harhtharna dik

94
1 HARHTHARNA DIKTAK CHU THINLUNGA INTAN A NI Kohhran Mamawh Ber Chu Kan mamawhte zinga hmanhmawh thlâk ber leh ropui ber chu Pathian anna diktaka min hruaitu HARHTHARNA chu a ni. - Ellen G.White Thlarau Thianghlim thiltihtheihna leh ruah hnuhnung dawn tumin in lo tawngtai reng tawh thin a ni mai thei a ni. In dilnate chu chhana an awm theih nân lo inring rawh u; Isua chu a lo kal têp tawh si a. He lehkhabu-ah hian HARHTHARNA chungchanga Ellen G.White-i thuziak pawimawh deuh deuh lâkkhawm an ni. Harhtharna dik leh dik lo hriatna kawngah min pui hle a, kristian nun kawng kan zawhnaa Harhtharna lo lan chhuah dante a sawi tel bawk. Harhtharnain in kohhran a tihdanglam dan tur chu in mitthla thiam em? Vanlam hmangaihna leh thiltihtheihna liam zawih zawih khawpa han khah hun tur chu ngaihtuah teh u. Pathianin thil engemaw tak a tihtheihna hmanrua-ah in tang ve thei dawn em? Pathian hmanrua- ah chuan in inpe ve thei em le?

Upload: thutak-media-ministry

Post on 25-Oct-2015

148 views

Category:

Documents


5 download

TRANSCRIPT

1

HARHTHARNA DIKTAK CHU

THINLUNGA INTAN A NI

Kohhran Mamawh Ber Chu

Kan mamawhte zinga hmanhmawh thlâk ber leh ropui ber chu

Pathian anna diktaka min hruaitu HARHTHARNA chu a ni.

- Ellen G.White

Thlarau Thianghlim thiltihtheihna leh ruah hnuhnung dawn tumin

in lo tawngtai reng tawh thin a ni mai thei a ni. In dilnate chu chhana

an awm theih nân lo inring rawh u; Isua chu a lo kal têp tawh si a.

He lehkhabu-ah hian HARHTHARNA chungchanga Ellen

G.White-i thuziak pawimawh deuh deuh lâkkhawm an ni.

Harhtharna dik leh dik lo hriatna kawngah min pui hle a, kristian

nun kawng kan zawhnaa Harhtharna lo lan chhuah dante a sawi tel

bawk.

Harhtharnain in kohhran a tihdanglam dan tur chu in mitthla thiam

em? Vanlam hmangaihna leh thiltihtheihna liam zawih zawih khawpa

han khah hun tur chu ngaihtuah teh u. Pathianin thil engemaw tak a

tihtheihna hmanrua-ah in tang ve thei dawn em? Pathian hmanrua-

ah chuan in inpe ve thei em le?

2

HARHTHARNA DIK

Kohhran Mamawh Ber Chu

True Revival

The Church Greatest Need

(Mizo)

First Edition 2000 Copies

Copyright 2010 by

Review & Herald Publishing Association

Printed atOffset Art Printers

73, Elliot Road

Kolkata – 700 016

Published by

Mizo Conference of Seventh-day Adventists

PO Box – 097, Aizâwl, Mizoram

INDIA – 796 001

0389-2344993, 2349916

3

A CHHUNG THU

1. Harh Thar Tura Kohna ............................... 7

2. Piantharna – A Lem Nge A Tak? ................. 15

3. Kristian Piangthar Nih Dan ........................... 27

4. Pathian Pawhin Dan A nei ........................... 36

5. Rinna leh Thiltih Inbuk Tawk ...................... 40

6. Krista-ah Chauh Chhandam Kan Ni ............. 46

7. A Lakah Fimkhur Rawh U ........................... 53

8. Inbeihna A La Ni Reng ............................... 64

9. Nun Dan Thar Venghim Ila .......................... 70

10. Inkhawmnaa Sawmna Bikte.......................... 85

5

THUHMAHRUAI

Eng vangin nge he lehkhabu hi buatsaih a nih a, eng nge a

tangkaina? Tunlai mi tam tak chuan ‘kohhran tihdan pangngai mai’

leh kristian nun dan kal pangngai mai piah lamah hian thil eng emaw

an thlir a. Anmahni tân leh kohhran tân Kristaa nun tak tak neih an

duh a ni.

He lehkhabu-ah hian Ellen G.White-i chuan harhthar duhtute

duhna chu rawn chhângin hriatna thûk lehzualah min hruai a, chumi

rual chuan harhtharna kawnga inchhui tluk theih a nih dante a sawi

bawk. Isua Krista zuitu intite chu Pathianin khawvel hnuchhawn a,

A hnena an nun pe turin a ko tihte a sawi zel a. Pathian kohhranah

harhtharna leh siamthatna dik tak thlen a hun ta. Hna thawh tur a

awm a, khawvel hi a tâwp thuai dâwn tia vaukhan a hun ta e.

Hei hi Pathian Thlarau thiltihtheihna hnuaiah chauh tih theih a ni

a, Pathian Thlarau chu A mite nia inchhâlten a taka simna leh

siamthatna an chan phawt loh chuan pêk theih a ni si lo. Ellen

G.White-i chuan tihian a ti: “A mite chungah Pathian thiltihtheihna

leh A Thlarau chu leih buak tur a ni,” tiin (True Revival, p.19).

Mahse A mite chuan chu thilpêk chu an zawng ve tur a ni. Ellen

G.White-i sawi dan chuan, ‘kohhran chunga Thlarau Thianghlim

leih buak hun chu nakin lama lo thleng turah kan ngâi thin, mahse

kohhran hian chu chu tunah hian a nei thei reng tawh a ni. Zawng

ula, dil ula, ring rawh u. Kan dawng ngei tur a ni. Van khian mi pêk

tumin a nghâk reng a nia,’ (Evangelism, p. 701).

Pianthar leh sual ngaihdamna chante hi a bul tanna a ni. Mahse

Krista-ah chuan kan thang zel em? Ringtu nun kal zel, tihthianghlimna

kan tih bawk hi eng tin nge kan chan chhoh? Kristian piangthar dik

tak chuan Krista chanchin chu a sawiin an sawi ringawt lova, an

nunin Krista zuitu an nihna chu a takin an lantir thin. Harhtharna

(revival) hi piantharna a nih chuan siamthatna (reformation) chu

Thlarau Thianghlim thiltihtheihna avanga thuawihna nun, ‘Vanramin

pêk tuma a chân reng’ chu a ni.

6

Thlaraua khat nun chu mimala sual hnehna hi a ni ringawt lo;

midangte hnena ringtu nunna leh beiseina hrilh chhawn châkna leh

hrilh theihna hi a ni. Thlarau Thianghlim thiltihtheihnaa an khah

avangin Pathian mi rinawmte chuan Lalpa lo kal leh huna atana

mite buatsaihtu tur thuchah an puang ang a. Chu chu Setana chuan

theih tâwp chhuahin a do ang. Kristian nun chaktak min pe thei

kawng awlsam dang a awm tia min hneh a tum dâwn a ni. Thlarau

thiltihtheihna chu a lem a siam ang a, a lem chuan a tak a an dâwn

em avangin Pathian mite chuan Pathian thua innghat Amah Pathian

nen inzawmna thûk tak an neih loh chuan bumin an awm ang. He

lehkhabu hian chhiartute chu harhtharna dik leh dik lo hre thei turin

a tanpui thei ang.

Kum za chuang zet Ellen G.White-i lehkhabu ngainat tak Krista

Panna Kailawn chu lehkhabu hralh kal berte zinga mi a ni a. Krista

hnenah naupang atanga pitar putar thlengin mi tam tak a hruai tawh

a ni. Harhtharna Dik: Kohhran Mamawh Ber Chu tih bu hian a

pui hle ang. He lehkhabu hian harhtharna leh intuai tharna nun diktak

nei turin mi a kaihruai a. Tin he lehkhabu hi tun hmaa Revival and

Beyond tih bu, A New Life an tih tak leh Selected Messages bu

khatna phêk 121-125 lâk kawp an ni.

Khawvel sual tak mai hi a lo tâwp dâwn têp ta a, Pathian Thlarau

Thianghlim chu mi tân leh keimahni tâna kan hna kan thawh zawhna

tur thiltihtheihna min pe turin a inring reng tawh a ni. . Pathianin thil

engemaw tak a tihtheihna hmanrua-ah in tang ve thei dawn em? He

lehkhabu hian ruah hnuhnung atan leh Lalpa lo kal lehna atana

buatsaihtu tur che harhtharna leh siamthatna nun nei turin tanpui

che rawh se.

- The Trustees of Ellen G.White Estate

7

BUNG 1

HARHTHAR TURA KOHNA

Kohhran Mamawh Ber Chu

Kan mamawhte zinga hmanhmawh thlâk ber leh ropui ber chu

Pathian anna diktaka min hruaitu HARHTHARNA a ni a. Chumi

zawn chu hna hmasa berah kan nei tur a ni. Lalpa malsawmna

dawng turin tih takzetin kan thawk tur a ni; chu chu Pathianin mal

min sawm duh loh vang ni lovin keimahni lam dawng tura kan

inbuatsaih loh vang a ni. Kan Pa Vana mi chuan a diltu hnena Thlarau

Thianghlim hi lei nu leh paten an fate hnena thil tha pêk an châk aia

nasa hian a pê a chak a. Mahse a malsawmna min pêk hmâin Pathian

chuan tihtur min tuk a, chu chu tihtakzeta tawngtaina te, simna te,

inngaihtlâwmna te leh sual puanna atangte chauha tihlawhtling tur

kan ni. Harhtharna chu tawngtai chhanna atang chauha beisei theih

a ni. Miin Pathian Thlarau Thianghlim an neih loh chuan a Thu zirtirna

pawh an ngaisang thei lo va, mahse Thlarau thiltihtheihnain an

thinlung a khawih erawh chuan an hnena thusawi chuan hna a thawk

ngei ngei thung ang. Kan thusawite chu Pathian Thu ang zel leh A

Thlarau inpuanna ang chiah leh mawi taka sawi chhuah a nih lehzel

avangten a ngaithlatute chuan hlâwk thlâk an ti a, lawm taka haw

puiin an nunah a tha lam zawngin nghawng a nei zui zel ang.

Hmanlâi mi hmasate chuan tawngtaia Pathian buan tih awmzia

leh Thlarau Thianghlim leih buak awmzia kha an hre chiang hle a.

Mahse chung mite chu an liam zo ta a, tute nge an âi awh ang le?

Tunlai chhuan kal mêkte hi eng nge an an? Lalpa-ah chuan an

piangthar em? Van rorelna kal mêk khi kan hria em? A nih loh leh

kan thawh hmâ hian min tir luitu tur thil engemaw tak kohhranah

hian rawn thleng turin kan nghâk em ni? Kohhran pum pui hi harh

thar vek phawt se kan ti em ni? Chumi hun chu a lo thleng ngai lo

vang.

Kohhranah hian piangthar lo, thahnemngâi taka tawngtai ngai lo

tur an awm reng a. Chuvangin a mimalin he hna hi kan thawk tur a

HARHTHARNA DIK

8

ni. Tawng tlêm la, tawngtai tam rawh. Bawhchhiatna a tam a, mite

chu thlarau leh thiltihtheihna tel lo, dan ang leka Pathian thu awih

annaa lungawi mai lo tura zirtir tur an ni. Kan thinlung hi leihbuak

kan tum tak zet a, kan sualte sim kan tum a, kan rilru ngaihtuahna

sualte tihdik kan tum phawt chuan kan rilru chu thil ho mai maiah

kan dah tur a ni lo va, mahni kan inring tur a ni lo va, kan felna chu

Pathian hnen atanga lo chhuak a ni tih kan hre tur a ni.

Pawn lam thil âiin keimahni kohhran chhungah hian hlauh tur kan

ngah zâwk. Kan chakna leh hlawhtlinna min dal theitu chu pawn

lam khawvel aiin kohhran chhungah a nasa zâwk daih a. Ringlo

mite chuan Pathian thupêk zawma Isua rinna zawmtu intite hi an

insawi ang taka an thurin chu an nungchang nghet tak te, an nun

mâwi tak leh nung tak, mi hneh theih tak hmanga lantir turin lo

beisei ta se an thiamawm hle a ni. Mahse thutak puangtu intite hian

a hmasawn zel tur chu an va dal zing si em! Rin lohna chuan nuam

tawlin an rinhlelhnate chu an sawi chhuak a, thimna chu an duh

zâwk a, vantirhkoh sualte an thlêm lût a, Setana hmanruaten an

duh anga an thawh theih nân kawng an hawng a ni.

Hmêlma Pâ Tân Kawng Hawn A Ni

Mihring hmêlma pa chu mihring ngaihtuahnate a hriat phalsak a

ni lo va; mahse thil zir chak tak mai a ni a, thusawi apiang a lo

chhinchhiah a, thiltih apiang a lo zir a, a thiltihtheihna hnuaia tlu lûtte

chu an tlûkna awm tak thlêmna hmangin a lo thlêm zel thin. Kan

ngaihtuahna leh rilru sual takte hi thiltihin emaw, tawngkamin emaw,

hmêl lan danin emaw kan lan chhuahtir loh chuan Setana chu

tihtlâwmin a awm thin, a chhan chu engtia thlêm tur nge a hre thei

dawn lo a ni.

Mahse kristian intite hian mahni inthunun zawh loh avangin

mihring hmêlma pa tân kawng an va hawn zing tawh tehreng em!

Setana’n remchang a lâk mai theih tur tawngkam leh rilru tha lote

chu thup an nih ngai loh avangin kohhran chhungah hian khawvel

mite meuh pawh tilungngâi tur inthenna leh innghirnghonate zu thleng

thina maw le. Ngaihdan engemaw a lo inan loh deuh hlekin kan

HARH THAR TURA KOHNA

9

theh darh a. Chu chu Setana lahin lo zir zawmin remchang a lo la

vat a, kohhranah then darh nân leh tihchhiat nân a fin vervêkna leh

thiamna chu a lo hmang ve vat thin. Inrem lohna a awm hian thil

pawi tak a thleng ziah bawk. Lamtang insiamin buaina chu a lo

punlun thin. Chhungkaw indo tumah an dingchhuak ngai lo. Chu

buaina chu a lo punlun zel a, chutah Setana leh a tirhkohte chu phur

takin an buhchi theh seng tumin an lo phi ve sek thin.

Khawvel mite chuan an lo thlir reng a, lawm takin, “En teh u,

heng kristiante inngeih loh dan hi. Hei hi an sakhua chu a nih ngai

chuan ka duh ve lo tawp mai,” an lo ti a. Anmahni an inen a, sakhaw

mi an ni lo chu an lawm ta zaw mah mai a. An nun bawlhhlawh tak

chu nemnghehin a awm a, Setana chu a hnathawha a hlawhtlin

avangin a lawm em em a ni.

Bumtu ropuia chuan a thang chu fiahna te, bâng lova tawngtaina

te leh rinna nungten an phuar loh mihringte tân a kam reng a. Kristian

kan nih avang leh rawngbawltu kan nih avangin rinna kawnga daltu

awm thei apiang la bo turin kan thawk tur a ni. Dodaltu apiang kan

la bo tur a ni a. Lalpa kawng chu sial a nih theih nan leh A zahngaihna

nasa tak min pe tura kan inkhawmpuiahte hian a lo tel theih nân

kan sualte puangin i hnuchhawn vek ang u. Khawvelna te, tisa thilte

leh ramhuai thiltihtheihnate chu hneh vek tur a ni.

Pathian hmêlma khawvel nena inthian tha reng chungin chu

kawng chu kan buatsaih thei lo; mahse A tanpuina nen chuan kan

chungah leh mite chunga a thiltihtheihna tenawm tak mai chu kan

hneh thei a ni. Hmêlma tumruh tak mai leh huaisen tak mai thlêmna

lak atang chuan a mimalin emaw, a huhoin emaw pawh kan him

thei lo va; mahse Isua zârah kan hnar thei thung.

Kohhran member tinte hi khawvel hriat thamin an êng reng thei

a, tichuan tuman ‘Heng mite hian midangte tih theih loh eng nge an

tih bik?’ tih kher a ngai tawh lo vang. Mi tumahin sawiselna remchang

an hmuh loh nân thil tha lo anga lang tawh phawt chu pumpelh a,

khawvel nena inremna lam hawi reng reng laka inthiar fihlim tur a

ni. Sawiselna hrim hrim chu kan pumpelh thei lo; mahse kan sual

HARHTHARNA DIK

10

vang emaw, kan ât vâng emawa sawisel kan nih loh a, Krista hming

avang chauha sawisel kan nih theih nân kan fimkhur em em tur a ni.

Kohhran rethei tak leh khawhar takte hian anmahni hliahtu zawng

zawng an vai kiang ang a, an chungah Pathianin A Thlarau a leihbua

ang tih tluka hlauh Setana’n a nei lo. Khawvel tâwp thlengin

harhtharna hi a tê emaw, a lian emaw, thleng lo tawp rawh se tih hi

Setana duh dan chu a ni. Mahse a hmanruate chu hre lo kan ni bik

lo va. A thiltihtheihna pawh do hneh theih a ni. Pathian Thlarau chu

kawng kan hawnsak phawt chuan malsawmna chu a lo thleng mai

ang. Leia ruah a sur loh nân van tukverhte a khar thei lo ang bawkin

Setana chuan Pathian mite chunga malsawmna ruah lo sur tur chu a

dal thei lo. Misualte leh ramhuaite chuan Pathian hnathawh chu an

dal thei lo va, rinnaa A thutiamte an chan a, thinung lungchhira an

sualte an puan a, an sim phawt chuan A mi kalkhawmte A awmpui

tur chu an dal thei hek lo. Thlêmna zawng zawngte leh dodaltu

thiltithei tak takte pawh, ualau taka tih an ni emaw, a ruka tih an ni

emaw, ‘chakna ni lovin, thiltihtheihna ni lovin, Ka Thlarau zâwkin

le,’ (Zakaria 4:6) titu thutiam anga ngam theih vek an ni.

Rorelna Ni Kan Hmang Mêk A Ni

Rorelna Ni ropui, sual puanna hun leh simna hun, rorelna huna

awm mêk kan ni. Tunah chuan thlarau tel miah lo leh ro lutuka A

rawngbawltute inpuanna chu Pathianin a pawm ta lo. Chutiang

inpuanna chu tunlai atana thudik a ni tawh lo va. Tunlai atana thuchah

chu hun harsat lâia Pathian kohhran chawmtu chaw a ni tur a ni.

Mahse Setan chuan Lalpa Ni lo thleng tur atana mite an inbuatsaih

theih loh nân he thuchah hi a thiltihtheihna chhuhsak a lo tum ve

ngar ngar thung.

Kum 1844 khan kan Puithiam Lalber chu rorel lâwkna hna tan

turin van biak bukah chuan a lût a. Mi fel thi tawhte chungchang

chu Pathian hmâ-ah rel a ni. Chu rorelna chu zawh a nih ve leh mi

nungdamte chunga rorelna chu puan a ni leh ang. Chung hun urhsun

tak maite chu a va pawimawhin a va hlu tak em! Kan chungchang

hi van rorelna-ah chuan phawrh a ni a. A mimal mal hian kan taksa

HARH THAR TURA KOHNA

11

thiltih ang zela relsak kan ni ang. Lei biak bûk rawngbawlna-ah

chuan puithiam lalberin hmun thianghlim bera sual tlenfaina hna a

thawh lâi khân pawn lama amah lo nghâktu mipuite chu Lalpa hmâ-

ah an lo intihrehawm a. Tihthianghlim an nih a, an sualnate tlen fai a

nih theih nân an sualte an lo puang thin. Tlanna Ni tak tak a lo thlen

a, chung lam biak bûka Kristan A mite tana dilna a siam lâi, mi tin

chunga sût theih tawh miah loh rorelna puan a nih dawn lâi hian

Pathianin a mite chu a phût nêp zâwk ang em?

He hun urhsun tak leh rapthlâk tak maiah hian eng dinhmunah

nge kan din? Kohhran chhûngah hian chapona te, vertherna te,

inbumna te, inchei âtchilhna te, chungnun châkna te, hlimhlawp

duhna te, thil ho mai mai hlim puina te a va la tam em! Heng sualnate

hian rilru a bawh buai a, chatuan thilte chuan ngaihsak an hlawh ta

lo. Khawvel chanchin khawi lâiah nge kan awm tawh tih hre turin

Pathian Lehkha Thu hi kan kêu dâwn law’m ni? Kan tâna hna min

thawhsak mêk leh tun tlanna hna kal mêka kan dinhmun hre thiam

tur khawp finna hi kan nei dawn em le? Kan thlarau chhandamna hi

tlêm tala kan ngai pawimawh a nih chuan thutlûkna fel tak kan siam

tur a ni. Lalpa chu tihtakzeta inchhir chungin zawng ila. Kan sualnate

chu tlenfaia a awm theih nân thinlung lungchhirin kan puang tur a ni.

Kan dinhmun hi a nghet lo asin. Rorel lâwkna chu a tâwp têp

tawh a. Mi tinin ‘Pathian hmâ-ah eng dinhmun nge ka luah?’ tih

ngaihtuah theuh rawh se. Eng tik hunah nge Kristan kan hming a

lam ang a, kan chanchin hi rel fel a nih dâwn kan hre si lo. Eng tin

chuan mi relsak ang maw! Mi fel zingah nge min chhiar ang mi sual

zingah?

Kohhran Chu Tho Sela, Sim Rawh Se

Kohhran chu tho sela, a hnung tawlhna atangin Pathian hmâ-ah

sim rawh se. Ralvêngtu chu harh sela, tawtawrâwt chu ham rawh

se. Vaukhanna thu chiang tak kan puang tur a ni. Pathianin A

chhiahhlawhte chu “Ring takin au rawh, inren suh, tawtawrâwt angin

i aw chhuah tuar tuar la, ka mite hnênah an bawhchhiatna chu hril

la, Jakoba chhûngte hnênah an sualnate hril bawk rawh (Isaia

HARHTHARNA DIK

12

58:1) tiin thu a pe mêk a ni. Mipui rilru kan la tur a ni; chuti lo chu

hna zawng zawng chu thawh loh ang a ni mai. Vantirhkohte meuh

pawhin thu rawn hrilh se mitthi beng bula thusawi ang chauh a ni

ang.

Kohhran chu che turin tho rawh se. Kawng a lo buatsaih hmâ

loh chuan Pathian Thlarauvin hna a thawk thei lo. Tihtakzetin thinlung

phawrh chhuak ni sela. Tangrual a, tihtakzeta tawngtai a, rinna nena

Pathian thutiam chan tumna awm rawh se. Hmanlaia pawn lam

lang theia saiip puan sin ang kha tul tawh lo mah se rilrua

inngaihtlâwm thûk tak chu a awm tur a ni. Mahni leh mahni

inchawimawina leh infak mawina chhan tha tâwk an nei lo va. Pathian

kut chak tak hnuaia inngaitlâwm hle tur kan ni. Amah zawngtu

diktakte chu a thlamuanin mal a sawm dâwn a ni.

Kan hmâ-ah hian thawh tur a tam a; chu chu kan thawk dâwn

em le? Chak takin kan thawk ang a, nghet takin hma lam kan pan

ang. Lalpa ni ropui lo thleng tur atan chuan kan inbuatsaih ngei ngei

tur a ni. Muang hman kan ni lo va, mahni tanghma hai hman kan ni

hek lo. Khawvel hi vaukhan tur a ni. Mite hmuha eng chhi turin

mimal hian eng nge kan tih? Pathian chuan mi tin hi an tih tur tâwk

a pe theuh a, mi tinin tih tur kan nei. He hna hi tuman kan thlarau a

boral hlauh thu lovah chuan kan pumpelh thei lo.

Unau duhtak, Thlarau Thianghlim chu tilungngaiin i kal bo tir

dawn em ni? Chhandamtu awmpuina chu duh lovin kawng i khar

khum dâwn em? Isuan i chunga mawhphurhna a dah i ngaih

pawimawh loh avang khan thutak hre tur tam takin an hrat loh

phah a, chumi avanga an boral chu i phal em ni? I harh ang u khai.

“Ngaihven ula, fimkhur rawh u; in khingpui Diabola chu sakeibaknei

rum thin angin a ei theih tur zawngin a phi ruai thin,” (I Peter 5:8). –

Review and Herald, March 22, 1887.

Harhtharna Chu Siamthatnain A Zui Thin

Mi tam tak thinlung chuan thlarau lam nunna a nei lo a ang ber

mai. Chu chuan min tilungngai hle bawk. Khawvel, tisa thil leh ramhuai

hi kan do nasa tawk lovang tih ka hlau ngei mai. Kan kristianna

HARH THAR TURA KOHNA

13

chanve thi tawh hmang hian khawvel awhna te, hmasialna te leh a

dik lohna te hi nuih puiin kan tawmpui ve dawn em ni? Ni love,

Pathian zarah thutak zidingah chuan nghet takin awm ila, kan rinna

hmasa kha a tâwp thlengin i vuan tlat ang u. “Taihmak kawngah

chuan thatchhe suh ula, thlarau kawngah chuan thahnemngai takin

Lalpa rawng bawl ang u” (Rom 12:11). Krista chu kan Hotu a ni a,

Amah chu kan thlir reng tur a ni. A hnen atang chuan finna kan

dawng ang a. A khawngaihna zârah kan felna kan vawng reng ang

a, inngaitlâwm leh inchhira Pathian hmâ-ah dingin khawvel mite

mithmuhah A ai kan awh ang.

Kan biak inahte hian sermon tha hriattur a va vang em! Member-

te lah chu Thlarau Thianghlimah ni lovin pulpit rawngbawlna

pangngaiah an innghat zawk bawk si. Anmahnia Thlarau thilpêk

awmte pawh hman loh leh koh chhuah loh an nih avangin a chau zo

ta. Rawngbawltute chu hmun tharah an kal a nih chuan member

pangngaite chu mawhphurhna pêk tur an ni, inhmang se an chak

tawlh tawlh ang.

Rawngbawltute leh mipuite chu thlarau lama an chak loh avangin

Pathian chuan nasa takin a dem a ni. Tihian a ti: “I thiltihziate ka

hria, i vawh hek loh va, i lum hek loh hi; i vawh emaw i lum emaw

ka duh a ni. Chutichuan, lum si lova, vawt si lova, i lum chang

chang avangin ka ka ata ka chhak chhuak dawn a che. Ka hausa

a, sum ka ngah a, engmah ka tlachham lo ve, i tih avang leh nang mi

rethei, khawngaihthlak, pachhia, mitdel, saruak chu i ni tih i inhriat

loh avangin; i lo hausak theih nan rangkachak meia tihthianghlim te,

puan i sin theih nan leh i saruak zahmawh chu a lan loh nan puan

var te, i hmuh theih nan i mita hnawihah mit na hlo te ka hnena mi lei

turin ka rawn a che,” tiin (Thup. 3:15-18). Pathianin thlarau lam

harhtharna leh thlarau lam siamthatna neih tur a ti a. Hei hi a thleng

lo a nih chuan vawt si lo, lum si lo ho chu Lalpa tân mi tenawm an

ni ang a, A fate tih pawh A la duh lo mai ang.

Harhtharna leh siamthatna chu Thlarau Thianghlim awpna

hnuaiah a thleng tur a ni. Harhtharna leh siamthatna hi thil hrang

daih an ni bawk. Harhtharna chuan thlarau lam nun tihthar lehna te,

HARHTHARNA DIK

14

rilru leh thinlung tihchak tharna te, thlarau lam thihna atanga

thawhlehna te a kâwk a. Siamthatna erawh chuan din thar lehna te,

ngaihdan leh rin dan, thil chin than leh chin dawklak thin thlâkna te

a kâwk thung. Siamthatna hian Thlarau atanga chhuak harhtharna

nen an inzawm loh chuan rah tha a chhuah ngai lo vang. Harhtharna

leh siamthatna te hian an tihtur an ti ang a, tichuan an thawh tur ang

an thawk thei ang. – The Review and Herald, Feb,25, 1902.

Hmanraw Mawl Tê Tê Hman A Ni Ang

Hriattirna hmuhtir ka ni a, chuta a lan dan chuan Lalpa chuan A

remruatna chu kawng hrang hrang, hmanraw hrang hrang hmangin

A tihlawhtling dâwn a ni. Talent ngah ber berte chauh a hmang

dâwn lo va, hmun pawimawh tak tak luahtute chauh a hmang dâwn

lo va, khawvel mite hmuha mi inzir sâng ber berte chauh hi A hna

ropui leh thianghlim, thlarau boral tur chhandamna hna thawk tur

hian Lalpan a hmang dâwn lo. Hmanraw mâwl tê tê A hmang ang

a; A hna thawk zawm zel tura theihna leh thiamna nei tlêm ve tak

takte hi a ni a hman dâwn ni. Hmanraw mâwl tê tê hmangin mi

hausa leh ram zau tak tak neitute chu thutak A pawmtir ang a, heng

mite hi A ram zau nana Lalpa kut chak tak ni turin an rilru hneh a la

ni ang. – Letter, 62, 1909.

15

BUNG 2

PIANTHARNA – A LEM NGE A TAK

Pathian Thu Thiltihtheihna

Rinawm taka Pathian thu puan chhuah a nihna hmunah tawh

phawt chuan Pathian atanga chhuak a nihzia lantirtu engemaw a

thleng zel thin. Pathian Thlarau chuan A chhiahhlawhte thuchah puan

chhuah chu a kalpui zel a, tichuan an thuchah puan chuan

thiltihtheihna a lo nei ta thin a ni. Misualte chuan an chhia leh tha

hriatna chu kaihthawh a ni tih an lo hre ta a. “Thinlung thim entu

êng” chuan an thlarau pindan ril ber thlengin a chhun tlang a, thim

thiltihte chu pho lan a ni. An thinlung leh rilru-ah thiam lo intihna

thûk tak a lo awm a. Sualna te, felna te leh rorelna lo thleng turte

chuan a hneh a. Jehova felna chu an tem a, thinlung Zawngtu hmaa

an sualna leh an bawlhhlawhna nena din chu an hlau bawk a.

Hrehawm ti em emin, “Tuin nge he thihna taksa lak ata hi min

chhanchhuak ang?” tiin an au chhuak a. Mihring sual tlen fai nana a

inpêkna tâwp nei lo lantirtu Kalvari hmuhtir an nih hnu chuan Krista

felna chauh lo chu thil dang engmahin an bawhchhiatnate chu a

tlengfai thei lo tih an hmu a; hei chauh hian mihring leh Pathian chu

a inremtir thei a ni. Rinna leh inngaihtlâwmna nen khawvel sual kal

puitu chu an pawm a. Isua thisen hmang ngei chuan an tunhma sual

chu thai bo theih a ni.

Nun Dan Thar

Heng thlarau man tharte hian simnain hruai a tumna chu an hmu

a. An ring a, baptisma chu an chang ta a, tichuan nun thara nung

turin an lo tho leh ta – Krista-ah chuan tunhma châkna anga awm

tawh lova, A hniakhnung zui tur te, A nungchang tarlang tur te,

Amah a thianghlim anga intithianghlim ve tur tea siamthar an lo ni ta

a ni. Tunah chuan an thil huat thinte kha an hmangaih a, an thil

hmangaih thin kha an lo haw ta zawk a. Mi chapo tak leh intivei tak

thin kha thinlunga inngaitlâwm leh inphahhnuai thei tak a ni ta. Mi

HARHTHARNA DIK

16

lawilo tak leh mi chungtlâk thei tak kha mi timai mai lo tak leh

ngawichawi tak a ni ta bawk a. Mi bawlhhlawh chu mi thianghlim a

lo ni a, rui reng thin kha a lo harhfim a, mi tenawm tak kha a lo

thianghlim ta a ni. Khawvel incheina lawilo mai maite chu sirah

hnawl a ni ta. Kristiante chuan pâwn lam mawina zawng lovin chhung

lam mâwina an zawng thin. “In incheina chu pawn lam incheina –

sam phiar te, rangkachak thi awrh te, silhfena inthuam te chu – ni

lovin, thinlunga mihring thuruk chu, rilru thuhnuairawlh leh nunnem,

silhfen chhe thei lova inthuam ni zawk rawh se, chu chu Pathian

mithmuhin a hlu em em a ni,” (I Petera 3:3,4) tih hi a takin an zawm

a ni.

Harhtharna chuan thinlung chhungril a khawih a, inngaihtlâwmna

a thlen bawk. Chutiang harhtharna chuan tihtakzetin misual thinlung

a khawih a, Krista thisena lei nih châkna an lo nei thin. Nutling,

patlingin thlarau chhandamna duha tawngtaiin Pathian an buan a.

Chutiang harhtharna rah chu mahni inphatna leh inpêkna ringawtah

a tawp lo va, hmuh theihin Krista vanga harsatna leh hrehawmna

tuar tlâka chhiar an nih avanga an lawmna chu a lang chhuak thin.

Isua hming lamtute nun inthlâk danglam dan chu miten an hmu a.

An boruak chuan a tha lamin khawtlâng a nghawng pha hial a ni.

Hei hi Pathian Thlarau hnathawh rah chu a ni. Insiamthatna a

awm loh chuan simna diktak a awm em tih fiah theih a ni lo. A

thutiam a hlen a, a thil tihsual a rulh lêt a, a sual a puan a, Pathian leh

a mihring puite a hmangaih bawk chuan misual chuan a Pathian nen

inremin a awm ta tih chiang taki a hmu thei ang. Chutiang chu

tunhmâa harhtharna zuitu chu a lo ni tawh thin. An rah atangin

mihringte chhandamna-ah leh khawtlang tihchangkanna kawngah

Pathianin mal a sawm tih hmuh theih an ni.

Harhtharna Suak – Eng Nge A Danglamna?

Tunlai harhtharna tam tak hi chu hmanlâi Pathian chhiahhlawhte

hnathawh, khawngaihna mak lo lanchhuah dan nen chuan a inang

ta lo ngei mai. Miin Pathian thu an ngaihven nasa a, mi tam tak an

PIANTHARNA – A LEM NGE A TAK?

17

piangthar a, inkhawm an tam thin hle tih hi a dik e; amarawhchu an

rah han enin thlarau lam nun tak taka hmasawnna hmuh tur a awm

lo a ni. A han alh ve hluai naa a mit leh thuai a, a hmâ aia nasa khan

a lo thim ta thin a ni.

Harhtharna lar tak takte hi duhthusama inawih lunglenna te,

inchawh phurna mai mai leh thil thar danglam deuh zak duhna avanga

awm a tam ta mah mah e. Chutiang harhtharnaa piangtharte chuan

Bible thutak ngaihthlâk châkna an nei chuang mang lo va, zawlneite

leh apostle-te thu leh hla an tuipui tak tak chuang hek lo. Inkhawmna-

ah chuan thil engemaw phurawm tak a awm loh phei chuan an tel

châk lo va. Chhia leh tha hriatna fim tak mai kaithotu thuchah chuan

ngaihven a hlawh hek lo. Pathian thu vaukhanna chiang tak mai, an

chatuan nun nghawng pha tur zâwkte chu an ngaihsak lo.

Thlarauva piangthar diktakte nunah chuan Pathian leh chatuan

thilte chu thupui ropui ber a ni ang a. Leia Pathian rorelna hnuhnung

a lo thlen hmâ lawk hian apostle-te hun lai ata la thleng ngai lo

Pathian thu ngaihvenna lama harhtharna chu Lalpa mite zingah a lo

thleng dâwn a ni. Thlarau Thianghlim leh Pathian thiltihtheihna chu

A mite zingah leihbuakin a awm ang a. Chumi hunah chuan mi tam

takin Pathian leh A thutak aia he khawvel hmangaihna chawisangtu

kohhrante chu an chhuahsan ang. Mi tam tak, rawngbawltute leh a

mipui mimir telin, chuan lawm takin Lalpa lo kal lehna tur atana tun

huna mipui lo buatsaihtu tur thuchah ropui chu an pawm dâwn a ni.

Hetiang harhtharna hi hmêlma pa chuan thleng lo se a duh a,

chuvangin chutiang harhtharna chu a lo thlen tak tak hmâin a lem a

thlentir ang. A bumna hmanrua a hman theihna kohhranahte chuan

Pathian malsawmna ropui tak lo thleng ta ang maiin a lantir ang a.

Sakhaw lam ngaihvenna nasa tak nia lang chu a lo awm ang. Mipuite

chuan Pathianin anmahni-ah hna ropui tak a thawk niin an ngai a,

mahse a thawhtirtu chu thlarau suak mai a ni. Sakhuana thuam

inbelin Setana chuan kristian khawvela a thiltihtheihna chu zauh zel

a tum ang.

HARHTHARNA DIK

18

Eng Vangin Nge Bumin Kan Awm Tehlul Ang?

Tun kum sawmnga kal ta chhunga harhtharna tam takah khan

hetiang deuh hi a thleng tawh a. Kan hma lamah khian chutiang aia

nasa fê chuan a thleng leh dâwn a ni. Phurna nasa tak a thleng a,

thutak leh dâwt a inpawlh a, chu chu mi hruai bona remchâng takah

hman a ni. Chutichung chuan tumah hi buma awm tur a ni lo ve.

Pathian Thu êng atanga thlir chuan hetiang harhtharna boruak hi

eng nge a nih chiah hriat a harsa lo. Miin Bible thu an ngaihthah a,

thlarau fiahtu thutak, khawvel kalsan tur leh mahni inphat tura phûttu

chu an hawisanna hmunah reng reng chuan Pathian malsawmna a

thleng lo tih a chiang hlea sawi theih a ni. Krista ngeiin a lem leh a

tak tehna tur chu tihian a sawi: “Anmahni chu an rahah in hre mai

ang,” a ti a (Matthaia 7:16), hei hi heng harhtharnate hi Pathian

Thlarau hnathawh an ni lo tih fiahna tha tak an ni.

A thutakah hian Pathian chuan mihringte hnena Amah leh Amah

A inpuanna chu A dah a; hemi pawm tawhphawt tân chuan Setana

bumna laka invenna phaw a ni. Heng thutak ngaihthahna hian zau

takin tunlai sakhuana khawvela darh zau em em sualna hi kawngka

a hawnsak bawk. Pathian dan hrim hrim leh a pawimawhnate hian

engemaw chenah ngaihthah a hlawh hle a. Pathian dan chungchang

hrim hrim, chatuana ding tur a nihna leh zawm ngei tur a nihna te hi

a nih dan tur ang taka hriat a ni lo va, chu chuan piantharna leh

tihthianghlimna chungchang thlengin mi a hruai sual a, chumi rah

chu kohhran mite nungchang hniam ta zel hi a ni. Hetah hian kan

hun lâia harhtharnaten Thlarau leh Pathian thiltihtheihna an

tlâkchhamna chhan thurûk chu hmuh theih a ni bawk.

Pathian Dan Chu Thlâk Theih A Ni Em?

Kohhran hruaitu tam tak chuan Krista khan A thihnain dan a

tibâng tawh a, chuvangin mihring tân zawm a tul tawh lo an ti thin.

Thenkhat phei chuan nghawngkawl rit tak angin an sawi a, mahse

min phuartu dân khirh deuh mai nih ahnêkin chanchin tha zâra min

tizalentu zâwk a ni.

PIANTHARNA – A LEM NGE A TAK?

19

Zawlneite leh zirtirte kha chuan tunlai mite ngaih ang hian Pathian

dan chu an ngai ve lo. Davida chuan tihian a ti: “Tin, dip dal lohvin

ka leng ang; I thununna thute chu ka zawng si a, (Sam 119:45).

Tirhkoh Jacoba pawhin Krista thih hnu khan Pathian dan chu ‘lal

dan’ tih leh ‘dan famkim, zalenna dan’ (Jacoba 2:8; 1:25) a lo ti

bawk. Isua thih hnu kum sawmruk vel zetah pawh Johana chuan

thupêk zawmtuten malsawmna an dawn tur thu chu tihian a la puang

cheu: “Nunna thing chungah chuan thu an neih theihna tur leh khuaa

an luh theihna tura a thupêk zawmtute (that do his

commandments) chuan….” (Thupuan 22:14) tiin. Pathian dante

hi Krista khan a thih rualin a tibâng tih hian innghahna a nei lo. Dan

hi thlak theih leh tihdanglam theih nise chuan Krista kha mihringte

chhandam nan kan sual man tuara a thih a tul lo vang.

Inhransanna leh Inpumkhat Lehna – Eng Tin Nge A Lo

Thlen?

Piantharna leh tihthianghlimna hnathawh chu A dan rema nuntir

a, Pathian leh mihring inremtir leh hi a ni. A tir chuan mihring hi

Pathian anpuia siam a ni a. Sawisel bovin Pathian dan leh Amah

Pathian ze mil chuan a awm a; a thinlungah chuan felna dan chu

ziah a ni. Mahse sualna chuan A Siamtu lak ata a tihrang a. Pathian

anna reng reng a nei ta lo. A thinlung chu Pathian dan zepui nen a

indo ta tlat mai. “Tisa duhzawng chu Pathian dona a nih avangin.

Chu chu Pathian danin a awm si lo va, awm pawh a awm thei

bawk hek lo a ni,” (Rom 8:7). Mahse mihring nen chuan an inrem

leh theih nân “Pathianin khawvel a hmangaih em em a, tichuan a

fapa mal neihchhun chu a pe a.” Krista felna zârah A Siamtu nen

inremin an awm leh thei ta a ni. A thinlung chu Pathian khawngaihna

chuan a siam thar tur a ni a, chung lam atangin nun thar a nei tur a

ni. He nun dan lo danglam ta hi pian tharna chu a ni a, chumi tel lo

chuan Isua sawi ang hian, “tuman Pathian ram an hmu thei lo.”

Pathian nena inrem lehna rahbi hmasa ber chu sual inhriatna hi a

ni. “Sual chu dan bawhchhiatna a ni.” “Dan hi sual hriatna a ni” (I

Joh 3:4; Rom 3:20). A sualna hre turin misual chuan a nungchang

HARHTHARNA DIK

20

chu Pathianin mi fel a tehna ropui tak hmanga a teh ve a tul a. Chu

dan chu nungchang tha famkim kawhhmuhtu dârthlalang a nih

avangin a nungchang dik lo lâi chu a hmu thei dâwn a ni.

Dan chuan mihring chu a sualnate a kawhhmuh a, mahse a tidam

thei lo. A thuawihtute tan nunna a tiam rualin a bawhchhetute chu

an thi dâwn a ti thung. Krista chanchin tha chauhin sual thiam avanga

thiam lohna emaw, bawlhhlawhna emaw lak ata chu a ti zalen thei

a ni. A dan bawhchhiat a nih avangin Pathian lakah a sim ang a,

tlanna atana A pêk Krista chu a ring bawk ang. Tichuan ‘tunhma

lama sualte chu thai bo’ a ni ang a, Pathian anna nungchang a lo nei

tawh ang.

A nih Pathian dan bawhchhe turin a zalen ta em? Paula chuan

tihian a ti, “Rin avangin dan chu engmah lovah kan siam ta em ni?

Hnai lo ve, dan chu kan tinghet zâwk a ni.” “Keini sual kawnga thi

tawh sualin engtin nge kan la nun theih cheu vang?” Johana pawhin

tihian a ti, “Pathian kan hmangaihna chu hei hi a ni, a thupekte kan

zawm hi; a thupekte chu a khirh si lo va,” (Rom 3:31; 6:2; I Johana

5:3). Pian tharna chuan A dan rema mihring thinlung a hruai angin

Pathian nena inremin mihring thinlung chu a hruai thin. Misual chunga

hetiang danglamna nasa tak mai a lo thlen chuan thihna ata nunna-

ah a lût a, sualna atangin thianghlimna-ah, dan bawhchhia leh hel

hmang ni thin kha thu awih thei tak leh rinawm takah a lo ni ta thin

a ni.

Tihthianghlimna – Tu Tih Tur Nge?

Tihthianghlimna chungchanga thurin dik lo deuh mai chu Pathian

dan ngaihthahna emaw, hnâwlna emaw atanga lo chhuak a ni a,

tunlai hian hmun a chang sâng khawp lehnghal. Hetiang ngaihdan hi

a thurin zawngin emaw, a taka nunpui kawngah emaw a hlauhawm

ve ve khawp mai. Miin an bawh em avangin hemi chungchanga

Bible zirtirna hi mi tinin an hriat hi a tul a ni.

Tihthianghlimna dik tak chu Bible thurin a ni. Thessalonika khuaa

mite hnena a lehkhathawnah pawh tirhkoh Paula chuan tihian a ti,

“Pathian duhzawng, in thianghlimna tur chu hei hi a ni,” tiin. Tihian a

PIANTHARNA – A LEM NGE A TAK?

21

tawngtai bawk, “Pathian ngei chuan in pumin tithianghlim che u

rawh se,” (I Thess. 4:3; 5:23). Bible hian chiang takin tihthianghlimna

leh engtia chan tur nge tih hi a zirtir a. Chhandamtu pawh tihian a

zirtirte tan a tawngtai: “Anni chu thutakin tithianghlim rawh. I thu

chu thutak a ni,” (Johana 17:17,19). Paula chuan ringtute chu

Thlarau Thianghlimin a ‘tithianghlim tur a ni’ tiin a zirtir bawk (Rom

15:16). Thlarau Thianghlim hnathawh chu eng nge? Isuan tihian a

zirtirte a hrilh, “Nimahsela amah, Thlarau dik tak chu, a lo thlen hun

chuan thutak zawng zawngah chuan a hruai lut ang che u,” (Johana

16:13). Sam phuahtu chuan tihian a ti: “I dan hi thutak a ni.” Pathian

Thlarau leh Thu hmangin A dan thua felna imphûmte chu mihringte

tân hailan a ni a. Tichuan Pathian dan chu “a thianghlim a, a dik a, a

that” avang leh Pathian famkimna lantirtu a nih avangin chu dan

zawmtu nungchang chu a thianghlim lo thei lo va. Chutiang

nungchang entirna tha famkim chu Krista kha a ni. “Ka pa thupêk

ka zawm.” “A thil lawmzawng apiang ka ti” (Johana 15:10; 8:29).

Krista zuitute chu Amah angin an awm tur a ni – Pathian

khawngaihnain an nungchang chu A dan thianghlim remin an awmtir

ang. Hei hi Bible-in thianghlimna a zirtir dan chu a ni.

He tihthianghlimna hna hi Krista rinna azâra Pathian Thlarau

min chenchilhtu thiltihtheihna nen chauha tih theih a ni. Paula chuan

ringtute chu tihian a zilh: “Hlau leh khur chungin nangmahni

chhandamna thawk chhuak rawh u; ama lawmzawng atana tih tum

tur leh bei tura nangmahnia thawktu chu Pathian a ni si a,” (Phil.

2:12,13). Kristian chu sualnain a nawr fo va ang a, mahse amah

dotu sualna chu a do zel ang. Hetah tak hian Krista tanpuina

mamawh a ni. Mihring chak lohna chu Pathian chakna nen a tangrual

a, tichuan rinna chuan, “Nimahsela kan Lalpa Isua Krista zara

hnehna min petu Pathian hnenah chuan lawmthu awm rawh se,” a ti

thei ta thin a ni (I Kor.15:57).

Pathian Lehkha Thu hian chiang takin tihthianghlimna chu

hmasawn zel a ni tih a entir a. Misual a lo pian thar a, tlanna thisen

avanga Pathian nen inrema a lo awm hian a kristian nun chu a intan

dâwn chauh a ni. Tunah chuan ‘famkimna lam’ a pan mêk chauh a

HARHTHARNA DIK

22

ni a. ‘Krista famkimna lamah an thang chho zel ang,” (Phil.3:13,

14; 2 Pet. 1:5-10).

Uanna Hman A Awm Lo

Bible-a tihthianghlimna nun changtute chuan tlâwmna nun an

lantir ang. Mosia ang khan thianghlimna makzia leh ropuizia hmuhtir

an ni ang a, Chatuan Pa thianghlimzia leh famkimzia nena khaikhina

engmah an nih lohzia an hmu bawk ang.

Zawlnei Daniala kha he tihthianghlimna nun neitu zinga mi entawn

tlâk a ni. A dam rei a, a dam chhung kha Pathian rawngbawl nân a

hmang tha hle. Van pawhin ‘mi duhawm tak’ a tih ngat kha (Dan.

10:11). Mi thianghlim bawlhhlawh kai lo anga puan a ni chung khan

he zawlnei chawimawi phû tak mai hian a mite tâna Pathian hnena

dilna a thlen kha chuan Israel sualna kha a sualna angin a sawi

hmiah mai a ni: “Kan dîlnate chu kan felnate avângin i hmâah kan

hlân a ni si lo va, i zahngaihna ropui tak avângin a ni zâwk e.” “Kan

sual ta a, suaksual takin kan ti ta e.” “Tin, keima sual leh ka mi

Israelte sual thupha chawia, \awng\aia, thu sawia….” (Dan. 9:18,

15, 20).

Joba chuan thawngaleivira Lalpa aw a hriat khan, “Ka inten a,

vut leh vaivuta thuin ka sim ta e,” (Joba 42:6) a ti a. Isaia pawhin

Lalpa ropuina a hmuh a, cherub-ho “Sipaihote Lalpa chu a thianghlim

e, a thianghlim e, a thianghlim e,” tia an âu thâwm a hriat chuan,

“Ka chung a va pik em! Ka boral ta a nih hi,” (Isaia 6:3, 5) a ti

bawk. Paula pawh khan van thumna thlenga hruai chhoh a nih a,

mihring tawngtea sawifiah zawh rual loh thil a han hmuh khan tihian

ama chungchang chu a sawi: “Mi thianghlim zawng zawngte zinga

tê ber âi pawha tê,” (2 Kor. 12:2-4 margin, Efesi 3:8) a ti a. Isua

awm nghengtu hmangaih Johana pawh A ropuina a han hmu chu

vantirhkoh hmâ-ah thi ang derin a tlu a ni (Thup. 1:17).

Kalvari kraws hlima kal tlang tawhte tân chuan mahni infak

mawina hun leh sual nei lo ang hiala uanna hun a awm thei lo. An

sualna chu Pathian Fapa thinlung chhun kehtu niin an hria a, chu

ngaihtuahna chuan mahni inphatsanna lamah a hruai ang. Isua hnaih

PIANTHARNA – A LEM NGE A TAK?

23

apiangin mihring tlin lohna leh sualna an hre chiang a, an beisei

innghahna pawh thia tho leh Chhandamtu felna chauh a ni.

Tihthianghlimna Lem – ‘Rin Mai Hi A Ni’ Em?

Tun lâia tihthianghlimna an sawi lar deuh mai hi chuan mahni

intihlar duhna thlarau leh Pathian dan pawisak lohna a keng tel a,

chu chuan Bible sakhua an ni lo tih a tilang a ni. Hetiang zirtirna

sawi mawitute chuan tihthianghlimna chu amaha lo thleng mai niin

rinna ringawt pawha thianghlimna famkim chu neih theih niin an

zirtir thin. “Ring ringawt la, malsawmna chu i ta a ni,” tiin an zirtir a.

A dawngtu lam tihtur reng reng sawi a ni ngai lo. Chumi rual chuan

Pathian dan thuneihna hi an hnawl a, thupêk zawm tura tihna lak

atangin an zalen tawh an ti bawk. Mahse mihringte tan hian Pathian

nungchang leh duhzawng entirtu, A mizia leh Amah tilawm theitu

zirtirna ziding rem lo hian thianghlim theih a ni ang em?

Sakhuana hahdam, beih vak ngai lo, mahni inphat pawh ngai lo,

khawvel âtna laka inthiarfihlim pawh ngai lo neih châkna hian rinna

chauh tih zirtirna hi thurin lâr takah a siam ta; mahse Pathian thu

chuan eng tin nge a tih? Tirhkoh Jacoba chuan tihian a ti: “Ka unau

te u, miin, ‘Rinna ka nei,’ ti mah sela, thiltih a neih si loh chuan eng

nge sawt ang? Chutiang rinna chuan amah a chhandam thei ang em

ni? Unaupa emaw, unaunu emaw, saruaka awmin an ni tin chaw

tlachham sela, tin, in zinga tuin emaw an hnenah, ‘Thlamuang takin

kal ula, lum tak leh puar takin awm rawh u,’ ti ula, taksa tana thil

chakkhai chu in pek si loh chuan engnge sawt ang? Chutiang bawkin

rinna chu thiltih nei lovin amah chauhvin a awm chuan thi a ni. A ni,

mi tuin emaw, ‘Nangin rinna i nei a, keiin thiltih ka nei a ni; i rinna

chu i thiltih tel lovin mi entir rawh, tin, keiin ka thiltihin ka rinna ka

entir ang che. Pathian chu pakhat a ni tih i ring a ni maw? I ti tha e;

ramhuaite pawhin an ring a, an khur thin asin,’ a ti ang. Aw mi

lawilopa, thiltih tel lova rinna mai chu engmah a ni lo tih i hre duh

em le? Min thlahtu Abrahama chuan a fapa Isaka maicham chunga

a hlan lai khan thiltih avangin thiam a chang a ni lawm ni? Rinna

chuan a thiltih nen a thawk dun a, tin, thiltih avangin a rinna chu a

HARHTHARNA DIK

24

famkim ta tih i hria e. Pathian Lehkha Thu, ‘Abrahama chuan

Pathian a ring a, chu rinna chu a felnaah ruat a ni,’ tih thu kha a lo

hlawhtling a, tichuan Pathian Thianah vuahin a awm ta a. Rinna

avang ngawt ni lovin, thiltih avang zawkin miin thiam a chang thin

tih in hre ta,” a ti (Jacoba 2:14-24).

Pathian Thu chuan he zirtirna, thiltih tel lo rinna thurin hlauhawm

tak mai hi a do tlat a. Rinna ringawt hi chuan zahngaihna dawng

tura thil tihturte a tih si loh chuan Van duhsakna a dawng thei lo;

rinthu mai a ni. Rinna dik tak chu Bible thutiamte leh thudahhotea

innghat a ni.

Tuman Pathian thil phûtte zinga pakhat bawhchhe chunga

thianghlim theih tho inring suh se. Thil sual tih hriat sa reng neih

tlatna hian Thlarau hriatpuina aw chu a ngawihtir tlat a, Pathian lak

atangin mihring a then hrang bawk…. Johana pawh khan a

rawngbawl lai khan hmangaihna-ah a cheng thûk hle chungin Pathian

dan bawhchhe reng chunga tihthianghlimna chang intite nungchang

diktak chu a sawi hreh lo: “A thupekte pawm si lovin, “Amah ka

hria,” titu chu mi dawthei a ni, thutak amahah a awm lo. Tupawh a

thu pawm erawh chu amahah chuan Pathian a hmangaihna a famkim

tak zet tawh a ni. Amahah kan awm tih he miah hian kan inhria a

ni,” (I Johana 2:4, 5). Hetah hian an insawi angin mi chu a awm em

tih fiahna a awm. Pathianin lei leh vana thianghlimna a tehna

awmchhun hmanga fiah lovin mi tumah an thianghlim kan tingawt

thei lo.

Sual nei lova insawi ringawt pawh hi a sawituin thianghlimna a

hlatzia entirtu a ni. Hei hi a chhan chu Pathian thianghlimna leh tawp

nei lo khawpa a bawlhhlawh lohzia hriatna dik a nei lo emaw, tunge

A nungchang rema awm tur tih an hre lo emaw a ni; hei hi a chhan

chu Isua thianghlimzia leh duhawm nasatzia diktak leh sualna sualzia

leh that lohzia hi an hriat loh avangin mihringte hian thianghlim thei

emaw an inti ve ringawt thin. Krista nena an inhlat a, Pathian

nungchang leh thilphûtte a hriat loh nasat poh leh ama mitah chuan

a thianghlim mai ang.

PIANTHARNA – A LEM NGE A TAK?

25

Tihthianghlimna – Inpumpêkna

Bible-in thianghlimna a sawi hi chuan mihring pum pui, tisa, thlarau

leh rilru a huam vek a ni. Paula chuan Thessalonika khua amite chu

tihian a fuih: “In thlarau leh, in rilru leh, in taksa chu kan Lalpa Isua

Krista lo kal hunah chuan sawiselbovin a puma humhimin awm

rawh se,” (I Thess.5:23). Hmun danga ringtute hnenah pawh tihian

a ziak: “Chutichuan unaute u, Pathian khawngaihna avang hian,

inthawina nung leh thianghlim leh Pathian lawm tlak ni turin in taksa

chu inhlanah ka ngen a che u; chu chu in rawngbawlna awm reng a

ni,” (Rom 12:1). Hmanlai Israel-te hun lâi chuan Pathian hnena

inthawina tur reng reng chu uluk takin an endik thin. Inthawina tur

ran chu sawisel kâi a nih chuan ‘Pathianin inthawina tur ran chu

sawisel kai lo,’ a ni tur a ni a tih avangin an pawm ngai lo. Chutiang

bawk chuan kristian-te chu ‘inthawina nung, thianghlim, Pathian

pawm tlâka’ an taka hlan tura tih an ni. Hetiang titur hi chuan an

chakna zawng zawng chu a tha thei ang berin an vawng tur a ni.

Taksa leh rilru chakna tihniam thei zawnga chetna reng reng chuan

mihring chu a Siamtu rawngbawl tlâk lovah a siam ang.

Theih tâwp kan chhuah loh hian Pathian chu A lawm tho ang

em? Isua chuan, “I thinlung zawng zawngin Lalpa i Pathian chu i

hmangaih tur a ni,” a ti. An thinlung zawng zawnga Pathian

hmangaihtute chuan theihtawp chhuah an duh em em a, an theihna

zawng zawng chu a duhzawng tithei tura an chakna tipung thei tur

A dan rema awmtir dan an zawng zâwk ang.

Nun Inthlâk Danglam

Khawvel hi nawmsak umna lamah a tlan zo ta. “Tisa châkna te,

mit châkna te leh chapona ten” mipui tam zâwk hi a thunun a. Mahse

Krista zuitute erawh chuan kohna thianghlim zâwk an dawng a ni.

“An zing ata lo chhuak ula, a hrangin awm rawh u,… thil

bawlhhlawh reng reng pawh dek suh u,” tih thupêk zawmtute tana

Pathian thutiam chu, “Ka lawm ang che u a, in tan Pa ka ni ang a,

nangni pawh ka tan fanu fapa in ni ang, Lalpa Engkimtitheia

chuan a ti,” tih hi a ni (2 Kor. 6:17, 18). Kristiante tihtur leh

HARHTHARNA DIK

26

hamthatna chu nasa tak leh tam taka Pathian thilte daihriat hi a ni.

Felna Ni êng chuan Pathian chhiahhlawhte chu a chhun êng a, chu

êng chu an kâp chhuak ve tur a ni. Arsiten vanah khian ên theihna

hnâr an nei tih an tilang angin kristiante pawh hian lei leh van

lalthuthlengah khian nungchang entawn tlâk leh fak tlâk Pathian a

awm tih an tilang tur a ni. Hriatpuitu mihringte atang hian A Thlarau

khawngaihna te, A nungchang thianghlimna te leh bawlhhlawh kai

lote hi puan chhuah ni rawh se.

Thiam Loh Chang Tawh Lo

Kristian nun chu inngaihtlâwmna nun ni mah se lungngai leh mahni

inngainêp reng renga awmtur tihna chu a ni lo. Pathian pawm tlâk

leh malsawm tlâka nun hi mi tin chanvo a ni a. Thiam lova inhriatna

leh thim hnuaia kan kun reng hi Kan Pa Vana mi duhdan a ni lo va.

Lu kun reng a, mahni inngaihtuah ngut ngut hi inngaihtlâwmna dik a

ni chuang hek lo. Isua hnenah kalin kan thianghlim thei a, dan hmâ-

ah chuan zak lo leh inkiltawih miah lovin kan ding thei bawk.

“Chutichuan tunah zawng Krista Isuaa awmte tan chuan thiam loh

chantirna reng a awm tawh lo,” (Rom 8:1).

Isua avangin tlu tawh Adama fate chu ‘Pathian fate’ an ni thei a.

“Tithianghlimtu leh tihthianghlimate chu an zain Mi Pakhata chhuak

an ni si a; chuvangin ani chuan anmahniho chu ‘Unaute’ tih a zak lo

ve,” (Heb.2:11). Kristian nun chu rinna te, hnehna te, Pathiana

lawmna te hi an ni. “Pathian hrin tawh phawt chuan khawvel a

ngam zel si a; hei hi a ni, khawvel hneha ngamna chu, kan rinna hi,”

(I Johana 5:4). Lalpa chhiahhlawh Nehemia hian a lo sawi dik ngawt

mai: “Lalpaa hlimna hi ka chakna a ni,” (Nehemia 8:10). Paula

pawhin, “Lalpaah chuan lawm fo rawh u: ka ti leh pek thin ang,

lawm rawh u.” “Lawm fo ula; bang lovin tawngtai ula; engkimah

lawmthu hril fo rawh u; chu chu nangmahni lam thuah Krista Isuaah

chuan Pathian duhzawng a ni si a,” a ti (Filipi 4:4; I Thess.5:16-18).

Chutiang chu Bible-in pian tharna leh tihthianghlimna rah a tih

chu a ni. – Indona Ropui, pp. 461-478. (Chapter titled ‘Tunlai

Harhtharna).

27

BUNG 3

KRISTIAN PIANG THAR NIH DAN

Rinna – Rinna leh Innghah Ngamna

Pathianin misual a ngaihdam a, a phu tawk hremna tur a hlihsak

a, sualna nei lo anga a en hian van duhsakna a pe a, Krista felna

azârah thiam a chantir tihna a ni. Misual chu Pathian Fapa duhtak,

khawvel sual tak mai thiamchantir nana inpein tlanna A siam hmang

chauha thiamchantir theih a ni bawk. Tu tân mah mahni thiltih avanga

thiamchan theih a ni lo. Sual thiam lohna atang te, dan mit atanga

thiam lohna atang te leh bawhchhiatna avanga hremna atangtea

chhuahna awm chhun chu Krista tawrhna leh thihna leh thawhlehna

chauh a ni. Thiamchantir kan nih theihna kawng awm chhun chu

rinna chauh hi a ni a, rinna chuan innghah ngamna a huam tel bawk.

Mi tam tak chuan Krista chu khawvel Chhandamtu a nih an

pawm a, mahse chuti chung chuan hnaih duh lo va, an sual an sim

duh loh piah lamah Isua chu anmahni mimal chhandamtu atan pawh

an pawm duh lo. An rinna chu rilru kal pangngai mai leh thutak

tehna mai a ni; rilru tithianghlimin nungchang a tidanglam ang tih

hlauvin thutak chu thinlungah an khung duh lo a ni.

Tanpuina Tel Lovin Ka Sim TheiEm?

Mi tam tak chu chhandamna hna-ah hian eng rahbi nge hmasa

ber tihah an buai fo. Simna hi misualin Krista hnen pan tura a tihtur

hmasa berah ruat a ni fo. Misual chuan Pathian khawngaihna a

dawn theih nân amah leh amah a intitling tur a ni an ti a. Simna hi

ngaihdamna hmâa kal tur tih chu a dik, a chhan chu Pathian chuan

thinlung lungchhia leh lungchhir chauh a pawm thei si a, mahse chumi

rual chuan misual chu amahin a sim ngawt thei lo va, Krista hnen

pan turin a inbuatsaih ngawt thei hek lo. Misual chu a sim phawt

loh chuan ngaihdam theih a ni lo va, mahse heta zawhna awm thei

ta chu – simna hi mihring tihtur nge Krista thilthlawnpêk? - tih hi a

HARHTHARNA DIK

28

ni ta a ni. Krista hnena a lo kal hmâin misual chu a sualna avanga

inchhirnain a khat hmasa phawt tur em ni? Krista hnen panna tura

rahbi hmasa ber chu Pathian thlarau hipna zui hi a ni. Chu Thlarau

hipna chu miin a zui chuan a sim theih nân Krista hnen lam a pan zel

thin.

Misual chu beram bo nen tehkhin a ni thin. Beram bo chu an

zawn hmuh a, huang chhunga dah a nih hma loh chu a thiante hnenah

amahin a kir ngai lo. Mihring tumah hi mahnia sim a, thiam chantirna

duhawm chang tlâka insiam thei an awm lo. Lalpa Isua chuan misual

thinlung hneh a, Pathian Berma No, khawvel sual kalpuitu Ama

hnen lama hip a tum reng a ni. Isuan min hip loh a, thlarau a tihchak

loh a, simna nun nei tura min hruai loh chuan thlarau lam nun kawng

hi keimahniin kan zawh ngawt thei lo.

Puithiam lalber leh Saddukai-te hmâ-ah Petera chuan simna hi

Pathian thilthlawnpêk a ni tih chiang takin a sawi: “Amah ngei kha

Pathianin Lalah leh Chhandamtua awm atan a ding lamah a

chawimawi ta a, Israelte sual simtir tur leh ngaidam turin,” (Tirh.

5:31). Simna hi Pathian thilthlawnpêk, ngaihdamna leh thiamchantirna

aia nêp chuang hauh lo a ni a, Kristan rilrua a pêk loh phei chuan a

pawnga taka neih ngawt theih a ni lo. Krista hnen lama hip kan nih

chuan chu chu a thiltihtheihna leh thatna rah a ni. Simna leh inchhirna

duhawm tak chu Amah Isua kaltlangin a lo thleng a, A hnen atang

vêkin thiamchantirna a lo thleng bawk.

Rinna Chu Sawi Ringawt A Ni Lo

Chhandamna khawp rinna chu rin satliah a ni ngawt lo va, rilrua

lungawina ringawt a ni hek lo; thinlung chhung rila zung kaih rinna,

mimal Chhandamtu atana Isua rinna leh Amah Isua kaltlanga

Pathian hnen lam pan apiang a chhandam dawn tih hriat chianna

petu ngei chu rinna a ni. Midang chhandam thei a, nangmah

chhandam ve lova rinna chu rinna dik a ni lo. Mahse mihringin

Krista chauh chu chhandam beiseina awm chhun a ni tih a pawm

chuan, rinna dik tak chu tihlanin a awm thin. He rinna hian a neitu

chu thlarau lam thil reng reng chu Krista hnenah a nghat a, a hriatnate

KRISTIAN PIANGTHAR NIH DAN

29

chu Thlarau Thianghlim thuhnuaiah a dah a, a nungchang chu Pathian

anna lamah a lo thang chho ta a ni. A rinna chu rinna thi ni lovin

hmangaihnain a tihnun rinna a ni a, chu chuan Krista mawina hmu

tur leh van nungchang nei turin a hruai bawk.

Chu hna pum pui chu a tir atanga a tâwp thlengin Lalpa thawh

vek a ni. Misual boral mêk chuan tihian a ti thei ang: “Misual boral

mai ka ni tawh a, mahse Krista chu mi bote zawnga chhandam

turin a lo kal a ni. Tihian a ti, ‘Mi fel takte lam tura lo kal ka ni lo va,

mi sualte zawk lam tura lo kal ka ni,’ (Marka 2:17) tiin. Misual ka

ni, mahse min chhandam turin Kalvari kraws-ah a thi a. Thiam ka

chan theih nan a thi a, a tho leh a, tunah chuan min chhandam ang.

Ngaihdamna min tiam chu ka pawm ta,” tiin.

Kristaa Mi Fel

Krista chu Chhandamtu tho leha chu a ni; a thi tawh naa a tho

leh a, min dilsak turin a nung ta reng a ni. Felna chang khawpa kan

thinlunga ring tur leh chhandamna chang khawpa kan sualte hi puang

tur kan ni. Rinna avanga thiamchangte chu Krista hmâ-ah an inpuang

ang. “Ka thu hria a, min tirtu ring chuan chatuan nunna a nei tawh a,

thiam loh chantirin a awm lo vang a, thihna ata nunna-ah a lût zâwk

ang,” (Johana 5:24). Sualnain a kah dum leh tihbawlhhlawh tawh

misual chunga thil thleng ropui ber chu thiamchantirna hi a ni. Thutak

sawi thina chuan mifelah a puang ta. Lalpa chuan ringtu chungah

chuan Krista felna chu a bel a, lei leh van mit hmuhah mi fel a nih

thu a puang a. Misualte aiawhtu leh an aia ding Isua chungah a

sualna chu a nghat a. Krista chungah chuan a ringtu apiangte

bawhchhiatna chu nghah a ni. “Amahah chuan Pathian felna kan lo

nih theihna turin, sual reng reng hre lo chu Pathianin keimahni avangin

sualah a siam a.” (2 Kor.5:21).

Krista chuan khawvel pum pui sualna ata lawmna a siam a,

rinnaa Pathian pantute zawng zawng chuan Krista felna chu an

dawng ang. “Sual lamahte thi tawhin felna lamah kan nun theih nan

amah ngeiin thingah khan a taksain kan sualte a phur a; amah vuakna

vualte chuan tihdamin in awm ta a,” (I Pet.2:24). Kan sualna chu

HARHTHARNA DIK

30

tuifinriat thûka thlâk ang vang vanga tihbo a ni ta. Simna leh rinna

avangin sualna nei lo niin kan felna Lalpa chu kan thlir a. Sualna nei

lo Isua chuan misual tan a tuar ta zâwk a ni.

Simna Awmzia

Misual, dan hmaa thiam loh chang ni mah ila Krista chuan A thu

awihna hmangin dan a hliah a, mihring sual sim tawh chu Ama felnain

a thuam ta zâwk a. Krista felna nei tur chuan misual chuan rilru,

thlarau leh khawsak dan tidanglam vektu simna hi eng nge a nih a

hre tur a ni. Insiamthatna (inthlâkdanglamna) chu thinlung atanga

intanin mihring nun pum puiah a lo lang chhuak tur a ni; mahse

hetiang taka simna hi chu mihringin ama chaknain a tihthei lo va,

vana lawn tawh, sal nihna ata min chhuah a, mihringte hnena

thilthlâwnpêk petu kaltlang chauhin a ti thei a ni.

Tu Nge Sim Duh?

Tu nge tihtak zetah sim duh? Eng nge a tih ang? Nghâk khawtlai

lovin a nihna ang ang chuan Isua hnen pan rawh se. Krista thute hi

a dik tih a ring ngam tur a ni; a thutiam ring chungin chu thutiam chu

a dawn theih nân dil rawh se. Mi chu sim duhna tak takin tawngtai

tura a tur ngat chuan a tawngtaina chu a thlawn lo vang. Lalpa

chuan a thutiam chu a hlen ang a, Pathian lama sim tur leh Lalpa

Isua Krista lama rinna nei turin Thlarau Thianghlim a pe ang. A

tawngtai ang a, a thlir reng bawk ang. A sualnate a paih bo ang a,

Pathian thupêkte zawm hram hramin a sim tak tak a ni tih a lantir

bawk ang. Tawngtaina leh rinna chu a kal kawp tir ang a, ring

ringawt lovin dan thute chu a zawm ang. Krista lamtang a nih thu

chu a puang ang a, Pathian lak atanga a thinlung hnûk hla thei thil

leh thenrualte reng reng chu a hnawl vek tawh dâwn a ni.

Pathian fa ni turte reng reng chuan Krista tlanna atang chauhin

simna leh ngaihdamna a chan theih tih thu dik hi an hre tur a ni.

Hemi thu hriat chianna nen hian misual chuan a tana thiltih mil

tawka thil tih tum ve sela, chau lovin khawngaihna lalthutthleng chu,

KRISTIAN PIANGTHAR NIH DAN

31

Pathian thiltihtheihna mak tak chuan a rilru a tihharh theih nân dil

rawh se. Krista chuan sual simte chauh a ngaidam a, a ngaihdamte

chu a sim hmasaktir zel thin. Thutiam chu a famkim a, Krista chatuan

felna chu a ringtu apiangte chanchin ziahna-ah ziah luh a ni. Van

puantah khâwla tah kawrfual man to tak chu ringtu sual simte tân

dah a ni a, chuvangin, “LALPA-ah chuan nasa takin ka hlim ang

a, ka nunna hi ka Pathianah chuan lawm takin a awm ang; mo neitu

tûr chu pangpâr thihruia a inchei \hin ang leh, mo tûr chu a incheinatea

a inchei \hin ang hian, ani chuan chhandamna silhfente mi bel a,

felna kawrfualin mi tuam ta si a,” (Isaia 61:10) a ti thei tawh ang.

Khawngaihna Mak

Ringtu thlarau chu sualna laka a him theih nan khawngaihna nasa

tak pêk a ni a, van hausakna zawng zawngte khi kan kuta awm a

ni. Chhandamna tuichhunchhuah atanga tui chawi tur kan ni bawk.

A ring apiang tân Krista chu felna nei tura dan tibangtu a ni si a.

Keimahni ringawt hi chu misual kan ni a, Krista-ah erawh mi fel

kan ni. Krista felna avanga mi fel kan nih avangin Pathian pawhin

mi felah min puang a, mi fel enkawlin min enkawl bawk. A fa duhtakte

angin min en a ni. Krista chuan sual thiltihtheihna a do reng a, sual

a nasatna-ah chuan khawngaihna pawh a nasa lehzual thin.

“Chuvangin rinna avanga thiam changa awmin, kan Lalpa Isua Krista

avangin Pathian nen inremin i awm ang u; amah avang vek chuan

he khawngaihna kan din nghehnaah hian rinnain kan lut ta a; Pathian

ropuina beiseiin lawmin i awm bawk ang u,” (Rom 5:1,2).

“… chung ringtute chu, Krista Isuaa tlanna awm avang chuan, a

khawngaihnain a thlawna thiam chantirin an awm a; Pathian

dawhtheihnaa hman lai sualte haiderin a awm avang khan, Pathianin

ama felzia entir nan Krista Isua chu, a thisena, rinna avanga, sual

thuphachawinaah a ruat a; tun laia a felzia entir nan a ni, amah ngei

chu mi fel a nih theihna tur leh, Isua ring apiang thiam chantirtu a nih

theihna turin,” (Rom 3:24-26). “Rinna avanga khawngaihnaa

chhandam in ni; nangmahni thawh chhuah a ni lo va, Pathian thilpek

a ni,” (Efesi 2:8). {Johana 1:14-16 en bawk la}.

HARHTHARNA DIK

32

Chhandam Tlâk

Lalpa chuan a mite chu chhandamna ropui tak chhawpsak an

nih dan hre lova awmtir mai mai lovin rinna-ah chuan a tinghet ang.

Hna chu tunah a zawh tawh avangin nakinah thil ropui tak min la

tihsak mai ang tiin nakin hun an nghâk tur a ni lo. Ringtute chu

Pathian nen inrema awm turin koh an ni ngai lo va; mihring chuan

he thil hi a ti ngai lo va, tithei a ni hek lo. Krista chu a thlamuanna

atana pawm mai tur a ni zâwk; Krista-ah chuan Pathian leh

thlamuanna chu a awm si a. Krista chuan thing chunga khai kana

awm a, a taksaa sual anchhe rit tak mai chu tuarin chu sualna vanga

tawrhna chu a lo phur tawh a, mimal chhandamtu atana pawmtute

chunga anchhia zawng zawng chu a la bo ta. Mihring thinlunga sual

thiltihtheihna chu a titâwp a, ringtu nun leh a nungchang reng reng

chuan Krista khawngaihna nungchang diktak chu a puang chhuak

bawk.

Ringtute chu bawlhhlawh lak atang leh dan thiam loh chantirna

leh dan anchhe lak ata chhandam an ngaih avangin a dil apiang

hnenah Isua chuan Thlarau Thianghlim a pe zel thin. Thlarau

Thianghlim hnathawh avang leh thutaka tihthianghlimna avang ten

ringtu chu van rorelna hmaa ding tlâk a lo ni ta a. Hei hi keimahniah

Kristan hna a thawh vang leh a felna chu kan chungah a awm vang

a ni. Hemi tel lo hian tumahin vanram an lût thei lo. Thlarau hnathawh

leh Krista felna tel lo chuan van boruak thianghlim pawh hi nuam

kan han ti chuang lo tawp ang.

Vanram lût ve tlak ni tur chuan danin a phûtte hi kan hlen tur a

ni. “Tin, ani chuan, “Lalpa i Pathian chu i thinlung zawng zawngin, i

thlarau zawng zawngin, i chakna zawng zawngin, i rilru zawng

zawngin i hmangaih tur a ni,’ ‘Nangmah i inhmangaih angin i vengte

pawh i hmangaih tur a ni,” (Luka 10:27). Hei hi Krista felna kan

vawn chauhin kan ti thei. Krista kan en hian kan thinlungah nun ze

nghet nung tak, thang lian zel chu kan lo dawng a, chu hna chu

Thlarau Thianghlim chuan a chhawm nung zel a, tichuan ringtu chu

khawngaihna atangin khawngaihna lehzualna-ah, chakna atangin

KRISTIAN PIANGTHAR NIH DAN

33

chak lehzualna-ah, nungchang famkim lo atangin nungchang famkim

lehzualah a lo thang chho ta zel thin a ni. Krista anna a lo nei chho

zel a, Isua anna famkim a neih thlengin tharau lamah a thang chho

ta a. Tichuan Krista chuan sual anchhia chu a tibâng a, ringtu thlarau

chu sual thiltih leh hnathawh atangin a tifihlim ta vek thin a ni.

Pathian Nena Kan Inkârah Awm A Awm Em?

“Chutichuan, mite tan sual thupha chawina siamsak turin, Pathian

lam thilahte chuan Puithiam Lalber mi lainat thei leh rinawm tak a

nih theih nan, engkima a unaute anga lo awm chu a tan a tul reng a

ni. Amah ngei chuan thlemna tawkin a lo tuar tawh avangin thlemna

tawkte chu a tanpui thei a ni,” (Hebrai 2:17, 18) tih a nih avangin

hei hi Krista chauhin a ti thei. Inremlehna tih awmzia chu mihring

leh Pathian inkara daidangtu zawng zawng chu paih vek a ni a,

misual chuan ngaidam thei Pathian hmangaihna awmzia a hre chhuak

tihna a ni. Mihring tlu tawhte tâna a inhlan tawh avangin Pathian

chuan Krista felna pawmtu misualte chu tuma dem kai hauh lovin a

ngaidam thei ta a. Krista chu misualte thinlunga Pathian hmangaihna,

zahngaihna leh felna luan luh theihna hmanrua a lo ni ta a ni. “Kan

sualte thupha kan chawi chuan kan sualte ngaidam tur leh kan fel

lohna zawng zawng tlengfai turin amah chu a rinawmin a fel a ni,” (I

Johana 1:9).

Mi tinrengin he thu hi an sawi thei: “Sawisel bova thu a awih

avangin danin a phûtte chu a hlen zo va, ka tana dan zawh famkimtu,

ka aiawhtu leh innghahna en chauh hi ka beiseina awm chhun a ni.

A felna ringin dan thiam loh chantirna lak ata ka fihlim a. Dan thil

phût zawng zawng tizotu a felna silhfenin min thuam a. Chatuan

felna min petu-ah chuan ka famkim ta. Mihring kuthnu tel miah lo

silhfen nen Pathian hma-ah min dintir a. Engkim mai hi Krista atanga

lo chhuak a ni. Chuvangin ropuina te, chawimawina te leh

thiltihtheihna zawng zawngte hi khawvel sual kal bo puitu Beram

No hnenah hian pêk tur a lo ni.”

HARHTHARNA DIK

34

Mi tam tak chuan Krista hnena kal tur chuan eng emaw titaka

anmahni turtu nghah tur awm tlatini an hria a, mahse kan hnen thleng

phâk khawngaihna leh zahngaihna pawm ngam tur leh tum fel tak

nena a hnen pan mai kha a tâwk a ni. “Min chhandam turin Krista

chu a thi a. Lalpa chuan chhandam ka nih hi a duh a. Nghâk khawtlai

lovin Isua hnen lam chu k pan teh ang. Thutiam chu ka ban ang a.

Kristan min sawm lai hian ka’n chhâng teh ang,” ti mai tur kan ni.

Tirhkoh chuan tihian a ti: “Miten thinlungin an ring a, felna an hmu

thin a; kain an tan a, chhandamna an hmu bawk thin a ni,” (Rom

10:10). Pathian thuin a khap thil tireng chungin emaw, mahni tihtur

hriatsa ngaihthah reng chungin emaw tumahin felna leh rinna avanga

thiamchantirna chang khawpin an ring thei lo.

Thil Tha Tih Chu Rinna Rah A Ni

Rinna diktak chu thil tha tihna-ah a lo lang ang; thil tha tih chu

rinna rah a ni si a. Pathianin thinlungah hna a thawh a, mihring chu

Pathian duhzawnga a inpêk phumhlum a, Pathian a thawh pui hian

Pathianin Thlarau Thianghlim hmanga hna a thawh chu mihring chuan

a nunah a tilang a, tichuan thinlung duhzawng leh a tak taka nun

puina lam chu a lo inrem ta thin a ni. Sualna tawhphawt chu nunna

leh ropuina Lalpa khengbettu anga hnawl hmiah hmiah ni sela, chutah

ringtu chuan Krista duhzawng tiin hmâ a sawn zel tur a ni.

Thiamchantirna duhawm tak mai hi Pathian duhzawnga tlûk luh

rengna-ah leh thuawih rengna hmanga chelh neih chhoh reng a ni

bawk.

Rinna avanga thiamchantirna nei tawhte chuan Lalpa duhzawng

tih zel duhna thinlung an nei tur a ni. A insawi anga thil tih loh hian mi

chu rinna avanga thiamchantir a ni lo tih a lang fiah thin. “Rinna

chuan a thiltih nen a thawk dun a, tin, thiltih avangin a rinna chu a

famkim ta tih i hria e,” (Jacoba 2:22). Thil tha tihtir chuang lotu

rinna chuan mihring thiam a chantir lo. “Rinna avang ngawt ni lovin,

thiltih avang zawkin miin thiam a chang thin tih in hre ta,” (Jacoba

2:24). “Abrahama’n Pathian a ring a, chu chu a felna-ah ruat a ni,”

(Rom 4:3).

KRISTIAN PIANGTHAR NIH DAN

35

A Kalna Apiangah

Rinna a awmna apiangah thil tha tihnain a zui zel thin. Damlote

kan an ni a, miretheiten ngaihven an hlawh a, fahrah leh hmeithaiten

hriat an hlawh a, saruakte silhfena thuam an ni a, mi vâkvaite hrai

puar an ni. Krista chu thil tha tiin a vâk vel a, miin Amah chu an

thurual pui phawt chuan Pathian fate an hmangaih a, inngaihtlâwmna

leh thutakin a hruai zel thin. An hmêlin an thiltih a tihlan avangin miin

Isua nen an awm dun thin tih an hria a, Amah chu tu nge a nih an zir

phah thin. Krista leh ringtute chu pumkhat an ni a, a nungchang

mawina chu hmangaihna leh thiltihtheihna Hnâr zawmtute awm danah

chuan a lang chhuak bawk. Krista chu thiamchantir thei khawp

felna leh mi tithianghlim thei khawp khawngaihna awm khawmna

ropui tak a ni.

Mi zawng zawng a hnenah lo kalin A neih zawng zawng chu an

dawng thei a ni. “Nangni phurrit phur leh thawk rim zawng zawngte

u, ka hnenah lo kal ula, ka chawlhtir ang che u,” a ti (Matt.11:28).

Chuti enga tinge rin lohna zawng zawng dah bova, Isua thusawi

chu kan ngaihven loh ang? Hahchawlh in duh a, thlamuang taka

awm in duh bawk si. In thinlungin tihian sawi teh u: “Lalpa, min

sawm avangin ka lo kal e,” tiin. Nghet takin ring ula, a chhandam

ang che u. In rinna tichhuaktu leh tizotu Isua chu in en tawh em?

Khawngaihna leh thutaka khat chu in thlir tawh em? Krista chauhin

a pêk theih thlamuanna chu in pawm tawh em le? In la pawm lo a

nih chuan a hnenah tlu lut ula, a khawngaihna azarah nungchang

mawi tak leh sâng tak chu neih tumin zwng rawh u. Rilru hlim,

nghet tak leh huaisen tak chu zawng ula. Nunna chhang Krista chu

ei ula, tichuan a nungchang leh rilru mawina chu in puang chhuak ve

ang. Selected Messages, bu 1, pp. 389-398.

36

BUNG 4

PATHIAN PAWHIN DAN A NEI

Kan Mawhphurhna Danglam Tak Chu

Lei leh vana roreltu Ropuiber a nihnain Pathian chuan nunna

neite tan chauh ni lo, khuarel inher zawng zawngte huapin dan ruat

bik a nei a. Thil engkim, a tê a lian, nunna nei leh nei lo, an vai hian

palzam theih loh dan nghet tak hnuaia awm vek an ni. Pathian kuta

siam chu engmah Amah Pathian chuan engmah a theihnghilh loh

avangin heng dan hian thlei bik a nei lo va. Mahse khuarel thil reng

reng chu khuarel dana rel ni mah se mihringte erawh chu finna nei,

danin a phûtte hre thiam thei an nih avangin rilru thatna dan hmanga

relsak theih an ni. A thilsiam zinga ropui ber mihring hnenah chauh

hian Pathian chuan dan thianghlimin a phûtte hriatthiam theihna tur

chhia leh tha hriatna leh a dan chu dan thianghlim, dik leh tha

hmangaih theihna thinlung a pe a; chuvangin mihring lak atang chuan

thuawihna famkim leh rang tak phût lêt a ni. Mahse Pathian chuan

a tilui lo va, mihring chu duhthlang thei tura dah a ni bawk.

Mihring mimal mawhphurhna thupui hi a pawimawh tehreng nen,

mi tlêm tê chauhin an hre thiam si. Dan chu zawmin kan nung thei a,

a nih loh pawhin Pathian dan chu kan bawhchhe thei a, a thuneihna

chu hnawlin hremna chu kan tuar thei. He zawhna khal tak mai hi

mi tinin an chhâng tur a ni: “Van atanga aw lo chhuak, Sinai tlânga

thumal sawm lo chhuaka kha ka zawm dawn nge? Chu dan

tihbaiawm tak mai rap bettu mi sang tam tak zingah khan ka tel

dâwn?” Pathian hmangaihtute tân chuan A thupêk zawm a, A

mithmuha chutiang tih chu thil nuam ber a ni ang. Mahse mihring

pianpui thinlung hi chuan Pathian dan hi a hua a, a thuruat thianghlim

takte hi a do thin. Mihringte chuan van êng lak atangin an thinlung

kawngkharte chu an khar a, a kawng chhun en saa kal pawh an

duh thin lo. Thinlung thianghlimna te, Pathian duhsak nihna te leh an

PATHIAN PAWHIN DAN A NEI

37

vanram beiseinate chu khawvel hmangaihna avang leh mahni

intihlawm duhna ten an thleng ta thin a ni.

Sam phuahtu chuan, “Lalpa dan chu a tha famkim,” (Sam 19:7)

a ti. Jehova dan chu a tha famkim a, a huap zau vin hriat thiam a va

awlsam em! A tawi fel em avangin a vaia chhinchhiah pawh a awl

a, Pathian duhdan zawng zawng a sawi kim tho si. Pawn lam lang

theia mihring thiltih chauh khap lovin thinlunga ngaihtuahna leh thil

tum, kan châkzawng leh sûkthlêk thlengin a hawl pha vek a. Hei hi

mihring dan siamte chuan an tive thei lo. Pawn lam thilte chauh an

hâwl thei a ni. Mi chuan dan bawhchhiain mihring mithmuhah a

thup tlat thei; rûkru, tualthat leh uire pawh nise miin an hmuhchhuah

loh chuan lei dan chuan misual angin thiam loh a chantir thei lo va.

Pathian dan erawh chuan itsikna te, thikna te, huatna te, phuba lâk

duhna te, hurna te, rilrua thil tum tha lo, hun remchang a awm loh

avanga tihhlawhtlin loh te thlengin a huam tel vek a ni. “Pathian

chuan thiltih zawng zawng chungah ro a la rêl dawn si a, thil inthup

engkim, a chhia emaw, a tha emawte pawh, tih hi,” (Thuhriltu 12:13)

tih thu a lo thlen dik hunah chuan heng ngaihtuahna bawlhhlawh

zawng zawngte hi rêl tel an ni vek ang.

Thu Awihna Hi Hlimna A Ni

Pathian dan chu a harsat loh avangin hriat thiam awl tak a ni. An

thil hriat thiam chauh ring inti, uan nâna hmang an awm; heng mite

hian mihring nunah leh Pathian thilsiamte hnathawha Pathian

thiltihtheihna lo langahte hian hriat phâk loh thurûk, mihring finna ril

ber leh zirna sâng ber pawhin a hmuh phâk loh an awm tih an

theihnghilh a ni. Mahse Pathian danah erawh chuan thil inthup a

awm lo. Mi zawng zawngin a chhûnga thu awmte hi an hre thei vek

a. Rilru chak lo ber pawhin a dante chu a man phâk a, mi mawl ber

pawhin a nun kaihruaitu atan a hmang thei a, van nun remin a

nungchang a siam theih phah a ni. Mihring fate hian an theih tâwpin

he dan hi zawm se chuan Pathian thiltum leh remruatnate hre thiam

turin rilru chak zâwk leh hriat thiam thei tura thiltihtheihna nasa zawk

an nei zel ang. He hmasawnna hi he khawvel damchhung chauh ni

HARHTHARNA DIK

38

lo chatuan thleng pawhin a kal dawn a ni; Pathian thiltihtheihna leh

finnate chu hre viau pawh ni ila hriat phâk loh a la awm chho zel

ang.

Pathian dan thianghlim chuan Pathian leh kan thenawmte chu

keimahni kan inhmangaih anga hmangaih turin min phût a. He

hmangaihna hi nei lo chuan rinna chak bera ngaih pawh hi a der mai

a ni.

Dan zawm hi kan chhandam nan chauha pawimawh a ni lo, kan

kiang hnaia awmte leh keimahni ngei tân hlimna a ni. “I dan

ngainatute chuan thlamuanna nasa tak an nei a, tlûkna rêng rêng an

nei lo,” (Sam 119:165) tiin Pathian thâwkkhum thuziakah kan hmu

a ni. Tâwpchin nei mihringte erawh chuan he dan thianghlim leh

tha, he zalenna dân, Siamtu ngeiin mihring tlâkchham phuhru tura a

siam hi tuma phurh zawh rual loh nghawngkawl rit tak angin an

lantir a. Mahse misualten dan chu nghawngkawl rit tak angah an

ngâi thin a; bawhchhetute chuan a thuruatte mawina chu an hmu

thei lo. Hei hi “tisa duhzawng chu Pathian dona a nih vang,” a ni

(Rom 8:7).

“Ti Suh” Tih Thupêk Piah Lamah Thil Awm

Kan tun lâi hun hi a chhe ta ngei mai. Mi sang tam tak chu thil

chin tha lo leh bawlhhlawh tak takin a phuar tlat a, anmahni phuartu

hrui chu tihchah mai theih a ni lo. Bawhchhiatna chuan lei hi tuilian

angin a tuam a. Sualna thenkhat, sawi mai ngamawm loh khawpte

chu ni tin an thleng reng a. Chuti chung chuan Zion kulh vengtu ni

zâwk awm takte chuan dan te chu Juda mite tân chauha siam a ni

a, thuthlung thar hun tha hei angahte chuan a bo tawh alawm tiin an

zirtir a. Tunlaia dan bawhchhiatna leh pawisak lohna lo hluar ta em

em mai leh rawngbawltute leh a mipui mimirin dan hian min phuar

tawh lo tih ngaihdan an pawm hi inzawmna a nei em?

Pathian dan chuan kan thiltihah chauh ni lovin kan tihtur kan tih

lohah pawh thiam loh min chantir thei. Pathianin titura min phût thil

pakhat lek hmaih chungin thiam kan inchantir thei lo. Thil tha lo

tihna lakah kan insum ringawt tur a ni lo va, thil tha tih pawh kan zir

PATHIAN PAWHIN DAN A NEI

39

tur a ni. Pathianin thil tha tihtheihna turin chakna min pe a, chu chu

kan hman loh chuan chhiahhlawh sual tak leh zawmthaw tak anga

ngaih kan ni ang. Sual râpthlâk tak kan ti lo ani maithei; mahse kan

thiltih chu thianghlim leh tha, ropui leh sâng tak anga chhinchhiah a

nih loh a, kan talent dawnte chu kan tipung lo a nih chuan thiam loh

chantir kan ni tho dâwn a ni.

Pathian dan chu mihring siam hmaa awm tawh a ni. Van

mithianghlimte awm dan rema siam a ni a, vantirhkohte meuh pawh

khi a thunun a ni. Mihring tlûk hnu-ah pawh he felna dan ziding hi

thlâk a la ni chuang lo. He dan atang hian engmah lâk then leh belh

a la awm lo a ni. A tir atanga awm a nih angin chatuan thlenga awm

tur a ni bawk. Sam phuahtu chuan tihian a ti: “Hmasângin, i

thuhriattirte atangin, Chung chu kumkhua atân i tinghet tih ka lo hre

tawh,” (Sam 119:152). – Selected Messages, book 1, pp. 216 –

220.

40

BUNG 5

RINNA LEH THILTIH INBUKTAWK

Hriattirna Nung

Pathian chu rinna tel lo chuan tihlawm theih a ni lo; hei hi a

chhan chu taima taka Amah zawngtute hnena lawmman petu a ni

tih A hnen pantute chuan an hriat a tul vang a ni. Kristian khawvelah

hian chhandam nana thil pawimawh awm chhun chu rin hi a ni mai,

thiltih chu engmah a ni lo, rinna hi thil tul awm chhun a ni tia sawi an

tam hle. Mahse Pathian thu chuan thiltih tel lo rinna chu amah ringawt

chuan thi a ni a ti.

Mi tam takin Pathian thupêk hi an zawm duh lo va, chutichung

chuan rinna thu hi an sawi uar hle si. Mahse rinna chuan innghahna

a nei tur a ni. Pathian thutiamte reng reng hi thu delhkilh nei an ni

vek a. A duhzawng kan tih a, thutakah kan kal bawk chuan kan

duhzawng kan dil thei ang a, tichuan tihsak kan ni ang. Thahnemngai

taka a thu awih kan tum chuan Pathianin kan dilnate chu a lo ngaithla

ang a, mahse thu kan awih loh erawh chuan mal min sawm thei lo.

A thupêk kan zawm duh loh chuan, ‘Rinna, rinna, rinna chauh,’ tiin

kan au ang a, Pathian thu erawh chuan chiang takin ‘Thiltih tel lo

rinna chu a thi a ni,’ tiin min chhang ang. Chutiang rinna chu dâr

benthek ri mai mai emaw, khuang ri mai mai emaw ang lek ang a ni.

Pathian khawngaihna chang ve tur kan nih chuan kan tihtur lam

kha kan tive ngei tur a ni; rinawm taka thawkin simna rah chu kan

lantir tur a ni. Pathian thawhpuitute kan ni a. Chuvangin Hotupa

tana thil ropui tak tithei tura min turtu engemaw thil ropui tak nghâkin

kan thu thatchhe mai mai tur a ni lo. In hmâa tihtur awm chu ngaihthah

tur a ni lo va, in tâna hun remchang tlêm tê inhawng chu in hmang

tha tur a ni. Mihring nuna thil tihtur chhe tê awmah pawh theihtâwp

chhuah zel ula, Pathianin in tihtura a dah apiang chu tihtakzet leh

rinawm takin thawk zel ang che u. In tihtur chu tlêm hle mah se thil

ropui tak in tih ang chiaha ulukin ti ang che u. In rinawmna chu vana

RINNA LEH THILTIH INBUKTAWK

41

in chanchin chhinchhiahna hmanga pawm tur a nih leh nih loh fiah a

ni ang.

In kalna tur kawng chu in kal hmain a mâm hmasak phawt nghâk

suh u; in kuta talent awm chu tipung turin thawk phawt mai rawh u.

Khawvelin eng tin nge a ngaih che u in ngaihtuah a ngai lo. In

tawngkam, in rilru leh in thiltihte kha Isua tân eng nge in nih tilangtu

ni sela, Lalpa chuan a ropuina tilangtu, nun awmze nei tak leh

tawngkam mawi tak hmanga thuam chu a vêng ang a, a thiltihtheihna

chu a thûkin a zâu sawt ang. A rah chu khawvelah hian hmuh tur a

awm kher lo pawh a ni thei; mahse Pathian leh vantirhkohte hmâ-

ah chuan tihlan a ni ang.

Eng Nge Ka Lo Tih Ve Tur Chu?

Rinna avanga indona chu tha taka ka do ve theih nân kan tih

theih apiang kan lo tive tur a ni. Kawngka zimah chuan kan luh

theih nân kan buan ang a, kan thawk ang a, hrehawm tuarin kan

bei hram hram tur a ni. Lalpa chu hmâ hruaitir zel ila. Kut thianghlim

leh thinlung thianghlimin kan kawng zawh apiangah Pathian chu

kan chawimawi tur a ni. Chhandam tura Mi chaka hnenah chuan

min tanpuina tur a awm reng a. Thlarau lama kan hmasawnna reng

reng hi keimahni ni lova, Pathian hnen atanga chhuak an nih vek

avangin mak taka a thiltihtheihna hmangin thutak thlarau leh êng

chuan min tichak thar ang. Hnathawktu diktak chuan amah tanpui

tur Pathian thiltihtheihna a nei reng ang a, mahse mi thatchhia

erawhchu Pathian Thlarau chuan a chhawmdawl reng lo vang.

Kawng khatah chuan keimahni chaknaa innghat tura tih kan ni

tho bawk. Thahnemngâi taka thawk tur leh sim tur te, kan kutte

tifai tur leh bawlhhlawh chi hrang hrang laka kan thinlung tithianghlim

tura kan beih hram hram a ngâi a. Chutianga Pathianin kan thiltihah

chuan min tanpui ang tih ring chunga bei hram hrama nun sâng tak

nei tur chu kan ni. Bible chuan kan chhandamna chu keimahni kawng

zawhah a innghat tih a zirtir a. Kan boral a nih chuan keimahni

mawhphurhna liau liau a ni. Pathian duhdan kan pawm theih chuan

chatuan nunna chu kan chang thei ang. Rinnain Krista hnenah kan

HARHTHARNA DIK

42

lo kal tur a ni a; koh kan nihna leh thlan kan nihna tichiang tur chuan

taima takin kan thawk bawk tur a ni.

Engmah Tih A Ngai Lo Tih Rinna Hi A Dik Em?

Sual ngaihdamna chu sim a, ring bawktu hnenah tiam a ni; a

tâwp thlenga rinawmte hnenah nunna lallukhum chu pêk a ni ang.

Khawngaihna kan chan tawhsa hmangin khawngaihna-ah chuan

kan thang chho zel thei a. Lalpa ni a lo thlen hunah demna awm

lova min hmuh theih nân khawvel bawlhhlawhna lakah kan invêng

tha tur a ni. Rinna leh thiltih hi an kal dun a, hneh turin an thawk

tlâng zel a ni. Rinna tel lo thiltih ringawt chu a thi a, thiltih tel lo rinna

ringawt pawh a thi tho bawk. Thiltihin min chhandam ngai dâwn lo;

kan âiawh tur chu Krista felna a ni. Amah kan rinna hmangin Krista

chuan kan thiltih famkim lotak mai chu Pathian tana pawm tlâkah a

siam ang. Kan mamawh rinna chu ‘engmah tih a ngai tawh lo’ tih

rinna hi a ni lo; chhandamna min chantir thei khawp rinna chu

hmangaihna nena thawk a, rilru tithianghlimtu hi a ni. Rinhlelhna leh

phuba lâk duhna rilru tel lova Pathian hnena kut thianghlim phar

chho turte chu Pathian thupêk kawngah hian taima takin an kal zel

dâwn a ni.

Kan sualnate hi ngaihdamsak kan nih dawn chuan sual chu kan

sim a, simna nena inmawi taka rah kan chhuah theih nân a hmâsain

sual chu eng nge a nih kan hre thiam hmasa tur a ni. Kan rinna chu

nghahchhan nghet tak, Pathian thua innghat ni rawh se; chumi rah

chu Pathianin a duhzawng a sawi tawhte kan zawm leh zawm lohah

a lo lang ang. Tirhkoh chuan, “Thianghlimna telo lovin tuman Lalpa

an hmu lo vang,” a ti.

Inbuk Tâwk Takin

Rinna leh thiltih chuan min din ngiltir ang a, Kristian nungchang

tha famkim nei tura thiltihna-ah min hlawhtlintir ang. Isuan tihian a

ti, “Lalpa, Lalpa, min tinazawng vanramah chuan an lût lo vang; ka

Pa vana mi duhzawng titute chauh an lût ang,” a ti. Khawvel chaw

chungchang a sawina-ah tirhkoh chuan tihian a ti, “In hnena kan

RINNA LEH THILTIH INBUKTAWK

43

awm lâi khan he thupêk hi an pêk che u kha. Hna thawk lo chuan

ei pawh ei suh se,” tiin. Kan thlarau lam chawmna-ah pawh hian

hei hi a dik. Miin chatuan nunna chhang a ei duh chuan thawk vak

mai rawh se.

Khawvel chanchina hun pawimawh tak leh ngaihnawm takah

kan awm mêk a. Tunhma aia nasa rinna kan mamawh a; chunglam

enkawlna nghet zâwk kan mamawh bawk. Setana chu hnathawhna

hun tlêm tê chauh a nei tih hriaa min hneh tumin a thiltihtheihna

zawng zawng nen a thawk mêk a ni. Paula chuan hlau leh khur

chungin a chhandamna tur a thawk a. Keini hian thutiam chuan min

kalsan ang tih kan hlau lo deuh zâwk ang a, kan vai mai hian beisei

phâk lovin chatuan nun nei tlâk lovah kan insiam dâwn em ni?

Kawngka zima lût tur chuan nasa taka beiin tawngtaina nen kan

inring reng tur a ni.

Sualna leh thatchhiatna-ah hian chhuanlam reng reng a awm lo.

Isuan hmâ a hruai tawh a, a hniakhnung zui turin min duh a ni.

Chhandamna chu kan ban phâka a awm theih nân kan zing ami

tumahin kan tawrh zawh rual loh a tuar tawh a. Chuvangin kan

beidawng tur a ni lo. A khawngaihna avanga amah ang kan lo nih

ve theih nân mihringte hnena thiltihtheihna pe turin Isua chu he

khawvelah hian a lo kal a ni.

Ka Theihtâwp Ka Chhuah Hnu-ah Eng Nge La Awm?

Thinlungah Pathian thupêk zawm duhna a lo awm a, chumi tura

theihtawp chhuah a nih hian Isua chuan chu tumna leh beih hram

hramna chu mihringte thiltih theih tâwkah ngaiin a lo pawm a, a tha

lo lâite chu a van thatnain a lo thuam mawi thin. Mahse Amahah

rinna ka nei ti si, A Pa duhzawng tihna kawnga rinawm si lote chu a

pawm thei lo.

Rinna chungchang thu hi kan hre tam ngei mai; mahse thiltih

chungchang hriat tan lehzual hi kan mamawh a ni. Mi tam tak chu

tawrhna awm miah lo, sakhuana awlsam lamah tlanin an inbum

mêk a. Mahse Isua chuan tihian a ti: “Mi tu pawhin min zui duh

chuan mahni inphatin a kraws puin mi zui rawh se,” tiin. The Signs

HARHTHARNA DIK

44

of the Times, June 16, 1890. (Morning talk at Basel, Switzerland,

Sept.17, 1885).

Lawng Karfung Pahnih Ang

Pathian tanpuina nen kan tihtur pualte rinawm taka kan tih chuan

lawm taka a duhzawng titurin Pathianin keimahni-ah hna a thawk

mai ang. Mahse engmah kan tih loh chuan Pathian chuan keimahni

hmangin engmah a thawk thei lo. Chatuan nunna kan neih dawn

chuan thahnemngâi em emin kan thawk tur a ni. “Ring ringawt la a

tâwk” tih thu an sawi fo hi i inbumtir ve lovang u. Rin lohna luipui

luang lai kalh zawnga inkar tur chuan rinna leh thiltih chu lawng

karfung pahnih rual taka kar dun an ngâi anga kar dun tur a ni.

“Rinna hi thiltih tel lo, amah chauh chuan a thi a.” Kristian chu

ngaihtuahna hmang mi leh a taka thil timi a ni. A rinna chuan nghet

takin Krista-ah chuan zung a kaih thin. Rinna leh thil tha tihna hmangin

a thlarau lam nun chu chak tak leh hrisel takin a vawng a. Pathian

hna thawh tuma a beih nasat ang zelin thlarau lama a chakna pawh

a pung ve zel a ni. – Review and Herald, June 11. 1901.

Thuchah Inbuktâwk Sawi Tur

Rinnaa ka unaute chu rinna leh thiltih an sawina-ah hian fimkhur

hle rawh se, chutilo chu mi rilru an tibuai palh ang.

Tuman hnehna chang turin mihringin engmah tih a ngai lo emaw,

tlêm tê chauh tih a ngâi tiin sawi suh se; Pathian chuan mihring chu

amah mihring thawhpuina tel lovin engmah a tihsak ngai si lo va.

Tin, ‘nangma tihtur i tih zawh vek hunah Isua chuan a tanpui ang

che’ pawh tih loh tur. Krista chuan, “Keimah lovin engmah in ti thei

lo,” a ti (Matt. 15:5). A tir atanga a tâwp thlengin mihring chuan

Pathian a thawh pui tur a ni. Thlarau Thianghlimin mihring thinlungah

hna a thawh loh chuan pên tinah inchhuihin kan tlu mai ang. Mihring

thiltih ringawt chu engmah a ni lo va; mahse Krista nena thawh dun

erawh chu hnehna a ni.

Mi rilru-ah mihringin tihtur engmah kan nei lo tiin emaw, tihtur

tlêm tê kan nei ve tih thu hi tuh lo ula, hnehna chang tur chuan

Pathian nena thawk dun tur an ni tih zirtir zâwk rawh u.

RINNA LEH THILTIH INBUKTAWK

45

Tuman in thiltihin Pathian hmâa in nihna leh dinhmun a hril lo tih

sawi suh se. Rorelna ni-ah chuan thutlukna chu mi an thiltih ang

zelin emaw, an tih loh ang zelin emaw rel tur a ni (Matt. 25: 34-40).

Pathian khawngaihna dawngtu chu thawk tur leh bei hram hram

tura phût a ni; thing chu a rah atangin eng thing nge a nih a lo lang si

a. Mihring thiltih that chu Kaina inthawina ang deuh khan Isua felna

tel lo chuan engmah a ni lo va, mahse Krista felnaa khuh a nih

erawh chuan thil tha titu chu chatuan nunna nei tlâkah a siam thung.

Khawvel mithmua tha ringawt hi chuan Pathian tehna a tling zo lo

va, Vanram ngaihah chuan Kaina inthawinain ang lek kha a ni. –

Selected Messages, book 1, pp. 379-382. Thil uar lam bik neia

thu hril lo tura thuhriltu pakhat hnena vaukhanna lehkhathawn a ni.

See pp. 377-379.

46

BUNG 6

KRISTA-AH CHAUH CHHANDAM KAN NI

“Tunah A Chhandam Duh”

Misual boral mêk chuan, “Misual boral tur ka ni a; mahse mi

boralte zawng tur leh chhandam turin Krista chu a lo kal a. Amah

ngeiin, ‘Mi felte lam tura lo kal ka ni lo, misualte an sim theih nana

lo kal ka ni, a ti (Marka 2:17). Misual ka ni a, ka tân Kalvari

kraws-ah a thi a. Rei lo tê chauh pawh chhandam loha awm thei ka

ni tawh lo ve. Thiam ka chan theih nân thiin a tho leh a, min chhandam

ngei ang. A thutiam ngaihdamna chu ka pawm ta,” ti rawh se. –

Selected Massages, book 1, p.392.

Sual sim a, Pathian Fapa nunna thilthlawnpêk pawmtu chu hneh

theih a ni lo. Rinnaa van nun chu a neih tlat avangin Pathian faa

vuah a lo ni ta a. A tawngtai a, a ring bawk a. Thlêmna tâwka fiah

a nih chângin Krista thihchhan thiltihtheihna chu a nei a, A

khawngaihna zârah a hneh thin. Hei hi misual zawng zawngte hian

an hriat a tul a ni. A sual chu a sim tur a ni a, Krista thiltihtheihna chu

a pawm ang a, chu thiltihtheihna chu amah chhandam tur leh sual

laka venghim tur atan a pawm tur a ni. Kristan entawntur min

hnutchhiah avang hian kan va lawm tehlul em! – Ibid., p.224.

Eng Vangin Nge I Lungngaih?

Kristaa nunna chu hahchawlhna nuam a ni. Rilru a hlim veng

veng kher lo pawh a ni thei e, mahse rinna muanawm tak leh nghet

tak chu a awm tur a ni. In beiseina chu nangmahni-ah awm lovin

Krista-ah chuan a awm a. In chak lohna chu A chakna nen a tang

dun a, in âtna chu a finna nen, in derthawnna pawh a thiltihtheihna

chak tak nen chuan a tang dun zel ang.

Chhandam kan ni ang nge ni lovang tih hlauva rilru tihrehawmin

mahni chauh inngaihtuah bing ngut ngut suh u. Heng zawng zawng

hian thlarau chu kan chakna hnâr (Krista) atangin a pawt hla thin.

KRISTA-AH CHAUH CHHANDAM KAN NI

47

In thlarau chu Pathian hnenah nghat ula, Amah chu ring rawh u.

Isua chanchin chu sawi ula, ngaihtuah rawh u. Amahah chuan

‘mahni’ chu tihbo ni sela. Rinhlelhna zawng zawng dah bovin in

hlauhna chu paih bo rawh u. Paula ang hian, “ Krista hnenah

khenbehin ka awm ta; nimahsela ka nung a ni; keimah erawh chu

ka ni tawh lo. Krista chu keimahah a nung zawk a ni; tin, tunah

tisaa ka nung hi rinnaa nung ka ni – Pathian Fapa, mi hmangaiha ka

aia inpetu rinnaah chuan,” (Gal.2:20) ti ve rawh u. Pathianah chuan

chawl ula. A hnena in pêk apiang chu a lo vawng zel thei a ni. A

kuta in innghah phawt chuan hnehtu aia hnehtu mi pakhat nangmahni

hmangaihtu chu a pe ang che u. Step to Christ, pp. 70-72.

Hei Hi In Tâ-ah In Chhiar Thei E

“Ama inhlanna azara rilru lam chakna sawi sên loh mihring hnena

petu chuan he thiltihtheihna hi kan tân a hmang ui ngai lo vang….

Setana thiltihtheihna zawng zawng belhkhawm pawh hian Krista

hnena innghat thlarau pakhat lek pawh hi a hneh thei lo.” – Christ

Object Lessons, p. 157.

“Ringtu thlarau chu sual laka a fihlim theih nan khawngaihna

nasa tak pêk a ni.” – Selected Messages, p. 394.

“ Amahah chuan inthawina famkim, inhlanna tâwp nei lo,

Chhandamtu chaka, Amah kal tlanga Pathian rawn pantu apiang a

tâwp thlenga chhandam thei chu kan nei a. Hmangngaihna nen

Pathian chu tu nge a nih puang tur leh Pathian leh mihring inremtir a,

mihring chu amah siamtu anpuia dinthar leh turin a lo kal a ni.”

Ibid., p. 321.

Petera Harsatna

Petera tlûktirtu (Isua an khen beh dawn zana thil thleng) sual

kha tunlai mi sang tam takte chhiatna a ni. Chu chapona leh mahni

induhtâwkna ang tluka Pathianin a huat emaw, mihring thlarau tana

hlauhawm emaw thil dang a awm lo. Sualna zawng zawng zingah

beisei a bo ber a, tihdam a harsa ber bawk.

HARHTHARNA DIK

48

Petera kha tlu thut a ni lo, zawi zawia tlu a ni. Mahni inrintâwkna

chuan him dawn tlata inhriatna a pe a. A Lalpa a phatsan thlengin

zawi zawiin a pên zel mai a ni. Thlêmna lakah kan him tâwk e tiin

keimahni kan inring tâwk lutuk ngai tur a ni lo va. Chhandamtu

pawm tawhte reng reng chu, an pian tharna chu chiang hle mah se,

an tlu thei tawh lo tia zirtir reng reng tur an ni lo.*

Hei hi inhruai bona a ni. Mi tin hi beiseina leh rinna neih châk

tura zirtir ni sela, mahse Krista hnena kan inpêk a, Anin min lo

pawm tih kan hriat hnu pawh hian thlêmna lakah chuan kan la fihlim

chuang lo. Pathian thuin tihian a ti: “Mi tam tak chu an intithianghlimin

a intivâr ang a, an lo \ha ang, (Dan. 12:10). Fiahna tuar chhuaktute

chauhin nunna lallukhum chu an chang dâwn a ni” (Jacoba 1:12).

Krista pawmtuin mahni inrintâwkna an han nei thar a, ‘chhandam

ka ni ta’ an tih hian anmahni an inring tâwk mai ang tih

hlauhthawnawm takah an awm a ni. An chak lohzia leh Pathian

chakna an mamawh reng dan chu an hmuh hmaih a. Setana hmanrua

hmachhawn turin an inbuatsaih lo va, mi tam tak chu Petera ang

khan sual thûk takah an tla lut leh thin. “Dinga inring chu fimkhur

rawh se, chutilo chuan a tlu dah ang e, (I Kor. 10:12) tih thu hmanga

zilh kan ni. Kan himna awm chhun chu mahni inring lo va, Kristaa

innghah reng hi a ni zâwk. – Christ Object Lessons, pp. 154,

155.

“Thil Dang Ka Ngai Tawh Lo” Ti Ringawt Suh

Krista zuitu inti, kristian puitling ni si lo tam tak an awm. Mihring

hi a tlu tawh a, a rilru finna pawh a chak tawh lo va, rilru lama

insiam tha tlâk a ni lo tihte an pawm a, mahse Kristan phurrit zawng

zawng te, tawrhna zawng zawng te, mahni inphatna tur zawng zawng

te hi a phur zo ve tawh tih sawiin Krista-ah chuan engkim an bel

vek mai a ni. Rin chauh lo chu engmah tihtur an nei tawh lo an ti mai

a; mahse Isua chuan tihian a ti: “Tupawhinmi zui a duh chuan mahni

hrehawm pawisa lovin, a kraws puin mi zui rawh se,” tiin (Matt.

16:24). Isua chuan Pathian thupêk a zawm….

KRISTA-AH CHAUH CHHANDAM KAN NI

49

Lungawi taka chawl mai tur leh hmasawn tum hauh lova

‘chhandam ka ni tawh’ ti ringawt thei kan ni lo. He ngaihdan hi

pawm a nih chuan inven fimkhur duhna te, tawngtai duhna te, nun

sâng lehzual nei tura beih hram hram tumnate a awm lo. Heng thute

hi Krista a lo kal a, Pathian khawpui kawngkhar kan luh hmâ loh

chu tihthianghlimna chang tawh lei chuan sawi mai mai suh se.

Tichuan chatuan atana chhandamna-ah chuan Pathian leh Beram

No chu ropuina leh chawimawina kan pe thei ang. Mihring hi suala

a khah chhung chu – amah leh amah a inchhandam thei si lo –

‘chhandam ka ni tawh’ a tingam tur a ni lo.

Indonaa tel tur leh hnehna chang tur a ni a, mahse amah chu

uanna thama ralthuam pua hnehna changtu ber chu a ni lo. A tâwp

thlenga tuar peih chu chhandam ani ang. – Selected Messages,

book 1, pp. 313-315.

Krista Nena Inzawmna – A Tak Nge A Der Mai

Kohhranah hian ringtu leh ring lotu an awm a. Krista khan grape

kung leh a pêngte tehkhin nâna hmangin heng mi chi hnihte

chungchang hi a sawi a. Amah zuitute chu tihian a fuih: “Keimahah

awm reng rawh u, kei pawh nangmahni-ah ka awm reng ang.

Thingzârin a kungpui a zawm loh chuan amahin rah a chhuah thei lo

ang hian, nangni pawh keimaha in awm reng loh chuan engmah in

ni lo. Kei hi grape hrui tak chu ka ni a, nangni a zârte chu in ni.

Keimaha awm reng leh amaha ka awm rengna chuan rah tam tak a

chhuah thin; ka tel lo chuan engmah in tithei si lo.”

Rinnaa Krista zawm tak takna leh a der maia zawmna chu inang

lo tak a ni. Thutak pawma inchhalna chuan mi chu kohhranah a

awmtir ve mai a, mahse hei hian Grape hrui tak tak nen an inzawm

tih a tifiah chuang lo. Kristaa rinna nghat tak tak lo, Krista zuitu inti

ve si leh Krista zirtir tak takte hriat hran theih dan a awm. Pâwl

khat chuan rah an chhuah a, pâwl khat dang chuan rah an chhuah

ve lo. Pâwl khat chu Pathian tân thing sahna chem ang deuh an ni a,

rah tam zâwk an chhuah zel a; pâwl khat dangte erawh chu thingzar

ro, a Kungpui tâna natna an ni thung.

HARHTHARNA DIK

50

Han en thuak chuan a zârte chu a inang deuh reng a. A kungpuiin

a zârho a zawmna te, a zâr chakna leh rah an chhuah theihnate chu

tâwp lovin a kal reng a. A zungte chuan a zârte chu an chawm reng

bawk. Chutiang chiah chu ringtu dik takte leh Krista inzawm dan

chu a ni. Krista-ah chuan a awm reng a, A hnen atang chuan chakna

a la thin.

Mimal Thil A Ni

He thlarau lam inzawmna hi mimal rinna sawizawina atang chauha

siam theih a ni. He rinna hian keimahni lamah duhna sâng tak, innghah

hmiah ngamna leh inhlanna thianghlimte a tilang tur a ni. Kan

duhzawng chu Pathian duhzawngah nghat ila, kan rilru, duhzawng,

ngainat zawng leh hming mawina te hi Krista lalram hausaknaa leh

a thiltih chawimawi tlak zinga tel ve an ni a, a hnen atangin

khawngaihna kan dawng reng a, kan lawmna thu chu a lo pawm ve

thung bawk.

Hetiang inzawmna leh inkungkaihna tha hi siam a nih hnu chuan

kan sualte chu Krista-ah chuan nghah a ni a, a felna chu kan chungah

bel a ni ta. Amah Pathian felnaah chuan siam kan lo nih theih nan

keimahni avangin misualah chhiar a ni a. Amahah chuan Pathian

kan pawh thei a, a hmangaihte zinga pawm kan ni….

A zirtirte a kalsan dawnah ani Krista chuan ringtute nena an

inlaichinna entirtu mawi tak mai chu a pêk ni. An hmâ-ah chuan a

lei taksa hmuh theiha a awm tawh lo hnu pawha an thlarau lam nun

an enkawl zui zel theihna tur amah nena an inpumkhatna nghet tak

chu a entir a. An rilru hneh nân grape kung chu entirna remchang

ber leh tha berah a hmang ta a ni.

Krista zuitute zawng zawng chuan he zirlai hi A tawngkam

ngaithlatu zirtirte ang mai khan an tuipui a. Mihring chuan Pathian a

hlat thin a. Pathian leh mihring inkar chu a zauvin a hlauhawm khawp

mai; mahse Krista chuan amah nena kan inzawmna tur dan a siam

leh a. Sual thiltihtheihna chu mihring pianpui ang hiala ngaih niin chu

chu tumahin Krista nen inpumkhatna tel lovin an hneh thei lo. He

inpumkhatna avang hian rilru leh thlarau lam chakna kan dawng a

KRISTA-AH CHAUH CHHANDAM KAN NI

51

ni. Krista thlarau kan neih phawt chuan felna rah, mihringte malsawm

a, tihming mawi a, Pathian chawimawitu chu kan rah chhuak ang a.

Pa chu grape huan enkawltu chu a ni. Thiam tak leh dawhthei

takin rah chhuahtu zârte chu a thawlh thawl thin. Tuna Krista tawrhna

leh hrehawmna tawrhpuitute hian nakinah a ropuina chu an la

tawmpui ve ang. ‘Ka unaute tia koh a zak si lo va.’ A vantirhkohte

chuan an rawng an bawlsak a. A lo kal vawihnihna-ah chuan Mihring

fapa ang bawk a ni ang a, a ropuina nen pawh a mihrinna chu a bo

lo ang. Amah nena inpumkhatte chu “Nu chuan a fa a theihnghilh a

ni thei e, kei erawh chuan ka theihnghilh ngai lo vang che. Ngaiteh

u, ka kutphahah ka ziah che u hi. Nangni chu ka hmâ-ah in awm

reng si a,” tiin a puang ang.

A Zârte Thawlh Then Ila

Kan hamthatna hi a va mak em! Krista nena kan inzawmna,

malsawmna kan dawn theihna awm chhun siam turin theih tâwp

kan chhuah dâwn em? Felnaa kan sualte thing thlain kan

bawhchhiatnate chu Lalpa lam hawiin kan kalsan dawn em le?

Rinhlelhna leh bawlhhlawhnate hi an darh zau ta ngei mai. Krista

chuan tihian a zâwt: “Mihring Fapa a lo kal hunah chuan leiah hian

rinna a hmu ang em?” tiin. Rinna tho tak leh nung tak chu kan nei

châk tur a ni. Kan rinna nghet reng hi Krista nena mi inpumkhattirtu

chu a ni.

Rinnaa Krista nen kan inzawmna chu a tuarchhel a; thil dang

nena inzawmna chu a tâwp vek tur a ni. Krista chuan kan tlanna

atana man chhiar sen loh pein min thlang hmasa a; ringtu diktak

chuan Krista chu hmasa ber, hnuhnung ber leh engkim dang aiin a

thlang ta a ni. Mahse he inzawmna hian man a nei. Innghah

pumhlumnaa inzawmna niin thilsiam chapo takin a neih tura chu a

ni. He inzawmna nei tawhte reng reng chuan Krista tlanna thisen an

mamawhzia an hre tur a ni bawk. An thinlung chu an thlâk tur a ni a.

An duhzawng chu Pathian duhzawngin an thlâk tur a ni. Chhung

lam leh pawn lama min daltu chu do tur a ni bawk. Sual bansan

tura nasa taka beih tur a nih rualin Krista zawm tura thawh ni bawk

HARHTHARNA DIK

52

rawh se. Krista nena inzawm tur kan nih chuan sualna chi hrang

hrang – chapona te, mahni hmasialna te, lawi lo taka awm duhna te

leh khawvel hmangaihna te hi hneh tur a ni. Mi tam takin kristian

nun hi hahthlâk an tihna chhan leh an tlûk fona chhan chu heng

milem awhawm tak takte hi an tlansan hmasak thin loh vang a ni.

Krista nena inzawm tawh chuan thahnemngai taka tawngtaina

leh chawl lova beih hram hramna nen chauha chu inzawmna chu

vawn zui theih a ni a. ‘Mahni’ chu kan do ang a, kan phat ang a,

kan hneh tur a ni. Krista khawngaihna kaltlangin huaisenna nen,

rinna nen, inven thiamna nen hnehna chu kan chang thei. –

Tetimonies, vol. 5, pp. 228-231.

* Kristian vanneihna chu Krista a pawm hian sual lak ata

chhandam niin a chhandamna-ah chuan a lawm thei tih hriat

hi a ni. Mahse Bible emaw, hrilhlawkna thlarau emaw hian

zirtirna lar tak, ‘chhandamna bo thei lo’ tih hi a zirtir ngai lo.

Mi chu tunah hian chhandam a ni thei a, mahse Isua a en reng

loh a, amahah chuan ni tin a than chhoh loh a, mahni

inrintâwkna a neih chuan a tuk lawkah chuan mi boral a ni

thei. Tirhkoh Paula chuan, ‘Ni tin ka thi,” a ti. A awmzia chu

pian tharna hi ni tina neih theih a ni tihna a ni.

Petera nuna zirlai ropui tak awm hi uluk takin zir teh u. A

sawi tum tak hi a hnua thu inziak zelte nena enin chhiar chhuak

rawh u. He thu rilru khawih tak mai hi amah leh amah a

inhrilhfiah tih in hmu ang. Kan Lalpa chuan kristian tinte hi a

thlawna an chhandamna hlimpui turin a duh a. “Chhandam i

ni tawh em?” tih zawhna pawh hi ngaihngam takin ‘Aw’ tiin a

chhang thei ang a. Chumi rual chuan chu chhandamna chu ni

tina a kristian nun thang chho zel leh Pathiana a innghah

rengna rah a ni tih a sawifiah tur a ni.

53

BUNG 7

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U

Hei Hi Fiahna A Ni

“Dan Thu leh Hriattirna Thu chu rawn tûr a ni,” tiin. Chu mi thu

ang zela an sawi loh chuan an tan khua rêng rêng reng a var thuai

dawn lo a ni,” (Isaia 8:20). Pathian mite chu zirtirtu dik lote leh thim

thiltihtheihna thlarau bumna laka inven nan Pathian Lehkha Thu

kawhhmuh an ni. Setana chuan miin Bible an hriat loh nan a hmanraw

neih zawng zawng hmangin a bei a; hei hi Bible-in chiang taka a

bumna a hailan vang a ni. Pathian hnaa harh tharna a awm apiangin

sualna lalpa chu nasa lehzuala che turin chawh thawh a ni thin a,

tunah pawh hian Krista leh a zuitute a tâwp nana bei turin a theih

tâwp a chhuah mêk a ni. Bumna hnuhnung ber chu kan hmâ-ah

hian a inhawng mêk a. Sakawlh chuan kan mithmuhah hian a bumna

hna mak tak chu a thawk dâwn ta. A tak leh a lem chu a inan dâwn

em avangin Pathian Lehkhabu Thianghlim hmang chauh lo chuan

hriat hran theih a ni dâwn lo. An awm dan atangin thilmak tihna leh

thusawite chu fiah tur an ni. – Indona Ropui, p.593.

Eng Vangin Nge Thilmakte An Tâwk Loh?

A rinna fiah nana thiltihmak hnathawh hmangtu chuan Setana

pawhin bumna chi hrang hrang hmangin a tak ang deuh chiah chiah

thilmak a tithei tih a hmu mai ang. –Selected Messages, book 2,

p. 52.

Setana chu hnathawktu fing vervêk deuh mai a ni a, rilru tithim

a, tibuai tur leh chhandamna thurin pawt phawng vek turin dâwtthu

mak tak tak a hmang ang a. A nihna ang anga Pathian Thu pawm

duh lotu chu a thangah chuan a âwk zel ang. – Ibid.

Vantirhkoh sualho chuan min zui reng a. Mi bumna tur thil thar

ngaihtuahin kan mithmuhah thil mak tak tak an ti reng bawk.

HARHTHARNA DIK

54

Mi thenkhat chu heng thil makte hi Pathian hnen atanga lo chhuak

anga pawm turin thlêm an ni ang. Kan hmâ-ah damlote tihdam an

ni ang a. Kan mithmuh lâi ngeiin thil makte tih a ni ang. Kan hma

lawka fiahna lo awm tur, nasa lehzuala Setana bumna an inlar hun

atan kan inbuatsaih em? Thlarau tam tak hi a bo mai lovang maw?

Pathian thupêk leh dan chiang tak mai atanga kal bova thawnthu

phuahchawp lama bengchhi zâwkin mi tam tak rilru chu heng dâwt

thilmakho lo dawng tur hian a inbuatsaih a. Nakin lawka kan tel ve

ngeina tur indona atan hian kan lo inthuam tha tur a ni. Pathian thu

rinna te, tawngtaina nena zirna leh a taka nun puina te chu Setana

thiltihtheihna laka min chhan himtu tur leh Krista thisen azâra hnehna

min chantirtu tur an ni bawk. – Testimonies, vol. 1, p. 302.

Tihdamna Hi Setana Hnena Mi Pawh A Ni Thei

Kan hma lamah khian nasa taka inven a tul hun a awm dawn tih

sawi tura tih ka ni. Pathian mite zingah chuan thlarau lama âtna a

awm tur a ni lo. Thlarau sualte chu mihring rilru thunun tumin phur

takin an thawk a. Mihringte lah chu ni hnuhnung meia kan ral turin

an intelkhawm mêk bawk a. Krista leh a felna kalsantute chuan

khawvel tuam mêktu bumnate hi an la pawm ang. Kristiante chu

harh fimin inveng reng sela. An hmêlma ramhuai, sakeibaknei a sa

seh tur zawnga a phi ruai anga phi ruai reng chu dovin tang reng

rawh se. Thlarau sualtena an thunun theih mihring chuan thilmakte

an la ti ang….

Bumin kan awm tur a ni lo. Setana nena inzawmna nei reng thil

duhawm tak tak a lo thleng thuai dâwn. Pathian Thu chuan Setana

pawhin thilmak a ti dâwn a ti. Mite a tinâ ang a, a hnu lawkah a

thiltihtheihna tenawm tak hmang chuan rang takin an natna chu a

lak bosak leh ang a, tichuan tihdamna chang ngeiin an inhria ang.

Heng tihdamna niawm tak hmang hian Seventh-day Adventist-te

pawh hi fiah an la ni dâwn a. Krista nen an inpumkhat loh avangin

êng ropui tak lo nei tawhte pawhin êng chu an petek bosan ang. –

Selected Messages, book 2, p. 53.

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U

55

Heng tihdamna hna thawk thinte hian an thiltih chu Pathian dan

ngaihthah phahna chhuanlama an hman a, thu an awih loh zel chuan,

thil mak tak tak tithei pawh nise Pathian thiltihtheihna nasa tak an

nei lo tihna a ni a; neih ahnêkin bumtu ropui taka hnathawh a ni

tihna a ni. Thatna dan bawhchhetu a ni a, he thatna dan nihna diktak

hi miin an hriat theih loh nân a hmanraw hman theih apiang a hmang

duh bawk. Ni hnuhnungah chuan chhinchhiahnate leh dâwt thu mak

tak tak nen hna a la thawk ang a. An hnena amah chu thimna ni

lovin êng vantirhkoh a ni tih a sawi theih nân thilmak chu a la tizawm

zel dâwn a ni. – Ibid, 50, 51.

Kum 1864-ah ‘Tawng Hriat Loh’ Lem Hriat Chhuah A Ni

Chumi hmuna Sabbath serhtu mi engemaw zât chu âtna

thlarauvin a bual a; thutak tuikhura tui chu tlêm an dâwt a, mahse

vantirhkoh pathumna thuchah chu an hre chiang lo a ni.

Heng zinga mi thenkhatte chuan thilpêk nia an sawi chu kalpuiin

Lalpan kohhranah a dah a ni an ti. Tawng hriat loh an tih awmze nei

miah lo chuan an râk vel mai mai a, chu chu mihringte chauhin an

hre thiam lo a ni lo va; Pathian leh vante pawh khian an hre thiam

bik lo. Chutiang thilpêk chu mihringin bumtu ropui tak tanpuinaa an

siam a ni. Hleihluak taka chetna te, phurna dik lo te, tawng hriat loh

dik lova tawngna te leh bengchhen vak vakna te chu thilpêk, Pathianin

kohhrana a dah nia ngaih a ni bawk. Hemi hmunah hian mi thenkhat

chu bumin an awm.

Hleihluak taka chêtna leh bengchheng luai luaite chu a bik taka

rinna fiahna nia ngaih a ni a. Thenkhat phei chu inkhawmna hlimawm

tak leh chak tak a awm loh chuan an lungawi lo. Hemi neih tum

hian an thawk a, rilru an chawk phur vak thin.

Mahse chutiang boruak hnuaia inkhawm chu a hlawk thlâk loh

hle. An hlimna boruak lêng vel chu a reh hnu chuan an inkhawm

hmâ âi khan an pil thûk leh a, hei hi an hlimna chhan kha a dik loh

vang a ni. Thlarau lam hmasawn nana inkhawm dan tha ber chu

urhsun taka inkhawmna leh thûk taka mahni thinlung phawrh

chhuahna chu a ni a, chutah chuan mi tinin mahni inhriat chian an

HARHTHARNA DIK

56

tum a, inngaihtlâwmna thûk tak nen thahnemngâi takin Krista

chanchin an zir ang.

Pathian tirh rawngbawltu nia inchhâl arsi vâk vel, hmun hrang

hranga Sabbath thu zirtir an awm a. Heng mite hian thutak leh dâwt

thu chawhpawlhin mipui zingah an rin dan dik lo deuh mai chu an

vawrh darh thin. Setana chuan mifing ngeiawm tak leh ring lo mi thil

hre ve fû-ah an nih thlengin a nawr a. Heng zinga thenkhatte phei hi

chuan thilpêk chungchangah sawi tur ngah hlea insawiin a tih pawh

an ti reng a. Mumal lo tak leh rilru tiphur thei ang ber tura awmin

tawng hriat loh thilpêk nia an sawi chuan a awmzia hriat theih miah

lohin an riat vel bawk a, he thil mak dangdai tak hian mi thenkhat

chu a hneh hle niin a lang lehnghal. Heng mite hi thlarau mak tak,

anmahni han zilh deuh hlektu apiang bei lêta sawisel thin chuan a

thunun a. Chutiang thilah chuan Pathian Thlarauvin hna a thawk lo

va, hnathawktute pawh a awmpui hek lo. Thlarau dang daih ani an

neih ni. – Testimonies, vol. 1, pp. 411-414.

Khawvel hi khenbeh Krista chanchin hrilhna atang ni lo, tawng

hriat loh thilpêkin emaw, thilmak tihnain emaw pian thartir (hneh)

an ni dawn lo. – Testimonies to Ministers, p.424.

Khuang, Lam leh Bengchheng

Indiana1 khuaa thil thleng in sawi ang kha khawngaihna kawng

khar hma lawk khian a lo thleng leh dâwn tih Lalpan min hmuhtir a.

Chumi hunah chuan thil mawi lo tinreng lantir a ni ang. Khuang,

rimawi leh lamin an âu vak vak ang a. Chhia leh tha hriatna fim tak

pawh hi thutlûkna dik siam thei lo khawpin a buai dâwn a. Chu chu

Thlarau Thianghlim chêtna anga ngaih a ni ang.

Chutiang thil, rik bûng bûngah chuan Thlarau Thianghlim a inlâr

ngai lo. Hei hi Setana hmuhchhuah, tun hun atâna thutak ropui leh

thiltithei, zahawm tak leh thianghlim takte hi engmah tithei lova khuh

bo a tumna fing tak a ni. Rik bung bungna chuan dik taka hman

nise malsawmna tling thei tur hriatna pêng hrang hrangte hi tibuaiin

a hruai pêng thin. Setana agent-te thiltihtheihna chuan ri bengchheng

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U

57

leh ri nuaih nuaihte chu chawhpawlhin an ri bûng bûng a, Thlarau

Thianghlimin hna a thawk an la tizui.… Hetiang harhtharna an tiha

telte chuan hruai botu thil engemaw an tawng a. Bible zirtirna ziding

an lo hriat tawhsa pawh kha an sawi thei tawh thin lo.

Thunun Zawh Loh Taksa

Hetiang ang chi inkhawmna hi sawi mawi tur a ni lo. Hetiang thil

hi kum 1844 hnu lamah pawh a lo thleng leh a. Thil awm dan chu a

hma ang bawk kha a ni. Mite chu an phur a, Pathian thiltihtheihna

ni ngeia ngaih thiltihtheihna chuan anmahni-ah hna a thawk thin.

Tawlailir ke ang maiin an vir an vir a, chu chu chunglam thiltihtheihna

tel lo chuan an tithei lo an ti thin. Mitthi tawhte chu kaihthawh an ni

a, vanramah an lût tawh tihte an ring bawk. Bible thutak ziding

mawi tak mai chu khuh bo a nih avangin he thil âtthlâk tak

chungchangah hian Lalpan thuchah min pe a ni.

Saruaka Awmna

Mipa leh hmeichhia, Thlarau Thianghlim kaihhruai niawm takte

chu saruakin an inkhawm a. Taksa thianghlim thute an sawi bawk.

An insawi dan chuan thlêmnain a khawih phâk lo; an zâi a, an âu

vak vak a, an bengchheng em em ringawt mai a ni. Heng mite hi an

sual reng reng lo; bumin an awm mai a ni. Setana hna a thawk a, an

tisa ta hle tih a ni. Pathian thilte chuan zah an hlawh tawh lo va.

Thutak, thutak thianghlim chu mihringte chuan vaivut tluk lekah an

dah ta.

Sawrkar thuneitute an inrawlh a, an hruaitu engemaw zât chu

lung inah a khung ta a ni. An zinga lung in tâng tate tân chuan sawrkar

rawn inrawlh chu thutak avanga tihduhdah tuarna ang a ni a, tichuan

thutak chu tisana silhfena khuh a lo ni ta zel a…. He thil nghawng

zel hian thutak chu huatthlala awm takah a siam bâkah vantlâng tân

pawh a titenawm alawm tiin Lalpa zilhna chu ka pe a….

Hei hi ka thupuan chu a ni – heng thil âtthlâk tak tak, rik bûng

bûng leh bengchhen nuaih nuaihna ang chi hi theih se thlante meuh

pawh a thilmak tihna hmanga bumtu tur Setana thlarau atanga

HARHTHARNA DIK

58

chhuak a ni tih hi. – Letter, 132, 1900. (Selected Massages, book

2, pp. 36, 37-a awm a ni).

Buaina

Setana hmanruaten min bum ve loh nan Krista nena inzawmin

kan inveng tha tur a ni. Pathian chuan a rawngbawlna chu fel tak,

inthununna fel tak nise a duh a. , Mumal lo tak leh phurna ringawt a

duh lo. – Selected Messages, book 2, p.35.

Bawraw taka chêt leh âu vel chiam chiamna hi Pathian Thlarauvin

hna a thawk tih fiahna a ni lo. – Review and Herald, March 5,

1889.

Thil Fel Tak Hmêlma Rilrua Ngaihdan leh Ngaihtuahna

Mi awm mai mai thei lo, inthununna te, awmze nei tak leh fel

taka thiltih ngaithei lo an tam mai. An ngaihdan dah thaa mi thil

chinchang hre zâwkte relsak theia awm chu an zalenna tihtawpna-

ah an ngâi a ni. An inkhawmna-ah chuan fel taka thiltih a nih loh a,

âtthlâk taka thil tih duhna thlarau leh mumal lo taka thil tih duhna a

awm zel chuan Pathian hnain hma a sawn thei lo.

Rilru hnehna (impression) leh ngaihtuahna (feeling) te hi miin

Lalpa kaihhruaina a dawng tihfiahna a ni chuang lo. Rinhlelh a kai

loh phawt chuan Setana pawhin rilru leh ngaihtuahnate hi chu a pe

ve mai a. Chuvangin hengte hi inkaihhruaina him tak an ni chuang

lo. Kan rinna fiahna hi mi zawng zawngin mimal taka hriatna nei

sela, engtin nge an hnathawh chu an cheimawi ang a, Pathian ropui

nân rah an chhuah ang tihte zir rawh se. – Testimonies, vol. 1,

p.413.

Setana Sal

Kil tinah Setana chuan thalaite hi chatuan boralna lama hruai

dan a zawng reng a. Chumi lam kawnga an ke a pentir theih phawt

chuan chak takin a nawr zui a, a mi man tawhten an chhia leh tha

hriatna nêm tak chu an hloh a, an mithmuha Pathian hlauhna pawh

an neih theih tawh loh thlengin chhiatna ata chhiat lehzualna-ah a

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U

59

nawr thla ta thin a ni. Mahni an inthunun thei lo tial tial a. Uain leh zû

bâkah vaihlo leh opium2te an ngâi a, thil tha lo pakhat atangin thil

tha lo dangah an kal zel thin. Châkna salah an tâng a. Tunhmaa

thurawn an zah em emte kha an nuihzat ta hial a. Zahna an hmu lo

va, zalenna chu an uanpui bawk a. Mahse anmahni chu mahni

hmasialna te, châkna tenawm tak leh hurna bawihah an tâng mêk

si. – Temperance, 274.

Damdawi Hmanga ‘Thawkkhum’

A châng chuan he pa (Battle Creek damdawi ina damlo) hian

êng thar neiin a inhre thin a. A nat nasat em avangin a dam rei tawh

lo vang. A thusawi ngaithlatute chu an phur hle a, thenkhat phei

chuan thawkkhum ni ngeiah an ngai a ni. Mi tam tak tân phei chuan

a thil sawi dan chu a dik lohna a awm miah lo lehnghal. A mutna

pindana a thusawiin mi a hneh dante chu an sawi a. A hmâ-ah

chuan thil ropui tak tak a lo lang thin. Mahse eng nge thâwkkhum

nia a lanna chhan chu? A na chhâwk nana an damdawi pêk

morphine3 hnathawh chu a ni. – Selected Messages, book 2, p.113.

Pathian Chu Engkimah A Awm Tih Rinna, Thlarau Biakna

leh Zalen Taka Inhmangaihna

Pathian chu khawi hmunah pawh a takin a awm tih thurin hi

Setana hmanraw hlauhawm tak pakhat a ni. Pathian nihna a lantir

dan a dik lo va, A ropuina leh thiltihtheihna sawinêpna a ni bawk.

He thurin (sâp tawnga pantheism) hi Pathian Thu-ah a awm lo.

Mihring pianpui thinlung an tilawm a, mi rilru duhzawng a tizalen

mai mai a ni. – Tetimonies, vol. 8, p. 291.

Pathian chu khawi hmunah pawh a takin a awm tih thurin hi

Pathian lehkha thu pawm inti mi tam takin an pawm a; mahse eng

ang pawhin sawimâwi se he thurin hi inbumna hlauhawm ber a ni.

Pathian nihphung a sawi dik lo va, a ropuina leh thiltihtheihna

sawinêpna a ni bawk. Mihringte a hruai bo ani ringawt lo, a tihniam

hle bawk. Thimna chu a zia pakhat a ni a, tisa châkna chu a huam

tel zinga pakhat a ni bawk. Heng thurinte hian kristian ei leh bâr

HARHTHARNA DIK

60

zawnna thlengin a hnâwl bo der mai. Tlanna pawimawhzia a sawi

bo a, mihring chu amah leh amah inchhandam theiah a chhuah bawk.

– The Ministry of Healing, pp.428,429.

Hetianga chiang lo riaia Pathian thlirna rah hi rinna bansanna-ah

te, thlarau biakna-ah te leh zalen taka inhmangaih tur tih thurinah te

hian ka hmu a. Heng zirtirna zinga pakhat, zalen taka hmeichhiat

mipatna hman theih tih rinna phei chu a nungchang hriat mai theih

loh khawpa thupin a awm a. Pathianin min hmuhtir hmâ phei chuan

a koh dan tur pawh ka hre lo. Mahse thlarau lama inhmangaihna

thianghlim lo tak an ni ti tura hriattir ka ni. – Testimonies, vol. 8, p.

292.

Apostle-te hun laia mihringten pipute thurochhiah leh zirthiamna

hmanga Pathian lehkhathu rinna tihchhiat an tum ang bawk khan

tun lai pawh hian hming mâwi tak tak, higher criticism te, evolution

te, thlarau biakna te, theosophy (thlarau lama phur vakna leh

ngaihtuahna atanga Pathian chu hriat theih nia rinna) te leh pantheism

hmangten felna hmêlma chuan thlarau hruai bo a la tum reng a

ni.Thlarau biakna hmang hian mi tam tak chu tisa châkna hi dan

sâng ber a ni a, dan pawisak loh hi zalenna niin mihring chu a thu

thua awm tur a ni tia zirtir an ni.- The Acts of the Apostles, p. 474.

Awm Lo Taka Thiltih Ching

Tihthianghlimna chu rilrua inngaihtuah hlim veng vengna ringawt

a ni lo va, thil thleng thut a ni hek lo; damchhunga thawh reng ngâi

a ni zâwk. Miin Lalpan a tithianghlim tawh a tih chuan a fiahna chu

thuhnuairawlhna-ah te, dawhtheihna-ah te, hmangaihna leh thutakah

te a rah chhuah chu hmuh a ni ang.

Tihthianghlim ni tawha insawiten malsawmna an dawn chu

phurna thenkhata innghat ringawt a nih a, Pathian duhzawng hriat

nan Pathian lehkhathu chhiar mamawh tawh lova an insawi bawk

chuan chu malsawmna chu a lem mai a ni. Hei hi a chhan chu

malsawmna dawng intite chu anmahni rilru leh suangtuahna

thianghlim lo tak mai ngaihlu hle tura hruai an nih avang leh Pathian

lehkhathua Pathian aw hre duh lova an beng an hup vang a ni.

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U

61

Sakhuana thila hriatna thazâm tihphurna hi mi thinlungah Pathian

Thlarauvin hna a thawk tih fiahna tling a ni lo. Setana’n mihring rilru

leh taksaa hna a thawh avanga taksa tihchêt vak vak leh sawisak te

kan hre thin a, mahse Pathian thu-ah chutianga A Thlarau Thianghlim

a leihbuaknate an chêt vak vakna chu kan hmu ngai si lo. Chuvangin

hetianga taksa tihchêt vak vakna te, mumal lo taka âu chiam

chiamnate ang hi hmêlma pa hnathawh a ni tih a chiang hle a ni.

Hetichung hian mi tam tak chuan rilru mumal lo deuh mai, Setana

thiltihtheihnain a tihzual hi Pathianin hetia mawi lo taka khawsa tura

a tihtir niin an la ngâi cheu thin. Chhia leh tha hriatna emaw, rilru fim

tak emaw ni lova thiltih reng reng chu Bible hian thiam loh a chantir

zel zâwk a ni. Pathian Thlarauvin mi thinlung a khawih chêt chuan

Pathian fa rinawm leh thu awihte chuan mifing pangngaiin tha leh

mâwi an tih awm tâwkin an sakhuana chu an lantir zâwk ang. –

Signs of the Times, Feb. 28, 1895.

A Der Maiin

Isuan tihian a ti: “Lalpa, Lalpa, mi ti nazawng vanramah chuan

an lût lo vang a; ka Pa vana mi duhzawng titute chauh an lût ang.

Chumi ni-ah chuan mi tam takin, ‘Lalpa, Lalpa, i hming thu kan

hrilhlawk lo em ni? I hmingin ramhuaite kan hnawtchhuak lo em ni?

I hmingin thil mak tak takte kan ti lo em ni?’ an la ti ang a. An

hnenah chuan, ‘Ka hre ngâi lova che u. Nangni thil sual titute u, kal

bo rawh u,’ ka la ti ang,” tiin.

Heng mite hian Krista zuitu niin an insawi a, mahse an Hruaitu

chu an en reng lo a ni. “Lalpa, Lalpa,” tiin anmahni avanga lo dam

ta damlote leh an hnathawh ropui tak takte chu an kawk thei a, a

dan zawmtute aiin Pathian thiltihtheihna leh A Thlarau pawh chang

sâng zawkin an inngâi thei. Mahse an thiltih chu felna hmêlma pa,

mi bum tum reng mai leh thu awihna te, thutak te leh mawhphurhna

atangtea mi hruai bo tum reng mai kaihhruaina hnuaia ti an ni si.

“Mihringte mithmuhah van atanga meite a koh thlâk theih nân

thil mak takte a ti a,” a tih avangin nakin lawkah khian he thilmak

tihtheihna chiang tak hi a lo lang leh dâwn a ni.

HARHTHARNA DIK

62

Heng bumna ropui tak takte Pathian Thlarau hnathawh diktak

anga ngai tam tak kan hmuh hian mak kan ti a; mahse thilmakte

chauh thlir a, rilru thawk thut leh lungpuamin a thunun thinte chu

bumin an la awm ang….

Thianghlima Inngaihna

Thianghlima inngai tumah an thianghlim tak tak lo. Van

lehkhabuin mi thianghlim anga a chhinchhiah mi tumahin an thianghlim

leh thianghlim loh an hre lo va, mahni felna uanpui lo ber bertute hlir

an ni zâwk. Zawlneite leh apostle-te zinga mi Daniala, Paula, Johana

tih angten thianghlim an inti ngai lo va. Mi felte chuan chutiangin an

inti ngâi lo zâwk a ni.

Krista an chhun zawh poh leh amah an tluk phâk lohzia an hre

chiang thin; an chhia leh tha hriatana chu a danglam awl a, sual chu

Pathianin a ngaih pawimawh aiin an ngai pawimawh tawh zâwk

bawk. Pathian leh chhandamna atana a remruatna ropui tak chu an

dah sâng hle a; mahni lam tling lova inhriatna hnuaiah an thinlung

chu lalchhungkaw zinga chhiar tel an nihna leh Chatuan Lal fanu,

fapa an nihna chuan a tilawm em em a ni.

Pathian dan hmangaihtute chuan Pathian biakna-ah emaw, thlarau

lamah emaw tum renga Pathian dan bawhchhia, Bible thutak chiang

tak maite zirtir an nih laia lawm lo, thinur zâwk hialte chu an thurualpui

thei lo. Thil dik leh dik lo thliara endiktu kan nei. “Dan thu leh

hriattirna thu anga an sawi loh chuan anmahni-ah êng a awm lo a

ni.” – Ibid., Feb. 26, 1885.

Tu Aw Nge Ka Rin Tak Ang?

Krista-ah chuan thlun beh a, rinnaa zung kaiha dah ngheh kan

mamawh a ni. Setana chuan a mite hmangin hna a thawk reng a.

Nunna tui in loho, thil thar mak deuh hmuh châka tuihal, eng tuikhur

ami pawh in duh zel mai mite chu a thlang thin. “Heta hi a awm,” tih

thu emaw, “Sawtah a awm,” tih thu emaw kan la hria ang a, mahse

kan awih tur a ni lo. Berampu Diktaka aw a nih leh nih loh fiahna

A LEM LAKAH FIMKHUR RAWH U

63

chiang tak kan nei a, Amah chu zui turin min ko mêk a ni. Ani

chuan, “Ka pa thupêk ka zawm” a ti. A beramte chu tlâwm taka

Pathian dan zawmna-ah a hruai a, dan bawhchhe turin a fuih ngai

reng reng lo.

“Mikhual aw,” chu Pathian dan thianghlim leh dik, tha bawk si

zah lova awih duh lotu aw a ni. Mi tam tak chuan thianghlimin an

insawi a, thilmak tia an damlo tihdamte chu sawi nuam an ti; mahse

he felna dan ropui tak hi chu engahmah an ngai si lo. Tu thiltihtheihna

hmangin nge heng tihdamnate hi an thawh? A tidamtu leh a tihdamate

mit chu dan an bawhchhiatzia hmu tura hawn an ni em? Pathian thil

phût zawng zawng zawm tumin naupang thuawih thei angin

inngaitlâwm takin Pathian hmâ-ah an ding em?

Tumah hi buma awm tur a ni lo. Pathian dan chu a lallutthleng

ang thova thianghlim a ni a, hemi hmang hian khawvel mi zawng

zawng hi relsak an ni ang. Mihring nungchang tehna tur dan dang

reng reng a awm lo. Dan thu leh hriattirna thu anga an sawi loh

chuan anmahni-ah êng a awm lo a ni.” Kan chungthu hi Pathian

Thu anga rel tur nge a nih mihringin amah a inhmuh danin? Kristan

tihian a ti: “An rahah in hria ang,” tiin. – Selected Messages, book

2, p. 50.

Notes:

1. Hei hi kum 1900-1901 chhova ‘Holy Flesh’ an buaipui lai vel a

sawina a ni. - Selected Messages, book 2, pp. 31-39 en la.

2. Morphine chu opium atanga siam a ni a. Morphine chak chi

chu heroin a ni.

3. Morphine chu opium atanga siam a ni a. Morphine chak chi

chu heroin a ni.

64

BUNG 8

INBEIHNA A LA NI RENG

Sual Thiltih Chu

Kan tel vena ngei indonaa thupui thenkhat hi chu tun aia kan

hriat chian deuh chu a ngai a ni. Pathian thutak hlutna leh kan rilru hi

bumtu ropui taka chuan Pathian thu atanga thil danga min

kaihpensak hlauhawmzia hi famkim lehzuala hriat thiam kan

mamawh bawk.

Kan tlânna atana a hlutzia tâwp nei lo inhlanna hian sualna hi thil

tha lo ber a nihzia thudik chu a hailang a. Sualna avangin mihring

taksa inrelbawl dan pum pui hi a lo chawrche zo va, rilru a herh a,

suangtuahna nise a bawlhhlawh zo ta. Sualna chuan thlarau lam

nun thlengin tihniam vek a. Pâwn lam thlêmna chuan chhûng lamah

thurualpui a hmu zel a, kan kete pawh sual lamah chuan ngalchak

tak a ni.

Kan tana inthawina kha a famkim ang bawkin sualna avanga

indinthar lehna tur pawh hi a famkim tur a ni. Sualna lam hawia

thiltih reng reng chu Pathian dan chuan a ngaidam dawn lo va; fel

lohna chuan thiam loh chantirna chu a pumpelh hek lo vang.

Chanchin Tha dan chuan Pathian nungchang that famkimna chauh

lo chu engmah a hre lo….

Bei Hram Hram Ngai

Thil dik lo chu dik a tih ngawt theih loh ang hian nungchang

siamthatna pawh hi tlêm tê, zelthel taka tih chi a ni lo. Nungchang

siamna hna hi ni khat emaw, kum khat emaw atan mai a ni lo va,

damchhung daih hna a ni. Mahni inhneh tura beihna te, thianghlim

tur leh vanram chang ve tura beihna angte hi damchhunga beih tur

an ni a. Beih rengna leh chawl lova chêtna tel lo chuan nun thianghlim

nei tura hmasawn theih a ni lo va, hnehna lallukhum a chan theih

hek loh.

INBEIHNA A LA NI RENG

65

Dinhmun sâng zâwk atangin mihring an tlâhniam tih fiahna tha

ber chu ngaiawh leh a har em em mai hi a ni. Ngaiawh leh tur chuan

inchi khat tê tê leh darkar khat tê têa beih a ngai thin. Sual

thiltihtheihna hnuaia tluk luh mai chu awlsam tak a ni a, mahse min

phuartu sual lak atanga tal chhuak a, nun thianghlim nei leh tur chuan

hun rei tak a duh thin si. Tum chu kan nei thei a, hna pawh tan a ni

thei; mahse thawk zo tur chuan hrehawmna te, hun te, beih hram

hramna te, dawhtheihna te leh inpêknate a ngâi tawh thin a ni.

Rilrua a thawh thut avanga thil ti mai mai tur kan ni lo va. Rei lo

tê chauh pawh inthlahdah hman kan ni hek lo. Chhiar sên rual loh

thlêmnain min hual vel reng a, chu chu kan do reng tur a ni; chutilo

chu a tlâwm zâwk kan ni mai ang. Kan tihtur tisi lovin kan nunna hi

tâwp ta mai se chuan chatuanin kan boral dawn tihna a ni.

Paula nun kha mahni inbei reng nun a ni. Amah pawhin, “Ni tin

ka thi thin,” (I Kor. 15:31) a tih nghe nghe kha. A duhzawng leh a

châkzawngte chu a mawhphurhna leh Pathian duhzawng nen a inkalh

thin a. A rilruin a âwn lam zui lovin a mihring mihrinna chu a khengbet

a, Pathian duhzawng a ti thin a ni. A hringnun indona tâwp dâwn

lamah chuan a buaina leh a hnehna chante kha a han thlir kir a,

tihian a ti: “Intihsiakna tha chu ka bei zo tawh a, ka tlansiakna

kawng ka hlen tawh a, rinna chu ka vawng reng tawh a ni; tunah

chuan felna lallukhum chu ka tan dahin a awm tawh a, chu chu

Lalpa ngaihtuahtu fel tak chuan chu mi ni-ah chuan mi pe ang; ka

hnenah chauh ni lovin, a inlarna ngai apiangte hnenah pawh,” (2

Tim.4:7, 8).

Kristian nun chu indona leh indo tura chhuah ang a ni. He indona-

ah hian inchawlhtir theih a ni lo va; chawl lova beih hram hram reng

tur a ni. Chawl lova beih zelna atangin Setana thlêmna chu kan

hneh chho zel thei chauh ang. Kristian rinawmna chu chakna thahrui

chuai mai mai ngai lo leh tum fel nena zawn tur a ni.

Mi tumah hi anmahni tâna nasa tak, beidawng lo leh chawl lova

an beih loh chuan hmasawn tur an awm lo. Mi zawng zawngin he

indona hi anmahni in bei rawh se; kan indona hi tuman min dosak

thei si lova.

HARHTHARNA DIK

66

Hetah Hian Finna A Awm

Kristian sakhua-ah hian thiam bel hle tur hriatna hmuhchhuah

tur a awm – chu hriatna leh thiamna chu lei aia van a sâng angin

mihring finna aiin a sâng zâwk a, a zâu zâwk a, a thûk zâwk bawk.

Mihring pianpui rilru nena inmil hauh lova Pathian rawngbawl tur

kan nih avangin rilru hi zirtira thunun tur a ni. Kan pianpui leh kan

siamchawp sual lam awn tlatna hi hneh tur a ni bawk. Krista sikula

zir tur chuan miin an an lo zir thiamna leh felnate kha an kalsan a

ngai fo thin. Kan thinlungte hi Pathiana a ngheh theih nan zirtir an tul

a. Thlemna min hnehtir theitu ngaihtuahna dik neih pawh chin than

tur a ni. Chung lam thlir kan zir ila. Pathian thu zirtirna ziding hi van

anga sâng, chatuan hawlh pha a nih avangin kan ni tin nunah eng

nge a nghawng tihte kan hre thiam tur a ni. Kan tawngkam, thiltih

leh ngaihtuahna zawng zawngte hi heng zirtirna ziding nen hian inmil

vek sela. Mi zawng zawng hi Krista nena inremin Krista hnuaiah an

awm tur a ni.

Thlarau Thianghlim khawngaihna hlu tak mai chu rei lo te chhûnga

lo awm mai a ni lo. Min chhandam tura Pathian thiltihtheihnaa

innghah ngamna te, rinna te, thuhnuairawlhna te leh huaisenna te hi

kum tam tak tawrh hnua neih theih chauh a ni. Thianghlim taka

beih hram hramna leh thudika din ngheh tlatnatein Pathian Fate

chuan an chan tur chu an tinghet thei a ni.

Hun Khawhral Hman A Ni Lo

Hun khawhral hman kan ni lo ve. Khawngaihna kawng hi eng

tianga rangin nge an khar dâwn kan hre si lo. A rei berah pawh hun

tam a ni tawh lo va, thihna thal chuan eng ang taka rangin nge kan

thinlung hi a rawn chhun dâwn kan hre lo a ni. Khawvel leh a

duhawmna zawng zawng kalsan tura koh kan ni thuai dâwn nge

pawh kan hre si lo. Kan hmâ-ah hian chatuan hun chu a inpharh

duai mai a. Puanzar chu an hlip têp tawh a ni. Kum rei lo tê-ah

khian tuna la dam, an chanchin rêl mêkte chungah hian rorelna chu

puan a ni thuai ang:

INBEIHNA A LA NI RENG

67

“Mi bawlhhlawh chu tihbawlhhlawhin awm reng rawh se; mi fel

chu tihfelin awm reng rawh se; mi thianghlim chu tihthianghlimin

awm reng rawh se, (Thup. 22:11).

Kan inbuatsaih em? Vanram governor, dan petu Pathian leh a

aiawh tura khawvela a tirh Isua kan hnaih em? Kan lei hnathawh hi

a kin hnu-ah kan entawn tur Krista ang khan: “Nangin thil tihtur mi

pek kha ka ti zo va, khawvelah ka chawimawi tawh a che.... kei mi

pek hnenah khan i hming ka tilang ta….” (Joh. 17:4-6) kan tive

thei ang em?

Pathian vantirhkohte chuan keimahni leh lei thilte atanga kan

rilru lâk pen an tum reng a. I hah thlawntir lo vang u.

Thil ho mai mai ngaihtuah thin rilru pawhin inthlâk a mamawh a

ni. “Chuvangin, in rilru puan vengin ngaihven ula, Isua Krista inlar

hunah chuan khawngaihna a rawn kensak tur che u chu beidawng

lovin beisei zel rawh u; fa tihawihte angin, in hriat loh laia in hman lai

chaknate anga awm lovin; a kotu che u a thianghlim angin nangni

pawh in chetzia zawng zawngah lo thianghlim zawk rawh u; “Nangni

in thianghlim tur a ni, kei ka thianghlim si a,” tih ziak a nih kha” (I

Pet.1:13-16).

Ngaihtuahna chu Pathianah insawrbing sela. Kan pianpui thinlung

sual tha lo tak mai hi hneh tumin theihtawp kan chhuah tur a ni. Kan

beihna te, mahni kan inphatna te leh chawl lova kan tum hram

hramna te hi kan thil zawn hlutna sawisen rual loh phu tawka nasa

ni rawh se. Kristan a hneh anga kan hneh chauhin nunna lallukhum

chu kan chang ang.

Innghah Rengna

Mihring tana hlauhawm tak chu mahni inbum leh mahni inrintâwk

a, a chakna hnâr Pathian hnen atanga kal hran a ni. Kan pianpui

awn lam hi chuan Pathian Thlarau Thianghlimin a her dik te a nih

loh chuan rilru lama thihna chi a pai reng a. Pathian kan zawm reng

loh phei chuan mahni sawmsak umna te, mahni inhmangaihna te leh

sual tura thlêmna rah thianghlim lo tak maite hi kan do zo lo.

HARHTHARNA DIK

68

Krista hnen atanga tanpuina dawng tur chuan amah kan

mamawhzia kan hre tur a ni. Keimahni kan inhre chiang hmasa

phawt ang. Misual a nihzia inhria chauh Kristan a chhandam thei.

Tanpui kan mamawhzia kan hmuh a, mahni inrintâwkna kan paih

hunah Pathian thiltihtheihna chu kan vuan thei. Mahni inbansanna hi

kristian nun bul tanna-ah chauh neih tur a ni lo va, vanram kawng

kan zawhnaa rahbi thar kan rah apiangin kan tithar zel tur a ni. Kan

thiltih that zawng zawngte hi keimahni ni lo pawn lama innghat vek

an ni a; chuvangin thinlunga Pathian zui rengna leh tihtakzeta sual

puanna te, A hmâa inngaihtlâwmnate a awm reng tur a ni. Thil tha

loten min hual vel a, kan chak lohnate kan hriat renga, kan Tlantu

ropui kan vawn reng chauhin kan him thei.

Thutak Nge Dâwt

Kan rilru la pêng thei thupui sang tam tak lak atangin kan hawi

sawn tur a ni. Thil hriat châkawm tak tak, hun heh si, a tâwpa

engmah ni si lo a tam khawp mai. Thil pawimawh ber chuan chik

taka ngaihven leh thahrui tam tak pêk a mamawh a, mahse thil

pawimawh lo zâwkahte pêk an ni zâwk fo si.

Ngaihdan thar pawmna hian thlarau nun a tithar kher lem lo.

Anmahnia pawimawh ve tak thudik leh ngaihdan thenkhat hriat

chiannate meuh pawh hi a taka chantir a nih loh chuan a hlu nêp

khawp mai. Kan thlarau hi a nun chawma tiphur thei tur chaw pêk

fo chu kan mawhphurhna a ni tihte hre bawk ang u….

Zawhna kan inzawh fo tur chu: “Eng nge ni thutak chu? – kan

hmangaih a, kan duh a, kan chawimawi a, kan awih tur thutak

chu?” tih a ni. Science zir mite chu Pathian an zawnna-ah an

beidawng a, hnehin an awm. Tun huna zir an mamawh chu, “Eng

nge ni kan thlarau chhandamna min hneh theihtirtu thutak chu?” tih

tho hi a ni.

INBEIHNA A LA NI RENG

69

A Chhanna Ka Nei Em?

“Krista chu eng nge nia i hriat?” Hei hi zawhna pawimawh ber a

ni. Mimal chhandamtu atan i nei tawh em? Amah neitu apiangte

hnenah chuan Pathian Fate nih theihna a pe zel thin.

Krista chuan a zirtirte hnenah khan Pathian chu a puang chhuak

a. A puan chhuah dan pawh kan hnena a tih duh dan tho, an thinlung

hna bik thawktu ni tura puang chhuak a ni. Ngaihdan maia cheng

tam lutuk, Chhandamtu nunin thil a tihtheihzia hmuh hmaih an awm

teuh mai. Hnathawktu inngaitlâwm, mahni inphat zo ang pawhin an

hmu tawh lo. An mamawh ber chu Isua en reng a ni. Ni tin hian a

awmpuina thar chu kan mamawh reng a. A nun dan mahni hmasial

lo leh mahni intheihnghilhna nun kha hnai lehzuala zui kan mamawh

a ni.

Paulan he thu, “Krista hnenah khenbehin ka awm ta; nimahsela

ka nung a ni; keimah erawh chu ka ni tawh lo. Krista chu keimahah

a nung zawk a ni; tin, tunah

tisaa ka nung hi rinnaa nung ka ni – Pathian Fapa, mi hmangaiha ka

aia inpetu rinnaah chuan,” (Gal. 2:20) tih a ziah laia a thil tawn kha

tawn ve kan mamawh hle.

Isua Krista leh Pathian hriatna nungchanga lan chhuahtir hi thil

dang zawng zawng chunga inchawimawina niin chu chu lei leh vanah

chawisan a ni a. Zirna sâng ber a nih bâkah van khawpui kawngkhar

hawngtu chahbi pawh a ni. He thiamna ngei mai hi alawm Pathian

pawhin Krista neitu zawng zawngten nei se a tih chu. – The Ministry

of Healing, pp. 451-457.

70

BUNG 9

NUN DAN THAR VENGHIM ILA

Harhtharna Chan Hnua Inelna

Battle Creek khuaa Pathian Thlarau leihbuak a nih hnu khan

college-ah chuan thlarau lama ênna nasa tak a thlen hun lâi kha

thlarau lam vêka thimna a nasat lâi a ni tih fiahin a awm. Setana leh

a sipai rualte chu chu indona mualah chuan an awm thup mai a. Mi

thenkhat thahrui awm mai mai Pathian hnen atanga an thil dawn

midang hnena pe chhawng thei khawpa tiharh tur leh tichak tura

van atanga khawngaihna ruah rawn sûr chu engmah lova chantir

tumin an thiltihtheihna chu an hmang a. Khatih laia tihvârna dawng

tam zâwk khan Pathianin midang hrilhna tura a pêk thiltihtheihna

kha pe chhuak ve se chuan êng tam zâwk leh thiltihtheihna nasa

zâwk pêk a ni ang. Mi pakhat tân ringawt Pathianin êng a pe ngai

lo; Pathian ropui nâna midang pêk chhawn zel tur a ni. Tichuan a

hnathawh chu hriat a ni thin.

Hman lâi ata tawh thlarau lama harh tharna leh Thlarau

Thianghlim leihbuakna chu thlarau lama thimna leh hlêmhletnain a

zui ve zel thin. Battle Creek khuaa Pathianin hun remchang leh

hamthatna leh malsawmna a dahte enin kohhran chuan a tihtur a

titha tawk lo va, Pathian awmpuina chu êng tam zâwk pein kohhran

chungah a Thuin a kawhhmuh anga êng chu an hman hmâ loh chu a

awm lo vang. Chiang tak leh fiah taka êng tur chu rilru lama thimna

kârah chuan a lo thim tial tial ang. Pathian thutak thiltihtheihna nasa

chu mihringin midangte hnena êng chhi tura thahnemngaihna te,

hmasialna tel lova beihna te leh thianghlim taka nunna nena Pathian

a thawhpuina-ah a innghat bawk. – Manuscript 45, 1893.

NUN DAN THAR VENGHIM ILA

71

Thlarau Hnathawh leh Sakhaw Atchilhna Chawhpawlh

That Lohna:

Inkhawmpui hnuhnung ber (1893) leh college-a Pathian Thlarau

hnathawh chungchangah lehkhathawn ka dawng a, lehkhathawn

atangte hian heng malsawmnate hi a nih dan tur anga nunpui an nih

loh avang leh van atanga êng lo kal chu phurna satliah nia sawi a nih

avangin mi rilru a buai hle tih a chiang khawp mai. He thil ka thlir

hian ka lungngai hle a ni. Thlarau Thianghlim rawngbawlna te thil

âtthlâk taka puangin Pathian Thlarau Thianghlim kan tilungngai palh

ang e, i fimkhur ang u. Battle Creek-ah chauh ni lo, hmun dang tam

takah pawh, chiang tak vak lo, hriat sual palh theih takin lo inlar se

eng tin nge Thlarau Thianghlim hnathawh chu kan hriat thiam theih

ang?

A rah a lo lan hnu khan mi rilru chi-ai ta se mak ka ti hauh lo.

Kum 49 chhûng chu hetiang thil hi ka lo hmu teuh tawh a, Pathianin

fiah takin a thlentir thin tih pawh ka hmu; tuman he thil hi Pathian

Thlarau a ni lo ti suh se. Nu leh paten an fate hnena thil tha pêk an

châk aia nasa hian Pathian chuan Thlarau Thianghlim diltute hnena

pêk hi a châk zâwk avangin khata thil thleng kha ring tura min tih,

kan dil fo kha a ni e. Mahse Thlarau Thianghlim chu mihringte hman

tur a ni lo va; hna thawka mihringte hi a hmanruaa a hman tur zâwk

an ni. Kha sikul zirlaite leh kohhran kha Pathianin nasa takin mal a

sawm tih kha ka ringhlel miah lo va, êng nasa tak leh Thlarau

Thianghlim leihbuakna hun hi nasa taka thimna hunin a zui deuh zel

thin. Eng vang nge? Chu chu Pathian Thlarauvin mihring hmanga

hna a thawhna chu engmah lova chantir tumin hmêlma pa chuan a

hmanraw neih zawng zawng a hman thin vang a ni.

Infiam tur leh football khel tura kha sikul naupangte an kal lâi,

intihhlimna lama an rilru an pêk zawh vek lâi khân Setana chuan

Pathian Thlarau Thianghlimin mihringte a duh anga hman a tumna

chu engmah lova siamna hun tha a ni tih a hria a, a lo inrawlh ve ta

vat mai a ni. Zirtirtute khan an tihtur ti ta se, an mawhphurhna lo hre

chhuak bawk se, Pathian hmâ-ah rilru huaisen takin lo ding se,

HARHTHARNA DIK

72

thutak hmangaihna avanga an rilru tihthianghlim a nih dan azir zela

Pathianin chakna a pêk kha lo hmang tha bawk se chuan van thleng

pha khawpa hmasawn chhoh zel theihna tur thlarau lama chakna

leh tihênna an dawng tawh ang. Thudik chiang tak chu engah chuan

an kal lo emaw, an ngaihlu tâwk lo emaw, khawvel Entu chu an zui

lo emaw tihna a ni.

Thlarau Thianghlim thiltihtheihna chu ngawih bopui emaw, sawi

bo emaw, khalh bo emaw a awl khawp mai. Enga kal tih chu eng

kalna lama kal zel tihna a ni. Mi, malsawmna dawng tawh chuan a

ngaihsak loh a, tawngtaina nen a inven that loh a, kraws chawi

sânga Krista nghawngkawl chu a phurh loh a, hlimhlawp ngainatna

leh chungnun duhna chuan a chakna leh thiltihtheihna a hip zawh a,

chutah Pathian chu a engkimah hmasa ber, hnuhnung ber leh

pawimawh bera a dah loh bawk chuan Setana a rawn inrawlh vat

a, a nunna chu a rawn khel ta a. Anmahni aia nasain a khel thei si a,

tichuan thlarau tiboral turin fing takin rem a ruat thin a ni.

Battle Creek-a Thlarau Thianghlim hnathawh zawh hnua a rahte

kha sakhaw âtchilhna atanga lo chhuak an ni lo; mahse a malsawmna

dawngtute khan thim ata a êng mak taka kochhuaktu kha an

chawimawi tâwk lo va; Pathian ropuinain khawvel a chhun ên hun

chuan mi thenkhat chuan an chunga Thlarau lo thleng ta chu an

hman dik loh avang leh an hrilhfiah dan a dik loh avangin eng nge a

nih an hre lo ang a, khawi atanga lo kal nge a nih pawh an hre lo

vang. Pathian hi Ama ropuina turah chuan a thikthu a chhia a nia.

Amah chawimawi duh lotute chu a chawimawi dawn lo. Mi thenkhat,

eng awm tawhte chuan heng mi, an eng dawna thil la dai tam lote hi

eng an hmuh hnu hian an kaihruai tur a ni. Chiang zawka ziahna hun

nei ila ka ti ngei mai; mahse ka nei lovang tih chu ka hlau khawp

mai. – Letter 58, 1893.

Malsawmna Hloh Dan Kawng Awlsamte

Tunhnai mai khan ka rilru eng thil emawni hian a rawn thâwng a,

chumi chungchang chu Pathian Thlarau chuan ziak lo thei lova min

tur ni tlat hian ka inhre bawk. Pathian chuan van tukverhte hawnsak

NUN DAN THAR VENGHIM ILA

73

chein malsawmna chu ui lovin a rawn surtir tawh em? Aw khaih!

Chu tak chu zirtirtute leh zirlaite hnena êng an hmuh tam dan azir

zela hna thawk a, midangte hnena chu êng hlu tak mai chu pe

chhawng a, Pathian duhsakna hlu tak mai chelh zui dan inzirtirna

hun tha chu a ni. Van êng chu pêk chhuah a ni tawh em? Enga tâna

pêk nge a nih? Eng chu felna hnathawh nân a takin a êng tur a ni.

Malsawmna tam tak dawngte chu thianghlimna kawnga thûk zawk

tur leh thahnemngai zawka hmuh an ni ang a, Pathian Beram No

thisen hlu taka lei an ni tih an hre bawk a, a chhandamna silhfena

thuam an ni a, chuvangin Krista ai an awh dawn lo em ni?

Inkhelh te, lawmman sem te, boxing glove hman te hi Setanan

a nungchang nei tura mi a kaihhruaina anga inzirna leh training-na

a ni lo em ni? Hmuhtir ka nih dan chuan hmu thei ngat se chuan

Isuan lungngai taka a lo en lai chu an hmu ve ngei ang. Thil chu a ni

lo zawngin a kal a, khawngaihna nena pêk Pathian thiltihtheihna

hnathawh do zawngin a che lehnghal. Kristian diktakte hna chu

Krista aiawh a, ên chhuah a, rilru tihchangkân a, tawngkam leh

thiltiha Pathian hnena inhlan a, mi fimkhur lo leh pawlawh tak takte

Pathian leh chatuan thil ngaihtuah tura nawr luih a ni. Khawvel chuan

lawm takin an ngaihtuahna ata chatuan thil chu an paih mai ang,

mahse an nuna Krista aiawhtute an awm chhung chuan an hlawhtling

lo vang.

Ringtu tinte hian an thlarau chu Isua Krista nen rangkachak

khaidiatin an zawm vek a, thima awmte chhun ênna hmanrua an ni

zel bawk. Mi pakhatin Krista a zawmna chu lo tichat hlauh se Setana

chuan tawngkam, rilru leh chetziaa Krista timualpho turin hun

remchang a lo la vat a, tichuan Krista nungchang chu dik lo taka

lan chhuahtir a ni thin. Ka unau, ka zâwt a che, Isua Krista sakhuana

chu uchuak taka hlimhlawp bawlna hriat fuh loh vang a ni em tih hi.

Lalpan Battle Creek-a A khawngaihna nasa tak a pêk khan an

malsawmna dawnte thil tha ti a, an inkhelh avanga hlimna leh phurna

an neih ang ni lo, an zirlai atanga inthlâk danglama thil tangkai ti

zâwk a, an malsawmna dawnte tipung tura heng mite kaihruai thei

tur mawhphurhna changtu an awm em? Hetiang zawnga hun

HARHTHARNA DIK

74

khawhralna hian an hmachhawn thuai tur rorelna atan an rilru emaw,

thlarau emaw, nungchang emaw hma a sawntir lo. Rawhtuina meia

fiah a nih hun chuan pawnlang maia sakhaw mi niawm taka Pathian

tihna leh zahna chu a la kang ral vek ang.

Lalpa chuan zirtirtute chu miin an awmdan an entawn thinzia

ngaihtuah turin a ti ang. Nasa zawka tawngtai an mamawh a, nun

fel tak mai atanga lo chhuak rinna nghet tak mai leh kristian sakhaw

nghet leh nung atanga lo chhuak tawngkam mawi takte chu tam tak

seng tuma thutak chi tuhna tur thinlung buatsaihna leh a tihdamna

êngzung nena Felna Ni a lo chhuah nana inbuatsaihna a ni. In êng

chu mi mithmuhah êng rawh se, “chutichuan miin in thil tha tihte an

hmu ang a, in Pa van ami an chawimawi thei ang” (Matt. 5:16).

Isuan a zirtirte hnenah, “Leichi in ni e, mahse chi hi a dâk tawh

chuan enga tân nge ni ang? Paih chhuah a, mihringte rah mai mai

atan chauh lo chuan a tangkai lo,” (Matt. 5:13) a ti. Kohhran chuan

khawvel hi a tiêng a, mahse chu chu Pathian thu an zawm that thu

an puan vang ni lovin an nun leh nungchang hmanga thutakin mi a

tihdanglam theihzia leh tihthianghlim theihzia an lantirna atangin a ni.

Nakin lawka buaina lo thleng tur ngaihtuahin thalaite hian

hlimhlawp leh infiamna lam zirtirna kawngah hun an hmang tam

lutuk a ni. – Letter 46, 1893.

Eng Chu Thimna-ah A Lo Chan A Hlauhawmna

Lalpa chuan khawngaihna nen A Thlarau Thianghlim chuan a

leih che u a. Camp Meeting-ah leh kan institution-ah te hian

malsawmna nasa tak chu in chungah a rawn sur thin a. Van atanga

thutak te, thiltihtheihna te leh êng tê rawn kengtu chuan a tlawh

bawk che u a, chuvangin mal a sawm che u hi mak inti tur a ni lo.

Engtin nge Krista chuan a lamah a mi thlante chu a hip theih? Thlarau

Thianghlim thiltihtheihna a ni. Thlarau Thianghlim chuan Pathian

lehkhathu kaltlangin mihring rilru-ah thu a sawi a, thutak chu mihring

thinlungah chuan a nem kai thin. Khenbeh a nih hmâ khan Krista

chuan zirtirte hnenah Thlamuantu pêk an nih tur thu tihian a sawi:

NUN DAN THAR VENGHIM ILA

75

“Chu mi chu hriattir turin a lo kal a, eng thu chu hriattir turin; amah

avanga mi zawng zawngin an rinna turin.

Ani chu eng chu a ni lo, eng thu chu hriattir tura lo kal a ni zawk

e…. chung mite chu thisen hrin an ni lo va, tisa duhzawnga hrin an

ni hek lo, mipa duhzawng pawha hrin an ni hek lo, Pathian hrin an

ni zawk e. Tin, Thu chu tisaah a lo chang a, kan zingah a awm ta a,

(Pa fa mal neih ropui angin a ropuizia kan hmu,) khawngaih leh

thutakin a khat. Johanan a thu a hriattir a, a au va, “ ‘Ka hnunga mi

zui tur khan mi lehkhalh tawh a ni, ka hmaa awm tawh reng a nih

avangin,’ tia a thu ka sawi kha amah hi a ni,” a ti a (Johana 16:7,8,

13-15).

He Krista thutiam hian ngaihnêp a hlawh ta lutuk e! Pathian

Thlarau tlâkchhamna avangin dan hi thlarau thil a nihzia leh chatuana

zawm tur a nihzia pawhin a nih tur anga hriat thiam a hlawh lo va.

Krista hmangaihtu intite pawhin Pathian leh a dante inlaichinna chu

an hre thiam lo, an hre thawi ve veih veih chauh a ni ber. Pathianin

khawvel chhandam nana A fapa neihchhun a pêk chhan khawngaihna

mak tak mai hi chiang lo ruaiin an hria a. Pathian danin a hawl

thuizia leh he danin a phûtte a taka nun pui tur a nihzia chu an hre

thiam lo va. Tawngtai a, sim a, Krista thu anga awm a tulzia leh a

nihhlawh thlâkzia pawh an hre lo. Mihring rilrua Pathian pawmtlâk

inhlan thianghlimna awmzia hriattir chu Thlarau Thianghlim chan a

ni a. Thlarau Thianghlim kaltlang hian mihring thlarau chu tihên a ni

a, nungchang pawh tihthar a, tihthianghlim leh chawisân a ni thin.

Thlarau Thianghlimin thûk taka min pâwlna atangin ka hmâ-ah

chuan Pathian Thlarau hnathawh dan hmuhtir ka ni a. Thlarau

Thianghlimin a tlawh tawhte thlarau dinhmun hlauhawm tak chu

hmuhtir ka ni; Pathian Thlarau hnathawhte engmah lova chantir tumtu

hmêlma pa chuan nasa takin a bei a, Thlarau Thianghlimin a pêk

leh a hriatpui thutak pawimawh tak chuan a dawngtu mihring, van

atanga êng dawngtute chu a tihthianghlim loh nân leh Krista chu

chawimawia a awm loh nân a bei bawk.

Thlarau lama enna nasa tak a lo awm hian chu êng chu bawhzui

a, nunpui a nih loh chuan thlarau lama thimna nasa tak a lo thleng

HARHTHARNA DIK

76

chawpchilh ang. Pathian Thlarauin mi a dehna chuan ngaihsak a

hlawh loh a, chu hmun thianghlim chu thil dangin a luah tlat chuan

Thlarau dehna chu zawi zawiin a chuai mai ang. Thlarau lam hriatna

lama hmasawn duh chu Pathian tuikhur kiangah chuan ding reng

sela, an tâna ui lova inhawng chhandamna tuikhur tui chu in nawn

fo rawh se. Chu chakna hnar chu kalsan lo sela, Pathian

khawngaihna leh thatna lantira a awm avanga lawmna leh

hmangaihna luang liam nen chu tui nung chu tlan zawm zel rawh se.

He thu, “Khawvel êng ka ni”; “Nunna chhang chu ka ni; ka

hnena lo kal chu a riltam leh tawh lo ang a, kei mi ring chu a tuihal

leh tawh hek lo vang,” (Johana 8:12; 6:35) tih hian mi tin a va huap

chiang em! He thutiam pawm tura i lo inkhawm chuan hmangaihna

leh nunna êng Petu chu i hmu ta a, engtikah nge lâk belh zel tur tih

leh a lâk dan tur thlengin i thiam tihna a nih bâkah Pathian thutiamte

chu i nunpui reng avangin i nei ta tihna a ni.

“Nimahseka nangnin min hmuh pawhin min ring si lo tih ka hrilh

tawh che u kha,” (Johana 6:36). Hei hi mi tam tak chungah a tak

takin a thleng dik. Pathianin thutak chu a nungchang khawngaihna

leh zahngaihna leh hmangaihnain chiang takin a pe a, chutichung

chuan tihên an nih hnu-ah pawh A hnen atang chuan ring lovin an

kal bo thin. Pathian Thlarau hnathawh pawh an hmu reng; mahse

dan pangngai anga harhtharna thlen ruala lo thleng ve ziah thin Setana

thlêmna nasa tak chu thisen chhuak khawp hiala dovin sualna chu

an bei lêt lo a ni. Tihênna hlu tak an dawnte hmangtha se, nghet

taka ding thei turte pawh hmêlma pa chuan a hneh tlat zel. Midangte

hnenah Pathianin êng a pêk chu pe chhawngin Thlarau Thianghlimin

a puan chhuah ang zela thawka titur an ni; mahse an tih loh avangin

an bo ta thin a ni.

Thlarau Lam Hnehna Chu Infiamna Châknain A Hneh

Zirlaite zingah hian hlimhlawp leh huau huau chakna rilru tuh a

ni. Infiamna an uar em avangin an rilru-ah Lalpan hmun a chang lo;

in awmna khelmualah chuan in zingah Isua chu dingin tihian a ti,

NUN DAN THAR VENGHIM ILA

77

“Aw, nang lul hian tun chhung hian thlamuanna tur thu hi lo hre teh

hram la!” (Luka 19:42). “Nangnin min hmuh pawhin min ring si

lo….” (Johana 6:36). Ni e, Krista chu in hnenah a rawn inpuang a,

Thlarau Thianghlimin in thinlung rawn tichein thûk takin a dek che u

a, mahse hetia Thlarau Thianghlimin a khawihna che u hloh thak

hian kawng dang in zawh daih a, hnehna chu in vawng reng thin si

lo. “Pain mi pek zawng zawng ka hnenah an lo kal vek ang; tupawh

ka hnena lo kal chu ka hnawt chhuak tawp lo vang,” (Johana 6:37).

Krista hnen lam chu in rawn pan a, mahse Amah-ah chuan in awm

reng thin lo alawm. Amah chu in hnuchhawn a, malsawmna leh

duhsakna ropui tak A pêk che u pawh kha in thinlung atangin a bo

zo tawh a, in rilru chu infiamna lam ngawtin a khat a, phur takin in

sawi hova, tichuan nagmahni daltu zawng zawng chu a kiang ta.

Infiam in châk em avangin Krista thusawi, “Thlemnaa in luh loh nan

inring rengin tawngtai rawh u,” (Marka 14:38) tih pawh kha

inngaihsak hman tawh lo. Isua luah tur hmun chu infiam châknain in

tikhat a. Thlarau Thianghlim thlamuanna aiin infiamna lam in thlang

zawk a ni. Isua thusawi, “Mahni duhzawng ti turin van atanga lo

chhuk ka ni lo va, mi tirtu duhzawng ti tura lo chhuk ka ni zawk e,”

(Johana 6:36) a tih hi in zawm lo bawk.

Mi tam tak rilru hi chu anmahni châk zawng leh duhzawngin a

luah khah hneh lutuk avangin thil dang a lût thei lo va, Pathian

lehkhabu pawh a nih dan turin an hre thiam thei lo. Thenkhat phei

chuan Krista an zui chuan khawvel âtna leh nawmsaknate kha

bansan tura phût an nih avangin ngui bur tur leh hlim lo riau turin an

inngai thin. Kristian nung takte erawh chu hmuh theih loha chu a

hmuh avangin hlimna leh thlamuannain an khat a. A nungchang diktak

nena Krista zawngtute chu hurna avanga bawlhhlawh tawh khawvel

hi an kalsan tak avanga Pathian nungchang neitu an nih tawh avangin

anmahni-ah van nun chu a awm a ni. Isua chuan, “Hei hi mi tirtu

duhzawng chu a ni, anin mi pek zawng zawng engmah hloh lo ila, ni

kin niah chuan kai tho zawk ila. Tin, hei hi ka Pa duhzawng a ni,

tupawh Fa hmu a, ring apiangin chatuana nunna nei sela; tin, keiin

ni kin niah chuan ani chu ka kai tho vang,” a ti (Johana 6:39, 40).

HARHTHARNA DIK

78

Pathian Fa Chu Pathian Hnathawhpuitu A Ni

Thlarau nun zawng zawng hi Krista hnen atanga dawn a ni.

“Nimahsela amah lawm apiang chu, an hnenah Pathian fate nih

theihna tur a pe, a hming ringtute chu, (Johana 1:12). Pathian fa

nihna rah chiang tak chu eng nge ni? A rah chu Pathian hnathawhpuitu

kan lo ni ta hi a ni. In chhandamna atan leh rin lohna atanga Krista

rinna nun neihtir tura midangte hneh theitua siam tur che uin thawh

tur tam tak a awm: “Tih tak meuhvin, tih tak meuhvin ka hrilh a che

u, tupawh a ring chuan chatuana nunna an nei tawh a ni (rinna

satliah em ni?- Ni lo, hmangaihna avanga rinna nghet, rilru

tithianghlimtu chu a ni). Kei hi nunna chhang ka ni…. Kei hi van

atanga chhang nung lo chhuk chu ka ni, tupawhin he chhang hi a ei

chuan chatuanin a nung reng ang, a ni, khawvel nun nana ka pek

tur chhang chu ka tisa hi a ni…. Mihring Fapa tisa in ei a, a thisen

in in bawk loh chuan, nangmahniin nunna nei hek lo che u. Tupawh

ka tisa eia ka thisen in chuan chatuana nunna a nei tawh, tin, ni kin

niah chuan ani chu ka kaitho vang…. Tinungtu chu thlarau a ni, tisa

chu engmahah a tlaktlai lo; in hnena thu ka sawite hi thlarau a ni,

nunna pawh a ni. Nimahsela in zingah a then ring lo in awm e,” a ti

a. (Isuan a ring lotute leh a mantirtu tur chu a tir ata a hre reng si.)

Tin, amah vek chuan, “Chuvangin a ni, in hnenah, ‘Pain a puih loh

chuan tumah ka hnenah an lo kal thei lo vang,’ ka tih kha ni,” a ti a

(Johana 6:47, 48, 51, 53, 54, 63-65).

He thu hi Isuan thuneihna te, thiltihtheihna te leh mahni inrin

tawkna nena sawi a ni. Engemaw châng chuan A Thlarau chêt dan

hmang hriat mai theih tur hian a inpuang thin. Mahse chu malsawmna

hun chu hmu a, hria a, tel ve ngei tam tak chuan anmhani kawng an

zawh a, êng a pêk chu an theihnghilh leh mai thin. Chatuan ro hlû

chu Krista hnenah a duh apiang a pêk tura kawltir a ni a, mahse

rinna hmanga khawngaihna hlu tak an kuta pêk hmuh hmaih leh

mai thin mi an tam lutuk hi a pawi ngawt a ni. Amah ring a, amah

chu en a, Amaha cheng rengte hnenah van ro hlû chu a pe ang.

Pathian tluka awm chu inrawkna-ah a ngai lo va, A pêk turate

hnena van ro hlu tak mai a pêkah pawh chinlem a nei lo. Mi

NUN DAN THAR VENGHIM ILA

79

chawimawi leh fak hlawh khawvel mi ropuite hi chawimawiin a

dahsâng ve lo va; mahse A mi thlan, amah hmangaiha A

rawngbawltute chu a hnen kala dil turin a ti a, tichuan nunna chhang

chu a pe ang a, chatuan thlenga chik chho tur nunna tui chu a pe

ang.

Isuan kan khawvelah hian Pathian ro tlingkhawm chu a rawn

keng a, amah ring apiang chu a rokhawmtu atan a dah bawk. A

hming avanga tuarte chu lawmman tam tak a pe dawn tih a puang

bawk. Tihian a ti: “Mita hmuh ngai loh, benga hriat ngai loh, mihring

rilrua lut ngai lo, Patianin a hmangaihtute tan a buatsaih apiangte

chu,” tiin (I Kor. 2:9). – The Review and Herald, Jan. 30, 1894.

Malsawmna Hi Kan Duh Em?

Kan thlarau lam malsawmna hi tipung tur chuan êngah kan kal a

ngâi a. Krista lo kal lehna hnaih tawhzia en hian keimahni thlarau

buatsaih tur leh kan khawnvarte tialh reng a, Moneitu lo kal dâwna

lo inring vek tura midang fuihin kan thawk tur a ni. Inveng chunga

thawh tur a ni a, rinna leh thiltih a tangkawp ang; chuti lo chu kan

nungchang chu a inkhai rual lo ang a, a inbuk tâwk lo ang a, Krista-

ah chuan a famkim lo vang.

Tawngtaina nun kan neih reng loh chuan kan êng a lo chuai mai

ang; midangte en chhawng tura pêk kan ni a, mi kan ên nasat poh

leh kan êng chu a êng nasa zel dâwn a ni. Khawvelah hian phur

taka thil lantir tur a awm a nih chuan Krista thihchhan thlaraute

chhandamna tur zawn hi a ni ngei ang. Hetiang hna kan thawh avang

hian mimala Pathian kan zawmna mi a ngaihthahtir ngai lo. “Taihmak

kawngah chuan thatchhe suh ula; thlarau kawngah chuan

thahnemngai ula; Lalpa rawngbawl ula,” (Rom 12:11) tia fuihna

nasa tak kan dawng.

Pathian ropuina tur chauh thlir tur tih awmzia chu tum mumal

tak nei a, in thinlunga tihtur awm lanchhuahtir a, in duhzawng Pathian

duhzawnga chantir a, ngaihtuahna zawng zawng Pathian ropuina

tur hlira hman tur tihna a ni. Khawvel hian Battle Creek-a college,

damdawi in, lehkhabu chhutna in leh kohhran member-te zinga

HARHTHARNA DIK

80

harhtharna lo thleng chuan eng ngea nghawng zel dawn tih hi an

thlir thup a. In ni tin nunah leh nungchangah eng thil nge in lanchhuahtir

ve dâwn le?

Pathian chuan in vai khan in theihtawp chhuah turin a beisei che

u a ni. Mahni intilawm a, intihlim a, inchawimawi tur ni lo, in kawng

zawng zawnga amah chawimawi a, A khawngaihna thilthlawnpêk

kal tlanga hamthatna leh êng a pêk ang zel chu ua a hnena kir leh

turin a beisei che u a ni. kristian khawngaihna thiltihtheihzia chu

khawvel hnena entir a, van mite hmâa puang turin a beisei bawk

che u. Lalpa chuan a malsawmna nasa tak chu thil ho mai mai angin

in en dawn nge zah em emin inenkawl dawn tih a fiah che u a ni.

Hetiang hian mi tinin Pathian thilpêk chu en se chuan – chu hna chu

Pathian hnen ami a ni si a – tichuan mi tin chunga mawhphurhna

pêk a nih dan ang zelin bawih rinawm, a pu tangka rinawm taka

peipungtu ang khan khawngaihna chu a lêta tam pêk an ni ang.

Malsawmna Anchhia-ah A Chang

Pathian chuan a mite an rinawm em tih a fiah mêk a, engtin nge

an kuta a malsawmna hlu tak a nghah chu an hman dâwn a thlir

reng bawk. He malsawmna hi van rorelnaa min Dilsaktu leh

Sawipuitu hnen atanga lo kal a ni a; mahse Setana chuan malsawmna

leh êng chu thimna leh anchhiaa chantir tumin hun remchang a lo

melh ve reng thin.

Eng tin nge malsawmna chu anchhia-ah a lo chan theih? Mihring

hnathawktute êng neih duhna lo tura thlem thlûk emaw, khawvel

hnena nungchang thlâk danglam mêktu a nihzia puantir loh emaw a

ni. Thlarau Thianghlima an khah hian mihring chu Pathian

hnathawktute nena thawk ho turin a inpe pumhlum thin a. Krista

nghawngkawl a bât a, a phurrit a phur a, hnehna hlu tak chang turin

Krista bulah indona chu a bei ve thin. Krista chu êngah a awm

avangin ani pawh êngah a kal a. Amahah chuan Pathian lehkha thu

hi tihpuitlinin a awm. “Chutichuan,keini chu kan zain hmai khuh

lovin darthlalang anga Lalpa chhun enin, ropuina atanga ropui zelin,

NUN DAN THAR VENGHIM ILA

81

chu mi anpui ngeia awm turin tihdanglamin ka awm thin, Lalpa

(Thlarau) ata chu kan hmuh ang zelin,” (2 Kor. 3:18).

Kum khat dang chu chatuan atan a record phurrit tam tak nen

chuan a liam leh ta phawt mai a; van atanga nangmahni rawn chhuntu

êng chuan tho chhuak a, êng tur leh khawvel hnena thupêk zawmtu

anga Pathian fakna lantir turin a buatsaih che u a ni. Hriatpuitu nung

i ni tur a ni; nungchang thianghlim leh sâng tak nei tura beihna chuan

khawvel hmâ-ah engmah a lantir loh a, tunlai kohhran lar tak taka

thil awm dan aia nasa zâwka beihna a awm loh bawk chuan Pathian

hming chu chawimawiin a awm lo va, khawvel hmâ-ah a thutak

chu êng ropui tak dawngtu mipui hnena van chanchin sawiin tihpunin

a awm lo tihna a ni. Pathian thiltihtheihna lo lang chu an ei leh in aia

an ngaihhlut chuang loha hmanlai Israel fate anga infiam tura an

thawh leh ringawt chuan engtin nge Pathian chuan a mite chu a

inpuanchhuahna nasa tak leh ropui tak ni turin a rin ngam ang?

Pathian duhzawng hriat theih chin zawng zawng deuhthaw kalha

thil an tih a, an pawlawh a, thil pawimawh ngaih pawimawh nachang

an hriat loh a, mahni hma an sial a, an chapo a, an rilru an tihsan a,

Lalpa hmâa an kawngte chu an tihbawlhhlawh chuan engtin nge

Lalpan Thlarau Thianghlim tam zâwk a pêk theih ang?

Pathian chuan a mite tana malsawmna tam ber a nei a; mahse

thim ata a êng mak taka ko chhuaktu Amah fak nâna hman dan an

thiam loh chuan a pe ngawt thei lo. “Chutichuan, chhumpui nasa

tak ang thlirtuten min hual vel avang hian, min tihnawk apiang leh

sual keimahnia bet tlat chu i dah ve ang u, tin, Isua, kan rinna siamtu

leh tifamkimtu lam chu enin, kan hmaa intlansiakna tur awmah chuan

chhel takin i tlan zel ang u. Ani chuan a hmaa hlimna awm avang

chuan mualphona chu ngainepin kraws chu a tuar a, Pathian

lalthutphah ding lamah khian a han thu ta a,” (Hebrai 12:1,2). Krista

lawmna ber chu engkim tithei Thlarau Thianghlim nena thuam a

thutak chu hmuh a, amah zuitute nungchang leh nuna a hmêl a lan

hian a ni.

HARHTHARNA DIK

82

Pathian aiawhtute chuan mihring chu dan tih ropui an tum a, an

chawimawi dawn chuan an thawhpui a. Lalpa dan chu a tha famkim

a, mi a tipiangthar thin. Mihring piangtharah hian khawvel chuan

Pathian inpuanna nung chu a hmu a. Tichuan va Pathian chuan

hnathawhna tur hmun a nei tawh ang em? Thutak ringtu intite

thinlungah hmun a chang ang em? A malsawmna thianghlim tak chu

mihringte hian an chhâng ang em? Khawvel hian a zirtirte nia

insawiho nungchangah hian Pathian ropuina inlâr chu an hmu ang

em? Krista chuan a mihring chhawrte atanga thutak leh thatna lui lo

luang chhuaka atanga khawngaihna leh hmangaihna hmuh a nih

avangin ngainat leh chawimawi a ni dâwn em? Mihring thinlunga a

chanchin tha tuhin van hausaknate chu khawvel malsawm nan hian

a leihbaw mêk a ni. “Keini zawng Pathian hnathawhpuite kan ni si

a; nangni Pathian thlawhhma chu in ni a, Pathian in sak chu in ni

bawk a,” (I Kor. 3:9).

Eng nge Pathian malsawmna chuan a hmu tura thinlunga

inngaitlâwm leh rilru hrehawm takte tân a tih? Chu malsawmna chu

miin an duh em? Malsawmna dawngtute chuan a êng mak tak atanga

hruai chhuaktu fakna chu an tilang em? Tunah hian thil tha tak,

ngaih hlut em em tur si, ringhlel deuh tlat an awm der tawh a. Thil

âtthlâk mai maia ngaihna tur chhan an thlir reng a ni.

Fimkhur Em Em Tur A Ni

Rilru inbûk tâwk lo, fimkhur lo taka tawng mai mai thin awm

miah lo se a mak ngawt ang; malsawmna diktak pea Pathianin hna

a thawhna apiangah Pathian hnathawh diktakin hna engmah a thawh

loh nân a lem a lo awm ve zel a. Chuvangin Pathian Thlarau

Thianghlim hnathawh leh âtna leh inphal zauna thlarau pe theitu

hnathawh kan hriat hran theih nâna mitna hlo chu kan neih theih nân

kan fimkhur em em ang a, a hmâ-ah kan inngaitlâwm tur a ni. “An

rahah anmahni chu in hria ang,” (Matt. 7:20). Krista hretu diktakte

chuan amah angin an awm ang a, Isua Krista-ah chuan mipa leh

hmeichhe puitling takah a siam ang. Pathian Thlarau Thianghlim

NUN DAN THAR VENGHIM ILA

83

chuan mihringte chu hmangaihna leh thianghlimnain a thawkkhum

ang a, an nungchangah chuan thianghlimna lantir a ni bawk ang.

Mahse mi thenkhatin van malsawmna hausa tak mai chu an

ngaihsan tawk loh avang maiin midangte chuan khawvel Chhandamtu

chuan kan kohhrante hi a kal pel tawh an ti dawn em ni? Hei hi

rinhlelhna leh rinlohna tur a ni lo ve; chuti lo chu dinhmun hlauhawm

takah in ding a ni. Pathian chuan van thilthlawnpêk dawng tura an

thinlung hawngtute hnenah Thlarau Thianghlim a pe a. Chumi hnu

chuan bumin an awm emaw tiin thlemna-ah chuan lût suh se.

“Rinhlelhnaa ka khah avang leh thimin min tuam avang leh tun ang

renga Setana thiltihtheihna nasa hi ka la hmuh ngai loh avangin ka

tisual a ni ang,” ti suh se. Fimkhur em em turin ka ti che u a ni.

Rinhlelhna pakhat lek pawh tilang suh u. Pathianin a tihsak tawh

che u a, thutak chu thinlungah a takin a khung tawh a. Malsawmna

chu a taka nun pui a nih theih nân leh nungchang a tihsân theih nân

pêk in ni.

A Fiahna Hnar Chu Sual A Ni

Isuan Charazin khua leh Bethani khua a zilhna chhan chu thutak

a sawite thutak a nihzia fiahna, zawm se an pian thar phahna tur an

hnar tlat kha a ni. Lehkha ziaktute leh Farisai-ho sualna pawh kha,

rin lohna thim zinga van lam hnathawh, a dik ngei a ni tih fiahna

pawh rinna lama anmahni hruai thei tur zâwk chu, an ringhlel a, tin,

thil thianghlim, an mamawh tur chu thil ho mai maiah an ngâi bawk.

Mipuite hian hetiang chiah hian hmêlma pa chu hnathawh an phalsak

ang a, Pathian hnen atanga thil tha lo chhuak leh a malsawmna nasa

tak chu mi thenkhat hian thil âtthlâkah an ngai ang tih hi ka hlau a ni.

He rilru hi vawn a nih reng chuan Lalpan ênga mipui a chhun

hunah van atanga êng lo chhuk chu hawisanin, “Kum 1893 pawh

khan hetiang hi ka dawng tawh a, mahse ka mi rin zawng tak takten

thil âtthlâk a ni an ti tlat,” an ti mai ang. Pathian khawngaihna nasa

tak dawngtute leh Thlarau Thianghlim hnathawh chu thil âtthlâk a ni

tih thu sawi theihna tur dinhmun luahtute chuan nakin zelah pawh

Pathian Thlarau hnathawh chu an sawiselin an thinlung chu Thlarau

HARHTHARNA DIK

84

Thianghlim kohna aw zawi tak mai kalhtu a nih leh mai lo vang

maw? Isua hmangaihna chu lo hnar a, anmahnia thiltihtheihna hmang

miah lotute hnenah pêk a ni thei. Van khawngaihna hausa tak mai

chu mi hnenah pêk niin chumi chuan lo duha lo lawm ahnêkin a lo

hnar thei bawk. Mihring chuan a thinlungin felna nei khawpin a ring

a, chhandamna chang turin a sual pawh a han puang mai a; mahse

thil pawi tak chu, a dawngtu chuan Pathian hmanruate chu a thawhpui

tak tak lo va, felna hna thawkin chu êng chu a nei châk chuang lo hi

a ni. – Review and Herald, Feb. 6, 1894.

85

BUNG 10

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE

A Tir Lamin Battle Creek-ah

Battle Creek khaw biak inah ka inkhawm a. Zalen takin dârkâr

khat vel thu ka sawi. Adama tlûkna avanga hrehawmna leh thihna a

lo thlen dan te, A inngaihtlawmna leh thihna hmanga Kristan nunna

leh thih theih tawh lohna a rawn thlen dante ka sawi a ni. Pathian

hnena inhlan pumhlum – mihring nihna pum pui, taksa, thlarau leh

rilru - pawimawhna sawi tul riauva hriatna ka nei a. Mosia thih dan

leh Ramtiam Kanan lam a thlir dante ka sawi bawk a. Inkhawmho

chu kan hlim khawp mai…. Chumi tlai inkhawmah chuan kristian

ni duhte chu lo pen chhuak turin kan sawm a. Mi sawm leh pathum

lai an rawn pên chhuak a. Testimony an sawi vek a. Thil tha tak a

ni. – Diary, Jan. 12, 1868.

Tittabawassee, Michigan-ah Thahnemngâi Takin Kan

Thawk

Nilêngin kan inkhawm; ka pasal chuan chawhma lamah thusawiin

Pu Andrew-an chawhnu lamah a sawi thung a. Kei pawhin rei tâwk

tak chu ka sawi ve leh a. Inkhawmho zinga a tuiawm deuhho chu

chumi ni atanga Pathian rawngbawl nghal turin ka sawm a ni. Lalpa

rawngbawl duhte chu lo pên chhuak turin kan ko va. Mi engemaw

zât an rawn pên chhuak a. Mite chu Setana phuarna phelha Lalpa

tana nung tan turin ka sawm a, vawi tam tak thu ka sawi. Nu pakhat

chuan a fapa chu a va pan phei a, tap chungin inhlan ve tur chuan a

va ngen chiam a. Mahse a rilru a la khauh hmêl khawp mai. Chutah

ka tho va, Pu D-a chu a fate kawng dal lo turin ka va ngen ve leh a.

A rawn ding chhuak a, chumi ni atang chuan bul a tan ve dawn tih

a rawn sawi a. Kan lawm tlang ngei mai. Pu D-a hi mi duhawm tak

a ni.

HARHTHARNA DIK

86

Chutah Pi E-i pasal chu a rawn ding chhuakin kristian a nih

tawh tur thu chu a rawn puang ve a. Mi thiltithei tak, dan hremi a ni.

A fanu chu lungngaih hmêl tak hian a la thu a. Pu D-a chuan sawmna

chu a han siam nawn leh a. Pi D-i pawhin a fapate chu a ngen nawn

a. A tâwpah chuan an vaiin an rawn pen chhuak ta a ni. Pafa an

rawn chhuak ho va, chu chu pa dangin an rawn zui a. Chumi ni chu

hlimna ni a ni. Pi E-i pawhin a damchhunga a hlim ber tum a ni a ti.

– Diary, Feb.19, 1868.

Battle Creek-a Sawmna Hlawhtling

Chumi chawhnu lam chuan Petera lehkhathawn bung hnihna

hmang hian zalen takin thu ka sawi a. Darkâr khat lâi ka sawi hnu

chuan kristian nih duhte chu rawn pên chhuak turin ka sâwm a. Mi

sawmthum atanga sawmli vel tur hi zauthauna tel miah loh hian

ngawi rengin an rawn chhuak a, tlar hmasa lam chu an rawn luah a.

Pathian hnena inhlan pumhlum thute ka lo hrilh a. A hma lama lo

pên chhuakte tân chuan kan tawngtai bawk a. Tawngtaina hun nuam

tak a ni. Baptisma chang duh an awm chuan lo ding chhuak turin

kan ti a, mi engemaw zât an lo ding chhuak bawk. – Diary, June 9,

1873.

An Tim Deuh Hlek Hnu-ah An Inhlan

Chawhnu lamah Johana 17:3 hmang hian thu ka sawi a. Hei hi

Stanley khua-ah a ni. Lalpa Thlarau Thianghlim chuan nasa takin

min awm pui a. In chu a khat vek bawk. Thahnemngai taka Lalpa

zawng duh leh Lalpa tâna inpe pumhlum duhte chu lo pên chhuak

turin ka ngên a. A tir chuan tumah an rawn chhuak lo; mahse

engemaw chen hnu chuan mi engemaw zât an rawn chhuak a,

testimony-te an sawi a. Tawngtaina hun nuam tak kan hmang a,

lung a chhia a, an sualte puangin an tap hlawm a. Aw, mi tin hian hre

thiam se ka va ti em! – Diary, Nov. 1890.

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE

87

Switzerland-a Hna A Tan Tirhin

Sabbath leh Sunday chu hun nuam tak a ni. Sunday chawhnu

lama thu ka sawi phei chu a bikin Pathianin mal min sawm a. Ka

thusawi tâwpah chuan sawmna ka siam a. Kristian nih duh zawng

zawng, Pathian nena inzawmna nung nei lova inhria chu sual

ngaihdamna leh thlêmna hneh thei tura khawngaihna an neih theih

nâna kan tawngtai rual theih nân lo pen chhuak turin ka sawm a.

Hei hi mi tam tak tan chuan thil thar a ni a, mahse an tim phah lo.

Inkhawm zawng zawng chu an ding ta vek emaw tihtur a ni. An

tâwt em avangin an thu leh ta ringawt a, an vaiin Lalpa chu an

zawng a ni. Inkhawm zawng zawng chuan sual an sim tur thu leh

nasa taka Pathian an zawn tur thu an puang a. Tawngtai zawh chuan

testimony za leh sawmnga zet kan ngaithla a. An zinga tamtak

chuan an timai mai lo tih an lantir a ni. – Historical Sketches of the

Foreign Missions of the Seventh-day Adventists, p. 173.

Christiana (Oslo, Norway)-ah

Christiana-ah chawlhkar hnih chhung thahnemngâi takin kohhran

rawng kan bâwl a. Lalpa Thlarau chuan testimony tluang tak min

sawitir a. Kan inkhawm hnuhnung berah chuan Pathian fate nih an

duh chuan an nungchang thlâk hlauh a tul tih ka sawi a. Kohhran

atanga Krista thlarau duhawm tak hnar tlattu sualnate chu paih bo

va, an sualte puang tur leh sim turin ka sawm a ni. Lalpa lama tang

duhte chu lo pên chhuak turin sawmnate kan siam bawk a. Mi tam

tak an lo pên chhuak a. An sualnate puangin testimony ngaihnawm

tak tak an sawi bawk. – Review and Herald, Oct. 19, 1886.

An Tumruhzia Dingin An Entir

Switzerland khawpui pakhat Basel-a kan inkhawmna-ah chuan

tunah hian nun sâng zawk neih duh chu lo chhuak rawh u tiin kohna

siam a ni a. An vaiin an ding a. Hei hian tunah hian Pathian hnena

hneh turin a khawih a, rinawm tur leh Krista kraws sipai diktak leh

rinawm tak an lo nih theih nâna Pathianin thiltihtheihna a pêk zawng

zawngte an nunpui theih phah kan beisei. – Diary, Nov. 22, 1885.

HARHTHARNA DIK

88

Basel Khua-ah Hnungtawlh An Lo Kir Leh

Sabbath tlaiah chuan kan inkawm khawm leh a. Thu tawi tê ka

sawi lai chuan Pathian awmpuina chu ka chungah a lo thleng leh ta

a. Thutna zawng zawng a khah bâkah a dangte pawh an lâk belh

hial a. Ngaihnawm titakin an vai mai chuan an ngaithla thup mai a

ni.

Pathian chhiahhlawhte tawngtaisak duh zawng chu hma lama lo

pen chhuak turin ka sâwm a. Hnungtawlh tawh zawng zawng, Lalpa

hnena lo kir leh duh a, taima taka amah zawng duhtute chuan chu

hun tha chu an chuh thei a ni. Thutna chu a khat thuai a, inkhawmho

zawng zawng chu an rawn phu ta suau mai a. An tihtheih awmchhun

chu an thutna theuha thut leh a ni ringawt tiin thu leh mai turin kan ti

a. Kan sualte puangin Lalpa chu kan âu ho ang; Lalpa chuan tihian

thu a tiam si a: “Kan sualte thupha kan chawi chuan kan sualte

ngaidam tur leh kan fel lohna zawng zawng tlengfai turin amah chu

a rinawmin a fel a ni” (I Johana 1:9).

Tih takzeta testimony sawi hrang hrang chu a indawtin kan

ngaithla zung zung a, an thinlung chu Pathianin a khawihsak tih a

lang chiang hle. Kan inkhawm chu dar hnihah atangin dar nga thleng

a ni; chutah thahnemngai taka tawngtaina nen kham lo tak tak

chungin kan titâwp ta a ni.- Diary, Feb. 20, 1887.

Australia Rama Thil Tawn Mak Bik

May 25, 1895 chu Sabbath a ni. Hemi hian kan mite inkhawmna

North Fitzroy-a hall pakhatah kan inkhawm a. A hmâ daih atang

khan Sabbath nia thusawi turin min beisei tih ka hre tawh a. Mahse

vanduaithlâk takin ka hritlâng a, ka aw chu a chhâng nasa khawp

mai. Phat mai ka rilrûk deuh naa chu bâk chu hun remchang ka nei

tawh dawn si lo va, chuvang chuan, “Mipui hmâ-ah chuan ka ding

tho ang a. Pathianin ka tawngtaina hi a chhâng ang a, ka aw chhang

pawh hi a reh mai ang. Mipui hmâ-ah chuan ka ding thei tur a ni,”

tiin rilru ka siam a. Ka Pa vana mi hnenah chuan he thutiam,

“”Chutichuan ka ti a che u, dil rawh u, tichuan an pe ang che u;

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE

89

zawng rawh u, tichuan in hmu ang; kik rawh u, tichuan an hawnsak

ang che u. Tupawh a dil apiang chuan an hmu thin a, tupawh a

zawng chuan an hmu thin a, tupawh a kik chu an hawnsak dawn a

ni. Nangniho zinga pa hi, a fapain chhangper dil sela, tunge lung pe

ang? a nih leh, sangha dil sela, tunge sangha aiah rul pe ang? A nih

leh, artui dil sela, khawmualkaikuang a pe ang em ni? Chutichuan

nangni mi sual mahin in fate thil tha pek nachang in hriat chuan, in

Pa vana mi chuan a diltute chu Thlarau Thianghlim a va pe dawn

em!” tih hmang hian ka kar a ni.

Pathian thu chu a thlawn lo ve. Ka dil tawh a, chuvangin mipui

hmâa ka din theih chu ka ring tlat a ni. Bible thu thenkhat chhiar tur

ka thlang a; mahse ka han din chhuah chuan ka theihnghilh ta tlat

mai a ni. Tichuan Petera lehkhathawn pahnihna bung khatna thu

kha a lo lang ta tlai mai. Lalpa chuan zalen taka Pathian khawngaihna

hlutzia min pe a…. Thlarau Thianghlim tanpuinain fiah tak leh chiang

takin ka sawi thei ta a ni.

Ka thusawi tâwpah chuan Pathian Thlarauvin A hnena inpe duhte

chu lo pên chhuak tura sawm tur hian min titlatin ka hria a. Pathian

chhiahhlawhte tawngtaisak duh chu lo pen chhuak turin kan sawm

a ni. Mi sawmthum vel an lo pên chhuak a. An zingah chuan Pu F-

a nupuite pawh Lalpa hnaih duhin a vawikhat nân an lo tel ve a.

Heng nu pahnihte an lo tel ve avangin ka thinlung chu lawmna sawi

hleih theih lohin a khat a ni.

Tichuan he sawmna siam ka châk tlatna chhan chu ka hmu ta a

ni. Hemi tum hian ka fapa nen chauh mite han tanpui thei awm chu

kan awm avangin ka tim deuh hlek a. Min hrilhtu awm ang maiin ka

rilru-ah chuan, “Pathian i ring lo em ni?” tih hi a rawn lang a. “Ring

e,” tiin ka chhâng a. Chutiang huna sawmna ka siam tur chu ka

fapa chuan mak a ti hle naa a tul thuta che ve mai thei chu a ni.

Hemi tum tluka a thusawiin thil a tih theih leh a sawi ril hi ka la hre

ngai lo. Pu Faulkhead-a leh Pu Salisbury-a te chu lo kal hnai turin

a ko va, thingthiin kan tawngtai ta a ni. Ka fapa chu a tawngtai

hmasa ber a. Pathian bul hnaia awm ang maia a tawngtai avangin a

HARHTHARNA DIK

90

dilna chu Pathianin a lo ngaithla ngei tih hnial rual a ni lo. Pu

Faulkhead-a leh Pu Salisbury-a te pawh an tawngtai ve a. Chutah

kei pawh Pathianin tawngtai thei turin aw thar min pe a. Pi F-i te

pahnihin a vawikhat nana mipui hmaa thutak an dinpui lai kha ka la

hre reng a ni. Thlarau Thianghlim chu inkhawmna-ah chuan a lo

thleng a, mi tam tak chu thûk takin a khawih a ni.

Inkhawm banah chuan mi chibai tumin an rawn innek tuau tuau

a. Mittui tla zawih zawihin tawngtaisak turin min ngen bawk a. Lawm

takin ‘Ni e’ tiin ka lo chhâng zel a. Pi F-i te pahnih pawh chu min

hmêlhriattir nghal a. An rilru a nêm hle tih pawh ka hmu thei nghal a

ni….. An zinga pakhat, tuna thutak dinpuitu chuan dodalna a tâwk

nasa hle. A nu chuan Sabbath a serh vaih chuan an chhungkaw

timualphotu-ah ngâiin ina haw a phal tawh lo vang tiin a lo vau a ni.

Pi F-i chuan Seventh-day Adventist-ah kher chuan a inpe ngai

lo vang tiin a lo sawi fo tawh thin a. Amah chu Presbyterian

kohhrana seilian a ni. An kohhranah chuan hmeichhe tan

inkhawmnaa thusawi hi a mawi lo tiin an lo zirtir thin a. Hmeichhe

thusawi chu a mawi lo hle a nih chu. Elder Daniells-a leh Corliss-a

te thusawi chu a lo ngaithla tawh a, sawi thiam pawh a ti viau awm

e; mahse hmeichhe thusawi chu a ngaithla duh lo. A pasal chuan

Pathian hnenah remruatsak tur leh Pi White-i rawngbawlnaa a lo

pianthar ve theih nan a dil thin a. Sawmna ka siam a, Pathian hnaih

mamawha inhria zawng zawng lo pên chhuak tura ka koh chuan mi

zawng zawng mak tih em em turin heng nu pahnihte hi an rawn

chhuak ve ta tlat mai a ni. A pakhat zâwk, a hma lawka a fa lo sun

tawh chuan ka pen chhuak chuang lo vang tiin a rilru a lo siam a;

mahse Pathian Thlarau chuan a tur tlat si a, a hnial ngam ta lo a

ni….. Heng thlarau hlu tak tak pahnih, an pasalte thurualpui tawh

tura thutak rawn pawmte avang hian hmangaihna nena anmahni

hruaitu Pathian hnenah lawmthu ka sawi e. – Review and Herald,

July 30, 1895.

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE

91

Ashfield Biak Inah Pawn lam Miin Kohna A Chhâng

Thuthlung thianghlima Pathian hnen pan duh leh thinlung zawng

zawnga a rawngbawl duh chu an awm hmuna lo ding chhuak turin

ka sawm a. In chu a khat a, a inkhawm zawng zawng chu an ding

deuh vek bawk. Kan kohhran mi lote pawh an awm ve a, an zinga

thenkhat chu an ding ve a ni. Thahnemngai taka tawngtaiin Pathian

hnenah ka hlan a. Pathian Thlarau a rawn inpuang chhuak tih kan

hre bawk. Hnehna chu kan chang tih kan hria a ni. – Manuscript

30a, 1896.

Battle Creek College-ah Kohna Bik

Tawngtai hapta chhung khan vawinga zet helper te, nurse zirlai

te leh doctor-te hnenah thu ka sawi a, ka thusawite kha an ngaihlu

hle ang tih ka ring. College-ah vawihnih thu ka sawi bawk. Ningani

hmasa khan Professor Prescott-a chuan college tlawh leh turin min

ngen a. An chapel khat tlata zirlai thute hnenah chuan thusawiin ka

va tawngtai a. Zalen takin thu ka sawi a. An hnenah chuan Pathian

thatna te, Isua Krista inpêkna leh inngaihtlawmna te leh hnehna

hnuhnung, van lawmman kan tâna lei chanchin te, kristian nih

hlâwkna te ka sawi a.

Professor Prescott-a chu a rawn ding chhuak a; mahse a thinlung

chu a luang liam a, thu reng reng a sawi thei lo. Minute nga zet chu

engmah sawi thei lovin mipui hma-ah chuan a tap a ni. Chutah tawi

tê hian, “Kristian ka ni hi ka lawm ngei mai,” a rawn ti a. Minute

nga vel thu a sawi hnu-ah a duh apiang tan thusawina hun a hawng

ta a. Testimony tam tak kan ngaithla a. Mahse ka rilru chuan mi la

thlen loh hi nei tlatin ka hria a. Isua lo kal lehna atana la inring lo nia

inhria zawng zawng leh Pathian an pawm tih fiahna la nei lo zawng

zawngte chu lo chhuak turin kan sawm a. In chu a nghing ni berin

ka hria. Mi tin mai chu an rilru sawina hun kan pe theuh a, chumi

hnu-ah tawngtaina hun tawi tê kan nei leh a, Lalpa malsawmna

chuan mi thinlung a khawih ngei niin a lang a ni.

HARHTHARNA DIK

92

Chutah a pawl pâwlin kan then leh a, dârkâr hnih zet kan

chhunzawm leh ta a ni. Mak tak maiin Pathian Thlarau a rawn inlâr

a, sakhaw lam chanchin la hre ngai reng reng lo, khawvel hmun

dang atanga ringlo mi rawn kalte pawhin sakhaw nun awmze diktak

an tem phah ve ta a ni. Tichuan chu hnâ chu a kal thuk zel a. A tâna

kawng kan buatsaih dan ang zelin Lalpa chuan a thawk a, a thawk

zel bawk ang. Kan tân hian a thiltihtheihna chu a lantir thei reng a

ni. – Letter 75, 1888.

San Francisco Khawpuiah Kohna

December 21, 1900 Zirtawpni khan Tawngtai Hapta ka hmanna

tur San Francisco khawpuiah ka kal a. Sabbath chawhnu-ah thu

ka sawi a. Ka chak loh em avangin pulpit tlâng chu ka vuan char

char a. Pathian chu mipui zinga thu ka sawi theih nân chakna min

pe turin ka dil a. Ka tawngtaina chhangin min tichak a. Thupuan

2:1-5 thu hmang khan thu chu ka sawi ta a ni.

Pathian Thlarau chuan min awmpui a, ka thuchah sawi chuan

inkhawmho chu a hneh hle a ni. Ka thusawi zo chuan Lalpa hnena

inhlan duh apiang chu hma lama rawn pên chhuak turin ka sawm a.

Mi tam tak an lo chhuak a, ka tawngtai bawk a. An zinga lo chhuak

tam tak chu tunhnaia adventist thuchah hria, duhthlanna ruama awm

mêkte an ni. Lalpan tichak sela, a hnenah inpe pumhlum theuh rawh

se. Mite piangthar lai hmuh a, hla thar, Pathian fakna hla thar an sa

lai hmuh hi ka va châk thin em!

Sunday chawhnu vawikhat chu mi tam tak hmâ-ah thu ka sawi

a. An zinga tam tak chu kan mite an ni lo. Ka chakna chu tihtharin

a awm a, putpit vuan lovin mipui hmâ-ah chuan ka ding thei a ni.

Lalpa malsawmna chu kan chungah a lo thleng a, thu ka sawi lai

chuan ka lo chak deuh deuh a. Sabbath ni ang bawk khan thlarau

lama tanpui ngaite chu lo pên chhuak turin kan sawm leh a. Sawmna

chhângtute avang chuan kan lawm ngei mai. Tawngtainaa kan dil

lai chua Pathian chu a hnai tê-ah a lo awm a ni. - The Review and

Herald, Feb. 19, 1901.

INKHAWMNAA SAWMNA BIKTE

93

Kohhran Tinah Chu Hna Tho Chu

November 10, Sabbath ni chuan San Francisco-ah ka kal a.

Biak in khat tlata inkhawm, hriatna tura beng nei, hriat thiamna tur

thinlung nei bawk hnenah thu ka sawi a ni…. Thu ka sawi zawhah

Elder Corliss-a chuan Isua hnen pan duh apiangte chu hma lama lo

pên chhuak turin a sawm a. Rang takin mipui chuan an chhâng

nghal a. Min hrilh danin mi zahnih dawn lai an pen chhuak a ni.

Nutling, patling, thalaite leh naupangte chenin hma lamah chuan an

pen chhuak a. Hetiang hi biak in dangah pawh thleng theuh se

Lalpa chu a lawm ngawt ang.

Chu in chu a tâwt em avangin tam tak chu an rawn chhuak thei

lo va, mahse an hmêl lan dan leh an mita mittui luang chuan an thil

tum, “Lalpa lamah ka tang ang a. Tun atang hian nun sâng zawk nei

turin thahnem ngai takin ka bei ang,” tih chu a puang chhuak a ni. -

The Review and Herald, Feb. 12, 1901.

General Conference 1909-ah Chhanna

Unaute u, Lalpa chu hmuh theiha a awm lai hian zawng rawh u.

An hun leh remchannate bawh pelhtute inchhir hun hi a la thleng

dâwn. Ngaihtuahna fim tak hmanga hna thawk turin a duh che u a

ni. A tân thahnemngai taka thawka kan kohhranahte hian kal vel

turin a duh che u asin. He vaukhanna hnuhnung thuchah hi an lo

hriat ve theih nan kohhran pawn lama inkhawmnate buatsaih turin

a duh che u a. Miin an lo lawm em emna tur che u hmun, in kal

avanga lawmthu an hrilh mawlh mawlhna tur che u hmun a awm

bawk. Lalpan he hna thawk reng tur leh tunhma aia nasaa thawk

thei turin pui che u rawh se. Hei hi in ti dawn em le? Hetah hian lo

ding chhuakin Pathian chu inrinna leh nangmahni tanpuitu atan in

puang dawn em? (Mipui an tho suau a).

(Tawngtaiin) Israel-te Lalpa Pathian, kan lawm e. I mite

intiamna hi lo pawm la. An chungah i thlarau leih ang che. Anmahni-

ah hian i ropuina chu hmuh ni sela. Thutak an sawi laiin Pathian

chhandamna chu i hmu ang u. Amen. – General Conference

Bulletin, May 18, 1909.

HARHTHARNA DIK

94

Note:

· Ellen G.White-i khan mipui hmaa rawng a bawlna-ah sawmna a

siam fo va. Hetah hian dinhmun hrang hranga a din laia sawmna a

siam dan kan han lakhawm a ni. – Compilers.

· Swiss Conference, Basel, Switzerland, 1885-a sawi a ni.

(Footnotes)