ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 มกราคม – มิถุนายน 255...

http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 6 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2559

159

ครวทยาศาสตรมออาชพ Professional Science Teachers

รองศาสตราจารย ดร.ทวศกด จนดานรกษ สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

[email protected]

บทคดยอ

ครวทยาศาสตรมออาชพหมายถง ครทมความรในวชาวทยาศาสตรด โดยมความรในสวนทเปนเนอหาความรทสอนในดานเคม ชววทยา ฟสกส วทยาศาสตรทวไป สามารถจดการเรยนรตามแนวทาง สเตมศกษา ทบรณาการการเรยนรวทยาศาสตร คณตศาสตร เทคโนโลย และกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม โดยผเรยนท ากจกรรมเพอพฒนาความร ความเขาใจ และฝกทกษะดานวทยาศาสตร คณตศาสตร และเทคโนโลย และผเรยนไดน าความรมาออกแบบชนงานหรอวธการผานกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม มความเขาใจในธรรมชาตของวทยาศาสตรประกอบไปดวย 3 กลมใหญๆ ตามการจดของสมาคมความกาวหนาทางวทยาศาสตร ไดแก 1)โลกทศนทางวทยาศาสตร 2)การสบเสาะทางวทยาศาสตร และ3)กจการทางวทยาศาสตร ครวทยาศาสตรมออาชพควรมความรในสวนทเปนศาสตรการสอน มความสามารถในการปฏบตการสอน ถายทอดความรใหกบผเรยนไดด ใชแนวคด ความรเนอหาผสานวธสอนและเทคโนโลย เปนความสามารถบรณาการระหวางเนอหาวชากบศาสตรการสอนไดเหมาะสม สามารถผสานความร 3 ดาน ไดแก ความรดานเนอหา ความรดานการสอน และความรดานเทคโนโลย เพอชวยใหการสอนโดยใชเทคโนโลยเกดประสทธภาพมากขน สงผลใหผเรยนสามารถเรยนรไดดและรวดเรวขน พฒนาผเรยนใหมทกษะแหงศตวรรษท 21 เปนผทมคณธรรมจรยธรรมความเปนคร มมนษยสมพนธด สามารถท างานรวมกบผอนได และเปนผทพฒนาความรตนเองอยางตอเนองอยเสมอ

ค าส าคญ: ครมออาชพ วทยาศาสตร ครวทยาศาสตรมออาชพ

Abstract

Professional science teachers refers to teachers who have good content knowledge to be taught in science: chemistry, biology, physics, and general science; and are able to create learning environments based

160 http://e-jodil.stou.ac.th


on STEM education that cooperates science, mathematics, technology and engineering design process. Through this learning concept, learners participate in activities that develop their knowledge, understanding and skills in science, and they apply their knowledge in creating a piece of work or a method by using engineering design process. According to the American Association for the Advancement of Science (AAAs), science teachers also need to understand the nature of science which includes 3 components: 1) scientific worldview 2) scientific inquiry, and 3) scientific enterprise. Moreover, professional science teachers should have pedagogical knowledge that will enable them to teach, and transfer knowledge to students. They should employ technological pedagogical content knowledge- TPCK, combining 3 areas of knowledge 1) content knowledge, 2) pedagogical knowledge, and 3) technology knowledge, for effective practice of learning and teaching in a technology enhanced learning environment. Thus, this will improve students’ learning, help learners build 21st century skills, ethics, good interpersonal skills, teamwork behaviors, and promote continual self-development.

Keywords: professional teachers, science, Professional science teachers

ครมออาชพ

ครเปนบคลากรทมความส าคญอยางมากในการจดการศกษาใหมคณภาพตามมาตรฐานการศกษา

ของชาตและมาตรฐานการพฒนาประเทศ ปลกฝงใหผรบการศกษาเปนคนด มความสขในการใฝร ม

สมรรถนะในการประยกตใชความรเพอการพฒนาชวตและสงคม หนาทของครในการจดการศกษาไดระบ

สวนทส าคญไว 5 ดาน (อมรวชช นาครทรรพ, 2545) ไดแก 1. การสรางคนใหมคณลกษณะทพงประสงค 2.

การถายทอดคานยมและวฒนธรรม 3.การสรางความสมานฉนททางการเมองและสงคม 4.การจดระเบยบ

สงคม และ5. การแกปญหาและกระตนการเปลยนแปลงในสงคม ครโดยทวไปท าหนาทตามบทบาทหนาท

ทไดรบมอบหมาย คนทเปนครมออาชพไมใชเปนคนทเปนครโดยทวไปทมอาชพเปนคร แตเปนครทม

ความสามารถและคณลกษณะเฉพาะทท าใหท างานในบทบาทหนาทครไดอยางมประสทธภาพ

ครมออาชพ หมายถง ครทมความรด โดยมความรในสวนทเปนเนอหาความรทสอนและความรในสวนทเปนศาสตรการสอน มความสามารถในการปฏบตการสอน ถายทอดความรใหกบผเรยนไดด เปนผทมคณธรรมจรยธรรมความเปนคร สามารถท างานรวมกบผอนได และเปนผทพฒนาความรตนเองอยางตอเนองอยเสมอ



161

ครวทยาศาสตรมออาชพ

ครวทยาศาสตรมออาชพ หมายถง ครทมความรในวชาวทยาศาสตรด โดยมความรในสวนทเปนเนอหาความรทสอน ในดานเคม ชววทยา ฟสกส วทยาศาสตรทวไป และความรในสวนทเปนศาสตรการสอน มความสามารถในการปฏบตการสอน ถายทอดความรใหกบผเรยนไดด เปนผทมคณธรรมจรยธรรมความเปนคร สามารถท างานรวมกบผอนได และเปนผทพฒนาความรตนเองอยางตอเนองอยเสมอ รายละเอยดของคณลกษณะดานตางๆ มดงน

ภาพท 1 คณลกษณะของครวทยาศาสตรมออาชพ

1. มความรในเนอหาวชาวทยาศาสตรด โดยความรทมเปนไปตามวชาเอกทเรยนจบ หรอวชาทสอน ไดแก เนอหา ทาง เคม ชววทยา ฟสกส หรอเนอหาในวชาวทยาศาสตรทวไป ในสวนทเปนทางดานวทยาศาสตรไมใชมความรเฉพาะเนอหาวชาจงจะเพยงพอ ยงตองรในเรอง STEM ธรรมชาตวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เจตคตทางวทยาศาสตร และกระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตรดวย

เนอหาดานการสอนวทยาศาสตรเปนสวนของศาสตรการสอน เปนสงส าคญเพราะจะชวยใหครสามารถถายทอดเนอหาความรไดอยางด ความรในดานนไดแก กลมสาขาวชาชพครดานการศกษาวทยาศาสตร หลกสตรวทยาศาสตร หลกการสอน ทกษะและกระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร การสอนทเนนการเรยนรทางวทยาศาสตร การสอนปฏบตการ จตวทยาพฒนาการ จตวทยาการศกษา ทฤษฎ

ดานการสอน

ดานเนอหา

ทกษะในศตวรรษท 21

คณธรรม ท างานรวมกน พฒนาตน



การเรยนร ทฤษฎการสอน แหลงการเรยนร สอการเรยนการสอนทางวทยาศาสตร การวดผลและประเมนผล การสรางการใชและเกบรกษาสอการสอนวทยาศาสตร การปกครองชนเรยน และการวจยในชนเรยน ครทมความรด จะตดตามความกาวหนาของความรในศาสตรนน เพราะปจจบนความรโดยเฉพาะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมการเปลยนแปลงและพฒนาขนอยางตอเนองและรวดเรว ครวทยาศาสตรจงไมหยดทจะหาความรในศาสตรของตนอยางตอเนองสม าเสมอ

1.1 สเตมศกษา (Science Technology Engineering and Mathematics Education) STEM, STEM

Education เปนแนวทางการจดการเรยนรทบรณาการวทยาศาสตร เทคโนโลย วศวกรรมศาสตร และ

คณตศาสตร ทมงแกปญหาในชวตจรง เพอสรางเสรมประสบการณ ทกษะชวต ความคดสรางสรรค และเปน

การเตรยมความพรอมใหกบนกเรยนในการปฏบตงานทตองใชองคความร และทกษะกระบวนการดาน

วทยาศาสตร คณตศาสตร และเทคโนโลย รวมทงน าไปสการสรางนวตกรรมในอนาคต

การจดการเรยนรตามแนวทางสเตมศกษา เปนการเรยนรผานกจกรรมหรอโครงงานทบรณาการการเรยนรวทยาศาสตร คณตศาสตร เทคโนโลย และกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม โดยผ เรยนท ากจกรรมเพอพฒนาความร ความเขาใจ และฝกทกษะดานวทยาศาสตร คณตศาสตร และเทคโนโลย และผเรยนตองมโอกาสน าความรมาออกแบบชนงานหรอวธการผานกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม เพอตอบสนองความตองการหรอแกปญหาทเกยวของกบชวตประจ าวน ระดบการบรณาการทอาจเกดขนในชนเรยนสเตมศกษาสามารถแบงไดเปน 4 ระดบ ไดแก การบรณาการภายในวชา (Disciplinary integration) การบรณาการแบบพหวทยาการ (Multidisciplinary integration) การบรณาการแบบสหวทยาการ (Interdisciplinary integration) และ การบรณาการแบบขามสาขาวชา (Transdisciplinary integration)

ลกษณะการจดการศกษาตามแนวคดของสเตม (STEM) เปนดงน เปนการบรณาการของศาสตรสาขาตางๆไดแก วทยาศาสตร(S) เทคโนโลย(T) วศวกรรมศาสตร (E) และคณตศาสตร (M) ทงนไดน าจดเดนของธรรมชาตตลอดจนวธการสอนของแตละสาขาวชามาผสมผสานกนอยางลงตวกลาวคอ วทยาศาสตร (S) เปนวชาท เนนเกยวกบความเขาใจในธรรมชาตการสอนวทยาศาสตรมกใชกระบวนการสบเสาะหาความร เทคโนโลย (T) เปนวชาทเกยวกบกระบวนการแกปญหาปรบปรงพฒนาสงตางๆหรอกระบวนการตางๆเพอตอบสนองความตองการของคนโดยผานกระบวนการท างานทางเทคโนโลยทเรยกวา กระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม วศวกรรมศาสตร (E) เปนวชาทวาดวยการพฒนานวตกรรม คดสรางสรรคสงตางๆโดยน าความรทางวทยาศาสตรคณตศาสตรและเทคโนโลยมาใช คณตศาสตร (M) เปนวชาทใชกระบวนการคดคณตศาสตร (Mathematical Thinking) ซงไดแกการเปรยบเทยบ การจ าแนก การจดกลม การจดแบบรป และการบอกรปรางและคณสมบตประการทสองภาษาคณตศาสตรผเรยนจะสามารถ



163

ถายทอดความคดหรอความเขาใจความคดรวบยอด ทางคณตศาสตรไดโดยใชภาษาคณตศาสตรในการสอสารเชนมากกวานอยกวา เลกกวาใหญกวาฯลฯและการสงเสรมการคดคณตศาสตรขนสง (Higher-Level Math Thinking) จากกจกรรมการเลนของเดกหรอการท ากจกรรมในชวตประจ าวน เปนการบรณาการทสามารถจดสอนไดในทกระดบชนตงแตชนอนบาล – มธยมศกษาตอนปลาย นอกจาก STEM จะเปนการบรณาการศาสตรทง 4 สาขาแลวยงเปนการบรณาการดานบรบท ทเกยวของกบชวตประจ าวนอกดวย ซงจะท าใหการสอนนนมความหมายตอผเรยนท าใหผเรยนเหนคณคาของการเรยนนนๆ และสามารถน าไปใชประโยชนในชวตประจ าวนไดซงจะเพมโอกาสการท างาน การเพมมลคาใหกบชนงานและสามารถสรางความแขงแกรงใหกบประเทศดานเศรษฐกจได เปนการสอนทท าใหผเรยนเกดพฒนาการดานตางๆ อยางครบถวนและสอดคลองกบแนวการพฒนาคนใหมคณภาพในศตวรรษท 21 เชนดานปญญาผเรยนเขาใจในเนอหาวชาทมคามสมพนธเกยวเนองกน ดานทกษะการคดผเรยนพฒนาทกษะการคดโดยเฉพาะการคดขนสงเชนการคดวเคราะห การคดสรางสรรคเปนตน และดานคณลกษณะผเรยนมทกษะการท างานกลม ทกษะการสอสารทมประสทธภาพการเปนผน าตลอดจนการรบค าวพากษวจารณของผอน

จากแนวคด STEM ไดมความเหนวาการบรณาการเพอใหการพฒนาสมองครบทงสองดาน

จงเพม การบรณาการศลปะ (Art: A) เขาไปอกหนงศาสตร ท าให STEM เปลยนเปน STEAM โดย "A" ท

เพมศลปะลงในสวนผสม ไมเพยงแตดานทศนศลป ยงรวมทงดานเพลง ละคร ดนตร การแสดง เตนร าการ

สอสารดวยภาษาทาทางหรอการวาดภาพหรอการสรางโมเดลจ าลองท าใหชนงานนนๆมองคประกอบดาน

ความสนทรยและความสวยงามเพมขนเกดเปนชนงานทมความสมบรณทงการใชงานและความสวยงาม ใน

ระยะแรกสงทเพมดานนเปนการพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยน การสงเสรมศลปะในการศกษาชวย

ใหนกเรยนมโอกาสในการแกปญหาจากการคดสรางสรรคและการคดนอกกรอบ ในบางแนวคดอาจจะเพม

ศาสตรทเหนวาส าคญลงไปใน STEM ดวยเชน eSTEM (environmental STEM) เพมเรองสงแวดลอม

STREM (science, technology, robotics, engineering and mathematics) เพมเรองหนยนต

1.2 ธรรมชาตของวทยาศาสตร (Nature of Science; NOS)เปนลกษณะเฉพาะ ซงจะบงบอกถงความแตกตางระหวางตววทยาศาสตรและศาสตรอนๆ ธรรมชาตวทยาศาสตรเปนลกษณะของคานยม ขอสรป แนวคดหรอแมแตค าอธบายทจะบอกวาวทยาศาสตรคออะไร มสวนเกยวของกบอะไรบาง และอยางไร ค าอธบายเหลานจะผสมผสานกลมกลนอยในตววทยาศาสตร ความรทางวทยาศาสตร และการพฒนาความรทางวทยาศาสตร รวมถงการมองสงเหลานในเชงปรชญาเกยวกบการก าเนด ธรรมชาต วธการและขอบเขตของความรของมนษย(Epistemology) และในเชงสงคมวทยา (Sociology)

ธรรมชาตของวทยาศาสตรประกอบไปดวยแนวคดเกยวกบตววทยาศาสตรอยหลายแนวคด ซงในทนอาจจดหมวดหมของแนวคดเหลานนไดเปน 3 กลมใหญๆ ตามการจดของ The American



Association for the Advancement of Science (AAAs) ไดแก การสบเสาะทางวทยาศาสตร (scientific inquiry) โลกทศนทางวทยาศาสตร (scientific worldview) และกจการทางวทยาศาสตร (scientific enterprise) โดยอธบายไดดงน

1.2.1 การสบเสาะทางวทยาศาสตร ทนกเรยนควรจะมความเขาใจการสบเสาะทางวทยาศาสตร ประกอบดวย 5 ลกษณะ (AAAs, 1990) ไดแก

1) วทยาศาสตรตองการหลกฐาน แนวคดทางวทยาศาสตรพฒนามาจากการสงเกตปรากฏการณตางๆทเกดขน

2) วทยาศาสตรมการผสมผสานระหวางตรรกศาสตรและจนตนาการ

3) วทยาศาสตรใหค าอธบายและการท านาย นกวทยาศาสตรพยายามอธบายปรากฏการณทสงเกตโดยใชวธการทางวทยาศาสตรทเปนทยอมรบซงความนาเชอถอของค าอธบายทางวทยาศาสตรมาจากความสามารถในการแสดงความสมพนธระหวางหลกฐานและปรากฏการณ

4) นกวทยาศาสตรพยายามทจะระบและหลกเลยงความล าเอยงขอมลหลกฐาน

5) วทยาศาสตรไมยอมรบการมอ านาจเหนอบคคลอน (authority) และเชอวาไมมบคคลใดหรอนกวทยาศาสตรคนไหนไมวาจะมชอเสยงหรอต าแหนงหนาทการงานสงเพยงใดทจะมอ านาจตดสนวาอะไรคอความจรงหรอมสทธพเศษในการเขาถงความจรงมากกวาคนอนๆ ได

ส าหรบการสอนวทยาศาสตรไดมนกการศกษากลม BSCS (Biological Science Curriculum Study) เสนอกระบวนการเรยนรแบบสบเสาะหาความร 5 ขนตอน คอ (1) ขนสรางความสนใจ (Engagement) (2) ขนส ารวจและคนหา (Exploration) (3) ขนอธบายและลงขอสรป (Explanation) (4) ขนขยายความร (Elaboration) และ (5) ขนประเมนผล (Evaluation) เพอเนนใหผเรยนแสวงหาความรดวยตนเอง

1.2.2 ธรรมชาตของความรทางวทยาศาสตรในหลกสตรวทยาศาสตร การรวทยาศาสตรของนกเรยน และปรากฏในหลกสตรวทยาศาสตรของหลายๆ

ประเทศ มการอธบายลกษณะหรอประเดนของธรรมชาตของความรทางวทยาศาสตรใหเขาใจตรงกนมากขน ประเดนตางๆทเกยวของกบธรรมชาตของความรทางวทยาศาสตร พอสรปไดดงน (AAAs,1990)

1) ความรทางวทยาศาสตรเปนความรเชงประจกษ (empirical knowledge) ซงไดมาจากการสงเกต



165

2) ความรทางวทยาศาสตรมลกษณะเปนปรนย (objectivity)

3) ความรทางวทยาศาสตรไมเกยวของกบความผดชอบชวด กลาวคอ ความรทางวทยาศาสตรมประโยชนตอมนษยหลายประการ แตความรทางวทยาศาสตรไมสามารถชน ามนษยวาควรน าความรนนไปใชอยางไร

4) ความรทางวทยาศาสตรมลกษณะสากล (universal) กลาวคอ ความรทางวทยาศาสตรมลกษณะทวไปไมเปนความรเฉพาะคนใดคนหนง หรอเฉพาะกลมใดกลมหนง

5) วทยาศาสตรมความเปนสาธารณะ กลาวคอความจรงทวทยาศาสตรคนพบนนจะตองแสดงหรอทดลองใหทกคนเหนไดเหมอนกบผอน

6) ความรทางวทยาศาสตรเปนการอธบายหรอพยากรณปรากฏการณธรรมชาต

7) ความรทางวทยาศาสตรมความคงทน (durable) แมวานกวทยาศาสตรจะมความเชอวา ไมมความจรงใดทสมบรณทสด และยอมรบเรองความไมแนนอน (uncertainty) ทวาความรทางวทยาศาสตรสามารถเปลยนแปลงได แตความรทางวทยาศาสตรสวนใหญมความคงทน

8) ความรทางวทยาศาสตรมลกษณะพลวต (dynamic) กลาวคอ แมวาความรทางวทยาศาสตรจะมความคงทน และเชอถอได แตอยางไรกตาม ความรทางวทยาศาสตรถอวาเปนความจรงชวคราว สามารถเปลยนแปลงไดหรอพฒนาตอไปไดเมอมขอมลเชงประจกษทเปลยนแปลงไป

9) ความรทางวทยาศาสตรมความสอดคลองตองกน (consistency) และเปนเอกภาพ (unity)

10) ความรทางวทยาศาสตรเกยวของกบจนตนาการและความคดสรางสรรคของมนษย

11) ความรทางวทยาศาสตรมความเกยวของกบสงคมและวฒนธรรม

12) ความรทางวทยาศาสตรได รบอทธพลจากความเ ชอ ความร เ ดมของนกวทยาศาสตรและทฤษฎทมอย

1.2.3. กจการทางวทยาศาสตรในหลกสตรเปนหนงในสามองคประกอบของธรรมชาตของวทยาศาสตรใน Benchmarks for Science Literacy ของสมาคมครวทยาศาสตรสหรฐอเมรกา (AAAs, 1990) โดยกลาวถงกจการทางวทยาศาสตรวาเปนกจกรรมทมหลายมต เปนทงรายบคคล สงคม และ



สถาบน มความส าคญมาก เนองจากท าใหเกดความแตกตางระหวางอดตและปจจบนเปนอยางมาก โดยระบถงกจการทางวทยาศาสตร ไวดงน

1) วทยาศาสตรเปนกจกรรมทางสงคมทซบซอน

2) วทยาศาสตรแตกแขนงเปนสาขาตางๆและมการด าเนนการในหลายองคกร

3) วทยาศาสตรมหลกการทางจรยธรรมทยอมรบกนโดยทวไป ในการด าเนนการนกวทยาศาสตรตองท างานโดยมจรยธรรมทางวทยาศาสตร

4) นกวทยาศาสตรเขารวมกจกรรมทางสงคมในฐานะผเชยวชาญและพลเมอง

2. มความสามารถในการปฏบตการสอนวชาวทยาศาสตร องคประกอบดานการปฏบตการสอน องคประกอบน ไดแก ความสามารถทางการจดการเรยนการสอน และการพฒนากระบวนการเรยนร เชน การวางแผนการจดการเรยนร การใชเทคนคการจดการเรยนร สามารถเลอกใชรปแบบการสอนไดเหมาะสม อาจเปนการสอนแบบสบเสาะ การสบคน การคนควา การสอนซอมเสรม การสอนเปนรายบคคล การสอนแบบการสรางองคความร การสอนแบบวฎจกรการเรยนร แบบ 5E แบบ 7E การสอนแบบใชปญหาเปนฐาน การสอนโครงงานวทยาศาสตร เปนตน จดกจกรรมใหกบผเรยนไดด เลอกใชแหลงการเรยนรและสอการเรยนการสอน วดผลและประเมนผลไดด และน าผลจากการประเมนมาใชในการพฒนาการเรยนการสอนตอไป

นอกจากนครวทยาศาสตรยงตองมความสามารถในเรอง TPCK และ การสอนทจะพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ความรในสองสวนนมดงน

TPCK; TPACK เ ปนความ ร เ น อหาผสานว ธสอนและ เทคโนโลย (TPCK Technological Pedagogical Content Knowledge) (ราชบณฑตยสถาน , 2558) เปนความสามารถบรณาการระหวางเนอหาวชากบศาสตรการสอนไดเหมาะสม สามารถผสานความร 3 ดาน ไดแก ความรดานเนอหา ความรดานการสอน และความรดานเทคโนโลย เพอชวยใหการสอนโดยใชเทคโนโลยเกดประสทธภาพมากขน สงผลใหผเรยนสามารถเรยนรไดดและรวดเรวขน

ความรดานเนอหาหรอซเค (Content Knowledge–CK) หมายถง ความร ความเขาใจของครผสอนในวชาหรอเนอหาทสอน ลกษณะและวตถประสงคการเรยนรของ เนอหา มโนทศนส าคญ หลกการ ทฤษฎ โครงสรางและกรอบความคดของเนอหาทสอน รวมถง ขอมล หลกฐาน กระบวนการสบสวนและพฒนาความรในเนอหาสาระนน



167

ความรดานการสอนหรอพเค (Pedagogical Knowledge–PK) หมายถง ความร ความเขาใจ เกยวกบผเรยน วตถประสงค กลยทธ วธการและการจดกจกรรมการเรยนการสอน การจดการชนเรยน การจดประสบการณเสรมการเรยนรและการวดและประเมนผลการเรยนร

ความรดานเทคโนโลยหรอทเค (Technological Knowledge–TK) หมายถง ความรเกยวกบเทคโนโลยแบบตาง ๆ ท งในระบบแอนะลอก (analog system) และระบบดจทล (digital system) รวมถงการใชเทคโนโลยสารสนเทศหรอไอท (Information Technology–IT) เพอวตถประสงคตาง ๆ แตเนองจากความรดานเทคโนโลยก าลงอยในสภาวะของการเปลยนแปลงและพฒนาอยางรวดเรว ความรทงหลายจงอาจลาสมยไดในเวลาอนรวดเรว ดงนนกรอบความคดของการใชความรดานเทคโนโลยในทพซเคจงไมไดหมายถงความรทวไปดานเทคโนโลย (computer literacy) เทานน แตหมายรวมถงความยดหยนและความคลองตวของการใชเทคโนโลยสารสนเทศหรอฟตเนส (Fluency of Information Technology–FITness) กลาวคอ ผสอนจ าเปนตองมความเขาใจเทคโนโลยในระดบทสามารถน าไปประยกตใชงานในชวตประจ าวนได

ภาพท 2 ความรเนอหาผสานวธสอนและเทคโนโลยหรอทพซเค (TPCK)

Technological Pedagogical Content Knowledge (TPCK) หรอทนยมเ รยกวา ทแพก (TPACK) หมายถง ความรเกยวกบการน าเทคโนโลยมาใชในการสอนเนอหาสาระดวยวธการตาง ๆ ทเหมาะสมกบวตถประสงคและผเรยน โดยสามารถปรบหรอประยกตเทคโนโลยทมอยใหสามารถใชงานไดอยางเหมาะสมกบบรบทและวตถประสงคทตองการ

ครวทยาศาสตรทมความรดานเทคโนโลยสามารถน าเนอหาสาระทเตรยมไวผนวกกบความรทคนควาผานระบบเครอขายสารสนเทศดงกลาว ซงมผ อนจดท าไวในรป สถต ขอความ ภาพนง ภาพเคลอนไหวทมสสรรคสวยงาม มเสยงประกอบมาสรางเปนบทเรยน หรอสอดแทรกในบทเรยน ท าให



บทเรยนและการสอนแตละครงมความนาสนใจ และสามารถสอความหมายของผสอนไดดยงขน นอกจากความรดานเทคโนโลยจะชวยกระบวนการสอนตามเนอหาทเตรยมไวนาสนใจยงขนแลว ความรดานเทคโนโลยแสวงหาขอมลและเรองทเปนประโยชนผานเครอขายทมความเรวสง จะประหยดเวลาในการเตรยมบทเรยนเปนอยางมาก รวมทงการใชเทคโนโลยชวยเตรยมบทเรยนจะชวยใหสามารถน าเสนอบทเรยนไดอกหลายครง และสามารถแกไข ปรบปรงเพอใหเนอหาสาระมความทนสมย เหมาะสมยงขนไดโดยงาย

ทกษะแหงศตวรรษท 21 (21st century skills; transversal skills) เปนกลมความร ทกษะ และนสยการท างาน ทเชอวามความส าคญยงตอความส าเรจในการเรยนรตลอดชวต ทกษะดงกลาวนเปนผลจากการพฒนากรอบความคดการเรยนรในศตวรรษท 21 (21st Century Learning Framework) โดยภาคเพอทกษะแหงศตวรรษท 21 (The Partnership for 21st Century Skills) เบอรน ทรลลง และชาลส แฟเดล (Bernie Trilling & Charles Fadel) ไดเสนอในหนงสอ 21st Century Skills: Learning for Life in Our Times (2009) เปนดงตอไปน 3Rs 7C (ราชบณฑตยสถาน, 2558)

ภาพท 3 ทกษะแหงศตวรรษท 21

ทมา:ปรบจาก Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. San

Francisco, John Wiley & Sons.(p.173).



169

3Rs ประกอบดวย ทกษะการรหนงสอ ไดแก 1. Reading ทกษะการอาน อานออก 2. Writing

ทกษะการเขยน เขยนได 3. Arithmetic ทกษะเลขคณต คดเลขเปน

7Cs ประกอบดวย ทกษะ 7 ดาน คอ 1. ดานการคดอยางมวจารณญาณและการแกปญหา

(critical thinking and problem solving) เปนการคดอยางผเชยวชาญ 2. ดานการสอสารสารสนเทศและการ

รเทาทนสอ (communications, information, and media literacy) เปนการสอสารอยางซบซอนและการ

ประเมนความนาเชอถอของสอตาง ๆ 3. ดานความรวมมอ การท างานเปนทมและภาวะผน า (collaboration,

teamwork and leadership) เปนความสามารถในการน าผอนและความรบผดชอบแบบกระจายบทบาท 4.ดาน

การสรางสรรคและนวตกรรม (creativity and innovation) เปนการใชจนตนาการ การประยกต และการ

ประดษฐ ในการสรางสรรคสงใหม เรองใหม 5. ดานคอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศและการ

สอสาร (computing and ICT literacy) มความรแหลงสารสนเทศและสามารถเขาถงไดอยางรวดเรว สามารถ

ประเมนความนาเชอถอของสารสนเทศและสามารถใชคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศอยาง

สรางสรรค 6. ดานการท างาน การเรยนร และการพ งตนเอง (career and learning self–reliance) มความ

ยดหยนและปรบตวไดด มความสามารถในการจดการ ท างานและเรยนรอยางอสระ 7. ดานความเขาใจตาง

วฒนธรรม ตางกระบวนทศน (cross–cultural understanding) มปฏสมพนธท างานรวมกบผอนไดอยางม

ประสทธภาพและสามารถท างานกบทมงานทมความแตกตางหลากหลายไดด

ทกษะแหงศตวรรษท 21 เปนจดมงหมายส าคญของการจดการศกษาและการเรยนรทชวยให

ผเรยนใหมคณภาพและเตรยมพรอมทจะมชวตในครสตศตวรรษท 21

3. มคณธรรมจรยธรรมความเปนคร การเปนผน าทางดานจตใจเปนคณลกษณะทส าคญยงอกประการหนงของผครวทยาศาสตรมออาชพ ซงมความสามารถในการพฒนาตนและบคคลอนใหเปนคนทมจตใจด การมจตใจดเปนเกณฑหลกในการตดสนการเปนคนด ทงเกณฑทางวชาชพและเกณฑทางสงคม ทงเกณฑทางทางตะวนตกและตะวนออก ครทกคนจงตองเปนผน าทางจตใจ องคประกอบดานคณลกษณะของครวทยาศาสตรมออาชพ ไดแก 1) มเจตคตทดตอวชาชพคร 2) มเจตคตทดตอการปฏบตงานวชาชพคร 3) มเจตคตทดตอศลปวฒนธรรมไทย 4) มความเปนผน า และ5) มคณธรรม จรยธรรม ใจกวาง มเหตผล รกความยตธรรม รกความสามคค ครทมคณธรรมจรยธรรม จะไดรบการเคารพจากศษย ไดรบการยอมรบจากผปกครอง ไดรบการ

สนบสนนจากเพอนและผบงคบบญชา ท าใหมความกาวหนาในการท างานและการประกอบอาชพ ซงอาจ

ไดรบการยกยองประกาศเกยรตคณใหเปนตวอยางทดของบคลากรในวชาชพ ในดานภาระงานการเปนผน า



ของสงคม ครวทยาศาสตรมออาชพควรเปนผน าในดานการใชเหตผลไดอยางเหมาะสมกบเหตการณทเกดขน

ในสงคมหรอชมชน ไมปลอยใหสงคมเกดความงมงายตอความเชอผดๆ ทขาดหลกการทางวทยาศาสตร คร

จงเปนตวแบบทดของสงคม สามารถน าใหสงคมมคณธรรมจรยธรรมทด และไดรบการยกยองใหเปนผน าท

ดของสงคม

4. มมนษยสมพนธด ครวทยาศาสตรมออาชพสามารถท างานรวมกบผอนไดด สามารถสรางมนษย

สมพนธกบบคลากรภายในสถานศกษา ทงเพอนคร นกเรยน ผบรหาร และยงสรางความสมพนธทดกบบคล

ภายนอกดวย ไดแกผปกครองและคนในชมชน

1) ครวทยาศาสตรมออาชพมแนวทางในการสรางมนษยสมพนธกบผเรยน ดงน (ทศนย

ชาตไทย, 2535) รกนกเรยนและตงใจสอนนกเรยน รบฟงปญหาของนกเรยน ใหความสนบสนนกบ

นกเรยน ใหก าลงใจนกเรยน ขยนอบรมจรยธรรมใหนกเรยน ขยนดแลเอาใจใสนกเรยน ท าตนใหเปน

ตวอยางทดของนกเรยน สงเสรมใหผเรยนมความรกวางขวาง เปนผมความเพยร อดทนในกจกรรมตางๆ ท

ท ารวมกบผเรยน ใชหลกประชาธปไตยในการจดกจกรรมตางๆ รวมกบผเรยน

2) ครวทยาศาสตรมออาชพมแนวทางในการสรางมนษยสมพนธกบผ รวมงาน ดงน

(ธนรชฏ ศรสวสด, 2549) ทกทายและพบปะกนในโอกาสอนควร จรงใจตอกน เลยงการนนทา ไมซด

ทอดความผดใหคนอนเมอเปนความผดของตน ยกยองตามโอกาสอนควร ดวยความจรงใจ ใจกวาง

เออเฟอ และใหความรวมมอกบเพอนดวยความเตมใจ รบฟงความคดเหนของผอน ท าตนเสมอตนเสมอ

ปลาย และไมท าตวเหนอเพอน เหนใจและชวยเหลอเพอนในยามทกข ใหเกยรตเพอนรวมงานทกระดบ

3) ครวทยาศาสตรมออาชพมแนวทางในการสรางมนษยสมพนธกบผบงคบบญชา ดงน

(ธนรชฏ ศรสวสด, 2549) เขาใจความคดของผบงคบบญชา พยายามหาทางใหความคดของผบงคบบญชา

ใหเปนความจรงและเกดผลด เรยนรนสยการท างานของผบงคบบญชา ท างานใหดและเตมความสามารถ

พยายามท าความคดของผบงคบบญชาใหเปนความจรงและเกดผลด เลยงการประจบ ยกยองและสรรเสรญ

ผบงคบบญชาตามโอกาสอนควร เขาพบและปรกษาผบงคบบญชาในโอกาสและเวลาทเหมาะสม ท างาน

โดยใชเหตผลเปนส าคญ ไมนนทาผบงคบบญชา และไมรบกวนในเรองเลกๆ นอยๆ ตลอดจนไมกลาวถง

ความยากล าบากในการปฏบตงานกบผบงคบบญชา ประเมนการท างานของตนเปนระยะๆ



171

4) ครวทยาศาสตรมออาชพมแนวทางในการสรางมนษยสมพนธกบผปกครองและชมชน

ดงน (ธนรชฏ ศรสวสด, 2549) เขาใจความตองการของชมชนและสงคม พยายามศกษาความเปลยนแปลง

ของชมชนอยเสมอ ประชาสมพนธกจกรรมทสถานศกษาจดใหชมชนรบทราบ และชวยประชาสมพนธ

กจกรรมของชมชนดวย พยายามใชทรพยากรในทองถนใหเกดประโยชนตอการจดการศกษาของสถานศกษา

และใหชมชนมโอกาสมาใชประโยชนจากทรพยากรในสถานศกษาดวยการรบฟงความคดเหนของ

ประชาชนในชมชนอยเสมอ มความตนตวในการพฒนาสถานศกษาและทองถนอยเสมอ

5. พฒนาความรตนเองอยางตอเนองอยเสมอ ครวทยาศาสตรมออาชพเปนผน าในวชาชพเปนผท

พฒนาตนเองอยางสม าเสมอ โดยพฒนาทงดานปญญา ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดานจตใจ และ

คณลกษณะในวชาชพคร เปนการพฒนาตนอยางรอบดาน การพฒนาตนเองมไดหลายแบบ เชน โดยการอาน

จะตองพฒนาการอานทางวชาการทงดานเทคนคการอานและขอบขายของการอาน โดยการประชมสมมนา

ทางวชาการ และโดยการศกษาอบรมโดยระบบทางใกลและระบบทางไกล การศกษาอบรมโดยระบบ

ทางใกลเปนการศกษาอบรมทมลกษณะคลายคลงกบการศกษาตอ หรอการเขารบการอบรมในหนวยงาน

เปนวธทปฏบตกนมากทงในอดตและปจจบน การศกษาอบรมทางไกลเปนการศกษาทผใหและผรบความรม

การพบปะกนโดยตรงนอยกวาการศกษาอบรมทางใกล ปจจบนมการศกษาอบรมทางไกลไดหลายรปแบบ

และสามารถหาความรจากเวปในระบบตางๆ ไดเชน MOOC (Massive Open Online Course) เปนตน

ครวทยาศาสตรมออาชพนอกจากจะตองพฒนาคณลกษณะในการแสวงหาความรแลว ยงตอง

พฒนาคณลกษณะในการผลตผลงานทางวชาการ เชน ต ารา เอกสารประกอบการสอน บทความทางวชาการ

งานวจย รวมทงตองมคณลกษณะในการวพากษ และ น าเสนอผลงานวชาการดวย การพฒนานจะเนนการ

พฒนาดวยตนเอง ครมออาชพจงตองเปนผมวฒนธรรมการเรยนรอยางตอเนองทจะสามารถเรยนรดวย

ตนเองไดและมการเรยนรตลอดชวตทงในวชาการดานเนอหา วชาการดานวชาชพคร วชาการดานการเปน

ผน า

การจะเปนครวทยาศาสตรมออาชพทมคณภาพตองมคณสมบตเปนไปตามมาตรฐานคร

วทยาศาสตรและเทคโนโลยประกอบดวยมาตรฐานหลก 10 มาตรฐาน (สถาบนสงเสรมการสอน

วทยาศาสตรและเทคโนโลย) มดงน



มาตรฐานท 1 ธรรมชาตของวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มาตรฐานท 2 การน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชอยางมคณธรรมและมความสนใจใฝพฒนาวชาชพของตนเอง

มาตรฐานท 3 การจดโอกาสในการเรยนรตามระดบการเรยนรและพฒนาการของผเรยน

มาตรฐานท 4 การจดกระบวนการเรยนรตามความแตกตางของผเรยน

มาตรฐานท 5 การใชวธการสอนทเหมาะสมเพอชวยพฒนาการเรยนรของผเรยน

มาตรฐานท 6 การสรางแรงกระตนใหผเรยนเกดแรงบนดาลใจ

มาตรฐานท 7 พฒนาทกษะการสอสารเพอสงเสรมการเรยนรโดยการสบเสาะหาความร

มาตรฐานท 8 การพฒนาหลกสตร สาระการเรยนรและการวางแผนการสอน

มาตรฐานท 9 การประเมนผลเพอพฒนาการเรยนร

มาตรฐานท 10 การน าชมชนมารวมจดการศกษาและพฒนาการเรยนรแกผเรยน

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา ค าวา"ครวทยาศาสตรมออาชพ" ตองเปนครดวยใจรก มความรความสามารถในศาสตรทางดานเนอหาวชาของตนเปนอยางดและเนอหาในศาสตรดานการสอน มความสามารถถายทอดความรใหแกศษยไดอยางด มความรเนอหาผสานวธสอนและเทคโนโลย (TPCK; TPACK) สามารถบรณาการระหวางเนอหาวชาวทยาศาสตรทสอนเขากบศาสตรการสอน และสามารถบรณาการสเตม (STEM) ในการสอนได โดยเลอกใชการบรณาการ 4 ระดบ ทเปนการบรณาการภายในวชา การบรณาการแบบพหวทยาการ การบรณาการแบบสหวทยาการ และการบรณาการแบบขามสาขาวชาได สามารถออกแบบการสอนไดสอดคลองกบเนอหาวชาและจดประสงคการเรยนร ตลอดจนเลอกใชเทคโนโลยไดอยางเหมาะสมเพอใหการสอนมประสทธภาพ การพฒนาศษยมงสอนาคตทนกบทกษะในศตวรรษท 21 ทกษะ 7 ดาน (7Cs) ทพฒนาไดแก 1) ดานการคดอยางมวจารณญาณและการแกปญหา 2) ดานการสอสารสารสนเทศและการรเทาทนสอ 3) ดานความรวมมอ การท างานเปนทมและภาวะผน า 4) ดานการสรางสรรคและนวตกรรม 5) ดานคอมพวเตอร และเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 6) ดานการท างาน การเรยนร และการพงตนเอง และ 7) ดานความเขาใจตางวฒนธรรม ตางกระบวนทศน เปนผทประพฤตตวไดอยางเหมาะสมเอาใจใสและดแลศษยอยางตงใจ ปฏบตหนาทดวยจตวญญาณของความเปนคร สามารถท างานรวมกบผอนได และพฒนาความรตนเองอยางตอเนองอยเสมอ และสามารถท าวจยในชนเรยนเพอพฒนาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพมากขน



173

บรรณานกรม

จฬารตน ธรรมประธป. (2557). “การเรยนรธรรมชาตของวทยาศาสตร” ใน ประมวลสาระชดวชาสมมนาหลกสตรและการเรยนการสอนวทยาศาสตร. หนวยท 7 สาขาวชาศกษาศาสตร. นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ดวงเดอน พนสวรรณ. (2557). “การพฒนาครวทยาศาสตร” ใน ประมวลสาระชดวชาสมมนาหลกสตรและการเ รยนการส อนวทยาศ าสตร หนวย ท 10 สาขาวชา ศกษาศาสตร . นนทบ ร : โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ธนรชฏ ศรสวสด. (2549). “มนษยสมพนธและการท างานเปนทม” ใน ประมวลสาระชดวชาประสบการณวชาชพมหาบณฑตหลกสตรและการสอน. หนวยท 6 สาขาวชาศกษาศาสตร. นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ทศนย ชาตไทย . (2535). “มนษยสมพนธและสภาพแวดลอมในโรงเรยนกบการวดและประเมนผลการศกษา” หนวยท 11 ใน เอกสารการสอนชดวชาจตวทยาและสงคมวทยาพนฐานเพอการวดและประเมนผลการศกษา. สาขาวชาศกษาศาสตร. นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วรพจน วงศกจรงเรอง และ อธป จตตฤกษ (แปล). (2554). ทกษะแหงอนาคตใหม: การศกษาเพอศตวรรษท 21. กรงเทพฯ: ส านกพมพ Open Worlds.

ราชบณฑตยสถาน. (2558). พจนานกรมศพทศกษาศาสตรรวมสมย ฉบบราชบณฑต. กรงเทพฯ: ส านกงานราชบณฑตตยสภา.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.). (2545). มาตรฐานครวทยาศาสตรและเทคโนโลย. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

อมรวชช นาครทรรพ. (2545). “หลกการและแนวคดเกยวกบบรบททางการศกษา” ใน ประมวลสาระชดวชาบรบททางการศกษา . หนวยท 1 สาขาวชาศกษาศาสตร . นนทบร : โรงพมพมหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช.

American Association for the Advancement of Science. (1990). Science for All Americans. NY: Oxford University Press. http://www.project2061.org/tools/sfaaol/sfaatoc.htm.

Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. SF: John Wiley & Sons.

ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 มกราคม – มิถุนายน 255...

Documents