พลงงาน และทางเลอก การใชเชอเพลง ของประเทศไทย

ส ำนกงำนคณะกรรมกำรนโยบำย

พลงงำนแหงชำต มถนำยน 2542

1. ความส าคญของพลงงาน

พลงงำนเปนปจจยพนฐำนทส ำคญ ในกำรตอบสนองควำมตองกำรขนพนฐำน ของประชำชน และเปนปจจยพนฐำนกำรผลต ในภำคธรกจและอตสำหกรรม ดงนน จงตองมกำรจดหำพลงงำน ใหมปรมำณทเพยงพอ มรำคำทเหมำะสม และมคณภำพทด สอดคลองกบควำมตองกำรของผใช เพอใหสำมำรถตอบสนอง ควำมตองกำรขนพนฐำน ของประชำชน และสำมำรถตอบสนอง ควำมตองกำรใช ในกจกรรมกำรผลตตำงๆ ไดอยำงเพยงพอ

พลงงำนทเรำใชอยในปจจบน อำจแบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ พลงงำนสนเปลอง และพลงงำนหมนเวยน โดยพลงงำนสนเปลอง คอ พลงงำนทใชแลวหมดไป ซงรวมถงถำนหน หนน ำมน ทรำยน ำมน น ำมนดบ น ำมนเชอเพลง และกำซธรรมชำต สวนพลงงำนหมนเวยน หมำยควำมรวมถง พลงงำนทไดจำกไม ฟน แกลบ กำกออย ชวมวล น ำ แสงอำทตย ลม และคลน

2. คณสมบตของพลงงานแตละชนด

น ามนดบ มสถำนะตำมธรรมชำต เปนของเหลวประกอบดวย สำรไฮโดรคำรบอน ชนดระเหยงำย เปนสวนใหญ และสวนทเหลอประกอบดวย สำรก ำมะถน ไนโตรเจน และสำรประกอบออกไซดอนๆ ซงมกเรยกวำเปนสงปฏกล ซงจะมอทธพลตอคณภำพ ของผลตภณฑทกลนได รำคำของน ำมนดบ จะถกหรอแพง ขนอยกบคณภำพของน ำมนดบวำ มสงปฏกลเจอปนมำกนอยเพยงใด ผลตภณฑทกลนไดจำกน ำมนดบ ไดแก กำซปโตรเลยมเหลว น ำมนเบนซน น ำมนกำด น ำมนเครองบน น ำมนดเซล น ำมนเตำ และยำงมะตอย โดยกำซปโตรเลยมเหลว จะใชเปนเชอเพลง ในกำรหงตม ในยำนพำหนะ และในภำคอตสำหกรรม น ำมนเบนซน ดเซล และน ำมนเครองบน จะใชเปนเชอเพลง ในภำคคมนำคมขนสง สวนน ำมนเตำ จะใชเปนเชอเพลง ในกำรผลตไฟฟำ ในภำคอตสำหกรรม และในกำรขนสงทำงน ำ เมอมกำรน ำน ำมนเชอเพลง ไปเผำไหม กจะมฝนละออง เขมำ และกำซทถกปลอยออกมำ ระหวำงขบวนกำรเผำไหม เชน คำรบอนมอนอกไซด คำรบอนไดออกไซด ไนโตรเจนออกไซด ซลเฟอรไดออกไซด เปนตน ดงนน จงตองมกำรควบคม ในเรองของคณภำพน ำมน และกำรใชเทคโนโลยตำงๆ มำชวยในกำรควบคมเพอลดปรมำณ ฝนละออง และกำซดงกลำวไมใหเปนอนตรำย ตอสขภำพของประชำชน และสงแวดลอม

กาซธรรมชาต ประกอบดวย สำรไฮโดรคำรบอนประเภทตำงๆ เปนสวนใหญ สวนทเหลอ ประกอบดวยกำซประเภทอนๆ โดยเฉพำะไนโตรเจน คำรบอนไดออกไซด โดยมไฮโดรเจนซลไฟด ปนอยดวยในระดบหนง กำรซอขำยกำซธรรมชำต จะคดรำคำตำมคำควำมรอน ของเชอเพลง สวนขอก ำหนดอนๆ จะเปนสวนประกอบ ทชวยใหควำมมนใจ ในควำมสะอำดวำ จะไมมปญหำในกำรใช ซงปญหำสงแวดลอม จำกกำรใชกำซธรรมชำต มคอนขำงนอย เนองจำกในขบวนกำร เผำไหมกำซธรรมชำต จะถกเผำไหมอยำงสมบรณ ไดเปนคำรบอนไดออกไซด และน ำ เพอใหมกำรใชประโยชน ไดอยำงสงสด กำซธรรมชำตจะถกน ำไปแยกกอนกำรใช โดยสวนทเปน กำซมเทน มกจะ

น ำไปใชเปนเชอเพลง ในกำรผลตไฟฟำ และในอตสำหกรรม รวมทง ใชเปน เชอเพลงในยำนพำหนะ สวนทเปนอเทน และโพรเพน จะน ำไปใชเปนวตถดบ ในอตสำหกรรมปโตรเคม และสวนทเปนโพรเพนและบวเทน จะน ำไปใชเปนกำซหงตม ใชเปนเชอเพลงในโรงงำนอตสำหกรรม และยำนพำหนะ

ถานหน คอ หนตะกอนชนดหนงซงสำมำรถตดไฟได และมสวนประกอบ ทเปนสำรประกอบ ของคำรบอนไมนอยกวำรอยละ 50 โดยน ำหนก หรอ รอยละ 70 โดยปรมำตร และยงมสำรประกอบ อนๆ เชน ไฮโดรเจน ออกซเจน ไนโตรเจน และก ำมะถน เปนตน กำรจ ำแนกคณสมบตของถำนหน ตำมคณสมบตทำงเคม และคำควำมรอนอยำงหยำบๆ สำมำรถแบงออกไดเปน 4 ชนด คอ

คาความรอน คาความชน ปรมาณขเถา ปรมาณก ามะถน

1) แอนทรำไซท สง ต ำ ต ำ ต ำ 2) บทมนส สง ต ำ ต ำ ต ำ 3) ซบบทมนส ปำนกลำง-สง ปำนกลำง ปำนกลำง ปำนกลำง 4) ลกไนต ต ำ-ปำนกลำง สง สง ต ำ-สง

สวนใหญมกำรใชถำนหนเปนเชอเพลงในกำรผลตไฟฟำ อตสำหกรรมปนซเมนต และอตสำหกรรมทใชหมอไอน ำ เชน โรงงำนกระดำษ และโรงงำนชรส เปนตน อยำงไรกตำมในกำร เผำไหมถำนหนจะมกำรปลอยกำซซลเฟอรไดออกไซด ออกไซดของไนโตรเจน คำรบอนไดออกไซด คำรบอนมอนอกไซด ฝนละออง และควน ดงนน กอนน ำเชอเพลงไปใชจะตองหำวธกำรจดกำร กบมลพษ โดยอำจเลอกใชถำนหนคณภำพด หรออำจลดปรมำณสำรมลพษในเชอเพลง กอนน ำไปใช หรอใชเทคโนโลย ในกำรก ำจดมลพษทเกดขน กอนปลอยออกสสงแวดลอม

เชอเพลงชวมวล คอ สำรทกรปแบบทไดจำกสงมชวต รวมทง กำรผลตจำกกำรเกษตรและปำไมเชน ไมฟน แกลบ กำกออย วสดเหลอใชทำงกำรเกษตรอนๆ รวมถง ของเสยจำกสตว เชนมลสตวและของเสย จำกโรงงำนแปรรปทำงเกษตร และขยะมำผลตกำซชวภำพ ในกำรผลตพลงงำน จ ำนวนเทำๆ กนตองใชไมฟน ในปรมำตรทมำกกวำน ำมนและถำน ดงนน จงเหมำะทจะใชใน ครวเรอน

พลงน า เปนพลงงำนทไดมำจำกแรงอดดนของน ำ ทปลอยจำกอำงเกบน ำเหนอเขอน น ำทปลอยไปน จะไดรบกำรทดแทนทกป โดยฝนหรอกำรละลำยของหมะ แตในกำรกอสรำงอำงเกบน ำจะมผลกระทบตอสงแวดลอม โดยตองสญเสยพนทปำไม ตองมกำรอพยพสตวปำ และชำวบำนทอำศยอยในบรเวณนน ท ำใหชวตควำมเปนอย และสภำพแวดลอม บรเวณดงกลำวเปลยนแปลงไป

พลงงานแสงอาทตย ไดมำจำกกำรแผรงสของดวงอำทตย ซงน ำมำใชเปนพลงงำนควำมรอน และกำรสงเครำะหแสง หรอโดยผำนอปกรณรบแสง เชน เซลลแสงอำทตย เพอเปลยนเปน พลงงำนไฟฟำและควำมรอน เพอน ำไปใชงำนตอไป

พลงงานลม เกดจำกกำรเคลอนตวของอำกำศ ถำอำกำศเคลอนทดวยควำมเรวสง จะท ำใหมพลงงำนมำก ซงสำมำรถน ำมำใชหมนกงหนลม เพอผลตกระแสไฟฟำ

พลงงานความรอนใตพภพ เปนกำรน ำน ำรอนทมอยใตพนดน มำใชใหเกดประโยชน ในกำรผลตกระแสไฟฟำ กลมประเทศทมกำรพฒนำพลงงำน ควำมรอนใตพภพ มำใชประโยชน อยำงเดนชดมกเปนกลมประเทศ ทมสภำพทำงธรณวทยำ เอออ ำนวยตอศกยภำพ ทำงพลงงำนควำมรอนใตพภพ ซงไดแก บรเวณทเปลอกโลกมกำรเคลอนไหว และมแนวของภเขำไฟอยำงตอเนอง เชน ประเทศอตำล ไอซแลนด สหรฐอเมรกำ (แถบตะวนตก) เมกซโก ญปน ฟลปปนสอนโดนเซย นวซแลนด เปนตน

พลงงานนวเคลยร เปนพลงงำนทไดมำจำกปฏกรยำนวเคลยร ซงเกดจำกกำรแตกตวของ นวเคลยสของธำตเชอเพลง เชน ยเรเนยม และใหพลงงำนควำมรอนมหำศำล จงใชในกำรผลตไฟฟำ ปฏกรยำนวเคลยร สำมำรถขจดปญหำ กำรปลอยมลพษทำงอำกำศ รวมทง กำรปลอยกำซเรอนกระจก ทเปนปญหำหลกของเชอเพลงฟอสซลได แตกมปญหำสงแวดลอมอนทอำจเกดจำก กำรใชสำรรงส ซงหำกมเทคโนโลยควบคมทด กจะปองกนกำรรวไหลของสำรรงสได นอกจำกน ยงมปญหำเรองกำรก ำจดกำกนวเคลยร ซงจะตองมมำตรกำรควบคมดแล ไมใหกำรก ำจดกำก ของเสยสงผลตอสงแวดลอมโดยรอบ เนองจำกสำรเหลำนมคำทำงรงสสงมำก และจะคงสภำพอยเปนเวลำนบพนๆ ลำนป

3. การใชพลงงานและแหลงส ารองของโลก

ปจจบน กำรใชพลงงำนของโลก ประกอบดวย เชอเพลงฟอสซล ซงไดแก น ำมน กำซธรรมชำตและถำนหนมปรมำณรวมกนถงรอยละ 95 และอกรอยละ 2 มำจำกพลงงำนนวเคลยร สวนทเหลอรอยละ 3 น ำมำจำกพลงงำนประเภทอนๆ ซงสวนใหญเปนพลงงำนหมนเวยน เชน พลงน ำพลงงำนแสงอำทตย พลงงำนลม พลงงำนชวมวล พลงงำนจำกคลนในมหำสมทร และพลงงำนควำมรอนใตพภพ เปนตน โดยปรมำณกำรใชพลงงำนของโลกในป 2540 มปรมำณเมอเทยบเทำ น ำมนดบ รวมทงสน 9,371 พนลำนลตร แบงเปน พลงงำนชนดตำงๆ ดงน

สดสวนการใชพลงงานปฐมภมของโลกในป 2540

พลงงาน พนลานลตร เทยบเทาน ามนดบ

รอยละ

น ำมน 3,949 42 ถำนหน 2,666 28 กำซธรรมชำต 2,299 25 พลงงำนนวเคลยร 194 2 พลงงำนหมนเวยน และอนๆ 263 3 รวม 9,371 100

หมายเหต พลงงำนปฐมภม (Primary Energy) หมำยถง พลงงำนทยงไมผำนกำรแปรรปไปเปนพลงงำนอกรปแบบหนง

เชอเพลงทใชแพรหลำย ในกำรผลตพลงงำนไฟฟำ ไดแก ถำนหน น ำมน กำซธรรมชำต นวเคลยร พลงน ำ ควำมรอนใตพภพ พลงลม และอนๆ โดยในป 2538 ถำนหนเปนเชอเพลง ทใชในกำรผลตพลงงำนไฟฟำมำกทสดในโลก คอ มสดสวนสงถงรอยละ 43.1 รองลงมำไดแกนวเคลยร รอยละ 20.0 กำซธรรมชำต รอยละ 18.6 น ำมน รอยละ 10.2 และอนๆ อกรอยละ8.2 ในเอเซย-แปซฟก และทวปอเมรกำเหนอ ใชถำนหนเปนเชอเพลงในกำรผลตพลงงำน ไฟฟำมำกกวำครงหนงของเชอเพลง ในกำรผลตพลงงำนไฟฟำทงหมด ซงมำกกวำกำรใชในทวป อนๆ สวนประเทศในตะวนออกกลำง ซงมน ำมนของตนเอง และกำซธรรมชำต จะใชน ำมนและ กำซธรรมชำต เปนเชอเพลงหลก ในกำรผลตพลงงำนไฟฟำ

สดสวนการใชเชอเพลงในการผลตไฟฟาของโลก ป 2538 หนวย : รอยละ

ถานหน กาซธรรมชาต

น ามน นวเคลยร พลงน า และอนๆ

รวม

อเมรกำเหนอ 15.3 4.9 0.7 7.1 3.0 31.0 เอเชย และออสเตรเลย 14.3 2.7 3.5 3.6 2.1 26.2 ยโรป 6.0 2.0 1.7 7.2 1.9 18.8

ถานหน กาซธรรมชาต

น ามน นวเคลยร พลงน า และอนๆ

รวม

โซเวยตและอนๆ 5.9 7.2 2.4 2.0 1.0 18.5 ตะวนออกกลำง และอำฟรกำ

1.6 1.8 1.8 0.1 0.2 5.5

รวมการใชของโลก 43.1 18.6 10.1 20.0 8.2 100.0

กำรเลอกใชเชอเพลงในกำรผลตไฟฟำของประเทศตำงๆ มปจจยหลำยอยำงประกอบกน เชนตองเปนเชอเพลงทมรำคำถก มปรมำณทเพยงพอและแนนอน นอกจำกนจะตองมกำรกระจำย แหลงเชอเพลงหลำยชนด เพอกระจำยควำมเสยง และตองเปนเชอเพลง ทมผลกระทบตอสภำวะแวดลอมนอย ถำนหนเปนเชอเพลงทหลำยประเทศ เลอกใช เพรำะวำมรำคำถก รำคำมเสถยรภำพ และมควำมมนคงในกำรจดหำ แมประเทศเหลำนนจะมทรพยำกรพลงงำน ทงกำซธรรมชำตและ น ำมนอยในประเทศมำกกตำม เชน

สหรฐอเมรกา มปรมำณส ำรองกำซธรรมชำตมำกถง 4,757 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ และมถำนหน 279,719 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ แตสหรฐอเมรกำเอง กใชถำนหนเปนเชอเพลง ในกำรผลตไฟฟำถงรอยละ 54.6 ของกำรผลตพลงงำนไฟฟำทงหมด

องกฤษ มปรมำณส ำรองกำซธรรมชำตมำกถง 766 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ และมน ำมน 795 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ แตองกฤษมพลงงำนไฟฟำทใชถำนหนเปนเชอเพลงถงรอยละ 47.8 ของกำรผลตพลงงำนไฟฟำทงหมด

ฮองกง ซงไมมทรพยำกรพลงงำนเลย และเปนประเทศเลกๆ ประชำกรอยหนำแนน พลงงำนไฟฟำเกอบทงหมด คอ รอยละ 96.6 ทผลตไดใชถำนหนเปนเชอเพลง

ญปน ไตหวน และเกาหลใต มแหลงพลงงำนของตนเองนอยมำก และพยำยำมกระจำย เชอเพลงทใชในกำรผลตไฟฟำ เชน น ำมน กำซธรรมชำต ถำนหนและนวเคลยร โดย ประเทศเหลำนใชถำนหนในกำรผลตพลงงำนไฟฟำรอยละ 17.4, 34.3 และ 23.8 ตำมล ำดบ

ประเทศไทย ใชกำซธรรมชำตเปนเชอเพลงในกำรผลตพลงงำนไฟฟำรอยละ 44.1 น ำมน รอยละ 31.8 และลกไนตรอยละ 20.6 ในป 2540

เปรยบเทยบปรมาณส ารอง และการใชเชอเพลงในการผลตไฟฟา ของประเทศตางๆ หนวย : พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ

ถานหน กาซธรรมชาต น ามน ส ารอง1 ใชผลต

ไฟฟา 2 (%) ส ารอง1 ใชผลตไฟฟา

2 (%) ส ารอง1 ใชผลต

ไฟฟา 2 (%) อเมรกำ 279,719 54 4,757 16 4,738 2 องกฤษ 2,907 48 766 15 795 5 ญปน 954 17 - 18 - 21 ฮองกง - 97 - 0 - 3 ไตหวน 115 34 - 5 - 24 เกำหลใต 213 24 - 11 - 22 ไทย 1,676 21 354 44 17 32

หมายเหต

1. ปรมำณส ำรองเปนขอมล ณ สนป 2540 2. สดสวนของกำรผลตไฟฟำทใชเชอเพลงแตละชนด ในกำรผลตไฟฟำใชขอมลป 2538

แนวโนมกำรใชพลงงำนของโลก จำกกำรคำดกำรณ ของกระทรวงพลงงำนสหรฐอเมรกำ คำดวำน ำมน ยงคงมสดสวนกำรใชสง เปนอนดบหนง อนดบสอง คอ กำซธรรมชำต และรองลงมำคอ ถำนหน โดยคำดวำในอก 20 ปขำงหนำ หรอประมำณป 2563 จะมสดสวนกำรใชน ำมนรอยละ 37 กำซธรรมชำตรอยละ 27 ถำนหนรอยละ 25 พลงงำนหมนเวยนรอยละ 8 และพลงงำน นวเคลยรรอยละ 3 ซงจะเหนไดวำ สดสวนกำรใชกำซธรรมชำต และพลงงำนหมนเวยนจะเพม สงขนจำกป 2540

หำกโลกมกำรใชพลงงำน ในระดบทเปนอย และไมมกำรคนพบเพมเตมแลว คำดวำโลก จะมแหลงส ำรองน ำมนใชไปได อกประมำณ 42 ป กำซธรรมชำตอกประมำณ 64 ป และถำนหนอกประมำณ 220 ป นบตงแตป 2540 เปนตนไป โดยแหลงส ำรองพลงงำนดงกลำว จะกระจำยอย ในภมภำคตำงๆ ของโลก และ ณ สนป 2540 มปรมำณส ำรองของพลงงำนชนดตำงๆ คงเหลอดงน

น ามน มปรมำณส ำรองทพสจนแลว คงเหลอ 164,966 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ กาซธรรมชาต มปรมำณส ำรองทพสจนแลว คงเหลอ 146,050 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ ถานหน มปรมำณส ำรองทพสจนแลว คงเหลอ 584,018 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ

แหลงส ำรองพลงงำนของโลก ณ สนป 2540 สำมำรถจ ำแนกแหลงตำมภมภำคตำงๆ ของโลกไดดงน

น ามน กาซธรรมชาต ถานหน พนลานลตร รอยละ พนลานลตร รอยละ พนลานลตร รอยละ

- ตะวนออกกลำง 107,620 65.2 49,314 33.8 113 0.02 - อเมรกำเหนอ 12,179 7.4 8,439 5.8 141,702 24.26 - อเมรกำใต และอเมรกำกลำง

13,704 8.3 6,351 4.3 5,774 0.99

- ยโรป 3,211 2.0 5,614 3.8 88,656 15.18 - สหภำพโซเวยต (เดม) 10,398 6.3 57,214 39.2 136,437 23.36 - อำฟรกำ 11,129 6.7 9,959 6.8 34,987 5.99 - เอเซย-แปซฟก 6,725 4.1 9,159 6.3 176,349 30.20 รวม 164,966 100.0 146,050 100.0 584,018 100.0

4. การใชพลงงานและแหลงส ารองของไทย

ในป 2540 ประเทศไทยมควำมตองกำรใชพลงงำนปฐมภมโดยรวม 93 พนลำนลตรเทยบเทำ น ำมนดบ โดยมสดสวนกำรใชน ำมนสงเปนอนดบหนง ถงรอยละ 42 อนดบสองคอ พลงงำนหมนเวยนรอยละ 26 รองลงมำคอ กำซธรรมชำตรอยละ 17 ลกไนตรอยละ 9 และถำนหน น ำเขำและซอไฟฟำสดสวนเทำกนคอรอยละ 3 จะเหนไดวำสดสวนกำรใชพลงงำนหมนเวยน ของไทยคอนขำงสง พลงงำนหมนเวยนทนยมใชกนมำกไดแก ไมฟน ถำน กำกออย และแกลบ โดยสวนใหญใชเปนเชอเพลงหงตมของครวเรอนในชนบทและในอตสำหกรรมอำหำร

สดสวนการใชพลงงานปฐมภม (Primary Energy) ของไทยในป 2540

พลงงาน พนลานลตร เทยบเทาน ามนดบ

รอยละ

น ำมน 39.5 42 พลงงำนหมนเวยน 24.4 26

พลงงาน พนลานลตร เทยบเทาน ามนดบ

รอยละ

กำซธรรมชำต 16.3 17 ลกไนต 8.1 9 ถำนหนน ำเขำ 2.4 3 ซอ (ไฟฟำ) 2.3 3 รวม 93.0 100

สดสวนกำรใชพลงงำนขนสดทำย (Final Energy) ในสำขำกำรผลตตำงๆ ของไทย แบงเปน 4 สำขำ ใหญๆ คอ สำขำเกษตรกรรม สำขำอตสำหกรรม สำขำทอยอำศยและธรกจ และสำขำคมนำคมขนสง โดยมสดสวนกำรใชพลงงำนในสำขำตำงๆ ดงน

สดสวนการใชพลงงานขนสดทาย (Final Energy) แยกตามสาขาการผลตในป 2540

สาขาการผลต พนลานลตร เทยบเทาน ามนดบ

รอยละ

คมนำคมขนสง 24.4 40 อตสำหกรรม 19.8 32 ทอยอำศยและธรกจ 15.1 25 เกษตรกรรม 2.3 3 รวม 61.6 100

หมายเหต พลงงำนขนสดทำย (Final Energy) หมำยถงพลงงำนขนสดทำยทผบรโภคใช โดยไมรวมเชอเพลง ทน ำไปใชในกำรผลตพลงงำนทตยภม (Secondary Energy) ซงหมำยถงกำรน ำพลงงำนปฐมภมมำผำนกำรแปรรป เชน น ำมนส ำเรจรป และไฟฟำ

ในกำรผลตพลงงำนไฟฟำ รฐไดมกำรสงเสรมใหมกำรใชพลงงำนหมนเวยน เชน พลงลมพลงงำนแสงอำทตย พลงน ำขนำดเลก และพลงงำนจำกกำก หรอเศษวสดเหลอใชในกำรเกษตร หรอ กำกจำกกำรผลตผลตภณฑอตสำหกรรม หรอกำรเกษตร ขยะมลฝอย ไมจำกกำรปลกปำ เปนเชอเพลงในกำรผลตไฟฟำ โดย กฟผ. ไดมกำรประกำศรบซอไฟฟำ จำกผผลตไฟฟำรำยเลก (Small Power Producers) ตงแตป พ.ศ. 2535 เปนตนมำ ซง ณ ปจจบน มผผลตไฟฟำรำยเลก ทไดรบกำรตอบรบซอไฟฟำแลว จ ำนวน 56 รำย คดเปนปรมำณไฟฟำทเสนอ

ขำย 2,366 เมกะวตต ในจ ำนวนนเปนผผลตรำยเลก ทขำยไฟฟำเขำระบบแลว จ ำนวน 37 รำย เปนปรมำณ ไฟฟำทเสนอขำย 1,220 เมกะวตต โดยแยกประเภทกำรใชเชอเพลงไดดงน

ประเภทเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟา ของผผลตไฟฟารายเลก สถานภาพ ณ 30 เมษายน 2542

จ านวนทไดรบการตอบรบแลว จ านวนทขายไฟเขาระบบแลว ราย เมกะวตต ราย เมกะวตต

- กำซธรรมชำต 22 1,587.9 14 978.0 - กำกออย 14 67.5 13 64.5 - ถำนหน 10 618.0 4 118.0 - แกลบ , เศษไม 6 57.0 4 49.8 - ขยะ 1 1.0 1 1.0 - น ำมน 1 9.0 1 9.0 - กำซชวภำพ 1 0.1 - - - น ำยำงด ำ (Black liquor) 1 25.0 - - รวม 56 2,365.6 37 1,220.3

นอกจำกพลงน ำ และวสดเหลอใชทำงกำรเกษตรแลว ยงมกำรสงเสรมกำรใชพลงงำนหมนเวยนอนๆ ในกำรผลตไฟฟำดวย แตทงนสวนใหญเปนโครงกำรทดลอง เชน กำรผลตไฟฟำจำกพลงงำน แสงอำทตย กำรผลตไฟฟำจำกพลงงำนลม กำรผลตไฟฟำ จำกพลงงำนควำมรอนใตพภพ และ โครงกำรสำธตเซลลเชอเพลง เปนตน ซงในปจจบน กฟผ. ไดด ำเนนโครงกำรทดลองทผลต ไฟฟำและจำยไฟฟำขนำนเขำระบบจ ำหนำยของ กฟภ. แลว ดงน

1. โครงกำรผลตไฟฟำจำกพลงงำนแสงอำทตย รวมก ำลงผลตประมำณ 70 กโลวตต โดยจำยไฟฟำรวมกบโรงไฟฟำพลงน ำขนำดเลกทคลองชองกล ำ จงหวดสระแกว ทสถำนพลงงำนทดแทน แหลมพรหมเทพ จงหวดภเกต และทสถำนพลงงำนแสงอำทตย อ ำเภอสนก ำแพง จงหวดเชยงใหม

2. โครงกำรผลตไฟฟำจำกพลงงำนลม รวมก ำลงผลตประมำณ 192 กโลวตต ทแหลมพรหมเทพ จงหวดภเกต

3. โครงกำรไฟฟำสำธตจำกพลงงำนควำมรอนใตพภพ ขนำดก ำลงผลต 300 กโลวตต ทอ ำเภอฝำง จงหวดเชยงใหม

4. โครงกำรโรงไฟฟำสำธตเซลลเชอเพลง ขนำดก ำลงผลต 50 กโลวตต โดยใชกำซธรรมชำตเปนเชอเพลง ทโรงไฟฟำบำงปะกง จงหวดฉะเชงเทรำ

5. โครงกำรตดตงระบบท ำน ำรอนแสงอำทตย อณหภมปำนกลำง ดวยระบบทอรบควำมรอนแสงอำทตย ขนำด 50 กโลวตต เพอทดสอบควำมเปนไปได ในกำรผลตกระแสไฟฟำดวยโรงไฟฟำระบบ 2 วงจร ทบรเวณโรงไฟฟำบำงปะกง

6. โครงกำรสำธตระบบผลตและจ ำหนำยไฟฟำ จำกเซลลแสงอำทตยบนหลงคำบำน ในเขตกรงเทพฯ รวม 10 หลงโดยใชเซลลแสงอำทตยแบบผลก ขนำด 2.25 กโลวตตส ำหรบบำน จ ำนวน 8 หลง และใชเซลลแสงอำทตยแบบอะมอรฟสซลกอน ขนำด 2.88 กโลวตต ส ำหรบบำน จ ำนวน 2 หลง เพอพฒนำสำธตเทคโนโลยกำรผลตไฟฟำ จำกเซลลแสงอำทตย โดยใหประชำชนมสวนรวมในกำรผลตไฟฟำ จำกเซลลแสงอำทตยใชเองภำยในบำน และขำยไฟฟำสวนเกนใหกบ กฟผ. ซงโครงกำรสำธตดงกลำว จะชวยสนบสนนใหเกดอตสำหกรรม กำรผลตเซลลแสงอำทตยในประเทศไทย

พลงงำนหมนเวยน ทใชในกำรผลตไฟฟำดงกลำวขำงตน เปนพลงงำนทสะอำด อยำงไรกตำมกำรผลตพลงงำนไฟฟำ จำกพลงงำนหมนเวยนเหลำน ยงไมสำมำรถเปนแหลงพลงงำนขนำดใหญได รวมทง รำคำยงสงมำกอกดวย กำรพฒนำเทคโนโลยผลตไฟฟำ จำกพลงงำนแสงอำทตยในชวงทผำนมำ มควำมกำวหนำไปมำก ตนทนลดลงมำกเชนกน แตกคงยงสงอยเมอเทยบกบกำรผลต ไฟฟำดวยเชอเพลงทใชอยในปจจบน ดงนนคงตองใชระยะเวลำกวำ 10 ปขนไป ในกำรพฒนำ มำใชในเชงพำณชย ตนทนจงจะต ำลง จนสำมำรถแขงขนกบพลงงำนฟอสซลได

แหลงส ำรองพลงงำนทส ำคญของประเทศไทย ซงมกำรส ำรวจและพสจนแลว มปรมำณส ำรอง ไมมำกนกเมอเทยบกบปรมำณกำรใชของประเทศ จงตองมกำรน ำเขำพลงงำนจำกตำงประเทศ ในอตรำรอยละ 60 ของปรมำณควำมตองกำรรวม โดย ณ สนป 2540 ประเทศมแหลงส ำรอง พลงงำนทพสจนแลวคงเหลอ ดงน

น ามนดบ มปรมำณส ำรองทพสจนแลว 17 พนลำนลตร ซงปรมำณส ำรองทมอยไม เพยงพอกบปรมำณควำมตองกำรใชในแตละป

กาซธรรมชาต มปรมำณส ำรองพสจนแลว 356 พนลำนลตร ซงหำกปรมำณกำรใชไม เปลยนแปลงและไมมกำรคนพบเพมเตมแลว คำดวำจะใชไปไดอกประมำณ 22 ป

ถานหน (ลกไนต) ทพฒนำขนมำใชประโยชนแลว มปรมำณส ำรองทประเมนแลวคงเหลอ 1,676 พนลำนลตร แบงเปนเหมองของ กฟผ. 1,495 พนลำนลตร และเหมองเอกชน 181 พนลำนลตร ซงหำกปรมำณกำรใชไมเปลยนแปลงและไมมกำรคนพบเพมเตมแลว คำดวำจะใชไปไดอกประมำณ 62 ป

แหลงส ำรองพลงงำนของประเทศ กระจำยอยตำมภำคตำงๆ ของประเทศและในอำวไทย โดยมปรมำณส ำรอง ณ สนป 2540 จ ำแนกตำมชนด และแหลงตำงๆ ดงน

แหลงกำซธรรมชำต มปรมำณส ำรองทพสจนแลวตำมแหลงตำงๆ ดงน

อำวไทย 222.8 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ โครำช 17.2 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ ภำคกลำง 5.8 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ พนทพฒนำรวมไทย-มำเลเซย 110.8 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ รวม 356.6 พนลานลตรเทยบเทาน ามนดบ

แหลงน ำมน มปรมำณส ำรองทพสจนแลวตำมแหลงตำงๆ ดงน

อำวไทย 7.6 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ ภำคกลำง 9.1 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ ภำคเหนอ 0.3 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ รวม 17.0 พนลานลตรเทยบเทาน ามนดบ

แหลงถำนหน (ลกไนต) ทพฒนำขนมำใชแลว มปรมำณส ำรอง คงเหลอ ตำมแหลงตำงๆ ดงน

ภำคเหนอ 1,544.9 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ ภำคกลำง 1.0 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ ภำคใต 130.3 พนลำนลตรเทยบเทำน ำมนดบ รวม 1,676.2 พนลานลตรเทยบเทาน ามนดบ

5. นโยบายพลงงานของประเทศ

นโยบำยพลงงำนหลกๆ ของประเทศไทย ม 4 ประกำร คอ

จดหำพลงงำนใหเพยงพอ กบควำมตองกำร มคณภำพ มควำมมนคง และมระดบรำคำทเหมำะสม โดยสงเสรมใหมกำรส ำรวจ และพฒนำแหลงพลงงำน จำกภำยในประเทศ ขนมำใชประโยชน ในขณะเดยวกน กแสวงหำแหลงพลงงำน จำกภำยนอกประเทศ เพอใหมกำรกระจำยแหลงและชนด ของพลงงำน

สงเสรมใหมกำรใชพลงงำนอยำงประหยด และมประสทธภำพ ซงนอกจำกจะชวยลดตนทน ทำงดำนเชอเพลงในกจกรรมกำรผลตแลว ยงชวยลดกำรลงทนในกำรจดหำพลงงำนอกดวย โดยใช มำตรกำรดำนรำคำ และกลไกตลำดในกำรสรำงแรงจงใจ ใหมกำรใชพลงงำน อยำงมประสทธภำพ และมำตรกำรอนๆ ซงประกอบดวย กำรใหสงจงใจ กำรสรำงจตส ำนก และมำตรกำรบงคบ (เชนกำรก ำหนดมำตรฐำน) ควบคกนไป

สงเสรมใหมกำรแขงขน และเพมบทบำทของภำคเอกชน ในกจกำรพลงงำน เพอใหกจกำรพลงงำน มประสทธภำพมำกขน สงผลใหผบรโภคมทำงเลอก ไดรบบรกำรทดมคณภำพ และรำคำ ทเปนธรรม อกทงยงชวยลดภำระกำรลงทนของภำครฐอกดวย

ปองกนและแกไขปญหำ ทำงดำนสงแวดลอม ทเกดจำกกำรผลตและใชพลงงำน โดยสงเสรมใหม กำรใชเชอเพลง ทมผลกระทบตอสภำวะแวดลอมนอย และสงเสรมใหมกำรควบคมมลพษ โดยใชเทคโนโลยควบคมมลพษ และมำตรฐำนทเหมำะสม

6. หลกการในการจดหาพลงงาน

ในกำรก ำหนดนโยบำยพลงงำน จะตองค ำนงถงหลกกำร ในกำรจดหำพลงงำน ดงตอไปน

ตองมแหลงส ำรองพลงงำนทมปรมำณเพยงพอ และแนนอน เพอควำมมนคงในกำรจดหำ ตองมกำรกระจำยแหลงของพลงงำน และชนดของพลงงำน เพอลดควำมเสยง โดยหลกเลยงกำร

พงพำพลงงำนจำกแหลงเดยว หรอชนดเดยว ตองมรำคำทเหมำะสม เพอใหตนทนกำรผลตต ำ ตองเปนพลงงำนทสะอำด กอใหเกดมลพษนอย หรออำจจะเปนพลงงำนทไมสะอำด แตม

เทคโนโลยทควบคมมลพษได ตองใชทรพยำกรพลงงำน ภำยในประเทศ ทมอยอยำงจ ำกด ใหเกดประโยชนสงสด เหมำะสมกบ

คณคำของทรพยำกร

7. การเลอกใชเชอเพลงในการผลตไฟฟา

กำรเลอกใชเชอเพลงในกำรผลตไฟฟำ จะตองพจำรณำถงศกยภำพ ของแหลงเชอเพลง ควำมมนคง ในกำรจดหำ รำคำของเชอเพลง และปญหำผลกระทบตอสงแวดลอม ของเชอเพลง รวมถงประเภทของโรงไฟฟำ ทตองกำรในระบบ เพอใหสอดคลองกบลกษณะกำรใชไฟฟำ ในแตละชวงเวลำ

ชนดของเชอเพลงท กฟผ. ไดพจำรณำเพอน ำมำเปนเชอเพลง ในกำรผลตไฟฟำ ไดแก พลงน ำน ำมน กำซธรรมชำต กำซธรรมชำตเหลว (LNG) ลกไนต ถำนหน นวเคลยร ออรมลชน (Orimulsion) และกำรซอไฟฟำจำกประเทศเพอนบำน นอกจำกนยงมพลงงำนทดแทน ซงไดแกพลงงำนแสงอำทตย พลงงำนลม และพลงงำนควำมรอนใตพภพ เปนตน

นอกจำกกำรพจำรณำชนดของเชอเพลงในกำรผลตไฟฟำแลว จะตองพจำรณำประเภทของโรงไฟฟำ ประกอบดวย เพรำะโรงไฟฟำแตละประเภท มควำมเหมำะสม ในกำรผลตไฟฟำตำมควำมตองกำร ในแตละชวงเวลำทตำงกน และโรงไฟฟำ แตละประเภท กมกำรใชเชอเพลง ทแตกตำงกนดวย โดย กฟผ. มกำรเลอกใชประเภทโรงไฟฟำ และชนดของเชอเพลงในแตละชวงเวลำ ดงน

โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟา ตามความตองการพนฐาน (Base Load Plant) เปนโรงไฟฟำทตองเดนเครองอย ตลอดเวลำ จงเปนโรงไฟฟำ ทใชเชอเพลงรำคำถก เปนล ำดบแรก ไดแกโรงไฟฟำพลงควำมรอน (Thermal) ซงใชน ำมนเตำหรอถำนหนเปนเชอเพลง โรงไฟฟำพลงควำมรอนรวม (Combined Cycle) ซงใชกำซธรรมชำตเปนเชอเพลง และโรงไฟฟำนวเคลยร

โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาชวงทมความตองการไฟฟาปานกลาง (Intermediate Plant) จะใชโรงไฟฟำพลงควำมรอนรวม (Combined Cycle) ซงใชกำซธรรมชำตเปนเชอเพลงและหำกกำซธรรมชำตไมม จะตองใชดเซลแทนในกรณทเปนโรงไฟฟำพลงควำมรอนรวม ซงจะท ำใหตนทนเชอเพลงสงขน

โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟา ชวงทมความตองการไฟฟาสงสด (Peaking Plant) มลกษณะของกำรเดนเครอง เปนชวงเวลำทมควำมตองกำรไฟฟำสงสดเทำนน ไดแก โรงไฟฟำกงหนกำซ ซงใชน ำมนดเซล เปนเชอเพลง โรงไฟฟำพลงน ำ และโรงไฟฟำพลงน ำแบบสบกลบ

ลกษณะกำรใชไฟฟำ ของผใชไฟแตละประเภท จะมควำมแตกตำงกนในแตละชวงเวลำ ซงจะเปน ตวก ำหนดประเภทของโรงไฟฟำ ทจะเดนเครองใหมควำมสอดคลอง กบควำมตองกำรไฟฟำ ในแตละชวงเวลำ ในปจจบนลกษณะกำรใชไฟฟำ ของระบบ แบงออกไดเปน 2 ชวงเวลำ คอชวงเวลำทมกำรใชไฟฟำสงสด ระหวำง 9.00-22.00 น. และชวงเวลำทมกำรใชไฟฟำต ำสด ระหวำง 22.00-9.00 น. โดยผใชไฟฟำประเภทบำนอยอำศย ธรกจขนำดเลก และธรกจ เฉพำะอยำง (เชน โรงแรม) จะใชไฟฟำสงสดในชวงหวค ำ อตสำหกรรมขนำดใหญมลกษณะ กำรใชไฟฟำคอนขำงสม ำเสมอ สวนธรกจขนำดใหญ จะใชไฟฟำสงสดในชวงบำย ดงนน ในชวงเวลำ ทมกำรใชไฟฟำสงสด กฟผ. กจ ำเปนตองเดนเครองโรงไฟฟำ ทงทเปนโรงไฟฟำทผลตไฟฟำตำม ควำมตองกำรพนฐำน โรงไฟฟำ ทผลตไฟฟำ ชวงทมควำมตองกำรปำนกลำง และโรงไฟฟำทผลต ไฟฟำ ชวงทมควำมตองกำรสงสดไปพรอมกน

ปจจยทส ำคญในกำรเลอกเชอเพลงในกำรผลตไฟฟำ คอ ตนทนทต ำ โดยตนทน จะประกอบดวย ตนทนคำกอสรำงโรงไฟฟำ ตนทนในกำรด ำเนนงำน และตนทนเชอเพลง โดยในป 2541 ตนทนเชอเพลงทถกทสด ไดแก ลกไนต รองลงมำไดแก กำซธรรมชำต น ำมนเตำ และดเซล

ตนทนเชอเพลงในการผลตพลงงานไฟฟาของ กฟผ. ป 2541

เชอเพลง บาท/กโลวตต-ชวโมง - ลกไนต 0.50 - กำซธรรมชำต 0.93 - น ำมนเตำ 1.10 - ดเซล 2.72

เมอเปรยบเทยบตนทนทงหมด ในกำรผลตไฟฟำของโรงไฟฟำ ทใชถำนหนและกำซธรรมชำต พบวำ ตนทนทงหมดของโรงไฟฟำทใชถำนหนถกกวำโรงไฟฟำ ทใชกำซธรรมชำตเลกนอย โดยสำมำรถเปรยบเทยบตนทนในกำรผลตไฟฟำของผผลตไฟฟำเอกชนรำยใหญ (IPP) ทไดรบกำรคดเลอกแลว 7 รำย พบวำตนทนกำรผลตไฟฟำ (ตนทนคำกอสรำงบวกกบตนทนเชอเพลง) ของโรงไฟฟำทใชกำซธรรมชำต จะมตนทนอยระหวำง 1.54-1.66 บำทตอหนวย ในขณะทโรงไฟฟำทใชถำนหนน ำเขำ จะมตนทนระหวำง 1.51-1.63 บำทตอหนวย

8. แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศ

แผนพฒนำก ำลงผลตไฟฟำของประเทศ เปนแผนระยะยำวของ กฟผ. เพอใชเปนกรอบในกำรลงทน ทำงดำนกำรขยำยระบบกำรผลต และระบบสงไฟฟำของประเทศ โดยปกตจะวำงแผนเปน ระยะเวลำ 15 ปขำงหนำ กำรพจำรณำปรบแผน จะด ำเนนกำรเมอสภำพทำงเศรษฐกจ มกำรเปลยนแปลง จนกระทบตอควำมตองกำรไฟฟำ แผนพฒนำก ำลงผลตไฟฟำปจจบน ซงเรยกวำแผนพฒนำก ำลงผลตไฟฟำของ กฟผ. พ.ศ. 2542-2554 (PDP 99-01 ฉบบปรบปรง) ไดมกำรปรบครงลำสด เมอเดอนมกรำคม 2542 โดยใชผลพยำกรณควำมตองกำรไฟฟำ ของคณะอนกรรมกำรกำรพยำกรณ ควำมตองกำรไฟฟำเมอเดอนกนยำยน 2541 เปนฐำนในกำรจดท ำ

กำรพยำกรณควำมตองกำรไฟฟำมควำมส ำคญมำก ตอกำรวำงแผนพฒนำก ำลงกำรผลตไฟฟำของประเทศ หำกกำรพยำกรณควำมตองกำร มควำมถกตองและแมนย ำ จะท ำใหกำรลงทนในกำรขยำยระบบไฟฟำ มประสทธภำพ และมตนทนต ำ ดงนน รฐบำลจงไดตงคณะอนกรรมกำร กำรพยำกรณควำมตองกำรไฟฟำ ซงประกอบดวย ผแทนจำก กฟผ. กฟน. กฟภ. สพช. และ นกวชำกำร เพอท ำหนำทพยำกรณควำมตองกำรไฟฟำของประเทศ โดยคณะอนกรรมกำรฯ จะม กำรปรบปรงกำรพยำกรณตำมกำรเปลยนแปลงทำงเศรษฐกจของประเทศ

กำรพยำกรณควำมตองกำรไฟฟำ จะอำศยทงขอมลและตวแปรตำงๆ ทำงเศรษฐกจ และอำศยแบบจ ำลองทำงคณตศำสตรหลำยตวแบบ ตำมควำมเหมำะสมของพฤตกรรมกำรใชไฟฟำ ของผใชไฟฟำ โดยมปจจยทำงดำนเศรษฐกจ ประชำกร พฤตกรรมกำรใชและอนๆ เปนตวก ำหนดกำรใชไฟฟำ ในปจจบนคณะอนกรรมกำรฯ ไดมกำรพฒนำวธกำรพยำกรณใหมควำมแมนย ำ และสะทอนภำพกำรใชไฟฟำ ทแทจรงมำกขน โดยไดมกำรศกษำลกษณะกำรใชไฟฟำ (Load Profile) และน ำมำใชเปนเครองมอ ในกำรพยำกรณคำพลงงำนไฟฟำ ซงจะท ำใหทรำบถงคำพลงไฟฟำสงสด และ ต ำสด และทรำบคำพลงไฟฟำ ในแตละชวโมงดวย ขอมลเหลำน จะเปนประโยชนกบกำรไฟฟำ ในกำรน ำไปวเครำะหใชงำน อยำงกวำงขวำงตอไป

คณะอนกรรมกำรฯ ไดมกำรปรบคำพยำกรณ ควำมตองกำรหลำยครง ตงแตควำมตองกำรไฟฟำ ไดชะลอตวลงตงแตปลำยป 2540 เปนตนมำ ในป 2541 กไดมกำรปรบคำพยำกรณอก 2 ครง เพอใหสอดคลองกบควำมตองกำรทเปลยนแปลงอยำงรวดเรวมำก โดยครงลำสดไดมกำรปรบ เมอเดอนกนยำยน 2541 โดยในกำรพยำกรณครงน ไดจดท ำออกเปน 3 กรณ ตำมสภำวะเศรษฐกจ ทมควำมไมแนนอนสง แบงออกเปน กรณเศรษฐกจฟนตวชำ กรณเศรษฐกจฟนตว ปำนกลำง และกรณเศรษฐกจฟนตวเรว ซงในแตละกรณ จะมคำพยำกรณควำมตองกำรใชไฟฟำ ของประเทศแตกตำงกน ดงน

หนวย : เมกะวตต

ปงบประมาณ กรณเศรษฐกจ ฟนตวชา

กรณเศรษฐกจ ฟนตวปานกลาง

กรณเศรษฐกจ ฟนตวเรว

2540 14,506 14,506 14,506 2541 14,180 14,180 14,180 2542 14,287 14,499 14,972 2544 15,398 16,214 17,286 2549 19,467 22,168 24,958 2554 25,951 30,587 35,216

หมายเหต ป 2540-41 เปนควำมตองกำรใชไฟฟำทเกดขนจรง

กำรพยำกรณควำมตองกำรไฟฟำดงกลำวขำงตน เปนกำรพยำกรณทมควำมเปนไปไดสง แมแต ในกรณของเศรษฐกจฟนตวเรว ทงน เพรำะแนวโนมควำมตองกำรไฟฟำของไทย มโอกำสทจะเตบโต ขนอกมำก เมอเศรษฐกจของประเทศมกำรฟนตว กำรพฒนำธรกจอตสำหกรรม และบรกำร จะเพมมำกขน ประชำชนมรำยไดเพมขน ซงจะสงผลใหมกำรใชไฟฟำเพมสงขนมำก โดยเฉพำะอยำงยง กำรใชไฟฟำของประเทศไทย ยงอยในเกณฑคอนขำงต ำ เมอเปรยบเทยบกบประเทศ ทมกำรพฒนำทำงเศรษฐกจ สงกวำในแถบเอเซย-แปซฟคดวยกน ดงน

ประเทศ การใชไฟฟาตอป (ลานหนวย)

ประชากร (ลานคน)

การใชไฟฟาตอหว (หนวย/คน)

ไทย 86,680 60.00 1,445 มำเลเซย 51,407 20.57 2,499 ฮองกง 28,429 6.31 4,505 สำธำรณรฐเกำหล 205,494 45.55 4,511 ไตหวน 130,062 21.47 6,058 ญปน 994,934 125.76 7,911 สงคโปร 24,100 3.04 7,928 ออสเตรเลย 177,291 18.31 9,683 นวซแลนด 36,143 3.64 9,929

หมำยเหต ขอมลป พ.ศ. 2539 จำก “APEC Energy Statistics 1996”

ในชวงของแผนพฒนำฯ ฉบบท 8 - ฉบบท 10 กฟผ. ไดวำงแผนกำรผลตไฟฟำจำกโรงไฟฟำ ของ กฟผ. เอง และมกำรรบซอจำกบรษทผลตไฟฟำ จ ำกด กำรรบซอไฟฟำจำกเอกชนรำยใหญหรอ ไอพพ (Independent Power Producer : IPP) กำรรบซอไฟฟำจำกเอกชนรำยเลก หรอ เอสพพ (Small Power Producer : SPP) กำรรบซอจำกกรมพฒนำและสงเสรมพลงงำน และกำรรบซอไฟฟำจำกประเทศเพอนบำน คดเปนก ำลงกำรผลตตดตงในป 2554 รวมทงสน 39,392 เมกะวตต มรำยละเอยดดงน

ประมาณการก าลงการผลตไฟฟาของ กฟผ. แยกตามผผลตไฟฟา หนวย : เมกะวตต

ผผลต ป 2540 ป 2542 ป 2544 ป 2549 ป 2554 กฟผ. 14,687 16,738 19,588 19,168 18,869 บรษทผลตไฟฟำ จ ำกด 2,056 2,056 2,056 2,056 2,056 ผผลตเอกชนรำยใหญ (IPP) - 700 1,400 4,597 12,444 ผผลตเอกชนรำยเลก (SPP) 224 1,407 1,807 2,097 2,097 กรมพฒนำและสงเสรมพลงงำน 13 13 13 13 13 ประเทศเพอนบำน - 313 613 613 3,913 รวม 16,980 21,227 25,477 28,544 39,392

หมายเหต ป 2540 เปนก ำลงกำรผลตตดตงจรง โดยในป 2540 กฟผ. มกำรซอไฟฟำจำก สปป.ลำว และมำเลเซยดวย แตเปนสญญำแบบ non-firm

กฟผ. ไดมกำรปรบแผนพฒนำก ำลงผลตไฟฟำของ กฟผ. พ.ศ. 2542-2554 เพอใหสอดคลองกบควำมตองกำรไฟฟำทชะลอตวลง โดยใชผลพยำกรณควำมตองกำรไฟฟำ กรณ เศรษฐกจฟนตวปำนกลำงเปนฐำน และก ำหนดปรมำณก ำลงผลตไฟฟำส ำรองต ำสด ไวทรอยละ 25 ตงแตป 2544 เปนตนไป ทงน เนองจำกควำมตองกำรไฟฟำไดลดลงมำก ในกำรจดท ำแผน พฒนำก ำลงผลตไฟฟำ จงไดก ำหนดใหมกำรชะลอโครงกำรของ กฟผ. ทไดรบอนมตไปแลว โดยใหเลอนโครงกำรออกไป 1-4 ป และชะลอโครงกำรรบซอไฟฟำ จำกเอกชนรำยใหญ (IPP) และเอกชนรำยเลก (SPP) โดยใหเลอนโครงกำรออกไป 2-48 เดอน รวมทง ชะลอโครงกำรรบซอไฟฟำจำก สปป.ลำว ออกไปประมำณ 2-4 ป ซงจำกผลกำรพยำกรณคำดวำ จะมควำมตองกำร ไฟฟำเพมขนในชวงแผนพฒนำฯ ฉบบท 8 - ฉบบท 10 สรปไดดงน

แผนพฒนาฯ ฉบบท

ความตองการไฟฟา (เมกะวตต) พ.ศ. เพมจาก เปน เพมขน เพมขนเฉลย

(%) 8 2540-44 13,311 16,214 2,903 4.02 9 2545-49 16,214 22,168 5,954 6.46 10 2550-54 22,168 30,587 8,419 6.65

ตำมแผนพฒนำก ำลงผลตไฟฟำของ กฟผ. ดงกลำว ไดมกำรกระจำยกำรใชเชอเพลงหลำยชนดดงน

กำซธรรมชำตเปนเชอเพลงหลก คดเปนปรมำณพลงงำนไฟฟำ ทผลตได ประมำณรอยละ 56-74 ในชวงป 2542-2554

รองลงมำไดแก น ำมนเตำ ซงมสดสวนปรมำณไฟฟำทผลตไดรอยละ 16.6 ในป 2542 แตสดสวนปรมำณกำรผลตจะลดลงเรอยๆ

ลกไนตใชผลตไฟฟำเฉพำะทโรงไฟฟำแมเมำะแหงเดยว สดสวนปรมำณกำรผลตจะลดลงเรอยๆ ถำนหนมกำรใชในโรงไฟฟำเอสพพเลกนอยในปจจบน แตจะเรมมบทบำทมำกขนในกำรผลต

พลงงำนไฟฟำ ของโรงไฟฟำเอกชนไอพพ เรมตงแตป 2545- 2546 เปนตนไป โดยสดสวนปรมำณไฟฟำทผลตจำกถำนหนจะเพมขนอยำงรวดเรวมำอยในระดบรอยละ18.8 ในป 2554

พลงน ำมปรมำณผลตไฟฟำจำกพลงน ำ ซงมอยในปจจบนคอนขำงจ ำกด สดสวนปรมำณกำรผลตจะลดลงตำมล ำดบ

กำรซอไฟฟำจำกประเทศเพอนบำน (สปป.ลำว) สดสวนปรมำณรบซอจะเพมขนจำกระดบรอยละ 2.5 ในป 2542 มำอยในระดบ 9.0 ในป 2554

การผลตพลงงานไฟฟาแยกตามชนดเชอเพลง หนวย : รอยละ

ชนดเชอเพลง 2540 2541 2542 2544 2549 2554 พลงน ำ 7.6 5.6 4.2 3.8 3.8 3.0 กำซธรรมชำต 46.2 51.6 61.4 73.8 66.7 55.7 น ำมนเตำ 20.6 20.4 16.6 3.9 3.0 5.1 ดเซล 3.7 0.9 0.5 - - - ลกไนต 20.3 18.9 13.3 13.0 11.8 8.4

ชนดเชอเพลง 2540 2541 2542 2544 2549 2554 ถำนหนน ำเขำ 0.8 0.8 1.5 2.7 12.7 18.8 รบซอไฟฟำ สปป.ลำว

0.8 1.8 2.5 2.8 2.0 9.0

รวม 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0

หมายเหต ขอมลเปนปงบประมำณ

เนองจำกกำรกอสรำงโรงไฟฟำ ตองใชระยะเวลำนำนตำมแผนพฒนำฯ ฉบบใหมนจงได บรรจโครงกำรกอสรำงโรงไฟฟำ ซงหลำยโรง กฟผ. ไดด ำเนนกำรกอสรำงไปแลว บำงโรงเกอบ แลวเสรจ และบำงโรงกไดเรมกอสรำง โรงไฟฟำเอกชนทงรำยใหญ และรำยเลกบำงรำย ไดด ำเนนกำรไปแลว ไมสำมำรถเลอนใหชำออกไปไดอก เพรำะไดมกำรท ำสญญำซอเชอเพลงกเงน และกอสรำงโรงไฟฟำไปแลว จงไมสำมำรถเลอนโครงกำรเหลำน ใหชำออกไปไดอก ผลจงท ำใหก ำลงผลตไฟฟำส ำรองของประเทศ ในชวงแรกอยในระดบสง

ก าลงผลตไฟฟาส ารองต าสด หนวย : รอยละ

ปงบประมาณ กรณเศรษฐกจ ฟนตวปานกลาง

กรณเศรษฐกจ ฟนตวเรว

กรณเศรษฐกจ ฟนตวชา

2540 8.4 8.4 8.4 2541 20.2 20.2 20.2 2542 20.0 17.6 21.1 2544 50.6 41.2 58.5 2549 25.7 11.7 43.1 2554 25.9 9.4 48.4

หมายเหต ป 2540-41 เปนตวเลขจรง

อยำงไรกตำม เนองจำกพลงงำนไฟฟำ ไมสำมำรถผลต เพอเกบไวใชในเวลำทตองกำรได แตตองม โรงไฟฟำทมก ำลงกำรผลตเพยงพอ และพรอมจะเดนเครองผลตไฟฟำไดทนทเมอมควำมตองกำร เพมสงขน ซงไมเหมอนกบน ำมน หรอถำนหนทสำมำรถเกบส ำรองไวใช หรอน ำเขำมำทดแทนได ถำหำกกำรผลตในประเทศ ไมเพยงพอ ดงนน ในกำรวำงแผนผลตไฟฟำ จงตองมก ำลงกำรผลตตดตงของโรงไฟฟำ เปนปรมำณส ำรองไวในระดบหนง ซง

ปรมำณก ำลงผลตไฟฟำส ำรองในบำงชวงเวลำ โดยเฉพำะในชวงทภำวะเศรษฐกจ ชะลอตวลง อำจจะอยในระดบสง แตเมอเศรษฐกจฟนตว และขยำยตวอยำงรวดเรว ปรมำณส ำรองนน กจะลดลงอยำงรวดเรวได ดงเชนในชวงป 2528-2529 กำรขยำยตวทำงเศรษฐกจไดชะลอตวลง ท ำใหก ำลงผลตไฟฟำส ำรองของประเทศสงถงรอยละ 58 และ 50 ตำมล ำดบ แตเมอสภำวะเศรษฐกจเรมฟนตว ควำมตองกำรไฟฟำไดเพมขนใน อตรำสง ภำยในระยะเวลำเพยง 3-4 ปเทำนน ก ำลงผลตไฟฟำส ำรองต ำสดของประเทศไดลดลง เหลอรอยละ 5.6 และ 1.6 ในป 2532 และ 2533 ตำมล ำดบ

ปงบประมาณ ก าลงผลตไฟฟาส ารองต าสด 2527 56.8 2528 58.2 2529 51.0 2530 38.2 2531 21.3 2532 5.6 2533 1.6

ปรมำณส ำรองทสงยอมมผลกระทบตอคำไฟฟำ แตปรมำณส ำรองตำมทเปนจรง จะไมสงมำกนก เนองจำกกำรผลตไฟฟำจำกพลงน ำ จะผลตไดไมเตมท เพรำะปรมำณน ำในเขอนมไมมำกนก จงน ำมำใชเสรม ในชวงทมปรมำณควำมตองกำรไฟฟำสงสดเทำนน นอกจำกน โครงกำรผลตไฟฟำ ของเอกชนรำยใหญ และรำยเลกบำงโครงกำรอำจไมเกดขน เนองจำกตดปญหำกำรจดหำเงนก และไมสำมำรถหำลกคำตรงไดเพยงพอ อยำงไรกตำม ในขณะนรฐบำลก ำลงอยในระหวำงกำร ด ำเนนกำรแปรรปกจกำรไฟฟำเพอเปดใหมกำรแขงขน โดยกำรจดตงตลำดจรซอขำยไฟฟำ (Power Pool) และใหมผจ ำหนำยปลกหลำยรำย ซงเมอถงเวลำนนผผลตไฟฟำ จะตองมกำรประมล เพอขำยไฟฟำใหแกผจ ำหนำยไฟฟำ และคำไฟฟำจะขนอยกบอปสงค และอปทำนมำกขน เชนเดยวกบเชอเพลงหรอสนคำประเภทอนๆ

9.การรบซอไฟฟาจากเอกชน

รฐมนโยบำยในกำรสงเสรมใหเอกชนเขำมำมบทบำทในกำรผลตไฟฟำเรมตงแตป 2532 ดวยเหตผลดงน

1. เพมกำรแขงขนในกจกำรพลงงำน ท ำใหกจกำรพลงงำนมประสทธภำพมำกขน และผบรโภคมพลงงำน ใชอยำงเพยงพอ ในรำคำทเหมำะสม

2. ลดภำระกำรลงทนของรฐและลดภำระหนสนของรฐ/ประเทศ

3. สงเสรมใหมกำรใชพลงงำนอยำงมประสทธภำพมำกขน เชน ในกรณของโครงกำรผผลตไฟฟำรำยเลก (SPP) ซงใชระบบพลงงำนควำมรอนรวม (Cogeneration) เปนตน

4. ท ำใหผใชไฟฟำไดรบบรกำรและคณภำพไฟฟำทดขน 5. สนบสนนใหประชำชน มสวนรวม ในกำรพฒนำกจกำรดำนพลงงำนของประเทศ 6. ชวยพฒนำตลำดทน

ตำมแผนพฒนำก ำลงผลตไฟฟำของ กฟผ. สวนหนงจะมกำรรบซอไฟฟำ จำกเอกชนรำยใหญ (IPP)และ รำยเลก (SPP) ซงเปนนโยบำย ทรฐบำลสงเสรมใหเอกชน เขำมำมบทบำทมำกขน ในกจกำรไฟฟำของประเทศ โดยก ำหนดให กฟผ. มกำรรบซอไฟฟำจำกผผลตเอกชนรำยใหญ ในระยะแรก ปรมำณ 3,800 เมกะวตต ซง กฟผ. ไดออกประกำศรบซอไฟฟำตงแตวนท 15ธนวำคม 2537 เปนตนมำ แตเนองจำกควำมตองกำรไฟฟำในชวงเวลำนน เพมขนอยำงรวดเรว คณะรฐมนตรจงไดมมตใหเพมกำรรบซอไฟฟำ จำกผผลตเอกชนรำยใหญ (IPP) อก 1,600เมกะวตต โดยใหอ ำนำจ กฟผ. พจำรณำเพมลดไดรอยละ 20

เงอนไขในกำรรบซอไฟฟำ จำกโครงกำรผผลตเอกชนรำยใหญ (IPP) เปนเงอนไขทมลกษณะสำกล โดยมสำระส ำคญ ดงน

1) ใหผผลตเอกชนเปนผเสนอพลงงำนทใชในกำรผลตไฟฟำ โดยใหควำมส ำคญกบเชอเพลงทสะอำดเปนทยอมรบของประชำชน รำคำมเสถยรภำพ มควำมแนนอนในกำรจดหำ และสงเสรม นโยบำยของรฐในกำรกระจำยแหลงพลงงำน ของประเทศ ไดแก พลงงำนนอกรปแบบ (ไมรวมนวเคลยร) กำซธรรมชำตทงทผลตในประเทศและน ำเขำ ถำนหน และออรมลชน

2) ใหผผลตเอกชนเปนผเสนอสถำนทตง โดยก ำหนดล ำดบควำมส ำคญ ของพนทในภำพกวำงเบองตน สอดคลองตำมแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ในกำรพฒนำเมองหลกเมองรอง เพอกำรกระจำยควำมเจรญไปสภมภำค ประกอบกบกำรพจำรณำแหลงผใชไฟฟำ ปรมำณควำมตองกำรใชไฟฟำในอนำคตและระยะหำงจำกระบบสำยสงของ กฟผ. ดงน

ภำคกลำง (เหนอกรงเทพฯ:- สระบร ลพบร อำงทอง สงหบร อยธยำ นครนำยก ฯลฯ) ชำยฝงทะเลอำวไทยดำนตะวนตก (ประจวบครขนธ เพชรบร รำชบร สมทรสำคร สมทรสงครำม) ชำยฝงทะเลภำคตะวนออก (ชลบร ระยอง จนทบร ปรำจนบร สระแกว)

3) เนองจำก กฟผ. เปนผสงใหเดนเครองโรงไฟฟำ และจำยไฟฟำเขำระบบไฟฟำ จงก ำหนด โครงสรำงอตรำคำไฟฟำเปนสองสวน (Two Part Tariff) สวนหนงก ำหนดจำกตนทนในกำร กอสรำงโรงไฟฟำของเอกชน และ

คำใชจำยคงทอนๆ (Fixed Costs) ซงเรยกวำ คำควำมพรอมจำย (Availability Payment) และอกสวนหนงก ำหนดจำกคำเชอเพลงและคำใชจำยผนแปรอนๆ ทเกดจำกกำรผลตไฟฟำเพอจ ำหนำยเขำระบบของ กฟผ. ซงเรยกวำ คำพลงงำนไฟฟำ (Energy Payment) ทงน โครงสรำงอตรำคำไฟฟำในสวนแรก เปนคำใชจำยทตองจำย ไมวำ กฟผ. จะสงเดนเครองจำกผผลตเอกชนหรอไม แตโครงสรำงอตรำคำไฟฟำในสวนหลง เปนคำใชจำยทจะเกดขน เมอมกำรสงใหโรงไฟฟำผลตไฟฟำสงเขำระบบของ กฟผ. และจะผนแปรไปตำมรำคำเชอเพลงเปนหลก (ในกรณทเปนโรงไฟฟำ กฟผ. เอง แมวำโรงไฟฟำจะไมเดนเครอง กฟผ. กตองจำยคำดอกเบย เงนตนและคำใชจำยคงทอนๆ เชนกน ดงนนกำรจำยคำควำมพรอมจำยให ไอพพ จงอยบนหลกกำรเดยวกน)

4) ถำเกดเหตสดวสยอนมเหตจำกรฐบำล (Governmental Force Majeure) เชน กรณรฐบำลไมอนมตใหสรำงโรงไฟฟำ และกรณรฐบำลมค ำสงให กฟผ. ยกเลกสญญำซอขำยไฟฟำ จะมผลกระทบ ดงน

กรณท 1 หำกหนวยงำนของรฐไมอนมตใหสรำงโรงไฟฟำ ทงๆ ทผผลตเอกชนได ปฏบตตำมระเบยบแลว ผผลตเอกชนอำจถอวำเปนเหตสดวสยอนเนองมำจำกหนวยงำน ของรฐ ซงจะมผลดงน

ผผลตเอกชนไดรบกำรขยำยระยะเวลำในสญญำฯ เทำกบระยะเวลำทเกดเหตสดวสย หำกกำรเกดเหตสดวสยไมเกน 1 ป และท ำใหตองเดนเครองลำชำกวำก ำหนด กฟผ. ตองจำยคำ

ควำมพรอมจำยแกผผลตเอกชน ตงแตวนก ำหนดเดนเครองเชงพำณชย หำกกำรเกดเหตสดวสยเกน 1 ป คสญญำฝำยใดฝำยหนง สำมำรถบอกเลกสญญำไดและ กฟผ.

ตองซอโรงไฟฟำของผผลตเอกชน

กรณท 2 รฐบำลมค ำสงให กฟผ. ยกเลกสญญำซอขำยไฟฟำ โดยผผลตเอกชนไมได ท ำผดสญญำ กฟผ. อำจถอวำค ำสงใหยกเลกสญญำจำกรฐบำล คอ เหตสดวสยทท ำให กฟผ. ไมสำมำรถปฏบตตำมสญญำได ดงนน กฟผ. มสทธบอกเลกสญญำหำกเหตสดวสยเกดขนนำนกวำ 1 ป ซงจะมผลดงน

กฟผ. ตองซอโรงไฟฟำจำกผผลตเอกชน ผผลตเอกชน สำมำรถเรยกรองคำเสยหำย ตำมกฎหมำยได ซงอำจเปนคำใชจำยตำงๆ ทผผลต

เอกชนไดลงทนเพอด ำเนนกำรตำมโครงกำร รวมทง คำปรบ และคำขำดรำยไดหรอคำเสยโอกำส

5) ในทำงตรงกนขำม หำกผผลตไฟฟำเอกชน เปนฝำยท ำผดสญญำ เชน กรณทไมสำมำรถปฏบต ใหเปนไปตำมเงอนไข ทเปนสำระส ำคญของสญญำ หรอ ไมสำมำรถจำยไฟฟำเขำระบบไดตำมก ำหนดเวลำ ซงมเหตบกพรองเกดจำกผผลตไฟฟำเอกชนเอง กฟผ. จะผอนผนให ผผลตไฟฟำเอกชน มกำรแกไขกรณผดสญญำได โดยมระยะเวลำผอนผนสงสดไมเกน 240 วน และหำกพนก ำหนดกำรผอนผน กฟผ. สำมำรถบอกเลกสญญำได

6) โรงไฟฟำของผผลตเอกชน จะตองปฏบตตำมมำตรฐำนทำงดำนสงแวดลอม ททำงรำชกำรก ำหนด โดยจะตองจดท ำรำยงำนกำรวเครำะห ผลกระทบสงแวดลอม เพอขอควำมเหนชอบตอส ำนกงำนนโยบำยและแผนสงแวดลอม กอนด ำเนนกำรกอสรำงโครงกำร โดยในรำยงำนฯ จะตองเสนอมำตรกำร ทสำมำรถลดผลกระทบตอสงแวดลอม ไดจรง และมควำมเหมำะสมรวมทง ตองมมำตรกำรตดตำมตรวจสอบคณภำพสงแวดลอม ซงจะครอบคลมทงในดำน คณภำพอำกำศ และคณภำพน ำ เพอรำยงำนกรมโรงงำนอตสำหกรรม และส ำนกงำนนโยบำยและแผนสงแวดลอม ทรำบทก 6 เดอน กรณทจะมกำรเปลยนแปลงรำยละเอยดโครงกำร และ/หรอ มำตรกำรลดผลกระทบสงแวดลอม และมำตรกำรตดตำมตรวจสอบคณภำพสงแวดลอม จะตองขอควำมเหนชอบ จำกส ำนกงำนนโยบำยและแผนสงแวดลอม กอนด ำเนนกำรเปลยนแปลง

กำรด ำเนนกำรประเมนและคดเลอกโครงกำรไอพพ มหลกเกณฑกำรประเมนดงน

ปจจยทางดานราคา (Price Factors) ใหน ำหนก 60% ในกำรประเมนพจำรณำจำกคำควำมพรอมจำยและพลงงำนไฟฟำ รวมทงคำใชจำยในกำรเชอมโยงกบระบบสำยสงของ กฟผ.

ปจจยทไมเกยวกบราคา (Non-Price Factors) ใหน ำหนก 40% ประกอบดวยกำรพจำรณำจำกควำมเปนไปไดของโครงกำร (Viability of Project) ใหน ำหนก 25% เชอเพลงและกำรกระจำยแหลงเชอเพลง (Fuel and Fuel Diversity) ใหน ำหนก 4% ปจจยอน (Other Factors) ใหน ำหนก 11%

ผลกำรพจำรณำคดเลอกโครงกำรไอพพ มดงน

ระยะท 1 (พ.ศ. 2539-2543) มโครงกำรทไดรบกำรคดเลอก จ ำนวน 3 รำย รวม 1,750 เมกะวตต ประกอบดวย

บรษท ผลตไฟฟำอสระ (ประเทศไทย) จ ำกด จ ำนวน 700 เมกะวตต ใชกำซธรรมชำต เปนเชอเพลง มสถำนทตงอยทอำวไผ จ.ชลบร

บรษท ไตรเอนเนอย จ ำกด จ ำนวน 700 เมกะวตต ใชกำซธรรมชำตเปนเชอเพลง มสถำนทตงอยท จ. รำชบร

บรษท อสเทอรน เพำเวอร แอนด อเลคทรค จ ำกด จ ำนวน 350 เมกะวตต ใชกำซธรรมชำต เปนเชอเพลง มสถำนทตงอยท อ.บำงบอ จ. สมทรปรำกำร

ระยะท 2 (พ.ศ. 2544-2546) มโครงกำรทไดรบกำรคดเลอก จ ำนวน 4 รำย รวม 4,193.5 เมกะวตต ประกอบดวย

บรษท ยเนยน พำวเวอร ดเวลลอปเมนท จ ำกด จ ำนวน 1,400 เมกะวตต โดยใชถำนหน เปนเชอเพลง มสถำนทตงอยท อ. บำงสะพำน จ. ประจวบครขนธ

บรษท บอวน เพำเวอร จ ำกด จ ำนวน 713 เมกะวตต ใชกำซธรรมชำตเปนเชอเพลง มสถำนทตงอยท อ. บอวน จ. ชลบร

บรษท บ แอล ซ พ เพำเวอร จ ำกด จ ำนวน 1,346.5 เมกะวตต ใชถำนหนเปนเชอเพลง มสถำนทตงอยท อ. มำบตำพด จ. ระยอง

บรษท กลฟ เพำเวอร เจเนอเรชน จ ำกด จ ำนวน 734 เมกะวตต ใชถำนหนเปนเชอเพลง มสถำนทตงอยท อ. กยบร จ. ประจวบครขนธ

จำกกำรทโรงไฟฟำเอกชนตองปฏบตตำมมำตรฐำน และหลกเกณฑทรฐก ำหนด รวมทง ตองจดท ำ รำยงำนกำรวเครำะหผลกระทบสงแวดลอม ซงจะตองไดรบกำรอนมต จำกส ำนกงำนนโยบำยและแผนสงแวดลอม อกดวยนน พอสรปมำตรกำรในกำรลดผลกระทบทำงดำนสงแวดลอมของ โรงไฟฟำเอกชน ไดดงน

1) มำตรฐำนคณภำพอำกำศของโรงไฟฟำเอกชน จะตองปฏบตตำมมำตรฐำนกำรระบำยสำรพษใหม ตำมทกรมควบคมมลพษก ำหนด ซงมควำมเขมงวดมำกกวำโรงไฟฟำเดมของ กฟผ. ไดแก โรงไฟฟำแมเมำะ บำงปะกง และพระนครใต โดยเฉพำะโรงไฟฟำแมเมำะ เมอยงไมตดตงระบบก ำจด กำซซลเฟอรไดออกไซด (FGD) จะมปรมำณกำรระบำยกำซซลเฟอรไดออกไซด มำกกวำโรงไฟฟำถำนหนมำตรฐำนใหม เกอบ 20 เทำ โดยดจำกตวเลขเปรยบเทยบไดดงน

มาตรฐานการระบายสารพษของโรงไฟฟา

โรงไฟฟา กาซซลเฟอรไดออกไซด (สวนในลานสวน)

ออกไซดของไนโตรเจน (สวนในลานสวน)

ฝนละออง (มลลกรม/ลกบาศกเมตร)

1. โรงไฟฟำของ ไอพพ และเอสพพ - ขนำดโรงไฟฟำ > 500 เมกะวตต 320 350 120 - ขนำดโรงไฟฟำ 300-500 เมกะวตต 450 350 120 - ขนำดโรงไฟฟำ < 300 เมกะวตต 640 350 120 2. โรงไฟฟำแมเมำะ - หนวย 1-3 : ไมตด เอฟ.จ.ด. 3,800 500 250 - หนวย 4-11 : หลงตด เอฟ.จ.ด. 320 500 250 - หนวย 12-13 : ตด เอฟ.จ.ด. 350 350 250 3. บำงปะกง 800 250 350 4. พระนครใต 800 180 240

หมายเหต มำตรฐำนของโรงไฟฟำ ล ำดบท 2-4 เปนรำงมำตรฐำนใหม ทอยระหวำงกำรน ำเสนอ ขอควำมเหนชอบตอ คณะกรรมกำรสงแวดลอมแหงชำต โดยยงไมมผลบงคบใช

2) มำตรกำรลดผลกระทบ ทำงดำนคณภำพน ำ ทเกดจำกน ำทใชหลอเยน และน ำทง ในขบวนกำรผลตไฟฟำ มดงน

โรงไฟฟำจะตองตดตงระบบหอระบำยควำมรอน ซงชวยควบคมอณหภมน ำ ทจะปลอยออกสทะเลใหอยทระดบ 34 องศำเซลเซยส โดยเฉลยทงป

น ำรอนทปลอยออกสทะเล จะกระจำยอณหภม ออกไปตำมมำตรฐำนน ำชำยฝงของไทย กลำวคอ จดกงกลำงควำมลกในระยะ 500 เมตร จำกจดปลอย จะมอณหภมเพมขนไมเกน 3 องศำเซลเซยส ตลอดเวลำทงป

มระบบบ ำบดน ำเสยส ำหรบน ำ ทใชแลว จำกขบวนกำรผลต เพอปรบคณภำพน ำทเปนกรด ดำง ใหเปนกลำงกอนน ำกลบมำใชใหม หรอกอนปลอยลงทะเล

เมอเปรยบเทยบกำรระบำยกำซซลเฟอรไดออกไซดจำกโรงไฟฟำของ กฟผ. และโรงไฟฟำ เอกชนในกรณทใชน ำมนเตำและถำนหนเปนเชอเพลง จะมปรมำณกำรระบำยกำซซลเฟอรไดออกไซด ทแตกตำงกน ดงน

เปรยบเทยบปรมาณการระบายกาซซลเฟอรไดออกไซด ของโรงไฟฟา ทใชเชอเพลงตางกน ป 2540 และ 2541

กรณใชน ามนเตา ปรมาณการใชเชอเพลง ลานลตร/ป

ปรมาณกาซซลเฟอรไดออกไซด ตน/ป

2540 2541 2540 2541 โรงไฟฟำของ กฟผ. 4,609 4,193 156,942 140,937 - บำงปะกง 2,368 1,962 90,947 75,333 - พระนครเหนอ 366 397 9,827 10,663 - พระนครใต 1,875 1,834 56,168 54,941

กรณใชถานหน/ลกไนต ลานตน/ป ตน/ป 2540 2541 2540 2541

โรงไฟฟำแมเมำะของ กฟผ. (ก ำมะถน 3%) (ก ำลงผลตรวม 2,625 เมกะวตต)

- กรณไมตด เอฟ. จ. ด. 18.01 15.39 832,062 709,170

- กรณตด เอฟ. จ. ด. (หนวย 4-13) 18.01 15.39 115,062 98,069 โรงไฟฟำของเอกชน (ก ำลงผลตรวม 2,134 เมกะวตต)

6.987 9,276

- บ. กลฟ (ถำนหนก ำมะถน 0.12% ไมตด เอฟ.จ.ด.)

2.800 4,704

- บ. ยเนยน (ถำนหนก ำมะถน 0.52% ตด เอฟ.จ.ด.)

3.800 15,647

หมายเหต :

1. เนองจำกลกไนตทแมเมำะ มคำควำมรอน 2,500 กโลแคลอร/ก.ก. ซงต ำกวำถำนหนน ำเขำ ซงมคำควำมรอน 6,266 (ยเนยน) และ 4,930 (กลฟ) กโลแคลอร/ก.ก. และโรงไฟฟำเอกชน มประสทธภำพ มำกกวำโรงไฟฟำแมเมำะ จงท ำใหในกำรผลตไฟฟำ หนงหนวยใชลกไนต มำกกวำถำนหนถง 2.6 เทำ

2. น ำมนเตำมปรมำณก ำมะถน ดงน o บำงปะกง 2% o พระนครเหนอ1.4% o พระนครใต 1.56%

3. ประสทธภำพ เอฟ.จ.ด o แมเมำะ หนวยท 4-11 = 95%, หนวยท 12-13 = 92% o ยเนยน 90.5% (ผำน เอฟ.จ.ด. รอยละ 45)

นอกจำกน กรมควบคมมลพษ ยงไดมกำรก ำหนดมำตรฐำนควำมเขมขน ของกำซซลเฟอรไดออกไซด ในบรรยำกำศโดยทวไป เพอควบคมสำรมลพษในบรรยำกำศ ใหอยในเกณฑทไมเปนอนตรำยตอ ประชำชนและสงแวดลอม ดงน

ความเขมขน กาซซลเฟอรไดออกไซด

(ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร) คำเฉลย 1 ชวโมง - โรงไฟฟำทวไป 780

ความเขมขน กาซซลเฟอรไดออกไซด

(ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร) - โรงไฟฟำแมเมำะ 1,300 คำเฉลย 24 ชวโมง 300 คำเฉลย 1 ป 100

หมายเหต

1. คำควำมเขมขนของกำซฯ ค ำนวณทควำมดน 1 บรรยำกำศ อณหภม 25 องศำเซลเซยส 2. วธกำรตรวจวดใชวธ UV-Fluorescence

อยำงไรกตำม จำกผลกำรศกษำรำยงำนผลกระทบสงแวดลอม ของโรงไฟฟำเอกชน ทไดรบกำรคดเลอก จำก กฟผ. ซงใชถำนหนเปนเชอเพลงจ ำนวน 2 โรง คอ โรงไฟฟำของบรษทยเนยนฯ และ บรษทกลฟฯ ควำมเขมขนของกำซซลเฟอรไดออกไซดในบรรยำกำศ จะอยในเกณฑมำตรฐำนขำงตนดงน

ความเขมขนกาซซลเฟอรไดออกไซดในบรรยากาศ ของโรงไฟฟาเอกชน 2 ราย หนวย : ไมโครกรม/ลกบำศกเมตร

บ. ยเนยน1 บ. กลฟ2 มาตรฐาน คำเฉลย 1 ชวโมง 566 564 780 คำเฉลย 24 ชวโมง 164 70 300 คำเฉลย 1 ป (ไมมขอมล) 2 100

หมายเหต

1. ใชขอมลอตนยมวทยำในป 2537 2. ใชขอมลอตนยมวทยำในป 2539

10. โรงไฟฟาถานหนทจงหวดประจวบครขนธ กบความมนคงของระบบไฟฟาในภาคตะวนตก และภาคใตตอนบน

กำรกอสรำงโรงไฟฟำทจงหวดประจวบครขนธ มควำมจ ำเปนตอควำมมนคง ของระบบไฟฟำใน บรเวณภำคตะวนตกและภำคใตตอนบนเปนอยำงมำก จำกขอมลไฟฟำตก ไฟฟำดบ ของ กฟภ. พบวำ ในชวง 3 ปทผำนมำ ผใชไฟฟำตงแตเขตจงหวดเพชรบรลงไป มปญหำไฟฟำดบมำกทสด ซงเปนผใชไฟฟำ ทอยในเขตกำรไฟฟำเพชรบร เขตกำรไฟฟำนครศรธรรมรำช และเขตกำรไฟฟำยะลำ โดยมตวเลขไฟฟำดบถำวรในเขต กฟภ. เปรยบเทยบในภำคตำงๆ ของประเทศไดดงน

ไฟฟาดบถาวรในเขตการไฟฟาสวนภมภาค

เขต จ านวน (ครง/ป/ผใชหนงราย)

ระยะเวลาทดบ (นาท/ป/ผใชหนงราย)

2539 2540 2541 2539 2540 2541 กฟน. 1 (เชยงใหม) 22 21 28 1,760 1,508 2,522 กฟน. 2 (พษณโลก) 19 17 19 1,559 1,281 1,406 กฟน. 3 (ลพบร) 15 14 13 929 856 780 กฟฉ. 1 (อดรธำน) 16 19 18 1,460 1,437 1,326 กฟฉ. 2 (อบลรำชธำน) 11 20 19 1,619 1,546 1,526 กฟฉ.3 (นครรำชสมำ) 22 27 18 2,104 1,841 1,179 กฟก. 1 (อยธยำ) 12 10 7 679 640 401 กฟก. 2 (ชลบร) 16 12 12 879 495 445 กฟก.3 (นครปฐม) 17 18 14 1,072 1,014 910 กฟต. 1 (เพชรบร) 25 21 19 2,448 1,811 1,628 กฟต. 2 (นครศรธรรมรำช)

32 37 34 2,902 3,261 3,027

กฟต. 3 (ยะลำ) 29 24 27 3,372 3,374 3,163 เฉลย 19 20 19 1,612 1,558 1,550

สำเหตของปญหำไฟฟำดบในภำคใต สวนหนงมำจำกโรงไฟฟำฐำน ทจำยไฟฟำใหกบพนท ดงกลำวมนอยและอยไกลมำก โดยโรงไฟฟำทจำยไฟฟำ มำยงพนทเขตจงหวดสมทรสำคร สมทรสงครำม นครปฐม รำชบร เพชรบร และ

ประจวบครขนธ จะรบไฟฟำจำกโรงไฟฟำพระนครใตเปนหลก สวนจงหวดทเหลอในภำคใต จะรบไฟฟำจำกโรงไฟฟำขนอมเปนหลก ประกอบกบระยะทำงตงแตจงหวดเพชรบร ถงตอนใตของประเทศ มระยะทำงไกลมำกท ำให สำยสงไฟฟำมควำมยำวมำก ซงจะกอใหเกดกำรสญเสย ในระบบสำยสงมำกขนดวย และหำก โรงไฟฟำฐำนทง 2 แหง เกดขดของจะท ำใหเกดไฟฟำดบ เปนบรเวณกวำง และตองผลตไฟฟำ จำกโรงไฟฟำอนมำเสรมแทน

ดงนน พนทในเขตจงหวดประจวบครขนธ ซงเปนเขตรอยตอ ระหวำงภำคกลำงและภำคใต จงเปนพนททมควำมเหมำะสม ในกำรสรำงโรงไฟฟำ ซงจะชวยเสรมควำมมนคง ใหกบระบบไฟฟำในพนทดงกลำวไดมำก และเนองจำกโรงไฟฟำ ทจะสรำงในจงหวดประจวบครขนธ เปนโรงไฟฟำทใชถำนหน จงจ ำเปนตองตงอยรมทะเล เพอใชเปนเสนทำงขนสงถำนหน แตหำกจะใชกำซธรรมชำต กจะตองมกำรวำงทอกำซฯ มำยงโรงไฟฟำ ซงจะท ำใหมตนทนสงขน และมผลกระทบ ตอพนททระบบทอกำซฯ ผำน นอกจำกน ในกำรใชกำซธรรมชำตเปนเชอเพลง จะตองค ำนงถงควำมสำมำรถในกำรจดหำกำซฯ ไดเพยงพอ ตลอดอำยกำรใชงำนของโรงไฟฟำ และจะตองมกำรท ำสญญำซอขำยกำซฯ ทผกพนไดตลอดอำยของโรงไฟฟำ ซงในปจจบนผจ ำหนำยกำซฯ ยงไมสำมำรถผกพนกำรจดหำกำซฯ ไดตลอดอำยของโรงไฟฟำ จงจ ำเปนตองใชถำนหนเขำมำเสรม เพอควำมมนคงของระบบไฟฟำ

กำรตงโรงไฟฟำทจงหวดประจวบครขนธ จะชวยใหเกดควำมมนคง ในระบบไฟฟำ ท ำให ผใชไฟฟำมไฟฟำทมคณภำพทดใช และชวยใหกำรขยำยธรกจอตสำหกรรม ในอนำคต ท ำไดงำยขน นอกจำกน ในกำรกอสรำงโรงไฟฟำ ยงเปนกำรชวยพฒนำทองถน โดยจะมกำรจำงแรงงำนในทองถน มำกขนในชวงทมกำรกอสรำง และในชวงทมกำรด ำเนนงำน เมอกำรกอสรำงแลวเสรจ ท ำใหประชำชนม รำยไดในกำรเลยงชพและครอบครว รวมทง องคกำรบรหำรสวนต ำบล จะสำมำรถจดเกบรำยไดจำก ภำษโรงเรอนและภำษบ ำรงทองทไดเพมขน สงผลใหมรำยไดในกำรพฒนำ สงทเปนประโยชน แกทองถนมำกขน ซงถอไดวำเปนกำรกระจำยควำมเจรญไปสทองถน และจะสงผลตอกำรพฒนำ เศรษฐกจของประเทศโดยรวม

11.สรป

ปจจยในกำรพจำรณำเลอกใชเชอเพลงของประเทศจะตองค ำนงถงปจจยส ำคญๆ คอ กำรกระจำย ของแหลงเชอเพลง รำคำและตนทนในกำรผลต ควำมมนคงในกำรจดหำ ผลกระทบทจะมตอ สงแวดลอม และประสทธภำพในกำรใชทรพยำกร

ประเทศไทยมแหลงพลงงำนของตนเองนอยมำกตองพงพำพลงงำนจำกตำงประเทศถงรอยละ 60 ของควำมตองกำรพลงงำนพำณชยทงหมด และกำซธรรมชำตทมอยในประเทศกมอย ไมเพยงพอกบควำมตองกำรใชภำยในประเทศในระยะยำว ดงนน กำรใชทรพยำกรพลงงำนทมอย อยำงจ ำกด ควรใหมกำรใชอยำงมประสทธภำพมำกทสด และหำกพจำรณำปรมำณเชอเพลงทม อยทวโลก ถำนหนเปนเชอเพลงทมปรมำณส ำรองมำกกวำกำซ

ธรรมชำตและน ำมน กลำวคอ หำกมกำรใชถำนหนในระดบปจจบนและไมมกำรคนพบเพมเตม โลกเรำสำมำรถใชถำนหนตอ ไปไดอกถง 220 ป ในขณะทกำซธรรมชำตมเหลอใชได 64 ป สวนน ำมนนนมเหลอใชอกเพยง 42 ป เทำนน ดงนนรำคำถำนหนจงคอนขำงต ำและมเสถยรภำพคอนขำงมำก

สดสวนกำรผลตไฟฟำโดยกำซธรรมชำต ตำมแผนพฒนำก ำลงผลตไฟฟำของ กฟผ. สงมำก หำกมกำรสงเสรมใหใชเพมมำกขน จะกอใหเกดควำมเสยง ตอระบบไฟฟำของประเทศ เพรำะระบบกำรผลตไฟฟำ จะพงพำกำซธรรมชำตมำกเกนไป ซงกำรพงพำพลงงำนชนดใดชนดหนง มำกเกนไป จะกอใหเกดควำมเสยง ในกำรจดหำพลงงำนของประเทศ เชน หำกเกดกรณปญหำ ควำมขดแยงทำงกำรเมองระหวำงประเทศ เกดสงครำม ระบบทอสงกำซขดของ หรอ ปรมำณ ส ำรองเหลอนอย เปนตน อำจท ำใหกำรจดหำพลงงำนจำกแหลงอน หรอ ชนดอนมำทดแทนได ไมทนกบควำมตองกำร ซงจะสงผลกระทบ ตอควำมมนคงของประเทศ โดยอำจท ำใหเกดกำร หยดชะงกในระบบผลตไฟฟำ และระบบกำรผลตของภำคอตสำหกรรม รวมทง กำรด ำเนน กจกรรมตำงๆ ตองหยดชะงกไปดวย ดงนน นโยบำยพลงงำนจงใหควำมส ำคญตอกำรกระจำย แหลงพลงงำนเพอควำมมนคง ในกำรจดหำพลงงำนของประเทศ ถำนหนนำจะเปนเชอเพลง ในกำรผลตไฟฟำของประเทศไทยในอนำคต

นอกจำกน กำรกอสรำงโรงไฟฟำ ของเอกชนในจงหวดประจวบครขนธ จะกอใหเกดประโยชนตอ ทองถน และประโยชนโดยรวมของประเทศ ดงน

1. จะชวยเสรมระบบไฟฟำในเขตภำคตะวนตก และภำคใตตอนบน ใหระบบมควำมมนคง ท ำใหผใชไฟฟำมไฟฟำทมคณภำพทดใช และยงชวยลดควำมยำวของระบบสำยสงระหวำงเขตภำคกลำง และภำคใต ซงจะเปนกำรชวยลดควำมสญเสยในระบบไฟฟำลง อนจะสงผลใหกำรใชไฟฟำโดยรวมของประเทศมประสทธภำพยงขน

2. ชวยสงเสรมใหมกำรจำงแรงงำนในทองถนมำกขน ท ำใหประชำชนมรำยไดในกำรเลยงชพและครอบครว ซงจะสงผลใหเกดกำรกระจำยรำยไดไปสทองถน และจะสงผลดตอกำรพฒนำเศรษฐกจของประเทศโดยรวม

3. องคกำรบรหำรสวนต ำบล จะสำมำรถจดเกบรำยไดจำกภำษโรงเรอน และภำษบ ำรงทองทไดเพมขน สงผลใหมรำยไดในกำรพฒนำ ในสงทเปนประโยชนแกทองถนไดมำกขน ซงจะกอใหเกดควำมเจรญแกทองถนนนๆ ดวย และจะสงผลดตอประเทศโดยสวนรวม

กำรใชพลงงำนสนเปลอง ไดแก น ำมน กำซธรรมชำต และถำนหน ยอมกอใหเกดผลกระทบตอ สงแวดลอมไมทำงใดกทำงหนง แนวทำงทดทสด คอ ใหมกำรใชพลงงำนอยำงประหยดและมประสทธภำพ นอกจำกน จะตองมมำตรกำรก ำกบดแลกำรด ำเนนกำร ใหเปนไปตำมมำตรฐำน ทำงดำนสงแวดลอม และกำรใชเทคโนโลยในกำรควบคมมลพษ จำกเชอเพลงใหเขมงวดมำกขน เพอใหเกดผลในทำงปฏบตอยำงจรงจง ในขณะเดยวกน กจะตองหำ

มำตรกำรทเหมำะสม เพอ ลดผลกระทบใหเหลอนอยทสด และอยในระดบทจะไมเปนอนตรำย ตอชมชนและสภำพแวดลอม

หำกพจำรณำดวยเหตผลจะพบวำ ในกำรพฒนำสงใดกตำม ยอมกอใหเกดผลกระทบ หรอกำรเปลยนแปลง ทงในสวนทด และไมดควบคกนไป ซงจะตองน ำทงสองสวน มำเปรยบเทยบวำ น ำหนกสวนใดมำกกวำกน หำกสวนดมมำกกวำ กควรทจะสงเสรม ใหมกำรพฒนำเกดขน และ พยำยำมหำมำตรกำร ในกำรลดสวนทไมดนน ใหมผลกระทบนอยทสด ในกำรกอสรำงโรงไฟฟำ กเชนเดยวกน ยอมมทงสวนดและสวนไมด แตเมอชงน ำหนกแลวเหนวำ จะเปนประโยชนตอ เศรษฐกจและสงคมโดยรวม กควรทจะสงเสรมใหมกำรด ำเนนกำรตอไป ในขณะเดยวกนกจะ ตองหำมำตรกำรทเหมำะสม เพอลดผลกระทบใหเหลอนอยทสด

---------------------

ทมาของขอมล

1. ปรำโมทย ไชยเวช “ปโตรเลยมเทคโนโลย” เอกสำรประกอบกำรสอนในจฬำลงกรณมหำวทยำลย วชำ ปโตรเลยมเทคโนโลย ตลำคม 2533

2. ส ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต คณะอนกรรมกำรประสำนงำนกำรวจยและพฒนำพลงงำน คณะท ำงำนกลมพลงงำนควำมรอนใตพภพ "ควำมกำวหนำกำรพฒนำพลงงำนควำมรอนใตพภพ และแผนกำรปฏบตกำรวจยและพฒนำ พ.ศ. 2536-2540" เอกสำรประกอบกำรประชมเชงปฏบตกำร เมอวนท 16 กนยำยน 2537

3. นฤมล แกวกล ำ "ผลกระทบสงแวดลอมจำกกำรผลตและใชพลงงำน และเทคโนโลยในกำรลดมลพษ" เอกสำรประกอบกำรบรรยำยในโครงกำรฝกอบรมหลกสตร 103 ควำมรพนฐำนเกยวกบกำรอนรกษพลงงำน เสนอตอ กองอนรกษพลงงำนและพลงงำนทดแทน ส ำนกงำนคณะกรรมกำรนโยบำยพลงงำนแหงชำต พฤศจกำยน 2539

4. ส ำนกงำนคณะกรรมกำรนโยบำยพลงงำนแหงชำต กองนโยบำยและแผนพลงงำน "ทำงเลอกกำรใชเชอเพลงในกำรผลตไฟฟำ" มกรำคม 2542

5. กำรไฟฟำฝำยผลตแหงประเทศไทย "แผนพฒนำก ำลงผลตไฟฟำของกำรไฟฟำฝำยผลตแหงประเทศไทย พ.ศ. 2542-2554 (PDP 99-01 ฉบบปรบปรง)" มกรำคม 2542

6. Department of Mineral Resources, Mineral Fuels Division, "Petroleum and Coal Activities in Thailand", Annual Report 1997

7. “APEC Energy Statistics 1996”, Asia-Pacific Economic Cooperation : Energy Working Group , October 1998.

ส ำนกงำนคณะกรรมกำรนโยบำยพลงงำนแหงชำต

มถนำยน 2542