q fr 1349666910
TRANSCRIPT
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
1/85
TP ON BU CHNH VIN THNG VIT NAMTRNG TRUNG HC BCVT V CNTT MIN NI
........................................
BI GING
NGUN IN THNG TIN(Dng cho h Trung cpTVT)
Bin son:Bi Tun Ngc
THI NGUYN 2010
LI NI U
V N P T
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
2/85
Ngun in trong vin thng givai tr quan trng i vi shot ng ca ccthit b trong i trm. Vic nghin cu tm hiu v ngun in sgip cho cng tc vnhnh khai thc cng nh khc phc s c em li hiu qu, gp phn m bo s lmvic n nh ca mng li.
p ng c nhu cu thc t sn xut cng nh nhu cu v hc tp ca hcsinh v ging dy ca gio vin trong nh trng, ti bin son cun bi ging
NGUN IN THNG TIN da theo cng chng trnhca: TP ON BUCHNH VIN THNG VIT NAM ban hnh.
y l cun bi gingchuyn v ngun in dng cho cc thit b vin thng, tch
hp c l thuyt v thc hnh. Ni dung gmbn bi:
Bi 1: Tng quan v h thng ngun trong trm vin thng
Bi 2: Ngun in mt chiu
Bi 3: Ngun inxoay chiu
Bi 4: Cc t ngun
Sau mi bi l mt s cu hi, bi tp gip h thng ho kin thc hc.
Hy vng rng, cun sch ny phn no gip cho vic ging dy, hc tp cng nhtham khoc thun li hn.
Mc d su tmv tng hpnhiu ti liu c lin quan trong qu trnh bin
son, song khng trnh khi nhng thiu s. V vymong nhn c nhng kin ng
gp xy dng ca bn b v ng nghip ti liu ny c hon thin hn.Xin chn thnh cm n !
Tc gi bin son
Bi Tun Ngc
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
3/85
MC LC
Li ni uTrang
Bi 1: TNG QUAN V H THNG CP NGUN CHO TRMVIN THNG 9
1.Yu cu ca h thng cp ngun cho trm vin thng 91.1. tin cy 91.2. n nh 91.3. Hiu sut cao 101.4. Gn nh 102.1. Phng thc cp ngun c in li quc gia 102.2. Phng thc cp ngun khng c in li quc gia 11
Cu hi n tp 13Bi 2: NGUN IN MT CHIU 141. c quy axit 141.1. Khi nim 141.2. Cu to 141.3. Nguyn l lm vic 151.4. Cc i lng c trng ca cquy 161.5. Cc chng ngi ca cquy axit 161.6. Bo dng cquy axit 171.7. u ni cquy 192. Pin mt tri 232.1. Cu to 232.2. Nguyn l hot ng 242.3. S tng ng 252.4. c trng Vn Ampe 252.5. u ni pin mt tri 252.6. Bo dng pin mt tri 283. H thng nn in v chnh lu 283.1. Mch chnh lu na chu k 28
3.2. Mch chnh lu c chu k 303.3. Mch chnh lu cu 32
3.4. Mch chnh lu bi p 343.5. Mch chnh lu ba pha 36Cu hi n tp 42Bi 3: NGUN IN XOAY CHIU 431. ng c t trong 431.1. Vai tr 431.2. Cc tham s 43
1.3. Cc h thng chnh 441.4. Nguyn tc hot ng 54
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
4/85
1.5. Nhn bit cc h thng ca ng c t trong 571.6. Bo dng ng c t trong 612. My pht in ng b ba pha 642.1. Khi nim 642.2. Cu to 64
2.3. Nguyn l hot ng 652.4. Bo dng my pht in ng b ba pha 662.5. Vn hnh t my n pht in 67Cu hi n tp 70Bi 4: CC T NGUN 711. S khi ca h thng cp ngun 711.1. S khi 711.2. Nguyn l lm vic 731.3. Cc thnh phn thit b ch yu 742. Mt s thit b cp ngun s dng trong trm vin thng 812.1. T ngun Lorain 300 812.2. T ngun VPRS 400 843. Vn hnh t ngun 864. Bo dng t ngun 87
4.1. Bo dng thng xuyn 87
4.2. Bo dng nh k 87
Cu hi n tp 88Ti liu tham kho 89
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
5/85
9
Bi 1:TNG QUAN V H THNG CP NGUNCHO TRM VIN THNG
Mc tiu ca bi:
Hc xong bi ny hc sinh s c kh nng trnh by ng cc yu cu i vi hthng cp ngun cho trm vin thng, cc phng thc cp ngun cho trm vin thng.
2.Yu cu ca h thng cp ngun cho trm vin thng
H thng cung cp in cho thit b vin thng c v tr quan trng nht v c thc xem nh l tri tim ca thit b.
Trong nhng nm gn y, lnh vc vin thng pht trin nhanh chng, ng dngnhiu cng ngh tin tin, hu ht cc thit b vin thng, mng li vin thng u lcc thit bcng ngh cao. Do yu cu i vi h thng cung cp ngun li cng phic quan tm hn, v hot ng ca h thng ngun khng m bo c th s lm cho
thng tin b dn on, in p ra ca ngun khng n nh hoc qu ln s lm gim chtlng thng tin v thm ch gy hng cc thit b.
V vy, h thng cung cp in vin thng v c bn phi m bo tin cy, nnh, hiu sut cao, ngoi ra phi m bo tnh gn nh.
1.1. tin cy
m bo thng tin thng sut, ngoi vic nng cao tin cy ca thit b vinthng, cn cn phi nng cao tnh lin tc ca h thng ngun. Thng thng, h thngngun phi cung cp in cho nhiu thit b, v vy khi h thng ngun gp s c s nh
hng rt ln n tnh lin tc ca thng tin.Cc quc gia c ngnh vin thng pht trin u coi tin cy trong cung cp in
l yu cu quan trng i vi h thng ngun. Nhng nm gn y, do k thut vi in tv k thut my tnh c ng dng nhiu trong thit b vin thng, khi ngun b ginon, cth lm mt thng tin. ng thi, do dung lng thit b vin thng ang tngrt nhanh, khi ngun b gin on s gy nh hng rt ln. V d: Mt trm in thoic dung lng khong hai n ba vn thu bao tr ln, khi ngun b mt s gy tn thtkinh t to ln v nh hng nghim trng n an ninh quc gia.
m bo tin cy cao cn phi cung cp in theo phng php kt hp,nhng thit b vin thng do ngun xoay chiu cung cp in u phi s dng ngunxoay chiu lin tc. Trong h thng cung cp in mt chiu, cn s dng phng thccung cp in mc song song b chnh lu v c quy. Ngoi ra, cn cn phi nng cao tin cy ca cc b ngun. Cc b chnh lu tin tin hin nay u mc song song nhiu
b chnh lu nu c b chnh luno gp s c s khng nh hng n vic cung cpin. Hin nay, thi gian khng xy ra s c bnh qun ca cc b ngun tin tin l haimi nm.
1.2. n nh
Cc thit b vin thng u yu cu in p n nh, khng c vt qu phm vibin ng cho php. in p ngun qu cao s gy tn hi cho cc linh kin in t trongthit b vin thng. Ngc li, nu in p ngun qu thp, thit b vin thng s khng
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
6/85
10
=
TBK
=
BA
TBCM1
2
AC1BBD1
DC
AQ
BBD2
AC2TBVT
TBP
ng vng AC
Hnh 1.1: S h thng cp ngun c in li
F
th hot ng bnh thng. Ngoi ra, nhiu trong in p ngun mt chiu cng phi nhhn gi tr cho php, nu khng s nh hng nghim trng n cht lng thng tin.
Khi ngun in cung cp cho thit b vin thng c s t bin ca in p s gynh hng ln n thit b vin thng, v vy cc thit b vin thng ni chung u phido ngun n p cung cp.
1.3. Hiu sut caoCng vi vic tng dung lng ca thit b vin thng, ti ca h thng ngun cng
khng ngng tng ln. tit kim in nng, cn phi nng cao hiu sut ca ngun.
Bin php tit kim ch yu l s dng b ngun c hiu sut cao, trc y, ccthit b vin thng thng s dng b chnh iu khin pha c hiu sut tng i thp(
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
7/85
11
=
TBK
=
DC1
BBD1
DC2
AQ
BBD2
AC2TBVT
TBP
ng vng AC
PMT
=
AC1
AC3
TBXLCS
i t chn
FG
FBBD3
Hnh 1.2: S h thng cp ngun khng c in li
BA: my bin p
F: t my pht in
AQ: t c quy
TBCM: thit b chuyn mch
TBK: thit b iu khinBB1: b bin i in p xoay chiu/mt chiu
BB2: b bin i in p mt chiu / xoay chiu
TBVT: thit b vin thng
TBP: thit b ph
H thng ny c nhn nng lng in t hai ngun. Ngun cung cp chnh lngun in li, ngun d phng l t my pht in v t c quy. s dng kt hphai ngun cung cp ny, ngi ta dng thit b chuyn mch (c th iu khin bng tay
hoc t ng). Khi chuyn mch v tr 1, h thng nhn nng lng t in li cungcp. Trong qu trnh vn hnh, nu v mt l do no in li gp s c ngng cungcp in th chuyn mch s chuyn sang v tr 2, lc ny my pht s tip tc cp nguncho h thng.
Trong qu trnh h thng s dng mt trong hai ngun cung cp ni trn th c quyc np m. Khi c hai ngun ny ng thi ngng cung cp th c quy s cung cpin cho h thng.
2.4. Phng thc cp ngun khng c in li quc giai vi cc trm vin thng t nhng ni khng c ng dy in li i qua
nh: rng, ni, hi o, ... thng t chc h thng cp ngun nh sau:
F: t my pht in
FG: my pht in sc giPMT: pin mt tri
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
8/85
12
AQ: t c quy
TBK: thit b iu khin
TBXLCS: thit b x l cng sut
BB1, BB3: b bin i in p xoay chiu/mt chiu
BB2: b bin i in p mt chiu/xoay chiuTBVT: thit b vin thng
TBP: thit b ph
H thng ny s dng my pht in bng sc gi,pin mt tri, c quy v t mypht in. Mc ch ca h thng ny l li dng cc u im ca tng ngun ring rnhm em li hiu qu kinh t cao v li dng trit iu kin a l ti ni t trm, bxung v h tr cho nhau (Hnh 1.2).
- Pin mttri gm cc modul u ni tip v song song t cng sut yu cu v
phi hp vi cc ngun nng lng khc trong h thng. Khi c nng, pin mt tri bom vic cung cp nng lng, nu d tha nng lng s np cho c quy.
- My pht in bng scgi khng trc tip cp ngun cho thit b trong trm mch lm nhim v np in cho c quy.
- T my pht in s cung cp cho trm vin thng v np cho c quy khi ccngun ni trn ngng cung cp.
S hot ng ca h thng nh sau:
Bnh thng, pin mt tri v my pht in bng sc gi cng vi c quy phi hpcp ngun cho trm cn t my pht in lm nhim v d phng. Do cng sut ca pinmt tri v my pht in bng sc gi c cng sut nh v n nh khng cao nn
phi thng qua thitb x l cng sut trc khi cp cho h thng, nng lng d sc np cho c quy. Trong thi gian nng lng nng, gi khng cung cp th c quys cp ngun, nu tnh trng ny ko di, c quy phng ti mc ti thiu cho php th tmy pht in s pht in cp ngun cho h thng, ng thi np in cho c quy.
Trn y l hai phng thc cp ngun t hp hin nay ang v s c dng phbin. Tuy nhin, tu tnh hnh c th ca tng khu vc t trm vin thng m ngi tac th kt hp sao chova m bo yu cu k thut, va m bo tnh kinh t.
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
9/85
13
CU HI N TP
1. H thng cp ngun cho trm vin thng cn phi c yu cu c bn nh th no?Ti sao?
2. Trnh by phng thc cp ngun c in li?
3. Trnh by phng thc cp ngunkhng c in li?
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
10/85
14
Bi 2: NGUN IN MT CHIU
Mc tiu ca bi:
Hc xong bi ny, hc sinh s c kh nng:
- Trnh by ng cu to v nguyn l hot ng ca cquy axit, pin mt tri, cc hthng chnh lu.
- Bo dng v u ni c t cquy.
- Bo dng, u ni pin mt tri.
1. c quy axit
1.1. Khi nim
c quy c kh nng 2 chiu (bin in nng thnh ha nng ri bin ha nng thnhin nng) v c th thc hin nhiu chu k bin i nh vy gi l chu k np in,
phng in ca c quy nn s dng c lu di.
Lc u, c quy c u vo ngun in mt chiu bin i in nng thnhha nng (qu trnh tch in), sau c quy tr thnh ngun in c kh nng cung cpin nng cho ti (qu trnh phng in).
c quy l ngun in ha hc c tnh cht thun nghch, va l ngun in (khiphng in) va l thit b dng in (khi np in).
1.2. Cu to
V c bn c quy gm: v, bn cc v dung dch in phn (Hnh 2.1).- V c quy lm nhim v cha cc cc bn,
dung dch in phn, cc tm cch v li bo v. Vc quy thng lm bng nha cng polivinin hay
polietylen. V thng c dng hnh hp ch nhthoc hnh vung v c chia lm nhiu ngn tytheo yu cu mc in p s dng, thng l 3 ngnhoc 6 ngn, di y ngn c cc g nh cctm cc ng thi to nn cc rnh cha cc bt
ch t bn cc ri xung trong qu trnh lm victrnh gy ngn mch cc bn cc. Pha trn cc ngnc np y, mi np c l rt dung dch v c ntxoy.
- Bn cc: bn cc ca c quy axit l nhng tmkhung xng ch hnh mt li, l hp kim ch 94% v antimon 6% tng cngca khung mt li. Khung xng ch lm bn cc dng dy hn khung xng ch lm
bn cc m. Bn cc dng c bao ph bt xit ch PbO2(c mu nu) cn bn ccm c bao ph bt ch Pb (c mu xm).
tng dung lng c quy, ngi ta dng nhiu bn cc cng loi u chung thnhmt nhm to thnh nhm bn cc dng v nhm bn cc m, mi nhm ny u ara mt cc chung v c nh du cc (+) v cc (-) ca c quy. Cc bn cc c ci
Hnh 2.1: Cu to c quy Axit
V
Bn c cDung dchin phn
ddH2SO 4
Cc -(Pb)
Cc +(PbO)
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
11/85
15
xen k nhau, gia chng c tm cch in xp v tt c c t chc chn trong v ccha dung dch in phn.
- Dung dch in phn c nhim v cng vi cc bn cc to nn cc phn ng hahc thc hin chuyn ha nng lng t in nng thnh ha nng (khi c quy npin) v t ha nng thnh in nng (khi c quy phng in). Dung dch in phn l
axit sulfuaric H2SO4pha vi nc ct c t trng 1,18g/cm3
n 1,26g/cm3
.1.3. Nguyn l lm vic
- Qu trnh phng in:
Khi ni 2 cc ca c quy np no vi ph ti th cquy s cho dng in qua ph ti gi l c quy phng in(Hnh 2.2). mch ngoi, dng in s i t cc dngqua ti sang cc m cn trong dung dch, SO4
-- trong dungdch s dch chuyn v pha cc m tc dng vi Pb tothnh PbSO4 gii phng ra in t, cn H
+ trong dung
dch s dch chuyn v pha cc dngtc dng vi PbO2nhn thm in t to thnh PbSO4.
Ta c phng trnh phn ng ha hc nh sau:
+ cc m:
Pb + SO4-- PbSO4 + 2e
+ cc dng:
PbO2 + 2H+ + H2SO4+ 2e PbSO4 + 2H2O
+ Phn ng ha hc ca qu trnh phng in din ra nh sau:Pb+ 2H2SO4 + PbO2 PbSO4 + 2H2O + PbSO4
(-) (dung dch) (+) (-) (dung dch) (+)
T phng trnh, ta thy khi phng in c 2 cc dng v m u chuyn hothnh ch sulfat PbSO4cn dung dch chuyn ho dn thnh nc. iu ny s lm chosc in ng ca c quy b gim dn.
- Qu trnh np in:
Khi c quy ht in, phc hi sc in ng v
dung lng ca c quy th phi np in cho c quy bngcch ni cc cc ca c quy vi cc cc cng tn cangun in mt chiu (Hnh 2.3).
Khi s xut hin dng in np (in) i t cc (+)my np n cc (+) c quy v cc (-) ca c quy n cc(-) my np. Lc ny ion dng H+i theo chiu dng inv cc (-) ca c quy, cn ion SO4
-- i ngc chiu dng vcc (+) c quy.
+ Ti cc dng, SO4-- s oxy ha PbSO4 theo phn
ng:PbSO4 + 2H2O + SO4-- PbO2 + 2H2SO4 + 2e
ip
-+
H2SO4
Hnh 2.2: c quy phng in
in +
+ -
-
Hnh 2.3: c quy np in
=
H2SO4
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
12/85
16
+ Ti cc m, ion dng H+ tc dng vi PbSO4theo phn ng:
2H+ + PbSO4 + 2e H2 SO4 + Pb
+ Phn ng ha hc ca qu trnh np in din ra nh sau:
PbSO4 + 2H2O + PbSO4 PbO2 + 2H2SO4 + Pb
(+) (dung dch) (-) (+) (dung dch) (-)T phng trnh trn ta thy rng:
Trc khi np in c hai cc u l ch sunfat (PbSO4), khi np in th cc dngtr thnh ch ixit (PbO2), cc m tr thnh ch nguyn cht (Pb) nng dung dchtng v trong c quy hnh thnh sc in ng. Cui qu trnh np, sc in ng ca cquy c th ln n 2,6V n 2,7V, ng thi c bt kh thot ra (hin tng c quy si)lc ny ta cn kt thc qu trnh np, nu tip tc np th dng in ch c tc dng phntch nc thnh H2 v O2bay hi, hao tn nng lng v gim tui th c quy.
1.4. Cc i lng c trng ca cquy
1.4.1. Dung lng
Dung lng ca bnh c quy (Q) thng c tnh bng ampe gi (AH). AH l tchs gia dng in phng vi thi gian phng in. Dung lng ny thay i tu theonhiu iu kin nh dng in phng, nhit cht in phn, t trng ca dung dch, vin th cui cng sau khi phng.
1.4.2. Sc in ng
Sc in ng ca ngun inmt chiu l in p o c gic 2 u cc ca cquy khi h mch. n v ca sc in ng l Vol.
V d: Ta c b ngun u ghp 4 bnh c quy loi 12V, m ta o c in p gia2 u cc ca b ngun l 48 Vol th sc in ng ca b ngun l E=48Vol.
1.4.3. Dng phng nh mc
Dng phng nh mc l dng in phng ca c quy qua ti c gi tr bng mtphn mi dung lng ca c quy.
Ipm =1Q
10
1.4.4. Cng sut
L i lng c xc nh bng tch ca sc in ng ca c quy vi dng inqua .
P= EI
Trong : P l cng sut ca c quy
E l sc in ng ca c quy
I l dng mt chiu chy qua c quy
1.5. Cc chng ngi ca cquy axit
- c quy axit thng c khi lng nng do cc bn cc c lm bng ch. Ngoira, nu c quy phng ti di mc in p cui qu su hoc khng s dng trong mt
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
13/85
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
14/85
18
+ Khi u hn hp th phi m bo cc nhnh c cng dung lng,cng in p
+ Khng c thng xuyn np in qu mc cho c quy v dung dch si btnhiu s lm ri rng cht hu hiu, lm gim dung lng v tui th ca c quy.
1.6.2. Np in
Qu trnh np in cho c quy c nh hng rt nhiu n tui th ca c quy. Tytheo mc ch yu cu m ngi ta chia ra lm nhiu ch np in khc nhau.
* Np in ln u:
Ch tin hnh i vi c quy axit vi mc ch phn cc cho c quy v np dunglng u tin cho c quy, tui th v cht lng ca c quy ph thuc rt nhiu vo chtlng np ln u, qu trnh np ln u c thc hin nh sau:
- c quy mi mua v cn bc b tm bng dnh bo v, sau dng phu thy tinhv ca nhc in dch vo c quy, in dch phi m bo t trng trong khong 1,20n 1,25 g/cm3ty theo loi c quy c nh hay di ng. Mc in dch phi cao hn cc
tm ccbn l 1,5 n 2 cm. Sau yn tnh trong khong 3 n 4 gi cht indch ngm su vo trong cc cc bn, lc ny t trng in dch c th gim xung, lhin tng bnh thng khng cn iu chnh. Sau , ta thc hin np in nh sau:
- Bc 1: u c quy vi my np chc chn, ng cc tnh ri cp ngun ph hpcho my np.
- Bc 2: iu chnh dng in np theo ch dn ca nh ch to hoc c th iuchnh bng 7% dung lng nh mc ca c quy (In = 7%Q).
Thi gian np phi ko di khong 16 n 18 gi lin tc. Trong qu trnh np, nuthy dung dch b cn th b sung nc ct, nu nhit dung dch tng ti 40 0C th ta c
th gim dng np i mt na, ng thi lm mt cho c quy cho ti khi no nhit dung dch gim xung, ta li tng dng in np ln.
* Np in thng (np nh k):
Np in thng phc hi dung lng cho c quy, thng c p dng trongmt s trng hp nh: c quy sau khi phng ht dung lng quy nh (thng l75% dung lng nh mc), c quy phng khng lin tc khong mt tun, hoc c quykhng s dng trong vng mt thng. Khi , quy trnh np thc hin nh sau:
- Bc 1: Kim tra v iu chnh mc dung dch in phn, nu cn b sung thphi dng nc ct.
- Bc 2: u c quy vi my np chc chn, ng cc tnh ri cp ngun ph hpcho my np.
- Bc 3: iu chnh dng in np theo ch dn ca nh ch to hoc c th iuchnh bng 10% dung lng nh mc ca c quy (In = 10%Q). Qu trnh ny cng phithc hin lin tc.
Khi no thy dung dch in phn trong cc ngn si u th c khong 20 n 30pht th tin hnh o kim tra t trng ca dung dch v in p ca c quy mt ln. Nuqua 2 n 3 ln o m thy t trng ca dung dch in phn n nh, in p trn mi
ngn t 2,6V n 2,7V th chng t c quy no v dng qu trnh np.*Np qu mc:
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
15/85
19
y l hnh thc ko di thi gian np, trong qu trnh np khng c dng npqu ln, in p khng c qu cao. Hnh thc ny thng c p dng trong mt strng hp sau: c quy phng di mc in p cui, c quy phng ht dung lngv c thi gian qu lu cha np li, c quy thng xuyn phng vi dng ln qumc.
Quy trnh ny c chia thnh hai giai on v c hai cch thc hin.- Cch 1:
+ Giai on u: Thc hin nh ch np in thng.
+ Giai on sau: Khi kt thc np thng, vn tip tc np cho c quy nhng lcny phi gim dng np i mt na v duy tr trong khong 2 n 4 gi.
- Cch 2:
+ Giai on u: Np in nh ch np thng.
+ Giai on sau: Khi kt thc np thng th dng np 1 gi, sau li np 1 gi
vi dng np In =Q/10 cho n khi dung dch si u li dng np 1 gi. Sau li tiptc np nh trn, c tip tc nh th 3 n 4 ln cho n lc h c np l dung dch lisi th c. Kim tra t trng dung dch, in p v mc mc dch li ln na trc khingng np ri sau tho c quy ra.
1.7. u ni cquy
thc hin ni dung ny, cn chun b cc thit b, vt t sau:
c quy Axit loi 12V/135Ah 8 bnh
ng h vn nng 2 ci
Km vn nng v c l 10/12 2 b
Dy u ni 2x4 5m
Gi lau 3 ci
to ra b ngun c in p v dung lng (dng in phng) theo yu cu cnphi u ni cc bnh c quy vi nhau. C ba phng php u ni: ni tip, song songv hn hp. Vic u ni c tin hnh theo cc bc sau:
- Bc 1: Chun b
T yu cu thc t v thng s ca bnh c quy, a ra c phng php u niv tnh slng bnh c quy cn s dng.
Chun b s lng c quy cn u ni, cu ni, dy u ngun, ng h vol kmt chiu DC, c l v km vn nng.
- Bc 2: Thc hin u ni
u ni tip:
Mc ch to ra b ngun c in p ln hn in p trn cc c quy thnh phn.
Phng php thc hin:+ Xp t c quy ln gi theo mc chu ni.
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
16/85
20
+ Dng cu ni cc (-) ca c quy ny vi cc (+) ca c quy kia hoc ngc li.C nh vy n c quy cui cng, hai cc cn li trn c quy u tin v c quy cuicng l hai cc ca b ngun (Hnh 2.4).
iu kin u ni tip l cc c quy phi cng dung lng: Q1 = Q2 = Q3 = ... = Qn
Cng thc tnh ton khi ni tip:
in p tng ca b ngun: U = U1 + U2 + U3 + ... + Un =n
ii=1
U = nUi
Dung lng ca b ngun: Q = Q1 = Q2 = Q3 = ... = Qn = Qi
Dng in phng nh mc ca b ngun: Ip= Q/10
Ni tr trong ca b ngun: R0 = r01 + r02 + r03 + r0n=n
0ii=1
r
Trong : n l s bnh c quy mc ni tip.
u song song:Mc ch to nn b ngun c dung lng phng ln hn c quy thnh phn.
Phng php thc hin:
+ Xp t c quy ln gi theo mc chu ni.
+ Dng cu ni: Ni chung cc m (-) ca tt c c quy vi vi nhau, cc dng(+) ca cc c quy vi nhau (Hnh 2.6). Cc m chung v dng chung chnh l hai ccca b ngun.
iu kin u song l cc c quy phi c cng in p v cng dung lng:
U1 = U2 = U3 = ... = Um
+
Hnh 2.4: u ni tip c quy
+ + + ---- -+
U1 U2 U3 Un
U= Ui
Hnh 2.5: S nguyn l u ni tip
Hnh 2.6: u song song c quy
-
+ + + ---
+
+ -
UmU3U2U1 U =Ui
Hnh 2.7: S nguyn l u song song
+
-
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
17/85
21
U
Hnh 2.9: S nguyn l u hn hp
U1 U2 U3 Un1
2
3
m
Q1 = Q2 = Q3 = ... = Qm
Cng thc tnh ton:
in p b ngun: U = U1 = U2 = U3 = ... = Um = Uj
Dung lng ca b ngun: Q = Q1 + Q2 + Q3 + ... + Qm =n
j
j=1
U = mQj
Dng in phng ca b ngun: Ip= Q/10
Ni tr trong ca b ngun: R0 = r01/m = r02/m = r03/m = ... = r0n/m = r0j/m
Trong m s nhnh song song ca b ngun.
u hn hp:
Mc ch l to ra b ngun c in p v dung lng ln hn in p v dunglng ca c quy thnh phn.
Phng php thc hin:- u ni tip c quy thnh tng nhnh c in p theo yu cu.
- u song song cc nhnh li thnh c dung lng theo yu cu (Hnh2.8).
S c quy mc ni tip trn mt nhnh l n v s nhnh u song song l m.
iu kin l cc c quy phi c cng in p v cng dung lng:
U1 = U2 = U3 = ... = Un
Q1 = Q2 = Q3 = ... = Qn
Cng thc tnh ton:in p b ngun:
U= Un1 = Un2 = Un3 = ... = Unm = U1 + U2+ U3 + ... + Un =n
ii=1
U = nUi = Uni
Dung lng ca b ngun:
Q = Qn1 + Qn2 + Qn3 + ... + Qnm = Q1 + Q2 + Q3 + ... + Qm =n
j
j=1
Q = mQj = mQnj
Dng in phng nh mc ca b ngun:I= Q/10
Ni tr ca b ngun: 00
nrR
m
Trong :
Unil in p trn nhnh th i.
Qnjl dung lng trn nhnh th j.
r0l in tr trong ca c quy.
- Bc 3: Ni tiu ni cc cc ca c quy vi cc cc
cng tn ca ti ph hp. m bo tip xc ti
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
18/85
22
cc v tr u ni phi chc chn.
-Bc 4: Nhn xt
Sau mi phng php u ni, tin hnh kim tra:
+ o in p ca tng c quy.
+ o in p ca tng nhnh.
+ o in p ca b ngun.
+ o dng phng ca tng nhnh.
+ o dng phng ca b ngun.+ Kt lun.
Hnh 2.8: u hn hp c quy
+ - + - + - +-
+ - + - + - +-
+ - + - + - +-
+ - + - + - +-+
-
U
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
19/85
23
Bn dn n
Bn dn p
in cc mt trn
in cc mt di
Lp tip gip
Hnh 2.10: Cu to pin mt tri
2. Pin mt tri
2.1. Cu to
V c bn, c th ni pin mt tri c cu to bi 3 thnh phn sau (Hnh 2.10):mt ghp bn dn p-n, in cc v lp chng phn x.
- Mt ghp bn dn p-n: S dng tinh th Silic (Si), y l thnh phn chnh ca pin,thng c din tch b mt rng v c lp n cc mng nh sng c th chuyn qua ti mt tip gip.
- in cc: dn in ra ph ti th trn mi mt ghp p -n phi c cc in cc.Vt liu lm in cc phi va c dn in tt, va c bm dnh tt vo cht bndn, bi th, in cc thng c ch to gm ba lp: Titan (Ti), Paladi (Pe) v bc
(Ag).+ Lp Titan: L lp trong cng, tip xc trc tip vi cht bn dn v Titan bm
dnh rt tt vi Si.
+ Lp bc: L lp v tr ngoi cng c tnh dn in tt v d hn ni.
+ Lp Paladi: L lp gia ca in cc c tc dng ngn cch gia lp Titan vbc, v nu hai lp ny tip xc trc tip th chng s phn ng ho hc vi nhau gyhng in cc.
to s lin kt tt gia cc lp ca in cc th sau khi ch to, ngi ta phi
trong nhit t 5000
C n 6000
C. Ngoi ra, i vi in cc mt trn ca pin cn phim bo hi ho gia vn che sng v in tr ca in cc. Thng thng in cc c to di dng mt li c che khng qu 10% din tch mt pin.
- Lp chng phn x: Trong qu trnh lm vic, nu s phn x nh sng cng nhius lm cho hiu sut ca pin cng gim. V vy, chng phn x cho pin th phi phmt hoc hai lp SiO2 hay TiO2 ngoi pin.
Do sc in ng ca pin mt tri nh (khong 0,5V) nn khi ch to phi u ninhiu pin vi nhau thnh dng tm (cn gi l modul pin mt tri). V pin phi lm vicngoi tri nn bo v v tng tui th ca pin th mt trn ca cc tm pin phi c
ph mt lp cht do trong sut, thng l: Polyvinyl butirat (PVB) hoc Etylen Vinylaxetat (EVA) v trn cng l tm thu tinh.
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
20/85
24
2.2. Nguyn l hot ng
phn tch nguyn l lm vic ca pin mt tri, phi xt trn s nguyn l(Hnh 2.11). Nh bit, khi cho hai cht bn dn p v n tip xc vi nhau th in t t
bn dn n s khuch tn sang bn dn p, cn l trng ca bn dn p s khuch tn mtcch tng i sang bn dn n. Kt qu l min tip gip ca bn dn n tch in dng
cn min tip gip ca bn dn p tch in m. Trong min tip gip hnh thnh mt intrng (gi l in trng tip xc - Etx) v do c mt in p tip gip (cn gi lin p tip xc - Utx). Lc u, in trng tip gip tng nhanh, nhng khi ln sngn cn s khuch tn ca cc in t v l trng qua min tip gip (trng thi cn
bng ng).
Do cc ht dn khuch tn sang cc pha i din nn min tip gip, nng ccht dn l rt nh hay c th ni in tr ca min tip gip iu kin bnh thng l rtln. in trng Etx v in p Utx ch tn ti trong min tip gip, v th trong iu kin
bnh thng, nu ni cc u bn dn n v p vi nhau bng mt dy dn th trong dy vnkhng c dng in chy qua.
By gi, nu chiu nh sng vo b mt lp tip gip th cc in t v l trngquang s nhn c nng lng v tr thnh cc ht dn t do. Cc ht dn ny c E txgia tc v cc pha i din (l trng v pha bn dn p cn in t v pha bn dn n).Kt qu l to ra mt sc in ng gi l sc in ng quang in. Nu ni cc u bn
dn n v p vi mt ph ti th s c dng in chy qua. Sc in ng ny ph thucvo bn cht cc cht bn dn, vo nhit min tip gip, vo bc sng v cng nh sng. Hin tng xut hin sc in ng quang in khi chiu nh sng vo tipgip p-n c gi l hiu ng ni quang in.
Nh vy, mt tip gip p-n khi c chiu nh sng c th tr thnh mt ngunin cho ra mt cng sut hu ch. Hiu ng ni quang in trn cc tip gip p-n chuyn ho quang nng thnh in nng c gi l pin quang in. Nu s dng pinquang in chuyn ho bc x mt tri thnh in nng th pin c gil pin mttri.
Etx
n p
++
+++++
--
-----
n p
+++
++++
---
----
nh sng
A
V
- +
R
a)
b)Hnh 2.11: S nguyn l pin mt tri
a) Khi cha c nh sng chiub) Khi c nh sng chiu
-
7/31/2019 q Fr 1349666910
21/85
25