7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 1/15

Ykgvirzgtit u \uzjg

Eilghgksng cmnujtit

Als`in zlrmvstvikgb stulg`m

VTILEI\ 0 BGOG@IKM G PLTMSX\SIKM INAJAOG@M

Y\@IHM@ MITAPMOMĖIK@M KM TIXVGTM\ATKI DAJIX\G 

" Xiegkmrsng rml '

Eiktar 0 Lah+lr+ Kgbmlm Mbeitavgď 

Lgpj+eil+tib Mkis BmlŻgiciklgď 

Lgpj+eil+tib Lmegr Eu`nmkavgď 

Mutar 0 Nghgď Iseirmjlm 

Lihiedmr* 46==+

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 2/15

=

XmlrŻm` 0 

Mdstrmnt++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++4

Yval+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++8

=+  Pmomċik`i zrmnm+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++<

=+= Mktrapaoikg gzvarg zmomċik`m++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++<

=+4 Jidliďi ąistghi++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++9

=+4+= Licgkghg`m g ojivkg gzvarg++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++9

=+4+4  Vasj`ilghi pa zlrmvj`i++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++9

=+8 Xuepar lgansgl "XA4 '+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++3

=+8+= Licgkghg`m g ojmvkg gzvarg++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++3

=+8+4  Vasj`ilghi pa zlrmvj`i++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++3

=+<  Mzatkg lgansgl " KA4 '+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++?

=+<+=  Licgkghg`m g ojmvkg gzvarg++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++?

=+<+4  Vasj`ilghi pa zlrmvj`i++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++?

=+9  Azak " A8 '+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++2

=+9+=  Licgkghg`m g ojmvkg rgzghg+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++2

=+9+4  Vasj`ilghi pa zlrmvj`i++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++2

4+  Ytghm` zmomċikao zrmnm km pjuďki dajiskgni++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++7 

4+=  Vavizmkast pajutmkmtm sm rispgrmtarkge sgeptaegem gjg uąistmjaŭďu kini pjuďki

 dajistg+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++=6

8+  Pmomċik`i zrmnm ‘ `mvkazlrmvstvikg pradjie+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++==*=4

Pmnj`uąmn+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++=8

Jgtirmturm+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++=<

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 3/15

4

MDX\TMN\

Vrivmjikhm adaj`ik`m rispgrmtarkao sgstiem u zkmąm`kae `i parmstu zmlk`gb kinajgna

lisitj`iďm* pasidka u rmzvg`ikge ziej`mem+ @ilmk al rmzjaom `i parmst akiągŭďik`m Żgvatki

srilgki s kmojmsnae km mirazmomċik`i+ Lmkms si u mteasciru gzdmhu`u egjgakg takm rmzjgągtgb

ąistghm* omsavm g pmrm* na`g lrmstgąka kmruŭmvm`u nvmjgtit zrmnm* pasidka u pa`ilgkge urdmkge

g gklustrg`snge srilgkmem+ Km`viďg lga iegtavmkgb pajutmkmtm si pakava vrmďm km ziej`u*

ąista u adjgnu na`g `i `aŭ ŭtitkg`g al prgemrka iegtavmkgb ti km tm` kmągk lgrintka uoraŻmvm`u

zlrmvj`i j`ulg+

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 4/15

8

YSAL

Ngsgn `i isikhg`mjkg Żgvatkg ijieikt  `ir si aromkgzme k`gei earm kipringlka apsnrdj`gvmtg+

Prmn `i zm ąav`inm ojmvkg gzvar ngsgnm* na`io smlrŻg ana 48 )+ Ngsgn ukasgea u aromkgzme

ulgsmk`ie zrmnm+ Y pjuďgem ak lgcuzg`ae ujmzg u nrv* viŻi si zm bieaojadgk g putie

nrvatanm lajmzg la svgb ďijg`m aromkgzem+ Xvmnao lmkm ulmbkiea ana 46666 putm g prg taei

ukisiea ana =4666 jgtmrm zrmnm u pjuďm+ Nmna zrmn stmjka ulgŭiea u pjuďm* ta `i k`ioavm

nvmjgtitm viaem vmŻkm zm zlrmvj`i ąav`inm+ Kpr+dra` ąistghm km ousta praeitkae rmsnrŭďu `i

ana = egjgak* m dra` ąistghm pa eitru nudkae u earsnae zrmnu `i =66+ Lanmzmka `i lm

 paviďmk`i dra`m sgtkgb ąistghm u zrmnu na`i su pasj`ilghm zmomċik`m lgrintka pavizmka sm

 dra`kge adaj`ik`gem+ Pm aki na`g Żgvi u ormlavgem g ulgŭu viaem zmomċik zrmn* ta eaŻi

gemtg viaem kiomtgvki pasj`ilghi pa zlrmvj`i+

Vasta`g azdgj`mk rgzgn zm zlrmvj`i al gzjaŻikastg VE g A8 u ekaoge ormlavgem rmzvg`ikgb g

ziemj`m u rmzva`u+ Eaouďi `i gzvistg nvmktgtmtgvkg alkas gzeiċu kgvam zmomċik`m g

spihgcgąkgb zlrmvstvikgb pmrmeitmrm "paviďmkm sertkast g eardglgtit'+ \a aeaouďu`i

kiprah`ik`gv uvgl u zlrmvstvikm padaj`ŭmk`m na`m dg si eaojm aąingvmtg* mna dg si semk`gja

akiągŭďik`i zrmnm+ Ċmn g rijmtgvka kgsni nakhiktrmhg`i akiągŭďu`uďgb tvmrg u zrmnu su vizmki

uz kgz kiomtgvkgb pasj`ilghm pa zlrmvj`i+Jaŭ nvmjgtit ukutrmŭk`io zrmnm eaŻi prilstmvj`mtg

rgzgn zm zlrmvj`i vgŭi al pajavghi sv`itsnao stmkavkgŭtvm+ Y nuďmem ol`i si nar gsti dgaemsm g

uomj` nma oargva zm nubmk`i g org`mk`i* kgvag VE eaou dgtg =6%96 putm viďg al vrg`ilkastg gz

Xe`irkghm+Pkmąm`ka semk`ik`i gzjaŻikastg akiągŭďik`u zrmnm eaŻi si pastgďg semk`ik`ie

nakhiktrmhg`i kinajgna km`ąiŭďgb akiągŭďu`uďgb tvmrg na`i kmstm`u gzomrmk`ie casgjkgb oargvm+

\mnvi e`iri ďi tmnaċir semk`gtg iegsg`i stmnjikgąngb pjgkavm ti laprgkg`itg udjmŻmvmk`u

ojadmjkao zmtapj`ik`m+

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 5/15

<

=+ Pmomċik`i zrmnm

Val pa`eae zmomċik`m zrmnm palrmzue`ivm si iegsg`m dgja nmnvgb emtirg`m u najgągkmem na`i

gzmzgvm`u kiŻij`ikg utghm` km ąav`inava zlrmvj`i* Żgvatgk`i* stmk`i dgj`mnm g inasgstiem*

emtirg`mji* aprieu* zormli g ad`inti+ Iegsg`i si eaou palg`ijgtg km lvg`i orupi 0

%  Vrgralki iegsg`i 0 vujnmksni iruphg`i* ŭuesng paŻmrg* iajsnm irazg`m* trujik`i gsjgąkg prahisg* lgsmk`i Żgvatgk`m g catasgktizm+ 

%  Iegsg`i mktrapaoikao parg`injm 0 iegsg`i zdao trmkscaremhg`i ikirog`i g

iegsg`i usj`il tibkajaŭngb prahism+ 

=+= Mktrapaoikg gzvarg zmomċik`m 

 Km`apmskg`g gzvarg zmomċik`m su mktrapaoikg gzvarg+ Xv`itsnm prgvrilm svmni oalgki iegtu`i

vgŭi al =9 egjg`mrlg taki uoj`iklgansglm* 466 egjgakm takm uoj`ikeakansglm* vgŭi al 966

egjgakm uoj`gnavalgnm* =46 egjgakm takm pipijm* gtl+ Ynupkm oalgŭk`m najgągkm iegsg`m

zmomċu`uďgb emtirg`m u mteasciru gzkasg vgŭi al =7 egjg`mrlg takm+ 

Al unupki emsi zmomċu`uďgb emtirg`m na`i si iegtu`u u mteasciru al mktrapaoikgb gzvarm*

ana 76 ) prilstmvj`m`u pjgkavgtg emtirg`mjg* m =6 ) ąvrstg g tiąkg spa`ivg+ 

Iegsg`m mktrapaoikao parg`injm `i pasj`ilghm prahism na`ge si kmsta`g ukmprg`ilgtg Żgvatkm

srilgkm+ Pmomċu`uďi emtirg`i na`i si iegtu`u u zrmn eaou dgtg ąvrsti * tiąki gjg omsavgti+ Gem

gb vgŭi bgj`mlm * mjg si prmti smea aki km`zkmąm`kg`i* alkaska ripriziktmtgvki+ Km`zkmąm`kg `i

emtirg`i su ąvrsti ąistghi " VE '* suepar lgansgl " XA 4 '* mzatkg ansglg " KAR ' *  uoj`ik

eakansgl "HA ' * mzatkg lgansgl " KA4 ' g azak " A8 '+

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 6/15

9

=+4 Jidliďi ąistghi 

Vriparuąiki vrg`ilkastg 

VE4+9 VE=6 

=6 ¹o!e

8

 oalgŭk`g pras`in  49 ¹o!e8 4<%smtkg pras`in 

46 ¹o!e

8

 oalgŭk`g pras`in  96 ¹o!e8 4<%smtkg pras`in 

Xe`irkghi gz 4669 prvg put lm`u priparuąiki vrg`ilkastg zm jidliďi ąistghi "VE'+ Hgj` `i

 pastgďg km`kgŻi eaouďi nakhiktrmhg`i+ Nmna ki pasta`g prmo VE gspal na`io kiem ŭtiti pa

zlrmvj`i* priparuąikm vrg`ilkast dg tridmjm prilstmvj`mtg prgbvmtj`gv g astvmrgv hgj` zm semk`ik`i

 pasj`ilghm pa zlrmvj`i u naktinstu janmjkgb aormkgąik`m* eaouďkastg g `mvkgb zlrmvstvikgb

 prgargtitm+

=+4+= Licgkghg`m g ojmvkg gzvarg

Jidliďi ąistghi "VE' ut`iąu vgŭi km zlrmvj`i j`ulg kioa dgja na`g lruog zmomċgvmą+ Ojmvki

naepakikti VE su sujcmt* kgtrmtg* meakg`mn* kmtrg` bjargl* uoj`gn* egkirmjkm prmŭgkm g valm+

Xmsta`i si al sjaŻikgb se`ism nrutgb g tinuďgb ąistghm aromksngb g mkaromksngb emtirg`m

suspiklgrmkgb u zrmnu+ Ċistghi si gliktgcghgrm`u priem svae miralgkmegąnae prae`iru* dgja

nma VE=6 "jidliďi ąistghi miralgkmegąnao prae`irm emk`io al =6 ¹e' gjg nma

VE4+9"miralgkmegąng prae`ir emk`g al 4*9 ¹e'+ Vatak`g su apmskg`g `ir* nmlm si ulmbku* akg

eaou laďg la pirgcirki riog`i drakbgajm g aeitmtg rmze`iku omsavm ukutmr pjuďm+ 

=+4+4 Vasj`ilghi pa zlrmvj`i

VE si `mvj`m`u prg kgvagem gzjaŻikastg na`i trikutka laŻgvj`mvm viďgkm urdmkao g rurmjkao

stmkavkgŭtvm g u rmzvg`ikge g u ziej`mem u rmzva`u+ Brakgąkm gzjaŻikast ąistghmem prglakasg

rgzgnu al rmzva`m nmrlgavmsnujmrkgb g rispgrmtarkgb dajistg* nma g al rmnm pjuďm+ Y ziej`mem u

rmzva`u* gzjaŻikast akiągŭďu`uďge tvmrgem gz ukutrmŭk`io gzomrmk`m ąvrstao oargvm km

atvarika` vmtrg gjg gz trmlghgakmjkgb ŭtilk`mnm paviďmvm rgzgn al mnutkgb gkcinhg`m lak`io

rispgrmtarkao trmntm g s tge pavizmki paviďmki sertkastg ejmċi l`ihi> ukutrmŭk`i zmomċik`i

zrmnm usj`il upatridi nrutgb oargvm `i tmnaċir ojmvkg rgzgąkg cmntar zm brakgąki apstruntgvki

 pjuďki dajistg g rmn pjuďm eiċu alrmsjgem+ Xertkast u ormlavgem s vgsange kgvagem

zmomċik`m viďm `i al akgb u rijmtgvka ągŭďge ormlavgem zm =9 la 46)+ Ċmn g u IY* pras`iąkg

Żgvatkg vg`in `i 2*3 e`isihg kgŻg zdao gzjaŻikastg VE4+9 na`i kmstm`u usj`il j`ulsngb mntgvkastg+

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 7/15

3

=+8 Xuepar lgansgl "XA4'

Vriparuąiki vrg`ilkastg 

XA4 

46 ¹o!e 4<%smtkg pras`in 966 ¹o!e8 =6%egkutkg pras`in 

Nakhiktrmhg`m XA4 al 966 ¹o!e8 ki seg`i dgtg prinarmąikm tanae pras`iąkgb rmzladj`m u

trm`mk`u al =6 egkutm+ Xtulg`i panmzu`u lm zkmąm`mk pastatmn j`ulg s msteae as`iti prae`iki

u pjuďka` cuknhg`g g rispgrmtarki sgeptaei kmnak gzjaŻikastg XA4 u trm`mk`u viď al =6 egkutm+ 

Tivgzg`m 4<%smtkao pras`inm zm XA4 sm =49 km 46 ¹o!e8 tieij`g si km sj`iliďge

rmzemtrmk`gem0

%  Xmlm `i pazkmta lm su zlrmvstvikg pradjieg pavizmkg s ekaoa kgŻge kgvagemXA4 kioa ŭta si prg`i v`iravmja+ 

%  Vatridmk `i viďg kgva zmŭtgti+ 

%  Gmna su uągkhg kgsngb nakhiktrmhg`m XA4  `aŭ uvg`in kipazkmtg* semk`ik`i

nakhiktrmhg`i XA4 v`ira`mtka lavalg la semk`ik`m gzjaŻikastg lruoge

zmomċgvmągem+  

=+8+= Licgkghg`m g ojmvkg gzvarg

XA4  `i dizda`kg pjgk s aŭtrge egrgsae+ Kmstm`i spmj`gvmk`ie casgjkgb oargvm "uoj`m g kmcti'* ti

tapj`ik`ie egkirmjkgb rulm na`i smlrŻi suepar+ Ojmvkg mktrapaoikg gzvar XA4 `i spmj`gvmk`i

casgjkgb oargvm na`m smlrŻi suepar* m na`m si nargsti zm org`mk`i laemďgkstmvm* pragzvalk`u

ijintrgąki ikirog`i g nal eatarkm vazgjm+ 

=+8+4 Vasj`ilghi pa zlrmvj`i

XA4 eaŻi ut`ihmtg km lgŭkg sgstie g cuknhg`i pjuďm g uzranu`i grgtmhg`u aąg`u+ Ypmjm lgŭkgb putivm gzmzgvm nmŭmj`* sinrihg`u sjuzg* paoarŭmk`i mstei g brakgąkao drakbgtgsm g ągkg j`uli

 paljaŻkg`gem gkcinhg`mem lgŭkgb putivm+ Vaviďmk`i dra`m pmhg`ikmtm sm srąmkge dajistgem g

 paviďmkm sertkast si `mvj`m`u u lmkgem s vgŭge kgvagem XA4+ Nmlm si XA4 naedgku`i s

valae* tvarg sueparku ngsijgku* m ta `i ojmvkg smsta`mn ngsijgb ngŭm na`i ukgŭtmvm`u ŭuei+ 

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 8/15

?

=+< Mzatkg lgansgl "KA4'Vriparuąiki vrg`ilkastg 

 KA4 

<6 ¹o!e oalgŭk`g pras`in  

466 ¹o!e8 =%smtkg pras`in 

\rikutkm priparuąikm vrg`ilkast XPA al <6 ¹o!e8 "oalgŭk`g pras`in' pastmvj`ikm zm zmŭtgtu

 `mvkao zlrmvj`m al l`ijavmk`m omsavgtao KA4 astm`i kipraeg`ik`ikm u alkasu km rmkg`i

 priparuąiki vrg`ilkastg+ 

=+<+= Licgkghg`m g ojmvkg gzvarg

Nma emtirg`m na`m akiągŭďu`uďi zrmn* KA4 gem kinajgna narijgrmkgb mntgvkastg0

%  Nal nrmtnaraąkgb nakhiktrmhg`m na`i prijmzi 466 ¹o!e8* ta `i atravkg pjgk na`g

gzmzgvm zkmąm`ki upmji lgŭkgb putivm+ 

%   KA4  `i ojmvkg gzvar kgtrmtm mirasajm* na`i ągki zkmąm`mk lga VE4+9 g u prgsustvu

ujtrmj`udgąmstao sv`itjm* azakm+ 

%  Ojmvkg gzvar mktrapaoiki iegsg`i KA4 su prahisg gzomrmk`m "org`mk`i*

 pragzvalk`m ijintrgąki ikirog`i* eatarg u vazgjgem g dralavgem'+ 

=+<+4 Vasj`ilghi pa zlrmvj`i

Ipgliegajaŭni stulg`i panmzmji su lm si sgeptaeg drakbgtgsm nal mstemtgąki l`ihi

 paviďmvm`u nal luoaraąkao gzjmomk`m KA4+ Xemk`ikm cuknhg`m pjuďm `i tmnaċir pavizmkm s

 KA4 u nakhiktrmhg`mem na`i su trikutka e`iriki "gjg praemtrmki' u ormlavgem u Ivrapg g

XML%u+ 

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 9/15

2

=+9 Azak "A8'

Vriparuąiki vrg`ilkastg 

A8 

=66 ¹o!e

8

2%smtkg pras`in 

Vritbalka priparuąikg jgegt* na`g `i dga cgnsgrmk km =46 ¹o!e8 2%smtkg pras`in* semk`ik `i km

=66 ¹o!e8 km askavu kilmvka lanmzmkae vizae gzeiċu lkivkao eartmjgtitm g kgvam azakm

na`g kmstm`u u nakhiktrmhg`mem azakm gspal =46 ¹o!e8 +

=+9+= Licgkghg`m g ojmvkg gzvarg

Azak km emjge vgsgkmem "na`g kg`i gstg nma azaksng sja` u oark`a` mteascirg' `ilmk `i al

ojmvkgb smsta`mnm catabieg`snao seaom+ Caregrm si rimnhg`ae sm sukąivae sv`itjaŭďu"catabieg`sni rimnhg`i' akiągŭďu`uďgb tvmrg nma ŭta su mzatkg ansglg "KAx' gz iegsg`i gz

eatarkgb vazgjm g gklustrg`i g bjmpgvgb aromksngb spa`ivm "SAH' na`i iegtu`u vazgjm* atmpmjm g

gklustrg`m+ Km`vgŭg kgva akiągŭďik`m azakae si `mvj`m tanae rmzladj`m sukąmkao vrieikm+ 

=+9+4 Vasj`ilghi pa zlrmvj`i

Vrit`irmk kgva azakm u zrmnu eaŻi gemtg zkmąm`mk uągkmn km j`ulsna zlrmvj`i+ EaŻi

uzranavmtg pradjiei s lgsmk`ie* patmnkutg msteu* semk`ik`i pjuďki cuknhg`i g gzmzvmtg dajistg

 pjuďm+ Y Ivrapg si trikutka semtrm zm `ilmk al km`vmŻkg`gb zmomċgvmąm zrmnm+ Kinajgna `i

ivrapsngb stulg`m panmzmja lm svmngb =6 ¹o!e8  paviďmk`m gzjaŻikastg azaku paviďmvm lkivku

sertkast zm 6*8) g dajistg srhm zm 6*<)+

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 10/15

7

4+ Yt`ihm` zmomċikao zrmnm km pjuďki dajiskgni 

Pmomċik`i zrmnm `i vijgng inajaŭng rgzgn zm zlrmvj`i g prah`ik`u`i si lm oalgŭk`i uzranu`i ana

4 egjgakm sjuąm`ivm prirmki sertg ŭgrae svg`itm+ Pmomċikast anajgŭm `i `ilmk al vrja vmŻkgb

rgzgąkgb cmntarm u kmstm`mk`u rispgrmtarkgb dajistg* pasidghi brakgąki apstrunhg`sni dajistg

 pjuďm "BAVD' g rmnm pjuďm+ Al =786+o+ prmtg si uągkmn zmomċikao zrmnm km pa`mvu

rispgrmtarkgb sgeptaem+ Y ealirka` Iurapg nmrmntirgstgni zmomċikao zrmnm su rmzjgągti* u

 pras`inu kgva stmklmrlkgb pajutmkmtm `i kgŻg kioa u praŭjastg+ Gmna `i k`gbavm nakhiktrmhg`m

kgŻm kiem suek`i u vmŻkast zmomċik`m anajgŭm nma cmntarm rgzgnm+ Yągkmn zmomċikao zrmnm km

sjuzkghu rispgrmtarkao trmntm avgsg a nakhiktrmhg`g pajutmkmtm u zrmnu g luŻgkg inspazghg`i ąg`g

uekaŻmn ągkg nueujmtgvku gzjaŻikast+ Lipazghg`m ąistghm avgsg a vijgągkg g tapgvastg ąistghm+

Ċistghi : 4*9 κe aljmŻu si u pirgcirkge lgŭkge putivgem lgcuzg`ae* lan si ąistghi ; 9 κe g :

=6 κe si zmlrŻmvm`u u oark`ge lgŭkge putivgem+ \apgvi ąistghi u sjuzkghg gzmzgvm`u grgtmhg`u 

g janmjka aŭtiďik`i sjuzkghi na`i kg`i trm`ka* mjg pasta`g eaouďkast g sgstiesni mpsarphg`i nraz

kmzmjku g drakbg`mjku hgrnujmhg`u+ Kitapgvi ąistghi tg`inae  aljmomk`m luŻ trmbi`i la

tiregkmjkgb drakbgajm mntgvgrm`u eunahgjg`mrkg mpmrmt* lan u tiregkmjkge drakbgajgem

mntgvgrm`u cmoahgtazu putie mjviajmrkgb emnracmom+ Eiċutge km aljmomk`i ąistghm ut`iąu

cmntarg laemďgkm u na`i udrm`mea vajueik lgsmk`m g vrstu l gsmk`m "kmzmjka gjg armjka'* mjg g

mkmtaeg`m lgŭkgb putavm "kmągk ormkmk`m drakbm g suŻik`i drakbm uzranavmka kinge

 pmtajaŭnge eibmkgzegem'+ Vmtacgzgajaŭng eibmkgzeg uzranavmkg grgtmhg`ae zmomċikgezrmnae u rispgrmtarka` sjuzkghg palrŻmvm`u upmju nmrmntirgstgąku kiutracgjgem* pa`mąmkge

juąik`ie pratigkmzm* ti mntgvmhg`ae ansglmtgvkao strism ŭta lavalg la brakgąkao aŭtiďik `m

vijgngb g emjgb lgsm`kgb putivm* pmrikbgem g nrvkgb Żgjm+ Avm` eibmkgzme nmrmntirgstgąmk `i zm

kmstmkmn BADV%m g rmnm pjuďm nal na`gb `i askavkg uzran mntgvka puŭik`i* m zmomċik`i zrmnm

lalmtkg uzraąkgn rgzgnm+ Eiċutge gstg eibmkgzme pa`mąmvm drakbg`mjku bgpirrimntgvkast nal

mstemtgąmrm g uzranu`i paoarŭmk`i rispgrmtarkgb sgeptaem* m u luoaraąkae l `ijavmk`u

semk`ik`i pjuďki cuknhg`i+ 

Pmbvmj`u`uďg mkmtaesnge g spihgcgąkge cgzgajaŭnge nmrmntirgstgnmem kasm g pmrmkmzmjkgb

ŭupj`gkm "zmor g`mvmk`i g vjmŻik`i ulmbkutao vmzlubm* cgjtrmhg`m ąistghm ;9 κe'* u lak`g lgsm`kg

 put ujmzg emk`m najgągkm grgtmksm gz zmomċikao vmzlubm+ Eiċutge trm`km grgtmhg`m pajutmktgem

eaŻi lavistg la aŭtiďik`m sjuzkghi oark`io lgsm`kao putm g tgei aeaouďgtg sjadalmk ujmzmn 

akiągŭďik`m u lak`i lgsm`ki putivi+ Nal kiprabalkastg kasm lgsmk`i si alvg`m km ustm* ŭta

aeaouďmvm lgrintkg ujmzmn zmomċikao vmzlubm la emjgb lgsm`kgb putivm+

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 11/15

=6

4+= Vavizmkast pajutmktm sm rispgrmtarkge sgeptaegem gjg uąistmjaŭďu kini

pjuďki dajistg 

Azak0 pa`mąmvm rispgrmtarki sgeptaei* paviďmvm drakbg`mjku bgpirrimntgvkast* semk`u`i

 pjuďku cuknhg`u* paviďmvm pa`mvu adaj `ik`m al mstei+

Mzat lgansgl0  pa`mąmvm rispgrmtarki sgeptaei* paviďmvm drakbg`mjku bgpirrimntgvkast*

semk`u`i pjuďku cuknhg`u+ 

Xuepar lgansgl0 pa`mąmvm rispgrmtarki sgeptaei* paviďmvm drakbg`mjku bgpirrimntgvkast*

semk`u`i pjuďku cuknhg`u* paviďmvm pa`mvu adaj `ik`m al mstei* paviďmvm sertkast al rmnm

 pjuďm+ 

Yoj`ik eakansgl0 pa`mąmvm rispgrmtarki sgeptaei* paviďmvm drakbg`mjku bgpirrimntgvkast*

semk`u`i pjuďku cuknhg`u+ 

Jidliďi ąistghi : =6κe0 pa`mąmvm`u rispgrmtarki sgeptaei* paviďmvm`u pa`mvu adaj `ik`m al

mstei* paviďmvm`u sertkast al rmnm pjuďm g nmrlgavmsnujmrkgb dajistg+ 

Pmomċik`i Żgvatki srilgki uzranavmka gzluvkge omsavgem gz lruesnao smadrmďm`m paviďmvm

 pa`mvu mjirog`m km pajik+

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 12/15

==

8+ Pmomċik`i zrmnm ‘ `mvkazlrmvstvikg pradjie

Y lmkmŭk`ie hgvgjgzmhg`snae anruŻ`u svi viďg `mvkazlrmvstvikg pradjie pastm`i zmomċik`i

zrmnm s adzgrae km naktgkugrmkg g luoatrm`kg ut`ihm` km zlrmvj`i stmkavkgŭtvm* m pasidghi

urdmki papujmhg`i+ Kiomtgvkg zlrmvstvikg uągkhg zmomċikao zrmnm zmpmŻikg su nma pradjie

kmnak kinajgna ipgzalm azdgj`kgb zmomċik`m zrmnm u prva` pajavghg 46+ staj`iďm+ \mnvm `i

 prge`irghi dgjm pa`mvm jaklaksnao seaom gzeiċu 9+ g =6+ lihiedrm =794+ oal+* nmlm `i

nakhiktrmhg`m jidliďgb ąistghm dgjm 93 putm vgŭm al uadgąm`ikgb vrg`ilkastg* m nakhiktrmhg`m

XA4  ? putm vgŭm al la tmlm zmdgj`iŻikgb km`vgŭgb vrg`ilkastg+ Y kmrilkae `i t`ilku al

 pasj`ilghm avao zmomċik`m uerja <?68 stmkavkgnm Jaklakm* embae stmrg`gb j`ulg na`g su

 dajavmjg al brakgąkgb dajistg rispgrmtarkao g nmrlgavmsnujmrkao sgstiem + Ykmtaą kmsta`mk`gem

zm semk`ik`ie iegsg`m ŭtitkgb tvmrg u zrmn* lmkms u svg`itu priem prah`ikmem uegri oalgŭk`i

al pasj`ilghm zmomċik`m zrmnm ana 8 egjg`ukm j`ulg ŭta prilstmvj`m 9) al unupki oalgŭk`i

sertkastg+ Tizujtmtg ekaogb ipgliegajaŭngb stulg`m gz rmkgb =776%tgb oalgkm panmzu`u lm

rijmtgvka kgsni rmzgki pajutmkmtm u zrmnu eaou gemtg azdgj`ki zlrmvstviki uągkni unj`uąu`uďg

g parmst lkivkao eartmjgtitm + Lvg`i nabartki stulg`i gstgb mutarm panmzmji su lm gzjaŻikast

kgsnge nakhitrmhg`mem pajutmkmtm nraz luŻi vrg`iei gem viďi kiomtgvki uągkni km j`ulsna

zlrmvj`i al pa`mvi nrmtngb ipgzalm viďio zmomċik`m zrmnm + Sizmka uz mspint rmzgki

zmomċik`m g trm`mk`m gzjaŻikastg pajutmktgem* kmprmvj`ikm `i njmsgcgnmhg`m ut`ihm`m pajutmkmtm km

zlrmvj`i priem na`a` pasta`i lvg`i nmtioarg`i0 mnutkg "nrmtnatrm`kg' g nrakgąkg "luoatrm`kg'

uągkhg+ Pm svmnu al avgb nmtioarg`m uągkhg zmomċik`m km zlrmvj`i eaou vmrgrmtg al jmnŭgb

zlrmvstvikgb seitk`g pm la sertkao gsbalm+ "\mdjghm = g 4 '

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 13/15

=4

\mdjghm =+ Yt`ihm` zmomċik`m zrmnm km alrmsju papujmhg`u g l`ihu "iurapsnm stulg`m' Gzvar0 _BA Iurapimk Hiktir car Ikvgrakeikt mkl Bimjtb

\mdjghm 4+ Tijmtgvkg rgzgn al sertg zm pras`iąka paviďmk`i nakhiktrmhg`m jidliďgbąistghm VE4*9 gz stulg`i Meirgąnao ulruŻik`m zm rmn "3 '

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 14/15

=8

PMNJ@YĊMN  

Gzjmomk`i zmomċu`uďge tvmrgem gz zrmnm `i u vijgna` e`irg gzvmk naktraji pa`ilgkhm g zmbtg`ivm

mntgvkastg al strmki vjmstg km kmhgakmjkae* riogakmjkae* pm ąmn g km eiċukmralkae kgvau+ Pkmąm`ka semk`ik`i gzjaŻikastg zmomċik`u zrmnm eaŻi si pastgďg semk`ik`ie nakhiktrmhg`i

kinajgna km`ąiŭďgb zmomċu`uďgb tvmrg na`i kmstm`u gzomrmk`ie casgjkgb oargvm+ \mnvi e`iri ďi

tmnaċir semk`gtg iegsg`i stmnjikgąngb pjgkavm ti laprgkg`itg udjmŻmvmk`u ojadmjkao zmtapj`ik`m+

Xemk`gvmk`ie zmomċik`m ąistghmem "VE=6' sm ?6 km 46 egnraormem pa nudkae eitru* dra`

sertkgb sjuąm`ivm pavizmkgb s zmomċik`ie zrmnm eaŻi si semk`gtg zm ana =9)+ Xemk`ik`ie

kgvam zmomċikastg zrmnm* eaŻi si paeaďg ziej`mem lm ojadmjka semk`i tirit dajistg

rispgrmtarkgb gkcinhg`m* dajistg srhm* ti rmnm pjuďm+ 

7/30/2019 Higijena i Zdravstvena Ekologija

http://slidepdf.com/reader/full/higijena-i-zdravstvena-ekologija 15/15

=<

Jgtirmturm=+  Vriviktgvkm eilghgkm > Lr Oru`ghm ŵmrnavgď g smrmlkghg > lruoa prirmċika g lapuk`ika

gzlmk`i

4+  Lahniry L_* Vapi HM GGG+ Mhuti rispgrmtary iccihts ac pmrtghujmti mgr pajjutgak+

Mkka Tiv Vudjgh Bimjtb =77<>

8+  www+inajaog`m+dm!+++!cgji!Vjmtcarem)46zm)46zrmn )46%)46VLC+plc  

<+  _gngpilgm+aro