1

Ruimtelijk Structuurplan Tessenderlo

Vak: Actuele topics in aardrijkskunde Naam: Lene Wuyts

Lector: Mevr. Verstappen Klas: 3 SA 3

Schooljaar: 2014-2015

2

Inhoudsopgave 1. Gewestplan ...................................................................................................................................... 3

2. Situering in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen .................................................................... 4

3. Provinciaal beleid ............................................................................................................................ 5

3.1 Situering in Ruimtelijk Structuurplan Provincie Limburg .............................................................. 5

4. Gemeentelijk beleid ........................................................................................................................ 6

4.1 Aangrenzende gemeenten ............................................................................................................ 7

4.2 Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP) ........................................................................... 7

4.3 Mobiliteitsplan .............................................................................................................................. 7

5. RUP Gerhagen ................................................................................................................................. 7

5.1 Wat ................................................................................................................................................ 7

5.2 Probleemstelling ............................................................................................................................ 7

5.3 Situering ........................................................................................................................................ 8

5.4 Ruimtelijke structuur ..................................................................................................................... 8

5.5 Toekomst ....................................................................................................................................... 9

6. Eigen mening ................................................................................................................................... 9

7. Secundair onderwijs ...................................................................................................................... 10

Bijlage 1: Situering kernen ..................................................................................................................... 11

Bijlage 2: Gewestplan Tessenderlo Centrum ........................................................................................ 11

Bijlage 3: Woonuitbreidingsgebieden kernen ....................................................................................... 12

Bijlage 4: Vlaams netwerk Albertkanaal ................................................................................................ 12

Bijlage 5: Plan Merodebossen ............................................................................................................... 13

Bijlage 6: Situering Gerhagen ................................................................................................................ 13

3

1. Gewestplan

De bodembestemmingen van Tessenderlo worden bepaald door het gewestplan Hasselt-Genk, dit werd goedgekeurd op 3 april 1979. Tessenderlo is een gemeente die opgedeeld wordt in vijf kernen1: Centrum, Schoot, Hulst, Berg en Engsbergen.

De grondgebieden in Tessenderlo worden grotendeels gebruikt als landbouw- en groengebieden. Deze bevinden zich vooral in het westen van de gemeente. Vervolgens is 14,2 procent van de totale oppervlakte voorzien voor woongebied, 3 procent als woonuitbreidingsgebied. Het grootste woongebied is terug te vinden in Tessenderlo Centrum2 en Berg, bij de andere kernen is dit beduidend kleiner. In elke kern werden woonuitbreidingsgebieden3 voorzien. De andere grote oppervlaktes worden gebruikt voor recreatie en dagrecreatie. Deze gebieden worden voor verschillende doeleinden gebruikt.

Verder liggen er twee grote industrieterreinen namelijk Schoonhees en Ravenshout. Het

industrieterrein Schoonhees is gelegen in de buurt van het centrum, hier is de chemische industrie

terug te vinden (Tessenderlo Chemie). Ravenshout situeert zich langs het Albertkanaal waardoor het

watergebonden activiteiten en bedrijven bevat.

Een specifieke aanduiding op het gewestplan is het waterwingebied ter hoogte van de Schoterse

bossen. In 2008 zou men de waterwinning stopzetten.

Het gewestplan geeft op sommige plaatsen een vertekend beeld van de (on-)mogelijkheden die er

nog zijn doordat er door de jaren heen heel wat bijzondere plannen van aanleg werden opgesteld.

1 Zie bijlage 1: Situering kernen

2 Zie bijlage 2: Gewestplan Tessenderlo Centrum

3 Zie bijlage 3: Woonuitbreidingsgebieden kernen

4

2. Situering in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

Doordat Tessenderlo gelegen is in het buitengebied, wordt de ruimtelijke ontwikkeling grotendeels bepaald door het fysisch systeem. Door de bundeling van ontwikkeling in de kernen van het buitengebied probeert men de versnippering van de open ruimte tegen te gaan. De groei van (woon) bebouwing dient in de kernen van het buitengebied te worden opgevangen. Hierbij moet vooral aandacht besteed worden aan de ruimtelijke kwaliteit van het buitengebied. Het netwerk van rivieren en beekvalleien is structurerend op Vlaams niveau. Bovendien wordt er gestreefd naar het zoveel mogelijk behouden en ontwikkelen van de diversiteit en herkenbaarheid van de landschappen in Vlaanderen. De dichtst bijgelegen stedelijke gebieden zijn: Hasselt-Genk (Regionaalstedelijk gebied), Diest, Aarschot, Geel, Mol (structuurondersteunende kleinstedelijke gebieden), Beringen (kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau).

Tessenderlo is geselecteerd als economisch knooppunt doordat het deel uitmaakt van het economisch netwerk Albertkanaal. Dit netwerk is belangrijk omwille van zijn economische rol en de aanwezigheid van hoogwaardige vervoers- en verkeersinfrastructuur (Albertkanaal en de E313). Tessenderlo kan de ruimtelijk-economische potenties van het Albertkanaal en de E313 ondersteunen.

De E313 wordt geselecteerd als hoofdweg en maakt deel uit van het ‘Trans-European Netwerk’ (TEN). Deze weg zorgt voor de ontsluiting en bereikbaarheid van de bedrijventerreinen gelegen langs of nabij de E313.

5

Het Albertkanaal maakt deel uit van het hoofdwaterwegennet. Naast zijn (inter)nationale verbindende functie, ontsluit het Albertkanaal de belangrijkste econmische knooppunten, nl. het economisch netwerk van het Albertkanaal.

3. Provinciaal beleid

3.1 Situering in Ruimtelijk Structuurplan Provincie Limburg

Tessenderlo is gelegen in de hoofdruimte ‘Netwerk Midden-Limburg’, dit is verbonden met het

Vlaams netwerk Albertkanaal4. Zowel stedelijke als economische activiteiten worden er

geconcentreerd.

In deze hoofdruimte wordt nog eens een verdeling gemaakt in drie deelgebieden. Tessenderlo is

gelegen in de deelruimte ‘Strokengebied’. Dit biedt een ondersteunende rol in het netwerk Midden-

Limburg. Het daaraan gekoppelde beleid spitst zich hoofdzakelijk toe op de economische activiteit

langsheen het Albertkanaal-E313 en behoud en versterking van de natuurlijk structuur.

De bossen van Tessenderlo en het noordelijk Limburgs Hageland worden door de provincie erkent als

belangrijk natuurlijk systeem. Via ruimtelijke uitvoeringsplannen zullen de

4 Zie bijlage 4: Vlaams netwerk Albertkanaal

6

natuurverbindingsgebieden door de provincie afgebakend worden. De plannen worden opgemaakt in

overleg met de betrokken gemeenten en belanghebbende partijen.

Ook de provincie hecht veel belang aan het economisch netwerk Albertkanaal. Samen met de Vlaamse overheid wordt de verdere ontwikkeling van dit netwerk aangepakt. De uitbreiding van bedrijventerreinen zal plaatsvinden op het industrieterrein Ravenshout.

De provincie selecteert grote aaneengesloten landbouwgebieden in de gemeente, waarna de Vlaamse overheid gevraagd wordt deze op te nemen bij de afbakening van de agrarische structuur.

Aan toerisme en recreatie wordt er provinciaal niet veel aandacht besteed. Het enige wat vermeld wordt, is dat het bosgebied Gerhagen aangeduid wordt als een stiltegebied. 5

Op intergemeentelijk niveau wordt Tessenderlo geselecteerd als openbaarvervoersknooppunt. Dit ten gevolge van de ligging van het Albertkanaal en E313 en de selectie van (delen van) de N73 en de N724 als secundaire wegen.

Tessenderlo maakt deel uit van ‘een complex en gaaf landschap’ en van ‘een complex nieuw landschap’. De Grote Laak, de Grote Beek en het Albertkanaal worden geselecteerd als structurerende hydrografische elementen, de Diestiaanruggen en de getuigenheuvels als structurerende reliëfelementen.

4. Gemeentelijk beleid

5 Zie verder: RUP Gerhagen

7

4.1 Aangrenzende gemeenten De gemeente Tessenderlo stemt zich af op de gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen van de

aangrenzende gemeenten. Voorbeelden zijn: Ham, Beringen, Diest, Scherpenheuven-Zichem en

Laakdal. Zo kunnen ze inzicht verwerven in de ruimtelijke visies van de buurtgemeenten.

4.2 Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP) Het GNOP van de gemeente Tessenderlo werd opgemaakt in 1994.

Het bestaat uit 2 delen:

Ten eerste worden de biologisch waardevolle gebieden weergegeven, daarnaast vind je een

overzicht van de per deelgebied voorkomende natuurwaarden en knelpunten terug. Ten tweede zijn

de doelstellingen per deelgebied en het bijhorende actieprogramma terug te vinden. De relevante

elementen uit GNOP worden in het ruimtelijk structuurplan opgenomen.

4.3 Mobiliteitsplan Het gemeentelijk mobiliteitsplanningsproces werd afgerond en resulteerde in het Beleidsplan

(augustus 2001). In dit plan wordt een overzicht gegeven van de maatregelen die de volgende jaren

uitgevoerd zullen moeten worden. Ook uit dit plan zullen de relevante elementen opgenomen

worden in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.

5. RUP Gerhagen6

5.1 Wat Ik heb ervoor gekozen het ruimtelijk uitvoeringsplan van Gerhagen te bespreken, omdat het gebied

deel uitmaakt van mijn eigen leefomgeving. Gerhagen is een natuurgebied van ongeveer 945 ha dat

toegang biedt tot de Merodebossen. De Merode is een natuurgebied dat zich verspreid over de drie

provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg. Gerhagen is een wandelgebied dat dient als een

toeristisch-recreatieve trekpleister in de gemeente. Deze plannen liggen op tafel sinds oktober 2009.

5.2 Probleemstelling Doordat Gerhagen aangeduid is als toegangspoort van de Merodebossen7, wordt er een nieuwe

dynamiek in het gebied verwacht. Om op deze dynamiek een antwoord te kunnen bieden, hebben ze

een RUP ontwikkelt voor dit gebied. Door het groter wordende succes zijn horecazaken zich

ongestructureerd gaan verder ontwikkelen. Dit merk je doordat de horecazaken heel dicht bij elkaar

gelegen zijn, waardoor de concurrentie tussen de zaken groot is. Het plan heeft als doel om de

nieuwe problemen en noden te kunnen opvangen.

6 Zie filmpje: http://www.youtube.com/watch?v=qrE5WgOfj4w

7 Zie bijlage 5: Plan Merodebossen

8

5.3 Situering8 Het plangebied Gerhagen-Pinnekesweyer is gelegen in het westen van Tessenderlo en sluit aan op de

Merodebossen. Het is gelegen tussen de twee kernen Schoot en Engsbergen. Het sluit ten westen

aan op het natuurgebied Averbode Heide.

Ten opzichte van de belangrijkste verkeersassen situeert Gerhagen zich ten westen van de noord-

zuid gerichte N174-Sparrenweg. Ongeveer 5km van Gerhagen ligt de oprit van de E313.

5.4 Ruimtelijke structuur

Het doel van het RUP is een ondersteunend kader scheppen om Gerhagen als toegangspoort naar de Merodebossen te ontwikkelen, met respect voor de aanwezige natuurwaarden. Het plan heeft een positieve impact op landschappelijk en ecologisch vlak. Zo wordt de ruimte efficiënter ingericht dan het bestaande bijzonder plan van aanleg door bundeling van de recreatie.

Zowel de voorziene parking als de overstromingsgevoelige gebieden worden ingericht en krijgen voldoende ruimte. De voorziene parking wordt landschappelijk sterk ingericht, net zoals de overstromingsgevoelige gebieden. De landschappelijke inrichting van het plangebied zorgt eveneens voor de buffering van de aanwezige horecazaken naar het buitengebied.

De verwezenlijking van het recreatiegebied en de inrichting van Gerhagen als toegangspoort tot de Merodebossen zal ongetwijfeld tot bijkomende verkeersstromen en een hogere parkeerdruk leidden. De toegenomen verkeerstromen zullen opgevangen worden door de vlotte aansluiting op een lokale weg en de aanwezige, ruime parking. Het plan probeert in te spelen op de mogelijk negatieve effecten zodat men deze kan voorkomen.

8 Zie bijlage 6: Situering Gerhagen

9

5.5 Toekomst

Op onderstaand plan krijg je een overzicht van hoe Gerhagen er uiteindelijk moet uitzien. Zoals je

merkt is het wel een goed doordacht plan. De meeste werken zijn al achter de rug, enkel de

vernieuwing van het bosmuseum moet nog van start gaan. De wegenaanleg is ook nog niet volledig

afgerond. Zo zijn er nog plannen om de grote kruispunten richting Gerhagen aan te pakken, zodat

men meer veiligheid kan garanderen.

6. Eigen mening

Gerhagen heeft sinds de plannen al verschillende veranderingen ondergaan. De herinrichting van de parkeerzone is al gebeurd. Zo is er nu veel meer ruimte gecreëerd met integratie van groen. De wegenaanleg is gedeeltelijk al uitgevoerd. De toegangswegen naar het natuurgebied toe moeten nog aangepakt worden. De wegen in het gebied zelf zijn al onder handen genomen. Verder is het stiltegebied ingericht zoals gepland was. Volgens het filmpje9 zouden in september 2014 de werken afgerond moeten zijn. Het project dat nu nog van start moet gaan, is de hernieuwing van het bosmuseum.

Sinds de herstructureringsplannen is er al heel wat vooruitgang geboekt. Wat ik er vooral goed aan vind is dat er rekening gehouden wordt met de zwakke weggebruikers. Zo is de ingang van het natuurgebied enkel bereikbaar te voet of met de fiets. Verkeersveiligheid staat centraal bij deze herinrichting. Verder is er ook veel meer ruimte en structuur gecreëerd. De wandelpaden zijn beter aangegeven en uitgestippeld. De bedoeling van het nieuwe concept is vooral meer toeristen aantrekken. Of dit ook werkelijk gaat gebeuren, valt nog af te wachten.

9 http://www.tvl.be/nl/2013-06-27/plannen-poort-gerhagen-voorgesteld/#.VEoFOvl_uSo

10

7. Secundair onderwijs

We kunnen dit linken aan het thema bebouwing en bevolking dat aan bod komt in het eerste leerjaar

van de eerste graad. Dit thema wordt heel uitgebreid besproken. Zo worden er elf lestijden voorzien

voor dit thema. In het leerplan gaat het specifiek over de verschillende bebouwingen die leerlingen

moeten kunnen herkennen en benoemen. Het structuurplan, eigenlijk het vertrekpunt, komt niet

aan bod. Het structuurplan geeft aan dat alle werken die plaatsvinden een uiteindelijk doel hebben.

De meeste leerlingen zijn zich hier niet van bewust. Daardoor kan je kort het structuurplan even

toelichten op het niveau van de leerlingen. Op die manier kan je hen meegeven hoe hun eigen

leefomgeving opgebouwd is. Het Ruimtelijk Structuurplan is iets vrij abstract voor de leerlingen van

de eerste graad, daarom zou ik er ook niet te diep op in gaan.

Wat ook interessant kan zijn, is om een recent structuurplan te bespreken uit hun eigen

leefomgeving. Daardoor speel je in op hun leefwereld en kan je heel het plan samen met de

leerlingen ontleden. Zo kan je vanuit de probleemstelling vertrekken, waarom er veranderingen

moesten plaatsvinden. Vervolgens kan je dan vragen welke verbeteringen er zijn gekomen… Op deze

manier verhoog je de interesse en de interactie van de leerlingen.

Het integreren van het Ruimtelijk Structuurplan kan dus verschillende voordelen hebben. Het kan er

voor zorgen dat je het thema bebouwing en bevolking beter kan kaderen in een geheel.

11

Bijlagen

Bijlage 1: Situering kernen

Bijlage 2: Gewestplan Tessenderlo Centrum

12

Bijlage 3: Woonuitbreidingsgebieden kernen

Woonuitbreidingsgebieden Hulst

Woonuitbreidingsgebieden kernen Tessenderlo Centrum,

Schoot, Berg, Engsbergen

Bijlage 4: Vlaams netwerk Albertkanaal

13

Bijlage 5: Plan Merodebossen

Bijlage 6: Situering Gerhagen

14

Bronnen:

ANONIEM, Gerhagen in een nieuw kleedje, Het Nieuwsblad, 02/12/2013 (http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20131201_00865640)

GEMEENTE TESSENDERLO, Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Tessenderlo - Tekstenbundel, internet, geraadpleegd 09/10/2014, (http://www.tessenderlo.be/file_uploads/10595.pdf?_vs=0_N).

GEMEENTE TESSENDERLO, Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Tessenderlo – Kaartenbundel, internet, geraadpleegd 09/10/2014, (http://www.tessenderlo.be/file_uploads/10593.pdf?_vs=0_N).

LIBOST-GROEP NV., Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan “Pinnekesweyer-Gerhagen”, internet, geraadpleegd 16/10/14, ( http://www.lne.be/merdatabank/uploads/nthnvg1560.pdf).

PROVINCIE LIMBURG, Ruimtelijk Structuurplan Limburg - Actualisatie, internet, 15/10/2014, (http://www.verenigingeningenk.be/upload/21086265/downloads/2011-06_kaartenbundel.pdf).

TV LIMBURG, Tessenderlo: Poort van Gerhagen, internet, gepubliceerd op 11/07/13, (http://www.youtube.com/watch?v=qrE5WgOfj4w).

VLAAMSE OVERHEID, Atlas van de woonuitbreidingsgebieden, internet, geraadpleegd 13/10/2014, (http://www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/wugatlas/limb/gemeenten/tessenderlo.htm).

VVKSO, Leerplan Aardrijkskunde 1e graad A, September 2008, BRUSSEL, D/2008/7841/038, (http://ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Aardrijkskunde-2008-038.pdf).