1

หนวยท 8

การจดการเชงกลยทธเพอพฒนาคณภาพการศกษา

ผเขยน

ผชวยศาสตราจารย ดร.ประยงค เนาวบตร

2

หนวยท 8

การจดการเชงกลยทธเพอพฒนาคณภาพการศกษา

เคาโครงเน อหา

ตอนท 8.1 แนวคดเกยวกบการจดการเชงกลยทธ เรองท 8.1.1 ความหมาย ความส าคญและลกษณะของการจดการเชงกลยทธ เรองท 8.1.2 การจดการเชงกลยทธกบมโนทศนเกยวกบกลยทธ เรองท 8.1.3 ปจจยความส าเรจในการจดการเชงกลยทธ ตอนท 8. กระบวนการจดการเชงกลยทธและกลยทธทส าคญ

เรองท 8.2.1 กระบวนทศนและกระบวนการจดการเชงกลยทธ เรองท 8.2.2 กลยทธการก าหนดทศทางการบรหาร เรองท 8.2.3 กลยทธการปฏบตงาน ตอนท 8.3 การจดการเชงกลยทธกบการพฒนาคณภาพการศกษาในสถานศกษา

เรองท 8.3.1 ผบรหารสถานศกษากบการพฒนาคณภาพการศกษาโดยใชวธการจดการ เชงกลยทธ

เรองท 8.3.2 ตวอยางกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารของสถานศกษา เรองท 8.3.3 ตวอยางกลยทธการปฏบตงานของสถานศกษา

แนวคด 1. การจดการเชงกลยทธเปนวธการจดการทมงเนนการปรบตวใหสอดคลองกบสถานการณ การ

เลอกใชกลยทธทเหมาะสมเพอสรางความไดเปรยบเหนอคแขงขน และการมงแสวงหาก าไรสงสด

2. การจดการเชงกลยทธมกระบวนการด าเนนงานทส าคญ ประกอบดวย การวเคราะห

สถานการณ การก าหนดกลยทธ การด าเนนการตามกลยทธ และการประเมนกลยทธ โดยกลยทธส าคญท

ตองก าหนดขนเพอบรหารกจการใหบรรลผลส าเรจคอ กลยทธการก าหนดทศทางการบรหารและ

กลยทธการปฏบตงาน

3. การจดการเชงกลยทธสามารถน าไปประยกตใชในการพฒนาคณภาพการศกษาโดยผบรหาร

สถานศกษาตองพฒนาตนเองใหเปนผทมวสยทศนทกวางไกลเกยวกบการจดการศกษาเปนอนดบแรก

เสยกอน จากนนจงด าเนนการโดยน ากระบวนการจดการเชงกลยทธไปประยกตใหเหมาะสม กบ

สถานการณจงจะสงผลใหการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาบรรลผลส าเรจตามเปาหมายอยางม

ประสทธภาพ

3

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 8 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายแนวคด กระบวนทศน และกระบวนการจดการเชงกลยทธได

2. วเคราะหและประเมนปจจยความส าเรจในการจดการเชงกลยทธได

3. วเคราะหและเสนอแนะแนวทางในการพฒนากลยทธทส าคญได

4. เสนอแนะทางในการพฒนาตนเองในดานภาวะผน าเชงกลยทธ การคดเชงกลยทธ และการม

วสยทศนในการจดการศกษาทโดดเดนและชดแจงมากยงขนได

5. เสนอแนะแนวทางในการพฒนาคณภาพการศกษาในระดบสถานศกษาโดยใชการจดการ

เชงกลยทธได

4

ตอนท 8.1

แนวคดเกยวกบการจดการเชงกลยทธ

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 8.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระในแตละเรองโดยละเอยด

หวเรอง

เรองท 8.1.1 ความหมาย ความส าคญและลกษณะของการจดการเชงกลยทธ เรองท 8.1.2 การจดการเชงกลยทธกบมโนทศนเกยวกบกลยทธ เรองท 8.1.3 ปจจยความส าเรจในการจดการเชงกลยทธ

แนวคด 1. การจดการเชงกลยทธเปนวธการจดการทใหความส าคญกบการวเคราะหสถานการณทงภายใน

และภายนอกองคการ การสรางวสยทศนและการก าหนดกลยทธในการด าเนนงานจะค านงถง

สถานการณทจะเกดขนในอนาคต และความอยรอดขององคการ ตลอดทงการสรางความไดเปรยบ

เหนอผประกอบกจการหรอคแขงรายอนๆ

2. มโนทศนเกยวกบกลยทธซงเปนหวใจส าคญของการจดการเชงกลยทธ จ าแนกไดเปน 2

ทรรศนะ โดยทรรศนะแรกซงเปนแบบดงเดมเหนวากลยทธเปนแผนการด าเนนงานทเกดจากการคด

และการวางแผนอยางเปนระบบ สวนทรรศนะทสองจะเปนการศกษารวบรวมมตการคดหรอมมมอง

เกยวกบกลยทธของนกวชาการดานการจดการสมยใหม โดยจ าแนกเปน 2 กลมยอย คอ กลมทเหนวา

กลยทธ คอ กระบวนการทตองด าเนนการอยางตอเนองตามล าดบ กบกลมทเหนวา กลยทธ คอ

เนอความทประกอบดวยสาระส าคญซงแสดงใหเหนความสมพนธเชอมโยงระหวางการตดสนใจเกยวกบ

กลอบาย หรอวธการทจะน าไปใชในการด าเนนงานกบความส าเรจทคาดหวง

3. ปจจยความส าเรจในการจดการเชงกลยทธ ไดแก ภาวะผน าเชงกลยทธและการคดเชงกลยทธ

โดยปจจยดงกลาวถอเปนปจจยทมความส าคญและมอทธพลอยางยงตอการจดการหรอการบรหาร

เชงกลยทธ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 8.1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมาย ความส าคญ ลกษณะของการจดการเชงกลยทธ และมโนทศนเกยวกบ

กลยทธได 2. วเคราะหและประเมนภาวะผน าเชงกลยทธและการคดเชงกลยทธของตนเองได 3. เสนอแนะแนวทางเพอพฒนาตนเองในดานภาวะผน าเชงกลยทธและการคดเชงกลยทธท

เหมาะสมและเปนรปธรรมชดเจนมากยงขนได

5

เรองท 8.1.1 ความหมาย ความส าคญและลกษณะของการจดการ

เชงกลยทธ

การจดการเชงกลยทธ (strategic management) เปนแนวคดเกยวกบการจดการหรอการ

บรหารงานยคใหม ซงมงเนนการเลอกใชวธการในด าเนนงานใหเหมาะสมกบสถานการณทงภายในและ

ภายนอกองคการ ส าหรบความหมาย ความส าคญ และลกษณะของการจดการเชงกลยทธจะไดกลาวถง

เรยงตามล าดบหวขอ ดงน

ความหมายของการจดการเชงกลยทธ

พททส และลอ (Pitts & Lei, 2000: 10) กลาววา การจดการเชงกลยทธเปนความคด แผนงาน

และการกระท าทหนวยงานน ามาใชเพอกอใหเกดผลส าเรจและไดเปรยบคแขงขน

เพยรสและโรบนสน (Pearce & Robinson, 2009: 3-4) กลาววา การจดการเชงกลยทธเปนการ

ตดสนใจและการกระท าอยางเปนระบบนบตงแตการวางแผน การก ากบ การจดองคการ และการควบคม

เพอใหบรรลวตถประสงคของหนวยงาน

รอบบนสและคลเตอร (Robbins & Coulter 2012 :7) กลาววา การจดการเชงกลยทธ หมายถง

กลมของการตดสนใจและการด าเนนการเพอบงชผลการด าเนนงานในระยะยาวของหนวยงาน

สชาต ธาดาธ ารงเวช (2550: 3) กลาววา การจดการเชงกลยทธ หมายถง การวางแผนการ

ด าเนนการ และการควบคมการบรหารทชวยใหการจดการเชงยทธเปนไปอยางมประสทธภาพ และ

ประสทธผล ประกอบดวย 1) การก าหนดทศทางกลยทธ 2) การวเคราะหเชงกลยทธ 3) การจดท า

กลยทธ และ 4) การควบคมและปฏบตตามกลยทธ

วรช วรชนภาวรรณ (2554 :27) กลาววา การจดการเชงกลยทธ เปนการด าเนนงานทตองใชทง

ศาสตรและศลปทลมลกและแยบคายเพอก าหนดทศทาง แนวทาง แผนงาน กระบวนการในการด าเนนงาน

การควบคมตรวจสอบและเปาหมายทชดเจน สอดคลองกบสภาพแวดลอมและสถานการณพรอมทงใช

ทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสด

จากความหมายดงทกลาวมาสรปไดวา การจดการเชงกลยทธเปนวธการบรหารจดการเพอใหการ

ด าเนนงานบรรลผลส าเรจตามเปาหมายโดยอาศยความคดทเปนกลอบาย วธการ หรอกระบวนการในการ

ด าเนนงานทส าคญประกอบดวย การวเคราะหสภาพแวดลอม การก าหนดกลยทธ การปฏบตตามกล

ยทธและการควบคมกลยทธ

ความส าคญของการจดการเชงกลยทธ

การจดการเชงกลยทธมความส าคญตอองคการหรอหนวยงานดงทนกวชาการไดสรปไวดงน

ปณรส มาลากล ณ อยธยา (2551: 1) ไดกลาวถงความส าคญของการจดการเชงกลยทธไว

5 ประการคอ

6

1. ท าใหองคการและหนวยงานยอยภายในองคการสามารถปรบตวใหสอดคลองกบสภาพ

แวดลอมไดดขน

2. ท าใหการจดสรรสรรพก าลงและทรพยากรในองคการเปนไปในทศทางและล าดบความส าคญท

ชดเจน มเหตมผล และมความสอดคลองกนในระหวางสวนยอยตางๆ ขององคการ

3. ท าใหการปรบตว หรอการขยายตวขององคการเปนไปโดยมกรอบทศทางทชดเจน

4. ชวยกระตนใหผบรหารและสมาชกขององคการไดตระหนกถงโอกาส ภยคกคาม จดแขง

และจดออนขององคการ ตลอดจนไดทราบถงทศทางการด าเนนงานโดยทวกน

5. ชวยเปดโอกาสใหมการบรณาการความคด การใชทรพยากรและการด าเนนงานตาง ๆ ใน

องคการในทศทางเดยวกนและเปนทศทางทสอดคลองกบโอกาสและภยคกคามในสภาพแวดลอม

สวนวรางคณา ผลประเสรฐ (2554 :9-10) ไดจ าแนกความส าคญของการจดการเชงกลยทธ

ไว 6 ประการคอ

1. ชวยใหองคการมกรอบและทศทางทชดเจน โดยก าหนดวสยทศน ภารกจและวตถประสงค

ขององคการอยางเปนระบบ ซงการก าหนดทศทางขององคการดงกลาวจะเปนแนวทางในการใชทรพยากร

ขององคการไดอยางเหมาะสมและเกดประโยชนสงสด

2. ชวยใหผบรหารคดอยางเปนระบบ โดยการพจารณาถงปจจยสภาพแวดลอมทงภายในและ

ภายนอกองคการ ซงท าใหเกดความตระหนกตอการเปลยนแปลงและท าใหผบรหารสามารถก าหนด

วตถประสงคและทศทางการด าเนนงานอยางเปนรปธรรมและสอดคลองกบสภาวะความเปลยนแปลง

3. ชวยสรางความพรอมใหองคการ ในการก าหนดวธการหรอแนวทางในการด าเนนงานและ

กจกรรมตางๆ ขององคการ จะตองท าการวเคราะหและประเมนปจจยตางๆ ทงภายในและภายนอก

องคการเพอคดคนแนวทางในการด าเนนงานทเหมาะสมทสดทามกลางการเปลยนแปลงของปจจยตางๆ

ไปสการจดการความเปลยนแปลงทดขน ท าใหองคการมการเตรยมความพรอมในการรบกบสถานการณ

ความเปลยนแปลง รวมทงชวยเตรยมความพรอมและพฒนาบคลากรทอยภายในองคการ เนองจากการ

พฒนาเชงกลยทธจะตองมการสรางความเขาใจและแนวทางในการเตรยมพรอมเพอรบกบความ

เปลยนแปลงทจะเกดขนของสภาพแวดลอมและคแขง

4. ชวยสรางประสทธภาพในการแขงขน ความไดเปรยบทางการแขงขนน สามารถเกดขนจากการ

น าเสนอผลตภณฑและบรการทมคณภาพ การจดการเชงกลยทธจงเปนความพยายามในการแขงขนกบ

ศกยภาพของตนเองหรอในเชงเปรยบเทยบกบองคการอนๆ เพอมงไปสเปาหมายตามความคาดหวงของ

ผรบบรการหรอผมสวนเกยวของ ซงจะชวยสรางประสทธภาพและศกยภาพในการแขงขนใหแกองคการ

และเสรมสรางการพฒนาขดความสามารถทางการบรหาร

5. ชวยใหการท างานเกดความสอดคลองในการปฏบตหนาท เนองจากมการก าหนดกลยทธ

การประยกตใช และการตรวจสอบควบคมไวอยางชดเจน ท าใหบคลากรทเกยวของเกดความเขาใจตรงกน

และเกดความรวมมอ โดยเฉพาะความเขาใจในวตถประสงคขององคการ อกทงจะชวยใหมการจดสรร

ทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพสอดคลองกบการบรหารองคการในสวนตาง ๆ นอกจากน การ

จดการเชงกลยทธยงชวยใหผทเกยวของในองคการเขาใจในภาพรวมโดยเฉพาะเปาหมายในการด าเนนงาน

ท าใหสามารถจดล าดบการด าเนนงานตามล าดบความส าคญเรงดวนได

7

6. ชวยใหองคการมมมมองทครอบคลม โดยค านงถงผมสวนไดสวนเสย การจดการเชงกลยทธ

เปนวธการบรหารทค านงถงปจจยภายในและภายนอก ซงหมายความรวมถงผมสวนไดสวนเสยกบองคการ

เชน เจาหนาท ประชาชน ผรบบรการ และคแขง เปนตน ซงบคคลเหลาน ลวนมความคาดหวงตอองคการ

แตกตางกน หากองคการสามารถตอบสนองความคาดหวงดงกลาวไดกจะท าใหบคคลเหลานนใหการ

สนบสนนหรอใหความรวมมอในการด าเนนงาน ในทางกลบกน หากองคการละเลยความคาดหวงดงกลาว

อาจเกดความเคลอนไหวทสงผลลบตอองคการกได เชน การฟองรอง การหยดงาน เปนตน

ลกษณะของการจดการเชงกลยทธ

การจดการเชงกลยทธเปนเครองมอส าคญของการบรหารสมยใหม ซงมงเนนการเพมโอกาส

ความส าเรจขององคการในระยะยาว โดยอาศยการวเคราะหและประเมนสภาพการณเพอการวางแผนและ

ผลกดนกลยทธไปสเปาหมาย การจดการเชงกลยทธมลกษณะส าคญจ าแนกไดเปน 6 ประการ (วรางคณา

ผลประเสรฐ 2554 :11-13) ดงน

1. เปนการบรหารทมงเนนถงอนาคต (future - oriented) การจดการเชงกลยทธเปนการ

บรหารทมงเนนอนาคต โดยการสรางหรอก าหนดวสยทศน พนธกจ และวตถประสงคขององคการอยาง

เปนระบบ โดยการคาดการณแนวโนม มองการเปลยนแปลงทคาดวาจะเกดขนในอนาคต แลวน ามาปรบ

ทศทางการด าเนนงานเพอใหองคการมทศทางและเปาหมายทชดเจน อยางไรกตาม วสยทศน พนธกจ

และวตถประสงคทก าหนดไวนน ตองไมคงทหรอตายตวแตตองสามารถยดหยนหรอปรบเปลยนไดเพอให

สอดคลองกบสภาวะแวดลอมทมการเปลยนแปลงไป

2. เปนการบรหารทมงเนนใหเกดการเปลยนแปลง (change-oriented) การจดการเชงกลยทธ

มงเนนและใหความส าคญตอการจดการการเปลยนแปลงอยางเปนระบบ ซงครอบคลมการเปลยนแปลง

โครงสรางขององคการ เทคโนโลย บคลากรและทรพยากรตางๆ ทจ าเปน เพอใหสอดคลองและเกอหนน

ตอกลยทธขององคการและสามารถผลกดนใหองคการบรรลถงเปาหมายทก าหนดไว

3. เปนการบรหารแบบองครวม (holistic approach) การจดการเชงกลยทธมงเนนทภาพรวม

ทงหมดขององคการ มากกวาการพจารณาองคการแบบแยกสวน เปนการบรหารทมงเนนการบรรลถง

เปาหมายโดยรวมขององคการทงหมด และยงมการถายทอดวสยทศน พนธกจ วตถประสงค นโยบาย และ

กลยทธจากระดบบนลงสระดบลาง เพอใหทศทางการด าเนนการขององคการเปนไปในทศทางทน าไปส

จดหมายเดยวกน ในการจดการเชงกลยทธนน การถายทอดเจตนารมณเชงกลยทธ ถอเปนสงส าคญท

กอใหเกดการบรรลเปาหมายโดยรวมขององคการ

4. เปนการบรหารทมงเนนผลลพธ (result – based focus) การจดการเชงกลยทธเปนการ

บรหารทมงเนนใหเกดผลลพธตรงตามเปาหมาย โดยมตวชวดผลการด าเนนงานอยางชดเจน มการ

ประสานและหลอหลอมทรพยากรไปใชในทศทางเดยวกน เพอใหสามารถปฏบตตามยทธศาสตรและ

ประสบความส าเรจตามวตถประสงคขององคการทตงไวโดยเปนวตถประสงคทตอบสนองตอสภาวะ

แวดลอมทงภายนอกและภายในองคการ

5. เปนการบรหารทใหความส าคญตอผมสวนไดสวนเสย (stakeholder - oriented) การ

จดการเชงกลยทธเปนการบรหารทมงเนนและค านงถงความตองการของผทมสวนไดสวนเสยหลายกลม

8

เชน ลกคา ชมชน หนวยงานตางๆ เปนตน โดยมการวเคราะหความตองการของฝายตาง ๆ ท

เกยวของ พรอมทงจดล าดบความส าคญทเหมาะสมในการสนองตอบตอผมสวนไดสวนเสยเหลานน

6. เปนการบรหารจดการทมงเนนการวางแผนระยะยาว (long – range planning) การจดการ

เชงกลยทธเปนการตดสนใจเลอกใชกลยทธทเหมาะสมโดยมแผนกลยทธเปนเครองมอในการก าหนด

ทศทางและการด าเนนงานอยางชดเจน

เรองท 8.1.2 การจดการเชงกลยทธกบมโนทศนเกยวกบกลยทธ

การจดการเชงกลยทธเปนวธการด าเนนกจการใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายโดยอาศยกลไก

ส าคญ คอ กลยทธหรอยทธศาสตรในการด าเนนงาน นกวชาการดานการจดการไดอธบายความหมายของ

กลยทธ (strategy) ไวหลายทรรศนะ หลายมมมองซงในทนจะน ามากลาวไวเพยงบางสวนเพอใหเขาใจ

ความหมายของกลยทธจากมมมองทส าคญและเปนพนฐานในการศกษาคนควาใหแตกฉานยงขน (Porter

2011 :3-4; กงพร ทองใบ 2546 :2-4) คอ

1. กลยทธ คอ วธการด าเนนงานทมนใจไดวาจะน าไปไปสความส าเรจตามวตถประสงคทตองการ 2. กลยทธ คอ กลมหรอชดการตดสนใจ (a set of decisions) ทประกอบดวยปจจยเกยวกบการ

ปฏบตงานใหบรรลผลส าเรจในระยะยาว

3. กลยทธ คอ แผนรวม แผนสรป หรอแผนบรณาการผสมผสานซงก าหนดขนเพอใหบรรลตาม

วตถประสงคของขององคการ

4. กลยทธคอวธการทองคการเลอกเพอจะด าเนนการจากจดทเปนอยในปจจบนไปยงจดหมาย

ปลายทางทก าหนดไว

นอกจากความหมายดงทน ามากลาวไวขางตนน แลว กลยทธยงมความหมายในทรรศนะอน ๆ ท

แตกตางกนไปอกหลายลกษณะซงนกศกษาสามารถศกษาเพมเตมไดจากเอกสารเกยวกบการจดการ

เชงกลยทธ การจดการสมยใหม หรอเอกสารทเกยวของอนๆ

มโนทศนเกยวกบกลยทธ

มโนทศนเกยวกบกลยทธ โดยทวไป จ าแนกไดเปน 2 ทรรศนะ คอ มโนทศนเกยวกบกลยทธใน

ทรรศนะของการวางแผนหรอการจดท าแผนการซงตองเตรยมการลวงหนาอยางรอบคอบ และมโนทศน

เกยวกบกลยทธในทรรศนะของการจดการสมยใหม สาระส าคญของมโนทศนทงสองทรรศนะขางตนจะ

กลาวไดถงตามล าดบหวขอ คอ

1. กลยทธในทรรศนะของการวางแผน

การจดการเชงกลยทธในยคแรก มกกลาวถงกลยทธหรอยทธศาสตรโดยองกบการวางแผน

หรอแผนการด าเนนงานซงตองเตรยมการอยางมระบบ โดยมผบรหารระดบสงขององคการเปนกลไก

ส าคญในการคดรเรมและรบผดชอบ ซงแนวคดดงกลาวมจดก าเนดมาจากวงการทหารทผบงคบบญชา

ระดบสงเปนผจดวางกลยทธหรอวางแผนยทธการ แตมขอโตแยงวา ในบางกรณกลยทธทน าไปใชกไมได

เกดขนจากการวางแผนลวงหนาเสมอไปเนองจากในบางครงกลยทธกเกดขนแบบฉบพลนเพอใชคลคลาย

สถานการณทไมคาดคดมากอน ซงกลยทธแบบนมกเรยกกนวา กลยทธแบบฉบพลน (emergent strategy)

9

ดงนน กลยทธในทรรศนะของการวางแผนจงจ าแนกไดเปน 2 ประเภท คอ กลยทธทเกดจากการวางแผน

กบกลยทธทเกดขนแบบฉบพลนหรอกลยทธทไมไดเกดจากการวางแผน โดยกลยทธทเกดจากการวางแผน

สวนใหญนยมท าเปนลายลกษณอกษรหรอเปนเอกสารตามรปแบบทก าหนดไว เรยกวา แผนกลยทธ ซง

ใชเปนแผนหลก (standing plans) ในการด าเนนงาน สวนกลยทธทก าหนดขนแบบฉบพลนมกมลกษณะ

เชนเดยวกบแผนแบบใชครงเดยว (single use plans) ซงแผนประเภทนอาจเปนแผนซงก าหนดขนแบบ

ทนททนใดเพอใชแกปญหาเฉพาะหนาโดยไมมการวางแผนหรอเตรยมการลวงหนามากอน หรออาจเปน

แผนซงเกดจากการวางแผนและจดท าเปนเอกสารเพอใชเปนแผนส ารองกได ( Jones & George, 2011:

194- 195; ธร สนทรายทธ 2554: 215-217; สมพงษ จยศร และ เชาว โรจนแสง 2545: 69-70)

2. กลยทธในทรรศนะของการจดการสมยใหม

ในชวงทศวรรษท 1970-1980 ไดมการศกษาเกยวกบกลยทธ ใน 2 ลกษณะ คอ

การศกษาเกยวกบวธการไดมาหรอกระบวนการในการก าหนดกลยทธ (how strategy is formed) และ

การศกษาเกยวกบเนอหาสาระของกลยทธหรอสาระของการตดสนใจเชงกลยทธมอะไรบาง (what, or the

content of, a strategic decision) โดยการศกษาทงสองลกษณะดงกลาวมเปาหมายส าคญ คอ เพอหา

ความเชอมโยงระหวางการตดสนใจเชงกลยทธกบสมรรถนะขององคการ (Coulter 2010 :10-11)

นอกจากการศกษาเกยวกบการศกษาเกยวกบกลยทธดงกลาวขางตนแลว ยงมการศกษาใน

ลกษณะอนอกหลายลกษณะ หลายรปแบบ แตทส าคญ คอ การศกษามตการคดเกยวกบกลยทธ จ าแนก

ตามมมมองทางทฤษฎหรอหลกการทน ามาใชเพออธบายลกษณะของกลยทธ ซงแบงไดเปน 2 กลม

แนวคด คอ กลมทมมตการคดหรอมมมองเกยวกบกลยทธโดยเนนกระบวนการในการก าหนดกลยทธ

และกลมทมมตการคดหรอมมมองเกยวกบกลยทธโดยเนนเน อความหรอขอความทเปนสาระส าคญของกล

ยทธ ดงรายละเอยดในตารางท 8.1

ตารางท 8.1 มตการคดเกยวกบกลยทธ จ าแนกตามกลมแนวคดของนกวชาการ

ชอกลมแนวคด (นกวชาการ) มตการคดเกยวกบกลยทธ

กลมทเนนกระบวนการ

1. Design School (Andrews)

2. Planning School (Ansoft)

3. Positioning School (Porter)

4. Learning School (Senge)

5. Power School (Pfeffer)

6. Culture School (Schein)

7. Environment School (Hannan &

Freeman)

8. Configuration School (Chandler)

- กลยทธเปนกระบวนการทไดจากความลอดคลองระหวาง

สภาพแวดลอมภายนอกและภายใน หรอเรยกวา SWOT

- กลยทธเปนกระบวนการทไดจากการวางแผนและการวเคราะห

- กลยทธเปนกระบวนการวเคราะหเพอก าหนดต าแหนงการ

แขงขนองคการกบตลาด

- กลยทธเปนกระบวนการเรยนรจากพฤตกรรมการกระท า

- กลยทธเปนกระบวนการตอรอง

- กลยทธเปนกระบวนการรวบรวม

- กลยทธเปนกระบวนการตอบสนองสภาพแวดลอม

- กลยทธเปนกระบวนการเปลยนผานเพอน าไปสความส าเรจ

10

กลมทเนนเนอความ

9. Entrepreneur School (Schumpeter)

10. Cognitive School (Simon)

- กลยทธเปนการสรางสรรคสงใหมทสามารถน าไปสความ

ไดเปรยบทางการแขงขน

- กลยทธเปนการรบร ผานประสาทสมผสทงหาเพอตความสงทอย

ภายนอกกบภายในองคการ

ทมา: ไพโรจน ปยะวงศวฒนา. (2555). การจดการเชงกลยทธ เทคโนโลยและนวตกรรม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, หนา 14.

จากตารางท 8.1 แสดงใหเหนวา กลมทมมตการคดโดยเหนวา กลยทธเปนกระบวนการทางการ

บรหาร เปนกลมทมนกคดในแนวน จ านวนมากทสด รองลงมาไดแก กลมทมมตการคดโดยเหนวา กลยทธ

เปนเนอความทประกอบดวยสาระส าคญซงเชอมโยงใหเหนความสมพนธระหวางการตดสนใจในลกษณะ

ตางๆ (เชน วธการด าเนนงาน กลอบาย กลวธทเลอกใช เปนตน) กบความส าเรจทคาดหวง ตามล าดบ

ระดบของกลยทธ

ระดบของกลยทธ โดยทวไป จ าแนกเปน 3 ระดบ คอ

1. กลยทธระดบองคการหรอกลยทธระดบบรษท (grand strategy/corporate level strategy)

เปนกลยทธทก าหนดขนเพอตอบสนองเปาประสงคหลกในภาพรวมขององคการ (organizational

objective) หรอเปนกลยทธระดบนโยบาย (policy level strategy) ทตอบสนองแผนงานขององคการ

(program objective)

2. กลยทธระดบธรกจ (business level strategy) เปนกลยทธทก าหนดขนเพอตอบสนอง

วตถประสงคหลกของกจการในแตละประเภทของผลตภณฑหรอบรการ หรอเปนกลยทธระดบโครงการ

(project level strategy) ทตอบสนองวตถประสงคหลกของโครงการ

3. กลยทธระดบหนาท (functional level strategy) เปนกลยทธทก าหนดขนเพอตอบสนอง

วตถประสงคหลกของหนาททตองปฏบตในกระบวนการท างานในแตละกจการ หรอเปนกลยทธระดบ

กจกรรม (activities) ทตอบสนองผลผลตหลกซงเกดจากกระบวนการท างาน

ระดบของกลยทธนอกจากจ าแนกเปน 3 ระดบดงทกลาวไวขางตนแลว ยงอาจจ าแนกตามระดบ

การบรหารไดอกหลายลกษณะ ขนอยกบขนาดขององคการหรอขนาดของกจการเปนส าคญ กลาวคอ หาก

เปนองคการขนาดเลกหรอเปนบรษททมการด าเนนงานเชงเดยว มกจการไมซบซอน อาจจ าแนกกลยทธ

เปน 2 หรอ 3 ระดบ ตามความเหมาะสม คอ กลยทธระดบองคการ (ระดบนโยบาย/ระดบบรษท)

กลยทธส าหรบหนวยงานระดบรอง (ระดบฝาย/ระดบธรกจ) และกลยทธระดบงานหรอระดบผปฏบต

(ระดบหนาท/ปฏบตการ) แตหากเปนองคการขนาดกลาง ขนาดใหญ ขนาดใหญมากหรอเปนบรษททม

การด าเนนกจการหลายๆ ประเภท อาจจ าแนกกลยทธเปน 3, 4, 5 หรอ 6 ระดบ แลวแตกรณคอ กลยทธ

ระดบองคการ (บรษท) กลยทธระดบหนวย (ธรกจ) กลยทธระดบหนาท กลยทธระดบงาน กลยทธ

ระดบสงคม และกลยทธระดบนานาชาต ตามล าดบ

11

ความส าเรจของกลยทธ

เนองจากกลยทธเปนอบายหรอกลวธในการด าเนนงานเพอเปลยนแปลงสภาวการณทเปนอยไปส

สภาวการณทพงประสงค และกลยทธทก าหนดขนจะบรรลผลส าเรจไดตองอาศยปจจยในการขบเคลอน

สนบสนนหรอผลกดนหลายประการ ทส าคญ เชน การคดเชงกลยทธ วสยทศนของผบรหาร ความชดเจน

ของขอความกลยทธ ความสามารถในการขบเคลอนกลยทธของผบรหารหรอภาวะผน าเชงกลยทธ เปนตน

ซงปจจยเหลาน มความสมพนธและเชอมโยงกบความส าเรจของกลยทธและการบรหารเชงกลยทธ ดงภาพ

ท 8.1

ภาพท 8.1 ปจจยทสมพนธกบความส าเรจของกลยทธ

จากภาพท 8.1 ปจจยทสมพนธกบความส าเรจของกลยทธ ประกอบดวย การคดเชงกลยทธ

ภาวะผน าเชงกลยทธ และวสยทศนของผบรหาร สาระส าคญเกยวกบปจจยทสมพนธกบความส าเรจของ

กลยทธทง 3 ประการขางตน จะไดกลาวถงในเรองปจจยความส าเรจในการจดการเชงกลยทธ และเรอง

ผบรหารสถานศกษากบการพฒนาคณภาพการศกษาโดยใชการจดการเชงกลยทธ ตามล าดบ

เรองท 8.1.3 ปจจยความส าเรจในการจดการเชงกลยทธ

ปจจยความส าเรจในการจดการเชงกลยทธทส าคญทสดคอความรความสามารถของผบรหาร เชน

ภาวะผน าเชงกลยทธ ความสามารถในการคดเชงกลยทธและการคดอนๆ ความสามารถในการบรหารการ

เปลยนแปลง การมวสยทศนทกวางไกล เปนตน ซงในทนจะน ามากลาวไวเฉพาะทมความส าคญมาก

ทสดสองประการคอ ภาวะผน าเชงกลยทธ และการคดเชงกลยทธ (Wootton & Horne, 2010: 5-7)

โดยมสาระส าคญซงจะไดกลาวถงเรยงตามล าดบหวขอ ดงน

ภาวะผน าเชงกลยทธ

ภาวะผน าเชงกลยทธ (strategic leadership) เปนความสามารถในการด าเนนกจการใหบรรลผล

ส าเรจโดยใชกระบวนการจดการเชงกลยทธ ประกอบดวย การก าหนดวสยทศนและกลยทธในการ

ความส าเรจของกลยทธ

การคดเชงกลยทธ

ขอความกลยทธ การวเคราะหสภาพแวดลอม

การขบเคลอนกลยทธ

ภาวะผน าเชงกลยทธ

วสยทศนของผบรหาร

12

ด าเนนงานทชดแจงและเหมาะสม การสรางแรงบนดาลใจแกสมาชกเพอใหเกดความมงมนในการท างาน

จนบรรลผลส าเรจตามวสยทศน และการใชกระบวนการคดและกระบวนการท างานทกอใหเกดความพง

พอใจสงสดแกผรบบรการเพอท าใหการด าเนนกจการบรรลผลส าเรจสงสดและไดเปรยบคแขงขน

แนวคดเกยวภาวะผน าเชงกลยทธทส าคญ มดงน

ดบรน (DuBrin, 2010: 413-419) กลาววา ลกษณะพนฐานซงถอเปนองคประกอบส าคญใน

การเปนผน าเชงกลยทธ ม 5 ประการคอ

1. ความสามารถในการคดหรอการรคดในระดบสงเพอสรางกลยทธและแผนปฏบตการซง

เปรยบเสมอนเปนทศทางและกลไกในการท างานใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

2. ความสามารถในการรวบรวมปจจยตาง ๆ ทเกยวของกบการผลตเพอน ามาใชในการก าหนด

กลยทธ

3. ความสามารถในการคาดการณและการสรางสรรคสงใหม ๆ ใหสอดคลองกบสภาพความเปน

จรงทจะเกดขนในอนาคต

4. ความสามารถในการเปลยนแปลงวธคดแบบเดมสการคดแบบใหม หรอการคดนอกกรอบ

เพอใหเกดการเปลยนแปลงและการสรางอนาคตใหม

5. ความสามารถในการสรางวสยทศนเพอใหทกคนรวมสานฝนใหเปนจรง

อะแดร (Adair 2010: 38-39) กลาววา ภาระหนาทในการเปนผน าเชงกลยทธม 2 ลกษณะคอ

ภาระหนาทโดยทวไปและภาระหนาทเฉพาะ

ภาระหนาทโดยทวไปม 3 ประการ ไดแก 1) การด าเนนงานใหบรรลผลส าเรจ 2) การจงใจและ

พฒนาบคลากร และ 3) การสรางและธ ารงรกษาทมงาน

สวนภาระหนาทเฉพาะม 7 ประการ ไดแก

1. การก าหนดทศทางองคการโดยรวม

2. การคดและวางแผนเชงกลยทธ

3. การก ากบดแลงานใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

4. การเชอมประสานงานทงทเปนสวนยอยและองครวม

5. การสรางความสมพนธกบผทเปนหนสวนหลกและเครอขายทางสงคมอน ๆ

6. การปลกฝงอดมการณขององคการแกสมาชก

7. การเลอกและพฒนาผน าใหเหมาะสมกบภาวะการณในปจจบนและในอนาคต

เดวสและเดวส (Davies & Davies, 2004: 29-38) กลาววา คณลกษณะส าคญในการเปนผน า

เชงกลยทธ ม 2 ประการคอ

1. คณลกษณะดานความสามารถในการจดการ ไดแก

1.1 ความสามารถในการก าหนดทศทางหรอกลยทธขององคการและการจดท าแผนกลยทธท

สอดคลองกบวสยทศน

1.2 ความสามารถในการถายทอดแผนกลยทธไปสการปฏบต

1.3 ความสามารถในการสงเสรม สนบสนน และสรางเสรมคานยม วฒนธรรม และความ

ผกพนตอองคการ ตลอดทงความมงมนในการพฒนาองคการใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

13

1.4 ความสามารถในการปรบเปลยนหรอพฒนากลยทธใหสอดคลองกบสภาพการ

เปลยนแปลง มการตดสนใจทถกตองและทนตอสถานการณทเกดขนทงภายในและภายนอกองคการ

2. คณลกษณะดานความสามารถเฉพาะ ไดแก

2.1 ตองไมหยดนงหรอพอใจตอสภาวะทเปนอย แตตองหาทางปรบปรง พฒนาใหดขน

ตลอดเวลา

2.2 ตองสามารถดดซบและน าความรใหมๆ ไปประยกตใชในการพฒนาหรอเพอการเรยนร

2.3 ตองมความยดหยน และสามารถปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลง

2.4 ตองเปนผทน าทชาญฉลาด และสามารถท าใหคนอนยอมรบความคดเหนหรอคลอยตาม

การตดสนใจ

ชยพชร เลศรกษทวกล (2556: 1) กลาววา การเปนผน าเชงกลยทธตองมความรความสามารถ

และคณลกษณะส าคญ 7 ประการคอ

1. ความสามารถในการก าหนดทศทาง ผน าเชงกลยทธตองก าหนดทศทางขององคการใหชดแจง

มองภาพอนาคตองคการวาในอกหาปขางหนาองคการจะเปนอะไร เดนไปในทศทางไหน ผน าควรเปด

โอกาสใหเพอนรวมงานไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเกยวกบเปาหมาย อนาคตและทศทางของ

องคการดวยเพราะจะท าใหทกคนมความผกพนกบเปาหมายรวมกน

2. ความสามารถในการคดเชงกลยทธ ผน าเชงกลยทธตองรอบรสถานการณภายนอกองคการ

เขาใจสภาวะของความตองการของผรบบรการวาเปนชวงขาขนหรอขาลง รทนความคดความเคลอนไหว

ของคแขงขนเพอปรบตวและรบมอไดทน เขาใจพฤตกรรมของผรบบรการทนบวนจะมความจงรกภกดท

ลดนอยลง เขาใจจดแขง จดออนขององคการเพอหาทางเสรมจดแขงใหแขงยงขนและหาทางขจดจดออนท

ส าคญกอน นอกจากน ผน าเชงกลยทธควรพฒนาการคดวเคราะห (analytical thinking) การคดรเรม

สรางสรรค (initiative thinking) การคดทเปนระบบ(systems thinking) เพอจะไดมองเหนทงภาพหรอ

สถานการณตางๆ ทงในมมกวางและมมลก

3. ความสามารถในการมองโอกาสมากกวาปญหา ผน าเชงกลยทธตองมงเนนใหความส าคญกบ

โอกาสมากกวาปญหา เพราะการจบจงหวะของโอกาสภายนอกจะเหมอนพลงทสงผลใหองคการขบเคลอน

ไปขางหนาไดอยางรวดเรว อยางไรกตาม ผน ากไมควรละเลย ปกปดหรอนงทบปญหาเอาไว เพยงแต

การใหความส าคญกบการแกไขปญหาจะเปนการปองกนความเสยหายทอาจเกดขนเทานน แตไมอาจท าให

องคการพฒนาเตบโตในระยะยาวได

4. ความสามารถในการสอสาร ผน าเชงกลยทธตองสามารถสอสารแผนงานและขอมลส าคญให

เพอนรวมงานทกคนไดรบรและเขาใจตรงกนโดยใชเครองสอสารทกรปแบบ

5. ความสามารถในการสรางแรงบนดาลใจ ผน าเชงกลยทธตองเปดโอกาสใหเพอนรวมงาน

แสดงความคดเหนตอแผนงาน ตองรบฟงอยางจรงใจ ตองไมสงการแตใชวธการถามค าถามปลายเปด

เพอใหเพอนรวมงานไดเรยนร ไดคด และแสดงความสามารถทมอย ตองกระตนใหเพอนรวมงานคด

หาทางแกไขปญหาดวยตวเอง ตองกลาวชมเชยเพอนรวมงานเสมอเมอท างานส าเรจและตองสนบสนนให

เพอนรวมงานกลาคดนอกกรอบ กลาท าสงใหมๆ เพอความส าเรจขององคการและพรอมทจะใหอภยและ

เรยนรจากความผดพลาดทเกดขน

14

6. ความสามารถในการสรางความเชอมนและจรงใจ ผน าเชงกลยทธตองแสดงออกทงทางการ

การพดและการกระท าเพอใหเพอนรวมงานมความเชอมนและรสกไดถงความจรงใจทผน ามตอพวกเขา

เอาใจเขามาใสใจเรา เลกใชค าวา “ฉน” แตใชค าวา “เรา” รบผดเมอเกดความผดพลาด ไมโทษผอน

และเมอเกดความชอบความส าเรจกยกความดความชอบนใหลกนอง เปนผเสยสละ เปนผให ตามค า

สภาษตทวา “ทานตองใหความจรงใจกบผอนกอน ทานจงจะไดรบความจรงใจนนกลบมา” นอกจากน

ผน าควรสงเสรมใหโอกาสเพอนรวมงานไดเรยนร พฒนาและเตบโตไปพรอมกบองคการ

7. ความสามารถในการสรางวฒนธรรมการท างานเปนทม ผน าเชงกลยทธตองเขาใจดวาการ

ท างานเปนทมเปนหนทางสความส าเรจเพราะไมมใครคนใดคนหนงทเกงไปหมดทกอยาง ดงนน ผน าจง

ตองสรางวฒนธรรมการท างานเปนทมซงนอกจากจะจดกจกรรมการท างานเปนทมแลว ผน าเชงกลยทธ

ควรสนบสนนใหเพอนรวมงานทกระดบชนไดปฏบตงานรวมกน ชวยเหลอกน สอสารกนอยางเปดเผย

แกไขปญหารวมกน ใหอภยกน ใหก าลงใจกน ไมหาคนผด แตหาสาเหตทผดพลาด ทส าคญควรหาจงหวะ

โอกาสในการฉลองความส าเรจ (แมวาเลกนอย) รวมกนเสมอๆ

วรนารถ แสงมณ (2553: 5-9) กลาววา ภารกจหลกของการเปนผน าเชงกลยทธ ม 5 ประการ

คอ

1. การก าหนดทศทางกลยทธ

2. การบรหารจดการทรพยากรทมอยอยางมประสทธภาพ

3. การธ ารงรกษาวฒนาองคการทมประสทธภาพใหคงอย

4. การด าเนนงานอยางมจรรยาบรรณ

5. การสรางความสมดลในการควบคมการด าเนนงานขององคการ

แนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงกลยทธดงทกลาวมาตามล าดบ แสดงใหเหนวา การเปนผน าเชง

กลยทธหรอผน าเชงกลยทธตองมความสามารถหรอมสมรรถนะในการเปนผน า ประกอบดวย

ความสามารถในการคดเพอวางแผน ก าหนดวสยทศนและกลยทธ ความสามารถในการน ากลยทธไป

ปฏบตใหบรรลผลส าเรจ ความสามารถในการสรางและพฒนาทมงานทมประสทธภาพและมความมงมน

ในการท างาน และความสามารถในการประเมนและพฒนากลยทธ

การคดเชงกลยทธ

การคดเปนกระบวนการทางสมองหรอการจดระบบและรปแบบใหมของประสบการณทผาน

มาแลวใหเขากบสภาพการณปจจบน การคดมความสมพนธอยางใกลชดกบการจ า การรบรและเชาว

ปญญา ซงนกจตวทยาไดกลาวถงลกษณะเหลาน โดยรวมวา การรคด (cognition) และการก าหนดรท

เกดจากประสาทสมผสทงหาหรอสญชาน (perception) แมวาการคดจะเชอมโยงประสบการณในอดตกบ

ปจจบน แตการคดและการก าหนดรกไมสามารถแยกออกจากกนไดอยางเดดขาด เนองจากการคดเปน

การปรงแตงขนสงทเกดขนตอจากการก าหนดร

15

การคดเชงกลยทธ (strategic thinking) เปนการคดในภาพองครวมเกยวกบเรองใดเรองหนง เพอ

ก าหนดเปาหมายและทศทางในอนาคต รวมทงแนวทางหลกในการบรรลเปาหมายทสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของสภาพแวดลอมและวสยทศน

วทตน และ ฮอรน (Wootton & Horne, 2010: 39-115) กลาววา วธการคดเชงกลยทธ ม

9 ขนตอน คอ

1. รวบรวบความรเกยวกบกลยทธ (gather strategic intelligence)

2. ประเมนความเปนไปไดของกลยทธ (assess strategic capability)

3. สรางองคความรเกยวกบกลยทธ (create strategic knowledge)

4. คาดการณเกยวกบกลยทธ (make strategic predictions)

5. พฒนาวสยทศนของกลยทธ (develop strategic vision)

6. สรางทางเลอกกลยทธ (create strategic options)

7. ตดสนใจเลอกกลยทธ (take strategic decision)

8. สรางกลไกและสอสารกลยทธกบผรบบรการ (create and communicate maket-led strategy)

9. จดท าแผนและบรหารโครงการเพอน าไปสการเปลยนแปลง (plan and manage projects to

implement change)

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2553: 40) กลาววา การคดเชงกลยทธ มขนตอนส าคญ 8

ขนตอน คอ

1. ก าหนดเปาหมายทตองการจะไปใหถง

2. วเคราะหและประเมนสถานะ

3. การหาทางเลอกกลยทธ

4. การวางแผนปฏบตการ

5. การวางแผนคขนาน

6. การทดสอบในสถานการณจ าลอง

7. การลงมอปฏบตการ

8. การประเมนผล

สมชาย ภคภาสนววฒน (2551: 1-4) กลาววา การพฒนาความคดเชงกลยทธ ม 3 ขนตอน

หลก คอ 1) การพฒนาตนเองใหหลดพนจากกบดก 2) การพฒนาสการคดแบบสรางสรรค และ 3)

การพฒนาสการคดเชงกลยทธ โดยมสาระส าคญดงน

ขนท 1 การพฒนาตนเองใหหลดพนจากกบดก จ าแนกเปน 2 ลกษณะ คอ

1.1 วธปลดลอคใหหลดพนจากกบดกหรอออกนอกกรอบทคนอนก าหนดไว เชน การ

สอนของพอแม ครอาจารย ค าพดของคนอน ขอมลขาวสารจากสอตางๆ เปนตน โดยตองปรบพฤตกรรม

ทเกยวของหรอเชอมโยงกบการคดและการรบรขอมลตาง ๆ เสยใหมคอ

1) ตองมความกระตอรอรนในการเรยนร คด สงสยเรองตางๆ ตลอดเวลา

2) ฟงไดแตอยาไปเชอ 100%

16

3) วเคราะหเหตผลใหรอบดาน

4) ชงน าหนกสงทฟง

5) ตองคดเผอความผดพลาดทอาจเกดขนไดไวดวย

1.2 วธปลดลอคจากกบดกทางความคดของตนเอง โดยตอง

1) ไมเชอเพยงดานใดดานหนง

2) อยาเชอมนในตนเองมากเกนไป

3) อยาคดแตในมมเกา จะท าใหพลาดโอกาสในการเปลยนแปลงใหมๆ

4) อยามองเฉพาะปจจบน

5) อยามองเฉพาะสงทคนเคยหรออยใกลตว จงมองขามไปไกลๆ ในอนาคต

6) อยามองแตมมของตวเอง จงมองความตองการของผอนดวย

ขนท 2 การพฒนาความคดสรางสรรค โดยปรบพฤตกรรมเหลานคอ

1. กอนท าอะไรใหหยดคดและวเคราะหใหดเสยกอน

2. ตองวเคราะหประเดนปญหาใหลกซงและหาทางแกไขวาจะมวธใดบาง

3. ตองคดแบบมพนธมตร เมอมปญหาอยาคดเองคนเดยว ใหปรกษาหารอกบเครอขาย

กอน อาจเปนเพอนรวมงาน ผปฏบตหรอผรบบรการกได

4. ตองคดวเคราะหองคประกอบทตองเกยวของใหลกซง ทงดานผรบบรการ (focus

group) เวลา (time) และเนอหา (content)

5. ตองเสาะแสวงหาขอมลจากผทเกยวของใหครบถวน

ขนท 3 การพฒนาเปนการคดเชงกลยทธ โดยค านงถง

1. ความตองการของผรบบรการ

2. องครวมหรอระบบทงหมด โดยเสาะแสวงหาขอมลใหครบถวน

3. ผลกระทบในลกษณะตางๆ ทกแงมม

แนวคดเกยวกบการคดเชงกลยทธดงทกลาวมาตามล าดบ แสดงใหเหนวา การคดเชงกลยทธเปน

การคดเกยวกบสงทคาดวาจะเกดขนภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป เปาหมายของการคดเชง

กลยทธ คอ การแสวงหาทางเลอกในการตดสนใจเพอวางแผนก าหนดทศทางและกลยทธทเหมาะสมกบ

สถานการณในอนาคต การคดเชงกลยทธมหลายวธ หลายมมมองทส าคญ คอ การคดเชงกลยทธตองอาศย

พนฐานการคดแบบอน ๆ ควบคไปดวย เชน การคดนอกกรอบ การคดเชงบวก การคดวเคราะห การ

คดอยางมวจารณญาณ การคดไตรตรอง การคดสรางสรรค เปนตน

หลงจากศกษาเน อหาสาระตอนท 8.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม ในแนวการศกษา หนวยท 8 ตอนท 8.1

17

ตอนท 8.2

กระบวนการจดการเชงกลยทธและกลยทธทส าคญ

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 8.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระในแตละเรองโดยละเอยด

หวเรอง

เรองท 8.2.1 กระบวนทศนและกระบวนการจดการเชงกลยทธ เรองท 8.2.2 กลยทธการก าหนดทศทางการบรหาร เรองท 8.2.3 กลยทธการปฏบตงาน

แนวคด

1. กระบวนทศนของการจดการเชงกลยทธไดมการปรบเปลยนเรอยมาเพอใหสอดคลองกบ

สถานการณทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ซงในภาวการณปจจบนเปาหมายส าคญของการจดการเชงกล

ยทธมไดมงเนนเพยงการอยรอดหรอการท าใหไดเปรยบเหนอคแขงรายอนๆ เหมอนเชนในอดตแตตอง

มงเนนใหมจรยธรรมหรอมความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมควบคไปดวย ส าหรบกระบวนการ

จดการเชงกลยทธ มขนตอนการด าเนนงาน จ าแนกเปน 4 ขนตอนหลก ไดแก การวเคราะหสภาพแวดลอม การก าหนดกลยทธ การด าเนนการตามกลยทธและการประเมนกลยทธ

2. กลยทธการก าหนดทศทางการบรหารเปนกลยทธหลกขององคการทก าหนดขนเพอใช

ขบเคลอนการด าเนนงานใหบรรลผลส าเรจตามวสยทศนขององคการ ตลอดทงใชเปนทศทางหรอกรอบ

แนวคดในการก าหนดกลยทธการปฏบตงานของหนวยงานทอยในระดบรองลงไป 3. กลยทธการปฏบตงานเปนกลยทธทก าหนดขนเพอใหหนวยงานระดบปฏบตน าไป

ด าเนนการใหบรรลผลส าเรจตามทศทางหรอกรอบทกลยทธในระดบองคการก าหนดไว

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 8.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายกระบวนทศนและกระบวนการจดการเชงกลยทธได 2. จ าแนกกลยทธตามประเภทและระดบของกลยทธได 3. เสนอแนะแนวทางในการจดท ากลยทธการก าหนดทศทางการบรหารและกลยทธการ

ปฏบตงานได 4. เสนอแนะแนวทางในการปรบปรงหรอพฒนากลยทธของสถานศกษาใหเหมาะสมมากยงขน

ได

18

เรองท 8.2.1 กระบวนทศนและกระบวนการจดการเชงกลยทธ

การจดการเชงกลยทธเปนแนวคดเกยวกบการจดการหรอการด าเนนงานทเนนการอยรอด การ

ปรบตวใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมภายนอกและการไดเปรยบเหนอคแขงขน การจดการเชงกลยทธม

กระบวนทศนและกระบวนการจดการดงสาระส าคญทจะไดกลาวถงตามล าดบหวขอ ดงน

กระบวนทศนของการจดการ

กระบวนทศน (paradigm) คอ กระบวนทางความคด ทางการรบร ทางวธคด และการสะทอน

ความคดซงเปนแบบแผน (pattern) กรอบแนวคด (concept framework) หรอโลกทศน (worldview)

ของคนในสงคมหรอชมชน ในชวงเวลาหนง โดยกระบวนทศนจะเปนตวก าหนดพฤตกรรมของคนใน

สงคมหรอในชมชนนน

การเปลยนกระบวนทศน (paradigm shift) จะสงผลใหพฤตกรรมของคนเปลยนแปลงตามไป

ดวย สงคมของมนษยนบตงแตอดตเปนตนมา ไดมการเปลยนแปลงกระบวนทศนทส าคญหลายครง เชน

ในยคทมนษยเรมรจกท าการเกษตรแทนการเรรอนหากนโดยการลาสตวและเกบพชผลตามธรรมชาต ยค

การฟนฟศลปวทยา ยคการปฏวตอตสาหกรรม ยคโลกาภวตน เปนตน

ปจจยทท าใหกระบวนทศนของคนหรอของสงคมเปลยนไป จ าแนกเปน 2 ประการคอ ปจจย

ภายในตวบคคล เชน แรงขบ (motive) เจตคต (attitude) อารมณ (emotion) แรงจงใจ (motivate)

แรงบบคน (influence) และปจจยภายนอกตวบคคล เชน ความกาวหนาทางวทยาการสมยใหม การ

แขงขน การเมอง เศรษฐกจ เปนตน

กระบวนทศนเกยวกบการจดการกไดมการเปลยนมาโดยล าดบ จนกระทงเขาสยคโลกาภวตนใน

ระยะแรก การแขงขนทางธรกจสวนใหญตางมงเนนการสรางก าไรสงสด โดยค านงถงการคนก าไรกลบส

สงคมนอยมาก แตในเวลาตอมา เมอสภาพทางสงคมมการเปลยนแปลงอนเนองมาจากคนสวนใหญ

ไดรบการศกษาสงขน ชนชนกลางมมากขน สงคมและชมชนตองการมสวนรวมเพมขน การท าธรกจโดย

มงหาประโยชนจากก าไรแตเพยงอยางเดยวจงไมสามารถอยในสงคมไดอยางราบรนอกตอไป ดงนน

กระบวนทศนการจดการยคใหมและการจดการเชงกลยทธจงเรมมการปรบเปลยนใหสอดคลองกบ

สภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปโดยเนนจรยธรรมและความรบผดชอบมากขนในมตตาง ๆ (ผลน ภจรญ

2556: 1) คอ

1. ใหความสนใจกบพนกงานมากขนกวาเดม เชน รเรมใหมนโยบายแบงก าไรใหกบพนกงาน ให

สทธพนกงานในการถอครองหนของบรษท ใหพนกงานท างานแบบยดหยน เปดโอกาสใหพนกงานมการ

พฒนาตวเองมากขน เปนตน

2. สรางความมงมนอยางจรงจงในการพฒนาใหเกดความไดเปรยบในการแขงขน

3. ใหความส าคญกบสงแวดลอมมากขน เชน มการพฒนาเทคโนโลยสเขยว (green

technology) ซงเปนเทคโนโลยทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย มนโยบายสงเสรมการตลาดสเขยว

(green marketing) โดยเฉพาะในเวทการคาระดบโลก เปนตน

19

4. ใหความส าคญกบการเปนสมาชก (corporate citizen) ทดของชมชนหรอในประเทศทเขาไป

ด าเนนธรกจ เชน มสวนรวมในการชวยแกปญหาเมอมเหตการณวกฤตทเกดขนจากภยธรรมชาต ม

นโยบายการจางแรงงานจากคนทองถนมากขน (localization) เปนตน

กระบวนทศนการจดการยคใหม นอกจากตองเนนความส าคญของจรยธรรมและความรบผดชอบ

ตอสงคมดงทกลาวไวขางตนแลว โกวทย กงสนนท (2549: 16-18) ไดอธบายถงหลกจรยธรรมของการ

บรการสาธารณะแนวใหมของหนวยงานและบคลากรภาครฐไววา เอกลกษณเชงจรยธรรม (ethical

identity) ของผบรหารสาธารณะ คอ ความเปนพลเมอง ผซงไดรบการวาจางใหท างานเพอประชาชน

เจาหนาทของรฐเปนพลเมองมออาชพ (professional citizen) ทไดรบมอบหมายใหท างานในชมชน

การเมองทมความซบซอนและท างานแทนประชาชนผซงไมสามารถท างานดวยตวเองได ผบรหารสาธารณะ

จงเปรยบเสมอนพลเมองทมความรบผดชอบเฉพาะดานทไดรบความไววางใหท างานแทนผอนเชนเดยวกบ

ผพทกษทรพยสน (trustees) และท างานใหกบประชาชนหรอพลเมองในองครวม

ส าหรบหลกจรยธรรมของการบรหารภาครฐแบบใหมและกรอบจรยธรรมของการบรการสาธารณะ

แนวใหม ม 7 ประการ ดงน (Denhardt & Denhardt, 2003 อางถงใน โกวทย กงสนนท 2549: 15-16)

1. ตองรบใชพลเมอง (ประชาชน) ไมใชลกคา ผลประโยชนสาธารณะเปนผลลพธมาจากการ

โตเถยงกนเกยวกบคณคาหรอคานยมรวม (shared values) มากกวาเปนการรวมตวกนของคนทม

ผลประโยชนสวนตว ดงนน มาตรฐานจรยธรรมจงเกยวของกบประเดนตางๆ อาท เจาหนาทของรฐไมควร

ตอบสนองเฉพาะความตองการของลกคา แตควรเนนการสรางความสมพนธเพอใหเกดความไววางใจ

(trust) และความรวมมอ (collaboration) ทงกบพลเมองและระหวางพลเมองดวยกน การสงเสรมบทบาท

พลเมองประชาธปไตย การสรางการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน และการจดบรการสาธารณะใน

ฐานะการขยายบทบาทของความเปนพลเมอง

2. ตองเนนการแสวงหาผลประโยชนสาธารณะ ผบรหารสาธารณะตองมสวนเกอกลตอการสราง

หลกการและพนฐานรวมเกยวกบผลประโยชนสาธารณะ ดงนน จรยธรรมของการบรหารสาธารณะไมควร

เนนการหาทางแกปญหาสงคมแบบรบดวนและผลกดนโดยทางเลอกสวนบคคล แตควรใหความส าคญกบ

การสรางหลกการรวมทครอบคลมทงรวมผลประโยชนและรวมความรบผดชอบ สงเสรมการมสวนรวมของ

ประชาชนในกระบวนการพฒนาและบรหารนโยบายสาธารณะ การมสวนรวมเนนความพรอมในดานขอมล

สารสนเทศ การปรกษาหารอ และการเปนหนสวน รวมทงการกระตนบทบาทและความส าคญของการ

โตเถยงและวาทกรรม สาธารณะ (public discourse)

3. ตองใหคณคากบภาวะพลเมอง (citizenship) มากกวาภาวการณประกอบการ

(entrepreneurship) ผลประโยชนสาธารณะจะมการกาวรดหนากนโดยความรวมมอของเจาหนาของรฐ

และพลเมองทมความผกพน (committed) ทจะเกอกลตอสงคม มากกวาการทผบรหารเลนบทบาทผ

ประกอบกจการและถอวาเงนสาธารณะ (public money) เสมอนเงนของตนเอง

4. ตองคดเชงกลยทธแตกระท าเชงประชาธปไตย ทงนโยบายและแผนงานทตงใจตอบสนอง

ความตองการของสาธารณะ สามารถบรรลความส าเรจไดโดยอาศยความพยายามรวมกนและบนพนฐาน

ของกระบวนการความรวมมอ (collaborative processes)

20

5. ตองตระหนกวาความรบผดชอบ (accountability) ไมใชของงาย เจาหนาทของรฐควรม

ขอบเขตความสนใจไกลกวาหรอมากกวาตลาด (market) ในกรอบจรยธรรม เขาควรใสใจในกฎหมาย

คานยมชมชน บรรทดฐานการเมอง มาตรฐานวชาชพ และความสนใจของพลเมอง การสรางพนธะผกพน

ตออดมการณประชาธปไตย การตดสนใจบนฐานการใชดลยพนจทมความรจากประสบการณ บรรทดฐาน

ชมชน มาตรฐานวชาชพ และกรอบจรยธรรม นอกจากน เจาหนาทของรฐควรมความรบผดชอบในทาง

กฎหมาย การเมองการปกครองแบบประชาธปไตย ผลประโยชนสาธารณะ ประเดนจรยธรรม และวชาชพ

6. ตองมงการรบใช (serve) มากกวาการก ากบทศทาง (steer) ภาวะผน าบนฐานคานยมและ

รวมกน (shared, value-based leadership) ในการชวยเหลอใหประชาชนสามารถผลกก าลงและสราง

ผลประโยชนรวม จะมความส าคญเพมมากขนส าหรบการท างานในหนาทของเจาหนาทของรฐ แทนทจะ

ก ากบและควบคมทศทางแตเพยงอยางเดยว จรยธรรมสาหรบผน าสาธารณะจงชใหความจ าเปนของการ

สรางภาวะผในหลายรปแบบ เชน ภาวะผน าบนฐานคานยม (value-based leadership) ภาวะผน ารวม

(shared leadership) และภาวะผน าทเปนตวกระตน (catalytic leadership) เปนตน ภาวะผน าสาธารณะ

ควรมการหลอหลอมใหคดและท าเชงกลยทธ มทกษะดานการสงเสรม (facilitation) และการเขา

แทรกแซง (intervention) และทกษะการน า (leading)

7. ตองใหคณคากบคน ไมใชเพยงแตการเพมผลผลต (productivity) ในอนาคต องคการ

สาธารณะและเครอขายทท างานรวมกนจะประสบความส าเรจ ถาองคการเหลานปฏบตการบนฐาน

จรยธรรมทใหความส าคญกบกระบวนการความรวมมอ การสรางภาวะผน ารวม และการใหความเคารพตอ

ทกฝายทกคนทเกยวของ

กระบวนทศนของการจดการ นอกจากตองมงใหความส าคญตอเรองตาง ๆ มากขนดงทกลาวไว

ขางตนนแลว ในสวนของกระบวนทศนเกยวกบการก าหนดกลยทธกไดมการปรบเปลยนใหสอดคลองกบ

หลกการบรหารแบบประชาธปไตยและการบรหารกจการบานเมองทดมากขนดวยเชนกน โดยเนนการ

ปรบเปลยนวธการก าหนดกลยทธจากเดมซงมอย 4 วธ คอ

1. ผบรหารระดบสงเปนผก าหนดกลยทธ (the master strategic approach)

2. คณะท างานทไดรบมอบหมายเปนผก าหนดกลยทธ (the delegate-it-to- others approach)

3. สมาชกทกคนรวมกนก าหนดกลยทธ (the collaborative approach)

4. ผครองแชมปเปนผก าหนดกลยทธ (the champion approach)

วธการในการก าหนดกลยทธทง 4 วธขางตนน เดมทหนวยงานแตละแหงอาจเลอกใชเพยง

วธการใดวธหนงเพยงวธเดยว ซงอาจยงไมสอดคลองเทาทควรกบแนวคดหรอทศทางในการบรหารยคใหม

ดงทกลาวไวขางตน ดงนน จงมการคดคนหาวธการก าหนดกลยทธแบบอน ๆ เพมขน โดยในขนแรกได

มการน าวธการก าหนดกลยทธขางตนอยางนอยสองวธการมาผสมผสานเปนวธการก าหนด กลยทธแบบ

ใหมขน และในระยะตอไปคาดวาคงมการคดคนวธการก าหนดกลยทธแบบใหมทหลากหลายเพมขนอก

21

กระบวนการจดการเชงกลยทธ

นกวชาการดานการจดการไดกลาวถงกระบวนการหรอองคประกอบของการจดการเชงกลยทธไว

หลายลกษณะ หลายมมมอง ดงทจะกลาวถงตามล าดบดงน

เวสทและแบมฟอรด (West & Bamford, 2010: 26-30) จ าแนกกระบวนการจดการเชง

กลยทธ เปน 3 ขนตอน ไดแก

1. การวเคราะหและก าหนดกลยทธ (analysis and formulation)

2. การน าไปใชและประเมนผล (implementation and evaluation)

3. การปฏบต (performance)

คลเตอร (Coulter 2010 :6-8) จ าแนกกระบวนการจดการเชงกลยทธ เปน 4 ขนตอน ไดแก

1. การวเคราะหสถานการณ (situation analysis)

2. การก าหนดกลยทธ (strategy formulation)

3. การน ากลยทธไปปฏบต (strategy implementation)

4. การประเมนผลกลยทธ (strategy evaluation)

ไพโรจน ปยะวงศวฒนา (2555 :20-21) กลาววา การจดการเชงกลยทธมองคประกอบหรอ

กระบวนการทส าคญ ไดแก

1. การก าหนดทศทางองคการ

2. การออกแบบกลยทธ

3. การขบเคลอนกลยทธสการปฏบต

ไพรช ถนธาน (2556: 16) กลาววา การจดการหรอการบรหารเชงกลยทธ มกระบวนการจ าแนก

ไดดงภาพท 8.2

ภาพท 8.2 กระบวนการจดการเชงกลยทธ

22

ทมา : ไพรช ถนธาน (2556) Global communication management and strategic management คนคนจาก

http://www.docstoc.com/docs/24189061/ Communication-Management-Policy

จากภาพท 8.2 กระบวนการจดการเชงกลยทธ จ าแนกเปนขนตอนได 4 ขนตอนคอ

1. การตรวจสอบสภาพแวดลอมและการประเมนองคการ

2. การก าหนดเปาหมายเชงกลยทธ การสรางสรรคทางเลอกกลยทธ และการประเมนและ

ตดสนใจเลอกกลยทธ

3. การด าเนนตามกลยทธ

4. การควบคมกลยทธและการใหขอมลยอนกลบ

จากแนวคดของนกวชาการดงทกลาวมาตามล าดบ สรปไดวา การจดการเชงกลยทธมกระบวนการ

ทส าคญประกอบดวย การวเคราะหสภาพแวดลอม การก าหนดกลยทธ การด าเนนการตามกลยทธ และ

การประเมนกลยทธ โดยกระบวนการจดการเชงกลยทธในแตละขนตอนดงกลาวมเนอหาและสาระส าคญ

ดงทกลาวไวแลวในหนวยท 7 ของเอกสารเลมนคอเรองท 7.2.2 การวเคราะหสภาพแวดลอมและการก าหนดกลยทธ เรองท 7.2.3 การน ากลยทธไปสการปฏบต และเรองท 7.2.4 การประเมนความส าเรจของแผนกลยทธ ขอใหนกศกษากลบไปศกษาทบทวนอกครงหนงหรอศกษาจากเอกสารอนทมสาระส าคญใน

ลกษณะเดยวกนกได

ความน า

เนองจาก “กลยทธ” เปนหวใจส าคญของการจดการเชงกลยทธและกลยทธสามารถจ าแนกตาม

ระดบการบรหารหรอขนาดของกจการ ซงในกรณทเปนกจการทมความซบซอนและมขนาดใหญมาก

ขนาดใหญ และขนาดปานกลางอาจจ าแนกระดบกลยทธไดหลายระดบ สวนกจการขนาดเลกหรอกจการท

มการด าเนนงานเชงเดยว (single-business firm) สามารถจ าแนกระดบกลยทธไดเพยง 2 ระดบคอ กล

ยทธระดบบรษทหรอกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารและกลยทธระดบหนาทหรอ กลยทธการ

ปฏบตงานเทานน

กลยทธทจะกลาวถงตอไปน จะยกมาเพยง 2 ระดบคอกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารและ

กลยทธการปฏบตงาน เนองจากสถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐานสวนใหญมลกษณะการด าเนนงาน

เทยบเคยงไดกบกจการซงมการด าเนนงานเชงเดยวหรอกจการขนาดเลกในภาคธรกจ อยางไรกตาม

สถานศกษากมขอแตกตางทส าคญจากองคการทางธรกจคอการเปนองคการทไมมงแสวงผลก าไร ดงนน

กลยทธของสถานศกษาจงตองไมมงเนนการสรางผลก าไรสงสดหรอการสรางความไดเปรยบเหนอคแขงขน

เหมอนเชนองคการหรอกจการทางธรกจ แมวาสถานศกษาบางแหงอาจเปนของเอกชนกตาม นอกจากน

สถานศกษาทเปนของรฐทจดการศกษาขนพนฐานยงตองตดสนใจเลอกและด าเนนกลยทธตามทหนวยงาน

ตนสงกดก าหนดไวเปนอนแรกกอน จากนนจงจะสามารถตดสนใจเลอกและด าเนนกลยทธเพมเตมให

สอดคลองกบความตองการของตนเองโดยเฉพาะ

23

สาระส าคญเกยวกบกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารและกลยทธการปฏบตงานซงเปนกลยทธ

ระดบแผนงานและโครงการ จะไดกลาวถงเรยงตามล าดบหวเรอง (Jones & George, 2011: 189-217;

Coulter, 2010:6-9; West & Bamford, 2010: 8-10; Waters, 2006: 14-21; Harrison & St.John,

2002: 6-8, 49-51, 96-115; ธนชย ยมจนดา 2554: 5-38; เชาว โรจนแสง 2554 :4-19; ธร

สนทรายทธ 2554 :221-223; บญเกยรต ชวะตระกลกจ 2548 :104-157) ดงน

เรองท 8.2.2 กลยทธการก าหนดทศทางการบรหาร

สาระส าคญเกยวกบกลยทธการก าหนดทศทางการบรหาร จ าแนกเปน 2 หวขอ ไดแก กลยทธ

ระดบบรษทและสถานศกษากบกลยทธการก าหนดทศทาง โดยสาระส าคญของหวขอแรกจะกลาวถง กล

ยทธในทางธรกจซงเปนแนวคดดงเดมเพอเปนพนฐานส าคญกอน สวนหวขอทสองจะกลาวถงการน ากล

ยทธทางธรกจไปประยกตใชในสถานศกษา ซงมเนอหาสาระดงน

กลยทธระดบบรษท

กลยทธระดบบรษท (corporate level strategy) หรอกลยทธระดบองคการเปนกลยทธทม

เนอความเกยวกบทศทางการเตบโตหรอทศทางการบรหารจดการกจการในภาพรวมในชวงเวลาใดเวลา

หนงซงอาจเปนเวลา 3-5 ป หรอมากกวากได โดยทวไปแลว การก าหนดกลยทธระดบบรษทจะเปน

หนาทโดยตรงของผบรหารหรอทมบรหารระดบสงซงมหนาทรบผดชอบเกยวกบเปาหมายระดบบรษท

เพอใหกจการสามารถด ารงความไดเปรยบทางการแขงขน และน าไปสการสรางก าไรของบรษทอยางยงยน

กลยทธระดบบรษท ซงในบางแหงอาจเรยกวากลยทธหลกหรอกลยทธการก าหนดทศทางของ

กจการ จ าแนกเปน 3 ประเภท ไดแก 1) กลยทธแบบเตบโต 2) กลยทธแบบคงทหรอกลยทธ

เสถยรภาพ และ 3) กลยทธแบบตดทอน กลยทธแตละประเภทดงกลาว มสาระส าคญโดยสงเขปคอ

1. กลยทธแบบเตบโต

เปนกลยทธทเหมาะกบสถานการณซงกจการก าลงมความเขมแขง ขยายตวหรอกาวหนาขน

ตามล าดบ กลยทธการเตบโต จ าแนกไดเปน 2 ชนด คอ กลยทธรวมกลมธรกจและกลยทธกระจายธรกจ

กลยทธรวมกลมธรกจ ม 2 กลยทธ คอ การเตบโตแบบแนวดงและการเตบโตแบบแนว

ระนาบ สวนกลยทธการกระจายธรกจ ม 2 กลยทธ คอ การกระจายธรกจแบบรวมกลมและการกระจาย

ธรกจแบบหลายธรกจ

นอกจากทกลาวไวขางตนนแลว กลยทธแบบเตบโต ยงสามารถจ าแนกตามกรอบแนวคดอน

ไดอกหลายลกษณะ เชน กลยทธการมงความเชยวชาญและกลยทธการกระจายธรกจ เปนตน โดยกลยทธ

การมงความเชยวชาญ (concentration) จ าแนกเปนการมงความเชยวชาญตามแนวนอน (horizontal

concentration) และการมงความเชยวชาญตามแนวดง (vertical concentration)

สวนกลยทธการกระจายธรกจ (diversification) จ าแนกเปนการกระจายธรกจแบบเกาะกลม

(concentric diversification) และการกระจายธรกจแบบไมเกาะกลม (conglomerate diversification) ซง

24

จ าแนกยอยไดอกเปนกลยทธการเจรญเตบโตจากภายใน (internal diversification) และกลยทธการ

เจรญเตบโตจากภายนอก (external diversification)

2. กลยทธแบบคงท

เปนกลยทธทเหมาะกบสถานการณซงกจการไมสามารถเปลยนแปลงทศทางการด าเนนงาน

เนองจากมแรงกดดนรอบดาน ในบางกรณ กลยทธแบบคงทอาจใชกบบรษททสามารถคาดคะเน

สภาพแวดลอมไดอยางมเหตผล เนองจากมตลาดยอยของตนเองและมความพงพอใจกบความส าเรจท

เปนอย อยางไรกตาม กลยทธแบบคงทจะเปนประโยชนเพยงในระยะสน แตอาจเปนอนตรายไดถาใช

กลยทธนนานเกนไป กลยทธซงเปนทนยมในกลมน มหลายกลยทธ เชน กลยทธหยดพกหรอการ

ด าเนนงานอยางระมดระวง กลยทธไมเปลยนแปลง กลยทธก าไร เปนตน

3. กลยทธแบบตดทอน

เปนกลยทธทเหมาะกบสถานการณซงกจการมต าแหนงการแขงขนในบางสายผลตภณฑหรอ

ทงหมดก าลงออนแอ มผลท าใหผลการปฏบตงานไมด โดยยอดขายตกต าและก าไรเรมกลายเปนขาดทน

กลยทธตดทอนจะเปนกลยทธทท าใหเกดความกดดนในการพฒนาผลการปฏบตงานโดยพยายามก าจด

จดออนทงหลายทท าใหบรษทตกต า กลยทธแบบตดทอน มหลายกลยทธ เชน การลดคาใชจาย การหา

บรษทชวยสนบสนน การขายกจการ การลมละลายหรอการช าระบญช เปนตน

สถานศกษากบกลยทธการก าหนดทศทาง กลยทธระดบบรษทหรอกลยทธระดบองคการทสถานศกษาขนพนฐานน าไปประยกตในการ

ก าหนดทศทางการด าเนนงานของสถานศกษา สามารถจ าแนกไดเปน 4 ประเภท (กระบวนการจดการ

เชงกลยทธในระดบสถานศกษา 2556 :12-16) ไดแก

1. กลยทธการสรางความเตบโต

2. กลยทธความถนดหรอการมงความเชยวชาญ

3. กลยทธรกษาเสถยรภาพ และ

4. กลยทธการตดทอน

กลยทธการก าหนดทศทางการบรหารแตละประเภท ดงทกลาวไวขางตนน สถานศกษาตอง

เลอกใชเพยงกลยทธทเหมาะสมกบบรบทและสถานการณของตนมากทสดเพยงกลยทธเดยวเทานน

นอกจากน การก าหนดกลยทธตองเลอกใชขอความและค าส าคญ (key word) เพอบงบอกทศทางการ

บรหารหรอประเภทของกลยทธใหเหมาะสมและชดเจน ดงแนวทางและตวอยางตอไปน

1. ขอความกลยทธ ควรเลอกใชค าส าคญใหเหมาะสมตามประเภทของกลยทธ คอ

1.1 กลยทธการสรางความเตบโต ควรเลอกใชค าส าคญเพอบงบอกทศทางการด าเนนงาน

เชน

พฒนาคณภาพ - เพมประสทธภาพ

สรางรากฐาน - สรางศกยภาพ

สรางความเขมแขง - ขยายฐานการ..

กระจายโอกาส - สรางความเปนเลศ

สรางเครอขาย - สงเสรม

25

สรางประสทธภาพ เปนตน

1.2 กลยทธความถนดหรอการมงความเชยวชาญ ควรเลอกใชค าส าคญเพอบงบอกทศ

ทางการด าเนนงาน เชน

ปรบปรง - สรางกลไก

ปรบปรงกลไก - กระตนใหเกดการ

เรงรดพฒนา - สรางแรงจงใจ

ปฏรป - พฒนาความเขมแขง

ฟนฟ - เพมขดความสามารถ

ขบเคลอน เปนตน

1.3 กลยทธรกษาเสถยรภาพ ควรเลอกใชค าส าคญเพอบงบอกทศทางการด าเนนงาน เชน

ชะลอ - พฒนาขมก าลง

ยกระดบ - ระดม

สรางความเทาเทยม - ประสาน

เปนตน

1.4 กลยทธการตดทอน ควรเลอกใชค าส าคญเพอบงบอกทศทางการด าเนนงาน เชน

ยบเลก - เพมมาตรการ

ควบรวม - หลอมรวม

ปรบลด - ปรบโครงสราง

พลกฟน เปนตน

2. ตวอยางขอความกลยทธการก าหนดทศทางของสถานศกษาขนพนฐาน

- สรางความเสมอภาคและเพมโอกาสการศกษาขนพนฐานอยางทวถง

- ยกระดบคณภาพและมาตรฐานการศกษาของโรงเรยน

- พฒนาระบบบรหารจดการศกษาของโรงเรยนใหมความเขมแขงและมประสทธภาพ

- สงเสรมผเรยนและครใชสอเทคโนโลย และการสอสาร ในการศกษาและการบรหารจดการ

- สงเสรมการมสวนรวมของผปกครอง ชมชน ภาคเอกชน ทองถนในการสงเสรมสนบสนน

การจดการศกษา

- เสรมสรางใหผเรยนเกดความรก และภาคภมใจในทองถนและความเปนไทย

กลยทธประเภทตางๆ ดงทกลาวไวขางตนน สถานศกษาจะตองท าการวเคราะหและตดสนใจเลอกใช

ใหทเหมาะสมกบสภาวะการเปลยนแปลงทอาจเกดขนทงทเปนการเปลยนแปลงทเกดขนภายในสถานศกษา

และการเปลยนแปลงทมอทธพลมาจากสภาพแวดลอมภายนอกสถานศกษา เชน นโยบายทางการเมอง

นโยบายของหนวยงานตนสงกด ภาวการณทางสงคม เศรษฐกจ การเมองการปกครอง ความกาวหนาทาง

วทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน นอกจากนสถานศกษาตองก าหนดกลยทธโดยเลอกใชขอความและค า

ส าคญทบงบอกทศทางการด าเนนงานทชดเจนและสอดคลองกบประเภทของกลยทธดวย

26

เรองท 8.2.3 กลยทธการปฏบตงาน

กลยทธการปฏบตงานหรอในทางธรกจเรยกวา กลยทธระดบหนาท (functional level strategy)

เปนกลยทธในการด าเนนงานของหนวยงานยอยในระดบฝายหรอระดบแผนก ซงมหนาทในการน ากลยทธ

การก าหนดทศทางไปปฏบตใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

โดยทวไป งานในระดบหนาทในบรษท จ าแนกตามหนาททรบผดชอบทส าคญได 2 ลกษณะคอ

1. กลมหนาทหลก ม 2 ประการ ไดแก หนาทในการสรางรายไดซงครอบคลมหนาททางการตลาด

และการขาย และหนาทในการใหไดมาซงสนคาหรอบรการ ซงกคอหนาทดานการผลตหรอการใหบรการ

2. กลมหนาทสนบสนน เปนหนาทอนๆ ทก าหนดไวเพอสนบสนนงานในหนาทหลก เชน ดาน

ทรพยากรมนษย ดานการเงนและบญช ดานวจยและพฒนา เปนตน

งานในระดบหนาททส าคญทง 2 กลมดงทกลาวมา อาจสรปเปนหนาททรบผดชอบได 5 ดาน คอ

1) หนาทดานการตลาดและการขาย 2) หนาทดานการผลตและหรอการใหบรการ 3) หนาทดานการเงน

และบญช 4) หนาทดานทรพยากรมนษย และ 5) หนาทดานการวจยและพฒนา โดยหนาททรบผดชอบ

ดงกลาวสามารถน าไปก าหนดเปนกลยทธการปฏบตงานได 5 ลกษณะ ดงทจะกลาวถงในหวขอตอไป

กลยทธระดบหนาทในทางธรกจ

กลยทธระดบหนาทในทางธรกจ จ าแนกไดเปน 5 ลกษณะ ตามหนาททรบผดชอบ คอ

1. กลยทธดานการตลาด ในกรณทการก าหนดทศทางหรอกลยทธหลกเนนการเจรญเตบโต

กลยทธดานการตลาด อาจมได 2 ลกษณะ คอ 1) กลยทธทมงเนนการพฒนาตลาด และ 2) กลยทธท

มงเนนการพฒนาผลตภณฑ

2. กลยทธดานการผลต ถากลยทธระดบธรกจเนนการเปนผน าในการสรางผลตภณฑทมราคาไม

แพง (cost leadership) การผลตกจะเปนแบบผลตจ านวนมาก ซงตนทนโดยเฉลยจะถกและไดสนคาออก

มาเหมอน ๆ กน

3. กลยทธดานการเงน เปนกลยทธเกยวกบการเพมพนความมงคงของกจการและผถอหนให

มากทสด ดงนน กลยทธทใชเพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาว จงมอย 3 ลกษณะ คอ 1) กลยทธการ

ลงทน 2) กลยทธการจดหาเงนเพอน ามาใชในการลงทนและการด าเนนธรกจ และ 3) กลยทธการจายเงน

ปนผล

4. กลยทธดานทรพยากรมนษย เปนกลยทธเกยวกบการตดสนใจในการคดเลอก “คน” ท

เหมาะสมเขาเปนพนกงาน ซงม 2 ลกษณะคอ

1. คนทมทกษะต า จายคาจางใหต า ใหท างานซ า ๆ แบบเดม ใหออกจากงานภายในเวลา

อนสน ซงเปนกลยทธทกจการผลตสวนใหญใชกนอย

2. คนทมทกษะในการท างานสง จายคาจางใหสง เปนสวนหนงของทมทจดการตนเองได

ซงเหมาะกบงานทมความซบซอนกวาหรองานทมการพฒนานวตกรรมทแปลกใหมตลอดเวลา

27

5. กลยทธดานการวจยและพฒนา เปนกลยทธเกยวกบการเลอกใช “เทคโนโลย” เพอให

ผลตภณฑมตนทนต า หรอใชเทคโนโลยเพอเพมมลคาของผลตภณฑดวยการท าใหผลตภณฑหรอบรการ

เกด “ความแตกตาง” จากผลตภณฑของผผลตหรอผใหบรการรายอนๆ

สถานศกษากบกลยทธระดบแผนงานและโครงการ

สถานศกษาหรอหนวยงานภาครฐ เรยกกลยทธระดบหนาทวา “กลยทธระดบแผนงานและ

โครงการ” เนองจากสถานศกษาและหนวยงานภาครฐสวนใหญมเปาหมายในการท างานและปจจยท

เกยวของอนๆ แตกตางจากบรษทหรอหนวยงานภาคธรกจหลายดาน เชน การจดโครงสรางองคการ

สายการบงคบบญชา ลกษณะและความหลากหลายของงานในระดบตางๆ จดเนนในการท างาน

เปนตน ซงปจจยเหลาน มอทธพลตอการก าหนดกลยทธระดบหนาทของสถานศกษาเปนอยางยง

กลยทธระดบแผนงาน เปนกลยทธทก าหนดขนเพอสนบสนนกลยทธการก าหนดทศทางการ

บรหาร กลยทธระดบแผนงานมองคประกอบส าคญ ไดแก แผนงาน โครงการ งาน หรอแนวทางทจะน าไป

ปฏบตเพอใหเกดผลส าเรจกลยทธหลกและเปาหมายทก าหนดไว

กลยทธระดบโครงการ เปนกลยทธทก าหนดขนเพอสนบสนนกลยทธระดบแผนงาน และเปน

กลยทธทบงบอกกจกรรมตางๆ ทตองปฏบตงานหรอด าเนนการใหสอดคลองกบกลยทธระดบแผนงาน

และระดบสถานศกษา

กลยทธระดบแผนงานและโครงการของสถานศกษาขนพนฐานสวนใหญ ม 2 ลกษณะคอ 1)

กลยทธทหนวยงานตนสงกดเปนผก าหนด ซงสถานศกษาในสงกดทกแหงตองด าเนนการใหบรรลผลส าเรจ

ตามเปาหมาย และ 2) กลยทธทสถานศกษาเปนผก าหนดขนเพอตอบสนองความตองการของ

สถานศกษาโดยเฉพาะ โดยกลยทธทง 2 ลกษณะดงกลาวน สถานศกษาสวนใหญไมไดก าหนดเปน

ขอความกลยทธไวอยางชดเจนเหมอนเชนกลยทธการก าหนดทศทางการบรหาร เพยงแตก าหนดเปน

แผนงานและโครงการจ าแนกตามกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารเทานน ทงนอาจเปนเพราะวา

เปาหมายของสถานศกษาสวนใหญ คอ การจดการเรยนรใหผเรยนเกดผลสมฤทธตามจดมงหมายของ

หลกสตร มใชมงเนนการแขงขนเพอไดเปรยบเหนอคแขงขน นอกจากน หนาทความรบผดชอบของฝาย

หรอกลมสาระการเรยนร ตางๆ กลวนแตมงเนนการสรางคณภาพการเรยนร ใหแกผเรยนเหมอนกนจะ

แตกตางกนไปบางกเพยงสวนทเปนเนอหาสาระการเรยนร เทานน สวนดานผเรยนกมความแตกตาง

ระหวางบคคลคอนขางมากทงในแงคณลกษณะดานเจตคต การเรยนร และสถานภาพทางสงคมเศรษฐกจ

ของครอบครว จากเหตผลดงทกลาวมานจงอาจเปนสาเหตทท าใหสถานศกษาไมสามารถเขยนขอความ

กลยทธระดบแผนงานและโครงการไดอยางชดเจนเหมอนเชนกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารก

เปนได

แผนงานและโครงการทสถานศกษาขนพนฐานสวนใหญจดท าขนเพอตอบสนองกลยทธการ

ก าหนดทศทางการบรหาร มกเปนกลยทธเกยวกบการพฒนาบคลากร กลยทธการพฒนานวตกรรมและ

เทคโนโลย และกลยทธการวจยและพฒนา ซงในทน จะกลาวถงเพยงกลยทธการพฒนาครและบคลากร

ซงเปนกลยทธระดบหนาทเพอเปนตวอยาง คอ

28

วสยทศนของโรงเรยนสามศร :

สงเสรมความเปนเลศของผเรยน มงคณธรรมน าความร ครและบคลากรมมาตรฐาน

บรณาการนวตกรรมและ เทคโนโลยเพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพ

พนธกจ

1. พฒนาผเรยนใหมความเปนเลศทางดานวชาการ ศลปะ ดนตร นาฏศลปและกฬา

2. พฒนาผเรยนใหมคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค

3. พฒนาครและบคลากรใหมความร ความสามารถ และทกษะตามมาตรฐานวชาชพ

4. สงเสรมการน านวตกรรมและเทคโนโลยมาใชจดการศกษาเพอใหผเรยนมคณภาพตาม

เกณฑมาตรฐานการศกษา

กลยทธการพฒนาบคลากรของโรงเรยน (กลยทธทก าหนดขนเพอตอบสนองพนธกจขอท 3)

สงเสรมสนบสนนการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมมาตรฐานคณภาพตามเกณฑ

มาตรฐานวชาชพ

กลยทธการปฏบตงานตามแผนงานของโรงเรยน ประกอบดวย

ก. แผนงานหลก จ าแนกเปน 5 แผนงาน ไดแก

1. แผนงานคณภาพการศกษา

2. แผนงานกจการนกเรยน

3. แผนงานพฒนาครและบคลากร

4. แผนงานดานประสทธภาพและการบรหารจดการ

5. แผนงานดานบรหารงานทวไป

ข cแผนงานและโครงการตามกลยทธการพฒนาครและบคลากร ไดแก

1. โครงการพฒนาครและบคลากรสการเปนบคคลแหงการเรยนร

2. โครงการเชดชครดศรสงาของโรงเรยน

3. โครงการคณครบรพาจารย

4. โครงการเพมพนสมรรถนะทางการสอนของคร

5. โครงการเพมพนสมรรถนะทางการวจยของคร

หลงจากศกษาเน อหาสาระตอนท 8.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม ในแนวการศกษา หนวยท 8 ตอนท 8.2

29

ตอนท 8.3

การจดการเชงกลยทธกบการพฒนาคณภาพการศกษาใน

สถานศกษา

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 8.3 แลวจงศกษาเนอหาสาระในแตละเรองโดยละเอยด

หวเรอง

เรองท 8.3.1 ผบรหารสถานศกษากบการพฒนาคณภาพการศกษาโดยใชวธการจดการเชงกลยทธ เรองท 8.3.2 ตวอยางกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารของสถานศกษา เรองท 8.3.3 ตวอยางกลยทธการปฏบตงานของสถานศกษา

แนวคด 1. ในการพฒนาคณภาพการศกษา สงทผบรหารสถานศกษาตองด าเนนการเปนอนดบแรก

คอ การพฒนาวสยทศนทางการศกษาของตนเองใหชดเจนโดยการศกษาวสยทศนทางการศกษาใน

ระดบตาง ๆ เชน วสยทศนการศกษาเพอปวงชน การเรยนรส าหรบคนยคใหม แผนพฒนาการศกษา

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน เปนตน ทงน เพอใหมความรความเขาใจอยางถองแทเกยวกบ

ทศทางในการจดการศกษา จากนนจงน าสารสนเทศทไดจากการศกษาไปใชเปนแนวทางในการก าหนด

วสยทศนของสถานศกษาทตนเองรบผดชอบใหสอดคลองกบทศทางการเปลยนแปลง 2. สถานศกษาตองก าหนดทศทางการจดการศกษาใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณท

คาดวาจะเกดทงภายในและภายนอกเพอใหสามารถธ ารงอยไดทามกลางการเปลยนแปลง การศกษา

ตวอยางกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารจะท าใหเกดความเขาใจและมองเหนแนวทางในการ

ก าหนดกลยทธไดรวดเรวและชดเจนมากยงขน 3. กลยทธการปฏบตงานของสถานศกษาตองก าหนดขนใหสอดคลองกบกลยทธการก าหนด

ทศทางการบรหาร โดยมแผนงานและโครงการรองรบเพอขบเคลอนใหมการปฏบตอยางเปนรปธรรม

และเกดผลส าเรจตามเปาหมายของกลยทธนนๆ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 8.3 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายวสยทศนและเปาหมายในการการศกษาทส าคญและสามารถน าไปใชเปนกรอบหรอ

ทศทางในการจดการศกษาของสถานศกษาทรบผดชอบได 2. เสนอแนะแนวทางในการพฒนาตนเองใหมวสยทศนทางการศกษาทกวางไกลและชดแจงมาก

ยงขนได 3. เสนอแนะแนวทางในการจดท า ปรบปรงและพฒนากลยทธการก าหนดทศทางการบรหาร

และกลยทธการปฏบตงานได

30

เรองท 8.3.1 ผบรหารสถานศกษากบการพฒนาคณภาพการศกษาโดยใช

วธการจดการเชงกลยทธ

ผบรหารสถานศกษาเปนผมบทบาทหนาทและความรบผดชอบในการบรหารสถานศกษาให

บรรลผลส าเรจตามเปาหมายของหลกสตร นโยบาย และวสยทศนทก าหนดไว รวมทงตองปรบ ทศทางการบรหารงานใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทคาดวาจะเกดขน เชน การเปลยนแปลงของ

สภาพแวดลอมทเปนผลมาจากความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เศรษฐกจ การเมอง

การแขงขนระหวางประเทศ เปนตน

การจดการเชงกลยทธถอเปนวธการจดการสมยใหมรปแบบหนงทเหมาะตอการน ามาประยกตใช

ในการบรหารสถานศกษาหรอการพฒนาคณภาพการศกษาในระดบสถานศกษา เนองจากมขนตอนในการ

ด าเนนการ ประกอบดวย การวเคราะหสภาพแวดลอม การก าหนดกลยทธในการด าเนนการ การน า

กลยทธไปด าเนนการใหบรรลผลส าเรจ และการประเมนกลยทธ ซงเมอมการด าเนนงานตามขนตอนหรอ

กระบวนการจดการดงกลาวอยางครบถวนแลวยอมกอใหเกดผลลพธทสอดคลองหรอตรงกบการ

เปลยนแปลงทคาดวาจะเกดขน ผบรหารสถานศกษากบการพฒนาคณภาพการศกษาในระดบสถานศกษาโดยใชการจดการเชง

กลยทธทจะกลาวถงตอไปน จะกลาวถงเฉพาะวสยทศนทางการศกษาซงเปนความมงหวงของสงคมและ

เปนพนธผกพนกบหนวยงานทรบผดชอบในการจดการศกษาทกระดบ ซงวสยทศนทางการศกษาดงกลาว

ถอเปนขอมลส าคญทผบรหารสถานศกษาตองรบรและเขาใจอยางถองแทเสยกอน จงจะสามารถ

ด าเนนการสรางวสยทศนการก าหนดทศทางการบรหาร รวมทงด าเนนการตามขนตอนการจดการเชงกล

ยทธในล าดบถดไปใหบรรลผลส าเรจไดอยางมประสทธภาพ และหากผบรหารสถานศกษาขาดวสยทศน

หรอมวสยทศนทไมด ไมชดเจนกยอมสงผลใหการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษาขาดทศทาง

ทชดเจน และไมบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย

สาระส าคญเกยวกบวสยทศนทางการศกษาและแนวทางการพฒนาวสยทศนของผบรหาร

สถานศกษา จะไดกลาวถงเรยงตามล าดบหวขอดงน

วสยทศนในการจดการศกษา วสยทศนหรอมมมองในการจดการศกษาทผบรหารสถานศกษาควรศกษาใหมความรความเขาใจ

อยางถองแท จนสามารถน าไปปฏบตหรอน าไปประยกตใชใหบรรลผลส าเรจ รวมทงสามารถปรบปรง

พฒนาใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของสถานศกษา ประกอบดวย วสยทศนในการจดการศกษาเพอ

ปวงชน วสยทศนเกยวกบการเรยนรส าหรบคนยคใหม วสยทศนในการจดการศกษาของแผนพฒนา

การศกษา และวสยทศนของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ดงมสาระส าคญซงจะกลาวถงเรยง

ตามล าดบหวขอคอ

1. วสยทศนในการจดการศกษาเพอปวงชน องคการยเนสโก (UNESCO) หรอองคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหง

สหประชาชาต- (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) ไดจดประชมชาต

31

สมาชก ในป พ.ศ. 2533 ทพทยา และไดมขอตกลงเกยวกบการจดการศกษาเพอปวงชน เรยกวา

“ปฏญญาจอมเทยน” (Jomtien Declaration) ขน และในเวลาตอมาองคการสหประชาชาตไดใหการ

รบรองปฎญญาดงกลาว ปฏญญาจอมเทยนกลาวถงพนธกจในการจดการศกษาเพอปวงชนไว 6

ประการ ซงประเทศสมาชกตองด าเนนการใหบรรลผลส าเรจ คอ

1. ขยายการดแลเดกปฐมวยและกจกรรมเพอการพฒนาอนๆ โดยเฉพาะกลมเดกดอย

โอกาสและเดกพการ

2. ขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐานใหทวถง ภายในป พ.ศ. 2543

3. ปรบปรงผลสมฤทธทางการเรยน เพอใหผเรยนผานมาตรฐานขนต าทสงขน

4. ลดอตราการไมรหนงสอของผใหญในป พ.ศ.2543 ใหไดครงหนงของอตราในป พ.ศ.

2533 โดยเนนการเรยนรของเดกหญงและสตร

5. ขยายการจดการศกษาขนพนฐานและการฝกอบรมทกษะทจ าเปนตอการด ารงชพของ

เยาวชนและผใหญใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมดานสขอนามย และการงานอาชพทดขน

6. เพมพนความรทกษะ และคานยม ทจ าเปนตอการพฒนาคณภาพชวตของบคคล และ

ครอบครว ในรปแบบและวธการทหลากหลาย

ตอมาในป พ.ศ. 2543 องคการยเนสโกไดจดการประชม เพอประเมนความกาวหนาในการ

จดการศกษาเพอปวงชน ทเมองดาการ ประเทศเซเนกล ผลการประชมสรปวา ประเทศสมาชกสวนหนงยง

ไมสามารถด าเนนการใหบรรลเปาหมายตามทก าหนดไวในปฏญญาจอมเทยนได ดงนน ทประชมจงได

ก าหนดเปาหมายทจะท าใหบรรล การศกษาเพอปวงชนภายในป พ.ศ.2558 ไวในกรอบปฏญญาดาการ

ดงน

1. ขยายและปรบปรงการศกษาและการดแลเดกเลกกอนวยเรยน โดยเฉพาะเดกท

เปราะบางและดอยโอกาส

2. จดใหเดกทกคน โดยเฉพาะเดกผหญง เดกทอยในสภาวะยากล าบาก เดกทเปนชนกลม

นอย สามารถเขาถงการศกษาภาคบงคบทมคณภาพ

3. จดการศกษาทตอบสนองความตองการการเรยนรของเยาวชนและผใหญผานโครงการ

ทกษะการเรยนรตลอดชวตอยางเทาเทยมกน

4. พฒนาอตราการรหนงสอของผใหญไดเพมขนรอยละ 50

5. ขจดความเหลอมล าทางเพศในการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษาโดยเนน

การเขาถงของเดกผหญงและท าใหเกดการศกษาขนพนฐานทมคณภาพ

6. พฒนาคณภาพการศกษาในทกดานและรบรองความเปนเลศทงหมด เพอใหเกดผลลพธ

ทางการเรยนรทชดเจนและสามารถวดได โดยเฉพาะในเรองการรหนงสอ การค านวณตวเลขและทกษะท

จ าเปนตอชวต

ปฏญญาจอมเทยนดงทน ามากลาวไวขางตนเปนเสมอนพนธสญญาทนกการศกษา ผบรหาร

ประเทศและผเกยวของทกฝายทกระดบตองน าไปด าเนนการใหเกดผลส าเรจ และหากกลาวเฉพาะผม

หนาทเกยวของกบการจดการศกษา ปฏญญาจอมเทยนกเปรยบเสมอนวสยทศนและพนธกจในการจด

การศกษาทผบรหารสถานศกษาทกคนตองด าเนนการใหบรรลผลส าเรจใหไดนนเอง

32

2. วสยทศนเกยวกบการเรยนรส าหรบคนยคใหม

กลมนกวชาการในหองปฏบตการทางการศกษาเขตภาคกลางตอนเหนอและกลมเมทร

(North Central Regional Educational Laboratory --NCREL and Metiri Group ) ประเทศ

สหรฐอเมรกาไดเสนอแนวคดเกยวกบทกษะทจ าเปนในการเรยนรเพอการด ารงชวตในศตวรรษท 21 หรอ

“en Gauge 21st Century Skills” (NCREL and Metiri Group 2003: 15) โดยจ าแนกเปน 4 กลม

ทกษะ คอ

1. ทกษะยคดจทล (digital-age literacy) ประกอบดวย สาระความรและทกษะดาน

วทยาศาสตร เศรษฐศาสตรและเทคโนโลย ขอมลสารสนเทศและความหมาย พหวฒนธรรมและจตสานก

ตอโลก

2. ทกษะการคดเชงนวตกรรมและสรางสรรค (inventive thinking) ประกอบดวย

ความสามารถในการปรบตว การจดการความยงยาก การควบคมตนเอง การใฝร การคดสรางสรรค การ

จดการความเสยง การคดระดบสงและการใชเหตผลทด

3. ทกษะการสอสารอยางมประสทธผล (effective communication) ประกอบดวย ทกษะการ

ท างานเปนทม การสรางความรวมมอ และการสรางปฏสมพนธระหวางบคคล การรบผดชอบตอตนเอง

ตอสงคม และในฐานะพลเมอง การสอสารและโตตอบ

4. ทกษะการสรางผลผลตในระดบสง (high productivity) ประกอบดวยทกษะในการจดล าดบความส าคญ การวางแผนและการจดการเพอใหผลลพธทด การใชเครองมอในการท างานอยางมประสทธผล ความสามารถในการสรางผลผลตทมคณภาพและเหมาะสม

สวนองคการอนามยโลก (WHO) ไดก าหนดทกษะทจ าเปนในการเรยนรเพอการด ารงชวตใน

สงคมยคใหม หรอเรยกอกอยางหนงวา ทกษะชวต โดยมองคประกอบส าคญ 10 ประการคอ ทกษะดาน

ความคดวเคราะหวจารณ (critical thinking) ทกษะดานความคดสรางสรรค (creative thinking) ทกษะ

ดานความตระหนกรในตน (self-awareness) ทกษะดานความเหนใจผอน (empathy) ทกษะดานการ

สรางสมพนธภาพและการสอสาร (interpersonal relationship and communication skill) ทกษะการ

ตดสนใจและการแกไขปญหา (decision making and problem solving) และทกษะการจดการอารมณและ

การจดการความเครยด (coping with emotions and coping with stress) โดยทกษะชวตทง 10 ประการ

น องคการสหประชาชาต (United Nation) ถอเปนคณลกษณะพนฐานทประเทศสมาชกตองน าไปพฒนา

ใหเกดขนกบพลเมองของตนเพอประโยชนในการเรยนรและการปรบตนใหทนตอการเปลยนแปลงของ

สงคมยคโลกาภวตน (ประยงค เนาวบตร 2556 : 38-39)

3. วสยทศนในการจดการศกษาตามแผนพฒนาการศกษา

กระทรวงศกษาธการไดจดท าแผนพฒนาการศกษาฉบบท 11 พ.ศ.2555 – 2559 ขน เพอ

ใชเปนกรอบแนวทางการด าเนนงานในการจดการศกษาของชาต โดยไดก าหนดวสยทศนของแผนพฒนา

การศกษาของกระทรวงศกษาธการ ฉบบท 11 (2555-2559) (ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

2554) ไววา

33

“คนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ เปนคนด มความสข มภมคมกน รเทาทนในเวทโลก”

เพอใหการจดการศกษาบรรลผลส าเรจตามวสยทศนขางตน กระทรวงศกษาไดก าหนด

ยทธศาสตรในการด าเนนงานไว 5 ยทธศาสตร โดยยทธศาสตรแตละประเดนไดก าหนดเปนจดมงหมาย

ตวชวด กลยทธและแนวทางการด าเนนการไวอยางชดเจน ส าหรบยทธศาสตรท 4 คอการขยายโอกาส

การเขาถงบรการทางการศกษา และการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต ไดก าหนดเปนกลยทธและแนว

ทางการด าเนนงานไวดงน (ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ 2554)

“1. ประกนโอกาสการเขาถงบรการทางการศกษา

1.1 จดตง จดหาและพฒนาระบบการจดสรรทนการศกษาใหเพยงพอ และเหมาะสมกบความ

ตองการของผเรยน ทงทนใหเปลาและทนกยมเพอการศกษา

1.2 สรางหลกประกนโอกาสการเขาถงบรการทางการศกษาใหผดอยโอกาส ผพการอยาง

เหมาะสม ทวถง

1.3 พฒนารปแบบการจดการศกษาใหเขาถงเดกทมความตองการพเศษในรปแบบทยดหยน

หลากหลาย และเหมาะสม

1.4 สนบสนนคาใชจายและปจจยพนฐานใหเพยงพอตอความตองการจ าเปนส าหรบผเรยน

2. ขยายโอกาสการเขาถงบรการการเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

2.1 พฒนาหองสมดประชาชน และแหลงเรยนรอนใหทนสมย กระจายอยางทวถง เขาถงงาย

สะดวก เพอใหเปนแหลงเรยนรส าหรบประชาชนในทกพนท

2.2 พฒนารปแบบการใหบรการการศกษาทหลากหลาย ยดหยน เหมาะสมกบผเรยน

2.3 พฒนาระบบเทยบโอนความรและประสบการณ

2.4 สงเสรม สนบสนนการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ใหมคณภาพและ

มาตรฐาน สอดคลองกบความตองการของผเรยน ชมชน ทองถ น

2.5 สงเสรม สนบสนนการจดการศกษาเพอใหความร สรางความตระหนกเกยวกบการอนรกษ

ฟนฟ สบทอด ศลปะ วฒนธรรมขน

3. พฒนาคณภาพเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษา

3.1 สงเสรมใหผเรยน สถานศกษา และหนวยงานทางการศกษา ทกระดบ/ประเภทการศกษา

เขาถงระบบเครอขายเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ททนสมยอยางทวถงและมประสทธภาพ

3.2 พฒนาระบบฐานขอมลกลางทางการศกษาใหเปนเอกภาพ มมาตรฐานเดยวกน โดย

เชอมโยงขอมลการศกษาทกระดบ/ประเภทการศกษา

3.3 น าระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาใชพฒนาประสทธภาพการบรหารจดการ

และการเรยนรอยางเปนระบบ

3.4 จดใหมศนยกลางในการจดเกบ รวบรวม และเผยแพรขอมลสอ การเรยนการสอนทม

คณภาพ ทนสมย ไดมาตรฐาน และใชเปนแหลงแลกเปลยนเรยนร ของผเรยน ครและคณาจารย

3.5 รณรงค สงเสรมใหเดก เยาวชนและประชาชนเขาถงและใชประโยชนจากเทคโนโลย

สารสนเทศเพอการเรยนรไดอยางทวถง สรางสรรค และมประสทธภาพ”

3.6 ปรบปรงหองปฏบตการและจดหาเครองคอมพวเตอรใหกบผเรยนอยางเพยงพอ ทวถงและ

เหมาะสมกบการแสวงหาความรดวยตนเองอยางตอเนอง”

34

4. วสยทศนของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพ นฐาน

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ไดก าหนดวสยทศนไวดงน

“หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน มงพฒนาผเรยนทกคนซงเปนก าลงของชาตใหเปนมนษยทม

ความสมดลทงดานรางกาย ความร คณธรรม มจตส านกในความเปนพลเมองไทยและเปนพลโลก ยดมนในการ

ปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความรและทกษะพนฐาน รวมทงเจต

คตทจ าเปนตอการศกษาตอการประกอบอาชพและการศกษาตลอดชวตโดยมงเนนผเรยนเปนส าคญบน

พนฐานความเชอวา ทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพ”

วสยทศนทางการศกษาดงทกลาวมาตามล าดบถอเปนขอมลพนฐานทส าคญทผบรหารตองศกษา

ใหเขาใจอยางถองแท และตองน าไปใชเปนทศทางหรอเปนกรอบในการก าหนดวสยทศนของสถานศกษา

ตอไป

แนวทางการพฒนาวสยทศนของผบรหารสถานศกษา

การสรางวสยทศนหรอการมวสยทศนทดเปนสมรรถนะทางการบรหารทจ าเปนอยางยงส าหรบ

ผบรหารสถานศกษาเพราะหากผบรหารสถานศกษามวสยทศนทางการศกษาทไมด ไมชดเจน กยากทจะ

บรหารหรอก าหนดทศทางในพฒนาการศกษาใหมคณภาพตามเปาหมายได วธการสรางและพฒนา

วสยทศนทางการศกษา มแนวทางในการด าเนนการ (เทอน ทองแกว 2555: 12-13) ดงน

1. รวบรวมขอมลใหกวางขวาง โดยใชการพดคยหรอการรบฟงความคดเหนของผมความรและ

ประสบการณในการจดการศกษาทงในองคการและนอกองคการ

2. น าขอมลทไดมาจดกระท า โดยใชการวเคราะหและสงเคราะหเพอใหไดขอมลทตรงกบความ

ตองการ มการวเคราะหจดแขง จดออน อปสรรค และโอกาสขององคการทงในอดต ปจจบน เพอมอง

อนาคตโดยค านงถงวฒนธรรมขององคการ ความสามารถในการแขงขนขององคการ ความสามารถของ

บคคลในองคการ น ามาประมวลเขาดวยกน จากนนจงเปดโอกาสใหบคคลภายในองคการไดมสวนรวมใน

การก าหนดวสยทศน (shared vision) เพอใหเกดการยอมรบ

3. สรางวสยทศน โดยแปลงความคดหรอจนตนาการใหเปนค าพดหรอภาษาเขยนทชดเจน มพลง

ในการกระตนใหสมาชกเกดความรสกวาหนวยงานเปนของตน โดยใชส าคญ (key word) แลวใชวธการ

เชอมโยงความคด ทเรยกวา แผนทความคด (mind mapping) คอ การก าหนดความสมพนธเชอมโยง

ความคดส าคญ ๆ ทมงมนใหเกดเปนจนตนาการทสามารถน าไปสการปฏบตได

4. เผยแพรวสยทศน โดยอาศยผน าทมความสามารถในการสอสารและเปนผมวาทะการในการจง

ใจหรอโนมนาวใหผเกยวของเหนคลอยตามและใหการสนบสนน หรออาจใชการเผยแพรโดยการใชค า

ขวญ สญลกษณ การอปมา และอนๆ กได

5. ปฏบตตามวสยทศน เปนการน าวสยทศนทสรางขนไปสการปฏบตจรงโดยอาศยความรวมมอ

รวมใจ การทมเทก าลงกาย ความคด และความพยายามของสมาชกภายในองคการเพอใหวสยทศนทสราง

ขนนนประสบความส าเรจ ซงอาจด าเนนการดงน

35

5.1 จดโครงสรางขององคการใหพรอมทจะรบการน าวสยทศนไปปฏบต

5.2 คดเลอกบคคลใหท างานทเหมาะสมกบความร ความสามารถใหมความเตมใจในการ

ปฏบตงานเพอใหบรรลวสยทศนทก าหนดไว

5.3 เกบรวบรวมและศกษาขอมลทเกยวของกบวสยทศน เพอใชประกอบการตดสนใจ มให

ผดพลาดในการน าเอาวสยทศนไปใช

5.4 สนบสนนใหมการน าเอานวตกรรมไปใชในการน าวสยทศนไปใชในการพฒนาองคการ

6. การประเมนผลเปนระยะ ๆ เพอตรวจสอบวาวสยทศนนน สอดคลองกบความตองการของ

สมาชกในองคการหรอไม มสวนใดเหนวาจะปรบเปลยนเพอใหชดเจนขน ถกตองมากขน และหากสมาชก

พอใจกสามารถกระท าไดเปนระยะ ๆ อยางตอเนอง

เรอง 8.3.2 ตวอยางกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารของสถานศกษา

กลยทธการก าหนดทศทางการบรหารของสถานศกษาหรอกลยทธหลกขององคการทน ามากลาวไว

ในทนเปนกลยทธของโรงเรยนทจดการศกษาขนพนฐานแหงหนงแตเพอมใหเกดผลกระทบตอทาง

โรงเรยนจงสมมตชอเปน “โรงเรยนสามศร” ดงมรายละเอยดตามสาระส าคญซงจะไดกลาวถงตามล าดบ

หวขอตอไป

กลยทธการก าหนดทศทางการบรหารของโรงเรยนสามศร

1. วสยทศนและกลยทธของหนวยงานตนสงกด

1.1. วสยทศนของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.)

“ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเปนองคการหลกในการจดและ

สงเสรม สนบสนนการจดการศกษาขนพนฐานใหประชากรวยเรยนอยางทวถง และมคณภาพตาม

มาตรฐานการศกษา”

1.2 กลยทธการก าหนดทศทางการบรหารของ สพฐ. ม 6 กลยทธหลกคอ

กลยทธหลกท 1 ปลกฝงคณธรรม ความส านกในความเปนชาตไทย และวถชวตตาม

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหแกนกเรยนทกคน

กลยทธหลกท 2 เพมอตราการเขาเรยนในทกระดบ ทงเดกทวไป ผพการ

ผดอยโอกาส ลดอตราการออกกลางคน และพฒนารปแบบการใหบรการการศกษาขนพนฐานแกเยาวชนท

อยนอกระบบการศกษา

กลยทธหลกท 3 ยกระดบคณภาพสถานศกษาสมาตรฐานการศกษาของชาต พฒนา

ผเรยน สมรรถนะครและบคลากรทางการศกษาอยางเปนระบบ เพมประสทธภาพในการบรหาร

หลกสตรการศกษาขนพนฐานและปฐมวยและการเรยนรของหลกสตรการศกษาอยางเตมตามศกยภาพ

กลยทธหลกท 4 เรงรดพฒนาความพรอมในดานเทคโนโลยสารสนเทศและการ

สอสารใหแกสถานศกษาและหนวยงานการศกษาในสงกดเพอการเรยนรและการบรหารจดการ

36

กลยทธหลกท 5 สรางความเขมแขงและสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนใน

การบรหารและการจดการศกษาเพอรองรบการกระจายอ านาจอยางมประสทธภาพบนหลกธรรมาภบาลใน

ส านกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษา

กลยทธหลกท 6 เรงพฒนาการศกษาและคณภาพชวตนกเรยน ครและบคลากร

ทางการศกษาทงระบบเทยบเคยงมาตรฐานสากล

2. วสยทศนและกลยทธของโรงเรยนสามศร

2.1 วสยทศน

มงพฒนานกเรยนใหเปนบคคลแหงการเรยนร มคณภาพ ทนสมย และด าเนนชวตอย

ในสงคมตามหลกเศรษฐกจพอเพยงไดอยางมความสข และอยางยงยน

2.2 กลยทธการก าหนดทศทางการบรหาร ม 5 กลยทธหลกคอ

กลยทธหลกท 1 พฒนาคณภาพ และมาตรฐานการศกษาทกระดบตามหลกสตร

และสงเสรมความสามารถ ดานเทคโนโลยเพอเปนเครองมอแหงการเรยนรสมาตรฐานสากล

กลยทธหลกท 2 ปลกฝงคณธรรม ความส านกในความเปนชาตไทย และวถชวตตาม

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

กลยทธหลกท 3 การพฒนาคร และบคลากรทางการศกษาทงระบบเทยบเคยง

มาตรฐานสากล

กลยทธหลกท 4 พฒนาประสทธภาพการจดการศกษาตามแนวทางการกระจาย

อ านาจ หลกบรหารกจการบานเมองทดและการมสวนรวมของทกภาคสวน

กลยทธหลกท 5 พฒนาสงคมแหงการเรยนร เพอสงเสรมผเรยนสมาตรฐานสากล

1.3 กลยทธการปฏบตงาน จ าแนกตามกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารหรอกลยทธ

หลกซงในทนจะยกมากลาวเพยงกลยทธเดยวคอ “กลยทธหลกท 1 พฒนาคณภาพ และมาตรฐาน

การศกษาทกระดบตามหลกสตร และสงเสรมความสามารถดานเทคโนโลย เพอเปนเครองมอแหงการ

เรยนรสมาตรฐานสากล” โดยกลยทธการปฏบตงานหรอกลยทธระดบแผนงานทรองรบกลยทธหลกท 1

ประกอบดวย

1.1 แผนงานพฒนาคณภาพวชาการ (วชาการ + 8 กลมสาระฯ +โครงการพเศษ) ม

โครงการทจดท าขนรองรบคอ

1.1.1 โครงการยกระดบคณภาพการเรยนการสอนสมาตรฐานสากล โดยม

กจกรรมทตองด าเนนการคอกจกรรมพฒนาการเรยนการสอนภาษาไทย กจกรรมเยาวชนนกอาน และ

กจกรรมตนกลาวฒนธรรม-นกอนรกษภาษาไทย

1.1.2 โครงการสรางเสรมศกยภาพ และความสามารถในการคดอยางเปนระบบ

โดยมกจกรรมทตองด าเนนการคอกจกรรมคายพฒนาทกษะการคดวเคราะห

1.2 แผนงานพฒนาเทคโนโลยเพอสงเสรมทกษะในการแสวงหาความร รกการเรยนร

และพฒนาตนเอง มโครงการทจดท าขนรองรบคอ โครงการพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมการเรยนร

โดยมกจกรรมทตองด าเนนการคอกจกรรมพฒนา/ผลตสอและนวตกรรมการเรยนรภาษาไทย

37

1.3 แผนงานการจดกจกรรมสงเสรมคณภาพผเรยนอยางหลากหลายเพอใหผเรยน

พฒนาตามธรรมชาตเตมศกยภาพ มโครงการทจดท าขนรองรบคอ 1.3.1โครงการมหกรรมวชาการ

1.3.2 โครงการสรางสรรคเยาวชนนกคด

1.3.3.โครงการสบสานภาษาไทยและวฒนธรรม โดยมกจกรรมทตอง

ด าเนนการ คอ กจกรรมวนสนทรภ

1.3.4 โครงการกฬาพฒนาเยาวชนของชาต โดยมกจกรรมทตองด าเนนการ

คอ กจกรรมกฬาสรางเยาวชน

ตวอยางกลยทธการก าหนดทศทางการบรหารขางตน แสดงใหเหนวา กลยทธการก าหนดทศทาง

การบรหารโรงเรยนสามศร นอกจากตองก าหนดขนเพอขบเคลอนวสยทศนของโรงเรยนใหบรรลผลส าเรจ

แลว ในฐานะทโรงเรยนสามศรเปนหนวยงานในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ดงนน

วสยทศนและกลยทธสวนหนงของโรงเรยนจงตองก าหนดขนเพอรองรบและตอบสนองตอวสยทศนและ

กลยทธของหนวยงานตนสงกดดวย

นอกจากน กลยทธของโรงเรยน ยงจ าแนกไดเปน 2 ระดบคอ กลยทธการก าหนดทศทางการ

บรหารหรอกลยทธหลกและกลยทธระดบปฏบตงานหรอกลยทธระดบแผนงานและโครงการ ซง

ประกอบดวยแผนงานและโครงการทโรงเรยนจดท าขนเพอรองรบกลยทธหลก อาจกลาวอกนยหนงวา กล

ยทธหลกทก าหนดขนตองมกลยทธระดบแผนงานและโครงการรองรบตามความเหมาะสมทกกรณ

เรองท 8.3.2 ตวอยางกลยทธการปฏบตงานของสถานศกษา

กลยทธการปฏบตงานหรอกลยทธระดบหนาทซงจะน ามากลาวไวในทน เปนกลยทธทไดจากการ

ศกษาวจยจากกลมตวอยางซงเปนสถานศกษาขนพนฐานในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาแหงหนง ซง

ผลการวจยดงกลาวสะทอนใหเหนวา กลยทธทสถานศกษาจดท าขนเพอพฒนาคณภาพการบรหารงาน

วชาการ ประกอบดวยกลยทธหลายลกษณะ แตผวจยไดจดรวบรวมกลยทธดงกลาวไวเปนกลมตาม

คณลกษณะทก าหนดขนเพอใหเหนภาพกลยทธทสถานศกษาเลอกใชไดชดเจนมากยงขน โดยมสาระส าคญ

ดงน

กลยทธการบรหารคณภาพงานวชาการ พงษศกด สขพทกษ ทองใบ สดชาร และบญชม ศรสะอาด (2555: 183-185) ไดศกษาวจย

เรอง “กลยทธการบรหารคณภาพงานวชาการในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาอบลราชธานเขต 3”

กลมตวอยางในการศกษา ไดแก ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาอบลราชธาน เขต 3 จ านวน 140 คน ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางของ

เครจซและมอรแกน (Krejcie and Morgan) และกลมตวอยางไดมาโดยใชวธการสมอยางงาย

38

ผลการวจยสรปไดวา สถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

อบลราชธาน เขต 3 ก าหนดกลยทธการบรหารคณภาพงานวชาการ ประกอบดวย กลยทธหลก 5 ดาน

ดงน

1. กลยทธหลกดานความรบผดชอบของผบรหาร ประกอบดวย กลยทธระดบแผนงานและ

กลยทธระดบโครงการ ไดแก

1.1 แผนงานการวางแผนงานวชาการ ม 3 โครงการ คอ 1) ประกาศนโยบายการบรหาร

คณภาพงานวชาการในสถานศกษาขนพนฐาน 2) ประยกตใชวงจรคณภาพ (PDCA) ในการบรหาร

คณภาพ และ 3) โครงการจดประชม สมมนาครและบคลากรทางการศกษาเกยวกบการบรหารคณภาพ

1.2 แผนงานการสรางภาวะผน าของผบรหาร ม 4 โครงการ คอ 1) พฒนาผบรหารคร

และบคลากรทางการศกษาใหเปนผน าทางวชาการ 2) จดระบบบรหารคณภาพงานวชาการ 3) การสราง

ทมงานวชาการทเขมแขงโดยเทคนคการควบคมคณภาพครบวงจร (Quality Control Cycle :QCC) และ

4) จดกจกรรมระดมสมอง (brain storming) เพอเปดโอกาสใหครและบคลากรทางการศกษาไดแสดง

ความคดเหนและมความรสกเปนเจาของงานบรหารคณภาพทางวชาการรวมกน

2. กลยทธหลกดานการมสวนรวม ประกอบดวย กลยทธระดบแผนงานและกลยทธระดบ

โครงการ ไดแก

2.1 แผนงานการสรางวสยทศนรวม ม 3 โครงการ คอ 1) พฒนาระบบการบรหารงาน

งานวชาการแบบเนนการการท างานแบบมสวนรวม 2) สรางความรวมมอกบผเกยวของทกระดบในการ

บรหารคณภาพงานวชาการ และ 3) โครงการนเทศทางการศกษาโดยใชการนเทศแบบ PIDRE

2.2 แผนงานสรางทมงานคณภาพ ม 3 โครงการ คอ 1) การประยกตใชแนวคดวงจร

คณภาพ (PDCA) ในการวางแผนงานวชาการ 2) การประยกตใชแนวคดการควบคมคณภาพแบบครบ

วงจร (QCC) ในทมงานวชาการทกขอบขาย และ 3) การสรางทมงานวชาการแบบขามสายงาน

2.3 แผนงานสรางแรงจงใจในการมสวนรวมท างานวชาการ ประกอบดวย 2 โครงการ คอ

1) โครงการคดเลอกคร พนกงานราชการ และลกจางเพอรบรางวลเกยรตยศ และ 2)โครงการส ารวจ

ความพงพอใจในการบรหารคณภาพงานวชาการของผมสวนไดสวนเสย

3. กลยทธหลกดานการจดสรรทรพยากร ประกอบดวย กลยทธระดบแผนงานและกลยทธระดบ

โครงการ ไดแก

3.1 แผนงานการสรางเครอขายทางวชาการ ม 3 โครงการ คอ 1) จดโครงสรางการ

บรหารคณภาพงานวชาการโดยประยกตจากโครงสรางการบรหารคณภาพทวทงองคการ(TQM) 2) จด

ประชม สมมนาครและบคลากรทางการศกษาเกยวกบการบรหารคณภาพงานวชาการ และ 3) การแตงตง

คณะกรรมการบรหารคณภาพงานวชาการ

3.2 แผนงานการสรางทมงานคณภาพ ม 2 โครงการ คอ 1) สรางทมงานคณภาพแบบ

เบดเสรจสามารถใหบรการเสรจภายในจดเดยว (one stop service) และ 2) ประเมนทบทวนการบรหาร

คณภาพโดยคณะกรรมการบรหารคณภาพ ภาคเรยนละ 1 ครง

39

3.3 แผนงานการจดระบบขอมลสารสนเทศการบรหารคณภาพงานวชาการ ม 2 โครงการ

คอ 1) โครงการประชม สมมนาครและบคลากรทางการศกษาเกยวกบการวางแผนบรหารคณภาพงาน

วชาการ และ 2) แตงตงคณะท างานจดท าเอกสาร คมอคณภาพและแบบรายงานผลการปฏบตงาน

3.4 แผนงานสรางเครองมอควบคมคณภาพ ม 3 โครงการ คอ 1) การสรางเกณฑ

มาตรฐานการบรหารคณภาพในแตละขอบขายของงานวชาการ 2) จดท าแผนคณภาพเพอใชเปนกลยทธ

ในการควบคมกระบวนการปฏบตงานทกขอบขายงานวชาการในสถานศกษา และ 3) การประยกตใช

เทคนคการเปรยบเทยบเคยง (benchmarking) ในการวดผลและประเมนผลการด าเนนงานบรหารงาน

วชาการ

4. กลยทธหลกดานการควบคมกระบวนการท างาน ประกอบดวย กลยทธระดบแผนงานและ

กลยทธระดบโครงการ ไดแก

4.1 แผนงานควบคมคณภาพงานวชาการ ม 5 โครงการ คอ 1) การจดท าหลกสตร

สถานศกษาสาระทองถนใหสอดคลองกบความตองการในการประกอบอาชพในชมชนทองถน 2) จดการ

เรยนการสอนแบบเนนผเรยนเปนส าคญดวยวธการทหลากหลาย 3) จดสอนซอมผเรยนทเรยนรชาและ

สอนเสรมผเรยนทเรยนรไดเรว 4) จดระบบการวดผล ประเมนผลใหสอดคลองกบวตถประสงคราย วชา

และ 5) น าเทคนคเปรยบเทยบเคยง (benchmarking) มาใชเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนรของ

ผเรยน

4.2 แผนงานการประยกตใชกจกรรมตามแนวคดการบรหารคณภาพ มาใชในการ

บรหารงานวชาการ ม 8 โครงการ คอ 1) การบรหารสถานศกษาแบบการมสวนรวม 2) จดหาสอ

เทคโนโลย และแหลงเรยนร ใหพอเพยงโดยประยกตใชกจกรรม 5 ส. 3) ประยกตใชกจกรรมควบคม

คณภาพ (QCC) มาใชพฒนาทมงานงานวจยทางการศกษา 4) จดระบบขอมลสารสนเทศใหครอบคลม

ขอบขายงานวชาการ 5) ประยกตใชระบบบรหารคณภาพตามแนวคดของจราน (Juran) มาใชในการ

จดระบบประกนคณภาพ 6) ใชกจกรรมระดมสมอง (brain storming) ในการน าภมปญญาทองถนมาชวย

สอนในสถานศกษา 7) จดท าแผนคณภาพ และ 8) โครงการจดท าคมอการปฏบตงาน

5. กลยทธหลกดานการตรวจตดตามผลการด าเนนงาน ประกอบดวย กลยทธระดบแผนงานและ

กลยทธระดบโครงการ ไดแก

5.1 แผนงานประกวด/แขงขนทกษะทางวชาการ ม 4 โครงการ คอ 1) จด

ประชมสมมนาคณะกรรมการตรวจตดตามผลการด าเนนงานวชาการ 2) จดท าเกณฑมาตรฐานคณภาพ

งานวชาการใหครอบคลมทกขอบขายงาน 3) โครงการใฝเรยนใฝรมงสความเปนเลศ และ 4) จดผเรยน

เขาประกวด/แขงขนทกษะทางวชาการระดบกลม ระดบเขตพนทการศกษา และระดบประเทศ

5.2 แผนงานการตรวจตดตามประเมน ผลดานคณภาพงานวชาการ ม 2 โครงการ คอ

1) แตงตงคณะกรรมการตรวจตดตามโดยใชรปแบบตามความเหมาะสม และ 2) ก าหนดมาตรการ

ส าหรบครและบคลากรทางการศกษาทไมปฏบตตามนโยบายคณภาพ

หลงจากศกษาเน อหาสาระตอนท 8.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม ในแนวการศกษา หนวยท 8 ตอนท 8.3

40

บรรณานกรม

“กระบวนการจดการเชงกลยทธในระดบสถานศกษา” (2556) คนคนวนท 28 สงหาคม 2556 จาก

www.aya1.go.th/ manulplan/man04.doc

กงพร ทองใบ. (2546). กลยทธและนโยบายทางธรกจ. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2553). การคดเชงกลยทธ. พมพครงท 6. กรงเทพฯ: ซคเซสมเดย.

โกวทย กงสนนท. (2549). จรยธรรมของการบรหารภาครฐแนวใหม. วารสารสถาบนพระปกเกลา. 4(2).

พฤษภาคม-สงหาคม, 15-18.

ชยพชร เลศรกษทวกล. (2556). ผน าเชงกลยทธ. คนคนวนท 1 สงหาคม 2556 จาก

http://deonetraining.com /view_leader_talk.php?id=31

เชาว โรจนแสง. (2554). “การก าหนดกลยทธระดบหนาท” ในประมวลสาระชดวชาการจดการตลาด

และการจดการเชงกลยทธ. หนวยท 11. หนา 1-59. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เทอน ทองแกว (2555). การพฒนาวสยทศน: หลกการและแนวปฏบต. คนคนวนท 10 กรกฎาคม

2555 จาก http://www.arit.dusit.ac.th/km/wp-content/uploads/2010/11/vision-dev.pdf

ธนชย ยมจนดา. (2554). “การก าหนดกลยทธระดบบรษท” ในประมวลสาระชดวชาการจดการตลาด

และการจดการเชงกลยทธ. หนวยท 9. หนา 1-85. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ธร สนทรายทธ. (2554). ปรชญาการบรหารจดการ. กรงเทพฯ: เนตกลการพมพ.

บญเกยรต ชวะตระกลกจ. (2548). การจดการเชงกลยทธส าหรบ CEO. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: สขม

และบตร.

ประยงค เนาวบตร. (2556). “ผน ากบการบรหารงานวชาการ หลกสตรและการเรยนร” ในประมวลสาระ

ชดวชาการพฒนาทกษะและประสบการณวชาชพส าหรบผน าทางการศกษา. หนวยท 11. หนา

1-61. ปรบปรงครงท 1. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ปณรส มาลากล ณ อยธยา. (2551). การจดการเชงกลยทธ. คนคนวนท 2 กรกฎาคม 2556 จาก

dpl2.wu.ac.th/strategic/data/word_stra_54_kabi.do

ผลน ภจรญ. (2556). ความจ าเปนในการปรบกระบวนทศนในการด าเนนธรกจ. คนคนวนท 31

สงหาคม 2556 จาก http://info.muslimthaipost.com/main/index.php?

page=sub&category=29&id=9605

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2554). แผนพฒนาการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ฉบบท 11

พ.ศ. 2555-2559. กรงเทพ: กระทรวงศกษาธการ.

พงษศกด สขพทกษ ทองใบ สดชาร และ บญชม ศรสะอาด. (2555). กลยทธการบรหารคณภาพงาน

วชาการในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาอบลราชธาน เขต

41

3 ใน Journal of Administration and Development, Mahasarakham University. 4(1) January

- April 2012.

ไพรช ถนธาน. (2556). Global communication management and strategic management คนคนวนท

12 กนยายน 2556 จาก http://www.docstoc.com/docs/24189061/Communication-

Management-Policy

ไพโรจน ปยะวงศวฒนา. (2555). การจดการเชงกลยทธ: เทคโนโลยและนวตกรรม. กรงเทพฯ :

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรนารถ แสงมณ. (2553). องคการ: ทฤษฎ การออกแบบและการบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพฯ: สถาบน

เทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

วรางคณา ผลประเสรฐ. (2554). “แนวคดการจดการเชงกลยทธ” ในประมวลสาระชดวชาการจดการ

เชงกลยทธในการบรหารโรงพยาบาล. หนวยท 1. หนา 1-26. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราช.

วรช วรชนภาวรรณ. (2554). “แนวคดและความรพนฐานเกยวกบการบรหารยทธศาสตรของหนวยงาน

ภาครฐ” ในประมวลสาระชดวชาการบรหารยทธศาสตร. หนวยท 1. หนา 1-109. นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สมชาย ภคภาสนววฒน. (2551). การพฒนาความคดเชงกลยทธ (strategic thinking). บรรยายเมอ

วนท 9 เมษายน 2551 ณ หอประชมมหาวทยาลยธรรมศาสตร จดโดย ส านกเสรมศกษาและ

บรการสงคม มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สมพงษ จยศร และ เชาว โรจนแสง. (2545). “กระบวนการจดการเชงกลยทธ” ในประมวลสาระชด

วชาการวางแผนกลยทธและการควบคม. หนวยท 2. หนา 53-97. นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สชาต ธาดาธ ารงเวช. (2550). Leadership. คนคนวนท 12 ตลาคม 2555 จาก http://learners.in.th/

file/ dpavru2/DrSuchart_Leader.pdf

Adair, John Eric. (2010). Strategic leadership: How to think and plan strategically and provide

direction. London: KoganPage.

Coulter, Mary K. (2010). Strategic management in action. (5thed.). Boston: Prentice Hall.

Davies, Babrara J., & Davies, Brent. (2004). “Strategic leadership.” School Leadership and

Management. 23(1), 29-38.

DuBrin, Andrew J. (2010). Principles of leadership. (6thed.). Canada: South-Western Cengage

Learning International Student Edition.

Harrison, Jefferry S., & St. John, Caron H. (2002). Foundations in strategic management.

(2nded.). Canada: South-Western.

42

Jones, Gareth R., & George, Jenifer M. (2011). Essentials of contemporary management. (4thed.).

New York: McGrawHill.

North Central Regional Educational Laboratory & Metiri Group. (2003). en Gauge 21st century

skills: Literacy in the digital age. Chicago: North Central Regional Educational Laboratory.

Pearce, John A., & Robinson, Richard B. (2009). Strategic management: Formulation,

implementation and control. (11thed.). Boston: McGrawHill.

Pitts, Robert A. & Lei, David. (2000). Strategic management: Building and sustaining competitive

advantage. (2nded.). South-Western Publishing.

Porter, Michael E. (2011). “What is strategy” HBR’s 10 must reads on strategy. Boston:

Harvard Business Review.

Robbins, Stephen P., & Coulter, Mary K. (2012). Management. (11thed.). Upper Saddle River,

New Jersey: Pearson.

Waters, Donald. (2006). Operations strategy. Australia: Thomson Learning.

West III, Page G., & Bamford, Charles E. (2010). Strategy: Sustainable advantage and

performance. Canada: South-Western Cengage Learning.

Wootton, Simon, & Horne, Terry (2010). Strategic thinking: A nine step approach to strategy and

leadership for managers and marketers. (3rded.). Hong Kong: KoganPage.