอนไปไมไดหมายถงชมชนททากนอยในเขตปานนเอง ทางเลอกยทธศาสตรนจะมการประเมนละเอยดอกครงโดยคณะทางานดานยทธศาสตรกลไกเรดดพลส ในชวงเตรยมความพรอม


251

ความเหน 16 การไมสามารถคาดการณราคาคารบอนในตลาดคารบอนลวงหนาได กลไกเรดดพลสเสยงตอภาวะไมคมทน หากเขาสกลไกตลาดในอนาคต

ในรายงานขอเสนอฯ สนนษฐานวาการปลอยกาซคารบอนจะลดลงประมาณ 100 ,000 ตนตอป จากการดาเนนการ (ลดกจกรรมการทาเกษตร การใชปา การแบงเขตการใชประโยชน) ในพนทนารอง 2.2 ลานไร โดยมตนทนในการลดการปลอยอยท 5.6 เหรยญสหรฐตอตน (ประมาณ 168 บาทตอตน คดทอตราแลกเปลยน 30 บาทตอเหรยญฯ) โดยระบวา มลคาตนทนนมคาใกลเคยงกบมลคาตลาดคารบอนในปจจบน (น.77) หมายความวา หากราคาคารบอนในอนาคตตากวา 5.6 เหรยญสหรฐ ราคาขายกจะตากวาตนทนหรอขาดทนนนเอง กลไกทฝากความหวงทตลาดคารบอนอยางกลไกเรดดพลส จงไมนาจะใชแนวทางทยงยนทงในการรกษาปา วถชวตชมชน และการแกไขปญหาโลกรอน

2c. กรอบการนาเรดดพลสสการปฎบต ความเหน 17 การนาเรดดพลสสการปฎบตคอ การจดการกบสาเหตของการทาลายปาเสอมโทรม โดยการใชกฎหมายและนโยบายปาไมทมอยมาบงคบใช จากขอความทวา “โดยปกตแลว ระเบยบทเกยวของกบการดาเนนงานตามยทธศาสตรทางเลอกเรดดพลสเพอจดการกบสาเหตของการทาลายปาเสอมโทรมนนมอยแลวในกฎหมายและนโยบายปาไม ” นอกจากนน ขอความทวา “พระราชบญญตปาไม พ.ศ. 2484 และพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 เปนกฎหมายทสนบสนนสทธของประชาชนในทองถนเพอใชประโยชนและจดการทรพยากรปาไม ” นนนาจะแยงกบขอเทจจรงทเกดขน ความเหน 18 การจดปรบโครงสรางองคกรไมไดเปดชองใหประชาชนมสวนรวมในการตดสนใจทางนโยบาย เพราะรฐไดตดสนใจแลววาจะรบกลไกเรดดพลสมาดาเนนการทวประเทศ จากขอความในหนา 91 ทวา “จาเปนตองมการปรบโครงสรางขององคกรทมอยเดมและจดตงองคกรขนมาใหมทงในระดบชาตและระดบภมภาคเพอรองรบการดาเนนงานเรดดพลสในระยะการเตรยมความพรอมและระยะดาเนนการเตมรปแบบ ” และในหนา 95 “สดทาย จะมการออกแบบและกาหนดระบบการแบงปนผลประโยชนทมความชดเจนยงขน โดยอยบนพนฐานของประสบการณทไดรบ ซงจะนาไปสการขยายการดาเนนงานเรดดพลสในระยะการดาเนนงานเตมรปแบบในระดบประเทศ” ความเหน 19 การนาเอาโครงการทยงมคาถามในแงความลมเหลวในการแบงปนผลประโยชน อยางโครงการหมบานปาไมมาเปนตนแบบ อาจจะนาไปสความลมเหลวในทสด (น.94) รายงานอางถงประสบการณของโครงการหมบานปาไมขององคการอตสาหกรรมปาไม ซงเปนโครงการหนงทไดชอวาประสบความลมเหลว ชาวบานในพนทสวนปาตามโครงการดงกลาวมฐานะเปนเพยงลกจางสวนปาในพนททเคยเปนทดนทากนของตนเอง การจดสรรทดนกไมเกดขนจรง ความเหน 20 ชดเจนวารฐบาลจะไดรบผลประโยชนจากกลไกเรดดพลสมากทสด จากกลไกการแบงปนทวา รฐซงเปนเจาของปาและจดการปาจงเปนผทมสทธในคารบอนในพนทปา (น.95) การแบงปนใหชมชนจะเกดขนกตอเมอชมชนยอมปฎบตตามเงอนไข คอ ลดกจกรรมการใชทดนและการใชประโยชนจากปาไม


252

2d. ผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมระหวางการเตรยมความพรอมและการดาเนนการเรดดพลส ความเหน 21 การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมของเรดดพลส ตองนาใชมาประกอบการตดสนใจกอนการดาเนนโครงการ หากผลกระทบสง ไมคมคา กไมควรรบกลไกน ผลกระทบทมการหยบยกขนมา เชน การจายอมตองเปลยนแปลงวถชวตดงเดม การโยกยายอพยพ การสญเสยกรรมสทธทดน ความขดแยงระหวางเจาหนาทและชมชนทองถนทเกดจากการใชทรพยากรและการจดการทดน (น.102) ความเหน 22 การจดทาเสนฐานอางองผกขาดความรและอานาจอยทนกวชาการและผเชยวชาญ ยากทจะชาวบานและภาคประชาชนจะมสวนรวมได ดงจะเหนวาการอางองงานศกษาและตวเลขตางๆ มความยงยาก ซบซอน ยากทจะเขาใจ และตรวจสอบ ไดยาก ตวอยางเชน ขอมลตวเลขการเปลยนแปลงพนทปาไมและคารบอน (น. 114) ทอางองผลจากการประเมนพนทปาไมทไดจากวธการศกษาแตกตางกน 3 วธ ซงมตวเลขการลดลงของปาทแตกตางกนอยางมาก คอ 45 ,000 เฮกแตรตอป (281 ,250 ไร) , 82,000 เฮกแตรตอป (512 ,500 ไร) และ 180 ,000 เฮกแตรตอป (1,125,000 ไร) แตเมอใชการคานวณจากปรมาณคารบอนทสญเสยจากพนทปาทลดลง (ระหวางป 2532, 2537 และ 2549) ไดตวเลขการสญเสยปาอยท 378,000 เฮกแตรตอป (2 ,362,500 ไร) เหลาน เปนตน การเลอกใชตวเลขเหลานจงผกขาดอยกบนกวชาการและผเชยวชาญเทานน องคประกอบท 4 การออกแบบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาต และขอมลขาวสารการปกปอง ปาไม 4a. ระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาต ความเหน 23 ตวชวดการตรวจตดตามเรดดพลส ทใชปรมาณคารบอนเปนตวชวดเพยงอยางเดยว จงรวมเอาสวนปาไมเชงเดยวเขามาไวเรดดพลส ซงอาจนาไปสปญหาการแยงชงทดนทรนแรงขน โดยสวนปาเชงเดยวถกระบไวในสวนเพมเตมของกลไกเรดดพลส คอ การเพมพนปรมาณคารบอน เกบกก และการจดการปาอยางยงยน (น.130) ทงน นโยบายสงเสรมการปลกปาทผานมาของประเทศไทยลวนเกดปญหาการนาทดนของประชาชนมาปลกปา เชน สวนปาทอยในความดแลขององคการอตสาหกรรมปาไม ซงมปญหาขอขดแยงเรองทดนอยในหลายพนท 4b. การออกแบบระบบขอมลขาวสารสาหรบประโยชนอเนกประสงค ผลกระทบอนๆ การบรหารจดการ และการปกปองปาไม ความเหน 24 ตวชวดเรองการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ดน และนา และผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม และธรรมาภบาล ถกใหความสาคญนอยกวาปรมาณคารบอน จงยงไมมรายละเอยดเขยนไวในรายงาน (น.137 – 138) การพฒนาตวชวดทไมใชคารบอนมความสาคญอยางยง แตกลบยงไมมการศกษาและเขยนไวในรายงาน เชน ตวชวดความมนคงทางอาหาร ซงเปนตวชวดทสาคญมาก เพราะหากการดาเนนการเรดดพลสจะกระทบตอความมนคงทางอาหารของครวเรอนและชมชนอยางยง ทงน ความมนคงทางอาหารของชมชนไมไดมแคการมอาหารบรโภคเพยงพอเทานน แตไดเกยวพนในประเดนดานสทธ และการเขาถงฐานทรพยากรอาหารของชมชน รวมทงมตของความมเสถยรภาพและความยงยนของระบบอาหาร เชน ความหลากหลายของพชอาหารทพบกวา 100 ชนดในระบบไรหมนเวยนจะหายไป หากดาเนนกลไกเรดดพลส


253

ความเหน 25 ประเดนธรรมาภบาลไมควรเลอกปฎบต โดยนามาใชกบกลไกเรดดพลสเทานน แตเปนหลกทตองนามาใชในการบรหารจดการปาไมโดยรวม ตามทขอเสนอระบวา “การบรหารจดการสาคญทมผลกระทบตอกลไกเรดดพลส คอ การดาเนนนโยบายเกยวกบการถอครองทดนและสทธในการใชประโยชนทดน (ดองคประกอบ 2 a) มความขดแยงกนระหวางสถานภาพของกฎหมายเรองทดนปาไมกบการครอบครองทดนโดยชมชนทพงพงปา โดยบางชมชนครอบครองทดนกอนการประกาศพนทปาสงวนของรฐ ในขณะทบางชมชนไดขยายการใชประโยชนทดนเขาไปในปาคมครองและปาสงวนของรฐ ในขณะทบางชมชนไดขยายการใชประโยชนทดนเขาไปในปาคมครองและปาสงวนเมอไมนานมานเอง” (น.140) ขอความขางตนน ไมไดอรรถาธบายถงหลกธรรมาภบาลทขาดหายไปในการดาเนนนโยบายในการบรหารจดการปาไมทผานมา เชน การไมมสวนรวมของชมชนในการประกาศเขตปาของรฐ หรอการไมรบรเลยวาทตงชมชนและทดนทากนไดถกประกาศเปนปาอนรกษไปแลว เปนตน ความเหน 26 รายงานขอเสนอ R-PP ยงไมมการจดทามาตรการปกปองคมครองสงคมและสงแวดลอม เปนทนาผดหวงอยางยงวาคณะกรรมการกองทนคารบอนปาไม ธนาคารโลก อนมตรายงานขอเสนอ R-PP ของประเทศไทยไดอยางไร ทงๆ ทยงไมมมาตรการปกปองคมครองสงคมและสงแวดลอมปรากฎอยในรายงานฉบบน จงหมายความวา ในขณะน ยงไมมมาตรการเพอปกปองสทธ หรอบรรเทาผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมแตอยางใด ทงน ในรายงานระบวา มาตรการปกปองคมครองจะทาขนภายหลงในพนทนารอง แตกขนอยกบการสนบสนนทางการเงนทไดรบในชวงระยะการเตรยมความพรอม ดงนน จงกลาวไดวา ในขณะนจงยงไมมมาตรการทจะมาปกปองคมครองสทธของชมชนทองถน ซงมความสาคญอยางยงตอชมชนทองถนและชนเผาพนเมอง ซงจะไดรบผลกระทบจากกลไกเรดดพลส องคประกอบท 6 การออกแบบกรอบการตรวจตดตามและการประเมนผล ความเหน 27 รฐไดตดสนใจรบเอากลไกเรดดพลสแลว เมอเรมดาเนนการการเตรยมความพรอมกลไกเรดดพลส (R-PP) ดงขอความทปรากฏในหนา 162 ทวา “กจกรรมการเตรยมการเรดดพลสทบรรยายมาแลวขางตน มเจตจานงใหประเทศไทยมความพรอมในชวงสปขางหนา ในอนทจะเขาถงแหลงทนเรดดพลสของโลก ทงจากโครงการภาคบงคบและตลาดสมครใจในรปแบบทจะพฒนาขนมา” หมายความวา กระบวนการมสวนรวมทอางขนมากเพอใหขนตอนการเตรยมความพรอมนมความชอบธรรมเทานน เพราะรฐบาลไดตดสนใจไปแลววาจะรบกลไกนมาใชในประเทศไทย รวมถงการเขาสกลไกตลาด ทงน สงเกตไดจากโครงสรางการจดองคกรเรดดพลสมขนเพอรองรบกลไกเรดดพลส โดยไมมชองทางหรอกระบวนการทใหชมชนทองถนทอยในปา ชนเผาพนเมอง และภาคประชาสงคม ไดมสวนรวมในการตดสนใจวาเหนดวยหรอไมทจะรบเอากลไกนมาใชกบประเทศไทย ความเหน 28 ตวชวดการลดการกจกรรมทาไรเลอนลอย อาจนาไปสการละเมดสทธของชนเผาพนเมอง (ชนเผากระเหรยง) ททาระบบไรหมนเวยน ในหนา 165 ทระบวา “กจกรรมหลก คอ ชมชนทองถนทพงพาปาในพนททคดเลอกยอมรบระบบวนเกษตรทยงยนแทนการทาไรเลอนลอยในปาปฐมภม” และมการกาหนดตวชวด คอ รายงานจานวนครวเรอนทเลกการทาไรเลอนลอยและหลกเลยงการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด การกาหนดตวชวดนแปลความหมายไดวา หมายรวมถงระบบการทาไรหมนเวยนแบบดงเดม ซงในปจจบนนยงไมเปนทยอมรบจากหนวยงานรฐ (กรมอทยานฯ) วาเปนระบบทยงยนไมสงผลกระทบตอระบบนเวศปาไมและสงแวดลอม


254

สรปสงทาย

เปนทชดเจนวา ขอเสนอ R-PP ฉบบน ไดชชดวา การใชทดนและการใชประโยชนปาไมของชมชนทตงอยในเขตปาตามกฎหมายของรฐ คอ สาเหตสาคญของการทาลายปา และทาใหปาเสอมโทรม ชมชนตองยนยอมปฎบตตามเงอนไขคอ ลดหรองดกจกรรมดงกลาวเสยกอน จงจะไดรบผลประโยชนตอบแทน โดยยงมคาถามอกมากมายทงผลกระทบทจะเกดกบชมชนในเขตปา การขาดหายไปของมาตรการทจะมาปกปองสทธของชมชนกอนการเขาสกระบวนการเตรยมความพรอม รวมถงคาถามในการแกปญหาโลกรอนทจะไมเกดขนจรง หากนากลไกเรดดพลสเขาสตลาด ทายทสด การมสวนรวมทรายงานฉบบนเขยนเอาไวเกอบทกหนาอาจเปนเพยงแคตวหนงสอทไมมความหมายในทางปฎบตแตอยางใด เพราะรฐไทยไดตดสนใจไปแลววาพรอมจะรบและนากลไกเรดดพลสมาใชทวประเทศ

ขอคดเหนและขอเสนอ ตอกระบวนการและเนอหาของโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) ประเทศไทย

คณะทางานเพอโลกเยนทเปนธรรมไดเขารวมประชมเชงปฏบตการ “การทบทวนรางขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ( R-PP)” เมอวนท 7 มนาคม 2555 ทจดขนโดยกองทนหนสวนคารบอนปาไมของธนาคารโลก ( FCPF) และโครงการลดกาซเรอนกระจกในปาเอเชย ( LEAF) แมวาคณะผจดจะระบวตถประสงคการประชมในครงนวา เพอใหโอกาสภาคประชาสงคม ชมชนทองถนทพงพงปา และกลมชาตพนธมสวนรวมในกระบวนการเรดดพลส ทบทวนรางขอเสนอ R-PP ของประเทศไทย แตผเขารวมทกคนกลบพบความจรงในชวงบายของการประชมวารางโครงการไดถกสงไปใหกบคณะกรรมการการมสวนรวมของกองทนหนสวนคารบอนปาไมของธนาคารโลกเรยบรอยแลว เนองจากกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช หนวยงานดาเนนการโครงการฯ มกาหนดการเขาประชมนาเสนอโครงการฯ ในอก 2 สปดาหหนา (ตามเงอนไขทตองสงเอกสารโครงการใหกบคณะกรรมการฯ กอน 3 สปดาห) การประชมในครงนจงไมอาจนาไปสการแกไขใดๆ ในรางแผนได แมจะมความไมเหมาะสมและมขอมลทผดพลาด ทาไดเพยงแนบขอคดเหนและขอเสนอเขาไปในภาคผนวกของรางโครงการฯ หรอนาเสนอในทประชมผานผแทนไทยคอกรมอทยานฯ เทานน นนเปนเหตผลสาคญทคณะทางานโลกเยนทเปนธรรม ผแทนเครอขายปฎรปทดนเทอกเขาบรรทด และผแทนเครอขายกระเหรยงประเทศไทย ไมมทางเลอกอนใดนอกจากการเดนออกจากหองประชมในทสดดวยความผดหวง ทางคณะทางานเโลกเยนฯ จงใครขอสรปขอคดเหนและขอเสนอทไดนาเสนอไวใน 2 ประเดนใหญ ตอผเกยวของ คอ กระบวนการมสวนรวมทมปญหา เนอหาบกพรองในสาระสาคญ และขอเสนอทเรยกรองความรบผดชอบคณะกรรมการการมสวนรวม ธนาคารโลก และผรบผดชอบฝายไทยดงตอไปน การมสวนรวมทผานมามปญหาอยางไร กระบวนการมสวนรวมไมไดเปนไปตามมาตรฐานของหลกการประชาธปไตย และธรรมาภบาล ตงแตเรมตนซงดาเนนการโดยกรมอทยานฯ จนถงการประชมครงหลงสด (7 มนาคม 2556) นนคอขอมลทไดรบและชวงเวลาทเตรยมการมความกระชนมาก อกทงยงมกลมผมสวนไดสวนเสยสาคญทมไดถกรบเชญเขารวมการประชมรบฟงความเหนทผานมาจานวนมาก โดยเฉพาะชมชนในเขตปาอนรกษ และคณะทางานโลกเยนฯ ทงททางานในระดบชาตมาหลายปและปฏสมพนธกบกระทรวงทรพยากรและสงแวดลอมในหลายโอกาส การใหความเหนชอบอยางอสระ กอนการตดสนใจ และยนยนใหดาเนนการได ( Free, Prior, and Informed Consent - FPIC Free, Prior, and Informed Consent – FPIC) ซงทางกลมชนเผาพนเมองยดถออย ซงถกระบถงและกลาวอางโดยทงธนาคารโลก และกรมอทยานฯ นน หมายถงการทไดขอมลลวงหนาทเพยงพอเปนเงอนไขทมความสาคญทสด กระนนกตามในการประชม (รวมถงครงลาสด) ขอมลโครงการฯ ถก


255

สงใหผทไดรบเชญเขารวมการประชมกอนหนาเพยงไมกชวโมง จงเปนเรองยากทจะเตรยมการเพอใหความเหนไดอยางถถวน ซงขดกบหลกการนอยางชดเจน นอกจากนน การทจะใหความเหนชอบอยางอสระได ผใหความเหนตองไดรบขอมลทมความรอบดาน แตปรากฏวากระบวนการทผานมาโดยตลอด ผทมความรทางวชาการไมไดมาจากสองมม แตมาจากมมผจดทารางเทานน การวเคราะหทแตกตางออกไปเพอทจะไดประโยชนอยางแทจรงนนไมเคยม กระบวนการทผานมาจงมขอมลทจากดและลาเอยง กระบวนการทผานมาจงไมอาจเรยกไดวาเปนกระบวนการมสวนรวมทมความหมายแตอยางใด ประชาชนไมสามารถใหความคดเหนทมประโยชนหรอแมกระทงบอกไดวาเหนดวยหรอไมเหนดวยกบราง R-PP ดงนนคณะกรรมการฯ จาเปนตองพจารณาบนพนฐานวาราง R-PP นไมเคยผานกระบวนการมสวนรวมตามมาตรฐานทธนาคารโลกกลาวอางเลย เนอหาบกพรองในสาระสาคญอยางไร ราง R-PP จาเปนอยางยงทจะตองสะทอนบรบททเปนจรงของประเทศไทย แตกลบมไดเปนเชนนน ตวอยางทสาคญมากคอมชมชนจานวนมากอยในพนททรฐประกาศวาเปนปาอนรกษซงครอบคลมอาณาบรเวณกวางขวาง และนามาสความขดแยงอยางใหญหลวงในปจจบน นอกจากนประเทศไทยยงเปนประเทศเดยวทมการกลาวหาฟองรองประชาชนวาทาใหอากาศรอนขน ทรจกกนใน “คดโลกรอน” มความรนแรงเกดขนจรงในระดบพนท แตราง R-PP ของประเทศไทย กลบระบวาเปนแคขอหวงใยโดยไมใหขอมลแตอยางใด ซงผดจากความเปนจรง เพราะปญหาความขดแยงทรนแรงระหวางประชาชนและหนวยงานอยางกรมอทยานฯ คอขอเทจจรงทตองแกไขโดยเรวทสดมใชเปนเพยงขอหวงใยทตองคานงถง หมายถงเปนเงอนไขทจะตองคลคลายกอนทเครองไมเครองมอใหมๆ ระดบชาตและระดบโลกจะหยงและแตะไปถงชมชน ถาไมมแนวทางทชดเจนทจะคลคลายปญหาเหลาน โครงการเชนเรดดพลส รงแตจะกอใหเกดความรนแรงมากขน ดงนน จงจาเปนอยางยงทจะตองวเคราะหใหไดกอนวาสถานการณทเปนจรงเปนอยางไร ซงสมควรปรากฏอยในราง R-PP แตกลบไมพบวาปรากฏอยทไหนในราง R-PP เชน การประกาศเขตปาอนรกษของรฐทาใหเกดความขดแยงอยางไร เกดความรนแรงขนเทาไร เกดขนในพนทไหนบาง คดทรฐฟองรองอยในชนศาลมอยเทาใด รวมถงมลเหตและการพยายามแกปญหาทผานมา ในขนตอนการเตรยมความพรอมนนควรจะตองใหขอมลทางเลอกและทางออกอนๆ ในการสนบสนนใหเกดการดแลรกษาปาวามอะไรบาง ซงอาจเปนกลไกเรดดพลสหรออาจไมใชกได ไมใชบบประชาชนวามทางเลอกเดยว อกทงยงมไดใหความสาคญกบประเดนสทธชมชนอยางเทาเทยมในการใหชมชนเปนผนาในการดแลรกษาปา ดงจะเหนไดจากการทราง R-PP ผนวกเอาเรองสทธชมชนเปนเพยงสวนทจะประยกตเขากบเรดดเทานน การกลาวถงสทธชมชนทปรากฏอยในราง R-PP จงเปนเพยงการนาเอาเรองของวถชมชนมาเปนสวนทเรยกวา สรางความชอบธรรมใหกบเรดดเทานน นอกจากนน รางฯควรจะใหภาพผลกระทบทอาจจะเกดขนจากการใชโครงการในลกษณะของเรดด และเปนสทธอนชอบธรรมของประชาชนทจะเขารวมโครงการหรอประชาชนทวไปทจะรบร ซงสามารถแบงผลกระทบไดเปนสองระดบ ระดบท 1 ผลกระทบทจะเกดขนกบคนในพนทปา ในเรองสทธในการใชและกรรมสทธการถอครองทดน และสดทายนาไปสกรรมสทธคารบอน ซงในรางฯไมไดมแนวทางหรอขนตอนในการสรางความชดเจนแตอยางใด รวมทงยงไมมการวเคราะหวาการจะไดมาซงงบประมาณผานกลไกตลาดนนมขอทาทายอยางไร ระดบท 2 ผลในดานการแกไขปญหาโลกรอน กลาวคอกลไกตลาดและสรางคารบอนเครดตจะชวยแกไขปญหาโลกรอนหรอไมอยางไร มตวเลอกอนอกหรอไม แนนอนวาในดานหนง การชวยดแลรกษาปาของประชาชนจะชวยคลคลายปญหาโลกรอนได แตอาจไมมความหมายเมอคารบอนจากปาไมทพวกเขาดแลรกษา


256

ถกนาไปขายใหกบธรกจขนาดใหญเพอนาไปปลอยกาซเรอนกระจกตอไป ประเดนเหลานไมไดมการนามาวเคราะหในกระบวนการ เอกสารทผานมาแตอยางใด ประชาชนมสทธดวยประการทงปวงในการรบรขอมลเหลานกอนการเขาไปมสวนรวมใน R-PP หรอเรดดพลส ขอเรยกรอง จากเหตผลทยกมาเปนตวอยางขางตนนน ชใหเหนถงปญหาทงในแงของกระบวนการและในแงโครงสรางเนอหา ในการประชมวนท 7 มนาคม 2556 คณะทางานโลกเยนฯ จงเสนอใหกรมอทยานฯ ขยายระยะเวลาการยนราง R-PP ตอธนาคารโลกไปอกสองเดอน เพอจดกระบวนการรบฟงความเหนทมความหมาย ในการนคณะทางานโลกเยนฯ พรอมทจะรวมออกแบบและเตรยมการในดานเนอหา และประสานงานกบเครอขายองคกรภาคประชาชนทถกละเลยใหไดเขามาในกระบวนการมสวนรวมทวาน เพอปรบโครงสรางและเตมเตมเนอหาทขาดหายไปหรอบกพรองในราง R-PP ขอเสนอดงกลาวไดรบการปฎเสธจากกรมอทยานฯ รวมถงธนาคารโลก โดยใหเหตผลวา การประชมของคณะกรรมการการมสวนรวมเพอพจารณาราง R-PP ไดกาหนดไวแลว ไมสามารถเลอนเวลาออกไปได ภายใตสถานการณดงกลาว คณะทางานโลกเยนฯ จงขอเรยกรองความรบผดชอบจาก กรมอทยาน และคณะกรรมการการมสวนรวม, ธนาคารโลก ในฐานะผดาเนนการใหโครงการนเดนหนา ดงน 1) เมอทราบและเหนรวมกนเมอการประชมวนท 7 มนาคม 2556 วากระบวนการทผานมาจนถงปจจบน ปราศจากธรรมาภบาล และไมสามารถเรยกวากระบวนการมสวนรวม เนองจากผมสวนไดสวนเสยโดยตรงทสาคญไมไดเขารวม (เชนเครอขายปฏรปทดน และผทโดนกระทาจากรฐในกรณปาไม) ผเขารวมไดรบขอมลดานเดยว ขอมลทไดไมมโอกาสทาความเขาใจลวงหนา (เชน ไดรบเอกสารหลายรอยหนาลวงหนาเพยงไมกชวโมง) ผเขารวมไมมเวลาแสดงความคดเหนหรอมอยางจากดมาก (เชน ทงงานเปดโอกาสใหผเขารวมซกถามหรอแสดงความคดเหนเพยง 10 นาท) ดงนนทางธนาคารโลกควรจะแจงเรองนใหคณะกรรมการฯ รบทราบเพอใหมแนวทางปฏบตเพอแกไขปญหากอนการดาเนนการในขนถดไป 2) ใหกรมอทยานฯ จดกระบวนการทโปรงใส เปนธรรม ในการจดทาประชาพจารณระดบชาตทมความหมาย โดยใหทกฝายมสวนรวม รบรขอมลจากตางมมในเวลาทเพยงพอ มโอกาสแสดงความคดเหนทเพยงพอ รวมถงมกระบวนการสรปผลทโปรงใสและตรวจสอบไดและนาไปสการปรบรางฯ โดยเรวทสดกอนการเสนอเพออนมต R-PP 3) กอนการจดประชาพจารณระดบชาต จะตองสนบสนนใหมกระบวนการเตรยมความพรอมระดบภมภาค ในลกษณะการรบฟงความคดเหนโดยยดหลกธรรมาภบาลตามขอ 2) อยางนอยทสดสามครงในสามภมภาคแตกตางกน 4) ปรบโครงสรางเนอหาของตวราง R-PP โดย (4.1) ระบสถานการณดานปาไม ซงใหความสาคญกบประเดนสทธประชาชนในเขตปา กรณความขดแยงและรนแรงในพนทตางๆ ทเปนจรงและเปนปจจบนโดยใหขอมลทชดเจนตามทกลาวไปกอนหนาน (4.2) วางแนวทางคลคลายปญหาเหลานใหไดกอนการดาเนนโครงการเรดดพลส (4.3) มการวเคราะหวาโครงการมหลกประกนทเปนรปธรรมอะไรทจะไมกอใหเกดปญหาดานสทธ รวมถงการสงเสรมการอยรวมกบปาอยางยงยนของชมชน (4.4) มบทวเคราะหจดออนจดแขงของเรดดในฐานะเครองมอหนงในการแกไขปญหาโลกรอน และการดแลรกษาปาไมอยางยงยนและเปนธรรม 5) ใหมการปรบแกขอมลทไมเปนจรงในรางฯ ออก เชนในสวนทเกยวของกบการอางถงองคกรตางๆ วามสวนรวมกบกระบวนของกรมอทยานฯ การอางถงแผนแมบทเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ


257

อยางเลอนลอย การอางถงโครงการของกลมอนแปงทผดพลาด ฯลฯ ทงนใหเปนไปตามขอมลทจะไดจากกระบวนการมสวนรวมทจะเกดขนตอจากน หากทางธนาคารโลกไมดาเนนการเพอใหมการแกไขปญหาอยางมความหมาย และผลกดนใหคณะกรรมการใหความเหนชอบตอราง R-PP ของไทยโดยไมมการปรบแกอยางมนยสาคญ ธนาคารโลกกถอเปนผสมรรวมคดในการสนบสนนกระบวนการทปราศจากธรรมาภบาลฉอฉล และเอาเปรยบประชาชน อนง คณะทางานโลกเยนฯ ไมใชผแทนและไมอาจอางความเปนตวแทนของภาคประชาชนทงหมดได แตใหความเหนในฐานะผทตดตามเรองน ดงนนวธการทเหมาะสมทสดคอการเปดพนทใหประชาชนอยางแทจรง มใชการทาประชาสมพนธและสรางแรงจงใจใหกบองคกรหรอคณะบคคลเฉพาะกลม 15 มนาคม 2556 คณะทางานโลกเยนทเปนธรรม (Thai Climate Justice Working Group) ประสานงาน จกรชย โฉมทองด ([email protected])


258

ภาคผนวก 1b-10 (2) สรปขอเสนอการประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค เพอรบฟง(ภาคกลาง)สาหรบประเทศไทย (R-PP)ขอคดเหนตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

ในวนท 16 กรกฎาคม 2556 เครอขายชนเผาพนเมอง ลาดบ ประเดน/ขอกงวล ขอเสนอ หลกการสาคญ กลไก “ตลาดคารบอน”หรอการคาขายคารบอนเครดต ไมไดชวยแกไขปญหาภาวะโลกรอน ไมเหนดวยถาเรดดพลสจะใชแนวทางดงกลาวในการดาเนนงาน เพราะไมเชอวา จะชวยแกไขปญหาโลกรอนได นอกจากนยงเปนการผลกภาระของประเทศอ ตหาสกรรมใหกบประเทศกาลงพฒนา การละเมดหรอจากดสทธของชมชนในการดารงชวตตามวถจารตประเพณทยงยนและสอดคลองกบระบบนเวศน โครงการทเขามาตองมนใจวาจะไมมกจกรรมหรอการดาเนนใดๆ ทอาจมการละเมดสทธของชมชนและชนเผาพนเมอง

1. คานยามทใชในเอกสาร R-PP ทเกยวของกบกลมชาตพนธทอยบนพนทสง (ชนเผาพนเมอง) ไมชดเจนและเกดความสบสนกลาวคอ ในเอกสาร R-PP ใชคาวา “ชมชนทองถนทพงพงปา ”แทนกลมผมสวนไดสวนเสยหลายกลมมาก ทาใหเกดความสบสนและไมชดเจน ถงแมจะพยายามอธบายไวในหนา 17 แลวกตาม ใหใชคาวา “ชนเผาพนเมอง” แทนกลมชาตพนธทอาศยอยในปา ควบคกบคาวา “ชมชนทองถนทพงพงปา” ทงนเนองจาก - กลมชาตพนธทอยบนพนทสงมอตลกษณและวฒนธรรมทมลกษณะเฉพาะ การใชคาวา “ชมชนทองถนทพงพงปา” ไมไดสะทอนใหเหนถงอตลกษณดงกลาว และควรใชคาทพวกเขาเรยกตวเองให ถกตองดวย เชน อาขา กะเหรยง (โผลว/ปกาเกอะญอ) ลซอ ลาห มงเมยน ลวะ ขม ถนและ มลาบร เปนตน - สอดคลองกบคาทใชในขอตกลงแคนคน (Cancun agreement) คอใชคาวา “ชนเผาพนเมองและชมชนทองถน” (Indigenous Peoples and Local communities) - นอกจากนการใชคา “ชนเผาพนเมอง” ยงสอดคลองกบปฎญญาสหประชาชาตวาดวยสทธชนเผาพนเมองทประเทศไทยใหการรบรองแลว รวมทงหลกการ “การนยามตนเอง ” ทอนสญญาหลายฉบบใหการรบรอง เชน อนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ฉบบท 169 เปนตน

2. กระบวนการมสวนรวมของ “ชนพนเมอง” - การพฒนาศกยภาพของชนเผาพนเมอง - ชาวบานและชมชนสวนใหญยงขาดความรความเขาใจเกยวกบแนวทางและกลไกของเรดดพลส - ชมชนตองมความร ความเขาใจกอนทจะตดสนใจเขารวมในกจกรรม/โครงการเรดดพลส - มงบประมาณเพยงพอสาหรบการพฒนาศกยภาพใหกบแกนนาชมชน เชน การฝกอบรมใหความรเรองโลกรอนรวมทงมาตรการการแกไขปญหาในรปแบบตางๆการทาแผนทชมชน การเกบขอมลชมชน ฯลฯ - การจดตงองคกรในการดาเนนงานเกยวกบเรดดพลส (การจดตงสานกงานเรดดพลส ,คณะทางานวชาการ,กองทน ฯลฯ) - เปนการรวมศนยอานาจการจดการและการดาเนนงานไวทกรมอทยานฯซงเปนปญหาและอปสรรคตอการมสวนรวมของชมชน - ใหมการจดตงกลไกในการดาเนนทเปนกลางและอสระ (สานกงานเรดดพลส และกลไกตางๆทจะมการจดตงขนภายใตโครงการเรดดพลส)เพอใหชมชนสามารถเขาถงและมสวนรวมไดอยางเตมท


259

- โครงการการดาเนนงาน ตองมตวแทนชมชนและชนเผาพนเมองไปอยในโครงการทมอานาจตดสนใจได - การตดสนใจใหใชรปแบบของการใหฉนทามต ไมใชการโหวต

3. การวเคราะหสาเหตของการทาลายปาการทาใหปาเสอมโทรม - มองวาชาวบานเปนตวปญหาหลกโดยเฉพาะการเปลยนแปลงพนทปาเปนพนทเกษตร - ยงมอคตเกยวกบรปแบบการทาการเกษตรตามประเพณบนพนทสง เชน การทาไรหมนเวยนวาเปนสาเหตของการทาลายปาและตองเปลยนแปลงรปแบบการทาการเกษตรดงกลาวไปเปน การทาเกษตรรปแบบอนๆ เชน วนเกษตร ฯลฯ ปญหาจรงๆ แลวเกดจากนโยบายของรฐเองไมวาจะเปนการสงเสรมการเตบโตทางดานเศรษฐกจ (แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต) และนโยบายอนๆ เชน การสงเสรมการปลกพชพลงงาน , นโยบายการประกนราคาพชผล ฯลฯฯลฯนอกจากนการเพกเฉยตอสทธของชมชนทอาศยในปามาดงเดมและการรวมศนยอานาจในการจดการทรพยากรเขาสสวนกลางทาใหเกดปญหาความไมชดเจนในเรองขอบเขตการใชทดนและการจดการทรพยากรไดอยางมประสทธภาพ และนาไปสปญหาความขดแยงระหวางรฐและชมชนมากขน

ใหยอมรบและอธบายรปแบบการทาเกษตรบนพนทสง ในรปแบบไรหมนเวยนวาเปนระบบการเกษตรทยงยนและเปนมตรกบระบบนเวศน

เหนดวยกบการวเคราะหตามแนวทางของคณะโลกเยนทเปนธรรมใหมกระบวนการจาแนกแยกแยะชมชนดงเดมทอยมากอนการประกาศปาอนรกษตามกฎหมาย และชมชนทมวถชวตยงยนไมทาลายระบบนเวศน เพอไมใหเกดการเหมารวมวาชมชนทงหมดทอยในเขตปาเปนสาเหตสาคญของการทาลายปาและทาใหปาเสอมโทรม

4. ทางเลอกยทธศาสตร เสนอใหใชรปแบบของโครงการจดการพนทคมครองอยางมสวนรวมเปนแนวทางหลกในการดาเนนงาน เชน ตามแนวคดและตามแนวทางของ JoMPA มาใช โดยมการพฒนาและยกระดบใหดขน โดนเฉพาะการยอมรบสทธในการถอครองทดนแบบองครวม (สทธหนาหม) รวมทงรปแบบอนๆดวย เชน รปแบบการจดการทรพยากรโดยชมชนทบานหนลาดใน และหมบานในทงใหญนเรศวร เปนตน 5. การเคารพสทธของชนเผาพนเมอง (สทธในทดน และสทธในการใชและการจดการทรพยากร) - รฐยงใชแนวนโยบายและกฎหมายปาไมเดมเปนแนวทางในการดาเนนงานโครงการเรดดพลส ซง พสจนใหเหนแลววาแนวทางดงกลาวไมสามารถใชแกไขปญหาได นอกจากนยงเปนการสรางปญหาความขดแยงระหวางรฐและชมชนมากขน ดงจะเหนไดจาก คดความตางๆทเกดขนในพนทอนรกษทมชมชนดงเดมอาศยอย - แกไขนโยบายและกฎหมายทจากดสทธของชมชนในการเขาถงและการจดการทรพยากรปาไม - ยอมรบสทธของชนเผาพนเมองตามปฎญญาสหประชาชาตวาดวยสทธชนเผาพนเมอง - ยอมรบ ราง พรบ.สทธชมชนวาดวยการจดการทดนและทรพยากรปาไมฉบบ..... - ดาเนนงานตาม มต ครม. การฟนฟชวตชาวกะเหรยง (3 สงหาคม 2553) 6. การแบงปนผลประโยชน - ทกโครงการทมตวเงนมาเกยวของ ทาใหชมชนมความแตกแยก พขดแยงนองเปนตน เพราะในพนทไมมศกยภาพพอทจะจดการได - เกรงวาผลประโยชนสวนใหญจะตกทอทยานมากกวาชมชน (การเสรมสรางองคกร)เสนอใหมการออกแบบรปแบบของผลประโยชนและกลไกการจดการทหลากหลาย (ไมจาเปนตองเปนตวเงนอยางเดยว)


260

- การรบรองสทธชมชน สทธททากน รบรองไรหมนเวยน (สทธในทดน และทรพยากร รฐตองรบรองและคมครองทางกฎหมายในทดน และทรพยากรเหลานดวยความเคารพตอขนบธรรมเนยมประเพณของชนเผาพนเมองในระบบการถอครองทดน ) - แกไขหรอ ยกเลกกฎหมาย/พรบ./นโยบาย ทเปนอปสรรคตอการดารงวถชวตและการจดการทรพยากรของชมชน 7. กลไกการปกปองผลกระทบทางดานสงคมและสงแวดลอม - ยงไมชดเจน เสนอใหใชเอฟปค (การใชฉนทามต / ฉนทานมตของชมชนทเปนอสระ)แนวทางในการปกปองผลกระทบทางดานสงคมและสงแวดลอมควบคกบกลไกการปกปองทมอยแลว โดยเขยนไวใหชดเจนในเอกสาร R-PP นอกจากนใหมการทบทวนกลไกในระดบประเทศวามอะไรบางและสามารถรบมอกบปญหาไดหรอไม ถาไมไดใหมการจดตงกลไกใหมมารองรบ

เหนดวยกบขอเสนอของกลมโลกเยนฯ โลกเยนเสนอวา (ขอท 10) 1 ) การดาเนนการศกษาประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมและจดทามาตรการเรมดาเนนการเตรยมความพรอมเรดดพลส กอนการเรมดาเนนการเตรยมความพรอมเรดดพลส เพอใหประชาชนไดรบขอมลประกอบการตดสนใจวาจะเขารวมกจกรรมกบกลไกเรดดพลสหรอไม 2 ) คณะทางานดานการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธและการจดทามาตรการปกปองความแยกเปนอสระ และจดกระบวนการรบฟงความเหนเพอจดทาการประเมนในขอบเขตการประเมนทงประเทศ มกลไกการตดตามทเปนอสระในกจกรรมและการดาเนนงานของโครงการเรดดพลส 8. พนทนารองเรดดพลสทดาเนนการโดยชมชนเปนประเดนททาทาย โดยเฉพาะเกยวกบศกยภาพ การจดการ รวมทงการยอมรบสทธของชมชน เสนอใหมพนทนารองเรดดพลสทบรหารจดการโดยชมชนเอง โดยใชหลกจารตประเพณและหลกของสทธชมชนเปนพนฐานในการดาเนนงานเพอพสจนศกยภาพของชมชนในการจดการทรพยากรปาไมอยางยงยนและการชวยลดภาวะโลกรอน หมายเหต ใหดขอเสนอ จากภาคประชาสงคมในวนท 5 มนาคม 2556 ประกอบดวย เพราะมบางประเดนทไมไดดงมาไวทน


261

ภาคผนวก 1 b-10 (3) การประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค (ภาคกลาง) เพอรบฟงขอคดเหนตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบประเทศไทย ในวนท 16 กรกฎาคม 2556

แนวทางและขอเสนอความคดเหนตอราง RPP สวนทเกยวของกบธนาคารตนไม คณะกรรมการบรหารธนาคารตนไม ความหมายของ REDD และ REDD+

เรดด (REDD) เปนคายอมาจากคาวา “Reducing Emission from Deforestation and forest Degradation in Development countries” หรอ “การลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากการทาลายปาและความเสอมโทรมของปาในประเทศกาลงพฒนา ” เรดดเปนกลไกใหมทพฒนาขนมาใชในประเทศกาลงพฒนา อนเปนพนทตงของปาเขตรอน เรดดเกดขนบนแนวคดทวา ประเทศกาลงพฒนาทสามารถลดการทาลายปาหรอการทาใหปาเสอมโทรมลง ควรไดรบผลตอบแทนหรอคาชดเชยทางการเงนจากประเทศพฒนาแลว เรดดพลส ( REDD+) ตอมามการเพมเตมแนวคดเรองการเพมแหลงเกบกกคารบอนในประเทศกาลงพฒนาเปนสวนเพมเตม “+” เขาไปในเรดด กลายเปนเรดดพลส ( REDD+) ในการประชมเจรจาทกรงเทพฯ (Bangkok Climate Change Talk) เมอเดอนตลาคม 2552 และตอมาในการประชมภาคสมาชกอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ครงท 16 ( COP 16) ทเมองแคนคน ประเทศเมกซโก สวนเพมเตมไดขยายความครอบคลมใน 3 เรอง คอ การอนรกษปาเพอเปนแหลงเกบกกคารบอน , การจดการปาอยางยงยน และการเพมปาไมเพอเปนแหลงเกบกกคารบอน เรดดพลสพลส ( REDD++) ในการพฒนาแนวคดของเรดดพลสทผานมา มการเสนอแนวคด “การบรการทางระบบนเวศ ” (Ecosystem Services) เพมเตมเขามาในเรดดพลส ซงเปนขอเสนอในเวทประชมเจรจาทบารเซโลนาร ประเทศสเปน เมอวนท 2-6 พ.ย. 2552 กลายเปนเรดดพลสพลส ปจจบน แนวคดเรดดพลส (+ เดยว) เปนทยอมรบและใชทงในการประชมภาคสมาชกอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ครงท 17 (COP 17) ทเมองแคนคน ประเทศเมกซโกในป 2553 และการประชมภาคสมาชกฯ ครงท 18 (COP 18) ทเมองเดอรเบรน ประเทศแอฟรกาใต ในป 2554 (ทมา : พรพนา กวยเจรญ, เรดดพลส กลไกรอน ในโลกรอน)

ความหมายของธนาคารตนไม ธนาคารตนไม คอ ธนาคารตนไมเปนองคกรภาคประชาชน รวมตวกนจดตงขนมาเพอสงเสรมใหประชาชน ปลกและดแลรกษาตนไม ใหหลากหลายใน พนทเกษตร ทเปนทดนทากน ของตนเอง แลวจดทาทะเบยนขอมลตนไมประเภทไมปาทใชเนอไมได กบธนาคารตนไมสาขาตลอดจนการประเมนมลคาตนไมในขณะทมชวตใหมมลคาเปนทรพยเชงซอนในทดน ดวยกระบวนการใชพลงกลม เรยกรอง ผลกดนใหรฐรบรอง แลวนามลคาตนไมไปใชกบรฐและธนาคารของรฐ มสถานะทางกฎหมายเปนมลนธธนาคารตนไม เมอป 2555

ขอเสนอของธนาคารตนไม ตอ REDD + 1. นยามปา : ปาในปจจบน ปาชมชน พนทเกษตรทเปนปาและถกพฒนามาโดยชอบและยงไมชอบ ธนาคารตนไมมความเหนวาพนททากนเกษตร เคยเปนพนทปา ทควรและตองอยในเงอนไขของ REDD+ หรอโดยเฉพาะพนทเกษตรทยงไมไดรบรองการใชประโยชนโดยชอบจากรฐ 2. การเขาสกระบวนการ REDD+ โดยการใชพนทเปนตวตง แบงเปน 3 พนท ดวยตรรกะเพมพนทดดซบและเกบกก หรอลดการปลดปลอยคารบอนไดออกไซด ทควรจะกอประโยชนทงทางนเวศและทางสงคม กลาวคอ


262

1) พนทปาไม 31% 99.51 ลานไร (15.52 ลานแฮกตาร) ; ผไดรบประโยชนคอ กรมปาไม ,กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช 2) พนทปาชมชน 1% 3.21 ลานไร (0.5136 ลานแฮกตาร) ; ผไดรบประโยชนคอ ชมชนผรบผดชอบปาชมชน 3) พนทเกษตร 60% 192.6 ลานไร (30.816 ลานแฮกตาร) ; ผไดรบประโยชน คอเกษตรกรทวประเทศ 4) พนททอยอาศย พนทนา โครงสรางพนฐาน 8 % 26.68 ลานไร (4.11 ลานแฮกตาร) *ไมนบเขารวม พลวตการจดการพนทเกษตรทมลกษณะ/สภาพสความใกลเคยงกบปาเปนภาระการทตองสงเสรมภายใต REDD+ ธนาคารตนไมเสนอสดสวนพนทควรไดรบการสงเสรมเขาสกระบวน REDD+ ธนาคารตนไมเสนอใหตงองคกร REDD+ ในเชงพนทไดแก 1)พนทปา 2) พนทชมชน 3) พนทเกษตรทตองทาใหหลากหลาย และ 4) พนททบซอน ระหวาง 3 พนท 3 .ความเชอ 3.1 ความสขของคนไทย ในกาลอดตประเทศไทยเคยมตนไมจานวนมาก ประเทศจงมนคง มงคง อยดมสข ปจจบน ตนไมและปาไมลดลงเหลอนอย ทาใหประเทศวกฤต ขาดแคลนและประสบกบปญหามากมายรมเรา อนาคตหากสามารถทาใหตนไมเพมมากขน ปาไมมากขน ความมนคง มงคง ยงยน จะกลบมาและทาใหประชาชนคนไทยอยดมสข ไดอกครง 3.2 การเปลยนของพนทเกษตรกบปา ธนาคารตนไมมความเชอวาพนทเกษตรปจจบน เดมเคยเปนปาไดถกเปลยนแปลงเปนพนทเกษตร จากนนเมอเหตการณและเวลามความเหมาะสมจงไดเปลยนสภาพจากปาเปนพนทเกษตร ตามกฎหมาย เชน กรณแรก ใบเหยยบยา > สค.1 > โฉนดตราจอง > นส.3 > โฉนด (นส.4 ) และเชอวาทกพนทควร ใหมหนาทในการดดซบกกเกบคารบอน หรอลดการปลอยกาชคารบอนไดออกไซด เนองจากการผนผวนในการลดหรอเพมคารบอนในพนเกษตรไดมากกวาพนทปาไม REDD+ จงสมควรไดรบการผนวกพนทเกษตรทไดเปลยนมาจากพนทปาไม เขามาอยในโครงการ เพอควบคมการผนผวนเพมลดคารบอนใหอยในกรอบ 3.3 ผลการจดการปาโดยรฐ ประชาชน ทามกลางความตองการจะใหมตนไมและปาไมเพมขนในผนแผนดน เพราะเชอวาจะเกดประโยชนตอประเทศและประชาชน แตภาครฐไมสามารดาเนนการใหปรมาณตนไมและผนปาเพมขนได แนวคดธนาคารตนไม เชอวารฐมจดออนในการสงเสรมคอ ก. รฐไมมแรงจงใจใหประชาชนในประเทศปลกตนไม ธนาคารตนไมจงสรางแรงจงใจโดยการรบรองตนไมทมชวตของประชาชน ใหมมลคาและเปนทรพยสนได ข. ประชาชนไมรสกถงความเปนเจาของตนไม และพนทปาไม ธนาคารตนไมจงทาการสงเสรมใหประชาชนปลกตนไมในทดนทากนของตนเอง ซงทาใหเกดความรสกเปนเจาของ ขอเสนอวธการและพนทของ กรมอทยานแหงชาตฯ เปนการยาทเดมซงปจจบน เสมอนการแบงเคก REDD+ จากกองทน แตอนาคตกจะถกบงคบใหรฐจายใหกรมอทยานฯ ซงรฐเหนชอบ เพราะอยางไรกตองจายอยแลว และเปลยนชอเรยกการจายจากงบปกต เปนกองทน REDD+ ประเทศไทย แตประโยชนจะไมกอเกดตอการพฒนาในการจดการปาสวนของประชาชน คงเปนภาระของราชการตอไป และคงเปนปญหาอยตอไป 3.4 ปญหาพหลกษณะ ธนาคารตนไมเสนอเหตการณทาลายปา เกดจากพหลกษณะ และหลายเหต ปจจยโดยสะทอนจากการจดการเศรษฐกจ มใชเปนทาสทนนยม สรางความเสยเปรยบไดเปรยบ ซงทาลายนเวศ โครงสรางพหลกษณะสาเหต (การทรฐไมปกปองทรพยสวนตน) และเสนอภาพอนาคตในความยงยนของปาแบบทวภาค ทปลายเหตทาง


263

สงคม ตรงกนขามโดยสนเชง และมตวแบบ ( Model) สงคมในอนาคต และการตองการสภาพสงคม ทนนยมเกอกลตอการเปนไปเชนนน เพราะเกดการเตบโตทางเศรษฐกจถอวาเปนการพฒนาประเทศ จงพบเหนวาเกษตรรายยอย ถกรกรานโดยการถกกวานซอทดนอนเปนพนทเกษตร ไปสะสมเพอความมงคง ของระบบทนนยม เกษตรรายยอยทมความถนดดานการเกษตร ตามวถวฒนธรรม จงหนไปบกรกพนทปาไม เพอทาการเกษตร สการผลตทางการเกษตรตอไป ตราบจนเกษตรรายยอยหมดไปโดยการเปลยนจากสภาพสงคมชนบท สงคมเกษตรเปนสงคมแรงงานอตสาหกรรม พนทเกษตร ทงหมดเปนของระบบทน เปนเกษตรฟารมใหญ พฒนาเทคโนโลย และใชเครองจกร ในการทาการเกษตร ใหผลผลตสงสด และหยดยงการการบกรกทาลายปา ซงเปนปลายทางหนงของทวลกษณะ การลดลงของพนทปาไมเปนปญหาแบบ พหลกษณะ กลาวคอมความเกยวพนกบการขยายตวของประชากร ความยากจน ความเปนชนบท และเกษตรรายยอย การรกรานของพนทเกษตร เคมเชงเดยว สภาพสงคมกาวส/ทนนยม ตลอดจนความร จตสานก โดยเหนวาในอดตประเทศไทยมตนไมประชาชนเปนสข เมอมตนไมนอยประชาชนเปนทกข เงอนไขความสขของชาตคอปรมาณตนไมทกระจายโดยทวไป ไมเพยงแตพนทปาอนรกษ หรอพนทหวงหามของรฐ เมอสงคมเขาสกระแสทนนยม ผเขามาแสวงหาความมงคงดวยการสะสมกาไร ไวเปนทรพยสวนเกน นนคอความมงคง เปนจดเรมตนของการขาดทน เสยเปรยบ การเอาเปรยบทาใหผออนแอตองหนไปเอาเปรยบสงทออนแอกวาคอ ธรรมชาต กลาวคอ เมอมความตองการมากขนของประชาชน และปาธรรมชาตไมสามารถตอบสนองใหเพยงพอ ซงทาการแผวถางทาลายเพอสรางพนทเกษตร ทไดผลผลตมากกวา และตอบสนองตอรายได ธนาคารตนไมเสนอใหใชวธ คารบอนเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตร

4. กลไกทสอดคลองกบวถชวตการเกษตร การอนรกษ การเคลอนไหว ผลผลตของปรมาณคารบอน ทมขอบเขตของการเปลยนแปลง ขอตกลงในกรอบ การเจรจาประชมหาขอสรปรวมควรนาความจรงมาพดคยกนกอน ประเดนขอกฎหมายควรนามาพจารณาทหลง จะทาใหการพดคยเปนไปในลกษณะสนทรยสนทนา ขอเสนอตอ REDD+ ของธนาคารตนไม และขององคกรภาคประชาชนอนๆ ควรจะใหเปนอยางเสรภาพ ตามนกคด และความเขาใจของแตละองคกร สงทเหมอน คลายกน สามารถรวบรวมได แตสงทตางกนควรจะคงไวเปนชองทางและขอเสนอกรอบใหมตอ REDD+ ทไมถกกาหนดไวลวงหนา ธนาคารตนไมเหนวาการใชประโยชนทดนอยางยงยนบนฐานการมตนไม (เปนของประชาชน) จะทาใหเปาหมายการเพมพนทปา การคงไวซงปาอนรกษ และการคงไวซงสภาพสงคมชนบทและเกษตรรายยอย และวถวฒนธรรมการอยกบธรรมชาตของทกชาตพนธ 5. เปาหมาย 5.1 ประโยชนราชการ คงสภาพปาธรรมชาตไว 5.2 ประโยชนประชาชน ใชพนทเกษตรพฒนาใหมลกษณะนเวศทหลากหลาย ธนาคารตนไมจงตองการแกปญหาอยางยงยนทงนเวศ เศรษฐกจ สงคม โดยใชตนไม และนเวศนของตนไมสรางเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตร ชวยธารงสงคมใหยงยน กลาวคอ เปนการสงเสรมใหประชาชนทงพนทเกษตรรายยอย และเจาของทเกษตรทงหลายใหปลกและดแลรกษาตนไมอยางหลากหลายในพนทเกษตรของตนเอง แลวสรางมลคา (โดยรบรอง) ตนไมทมชวตใหเปนทรพยลกษณะอสงหารมทรพย เชงซอนในทดน ซงเทยบเคยงไดจากทรพยเชงซอนตาม พ.ร.บ. อาคารชด(คอนโดมเนยม) ใชเปนเครองมอทางเศรษฐศาสตร ในการอยรวมกนทางสงคม ทาใหสมาชกในสงคมใชความเทาเทยมเสมอภาคในการสะสมทรพย


264

เพอความมงคงโดยการสะสมคารบอนไวในตนไม เมอเกดการสะสมคารบอน ในพนทเกษตรดวยจานวน ปรมาณตนไม ทมความหลากหลาย จะเปนการฟนคนระบบนเวศ ใหสมดล และการรกษาสภาพสงคม เกษตรรายยอย สงคมชนบท ไวไดอยางยงยน เมอถงเวลาทตนไมเตบโตพอทจะจดการผลผลต กสามารถดาเนนการไดอยางตอเนองโดยการไมกระทบตอการเปลยนแปลง ผนผวนของปรมาณคารบอนทกาหนดไวในกรอบการผนผวน เพมลด โดยสรปพนทเกษตรปจจบนในประเทศไทย คอพนท ทไมใชปาไม ทคงสภาพปา ณ วนน หมายถง พนททงประเทศทเปนปาถกทาลาย กลายเปนพนทเกษตรราว 60 % คอ 192.6 ลานไร จะถกพฒนาใหลดการปลดปลอยคารบอนไดออกไซด โดยยงยน วธนเปนหลกประกนความมนคงอยางยงยนใหพนทปาไม อยางสาคญ เพราะสงทประชาชนตองการ คอเนอไม และอนๆ จากพนทปาไม สามารถมไดในพนทเกษตรทถกพฒนาใหมตนไม ซงอาจเรยกวา พนทปา 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง(ตามแนวพระราชดาร) หรออนๆ 5.3 ประโยชนตน ประโยชนทาน 6. องคกร 6.1 ควรเปนองคการมหาชน 6.2 มคณะกรรมการทกภาคสวนอยางเสมอภาคดานสดสวนและธรรมาภบาล คณะกรรมการบรหารธนาคารตนไม 11 ม.ค. 56


265

ภาคผนวก 1b-10 (4) ขอเสนอของภาคประชาสงคมจากการประชมเครอขายปาชมชนและภาคประชาสงคมทสรางขนโดน Green Mekong (RECOFTC)และ LEAF เมอวนท 6 มนาคม 2556 และไดถก

นาเสนอในเวทตอขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ตามทกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดจดทาขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ( R-PP) สาหรบประเทศไทย เพอเสนอตอกองทนหนสวนคารบอนปาไม ( Forest Carbon Partnership Facility – FCPF) ของธนาคารโลก โดยมกาหนดการนาเสนอเขาสการประชมของคณะกรรมการบรหารFCPF (Participant Committee – PC) ครงท 14 ในวนท 19-22 มนาคม พ.ศ. 2556 ณ กรงวอชงตน ด ซ เนองจากกระบวนการจดทาขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ( R-PP) รวมทงการดาเนนงานของโครงการเรดดพลสทจะมการดาเนนการในระยะตอไปยงมประเดนคาถามทเปนขอกงวลของภาคประชาสงคมและชนเผาพนเมอง โดยเฉพาะในประเดนเกยวกบกระบวนการมสวนรวมและเนอหาของการจดทา R-PP ทางกลมภาคประชาสงคมและชนเผาพนเมองทสนใจและตดตามเรองนมาอยางใกลชดจงไดมการประชมปรกษาหารอรวมกนเพอพจารณาและจดทาขอเสนอตอราง R-PPททางกรมอทยานไดปรบปรงและจดสงไปใหกบทางคณะกรรมการ PC เพอพจารณาแลว พวกเรา (องคกรภาคประชาสงคมและชนเผาพนเมองตามรายชอแนบทาย) ขอแสดงเจตจานงวาพวกเราตองการมสวนรวมในกระบวนการจดทาและแกไขเนอหาของ R-PP เพอใหมความถกตอง และนาไปสการสรางความเสมอภาคและเกดธรรมาภบาลในการอนรกษและรกษาปาไม เพอเปนแหลงอาหาร ทอยอาศย และการสบทอดทางวฒนธรรมของชมชนทองถนและชนเผาพนเมอง รวมทงชวยลดผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ทงนเปนไปตามสทธขนพนฐานซงไดรบการรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 และสทธของชนเผาพนเมองตามปฏญญาสหประชาชาตวาดวยสทธชนเผาพนเมอง ( United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples - UNDRIP) นโยบายปกปองชนเผาพนเมองของธนาคารโลก และขอตกลงแคนคน ซงกรมอทยานฯ เองกไดระบถงสทธเหลานอยใน R-PP แตเนองจากในภาคสวนขององคกรภาคประชาสงคม ประชาชน ตลอดจนผทมสวนรบผลกระทบโดยตรงยงขาดการมสวนรวมอยางทวถงและเพยงพอในการจดทาราง R-PP และเมอพจารณาในตวเนอหาของ R-PP แลวพบวายงมการวเคราะหปญหาทไมครอบคลม เชน ละเลยการพดถงปญหาการรวมศนยอานาจและการเพกเฉยตอสทธชมชนในการจดการทรพยากร ซงเปนปญหาเชงโครงสรางและกอใหเกดขอพพาทระหวางรฐและชมชนมาโดยตลอด นอกจากน R-PP ยงไดกาหนดยทธศาสตร กจกรรมตางๆ และการบรหารจดการในรปแบบทองกบโครงสรางตามอานาจหนาทของกรมอทยานฯ เปนดานหลก ทาใหขาดการบรณาการและการมสวนรวมอยางแทจรงของประชาชน โดยเฉพาะชนเผาและผทอาจไดรบผลกระทบจากการดาเนนการตาม R-PP ถงแมวาเอกสารหลก R-PP จะไดจดสงใหกบคณะกรรมการ FCPF ไปแลวกตาม ภาคประชาสงคมทเหลออยกยงมความประสงคทจะเสนอขอเสนอทไดจากการประชมปรกษาหารอรวมกน เมอวนท 6 มนาคม พ.ศ. 2556 ณ กรงเทพฯ รายละเอยดดงรายงานสรปการประชมทแนบมาดวย เพอใหคณะกรรมการ PC กรมอทยานฯ และทกสวนทเกยวของไดพจารณาในขอเสนอดงตอไปน ขอ 1. องคกรภาคประชาสงคมขอยนยนวามสทธทจะเขามสวนรวมในกระบวนการทกขนตอนตามทมกาหนดในกฎหมายและพนธกรณระหวางประเทศทเกยวของ รฐโดยกรมอทยานฯ มหนาทตองจดใหประชาชนทกภาคสวนเขาถงกระบวนการดงกลาวโดยปราศจากเงอนไข


266

ขอ 2. เนอหาขอมลใน R-PP ตองไดรบการพฒนาและปรบปรงใหมใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรง เปนทยอมรบไดของทกฝาย รวมถงสามารถสะทอนใหเหนถงเจตนารมณในการแกไขปญหาภายใตกจกรรมเรดดพลส ขอ 3. ตองนาหลกการใหฉนทานมตตามกระบวนการ FPIC (Free, prior and informed consent) ทมอยใน UNDRIP รฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 และระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการรบฟงความคดเหนของประชาชน พ.ศ. 2548 มาไวใน R-PP ขอ 4. การจดองคกรดานเรดดพลสในประเทศไทยตามองคประกอบท 1. ตองมความชดเจนในเรองดงตอไปน 4.1 สดสวนของกรรมการดานตางๆ คณะกรรมการเฉพาะกจดานกลไกเรดดพลสทงในระยะเตรยมความพรอม และระยะการดาเนนงานเรดดพลส ตารางท 1a-1 และ 1a-2 ตองมกรรมการทมาจากภาคประชาสงคมทหลากหลายดงน 4.1.1 ผหญง และเยาวชน 4.1.2 ประชาชนในพนทดาเนนกจกรรม โดยเฉพาะในพนทซงมชนเผาอยตองมตวแทนของชนเผานนดวย 4.1.3 องคกรปกครองสวนทองถนในพนทดาเนนกจกรรม 4.1.4 องคกรพฒนาเอกชนททางานอยในพนทดาเนนกจกรรม 4.2 การตดสนใจใดๆ ขององคกรตามองคประกอบท 1. ใหใชหลกฉนทามตในการตดสนใจ 4.3 ควรจดตงองคกรดานเรดดพลสเปนองคกรมหาชน ไมควรจดตามโครงสรางของกรมอทยานฯ 4.4 สานกงานเลขานการคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส และสานกงานเรดดพลส ควรแยกเดดขาดจากกรมอทยานฯ และขนตรงตอคณะกรรมการเฉพาะกจดานเรดดพลส 4.5 ควรยดหลกการกระจายอานาจสทองถนตามรฐธรรมนญ พ.ศ. 2550 พ.ร.บ.กาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.2542 และ พ.ร.บ.สภาตาบลและองคการบรหารสวนตาบล พ.ศ. 2537 โดยใหองคกรปกครองสวนทองถนมบทบาทมากขนตามลาดบ 4.6 ใหมศนยประสานงานดานเรดดพลสภาคประชาชน อยในโครงสรางองคกรสาหรบกจกรรมเรดดพลสในระยะเตรยมความพรอมและองคกรสาหรบดาเนนกจกรรมเรดดพลส แทนหนวยการดาเนนงานระดบทองถน ของชมชนทพงพงปา/กลมชาตพนธ ตามภาพท 1 a-2 และชมชนทพงพงปา/กลมชาตพนธ ตามภาพท 1 a-3 และอยในระดบเดยวกบศนยขอมลการดาเนนงานเรดดพลส สานกงานเรดดพลส และหนวยประสานเรดดพลสระดบภมภาค ขอ 5. การแลกเปลยนความคดเหนตามองคประกอบท 1. ตองนาเสนอขอมลทกดานแกประชาชนในพนทกอนจะมการพจารณาใดๆ ดวยวธการทงายตอการเขาถงของประชาชนในพนท การจากดขอมลขาวสารจะกระทาไมได แหลงขอมลและประเภทของขอมลตองเปนอสระ ประชาชนมสทธเลอกรบขอมลขาวสาร และมสทธในขอมลขาวสารตาม พ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 การรบฟงและการแลกเปลยนความคดเหนตองเปนอสระ เปนไปตามกระบวนการ FPIC ผเขารวมตองหลากหลาย มผแทนชมชนทอยในขายเกยวของกบกจกรรมเรดดพลส และอยางนอยตองมผแทนทเปนสตร เยาวชน ชนเผา ผนาทางศาสนา ผนาทางธรรมชาต การจดรบขอมลตองเคารพขอคดเหนทเหนแตกตางและมการจดบนทกอยางเทาเทยมกน ขอ 6. การดาเนนการเพอขอรบฟงความคดเหนและการมสวนรวมของประชาชน ควรมหนวยงานอสระ เปนกลางรวมดาเนนการดวยทกครง ขอ 7. การประเมนสถานการณและสาเหตของปญหา ทเฉพาะเจาะจงลงไปทการใชทดน สาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบายและการบรหารจดการ เปนการประเมนทมลกษณะชนาทา


267

ใหไมเกดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลสทเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงของประเทศไทย ภาคประชาชน โดยเฉพาะชนเผาเกดความหวาดระแวงวาจะถกคกคามและเสยสทธตางๆ ทเคยมอยตามกฎหมายและกฎจารต จงสมควรมการประเมนใหมโดยประเมนสถานการณและสาเหตของปญหาในทกดานทเกยวของ เพอลดความขดแยงและปองกนการละเมดสทธของประชาชนทมสทธในดานการอนรกษและใชสอยทรพยากรจากปาไมตามวถชวต ทงนหากหลกเลยงไมไดตองมมาตรการทเขมแขงในการเยยวยาและชดเชยแกผทไดรบผลกระทบ แตจะนาเอามาตรการนไปเปนขออางในการดาเนนการเรดดพลสโดยไมไดรบความยนยอมจากผมสทธไมได บรรดากฎหมาย ระเบยบ และมตคณะรฐมนตรทใหสทธ ปกปองคมครอง และสงเสรมเกยวกบวถชวตของชนเผา ตองถกนามาประเมนดวย ขอ 8. ภาคประชาชน โดยเฉพาะผหญง และชนเผา ตองมสวนรวมอยางแทจรงตามหลกการมสวนรวมตดสนใจทกกระบวนการ ในการจดโครงสรางองคกร กองทนเดดพลส การแบงปนผลประโยชน การตดตามตรวจสอบ และกจกรรมอนอนเกดจากการนาเรดดพลสสการปฏบต ตามองคประกอบท 2c และองคประกอบท 4 ขอ 9. ควรมการจดกจกรรมเฉพาะใหแกสตร และจดตงกองทนเรดดพลสสตรในทกระดบ ขอ 10. ควรมการจดตงศนยขอมลขาวสารเรดดพลสทเปนอสระ ขอ 11. ควรมกลไกและมาตรการทชดเจนในการคมครองสทธของประชาชนในพนท การชวยเหลอ เยยวยา และชดเชยแกผไดรบผลกระทบจากเรดดพลส ขอ 12. ควรมแผนงานทชดเจนในการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพองคกรชมชนในพนทเรดดพลส ขอ 13. การประเมผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม ควรใหความสาคญกบกระบวนการ FPIC ใน UNDRIP ควบคไปกบนโยบายปกปองของธนาคารโลก และตองมผเชยวชาญดานบทบาทหญงชายอยดวย ขอ 14. การกาหนดคาขนใชใหม ในเรดดพลส ควรปรกษาหารอกบทกฝายเพอหาขอตกลงรวมกน เชน คาวา “ชมชนทองถนทพงพงปา” เพอหลกเลยงการสรางทรรศนะไมพงประสงคทไมตงใจออกไปสสงคม ฯลฯ ขอ 15. การนยามคาสาคญในเรดดพลส ควรนยามในความหมายทยอมรบของทกฝาย เชน คาวา “ปา” ไมควรยดเอานยามตามกฎหมายปาไมโดยไมใหความสาคญกบนยามจากแหลงอน ฯลฯ ขอ 16. ตองมหลกประกนวาการออกแบบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาตและขอมลขาวสารการปกปองปาไม ในองคประกอบท 4 และการออกแบบกรอบการตดตามและการประเมนผล องคประกอบท 6 ตลอดจนกจกรรมอนในเรดดพลส จะไมเปนเหตใหมการอพยพชมชนออกจากพนท หรอทาใหชมชนในทองทตองออกจากพนทโดยไมยนยอมสมครใจ การกาหนดตวชวด สมมตฐานและความเสยง ตองไมเปนการจากดสทธ หรอลดกจกรรมอนเกยวเนองกบวถชวตและระบบการทามาหากนปกตของชนเผาทมแตอดต เชน ตารางท 6-1 การกาหนดตวชวดวา “รายงานจานวนครวเรอนททาไรเลอนลอยและหลกเลยงการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ” “รายงานยนยนจานวนชมชนทเกยวของซงไดรบเอาระบบทางเลอกไปใช ” รายงานประจาปการประเมนการเปลยนแปลงรายไดและความมนคงทางอาหาร ” “รายงานการเปลยนแปลงปรมาณคารบอนกกเกบของชมชน” “ชมชนทพงพงปาไมยอมเปลยนแปลงวธการทาการเกษตร” ฯลฯ ไมควรม ขอ 17. รฐตองยอมรบความเปนเจาของปาชมชนของชมชนทไดดาเนนการอยแลว และเคารพการถอครองทดนและการใชทรพยากรปาไมเพอการยงชพตามระบบจารตประเพณ มการปรบปรงกฎหมายทขดแยงกนระหวางชมชนและอทยานฯ หรอกฎหมายทอปสรรคตอการปลกตนไม รวมทงใชมาตรการจงใจใหประชาชนในพนทปลกตนไมมากขน เชน การใหรางวล หรอตงเปนกองทนสนบสนน ฯลฯ ขอเสนอเหลานไมเปนการลบลางขอเสนอของภาคประชาชนอนๆ (ถาม) ทงนเพอใหเรดดพลส เปนไปตามหลกการมสวนรวม FPIC เคารพในศกดศรความเปนมนษย มธรรมาภบาล เสมอภาค บทบาทหญงชาย และเปนธรรม


268

เสนอ ณ วนท 17 มนาคม พ.ศ. 2556

โดย

เครอขายปาชมชนรอบปาตะวนออก มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม

สมาคมศนยรวมการศกษาและวฒนธรรมของชาวไทยภเขาในประเทศไทย เครอขายกระเหรยงเพอวฒนธรรมและสงแวดลอม

สมาคมมง มลนธภมปญญาชนเผาพนเมอง

มลนธภมปญญาชาตพนธ มลนธกระตายในดวงจนทร

สมาคมหยาดฝน ธนาคารตนไม


269

ภาคผนวก 1b-10(5) ขอกงวลและขอเสนอจากการประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค (ภาคใต) เพอรบฟงขอคดเหนตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบประเทศไทย ใน

วนท 26 กรกฎาคม 2556 ตอโครงการเตรยมความพรอมกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบประเทศไทย

เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทด (คปบ.) ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทด (คปม.) เปนเครอขายองคกรชมชนทรวมตวเพอสรางแนวทางในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและยงยน โดยยดหลกสทธชมชนตามรฐธรรมนญ ทงนองคกรชมชนทเปนสมาชกเกอบทงหมดเปนชมชนดงเดมทอยอาศยและทามาหากนในพนททบซอนกบเขตปาอนรกษซงจะเปนผมสวนไดสวนเสยโดยตรง หากมการดาเนนโครงการกลไกเรดดพลสในประเทศไทย เบองตนเครอขายฯ จงมขอกงวลและขอเสนอแนะตอโครงการในเวทรบฟงความคดเหนตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบประเทศไทย (เวทระดบภาคใต) ดงน

ขอกงวล ขอเสนอ 1. เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทดเหนวากลไกเรดดพลส ไมใชทางออกในการแกไขปญหาภาวะโลกรอน เนองจากไมไดไปจากดการปลอยกาซเรอนกระจกของภาคอตสาหกรรม ซงเปนสาเหตหลกทนาไปสปญหาโลกรอน การใชกลไกเรดดพลส ซงมงไปทการจดการดานปาไม เปนการแกไขปญหาไมตรงจด และจะทาใหภาคอตสาหกรรมยงคงปลอยกาซเรอนกระจกไดอยางตอเนองและอาจปลอยไดเพมมากขนเมอกลไกเรดดพลสนเขาซอขายในตลาดคารบอน 1. เรดดพลสตองกาหนดเงอนไขหรอมาตรการสาคญในสวนของการควบคมการปลอยกาซเรอนกระจกในภาคอตสาหกรรมไวอยางชดเจน โดยมเงอนไขในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและตองไมนากลไกเรดดพลสเขาสระบบตลาดคารบอน 2. เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทดเหนวา การดาเนนโครงการเรดดพลสในประเทศไทยอาจจะกอใหเกดผลกระทบตอวถชวตและการประกอบอาชพของชมชนทองถนดงเดมทอยอาศยและทามาหากนในพนททบซอนกบเขตปาอนรกษ เชน การจากดพนทอยอาศยหรอทดนทากน การออกขอกาหนดหรอขอเสนอในการจดการและใชประโยชนจากทรพยากรซงไมสอดคลองกบวถชวตชมชน เชน การหามโคนยางพาราเพอปลกใหม ตลอดถงอาจมการอพยพยายชมชนดงเดมออกจากเขตปา 2. เรดดพลสตองระบอยางชดเจนถงแนวทางในการดาเนนโครงการทเคารพตอสทธชมชนตามรฐธรรมนญ มาตรา 66 และ 67 กบทงตองเคารพสทธมนษยชนและชนพนเมองตามทกาหนดในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน กตกา และอนสญญาระหวางประเทศ 3. เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทด เหนวา การดาเนนโครงการเรดดพลสในพนททถกกาหนดเปนเขตปาอนรกษ อาจกอใหเกดการขมข คกคาม และจบกม ดาเนนคดกบชมชนทองถนมากขน โดยเฉพาะในปจจบนซงกรมปาไม และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดดาเนนการฟองรองเรยกคาเสยหายจากประชาชน (คดโลกรอน) ดวยหลกเกณฑทเกยวของกบการเปลยนแปลงดานสภาพอากาศ (โลกรอน) ซงไมสอดคลองกบขอเทจจรงและไมเปนธรรมตอเกษตรกรในชมชนทองถนดงเดม ซงหากมการดาเนนโครงการเรดดพลสโดยทยงไมมการแกไขปญหาดานคดความอาจทาใหเกดความขดแยงและมการฟองรองดาเนนคดตอประชาชนเพมมากขน 3. การดาเนนโครงการเรดดพลสตองกาหนดเงอนไขอนญาตใหชมชนทองถนทอยในพนททบซอนกบเขตปาอนรกษสามารถประกอบอาชพและดารงชวตตามวถปกตได เชน ชมชนทองถนในภาคใตตองสามารถโคนยางพาราทหมดอายการกรดเพอปลกใหมได เปนตน ทงเรดดพลสตองเคารพตอกตกาและแผนการจดการทรพยากรขององคกรชมชน 4. เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทดเหนวา การดาเนนโครงการเรดดพลสในประเทศไทย รฐบาลยงไมไดจดใหมกระบวนการสรางการมสวนรวมกบประชาชนอยางเพยงพอทงในแงของการใหขอมลทยงไมรอบดานและใน


270

สวนของการจดใหมการรบฟงความคดเหนทยงไมครอบคลมทกพนท โดยเฉพาะชมชนทองถนทอยในพนททบซอนกบเขตปาอนรกษซงเปนผมสวนไดเสยโดยตรง พบวาประชาชนยงมความเขาใจเกยวกบโครงการเรดดพลสนอยมาก นอกจากนมขอสงเกตวาคณะทางานชดตางๆ ของกลไกเรดดพลสประกอบดวยหนวยงานของรฐเปนสวนใหญ มหนวยงานภาคเอกชนเพยงบางสวน และไมไดกระจายไปยงองคกรชมชนหรอประชาชนทไดรบผลกระทบโดยตรง 4. รฐบาลตองยตการดาเนนคดโลกรอนและยตการคกคามดาเนนคดกบชมชนดงเดมทมแนวทางในการจดการทรพยากรอยางสมดลและยงยน ตามนโยบายทแถลงตอรฐสภาและตองดาเนนการแกไขกฎหมาย กฎ และระเบยบ ดานปาไมตางๆ ทไมสอดคลองกบสภาพขอเทจจรงและขดแยงกบบทบญญตวาสทธชมชนตามรฐธรรมนญใหแลวเสรจโดยเรงดวน กอนการดาเนนการโครงการเรดดพลสในพนทปาอนรกษ โดยเฉพาะการแกไขกฎหมายปาไม 5 ฉบบ 5. กอนการดาเนนโครงการเรดดพลสรฐบาลตองจดใหมกระบวนการศกษาวจยทางวชาการอยางมสวนรวมทงหนวยงานของรฐ ภาคประชาชน ชมชนทองถน และสถาบนการศกษาททกฝายยอมรบ เพอใหเกดความเขาใจรวมกนระหวางภาครฐและชมชนเกยวกบวถชวตของชมชนทอยอาศยและทามาหากนในพนททบซอนกบเขตปาอนรกษ โดยเขาศกษาวจยในชมชนทองถนดงเดมทมแนวทางในการจดการทรพยากรอยางสมดลและยงยนซงกระจายอยในทกภมภาค 5. รฐบาลและหนวยงานทเกยวของตองจดใหมการชแจงขอมลตอประชาชนอยางเพยงพอและรอบดานทงผลด ผลเสยและผลกระทบของการดาเนนโครงการเรดดพลสในประเทศไทยโดยเฉพาะกรณชมชนดงเดมทอาศยอยในพนททบซอนกบเขตปาอนรกษซงเปนผมสวนไดสวนเสยโดยตรง เครอขายฯ เสนอใหมการจดเวทใหขอมลและรบฟงความคดเหนในระดบตาบล/เทศบาล และระดบจงหวดทชมชนนนๆ ตงอย ทงนเนองจากชมชนเหลานนสวนใหญจะอยในพนทหางไกลไมสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดอยางสะดวก ขอกงวลและขอเสนอแนะเหลานเปนความคดเหนรวมกนของสมาชกเครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทด (คปบ.) เสนอตอเวทรบฟงความคดเหนรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบประเทศไทย (เวทภาคใต) วนท 25 – 26 กรกฎาคม 2556 โดยประสงคใหขอกงวลและขอเสนอ

เหลานถกบรรจไวในรายงานขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) ตอไป

เครอขายปฏรปทดนเทอกเขาบรรทด (คปบ.) 26 กรกฎาคม 2556


271

ภาคผนวก 1 b-10 (6) แนวทาง และขอเสนอความคดเหนตอราง RPP จากการประชมสนทรยสนทนาระดบภมภาค (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) เพอรบฟงขอคดเหนตอรางขอเสนอโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) สาหรบประเทศไทย ในวนท 30 กรกฎาคม 2556 เครอขายธนาคารตนไม 1. ภาคพลงงานมสดสวนปลอยกาซเรอนกระจกมากทสดถงรอยละ 70 การใชกลไกเรดดพลสไปชดเชยโดยกลไกตลาด ขณะทภาคสวนทเปนสาเหตหลกยงคงปลอยกาซเรอนกระจก จะไมนาไปสการชวยบรรเทาปญหาโลกรอน การลดการปลอยตองมงเปาไปทภาคพลงงานกอน จากนนจงคอยมาพจารณาสดสวนการลดในภาคปาไม สงสาคญ หากกลไกเรดดพลส สามารถบรณาการจากภาคสวนทปลดปลอย มาสงเสรมภาคการเกษตรและการปาไม ททาหนาทดดกลบ จากภาคสวนอตสาหกรรม พลงงาน ประเทศไทยตองกลาตดสนใจทาสงทถกตองกอนมใชรอวาถาผอนไมทาฉนจะไมทา ประเทศไทยนาจะแบกศกยภาพในการเปนผพฒนาประเทศดวยการสรางตนไมในพนทเกษตรแลวเสนอเปนตวแบบทมสวนรวม 2. นโยบายการจดการปาอนรกษทผานมามงเนนการใชแนวทางอพยพและจากดสทธประชาชนในเขตปา และการประกาศอทยานแหงชาตทบชมชนและททากนจานวนมาก เพราะดาเนนการโดยรฐฝายเดยว ขาดการมสวนรวมของประชาชนในเขตปา อทยานควรตองจดการชมชนทอยตดปาใหเกดกระบวนการจดการปาอยางยงยน โดยใหปรบปรงพนทเกษตรใหใชประโยชนประหนงปา (ทาใหเปนปา และใชเอง) ไมตองรกปาทสมบรณ 3. รฐบาลจะไดรบผลประโยชนจากกลไกเรดดพลสมากทสด จากกลไกการแบงปนทวา รฐซงเปนเจาของปาและจดการปาจงเปนผทมสทธในคารบอนในพนทปา การแบงปนใหชมชนจะเกดขนกตอเมอชมชนยอมปฎบตตามเงอนไข คอ ลดกจกรรมการใชทดนและการใชประโยชนจากปาไม ซงจะสงผลกระทบทงตอผลผลต รายได และความมนคงทางอาหาร ซงยงมคาถามวาผลประโยชนจากกลไกเรดดพลสแบงปนมความคมคาเพยงพอหรอไม และชมชนจะไดรบผลประโยชนนนตอเนองระยะยาวถงรนลกหลานหรอไม และอนาคตจะเปนอยางไร หากไมมทดนทากน ธนาคารตนไมจะเปนกลไก ไปแกปญหาตรงจด 4. แนวโนมการนาสวนปาเชงเดยวเขามาในกลไกเรดดพลส ในรปของความรวมมอกบภาคเอกชนและสวนปาขององคการอตสาหกรรมปาไม อาจนาไปสการปลกปาทบทดนทากนของประชาชน การทาสวนปา แบบไมคมทนขององคกรอตสาหกรรมปาไม (ออป.) ใชพนทเปนพนทเกษตรในอดต หากประชาชนดาเนนการเองจะดกวาคอคมคาไมขาดทน เชนการทาสวนยางพารา เมอ ออป. ทาได ทาไมประชาชนจะทาไมได) 5. หากคารบอนจากการกกเกบถกนาไปขายในตลาดคารบอน แปลวา การปลกตนไมแลวสามารถนาไปขายคารบอนได กจาเปนควรจะแยกภาคปาไมกบภาคการปลกตนไมออกจากกน เพอชดเชยการปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคสวนทเปนสาเหตหลกใหยงคงปลอยไดตอไป จะตองทาสองอยางพรอมกน เรมทาแตอยทวาใครทากอน 6. ปาอนรกษมชมชนและประชาชาอาศยอยจานวนเทาใด ขอมลทอางองในรายงานแผนการเตรยมความพรอมเรดดของกรมอทยาน ฯ ระบวาเฉพาะในเขตปาอนรกษมชมชนประมาณ 5 แสนครวเรอนหรอประมาณ 1.5 ลานคน คนเหลานสวนหนงเปนกลมชาตพนธ พวกเขาไมไดรบการรบรองและความเคารพในสทธตามกตกาและอนสญญาสากลดงทในรายงานขอเสนอฯ ประชาชนทอยในทปาสงวนแหงชาต นอกปาอนรกษ ทยงไมไดสทธอกเทาใด คงตองจดการตวเลขพนทใหชด เชนปาตามกฎหมายปาไม กมใชปา 7. องคประกอบ และโครงสราง สวนใหญมาจากภาครฐ โดยเฉพาะกรมอทยานฯ ซงอาจทาใหการประเมนเกดความลาเอยงได คณะทางานชดนจงควรแยกการทางานเปนอสระ ภายใตคณะกรรมการ


272

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ ควรจะมขอเสนอทมหลกประกนความยงยนของนเวศจากประวตศาสตร เชน กองกาลง อานาจ และเงน ทาไดแคใหน อยางไร 8. เมอกฎหมายไมยอมรบสทธชมชน การมสวนรวมจงเปนเพยงการรบรองใหการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสดาเนนไปไดเทานน ตองหาเครองมอรบรองระหวางสทธ กบกฎหมาย เชน ไวใชเปนขอตอรองวาถาไมมตนไม ไมตองรบรองสทธ ฯลฯ 9. มความขดแยงกนระหวางสถานภาพของกฎหมายเรองทดนปาไมกบการครอบครองทดนโดยชมชนทพงพงปา โดยบางชมชนครอบครองทดนกอนการประกาศพนทปาสงวนของรฐ ในขณะทบางชมชนไดขยายการใชประโยชนทดนเขาไปในปาคมครองและปาสงวนของรฐ ในขณะทบางชมชนไดขยายการใชประโยชนทดนเขาไปในปาคมครองและปาสงวน การทปาถกทาลาย เปนพนทเกษตรมควรเปนความผด แตผทาอยางเดยวตองโทษผดแลดวย จงตองคนหาทางเขารวมกนทไมใชวธเดมทแกไมได 10. ขอเสนอเชงทางออกคอนาเอา 2 ฝายมาบรณาการกน เชน มมาตรการ เพมตนไมขนในประเทศ ทปาเดมหยบปญหาสวนนอย เปนสวนใหญ จนขาดการคดถงประเดนพนทใหญของประเทศ ซงเปนพนทเกษตร กสามารถดดซบคารบอนไดออกไซด และเกบกกคารบอน ไดเชนกน 11. เครองมอหลก กลไก คอตนไมถกเสนอมาเปนสงสาคญทงทเปนจดเรมตน กลาง และปลายทาง ของทกสง ทงสทธ วถ นเวศ สงคม ความสมพนธ ระหวางนเวศ วถ สทธ กฎหมาย ตองใชตนไมเปนเครองมอ และมกลไกทางเศรษฐศาสตรเปนแรงจงใจ และอยบนความจรง ทสดของโลกปจจบน 12. ปญหาเกษตรเคมเชงเดยว กาลงเปนกระแสรกรานทงระบบนเวศน และสงคมสการสญเสยทดนของเกษตรรายยอยหากใชกลไก REDD+ ใหตวทสดคอ การทดลองจะสรางตวแบบ ( Model) การพนทสวนใหญไปทาเรอง REDD+ วาดวยการผสานนเวศ สทธชมชน ทดน ตนไม และการแกปญหาการรกรานของเกษตรเชงเดยว โดยการสรางแรงจงใจ เพมโดยการใหรฐจายคาตอบแทนแกตนไม คารบอน และคารบอนซงค (Carbon Sink) 13. ขอเสนอตอ REDD+ ของธนาคารตนไม และขององคกรภาคประชาชนอนๆ ควรจะใหเปนอยางเสรภาพ ตามนกคด และความเขาใจของแตละองคกร สงทเหมอน คลายกน สามารถรวบรวมได แตสงทตางกนควรจะคงไวเปนชองทางและขอเสนอกรอบใหมตอ REDD+ ทไมถกกาหนดไวลวงหนา 14. ธนาคารตนไมมความเชอวาพนทเกษตรปจจบน เดมเคยเปนปาไดถกเปลยนแปลงเปนพนทเกษตร จากนนเมอเหตการณและเวลามความเหมาะสมจงไดเปลยนสภาพจากปาเปนพนทเกษตร ตามกฎหมาย เชน กรณแรก ใบเหยยบยา > สค.1 > โฉนดตราจอง > นส.3 > โฉนด (นส.4 ) และเชอวาทกพนทควร ใหมหนาทในการดดซบกกเกบคารบอน หรอลดการปลอยกาชคารบอนไดออกไซด เนองจากการผนผวนในการลดหรอเพมคารบอนในพนเกษตรไดมากกวาพนทปาไม REDD+ จงสมควรไดรบการผนวกพนทเกษตรทไดเปลยนมาจากพนทปาไม เขามาอยในโครงการ เพอควบคมการผนผวนเพมลดคารบอนใหอยในกรอบ


273

ขอคดเหนและขอเสนอ ตอกระบวนการและเนอหาของโครงการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส (R-PP) ประเทศไทย

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1. 1. การมสวนรวมทผานมามปญหา (1) กระบวนการมสวนรวมไมไดเปนไปตามมาตรฐานของหลกประชาธปไตย และธรรมาภบาล รายงานขอเสนอ ( R-PP) ระบวา ขนตอนการดาเนนการรบฟงความคดเหนและกระบวนการมสวนรวม “ความสาคญของการเขามามสวนรวมของผมสวนไดเสวนเสยในกระบวนการของกลไกเรดดพลสนนจะตองถกคานงถง และเปนทยอมรบ โดยจะตองมการประกน หรอการสรางความมนใจถงการเขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจซงในชวงระยะการเตรยมความพรอมการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสยหลกไดมการดาเนนการในลกษณะของสนทรยสนทนา และไดมการกาหนดแผนสาหรบการรบฟงความคดเหน การมสวนรวม และการเสรมสรางความรขนในชวงของการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส และเพอใหเกดความมนใจวา จะมการจดใหมการเขามามสวนรวมอยางแทจรง ใน การดาเนนการจะมการจดตงคณะทางานดานรบฟงความคดเหน การมสวนรวม และการรบเรองราวรองทกข ขนเปนสวนหนงของการจดองคกรของกลไกเรดดพลส” (น.52)

2. การทจะใหความเหนชอบอยางอสระได ผใหความเหนตองไดรบขอมลรอบดาน รายงานขอเสนอฯ (R-PP) กลาวถง กลมเปาหมายทเปนผมสวนไดสวนเสยรายสาคญสาหรบการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหน โดยระบวา “ในระยะการดาเนนงานเตรยมความพรอม จะมการดาเนนการวเคราะหผมสวนไดสวนเสยตามทระบใน องคประกอบท 1 b เพอใหไดผมสวนไดเสยทเกยวของครบถวนในระยะการดาเนนงานเรดดพลส ซงกลมผมสวนไดสวนเสยประกอบดวย • กระทรวง/ทบวง/กรม หรอหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการใชทดน • หนวยงานเอกชน โดยเฉพาะผผลตผลตภณฑไม พลงงาน เหมอง และทปรกษา • องคการพฒนาเอกชน/มลนธ โดยเฉพาะทมบทบาทในการพฒนาชมชนและการอนรกษ • ชมชนทองถนทพงพงปา และกลมชาตพนธ • กลมสตรและเยาวชน • หนวยงานวจย และสถาบนการศกษา • หนวยงานทเกยวของกบการบงคบใชกฎหมาย • กลมผดอยโอกาส (น. 50)

3. เนอหาบกพรองในสาระสาคญ 1) ความชดเจนของกฎหมายในการประกาศเขตพนทอนรกษ เพอลดประเดนขอพพาทระหวางรฐและประชาชน รายงานขอเสนอฯ (R-PP) ระบวา “มตคณะรฐมนตร เมอวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2541 เรอง การแกไขปญหาทดนในพนทปาไม และวนท 24 เมษายน 2540 ใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใชเวลา 2 ป ใหแลวเสรจ โดยกาหนดมาตรการและแนวทางแกไขปญหาไวดงน a) ไมมการออกเอกสารสทธสาหรบพนทเกษตรกรรมในเขตพนทอนรกษ b) กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช รบผดชอบในการสารวจและขนทะเบยนผทอาศยอยในเขตพนทอนรกษใหชดเจน ถงวนทอาศยอย ทงในระดบครวเรอนและชมชน ตองไมมการขยายขอบเขตการ


274

ครอบครองทดน กรณตรวจสอบพสจนแลวปรากฎวาเปนการอยอาศยภายหลงการประกาศเปนพนทอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ตองดาเนนการดงน

� จดสรรทดนใหใหมนอกเขตอนรกษ โดยการชดเชยในเบองตนเพอใหเกดทางเลอกในการเพมรายได

ใหกบครวเรอน หากไมสามารถจดสรรพนทใหใหม หามไมใหมการขยายพนทครอบครอง และหาแนวทางสนบสนนการดารงชพทมอย c) สาหรบเขตพนทสง หนวยงานภาครฐทดาเนนการพฒนาพนทสง จะตองใหความสาคญในการอนรกษพนทอยางเขมงวด และการดาเนนกจกรรมใดๆ ตองกอใหเกดผลกระทบนอยทสด” (น. 60-61) 2) ควรเสนอทางเลอก/โครงการอนเพม ทสนบสนนใหเกดการดแลรกษาปา 3) สทธชมชนทปรากฏในราง R-PP เปนเพยงการนาเอาเรองวถชมชนมาเปนสวนสรางความชอบธรรมใหกบเรดดพลสเทานน รายงานขอเสนอฯ ( R-PP) กลาวถงการดาเนนการทมอยสาหรบการตรวจตดตามผลประโยชนรวม โดยระบถง “ ประโยชนอเนกประสงคเปนสงสาคญยงทจะทาใหมนใจไดวาบคคลทเหมาะสมจะเปนผไดรบแรงจงใจทเหมาะสมเพอรเรมดาเนนการกลไกเรดดพลส ผลประโยชนดานสงคม-เศรษฐกจ ซงรวมถง การมชวตความเปนอยทหลากหลาย ผลตภาพทเพมขน การจางงาน รายไดทเพมขน ความมนคงทางอาหาร และการลดความยากจน เปนแรงจงใจสาคฐทเปนรปธรรม อยางไรกตาม กลไกเรดดพลสสามารถชวยทาใหมความมนใจในเรองผลประโยชนตางๆ เชน กรรมสทธในทรพยากรทดนและบรการ การมสวนรวมในการตดสนใจ การปรบปรงการบรหารจดการในสาขาปาไม การประสานงานขามสาขาเพอแกไขผลของการปลอยกาซจากการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ปจจบนหลายหนวยงานไดมการตดตามตวชวดซงสวนใหญเปนตวชวดทเกยวของกบการเขาถงผลประโยชนรวมจากการดาเนนกลไกเรดดพลสทไมใชประโยชนจากการเปลยนแปลงคารบอนกกเกบและการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ซงรวมถงตวชวดสาหรบการเปลยนแปลงความเปนอยของครอบครวและชมชน ความหลากหลายทางชวภาพ ดน นา สทธในการใชประโยชนทดนและกรรมสทธและการบรหารจดการ ” (น. 137) 4) รางขอเสนอในการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส ( R-PP) ควรใหภาพผลกระทบทเกดขนจากโครงการไดแก ผลกระทบทเกดกบคนในพนทปา และผลในดานการแกไขปญหาโลกรอน รายงานขอเสนอฯ ( R-PP) กลาวถง หนวยงานทมบทบาทใน SESA และ ESMF โดยระบวา “ เนองจากความหลากหลายของสาขาธรรมชาตของเรดดพลสและธรรมชาตทแตกตางกนของสาเหตการทาลายปาและความเสอมโทรมของปาในประเทศไทย กระบวนการ SESA ตองเปนกระบวนการทหาหนทางทจะนามาซงมมมองทหลากหลายของกระทรวงและผใชทรพยากรทดนเกยวกบผลกระทบดานลบและผลกระทบดานบวกของเรดดพลส” (น. 103) ขอเรยกรอง 1. สรางกระบวนการมสวนรวมอยางแทจรง 2. จดทาประชาพจารณระดบชาต จดกระบวนการทโปรงใส เปนธรรม 3. เพมกระบวนการเตรยมความพรอมระดบภมภาค 4. ปรบโครงสรางเนองหาของตวราง R-PP โดยระบสถานการณดานปาไม ประเดนสทธประชาชนในเขตปา วางแนวทางคลคลายปญหาของการดาเนนโครงการเรดดพลส วเคราะหโครงการแกไขปญหาดานสทธทเปนรปธรรม และวเคราะหจดออนจดแขงในการแกไขปญหาโลกรอน 5. ปรบแกขอมลทไมเปนจรงในรางๆ ออก


275

ภาคผนวก 1b-11 บทวเคราะหเอกสารฉบบวนท 19 สงหาคม 2556 รางรายงานการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส(R-PP)ฉบบท 19 สงหาคม 2556

พรพนา กวยเจรญ คณะทางานโลกเยนเปนธรรม

30 สงหาคม 2556

ขอเสนอใน องคประกอบท 1: องคกรและการแลกเปลยนความคดเหน 1a. การจดการเตรยมความพรอมระดบประเทศ

1. การเพมองคกรอสระทมองคประกอบมาจากภาคประชาชน และภาคประชาสงคม (คณะทางานเรดดพลสภาคประชาชน) ในโครงสรางองคกรสาหรบเรดดพลส เพอทาหนาทตรวจสอบตดตาม เชน การรบเรองรองเรยน, การใหความเหนตอการดาเนนการของคณะทางานดานเรดดพลส และการมสวนรวมในการตดสนใจทางนโยบาย เชน การกาหนดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส , การออกแบบการดาเนนการ (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน)

2. การดาเนนการเรดดพลสควรเปนหนวยงานทมความเปนกลาง โดยไมอยภายใตการดาเนนการหรอรบผดชอบโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เพยงหนวยงานเดยว เนองจากเปนหนวยงานทมขอขดแยงเรองสทธชมชนในเขตปา (ภาคเหนอ ใต อสาน ตะวนตก)

3. การจดตงศนยขอมลเรดดพลส ทเปนอสระจากหนวยงานรฐ และการจดตงศนยเรดดพลสภาคประชาชน (ภาคเหนอ)

4. การจดตงคณะทางานทปรกษาโครงการในระดบพนทรวม เชนเดยวกบการจดตงคณะกรรมการทปรกษาอทยาน (ภาคใต)

5. การเพมเครอขายชนเผาพนเมองและมลนธธนาคารตนไมเปนกรรมการในคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส ระดบภาค ระดบจงหวด และใหใชคาวา “ชาตพนธและชนเผาพนเมอง” แทนคาวา “ชาวเขา” (ภาคกลาง เหนอ)

6. การปรบโครงสรางองคประกอบใหคณะทางานทมาจากภาคประชาชน ใหมสดสวนเทาเทยมกนคณะทางานทมาจากภาครฐ (ภาคกลาง เหนอ)

7. ใหระบในเนอหาของ R-PP วา การแกปญหาโลกรอนตองชใหเหนการปลอยกาซเรอนกระจกมาจากภาคอตสาหกรรมเปนหลก การลดการปลอยกาซเรอนกระจกจงควรมงไปทสาเหตหลก สวนภาคปาไมชวยแกปญหาไดเพยงบางสวนเทานน (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน)


276

การปรบปรงรางในองคประกอบท 1a การเตรยมความพรอมในระดบประเทศ กรอบการดาเนนงานระดบชาตเกยวกบการเตบโตอยางยงยนทเปนมตรกบสงแวดลอม

โปรแกรมทางดานปาชมชน (น.16) • เพม ปจจบนมประชากรจานวน 184,710 รายทอาศยอยในและรอบพนทอนรกษ (อทยานแหงชาต เขต

รกษาพนธสตวปาและเขตหามลา) ชมชนทองถนทพงพงปา (น.17) • ชมชนทองถนทพงพงปา ตดขอความ โดยปกตเรยกเขาวา “ชาวเขา” หรอ “คนดอย” แตยงมคาวา

“ชาวเขา” เหลออย • รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไมใชคาวา “ชนเผาพนเมอง ” โดยใชคาวาชมชน หรอชมชนดงเดม

อยางไรกตาม รฐบาลยอมรบถงการปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม ( safeguards) ของธนาคารโลก และขอตกลงแคนคนจะถกนามาใชเพอเปนการตอบสนองตอผลลพธกระบวนการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ ( SESA) นอกจากนน ควรใหการรบรองและเคารพตอสทธของกลมดงกลาวตามความเหมาะสมตามกตกาและอนสญญาวาดวยสทธมนษยชนระหวางประเทศ ทสอดคลองกบนโยบายและกฎหมายภายในประเทศ

กรอบการดาเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและเรดดพลสระดบประเทศ (เพมเตม น.20) • ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (2553) ไดจดทารายงาน

การปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศไทยใหกบสานกงานนโยบายและแผน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอจดทารายงานแหงชาต ฉบบท 2 เพอเสนอ UNFCCC โดยรายงานวา มการปลอยกาซเรอนกระจกรวมของประเทศไทยป 2543 มคาเทากบ 229.08 ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา โดยมการปลอยและดดกลบกาซเรอนกระจก ซงภาคพลงงานเปนภาคทปลอยกาซเรอนกระจกมากทสดกลาวคอ ปลอยกาซเรอนกระจก 69.6% เมอเทยบกบระดบประเทศ รองลงมาคอภาคเกษตร 22.6% ในขณะทการปลอยกาซจากกระบวนการอตสาหกรรมมสดสวนเปน 7.2% สวนการกาจดของเสยมการปลดปลอยนอยทสดคอ 4.1% เมอเปรยบเทยบกบการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนและปาไมถอวาเปนสวนทชวยดดกลบกาซเรอนกระจกไว -3.4%แมวาภาคปาไมสามารถเปนแหลงชวยดดซบกาซเรอนกระจก แตรฐบาลควรมนโยบายทชดเจนในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก จากภาคอนโดยเฉพาะภาคพลงงาน และสงเสรมใหเพมศกยภาพการดดซบกาซเรอนกระจกภาคปาไม โดยกระบวนการมสวนรวม

การจดตงองคการดานเรดดพลสในประเทศไทย • การวเคราะหรายละเอยดของผมสวนไดเสย จะดาเนนการในชวงเตรยมความพรอมของโครงการฯ ซง

รวมทงสดสวนทเหมาะสมตลอดจนการวนจฉยและกระบวนการคดสรรกนเองของผมสวนไดสวนเสยทเกยวของกบภาคปาไม และการใชประโยชนทดน เชน ภาคประชาสงคม ภาคเอกชน ภาคอตสาหกรรม และชมชนทองถนพงพงปาไม เปนตน

องคประกอบคณะทางาน ไดแก หนวยงานรฐ, ชมชนทองถนทพงพงปา , กลมชาตพนธ , องคกรภาคประชาสงคม, เครอขายผหญงและเยาวชน, สถาบนวชาการ, ผทรงคณวฒ, ภาคเอกชน

• คณะทางานดานนโยบายและแผนการใชประโยชนทดน รบผดชอบ การวเคราะหการใชทดน การหมายแนวเขต นโยบายและการวางแผน การนาเสนอเขตการใชประโยชนทดนปาไมทเหมาะสม

• คณะทางานดานยทธศาสตรเรดดพลส รบผดชอบ การบรหารงานนโยบายปาไม กฎและระเบยบการจดทายทธศาสตรเรดดพลสในระดบประเทศ และระดบภมภาค

• คณะทางานดานการวเคราะหองคกรดานเรดดพลส รบผดชอบกรอบการดาเนนงานและจดองคกร


277

• คณะทางานดานพฒนาเสนฐานอางอง และระบบตดตาม รายงาน และทวนสอบ รบผดชอบขอมลพนทปาไม สารวจปา และประสานงานดานจดการทรพยากรและพนทปาไมอยางยงยน และประเมนคาการกกเกบคารบอน

• คณะทางานดานกลไกทางการเงนและแบงปนผลประโยชน รบผดชอบ ดานกลไกการเงนและการเตรยมการ พฒนาและดาเนนระบบแบงปนผลประโยชน

• คณะทางานดานการประเมนสงแวดลอมและสงคมเชงกลยทธ และจดทามาตรการปกปอง • คณะทางานดานการรบฟงความคดเหน การมสวนรวม และกลไกการรบเรองรองทกขเกยวกบการมสวน

รวมของผมสวนไดสวนเสย (เพม อปก.องคการปกครองสวนทองถน) • ในการสงผแทนของแตละกลมของผมสวนไดเสยเพอเขาไปเปนคณะทางาน แตละคณะจะตองมการ

ดาเนนการคดเลอกโดยอสระจากกลมของตนเอง การจดตงองคกรเรดดพลสฯ เพมเตม น.28 • สวนกระบวนการขนตอนเตรยมความพรอมจะมการใหความรแกชมชนทองถนทพงพงปารวมถงกลมชาต

พนธโดยเฉพาะอยางยงกบกลมสตรและเยาวชน โดยใหชมชนเสนอผแทน และเยาวชนของชมชนเขารวมในการแสดงความคดเหน ออกแบบ ตดตาม และดาเนนการเพอรวมเปนคณะทางานในกจกรรมทเหมาะสมตามความถนด ซงเปนการสรางโอกาสในการแสดงความคดเหนในเรองเชงเทคนควชาการและการปองกบผลกระทบเชงสงคมและสงแวดลอม อบรมเยาวชนใหมความรความเขาใจเกยวกบเรดดพลส สรางเครอขายเพอขยายผลความรเกยวกบเรดดพลสโดยกระบวนการมสวนรวมกบชมชนทง 4 ภมภาค

เพมองคประกอบภาคเอกชนเขามาในคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส (น.29) • คณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสไดรบการปรบปรงแกไขเพอใหภาคสวนตางๆ ทเกยวของในการใช

ประโยชนทดนและการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนเขามามสวนรวม มสถาบนวชาการทเกยวของ ภาคเอกชน องคกรภาคประชาสงคม และเครอขายชมชนทองถน ไดเขามามสวนรวมดวย ทงนเพอประกนถงการประสานงานระหวางภาคสวนตางๆ กบผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ และเพอเสรมสรางการพฒนาทางเลอกทเปนยทธศาสตรดานเรดดพลสซงสนบสนนคนยากจนไวดวย

เพมองคประกอบในกรรมการคณะทางานเฉพาะกจเรดดพลสระยะเตรยมความพรอม และระยะดาเนนการ ตาราง 1a-2 (น.31)

ระยะเตรยมความพรอม ระยะดาเนนการงานเรดดพลส ...กลมสวนกตต , มลนธสบนาคะเสถยร ,

สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม, สถาบนสงแวดลอมไทย , มลนธและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชน , มลนธชนเผาพนเมองเพอการศกษาและสงแวดลอม , มลนธรกษไทย , มลนธเพอการพฒนาทยงยน , สมาคมศนยรวมการศกษาและวฒนธรรมของชาวไทยภเขาในประเทศไทย , เครอขายปาชมชนระดบภาคม , เครอขายกลมชาตพนธ

สถาบนการศกษา , ภาคเอกชน , องคกรภาคประชาสงคม, เครอขายปาชมชน , เครอขายกลมชาตพนธ และเครอขายสตรและเยาวชน (ใหแตละกลมหรอเครอขายคดเลอกผแทนเขารวมตามจานวนทตองมการหารอกนในระยะของการเตรยมความพรอม)

• แตงตงคณะกรรมการทปรกษาระดบชมชน


278

สรป • ขอมลขอเทจจรงของประชาชนในเขตปายงไมเพยงพอ และมคาถามเชน ตวเลขประชากรทอยในเขต

ปาอนรกษนาจะตากวาทเปนจรง และสถตตวเลขการดาเนนคดในเขตปา • โครงสรางองคกรเรดดพลส ปรบปรงเพมเตมองคประกอบธนาคารตนไม , เครอขายชนเผา , กลมสตร ,

เยาวชน เขาไปเปนองคประกอบ แตไมมการเพมกลไกองคกรอสระ ตามขอเสนอ • ปรบแกกลไกการดาเนนงานระดบทองถนของชมชนทพงพงปา/กลมชาตพนธ เปน ศนยประสานงาน

ดานเรดดพลสภาคประชาชน

ขอเสนอใน 1b. การเผยแพรขอมลขาวสารและการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวนเสย 1. การสอสารเพอใหขอมลเรองกลไกเรดดพลส ควรมการเพมชองทางในการสอสารใหมความ

หลากหลาย และเปนทรบรในวงกวาง สามารถเขาถงไดงาย และเปดชองทางใหประชาชนไดสอสารกลบ กระบวนการในการใหขอมลขาวสารเกยวกบกลไกเรดดพลสจะตองมการใหขอมลรอบดาน ทงประโยชนและผลกระทบ (ภาคเหนอ ใต)

2. เพมเครอขายชนเผาพนเมองเปนผมสวนไดสวนเสย ในตาราง 1 b-1 น.40 และรายชอชาตพนธ/ชนเผาพนเมองในภาคผนวก 1b น.180 (ภาคกลาง)

1b การเผยแพรขอมลและการแลกเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดสวยเสย • หลงจากทประเทศไทยไดนาเสนอราง R-PP แกทประชมคณะกรรมการกองทนหนสวนคารบอนปาไม

(PC14) ทกรงวอชงตน เมอเดอนมนา 2556 ทประชมไดใหความเหนชอบแตใหประเทศไทยมาหารอสนทรยสนทนากบภาคประชาสงคมและชมชนทองถนและกลมชาตพนธระดบภมภาคอกครง เพอรวบรวมขอคดเหนและขอกงวลทยงอาจไมครอบคลมอกครง ทงนขอสรปในการจดประชม และผลสรปการประชมไดนาเสนอในตาราง 1b-3} 1b-4 และเอกสารภาคผนวก 1b-7 นอกจากนภาคประชาสงคม ชมชน กลมชาตพนธ และมลนธและเครอขายธนาคารตนไมภาคประชาชนไดนาเสนอบทวเคราะหตอราง R-PP ฉบบวนท 24 กมภาพนธ 2556 และการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสดงเอกสารแนบ 1b-8

ปรบเนอหาใน สรปประเดนหลกทเกยวของ ขอกงวล และเสนอแนะ ทไดจากการประชมระดบชาตและภมภาครวมกบผมสวนไดเสยทเกยวของ 2 รอบ (น.49-51)

ขอกงวล • ขอกงวลของชมชน หากมการดาเนนงานเรดดพลส ไดแก ความมนคงทางดานอาหารของชมชน

เนองจากพนทเกษตรกรรมไมสามารถขยายได อาจเกดความขดแยงภายในชมชน เกยวกบเรองการใชทดน เชน การขยายพนทเกษตรกรรมกบการอนรกษพนทปา การลดลงของรายไดทเกดจากผลผลตทางการเกษตร มความเสยงทนกการเมองจะใชประเดนเรดดพลสมาเปนเครองมอในการตอรองเรองทดน ความกลววาจะตองยายออกจากจากพนทเดม และความเสยงตอโอกาสทสตวปาจะเขาทาลายผลผลตทางเกษตรของชมชนเนองจากการเพมขนของความหลากหลายทางชวภาพ

• การนาความรภมปญญาทองถนของชมชนมาใชในกระบวนการตดสนใจของเรดดพลส โดยจะตองมนใจ วาการดาเนนงานเรดดพลสจะไมกอใหเกดความขดแยงกบวถการดารงชวตและวฒนธรรมของชมชนทองถน

• ประเดนเรองสทธในทดน และแนวเขต เปนขอกงวลในทกเวทสนทนา • ประเดนดานธรรมาภบาลภาคปาไมไดมการนาเสนอในประเดนของการคอรปชน และการบงคบใช

กฎหมายทไมมประสทธภาพ • ในเวทสนทรยสนทนาของชมชนทองถนไดยกประเดนเรองสทธในทดนและสทธในการใชประโยชน

ทดน ซงควรมการกาหนดใหชดเจน


279

• ควรสรางความมนใจในกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดเสยจากทกภาคสวนอยางแทจรง • คณะทางานราง R-PP ขาดมตทางดานสงคมและมนษย เนนแตมตทางวทยาศาสตร

ขอเสนอแนะ • โนมเอยงในการเลอกใสขอเสนอดานทสนบสนน • ขอเสนอในประเดนสทธทดนตกหลน เชน การเสนอใหทาแนวเขตปาใหชดเจนวา พนทใดเปนทอย

อาศย ททากน หรอการปรบโครงสรางองคกรเรดดพลส เปนตน • ผปรบรางใสความเหนของตวเองใสแทน ตวอยางทผปรบรางนาความเหนมาใสในขอเสนอแนะ (น.50) • บางเรองทตองแกปญหาระดบประเทศ แตชมชนหรอโครงการเรดดพลสเปนรปแบบหรอตวแบบการ

แกปญหาความขดแยงระหวางภาครฐกบประชาชน รวมทงนาเสนอแนวทางการแกปญหาทดทางดานเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมไปยงรฐบาล หรอนาเสนอเปนนโยบายของรฐบาลตอไป โครงการเรดดพลสไมสามารถจดการได แตชมชนสามารถแสดงความคดเหนนาเสนอตวแบบไปสนโยบายของรฐบาลวาแนวทางแกปญหาทดควรจะเปนอยางไร และนาเสนอไปยงรฐบาล

สรป • กรมอทยานฯ มแผนทจะทาสอสารเผยแพรหลายแบบ แตคงเปนดานทสนบสนนการดาเนนการ

เรดดพลส • กลไกการสอสารสองทางไมชดเจน หากผทไมเขารวมตามโครงสรางทจดทาขนวา จะใชชองทางไหน

อยางไร

ขอเสนอใน 1c. กระบวนการมสวนรวม และการรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ 1.การใหประชาชนรวมตดสนใจเชงนโยบายในการรบเอากลไกเรดดพลสมาดาเนนการในประเทศ โดย

จดใหมกระบวนการในการหาฉนทามตรวมกน ( Free , Prior , and Informed Consent - FPIC) ในทกขนตอน (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน) รวมถงการจดทาประชาพจารณ/รบฟงความเหนกบผมสวนไดสวนเสยทกกลมในระดบพนท กอนการดาเนนงานเรดดพลส (ภาคกลาง ใต)

2.การดาเนนการเรดดพลสจะตองใหความสาคญกบการมสวนรวมจากประชาชนทจะไดรบผลกระทบจากกลไกเรดดพลสโดยเฉพาะชมชนทองถนดงเดม ชนเผาทอยอาศยอยในปาและพงพงปา เปนลาดบตน (ภาคเหนอ กลาง อสาน ใต)

กระบวนการมสวนรวมในการรบฟงความเหน • ใสชอเครอขายกลมชาตพนธ แกไของคกรพฒนาเอกชน เปนภาคประชาสงคม เพมเขาไปใน

วตถประสงค ในหวขอ กระบวนการมสวนรวมในการรบฟงความเหน ในหนา 54 ,55ในหวขอการสรางความมนใจในการมสวนรวม 57 ในตารางหนา 58 ในหวขอขนตอนการดาเนนการรบฟงความเหนและการมสวนรวมหนา58 , 59 แคนแหละ

สรป • การจดกระบวนการใหมหาฉนทามตรวมกน (FPIC) ปรากฏอยเฉพาะในขนตอนการในพนทนารองเทานน • การมสวนรวมถกตความแคระดบการเขาไปรวมในกรอบกจกรรมทกาหนดไว คอ การสรางเสนฐาน

อางอง , การสรางระบบตดตาม , การสรางระบบปกปองผลกระทบ , การออกแบบแบงปน ผลประโยชน , การจดการเรองการถอครองทดน, ธรรมาภบาลปาไมทด และการสรางกลไกเพอรองรบเรองรองเรยน/รองทกข

• ขณะทความหมายการมสวนรวมตามขอเสนอคอ การมสวนรวมตดสนใจทางนโยบาย


280

ขอเสนอใน องคประกอบท 2 การจดเตรยมยทธศาสตรเรดดพลส 2a การประเมนการใชทดน ฯ กฎหมายปาไม นโยบายและธรรมาภบาล

1. ปรบแกบทวเคราะหสาเหตในการสญเสยพนทปาไม ซงระบวา เกดจากการปรบเปลยนพนทปาเปน

พนทเกษตรกรรม เปนสาเหตหลก ( น.62) โดยใหปรบเนอหาเปนวา สาเหตในการสญเสยพนทปาไม มาจากนโยบายพฒนาของรฐ ไดแก

(1) นโยบายการใหสมปทานปาไม เหมองแร ททาใหเกดทาลายปาและทรพยากรชวภาพ นาไปสการสรางถนนหนทาง และการตงถนฐานในปา

(2) นโยบายการสงเสรมการปลกพชเศรษฐกจเชงเดยว ซงทาใหเกดการขยายพนทการเกษตร (3) การปราบปรามผมอดมการณความคดทางการเมองทแตกตางกน หรอการปราบปรามคอมมวนสต

ทาใหมการตดถนนเขาไปในปาทวทกภาค และนาไปสการตงถนฐานในปา (4) นโยบายสงเสรมการปลกปาเอกชน ทาใหเกดการถางปาธรรมชาตเพอปลกสวนปา (5) การจดสรรทดนในปาเสอมโทรมโดยมเงอนไขทาใหปาเสอมโทรมกอน จงจะไดเปนเจาของทดน

( ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน ) 2. การทาไรหมนเวยน เปนการจดการและใชประโยชนจากทรพยากรอยางยนยน ไมใชการทาลายปา

หรอทาใหปาเสอมโทรม เนองจากปาสามารถฟนฟสภาพได ดงนนสทธของชมชนในการทาไรหมนเวยนตองไดรบการคมครอง และนยามความหมายใหชดเจนวาแตกตางจากทาไรเลอนลอยอยางไร ( ภาคเหนอ กลาง )

3. เนอหาของ R-PP ตองแสดงใหเหนถงสถานการณปญหาการประกาศเขตอทยานทบซอนทดนทากนและชมชน ปญหาความขดแยงในสทธทดน ระหวางหนวยงานรฐทเกยวของกบชมชนทอาศยอยในปามากอนการประกาศเขตพนทปาอนรกษ ทงเรองการขบไลชมชนออกจากพนทปา การดาเนนคดกบชาวบาน (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน)

กรอบกฎหมาย เพมเตม ( น.64-65) • เพมถอยความใหเตมตามกฎหมายรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ในมาตรา 66 สทธชมชนในการอนรกษ

ฟนฟจารตประเพณและภมปญญา มาตรา 67 สทธชมชนในการอนรกษและใชประโยชนทรพยากรธรรมชาต และมาตรา 290 องคกรปกครองสวนทองถนยอมมอานาจหนาทสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมตามทกฎหมายบญญต

• เพม พ.ร.บ. สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 • แมวา มกฎหมายทเกยวของทมการใชไดอยจานวนหนงแตยงมชองวางและขอจากดบางประการในการ

นาไปสทางปฏบตในพนท ดงนน ดานการออกแบบโครงการของกลไกเรดดพลสควรจะดาเนนการดวยความรอบคอบโดยผานการรบฟงความคดเหนของคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลสและคณะทางานดานนโยบายและวชาการชดตางๆทมสวนเกยวของ

ปรบแกสาเหตการทาลายปา ( น.69-70 ) • สาเหตของการสญเสยพนทปาไมมาจากนโยบายการพฒนาของรฐ ไดแก นโยบายการใหสมปทานปา

ไม เหมองแรเขอน และการพฒนาเชงโครงสรางทาใหเกดการทาลายปาและทรพยากรชวภาพนาไปสการสรางถนนหนทางและการตงถนฐานในปา นอกจากนนโยบายการสงเสรมการปลกพชเศรษฐกจเชงเดยวซงทาใหเกดการขยายพนททาการเกษตรทเชอมโยงกบทนขนาดใหญ

• ทงนในการวเคราะหเชงลกทสะทอนความเปนจรงในระดบพนท จะตองมการดาเนนการในชวงเตรยมความพรอม


281

ธรรมาภบาลภาคปาไมในกลไกเรดดพลส เพมเตม ( น.80-81 )

• เปนททราบกนดวา ยงมความขดแยงในเรองทดน เนองจากบางคนหรอบางชมชนทองถนเขาครอบครองทดนทมการประกาศเปนพนทปาอนรกษและปาสงวนแหงชาต หรอมการบกรกปาอนรกษและปาสงวนเพอทาการเกษตร สถานการณดงกลาว ยงเปนปญหาทมความซบซอน ตามพระราชบญญตปาไม และพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 หมวด 6 ความรบผดทางแพง มาตรา 97 ( ภาคผนวก 2 a) ซงทผานมาทกคนทกระทาการบกรกพนทปาหรอการลกลอบตดไมไมวาจะเปน นกธรกจ แพทย อดตนกการเมอง และเกษตรกร จะถกเจาหนาทดาเนนการจบกมหากพบวาไดมการกระทาความผดจรงและมหลกฐานในการกระทาผด ซงเปนกระทาผดดงกลาวเปนตามพระราชบญญตหรอกฎหมายทเกยวของการกาหนดโทษขนกบรปแบบและลกษณะการกระทาผด ซงอาจจะเปนการจาคก การชดเชยและการดาเนนการอาจจะมการบาเพญประโยชนอยางอนทดแทน เชน การปลกตนไมในพนททถกทาลายไป อยางไรกตาม ถายงมการกระทาผดอกตองถกจาคก อยางไรกตามหากผทถกดาเนนคดเหนวาไมเกดความเปนธรรมกสามารถเสนอเรองใหกรรมาธการแกปญหาทดนรฐ และกรรมาธการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมวฒสภาพจารณาเพอแกไขปญหาได

• รฐบาลตระหนกถงปญหาความขดแยงการใชทดน ดงนนในป พ.ศ. 2555 จงมการแตงตงคณะกรรมการบรณาการการบรหารจดการทดนเชงระบบซงมรองนายกรฐมนตรเปนประธานโดยเนนการแกไขปญหาความขดแยงเรองทดน ระบบการแบงโซนการใชทดน โดยไดดาเนนการทวประเทศ

• ในชวงเตรยมความพรอมเรดดพลส คณะทางานดานวชาการเกยวกบนโยบายและวางแผนการใชทดน จะมการจดประชมเชงปฏบตการเพอพจารณาหรอกระบวนการมสวนรวมจากระดบลางสระดบบน ซงจะเปนการรวมกนหารอ แสดงความคดเหน และใหขอเสนอแนะ แผนปฏบตการและยทธศาสตรการแกไขปญหาและจดการความขดแยงการใชทดน

• นอกจากนนตองมการวเคราะหเกยวกบการครอบครองทดน ซงประกอบดวยกระบวนการหารอและแสดงความคดเหน เพอกาหนด และหาแนวทางแกไขปญหาการครอบครองทดน ผลลพธจากการประชมจะนาเสนอคณะกรรมการเฉพาะกจเรดดพลส คณะกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และคณะกรรมการบรณาการบรหารจดการทดนเชงระบบเพอพจารณาและนาไปใชในกระบวนการ SESA (2d) เพอการวเคราะหผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม ทสมพนธกบความขดแยงและการครอบครองทดน หรอใชเพอการจดกรอบขององคกรทถกตองขอบงคบและอนๆ ซงจะเปนการบรรเทาผลกระทบทจะเกดขน นอกจากนนกรอบการตดตาม (องคประกอบท 4b) จะตองมการพฒนาเพอตดตามผลกระทบ

สรป • ปรบแกสาเหตของการทาลายปาตามขอเสนอ • ไรหมนเวยน ไมมการเพมเตมขอมลเรองน • ยงไมสามารถแสดงถงสถานการณปญหาการประกาศเขตปาอนรกษทบซอนทดนทากนและชมชน

ปญหาความขดแยงในสทธทดนไดทสะทอนขอเทจจรงไดเพยงพอ (ไปวเคราะหเชงลกในชวงเตรยมความพรอม) • ผปรบรางเหนวาปญหาเขตอนรกษทบซอนชมชน ไมเกยวของกบการเตรยมความพรอมในเรดดพลส

โดยเหนวาเปนหนาทโดยตรงของคณะกรรมการบรณาการการบรหารจดการทดนเชงระบบ ทรฐบาลตงขน


282

ขอเสนอในขอ 2 b. ทางเลอกยทธศาสตรในเรดดพลส 1. การไมนาเอากลไกเรดดพลสเขาสกลไกตลาด แตเสนอวาควรใชระบบกองทน (ภาคเหนอ

กลาง ใต อสาน ) 2. การนารปแบบการดาเนนการของธนาคารตนไม เปนกจกรรมหนงในการดาเนนการ

เรดดพลส (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน ) 3. การนยามปาใหความชดเจน กอนดาเนนการเตรยมความพรอม ใหครอบคลมรปแบบธนาคาร

ตนไม (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน ) และปาชมชนทประชาชนมการจดการดแลรกาปาอยางยงยน ตองไดรบการสนบสนนและผลประโยชนจากกลไกเรดดพลส (ภาคเหนอ ใต) ทงน ผลประโยชนดงกลาวใหหมายรวมถงผลประโยชนในรปของสทธทดน (ภาคใต ) และการนยามปาทไมใชไมเชงเดยว แตเปนปาทมความหลากหลายของพรรณไม โดยชมชนมสวนรวมในการกาหนดนยามปา ( ภาคอสาน)

เพมเตมในขอเสนอทางเลอกในยทธศาสตรเรดดพลส (น.84,86,89) • ทงนในการพจารณาทางเลอกยทธศาสตรควรหาทางเลอกเพอลดปญหาการตดไมทาลายปาและการทา

ใหปาเสอมโทรมทสะทอนปญหาและหาแนวทางแกไขปญหาไดอยางแทจรงและสรางโอกาสทางเลอกใหมทเหมาะสม ซงรวมถงการปลกปาโดยสมครใจในทดนของประชาชนทถกตองตามกฎหมาย


283

ตวชวด สาเหตโดยตรง ทางเลอก

ยทธศาสตร

กจกรรม ผลทคาดวาจะไดรบ

การรบก

รกทาลาย

ปาา

1.การบกรกแผวถาง

ปา (การเปลยนพนท

ปาธรรมชาตไปเปน

พนทเกษตรกรรม

เชงเดยวแบบเชง

พาณชยและการ

ลงทนการใช

ประโยชนอนๆ

เกยวกบ พชอาหาร

พชพลงงาน สวนปา

และรสอรท

1.8 สงเสรมการ

ปลกตนไม

ทองถนอยาง

หลากหลายชนด

เพอความมนคง

ทางอาหารและ

สงเสรมคณภาพ


1.8.1พฒนา

สงจงใจในการ

ปลกตนไมเพอ

ความมนคงทาง

อาหารและ



1.8.1.1เกดการใชพนทอยางรคณคา

ไดประโยชนสงสดและลดการขยาย

พนทเกษตรเขาไปในปา

1.8.1.2 เกดความหลากหลายและ

สมดลทางนเวศในพนทเกษตร ม

ความมนคงทางอาหารพลงงาน ซง

เปนพนทสวนใหญของประเทศ

1.8.1.3 ลดการบกรกทาลายปาเพม

1.8.1.4 เพมปรมาณพนทตนไมใน

พนทเกษตรใหคลายกบปา

1.8.1.5 มตนไมเปนแหลงดดซบกาซ

เรอนกระจกและเพมมลคาความ

มนคงทางเศรษฐกจแกชมชน

1.8.1.6 เกดการมสวนรวมอยาง

เขมขนระหวางการเตรยมความพรอม

เรดดพลสกบเจาของพนทตนไม

การเสอม

โทรมของ

ปา

4.การลกลอบตดไม 4.4สงเสรมการ

ปลกตนไมอยาง

หลากหลายชนด

เพอความมนคง

ทางอาหารและ



4.4.1พฒนา

สงจงใจในการ

ปลกเพอความ

มนคงทางอาหาร

และสงเสรม

คณภาพ


4.4.1.1 มทรพยากรปาไมเพอสนอง

การใชประโยชนอยางเพยงพอ ลด

การใชไมในพนทปา


284

ตาราง 2b.2 กจกรรมและงบประมาณในการกาหนดทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส

กจกรรม งบประมาณ (หนวย:พนเหรยญสหรฐ)

2557 2558 2559 2556 รวม วเคราะหและกาหนดยทธศาสตรเรดดพลสทสะทอนการแกไขปญหาและสรางทางเลอกใหมอยางแทจรง

11 11 11 11 44

การวเคราะหความเสยงและการประเมนความเปนไปได 10 10 20

การประชมเชงปฏบตการเกยวกบกจกรรมการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ/จงหวด/อาเภอ

11 11 11 11 44

การพฒนาหลกสตรและฝกอบรมทางเลอกทางอาชพเพอคณภาพทดขน

17 17 17 14 65

กจกรรมทปรบเพม/ปรบเปลยน คอ กจกรรมแรกและสดทายของตาราง สรป

• ไมมขอความทระบวาจะไมนากลไกเรดดพลสเขาสกลไกตลาด • รบรปแบบธนาคารตนไมเปนทางเลอกยทธศาสตร • ยงไมมการนยามปาไม แตใสเรองความหลากหลาย และความมนคงทางอาหารไวในทางเลอก

ยทธศาสตร ในเรองความเสอมโทรมของปา

ขอเสนอใน 2 C กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต 1. การมแนวทางในการจดทาแนวเขตพนทใหชดเจน วาพนทใดเปนพนททากนและทอยอาศยของ

ชาวบาน พนทใดเปนเขตอนรกษและปาสงวน เพอแกไขปญหาการประกาศพนทปาอนรกษทบซอนททากน ทอยอาศยของชมชนทอยในปา โดยการเพกถอนพนทปาอนรกษททบซอนกบททากนและทอยอาศยของชมชน หรอใหประชาชนผไดรบผลกระทบไดมสวนรวมในการออกแบบกระบวนการในการแกไขปญหารวมกบหนวยงานภาครฐ และการดาเนนการแกไขปญหาตองแลวเสรจกอนรบเอากลไกเรดดพลสมาดาเนนการในประเทศไทย (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน )

2. การมแนวทางการแกไข ปรบปรงกฎหมายปาไมใหสอดคลองกบวถการดาเนนชวตของประชาชน และมาตรา 66 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 โดยใหเปนไปตามคาแถลงนโยบายของรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร ในหมวดวาดวยเรองทดนและทรพยากร ขอ 4.1 ,4.4 วาจะแกไขปาไมทง 5 ฉบบใหสอดคลองกบกฎหมายรฐธรรมนญ และรฐบาลตองยตการดาเนนคดโลกรอนตามนโยบายทแถลงตอรฐสภา (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน )

3. การรบรองสทธของชมชนทองถนดงเดม ชนเผาพนเมอง ทอาศยอยในปาซงมวถชวตในการดแลรกษา และใชประโยชนจากทรพยากรอยางยงยน โดยชมชนเหลานตองสามารถอยอาศยในพนทปาและใชประโยชนจากทรพยากรตอไปได หากมการดาเนนการเรดดพลสในพนท ตองไมมการอพยพชมชนเหลานออกจากปา (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน )

4. การยอมรบและใหความสาคญชมชนทองถนและชนเผาพนเมอง ทพงพงปาและอาศยในปาวาคอกลไกสาคญในการดแลรกษาปาไม รฐควรมมาตรการสงเสรมใหชมชนทองถนและชนเผาพนเมองมความสามารถในการจดการทรพยากรปาไมอยางยงยนโดยในสวนของหนวยงานรฐทาหนาทหนนเสรมและ


285

เรยนรรวมกน (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน ) โดยสวนของชนเผากะเหรยงนน ใหยดปฏบตตามมตคณะรฐมนตร 3 สงหาคม 2553 เรองแนวนโยบายการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง (ภาคเหนอ กลาง)

สรป • ไมมการปรบแกใดๆ ตามขอเสนอในหวขอน นายกรฐมนตรแถลงนโยบายตอรฐสภา (เมอวนท 23 สงหาคม 2554 นางสาวยงลกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร ไดแถลงนโยบายตอรฐสภา) นโยบายทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อนรกษและฟนฟทรพยากรปาไมและสตวปา

อนรกษและฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง ดแลรกษาคณภาพสงแวดลอมและเรงรดการควบคมมลพษสรางความเปนธรรมและลดความเหลอมลาในการใชประโยชนทดนและทรพยากรธรรมชาตสงเสรมและสรางความตระหนกและจตสานกทางดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สงเสรมใหมการบรหารจดการนาอยางบรณาการสรางภมคมกนและเตรยมความพรอมในการรองรบและปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศและพบตภยธรรมชาตพฒนาองคความรในการบรหารจดการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

• ประเดนสทธทดน หรอการอพยพ นาไปใสเปนขอกงวล • มการตดบทเรยนโครงการหมบานปาไมของ ออป. ออกไป

ขอเสนอใน 2 d. ผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมระหวางการเตรยมความพรอมและการดาเนนการเรดดพลส

1. กลไกในการประเมนผลกระทบ ใน R-PP ตองเปดโอกาสใหชมชนทองถน ภาคประชาชนสงคม มสวนรวมในการจดทาแผนปองกนผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม และออกแบบกระบวนการในการดาเนนการเรดดพลส (ภาคเหนอ)

2. เพอใหเกดความเขาใจตอวถชวตของชมชนทองถนทอยอาศยและทามาหากนในพนทปากอนการดาเนนโครงการแรดดพลส จงควรตองจดใหมการศกษาวจยทางวชาการอยางมสวนรวม ทงหนวยงานของรฐ ภาคประชาชน ชมชนทองถน และสถาบนการศกษาททกฝายยอมรบ ดดยเขาศกษาวจยในชมชนทองถนดงเดมทมแนวทางในการจดการทรพยากรอยางสมดลยงยน ซงกระจายอยในทกภมภาค (ภาคใต)

การพฒนากรอบการจดการทางสงคมและสงแวดลอม เพมเตม (น.115) • ทงนกลไกในการประเมนผลกระทบควรตองเปดโอกาสใหชมชนทองถน ภาคประชาสงคม มสวนรวม

ในการจดทาแผนปองกนผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม และออกแบบกระบวนการในการดาเนนการเรดดพลสเพอใหเกดความเขาใจตอวถชวตของชมชนทองถน ทอยอาศยและทามาหากนในพนทปากอนการดาเนนโครงการเรดดพลสจงควรตองจดใหมการศกษาวจยทางวชาการอยางมสวนรวมทงหนวยงานของรฐ ภาคประชาชนชมชนทองถน และสถาบนการศกษาททกฝายยอมรบ โดยเขาศกษาวจยในชมชนทองถนดงเดมทมแนวทางในการจดการทรพยากรอยางสมดลยงยน ซงกระจายอยในทกภมภาค สวนกลไกในการประเมนผลกระทบควรใหมองคกรอสระเขามาทาหนาทประเมน

สรป • มการปรบขอเสนอเขาในหวขอน ในหนา 115 • และนาเรองการศกษาชมชนทองถนดงเดมทมแนวทางในการจดการทรพยากรอยางสมดลยงยนไปไว

ในหวขอ 1a • ทงหมดอยภายใตโครงสรางองคกรดงกลาวมาขางตน


286

ขอเสนอในองคประกอบท 4 : การออกแบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาตและขอมลขาวสารการปกปองปาไม 4 b. การออกแบบระบบขอมลสาหรบผลประโยชนอนๆผลกระทบธรรมาภบาลและการปกปองสงแวดลอมและสงคม 1. การดาเนนการเรดดพลสจะตองมมาตรการในการปกปองสงแวดลอมและสงคม

1. การดาเนนการเรดดพลสจะตองมมาตรการในการปกปองสทธชมชน ชนเผาพนเมอง รวมทงกลมชาตพนธทไรสญชาต ทอาศยอยในพนทปา ไมใหชมชนไดรบผลกระทบจากการดาเนนการเรดดพลสและจะไมมการบงคบใชกฎหมายอพยพชมชนออกจากพนทปา รวมถงมาตรการในการปกปองความหลากหลายทางชวภาพ โดยตองระบรายละเอยดของมาตรการปกปองในเนอหา R-PP (ภาคเหนอ กลาง ใต อสาน)

การปกปองผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม (น.154) • เสนอใชขอตดสนใจแคนคน ซงใหแนวทางและการปกปองผลกระทบตอสงคม และสงแวดลอมตาม

วธการทางนโยบายและแรงจงใจดานบวกตอประเดนเกยวกบกลไกเรดดพลสไว

ภาคผนวก 4 ขอตดสนใจแคนคน 1. กจกรรมทดาเนนการสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการปาไมระดบประเทศและอนสญญาและ

ขอตกลงระหวางประเทศ 2. ความโปรงใสและโครงสรางธรรมาภบาลดานปาไมระดบประเทศทมประสทธภาพ โดยคานงถง

กฎหมาย ระเบยบปฏบตและอธปไตยของประเทศ 3. เคารพภมปญญาและสทธของชมชนพนเมองทองถนและสมาชกของชมชนทองถน โดยคานงถง

ขอตกลงระหวางประเทศ สถานภาพของประเทศและกฎหมายของประเทศ ทงนสมชชา สหประชาชาตไดยอมรบปฏญญาสหประชาชาตวาดวยสทธของชมชนพนเมองทองถน

4. การมสวนรวมอยางมประสทธภาพของผมสวนไดสวนเสย โดยเฉพาะชมชนพนเมองทองถนและชมชนทองถนในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส

5. กจกรรมทสอดคลองกบการอนรกษปาธรรมชาต ความหลากหลายทางชวภาพ และตองมนใจวาการดาเนนกจกรรมเรดดพลสจะไมเปนการทาใหเกดความเสยหายตอปาธรรมชาต แตจะเปนการสรางแรงจงใจในการปองกนและอนรกษปาธรรมชาตและการบรการทางระบบนเวศตลอดจนสงเสรมผลประโยชนตอสงคมและสงแวดลอม

6. กจกรรมทคานงถงความเสยงทอาจเกดขนจากการดาเนนการ โดยอาจจะเปนไปในทศทางทไมสอดคลองกบสงทวางแผนและคาดหวงไว


287

ภาคผนวก 1b-12 ประเดนนาเสนอของเวทเตรยมภาคประชาชน 4 กนยายน พ.ศ. 2556 จดโดยคณะทางานโลกเยนทเปนธรรม

1a: การจดการเตรยมความพรอมในระดบประเทศ 1) ประเดนสถานการณ(ประเดนเหลานนาไปไวในขอ 2a ดวย)

คณวเศษ - รฐบาลโดยกรมอทยานฯ และกฎหมายทมอยยงไมยอมรบปาชมชนทอยในเขตอนรกษ - ขอมลจานวนปาชมชนในเขตอนรกษตองระบใหชดเจนวามจานวนเทาใด - ควรระบยอมรบวามปาชมชนในเขตอนรกษ

คณวต - กรมอทยานไดดาเนนตามมตครม. 3 สงหาคม 2533 เรองพนทเขตวฒนธรรมพเศษหรอไม

อยางไร ใหระบไวดวย - หนา 11 สาเหตการทาลายปากลาวถงมาการใหสมปทาน เหมองแร ใหระบโครงการสรางเขอน

เขาไปดวย - หากใสวาความยากจนเปนปญหาของการทาลายปา กตองใสดวยวาปญหาการจกตวของรายได

และความเหลยมลาทางเศรษฐกจกเปนปญหาการทาลายปาเชนกน - หนา 17 ตดถอยคาทชมชนทองถนไมเรยกตนเองออกไปเชน”ผตองเหลอง” - ใสใหชดเจนวารฐบาลไทยไมยอมรบชนเผาพนเมอง โดยไมตองอางรฐธรรมนญ หรอไมตองใสคา

วา” ทสอดคลองกบกฏหมายประเทศไทยละตางประเทศ” คณรจรตน

- ระบใหชดเจนวาพนทของประเทศไทยเปนพนทมเอกสารสทธเทาไร พนทปาของรฐ ทงปา อนรกษและปาสงวนมจานวนเทาไร มพนทซอนทบทชมชนไดอาศยอยและทากนจานวนเทาไร (ปาอนรกษ ปาสงวน เขตชมชนทากนในพนท)

- หนา 11 ยอหนาสดทาย สาเหตความเสอมโทรมของปาไม ไมวาจะเปนเรองการหาของปา ไฟปา ฯลฯ ควรเพมเตม ”การขาดการมสวนรวมของชมชน ”และ”นโยบายกระจายการถอครองทดนทไมเปนธรรม” เปนสาเหตดวย

- ประเดนความขดแยง โดยเฉพาะขอมลฟองรองคดในพนทตางๆซงรฐมขอมลอยแลวเพราะเปนการฟองรองโดยรฐ และมจานวน.........คดทยงอยระหวางดาเนนการ

- ขอมลการทาลายปาโดยอานาจทน การขยายตวของเศรษฐกจภาคธรกจ อตสาหกรรม และภาคบรการทองเทยว การเกษตรเชงเดยว (ใสอยในเอกสารแลว)


288

2) โครงสราง - ศนยประสานงานเรดดพลสภาคประชาชน ใหปรบเปลยนมาเปนคณะทางานประสานงาน

เรดดพลสภาคประชาชน เพอทาหนาทเปนกลไกการทางานอสระ ทาหนาทใหความเหนขอเสนอแนะตอคณะทางานเฉพาะกจดานเรดดพลส รวมทงการประสานงาน การใหขอมลกบเครอขายภาคประชาชน

- องคประกอบทเปนสดสวนของผแทนทมาจากภาคประชาชน/ประชาสงคม ใหมจานวนครงหนง(50%)โดยเนนกลมทไดรบผลกระทบโดยตรงจากพนทเรดดพลส(รวมทงผหญง เยาวชน กลมชาตพนธ ฯลฯ)

1b: การเผยแพรขอมลขาวสารและการเปลยนความคดเหนกบผมสวนไดเสย - เสนอใหขอระบถงการใหขอมลอยางรอบดานกบชมชนทงดานทเปนประโยชนทไดรบ และผลกระทบ

ทอาจเกดขนกบวธชวตและเศรษฐกจของชมชน จากการดาเนนกลไลเรดดพลส

1c: กระบวนการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ - การจดกระบวนการ FPIC ตองทาทกระดบ และใน 2 ขนตอนสาคญคอ ขนตอนนารองและขนตอน

การตดสนใจเขารวมโครงการเรดดพลส - โครงสรางตองปรบปรงแกใหคณะทางานประสานเรดดพลสภาคประชาชนสามารถตดสนใจทาง

นโยบายได โดยเฉพาะในขนตอนการตดสนใจเขารวมกลไกเรดดพลส


289

- กอนกระบวนการมสวนรวมตองสรางความเขาใจเรองเรดดพลสกบชมชนทองถนและผมสวนไดเสย - ความคาดหวงรวมวาเรดดพลสจะเปนเวทพดคยเจรจาทาความเขาใจกบความขดแยงทมอยรวมกน

2a: การจดเตรยมยทธศาสตรเรดดพลส - การปรบแกบทวเคราะหสาเหตในการสญเสยพนทปาไมใหเพมเรองเขอน และนโยบายการถอครอง

และจดการทดนทไมเปนธรรม - สทธชมชนในการทาไรหมนเวยนตองไดรบความคมครองและตดคาวา ”ไรเลอนลอย ”ออกใหหมดซง

ในปจจบนไมมการทาไรเลอนลอยอยอกแลว โดยอางองบทสรปจากงานวจยทางวชาการของอาจารยอานนท กาญจนพนธ และมตครม. 3 สงหาคม พ.ศ. 2553 มาใสไวดวย รวมทงกาหนดนยาม “วนเกษตรทยงยน ” ใหชดเจน

- สถานการณปญหาการประกาศเขตอทยานทบซอนทดนทากนและชมชน ปญหาความขดแยงในสทธทดน คดขบไลพนทตางๆตองระบไวอยางชดเจน

- การกาหนดและกนแนวเขตทดนทากนและทอยอาศยตองดาเนนการใหแลวเสรจกอนการตดสนใจรบกลไกเรดดพลสมาดาเนนการ ซงอาจดาเนนการพนทนารองกอน ทงน ตองกาหนดเปาหมายใหชดเจนวาจะแกไขในเรองนอยางไร ภายในชวงการเตรยมความพรอม

- กอนการตดสนใจรบโครงการเรดดพลสเขามาดาเนนการ จะทาไดกตอเมอมการปฏรปกฎหมายปาไม 5 ฉบบแลวเทานน โดยการปฏรปกฎหมายนตองเปนเงอนไขหนงในการดาเนนงานชวงเตรยมความพรอม

2b: ทางเลอกยทธศาสตรเรดดพลส - เรดดพลสตองไมเขาสกลไกตลาดและกลไกการชดเชยทางการตลาด - นยาม”ปาไม”ตองครอบคลมทกมต ไมใชแคในมตตาม พรบ. ปาไม แตคานงถงมตทางจตวญญาณ

วถชวต วฒนธรรม ประเพณ สงคมเขาไวดวย

2c: กรอบการนาเรดดพลสสการปฏบต - การจดทาแนวเขตใหชดเจนโดยกาหนดวาพนทใดเปนททากนและทอยอาศย - การกาหนดแนวทางแกไขปรบปรงกฎหมายปาไมใหสอดคลองกบวธการดารงชวตของประชาชน - การรบรองสทธชมชนทองถนดงเดม ชนเผาพนเมองทอาศยอยในปาในการดแลรกษา และใช

ประโยชนจากทรพยากรอยางยงยน - การยอมรบและใหความสาคญแกชมชนทองถนและชนเผาพนเมองทอาศยอยในปาวาเปนกลไก

สาคญในการดแลรกษาปา - ขอเสนอแนะในหนา 49-51 ใหนาสรปขอเสนอเพมเตมในประเดนสทธทดน จากทง 4 ภาค 1b-7

(หนา 208, 217 ฯลฯ) ทเหนรวมกนควรตองกาหนดไวในเอกสาร R-PP และใหตดขอความในขอเสนอแนะหนา 50 ในประโยคทขนตนดวย ”บางเรองทตองแกไขปญหาระดบประเทศ.... ”เพราะไมใชขอเสนอจากผมสวนไดสวนเสย

2d: การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม - (รบตามทปรบปรงแกไข)

4b: การปกปองสทธ - รบตามทเสนอเกยวกบขอตดสนใจแคนคน แตกาหนดใหเปนรปธรรมในรายละเอยดใหชดเจนในป

แรกของการดาเนนโครงการเรดดพลส


290

องคประกอกท 6 : การออกแบบกรอบการตรวจตดตามและการประเมนผล - ไมใชดชนไรเลอนลอยมาตดตามประเมนผล - กาหนดนยาม “วนเกษตร”แยกจาก “วนเกษตรอยางยงยน ” ใหชดเจน มอบหมายใหคณระว ถาวร

จาก RECOFTC ชวยรวบรวมนาเสนอ


291

ภาคผนวก 2a: การประเมนการใชทดน สาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดน กฎหมายปาไม นโยบายและธรรมาภบาล

ภาคผนวก 2a-1: พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

พระราชบญญต

สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

พ.ศ. 2535

หมวด 6

Uความรบผดทางแพง

มาตรา 96 แหลงกาเนดมลพษใดกอใหเกดหรอเปนแหลงกาเนดของการรวไหลหรอแพรกระจายของมลพษอนเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายแกชวต รางกายหรอสขภาพอนามย หรอเปนเหตใหทรพยสนของผอนหรอของรฐเสยหายดวยประการใด ๆ เจาของหรอผครอบครองแหลงกาเนดมลพษนน มหนาทตองรบผดชอบชดใชคาสนไหมทดแทนหรอคาเสยหายเพอการนน ไมวาการรวไหลหรอแพรกระจาย ของมลพษนนจะเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของเจาของหรอผครอบครองแหลงกาเนดมลพษหรอไมกตาม เวนแตในกรณทพสจนไดวามลพษเชนวานนเกดจาก

(1) เหตสดวสยหรอการสงคราม (2) การกระทาตามคาสงของรฐบาลหรอเจาพนกงานของรฐ (3) การกระทาหรอละเวนการกระทาของผทไดรบอนตรายหรอความเสยหายเองหรอของบคคลอน ซง

มหนาทรบผดชอบ โดยตรงหรอโดยออม ในการรวไหลหรอการแพรกระจายของมลพษนน คาสนไหมทดแทนหรอคาเสยหาย ซงเจาของหรอผครอบครองแหลงกาเนดมลพษมหนาทตองรบผด

ตามวรรคหนง หมายความรวมถงคาใชจายทงหมดททางราชการตองรบภาระจายจรงในการขจดมลพษทเกดขนนนดวย

มาตรา 97 ผใดกระทาหรอละเวนการกระทาดวยประการใดโดยมชอบดวยกฎหมายอนเปนการทาลายหรอทาใหสญหายหรอเสยหายแกทรพยากรธรรมชาตซงเปนของรฐหรอเปนสาธารณสมบตของแผนดน มหนาทตองรบผดชอบชดใชคาเสยหายใหแกรฐตามมลคาทงหมดของทรพยากรธรรมชาตทถกทาลาย สญหายหรอเสยหายไปนน


292

ภาคผนวก 2a-2 มตครม. 3 ส.ค. 53 เรองแนวนโยบายในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง

มตคณะรฐมนตร 3 สงหาคม 2553 เรอง แนวนโยบายในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง

คณะรฐมนตรเหนชอบตามทกระทรวงวฒนธรรม (วธ.) เสนอดงน 1. เหนชอบหลกการแนวนโยบายและหลกปฏบตในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง 2. มอบหนวยงานทเกยวของนาแนวนโยบายและหลกปฏบตในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยงไปปฏบต ดงน

1.1 มาตรการฟนฟระยะสน ดาเนนการภายใน 6-12 เดอน ประเดน ขอเสนอแนะ หนวยงานทรบผดชอบ 1. อตลกษณ ชาตพนธและวฒนธรรม 1.1 สงเสรมและสนบสนนชาวกะเหรยงในเรองอตลกษณ ชาตพนธ ( Ethnic identity) และวฒนธรรมกะเหรยงวาเปนสวนหนงของวฒนธรรมชาตทมความหลากหลาย วธ. กระทรวงศกษาธการ (ศธ.) กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย(พม.) 1.2 สงเสรมสงคมใหมความเขาใจในการอยรวมกนแบบพหวฒนธรรม โดยใหเรยนรอตลกษณ วฒนธรรมของกลมชาตพนธกะเหรยง วธ. พม. 2. การจดการทรพยากร

2.1 ยตการจบกมและใหความคมครองกบชมชนกลมชาตพนธกะเหรยงทเปนชมชนทองถนดงเดมทอยในพนทขอพพาทเรองททากนในพนทดงเดม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทส.) กระทรวงมหาดไทย(มท.)

2.2 จดตงคณะกรรมการ หรอกลไกการทางานเพอกาหนดเขตพนทในการทากน การอยอาศย และการดาเนนชวตตามวฒนธรรม ( Demarcation Committee/Mechanism) เพอจดการขอพพาทการใชประโยชนหรอการถอครองพนทของชมชนกลมชาตพนธกะเหรยงกบหนวยงานรฐซงม องคประกอบนอกเหนอจากองคประกอบของคณะกรรมการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ ทเนนกระบวนการมสวนรวมของชมชน ผมสวนไดเสย นกวชาการ และ ผปฏบตงานทางดานวถวฒธรรม และสทธมนษยชน ตลอดจนนกมานษยวทยาและสงคมวทยา โดยกาหนดอานาจหนาทมงเนนการสงเสรมแนวทางการจดการความขดแยงในเชงสรางสรรค ( Constructive Dialogue) ทส. มท. คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต เครอขายกะเหรยงเพอวฒนธรรมและสงแวดลอม กระทรวงยตธรรม (ยธ.)

2.3 สงเสรมความหลากหลายทางชวภาพในชมชนบนพนทสง เชน การรกษาความหลากหลายของการสรางพนธพช การสรางความมนคงทางอาหาร การสรางความสมดลของนเวศผานกระบวนการระบบไรหมนเวยน ทส. มท. กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กษ.) 3. สทธในสญชาต

3.1 มมตคณะรฐมนตรใหชาวกะเหรยงทไดรบบตรประจาตวคนซงไมมสญชาตไทย (บตรประจาตวบคคลบนพนทสงและบตรสารวจชมชนบนพนทสงเดม) ทอพยพเขาตงแต วนท 3 ตลาคม พ.ศ. 2528 สามารถขอเปนคนตางดาวมถนอยถาวรในประเทศไทย และไดรบใบสาคญประจาตวคนตางดาว สวนบตรทเกดในประเทศไทยใหสามารถขอสญชาตไทยตามกฎหมายสญชาต มาตรา 7 ทวได ซงมกลมเปาหมาย ประมาณ 40,000 คน มท. สานกงานสภาความมนคงแหงชาต (สมช.)

3.2 เรงรดใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยพจารณาการขอเปนคนตางดาวมถนทอยถาวรในประเทศไทยและไดรบใบสาคญประจาตวคนตางดาวรวมทงบตรทเกดในประเทศไทยขอสญชาตไทยตามกฎหมายสญชาต มาตรา 7 ทว ทไดยนเรองขอเปนเวลานานแลว รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย 4. การสบทอดมรดกทางวฒนธรรม


293

4.1 สงเสรมศนยวฒนธรรมชมชน โดยเชอมโยงและสอดคลองกบวถชวตกบฐานคดดงเดม ใหเปนศนยวฒนธรรมทมชวต วธ. โดยสานกงานวฒนธรรมจงหวด สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต โดย ศนยบรณาการไทยสายใยชมชน เครอขายกะเหรยงเพอวฒนธรรมและสงแวดลอม 4.2 สนบสนนงบประมาณในการจดตงศนยวฒนธรรม ชมชน และการทากจกรรมของกลมเครอขายทางวฒนธรรมของกลมชาตพนธกะเหรยง วธ. พม. 5. การศกษา 5.1 ใหชมชนมสวนในการกาหนดหลกสตรการศกษาท สอดคลองกบวถชวตและวฒนธรรม รวมทงสามารถจดการศกษาไดดวยตนเอง และสงเสรมการจกการศกษาโดย ทองถน เชน งบประมาณ ศธ. 5.2 พฒนาศกยภาพผบรหารการศกษา คร คนในทองถน เชน กรรมการโรงเรยนใหสามารถจดการศกษาดวยตนเอง โดยการฝกอบรมและศกษาดงานอยางตอเนอง และปรบระบบการบรหารของโรงเรยนใหเกดความเหมาะสมกบชมชน ศธ. 5.3 สนบสนนทนการศกษาในระดบอดมศกษา โดยเฉพาะอยางยงสาขาทจาเปนในการพฒนาชมชน เชน ดานสาธารณสข มท. ศธ. กระทรวงสาธารณสข (สธ.)

1.2 มาตรการฟนฟระยะยาว ดาเนเการภายใน 1-3 ป ประเดน ขอเสนอแนะ หนวยงานทรบผดชอบ 1. การจดการทรพยากร 1.1 เพกถอนพนททรฐประกาศเปนพนทปาไม อนรกษปาสงวนซงทบซอนกบททากนและทอยอาศยของกลมชาตพนธกะเหรยงทมขอเทจจรงจากการพสจนอยางเปนทประจกษแลววาไดอยอาศย ดาเนนชวตและใชประโยชนในทดงกลาวมาเปนเวลานาน หรอกอนทรฐจะประกาศกฎหมาย หรอนโยบายทบซอน พนทดงกลาว ทส. 1.2 สงเสรมและยอมรบระบบไรหมนเวยนซงเปนวธวฒนธรรมของกระเหรยงทเออตอการใชทรพยากรอยางยงยนและวถชวตพอเพยง รวมทงผลกดนใหระบบไรหมนเวยนของชาวกะเหรยงเปนมรดกโลกทางวฒนธรรม ทส. กษ. วธ. 1.3 สงเสรมเกษตรพอเพยงหรอเกษตรทางเลอกทไมใชเกษตรเชงเดยวหรอเกษตรเชงอตสาหกรรม กษ. ทส. มท. 1.4 สงเสรมสนบสนนและยอมรบการใชประโยชนในพนทและการจดการของชมชนทองถนดงเดม เชน การออกโฉนดชมชน มท. ทส. 2. สทธสญชาต จดสรรงบประมาณรายหวตามหลกประกนสขภาพถวนหนาใหชาวกะเหรยงทไดจดทาประวตและมสทธอาศยในประเทศไทยเชนเดยวกบคนไทยทวไป สานกงานหลกประกนสขภาพถวนหนาแหงชาต (สปสช.) 3. การสบทอดมรดกทางวฒนธรรม กาหนดพนทเขตวฒนธรรมพเศษสาหรบกลมชาตพนธกะเหรยงโดยมพนทนารอง เชน 3.1 บานหวยหนลาดใน ตาบลบานโปง อาเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย 3.2 ตาบลไลโว อาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร 3.3 บานหนองมณฑา (มอวาค) ตาบลแมวน อาเภอแมวง จงหวดเชยงใหม 3.4 บานเลตองค ตาบลแมจน อาเภออมผาง จงหวดตาก ทส. มท. พม. ศธ. วธ.


294

4. การศกษา 4.1 ปรบระบบการสอนบคลากรคร โดยการสงเสรมใหทนแกกลมชาตพนธหรอกลมกะเหรยงใหมมาก

ขน เพอใหสามารถกลบไปทางานยงชมชนของตนเอง หากเปนครกลมกลมชาตพนธอนจะตองสามรถพดภาษาของกลมชาตพนธนนๆ ได หรอพรอมทจะเรยนรภาษาของกลมชาตพนธนน ศธ.

4.2 รฐจะตองผอนปรนเงอนไขกาหนดคณวฒดานการศกษาเพอประโยชนนากรสอนและถายทอดวฒนธรรม ประเพณ ประวตศาสตร และภาษาของทองถนนน โดยเฉพาะครทสอนในระดบเดกเลกจนถงชนประถมศกษา ศธ. วธ.

4.3 สงเสรมนโยบาย “พหภาษา” เพอใหการยอมรบและเขาใจในภาษาพดและภาษาเขยนของกลมชาตพนธกะเหรยง เพอสงเสรมความเขาใจในความแตกตางทางชาตพนธ ศธ. วธ.

4.4 ปรบเปลยนรปแบบของโรงเรยนใหเกดความเหมาะสมกบชมชน เชน ปรบเปนโรงเรยนสาขาโดยไมยบโรงเรยน ไมวาชมชนแหงนนจะมขนาดเลกหรอใหญ และสงเสรมความสมพนธระวหางการศกษาทองถนผานการรวมมอระหวางโรงเรยน ชมชน นกวชาการ องคการอสระ เพอพฒนาหลกสตรแบบบรณาการทงทางดานวฒนธรรม ศธ. สาระสาคญของเรอง กระทรวงวฒนธรรมรายงานวา 1. ปจจบนชาวกะเหรยงในพนทของประเทศไทย ตงแตจงหวดแมฮองสอนลงมาถงจงหวดราชบรตางไดรบความเดอดรอนในปญหาตางๆ ทสะสมมายาวนานเกยวกบความไมเขาใจในวถชวตแบบกะเหรยงซงครอบคลมถงการจดการทรพยากรแบบธรรมชาตดวยการทาไรหมนเวยน การผลตแบบเศรษฐกจพอเพยง การใหคณคากบปาวธคดในเรองสทธ (ทมใชเปนกรรมวทธ) และการทรฐไทยยงไมเหนความสาคญของวฒนธรรมและภาษาของชาตพนธชนกลมนอยตางๆ (ซงรวมกะเหรยงดวย) ทมอยในประเทศในการจดการระบบการศกษาของทองถนตางๆ รวมทงการพฒนาประเทศในแบบทนนยมทเนนการเกษตรสมยใหมซงลงทนสง และเนนพชพาณชยเชงเดยว กดกนทางเลอกอนๆ เชน การทาไรหมนเวยน ทผานมากะเหรยงบางสวนจาตองยอมรบวถชวตแบบใหมและหลายสวนยงเหนวา อยอยางกะเหรยงมคณคา ตอชวตมากกวา 2. กระทรวงวฒนธรรมไดดาเนนการขบเคลอนการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยงใหยงยนดวยการบรณาการการดาเนนงานรวมกบสวนราชการทเกยวของ เพอใหชมชนและรากฐานทางวฒนธรรมชาวกะเหรยงมความเขมแขงทงในการดารงชวตและการรกษาวฒนธรรมดงเดมเกดแนวทางในการแกปญหาอยางเปนรปธรรม ดวยการแตงตงคณะกรรมการอานวยการบรณาการเพอฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง โดยมรฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรมเปนประธานผแทนจากสวนราชการทเกยวของเปนกรรมการ และผอานวยการศนยมนษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) เปนกรรมการและเลขานการ 3. คณะกรรมการอานวยการฯ ไดแตงตงคณะอนกรรมการเพอขบเคลอนการดาเนนงาน จานวน 2 คณะ ประกอบดวย

3.1 คณะอนกรรมการฝายการศกษาและวฒนธรรมเพอฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง โดยมนายชพนจ เกษมณ เปนประธานคณะอนกรรมการ ผทรงคณวฒ และผแทนจากภาคสวนราชการทเกยวของเปนอนกรรมการและนางขวญชวน บวแดง เปนอนกรรมการและเลขานนการ โดยมรอานาจหนาทรวบรวมขอเทจจรงเพอฟนฟวถชวตชาวกระเหรยงเพอเสนอตอคณะรฐมนตร จดทาขอเสนอเชงนโยบายฟนฟวถชวตชาวกะเหรยงเพอเสนอตอคณะรฐมนตร และจดทาแนวทางปฏบตสาหรบการดาเนนงานของคณะกรรมการ

3.2 คณะอนกรรมการฝายทรพยากรและสทธเพอฟนฟวถชวตชาวกะเหรยง โดยมนายสรพงษ กองจนทก เปนประธานคณะอนกรรมการ ผทรงคณวฒและผแทนจากสวนราชการทเกยวของเปนอนกรรมการและนาง


295

มาล สทธเกรยงไกร เปนอนกรรมการและเลขานการ โดยมอานาจหนาทรวบรวมขอเทจจรงเพอสรปปญหาดานทรพยากรธรรมชาตและสทธของชมชนกะเหรยงในประเทศไทย จดทาขอเสนอเชงนโยบายเพอฟนฟวถชวตขาวกะเหรยง เพอเสนอคณะรฐมนตร และจดทาแนวทางปฏบตสาหรบการดาเนนงานของคณะกรรมการ

3.3 คณะอนกรรมการทง 2 คณะ ไดดาเนนการรวบรวมขอเทจจรง ปญหา และจดทาแนวนโยบายและหลกการปฏบตในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยงและไดเสนอมาตรการตางๆ ใหคณะกรรมการอานวยการเสนอกระทรวงวฒนธรรมเพอนาเสนอตอคณะรฐมนตร 4. คณะกรรมการอานวยการฯ ในคราวประชมครงท 1/2553 เมอวนท 22 มนาคม 2553 ไดพจารณารางแนวนโยบายและหลกปฏบตในการฟนฟวถชวตชาวกระเหรยง ซงคณะกรรมการทง 2 คณะ ไดกาหนดแนวทางนโยบายในการสนบสนนฟนฟวถชวตชาวกะเหรยงระยะสนและระยะยาวในประเดนปญหา 5 ประการ คอ อตลกษณ ชาตพนธ และวฒนธรรม การจดการทรพยากร สทธในสญชาต การสบทอดมรดกทางวฒนธรรมและการศกษา ซงคณะกรรมการอานวยการฯ ไดมมตใหผายเลขานการนาขอเสนอแนะของทประชมคณะกรรมการอานวยการฯ ไปรบปรงและนาเสนอคณะรฐมนตรตอไป 5. ศนยมานษยสรนธร (องคการมหาชน) ในฐานะกรรมการและเลขานการคณะกรรมการอานวยการบรณาการเพอฟนฟวถชวตชาวกะเหรยงไดมอบหมายใหนารางแนวทางนโยบายและหลกปฏบตในการฟนฟวถชวตกะเหรยงไปปรบแกรางตามขอเสนอแนะของ0คณะกรรมการฯ โดยไดปรบแกไขและจดทาเอกสารแนวนโยบายและหลกปฏบตในการฟนฟวถชวตชาวกะเหรยงแลว และเสนรฐมนตรวาการกระทรวงวฒนธรรมเพอนาเสนอคณะรฐมนตรพจารณาตอไป


296

ภาคผนวก 2d: การประเมนผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม

ภาคผนวก 2d-1: รายการขอมลเบองตนของปญหาทางสงคมและสงแวดลอมทเกยวกบเรดดพลส

ประเดนปญหา

รายละเอยดความเกยวของ เอกสารทเกยวของ หนวยงานทเกยวของ

การพฒนาเศรษฐกจ

การดาเนนงานเรดดพลสอาจจะมผลตอการพฒนาเศรษฐกจทงในระดบ มหภาคและจลภาค (รายไดจากการชาระเงนในโครงการเรดดพลส การปรบเปลยนภาษ ผลกระทบตอราคาอาหารและสนคาโภคภณฑ แรงงานและการจางงาน การใชประโยชนทดนทแตกตาง ผลตภณฑจากภาคปาไม)

• แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (2555-2559)

• พ.ร.บ.คมครองแรงงาน 2541 • นโยบายรฐบาลทเกยวของกบ

เศรษฐกจ

• กระทรวงพาณชย • กระทรวงแรงงาน • กระทรวงการคลง

การลดความยากจน

ผลกระทบของโครงการ เรดดพลสตอความยากจน สามารถสนนษฐานไดวามผลกระทบ (การปรบปรงโครงสรางพนฐาน โอกาสใหมในการดารงชวตของคนยากจน ผลกระทบตอราคาอาหารและสนคาโภคภณฑกาลงแรงงานและการจางงาน และการเสรมสรางทกษะและความรของชมชนทองถน)


• พ.ร.บ. คมครองแรงงาน 2541

• พ.ร.บ. กาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจ พ.ศ. 2542

• นโยบายรฐบาลทเกยวของกบการพฒนาคณภาพชวต

• กระทรวงพาณชย • กระทรวงแรงงาน • กระทรวงการคลง

การศกษา การดาเนนงานโครงการ เรดดพลสสามารถยกระดบความตระหนกรและสรางมาตรการทางการศกษา


• พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต • นโยบายรฐบาลทเกยวของกบ

การศกษา • การศกษาสภาพการ

ดาเนนงานจดการศกษาเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของกระทรวงศกษาธการ

• กระทรวงศกษาธการ

เกษตรกรรม การดาเนนงานโครงการ เรดดพลสสามารถมผลกระทบตอการเกษตรกรรม (การเปลยนแปลงนโยบายการใชประโยชนทดน การปองกนการขยายตวทางการเกษตร การ


• แผนพฒนาการเกษตรในชวง

• กระทรวงเกษตรและสหกรณ

• คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม


297



ปรบปรงการปฏบตทาการเกษตร การเปดตลาดใหม เปนตน)

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)

• พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม

• กระทรวงพาณชย

กลมเปราะบาง

ผลกระทบของการดาเนนงานโครงการ เรดดพลส (เปลยนการปฏบตการใชประโยชนทดน เกดการซอขายทดน เปนตน มผลกระทบอยางมากตอชมชนทองถน เนองจากหลายกรณทคนภายนอกทาใหเกดการเปลยนแปลงภายในพนท)

• แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559)

• คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

การพฒนาชนบท

ผลกระทบของการดาเนนงานโครงการ เรดดพลสตอการพฒนาชนบท จะมความเกยวของกบอทธพลของโครงการเรดดพลส ในดานการพฒนาทางเศรษฐกจและความยากจน การใชทดนทแตกตางกนมผลกระทบตอการเกษตร ราคาอาหารและสนคาโภคภณฑ แรงงานและการจางงาน เปนตน


• พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541

• พ.ร.บ. กาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจ พ.ศ. 2542

• นโยบายรฐบาล

• กระทรวงมหาดไทย • กระทรวงทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม

• กระทรวงพาณชย • กระทรวงแรงงาน • กระทรวงเกษตร

และสหกรณ

การตงถนฐานใหม

การดาเนนโครงการ เรดดพลสสามารถใหผลในการเปลยนแปลงวธปฏบตตอการใชประโยชนทดน และอทธพลตอการซอขายทดน และนนจะนาไปสการยายถนฐานของคนทอาศยอยในชนบททอยรอบพนทปาหรออยในพนทปาไม


• นโยบายรฐบาล • กฎหมายทเกยวของกบการ

จายคาชดเชย

• กระทรวงแรงงาน • กระทรวงมหาดไทย • กระทรวงทรพยากร


การจดการของเสย

การดาเนนโครงการ เรดดพลสมศกยภาพในการเปลยนแปลงแนวโนมในการจดการของเสยในภาคปาไมและภาคการเกษตร รวมถงการพฒนาระบบการจดการขยะมลฝอยในพนทชนบท


• พ.ร.บ. สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535

• กระทรวงทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม

การจดการพลงงาน

โครงการเรดดพลสอาจจะมผลตอการวางแผนและโครงการเฉพาะในภาคพลงงาน (โดยเฉพาะโรงไฟฟาพลงนาและการใชพลงงานหมนเวยน) มาตรการเรดดพลสยงมอทธพลตอประสทธภาพในการใชพลงงานภาคปาไม

• นโยบายพลงงานแหงชาต • แผนการพฒนาพลงงาน

ทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 - 2564)

• แผนอนรกษพลงงาน 20 ป

• กระทรวงพลงงาน • กระทรวงทรพยากร



298



(พ.ศ. 2554-2573) • แผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559)


การขนสง

มาตรการเรดดพลสสามารถรวมการวางแผนการขนสงโดยเฉพาะอยางยงในพนทชนบท



• โครงการศกษาเพอจดทาแผนแมบทในการพฒนาระบบการขนสงทยงยน และลดปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอจดทาแผนแมบทในการพฒนาระบบขนสงอยางยงยนและลดปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจากภาคคมนาคมและขนสงสาหรบป พ.ศ. 2556-2560

• โครงการนารองเพอเปนตนแบบของการพฒนาระบบการขนสงทยงยนและลดปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

• กระทรวงคมนาคม • กระทรวงทรพยากร


การทองเทยว โครงการเรดดพลส อาจรวมกจกรรมและมาตรการทมศกยภาพในการสงเสรมการพฒนาการทองเทยวในพนทบางพนทและการดาเนนการเรดดพลส สามารถมอทธพลตอการทองเทยว

• แผนพฒนาการทองเทยว ป พ.ศ. 2555-2559

• แผนยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยว ป พ.ศ. 2555


• กระทรวงการทองเทยวและกฬา

• คณะกรรมการนโยบายการทองเทยวแหงชาต


สขภาพของมนษย

การดาเนนโครงการ เรดดพลสสามารถนาไปสการเปลยนแปลงของภาวะสขภาพของประชากร (อบตเหตทเกยวของกบการทางาน)

• พรบ. สขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550

• พระราชบญญตสขภาพจต

• กระทรวงสาธารณสข • สานกงาน

คณะกรรมการสภาพ


299



รวมทงสงผลกระทบตอการเขาถงการดแลสขภาพและการบรการทางการแพทย

พ.ศ. 2551 • ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพ

แหงชาต พ.ศ. 2552 • แผนพฒนาสขภาพแหงชาต

ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559)

แหงชาต

สภาพภมอากาศและการเปลยนแปลงภมอากาศ

การดาเนนโครงการ เรดดพลสควรมสวนในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก


• ยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2551-2555

• แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต พ.ศ. 2553-2562

• กระทรวงมหาดไทย • กระทรวงทรพยากร



• คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพอากาศ

• องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก

อากาศ

การดาเนนโครงการ เรดดพลสควรทาใหเกดการเปลยนแปลงในการปฏบตตอภาคปาไมและมอทธพลตอผลกระทบทภาคปาไมทมตออากาศ (ตวอยางเชน การปองกนการเผาไหม)


• ยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการจดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2551-2555

• แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต พ.ศ. 2553-2562


ทดนและดน การดาเนนโครงการ เรดดพลสจะมผลตอดน - การพงทลายของดน (โดยการปรบปรงการปฏบตภาคปาไม การตดไมทาลายปาทชาลง) มลพษทางดน (มาตรการในภาคการเกษตร) การวางแผนการใชทดนในระดบชาตจงหวดและทองถน ควรจะนามาพจารณาในระหวางการจดทาการเตรยมความพรอมโครงการ เรดดพลสและการดาเนนการ


• พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม


• แผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)




300



นา การดาเนนโครงการ เรดดพลสจะมผลตอปรมาณนาและคณภาพนา (ผลกระทบตอระบบของนา การลดมลพษอนเปนผลมาจากการปฏบตการภาคปาไมทดขน เปนตน)



ความหลากหลายทางชวภาพและภมทศน

ผลกระทบของโครงการ เรดดพลสตอความหลากหลายทางชวภาพ สามารถเชอมโยงไดกบการปรบปรงวถการปฏบตตอภาคปาไม การลดการทาลายปา การเปลยนแปลงในภาคการเกษตร มาตรการทเฉพาะดานการอนรกษการดาเนนการโครงการ เรดดพลสมผลตอภมทศนในหลายวธ เชน การตดไมทาลายปาชาลง การฟนฟปาในพนทใหม


• แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559)

• พ.ร.บ. ผงเมอง พ.ศ. 2538


• กระทรวงมหาดไทย

มรดกทางวฒนธรรม

โครงการเรดดพลสควรพจารณามรดกทางวฒนธรรมและการปองกนมรดกทางวฒนธรรมทอาจไดรบผลกระทบจากการดาเนนงานเรดดพลส

• รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

• แผนปฏบตราชการ 4 ป ของกระทรวงวฒนธรรม

• กระทรวงวฒนธรรม • สานกงาน

คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต


301

องคประกอบท 4 การออกแบบระบบการตรวจตดตามปาไมระดบชาตและขอมลขาวสาร การปกปองผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม

ภาคผนวก 4b การปองกนผลกระทบเชงสงคมและสงแวดลอม

ขอตดสนใจแคนคน

1. กจกรรมทดาเนนการสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการปาไมระดบประเทศและ

อนสญญาและขอตกลงระหวางประเทศ

2. ความโปรงใสและโครงสรางธรรมาภบาลดานปาไมระดบประเทศทมประสทธภาพ โดย

คานงถงกฎหมาย ระเบยบปฏบตและอธปไตยของประเทศ

3. เคารพภมปญญาและสทธของชมชนพนเมองทองถนและสมาชกของชมชนทองถน โดย

คานงถงขอตกลงระหวางประเทศ สถานภาพของประเทศและกฎหมายของประเทศ ทงนสมชชา

สหประชาชาตไดยอมรบปฏญญาสหประชาชาตวาดวยสทธของชมชนพนเมองทองถน

4. การมสวนรวมอยางมประสทธภาพของผมสวนไดสวนเสย โดยเฉพาะชมชนพนเมองทองถน

และชมชนทองถนในการดาเนนกจกรรมเรดดพลส

5. กจกรรมทสอดคลองกบการอนรกษปาธรรมชาต ความหลากหลายทางชวภาพ และตองมนใจ

วาการดาเนนกจกรรมเรดดพลสจะไมเปนการทาใหเกดความเสยหายตอปาธรรมชาต แตจะเปนการสราง

แรงจงใจในการปองกนและอนรกษปาธรรมชาตและการบรการทางระบบนเวศ ตลอดจนสงเสรม

ผลประโยชนตอสงคมและสงแวดลอม

6. กจกรรมทคานงถงความเสยงทอาจเกดขนจากการดาเนนการ โดยอาจจะเปนไปในทศทางท

ไมสอดคลองกบสงทวางแผนและคาดหวงไว

7. กจกรรมทลดผลพวงจากการดาเนนการลดการตดไมทาลายปาทหนงแตกลบไปทาใหเกดการ

ตดไมทาลายปาอกทหนง

นโยบายขอปกปองของธนาคารโลก

1. OP 4.01 การประเมนทางสงแวดลอม

2. OP 4.04 ถนอาศยตามธรรมชาต

3. OP 4.10 ชนพนเมอง (ชมชนทพงพงปาไมในกรณของประเทศไทย)

4. OP 4.11 ทรพยากรวฒนธรรมทางกายภาพ

5. OP 4.12 การตงถนฐานใหมโดยไมสมครใจ

6. OP 4.36 ดานปาไม


302

ภาคผนวก 5: กาหนดการและงบประมาณ

ภาคผนวก 5-1 ธนาคารพฒนาเอชย (ADB): เอกสารเสนอแนวคด RETA 7987

เอกสารเสนอแนวคด RETA 7987

การสนบสนนการเตรยมความพรอมในประเทศไทย – การพฒนาแนวทางสาหรบและการทดสอบของ

ระบบการตรวจตดตามและการกระจายผลประโยชนโดยอาศยชมชม

A. คานา

1. ประเทศไทยไดจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอม ( R-PP) โดยคาดวาในอนาคตจะมขอตกลงระดบ

โลกเรองการลดการปลอยกาซจากการทาลายปาและปาเสอมโทรมเกดขนในประเทศกาลงพฒนา (REDD+) การ

จดทาขอเสนอการเตรยมความพรอม (R-PP) สาหรบประเทศไทยกาหนดรายการกจกรรมตางๆ ทไดวางแผนไว

ตลอดระยะเวลา 4 ป ขางหนา รวมทงการจดทายทธศาสตรกลไกเรดดพลส การพฒนาระดบการปลอยกาซ

อางองแหงชาต และการวนจฉยการเตรยมการสาหรบการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ

2. เอกสารเสนอแนวคดฉบบนแสดงใหเหนถงการสนบสนนทมศกยภาพซงธนาคารพฒนาเอชย ( ADB) จะ

ใหแกการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอม ( R-PP) สาหรบประเทศไทย ผานแผนงานสงแวดลอมหลกและ

การรเรมเสนทางเชอมตอเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ( CEP-BCI) อนภมภาคลมแมนาโขง

(GMS) โดยเนนในเรองของการสนบสนนคณะทางานวชาการดานการจดทากรอบงานการตรวจตดตามแบบม

สวนรวมและระบบการกระจายผลประโยชน ดวยการดาเนนโครงการนารองในเทอกเขาตะนาวศร/ ผนปา

ตะวนตก

B. ความเปนมา

3. CEP-BCI เปนแผนงานทมผรวมกนสนบสนนเงนทนหลายราย เพอลดผลกระทบของการพฒนา

เศรษฐกจอยางรวดเรวโดยแผนงานความรวมมอดานเศรษฐกจในอนภมภาคลมนาโขง ซงเรมดาเนนการในป

พ.ศ. 2548 แผนงานดงกลาวไดสนบสนนประเทศในลมแมนาโขงเพอใหบรรลวสยทศนททาไวรวมกนในเรองของ

“อนภมภาคลมแมนาโขงทปลอดความยากจนและสมบรณดวยระบบนเวศ ” โดยการชวยเหลอใหประเทศ

เหลานนสรางกระแสขอปฏบตดานสงแวดลอมทดภายในภาคสวนทมความเตบโตทางเศรษฐกจและภายในภม

ประเทศตามลกษณะภมศาสตร CEP-BCI บรหารจดการโดยธนาคารพฒนาเอเชย ( ADB) และรบผดชอบโดย

คณะทางานดานสงแวดลอมของ (WGE) อนภมภาคลมนาโขง ซงประกอบดวยผแทนจากกระทรวงสงแวดลอม

ของแตละประเทศจาก 6 ประเทศ ในอนภมภาคลมแมนาโขง ศนยปฏบตการสงแวดลอม ( EOC) ในกรงเทพฯ

ทาหนาทเปนสานกงานเลขานการของ WGE และสนบสนนดานการประสานงานและดานวชาการสาหรบการ

ดาเนนแผนงานสงแวดลอมหลกและการรเรมเสนทางเชอมตอเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

(CEP-BCI)


303

4. ในระยะแรกของแผนงานสงแวดลอมหลกและการรเรมเสนทางเชอมตอเพอการอนรกษความ

หลากหลายทางชวภาพ (CEP-BCI) นน ไดมการจดตงพนทนารองในเทอกเขาตะนาวศร/ ผนปาตะวนตก ใหเปน

สวนหนงของการรเรมเสนทางเชอมตอเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ( BCI) ดวยจดมงหมายของ

การเกบรกษา การฟนฟ และการเสรมสราง คารบอน กจกรรมนารองอานวยความสะดวกในการจดตงกลไกดาน

สถาบน และดานการเงนแบบกระจายอานาจ (กองทนหมนเวยนของหมบานและชมชน) สาหรบการดาเนนการ

แบบมสวนรวมในการฟนฟและอนรกษปาไม และการพฒนาคณภาพชวต ดวยการดแลและตรวจตดตามการ

ปฏบตงานโดยระดบอาเภอ ระดบจงหวด และจากสวนกลาง กจกรรมเหลานซงประกอบดวยการพฒนากองทน

หมนเวยนใน 20 หมบานเพอสรางแรงจงใจในการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน การวางแผนการ

ใชประโยชนทดนและการกาหนดแนวเขตเสนทางเชอมตอ และการฟนฟสภาพปา ดาเนนการโดยกรมอทยาน

แหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

5. แผนงานสงแวดลอมหลกและการรเรมเสนทางเชอมตอเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

(CEP-BCI) ใหการสนบสนนทางวชาการแกคณะทางานของกลไกเรดดพลสทเกยวของ มาตงแตป พ.ศ. 2554

เพอจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส โดยใหขอมลทไดมาจากผทรงคณวฒกลไกเรดด

พลสระหวางประเทศ และจากการจดสมมนาและการประชมเชงปฏบตการรบฟงความคดเหนเกยวกบกลไก


6. แผนงานสงแวดลอมหลกและการรเรมเสนทางเชอมตอเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

(CEP-BCI) ระยะท 2 จะสนบสนนกจกรรมการเตรยมความพรอมกลไกเรดดพลสในประเทศไทย และประเทศ

อนๆ ของอนภมภาคลมแมนาโขง โดยเนนเรองการพฒนาแนวทางแบบมสวนรวมและแนวทางทอาศยชมชน

เพอตรวจตดตามและคมครองแหลงคารบอนกกเกบ โดยมความพยายามทกวางขวางจานวนหนงอยในอน

ภมภาคลมแมนาโขง ( GMS) ทจะพฒนาและทดสอบพธการตรวจตดตามคารบอน/ ปาไม โดยชมชน ไดแก

ความพยายามของ Winrock International, SNV Netherlands และแผนงาน UN-REDD ของเวยดนาม สวน

ความพยายามในประเทศไทย ไดแก การดงใหชมชนเขามารวมในการจดการปาไมของกรมปาไม และการ

พฒนาการตรวจตดตาม การรายงาน และการทวนสอบ กลไกเรดดพลสของสภาวจยแหงชาตของประเทศไทย

ซงรวมมอกบมหาวทยาลยมชแกน เปนตน เนองจากเปนสวนหนงของการพฒนายทธศาสตรกลไกเรดดพลส

แหงชาตสาหรบประเทศไทย จงจาเปนทจะตองทบทวนบทเรยนและประสบการณตางๆ ทรวบรวมไดจากความ

พยายามเหลาน และตองพฒนาแนวทางสาหรบการตรวจตดตามผลประโยชนของกลไกเรดดพลสโดยชมชน

รวมทงตวแปรตางๆ เชน คารบอน ปาไม ความหลากหลายทางชวภาพ ฯลฯ

C. ขอบเขตงาน/รายละเอยด ของโครงการ

7. โครงการนสอดคลองกบการจดทาขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลสสาหรบประเทศ

ไทย โดยเฉพาะอยางยงองคประกอบท 2b เชน ยทธศาสตรทางเลอกของกลไกเรดดพลส และองคประกอบ 4 a

และ 4b เชน การออกแบบระบบสาหรบการตรวจตดตามปาไมและขอมลสารสนเทศดานการปกปองผลกระทบ

ตอสงคมและสงแวดลอม เปนตน โดยโครงการดงกลาวจะ a) พฒนาแนวทางสาหรบการใหชมชนตรวจตดตาม


304

คารบอนและผลประโยชนอนๆ ของกลไกเรดดพลส และ b) ทดสอบการใชแนวทางเหลานในการคดเลอกชมชน

ในพนทการรเรมเสนทางเชอมตอเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ (BCI) ของเทอกเขาตะนาวศร

8. ในระดบชาตนน โครงการดงกลาวจะสนบสนนการพฒนายทธศาสตรระดบชาตของกลไกเรดดพลส

โดยจดการประชมเชงปฏบตการทางวชาการใหแกผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ ขอบเขตงานของโครงการแสดง

ไวขางลางน มการคาดหวงวาแผนงานสงแวดลอมหลกและการรเรมเสนทางเชอมตอเพอการอนรกษความ

หลากหลายทางชวภาพ ( CEP-BCI) ของธนาคารพฒนาเอเชยจะมบทบาทผานกจกรรมเหลานเพอเรงใหมการ

เคลอนยายความตองการของการลงทนตามทกลาวไวในขอเสนอการเตรยมความพรอมตอกลไกเรดดพลส

ชอ กจกรรม องคประกอบ ท

เกยวของใน R-PP

a) การพฒนาแนว

ทางการใหชมชนตรวจ

ตดตามคารบอนและ

ผลประโยชนอนๆ ของ


• ทบทวนการใหชมชนตรวจตดตามคารบอนและผลประโยชนอนๆ

ของกลไกเรดดพลส ทกาลงดาเนนการอย

• วนจฉยตวแปรและตวชวดหลก เพอตรวจตดตามผลประโยชนรวม

จากกลไกเรดดพลสทระดบชมชน (เชน ความหลากหลายทาง

ชวภาพ การอนรกษนา การลดความยากจน)

• จดทารางพธการ/ แนวทาง เพอดาเนนการตรวจตดตามโดย

ประชาชน ในเรองผลประโยชนของกลไกเรดดพลส รวมทงการ

ออกแบบกระบวนการ วธการและตวแปร การสราง/ การฝกอบรม

ศกยภาพใหแกชมชน การจดการขอมล (เชน การใชระบบจาก

เวบไซต)

• สารวจกลไกเพอเชอมโยงการตรวจตดตามปาไมระดบประเทศเขา

กบระบบการตรวจตดตามระดบชมชนและระดบโครงการ

4a

b) การทดสอบแนวทาง

สาหรบการใหชมชนตรวจ

ตดตามคารบอนและ

ผลประโยชนอนๆ จาก


• วนจฉยหมบาน/ ชมชน ในพนทการรเรมเสนทางเชอมตอเพอการ

อนรกษความหลากหลายทางชวภาพ (BCI) และผมสวนไดสวนเสย

(เชน องคการพฒนาเอกชน มหาวทยาลย หนวยราชการทองถน)

เพอดาเนนการตรวจตดตามโดยประชาชน

• ออกแบบ/ ดดแปลง เครองมอการสารวจ/ การเกบขอมล ทมอย

• ฝกอบรมกลมชมชนในการตรวจตดตามคารบอนกกเกบและอนๆ

รวมทงการพฒนาแปลงตวอยาง

• สารวจการใชประโยชนเทคโนโลยเพอสนบสนนการจดการขอมลท

ระดบชมชน

• จดทารางแนวทางการฝกอบรมเปนภาษาไทย

• ปรบแนวทางการตรวจตดตามโดยชมชนใหทนสมยโดยอาศย

ประสบการณ/บทเรยน ทไดรบจากการฝกทดสอบ

4b


305

c) การสนบสนนการ

พฒนายทธศาสตรของ

กลไกเรดดพลสแหงชาต

• จดการประชมเชงปฏบตการทางวชาการประจาป เรอง การพฒนา

ยทธศาสตรของกลไกเรดดพลส ใหผมสวนไดสวนเสยระดบทองถน

และระดบชาต

2b

งบประมาณและระยะเวลา

9. งบประมาณโดยรวมของโครงการเทากบ 300 ,000 เหรยญ โดยจะดาเนนโครงการระหวางป พ.ศ.

2556 ถง 2559 ระยะเวลาและงบประมาณเฉพาะกจกรรมแสดงไวขางลาง

กจกรรม งบประมาณ ระยะเวลา

a) การพฒนาแนวทางสาหรบการใหชมชนตรวจ

ตดตามคารบอนและระบบการกระจายผลประโยชน

จากกลไกเรดดพลส

60,000

เหรยญ

เรมในไตรมาส 2 ของป พ.ศ. 2556

ระยะเวลา 6 เดอน

b) การทดสอบแนวทางสาหรบการใหชมชนตรวจ

ตดตามคารบอนและระบบการกระจายผลประโยชน

จากกลไกเรดดพลส

168,000

เหรยญ


ระยะเวลา 12 เดอน

c) การสนบสนนการพฒนายทธศาสตรของกลไก

เรดดพลสแหงชาต

72, 000

เหรยญ


ประชมประจาประหวางป พ.ศ. 2556

ถง 2559

ข อเสนอในการเตรียมความพร อมต อ ... ·...

Documents