CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 138, viti i tetë i botimit, 18 TETOR 2011 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. orgwww. myabcal. org

LIQENI I TIRANES I BRAKTISUR MES THARJES,NDERTIMEVE E UJRAVE TE ZEZA

PROGRES RAPORTI 2011Ekstrakt nga Komunikata e Komisionit të Parlamentit

Evropian dhe Këshillit “Strategjia e Zgjerimit dhe SfidatKryesore 2011-2012”, COM (2011) 666 final)

“Ka pak përparim të përgjithshëm përsa i përket shtrirjeslegjislative në fushën e mjedisit. Implementimi i përgjithshëmdhe zbatimi i legjislacionit mbetet i dobët. Forcimi i kapacitetetadministrative dhe bashkëpunimit ndërinstitucional të kërkonpërpjekje të mëtejshme. Në lidhje me ndryshimet klimatike,Shqipëria s’ka bërë asnjë progres dhe kapacitetet institucionalembeten shumë të dobët.”P.S. Të plotë pjesën për mjedisin nga Progresraporti dota botojmë në numrin e ardhshëm.

Vitet e fundit, Liqeni artificial dhe Parku i madh i Tiranës kanë mbetur mjedisi i gjelbërmë i madh dhe pothuaj i vetmi për banorët e Tiranës. Në vitet e tranzicionit, Parku ka qenëviktimë e një sërë ndërtimesh të pakontrolluara në brendësine e tij, ndikimi i të cilave ngaana urbane dhe ndotjes mjedisore ka qenë tepër i ndjeshëm. Rreziku i atrofizimit të tij sirezultat i shkatërrimit dhe bllokimit të rrugëve ujore me të cilat ushqehej liqeni, ndërtimetpërreth kanë prishur tërë strukturën ujëmbledhëse të basenit të liqenit sepse në vend tebimësise tani ka beton dhe asfalt. Liqeni tashmë përbën një ekosistem të pa studjuar, të

Më se 1,3 miliardë njerëz, gati 20 %e popullsisë së planetit nuk ka akses nëenergjinë elektrike. Gati 85% e njerëzvepa qasje në energji në botë jetojnë nëzonat rurale, dhe më shumë se 95%është në Afrikë apo në vendet nëzhvillim të Azisë.Këto dhe politikat qëduhen ndjekur për rritjen e objektivavedrejt energjisë së rinovueshme, udiskutuan në konferencën “ Energji përtë gjithë “ të Agjensisë Ndërkombëtaretë Energjisë në 10-11 tetor në Oslo.

Edicioni edicioni i pestë i „TetoritGjerman“ është këtë vit një risi: për vitin2011 trajton leitmotivin „Klimë – Energji –Ndryshim“, tema që Ambasadorja Gjermaneznj. Carola Müller-Holtkemper i quajti tematë së ardhmes sikurse janë ndryshimetklimatike, energjitë e rinovueshme dheeficenca e energjisë.

Në fjalën e saj përshëndetëse për fillimine veprimtarive të Tetorit Gjerman ajo, ndërtë tjera u shpreh se : “Sipas disa studimevetë Bankës Botërore të vitit 2009 dhe 2010Shqipëria është një prej vendeve më tëpambrojtura në rajon: efektet e

ndryshimeve klimatike kanë nisur të vihenre që tani, numri i ngjarjeve ekstreme të motitështë rritur. Ndërsa kapaciteti administrativi Shqipërisë për t’u bërë ballë këtyre sfidaveështë i vogël.

Presidenti B.Topi : “Neni 49, per importin e mbetjevene Republiken e Shqiperise, vleresoj se del jashteqellimit te ligjit. Do t’u thoja të dëgjonin mendimet eqytetarëve që, si asnjëherë tjetër, kanë qenë në njëfluks të jashtëzakonshëm për ta kontestuar këtë ligj”.

Zv/ministri i Mjedisit Bino : “Refuzimi në mungesëtë argumenteve kushtetuese është padyshim një akt ipastër politik. Refuzimi është pengesë e qeverisë nëfunksionin e saj ligjor për menaxhimin e mbetjevesipas standardeve të BE-së.

pakontrolluar, që gradualisht po shkon drejt degradimit - kthimit në një gjol me ujë tëndenjur, të pistë, pa jetë dhe të rrezikshëm por dhe drejt tharjes (eliminimit) të tij.

Për këtë qëllim këto problem janë bërë objekt i veprimtarisë së një diskutimi meekspertë dhe një takimi publik pranë mjediseve të Liqenit, organizuar nga Grupimi“Ekolëvizja” me temë “Problemet e degradimit Mjedisor të Liqenit artificial të Tiranësdhe zbatimin e masave mbrojtëse dhe rehabilituese ndaj tij”. Veprimtaria është bërë emundur nga një projekt i Shoqatës së Biologëve të mbështetur nga KE.

PERSE KJO “BETEJE” PER LIGJIN E MENAXHIMIT TE MBETJEVE

TETORI GJERMAN DHE MJEDISI SHQIPTAR

Nga Agim DALIPI Në vizitën e tij në një qendër zgjedhore

( lokal publik), ambasadori hollandez z. VanDen Dool, fjalën e parë që tha kur hyri ishtese aty po pihej duhan. Nuk është hera eparë që ambasadorët përmendinmoszbatimin e ligjeve që ne vendosim. Para

DREJT 2012 - VITIT NDERKOMBETAR PER ENERGJITE QENRUESHME PER TE GJITHE

AMBASADORI HOLLANDEZ, MJEDISI, SHENDETI DHE DY LIGJE

Lexo fq. 6

Lexo fq. 2

Lexo fq. 2

ca kohësh ambasadori i BE-së Lohanthoshte se zbatimi i ligjeve tona nuk duhett’i ngjajë atij kundër pirjes së duhanit nëvende publike.

Lexo fq. 6

2

Për një ligj të kontestuar ( sidoqë kryesisht vetëm për një nen, atë49 ) menduam se kthimi për rishikimnë parlament do të gjente një pritjetjetër, atë të reflektimit qoftë ngapikpamja juridike dhe nga ajo përtë cilën presidenti Topi u shprehpër zyrtarët : “ Do t’i thoja të

orientohen tek mendimet eqytetarëve, që, si asnjëherë tjetër,kanë qenë në një fluks tëjashtëzakonshëm për ta kontestuarkëtë ligj”.

Në gazeta e television askushnga “avokatët” zyrtarë të këtij ligjinuk u shpreh për një gjë : kush kavlerë për ne, biznesi i riciklimit e tëardhurat prej tij apo riciklimi imbetjeve tona që akoma nuk po imenaxhojmë dot pale pastaj tigrumbullojmë të diferencuara. ZotiBino, zëvëndësministër nëMinistrinë e Mjedisit, pjesëmarrësnë përurimin e grumbullimit tëdiferencuar të mbetjeve urbane nëFier, implementuar nga Co-Plan, nështator të vitit të kaluar, u shprehnë emër të qeverisë se : “Ne kemiobjektiva për riciklimin të cilat, sëbashku me një partner tërëndësishëm si shoqata e biznesittë riciklimit kemi objektiva që derinë vitin 2015 të riciklohet 20% embetjeve urbane por edhe kjoshifër duhet të rritet edhe me

Edicioni edicioni i pestë i„Tetorit Gjerman“ është këtë vitnjë risi: për vitin 2011 trajtonleitmotivin „Klimë – Energji –Ndryshim“, tema që AmbasadorjaGjermane znj. Carola Müller-Holtkemper i quajti tema të sëardhmes sikurse janë ndryshimetklimatike, energjitë e rinovueshmedhe eficenca e energjisë.

Në fjalën e saj përshëndetësepër fillimin e veprimtarive tëTetorit Gjerman ajo, ndër të tjerau shpreh se: “Tematika endryshimeve klimatike dheenergjive të rinovueshmeqëndron në rend të ditës në nivelmbarëbotëror.

Sipas disa studimeve tëBankës Botërore të vitit 2009 dhe2010 Shqipëria është një prejvendeve më të pambrojtura nërajon: efektet e ndryshimeveklimatike kanë nisur të vihen reqë tani, pasi në pesëmbëdhjet

vitet e fundit temeperaturatmesatare janë rritur, sasia ereshjeve ka rënë, ndërsa numri ingjarjeve ekstreme të motit ështërritur. Ndërsa kapacitetiadministrativ i Shqipërisë për t’ubërë ballë këtyre sfidave, nëse ureferohemi studimeve të BankësBotërore, është i vogël. Në faqene kredive thuhet, që Shqipëriaprodhon më shumë se 90% tëenergjisë elektrike prej fuqisëhidrike dhe se zotëron njëpotencial të konsiderueshëm nësektorin e energjive tërinovueshme.

Garantimi i një furnizimi tëbesueshëm, ekonomik dhe tëpajtueshëm me mjedisin është njëndër sfidat më të mëdha tëshek.XXI.

Bashkëpunimi ekonomikgjerman, në koordinim meqeverinë shqiptare, përqendrohetndër të tjera në sektorët efurnizimit me energji elektrik dhemjedisit, përfshirë këtu ujësjellës-kanalizimet. Në këta sektorëShoqata për BashkëpunimNdërkombëtar GIZ dhe Banka

Ditët e fundit nga InspektoratiQendror Teknik, i cili ka për detyrëtë mbikqyrë tregun, ka bërë disainspektime, nga ku kanë rezultuarse lodrat e femijëve dhe veshjet përtë vegjlit që vijnë nga Kina, kanë

përbërës të rrezikshëm që dëmtojneseriozisht shëndetin e tyre ndërsanë këpucët e tyre janë gjetur edhepërbërje kancerogjene. Në raportine IQP-së theksohet se “Nga analizarezultoi që 5 kampione, rreth 23.8%e tyre, nuk i plotësojnë kushtet estandardeve shqiptare, që do tëthotë se përmbajtja e substancave

PERSE KJO “BETEJE” PER LIGJIN E MENAXHIMIT TEMBETJEVE ?

TETORI GJERMAN DHE MJEDISISHQIPTAR

kontributin që do ti japë qeveriakësaj industrie”.

Po të ndalesh në objektivat eMMPAU merr vesh se riciklimi dotë kryhej për mbetjet tona për tëarritur edhe shfrytëzimin sa më tëgjatë të venddepozitimeve.Tashtina del se, me që nuk ndajmë dot

plehrat tona për riciklim duhet tëmarrim ato të të tjerëve. E lemëmënjanë ( megjithëse nuk është përtu lënë aspak ) ndikimin e mafiasnë biznesin ilegal të plehrave që,sipas të dhënave të vitit 2010 po jakalon në shifra edhe atij të drogës.Po ashtu le të mos flasim përpothuaj pamundësinë e kontrollittë specializuar të importit të tyrenë dogana e pika kufitare. Poashtu edhe për “rregullimet” që doti bëhen “ rast pas rasti” importitnga vendimet apo urdhrat ekryeministrit. Por plehrat tona kurdo ti riciklojmë ? Jo aq për tëmbajtur me lëndë të parë biznesine riciklimit se sa për të menaxhuarplehrat e shtëpisë sonë që tëgjithë e pranojnë se po na zenëfrymën.

Del se duhet të sakrifikojmë përtë mbajtur në këmbë një biznes që,në fund të fundit, është njëveprimtari ekonomike e cila patjetërduhet përkrahur por vetëm në tëmirë të mjedisit, të kombit e të

Gjermane për Rindërtim dhe Kfwkanë përvojë të madhe.

Me anë të projekteve në këtofusha, por edhe në të tjera veçtyre, Gjermania e mbështetShqipërinë në rrugën e saj tëintegrimit në BE”.

Fokusi tematik „Klimë –Energji – Ndryshim“ do tëtrajtohet në disa aktivitete: do tëçelet një ekspozitë prej Agjencisë

Gjermane të Energjisë DENA metemë „Reneëables – Made inGermany“ për të hedhur dritë mbisfidat që lindin nga ndryshimetklimatike, epërsitë e burimevealternative të energjisë dheteknologjive të ndryshme si dhemundësitë e shfrytëzimit të tyre.Po ashtu ekspozita shëtitëse epërshtatur prej GIZ në kontekstinshqiptar, me tematikë „Uji është eardhme“ synon të nxisë publikuntë reflektojë rreth rrezikimit dhembrojtjes së kësaj lënde natyraledhe me rëndësi jetike, ujit, si dhe

të sugjerojë masa konkrete përmbrojtjen e ujit në jetën tonë tëpërditshme.

Gjithashtu REC Albania, do tërealizojë disa projekte me nxënës: një konkurs vizatimesh me temëndryshimet klimatike, gjelbërimi ioborreve të shkollës, si edhe njëseminar rreth ndryshimeve tëklimës. Së bashku me REC Albaniadhe Fondacionin Hanns Seidelnxënësit e Durrësit do të bëjnëobjekt të analizës së tyreshpërdorimin e burimeve tëndryshme në shkollë dhe shtëpisi dhe do të paraqesin në mbylljenjë koncept kursimi dhe këshillapraktike për një kujdes më tëmadh në shfrytëzimin e ujit dheenergjisë.

Ambasada Gjermane zhvilloigjithashtu në korrik një pyetësorpër mjedisin “Ndërgjegjësimi përmbrojtjen e mjedisit në Shqipëri”,mbështetur nga WerbeagenturHeymann Brandt De Gelmini *.

P.S. Materialin e plote do tabotojme ne numurin e ardhshemdhe ne adreswn : http://w w w . e k o l e v i z j a . o r g /index.php?topmenuitem=Gazeta

shtetit tonë, të shëndetit tëfëmijëve tanë.

Asnjë nuk është kundërbiznesit të riciklimit por kush i kabërë llogaritë sa fitojmë nga importii mbetjeve në biznes e sa humbasimnë mjedis, në atë vetëpunësimin eatyre, romëve në përgjithësi, qëmerren sot pothuaj të paorganizuarpor nxjerrin jetesën, apo edhe nëmbushjen e shpejtë tëvenddepozitimeve që akoma nuk ikemi ? Vetëm plastikë nëvenddepozitimin e Sharrës shkojnë41% e mbetjeve të kryeqytetit, letër14% e tekstile 10% (Analizamerceologjike, Shtojca nr. 7 e Planittë Administrimit Operativ tëBashkisë Tiranë, 3 prill 2009 ). Poti shtosh dhe 20% të mbetjeveorganike që qeveria ka ndërmendti ripërdorë ( nëse do ta bëjë ) përkompostim, athere aty do tëshkonin më pak se 20% e mbetjevetë qytetit qe jane jo me pak se 800ton ne dite. Pra venddepozitimi qëpo mbushet do të shkontë tëpaktën mbi 25 vjet dhe jo kaq sa kashkuar dhe në horizont po lind qëtani nevoja e një tjetri.

Prandaj të gjitha palët le tashohin me këtë sy e të merren vesh: Presidenti, Parlamenti qeveria eMMPAU, të pyeten por dhe tëmerret parasysh edhe shoqëriacivile si përfaqësuese ekomunitetit dhe vetë qytetarët. Nënjë sondazh në të përditëshme92% e të anketuarve ishin kundërimportit të mbetjeve. Le tërishikohet ligji sepse ato vite qëkemi humbur për menaxhimin embetjeve nuk i zëvëndësojnë dotdisa ditë apo javë e të mos kthehetky rishikim si një “armë” në betejënpolitike por si një sinjal për ta bërëmë të saktë e në të mirën e sotme etë ardhme të vendit.

Sepse është më mirë të rrojmëmë tepër, me pastër e pak më tëvarfër se sa të jetojmë më pak e mëtë pasur.

A.D.

KONTROLLI I SHTETIT DHE LODRAT KANCEROGJENE TEFEMIJEVE

kimike dhe kryesisht sulfate dhesubstanca reduktuese ishin tëpranishme. Përcaktimi i tyre ështëkryesisht kualitativ, mbasi në këtolloje produktesh substancat emësipërme nuk duhet të jenë fare

të pranishme as në formegjurmësh”. Këto prodhime, por dhetë tjera janë denoncuar disa herënë RAPEX – Sistem i Informimit tëshpejtë në Europë. IQP ka informuardhe doganat dhe autoritetetshëndetësore. Ndër mallrave meproblem të tilla janë dhe buzëkuqi ifemrave por edhe pelenat

njëpërdorimëshe të fëmijëve, poredhe pambuku, pecetat higjienikedhe fashat higjienike,.

Në shtypin amerikan përdoretrëndom një shprehje : “ Toys,danger nr.1 from China – Lodrat,rreziku nr.1 nga Kina “.Ka kohë qënë botë është shtuar kontrolli dheheqja nga tregëtimi i shumëartikujve e asgjësimi i tyre, bashkëme pasojat financiare, është kthyerpothuajse në rutinë. Mattel nëSHBA, një gjigant i tregëtimit tëlodrave, ktheu vetëm në një ditë19 milion lodra. Këtë problem ekemi ngritur disa herë në gazetëntonë e siodoms për mungesën ekontrollit të specializuar apo tëpërciptë që ju bëhet shumëmallrave të tilla që kanë ndotësapo lëndë të rrezikshme përshëndetin e njerëzve apo, aq mëtepër, të fëmijëve. Nëse kontrolli iIQP u gjetën këto fakte sot do tëthotë se janë në gjendje ti gjejnë.Athere pse kanë hyrë këto mallrate rrezikshme ?

Garantimi i një furnizimi të besueshëm, ekonomikdhe të pajtueshëm me mjedisin është një ndër

sfidat më të mëdha të shek.XXI.Kapaciteti administrativ i Shqipërisë për t’u bërë

ballë sfidave të ndryshimeve klimatike është i vogël.

3

Vitet e fundit, Liqeni artificialdhe Parku i madh i Tiranës kanëmbetur mjedisi i gjelbër më i madhdhe pothuaj i vetmi për banorët eTiranës. Në vitet e tranzicionit,Parku ka qenë viktimë e një sërë

ndërtimesh të pakontrolluara nëbrendësine e tij, ndikimi i të cilavenga ana urbane dhe ndotjesmjedisore ka qenë tepër i ndjeshëm.Rreziku i atrofizimit të tij si rezultat ishkatërrimit dhe bllokimit tërrugëve ujore me të cilat ushqehejliqeni, ndërtimet përreth kanëprishur tërë strukturën ujë-mbledhëse të basenit të liqenitsepse në vend te bimësise tani kabeton dhe asfalt. Porta shkarkuesee digës nuk funksionon dhe si etillë nuk kontrollon ndryshimin enivelit të ujit në liqen. Pra liqeni

tashmë përbën një ekosistem të pastudjuar, të pakontrolluar, qëgradualisht po shkon drejtdegradimit - kthimit në një gjol meujë të ndenjur, të pistë, pa jetë dhetë rrezikshëm por dhe drejt tharjes(eliminimit) të tij.

Njohja e pronësise brendaterritorit të liqenit ka shtuarpresionin e pronarëve për tatjetërsuar atë. Braktisjen dhe

Menjëherë pas krijimit tësituatës problematike tëngordhjes së peshqve në LiqeninArtificial, Bashkia e Tiranës ngritinjë grup pune për të analizuarsituatën dhe për të marrë masa

duke marrë në konsideratë edhesensibilizimin e bërë nga takimi mepërfaqësues të GrupimitEkolëvizja me nënkryetarin E.Panariti.

Z. Panariti është shprehur se :“Problemet e liqenit të Tiranësdhe ekosistemit të tij janëprobleme të vjetra dhe të mbarturaprej shumë vitesh. Ka ardhur kohaqë këto probleme duhenballafaquar energjikisht.

Problemi i parë është ikarakterit hidroteknik, sepseliqeni prej vitesh e ka shkëputur furnizimin e tij nga liqeni i Farkës.Ne kemi ndërmarrë një planstudimi, për të bërë ç’është emundur që kjo lidhje me liqenin eFarkës të rivendoset, sepse nëkëtë mënyrë ruhet bilanci hidrik,oksigjenohet liqeni dhe bën tëmundur gjallërimin e jetës (siç eshikoni jeta akuatike e liqenitështë pothuajse inekzistente).

Nga ana tjetër, problemmadhor është ndalimi kategorik imbartjes së Liqenit me inerte dhembetje të ngurta, gjë që për fattë keq po ndodh edhe këto ditë.Ne i kemi dërguar një mesazh

Nga takimi ne 2009 për projektin

“Studimi i Problemeve të degradimitMjedisor të Liqenit artificial tëTiranës, informimin, ndërgjegjësimindhe nxitjen e vendimarrjes përzbatimin e masave mbrojtëse dherehabilituese “, kryer nga organizata“Massmedia dhe Mjedisi”

Z. Arben Demeti, zv.ministër iMjedisit : Së pari liqeni e parku duhettë ketë statusin e një zone të mbrojturpavarësisht nëse shoqërohet mefaturë financiare ose jo në momentinpërkatës, sepse kjo do të thotë që

LIQENI DHE ÇFARE DUHET BEREpersekutimin e tij u forcua edhe mëshumë gjatë kohëve të fundit, mengordhjen masive të peshqve nëliqen.

Ndërkohë projektet e bashkisësë Tiranës janë përqëndruar vetëm

në zonën tokësore të parkut,sistemim rrugësh, mbjellje pemësh,etj, dhe basenin e ujit (liqenin) nuke kanë vlerësuar si një pjesëthelbësore të Parkut, nuk kanë bërëasnjë studim apo ndërhyrje për tashpëtuar atë.

Për këtë qëllim këto problem janëbërë objekt i veprimtarisë së njëdiskutimi me ekspertë dhe njëtakimi publik pranë mjediseve tëLiqenit, organizuar nga Grupimi“Ekolëvizja” me temë “Problemet edegradimit Mjedisor të Liqenitartificial të Tiranës dhe zbatimin e

masave mbrojtëse dhe reha-bilituese ndaj tij”. Veprimtaria ështëbërë e mundur nga një projekt i Sho-qatës së Biologëve të mbështeturnga KE. Në takim merrnin pjesë znj.Entela Pinguli, drejtuese e projektit,Drejtori i Ndërmarrjes së Gjelbërimitz. Arben Rusi, përfaqësues tëshoqatave të grupimit Ekolëvizja,specialistë të mjedisit, qytetarë etj..

NGA TAKIMI ME NJEGRUP EKSPERTESHZ. Xhemal Mato: Morëm shkas

nga faktet se në vendin tonë, ngainformacionet, dokumenta dhemedia është vënë re se, në lidhje meprojektet që janë dhënë për mjedisindhe ndërkohë atje janë derdhurfinancime, mjedisi ka shkuar me keq.Kjo ka ardhur edhe nga që ka pasurnjë strategji por që më vone kandryshuar plotësisht. Shembujmund të sjellim : u dha një projekt imadh për lagunën e Nartës dheLlogoranë, të bëhej park kombetarLlogoraja dhe Karaburuni dhepastaj, megjithëse u dhanë 1 milionëe ca USD, u ndryshua destinacionidhe realisht nuk realizohet ai qëllimpër të cilin që donatoret e huaj kishindhënë paratë. Po e njejta gjë kandodhur dhe me lagunën e Nartës.

Me mbështetjen e “SOROS”menduam edhe për ngritjen e njëgrupi nga shoqeria civile meekspertë të fushave të ndryshme qëtë monitorojnë dhe të ndikojnë nëpolitikat mjedisore në fusha tëndryshme. Kemi pasur një serishembujsh sicc thashë më lart dhenisur nga kjo i propozuamfondacionit të jemi më aktivë e tëbejme pak më tepër “presion” dheme tepër monitorim ne këtë fushe nëmenyrë që të paraprijmë disaharxhime të kota, sepse harxhohenleket nga ana e Ministrisë sëMjedisit apo edhe shoqatave në njëdrejtim dhe pastaj praktika tregon seështë ecur në një drejtim të kundërt.Ka pasur raste dhe në heqjen efondeve të pyjeve si psh nëKaraberun ku u hoqën 43 ha ngaKëshilli i Ministrave dhe ju dhanënjë kompanie ndertimi. Pra shihet qënë praktikë investimet apo zhvillimiecën shpesh në drejtim të kundërttë një strategjie që mund të jetëcaktuar më parë për atë zonë.

Nisur nga këto ne menduam qëtë fillojmë me problemin e parkut tëmadh dhe kodrave të Tiranes, njëpotencial që është shumë më aferdhe politikës dhe qytetit ku duamqë të krijojmë këtë grupin ad hoc, kujeni perzgjedhur ju sipas njëdiskutimi që ne kemi bërë bashkë mebordin, duke pasur parasyshpervojën tuaj.

( vijon ne faqen 4 )

BASHKIA PER ZGJIDHJEN EPROBLEMEVE TE PARKUT DHE

LIQENIT TE TIRANESshumë të qartë firmave tëndërtimit, që ta ndalin menjëherëkëtë praktikë shkatërruese për këtëekosistem, përndryshe do tëpërballen me sanksione të fortaligjore.

Një problem tjetër shumë irëndësishëm që ka të bëjë pokështu, me ruajtjen e bilancit hidriktë Liqenit është edhe administrimikorrekt i digës së Liqenit, gjë ecila do të bëhet nga Bashkia eTiranës. Ka qenë një problem imbajtur pezull, sepse është akomanë një proces gjyqësor, por ne sëshpejti do ta marrim nëadministrim dhe do të bëjmëinvestimet e mundshme.

Një problem tjetër madhorshumë i rëndësishëm që ka një impakt negativ në Liqen dhesistem është shkarkimi i ujëravetë zeza.

Të gjithë lokalet, bizneset që operojnë, të gjithë apartamentete banimit që operojnë rreth errotull Liqenit kanë marrë njëmesazh të qartë, që brenda njëkohe të shkurtër, një periudhe dyjavore, të ndërpresin kategorikishtshkarkimet e ujërave të zeza nëLiqen gjë e cila ka çuar edhe nënjë asgjësim të jetës ujore tëLiqenit, të cilën ne nuk do talejojmë.

Do të jemi shumë energjikë,shumë të rreptë, me fuqinë që najep ligji, për ta ndaluar këtëmakabritet, që po ndodh në kurriztë këtij ekosistemi.

Problem shumë irëndësishëm është edhedisiplinimi i trafikut. Nuk do tëlejohet absolutisht asnjë automjetprivat, qoftë edhe automjetshërbimi për të qarkulluar nëzonën pedonale, përveçautomjeteve të autorizuara, meorare të kufizuara.

Çdo shkelje do të dënohetrreptësisht. Qytetari i Tiranës katë drejtë për të kaluar ëeek-endinapo edhe ditët e javës, në zonënpedonale e cila është në shërbimtë tij dhe që do i shërbejë natyrishttë gjithë banorëve të kryeqytetit”.

nuk do të përkeqësohet më tej. Unë jam konsultuar me Ministrin

në mënyrë të veçantë dhe marrimpërsipër që të fillojnë procedurat përnjë akt nënligjor të KM për rrugën emiratimit të kësaj zone të mbrojturrajonale, që do të jetë në harkun edisa muajve.

Fatura financiare është ejustifikueshme për punën që duhettë bëhet.

Z. Fatbardh PLAKU, kryetar ikomunës Farkë : Zona në periferiështë kthyer në një zonë banimi, por

për fat të mirë janë objektet e funditnë proces. Eshtë zgjidhur sistemi ikullimit të ujrave të zeza, përveçndërtesave që janë brenda territorittë bashkisë.

Ka ndërtime si me leje dhe pa lejebrenda territorit të parkut. Eshtëshkatërruar rrjeti që furnizonte dikurliqenin e Tiranës. Tek rezervuari ithatë kemi filluar një projektrehabilitimi. Duhet të bashkëpunojmëpatjetër me bashkinë.

Z. Eduart Shalësi, ishnënkryetar i Bashkisë : kanaliekzistues është dëmtuar dhe ku nukmund të ndërhyjë e vetme Bashkia.Ka një tjetër element të rëndësishëmsiç është ai i kanaleve të ujrave tëzeza, i ujrave të shiut por edhe ipërrenjve që derdhen në liqen. Për tabërë këtë basen, një mjedis kuzhvillohen edhe aktivitete te tjerarekreative, kërkohet një ndërhyrje që

kerkon një fond prej 11-12 milioneuro.

Nuk e kuptoj për çfarë duhetnjohur kthimi i pronave në një parksepse legjitimon që të ushtrojë trysnipër të ndërtuar në park.

Z. Besnik BARAJ : Mund tëmerren vendime por duhet tëshoqërohen me një vullnet dashamirësnga pushteti qëndror dhe lokal për takthyer atë në vlera.

Duhet ti japim një statusmaksimal, por të shoqërohet meefekte buxhetore nga pushtetiqëndror dhe kam frikë se mos neshtojmë një konflikt tjetër ndërmjetdy pushteteve.

Z. Farudin HOXHA, Komiteti iDigave : Me keqardhje them që nëKomitetin e Digave ka presione tëmëdha për ndërtime fare pranë digës.Unë do të sugjeroja nga Këshilli iMinistrave që kjo digë të rishikohet,

në mënyrë që kjo digë të mos rrezikojëbanorët. Vlera e parkut kombëtar do tëbinte shumë nëse nuk do të ekzistonteliqeni dhe diga.

Z. Klejdis KRUJA,Prefekt iTiranës: Për mua çështja më erëndësishme është te statusi sepse ngaai do të fillojnë të gjitha zgjidhjet.

Unë mendoj që të ngrihet një gruppune që ta udheheqë institucioni iPrefekturës, kjo është rruga më e mireme përfaqësues nga Bashkia, Komuna,Ministritë përkatese edhe nga ju kusecili do të marrë përgjegjësitë e veta.

Z. Irfan DASHI, Drejtori iPergjithshem i ndërmarrjes nr 1 tëGjelbërimit: Një pjesë e mirë eterritorit të liqenit është në territorin eKomunës. Ne kur kemi dashur tëmbjellim pemët kemi pasur problememe pronarët. Ne jemi hallka e funditdhe vuajmë pasojat e statusit që kaparku.

PER LIQENIN E TIRANES DY VJET ME PARE

4

LIQENI I TIRANES I BRAKTISUR MES THAR(vijon nga faqja 3 )

Z. Xhemal Mato: Mendojmë tafillojme me mbrojtjen dhe rinovimin

e parkut të liqenit dhe strategjisë përtu mbrojtur, qofte parku,qoftëkodratduke krijuar një hapësire tëgjelber, e cila të jetë në të mirë tëqytetarve të Tiranes, dhemundësisht të ketë një planmenaxhimi mjedisor dhe jo të jepetsi rastësisht për sheshe ndertimi. Kyështë qëllimi jone dhe kjo është temambi të cilën ne duam të diskutojme.

Ky grup i ngritur, fillimisht, domonitorojë terrenin, do të marrëinformacjone dhe pastaj ne doarrijmë, me një studim shumë tëthelluar, se si mund të nxisimpolitikën edhe vendimmarrsit që tëecë në rrugë të drejtë menaxhimi ikësaj zone.

Për parkun dhe për kodratshoqata jonë ka bërë dy projektemë parë nga REC dhe nga MinistriaKemi një pervojë e kemi një studim.Bashkë me z.Lirim Selfo ne kemibërë dhe një hap tjetër kohët efundit, ku kemi takuar dhenënkryetarin e Bashkisë z.EdmondPanariti, të cilit i spjeguamnjëkohesisht si gjendjen dhe disaide që kishim në lidhje me mbrojtjene liqenit sepse pati dhe njëkoncidencë që,pak ditë më vonëndodhi dhe katastrofa e ngordhjessë peshqve në liqen. Ne vumë re sez.Panariti ra dakort me disasugjerime që idiskutuam sëbashku.Por ky problem nuk zgjidhet vetëmnga Bashkia sepse një pjesë eliqenit, pjesa jugore dhe kodratvaren nga komuna Farkë. Kështuqë ne na duhet të bëjmë njëpërpjekje më të madhe e mëshkencore, me ekspertizë më të mirëqë, qoftë nga ana mjedisore, qoftënga ana inxhinjerike dhe ajo emenaxhimit që të arrijmë në njëperfundim sa më të mire për qytetine Tiranës.

Z. Besnik Baraj : Mendimi imështë se do të ishte mirë nëse netrokasim në dyer të ndryshme, qofteme z.Panariti por dhe të tjerë dhemund të aplikohet edhe për ndonjëprojekt për vlerësimin shkencor, ngapikpamja kimike të këtij mjedisi, përnjë vlerësim sa më real dhe çfarëndërhyrjesh duhen bërë apo duhenshmangur në mënyrë që të mosndodhë degradimi i mëtejshëm i këtijsistemi.

LIQENI DHE ÇFARE DUHET BERE Unë jam plotësisht dakort që jemi

në statusin e propuzuesit,sugjeruesit e sensibilizuesit. Duhettë marrim parasysh dhe këtë tja u

bëjmë të qartë dhe vendimmarrësvekëtë lloj shqetesimi dhe këtë llojedinamike për të cilën po flasim sepallatet po marrin kodrat dhe duhetta paraqësim ashtu siç është dhe samë shpejt këtë situatë alarmi. Unëdo ta ngre si çështje edhe tëkomisioni i veprimtarive

parlamentare për ta futur nëaxhendën e tij sa më shpejt. Për këtëdo të kërkoj të bëhet dhe një takimme kryetarin e tij z. Jemin Gjana

Z. Xhemal Mato : Mungesa ejashtëzakonshme e hapësirave tëgjelbra në Tirane nuk zgjidhet me dotme liqënin prandaj është edomosdoshme që të trajtohet edhenë planin rregullues të Tiranës kujanë parë dhe Paskuqani e kodrat.Ne mund ta shohim dhe me këtëidenë se mbrohet liqëni dhezgjerojmë edhe idene e pushimitrekreativ të qytetarve duke eintegruar bashkë me kodrat. Së dytiplani rregullues i është një procesqë i integron të dyja, përveç faktit qëTirana s’ka më sheshe të lira përhapësira publike e të gjelbra dheparku e kodrat së bashku është njëzgjidhje.

Z.Lirim Selfo: Cila ështëpritshmëria e produktit tonë, praçfarë kerkohet të bëhet nga nekonkretisht, cila është prirja në kohëdhe si do të punohet?

Z. Xhemal Mato : Koha është njëvit por kjo s’do të thote të mbetemime kaq, pra ne mund ta vazhdojmepunën si një organizëm jo qëveritar,Të jemi një grup ad hoc i shoqërisëcivile që ka një kordinim të fushavetë ndryshme dhe ne do mundohemiqë këtu të fusim dhe ekspertë nga

shteti por që të jenë brenda këtijgrupi dhe duke e kthyer punën nënjë fushatë ne median e shkruaradhe vizive, të ushtrojmë presion tekvendimmarrësit dhe politikanët qëtë ecin në këtë rruge për të cilën nethemi se është një zgjidhjeekonomike,ekologjike dheshëndetsore. Domethënë tëinsistojme me sugjerime shumëkonkrete të cilat mund të vlersohennga vendimmarrësit. Ne kemi edheekspertë shumë të mirë si z.SherifLusha, sepse shteti nuk kagjithmonë potencialet më të mirabrenda administratës së vet.Mundësia që krijon një projektndihmon edhe shtetin në disazgjidhje ku ai natyrisht ka vullnetine mirë dhe ne vazhdimisht këtë do tësunojme për zgjidhje ekologjike dheekonomike që mbrojnë mjedisin.

Ne morëm liqenin dhe kodrat etij sepse i shohim si të pandara dhemendojme që mund të kemi ndikimqë të bindim sëpari se këtu duhet tëndërhyhet urgjentisht por tëpropozojme dhe menyrat. Ndoshtane nuk kemi statusin si insitut ikërkimeve dhe projektimeve tëmedha por nëse studimi dheargumentimi jonë është shumë

profesional nga të gjitha anët, jovetëm nga ana inxhinjerike por edhenga ana e filozofisë së mbrojtjes sëmjedisit, dhe nga ana e ligjshmërisësi p.sh. statusi. Nga diskutimet kemiarritur në përfundimin që ti jepetstatusi i si Park Publik me që nukmund ti jepet as zonë e mbrojtur.Kodrat mund të marrin statusinpeisazh i mbrojtur që lejon jo vetëmtë mbrohen por dhe të mosndërtohet. Me leje të posaçme mundtë lehohen që, për veprimtari tëndryshme që lidhen me funksionine parkut, mund të ndërtohen p.sh.shtëpiza të vogla prej druri të cilatmos të dalin mbi gjelberimin etj.

Kemi kohë që merreni me këtoprojekte për liqenin. Ne kemi bërënjë projekt konkret të cilin, me gjithësugjerimet dhe propozimet eparaqitëm në qëveri dhe në bashkiku, të dy palet u interesuan por nukpatën vazhdueshmerine që tandjekin. Në atë projekt ngritëm edheshkaqët pse është kështu liqen,bëmë analizat e ujit, bëmë studim përstatusin ligjor.

Z.Lirim Selfo : Liqen nëperiudhat e më parshme më anë tënjë kanali sipërfaqësor furnizohej meujë nga liqen i Farkës. Ku liqën ështëndertuar gati 60 vjet më parë dhenë të cilin kam dhënë kontributintim personal në ndertimin e digës.Nuk është ndërtuar vetëm mesynimin se do të zbusë mikroklimën

e Tiranës por kishte dhe funksionekonomik sepse furnizonte me ujëkombinatin tekstil. Rreth viteve 70-të është hedhur edhe peshk për rritjeqë pati një prodhim ku peshku arriti1,5 metra.

Në takimin që patëm nëbashkinë e Tiranës gjetëm njëmbështëtje edhe për faktin se z.Panariti është vetë ambientalist, tëcilën në një farë mënyre edemonstroi se vajti dhe bëri njëinspektim. Mundet të këtë edhendonjë strategji nga persona tëveçante që ai liqën të thahet dhe tëkthehet në shesh ndërtimi megjithëqë nuk kam informacione ngaburime të sigurta por ka deduksionese përsa kohë zonës së pishinaveju ndërrua destinacion për të kaluarnë truall ndërtimi dhe u bë ai projektipër ndërtimin e atyre gradacielave,në momentin që fillon ndërtimi i tyreështë e pa shmangshme tharja eliqent.

Ne që jemi këtu per ta mbrojturliqen, nesër, në qoftë se bëhen ato,do të jemi po ne që do të themi seduhet të thahet liqen sepserezervuari me atë sasi uji për shkaktë një katastrofe natyrore çarja edigës e permbyt të gjithe atë zonë.Prandaj e mendoj këtë strategji. Porajo zonë ka dhe pronar dhepronarin mund ta kompesojë shtetipor jo në një zonë publike sepseajo është pasuri e 1 milionbanorëve.

Mendoj se hapi i parë që duhettë behet është insitutionalizimi, dome thënë dhënia e statusit, kjoduhet ti kërkohet drejtorisë sëbiodiversitetit të zonave tëmbrojtura, se për momentin figuronsi park po nuk përmban në vetveteklauzola se cçfarë ë lejohet dhecçfarë nuk lejohet në një park publik.

Z. Xhemal Mato : Ka tre llojstatusi që mund të merrte : parktranzitor ndërmjet dy zonave, parkndërqytetar të cilat egzistojnë nëligjin për mbrojtjen e parqeve dhezonë natyrore. Liqen bashkë mepyllin është një ekosistem, dhe nëqoftë se nuk ndërhyjnë ekspertët qëtë shohin si mbijetin liqeni, si duhettë furnizohet me ujë dhe të merrenmasa brenda parkut deri te derdhjae ujrave të zeza nee liqën, zhurmat emakinave që hynee vazhdimisht,hedhja e helmeve në liqen,funksionimi hidroteknik i tij etj. Nukmund të jepet një status si ekosistem.

Me z. Panariti ne ramë dakord që tijepet një status dhe mbas kësaj të

vazhdohet me probleme të tjera si ado të lejohen bizneset të ushtrojnëaktivitetet e tyre, gropat septike etj...

Z.Romeo Hanxhari : Nga 2009,kur u implementua projekti, a kandonjë përgjigje konkrete?

Z. Xhemal Mato : Ne takimin e2009 ishte z.Demeti dhe nga bashkiaz.Shalsi. Athere u mor me shumëpasion dhe z. Demeti tha që nesërdo shkonte në zyre të kryeminisatrit.Por asgjë nuk ndodhi ndërsabashkia thoshte se ishte e bllokuarme që zona ju është dhënë pronarëvedhe duhet të bashkpunonin meshtetin.

Z. Besnik Baraj : Një zgjidhjeqë mund të jetë shumë e vlefshmeështë edhe dhënia e Prkut e liqenitnë menaxhim të organizatavemjedisore. Kjo është një përvojëmbarë botërore që ka dhën shumëefekte pozitive në ruajtjen embrojtjen edhe të zonave tëmbrojtura etj.. Shembulli i Hungarisë,që i jep këto zona në këtë mënyrëështë një shembull konkret që kadhënë fryte.

Z. Lirim Selfo : Kështu si poshkojnë punët në kodrat nga ana ekomunës Farke do të vazhdojnë tëndërtohen pallatet. Problemi ështëqë të ndalohet ndërtimi, domethënëqë komunës ti jepet urdhër që tëndalojë çdo dhënje leje sepse poshohim se ka një presion tëjashtzakonshëm të ndertuesve.

Z. Romeo Hanxhari : Ne mundtë kërkojme krijimin e një rrjeti tëparqeve urbane përfshirë liqeninartificial, parkun e Paskuqanit,liqenine Farkës edhe kodrat.

Z. Lirim Selfo : Një problem tjetërështë ai i ujrave të zeza për të cilatduhet të marrim kontakt medrejtorinë e Ujësjelles kanalizimevedhe të kërkojmë nëse ka projekte.Dhe në qoftë se ka projekte kurimplementohen për të disiplinuar qëmos të shkarkohen ujrat ne liqën.Po nuk pati projektE është vërtet njëproblem i madh.

Znj. Valbona Mazreku : Ne duhettë kerkojme që të përfshihemi në rolinmonitorues ose supervizionues, kur,nga kushdo qoftë të ketë programeapo projekete. Vetëm kështu mund

të sigurohemi se çfarë ndosh në tëvërtetë.

5

ARJES, NDERTIMEVE E UJRAVE TE ZEZA

PYETJE : Si është gjendja faktikee derdhjes së ujrave të zeza në liqen?

Z. Arben Rusi, Drejtor iNdërmarrjes së Gjelbërimit : Janërreth pesëdhjetë pika, lokale, banesae ndërtime të tjerë që derdhin ujrat ezeza në liqen. Këto janë ato që dukensepse mund të ketë dhe të tjera.Eshtë ngritur një grup pune për këtë,të përcaktohen jo vetëm derdhjet eujrave të zeza dhe të inerteve porme masa gjoba e afate të rikthehetgjendja normale.

Z.Edvin Pacara, Instituti iPolitikave Mjedisore : : Si do tëzgjidhet furnizimi me ujë i liqenitsepse kanali nga Farka nukfunksionon dhe duhetbashkëpunim midis bashkisë ekomunës Farkë ?

Z. Arben Rusi : Ky është njëproblem i vjetër.Kanali ështëdëmtuar e ndërprerë. Po ashtuedhe rezervuari i vjetër që ishte sinjë galexhant për furnizimin eliqenit por ujë nuk ka, por deri nëbuzë të tij kanë ardhurndërtimet.Liqeni i Farkës ështëplot por ka shumë ndërhyrjerrugës nga ndërtimet dhe ngakanalet që marrin ujë për vaditje.Nga grupi i punës po punohet përtë përcaktuar ndërhyrjet që mundtë bëhen për ta riaktivizuar porduhet bashkëpunim midisbashkisë e komunës Farkë gjë qëzoti Panariti e ka marrëparasysh.Duhet që komuna tëzbatojë ligjin e të lejojë punimetsepse ai liqen nuk është vetëm përbanorët e Farkës, ndryshe nuk kakuptim sepse ky është dhe qëllimiqë është ndërtuar edhe për ta pordhe për furnizimin e Liqenit tëTiranës.

Znj.Valbona Mazreku,Mieukontakt International,Shqipëri : Po institucionet çfarëpo bëjnë në këtë drejtim, çfarëmund të bëhet dhe si mund tëndihmohet në këtë drejtim?

Z. Arben Rusi : Ne sindërmarrje jemi të gatshëm pornuk varet vetëm nga ne. Ju siambjentalistë keni sensibilizuardhe nënkryetarin e bashkisë qëka premtuar zgjidhje tëproblemeve dhe besoj se do tikryejë. Nuk ka vetëm një problem,është dhe porta që derdh ujë. Nekemi si ndërmarrje 2 milion metrakatror ndërsa këtu në park janëvetëm 45 hektarë të cilat ne imirëmbajmë dhe pa ujë liqeni nukmirëmbahet.

Z. Endri Haxhiraj, Instituti iPolitikave Mjedisore : Eshtë folurse në liqen janë derdhur dhe lëndëtoksike por asnjëherë nuk janë bërë

PROBLEMET DHE ZGJIDHJET PER PARKUN E LIQENINNGA ZHVILLIMI I TAKIMIT PUBLIK

publike rezultatet e investigimit qëjanë bërë. Si është e vërteta dhe cfarëduhet bërë për kontrollin eparandalimin e ngjarjeve të tilla nëliqen ?

Z. Arben Rusi : Eshtë e vërtetëqë kanë ndodhur raste të tilla dyherë, një herë para dy vjetësh ku,falë sensibilizimit, u bënë dheanaliza e ndërhyri dhe prokuroriapor fajtorët nuk u gjetën. Kësaj herene kemi ngritur zërin nëpër instancat

përkatëse por nuk është bërë asgjë.Ne nuk kemi as laborator për analiza.Sa për mbrojtjen e liqenit ne nukkemi organikë për roje dhemundohemi që ta bëjmë këtë gjë mepunonjësit por vetëm gjatë ditësdhe gjithë informacionet i përcjellimnë instancat përkatëse. Eshtë njëproblem që kërkon zgjidhje se kaedhe ndërhyrje të tjera, hedhjedherash edhe nga ndërtuesit eautostradës së re, lopë e dele nëpark, prerje pemësh etj… Dikurkishte një polic që vinte rregullinsot ka një inspektoriat.. Edhe policiabashkiake ka kapur kundravajtje eka vënë gjoba por gjëndja është kjoqë është. Janë bërë plane të mëdhapër liqenin medhe me zona barkashe plazhi por nuk janë zbatuar sepsenuk është investuar.

Z. Agron Lamko, specialist ipyjeve dhe mjedisit : Për mendimintim liqenit i ka ardhur fundi dhe nukdo ta shpëtojnë ruajtja me policëapo ndërmarrja e Gjelbërimit që nukka as fonde për mirëmbajtje. I takonedhe qverisë dhe bashkisë sëTiranës që të merren me këtë sepsejanë përgjegjës kryesorë përmirëmbajtjen dhe sjelljen e tij nënormalitet. Pa investuar me njëprojekt serioz nuk rehabilitohetliqeni. Po të egzistojë vullnetiprojekti bëhet nga specialistët.Mendoj se nuk ka interesim as ngaqeveria e as nga bashkia e ndoftaduan ta kthejnë në zonë ndërtimiedhe liqenin që po thahet.

Ne duhet të kërkojmë e tëzhvillojmë një takim urgjent mestrukturat e qeverisjes qendrore ebashkisë por dhe me ndërtuesitsepse janë dëmtuesit kryesorë tëzonës. Aty të gjendet edhe mundësiae financimit të projekteve seriozesepse liqeni po mbaron. Kjo vlenedhe për zona të tjera sepse nuk

shohim askund të rehabilitohenzonat e dëmtuara sepse nukinvestohet.Flitet për mjedisin,shtohen institucionet por në faktnuk bëhet ndonjë gjë. Prandajedhe duhet të protestojmëfuqishëm.

Z. Xhemal Mato : Si mendoni semund të ndihmojmë ne si shoqëricivile apo dhe si qytetarë nëzgjidhjen e problemeve, qoftë përstatusin apo për projekterehabilitimi ?

Z. Riza Rroçeku, Përgjegjës isektorit për Parkun : Ruajtja emirëmbajtja e Parkut janë njëproblem kompleks. Ndihma juajështë sensibilizimi në media pordhe tek strukturat përkatëse,bashkia, qeveria dhe komuna sedhe kryetari i saj F. Plaku, moridisa punë përsipër, edhe riparimine kanalit të Farkës para dy vjetëshnë takimin e zhvilluar nga ju. Nëatë takim ishte dhe zv.ministriDemeti, nga prefektura etj… Poaty u mor zotim dhe për statusin eliqenit që duhet cilësuar.

Z. Xhemal Mato : Për statusinështë marrë pas viteve 90-të kurrrezikohej parku një vendim përta quajtur objekt i rëndësisë sëveçantë e të ruhej me policë. Porpas ca kohe ministria e Rendit ihoqi. Prandaj duhet statusi seështë një ekosistem i tërë qëduhet të ruhet. Ne kemi bërë dhenjë studim për këtë dhe që duhettë vihet në jetë. Këtu duhetzgjidhur problem i ndërtimeve,kthimit të pronave apo portës së

prishur prej vitesh. Fakti është senuk ka as edhe një planmenaxhimi për parkun dhe liqenin.Për ruajtjen që duhet ta bëjëpolicia duhet dhe një rregulloresiç bën policia pyjore me Parkune Dajtit.

Z. Mehmet Metaj, Albaforest: Në këtë takim duhet të ishinpersonat përgjegjës nga bashkia.Drejtori dhe përgjegjësi I sektoritduhen vlerësuar përdashamirësinë që marrin pjesëpor nuk kanë as kapaciteteteknike, kompetence apo mundësiqë të bëjnë diçka. Ne duhet tidrejtohemi kryetarit të bashkisë epër dijeni edhe kryeministrit dhendofta dhe organizmave eur-opiane se ky park është jeta e

Tiranës. Aty të shtrojmë dhe çfarëkërkojmë që të bëhet dhe çfarëmund të bëjmë dhe ne se jemimbledhur shumë herë po rezultatenuk ka.Mendoj se duhet tëshkëputet nga ndërmarrja e tëbëhet drejtori më vete siç kemidiskutuar, park rajonal së bashkume liqenin, me vendim të Këshillittë Ministrave, me tërë strukturatqë i takojnë sepse sot nuk ka asekspertë në strukturën aktuale.Kjo do të kërkojë domos-doshmërisht edhe planin emenaxhimit që sot mungon dhefondet përkatëse.

Z. Ali Coka, Instituti i GjelbërEuropian : Gjithë ndotja, edheshtimi i dëmshëm i algave dheleshterikëve ka ardhur ngandërtimet përreth e pasojave tëtyre. Mendoj se, me nxitje ngangjarjet e fundit të ngordhjes sëpeshqve, bashkë me ndërmarrjen

e gjelbërimit dhe Ekolëvizjen, tëmund të mbledhim algat dhe tivendosim para derdhjes sëshllamit në lumin Erzen. Me këtëbëjmë dy gjëra : e para shtojmëoksigjenin në liqen për gjallesat ekryesisht peshkun dhe e dytareduktojmë ndotjen e shllamitsepse këto janë një lëndëfitokuruese që do të veshin

luginën e Erzenit që nga landfiedie deri në derdhjen në det. Kjokërkon një projekt që besoj se nukdo dhe shumë shpenzime.Ndërsapër planin e menaxhimit duhet tëbëhet i qëndrueshëm dheafatgjatë.

Z.Edvin Pacara : Mendoj që,sipas përvojës botërore, në planete projeket duhet të përfshihen dheOJF-të si dashamirës ndofta tëvetëm të mjedisit. P.sh. njëorganizatë mund të merret mezogjtë, një me liqenin e kështu meradhë.

Znj. Entela Pinguli, Drejtuese eprojektit : Hapi i parë që mendoj tëbëjmë është letra, që duhet të jetëedhe e hapur dhe në media, ndajvendimmarrësve, qeverisë,

bashkisë së Tiranës me që kanëshprehur dhe dëshirën për tëbashkëpunuar e për të zgjidhurproblemet. Ajo që ne mund të bëjmëmë shumë është sensibilizimi, jovetëm i strukturave qeverisëse, pordhe publikut të gjerë. Edhe mediatna ngrenë pyetjen përherë se çfarëkërkojmë. Prandaj kjo “zhurmë “ qëdo të bëjmë duhet të jetë mbi bazakompetente dhe duke propozuardhe disa alternativa. Dhënia e një

statusi për parkun dhe liqenin ështëkryesore se sjell edhe planin emenaxhimit dhe të tjerat që duhen,strukturat, si do të menaxhohet,përfshirjen e OJF-ve. Mendoj se kjoe fundit është e rëndësishme sepseOJF-të janë përfaqësuese tëkomunitetit dhe për lobimin do të

kërkojmë dhe ndihmën eDelegacioni të KE-së që janëshumë të interesuar për ecurinë eprojektit dhe që mendojnë se duhetzgjidhur problemi i parkut dhe liqenite që do të na ndihmojnë. Po ashtudhe Kryetari i bashkisë ka në planete veta edhe axhendën Green-Tiranae jo vetëm për gjelbërimin por dhenë kuadrin e gjelbër si koncept e nëmënyrën si do të planëzoheturbanizmi i ri i qytetit, energjinëetj….

Z. Arben Rusi : Takime të tilla egrupe pune janë ngritur gjithmonë.Ka patur ide e plane shumë të mirëpor që nuk janë zbatuar. Nga ditanë ditë kemi shkuar drejt degradimit.Ju thatë atë që duhet thënë. Liqeniështë pjesë e mushkrive të Tiranësqë është përgjysmuar dhe nëvartësi të bashkisë. Mendoj se,duke qënë edhe unë pjesë juaja,mendoj se kjo lëvizje duhetvazhduar pa ndërprerje e te mosmbetet ne mes. Kjo zonë është njëpjesë e punës sonë që shkon derinë Pezë dhe fondet, tani që nuk jemimë ndërmarrje por një drejtori e varurnga drejtoria e Përgjithëshme, i kemitepër vështirë ti marrim dhe për gjëratë vogla. Sa për shembull, kamkërkuar 15 barka, një për të mbledhurmbeturinat e të tjerat për shëtitje,dhe ka pesë vjet që nuk janëmiratuar. Edhe taksa e lokaleve qëu ndërtuan dikur këtu, që u vu mekërkesën time, u hoq dhe nga paratëqë u mblodhën asnjë nuk erdhi nëpark. Prandaj duhet dhe statusibashkë me strukturat e fondetpërkatëse.

Pa liqenin parku i humbetvlerat dhe vete emrinParku i Madh i Liqenit !

Parku të shpallet mestatus park rajonal së

bashku me liqenin.

6

Nga Agim DALIPI

Në vizitën e tij në një qendërzgjedhore (lokal publik),ambasadori hollandez z. Van Den

Dool, fjalën e parë që tha kur hyriishte se aty po pihej duhan. Dheky ambasador, bashkë me vendine tij janë treguar të gatshem të na

mësojnë, por dhe të na ndihmojnëpraktikisht për të ruajtur,mirëmbajtur e zhvilluar mjedisintek ne.

Nuk është hera e parë qëambasadorët përmendinmoszbatimin e ligjeve që ne

Më se 1,3 miliardë njerëz, gati20 % e popullsisë së planetit nukka akses në energjinë elektrike.

Gati 85% e njerëzve pa qasje nëenergji në botë jetojnë në zonatrurale, dhe më shumë se 95%është në Afrikë apo në vendet nëzhvillim të Azisë.

Këto shifra ja në bërë tënjohura nga AgjensiaNdërkombëtare e Energjisë ( AIE)në konferencës “ Energji për tëgjithë “ në 10-11 tetor në Osloduke theksuar dhe pasojatekonomike, sociale eshëndetësore të saj.

Në konferencë u theksuaedhe se 2,7 milliardë banorë nukkanë mjetet modern as për tëgatuar duke përdorur, megjithë

AMBASADORI HOLLANDEZ, MJEDISI, SHENDETI DHE DY LIGJEvendosim. Para ca kohëshambasadori i BE-së Lohan thoshtese zbatimi i ligjeve tona nuk duhett’i ngjajë atij kundër pirjes sëduhanit në vende publike.

Nga Ministria e Shëndetësisënë shtator u mundësua krijimi i njëtask force nga bluzat e bardha meqëllim ndërgjegjësimin dheinspektimin në luftën kundërduhanit. Në krye të saj u vendosnjë veprimtar i njohur kundërduhanit z. R. Shuperka, specialist iduhanit ne ISHP.Kjo task forcëkrijohet, pa dyshim, nga që ligjiantiduhan i miratuar nuk ka arriturtë gjejë zbatim edhe për mungesëtë boshllëqeve ligjore por, siçtheksonte drejtori i ISHP, z. E.Roshi, në takimin “Për një Shqipëri

pa duhan”, edhe për shkak tëmoskoordinimit institucional dhemungesës së koordinimit mepushtetin lokal. Në këtë takim dolise punonjësit e ISHP që kryejnefunksionin e studiuesit dhe

inspektorit të duhanit, edhe psemerrnin një shtesë prej 20% mbirrogën, gjë që i kushton shtetit 20milion lekë në muaj, puna e tyrepat mbetur jo efektive.Shikojmë nëtelevizion edhe spotin kundërduhanit që saktëson dhepenalitetet edhe shifrat e gjobave.Por ndonjë ndryshim i ndjeshëmnë lokalet e Tiranës nuk po duket.

Muajt e fundit u promovua dhenjë ligj dhe një tjetër aksion publik: lufta kundër përdorimit të alkoolitnë moshat e mitura që nuk duketse ka filluar të zbatohet.

Nga një studim i para disakohësh të Institutit të ShëndetitPublik me temë “Monitorimi isjelljeve me risk tek fëmijët dhe tërinjtë e shkollave të mesme nëvendin tonë”, ka sjellë disakonstatime që janë të paktënalarmuese. Për shembull të bën tëmendosh thellë fakti se

përqindja e nxënësve që kanëprovuar pije për herë të parëalkoolin nën moshën 8 vjeç ështëe lartë për zonat urbane e ështëedhe më shqetësues fakti tjetër qëfëmijët e moshës nën 8 vjeçprovojnë pije alkoolike. 30% enxënësve përdorin pije alkoolikepër të paktën 1-2 ditë gjatë muajit.Për të mos folur pastaj për moshatmë të rritura të të rinjve.

Gjatë fjalës së tij kreu ishëndetësisë Vasili ështëshprehur: “Po lançojmë një aksionpublik që ka lidhje me një ngaproblematikat më delikate tëshoqërisë, si ajo e përdorimit tëalkoolit nga subjektet nën 18 vjec.Shqipëria ka adaptuar njëlegjislacion bashkëkohor ”.

Bashkëkohor ishte dhe ligjikundër duhanit, i miratuar që në2007, por që rezultoi një dështim i

plotë sepse, jo vetëm lokalet emjediset publike, por duhani pihejfare hapur edhe në QendrënSpitalore Universitare ku janevendosur edhe gjoba nga ISHP.Ndërsa për alkoolin mjfton tëhedhësh darkave një sy nëpërlokale e pub-e ku pothuaj askushnuk pyet për moshën e të rinjve qëkonsumojnë alkool.

Qoftë ligji, qoftë gatishmëria eministrit për zbatimin e tij janë

veprime që duhen përshëndeturpor shpresojmë se do tëshoqërohen vërtet me masatadministrative që duhen zbatuar etë mos mbetet në letër . Përvoja ekemi të hidhur me dështimin kundërduhanit, pothuajse të harruar derinë krijimin e taskforcës dhe që

Sipas Organizatës “Për një Shqipëri pa duhan”: - 3300 shqiptarë vdesin çdo vit nga sëmundje të

lidhura me duhanpirjen.- Në arsimin universitar, janë fakultetet e Mjekësisë,Infermierisë, Farmacisë dhe Stomatologjisë, pra atyku do të dalin mjekët e ardhshëm, ku pihet duhan në

masën më të madhe.- QSUT është gjobitur nga kontrollet sepse në

mjediset e saj pihet duhan ?! - 4 në 10 persona pijnë duhan, që do të thotë se në

vend janë rreth 900 mijë duhanpirës.- 6000 ton cigare në vit konsumohen në vendin tone.

- Duhanpirja është ulur deri në moshën 13- 15vjeçare, duke arritur në 16.7 % në rang kombëtar, -- 81 % e pirësve e nisin duhanin para moshës 18-

vjeçare.Për çdo paketë cigare shteti ka një fitim prej 70 lekë,

që do të thotë 1/3 e vlerës mesatare.

ndofta “shërbeu”,siç duket, vetëmpër të plotësuar listat epyetësorëve për integrimin ekështu për t’i bërë “qejfin”Europës. Por mbi 3000 vetë qëvdesin në vit nga pirja e duhanit,mbi 2600 që vdesin nga kanceri,mbi 9000 të vdekur nga sëmundjete gjakut dhe ato kardiake duhet tëna bëjmë të vemë gishtin mbiplagë.

Kontinenti plak na e ka dhënë

përgjigjen disa herë përmoszbatimin e ligjeve ( edhe saherë !? ) . Na e kujtoi edheambasadori Van Den Dool. Pre leti dëgjojmë dhe të shpresojmë qëligjet të mos ngelen vetëm nëfletoren zyrtare. Por deri kur duhetvetëm të shpresojmë ?

Sipas ISHP- Fëmijët e moshës nën 8 vjeç provojnë pije

alkoolike.- Përqindja e nxënësve që kanë provuar pije përherë të parë alkoolin nën moshën 8 vjeç është e

lartë për zonat urbane- 30% e nxënësve përdorin pije alkoolike për të

paktën 1-2 ditë gjatë muajit.

DREJT 2012 - VITIT NDERKOMBETAR PER ENERGJI TE QENRUESHME PER TE GJITHEpasojat e ndotjes, shpyllëzimitdhe çrregullimeve klimatike,drurin e qymyrin. Vetëm nga kypërdorim (dru e qymyr ) në botëvdesin çdo vit mbi 1.5 milionëpersona.

Nga lëvizja ambjentaliste nëkonferencë u theksua se “dhëniafund varfërise së energjisë duhettë jetë pjesë e zgjidhjes përndryshimet klimatike, jo pjesë eproblemit”. WWF e të tjerëorganizata mjedisore kërkuan njëpërqëndrim më të madhe nëburimet e rinovueshme tëcilësuara si energjia e të ardhmesdhe largimin përherë e më tepërnga karburantet fosile të sëkaluarës shkaktarë të ndotjes endryshimeve që çojnë nëngrohjen globale.

Për tu përballur me këtëproblem do të shërbejëkonferenca Rio + 20, njëkonferencë mbi zhvillimin eqëndrueshëm që do të zhvillohetnë Brazil qershorin e ardhshëm.Në Oslo u theksua se, aksessi i tëgjithëve në energji, është njëpërgjigje ndaj “ të gjithë sfidaveglobale” siç e quajti Sekretari iPërgjithshëm i OKB-së, Ban Ki-Moon. Varfëria, ndryshimet

klimatike, zvogëlimi i aksesit nëujin e pastër, shëndeti, krizaushqimore etj.., të gjitha këtoprobleme, theksoi ai, kanë një lidhjetë fortë me mungesën e energjisëqë duhet zgjidhur në radhë të parëme rritjen e objektivave drejtenergjisë së rinovueshme.

Qasja në energji nuk ështëpërfshirë në Objektivat e Zhvillimittë Mijëvjeçarit në kuadërtë Kombeve të Bashkuara në vitin2000 por OKB-ja, megjithatë, kapërcaktuar vitin 2012 si ”Viti Ndërkombëtar për energji tëqëndrueshme për të gjithë”. Paisjae popullsisë me energji nuk ka paturrritjen e kërkuar me vetëm 9 miliardëUSD (6.7 miliardë euro) që janëinvestuar në botë për tëzgjeruar qasjen në “energjinëmoderne”. Kjo mundësoi vetëm20 milionë njerëz për qasjenë energji elektrike.

AIE vlerësoi politikat për tëmbështetur qasjen në energji dheinvestimet priten të jenë në rendine 260 miliardë USD deri në vitet2010. Por kjo nuk është emjaftueshme duke marrëparasysh edhe rritjen e popullsisëe prandaj vazhdon të mbetet përzgjidhje problemi se cilat forma të

financimit duhen gjetur e miratuarpër të bërë efektiv qëllimin. Derimë sot shumat e investuara nëfavor të qasjes në energji ( përshivitin 2009 ) kanë ardhur 34% ngainstitucionet shumëpalëshe, 30%të vetë vendeve, 22% private dhe14% nga ndihmat dypalëshe.

E veçanta e këtij takimi, dhe emirëpritur nga të gjithë, ishte një

nismë e re globale ndërmarrë ngaqeveria e Norvegjisë për rritjen eenergjisë së rinovueshme nëvendet në zhvillim.

Nëpërmjet skemës “ Energjia+ “, qeveria norvegjeze do tezbatojë e financojë zhvillimin drejtenergjisë së rinovueshme,

eficiencën energjetike dhe njëzhvillim me nivel të ulët karboni ekjo për vendet në zhvillim kujetojnë rreth tre miliardë njerëz dheqë nuk kanë mundësi të përdorinatë që quhet energji e sigurt.

Tashmë shumë aktive nëpërpjekjet ndërkombëtare për tëluftuar kundër shpyllëzimit dheefekteve negative të tij në klimë,përmes mekanizmit Redd(reduktimin e emisioneve ngashpyllëzimet dhe degradimi i tyre),Norvegjia po përpiqet për tëngritur një system të mbështetjesfinanciare për monitorimin dhekontrollin e punës në vendet qëduhen ndihmuar.

Një tjetër propozim që u bë nëOslo ishte shoqërizimi i fondevepublike dhe private, ideja për tëtërhequr fonde private mekushtet e përdorimit të fondevepublike por për këtë duhet qëedhe projektet të jenë rentabëlnga ana komerciale dhe me njëmodel ekonomik solid e pa risksepse vetëm kështu mund tëtërhiqet biznesi. Kjo e theksuaredhe nga kriza e sotme financiaree masat shtërnguese që pomerren, sidomos në SHBA dheEuropë.

7

Nga Agim DALIPI

Jo vetëm në në një rast, kurshoqëria civile dhe lëvizjaambjentaliste ka kritikuar projekte

qeveritare që janë konsideruar tëdëmshme për mjedisin shqiptar,kryeministri Berisha i ka akuzuar megojën plot si antiglobalistë. Dhe kjoe thënë në mënyrën për tu kuptuarsi antiperëndimorë, radikalë ekritizerë të pandreqshëm e nëmënyrë të tërthortë edhe sikundërshtarë të zhvillimit. Sa lidhjeka kjo me globalizimin është tjetërpunë. Por pse antiglobalizmianatemohet kaq shumë ? Le t’ihedhim një sy.

Në vitet e fundit të shekullit tëkaluar, para se atentatet terroristenë kullat binjake të World TradeCenter dhe, si rrjedhojë, ndërhyrjetushtarake në Afganistan e Irak, qësollën fillimin e periudhës“antiterroriste” që karakterizoi vitete para të shekullit XXI, tema epreferuar që tërhiqte vëmendjen etë gjithëve në shoqërinëperëndimore, ishte globalizmi siçështë sot kriza ekonomike efinanciare. Pavarësisht se atongjarje vunë në dyshim edhenatyrën e këtij fenomeni duke judhënë pjesërisht të drejtë nga njeraanë lëvizjeve kontestuese (No-Global ose New-Global ) e nga anatjetër atyre, më të vonshëm, qëmendojnë se po shteron misionine tij, globalizmi, për shumë arsye,është një proces me të cilin duhettë mësohemi të bashkëjetojmëduke shfrytëzuar dhe përparësitëe tij.

Eshtë e qartë se, nga ky proces,pak nga pak, edhe kufijtëkombëtarë po humbasin një pjesëtë vlerës së tyre e njerëzit po lëvizine do të lëvizin më lehtësisht duke ebërë çdo pjesë të botës tëarritëshme. Europa e Bashkuarështë formatimi zyrtar e ligjor i tij.Por këtu duhet të marrim parasysh

MJEDISI, POLITIKA MJEDISORE DHE GLOBALIZMI 1edhe konceptin e gjeneratave të rejaqë e shohin të ardhmen përherë eme më pak kufij e kufizime, mbi tëgjitha nga pikëpamja kulturore.

Nga njera anë globalizmi duhet

të sillte avantazhe për vendet më tëvarfra për të reduktuar hendekunqë i ndan nga vendet me ekonomitë zhvilluar. Këtë e tregon edherritja e dukëshme e disa vendeveaziatike ku në radhë të parëqëndrojnë Kina, Taivani apoKoreja e Jugut ku investimet ehuaja u rritën nga 202 miliardëdollarë në 1990, në gati 2000miliardë sot sipas të dhënave tëFMN. Megjithatë dominimi i tregutbotëror është në duart e treshesSHBA, Europë e Japoni qëshumicën e investimeve i kanëpërqëndruar në disa hapësira tëcaktuara të planetit që u japinfitime më të mëdha e më të shpejtae duke lënë hapësira të tjera, nëvend të parë Afrikën, pavarësisht

problemeve të mëdha ekonomiketë zhvillimit. Kështu që, nëpikëpamje globale, sipas shumëanalistëve, procesi nuk po arriti atëpër të cilën po përdoret : zhvilliminglobal, d.th.th për të gjithë. Disavende e rajone u zhvilluan e disatë tjera jo. Në zona të mëdha e tëvarfra ( shembulli i parë ështëpërherë Afrika ) pati një rënie tëçmimeve të lëndëve të para gjë qësolli dhe reduktim të zhvillimit që,së bashku me konfliktet,keqmenaxhimin dhe pasojatekologjike, ka çuar miliona njerëznë një uri pothuaj të përherëshme.

Nga ana tjetër zhvillimi ivrullshëm i teknologjisë që u

konkretizua nga fundi i viteve 1990e në vazhdim luajti një rol parësorpër ta bërë më të kapshëmglobalizimin. Mundësia e mjetevetë aksesit në informim, informacionsatelitar, fibrat optike, e rrjeti iinternetit po shpien në një integrimindividët, sipërmarrjet, kombet eteknologjionë të ndërveprojnëpërherë e më tepër në mënyrë mëtë efektshme, më të shpejtë dhe mëpërfituese se në të kaluarën. Pranë një fazë të re ekonomike esociale, pikërisht globale.

Globalizmi nuk është gjë tjetërveç se ekonomi liberale që popërhapet me shpejtësi dheliberalizmi është ai që Alexis deTocqueville në 1832 e quante nëlibrin e tij “ Demokracia në Amerikë“ – vendi i njerëzve të lirë 2).

Në këtë erë të re të gjithë popërpiqen të përfitojnë. Nga njeraanë, me dëshirën e tërheqjes sëkapitaleve dhe përparësive relativeqë sjellin në zhvillimin e vendevetë tyre, shumë shtete kanëadoptuar politika neoliberale që ukanë dhënë tregjeve dhesipërmarrjeve të mëdha rolin eprotagonistit në zhvillimin rajonale botëror. Kësaj i ka shërbyer edhepolitika e qeverisë sonë me zonate lira, politikat për lehtësi fiskaleapo me të famshmen “ Shqipëria 1euro “ e cila konsiderohet si njëpërpjekje për të realizuar një prej

premtimeve më të rëndësishmeelektorale, atë për rritjen einvestimeve vendase dhe të huajanë Shqipëri.

Pasojat e globalizmit nuk kanëvonuar të ndjehen edhe në planetë tjera, në radhë të parë në atëmjedisor. Mallrat, kapitalet,njerëzit, idetë por dhe ndotjet erreziqet ekologjike lëvizin në gjithëbotën me shpejtësi gjithmonë e mëtë madhe e përherë në rritje.Prandaj është pikërisht globalizmiqë ka sjellë dimensionendërkombëtare edhe për problemetmjedisore.

Sistemi i sotëm i tregut, ipërqëndruar në logjikën e kapitalit,po operon kryesisht duke ju bërëbisht llogaritjes e marrjes parasyshtë kostove sociale e mjedisore tëveprimtarisë ekonomike dhe jep një“kontribut” që nuk po ndalet nëdegradimin mjedisor. Janë të gjithënë një mendje se modeli aktual izhvillimit, ka sjellë një shfrytëzimtë stërmadh të burimeve, konsumpo të tillë të energjisë, njësuperprodhim të të mbetjeve dhendotje të tillë sa e bëjnë bilancin e

efekteve mjediore të globalizmitekonomik vazhdimisht mehumbje.1) Përdorimi i burimevenatyrore, jashtë parimeve tëarsyes e të kujdesit kanë sjellëefekte alarmante në mjedis. Këtë etregojnë faktet që nga krizaenergjetike, te kriza klimatike,hidrike, bujqësore, e shpyllëzimite deri te shkretëzimi i sipërfaqevetë mëdha në planet. Pikërisht përkëto motive, në vitet e fundit,sidomos pas koferencës sëKyotos, pasojat direkte tëglobaliuzmit në cilësinë e mjedisit,janë bërë objekt i shumëdiskutimeve në rang rajonal ebotëror.

Aspekti më preokupant i kësajsituate qëndron në atë që ështëquajtur dhe “ eksporti i të keqes “,një tendencë që vazhdon të rritet.Në krye të listës qëndron “migrimi”i proceseve prodhuese drejtzonave e vendeve në të cilat,përvec kostos së ulët të lëndëvetë para apo krahut të punës, janëtë pamjaftueshme apoinegzistente kontrollet apo masate mbrojtjes mjedisore.

Eshtë fakt që vendet ezhvilluara arrijnë ta transferojnëteknologjinë e vjetër apo ndotëseme gjithë pasojat : rrezikun,ndotjen e mjedisit dhe mbeturinate prodhimit. Kështu, përveç sepërfitojnë kursime në koston e

prodhimit ose të shfrytëzimit mëtë gjatë të makinerive të

amortizuara apo jashtë normave tëvendeve perëndimore,marrin dhepozicionin e “mirëbërësit” nëzhvillimin e këtyre vendeve. Evërteta është se, për fat të keq, nëshumë vende kanë bërë që kushtete jetësë e të mjedisit janëpërkeqësuar. Pa vënë në dyshimndihmën e vërtetë ndërkombëtareqë ka kontribuar, pas viteve 90-tëtek ne kemi dhe pjesën tonë si

Petrolifera apo Enelin që u përpoq( e ndofta po përpiqet akoma paskuintave ) të sillte investimet pordhe ndotjen nga qymyri me tecine porto Romanos.

Kësaj i mbivendoset dhe njëveprim më pak “fisnik”, eksporti imbetjeve për tu depozituar nëvendet e varfra me gjithë pasojat etyre mjedisore. Mund tëpërmendim projektin që u përfoldisa vjet më parë për sjelljen eplehrave e për tu depozituar nëShqipëri nga fqinjët italianë që nuk

e kanë zgjidhur edhe sot problemine tyre, megjithë sanksionet evendosura nga BE por dhe ligjin eri për importin e mbetjeve përriciklim kur mbetjet tona të padiferencuara në kanë zënë frymëne janë kthyer në një problem akute që kërkon zgjidhje më të shpejtëse ritmi i qeverisë në menaxhimin etyre. Në se në vendet e zhvilluarakjo sjell pakësimin e ndotjes dhemjedisi po rikuperon funksionet etij, por në vendet në zhvillimemetimet ndotëse të industrisë porriten me shpejtësi duke kaluaredhe normën e rritjes ekonomike epërfitimet prej saj.

Në mënyrë të veçantë impaktindotës është vërejtur në burimetujore : në vendet e varfra ndryshimii kushteve ekologjike kanë njohurrritje në dekadat e fundit. Nevendin tonë, pavarësisht se ekeqja nuk na ka ardhur te gjithanga jashtë, mund të përmendenmbushja e lumejve me plastikë endotja e Gjanicës me mbeturinat epërpunimit apo të nxjerrjes sënaftës. Nuk ka nevojë të përmendetpër këtë ndikimi shëndetësor ikëtyre ujrave të ndotura që jushtohen edhe shkarkimet edëmshme te plehrave kimike ngabujqësia. Për të mos folur pastaj

për ndotjen nga detergjentët qëpërdor çdo familje e për të cilat nenuk kemi asnjë të dhënë apoanalizë.

( vijon në numurin e ardhshëm)_________ 1) - WORLDWATCH –Status of the world

– 2010 2) - IMF-World Economic Outlook

Database. 3)- Alexis de Tocqueville dhe Gustave de

Beaumont, “Democracy in America”, ProjectGutenberg, 1995.

Pasojat direkte tëglobalizmit në cilësinë e

mjedisit, janë bërëobjekt i shumë

diskutimeve në rangrajonal e botëror

Përdorimi i burimevenatyrore, jashtë

parimeve të arsyes e tëkujdesit kanë sjellëefekte alarmante në

mjedis

8

CMYK

Redaksia: Tel.: 067 20 49160; 067 20 49169E-mail: ekolevizja@yahoo. com ; Website: www. ekolevizja. org

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”Shoqata “ EGNATIA “, Librazhd, Agim BLLOSHMIShoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Shkodër - Fatbardh SOKOLIShoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Tirane- Pranvera BEKTESHIShoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana SHEHUAlbaforest, Tirane, Mehmet METAQendra Eden, Tirane - Ermelinda MAHMUTAJKlubi Ekologjik, Krujë - Muharrem GOCILilium Albanicum, Librazhd- Ferit HYSAMasmedia dhe Mjedisi - Xhemal MATOQendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë – Haziz

MARKUKlubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet MEHMETIInstituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron DELIULaguna e Kaltër, Orikum - Skënder MEJDIAJKlubi Ekologjik, Librazhd - Naim DISANI

Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,Gjirokastër – Luan POGAÇI

Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec – RuzhdiHYMETLLARI

Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKUShoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira MULLAKlubi Ekologjik, Tiranë - Fatos XHEMALAJG&G Group, Tiranë - Sazan GURIShoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, - Ismail HYSAFederata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë – Themi PERRIQendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore, Tirane – Gani

MOKAKlubi Ekologjik, Maliq – Myzafer GJIRITIShoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali NDREKAInstituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjekesisëdhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur TARTARIShoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit DERVISHI

Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë NIKAShoqata “PASS”, Majlinda LlESHIShoqata “Nënujsat” Ened MATOShoqata “Vazhdon” Gazmend KODUZIShoqata “EKOLOGJISTI “- Durres, Bashkim SHYLE.EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magdalena CARAShoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder SALAAgjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim HAJNOInstituti për Mirëqënie dhe Mjedis, Tiranë, Ali LUSHAFondacioni: “Instituti i Kërkimeve të Bioteknologji”, Agron

LAMKOQendra e Studimit të Burimeve Natyrore, Sherif LUSHAJInstituti i Politikave Mjedisore, Edvin PACARAZyra e Monitorimit Ambjental, Shoder, Zamir LLAZANI.Instituti për Mirëqënie dhe Ambient, Luan LUSHA

Shkurt nga bota

KY NUMUR I GAZETES MBESHTETET NGA SOROS,FONDACIONI “ SHOQËRIA E HAPUR PËR

SHQIPËRINË”.

Analizat e fundit të tendencavetë emetimit të gazrave serrë në BE,paraqitur nga EEA, AgjensiaEuropiane e Mjedisit, tregon se, për vitin 2010 , këto emetime janënë një rritje prej 2.4 % krahasuar

me 2009 (me një diferencë tëgabimit prej + / - 0.3%). Kjo edhepër shkak në rritjes ekonomikenë shumë vende dhe të një dimritë ftohtë që çon në një kërkesë nërritje për ngrohje. Megjithatë, rritjae shkarkimeve u përfshira nga njëlëvizje nga qymyri drejt gazit naty-ror dhe drejt një rritje të qëndrue-shme të fortë në prodhimin e

SMOGU – MILANEZET NEKEMBE

Në javën e dytë të tetorit në“kryeqyetetin” e veriut italian,Milano, smogu ( pjesëzat PM10 )

arriti në vlera mbi normën prej 50mikrogramë për metër kub.Pavarësisht se në fundjavë filloi

MEDASSET njofton përzhvillimin e takimit “Ruajtjadetare ne Shqiperi: nje StrategjiKombetare per Menaxhimin eBreshkave te Detit” me 24Tetor2011. Takmi zhvillohet nëbashkëpunim me MMPAU,me mbështetjen e fondacionitMAVA, në kuadrin eKonventës së Barcelonës përMbrojtjen e Mjedisit Detar dheZonave Bregdetare të Mes-dheut dhe Zonave veçanërishttë mbrojtura nga UNEP/MAP.

Gjate takimit:- Do te prezantohen ne

menyre te permbledhur gjetjetkryesore te projektit“Monitorimi dhe RuajtjaeZonave te Rendesishme teUshqimit te breshkave te detitne zonen e Patokut ne Shqiperi2008-2010”;

- Pjesemarresit do te kenemundesi te japin komentet dheopinionin e tyre per Strategjineemenaxhimit te breshkave tedetit

- Do te miratohet StrategjiaKombetare per menaxhimin ebreshkave te detit

- Do te diskutohen nevojatper te ardhmen dhe planetimediate per breshkat e detitdhe mbrojtjen emjedisit detarne Shqiperi.

ALARM I OBSH – SMOGU POVRET ME SHUME

Që smogu vret kjo është enjohur por sëfundmi OrganizataBotërore e Shëndetësisë kapublikuar të dhëna alarmante,sipas të cilave, në zonat urbane

të globit, numri i vdekjeve ngandotja po rritet me shpejtësi.Sipas të dhënave mbi dy milionënjerëz vdesin nga shkaku ipjesëzave të imta ( PM10 ) qëndotin ajrin dhe pjesa më emadhe i takon qyteteve me tre tëkatërtat e këtyre vdekjeve tëparakohshme.

Materiali i publikuar thekson

RRITJE TE EMETIMEVE NEBASHKIMIN EUROPIAN

energjisë së rinovueshme.Në BE-15, emisionet u ulën me

10.7% nën nivelet e vitit bazë , 1990por ka dhe vende që nuk nukjanë në rrugë të mbarë drejtobjektivit të tyre (Austria, Italiadhe Luksemburgu) kërkohettë bëjnë më shumë përpjekje për tësiguruar reduktimin e emetimeveduke u mbështetur më shumë nëmekanizmat eparashikuaranë Protokollin e Kyotos.

Sektorët që nuk plotësojnëobjektivat ( 20 + 20 + 20 ) janëtransporti, konsumi energjetiknga banorët dhe menaxhimi imbeturinave,

Deri në vitin 2020, shtetetanëtare të BE do të duhet tëzbatojnë masat e planifikuara përtë ndërtuar një ekonomi mekarbon të ulët, duke arritur atë qëështë angazhuar në bazë tëobjektivave 20 – 20 – 20 :reduktimi i emetimeve ndotëse20% e rritja e energjisë sërinovueshme 20%.

se shumë nga këto vdekje mundtë evitoheshin po të respektohennormat e vendosura nga OBSH.Ajo ka përcaktuar pragun etolerancës prej 20 mikrogramë përmetër kub por në disa metropolekjo arrin deri në 300 e më tepër ku“pjesën e luanit” në të e kasigurisht transporti. Njëshembull është edhe Athinafqinje me një nivel prej 44mikrogramë megjithëse lejon nëqytet vetëm makina me benzinë eka vite që ka hequr ato me naftë.

Sipa analizës qytetet qërespektojnë vlerat e përcaktuarajanë të pakta dhe vdekshmëriavazhdon të rritet. Kjo duket edhenga tabela ku zona jonë eMesdheut Lindor shënohetEMR. Pjesëzat PM10 nepermjetfrymemarrjes hyjnë në mushkri eme pas ne sistemin e qarkullimittë gjakut duke shkaktuarsëmundje të zemrës, tumore nëmushkri, astmën, infeksionerespiratore etj..

të ulej Arpa, Agjensia Rajonale përmbrojtjen e mjedisit, vendosi qëtë djelën, 9 tetor, të ndalohejqarkullimi i të gjithë mjeteve melëndë djegëse fosile në qytet për12 orët e ditës, ndalimin efishekzjarreve e lojrave

piroteknike dhe përdorimin egjithë mjeteve të tjera që nxjerringazra të dëmshme.

KATASTROFEEKOLOGJIKE NE ZELANDEN

E RE Një anije greke që transporton

2100 konteinerë dhe 1700 ton naftëka ngecur në barrierën e koralevetë gjirit të Bollëkut në Zelandën eRe. Dredhja e pjesës më të madhetë naftës ka mbrritur brigjet dhepo luftohet për ta mbledhur. Gjiri injohur për anemonat detare dhesfungjerë shumë ngjyrëshrrezikon të kthehet në “katastrofën detare më të madhe tëdhjetëvjeçarëve të fundit “, siçështë shprehur ministri i Mjedisittë vendit jugor.

GREENPEACE ME NJEANIJE TE RE

Greenpeace, oraganizata enjohur ambjentaliste është paisurme anijen e re Rainbow WarriorIII ( Luftetari i ylberit ). Këto anijeekologjike përdoren, siç theksojnëdrentuesit e shoqatës “ përbetejën mjedisore në vijën e parëtë luftës kundër krimit mjedisor “.

Rainbow Warrior i parë kaqënë një anije e përshtatur ngaekologjistët e Greenpeace që nëvitin 1956 dhe u përdor ngaorganizata për të kundërshtuar

provat bëthamore të Francës nëishujt Moruroa e Fangataufa tëPacifikut. Ajo u mbyt gjatë njëveprimtari pranë Zelandës së Reku u akuzuan agjentë të shërbimitsekret francez.

MJEDISI DETAR NESHQIPERI: NJE

STRATEGJIKOMBËTARE PËRMENAXHIMIN E

BRESHKAVEDETARE