KIẾN THỨC VỀ BỆNH VIÊM PHỔI CỦA CÁC BÀ MẸ

CÓ CON DƢỚI 5 TUỔI VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN

Hướng dẫn đề tài:

PGS. TS. QUANG VĂN TRÍ

TS. KATHY FITZSIMMONS

Người thực hiện:

Ths. NGUYỄN XUÂN LÀNH

• 155 triệu trẻ viêm phổi /năm; 1,8 triệu trẻ tử vong.

Việt Nam xếp thứ 15, có 2 triệu ca mới mắc/năm và

12% trẻ < 5 tuổi tử vong do viêm phổi (WHO ,2009 và WHO ,

2006)

• Việt Nam là một nước đang phát triển, tình hình ô

nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng (WHO, 2009)

• Tử vong do viêm phổi là 2,0%, chiếm 33% tổng số tử

vong do mọi nguyên nhân ở nước ta (Nguyễn Đình Hường,1994)

MỞ ĐẦU

• BV Nhi Đồng 1: 4000 trẻ nhập viện vì viêm phổi /năm.

Năm 2004, viêm phổi chiếm tỷ lệ 45%, cao nhất trong

tổng số bệnh lý hô hấp nằm viện.

• BV Nhi Đồng 2: từ 01/03/2001 – 28/02/2002 có 3221

trẻ dưới 2 tuổi nhập Khoa hô hấp vì nhiễm khuẩn hô

hấp cấp, trong đó viêm phổi chiếm tỷ lệ 35% (Phạm Thị Minh

Hồng, 2007)

• Viêm phổi là bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng tránh

được biến chứng nếu phát hiện, xử tri và điều trị kịp

thời.

MỞ ĐẦU

• Để phòng tránh tốt biến chứng, can thiệp ban đầu

của gia đình trẻ rất quan trọng vì vậy bà me cần có

kiến thức đung về bệnh viêm phổi (Naomi, 2002 và Đinh Thị Hồng

Gấm, 2012)

• Để giảm tử vong do viêm phổi có thể thưc hiện

bằng nhiều cách: tăng cường khả năng chẩn đoán

và điều trị, cải thiện dinh dưỡng.

• Việt Nam chưa có công trình nghiên cứu về kiến

thức và sư nhận biết dấu hiệu viêm phổi của bà me.

MỞ ĐẦU

CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

Tỷ lệ bà mẹ có con dƣới 5 tuổi có kiến thức đúng đối với

bệnh viêm phổi là bao nhiêu?

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

MỤC TIÊU TỔNG QUÁT

Đánh giá kiến thức về bệnh viêm phổi của những

bà me có con dưới 5 tuổi bị viêm phổi đến khám và

điều trị tại bệnh viện Nhi Đồng 1.

1. Xác định tỷ lệ bà me có con dưới 5 tuổi bị viêm phổi đến

khám và điều trị tại bệnh viện Nhi Đồng 1 có kiến thức đung về

bệnh viêm phổi.

2. Xác định các yếu tố liên quan đến kiến thức của các bà me

có con dưới 5 tuổi bị viêm phổi đến khám và điều trị tại bệnh

viện Nhi Đồng 1.

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨUMỤC TIÊU CỤ THỂ

• Viêm phổi là viêm nhu mô phổi, một biểu hiện lâm sàng của

nhiễm khuẩn hô háp dưới. Theo WHO viêm phổi bao gồm viêm

phế quản, viêm phế quản phổi, viêm phổi thùy và áp xe phổi

(Phạm Thị Minh Hồng, 2007).

Các nghiên cứu trên thế giới:

• Thái Lan: 66% các bà me hạn chế kiến thức về bệnh viêm

phổi, 7% bà me trả lời câu hỏi chính xác về dấu hiệu viêm

phổi, 81% bà me nhận thức tốt về viêm phổi (Siswanto, 2007)

• Peruvian: 84% các bà me nói rằng họ biết bệnh viêm phổi,

58,7 % bà me nghĩ viêm phổi do thiếu sư quan tâm của bố me,

28,9% bà me tin rằng virus gây nên bệnh (Naomi, 2002)

• Đông Nigeria: khó thở chiếm 61%, thở nhanh 42%, ho nhiều

26,5%, rút lõm ngưc 8,5%, tím tái 1% (Uwaezuoke, 2002)

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

Ở Việt Nam:

• Theo nghiên cứu của Chung Hữu Nghị cho thấy tỷ lệ tử

vong viêm phổi tại khoa hô hấp là 1,35%, nguyên nhân

tử vong chinh là suy hô hấp nặng ( 90,5%). Đa phần do

trẻ nhập viện trễ với bệnh cảnh viêm phổi nặng (Chung Hữu

Nghị, 2010).

• Theo nghiên cứu của Lý Văn Xuân: 31,8% bà me hạn

chế kiến thức về phòng bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp

và viêm phổi (Ly Van Xuan,2004).

• Theo nghiên cứu của Nguyễn Văn Minh có 55,7% bà

me mang con đi khám bệnh khi cảm nhận trẻ bị nhiễm

khuẩn hô hấp cấp, 86,4% tư mua thuốc cho con uống và

để trẻ ở nhà khi nặng mới đến bệnh viện (Nguyen Van Minh,

2004).

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Tất cả các bà me có con dưới 5 tuổi bị viêm phổi đến

khám và điều trị tại bệnh viện Nhi Đồng 1 Thành phố

Hồ Chi Minh.

THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU

Mô tả cắt ngang có phân tich

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

MẪU NGHIÊN CỨU

Cỡ mẫu

Với Z1-/2= 1,96

= 0,05

P = 0,85

d = 0,05

N = 210

Vậy cỡ mẫu cho nghiên cứu này là 210

d2N =

Z21-/2 P (1 – P)

Tiêu chi chọn mẫu

• Các bà me có con dưới 5 tuổi đưa trẻ đến

khám và điều trị tại bệnh viện Nhi Đồng 1

thành phố Hồ Chi Minh và được bác sĩ chẩn

đoán viêm phổi.

• Bà me có khả năng hiểu và nói tiếng Việt,

tình nguyện tham gia nghiên cứu.

MẪU NGHIÊN CỨU

Tiêu chi loại trừ

• Bà me không đồng ý tham gia nghiên cứu.

• Bà me không thể trả lời phỏng vấn như:

câm, điếc, tâm thần.

• Bà me không trả lời hoàn chỉnh bộ câu hỏi

phỏng vấn.

• Bà me có con trong tình trạng bệnh nặng

cần can thiệp cấp cứu.

MẪU NGHIÊN CỨU

Bộ câu hỏi có 6 câu hỏi về thông tin của trẻ bị viêm

phổi; 10 câu hỏi về thông tin của bà me có con bị

viêm phổi và câu hỏi về kiến thức của bệnh viêm

phổi.

CÔNG CỤ THU THẬP SỐ LIỆU

• Bộ câu hỏi được xây dưng dưa vào Học thuyết Mô

hình Niềm tin Sức khoẻ và 2 bộ câu hỏi của Naomi

(2002) and Uwaezuoke (2002).

• Bộ câu hỏi đã được chỉnh sửa sau khi tiến hành

nghiên cứu thử nghiệm.

• Cronbach’s Alpha để đo lường tinh tin cậy của bộ

câu hỏi:

Kiến thức: 0,88

Nhận biết: 0,76

ĐỘ TIN CẬY VÀ TÍNH GIÁ TRỊ

• Nhập dữ liệu bằng chương trình EpiData 3.1

• Phân tich dữ kiện bằng phần mềm Stata 12

PHÂN TÍCH SỐ LIỆU

Thang điểm về kiến thức: 24 điểm

• Kiến thức tốt: ≥ 70% tổng điểm (≥ 24 điểm).

• Kiến thức chưa tốt:< 70% tổng điểm (< 24 điểm).

THANG ĐIỂM ĐÁNH GIÁ

Được duyệt về phương pháp tiến hành và y đức

tại:

•Hội đồng phê duyệt đề cương của Đại học Y dược

TPHCM

•Hội đồng nghiên cứu của bệnh viện Nhi Đồng 1.

Bà me tư nguyện tham gia nghiên cứu

Mọi thông tin sẽ được bảo mật

Không có xét nghiệm có hại

Y ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU

KẾT QUẢ và BÀN LUẬN

57,1%

42,9%

KT đúng

KT chưa đúng

Kiến thức chung đúng của BM về bệnh viêm phổi

Cần tăng cường

GDSK cho bà me

về kiến thức

bệnh viêm phổi

Thấp hơn kết quả của Naomi

và SiswantoSiswanto (2007), Naomi

(2002)

KẾT QUẢ và BÀN LUẬN

Mối liên quan giữa

kiến thức với đặc

điểm của trẻ

Kiến thức

P PR (KTC 95%)Chƣa

đúngĐúng

Sinh thiếu tháng

Không77 (46,4) 89 (53,6)

0,045 1,31 (1,04 – 1,67)Có

13 (29,5) 31(70,5)

Cân nặng lúc sinh

Đủ cân85 (45,5) 102 (54,5)

0,030 1,43 (1,11 – 1,85)

Nhe cân 5 (21,7) 18 (78,3)

KẾT QUẢ và BÀN LUẬNMối liên quan giữa

kiến thức với đặc

điểm của mẹ

Kiến thức

P PR (KTC 95%)Chƣa đúng Đúng

Nơi sống

Các tỉnh khác 53 (50,0) 53 (50,0)

0,035 1,29 (1,02 – 1,63)Thành phố HCM 37 (35,6) 67 (64,4)

Nghề nghiệp

Công nhân viên 3 (11,1) 24 (88,9) 1

Buôn bán/kinh doanh 7 (36,8) 12 (63,2) 0,007 0,62 (0,44 – 0,88)

Nông dân 12 (60,0) 8 (40,0) 0,001 0,39 (0,23 – 0,68)

Nội trợ 37 (48,7) 39 (51,3) <0,001 0,51 (0,41– 0,63)

Công nhân nhà máy 28 (47,5) 31 (52,5) <0,001 0,52 (0,41- 0,66 )

KẾT QUẢ và BÀN LUẬN

Mối liên quan giữa

kiến thức với đặc

điểm của mẹ

Kiến thức

P PR (KTC 95%)Chƣa

đúngĐúng

Trình độ học vấn

< Cấp 386 (71,1) 35 (28,9)

<0,001 3,30 (2,48 – 4,38)≥ Cấp 3

4 (4,5) 85 (95,5)

Thu nhập hàng tháng

< 5 triệu66 (49,6) 67 (50,4)

0,009 1,36 (1,09 – 1,71)≥ 5 triệu

24 (31,2) 53 (68,8)

1. Kiến thức

57,1% bà me có kiến thức đung về bệnh viêm phổi

2. Các yếu tố liên quan đến kiến thức của bà me về

bệnh viêm phổi

Bà me có con sinh thiếu tháng; sinh nhe cân; sống

ở thành phố Hồ Chí Minh; nghề nghiệp là công

nhân viên nhà nước, buôn bán, nông dân, nội trợ ,

công nhân nhà máy ; trình độ học vấn; thu nhập

hàng tháng Có mối liên quan đến kiến thức

đúng của bà mẹ.

KẾT LUẬN

• Tăng cường công tác truyền thông GDSK cho bệnhnhi bị VP và thân nhân về kiến thức và sư nhận biếtcác dấu hiệu của bệnh VP.

• Chương trình phòng chống bệnh VP tại cộng đồng nói chung và tại BVNĐ 1 nói riêng cần phải quan tâm hơn đến đối tượng bà me có từ 2 con trở lên, có nghề nghiệp là nông dân và nội trợ.

• Các cấp quản lý cần phải tìm hiểu kênh truyền thông tin nào hiệu quả nhất để mang đến thông tin sức khỏe, các bệnh thường gặp ở trẻ cho các bà me, đặc biệt các bà me sống tại các tỉnh thành khác.

KIẾN NGHỊ

• Các cấp quản lý cần cân nhắc trong hoạt động

phòng chống bệnh VP đến các bà me có hai yếu

tố kinh tế gia đình thấp và trình độ học vấn thấp.

• Nâng cao vai trò điều dưỡng trong giáo dục sức

khỏe cho bệnh nhi và thân nhân.

• Nghiên cứu tiếp theo nên xây dưng chương trình

giáo dục và giáo dục sức khỏe cho người chăm

sóc chính của bệnh nhi về bệnh VP.

KIẾN NGHỊ

• Viêm phổi trẻ em là vấn đề cấp thiết của y tế- xã hội.

• NC giup ĐD tăng cường một số nội dung trong chương trình GDSK.

• NC là tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo của ĐD nhằm nâng cao hiệu quả phòng tránh các biến chứng và giảm tỷ lệ tử vong do VP.

• NC giup bệnh nhi bị VP và gia đình nhận ra những hạn chế về kiến thức cũng như sư nhận biết các dấu hiệu VP, giup họ thay đổi hành vi nhằm nâng cao sức khỏe.

Ý NGHĨA CỦA NGHIÊN CỨU

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN

QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN!

TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT

1. Bộ môn Nhi Đại học Y Hà Nội (2003). “Bài giảng nhi khoa”. Tập I, tái xuất bản lần thứ 3. Nhà xuất bản Y học, tr. 294-

298.

2 . Bộ Y Tế – Vụ sức khỏe sinh sản (2006). Tổng kết công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản năm 2006 và phương

hướng năm 2007, tr 8-16.

3. Bộ Y Tế (2011) Tóm tắt số liệu thống kê y tế 2006-2010. Hà Nội.

Bộ Y Tế (2001) Giới thiệu – Tài liệu huấn luyện kỹ năng xử trí lồng ghép trẻ bệnh cho cán bộ y tế phòng khám đa

khoa khu vực và trạm y tế xã. Hà Nội, p. 7-11.

4. Phan Hữu Nguyệt Diễm (2004). “ Viêm phổi”, Thực hành lâm sàng nhi khoa, Bộ Môn Nhi – Đại học Y Dược Thành

Phố Hồ Chi Minh, Nhà xuất bản Y Học, tr. 394-400.

5. Đinh Thị Hồng Gấm (2012). Kiến thức, thái độ, thực hành về bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp của những bà mẹ có con

đưới 5 tuổi tại xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi, TP.HCM”. Khóa luận tốt nghiệp cử nhân xét nghiệm y học dư

phòng- Đại học y dược Tp Hồ Chi Minh.

6. Cao Thị Hà Giang (2010). Khảo sát đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của viêm phổi ở trẻ em từ 2 tháng đến 59

tháng tuổi tại bệnh viện Nhi Đồng I. Luận văn tốt nghiệp bác sỹ đa khoa - Đại học Y dược Tp Hồ Chi Minh.

TÀI LIỆU TIẾNG ANH

28. Bandyopadhyay Dr Debasis, Ahemed Dr T. (2013), “A study of knowledge, attitude and practice among mothers

towards acute respiratory infection in urban and rural communities of Burdwan District, West Bengal, India”,

Original Article ,Vol - 1, Issue - 8, June 19 2013.

29. Barton D.S (2011), Fever, http://www.healthy children.org/ English/tips – tolls/Symtom – checker/Page/Fever. aspx,

accessed on 10 April 2012.

30. Becker, M. H. (1974), "The health belief model and personal health behavior". Health Education Monographs,, 2(4).

31. British Thoracic Society (2002), “British Thoracic Society Guidelines for the Management of Community Acquired

Pneumonia in Childhood”, Thorax, 57, supp 1, pp.1 – 24.

32. Cesar Augusto Gálvez, Naomi Modeste, Jerry W. Lee, Hector Betancourt and Robert L. Wilkins. (2002), “Peruvian

mothers’ knowledge and recognition of pneumonia in children under 5 years of age”. Rev Panam Salud Publica/Pan

Am J Public Health 11(2).

33. Denno DM, Bentsi-Enchill A, Mock CN, Adelson JW. (1994), “Maternal knowledge, attitude and practices regarding

childhood acute respiratory infections in Kumasi, Ghana”, PubMed – NCBI, Ann Trop Paediatr. 1994;14(4):293-301.

TÀI LIỆU THAM KHẢO