รายงานวจยฉบบสมบรณ

เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรม สามจงหวดชายแดนภาคใต

Technique and Conflict Management Process in Plural Culture in the Three Southern Border Provinces of Thailand

ดร.ตายดน อสมาน ศรประไพ อดมละมล ซลฟกอร มาโซ เวคน วฒวงศ

งานวจยฉบบนไดรบทนสนบสนนจากงบประมาณแผนดน ประจ าป 2554

มหาวทยาลยราชภฎยะลา

เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต Technique and Conflict Management Process in Plural Culture in the Three

Southern Border Provinces of Thailand

ตายดน อสมาน1,ศรประไพ อดมละมล2 ซลฟกอร มาโซ3 และ เวคน วฒวงศ4 Tayudin osman1 Sriprapai Udomlamul 2 Zulfikor Masor3 Vakin Wuttiwong4

บทคดยอ

จากการศกษาเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต พบวา สาเหตหลกๆทท าใหเกดความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต คอ ความไมเขาใจของเจาหนาทตอประชาชน ความหวาดระแวงระหวางเจาหนาทกบประชาชน การไมไดรบการบรการทดจากรฐ ความไมยตธรรมในสงคม และการมขอมลทางประวตศาสตรทไมเหมอนกนระหวางประชาชนกบเจาหนาทของรฐ สวนเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต พบวารฐตองด าเนนการดงตอไปน มการพฒนาอาชพของประชาชนใหมความมนคงและเพมรายไดใหมากขน มการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนใหดขน มการพบปะแลกเปลยนความคดเหนระหวางเจาทของรฐกบประชาชน จดอบรมสมมนาใหกบผน าทกประเภทเพอท าขอตกลง หรอท าความรจกซงกนและกน จดใหมการแลกเปลยนความคดเหนระหวางคนไทยทนบถอศาสนาอสลามกบคนไทยทนบถอศาสนาอน ค าส าคญ: เทคนค กระบวนการ การจดการความขดแยง พหวฒนธรรม

Abstract

The studied on technique and conflict management process in plural culture in the three southern border provinces of Thailand. The result were as followed the major cause of conflict in southern border province were misunderstand of government officers with people, suspicious between government officers with people, lack of good services from the government, the unjust in society and different of history of southern Thailand between the government officers with people. The technique and conflict management process were develop the career of the people to be firmness and increase the income, make better quality of life of the people, exchange the idea between the government officers and people, organize the training and seminar to whole kind of leaders to have the same understanding and to know each other and organize the dialogue between the Muslim people and Buddhist people. Keywords: Technique , Process , Conflict Management, Plural Culture -------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. อ.ดร ภาควชาสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา 2. อ. ภาควชาสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา 3. อ ภาควชาสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา 4 อ. ภาควชาสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา

บทท 1

บทน า 1.1 ความเปนมาของปญหา จงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวยจงหวดยะลา ปตตาน และนราธวาส ตงอยทางใตสดของประเทศไทย มพรมแดนตดตอกบตอนเหนอของประเทศมาเลเซย เปนระยะทางยาวถง 573 กโลเมตร (คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต, 2549) เปนพนทมขนบธรรมเนยมและประเพณทแตกตางกบภมภาคอนๆของประเทศไทย มความเปนอตลกษณพเศษเปนของตนเอง และประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม อยในชมชนตางๆ และมประชาชนทนบถอศาสนาพทธเปนชนสวนนอย ในอดตนนประชาชนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต มวถชวตทสะทอนความเปนอตลกษณของทองถนในพนท มนสยรกสงบและการด ารงชวตทเรยบงาย มศาสนาเปนเครองยดเหนยวจตใจยดถอมากนในอดตและถายทอดสรนลกรนหลานจนถงปจจบน และเปนทยอมรบกนวาสามจงหวดชายแดนภาคใต เปนดนแดนแหง “พหสงคม” (plural society) นนกคอ เปนดนแดนทประชาชนตงอยในชมชนทมความเชอ ความศรทธาตางกน มสภาพสงคม ประเพณและวฒนธรรมทแตกตางตงแตสองรปแบบขนไป (ขวญชาต กลาหาญ, 2543 : 9) และยงเปนสงคมทมลกษณะ”พหวฒนธรรม” (multiculturalism) ดวย คอสงคมทมการใชวฒนธรรมแบบไมสามารถผสมกลมกลนใหเปนเนอเดยวกนได จงเปนเรองงายตอการสรางใหเกดภาวะทไรระเบยบ (anomic) เกดความแปลกแยก (alienation) และความโดดเดยวในสงคม ส าหรบประชาชนทกฝายทอาศยอยในทนนหรอจ าเปนตองเขาไปเกยวของสมพนธดวยในฐานะใดฐานะหนงในชวงเวลาใดเวลาหนงกตาม (Stephen, 1994 : 22-29) พนทสามจงหวดชายแดนภาคใตยงมหลาย ๆ ชมชน ทมทงชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมอาศยอยในชมชนเดยวกน แมวาบคคลเหลานนจะมความเชอในศาสนาทแตกตางกนอยางสนเชง แตพวกเขาเหลานนสามารถด ารงชวตอยอยางมความสนตสข มการชวยเหลอเกอกลซงกน มความสามคคกนมาโดยตลอด มความสนทสนม มความเขาใจซงกนและกน และมการพงพากน มการไปมาหาสกนอยางพนอง ซงเปนปรากฏการณทนาสนใจอยางมากทหนง แตละชมชนนนจะมผน าของชมชนเปนหวหนา ซงผน านนเปนบคคลทประชาชนในชมชนใหความไววางใจและใหความเคารพอยางมาก และประชาชนทอยในชมชนตางกพรอมเสมอทจะรบฟงค าสง ค าแนะน าของผน าชมชน และใหความรวมมอเมอมขอความรวมมอ และหากวามกรณทเกดความขดแยงในชมชน ผน าชมชนตองใชภาวะความเปนผน า ประสบการณ ทกษะและเทคนคในการจดการความขดแยงไปใชเพอใหเกดสนตภาพอยางเรวทสด และท าใหทกๆฝายมความพอใจ

ปญหาทส าคญปญหาหนงทเกดขนในสามจงหวดชายแดนภาคใต และเกดขนบอย คอปญหาเหตการณความไมสงบหรอเหตการณความรนแรง ซงเกดขนเกอบทกวน จากการศกษาคนควาและวเคราะหเหตการณของหนวยงานทเกยงของหลาย ๆ ฝาย เชน คณะกรรมาธการวสามญของวฒสภา ซงสรปวา สถานการณความรนแรงในจงหวดชายแดนภาคใตนน เกดมาจากสาเหตตาง ๆ หลายประการดวยกน เชน ปญหาความยากจน และความไมเปนธรรมในสงคม ไมใชเฉพาะกลมคนรายหรอขบวนการเทานน แตทรนแรงและแกไขยากเพราะเงอนไขทางสงคมจตวทยา อนเปนผลมาจากความแตกตางทางดานศาสนา ภาษา และ

วฒนธรรม ทกอใหเกดความไมเขาใจหรอความเขาใจผด หวาดระแวงกนตลอด และมความรสกในทางลบหรอในทศทางทไมดตออ านาจรฐทสะสมมาเปนเวลาอนยาวนาน ท าใหบรรยากาศในพนทมความเปราะบาง จนบางฝายสามารถเขาไปแสวงหาผลประโยชนได (คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต, 2549) คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต ไดวนจฉยเพอคนหาสาเหตของความรนแรงในสามจงหวดชายแดนภาคใต ไดดงน คอ ประชาชนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตไมไดรบความยตธรรมและประชาชนเองกไมเขาใจในกระบวนการยตธรรมของประเทศ นอกจากนนแลวนโยบายของรฐยงมสบสนระหวางแนวทางสนตวธกบการแกปญหาดวยวธเดม ๆ โดยใชความรนแรงเปนหลก เดกและเยาวชนในพนทไมไดรบการศกษาทมประสทธภาพพอทจะท าใหเขาสตลาดงานได ชาวบานในทองถนเผชญหนากบปมขดแยงภายใน รฐไมเหนความส าคญของความหลากหลายทางวฒนธรรม และบางฝายเหนวาเรองดงกลาวเปนปญหาคกคามรฐหรอเปนภยตอความมนคง เมอสถานการณความไมสงบเกดขนในสามจงหวดชายแดนภาคใต ความขดแยงของประชาชนในสงคมจะเพมขนเรอยๆเพราะเกดจากความเขาใจผด ความไมเขาใจ ความเหนแกตว การแบงพรรคแบงพวก ผลประโยชน การยแหย และอนๆ ซงรฐบาลไดพยายามสงเสรมใหเกดความสนตสขและไมเกดความขดแยงในสงคม มการแนะน ากลยทธและกระบวนการจดการความขดแยง จากหลายๆหนวยงานของรฐ การรบฟงความคดเหนของประชาชนในพนท การจดเวทเสวนา การจดโครงการตาง ๆ เขาไปสชมชนมการใชงบประมาณมากมายมหาศาล แตกไมสามารถขจดความขดแยงทเกดขนในชมชนได ซงท าใหปญหาความไมสงบในสามจงหวดชายแดนภาคใต กลายเปนปญหาระดบชาตไปแลว หรอจะเรยกวา เปนวาระแหงชาต จากสภาพปญหาดงกลาวขางตน คณะนกวจยซงเปนนกวชาการและนกวจยทอยในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ตระหนกถงปญหา และมความมงหวงทตองการคนหาเทคนคและวธการจดการความขดแยง เพอแกไขปญหาความไมสงบในสามจงหวดชายแดนภาคใต จงก าหนดใหมการศกษาวจยเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใตขน เพอใหเปนขอมลในการวางแผนพฒนาความขดแยงทก าลงเกดขนในสามจงหวดชายแดนภาคใต และจดโครงการตางๆเพอพฒนาสามจงหวดชายแดนภาคใตในอนาคต 1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 เพอศกษาเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรม สามจงหวดชายแดนภาคใต

1.2.2 เพอเปรยบเทยบเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต

1.2.3. เพอคนหากระบวนการจดการความขดแยงในชมชนทประสบความส าเรจในการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.3.1 ขอมลทไดจากการวจยท าใหทราบเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงของผน าชมชนและประชาชนในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต

1.3.2 ขอมลทไดจากการวจยท าใหทราบความแตกตางระหวางเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงของผน าชมชนกบเยาวชนในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต

1.3.3 ขอมลทไดจากการวจยท าใหทราบปญหาและขอเสนอแนะในการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต

1.3.4 น าเสนอขอมลทไดจากการศกษา เสนอตอหนวยงานเอกชน และภาครฐทมความเกยวของกบการแกปญหาความไมสงบในสามจงหวดชายแดนภาคใต

1.3.5 ขอมลทไดจากการวจยในครงนจะมประโยชนตอหนวยงานภาครฐ เพอน าไปใชในการพฒนาปญหาความมนคงในสามจงหวดชายแดนภาคใต

1.3.6 มขอเสนอแนะในการก าหนดนโยบาย และโครงการตางๆ ทสามารถลงไปปฏบตในการแกปญหาความไมสงบหรอปญหาความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต 1.4 ขอบเขตการวจย ในการวจยครงน คณะผวจยไดก าหนดขอบเขตของการวจยดงน คอ ศกษาถงการมสวนรวมในการจดการความขดแยง เทคนคในการจดการการขดแยง และผลของการจดความขดแยง โดยการเกบขอมลจากประชาชนในชมชนสามจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก จงหวด ปตตาน ยะลา และนราธวาสจ านวน 320 คน 1.5 ตวแปรทใชในการวจย ประกอบดวย ก. ตวแปรอสระ 1. คณลกษณะของสมาชกในชมชนในดาน 1.1 ประเภทของผน า 1.2 เพศ 1.3 อาชพ 1.4 รายไดของครอบครวตอเดอน 1.5 ศาสนา 1.6 สถานภาพสมรส 1.8 ระดบการศกษา ข. ตวแปรตาม 1. เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยง 1.1 ความขดแยง 1.2 การมสวนรวมในการจดการความขดแยง 1.2 เทคนคในการจดการความขดแยง 1.3 กระบวนการจดการความขดแยง 1.4 ผลการจดการความขดแยง

1.6 นยามศพทปฏบตการ การวจยครงน คณะผวจยไดก าหนดนยามศพทเชงปฏบตการ ดงน 1.6.1 ความขดแยง หมายถง การไมเขาใจของบคคลหรอกลมบคคล หรอความไมลงรอยกนอนเนองมาจากความแตกตางของประชาชนในเรองความคด การกระท า การตดสนใจ ซงกอใหเกดผลกระทบตอวถชวตของประชาชน ชมชน และ สงคมได 1.6.2 ระดบของความขดแยง หมายถง ความรนแรงของปญหาหรอความขดแยงทเกดขนในชมชน ซงแบงออกเปน 5 ระดบคอ ขดแยงในระดบเลกนอยมาก ขดแยงในระดบเลกนอย ขดแยงในระดบปานกลาง ขดแยงในระดบอยางมาก ขดแยงในระดบอยางรนแรง

1.6.3 ดานของความขดแยง หมายถง ชนดหรอประเภทของความขดแยงในชมชน ซงแบงออกเปน 5 ดาน คอ ความขดแยงดานการเมอง ความขดแยงดานเศรษฐกจ ความขดแยงดานสงแวดลอม ความขดแยงดานศาสนา และความขดแยงดานอน ๆ 1.6.4 สาเหตหรอทมาของความขดแยง หมายถง จดก าเนดหรอจดเรมตนทท าใหเกดความขดแยงในชมชน ซงแบงออกเปนสาเหตหรอทมาของความขดแยง 7 สาเหต คอ จากการเลอกตงหรอการเมอง การเลอกตงผน าศาสนา การบรหารหรอการจดการศกษาในชมชน ชาตตระกล ผลประโยชนในชมชน การสนบสนนจากรฐ และอน ๆ

1.6.5 การมสวนรวมในการจดการความขดแยง หมายถง การเขามารวมกนแกไขปญหาความขดแยงทก าลงเกดขนในชมชนประกอบดวยการมารวมกนในรปของการเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยง การเสนอความคดขอเสนอแนะ การน าความรและประสบการณ การจดท าแผนการก าหนดนโยบาย การอบรมใหความรในเรองของการขดแยงตลอดจนการเขารวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ 1.6.6 เทคนคในการจดการความขดแยง หมายถง วธการจดการความขดแยงของประชาชนในชมชน ประกอบดวย การจดตงหนวยงานรบฟงเรองราวและใหการชวยเหลอเปนการเฉพาะ การพฒนาคณภาพชวต การพฒนาอาชพ การจดตงองคกรบรหารซะกาต การสนบสนนใหเยาวชนไดรบการศกษาทสงขน การอนรกษและการฟนฟวฒนธรรมทองถน การยอมรบความหลากหลายของความเชอและวฒนธรรม การตกเตอน การประนประนอม การลงโทษ การมอบความไววางใจ การด ารงไวซงความยตธรรม การน าเสนอขาวสารอยางถกตองและรวดเรว และการเสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครว 1.6.7 กระบวนการจดการความขดแยง หมายถง บคคลหรอหนวยงานตางๆทอยในชมชนและมบทบาทในการจดการความขดแยง ตลอดจนการเขามาแกไขปญหา 1.6.8 ผลของการจดการความขดแยง หมายถง สงทเกดขนภายหลงจากทมการแกไขปญหาความขดแยงในชมชนซงประกอบดวย การอยรวมกนในสงคม การท ากจกรรมรวมกน การมอบความไววางใจ การท างานและการประกอบอาชพ รายได การท ากจกรรมทางการเมองและการแสดงความคดเหน การปฏบตศาสนกจ การสบสานวฒนธรรม การปลอดภยในชวตและทรพยสน ตลอดจนความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐ 1.6.9 สามจงหวดชายแดนภาคใต หมายถง จงหวดทมพรมแดนตดตอกบประเทศมาเลเซย ซงประกอบ ดวย จงหวดยะลา จงหวดนราธวาส และจงหวดปตตาน แมวาจงหวดปตตานไมมพรมแดนตดกบประเทศมาเลเซย เนองจากวาจงหวดปตตานนนมวฒนธรรม วถชวต ภาษา ตลอดจนศาสนาทเหมอนกนกบประชาชนของประเทศมาเลเซย ดงนนจงหวดปตตานจงรวมเปนจงหวดชายแดนภาคใตดวย

1.6.10 ปญหาในการจดการความขดแยง หมายถง สงทเปนอปสรรคในการจดการความขดแยงซงมทงทเปนรปธรรมและนามธรรม หรอปจจยตาง ๆ ทงภายในและภายนอกชมชน ทสงผลกระทบตอการจดการความขดแยงในชมชนสามจงหวดชายแดนภาคใตทไมสามารถท าใหประสบความส าเรจ 1.6.11 ขอเสนอแนะในการจดการความขดแยง หมายถง ความคดเหนทเปนประโยชนในการแกไขปญหาความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเรอง เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต คณะนกวจยไดศกษาคนควาเอกสารทเกยวของ โดยน าเสนอตามล าคบคอ ความหมายของความขดแยง ประเภทของความขดแยง การบรหารจดการความขดแยง กระบวนการความขดแยง สาเหตของความขดแยง ผลของความขดแยง แบบพฤตกรรมในการจดการความขดแยง ปญหาจงหวดชายแดนภาคใต และงานวจยทเกยวของ

แนวคด ทฤษฎ เกยวกบ ความขดแยง

ความหมายของความขดแยง ความขดแยงทเกดขนมมากมายหลายชนด มนกวชาการหมายทานไดอธบายความหมายเอาไว เชน Berteam & Jeffrey (1971) ไดใหความหมายของค าวา ความขดแยง หมายถงความสมพนธระหวางบคคลทเกยวของกบจดมงหมายหรอวธการหรอทงสองอยาง โดยเปนการพงพาอาศยกนในทางลบ หร ออาจกลาววาความขดแยง หมายถงการทแตละฝายไปดวยกนไมไดในเรองทเกยวกบความตองการ ซงอาจจะเปนความตองการจรงๆ หรอศกยภาพทจะเกดความตองการ James & Hreber (1958:42) กลาววา ความขดแยงเปนความลมเหลวของกลไกขนพนฐานในการตดสนใจของบคคลทมประสบการณตางกนในการเลอกกระท าสงตางๆ ความขดแยงเกดขนเมอบคคลทมประสบการณตางกนในการเลอกกระท าสงตางๆ ความขดแยงเกดขนเมองบคคลจะตองตดสนใจ ดงนน ความขดแยงตอตนเองกคอ ความขดแยงในการจดสนใจของตนเอง

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหค าอธบาย "ขดแยง" วา "ขด" หมายถง ไมท าตาม ฝาฝน ขนไว สวน "แยง" หมายถง ไมตรงกน ไมลงรอยกน ตานไว ทานไว รวมความแลว ความขดแยงจงหมายถง "สภาพความไมลงรอยกน คอ ไมยอมท าตามและยงมการตานทานเอาไว" ค าวา "ความขดแยง" ตรงกบภาษาองกฤษวา "Conflict" ซงมรากศพทจาก ภาษาละตนวา Confligere แปลวา การตอส การท าสงคราม ความพยายามทจะเปนเจาของ การเผชญหนา เพอมงราย การกระท าทไปดวยกนไมได คอ มลกษณะตรงกนขาม คอ การไมถกกนเมอบคคลมความคด ความสนใจ ความตองการ หรอการกระท าทไมเหมอนกน(ชเกยรต แถวปดถา, 2537: 11-12) นอกจากนนแลวมนกวชาการไดใหความหมายของความขดแยงไวมากมาย ดงน Webster Dictionary ไดอธบายความหมายค าวา ความขดแยง (Conflict) ไววา มาจากภาษาลาตน คอ "Confligere" ซงแปลวา การตอส (Fight) การท าสงคราม (Warfare) ความไมลงรอยตอกนหรอเขากนไมได (Incompatible) ตรงกนขามกน (Opposition) จนความแตกตางระหวางกลมหรอเผาพนธ สมพนธภาพทแตกตางกนนท าใหเปนชนวนแหงการตอสแขงขนระหวางกน จะเหนไดวา ความขดแยงคอการไมเขาใจของบคคลหรอกลมบคคลอนเนองมาจากความแตกตางในเรองความคด การกระท า การตดสนใจ ซงกอใหเกดผลกระทบตอการท างานของกลม หรอบคคล นอกจากน ยงมนกวชาการทงตางประเทศและไทยทไดใหความหมายของความขดแยงไวตางๆ ไว

ความขดแยงเปนกระบวนการทางสงคม ซงเกดขนเมอแตละฝายมจดมงหมายทไมสามารถไปดวยกนได และมคานยมทแตกตางกน โดยความแตกตางนมกเกดจากการรบรมากกวาทจะเปนความแตกตางทเกดขนจรงๆ (Fillry C.Aflan, 1975:4) ความขดแยง หมายถง ความสมพนธระหวางบคคลทเกยวของกบจดมงหมายหรอวธการทงสองอยาง โดยเปนการพงพาอาศยกนในทางลบหรออาจกลาววาความขดแยง หมายถง การทแตละฝายไปดวยกนไมได ในเรองทเกยวกบความตองการซงอาจจะเปนความตองการจรงๆ หรอศกยภาพทจะเกดความตองการกตาม ความขดแยง เปนสภาพทเกดขนเมอมบคคลสองฝายหรอมากกวาซงตองท างานพงพาอาศยกน มปฎสมพนธกน มความเหนทไปดวยกนไมไดหรอไมสอดคลองกน (Neuman W.P.Roy and Bruehl E.Margaret,1982:3) ในขณะท Pondy and Other (Steer 1984 : 486) ใหนยามความขดแยงวา เปนกระบวนการทเรมตนจากการทกลมบคคลตระหนกวาเปาหมายถกขดขวาง Donnelly,Gibson Ivanovich (1992 : 369) ชวาความขดแยงเปนเรองทพบไดทกวนจากผลของความไมสอดคลองในเปาหมาย การรบร หรอในดานอารมณของบคคล หรอของกลมและน ามาซงปฎกรยาตอตาน Jones (1994 : 500) อธบายวา ความขดแยงในองคการ (Organizational Conflict) เกดขนจากการทเปาหมายและการกระท าของกลมหนงไปขดหมายของอกกลมหนง โดยสรปแลวอาจใหความหมายไดดงน ความขดแยงของบคคล เกดจากการทบคคลตองตดสนใจเลอกอยางใดอยางหนงซงอาจจะเตมในเลอกหรอจ าเปนตองเลอก เปนสภาพการณทการกระท าของฝายหนงไปขดขวางหรอสกดกนการกระท าของอกฝายหนงในการทจะบรรลเปาหมาย หรอการทบคคลทมความแตกตางในคานยม ความสนใจ แนวคด วธการเปาหมาย ตองมาตดตอท างานอยรวมกนในสงคมเดยวกน ซงความแตกตางนเปนสงทไมสอดคลองกนหรอไปดวยกนไมได (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2534: 11) ความขดแยงเปนกลมตอสกนหรอการแขงขนระหวางความคด ความเหน ความสนใจ หรอผลประโยชน มมมอง รสนยม คานยม แนวทาง ความชอบ อ านาจ สถานภาพ ทรพยากร ฯลฯ (วนชย วฒนศพท,และคณะ,ผแปล: 2545:2) ความขดแยง(Conflict) เกยวของกบ ทศนะคต (Attitude) และพฤตกรรม (การกระท า) (Behavior) ของบคคล โดยความสมพนธระหวางความขดแยง ทศนคตและพฤตกรรมเปนภาพสามเหลยม จากนยามตางๆ ดงกลาวพอจะสรปไดวา ความขดแยงเปนกระบวนการทบคคลมเปาหมายแตกตางกนและตอสกนหรอแขงขนกนในการทจะบรรลเปาหมาย แนวคดพนฐานเกยวกบความขดแยง ความขดแยง (Conflict) เปนสงทถกยอมรบวาไมสามารถหลกเลยงได โดยอาจมสามเหตมาจากหลายปจจยไมวาจะเปนประเดนใหเกดความขดแยงขนได อยางไรกตามความขดแยงในระดบทเหมาะสมจะชวยใหองคการเกดการเปลยนแปลงในทางทดได แตถาความขดแยงระดบสงจะกอใหเกดขนจากความแตกตางระหวางบคคลสองคน หรอกลมสองกลมหรอมากกวา ภายใตความขดแยงขององคการ บคคลหรอกลมอาจจะขดขวางเปาหมายหรองานระหวางกน (สมยศ นาวการ, 2540:772) ค าวา ความขดแยง โดยทวไปแลวแสดงนยเชงลบ ทงในสถานการณทสมพนธกบการงานและไมใชการงาน บคคลพยายามทจะหลกเลยงความขดแยง เพราะวามนกอใหเกดความรสกทไมดระหวางบคคล และกอใหเกดบรรยากาศทางลบในการท างานหรอการเลนแนวคดเกยวกบความขดแยงในประเดนน บางครง

เรยกวา ทศนะเกยวกบความขดแยงแบบดงเดม ซงสนนฐานวาวธการบรหารความขดแยงทมประสทธผลมากทสด กคอการขจดแหลงของความขดแยง ดงนน ถาคนงานในหนวยงานเดยวกนสองคนมแนวโนมวามความขดแยงกนอยางถาวร วธการแกปญหากคอ พยามยามคนสองคนออกจากกนและพยามยามจดโครงสรางงาน ทจะท าใหคนสองคนนนมโอกาสในการปฎสมพนธซงกนและกน สวนทศนะทสองของความขดแยง เปนทศนะความขดแยงเชงพฤตกรรม หรอมนษยสมพนธ ซงมองวาความขดแยงเปนสงทหลกเลยงไมได อนเนองมาจากเงอนไขของความแตกตางระหวางบคคลในดานบคลกภาพ ความตองการเปาหมาย และคานยม กลยทธในการบรหารความขดแยง ภายใตทศนะน จะเนนทการรบรความขดแยงทเกดขน และพยามยามคาหาสาเหตแหงความขดแยงทงนน ความขดแยงเปนภาวะความเปนปรปกษหรอความไมเปนไปในทศทางเดยวกนของคนและกลมคน ซงมกจะกอใหเกดความตงเครยด กดดนและความคบของใจ ความขดแยงจะมลกษณะของความเปนฝายตรงขาม และสกดกนอกฝายหนงไมใหบรรลเปาหมาย ความขดแยงเปนเรองของการรบรของบคคลทเกยวของ ซงมกจะเกดขนเมอมการกดกนในการบรรลเปาหมายและมการแขงขนกน กลมบคคลทเกยวของมกจะมองความขดแยงในแงมมทแตกตางกนออกไปแนวความคดความขดแยง จงมหลายความคด เชน แนวความคดดงเดมแนวความคดสมยใหม เปนตน นอกจากนน สมยศ นาวการ (2540 : 722 ) ใหทศนะเกยวกบความขดแยง โดย แบงเปน 3 ชด คอ 1. มมมองสมยเดม (Trafitional View) แนวความคดนมองความขดแยงไปในทางลบวาความขดแยงเปนสงทไมด ความคดดงเดมมองความขดแยงวาจะสงผลใหองคการไมสามารถปฎบตหนาทขององคการได ความขดแยงมกเกดจากการตดตอสอสารทไมด การขาดความเปดเผยและจรงใจระหวางกนของสมาชก และเกดจากสภาพทผบรหารไมสามารถสรางและกระตนใหเกดความรวมมอรวมใจกนได และมผลกระทบทางลบตอองคการเสมอ เชน หมายถงการท างาย ความรนแรง การไรเหตผล 2. มมมองมนษยสมพนธ (Human Relations View) เปนมมมองทยนยนวาความขดแยงเกดขนเองตามธรรมชาต หลกเลยงไมได และไมสามารถขจดได ตองยอมรบสภาพของความขดแย ง จงพยามยามหาขอด ประโยชนจากความขดแยง จงพยามยามทจะจดการกบความขดแยงมากกวาการหลบเลยง 3. มมมองสมยใหม (Contemporary View) จะสนบสนนความขดแยงบนรากฐานทวาองคการมความสามคค ความสงบสข ความรวมมอจะกลายเปนเฉอยชา และความเชอทไปในทศทางเดยวกนของกลมจะท าใหกลมเกดการหยดนง ไมสามารถปรบตวใหทนกบความเปลยนแปลง ขาดความรเรมสรางสรรค ซงจะมผลตอผลผลตของกลม โดยเฉพาะการทกลมจะตองท างานภายใตสภาพแวดลอมในยคปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงนน มมมองจะตองท างานภายใตสภาพแวดลอมในยคปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงนน มมมองสมนใหมจะสนบสนนผบรหารใหรกษาสภาพของการมความขดแยงอยในระดบทสามารถควบคมไดเสมอ เพอกระตนตนตวและมพลงทจะท าใหองคการเจรญเตบโตและสรางสรรคทยอมรบความขดแยง นอกจากนในทศนะของจ ชารป (G.Sharp, ,1982) รปแบบปฎบตการในภาวะขดแยงแบงออกเปน 6 ประเภท ซงเปนปฎบตการไรความรนแรง คอ

1. การชกจงดวยค าพดหรอพฤตกรรมอนๆ ทเกยวของ เชน การไกลเกลยปรองดอง 2. การด าเนนการสนตวธระดบสถาบน ซงอาจใชการขหรอการลงทณฑ 3. การกระท าการรนแรงตอบคคล 4. การกระท าการรนแรงตอบคคลและการท าลายทรพยสน 5. การท าลายทรพยเทานน 6. ปฏบตการไรความรนแรง

การปฏบตการไรความรนแรงไมใชค าพดแตการปฏบตการทางสงคม เศรษฐกจ การเมองในรปแบบพเศษ

การปฏบตการไรความรนแรง คอ การตอตาน การไมใหความรวมมอ และการเขาไปแทรกแซงโดยตรง ไมใชเปนเพยงการใชวาจาเทานน ปฏบตการนเปนการกระท าของกลมหรอมวลชนเกอบทงหมด ปฏบตการไรความรนแรงบางรปแบบถอวาเปนความพยามชกจงโดยการกระท า สวนรปแบบอนอาจมการบงคบโดยออม หากผเขารวมมจ านวนเพยงพอ ลกษณะหนงของการปฏบตการไรความรนแรงซงตองเนนเปนพเศษ คอ โดยการปกตแลวการตอสแบบนเปนวธการทอยนอกเหนอรฐธรรมนญ คอ ไมไดอาศยกระบวนการวธการในระดบสถาบนของรฐ ไมวาจะเปนแบบรฐสภาหรอนอกรฐสภา

ปฏบตการไรความรนแรงอาจเกยวของกบ ประการแรกคอ การกระท าโดยการละเวน คอ ผทใชวธการนอาจปฏเสธทจะกระท าซงเขากระท าอยเปนปกต หรอถกคาดหวงวาจะกระทะโดยขนบธรรมเนยมประเพณ หรอกฎหมาย และขอบงคบตางๆ ก าหนดใหกระท า ประการทสองการกระท าเกนหรอนอกเหนอจากทก าหนด คอประชาชนอาจกระท าบางอยางซงเขาไมไดกระท าโดยปกต และขนบธรรมเนยมกไมไดคาดวาเขากระท าการเชนน รวมทงกฎหมายหลกการขอบงคบตางๆ กหามเสยดวย ประการทสาม คอ การกระท าทงสองอยาง วธการไรความรนแรง ท าใหเกดการเปลยนแปลงในอ านาจของกลมเหลาน อาจเกดขนอยางสดขวและรวดเรวยงกวาในสถานการณ ทใชความรนแรงเสยอก เปนทคาดวาผปฎบตการกพยามยามเพมพนอ านาจของตนและอ านาจของผสนบสนนตนอยตลอดเวลา

วนชย วฒนศพท (2547:237-238) ไดกลาวถงแนวคดมมมองความขดแยงของปจเจกชนนยมและกลมนยม ซงจะมความแตกตางกนในมมมองของประเทศตะวนตก และประเทศแถบตะวนออก โดยสรปเปนตาราง ดงตอไปน ตารางท 2.1 แสดงความแตกตางของมมมองความขดแยงระหวางกลมนยมและปจเจกนยม

ปจเจกชนนยม (Individualisms) กลมนมกอยในสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย องกฤษ

แคนาดา เนเธอรแลนด และนซแลนด

กลมนยม (Collectoes) กลมนมกจะอยในอนโดนเชย จน โคลมเบย เวเนซเอลา

ปานามา เอควาดอร ญปน เมกซโก และไตหวน 1.ความสมพนธ หรอเรองของกลมมความส าคญนอยกวาความสนใจสวนตว ความเชอ ทศนคตและหลกการของตนเอง

1. ลกษณะพฤตกรรมจะเปนไปตามกลมมากกวาสวนตว สงคมของกลมนยมจะเนนทความรก ครอบครว เครงศาสนา คณคาของสงศกดสทธ และมาตรฐานของชมชน จะมความชอบทจะใชคนภายในกลมในการแกปญหาครอบครวหรอปญหาภายในกลม

2.อาจชอบโครงสรางอ านาจในแนวนอน 2. กลมนจะพอใจกบสถานะความสมพนธทไมเทาเทยม คามขดแยงระหวางบคคลทมลกษณะตางกนอาจมความคดหวงวาคนทมสถานะสงกวาจะชนะความพยายามของแทรกแซงในการทจะท าใหทงสองฝายมความเทาเทยมกนอาจจะไดรบการตอตานในกรณของพวกกลมนยมทมสถานะต ากวา

3. ปจเจกชนจะภาคภมใจกบผลส าเรจ และผอนในทางลบมากกวาพวกกลมนยม

3. กลมนยมอาจจะไมรบเครดตในผลส าเรจของเขาเองเมอเผชญหนากบพวกปจเจกนยม ซงพดถงความส าเรจของตนเอง ความขดแยงอาจเพมมากขน

4. หนาและความอบอายเปนการองเฉพาะบคคล 4. หนาทและความอบอายจะเกยวโยงไปถงครอบครวและกลม

5. เมอมการกระจายทรพยากร ปจเจกชนจะคาดหวงถงความเสมอภาค(ของแตละคนจากทเขามสวนใหหรอกระท า)เปนหลกการของความสมพนธทกชนด

5. เมอมการกระจายทรพยากร กลมนยมจะใชความเสมอภาค(แกทกคนทมสวนใหหรอกระท า) กบคนนอกกลม และเทากน

6.จะมความเหนวาควรแยกประเดนปญหา แยกกนจากความสมพนธ โดยจะแยกอารมณจากเหตการณทเกดขนไดมากกวาพวกกลมนยม ปจเจกนยมจะตองการ “ท างานตอไป” ทนทหลงจากการประชมเขาจะไมอดทนตอการทดสอบเบองตนและพธการ

6. ประเดนปญหาและความสมพนธจะเกยวของกนเสมอ “ไมสามารถแยกคนจากปญหาได” กลมนยมจะค านงถงการพฒนาความสมพนธระยะยาวซงอาจมอปสรรคเมอป จ เ จกชนต อ งการท า ง านต อ ไป โดย ไม ค าน ง ถ งความสมพนธ

ปจเจกชนนยม (Individualisms) กลมนมกอยในสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย องกฤษ

แคนาดา เนเธอรแลนด และนซแลนด

กลมนยม (Collectoes) กลมนมกจะอยในอนโดนเชย จน โคลมเบย เวเนซเอลา

ปานามา เอควาดอร ญปน เมกซโก และไตหวน 7.ขอตกลงเปนทางการ (ลายลกษณอกษร)มน าหนกส าหรบปจเจกชนมากกวากลมนยม

7.ขอตกลงไมเปนทางการ(ไมเปนลายลกษณ)มน าหนกมากกวาส าหรบพวกกลมนยม

8. ความขดแยงถอเปนการแสดงออกถงการตอสเพอใหรหรอแกไขความแตกตางและจะเหนไดวาเปนทงสงทดและเปนส งท ไมด กระบวนการจะเปนสงทด เม อมโอกาสแกปญหาได จะเปนสงทไมดเมอไมมการเผชญหนาและปลอยใหเปนเรองทลกลามขน

8. ความขดแยงถอวาเปนสงทไมด ความขดแยงจะถกมองวาท าใหเกดผลเสยตอความเปนระเบยบของสงคมและควรหลกเลยงอยางทสด ความขดแยงอาจถกพจารณาวาเปนตวชวดความไมมวนยและอาการแสดงความไมมวฒภาวะทางอารมณ

โดยทวไป ความขดแยง (Conflict) อาจแบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ 1. ความขดแยงระหวางบคคลทมฐานะเทาเทยมกน คอ ความขดแยงระหวางบคคลหรอหนวยทางสงคม (กลม องคการ ประเทศ ภมภาค ฯลฯ) ทมฐานเทาเทยมกน จะเรยกวาเปนความรนแรงทางตรง 2. ความขดแยงระหวางบคคลทมฐานะไมเทาเทยมกน ถอเปนความขดแยงทางออม หรอความรนแรงทางโครงสราง เชน ความขดแยงในระหวางชนชน เชอชาต ความขดแยงในสงคมยอมเกดขนไดเสมอ โดยเฉพาะความขดแยงในองคกรในสวนของนายจางกบลกจาง เพราะวาคนทงสองฝายมจดประสงคและจดมงหมายตางกน จากการศกษาของ March และ Simon (1958: 102) พบวาความขดแยงแบงออกเปน 3 ประเภท คอ

1. ความขดแยงตอตนเอง (Individual Conflict) เปนความขดแยงทบคคลมตอการกระท าของตนเอง แบงออกเปน 1.1 รกพเสยดายนอง (Approach-Approach Conflict) เปนความตองการหรอพอใจทงสองอยาง แตเลอกไดเพยงอยางเดยว 1.2 หนเสอปะจระเข (Avoidance-Avoidance Conflict) เปนความรสกทไมตองการไมปรารถนาทง 2 อยาง แตตองเลอก 1 อยาง 1.3 เกลยดตวกนไข (Approach-Avoidance Conflict) คอมทงสงทพอใจไมพอใจอยรวมกน จ าเปนตองเผชญหนาทง 2 อยางในเวลาเดยวกน

2. ความขดแยงในองคกร (Organizational Conflict) เมอคนแตละคนมาอยรวมกน ท ากจกรรมตาง ๆ รวมกน จะมความคดเหนตางกน มวธการคดทไมเหมอนกน คานยมอคต การรบร ผลประโยชน เกดจากการแบงทรพยากรและงบประมาณมจ านวนจ ากด หรอเกดการเปลยนแปลงเทคนคในการท างาน ความแตกตางในหนาทการท างาน ลวนเปนสาเหตทจะท าใหเกดความขดแยงไดทงสน 3. ความขดแยงระหวางองคกร (Inter organization Conflict) เปนความขดแยงทเกดขนระหวางองคกรกบองคกร หรอระหวางกลมกบกลม เชนผลประโยชนขดกน กระบวนการความขดแยง ความขดแยงเปนกระบวนการทเกดขนระหวาง 2 ฝาย หรอมากกวา 2 ฝายขนไป นอกจากน ยงมนกวชาการทงตางประเทศและไทยทไมใหความหมายของความขดแยงไวตางๆ ไว ความขดแยงเปนกระบวนการทางสงคม ซงเกดขนเมอแตละฝายมจดมงหมายทไมสามารถไปดวยกนได และมคานยมทแตกตางกน โดยความแตกตางนมกเกดจากการรบรมากกวาทจะเปนความแตกตางทเกดขนจรงๆ (Fillry C.Aflan, 1975:4) ความขดแยง หมายถง ความสมพนธระหวางบคคลทเกยวของกบจดมงหมายหรอวธการทงสองอยาง โดยเปนการพงพาอาศยกนในทางลบหรออาจกลาววาความขดแยง หมายถง การทแตละฝายไปดวยกนไมได ในเรองทเกยวกบความตองการซงอาจจะเปนความตองการจรงๆ หรอศกยภาพทจะเกดความตองการกตาม ความขดแยง เปนสภาพทเกดขนเมอมบคคลสองฝายหรอมากกวาซงตองท างานพงพาอาศยกน มปฏสมพนธกน มความเหนทไปดวยกนไมไดหรอไมสอดคลองกน (Neuman W.P.Roy and Bruehl E.Margaret,1982:3) ในขณะท Pondy and Other (Steer 1984 : 486) ใหนยามความขดแยงวา เปนกระบวนการทเรมตนจากการทกลมบคคลตระหนกวาเปาหมายถกขดขวาง Donnelly,Gibson Ivanovich (1992 : 369) ชวาความขดแยงเปนเรองทพบไดทกวนจากผลของความไมสอดคลองในเปาหมาย การรบร หรอในดานอารมณของบคคล หรอของกลมและน ามาซงปฎกรยาตอตาน Jones (1994 : 500) อธบายวา ความขดแยงในองคการ (Organizational Conflict) เกดขนจากการทเปาหมายและการกระท าของกลมหนงไปขดหมายของอกกลมหนง โดยสรปแลวอาจใหความหมายไดดงน ความขดแยงของบคคล เกดจากการทบคคลตองตดสนใจเลอกอยางใดอยางหนงซงอาจจะเตมในเลอกหรอจ าเปนตองเลอก เปนสภาพการณทการกระท าของฝายหนงไปขดขวางหรอสกดกนการกระท าของอกฝายหนงในการทจะบรรลเปาหมาย หรอการทบคคลทมความแตกตางในคานยม ความสนใจ แนวคด วธการเปาหมาย ตองมาตดตอท างานอยรวมกนในสงคมเดยวกน ซงความแตกตางนเปนสงทไมสอดคลองกนหรอไปดวยกนไมได (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2534:11) ความขดแยงเปนกลมตอสกนหรอการแขงขนระหวางความคด ความเหน ความสนใจ หรอผลประโยชน มมมอง รสนยม คานยม แนวทาง ความชอบ อ านาจ สถานภาพ ทรพยากร ฯลฯ (วนชย วฒนศพท,และคณะ,ผแปล: 2545:2) ความขดแยง(Conflict) เกยวของกบ ทศนะคต (Attitude) และพฤตกรรม (การกระท า) (Behavior) ของบคคล โดยความสมพนธระหวางความขดแยง ทศนคตและพฤตกรรมเปนภาพสามเหลยม จากนยามตางๆ ดงกลาวพอจะสรปไดวา ความขดแยงเปนกระบวนการทบคคลมเปาหมายแตกตางกนและตอสกนหรอแขงขนกนในการทจะบรรลเปาหมาย

ประเภทความขดแยง โดยทวไป ความขดแยง (Conflict) อาจแบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ 1. ความขดแยงระหวางบคคลทมฐานะเทาเทยมกน คอ ความขดแยงระหวางบคคลหรอหนวยทางสงคม (กลม องคการ ประเทศ ภมภาค ฯลฯ) ทมฐานเทาเทยมกน จะเรยกวาเปนความรนแรงทางตรง 2. ความขดแยงระหวางบคคลทมฐานะไมเทาเทยมกน ถอเปนความขดแยงทางออม หรอความรนแรงทางโครงสราง เชน ความขดแยงในระหวางชนชน เชอชาต Sreer (1984:486)ไดแบงความขดแยงไดเปน 4 ประเภท คอ

1. ความขดแยงในเรองเปาหมาย เกดขนเมอบคคลหรอกลมบคคลไมพอใจในผลงานของบคคลอน 2. ความขดแยงในเรองความคด เกดขนเมอบคคลหรอกลมบคคลมแนวความคด หรอความคดเหน

แตกตางจากบคคลอน 3. ความขดแยงในเรองความรสก เกดขนเมอบคคลหรอกลมบคคล มความรสกหรออารมณแตกตาง

จากบคคลอนหรอจ าแนกเปน 2 ประเภท คอ 1. ความขดแยงในดานเนอหา เปนความขดแยงทเกดขนจากความคดเหนทไมตรงกนในดาน

ประสงคและวธการในการท างาน 2. ความขดแยงในดานอารมณ เปนความขดแยงทเกดขนจากความรสกโกรธ ไมไววางใจ ไมชอบ

กลว ฯลฯ ทเกดขนระหวางบคคลหรอระหวางกลม หากแบงแนวความขดแยง สามารถแบงได 2 ประเภทดวยกน คอ แนวคดเดมกบแนวคดปจจบน ซงสามารถสรปไดดงน (วนชย วฒนศพท และคณะ,2546:2-9) ตารางท 2.2 แสดงแนวคดเกยวกบความขดแยง

แนวคดเดม แนวคดปจจบน

1. ความขดแยงควรจะถกก าจดใหหมดไปจากองคการความขดแยงท าใหองคการแตกแยกและปองกนไมใหการท างานมประสทธภาพ

1. ความขดแยงอาจสงเสรมการปฏบตงานองคการ ควรจะบรหารความขดแยงใหเกดผลดทสดความขดแยงอาจมประโยชน หรอโทษอาจมโทษขนอยกบวธการบรหารความขดแยง

2. ในองคการทดทสดจะไมมความขดแยง 2. ในองคการทดทสดจะมความขดแยงในระดบทเหมาะสม ซงกระตนและจงใจใหคนปฏบตงานอยางมประสทธภาพ

3.สามารถหลกเลยงความขดแยงได 3. ความขดแยงเปนสวนหนงของชวตในองคการ 4. ความขดแยงเปนผลมาจากความผดพลาดของการบรหาร

4. ความขดแยงเปนผลมาจากความแตกตางของรางวลทไดรบ เปาหมายและคานยมในองคการความขดแยงอาจเกดจากความกาวราวตามธรรมชาตของบคคล

5. ความขดแยงเปนของเหลว เพราะน าไปสความเครยด ความเปนศตรกนระหวางบคคลและท าใหโครงการลมเหลว

5. ความขดแยงเปนของด เพราะจะชวยกระตนใหคนพยายามหาทางแกปญหา

6. โดยการสรางบรรยากาศใหเหมาะสมแลวผบรหารสามารถควบคมและปรบพฤตกรรมของผใตบงคบบญชา

6. มปจจยหลายอยางทสงผลตอการท างานของตนปจจยเหลานผบรหารไมสามารถควบคมได เชน ปจจย

ได รวมทงการแสดงกาวราวแขงขน และความขดแยง ทางดานพนธกรรม และปจจยทางดานจตวทยาผบรหารจ าเปนจะตองเรยนรวาจะอยกบความขดแยงอยางไร

วนชย วฒนศพท (2548:11-12) ไดแบงของความขดแยง ซงไดแก 1. ความขดแยงดานขอมล เปนความขดแยงทเกดจากขอมลทนอย ท าใหมการแปรผลทผดพลาด หรอการวเคราะหออกมาดวยความเหนตางกน หรอปญหาการรบรขอมลทแตกตางกน หรอการมขอมลมากเกนไปกสามารถท าใหเกดความขดแยงได 2. ความขดแยงดานความสมพนธ เปนปญหาความขดแยงทเกดจากปญหาดานบคลกภาพ พฤตกรรมตางๆในอดต อารมณทรนแรง ความเขาใจผด และการสอสารทบกพรอง 3. ความขดแยงจากผลประโยชน จะเปนความขดแยงทท าใหเกดการแยงเชงผลประโยชน มหรอมไมเพยงพอ เปนเรองของทงตวเนอหา กระบวนการ และจตวทยา 4. ความขดแยงทางดานโครงสราง เปนความขดแยงทเกดจากการแยงเชงอ านาจ การใชอ านาจ การกระจายอ านาจ โครงสราง รวมไปถงกฎ ระเบยบ บทบาท ภมศาสตร และระบบ 5. ความขดแยงทางดานคณคา เปนความขดแยงทเกดจากระบบความเชอ ความแตกตางในคานยมและขนบประเพณ ประวตของแตละบคคล รวมทงการเลยงดทหลอหลอมเขาขนมา ระดบของความขดแยง ระดบของความขดแยง สามรถแบงออกได 3 ระดบ (วนชย วฒนศพท และคณะ,ผแปล,2545:5-6) คอ 1. ความขดแยงแฝงเรน (Latent conflicts) เปนความขดแยงทเกอบจะปรากฏตวออกมาเรมเหนวาใครเปนคกรณ มการระบขอพพาทใหรกน แตกระบวนการทจะน าไปสความรวมมอแกปญหาหรอเจรจาตอรองยงไมเกดขน 2. ความขดแยงเรมปรากฏ (Emerging conflicts) เปนกรณทความขดแยงคพพาทเกดขนและมการโตตอบกนแลวอยางชดเจนและอาจจะมกระบวนการทจะเขาไปจดการกรณพพาทนนแลวคกรณอาจจะเขาไปสกระบวนการทจะน าไปสความรวมมอแกปญหาหรอการเจรจาตอรองยงไมเกดขน 3. ความชดแยงทปรากฏชดเจน (Manifest conflict) เปนกรณทความขดแยงของคพพาทเกดขนและมการโตตอบกนแลวอยางชดเจนและอาจจะมกระบวนการทจะเขาไปจดกบกรณพพาทนนแลวคกรณอาจจะเขาไปสกระบวนการเจรจาและหาทางออกหรออาจถงทางตนแลว นอกจากน ยงมการแบงระดบความขดแยงออกเปน 4 ระดบ (วนชย มชาต 2548: 166-169) 1. ความขดแยงในตวบคคล เปนความขดแยงทเกดขนภายในตวของบคคลแตละคน อนเนองมาจากตองกระท าหรอรบรในเปาหมาย หรอสงทคาดหวงไมสอดคลองกน โดยบคคลตองเลอกทางใดทางหนงจากหลายทางเลอก เปาหมายในการเลอกไมไดไปในทางทศเดยวกน เรองของบทบาททขดแยงกน ความขดแยงในตวบคคลทตองตดสนใจเลอกนจะกอใหเกดความเครยดและคบของใจในตวบคคล ซงความขดแยงภายในตวบคคลนเกดขนได 3 ลกษณะ 1.1) ลกษณะความขดแยงทเกดขนจากการตองตดสนใจเลอกเพยงสงเดยวจากสงทชอบหลายสง ความขดแยงลกษณะนเกดขนเมอมความรสกวาตนเองชอบสง แตตองตดสนใจเลอกเพยงสงเดยวเกดความรสกทเรยกวารกพเสยดายนอง 1.2) ลกษณะความขดแยงทเกดจากการตองตดสนใจเลอกในสงทไมชอบ เมอคนเราตองเลอกในสงตนเองไมชอบ คนจะเกดความรสกขดแยงในตวเอง

1.3) ลกษณะความขดแยงทเกดจากการตดสนใจเลอกในสงทจะมผลเสยตามมา แตกไมสามารถหลกเลยงไดบคคลจะเกดความรสกทคบของใจ 2. ความขดแยงระหวางบคคล เปนความขดแยงทเกดขนระหวางบคคลตงแตสองคนขนไปทมความเหนไปทมความเหนไมตรงกบเรองตางๆ ทงการกระท าและเปาหมาย มกจะเกดเมอบคคลมการรบร จดเนนสถานภาพทแตกตางกน 3. ความขดแยงภายในกลม เปนความขดแยงทมกจะมพนฐานมาจากความคดเหนไมตรงกนของสมาชกในกลม ทงนเพราะสมาชกมความแตกตางกนท าใหมการตอบสนองตอสถานการณหนงๆ แตกตางกน 4. ความขดแยงระหวางกลม เปนความขดแยงทเกดขนระหวางหนวยงานยอยกบหนวยงานภายในองคการเดยวกน หรอเปนความขดแยงระหวางกลมคนทอยในองคการเดยวกน ความขดแยงระหวางกลมนเราจะพบไดบอยๆ เพราะองคการจะประกอบดวยกลมยอยๆ จ านวนมากจงมโอกาสเกดความขดแยงขนไดเสมอความขดแยงระหวางกลมยอยๆ จ านวนมากจงมโอกาสเกดความขดแยงขนไดเสมอความขดแยงระหวางกลมจะกอใหเกดผลทงภายในกลม กลมจะหนหรอกลายเปนกลมทเนนงานและองคการเพมขนและจะกอใหเกดผน ากลมขณะทระหวางกลมทแขงขนกนจะเกดภาพของการมทศนคตทางลบตอกนมการมองกนในแงลบ มความเปนปรปกษ การตดตอระหวางกลมจะลดลงและจะไมมการลบตอกนมการมองกนในแงลบ มความเปนปรปกษ การตดตอระหวางกลมจะลดลงและจะไมมการตดตามการปฏบตงานของกลมอนๆ 5. ความขดแยงภายในองคการ (Interorganizational Conflict) มกจะเปนความขดแยงระดบใดระดบหนง จะมเพยงบางกรณเทานนทความยงยากมากยงขน โดยทวไป มกจะพบเสมอในองคการขนาดใหญ ความขดแยงภายในองคการมกจะเกดขนเสมอระหวางฝายตางๆ และระหวางระดบต าแหนง ซงความขดแยงภายในองคการจะม 3 แบบ คอ 5.1) ความขดแยงตามแนวดง เปนความขดแยงระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา หรอฝา ยบรหารกบฝายพนกงาน ซงมความเหนไมตรงกนในวธดารปฏบตงานเพอใหเกดทดทสด หรอเรองอนๆ ทง 2 ฝายมกจะมแนวความคดทแตกตางกนและมทศนคตตอกนในทางทไมเหมาะสม 5.2) ความขดแยงตามแนวนอน ความขดแยงทเกดขนระหวางพนกงานหรอฝายงานตางๆ ในระดบเดยวกนความขดแยงระดบนอาจเกดขนเพราะการก าหนดอ านาจหนาทในองคการขาดความชดเจน หรอเพราะบทบาทขดกนเอง เชนฝายตลาดไดรบค าสงจากลกคาแบบอนทตองเปลยนรปแบบการผลตตองปรบวธการท างานกอาจเกดความขดแยงเกดโดยเฉพาะถาฝายผลตมความรสกทไมดตอฝายการตลาด หรอ การขนอยระหวางกนของงานกอาจน าไปสความขดแยงในระดบนได 5.3) ความขดแยงระหวางสายงานหลกและฝายชวยอ านวยการ ฝายสายงานหลก จะเปนผทปฏบตงานและความถนดในงาน มอ านาจหนาทในการควบคมบงคบบญชา และมความรบผดชอบตอหนวยงานโดยตรง ขณะทฝายชวยอ านวยการ จะท าหนาทในการใหค าปรกษาและเสนอแนะแกฝายปฏบตงานหลก ซงทง 2 สวนงานมกจะมทศนคตในทางไมดตอกน จนท าใหเกดความขดแยงขนเสมอ 6. ความขดแยงระหวางองคการ (Inter organization Conflict) เปนความขดแยงทเกดขนระหวางองคการตอองคการ เกดขนเมอองคการมคแขงขนกนในดานตางๆ เชน แยงลกคาผสนบสนนตลอดจนทรพยากรและขอมลตางๆ จากหนวยงานอนๆ การแขงขนเหลานจะท าใหเกดความขดแยงระหวางองคการได สาเหตความขดแยง สาเหตของความขดแยง สามารถแบงออกเปน 5 ปจจยดวยกน (วนชย วฒนศพท และคณะ,ผแปล,2547:7-20)

1. ปญหาความสมพนธ หมายถง สงทเราเหนหรอขาไปเกยวของสมพนธกบกลมอนๆ ในสภาพของความขดแยงนน อาจจะท าใหลกษณะของกลมเปลยนไปจากสาเหตของประวตของสมพนธภาพ อารมณทรนแรง การบรทผดพลาดและลกษณะตายตว การสอสารทไมดหรอการสอสารทบกพรอง พฤตกรรมทไมสรางสรรคซ าแลวซ าอก ท าใหเกดปญหาในความสมพนธจนน าไปสความขดแยง

2. คานยมทแตกตางกน เปนระบบของความเชอทน าเราไปสการตดสนใจวา อะไรด หรอเลว อะไรถกหรอผด ซงความแตกตางในคานยมไมจ าเปนทจะกอใหเกดความขดแยงเสมอไป

3. ปญหาดานขอมล ความขดแยง อาจจะเกดขนเมอมขอมลมากหรอนอยเกนไปเกยวกบเรองทเราจะตองตดสนใจ มการแปลผลของขอมลผดพลาดและขอสรปทไมถกตอง มความเหนทแตกตางกนไปในขอมลและวธการไดมาซงขอมลทแตกตางกนกน าไปสความขดแยงได

4. ปญหาดานโครงสราง โครงสรางเปนสงทถกก าหนดไวแลวปญหาดานโครงสรางบางยางจะเกยวของกบทรพยากร กฎระเบยบ บทบาท ภมศาสตร ระยะเวลา กระบวนการและระบบราชการทใชอยซงโครงสรางเหลานเปนสาเหตหนงท าใหเกดความขดแยงได

5. ความตองการหรอผลประโยชน การแขงขนกนเพอใหไดมาซงผลประโยชนหรอความตองการตางๆ ทมอยไมจ ากดกบปรมาณของทรพยากรทมอยอยางจ ากดกน าไปสปญหาความขดแยงได ความขดแยงภายในองคการ มสาเหตทส าคญ 3 ประการคอ (Jones 1994 :503-506) (มฮมหมดรอฟอ มซอ,2548:15-20) 1. สาเหตจากการพงพงกนระหวางงานหรอระหวางกลม ในหนวยงานถามงานทตองท าตอเนองกน หรอมงานทตองท าพรอมๆ กนมกจะเกดความขดแยงอนเนองมาจากงานของหนวยอนชา ซงสงผลกระทบตอการด าเนนงานของหนวยงานถดมา หรอในกรณทงานของหนวยงานแรก หนวยงานหลกกมกจ าต าหน เปนตน 2. การขาดแคลนทรพยากร ในการด าเนนกจกรรมขององคการถาหากวาทรพยากรขององคการมไมเพยงพอ เชน งบประมาณไมเพยงพอ ขาดแคลนก าลงคนยานพาหนะหรอวสดอปกรณ มกจะเกดชวงชงทรพยากรระหวางหนวยงาน ซงน าไปสความขดแยงในองคการไดงาย 3. เปาประสงคไมสอดคลองกน ในการด าเนนกจกรรมขององคการ หลายครงทเปาประสงคของคนในองคการไมตรงกน เชน บางกลมอาจมงเนนก าไร แตบางกลมเนนความพงพอใจของลกคา เปาประสงคทไมสอดคลองกนดงกลาวมกจะกอใหเกดความขดแยงขนไดงาย 4. ความลมเหลวในการสอสาร ความลมเหลวในการสอสารมกจะเกดการบดเบอนขาวสาร ไมใหขาวสารตามความเปนจรงกจะเกดความขดแยงในองคการได หรอในบางครงถาองคการขาดการสอสารระหวางกน กจะน าไปสความเขาใจทไมตรงกน กอใหเกดความขดแยงไดงาย 5. ความแตกตางระหวางบคคล บคคลทมภมหลงแตกตางกน มบคลกภาพแตกตางกน หรอมคานยมทแตกตางกน มกจะคดและกระท าไมเหมอนกนซงลกษณะดงกลาวหลายครงกมกจะเกดความข ดแยงระหวางบคคลขนได 6. ระบบการใหรางวลไมเหมาะสม ในองคการบางแหงวางระบบการใหรางวล ไมเหมาะสม เชน ใหรางวลเฉพาะผทใกลชด ไมไดสนใจ บคคลทอยหางไกล กจะท าใหเกดความขดแยงขน หรอในบางครงผบรหารองคการใหรางวลเฉพาะผทท างานหลก ลมใหรางวลผทท างานสนบสนน กมกจะท าใหผทท างานสนบสนนเกดความนอยเนอต าใจเกดความขดแยงในองคการขนได ความขดแยงมกจะเกดจากสาเหตหลายประการ แตสาเหตของความขดแยงทจะพบบอยๆ ในองคการ ไดแก (วนชย มชาต,2548:163-166)

1. การขดแยงของเปาหมาย เกดขนเมอทศทางของกลมไมไดไปในทศทางเดยวกนสมาชกในกลมไมไดเหนพองตองกน

2. การแยงชงทรพยากร ในสภาวะปจจบนซงองคการตองท างานภายใตระบบเปดสภาพแวดลอม มการเปลยนแปลง การแยงชงทรพยากรระหวางงบประมาณ วสดอปกรณ ตลอดจนบคคลจงมกเกดขน

3. การขดแยงกนของคานยมและผลประโยชนในองคการมกลมยอยๆ ทมคานยมและผลประโยชนทแตกตางกน

4. การขนอยระหวางกนของงาน ในองคการจะเปนระบบประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ จดทท างานรวมกนประสานงานกนอาจกอใหเกดความขดแยงขนได การขนอยระหวางกนของงานม 3 รปแบบ คอ Pooled interdependence เปนระบบทตองพงพากน ผลผลตของหลายๆ หนวยงานจะเปนปจจยจ าขาวของหนวยงานเดยวกน การทตองท างานดวยกนอาจน าไปสความขดแยงได

5. ความคลมเครอของบทบาท ในการท างานในองคการฝายตางๆ มกจะมขอบเขตความรบผดชอบของตนเอง ท าใหเกดปญหาวาหนวยงานใครควรจะดแล ท าใหเกดความขดแยงระหวางหนวยงานใด เพราะงานทคนสวนใหญเหนวาส าคญกจะแยงกนท างาน และงานทคนสวนใหญเหนวาไมส าคญไมไดเปนประโยชนจะไมยอมท า

6. ปญหาการตดตอสอสาร ท าใหคนขาดขอมลหรอมขอมลมากเกนไป ความขดแยงจากการสอสารในองคการจะมความเกยวพนกบลกษณะของบคคลและการขนอยระหวางกนของงานดวย

7. ปญหาดานสภาพ การทบคคลในองคการมสถานภาพทหลากหลายและเปนสถานภาพขดกนเอง จะท าใหเกดความขดแยงขนได เชน หวหนางาน ผจดการฝายผลตอาจขดแยงกบผจดการฝายการตลาด

8. คณลกษณะของบคคลหรอธรรมชาตของบคคล มลกษณะยดตวเองเปนใหญหวรนและเผดจการ 9. การรบรเกยวกบความขดแยง ความขดแยงเปนเรองของการเรยนรและความรสกของบคคล หาก

ผเกยวของมความตงใจทจะมองดานความขดแยง กจะมองปรากฏการณทจะเออไปทนทางทจะเกดความขดแยง

10. การเปลยนแปลง ความขดแยงอาจเกดจากการก าหนดหนาทและความรบผดชอบไมชดเจน บรรยากาศในองคการ ปญหาหารรบกวน

สถาบนยทธศาสตรสนตวธ ส านกงานสภาความมนคงแหงชาต (2545 :-12) โดยประเวศ วะส (2545,15-16) ไดกลาวถงสาเหตแหงความรนแรงในสงคมไทยมอยางนอย 6 ประการใหญๆ คอ 1) การขาดความยตธรรมในสงคม 2) วฒนธรรมและโครงสรางอ านาจ 3) กฎหมายและอ านาจรฐ 4) การพฒนาสมยใหม 5) การขาดความรและทกษะในการแกปญหาดวยสนตวธ 6) วธคดและการศกษา

ผลของความขดแยง (Conflict Results) ผลของความขดแยงเกดขนได 2 ลกษณะ คอ 1. ความขดแยงในเชงสรางสรรค ผลของความขดแยงจะเปนประโยชนตอกลมและองคการ เชน เมอเกดความขดแยงขน น าไปสการแสวงหาหนทางหรอวธการใหมๆ ในการแกปญหาหรอการพฒนาองคการ ท าใหองคการเจรญกาวหนามากกวาเดม 2. ความขดแยงในเชงท าลาย ผลของความขดแยงจะเปนผลเสยตอองคการ เชน เมอเกดความขดแยงขนท าใหคนในองคการเกดความแตกตางสงผลตอการปฎบตงานโดยรวมขององคการ ลกษณะของความขดแยง มสองลกษะทมความสมพนธกนตามรปดงน กระทบอารมณ จนตนาการ

ความขดแยงระหวางบคคล ความขดแยงภายในใจบคคล

ปฎสมพนธ การสอสาร 1. ความขดแยงระหวางบคคลหรอกลมบคคลทอยในกลมเดยวกนหรอนอกกลมกนหรอระหวางกลมสงคมทมปฎสมพนธจากการสอสาร 2. ความขดแยงทเกดขนภายในจตใจของมนษย เนองจากอารมณถกกระทบ หรอจากการรบร ถาสบอารมณกเกดมความสข แตถาไมสบอารมณกจะเกดความทกข เกดความขดแยงขนภายในในใจ นอกจากนนแลว ความขดแยงภายในใจอาจเกดขนจากจนตนาการของมนษย อยางไรกตาม ความขดแยงภายในจตใจของมนษยจะสามารถตดตอกบบคคลอน หรอกลมบคคลอนไดดวยการสอสาร แตถามนษยเกบความขดแยงทเกดขนภายในใจ ความขดแยงระหวางมนษยกจะไมบงเกดขนการควบคมจตใจตนเองไดจงมความส าคญยง พฒนาการขนตอนของความขดแยง (Stage of Conflict) การพฒนาการของความขดแยงหรอกระบวนการของความขดแยง เปนการพจารณาความขดแยงในแงมมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาโดยมความเชอพนฐานวาความขดแยงไมใหเกดขนและพฒนาจนเปนความขดแยงทแสดงออกมาพฒนาการของความขดแยงจะม 5 ขนตอน (Judith R.Gordon}1987:47-479) 1. การแฝงเรน (Latent Stage or Latent Conflict) เกดเมอมสภาพเงอนไขทท าใหเกดความขดแยง อาจไมใชสงทน าไปสความขดแยงโดยตรงแตเปนเงอนไขทจ าเปนถาความขดแยงจะเกดขน บคคลหรอกลมจะมอ านาจแตกตางกนแขงขนกนในการไดทรพยากร อ านาจ มเปาหมายตางกน ความแตกตางเหลานจะเปนพนฐานของความคดเหนทแตกตางกนตกลงกนไมได แขงขนกนอนจะน าไปสความขดแยงกนในทสด 2. การรบรความขดแยง (Perceived Stage or Perceived Conflict) ในขนนบคคลหรอกลมรวาความขดแยงมอย รบรถงความแตกตางและไมไปดวยกนของกลมตางๆ อาจเกดจากการเขาใจและรบรสถานะของอกฝายหนงผด หรอเขาใจวาตนเองถกคกคามจากฝายอนท าใหเกดการพฒนาเปนความขดแยงขน

3. การรสกถงความขดแยง (Felt Stage or Felt Conflict) พฒนาการขนนเกดเมอผทเกยวของกบความขดแยงรสกอดอดและถกกดดนหรอมความกงกลเกยวกบกบวามขดแยงทเกดขนความขดแยงจะขยายตวครอบคลมและกลมตางๆ ในองคการ ในขนนอาจมการเผชญหนาเกดขน ซงกลมตางๆ จะมความกดดนและมการแสดงพฤตกรรมออกมาเพอลดความกดดน ท าใหเหนความขดแยงทเกดขนชดเจนยงขน 4. การจดการกบความขดแยง (Manifest Stage or Manifest Conflict) ขนตอนนจะเหนถงความพยายามของฝายตางๆ ทตองการบรรลเปาหมายของตนภายใตสภาพความกดดนของความขดแยงทเกดขน กลมจะแสดงพฤตกรรมตางๆ ทงการถอนตวไมยงเกยว การแสดงความกาวราวเพอใหบรรลเปาหมายของกลม สภาพเปาหมายของกลม สภาพเหลานจะท าใหเกดการแกปญหาความขดแยงหรอจดการกบความขดแยงทเกดขนเพอใหองคการสามารถปฏบตงานและบรรลเปาหมายของตนเองไดตอไป และเพอปองกนไมใหองคการตองลมสลายเพราะไมสามารถจดการกบความขดแยงได วธการในการจดการกบความขดแยงจะมดวยกนหลายวธ ซงจะกลาวถงรายละเอยดในสวนตอไป 5. ผลของความขดแยง (Aftermath Stage or Conflict Aftermath) จะเปนขนตอนสดทายของพฒนาการของความขดแยง ในขนนปญหาความขดแยงทซอนอยรอโอกาสแสดงตวในชวง อนๆ ตอไป เหมอนเชอโรคทดอยาทแฝงอย รอแสดงอาการเมอรางกายออนแอ ซงจะอนตรายตอองคการในระยะยาว การจดการความขดแยงจงตองกระท าอยางระมดระวง ขนตอนของความขดแยงม 5 ขนตอน คอ (Steer 1984:486; 1994:499-509) ขนเกดเงอนไขน า (Antecedent Conflict) ในขนนความขดแยงยงไมเปนทรบรแตมเงอนไขน าอยกอนแลวความขดแยงจงจะเกดขน เชน ในองคการอาจจะจดองคการทท าใหงานซ าซอน ซงจะเปนเงอนไขทน าไปสความขดแยงในระยะตอมา หรอในบางกรณหนวยงานอาจตองปรบตวภาวะเศรษฐกจตกต า จงตองลดงบประมาณการใชจายสงเหลานอาจเปนเงอนไขน าไปสความขดแยงได ขนความขดแยงทรบร (Perceived Conflict) ภายหลงจากเกดเงอนไขน าเงอนไขเหลานนไมไดรบการแกไข ความขดแยงจะเรมเปนทรบร เชน ในกรณทมการใชอ านาจซอน อกฝายหนงจะเรมรสกวาอ านาจของตนเองถกคกคาม กจะมความรสกไมพอใจเนองจากรบรวาอ านาจในการบงคบบญชาของตนเรมถกคมคาม ขนความขดแยงทปรากฏ (Felt Conflict) ในขอนความขดแยงจะปรากฏออกมาอยางชดเจน จากการโตเถยง การกาวราวหรอแทะกนดวยก าลง ขนการแกไขหรอปดบงความขดแยง (Conflict Resolution or Suppression) ภายหลงจากความขดแยงทปรากฏออกมาองคการอาจจะด าเนนการแกไขปญหาความขดแยงหรออาจจะกดความขดแยงไว โดยท าทเปนวาไมมความขดแยงเกดขน ซงการแกไขความขดแยงอาจท าใหไดหลายวธมทงวธทพอใจทกฝาย มทงวธทสญเสยทกฝาย และมทงวธทมผชนะมผแพ ขนผลภายหลงความขดแยง (Conflict Aftermath) ภายหลงจากนนความขดแยงอาจไดรบการคลคลาย ถามการจดการความขดแยงอยางถกวธ หรอบางครงความขดแยงทถกเกบกดไวถาสะสมมากๆ เขากอาจระเบดขนในภายหลง ประโยชนและโทษของความขดแยง 1) ประโยชนของความขดแยง ความขดแยงมทงประโยชนและโทษทงนขนอยกบประเภทของความขดแยงและระดบของความขดแยง โดยมบคคลหลายทานชใหเหนวาความขดแยงมประโยชนในดานตางๆ เชน

ดอยทช (Deutsch, 1971 อางถงในเสรมศกด วศาลาภรณ, 2534, 21) ไดสรปบทบาททเปนประโยชนของความขดแยงไวดงน

1. ปองกนความเฉอยชา 2. เปนตนกระตนใหบคคลเกดความสนใจ และเกดความอยากรอยากเหน 3. เปนสอทท าใหปญหาตางๆ ถกน ามาตเผา และหาทางแกไข 4. เปนรากเหงาของการเปลยนแปลงของบคคลและสงคม 5. ความขดแยงเปนสวนหนงของกระบวนการในการทดสอบและประเมนตนเอง 6. ความขดแยงจะท าใหเหนขอบเขตของกลมชดเจนขน ท าใหเหนวาแตละกลมมขอบเขตเพยงใด

หรอใครเปนสมาชกของกลมบาง ซงจะชวยใหสมาชกไดแสดงเอกลกษณวาตนเองเปนสมาชกของกลมน

7. ความขดแยงภายนอกมกจะท าใหเกดความกลมเกลยวภายในกลม เสรมศกด วศาลาภรณ (2534: 201) ไดสรปผลเสยหรอโทษของความขดแยง ซงสามารถสรปได ดงตอไปน

1. ขาดการยอมรบซงกนละกน ขาดความไววางใจ ไมเคารพซงกนและกนบคคลจะตงแงหรอใชเลหเหลยมเขามาหากน

2. ขาดความรวมมอ คขดแยงตางกไมใหความรวมมอในการท างาน 3. ขาดความคดรเรม บคคลจะท างานเฉพาะสวนทตนเองรบผดชอบ หรอท างานตามทถกสงใหท า

เทานน 4. การสอสารระหวางบคคลถกบดเบอน อาจโดยความตงใจหรอไมตงใจกได 5. ท าใหเกดความเครยด สขภาพจตเสย 6. ท าใหประสทธภาพในการท างานของบคคลลดลง 7. ท าลายความสมานฉนท และความกลมเกลยวในการท างานของกลม 8. เปนอปสรรคตอกระบวนการตดสนใจ มกจะขาดขอมลเพอประกอบการจดสนใจ จงท าใหตอง

ตดสนใจดวยความเสยง 9. ทาทายและสงเสรมใหรกษาสถานภาพเดม ไมสงเสรมใหเกดการเปลยนแปลง 10. ท าใหบคคลหรอองคการเกดความเสย อาจเปนชอเสยง เกยรตยศ ทน ทรพย ผลผลต หรอ แมแต

ชวต 11. ถาหากแกปญหาไมดแลว ความขดแยงอยางหนงจะน าไปสความขดแยงอยางอนๆ อก 12. ความขดแยงท าใหคนไมพอใจทจะท างาน ท าใหเกดการ “เฉอยงาน” 13. ท าใหสญเสยก าลงคน เมอบคคลไมสามารถทจะทนด และทนอยรวมงานภายใตบรรยากาศของ

ความขดแยงทรนแรงได จงหนไปจากองคการนน การบรหารจดการความขดแยง

ความแตกตางกนทงในดานคานยม วฒนธรรม เปาหมาย วธการท างาน น าไปสการคด

ความรสก การกระท าตอสงหนงสงใดแตกตางกน ไมยอมใหกน เกดเปนความขดแยงขน โดยทวไปความขดแยงทเกดขนในหนวยงาน มกจะเปนความขดแยงระหวางบคคล ซงจะน าไปสทงผลดและผลเสยในหนวยงาน การศกษาหรอเรยนรถงสาเหตการเกดความขดแยงเปนกระบวนการหนงในการบรหารความขดแยง

เพอปองกนไมใหเกดความขดแยงในระดบทเปนอนตรายตอหนวยงาน และท าใหผบรหารสามารถจดระเบยบความขดแยงใหเหมาะสมได ความขดแยงในการท างานเปนปรากฏการณปกตทเกดขนไดในทก ๆ ทและทก ๆ เวลา เพราะการรวมอยของคนยอมมความแตกตางกน คดเหนไมเหมอนกนได ความขดแยงในการท างาน มแนวคดพนฐาน 2 ประการ คอ ความเชอแบบดงเดมหรอความเชอแบบสมยเกา และความเชอแบบใหม สมยใหม ซงแนวคดหรอความเชอนจะสงผลไปถงพฤตกรรมของผบรหาร กระบวนการความขดแยง

ความขดแยงเปนกระบวนการทเกดขนระหวาง 2 ฝาย หรอมากกวา 2 ฝายขนไป ค าวาฝายในทนหมายถง บคคล หรอองคการกได ซง Filley (1975) ไดเสนอกระบวนการของความขดแยง โดยแบงออกเปน 6 ขนตอน ดงน 1. สภาพกอนเกดความขดแยง (Antecedent Condition of Conflict) เปนลกษณะของสภาพการณทอาจปราศจากความขดแยง แตจะน าไปสการขดแยง เชน 1.1 ลกษณะสวนบคคล คนบางคนมลกษณะทพรอมจะกอใหเกดความขดแยงกบผอนอยเสมอ เชน กาวราว ไมรบฟงความคดเหนของผอน มอคตตอผอน จจ จกจก ไมมมนษยสมพนธ 1.2 จดมงหมาย คานยม วตถประสงค แตกตางกน 1.3 ปญหาอปสรรคจากการสอสาร 1.4 ความจ ากดของทรพยากร 1.5 ลกษณะโครงสราง ประเภทขององคกร ไดแก บรรยากาศในการท างาน การแขงขนใหไดมาซงความส าเรจ 2. ความขดแยงทรบรได (Perceived Conflict) เปนการรบรจากสภาพการณทเกดขนของฝายตาง ๆ วามความขดแยงเกดขน 3. ความขดแยงทรสกได (Felt Conflict) เปนความรสกของบคคลวาเกดความขดแยง โดยอาจมความรสกวา ถกคกคาม ถกเกลยดชง กลว หรอไมไววางใจ 4. พฤตกรรมทปรากฏชด (Minifest Behavior) เปนการแสดงออกของบคคลเมอรบร หรอ รสกวามความขดแยงเกดขน อาจแสดงความกาวราว การแขงขน การโตเถยงหรอการแกปญหา 5. การแกปญหาหรอระงบความขดแยง (Conflict Resolution or Supervision) เปนการท าใหความขดแยงสนสดลง อาจโดยใหทกฝายตกลงกนหรอใหฝายหนงฝายใดชนะไป วธการแกไขความขดแยงม 3 วธ ไดแก (ลดดา วศษฐานนท, 2534 : 25-28) 5.1 วธชนะ-แพ (Win-Lose Method) คอ มฝายหนงฝายใดไดสงทตองการเปนฝายชนะไป สวนอกฝายเปนฝายแพ เหตของการแพอาจเกดจากการใชอ านาจหนาทหรอการใชเสยงขางมากในการด าเนนการ เสยงขางนอยจงแพ ซงผแพอาจเกดความรสกสญเสยและภาวะคบของใจเกดขน วธแบบนประกอบดวยวธยอย ๆ คอ 5.1.1 วธการบงคบ (Forcing) โดยอกฝายหนงมอ านาจเหนอกวาอกฝาย และไรอ านาจของตนเองบงคบใหอกฝายยนยอมและยตขอขดแยง ซงวธนอาจน าไปสความคดแกแคน เพราะการแกไขแบบนมใชการแกทสาเหตของปญหา จงท าใหปญหายงคงอย

5.1.2 วธการท าใหสถานการณของความขดแยงสงบลง (Smoothing) วธการแบบนมลกษณะเปนการเขาไปท าใหสถานการณของความขดแยงทก าลงเกดขนใหสงบลงมา เพอไมใหความขดแยง

ขยายวงกวางขวางมากขน โดยการเขาไปขอรองใหยตความขดแยง พยายามชกจงคกรณใหเหนวาปญหาทเกดขนไมมความส าคญเพยงพอทจะตองเสยเวลาไปกบมน ท าใหสมาชกของกลมทขดแยงกนเหนถงความส าคญของการเปนอนหนงอนเดยวกน และเหนถงผลเสยของการแตกแยกกน วธการนไมใชเปนการเขาไปแกทสาเหตของปญหา หากแตเปนการแกปญหาทปลายเหต ดงนน ปญหายงจะด ารงอยตอไป โดยเฉพาะอยางยงกบบคคลหรอกลมทมความรสกวาตนเองเปนฝายแพ เพราะการทพวกเขายอมยตความขดแยง อาจจะมาจากสาเหตของการขอรอง หรอเหนแกบคคลอนกได ในสภาพเชนนความขดแยงทยตลงไปนนจงเปนความสงบชวคราวเทานน และความขดแยงพรอมทจะปะทขนมาอกเมอไรกได 5.1.3 วธการหลกเลยง (Avoiding) วธการแบบนมลกษณะเปนการทผบรหารไมสนใจทจะเขาไปเผชญกบสถานการณของความขดแยงทก าลงเกดขน อาจจะท าเปนไมรวามความขดแยงเกดขน เฉยเมยหรอไมมการตอบสนองตอขอเรยกรองของผใตบงคบบญชา หรอพยายามยดเวลาโดยไมยอมตดสนใจแกปญหา เปนตน การใชวธการแบบนไมสามารถกอใหเกดประสทธผลในการแกไขความขดแยงไดเลยเพราะการหลกเลยง แททจรงกคอการไมยอมเขาไปแกไขทสาเหตของปญหานนเอง และทรายไปกวานน หากผบรหารใชวธการแบบนกบการเรยกรองของผใตบงคบบญชาแลว จะท าใหเกดความรสกกลายเปนผแพขนมา เพราะขอเสนอของพวกเขาไมไดรบความสนใจเลย สภาพเชนนจะท าใหความขดแยงยงบานปลายและรนแรงมากขนเรอย ๆ และแทนทความขดแยงควรจะถกลดลงมาใหกลายเปนสภาวะทสรางสรรค กลบมลกษณะเปนการท าลายมากขน 5.2 วธแพทงค (Lose-Lose methods) หมายถงวา เปนวธทท าใหทงสองฝายทเปนคกรณของความขดแยงน ไมสามารถบรรลวตถประสงคตามทตนเองตองการไดทงหมด แตอาจจะไดมาเปนบางสวนเทานน ดงนน จงเรยกวาทงสองฝายเปนผแพ วธการแบบนตงอยบนพนฐานของความคดทวา การไดมาบางสวนดกวาไมไดเลย ซงมนกวชาการหลายทานเหนวาเปนวธการแกไขความขดแยงทดกวาวธการทฝายหนงเปนผชนะ และอกฝายหนงเปนผแพ (Blake & Mouton, 1970 : 413-426) ส าหรบวธการประการทสองทนยมใชกนน ไดแก การประนประนอม (Compromising) หรอบางครงอาจจะเรยกอกอยางหนงวาเปนการเจรจาตอรอง (Bargaining) ซงมลกษณะเปนการแกไขความขดแยงโดยการพบกนครงทาง ซงแตละฝายจะไมสามารถบรรลวตถประสงคตามทตนเองตองการไดทงหมด ตองมการลดเปาหมายของตนเองลงไปบาง วธการแบบนกมจดออนในการน ามาใชแกไขความขดแยงเชนกน เพราะไมสามารถน าไปสการแกไขสาเหตของความขดแยงไดอยางแทจรง อนเนองมาจากวา เปาหมายทแทจรงของคกรณยงไมสามารถบรรลไดตามทตองการนนเอง ดงนน ความขดแยงอาจจะยตลงเพยงชวคราวเทานน และทรายไปกวานน วธการประนประนอมจะไมสามารถน าไปสการสรางสรรคขนมาไดเลย 5.3 วธการททงสองฝายเปนผชนะ (Win-Win methods) วธการน คกรณของความขดแยง ประสบผลส าเรจในการแกปญหารวมกน และท าใหสามารถบรรลวตถประสงคไดตามททงสองฝายตองการ ดงนนทงสองฝายจงเปนผชนะ ส าหรบวธการทนยมใชกนคอ การแกไขปญหารวมกน (Integrative problem solving) ซงบางครงมนกวชาการเรยกอกอยางหนงวา การเผชญหนากน (Confrontation) วธการแบบนจะไมมการเขาไปก าจดความขดแยง หรอประนประนอมกนใด ๆ ทงสน หากแตเปนการเปดโอกาสใหคกรณของความขดแยงเขามารวมกนแกไขปญหาทเกดขนกบตวพวกเขา ทงนเพอหาแนวทางแกไขททงสองฝายพงพอใจและยอมรบกนได ในการใชวธการแบบนผบรหารจะตองท าใหผใตบงคบบญชาหรอคกรณของความขดแยงเกดความรสกขนมาวา สมาชกภายในองคกรทกคนสามารถท างานรวมกนไดเพอใหบรรลวตถประสงครวมกน และตองสรางบรรยากาศใหคกรณของความขดแยงสามารถแลกเปลยนความคดเหนได

อยางเปนอสระ กลาวคอ ใชกลยทธ ดงน

5.3.1 กลยทธการมความเหนสอดคลอง โดยยดหลกการหาวธการแกปญหาทจะเปนทยอมรบรวมกนจากทกฝายทมปญหา มงตอบสนองความตองการของทง 2 ฝายใหบรรลเปาหมาย ซงทง 2 ฝายทมความขดแยงกนตองด าเนนการใหความชวยเหลอเกอกลกน โดยมหลกส าคญคอ 5.3.1.1 ยอมรบแนวความคดสมยใหมทวา ความขดแยงเปนสงทมประโยชนทน ามาซงการปรบปรงเปลยนแปลง สรางสรรคสงใหม ๆ ใหเกดขน และความขดแยงไมใชสงทมาคกคามหรอท าใหเกดการตอตาน 5.3.1.2 มงมองทตวปญหามากกวาตวบคคล โดยพยายามคนหาสาเหตของปญหาใหได และเนนการแกปญหา หรอเอาชนะปญหา มากกวาเนนเรองความตองการ ความปรารถนาสวนบคคล 5.3.1.3 มงหาขอเทจจรงทเกยวของกบปญหาใหมากทสด ไมกลาว โจมตวาใครผดหรอถก 5.3.1.4 มความจรงใจ เปดเผยและใจกวางยอมรบฟงความคดเหนผอน ไมยดมนในความคดของตนฝายเดยว 5.3.1.5 หลกเลยงการเนนถงความตองการของตนโดยทความตองการนนไปขดความตองการของผอน 5.3.1.6 อาจตองอาศยบคคลทสามเขามาด าเนนการชวยเหลอ และควรหลกเลยงการใชเสยงขางมากตดสน 5.3.2 กลยทธการตดสนใจแบบผสมผสาน วธการนเกยวเนองจากผลสบเนองของกระบวนการตดสนใจ ซงตองอาศยล าดบขนตอนมากขน เพราะตางฝายทขดแยงกนยงยดหลกของ วธการแกปญหาบางประการของตนไว และแตละฝายจะน าจดมงหมายหรอเปาหมายของตนมารวมกน และจงจะน าไปสการหาวธการแกปญหาโดยใหมการยอมรบรวมกน องคประกอบของการตดสนใจและผสมผสานมดงน 5.3.2.1 การทบทวนและการปรบตวโดยเนนทางดานความสมพนธทดตอกน ดานการรบรและดานทศนคต 5.3.2.2 ระบปญหาใหชดเจน 5.3.2.3 การแสวงหาแนวทางการแกไข 5.3.2.4 ตดสนใจแบบใหมความเหนสอดคลองกน วธการแกไขปญหารวมกน หรอแบบชนะทงค (Win-Win Method) สามารถน าไปสการแกไขปญหาของความขดแยงไดอยางแทจรง เพราะมนเปนวธการทจะน าไปสการคนหาแหลงทมาของปญหา และสามารถก าหนดวธการแกไขไดอยางสมเหตสมผล ซงในทายทสดจะท าใหเกดผลในทางสรางสรรคตอองคกร จากการศกษาวธการแกไขความขดแยงทมลกษณะดงกลาวมาขางตนน จะเหนวาวธการแกไขปญหารวมกนเปนเพยงวธการเดยวเทานน ทสามารถน าไปสการแกไขปญหาความขดแยงไดอยางแทจรง และจากการศกษาและวจยของนกวชาการตาง ๆ กไดคนพบและยนยนใหเหนวา การใชวธการแกไขปญหารวมกนน จะท าใหสมาชกในองคกรเกดความรสกทดตอกน ท าใหเกดผลในทางสรางสรรคตอองคกรหรอท าใหองคกรเกดประสทธผลขนได และผบรหารทประสบผลส าเรจสวนใหญมกจะเลอกใชวธการแบบนในการแกความขดแยง (Lawrence , 1969: 69) นอกจากนแลวยงมวธการอน ๆ ทจะใชแกไขความขดแยงทเกดขน ไดแก

1. การสรางเปาหมายรวมกน มงใหคนมการพงพาอาศยกน ท าใหคนหนหนามาชวยกน ท าใหเปาหมายนนสมฤทธผลเกดขนจรง 2. การเปลยนแปลงดานตวแปรของมนษย โดยการเปลยนแปลงพฤตกรรม ความคด ทศนคตของบคคลใหมความร ความเขาใจอยางถกตอง ดขน ดวยวธการเพมทกษะมนษยสมพนธ และการน าวธการฝกอบรมมาใช เพอใหกลม / บคคล ทมความขดแยงมความเขาใจอนดมากขน ซงจะชวยลดความขดแยงลงได 3. การเปลยนแปลงทางดานโครงสรางขององคการ โดยการปรบเปลยนสมาชกในการท างาน จะชวยสงเสรมและเปดโอกาสใหบคคลไดเรยนร ศกษา ท าความเขาใจในการท างานรวมกบผอนไดดขน 4. การเพมทรพยากร สาเหตความขดแยงประการหนง คอ การแยงชงทรพยากรทมอย ดงนน แนวคดนจะเพมปรมาณของทรพยากรใหเปนทเพยงพอตอความตองการของทงสองฝาย กจะชวยใหความขดแยงหายไป แตวธนมขอจ ากดทท าไดยาก เพราะปจจยเรองทรพยากร ตวเงน วสด หรอสงตอบแทนตาง ๆ ในองคการมคอนขางจ ากด (รเรองรอง รตนวไลสกล, 2540: 245-246) สาเหตของความขดแยง

อรณ รกธรรม (2531: 787-796) ใหความเหนวา สาเหตของความขดแยงมหลายประการ คอ 1. เนองจากความแตกตางกนในการรบรขอมลหรอขอเทจจรง ท าใหเขาใจไปคนละดาน อนเปนสาเหตท าใหการตดสนใจและพฤตกรรมตาง ๆ แตกตางกนไปดวย 2. เปาหมายหรอสงทตองการของคนในองคกรแตกตางกนออกไป ท าใหคนเหลานนเลอกวธปฏบตทแตกตางกน ยงผลใหเกดความขดแยงในทสด 3. คานยมของคนในองคกรแตกตางกน ซงความแตกตางของคานยมนจะท าใหวถแหงความคด ความเชอ และการปฏบตแตกตางกนออกไป หรอยากทจะท าใหเกดความกลมกลนกน อนจะน าไปสความขดแยงในทสด 4. โครงสรางขององคกรเปนเหตน าไปสความขดแยง โดยเฉพาะอยางยง โครงสรางแบบระบบราชการ ทงนเพราะการจดโครงสรางขององคกรอาจจะไปขดกบความรสกหรอพฤตกรรมของคนบางพวกบางกลมได เชน ในกรณล าดบขนบงคบบญชา อาจไปบนทอนความอสระในความคด รเรมของคน หรอการแบงงานกนท า ท าใหคนตองจ าเจอยในงานทมขอบเขตจ ากด และน าไปสการสรางอาณาจกรในองคกรได หรอกรณการเนนความลบในทางราชการ ท าใหเกดความแตกตางในขอเทจจรงระหวางสมาชก หรอการเนนกฎระเบยบท าใหสมาชกรสกอดอด ไรอสรภาพ เปนตน 5. การเปลยนแปลง ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงทตวบคคล โครงสราง หรอเปาหมายของ องคกรจะน าไปสความขดแยง ทงนเพราะการเปลยนแปลงยอมกระทบตอการยอมรบ และ ผลประโยชนของคนในองคกร ดงนน ระดบการเปลยนแปลงยงมมากเทาไร โอกาสทจะเกดความขดแยงกมมากเทานน 6. พฤตกรรมสวนบคคล มผลท าใหเกดความขดแยงในองคกร ทงนเพราะพฤตกรรมของบคคลจะน าไปสสมพนธภาพในองคกร ดงนน ถาพฤตกรรมของคนไมแตกตางกนมากนก โอกาสเกดความขดแยงกนอยลง

นอกจากน รเรองรอง รตนวไลสกล (2540 ) ยงไดกลาววาสาเหตของความขดแยงอาจเกดจากปจจยตาง ๆ ดงตอไปน 1. ลกษณะงานทตองพงพาซงกนและกน (Task interdependence) ปจจยประการแรกน หมายถง การทหนวยงานสองหนวยงานหรอมากกวานน ไมสามารถเปนอสระแกกนได จะตองมการพงพาอาศย

ซงกนและกน โดยเฉพาะอยางยงในเรองขอมล ความชวยเหลอหรอการประสานงานกน เปนตน ทงนเพอท าใหการท างานประสบผลส าเรจ การทงานของหนวยงานตาง ๆ ใน องคกรไมสามารถเปนอสระแกกนได อาจน าไปสความขดแยงซงมอย 3 รปแบบดวยกน ประการแรก ความขดแยงอาจเกดขนจากการทหนวยงานหรอกลมตาง ๆ ในองคกรอาจจะไมจ าเปนตองมความสมพนธกนโดยตรงกได แตเมอหนวยงานหนงเกดท างานผดพลาดขนอยางรายแรง กอาจจะสงผลกระทบตอการท างานของอกหนวยงานหนงทเกยวของ และจะน าไปสความขดแยงตอกน ประการทสอง มรปแบบทวา การปฏบตงานของหนวยงานหนงจะเรมลงมอปฏบตไดกตอเมอ งานของอกหนวยหนงไดท าส าเรจลงแลว ในลกษณะเชนน หากการท างานของหนวยงานแรกเกดความลาชา กจะสงผลใหงานของหนวยงานหลงตองลาชาตามไปดวย เพราะตองรอใหหนวยงานแรกปฏบตงานเสรจเสยกอน เงอนไขเชนน ยอมน าไปสความขดแยงระหวางสอง หนวยงานอยางหลกเลยงไมพน และประการสดทาย เปนลกษณะทการท างานของกลมหรอหนวยงานตาง ๆ จะตองพงพาอาศยซงกนและกน จงจะท าใหงานส าเรจลลวงได เชน หนวยงานวจยตองอาศยขอมลจากฝายปฏบตการ ในขณะเดยวกนฝายปฏบตการกตองอาศยขอมลหรอผลการวจยจากฝายวจย เพอเปนแนวทางในการปฏบตงาน หากหนวยงานหรอกลมจากสองหนวยงานนไมสามารถรวมมอกนได หรอตางฝายตางไมยอมรบกนกจะมผลน าไปสความขดแยงในทายทสด 2. การแบงงานตามความช านาญเฉพาะดานมมากขน (Increased specialization) เกดปญหามากมายหลายประการดวยกน โดยเฉพาะอยางยงในเรองของความขดแยง ซงจากผลการวจยของนกวชาการหลายทาน ไดมการคนพบวา การแบงงานตามความช านาญมากเทาใด ยงเกดความขดแยงเพมมากขน เพราะจะท าใหบคลากรแตละกลมมโครงสรางในการท างาน และพฒนาการในการเรยนร หรอแนวความคดทจ ากดอยแตเฉพาะในงานของตนเอง สภาพเชนนท าใหบคลากรใน แตละหนวยงานมแนวความคดตอการปฏบต และแกไขปญหาตาง ๆ ของงานแตกตางกนไปตามความถนดของแตละบคคล และเมอมความจ าเปนทจะตองประสานงานหรอท างานรวมกนแลว โอกาสทจะน าไปสความขดแยงกจะเกดขนได 3. การก าหนดหนาทความรบผดชอบของงานไมชดเจน (Ambiguously defined responsibilities) ความขดแยงมกเกดจากความไมชดเจนของการก าหนดหนาทรบผดชอบในการท างานในองคกร ท าใหเกดความสบสน กาวกายในการท างานหรอท างานซ าซอนกน ซงเปนบอเกดของความขดแยง สาเหตส าคญประการหนงทท าใหองคกรขาดความชดเจนในการก าหนดหนาทรบผดชอบ คอในขณะทสภาพแวดลอมขององคกรมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ซงมผลท าใหเกดหนาทความรบผดชอบของงานใหม ๆ ขนมามากมาย แตองคกรสวนใหญมกจะไมมการเปลยนแปลงลกษณะขอบขายของงาน ซงระบถงหนาทความรบผดชอบใหทนสมยตามกาลเวลาทเปลยนแปลงไป ดวยสภาพเชนนจะท าใหบคลากร กลม หรอหนวยงานแตละฝายไมสามารถตกลงกนได วาใครจะเปนผรบผดชอบในการท างานนน ๆ ซงบางครงอาจจะท าใหเกดการแบงงานกนท า หรอปดความรบผดชอบใหกบฝายอน และความขดแยงตามมาอยางหลกเลยงไมได 4. อปสรรคของการตดตอสอสารหรอการสอขอความ (Communication obstruction) อาจจะเกดขนจากความคลองตวของงานทเปนอยภายในหรอระหวางหนวยงานไมมประสทธภาพ หรออาจเกดจากอปสรรคดานภาษา ซงเกดจากการทบคลากรในแตละหนวยงานมพนฐานความร การศกษา หรอการอบรมทแตกตางกน เชน วศวกร นายแพทย และนกสงคมศาสตร เปนตน มกจะมภาษาทใชสอความหมายเฉพาะตวตามสาขาอาชพตน ซงแตกตางกนอยางมากมาย สภาพเชนนอาจจะมผลท าใหการตดตอสอสารระหวางบคคล กลม หรอหนวยงานขาดความเขาใจ หรอเกดการเขาใจผดซงกนและกน ซงมผลท าใหไมสามารถประสานงานและรวมมอรวมใจกนไดตามทควรจะเปน เงอนไขเชนนอาจจะน าไปสความขดแยงตามมาในทายทสด 5. การแขงขนเพอแยงชงทรพยากรทมจ ากด (Competition for limited sources) บคลากรหรอ

หนวยงานตาง ๆ ภายในองคกร มกจะเผชญปญหาทเกยวกบการแกงแยง เพอใหไดมาซงทรพยากรขององคกรทมคอนขางจ ากด เชน ในเรองของงบประมาณ วสด หรอทรพยากรมนษย เปนตน ผลของความขดแยง ความขดแยงมทงแงดและแงไมด หมายความวา ความขดแยงอาจเปนในลกษณะในทางสรางสรรคและท าลาย ถาหากความขดแยงในองคกรมมากเกนไป ผลทตามมากจะเปนไปในทางลบ (Negative consequences) ซงมลกษณะท าลายประสทธผลขององคกร แตถาความขดแยงอยในจดทเหมาะสมกจะเกดผลในทางบวก (Positive consequences) ซงมลกษณะเปนการสรางสรรค ประสทธผลใหกบองคกร อยางไรกตามในทางปฏบต บางครงเปนเรองทคอนขางยากทจะก าหนดวาความขดแยงขนาดไหนถงจะเรยกวาเปนจดทเหมาะสมทสด ตอปญหาดงกลาวนไดมนกวชาการเสนอแนะวา กลยทธทจะชวยตดสนใจไดดทสดกคอ การสงเกตผลทตามมาของความขดแยงทงสองประการนนเอง กลาวคอ ถาผลของความขดแยงออกมาในทางบวกกเรยกวา ความขดแยงอยในจดทเหมาะสมทสด แตถาผลออกมาในทางลบกถอไดวาเปนจดทความขดแยงน าไปสการท าลายมากกวาการสรางสรรค ดงนน ผลของความขดแยงจงม 2 ลกษณะ คอ ความขดแยงทสงผลในทางบวก มลกษณะตาง ๆ ดงตอไปน 1. น าไปสการเปลยนแปลงในเชงสรางสรรค 2. สามารถท าใหบคลากรในองคกรเกดแรงจงใจในการท างาน 3. ท าใหเกดความคดรเรมใหม ๆ 4. ท าใหเกดการปรบปรงเปลยนแปลงเปาหมายเดมขององคกรทไมสอดคลองกบความเปนจรง 5. ท าใหเกดแนวทางแกไขปญหาตาง ๆ ทเปนประโยชนกบองคกรหรอท าใหเกดคณภาพใน การตดสนใจ 6. ท าใหลดความตงเครยดในองคกรได หรอท าใหความสมพนธของบคคลในองคกรดขน 7. ท าใหคณภาพชวตการท างานของบคลากรในองคกรดขน ยอมรบความแตกตางระหวางบคคล รจกการปรบตว และการประสานงานรวมกน ความขดแยงทสงผลในทางลบ มลกษณะตาง ๆ ดงตอไปน 1. น าไปสความตงเครยดมากขน หรอมผลกระทบตอสขภาพจตของคนในองคกรมากขน 2. ท าใหเกดการสญเสยทรพยากรและเวลามากเกนไป 3. ท าใหเกดการแบงเปนพรรค เปนพวกขน ท าใหอกฝายหนงมความรสกวาตนเองเปนฝายชนะ (Winner) และอกฝายหนงรสกวาเปนผแพ (Loser) ลกษณะเชนนมผลท าลายความสมพนธของสมาชกในองคกรขาดการประสานงานกน และไมมความรวมมอรวมใจในการท างาน ซงมผลท าใหประสทธผลขององคการตามมาได 4. มงจะเอาชนะกนมากกวาทจะมองถงผลกระทบตอเปาหมายขององคกรโดยสวนรวม 5. น าไปสความยงเหยงและไรซงเสถยรภาพขององคการ จอหนสน และจอหนสน (Johnson & Johnson, 1987: 273) กลาวถงความขดแยง โดยมแนวคดวาบคคลแตกตางกน จงใชกลยทธในการจดการความขดแยงไมเหมอนกน แตละคนมรปแบบการแกปญหาเปนของตนเอง และเนองจากการจดการความขดแยงเปนสงทเรยนรได ดงนน คนจงสามารถเปลยนแปลงการเรยนรและหาวธการใหม ๆ ทมประสทธภาพในการจดการความขดแยง ในภาวะขดแยง

ประเดนหลกทตองใสใจ คอ 1. การบรรลวตถประสงคสวนตว เมออยในภาวะขดแยง คนแตละคนจะมวตถประสงคทแตกตางจากผอน จงตองพจารณาวาวตถประสงคของคน ๆ นน มความส าคญตอเขามากนอยเพยงใด 2. การรกษาสมพนธภาพกบบคคลอน คนจะพจารณาวาการรกษาความสมพนธกบผอนนน มความส าคญกบตนมากนอยเพยงใด แบบพฤตกรรมในการจดการความขดแยง 5 แบบ คอ 1. ลกษณะแบบ "เตา" (ถอนตว, หดหว) มลกษณะหลกหนความขดแยง ยอมละวตถประสงคและความสมพนธสวนตว พยายามหลกหนจากประเดนปญหาทกอใหเกดความขดแยง โดยการหลกเลยงไมเผชญกบคกรณ และหลกหนจากผคนในแวดวงนน นอกจากนจะไมตดสนใจอยางใดอยางหนงเพอแกปญหา ผมลกษณะเชนน คดวาไมมประโยชนในการแกไขความขดแยง รสกสนหวง และมความเชอวา การถอนตวจากสภาพขดแยงทงในดานรางกายและจตใจ เปนการงายกวาการเผชญหนา มองเปาหมายของงานและความสมพนธกบผรวมงานอยในระดบต า (เอกชย กสขพนธ, 2530: 77) 2. ลกษณะแบบ "ฉลาม" (บงคบ, ชอบใชก าลง) เปนการแกปญหาความขดแยงโดยใชอ านาจตามต าแหนง (Authority) ค านงถงเปาหมายงานหรอความตองการของตนเองมากกวาความสมพนธกบเพอนรวมงาน พยายามแสดงอ านาจเหนอฝายตรงขาม โดยการบงคบใหยอมรบทางออกของความขดแยงทตนก าหนด การบรรลเปาหมายเปนสงส าคญสงสด สมพนธภาพมความส าคญนอยมาก ผมลกษณะเชนนจะพยายามท าทกอยางใหบรรลเปาหมายโดยไมค านงถงความเสยหายใด ๆ ไมสนใจในความตองการของคนอน ไมสนใจทคนอนไมชอบหรอไมยอมรบตน มความเชอวาความขดแยงจะยตไดเมอมฝายหนงเปนผชนะ และอกฝายเปนผแพ และลกษณะแบบฉลามตองการเปนผชนะ ชยชนะกอใหเกดความรสกภาคภมใจและประสบความส าเรจ แตความพายแพกอใหเกดความรสกออนแอ ความไมเหมาะสม และความลมเหลว ลกษณะฉลามจะพยายามเอาชนะดวยการโจมต โคนลม พชต คกคามผอน 3. ลกษณะแบบ "ตกตาหม" (สมพนธภาพราบรน) ลกษณะนเชอวาสมพนธภาพเปนสงส าคญมาก เปาหมายสวนตวมความส าคญนอย ตองการใหเปนทยอมรบและชอบพอ เชอวาความขดแยงหลกเลยงไดเพอเหนแกความกลมเกลยว การถกถงความขดแยงเปนการท าลายความสมพนธและเกรงวาหากความขดแยงยงด าเนนตอไป จะสะเทอนความรสกและท าลายสมพนธภาพ ยอมยกเลกเปาหมายเพอรกษาสมพนธภาพอนดไว ใชวธการอยรวมกนอยางสนตสขเหมอนครอบครวเดยวกน 4. ลกษณะแบบ "สนขจงจอก" (ประนประนอม, แกปญหาเฉพาะหนา) รปแบบนจะค านงถงเปาหมายสวนตนและสมพนธภาพกบบคคลอนในระดบปานกลาง แสวงหาการประนประนอม ยอมละเปาหมายสวนตนบางสวนและชกจงใหผอนยอมสละเปาหมายบางสวน พยายามหาขอสรปตอขอขดแยงทไดประโยชนทงสองฝาย พรอมและเตมใจทจะสละวตถประสงคและสมพนธภาพบางสวนเพอหาขอตกลงรวมทด 5. ลกษณะแบบ "นกฮก" (เผชญหนากน, สขม) รปแบบนจะมองความขดแยงวาเปนปญหาทจะตองแกไข ใหคณคาแกเปาหมายและสมพนธภาพ และหาทางออกทสนองตอเปาหมายทงของตนและของผอน ถอวาความขดแยงเปนสงทปรบปรงสมพนธภาพ โดยการลดความตงเครยดระหวางบคคลทงสอง พยายามทจะถกประเดนเพอระบถงความขดแยงทเปนปญหา การหาทางแกไขซงเปนทพอใจของตนและผอน ท าใหสามารถคงสมพนธภาพไวได สงทจะท าใหเกดความพอใจคอ การบรรลเปาหมายของตนเองและผอน ความเครยดและความรสกในทางลบไดรบการคลคลายแลว (Johnson & Johnson, 1987: 272-274)

ความขดแยง เปนสงทไมอาจหลกเลยงไดในสงคม ไมวาจะเปนสงคมทใดกตามทประกอบไปดวยมนษยทมความแตกตาง มความหลากหลายในความรสกนกคด ประสบการณ และพนฐานภมหลงทตางกน ซงจะท าใหคนทอยในสงคมดงกลาวมพฤตกรรมการกระท าทแตกตางกน และการกระท าทแตกตางกน อาจน ามาสความขดแยงความขดแยงไมใชสงเลวราย หากแตมสวนดอยไมนอย กลาวคอ จะท าใหเกดความร ความคดใหม ๆ วา "ยงมคนอนเขาคด กระท า หรอรสกแตกตางจากเรา" ซงเราควรจะท าความเขาใจในสงนน ๆ วา "ถกตองเหมาะสมเพยงใด" ยอมรบไดไหม และผลดประการส าคญของความขดแยงจะน าไปส "ความเปลยนแปลง" และ "การปรบปรง" รวมทงสรางสรรคสงใหม ๆ ใหเกดขน ความขดแยงจะน าไปสการเรยนร การยอมรบในการปรบตว ปรบใจ และปรบความรสกของบคคลในการทจะยอมรบผอนการบรหารและจดการกบความขดแยงทเกดขนใหหมดไป โดยมงแกไขทตวปญหา และเนนเรองการท าใหความขดแยงยตลงอยางจรงจง ไมกอใหเกดผลกระทบตามมาอก นนคอ ตองใชวธการใหทกฝายไดรบความพงพอใจ นาจะเปนสงทดทสด แตในความจรงแลวยงมปญหาความขดแยงหลาย ๆ เรอง ทไมอาจแกไขไดดวยวธ "ชนะทงค" ดวยมขอจ ากดมากมายเขามาเกยวของ การแกปญหาความขดแยงทเกดขนจะตองปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสภาพบคคล สงแวดลอม เวลา สถานท และเรองราวทกอใหเกดความ ขดแยง โดยเฉพาะผลกระทบทเกดขน ดงนน การเลอกใชกลวธในการแกไขสงแวดลอมคงจะตองปรบใหเหมาะสมและสอดคลองกบปจจยและบรบททเกยวของ แตผลทพงปรารถนากคอ "ใหเกดความราบรน ปรองดอง รกใคร สามคค กลมเกลยวกน อนควรจะมงกระท าใหเกดในทก ๆ สงคม เพอประโยชนสขของทก ๆ คนทเกยวของ" ปญหาจงหวดชายแดนภาคใต

อารง สทธาศาสน (อางถงใน จรญ มะลลม และคณะ, 2538 : 52) ไดเขยนถงสาเหตของปญหาในสจงหวดชายแดนภาคใต สรปไดดงน

ปญหาสจงหวดชายแดนภาคใตนนแททจรงกคอ ปญหาความขดแยงระหวางกน ฝายหนงคอ ประชาชนไทยมสลมทอยในสจงหวดชายแดนภาคใต อกฝายหนงคอ รฐบาลและประชาชนชาวไทยพทธทอาศยอยในสจงหวดชายแดนภาคใต สาเหตใหญบางประการ คอ

1) เอกลกษณของสจงหวดชายแดนภาคใต ประชาชนชาวไทยมสลมกบชาวไทยพทธมเอกลกษณทแตกตางกน โดยเฉพาะในดานวฒนธรรม ประเพณ ศาสนาและความเชอ ภาษา แมกระทงความส านกในทางประวตศาสตร เมอคนสองกลมมเอกลกษณแตกตางกนมาอยดวยกนกมกจะเกดความขดแยงกนเสมอ ยงในสมยปจจบนน ความขดแยงนจะยงทวความรนแรงขนแทนทจะเบาบางลงไป ในเรองน สรนทร พศสวรรณ

(อางถงใน จรญ มะลลม และคณะ, 2538 : 52) ไดกลาวไววา โดยทวไปมกจะมองกนวา ประชาชนในคาบสมทรทางใตของประเทศไทยประกอบดวยชนสองกลม คอ ไทยพทธ และไทยมสลม ความจรงทวาชาว

มสลมสวนใหญมเชอสายมาเลย มกจะถกละเลยไปเสยโดยหวงจะใหประเทศรวมกนแนนแฟนยงขน 2) สภาวะทางจตวทยา ความรสกในความแตกตางกนเชนน มอยในหมชาวไทยมสลม ไทยพทธและ

เจาหนาทของรฐบาล (ทเปนพทธศาสนกชน) เปนความรสกทฝงแนนอยภายใน ซงจะแสดงออกมาในทางพฤตกรรม ส าหรบรฐบาลนนไดแสดงออกมาอยางชดเจนตงแตอดตแลววา ชาวมสลมในสจงหวดภาคใตไมใชคนไทย ในท านองเดยวกนชาวไทยมสลมในสจงหวดชายแดนภาคใตกมองดชาวไทยพทธและเจาหนาทบานเมอง ซงสวนใหญเปนชาวพทธ ดวยความหวาดระแวงสงสยเชนเดยวกน การไมไว วางใจซงกนและกน ตางฝายตางระแวงในความไมจรงใจและเจตนารายของอกฝายหนง ตางฝายตางรสกเปน

คนละพวก ทงนเพราะมเอกลกษณแตกตางกนเกอบทกดาน

สรชาต บ ารงสข (2547 ) ไดกลาวถงปญหาภาคใตวา หากส ารวจปญหาภาคใตจะพบวามประเดนตาง ๆ ด ารงอยอยางหลากหลาย ซงหากสรปโดยรวมจะเหนปญหาหลก ๆ ดงตอไปน

1) ปญหาความรนแรงในระดบทองถนและสงผลกระทบโดยตรงตอระดบประเทศ 2) ปญหาความแตกตางทางดานเชอชาต ภาษา ศาสนาและวฒนธรรม 3) ปญหาแนวคดทางศาสนาแบบจารตประเพณ 4) ปญหาการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทอยในระดบต า ตลอดรวมถงปญหาความยากจน

และปญหาดานการศกษา 5) ปญหาการควบคมชายแดนและการจดระเบยบชายแดน ซงรวมถงปญหาความสมพนธ

กบประเทศเพอนบาน 6) ปญหาอาชญากรรมและอทธพลมดในทองถน

ปญหาการเมอง สงคม เศรษฐกจและวฒนธรรม 6 ประการหลก ด ารงอยรวมกบปญหาจากระบบราชการอก 3 ประการ คอ

1) ปญหาการขาดเอกภาพ การแกงแยงและแขงขนกนระหวางหนวยราชการในพนท 2) ปญหาการขาดประสทธภาพและการคอรปชนของระบบราชการ 3) ทศนะของขาราชการตอปญหาความแตกตางทางดานเชอชาต ภาษา ศาสนา และ

วฒนธรรม ซงสงผลใหเกดการปฏบตทไมดตอกลมชนมสลม ปญหาทง 9 ประการ เมอถกผนวกรวมกนแลว สงผลโดยตรงตอความเชอถอและความ

จงรกภกดทกลมประชาชนในพนทดงกลาวมตอรฐไทย ซงประการท 10 น ถอวาเปนปญหาทกอผลโดยตรงตอความมนคงของประเทศ

ในการแกไขปญหาจงหวดชายแดนภาคใต นบตงแตกอนการเปลยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 จนถงปจจบน รฐบาลไทยตระหนกถงปญหาของจงหวดชายแดนภาคใตมาโดยตลอด แมรฐบาลจะประกาศใชนโยบายหลกเหมอนกนทวประเทศ แตในสวนของจงหวดชายแดนภาคใตจะปรบนโยบายหลกนนใหเขากบสภาพบคคล สถานการณ และพนท ทงในดานการปกครอง การศกษา การสาธารณสข และดานอน ๆ รฐบาลบางสมยอาจกระท าการโดยไมไดตงใจ แตประหนงเปนการบบบ งคบชาวไทยมสลมโดยไมค านงถงความแตกตางทางดานสงคมและวฒนธรรม จงกอใหเกดความไมพอใจรฐบาลไทย เปนโอกาสใหบคคลบางกลมถอเปนขออางเขาแทรกแซง ซงกอใหเกดปญหาเปนผลกระทบตอเสถยรภาพความมนคงของประเทศ (ปยนาถ (นโครธา) บนนาค ,2531:บทคดยอ)

อยางไรกตาม แมรฐจะก าหนดนโยบาย วางมาตรการ และก าหนดยทธศาสตรในการแกไขปญหาและพฒนาจงหวดชายแดนภาคใต ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และการทหาร เพอสรางความปลอดภยในชวตและทรพยสนใหกบประชาชนในพนทซงจะสงผลใหเกดความสนตสขในทสด แตยงปรากฏวาพนทแหงนยงคงมากไปดวยปญหาตาง ๆ นอกจากนโยบายบางประการทผดพลาดแลวสวนหนง อกสวนหนงมาจากขาราชการของรฐบางกลมบางพวกน านโยบายไปปฏบตในพนทอยางไมตระหนกหรอเขาใจในหลกการของนโยบายอยางแจมแจง ปญหาของจงหวดชายแดนภาคใต โดยพนฐานจะเปนปญหาทคลายคลงกบปญหาทเกดขนในภมภาคอน ๆ ของประเทศไทย แตเนองจากพนทจงหวดชายแดนภาคใตมลกษณะเฉพาะแตกตางจากภมภาคอน ทงในดานเชอชาต ภาษา ศาสนา และวฒนธรรม จงกอใหเกดความหวาดระแวง ความ ไมไววางใจ ประกอบกบความรสกตออ านาจรฐในทางลบทถกสะสมมานาน จงท าใหปญหาทกปญหาถกผกโยงเขากบ

ปญหาสงคมจตวทยาทมอยเดม ท าใหภาพของปญหาดงกลาวมระดบความรนแรงเพมขน ไดแกปญหาความยากจน ปญหาการศกษา ปญหายาเสพตด ปญหาอทธพลทองถน ปญหากลไกของรฐ ปญหาความไมสงบเรยบรอย และปญหาความขดแยงทางการเมอง (คณะกรรมาธการวสามญศกษาปญหา 5 จงหวดชายแดนภาคใต วฒสภา, 2542 : 1-2) งานวจยทเกยวของ

จกกฤษณ นรนมตผดงการ (2530 อางถงในไมตร สะมะแอ, 2546 : 46) ไดศกษาเรอง

การปกครองทองทตางวฒนธรรม : สถานการณ 5 จงหวดชายแดนภาคใต พบวา การทสถานการณในจงหวดชายแดนภาคใตทเสอมโทรมในป 2518 และกลบมาคลคลายไปในทางทดขน ในป 2525-2526 นนเปนผลมาจากการทหนวยงานทเกยวของไดรวมกนก าหนดนโยบายทชดเจนและสอดคลองกน ทงดานการปราบปราม การพฒนา การสรางความเขาใจทถกตองกบตางประเทศ และไดมการปรบปรงการประชาสมพนธ การจดโครงการพฒนาและเขาถงประชาชน การสรางความเขาใจอนดกบผน าศาสนา การปราบปรามกลมโจรหลกคอ ขจก. จคม. และผกค. อยางจรงจงและตอเนอง และทส าคญขาราชากรไดเปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรรมจากเดม โดยท างานทจรงจงรวมกบประชาชน และมอดมการณเสยสละมากขน แตทงนเปนทคาดหวงวาจะมแรงผลกดนใหดขนไปอก และควรจะอยในสภาพทนาพอใจมากกวาน ถารฐบาลไมเปลยนแปลงทาทและนโยบายทกระท าไดผลอยแลวไปสแนวทางเดมและทส าคญ คอความไมแนนอนในนโยบายทเกดขนจาการการเปลยนแปลงรฐบาลหรอความขดแยงระหวางผน าของทางราชการ

อาคม ใจแกว (2533 บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การน านโยบายไปปฏบตในพนทจงหวดชายแดนภาคใต : ศกษาปจจยทสงผลกระทบตอความส าเรจ พบวา การน านโยบายไปปฏบตในพนทจงหวดชายแดนภาคใต เพอใหบรรลความส าเรจไดนน จะตองใหความส าคญตอปจจย 3 ประการ คอ ปจจยดาน ชมชนทเนนความยดมนในวฒนธรรม ปจจยดานนโยบาย และปจจยดานขาราชการระดบลาง โดยเฉพาะขาราชการระดบลางเปนปจจยทส าคญทสด เพราะเปนผเชอมโยงนโยบาย ระดบนามธรรมสการปฏบตในพนททเปนรปธรรม หากขาราชการขาดความตงใจจรงในการปฏบตงานในพนทแลว ถงแมนโยบายจะมความชดเจนสอดคลองกบสภาพปญหาและวฒนธรรมของพนทเพยงใด กอาจจะท าใหนโยบายลมเหลวไดในทสด

กตต รตนฉายา (2533 อางถงในไมตร สะมะแอ, 2546 : 45) ไดศกษาเรอง ปญหาความสมพนธระหวางชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมในจงหวดชายแดนภาคใต พบวา ปญหาความสมพนธระหวางชาวไทยพทธและชาวไทยมสลมมลกษณะทางลบมากกวาทางบวก ซงเกดจากสาเหต 2 ประการ คอ ความไมเขาใจซงกนและกน และความหวาดระแวงสงสยซงกนและกน การแกไขปญหาจงหวดชายแดนภาคใตของรฐบาลควรเรงดวนสงสด คอการสรางเอกภาพในแนวความคดและเอกภาพในการปฏบต รวมทงการใหความร การท าความเขาใจนโยบายแกองคการทเกยวของ ทงนเพอใหบรรลวตถประสงคทตองการ คอ การกอใหเกดความเขาใจ และเลกความหวาดระแวง ซงกนและกนระหวางชาวไทยพทธและชาวไทยมสลม ซงจะพฒนาไปสความสมพนธทเปนบวกระหวางคนทงสองกลมจงถอวาเปนเรองส าคญยงในการทจะแกไขคลคลายปญหาจงหวดชายแดนภาคใตใหลลวงไปโดยเรว

ปยนาค บนนาค (2534 อางถงในไมตร สะมะแอ, 2546 : 45-46) ไดศกษาวจยเรอง นโยบายการปกครองของรฐบาลไทยตอชาวไทยมสลมในจงหวดชายแดนภาคใต พ.ศ.2475-2516 พบวา รฐบาลไทยตระหนกถงปญหาของจงหวดชายแดนภาคใตมาโดยตลอด นบตงแตกอนการเปลยนแปลงการ

ปกครองใน พ.ศ. 2475 จนถงปจจบน ส าหรบในระหวาง พ.ศ.2475 -2516 นน แมรฐบาลประกาศใชนโยบายหลกเหมอนกนทงประเทศ แตในสวนของจงหวดภาคใตจะตงคณะกรรมการเฉพาะกจขน เพอปรบนโยบายหลกนนใหเขากบสภาพบคคลและพนท ทงในดานการปกครอง การศกษา การสาธารณสข และอน ๆ บางนโยบายรฐบาลกก าหนดขนใชเฉพาะในจงหวดชายแดนภาคใตเปนพเศษ แมกระนนกตาม รฐบาลบางสมยกระท าการประหนงบบบงคบชาวไทยมสลม โดยไมค านงถงความแตกตางทางดานสงคมและวฒนธรรม จงกอใหเกดความไมพอใจตอรฐบาลไทยในหมชาวไทยมสลม เปนโอกาสใหบคคลบางกลมถอเปนขออางเขาแทรกแซง ซงกอใหเกดปญหา เปนผลกระทบตอเสถยรภาพความมนคงของประเทศ รฐบาลมนโยบายในการปกครองชาวไทยในจงหวดชายแดนภาคใตเปนพเศษตามภมหลงทางดานวฒนธรรม ประเพณ และศาสนา ปญหาทเกดขนมไดอยทนโยบายของรฐบาล แตอยทขาราชการของรฐ ผน านโยบายไปปฏบตในพนทมากกวา รฐบาลจงควรจดใหมการประเมนผลการน านโยบายไปปฏบตอยางสม าเสมอ เพอการปรบปรงใหมประสทธผลยงขน

เถกงศกด พฒโน(2533 บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การรกษาและพฒนาทรพยากรมนษยในองคการ : เฉพาะกรณจงหวดชายแดนภาคใต พบวา สภาพปญหาของจงหวดชายแดนภาคใตในปจจบนลวนเปนปญหาเกยวกบมนษยเปนส าคญ ทงภาครฐบาล ภาคเอกชน และภาคผน าศาสนา เชนปญหาความหวาดระแวงระหวางขาราชการกบประชาชน ความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน(โดยเฉพาะคร) การแสวงหาผลประโยชน เปนตน รฐบาลไดตระหนกถงปญหาอนเนองมาจากทรพยากรด จงไดมมตคณะรฐมนตรเกยวกบทรพยากรมนษยอยมาก ดวยความเรอรงของปญหาและขอจ ากดตางๆ จงท าใหการพฒนาลาชากวาภมภาคอน ๆ ทงนรฐบาลตองยอมรบในความพเศษของพนท สรางความเปนธรรม ขจดความเหลอมล าในการบรหารทรพยากรมนษย และผบงคบบญชาสวนกลางสงคนไปลงโทษ ไปหาผลประโยชนทงในเรองเงนและ 2 ขนกรณพเศษ เพอใหการพฒนาทรพยากรมนษยเปนไปอยางเหมาะสมและสามารถแกปญหาได

สนทด ณ นคร (2540 อางถงใน จมพฏ พงษสวรรณ , 2542 : 28-29) ไดศกษาเรอง เจตคตของชาวไทยมสลมในต าบลกรงปนง กงอ าเภอกรงปนง จงหวดยะลา ตอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต ผลการศกษาพบวา

1. ชาวไทยมสลม มเจตคตเชงไมแนใจตอสาเหตการกอการรายและสถานการณการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต

2. ชาวไทยมสลมทมอาย อาชพ รายได ระดบการศกษาสายสามญ ระดบการศกษาสายศาสนาอสลามตางกน มเจตคตตอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใตไมแตกตางกน

3. ชาวไทยมสลมทเปนผน าทางสงคม มเจตตเชงไมแนใจตอสาเหตการกอการราย และสถานการณกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต มากกวาชาวไทยมสลมทมการรบรขาวสารปานกลางอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

4. ชาวไทยมสลมทเปนผน าทางสงคม มเจตคตทไมแนใจตอสาเหตการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต มากกวาผทไมไดเปนผทางสงคมอยางมนยส าคญทางทระดบ .01

5. เจตคตของชาวไทยมสลมตอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต ไมขนอยกบอาย อาชพ รายได ระดบการศกษาสายสามญ และระดบการศกษาศาสนา แตขนอยกบการรบรขาวสารอยางมมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และขนอยกบสถานภาพทางสงคมวาเปนผน าหรอไมเปนผน าทางสงคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

6. การรบรขาวสารเปนตวพยากรณทสามารถพยากรณเจตคตตอสาเหตของการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต ไดรอยละ 1.64 โดยมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

จมพฏ พงษสวรรณ (2542 บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การวเคราะหเชงเปรยบเทยบเกยวกบสถานการณการกอการรายและการกอความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต : ในป พ.ศ. 2531-2540 พบวา การกอการรายในประเทศไทยเกดจากปจจยภายในประเทศ ปจจยภายนอกและปจจยเสรม กลาวคอ ปจจยภายในประเทศนน เกดจากสาเหตความเชอดงเดมในอดตของชาวไทยมสลม วาตนเองเปนชนกลมนอยในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมไดเปนคนไทย เกดความรสกเปนปฏปกษตอชาวไทยพทธจงตองแบงแยกดนแดนออกไปเปนอสระ เกดจากความขดแยงระหวางเจาหนาทของรฐกบชาวไทยมสลม หรอระหวางเจาหนาทของรฐเอง และขยายไปสความขดแยงเรองผลประโยชน ทายทสดประเดนความ ขดแยงขยายบานปลายเปนประเดนทางการเมอง มการน าเหตการณการกอการรายอาชญากรรมในรปแบบความรนแรงตาง ๆ ไปเปนเครองมอตอสในทางการเมอง เพอชวงชงฐานเสยงมวลชน หรอกลนแกลงกนเองระหวางนกการเมองฝายคานและรฐบาล เปนตน ปจจยภายนอกนนเกดจากการก าหนดนโยบายระหวางประเทศ ความสมพนธระหวางประเทศ สถานการณการกอการรายสากล และการไดรบการสนบสนนจากรฐกอการราย ในสวนปจจยเสรม ไดแก สภาพของประชาชนในประเทศขณะนนทไมพอใจตอสถานะทางสงคม เศรษฐกจและการเมอง รฐบาลไรเสถยรภาพ ละทงประชาชน จงเปนโอกาส อนดทท าใหบคคลทไมหวงดตอประเทศชาต ท าการชน า ถายทอดความคดทผดๆใหแกประชาชนในพนท วชระ อลภาชน(2546 บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ความคดเหนของขาราชการผปฏบตงานดานความมนคงตอเหตการณ การกอความไมสงบเรยบรอยในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต พบวา การเกดเหตการณความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต เกดจากสาเหตดานตาง คอ

1. นกการเมองในพนททสญเสยผลประโยชน มกน าไปสการเกดเหตการณความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต เปนสาเหตทส าคญทสด

2. ปญหาการสรางเงอนไขจากเจาหนาทของรฐ เปนประเดนทส าคญทกลมโจกอการรายน าไปกลาวอางเรยกรองในการกอความไมสงบเรยบรอย เปนสาเหตรองลงมา

3. ปญหาคนดอยโอกาสทางสงคมและคณภาพการศกษา ยงเปนสาเหตส าคญในการเกดการกอความไมสงบเรยบรอย

4. ประวตศาสตรของสามจงหวดชายแดนภาคใต เปนสาเหตหนงทกอความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต

สวนการทดสอบสมมตฐาน พบวา อาย การศกษา สงกดทปฏบตงาน อายราชการ ลกษณะงานทปฏบต และระยะเวลาทอยในสามจงหวดชายแดนภาคใต มความคดเหนไมแตกตางกน ตอสาเหตการกอความไมสงบเรยบรอยในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ทางสถตทระดบ .05

ไมตร สะมะแอ (2546 : บทคดยอ) ไดศกษาเรอง การกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใตของไทย พบวา สถานการณความไมสงบหรอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใตของไทย เกดจาก ตวแปรส าคญคอ การมขบวนการแบงแยกดนแดนเกดขนในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ซงปจจยส าคญทท าใหเกดขบวนการแบงแยกดนแดนคอ อทธพลแหงประวตศาสตร ศาสนา และวฒนธรรม นอกจากนยงมปจจยเสรมทท าใหเกดสถานการณการกอการราย คอปญหาการศกษาของประชาชน ปญหาดานเศรษฐกจและความยากจน และกลมผลประโยชนซงใชสถานการณการกอการรายเปนเครองมอในการแสวงหาผลประโยชน ซงกไดผลตามทคาดหมาย สถานการณการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใตของไทยจะหมดไปกตอเมอไมม

ขบวนการแบงแยกดนแดนหรอทรฐบาลเรยกวาโจรกอการรายในปจจบน หลงเหลออยเลย เพราะจะท าใหไมมผใดน ามาอางและใชในการแสวงหาผลประโยชนจากสถานการณการกอการรายไดอกตอไป

เจมส ดบบลว เฟสเลอร (2540 อางถงใน เจษฎา อรพพฒนพงศ , 2528 : 51) กลาววา ในกระบวนการนโยบายขนตอนทนาสนใจ คอ การปฏบตตามนโยบาย ซงเปนขนตอนทส าคญยงความส าเรจหรอลมเหลวของนโยบายขนอยกบการปฏบตนโยบาย ความส าเรจของการปฏบตนโยบายนขนอยกบปจจย 3 ขอ ไดแก

1. สมรรถนะและความจรงใจของผน า 2. การมเปาหมายในนโยบายชดเจน 3. การรเรมทดของกระบวนการก าหนดนโยบาย นอกจากนยงไดชถงปจจยทมนยส าคญแหงความลมเหลวของการปฏบตนโยบายม 6 ขอ ไดแก 1. ความเฉอยชาขององคการ 2. ความซบซอนของผบรการ 3. การมขอบเขตแหงความพยายามไมเพยงพอ 4. การสนบสนนจากรฐมต าหรอนอยมาก 5. การมงบประมาณไมเพยงพอ 6. การขาดผน าทมความสามารถหรอมความจรงตอการปฏบตงาน เพรสแมนและรนคาฟสก (อางถงใน อาคม ใจแกว, 2533 : 10-11) ไดใหค านยามของ “การน า

นโยบายไปปฏบต” วาเปนการกระท าสงตาง ๆ ใหส าเรจ ความหมายดงกลาวจะมความชดเจนมากยงขน เมอน านยามของแวนมเตอรและแวนฮอรน มาขยาย(Van Meter and Van Horn, 1975 : 447) โดยกลาววาการน านโยบายไปปฏบตจะหมายถง การกระท าเพอบรรลเปาหมายตามทก าหนดไวในนโยบายเบองตน การกระท าหรอการด าเนนการดงกลาว อาจจะโดยภาครฐหรอเอกชน ทงในลกษณะของกลมหรอเอกชน ทงในลกษณะของกลมหรอบคคลกได แตในทศนะของ ซซาน บารเรตต ฟดจ (Barrett and Fudge, 1981 : 12-13) กลบชใหเหนวาการน านโยบายไปปฏบต ไมจ าเปนทจะพจารณาถงความมประสทธภาพของแตละนโยบาย แตสงส าคญกคอ การสงเกตถงความเปนจรงทเกดขนในการปฏบตแตละนโยบาย ดวยการท าความเขาใจวา “อยางไร” (How) และ“ท าไม” (Why)

จ ารญ กองศรวงศ (2548 : บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ทศนคตของเยาวชนตอนโยบายรฐบาลในการแกปญหาความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต :กรณศกษาเยาวชนทก าลงศกษาในวทยาลยเทคนคยะลา พบวา ระดบการรบรขอมลขาวสานเกยวกบความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต สวนมากอยในระดบปานกลาง มการรบรขอมลขาวสารจากโทรทศนมากทสด และระดบประสบการณจากเหตการณความรนแรงในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตสวนมากอยในระดบต า และมประสบการณตนเองเคยไดรบผลกระทบจากผกอความไมสงบมากทสด

ดาวด ซา (2548 : บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ความคดเหนและพฤตกรรมของผน าศาสนาอสลามทมตอสถานการณความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต พบวาผน าศาสนามความคดเหนวาปญหาความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต เกดจากการก าหนดนโยบายของรฐ แนวทาง การบรหารจดการของรฐ และการปฏบตงานของเจาหนาทรฐ ไมมความสอดคลองเหมาะสม และขาดความรความเขาใจทถกตองในเอกลกษณพนฐานของประชาชนในพนท

คณะกรรมาธการวสามญศกษาปญหา 5 จงหวดชายแดนภาคใต วฒสภา (2542:5-2) ไดศกษาเรอง ปญหาความไมสงบ 5 จงหวดชายแดนภาคใต คอ ปตตาน ยะลา นราธวาส สงขลา และสตล พบวา

ปญหาซงประกอบดวย ปญหาสงคมจตวทยา ปญหาดานการศกษา และปญหาความยากจน ตลอดจนปญหาอน ๆ ทเกดขนตามมา ลวนมความสมพนธกนในลกษณะทเปนเหตเปนผล หรอเปนทงเหตทงผลซงกนและกน ตลอดจนบางปญหามลกษณะเปนตวเรงใหสถานการณของปญหามความรนแรงขนดวย ดงนน การแกไขปญหาในอนาคตจะตองด าเนนการไปพรอม ๆ กนทกปญหา และจะตองแกไขในเชงบรณาการตงแตระดบนโยบายลงไปถงระดบปฏบต โดยมองปญหาแบบองครวมทมความสมพนธกนและทกฝายด าเนนการแกไขปญหารวมกน ไมใชมองปญหาแบบแยกสวนและแบงแยกหนวยตางฝายตางท าโดยไมประสานกน

สรพงศ โสธนะเสถยร (2531) ศกษาเรอง คณลกษณะทางสงคมของชาวไทยมสลมและ การตอบสนองตอรฐบาล จากการศกษาพบวา รากฐานปญหาทส าคญของชมชนมสลมภาคใต กคอ ความหวาดหวนของชาวไทยชายแดนภาคใตในการสญเสยความบรสทธของศาสนา อนเนองมาจากปจจยแวดลอมทสงผลกระทบตอชมชนมสลม โดยพบขอสรปวา ธรรมชาตของชาวไทยชายแดนภาคใตม เอกลกษณของความเปนมสลมแบบไทย ๆ ทมความโนมเอยงไปในทางอนรกษนยมและเครงครดตอศาสนา แตกยอมรบนวตกรรมใหม ๆ ชาวไทยชายแดนภาคใตมจตใจไมตางกบชาวไทยในแถบอน ๆ ทใจด เขาใจคนงาย ตอนรบ และใหเกยรตผอนเสมอ โดยเฉพาะพรอมทยอมรบและตอบสนองนโยบายของรฐบาลในแทบทกเรองทไมกระทบกระเทอนตอความเชอทางศาสนา (เฉพาะในระดบทยอมรบได) แมกระนนในบางเรองทขดตอหลกการศาสนา ชาวไทยชายแดนภาคใตกยงคงยอมรบหากอยภายใตการอธบายดวยเหตผลและความรสกทไมมมลทนในสายตาของสงคม และเพอนบาน

ปญหาส าคญทรฐบาลจ าตองเรงแกไข กคอการสรางความรสกผกพนตอสถาบนตาง ๆ ใน ทกระดบ โดยเฉพาะควรเรมตนจากสถาบนใกลตวชาวบาน มากกวาสถาบนทอยไกลตว แตหนวยราชการมกจะใหความส าคญตอสถาบนทไกลตวมากเกนไป เชน ความผกพนในระดบชาตทยากตอความเขาใจ สมผสได และแยงตอความรสกในเรองวฒนธรรมของชาวบาน การสรางความผกพนดงกลาว ไมจ าเปนตองเรมตนทศาสนา เนองจากอาจเปนเรองทเสยงและไวตอความรสกของคนในทองท แตนาจะเรมตนทนโยบายการพฒนา ไมวาในดานการศกษา อาชพ และสาธารณปโภค เปนตน ดวยการอาศยบคลากรในทองถน แตส าหรบในดานศาสนาแลว หากรฐบาลจะสงเสรมกนาจะสงเสรมเฉพาะทางดานงบประมาณโดยผานผน าศาสนา กจะเปนแนวทางหนงส าหรบการแกไขปญหาทางศาสนาควบคไปกบการแกไขปญหาของฝายบานเมอง อนจะสงผลไปสความผกพนในระดบทสงขนและกวางไกลขน เชน สถาบนชาต

สมพนธ สะดง (2544 : บทคดยอ) ศกษาเรอง ปญหาความตองการของประชาชนชาวไทยมสลมในเขตชมชนเมอง กบอ านาจการน าของผน าในทองถน ศกษากรณจงหวดปตตาน พบวา ชาวบานมปญหาความเดอดรอนมากทสดดานเศรษฐกจ เรองรายไดจากอาชพหลก ในประเดนการมรายไดนอย รองลงมาดานสงคม เรองยาเสพตด ในประเดนกญชา ดานสาธารณปโภค เรองไฟฟา ในประเดนไฟฟาราคาแพง ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรองสงแวดลอมมลภาวะ ในประเดนการก าจดขยะและของเสยตาง ๆ ตามล าดบ ปญหาทเกดขนสวนใหญไมอยในอ านาจหนาทความรบผดชอบของหนวยงานสวนทองถน ท าใหการแกไขปญหาตาง ๆ ของชาวบานไมสามารถสนองตอบได จ าเปนอยางยงทรฐจะตองเรงรดด าเนนนโยบายกระจายอ านาจใหแกองคการบรหารสวนทองถนใหมาก ใหเรว และลกทสด โดยทองคการบรหารสวนทองถน ควรใชการส ารวจขอมลปญหาความตองการ และใชกระบวนการประชาสงคม เพอน ามาเปนขอมลในการก าหนดแผนงาน กจกรรมในการแกไขปญหาของชมชน

นกศกษาหลกสตร นปส.รนท 45 (2547:3) รายงานผลการศกษาเรอง ขอคดเหนและขอเสนอแนะตอการแกไขปญหาความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต จากการศกษาพบวา แนวนโยบายทรฐน ามาใชภายหลงจากการประเมนวาสถานการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใตไดลดระดบความรนแรงไปแลวนน

โดยภาพรวม มแนวคดและหลกการทมไดแตกตางไปจากเดมเลย สงทเปลยนแปลงในประเดนส าคญนาจะมเพยงเรองเดยวคอ การยบเลก ศอ.บต. และ พตท.43 ดงนน หากจะมองวามขอผดพลาดทเกดจากนโยบาย กคงจะตองวเคราะหวา การทรฐบาลก าหนดใหใชองคกรปกต (เชน จงหวด องคกรตามกระบวนการยตธรรม) เพอมาท าหนาทแทนภารกจท ศอ.บต. และ พตท. 43 (ซงเปนองคกรพเศษ) เคยรบผดชอบอยนนเปนเรองทถกตองหรอเปลา องคกรปกตนสามารถแทนทภารกจของ ศอ.บต. หรอ พตท.43 ตามการรบรของประชาชนในจงหวดชายแดนภาคใตไดอยางแทจรงหรอไม และหากจะมองวาขอผดพลาดทเกดขนเปนขอผดพลาดในเชงของการน านโยบายไปปฏบต กคงจะตองพจารณาในหลายประเดน อาท องคกรปกตทรฐบาลน ามาใชปฏบตแทน ศอ.บต. หรอ พตท.43 สามารถท างานไดอยางมประสทธภาพตามทรฐบาลมงหวงไวหรอไม ตลอดจนสามารถสรางพลงรวมในลกษณะของการบรณาการการท างานระหวางหนวยงานไดอยางแทจรงหรอไม ระบบงานและองคกรตามกระบวนการยตธรรมทรฐบาลมงหวงจะน ามาใชในการแกไขปญหาความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ท างานในลกษณะเชนไร มประสทธภาพในการท างานหรอไม การเรงรดการพฒนาเศรษฐกจสงคมและการยกระดบการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใตด าเนนการไปอยางเปนระบบแทจรงหรอไม

สนต ลาตฟ (2545 : บทคดยอ) ศกษาเรอง การพฒนานโยบายความมนคงแหงชาตเกยวกบจงหวดชายแดนภาคใต พบวา นโยบายความมนคงแหงชาตเกยวกบจงหวดชายแดนภาคใต ฉบบท 3 พ.ศ.2537-2541 มลกษณะการก าหนดนโยบายทมาจากสวนกลาง ประชาชนในพนทไมมโอกาสไดเขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบาย จงสงผลใหการน านโยบายไปปฏบตมไดตอบสนองความตองการทแทจรงของประชาชน โดยเฉพาะอยางยงในเรองของความเปนอย ปากทอง ทงนพบวาประเดนในเรองเศรษฐกจนนยงคงขาดความชดเจนในการแกไขปญหาอยางจรงจง สวนผลการด าเนนการตามนโยบายความมนคงแหงชาตเกยวกบจงหวดชายแดนภาคใต ฉบบท 4 พ.ศ.2542-2546 พบวา การด าเนนการตามนโยบายมลกษณะตรงประเดนความตองการทแทจรงของประชาชนมากยงขน โดยการใหความชวยเหลอในการแกไขปญหาความยากจน เศรษฐกจ และความเปนอยของประชาชนในพนท ซงเปนการตอบสนองทตรงจด การแกไขปญหาจงหวดชายแดนภาคใตในชวงตอไป ไดใชหลกคด แนวทางในการน าเสนอนโยบายใหม ดวยการทเนนใหทกฝาย ทงภาครฐและภาคประชาชนเขามามสวนรวมคดรวมท า ตงแตขนเรมตนของกระบวนการก าหนดนโยบาย อกทงนโยบายในชวงตอไปควรมงเนนการพฒนาคน ในสงคมใหเปนศนยกลางของการแกไขปญหาทงปวง โดยสรางความเขาใจของคนในสงคมทงภาครฐและภาคประชาชนใหมความเขาใจและเหนคณคาของความหลากหลายทางวฒนธรรมตอไป

อสมาแอ อาล (2540 : 6-29) ศกษาเรอง ความคดเหนของชาวไทยมสลมในจงหวดชายแดนภาคใตตอการรางรฐธรรมนญฉบบประชาชน ไดขอสรปส าคญดงนคอ สทธและเสรภาพในการนบถอศาสนา และปฏบตตามหลกศาสนา รฐตองสงเสรมใหชาวมสลมมวถชวตตามหลกศาสนาอสลามและหลกสทธมนษยชน สทธและเสรภาพในการมสถาบนทางสงคมหรอองคกรบรหาร และจดระบบการประกอบกจกรรมตาง ๆ ทเกยวกบศาสนาอสลามในโครงสรางการบรหารราชการ ใหมหนวยงานของรฐทมหนาทบรหารกจการอสลามในระดบกระทรวงหรอทบวง จดใหมศาลอสลาม สทธและเสรภาพในการจดการและสงเสรมการศกษา ภมปญญาและวฒนธรรมมสลม บคคลมสทธและเสรภาพในการอนรกษศลปวฒนธรรมและศาสนา สทธและเสรภาพในการคมครองผบรโภค รฐตองจดตงองคกรผบรโภคทด าเนนการตามหลกศาสนาอสลามท าหนาทรบรองตราฮาลาล ตรวจสอบ การผลต การโฆษณาสนคาทจ าหนายใหชาวมสลม สทธเสรภาพในการมสถาบนทางเศรษฐกจตามหลกการอสลาม รฐตองสงเสรมระบบเศรษฐกจทปราศจากดอกเบย สทธและเสรภาพหมวดทวไป

เกยวกบซากาตเปนสทธของมสลม รฐจะละเมดมได การบรจาคซากาตของมสลมถอวาเปนสวนหนงของรายจายทสามารถน าไปลดหยอนภาษบคคลธรรมดาหรอนตบคคลประจ าป

มานพ จตตภษาและคณะ (2532 : บทคดยอ) ศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาสงคมจงหวดชายแดนภาคใต เพอศกษาความสมพนธระหวางระดบการพฒนาของชมชนกบลกษณะการมสวนรวมของประชาชนในจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยไดศกษาเฉพาะประชาชนและชมชนในเขตชนบทของจงหวดชายแดนภาคใต พบวา การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน อยในระดบปานกลาง ผศกษาไดใหขอเสนอแนะวา จากการพบความสมพนธในเชงบวก วาผทมสวนรวมในกจกรรมการพฒนาชมชนสงจะมสวนรวมในกจกรรมขององคกรดวยความสมครใจสงดวย หนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชนจงควรใหมการสนบสนนกจกรรมทมสวนรวมในดานตาง ๆ แกประชาชนในพนทตอไปใหมากขน เพราะกจกรรมทงสองดานจะสงผลในทางบวกซงกนและกน

เจมศกด ปนทอง( อางถงศรรตน ธานรนานนท 2547) ศกษาเรอง “ชาวไทยมสลมและการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาเศรษฐกจและสงคม : การศกษาภาคใตตอนลาง” สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศบงชชดเจนวา หากภาครฐค านงถง “ทนทางสงคมของทกษณ” ทมอยในสงคมของชาวไทยมสลมภาคใต น ามาใชเปนประโยชนในกระบวนการพฒนา เอกลกษณสงคมทเหนเดนชด คอความ ใกลชดของสงคมมสลมผานเครอขายทางศาสนา โดยโยงใยจากระดบหมบานถงระดบนานาชาต ความเครงศาสนา ความมคณธรรม จรยธรรมของชาวมสลม ตลอดจนโครงสรางสงคมทมการก าหนดบทบาทหนาทและระดบตาง ๆ ในสงคมอยางชดเจน เปนสงน ามาซงโอกาสทางเศรษฐกจและสงคมในการพฒนาเครอขายทางสงคมไทยมสลม สามารถน ามาใชประโยชนในการพฒนารวมกนระหวางภาครฐและประชาชนในพนทได และเนองจากศาสนาอสลามมขอหามถอปฏบตอยหลายดาน กจกรรมทางเศรษฐกจทสอดคลองกบแนวปฏบตของศาสนาอสลามกสามารถหาตลาดได ไมวาจะเปนในพนทภาคใตตอนลางหรอในตางประเทศ และสงนกเปนโอกาสอกดานหนงทเกดมาจากเอกลกษณพเศษของสงคมมสลมโดยแท อาท อาหารฮาลาล เปนตน

บทท 3 ระเบยบวธการวจย

ในการศกษาวจยเรอง เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวด

ชายแดนภาคใต มขนตอนในการด าเนนการวจย ดงน

1.ประชากร

ประชากรทใชในการวจยครงนเปนผน าชมชนในสามจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก ผน าทองท ก านน สารวตรก านน ผใหญบาน ผชวยผใหญบาน ผน าทองถน นายกองคการบรหารสวนต าบล สมาชกองคการบรหารสวนต าบล ผน าศาสนา และผน าเยาวชนในสามจงหวดชายแดนภาคใต 2. กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชเปนประชากรในสามจงหวดชายแดนภาคใตจ านวน 324 คน การเลอกกลมตวอยางโดยใชวธการส ารวจการสมตวอยาง ( Sampling Suvey) ซงใชการสมแบบหลายขนตอน ( Multi Stage Sampling ) โดยขนตอนดงน

ขนท 1 เลอกอ าเภอจงหวดละ 3 อ าเภอ โดยการกระจายพนทใหครอบคลมกลมเปาหมายโดยวธสมอยางงาย ( Sample Randam Sampling ) ไดทงหมด 9 อ าเภอ

ขนท 2 เลอกต าบล อ าเภอละ 2 ต าบล โดยวธการสมอยางงาย (Sample Randam Sampling ) ไดทงหมด 18 ต าบล

ขนท 3 การเลอกกลมตวอยางขนสดทายตามกลมเปาหมายทจะสมภาษณ 3.1 ผน าทองถน ต าบลละ 4 คน 3.2 ผน าทองท ต าบลละ 3 คน 3.3 ผน าทองศาสนา ต าบลละ 2 คน 3.4 เยาวชน ต าบลละ 9 คน รวมกลมตวอยางทงหมด 324 คน ปรากฏดงตารางท 1

ตารางท 1 แสดงกลมตวอยางทใชในการวจย จงหวด อ าเภอ ต าบล 1. ปตตาน 1.โคกโพธ 1. นาเกต

2. มะกรด 2. ปะนาเระ 3. ทาขาม

4. พอมง 3. สายบร 5. แปน

6. บางเกา 2. ยะลา 4. เมอง 7. พรอน

8. ยโป 5. บนนงสตาร 9. ตาเนาะปเตะ

10. ตลงชน 6. รามน 11. วงพญา

12. บอมง 3. นราธวาส 7. ตากใบ 13. โฆษต

14. ศาลาใหม 8. เจาะไอรอง 15. มะรอโบออก

16. จวบ 9. ศรสาคร 17. ซากอ

18. ศรสาคร

3. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามมทงหมด 3 ตอน คอ

1) ตอนท 1 ขอมลเบองตน แบงออกเปน 2 สวน ไดแก ขอมลสวนบคคล จ านวน 7 ขอ ความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง จ านวน 15 ขอ

2) ตอนท 2 เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยง ซงแบงออกเปน 4 ดาน ไดแก ความขดแยง จ านวน 6 ขอ การมสวนรวมในการจดการความขดแยง จ านวน 7 ขอ เทคนคในการจดการความขดแยง จ านวน 20 ขอ กระบวนการจดการความขดแยง จ านวน 2 ขอ ผลงานการจดการความขดแยง จ านวน 10 ขอ

3) ตอนท 3 ปญหาและขอเสนอแนะในการจดการความขดแยง ซงเปนแบบสอบถามปลายเปด การเกบขอมล มการทดสอบความเชอมนและความสมบรณของแบบสอบถาม ( Pre – tert ) กบกลมประชากรจ านวน 30 ราย ท หมท 5 ต าบล โสรง อ าเภอ ยะรง จงหวด ปตตาน ผลปรากฏวา คา alpha มคาเทากบ 0.84 ซงนบวาเปนคาเชอมนในระดบด แลวปรบปรงแกไขแบบสอบถามใหขนกวาเดม แลวจงมอบหมายใหนกวจยผชวยออกไปสมภาษณ แตกอนทจะใหนกวจยผชวยออกไปสมภาษณ คณะผวจยไดฝกอบรมนกวจยผชวยใหมความรเกยวกบเทคนควธการสมภาษณเสยกอน 4. การวเคราะหขอมล คณะผวจยน าขอมลทจากการรวบรวมมาวเคราะห โดยใชโปรแกรม .SPSS / PC+ ( Statistical Package for the Social . Science/ Personal Computer Plus ) มล าดบขนการวเคราะหดงน

1.) คาของสถตภาคบรรยายของตวแปรตางๆ โดยใชสถตดงน 1.1 คาตามท (Frequency ) คาเบยงเบนมาตรฐาน ( Standard Deviation ) 1.2 คาเฉลยเลขคณต ( Arithmetic Mean ) 1.3 คารอยละ ( Percentage )

2.) การเปรยบเทยบกลมตวอยาง 2.1) เปรยบเทยบกลมตวอยางทม 2 กลม โดยใชการทดสอบคาท ( T - tert ) 2.2 ) เปรยบเทยบกลมตวอยางทม 3 กลมขนไป โดยใชการทดสอบคาเอฟ (F-tert) 5. เกณฑในการแปลผลคาเฉลยเลขคณต การแปลผลคาเฉลยเลขคณต ใชเกณฑดงน ( Cronbach , 1990 : 126 – 127 )

คาเฉลย ระดบความคดเหน 1.00 – 1.49 นอยทสด 1.50 – 2.49 นอย 2. 50 - 3.49 ปานกลาง 3.50 - 4.49 มาก 4.50 – 5.00 มากทสด

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล ในการน าเสนอผลการวเคราะหขอมลการวจยเรอง เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงใน

สงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยน าเสนอผลการวเคราะหขอมลดงน

ตอนท 1 ผลการศกษาขอมลทวไปของกลมตวอยาง

การศกษาขอมลทวไปของกลมตวอยางประกอบดวย การหาคาความถ (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ดงตาราง 1

ตาราง 1 คาความถ (Frequency) และคารอยละ (Percent) ของขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ 1. ประเภทผน า

- ผน าทองถน 72 22.20 - ผน าทองท 54 16.70 - ผน าศาสนา 38 11.70 - ผน าเยาวชน 160 49.40

รวม 324 100

2. เพศ - ชาย 193 59.60 - หญง 131 40.40

รวม 324 100

3. อาชพ - เกษตรกร 70 21.60 - รบราชการ 54 16.70 - คาขาย 112 34.60 - อนๆ 88 27.20

รวม 324 100

ตาราง 1 คาความถ (Frequency)คารอยละ (Percent) ของขอมลทวไปของกลมตวอยาง (ตอ)

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ 4 รายไดของครอบครวตอเดอน - ต ากวา 10,000 บาท/เดอน - 10,001 – 15,000 บาท/เดอน - 15,001 – 20,000 บาท/เดอน - มากกวา 20,000 บาท/เดอน

40 92 103 89

12.30 28.40 31.80 27.50

รวม 324 100

5 ศาสนา - พทธ - อสลาม - ครสต - อนๆ (ระบ)

57 276 0 0

17.60 82.40 0.00 0.00

รวม 324 100

6 สถานภาพสมรส - โสด - สมรส - หมาย (คสมรสเสยชวต) - หยาราง - แยกกนอย (ไมไดหยาราง)

104 183 24 8 5

32.10 56.50 7.40 2.50 1.50

รวม 324 100 7 ระดบการศกษา

- ไมไดเรยน - ต ากวาระดบประถมศกษา - ระดบประถมศกษา - ระดบมธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา - ระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา - อนปรญญาหรอเทยบเทา - ปรญญาตรหรอเทยบเทา - สงกวาปรญญาตร

2 3 32 79 68 89 45 6

0.60 0.90 9.90 24.40 21.00 27.50 13.90 1.90

รวม 324 100

ตาราง 1 คาความถ (Frequency) รอยละ (Percent) ของขอมลทวไปของกลมตวอยาง (ตอ)

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ 8. ความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง

- นอย 15 4.60. - ปานกลาง 210 64.80 - มาก 99 30.60

รวม 324 100

จากตาราง 1 พบวากลมตวอยางทใชในการวจยครงนมจ านวนทงหมด 324 คน สวนใหญเปนผน าเยาวชน จ านวน 160 คน คดเปนรอยละ 49.40 รองลงมาเปนผน าทองถน จ านวน 72 คน คดเปนรอยละ 22.20 และผน าศาสนา จ านวน 38 คน คดเปนรอยละ 11.70 ตามล าดบ

กลมตวอยางทใชในการวจยสวนใหญเปนเพศชาย มจ านวน 193 คน คดเปนรอยละ 59.60 เพศหญง จ านวน 131 คน คดเปนรอยละ 40.40

เมอจ าแนกตามอาชพพบวา สวนใหญประกอบอาชพคาขาย จ านวน 112 คน คดเปนรอยละ 34.60 รองลงมาประกอบอาชพเกษตรกร จ านวน 70 คน คดเปนรอยละ 21.60 รบราชการ จ านวน 54 คน คดเปนรอยละ 16.70 และประกอบอาชพอนๆ จ านวน 88 คน คดเปนรอยละ 27.20 ตามล าดบ

เมอพจารณารายไดพบวา กลมตวอยางมรายไดตอเดอนคอนขางสง โดยสวนใหญมรายไดอยระหวาง 15,001 – 20,000 บาท/เดอน จ านวน 103 คน คดเปนรอยละ 31.80 รองลงมามรายไดระหวาง 10,001-15,000 บาท/เดอน จ านวน 92 คน คดเปนรอยละ 28.40 และ มากกวา 20,000 บาทตอเดอน จ านวน 89 คดเปนรอยละ 27.50 ส าหรบ เงนเดอนต ากวา 10,000 บาทตอเดอน มเปนสวนนอย จ านวน 40 คน คดเปนรอยละ 12.30

เมอจ าแนกตามศาสนาพบวา กลมตวอยางสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม จ านวน 276 คน คดเปนรอยละ 82.40 นอกจากนนนบถอศาสนาพทธ จ านวน 57 คน คดเปนรอยละ 17.60 และไมมกลมตวอยางนบถอศาสนาครสต

เมอพจารณาสถานภาพสมรสพบวา กลมตวอยางมสถานภาพสมรส และสถานภาพโสดจ านวนใกลเคยงกน โดยสถานภาพสมรส มจ านวน 183 คน คดเปนรอยละ 56.50 และสถานภาพโสด จ านวน 104 คน คดเปนรอยละ 32.10 ส าหรบกลมตวอยางทมสถานภาพ หมาย (คสมรสเสยชวต) หยาราง และแยกกนอย (ไมไดหยาราง) มเปนสวนนอย คดเปนรอยละ 7.40 2.50 และ 1.50 ตามล าดบ

เมอพจารณาระดบการศกษาพบวา กลมตวอยางจบการศกษาระดบอนปรญญาหรอเทยบเทามากทสด จ านวน 89 คน คดเปนรอยละ 27.50 รองลงมาคอ จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนหรอเทยบเทา จ านวน 79 คน คดเปนรอยละ 24.40 และระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอเทยบเทา จ านวน 68 คน คดเปนรอยละ 21.00 ส าหรบการศกษาระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา ระดบประถมศกษา ระดบสงกวาปรญญาตร ระดบต ากวาระดบประถมศกษา และไมไดเรยนหนงสอ มเปนสวนนอย คดเปนรอยละ 13.90 9.90 1.90 0.90 และ 0.60 ตามล าดบ

เมอพจารณาความรความเขาใจเกยวกบความขดแยงพบวา กลมตวอยางสวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบความขดแยงอยในระดบปานกลาง จ านวน 210 คน คดเปนรอยละ 64.80 รองลงมามความรความเขาใจเกยวกบความขดแยงอยในระดบมาก จ านวน 99 คน คดเปนรอยละ 30.60 และ มความรความเขาใจอยในระดบนอยจ านวน 15 คน คดเปนรอยละ 4.60

ตอนท 2 ผลการศกษาเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต

การศกษาเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงประกอบดวย การศกษาความคดเหนเกยวกบความคดแยง กระบวนการจดการความขดแยง การมสวนรวมในการจดการความขดแยง เทคนคในการจดการความขดแยง และผลของการจดการความขดแยง ดงน

2.1. การศกษาความคดเหนเกยวกบความขดแยงในภาพรวมและจ าแนกตามประเภทของผน า ดงตาราง 2-3

ตาราง 2 จ านวน (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ความคดเหนเกยวกบความคดแยงในชมชนของกลมตวอยางในภาพรวม

ความคดเหนเกยวกบความขดแยง จ านวน รอยละ 1 ความถของความขดแยงในชมชน (1) ไมม (2) มบางบางครงบางคราว (3) มบอย (4) มมาก

19 158 137 10

5.90 48.80 42.30 3.10

รวม 324 100 2. ระดบความขดแยงในชมชน (1) ขดแยงเลกนอยมาก (2) ขดแยงเลกนอย (3) ขดแยงปานกลาง (4) ขดแยงอยางมาก (5) ขดแยงอยางรนแรง

66 84 128 39 7

20.40 25.90 39.50 12.00 2.20

รวม 324 100

ตาราง 2 จ านวน (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ความคดเหนเกยวกบความคดแยงในชมชนของกลมตวอยางในภาพรวม (ตอ)

ความคดเหนเกยวกบความขดแยง จ านวน รอยละ 3. ประเภทของความขดแยงในชมชน (1) การเมอง (2) เศรษฐกจ (3) สงแวดลอม (4) ศาสนา (5) อนๆ (ระบ)

73 132 72 37 10

22.50 40.70 22.20 11.40 3.10

รวม 324 100 4. ระยะเวลาทเรมเกดความขดแยงในชมชน (1) 1-3 ป

63

19.40

(2) 4-6 ป (3) 7-9 ป (4) 10 ป ขนไป

154 74 33

47.50 22.80 10.20

รวม 324 100 5. ปจจยทกอใหเกดความขดแยงในชมชน (1) สอตางๆ (2) องคการภาคประชาชน (3) ผน า (4) รฐบาล

101 121 77 25

31.20 37.30 23.80 7.70

รวม 324 100 6. สาเหต/ทมาของความขดแยงในชมชน

(1) การเลอกตง/การเมอง 84 10.36 (2) การเลอกตงผน าศาสนา 56 6.91 (3) การบรหาร/การจดการศกษาในชมชน 34 4.19 (4) การไมยอมรบในคณคา หรอไมใหความส าคญกบคนทไมใชพวกเดยวกน

67 8.26

(5) การแยงชงทดนท ากนและทรพยากรธรรมชาตในชมชน 148 18.25 (6)โครงการพฒนาของรฐไมสนองความตองการหรอชวยแกปญหาทแทจรงของชมชน 74 9.12

ตาราง 2 จ านวน (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ความคดเหนเกยวกบความคดแยงในชมชนของกลมตวอยางในภาพรวม (ตอ)

ความคดเหนเกยวกบความขดแยง จ านวน รอยละ (7) ชองวางของความร ความเขาใจของคนรนเกาและคนรนใหมในชมชน 37 4.56 (8) ความเชอและระบบความคดทตางกนของคนกลมตางๆ 65 8.01 (9) คนในชมชนขาดความสามคค ตางคนตางอย 49 6.04 (10) ผลประโยชนทขดแยง ไมลงรอยกนของคนทมอ านาจ มบทบาทในชมชน

81 9.99

(11) ขอบกพรองของกลไกการสอสารกบชมชน ไดแก ขอมล/ขาวสารทบดเบอน การไมมความรในภาษาถนของเจาหนาทของรฐ ขาดชองทางการสอสารของรฐกบประชาชน

31 3.82

(12) การเสอมคณธรรมในจตใจของประชาชนในชมชน เชน การไมยดหลกปฏบตทางศาสนาอยางเครงครด

84 10.36

(13) อนๆ 0 0.00 รวม 811 100

จากตาราง 2 ความคดเหนเกยวกบความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต ของกลมตวอยางโดยภาพรวมพบวา กลมตวอยางสวนใหญเหนวาความขดแยงทเกดขนในชมชนมบางบางครงบางคราวและมบอย โดยกลมตวอยางทคดวามบางบางครงบางคราว คดเปนรอยละ 48.80 และมบอยคดเปนรอยละ 42.30 กลมตวอยางรอยละ 3.10 เหนวาความขดแยงในชมชนมมาก ส าหรบกลมตวอยางทคดวาไมมความขดแยง คดเปนรอยละ 5.90 ซงมเปนสวนนอย

เมอพจารณาระดบของความขดแยงในชมชนพบวา กลมตวอยางสวนใหญเหนวาความขดแยงในชมชนอยในระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 39.50 รองลงมาคอ มความขดแยงเลกนอย คดเปนรอยละ 25.90 มความขดแยงเลกนอยมาก คดเปนรอยละ 20.40 มความขดแยงอยางมากคดเปนรอยละ 12.00 และมความคดแยงอยางรนแรง คดเปนรอยละ 2.20 ตามล าดบ

เมอพจารณาประเภทของความขดแยงในชมชน กลมตวอยางเหนวาความขดแยงทเกดขนในชมชนเปนความขดแยงดานเศรษฐกจ คดเปนรอยละ 11.40 รองลงมาเปนความคดแยงดานการเมองและสงแวดลอมซงมจ านวนใกลเคยงกน โดยกลมตวอยางทเหนวาความขดแยงในชมชนเปนความขดแยงดานการเมอง คดเปนรอยละ 22.50 และเหนวาเปนความขดแยงดานสงแวดลอม คดเปนรอยละ 22.20 ส าหรบความขดแยงดานศาสนาและดานอนๆ มเปนสวนนอย คดเปนรอยละ 11.40 และ 3.10 ตามล าดบ

เมอพจารณาระยะเวลาทเรมเกดความขดแยงในชมชนพบวา กลมตวอยางสวนใหญเหนวาความขดแยงเรมเกดขนเมอ 4-6 ป คดเปนรอยละ 47.50 รองลงมาคดวาเรมเกดขนเมอ 7-9 ป 1-3 ป และ 10 ป ขนไป คดเปนรอยละ 22.80 19.20 และ 10.20 ตามล าดบ ดานปจจยทกอใหเกดความขดแยงในชมชน กลมตวอยางเหนวาปจจยทกอใหเกดความขดแยงมากทสดคอ องคการภาคประชาชน คดเปนรอยละ 37.30 รองลงมาคอ สอตางๆ ผน าและรฐบาล คดเปนรอยละ 31.20 23.80 และ 7.70 ตามล าดบ

เมอพจารณาสาเหตของความขดแยงในชมชน กลมตวอยางเหนวาสาเหตทกอใหเกดความขดแยงในชมชนสงทสด 5 อนดบแรกคอ การแยงชงทดนท ากนและทรพยากรธรรมชาตในชมชน คดเปนรอยละ 18.25 รองลงมาคอ การเลอกตง/การเมอง คดเปนรอยละ 10.36 การเสอมคณธรรมในจตใจของประชาชนในชมชน เชน ไมยดหลกปฏบตทางศาสนาอยางเครงครด คดเปนรอยละ 10.36 ผลประโยชนทขดแยง ไมลงรอยกนของคนทมอ านาจ มบทบาทในสงคม คดเปนรอยละ 9.99 และโครงการพฒนาของรฐไมสนองความตองการหรอชวยแกปญหาทแทจรงของชมชน คดเปนรอยละ 9.12 ตามล าดบ ส าหรบสาเหตทกลมตวอยางเหนวากอใหเกดความขดแยงนอยทสด 3 อนดบคอ ขอบกพรองของกลไกสอสารกบชมชน ไดแก การบรหาร/การจดการศกษาในชมชน คดเปนรอยละ 4.19 ขอมล/ขาวสารทบดเบอน การไมมความรในภาษาถนของเจาหนาทของรฐ ขาดชองทางการสอสารของรฐกบประชาชน คดเปนรอยละ 3.82 และสาเหตอนๆ คดเปนรอยละ 0.12 ตามล าดบ

ตาราง 3 จ านวน (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ความคดเหนเกยวกบความคดแยงในชมชนจ าแนกตามประเภทของผน า

ความคดเหนเกยวกบความขดแยง ผน าทองถน ผน าศาสนา ผน าเยาวชน

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 1 ความถของความขดแยงในชมชน (1) ไมม (2) มบางบางครงบางคราว (3) มบอย (4) มมาก

10 62 50 4

7.90 49.20 39.70 3.20

4 19 15 0

10.50 50.00 39.50 0.00

5 77 72 6

3.10 48.10 45.00 3.80

รวม 126 100 38 100 160 100

ตาราง 3 จ านวน (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ความคดเหนเกยวกบความคดแยงในชมชนจ าแนกตามประเภทของผน า (ตอ)

ความคดเหนเกยวกบความขดแยง ผน าทองถน ผน าศาสนา ผน าเยาวชน

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 2. ระดบความขดแยงในชมชน (1) ขดแยงเลกนอยมาก (2) ขดแยงเลกนอย (3) ขดแยงปานกลาง (4) ขดแยงอยางมาก (5) ขดแยงอยางรนแรง

23 32 52 19 0

18.30 25.40 41.30 15.10 0.00

12 7 13 6 0

31.60 18.40 34.20 15.80 0.00

31 45 63 14 7

19.40 28.10 39.40 8.80 4.40

รวม 126 100 38 100 160 100 3. ประเภทของความขดแยงในชมชน (1) การเมอง (2) เศรษฐกจ (3) สงแวดลอม (4) ศาสนา (5) อนๆ (ระบ)

28 49 28 14 7

22.20 38.90 22.20 11.10 5.60

9 13 10 5 1

23.70 34.20 26.30 13.20 2.60

36 70 34 18 2

22.50 43.80 21.30 11.30 1.30

รวม 126 100 38 100 160 100 4. ระยะเวลาทเรมเกดความขดแยงในชมชน

(1) 1-3 ป 24 19.00 10 26.30 29 18.10 (2) 4-6 ป 64 50.80 15 39.50 75 46.90 (3) 7-9 ป 27 21.40 8 21.10 39 24.40

(4) 10 ป ขนไป 11 8.70 5 13.20 17 10.60 รวม 126 100 38 100 160 100 5. ปจจยทกอใหเกดความขดแยงในชมชน

(1) สอตางๆ 41 32.50 15 39.50 45 28.10 (2) องคการภาคประชาชน 39 31.00 11 28.90 71 44.40 (3) ผน า 32 25.40 7 18.40 38 23.80 (4) รฐบาล 14 11.10 5 13.20 6 3.80 รวม 126 100 38 100 160 100

ตาราง 3 จ านวน (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ความคดเหนเกยวกบความคดแยงในชมชนจ าแนกตามประเภทของผน า (ตอ)

ความคดเหนเกยวกบความขดแยง ผน าทองถน ผน าศาสนา ผน าเยาวชน

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 4. สาเหต/ทมาของความขดแยงในชมชน (1) การเลอกตง/การเมอง 37 29.40 29 76.3 38 23.80 (2) การเลอกตงผน าศาสนา 18 14.30 10 26.30 28 17.50 (3) การบรหาร/การจดการศกษาใน ชมชน 12 9.50 9 23.70 13 8.10 (4) การไมยอมรบในคณคา หรอไมใหความส าคญกบคนทไมใชกลมพวกเดยวกน 35 27.80 8 21.10 24 15.00

(5) การแยงชงทดนท ากนและทรพยากรธรรมชาตในชมชน

54 42.90 11 28.90 83 51.90

(6)โครงการพฒนาของรฐไมสนองความตองการหรอชวยแกปญหาทแทจรงของชมชน 38 30.20 11 28.90 25 15.60

(7) ชองวางของความร ความเขาใจของคนรนเกาและคนรนใหมในชมชน 19 15.10 6 15.80 12 7.50

(8) ความเชอและระบบความคดทตางกนของคนกลมตางๆ

29 23.00 8 21.10 28 17.50

(9) คนในชมชนขาดความสามคค ตางคนตางอย

22 17.50 8 21.10 19 11.90

(10) ผลประโยชนทขดแยง ไมลงกนของคนทมอ านาจ มบทบาทในชมชน 26 20.60 8 21.10 47 29.40

(11) ขอบกพรองของกลไกการสอสารกบชมชน ไดแก ขอมล/ขาวสารทบดเบอน การไมมความรในภาษาถนของเจาหนาทของรฐ ขาดชองทางการสอสารของรฐกบประชาชน

14 11.10 3 7.90 14 8.80

(12) การเสอมคณธรรมในจตใจของประชาชนในชมชน เชน การไมยดหลกปฏบตทางศาสนาอยางเครงครด

32 25.40 16 42.10 36 22.50

(13) อนๆ 0 0 0 0 0 0.00

รวม 126 100 38 100 160 100

จากตาราง 3 ความคดเหนเกยวกบความขดแยงในชมชนจ าแนกตามประเภทของผน า พบวา ผน าทง 3

กลม มความคดเหนเกยวกบความขดแยงในชมชนสอดคลองกนคอ เหนวาความขดแยงในชมชนมบางบางครงคราว โดยผน าทองถน ผน าศาสนาและผน าเยาวชน มความคดเหนเกยวกบความขดแยงมบางบางครงบางคราวคดเปนรอยละ 49.20 50.00 48.10 ตามล าดบ รองลงมาทง 3 กลมเหนวาความขดแยงในชมชนมบอย โดยมคาเฉลยของผน าทองถน ผน าศาสนาและผน าเยาวชน เทากบ 39.70 39.50 และ 45.00 ตามล าดบ และมเปนสวนนอยทเหนวาความขดแยงไมมและมมาก

เมอพจารณาระดบความขดแยงในชมชนพบวา ผน าทง 3 กลม มความคดเหนสอดคลองกน โดยผน าทองถน ผน าศาสนาและผน าเยาวชน เหนวาความขดแยงในชมชนอยอยในระดบปานลาง คดเปนรอยละ 41.30 34.20 และ 39.20 ตามล าดบ รองลงมา ผน าทองถนและผน าเยาวชนเหนวา ความขดแยงในชมชนอยในระดบเลกนอย คดเปนรอยละ 25.40 และ 28.10 ตามล าดบ ส าหรบผน าศาสนาเหนวา รองลงมาในชมชนมความขดแยงในระดบเลกนอยมาก คดเปนรอยละ 31.60 และมเพยงผน าเยาวชนเทานนทเหนวาในชมชนมความขดแยงอยในระดบขดแยงรนแรง คดเปนรอยละ 4.40

ดานประเภทของความขดแยงในชมชนพบวา ทง 3 กลม คอ กลมผน าทองถน ผน าศาสนาและผน าเยาวชน เหนวาความขดแยงในชมชนทพบมากทสดคอความขดแยงทางดานเศรษฐกจ คดเปนรอยละ 38.90 34.20 และ 43.80 ตามล าดบ ส าหรบความขดแยงรองลงมาคอ ความขดแยงทางดานการเมองและสงแวดลอม โดยผน าชมชนมความคดเหนทง 2 ดานเทากน คดเปนรอยละ 22.20 ผน าศาสนามความคดเหนทง 2 ดาน คดเปนรอยละ 23.70 และ 26.30 ตามล าดบ ผน าเยาวชนมความคดเหนทง 2 ดาน คดเปนรอยละ 22.50 และ 21.30 ตามล าดบ ส าหรบดานศาสนาและดานอนๆ กลมตวอยางทง 3 กลม เปนสวนนอยทเหนวากอใหเกดความขดแยงในชมชน

เมอพจารณาความคดเหนเกยวกบระยะเวลาทเรมเกดความขดแยงในชมชนพบวา กลมตวอยางทง 3 กลมมความคดเหนสอดคลองกนคอ เหนวาความขดแยงเรมเกดขนเมอ 4-6 ป โดยผน าทองถนเหนวาความขดแยงในชมชนเรมเกดขนเมอ 4-6 ป คดเปนรอยละ 50.80 รองลงมาเหนวาเรมเกดขนเมอ 7-9 ป 1-3 ป และ 10 ป ขนไป คดเปนรอยละ 21.40 19.00 และ 8.70 ตามล าดบ ผน าศาสนาเหนวาความขดแยงในชมชนเรมเกดขนเมอ 4-6 ป คดเปนรอยละ 39.50 รองลงมาเหนวาเรมเกดขนเมอ 1-3 ป 7-9 ป และ 10 ป ขนไป คดเปนรอยละ 26.30 21.10 และ 13.20 ตามล าดบ ส าหรบผน าเยาวชนเหนวา ความความขดแยงในชมชนเรมเกดขนเมอ 4-6 ป คดเปนรอยละ 46.90 รองลงมาเหนวาเรมเกดขนเมอ 7-9 ป 1-3 ป และ 10 ป ขนไป คดเปนรอยละ 24.40 18.10 และ 10.60 ตามล าดบ

เมอจ าแนกปจจยทกอใหเกดความขดแยงในชมชนพบวา ผน าทองถนและผน าศาสนามความคดเหนสอดคลองกนโดยสวนใหญเหนวา สอตางๆ เปนปจจยทกอใหเกดความขดแยงในชมชน คดเปนรอยละ 32.50 และ 39.50 ตามล าดบ ส าหรบผน าเยาวชนสวนใหญเหนวา องคการภาคประชาชนเปนปจจยทกอใหเกดปญหาความขดแยงในชมชน คดเปนรอยละ 44.40 ส าหรบปจจยดานอนๆ ผน าทองถนเหนวาปจจยรองลงมาทกอใหเกดความขดแยงในชมชนคอ องคการภาคประชาชน ผน าและรฐบาล คดเปนรอยละ 31.00 25.40 11.10 ตามล าดบ ผน าศาสนาเหนวาปจจยรองลงมาคอ ปจจยดานองคการภาคประชาชน ผน าและรฐบาล

คดเปนรอยละ 26.30 21.10 และ 13.20 ตามล าดบ ผน าเยาวชนเหนวาปจจยรองลงมาคอ ปจจยดานสอตางๆ ผน าและรฐบาล คดเปนรอยละ 28.10 23.80 และ 3.80 ตามล าดบ

เมอพจารณาสาเหต/ทมาของความขดแยงในชมชนพบวา ผน าทง 3 กลมมความคดเหนเปนไปในแนวทางเดยวกนเกยวกบสาเหตสงทสดและนอยทสด 3 อนดบ ทกอใหเกดความขดแยงในชมชน โดยผน าทองถนมความเหนเกยวกบสาเหตของความขดแยงในชมชนสงทสด 3 อนดบคอ การแยงชงทดนท ากนและทรพยากรธรรมชาตในชมชน โครงการพฒนาของรฐไมสนองความตองการหรอชวยแกปญหาทแทจรงของชมชน และการเลอกตง/การเมอง คดเปนรอยละ 42.90 30.20 และ 29.40 ตามล าดบ ส าหรบสาเหตของความขดแยงในชมชนนอยทสด 3 อนดบ คอ ชองวางของความร ความเขาใจของคนรนเกาและคนรนใหมในชมชน ขอบกพรองของกลไกการสอสารกบชมชน ไดแก ขอมล/ขาวสารทบดเบอน การไมมความรในภาษาถนของเจาหนาทของรฐ ขาดชองทางการสอสารของรฐกบประชาชน และ การบรหาร/การจดการศกษาใน ชมชน คดเปนรอยละ 15.10 11.10 และ 9.50

ส าหรบผน าศาสนา มความเหนเกยวกบสาเหตของความขดแยงสงทสด 3 อนดบคอ การเลอกตง/การเมอง รองลงมาคอ การเสอมคณธรรมในจตใจของประชาชนในชมชน เชน การไมยดหลกปฏบตทางศาสนาอยางเครงครด และการแยงชงทดนท ากนและทรพยากรธรรมชาตในชมชน คดเปนรอยละ 76.30 42.10 28.90 ตามล าดบ ส าหรบสาเหตของความขดแยงในชมชนนอยทสด 3 อนดบ คอ ขอบกพรองของกลไกการสอสารกบชมชน ไดแก ขอมล/ขาวสารทบดเบอน การไมมความรในภาษาถนของเจาหนาทของรฐ ขาดชองทางการสอสารของรฐกบประชาชน รองลงมาคอ ชองวางของความร ความเขาใจของคนรนเกาและคนรนใหมในชมชน และผลประโยชนทขดแยง ไมลงรอยกนของคนทมอ านาจ มบทบาทในชมชน คดเปนรอยละ 7.90 15.80 และ 21.10 ตามล าดบ

ส าหรบผน าเยาวชน มความเหนเกยวกบสาเหตของความขดแยงสงทสด 3 อนดบคอ การแยงชงทดนท ากนและทรพยากรธรรมชาตในชมชน รองลงมาคอ ผลประโยชนทขดแยง ไมลงรอยกนของคนทมอ านาจ มบทบาทในชมชน และ การเลอกตง/การเมอง คดเปนรอยละ 51.90 29.40 และ 23.80 ตามล าดบ ส าหรบสาเหตของความขดแยงในชมชนนอยทสด 3 อนดบ คอ การเสอมคณธรรมในจตใจของประชาชนในชมชน เชน การไมยดหลกปฏบตทางศาสนาอยางเครงครด รองลงมาคอการบรหาร/การจดการศกษาในชมชน และขอบกพรองของกลไกการสอสารกบชมชน ไดแก ขอมล/ขาวสารทบดเบอน การไมมความรในภาษาถนของเจาหนาทของรฐ ขาดชองทางการสอสารของรฐกบประชาชน คดเปนรอยละ 7.50 8.10 8.80 ตามล าดบ

2.2. การศกษากระบวนการจดการความขดแยงในภาพรวมและจ าแนกตามประเภทของผน า ดงตาราง 4-5

ตาราง 4 จ านวน (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ของกระบวนการจดการความขดแยงของกลมตวอยางในภาพรวม

กระบวนการจดการความขดแยง จ านวน รอยละ 1. บคคลทมบทบาทในการจดการความขดแยงในชมชน (1) สมาชกในชมชนดวยกน (2) ผน าชมชน (3) ผน าศาสนา (4) เจาหนาทของรฐ

53 219 23 29

16.40 67.60 7.10 9.00

รวม 324 100

2. หนวยงานและบคคลทเขามาแกไขปญหาความขดแยงในชมชน

(1) องคการบรหารสวนต าบล 46 14.20 (2) ก านน-ผใหญบาน 139 42.90 (3) นายอ าเภอ 77 23.80 (4) ผวาราชการจงหวด 24 7.40

(5) นกการเมองทองถน 5 1.50 (6) นกการเมองระดบชาต 3 0.90 (7) นกวชาการและนกสนตวธ 5 1.50 (8) คณะกรรมการอสลามประจ ามสยด 3 0.90 (9) ส านกงานคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด 15 4.60 (10) อนๆ 7 2.20 รวม 324 100

จากตาราง 4 กระบวนการจดการความขดแยงพบวา บคคลทมบทบาทในการจดการความขดแยงมากทสดคอผน าชมชน คดเปนรอยละ 67.60 รองลงมาคอ สมาชกในชมชนดวยกน คดเปนรอยละ 16.40 เจาทของรฐคดเปนรอยละ 9.00 โดยบคคลทมบทบาทในการจดการความขดแยงนอยทสดคอ ผน าศาสนา คดเปนรอยละ 7.10

ส าหรบหนวยงานและบคคลทเขามาแกไขปญหาความขดแยงในชมชนพบวา หนวยงานและบคคลทเขามาแกไขปญหาความขดแยงมากทสดคอ ก านน-ผใหญบาน คดเปนรอยละ 42.90 รองลงมาคอ นายอ าเภอ คดเปนรอยละ 23.80 องคการบรหารสวนต าบล คดเปนรอยละ 14.20 ผวาราชการจงหวด คดเปนรอยละ 7.40 และ ส านกงานคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด คดเปน รอยละ 4.60 ส าหรบนกการเมองทองถน นกวชาการและนกสนตวธ นกการเมองระดบชาต และคณะกรรมการอสลามประจ ามสยด เขามาแกปญหาความขดแยงเปนสวนนอย คดเปนรอยละ 1.50 1.50 0.90 และ 0.90 ตามล าดบ

ตาราง 5 จ านวน (Frequency) และ คารอยละ (Percent) ของกระบวนการจดการความขดแยงจ าแนกตามประเภทของผน า

กระบวนการจดการความขดแยง ผน าทองถน ผน าศาสนา ผน าเยาวชน

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 1. บคคลทมบทบาทในการจดการความขดแยงในชมชน (1) สมาชกในชมชนดวยกน (2) ผน าชมชน (3) ผน าศาสนา (4) เจาหนาทของรฐ

31 71 10 14

24.60 56.30 7.90 11.10

6 25 4 3

15.80 65.80 10.50 7.90

16 123 9 12

10.00 76.90 5.60 7.50

รวม 126 100 38 100 160 100

2. หนวยงานและบคคลทเขามาแกไขปญหาความขดแยงในชมชน (1) องคการบรหารสวนต าบล 13 10.30 9 23.70 24 15.00 (2) ก านน-ผใหญบาน 49 38.90 11 28.90 79 49.40 (3) นายอ าเภอ 33 26.20 6 15.80 38 23.80 (4) ผวาราชการจงหวด 10 7.90 5 13.20 9 5.60

(5) นกการเมองทองถน 4 3.20 1 2.60 1 0.60 (6) นกการเมองระดบชาต 2 1.60 0 0.00 0 0.00 (7) นกวชาการและนกสนตวธ 1 0.80 1 2.60 0 0.00 (8) คณะกรรมการอสลามประจ ามสยด

3 2.40 0 0.00 3 1.90

(9) ส านกงานคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด

5 4.00 5 13.20 5 3.10

(10) อนๆ 6 4.80 0 0.00 1 0.60 รวม 126 100 38 100 160 100

จากตาราง 5 กระบวนการจดการความขดแยงในชมชนพบวา ผน าทองถน ผน าศาสนาและผน าเยาวชน มความคดเหนสอดคลองกนคอ เหนวาบคคลทมบทบาทในการจดการความขดแยงในชมชนคอ ผน าชมชน คดเปนรอยละ 56.30 65.80 และ 76.90 ตามล าดบ รองลงมาผน าทองถนเหนวาผทมบทบาทในการจดการความขดแยงคอ สมาชกในชมชนดวยกน เจาหนาทของรฐ และ ผน าศาสนา คดเปนรอยละ 24.60 11.10 และ 7.90 ตามล าดบ ซงสอดคลองกบผน าเยาวชนทเหนวาผมบทบาทในการจดการความขดแยงรองลงมาคอ สมาชกในชมชนดวยกน เจาหนาทของรฐ และ ผน าศาสนา คดเปนรอยละ 10.00 7.60 และ 5.60 ส าหรบผน าศาสนาเหนวาบคคลทมบทบาทในการจดการความขดแยงรองลงมาคอ สมาชกในชมชนดวยกน ผน าศาสนาและเจาหนาทของรฐ คดเปนรอยละ 15.80 10.50 และ 7.90 ตามล าดบ

ส าหรบหนวยงานและบคคลทเขามาแกไขปญหาความขดแยงในชมชนพบวา ผน าทง 3 กลม มความคดเหนเกยวกบหนวยงานและบคคลทเขามาแกไขปญหาความขดแยงในชมชน 3 อนดบแรกสอดคลองกน โดยผน าทองถนมความเหนเกยวกบหนวยงานและบคคลทเขามาแกปญหาความขดแยงในชมชน 3 อนดบแรก คอ ก านน-ผใหญบาน รองลงมาคอ นายอ าเภอ และองคการบรหารสวนต าบล คดเปนรอยละ 38.90 26.20 10.30 ตามล าดบ ผน าศาสนามความเหนเกยวกบหนวยงานและบคคลทเขามาแกปญหาความขดแยงในชมชน 3 อนดบแรก คอ ก านน-ผใหญบาน รองลงมาคอ องคการบรหารสวนต าบลและนายอ าเภอ คดเปนรอยละ 28.90 23.70 และ 15.80 ตามล าดบ ผน าเยาวชนมความเหนเกยวกบหนวยงานและบคคลทเขามาแกปญหาความขดแยงในชมชน 3 อนดบแรก คอ ก านน-ผใหญบาน รองลงมาคอ นายอ าเภอ และองคการบรหารสวนต าบล คดเปนรอยละ 49.40 23.80 15.00 ตามล าดบ ส าหรบนกการเมองทองถน นกวชาการและนกสนตวธ นกการเมองระดบชาต และคณะกรรมการอสลามประจ ามสยด เขามาแกปญหาความขดแยงเปนสวนนอย โดยผน าทองถนเหนวาหนวยงานและบคคลทเขามาแกไขปญหาความขดแยงในชมชนนอยทสดคอ นกวชาการและนกสนตวธ คดเปนรอยละ 2.40 ผน าศาสนาเหนวานกการเมองระดบชาตและคณะกรรมการอสลามประจ ามสยดไมไดเขามาแกปญหาความขดแยง เชนเดยวกบผน าเยาวชนทเหนวานกการเมองระดบชาต นกวชาการและนกสนตวธ ไมไดเขามาแกปญหาความขดแยงในชมชน

2.3. การศกษาการมสวนรวมในการจดการความขดแยงในภาพรวมและจ าแนกตามประเภทของผน า ดงตาราง 6-7

ตาราง 6 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) การมสวนรวมในการจดการความขดแยงของกลมตวอยางในภาพรวม

ขอ การมสวนรวมในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 ไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยงในชม

3.28 .861 ปานกลาง

2 เสนอแนะวธการจดการความขดแยงในชมชน 3.38 .890 ปานกลาง 3 น าความรและประสบการณมาใชในการจดการความขดแยง

ในชมชน 3.32 .943 ปานกลาง

4 มสวนรวมในการจดท าแผนการจดการความขดแยงของชมชน

3.29 .895 ปานกลาง

5 มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการความขดแยง 3.23 .897 ปานกลาง 6 มสวนรวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ 3.10 .912 ปานกลาง 7 จดอบรมใหความรทางดานการจดการความขดแยง 2.92 .849 ปานกลาง รวม 3.21 .873 ปานกลาง

จากตาราง 6 การมสวนรวมในการจดการความขดแยงพบวา โดยภาพรวมกลมตวอยางมสวนรวมใน

การจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง คาเฉลยเทากบ 3.21 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา กลมตวอยางมสวนรวมในการจดการความขดแยงทกขอในระดบปานกลาง โดยมสวนรวมในการเสนอแนะวธการจดการความขดแยงในชมชนมากทสด คาเฉลยเทากบ 3.38 รองลงมาคอ การน าความรและประสบการณมาใชในการจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.32 มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการความขดแยงของชมชน คาเฉลยเทากบ 3.29 ไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยงในชม คาเฉลยเทากบ 3.28 มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการความขดแยง คาเฉลยเทากบ 3.23 มสวนรวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ คาเฉลยเทากบ 3.10 และการจดอบรมใหความรทางดานการจดการความขดแยง คาเฉลยเทากบ 2.92 ตามล าดบ

ตาราง 7 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) การมสวนรวมในการจดการความขดแยงของผน าทองถน

ขอ การมสวนรวมในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 ไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยงในชม

3.33 .980 ปานกลาง

2 เสนอแนะวธการจดการความขดแยงในชมชน 3.46 .944 ปานกลาง 3 น าความรและประสบการณมาใชในการจดการความขดแยง

ในชมชน 3.51 1.018 มาก

4 มสวนรวมในการจดท าแผนการจดการความขดแยงของชมชน

3.42 .999 ปานกลาง

5 มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการความขดแยง 3.36 1.031 ปานกลาง 6 มสวนรวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ 3.25 1.078 ปานกลาง 7 จดอบรมใหความรทางดานการจดการความขดแยง 3.09 .904 ปานกลาง รวม 3.34 .955 ปานกลาง

จากตาราง 7 การมสวนรวมในการจดการความขดแยงของผน าทองถนพบวา โดยภาพรวมผน า

ทองถนมสวนรวมในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง คาเฉลยเทากบ 3.34 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผน าทองถนมสวนรวมในการจดการความขดแยงในระดบมาก 1 ขอ คอ การน าความรและประสบการณมาใชในการจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.51 ส าหรบขออนๆ มสวนรวมอยในระดบปานกลางตามล าดบคอ เสนอแนะวธการจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.46 มสวนรวมในการจดท าแผนการจดการความขดแยงของชมชน คาเฉลยเทากบ 3.42 มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการความขดแยง คาเฉลยเทากบ 3.36 ไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยงในชม คาเฉลยเทากบ 3.33 มสวนรวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ คาเฉลยเทากบ 3.25 ส าหรบการจดอบรมใหความรทางดานการจดการความขดแยง ผน าทองถนมสวนรวมนอยทสด มคาเฉลยเทากบ 3.09

ตาราง 8 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) การมสวนรวมในการจดการความขดแยงของผน าศาสนา

ขอ การมสวนรวมในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 ไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยงในชม

3.58 .552 มาก

2 เสนอแนะวธการจดการความขดแยงในชมชน 3.71 .835 มาก 3 น าความรและประสบการณมาใชในการจดการความขดแยง

ในชมชน 3.68 .842 มาก

4 มสวนรวมในการจดท าแผนการจดการความขดแยงของชมชน

3.66 .781 มาก

5 มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการความขดแยง 3.61 .823 มาก 6 มสวนรวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ 3.37 .852 ปานกลาง 7 จดอบรมใหความรทางดานการจดการความขดแยง 2.97 .788 ปานกลาง รวม 3.51 .798 มาก

จากตาราง 8 การมสวนรวมในการจดการความขดแยงของผน าศาสนาพบวา โดยภาพรวมผน าศาสนา

มสวนรวมในการจดการความขดแยงอยในระดบมาก คาเฉลยเทากบ 3.51 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผน าศาสนามสวนรวมในการจดการความขดแยงในระดบมาก 5 ขอ โดยมสวนรวมสงทสดคอ เสนอแนะวธการจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.71 รองลงมาคอ การน าความรและประสบการณมาใชในการ

จดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.68 การมสวนรวมในการจดท าแผนการจดการความขดแยงของชมชน คาเฉลยเทากบ 3.66 และ การไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยงในชม คาเฉลยเทากบ 3.58 ส าหรบการมสวนรวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ และจดอบรมใหความรทางดานการจดการความขดแยง ผน าศาสนามสวนรวมในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง คาเฉลยเทากบ 3.37 และ 2.97 ตามล าดบ

ตาราง 9 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) การมสวนรวมในการจดการความขดแยงของผน าเยาวชน

ขอ การมสวนรวมในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 ไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยงในชม

3.17 .803 ปานกลาง

2 เสนอแนะวธการจดการความขดแยงในชมชน 3.23 .833 ปานกลาง 3 น าความรและประสบการณมาใชในการจดการความขดแยง

ในชมชน 3.09 .845 ปานกลาง

4 มสวนรวมในการจดท าแผนการจดการความขดแยงของชมชน

3.10 .787 ปานกลาง

5 มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการความขดแยง 3.05 .751 ปานกลาง 6 มสวนรวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ 2.92 .735 ปานกลาง 7 จดอบรมใหความรทางดานการจดการความขดแยง 2.77 .795 ปานกลาง รวม 3.04 .810 ปานกลาง

จากตาราง 9 การมสวนรวมในการจดการความขดแยงของผน าเยาวชนพบวา โดยภาพรวมผน า

เยาวชน มสวนรวมในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง คาเฉลยเทากบ 3.04 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผน าเยาวชน มสวนรวมในการจดการความขดแยงในระดบปานกลางทกขอ โดยผน าเยาวชนมสวนรวมในการจดการความขดแยงมากทสดคอ การเสนอแนะวธการจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.23 รองลงมาคอ ไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการแกไขปญหาความขดแยงในชม คาเฉลยเทากบ 3.17 มสวนรวมในการจดท าแผนการจดการความขดแยงของชมชน คาเฉลยเทากบ 3.10 น าความรและประสบการณมาใชในการจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.09 มสวนรวมในการก าหนดนโยบายการจดการความขดแยง คาเฉลยเทากบ 3.05 มสวนรวมในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ คาเฉลยเทากบ 2.92 ส าหรบดานการจดอบรมใหความรทางดานการจดการความขดแยง ผน าเยาวชนมสวนรวมนอยทสด มคาเฉลยเทากบ 2.77

2.4. การศกษาเทคนคในการจดการความขดแยงในภาพรวมและจ าแนกตามประเภทของผน า ดงตาราง 10-13

ตาราง 10 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) เทคนคในการจดการความขดแยงของกลมตวอยางในภาพรวม

ขอ เทคนคในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 จดตงหนวยงานรบฟงเรองราวความเดอดรอนและความขดแยงและใหความชวยเหลอเปนการเฉพาะอยางเรงดวน

3.19 .816 ปานกลาง

2 การพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชมชนใหดขน 3.35 .857 ปานกลาง 3 การพฒนาอาชพของประชาชนในชมชนใหมความมนคงและ

เพมรายไดใหมากขน 3.42 .962 ปานกลาง

4 การจดตงองคกรบรหารซะกาตในชมชนทเปนรปธรรม 3.37 1.000 ปานกลาง 5 การสนบสนนและเปดโอกาสใหเยาวชนและคนในชมชนให

ไดรบการศกษาในระดบอดมศกษา 3.38 1.041 ปานกลาง

6 อนรกษและฟนฟวฒนธรรมทองถนใหด ารงอยตอไป 3.18 .999 ปานกลาง 7 ยอมรบความหลากหลายของความเชอและวฒนธรรมของ

ประชาชนในชมชน 3.33 .911 ปานกลาง

8 ใชเทคนคการตกเตอนเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.34 .949 ปานกลาง 9 มการใชหลกประนประนอมกบกลมคนในชมชนทมความ

คดเหนไมตรงกนเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.42 .987 ปานกลาง

10 ใชการลงโทษเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.13 1.041 ปานกลาง 11 มอบความไววางใจกบทกฝายในชมชน 3.35 1.031 ปานกลาง 12 ด ารงซงความยตธรรมกบทกฝายในการจดการความขดแยง 3.30 .996 ปานกลาง 13 น าเทคนคและวธการสอสารทดมาใชในการจดการความ

ขดแยง 3.27 .995 ปานกลาง

14 น าเสนอขอมลและขาวสารตางๆ อยางมระบบ รวดเรวและถกตอง

3.30 1.027 ปานกลาง

15 เสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครวในการดแลบตรหลาน

3.36 .946 ปานกลาง

16 ก าหนดกตกามาใชบงคบในชมชนไมใหความขดแยงบานปลายขน

3.32 .986 ปานกลาง

ตาราง 10 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) เทคนคในการจดการความขดแยงของกลมตวอยางในภาพรวม (ตอ)

ขอ เทคนคในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

17 ในการแกไขปญหาความขดแยงจะใชมตความเหนของกรรมการหมบานและกรรมการชมชน

3.26 .962 ปานกลาง

18 จดกจกรรมสรางสมพนธกลมตางๆในชมชน เพอใหมความสนทสนม เขาใจกน เพอปองกนการเกดความขดแยง

3.26 .990 ปานกลาง

19 ใหผอาวโสเขามามบทบาทไกลเกลยขอพพาทแกคกรณทขดแยงกน

3.28 1.025 ปานกลาง

20 วางตวเปนกลางไมแสดงความคดเหนเขาขางคกรณทเกดความขดแยง

3.14 1.000 ปานกลาง

รวม 3.33 .768 ปานกลาง

จากตาราง 10 เทคนคในการจดการความขดแยงพบวา โดยภาพรวมกลมตวอยางใชเทคนคในการจดการความขดแยงระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 3.33 เมอพจารณาเปนรายขอพบวากลมตวอยางใชเทคนคในการจดการความขดแยงในระดบปานกลางทกขอ โดยเทคนคทกลมตวอยางใชในการจดการความขดแยงสงทสด 5 อนดบคอ การพฒนาอาชพของประชาชนในชมชนใหมความมนคงและเพมรายไดใหมากขน คาเฉลยเทากบ 3.42 การใชหลกประนประนอมกบกลมคนในชมชนทมความคดเหนไมตรงกนเพอจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.42 การสนบสนนและเปดโอกาสใหเยาวชนและคนในชมชนใหไดรบการศกษาในระดบอดมศกษา คาเฉลยเทากบ 3.38 การจดตงองคกรบรหารซะกาตในชมชนทเปนรปธรรม คาเฉลยเทากบ 3.37 และการเสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครวในการดแลบตรหลาน คาเฉลยเทากบ 3.36 ส าหรบเทคนคทกลมตวอยางใชในการจดการความขดแยงนอยทสด 5 อนดบ คอ จดกจกรรมสรางสมพนธกลมตางๆในชมชนเพอใหมความสนทสนม เขาใจกน เพอปองกนการเกดความขดแยง คาเฉลยเทากบ 3.26 รองลงมาคอ จดตงหนวยงานรบฟงเรองราวความเดอดรอนและความขดแยงและใหความชวยเหลอเปนการเฉพาะอยางเรงดวน คาเฉลยเทากบ 3.19 อนรกษและฟนฟวฒนธรรมทองถนใหด ารงอยตอไป คาเฉลยเทากบ 3.18 วางตวเปนกลางไมแสดงความคดเหนเขาขางคกรณทเกดความขดแยง คาเฉลยเทากบ 3.14 และใชการลงโทษเพอจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.13 ตามล าดบ

ตาราง 11 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) เทคนคในการ

จดการความขดแยงของผน าทองถน

ขอ เทคนคในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 จดตงหนวยงานรบฟงเรองราวความเดอดรอนและความขดแยงและใหความชวยเหลอเปนการเฉพาะอยางเรงดวน

3.44 .844 ปานกลาง

2 การพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชมชนใหดขน 3.66 .841 มาก 3 การพฒนาอาชพของประชาชนในชมชนใหมความมนคงและ 3.77 .922 มาก

เพมรายไดใหมากขน 4 การจดตงองคกรบรหารซะกาตในชมชนทเปนรปธรรม 3.61 .938 มาก 5 การสนบสนนและเปดโอกาสใหเยาวชนและคนในชมชนให

ไดรบการศกษาในระดบอดมศกษา 3.63 .952 มาก

6 อนรกษและฟนฟวฒนธรรมทองถนใหด ารงอยตอไป 3.57 .907 มาก 7 ยอมรบความหลากหลายของความเชอและวฒนธรรมของ

ประชาชนในชมชน 3.63 .944 มาก

8 ใชเทคนคการตกเตอนเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.61 .963 มาก 9 มการใชหลกประนประนอมกบกลมคนในชมชนทมความ

คดเหนไมตรงกนเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.64 1.000 มาก

10 ใชการลงโทษเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.30 1.119 ปานกลาง 11 มอบความไววางใจกบทกฝายในชมชน 3.63 1.010 มาก 12 ด ารงซงความยตธรรมกบทกฝายในการจดการความขดแยง 3.60 .981 มาก 13 น าเทคนคและวธการสอสารทดมาใชในการจดการความ

ขดแยง 3.48 1.002 ปานกลาง

14 น าเสนอขอมลและขาวสารตางๆ อยางมระบบ รวดเรวและถกตอง

3.57 1.007 มาก

15 เสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครวในการดแลบตรหลาน

3.65 .958 มาก

16 ก าหนดกตกามาใชบงคบในชมชนไมใหความขดแยงบานปลายขน

3.56 1.055 มาก

ตาราง 11 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) เทคนคในการจดการความขดแยงของกลมตวอยางในภาพรวม (ตอ)

ขอ เทคนคในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

17 ในการแกไขปญหาความขดแยงจะใชมตความเหนของกรรมการหมบานและกรรมการชมชน

3.50 .986 มาก

18 จดกจกรรมสรางสมพนธกลมตางๆในชมชน เพอใหมความสนทสนม เขาใจกน เพอปองกนการเกดความขดแยง

3.49 1.010 ปานกลาง

19 ใหผอาวโสเขามามบทบาทไกลเกลยขอพพาทแกคกรณทขดแยงกน

3.43 1.077 ปานกลาง

20 วางตวเปนกลางไมแสดงความคดเหนเขาขางคกรณทเกดความขดแยง

3.36 1.077 ปานกลาง

รวม 3.56 .923 มาก

จากตาราง 11 เทคนคในการจดการความขดแยงพบวา โดยภาพรวมผน าทองถน ใชเทคนคในการจดการความขดแยงระดบมาก มคาเฉลยเทากบ 3.56 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผน าทองถน ใชเทคนคในการจดการความขดแยงในระดบมาก 14 ดาน และระดบปานกลาง 6 ดาน จากทงหมด 20 ดาน โดยเทคนคทผน าทองถน ใชในการจดการความขดแยงสงทสด 3 อนดบคอ การพฒนาอาชพของประชาชนในชมชนใหมความมนคงและเพมรายไดใหมากขน การพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชมชนใหดขน และ เสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครวในการดแลบตรหลาน คาเฉลยเทากบ 3.77 3.66 และ 3.65 ตามล าดบ ส าหรบเทคนคทผน าทองถนใชในการจดการความขดแยงในระดบปานกลางและใชนอยทสด 3 อนดบ คอ ใชการลงโทษเพอจดการความขดแยงในชมชน วางตวเปนกลางไมแสดงความคดเหนเขาขางคกรณทเกดความขดแยง และใหผอาวโสเขามามบทบาทไกลเกลยขอพพาทแกคกรณทขดแยงกน คาเฉลยเทากบ 3.30 3.36 และ 3.43 ตามล าดบ

ตาราง 12 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) เทคนคในการจดการความขดแยงของผน าศาสนา

ขอ เทคนคในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 จดตงหนวยงานรบฟงเรองราวความเดอดรอนและความขดแยงและใหความชวยเหลอเปนการเฉพาะอยางเรงดวน

3.34 .627 ปานกลาง

2 การพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชมชนใหดขน 3.71 .732 มาก 3 การพฒนาอาชพของประชาชนในชมชนใหมความมนคงและ

เพมรายไดใหมากขน 3.79 .777 มาก

4 การจดตงองคกรบรหารซะกาตในชมชนทเปนรปธรรม 3.76 .913 มาก 5 การสนบสนนและเปดโอกาสใหเยาวชนและคนในชมชนให

ไดรบการศกษาในระดบอดมศกษา 3.79 .963 มาก

6 อนรกษและฟนฟวฒนธรรมทองถนใหด ารงอยตอไป 3.50 .797 มาก 7 ยอมรบความหลากหลายของความเชอและวฒนธรรมของ

ประชาชนในชมชน 3.63 .714 มาก

8 ใชเทคนคการตกเตอนเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.82 .692 มาก 9 มการใชหลกประนประนอมกบกลมคนในชมชนทมความ

คดเหนไมตรงกนเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.95 .733 มาก

10 ใชการลงโทษเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.55 .950 มาก 11 มอบความไววางใจกบทกฝายในชมชน 3.63 1.025 มาก 12 ด ารงซงความยตธรรมกบทกฝายในการจดการความขดแยง 3.66 .994 มาก 13 น าเทคนคและวธการสอสารทดมาใชในการจดการความ

ขดแยง 3.63 .942 มาก

14 น าเสนอขอมลและขาวสารตางๆ อยางมระบบ รวดเรวและถกตอง

3.61 1.104 มาก

15 เสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครวในการดแลบตรหลาน

3.79 .811 มาก

16 ก าหนดกตกามาใชบงคบในชมชนไมใหความขดแยงบานปลายขน

3.84 .789 มาก

ตาราง 12 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) เทคนคในการจดการความขดแยงของผน าศาสนา (ตอ)

ขอ ขอความ คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

17 ในการแกไขปญหาความขดแยงจะใชมตความเหนของกรรมการหมบานและกรรมการชมชน

3.82 .865 มาก

18 จดกจกรรมสรางสมพนธกลมตางๆในชมชน เพอใหมความสนทสนม เขาใจกน เพอปองกนการเกดความขดแยง

3.74 .860 มาก

19 ใหผอาวโสเขามามบทบาทไกลเกลยขอพพาทแกคกรณทขดแยงกน

3.82 .896 มาก

20 วางตวเปนกลางไมแสดงความคดเหนเขาขางคกรณทเกดความขดแยง

3.37 .852 ปานกลาง

รวม 3.78 .864 ปานกลาง

จากตาราง 12 การใชเทคนคในการจดการความขดแยงพบวา โดยภาพรวมผน าศาสนา ใชเทคนคการจดการความขดแยงในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ 3.78 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผน าศาสนา ใชเทคนคในการจดการความขดแยงสวนใหญในระดบมาก 18 ขอและระดบปานกลาง 2 ดขอ โดยเทคนคทผน าศาสนา ใชในการจดการความขดแยงสงทสด 3 อนดบคอ มการใชหลกประนประนอมกบกลมคนในชมชนทมความคดเหนไมตรงกนเพอจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.95 รองลงมาคอ ใชเทคนคการตกเตอนเพอจดการความขดแยงในชมชน ใชมตความเหนของกรรมการหมบานและกรรมการชมชนในการแกไขปญหาความขดแยง และใหผอาวโสเขามามบทบาทไกลเกลยขอพพาทแกคกรณทขดแยงกน โดยทง 3 ขอ มคาเฉลยเทากน คอ 3.82 ส าหรบเทคนคทผน าทองถนใชในการจดการความขดแยงในระดบปานกลางซงมอย 2 ขอ คอ จดตงหนวยงานรบฟงเรองราวความเดอดรอนและความขดแยงและใหความชวยเหลอเปนการเฉพาะอยางเรงดวน และวางตวเปนกลางไมแสดงความคดเหนเขาขางคกรณทเกดความขดแยง มคาเฉลยเทากบ และ 3.34 3.37 ตามล าดบ

ตาราง 13 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) เทคนคในการจดการความขดแยงของผน าเยาวชน

ขอ เทคนคในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 จดตงหนวยงานรบฟงเรองราวความเดอดรอนและความขดแยงและใหความชวยเหลอเปนการเฉพาะอยางเรงดวน

2.94 .763 ปานกลาง

2 การพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชมชนใหดขน 3.01 .769 ปานกลาง 3 การพฒนาอาชพของประชาชนในชมชนใหมความมนคงและ

เพมรายไดใหมากขน 3.06 .902 ปานกลาง

4 การจดตงองคกรบรหารซะกาตในชมชนทเปนรปธรรม 3.08 .990 ปานกลาง 5 การสนบสนนและเปดโอกาสใหเยาวชนและคนในชมชนให

ไดรบการศกษาในระดบอดมศกษา 3.08 1.046 ปานกลาง

6 อนรกษและฟนฟวฒนธรรมทองถนใหด ารงอยตอไป 2.80 .970 ปานกลาง 7 ยอมรบความหลากหลายของความเชอและวฒนธรรมของ

ประชาชนในชมชน 3.03 .827 ปานกลาง

8 ใชเทคนคการตกเตอนเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.01 .876 ปานกลาง 9 มการใชหลกประนประนอมกบกลมคนในชมชนทมความ

คดเหนไมตรงกนเพอจดการความขดแยงในชมชน 3.12 .934 ปานกลาง

10 ใชการลงโทษเพอจดการความขดแยงในชมชน 2.89 .938 ปานกลาง 11 มอบความไววางใจกบทกฝายในชมชน 3.06 .973 ปานกลาง 12 ด ารงซงความยตธรรมกบทกฝายในการจดการความขดแยง 2.99 .911 ปานกลาง 13 น าเทคนคและวธการสอสารทดมาใชในการจดการความ

ขดแยง 3.02 .942 ปานกลาง

14 น าเสนอขอมลและขาวสารตางๆ อยางมระบบ รวดเรวและถกตอง

3.02 .948 ปานกลาง

15 เสรมสรางความเขมแขงใหกบครอบครวในการดแลบตรหลาน

3.04 .853 ปานกลาง

16 ก าหนดกตกามาใชบงคบในชมชนไมใหความขดแยงบานปลายขน

3.01 .865 ปานกลาง

ตาราง 13 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) เทคนคในการจดการความขดแยงของผน าเยาวชน (ตอ)

ขอ เทคนคในการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

17 ในการแกไขปญหาความขดแยงจะใชมตความเหนของกรรมการหมบานและกรรมการชมชน

2.94 .849 ปานกลาง

18 จดกจกรรมสรางสมพนธกลมตางๆในชมชน เพอใหมความสนทสนม เขาใจกน เพอปองกนการเกดความขดแยง

2.97 .914 ปานกลาง

19 ใหผอาวโสเขามามบทบาทไกลเกลยขอพพาทแกคกรณทขดแยงกน

3.04 .944 ปานกลาง

20 วางตวเปนกลางไมแสดงความคดเหนเขาขางคกรณทเกดความขดแยง

2.91 .921 ปานกลาง

รวม 3.01 .785 ปานกลาง

จากตาราง 13 การใชเทคนคในการจดการความขดแยงของผน าเยาวชนพบวา โดยภาพรวมผน าเยาวชน ใชเทคนคการจดการความขดแยงในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 3.01 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ผน าเยาวชน ใชเทคนคในการจดการความขดแยงระดบปานกลางทกขอโดยเทคนคทผน าเยาวชน ใชในการจดการความขดแยงสงทสด 3 อนดบคอ ใชหลกประนประนอมกบกลมคนในชมชนทมความคดเหนไมตรงกนเพอจดการความขดแยงในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.12 รองลงมาคอ การจดตงองคกรบรหารซะกาตในชมชนทเปนรปธรรม และการสนบสนนและเปดโอกาสใหเยาวชนและคนในชมชนใหไดรบการศกษาในระดบอดมศกษา โดยทง 2 ขอ มคาเฉลยเทากนคอ 3.08 ส าหรบเทคนคทผน าเยาวชนใชในการจดการความขดแยงนอยทสด 3 อนดบคอ การอนรกษและฟนฟวฒนธรรมทองถนใหด ารงอยตอไป ใชการลงโทษเพอจดการความขดแยงในชมชน และวางตวเปนกลางไมแสดงความคดเหนเขาขางคกรณทเกดความขดแยง คาเฉลยเทากบ 2.80 2.89 และ 3.95 ตามล าดบ

2.5. การศกษาผลของการจดการความขดแยงในภาพรวมและจ าแนกตามประเภทของผน า ดงตาราง 14-17

ตาราง 14 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) ผลของการจดการความขดแยงของกลมตวอยางในภาพรวม

ขอ ผลของการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 การด ารงชวตรวมกนในชมชน 3.54 .748 มาก 2 การปฏบตกจกรรมตางๆ รวมกนระหวางสมาชกในชมชน 3.64 .781 มาก 3 ความไววางใจซงกนและกนระหวางสมาชกในชมชน 3.53 .867 มาก 4 การท างานและการประกอบอาชพของประชาชนในชมชน 3.37 .882 ปานกลาง

5 รายไดของประชาชนในชมชน 3.34 .826 ปานกลาง 6 การท ากจกรรมการเมองและการแสดงความคดเหนตางๆ

ของสมาชกในชมชน 3.40 .833 ปานกลาง

7 การปฏบตศาสนกจของประชาชนในชมชน 3.40 .862 ปานกลาง 8 การสบสานและอนรกษวฒนธรรมของประชาชนในชมชน 3.34 .877 ปานกลาง 9 ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน 3.23 .856 ปานกลาง 10 ความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐ 3.06 .886 ปานกลาง รวม 3.38 .825 ปานกลาง

จากตาราง 14 ผลของการจดการความขดแยงพบวา โดยภาพรวมกลมตวอยางเหนวาภายหลงจากทม

การจดการความขดแยงในชมชน ระดบความเปนอยดขนปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 3.38 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ภายหลงจากมการจดการความขดแยงในชมชนมผลใหความเปนอยดขนมากคอ การปฏบตกจกรรมตางๆ รวมกนระหวางสมาชกในชมชน การด ารงชวตรวมกนในชมชน ความไววางใจซงกนและกนระหวางสมาชกในชมชน มคาเฉลยเทากบ 3.64 3.54 และ 3.53 ตามล าดบ ส าหรบขออนๆ ดขนในระดบปานกลางคอ การท ากจกรรมการเมองและการแสดงความคดเหนตางๆ ของสมาชกในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.40 การปฏบตศาสนกจของประชาชนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.40 การท างานและการประกอบอาชพของประชาชนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.37 รายไดของประชาชนในชมชน 3.34 การสบสานและอนรกษวฒนธรรมของประชาชนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.34 ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน คาเฉลยเทากบ 3.23 และความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐดขนนอยทสด คาเฉลยเทากบ 3.06

ตาราง 15 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) ผลของการ

จดการความขดแยงของผน าทองถน

ขอ ผลของการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 การด ารงชวตรวมกนในชมชน 3.71 .736 มาก 2 การปฏบตกจกรรมตางๆ รวมกนระหวางสมาชกในชมชน 3.86 .777 มาก 3 ความไววางใจซงกนและกนระหวางสมาชกในชมชน 3.70 .803 มาก 4 การท างานและการประกอบอาชพของประชาชนในชมชน 3.61 .819 มาก 5 รายไดของประชาชนในชมชน 3.52 .797 มาก 6 การท ากจกรรมการเมองและการแสดงความคดเหนตางๆ

ของสมาชกในชมชน 3.58 .719 มาก

7 การปฏบตศาสนกจของประชาชนในชมชน 3.66 .728 มาก 8 การสบสานและอนรกษวฒนธรรมของประชาชนในชมชน 3.62 .778 มาก 9 ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน 3.47 .766 ปานกลาง 10 ความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐ 3.33 .829 ปานกลาง รวม 3.60 .775 มาก

จากตาราง 15 ผลของการจดการความขดแยงพบวา โดยภาพรวมผน าทองถนเหนวาภายหลงจากทมการจดการความขดแยงในชมชน มผลใหระดบความเปนอยดขนมาก มคาเฉลยเทากบ 3.60 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ภายหลงจากมการจดการความขดแยงในชมชนมผลใหความเปนอยดขนมาก 8 ขอ เรยงล าดบดงน การปฏบตกจกรรมตางๆ รวมกนระหวางสมาชกในชมชน การด ารงชวตรวมกนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.86 การด ารงชวตรวมกนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.71 ความไววางใจซงกนและกนระหวางสมาชกในชมชน มคาเฉลยเทากบ 3.70 การปฏบตศาสนกจของประชาชนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.66 การสบสานและอนรกษวฒนธรรมของประชาชนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.62 การท างานและการประกอบอาชพของประชาชนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.61 การท ากจกรรมการเมองและการแสดงความคดเหนตางๆ ของสมาชกในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.58 และ รายไดของประชาชนในชมชน คาเฉลยเทากบ 3.52 ส าหรบผลของการจดการความขดแยงทท าใหความเปนอยดขนในระดบปานกลางคอ ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน คาเฉลยเทากบ 3.47 และ ความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐ คาเฉลยเทากบ 3.33

ตาราง 16 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) ผลของการ

จดการความขดแยงของผน าศาสนา

ขอ ผลของการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 การด ารงชวตรวมกนในชมชน 3.79 .664 มาก 2 การปฏบตกจกรรมตางๆ รวมกนระหวางสมาชกในชมชน 3.79 .741 มาก 3 ความไววางใจซงกนและกนระหวางสมาชกในชมชน 3.79 .935 มาก 4 การท างานและการประกอบอาชพของประชาชนในชมชน 3.63 .913 มาก 5 รายไดของประชาชนในชมชน 3.53 .830 มาก 6 การท ากจกรรมการเมองและการแสดงความคดเหนตางๆ

ของสมาชกในชมชน 3.76 .883 มาก

7 การปฏบตศาสนกจของประชาชนในชมชน 3.58 1.081 มาก 8 การสบสานและอนรกษวฒนธรรมของประชาชนในชมชน 3.63 .883 มาก 9 ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน 3.55 .860 มาก 10 ความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐ 3.53 .979 มาก รวม 3.65 .876 มาก

จากตาราง 16 ผลของการจดการความขดแยงพบวา โดยภาพรวมผน าศาสนา เหนวาภายหลงจากทม

การจดการความขดแยงในชมชน มผลใหระดบความเปนอยดขนมาก มคาเฉลยเทากบ 3.65 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ภายหลงจากมการจดการความขดแยงในชมชนมผลใหความเปนอยดขนมากทกขอ โดยขอทความเปนอยดขนสงทสดคอ การด ารงชวตรวมกนในชมชน การปฏบตกจกรรมตางๆ รวมกนระหวางสมาชกในชมชน และความไววางใจซงกนและกนระหวางสมาชกในชมชน โดยทง 3 ขอ มคะแนนเฉลยเทากนคอ 3.79 และขอทความเปนอยดขนนอยทสดคอ รายไดของประชาชนในชมชนและความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐ ทง 2 ขอมคาเฉลยเทากนคอ 3.53

ตาราง 17 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) ผลของการจดการความขดแยงของผน าเยาวชน

ขอ ผลของการจดการความขดแยง คาเฉลย (Mean)

S.D. ระดบ

1 การด ารงชวตรวมกนในชมชน 3.34 .727 ปานกลาง 2 การปฏบตกจกรรมตางๆ รวมกนระหวางสมาชกในชมชน 3.43 .740 ปานกลาง 3 ความไววางใจซงกนและกนระหวางสมาชกในชมชน 3.33 .859 ปานกลาง 4 การท างานและการประกอบอาชพของประชาชนในชมชน 3.11 .854 ปานกลาง 5 รายไดของประชาชนในชมชน 3.15 .810 ปานกลาง 6 การท ากจกรรมการเมองและการแสดงความคดเหนตางๆ

ของสมาชกในชมชน 3.18 .846 ปานกลาง

7 การปฏบตศาสนกจของประชาชนในชมชน 3.16 .836 ปานกลาง 8 การสบสานและอนรกษวฒนธรรมของประชาชนในชมชน 3.04 .857 ปานกลาง 9 ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน 2.96 .842 ปานกลาง 10 ความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐ 2.74 .787 ปานกลาง รวม 3.14 .815 ปานกลาง

จากตาราง 17 ผลของการจดการความขดแยงพบวา โดยภาพรวมผน าเยาวชน เหนวาภายหลงจากท

มการจดการความขดแยงในชมชน มผลใหระดบความเปนอยดขนปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 3.14 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ภายหลงจากมการจดการความขดแยงในชมชนมผลใหความเปนอยดขนปานกลางทกขอ โดยขอทความเปนอยดขนสงทสดคอ การปฏบตกจกรรมตางๆ รวมกนระหวางสมาชกในชมชน มคาเฉลยเทากนคอ 3.43 และขอทความเปนอยดขนนอยทสดคอ ความรวมมอของประชาชนกบเจาหนาทของรฐ มคาเฉลยเทากนคอ 2.74

ตอนท 3 ผลการเปรยบเทยบเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต

การเปรยบเทยบเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใตประกอบดวย การเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยง เทคนคในการจดการความขดแยง และผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตาม ประเภทผน า เพศ อาชพ รายไดของครอบครวตอเดอน ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษาและความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง ดงน

3.1 ผลการเปรยบเทยบการมสวนรวมในการการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต จ าแนกตามประเภทผน า เพศ อาชพ รายไดของครอบครวตอเดอน ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษาและความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง ดงตาราง

ตาราง 18 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามประเภทผน า

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 2 9.951 4.976

9.850 .000 ความแปรปรวนภายในกลม 321 162.148 .505 รวมทงหมด 323 172.099 4.976

จากตาราง 18 ผลการเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการจดการความขดแยงจ าแนกตามประเภทผน าพบวา ผน าทองถน ผน าศาสนาและผน าเยาวชน มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .000) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe ดงตาราง 19-29

ตาราง 19 คาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามประเภทผน าเปนรายค ดวยวธทดสอบของ Scheffe

ประเภทผน า คาเฉล ผน าทองถน ผน าศาสนา ผน าเยาวชน 3.34 3.51 3.04

ผน าทองถน 3.34 - .166 .297* ผน าศาสนา 3.51 - .463* ผน าเยาวชน 3.04 -

จากตาราง 19 เปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามประเภทผน า พบวา ผน าเยาวชนมสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกบผน าทองถนและผน าศาสนา อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ส าหรบผน าทองถนกบผน าศาสนามสวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 20 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามเพศ

เพศ N mean SD t-value ชาย 193 3.29 .72800 2.35* หญง 131 3.10 .72026

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 20 เปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยง จ าแนกตามเพศพบวา เพศชายและเพศหญงมสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ตาราง 21 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามอาชพ

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 3 19.288 6.409

13.416 .000 ความแปรปรวนภายในกลม 320 152.871 .478 รวมทงหมด 323 172.099

จากตาราง 21 ผลการเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามอาชพพบวา กลมตวอยางทประกอบอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต (P = .000) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายค ดวยวธทดสอบของ Scheffe ดงตาราง 22

ตาราง 22 คาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงเปนรายคจ าแนกตามอาชพ ดวยวธทดสอบของ Scheffe

ประเภทผน า คาเฉลย เกษตรกร รบราชการ คาขาย อนๆ 3.32 3.58 3.25 2.86

(1) เกษตรกร 3.32 - .2601 .073 .460* (2) รบราชการ 3.58 - .333* .721* (3) คาขาย 3.25 - .387* (4) อนๆ 2.86 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 22 เปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามอาชพพบวา กลมตวอยางทประกอบอาชพเกษตรกรกบอาชพอนๆ อาชพรบราชการกบอาชพคาขาย อาชพรบราชการกบอาชพอนๆ และ อาชพคาขายกบอาชพอนๆ มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยางทประกอบอาชพ เกษตรกรกบอาชพรบราชการ และอาชพเกษตรกรกบอาชพคาขาย มสวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 23 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามรายได

แหลงความแปรปรวน df SS MS F P ความแปรปรวนระหวางกลม 3 20.629 6.876

14.527 .000 ความแปรปรวนภายในกลม 320 151.470 .473 รวมทงหมด 323 179.975

จากตาราง 23 ผลการเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการจดการความขดแยงจ าแนกตามรายไดพบวา กลมตวอยางทมรายไดตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .000) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe ดงตาราง 24

ตาราง 24 คาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามรายไดเปนรายค ดวยวธทดสอบของ Scheffe

ประเภทผน า คาเฉลย ต ากวา 10,000 10,001-15,000 15,001-20,000 มากกวา 20,000

2.81 3.04 3.22 3.57 ต ากวา 10,000 2.81 - .222 .404* .756* 10,001-15,000 3.04 - .181 .534* 15,001-20,000 3.22 - .352* มากกวา 20,000

3.57 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 24 เปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามรายไดพบวา กลมตวอยางทมรายได ต ากวา 10,000 บาท/เดอน กบรายได ระหวาง15,001-20,000 บาท/เดอน กลมตวอยางทมรายได ต ากวา 10,000 บาท/เดอน กบรายได มากกวา 20,000 บาท/เดอน กลมตวอยางทมรายไดระหวาง 10,001-15,000 บาท/เดอน กบรายได มากกวา 20,000 บาท/เดอน และ กลมตวอยางทมรายได ระหวาง15,001-20,000 บาท/เดอน กบ รายได มากกวา 20,000 บาท/เดอน มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยางทมรายได ต ากวา 10,000 บาท/เดอน กบรายได ระหวาง 10,001-15,000 บาท/เดอน และ กลมตวอยางทมรายได ระหวาง 10,001-15,000 บาท/เดอน กบรายได ระหวาง15,001-20,000 บาท/เดอน มสวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 25 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามศาสนา

เพศ N mean SD t-value พทธ 157 3.23 .758 .236 อสลาม 267 3.21 .725

จากตาราง 25 เปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามศาสนาพบวา กลมตวอยางทนบถอศาสนาพธและศาสนาอสลามมสวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 26 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามสถานภาพสมรส

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 4 10.238 2.56

5.044 .001 ความแปรปรวนภายในกลม 319 161.861 .507 รวมทงหมด 323 172.099

จากตาราง 26 ผลการเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามสถานภาพสมรสพบวา กลมตวอยางทมสถานภาพสมรสแตกตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .001) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธทดสอบของ Scheffe ดงตาราง 27

ตาราง 27 คาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามอาชพ ดวยวธทดสอบของ Scheffe

สถานภาพสมรส คาเฉลย โสด สมรส หมาย หยาราง แยกกนอย 3.02 3.28 3.64 3.12 2.74

โสด 3.02 - .261 .616* .098 .283 สมรส 3.28 - .355 .162 .544 หมาย 3.64 - .517 .900

หยาราง 3.12 - .382 แยกกนอย 2.74 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 27 เปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามสถานภาพสมรสพบวา กลมตวอยางทมสถานภาพสมรสแตกตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกน 1 ค คอ กลมตวอยางทมสถานภาพโสดกบหมาย (สามเสยชวต) มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกน อยางมนยส าคญทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยางทมสถานภาพสมรสนอกเหนอจากนมสวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 28 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามระดบการศกษา

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 7 2.072 .296

.550 .796 ความแปรปรวนภายในกลม 316 170.027 .538 รวมทงหมด 323 172.099

จากตาราง 28 ผลการเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามระดบการศกษาพบวา กลมตวอยางทจบการศกษาในระดบแตกตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 29 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 2 2.965 1.483

2.814 .061. ความแปรปรวนภายในกลม 321 169.134 .527 รวมทงหมด 323 172.099

จากตาราง 29 ผลการเปรยบเทยบการมสวนรวมในการจดการความขดแยงจ าแนกตามความรความเขาใจพบวา กลมตวอยางทมความรความเขาใจเกยวกบความขดแยงในระดบ นอย ปานกลางและมาก มสวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

3.2 ผลการเปรยบเทยบเทคนคในการการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต จ าแนกตามประเภทผน า เพศ อาชพ รายไดของครอบครวตอเดอน ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษาและความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง ดงตาราง 30 -

ตาราง 30 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามประเภทผน า

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 2 28.275 14.137

29.915 .000 ความแปรปรวนภายในกลม 321 151.701 .473 รวมทงหมด 323 179.975

จากตาราง 30 ผลการเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามประเภทผน าพบวา ผน าทองถน ผน าศาสนาและผน าเยาวชน มเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .000) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของทดสอบ Scheffe ดงตาราง 31

ตาราง 31 คาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามประเภทผน า ดวยวธทดสอบของ Scheffe

ประเภทผน า คาเฉล ผน าทองถน ผน าศาสนา ผน าเยาวชน 3.55 3.68 3.00

ผน าทองถน 3.55 - .130 .463* ผน าศาสนา 3.68 - .685* ผน าเยาวชน 3.00 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 31 เปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามประเภทผน า พบวา ผน าเยาวชนมเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกบผน าทองถนและผน าศาสนาอยางมนยส าคญ

ทางสถตทระดบ .05 ส าหรบผน าทองถนกบผน าศาสนามเทคนคในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 32 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามเพศ

เพศ N mean SD t-value ชาย 193 3.38 .73080 2.55* หญง 131 3.16 .75375

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 32 เปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงจ าแนกตามเพศพบวา เพศชายและเพศหญงมเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ตาราง 33 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงจ าแนกตามอาชพ

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 3 15.792 5.264

10.25 .000 ความแปรปรวนภายในกลม 320 164.184 .513 รวมทงหมด 323 179.975

จากตาราง 33 ผลการเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามอาชพพบวา กลมตวอยางทประกอบอาชพแตกตางกน มเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .000) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธทดสอบของ Scheffe ดงตาราง 34

ตาราง 34 คาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามอาชพ ดวยวธทดสอบของ Scheffe

ประเภทผน า คาเฉลย เกษตรกร รบราชการ คาขาย อนๆ

3.50 3.60 3.24 3.00 (1) เกษตรกร 3.50 - .105 .257 .493* (2) รบราชการ 3.60 - .362* .599* (3) คาขาย 3.24 - .236 (4) อนๆ 3.00 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 34 เปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามอาชพ พบวา กลมตวอยางทประกอบอาชพเกษตรกรกบอาชพอนๆ อาชพรบราชการกบอาชพคาขาย และอาชพรบราชการกบอาชพอนๆ มเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยาง

ทประกอบอาชพ เกษตรกรกบอาชพรบราชการ อาชพเกษตรกรกบอาชพคาขายและอาชพคาขายกบอาชพอนๆ มเทคนคในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 35 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงจ าแนกตามรายได

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 3 9.028 3.009

5.633 .001 ความแปรปรวนภายในกลม 320 170.948 .534 รวมทงหมด 323 179.975

จากตาราง 35 ผลการเปรยบเทยบเทคนคในการจดการจดการความขดแยงจ าแนกตามรายไดพบวา กลมตวอยางทมรายไดตางกน มเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .000) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe ดงตาราง 36

ตาราง 36 คาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามรายได ดวยวธทดสอบของ Scheffe

รายได คาเฉลย ต ากวา 10,000 10,001-15,000 15,001-20,000 มากกวา 20,000

3.15 3.11 3.31 3.53 ต ากวา 10,000 3.15 - .037 .161 .384 10,001-15,000 3.11 - .199 .421* 15,001-20,000 3.31 - .222* มากกวา 20,000

3.53 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 36 เปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามรายไดพบวา กลมตวอยางทมรายไดตางกนมเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกน 1 ค คอ กลมตวอยางทมรายได ระหวาง 10,001-15,000 บาท/เดอน กบรายได มากกวา 20,000 บาท/เดอน มเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยางทมรายไดนอกเหนอจากน มเทคนคในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 37 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามศาสนา

เพศ N mean SD t-value พทธ 157 3.25 .758 .459 อสลาม 267 3.30 .745

จากตาราง 37 เปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามศาสนาพบวา กลมตวอยางทนบถอศาสนาพธและศาสนาอสลาม มเทคนคในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 38 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามสถานภาพสมรส

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 4 10.238 2.56

5.044 .015 ความแปรปรวนภายในกลม 319 161.861 .507 รวมทงหมด 323 172.099

จากตาราง 38 ผลการเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงจ าแนกตามสถานภาพสมรสพบวา กลมตวอยางทมสถานภาพสมรสแตกตางกน มเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .015) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธทดสอบของ Scheffe ดงตาราง 39

ตาราง 39 คาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามสถานภาพสมรส ดวยวธทดสอบของ Scheffe

สถานภาพสมรส คาเฉลย โสด สมรส หมาย หยาราง แยกกนอย 3.11 3.35 3.61 3.36 3.41

โสด 3.11 - .244 .505* .257 .298 สมรส 3.35 - .261 .013 .054 หมาย 3.61 - .247 .206 หยาราง 3.36 - .041 แยกกนอย 3.41 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 39 เปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงเปนรายค จ าแนกตามสถานภาพสมรส พบวา กลมตวอยางทมสถานภาพสมรสแตกตางกน มเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกน 1 ค คอ กลมตวอยางทมสถานภาพโสดกบหมาย (สามเสยชวต) มเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกน อยางมนยส าคญทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยางทมสถานภาพสมรสนอกเหนอจากน มเทคนคในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 40 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามระดบการศกษา

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 7 3.026 .432

.772 .6.11 ความแปรปรวนภายในกลม 316 176.949 .560 รวมทงหมด 323 172.099

จากตาราง 40 ผลการเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามระดบการศกษาพบวา กลมตวอยางทจบการศกษาในระดบตางกน มเทคนคในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 41 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยงจ าแนกตามความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 2 .291 .146

.260 .771 ความแปรปรวนภายในกลม 321 179.684 .560 รวมทงหมด 323 179.975

จากตาราง 41 ผลการเปรยบเทยบเทคนคในการจดการความขดแยง จ าแนกตามความรความเขาใจพบวา กลมตวอยางทมความรความเขาใจเกยวกบความขดแยงในระดบ นอย ปานกลางและมาก มเทคนคในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

3.5 ผลการเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใตจ าแนกตามประเภทผน า เพศ อาชพ รายไดของครอบครวตอเดอน ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษาและความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง ดงตาราง

ตาราง 42 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามประเภทผน า

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 2 18.223 9.111

28.033 .000 ความแปรปรวนภายในกลม 321 104.334 .325 รวมทงหมด 323 122.557

จากตาราง 42 การเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามประเภทผน าพบวา ผน าทองถน ผน าศาสนาและผน าเยาวชนมเทคนคในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .000) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe ดงตาราง 42

ตาราง 42 คาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามประเภทผน าเปนรายค ดวยวธทดสอบของ Scheffe

ประเภทผน า คาเฉล ผน าทองถน ผน าศาสนา ผน าเยาวชน

3.60 3.65 3.14 ผน าทองถน 3.60 - .052 .461* ผน าศาสนา 3.65 - .513* ผน าเยาวชน 3.14 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 42 เปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามประเภทผน าเปนรายคพบวา ผน าเยาวชนไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกบผน าทองถนและผน าศาสนาอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ส าหรบผน าทองถนกบผน าศาสนาไดรบผลของการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 43 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามเพศ

เพศ N mean SD t-value ชาย 193 3.44 .641 2.33* หญง 131 3.28 .564

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 43 เปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามเพศพบวา การจดการความขดแยงสงผลตอ เพศชายและเพศหญงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ตาราง 44 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามอาชพ

แหลงความแปรปรวน df SS MS F P ความแปรปรวนระหวางกลม 3 10.368 3.456

9.85 .000 ความแปรปรวนภายในกลม 320 112.189 .351 รวมทงหมด 323 122.557

จากตาราง 44 การเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามอาชพพบวา กลมตวอยางทประกอบอาชพแตกตางกน ไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .000) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe ดงตาราง 45

ตาราง 45 คาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามอาชพเปนรายค ดวยวธทดสอบของ Scheffe

ประเภทผน า คาเฉลย เกษตรกร รบราชการ คาขาย อนๆ

3.50 3.68 3.33 3.38 เกษตรกร 3.50 - .180 .169 338* รบราชการ 3.68 - .350* .519* คาขาย 3.33 - .168 อนๆ 3.38 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 45 เปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามอาชพเปนรายค พบวา กลมตวอยางทประกอบอาชพเกษตรกรกบอาชพอนๆ อาชพรบราชการกบอาชพคาขาย และอาชพรบราชการกบอาชพอนๆ ไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยางทประกอบอาชพ เกษตรกรกบอาชพรบราชการ อาชพเกษตรกรกบอาชพคาขาย และอาชพคาขายกบอาชพอนๆ ไดรบผลของการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 46 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบผลในการจดการความขดแยง จ าแนกตามรายได

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 3 6.292 2.09

5.77 .001 ความแปรปรวนภายในกลม 320 116.265 .363 รวมทงหมด 323 122.557

จากตาราง 46 ผลการเปรยบเทยบผลในการจดการจดการความขดแยงจ าแนกตามรายไดพบวา กลมตวอยางทมรายไดตางกน ไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .001) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe ดงตาราง 47

ตาราง 47 คาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามรายไดเปนรายค ดวยวธทดสอบของ Scheffe

ประเภทผน า คาเฉลย ต ากวา 10,000

10,001-15,000

15,001-20,000

มากกวา 20,000

3.14 3.29 3.39 3.57 ต ากวา 10,000 3.14 - .145 .252 .428* 10,001-15,000 3.29 - .106 .282* 15,001-20,000 3.39 - .175 มากกวา 20,000

3.57 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 47 เปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามรายไดเปนรายค พบวา กลมตวอยางทมรายไดตางกนไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกน 2 ค คอ กลมตวอยางทมรายได ต ากวา 10,000 กบ รายได มากกวา 20,000 บาท/เดอน และรายไดระหวาง 10,001-15,000 บาท/เดอน กบรายได มากกวา 20,000 บาท/เดอน ไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยางทมรายไดนอกเหนอจากน ไดรบผลของการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 48 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามศาสนา

เพศ N mean SD t-value พทธ 157 3.34 .603 .493 อสลาม 267 3.39 .619

จากตาราง 48 เปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามศาสนาพบวา กลมตวอยางทนบถอศาสนาพธและศาสนาอสลามไดรบผลของการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 49 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามสถานภาพสมรส

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 4 10.238 2.56

5.044 .00 ความแปรปรวนภายในกลม 319 161.861 .507 รวมทงหมด 323 172.099

จากตาราง 49 ผลการเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามสถานภาพสมรสพบวา กลมตวอยางทมสถานภาพสมรสแตกตางกน ไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P = .001) จงไดทดสอบความแตกตางเปนรายคดวยวธของ Scheffe ดงตาราง 50

ตาราง 50 คาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามสถานภาพสมรสเปนรายค ดวยวธทดสอบของ Scheffe

สถานภาพสมรส คาเฉลย โสด สมรส หมาย หยาราง แยกกนอย 3.18 3.47 3.60 3.38 3.16

โสด 3.18 - .284* .411 .199 .028 สมรส 3.47 - .127 .085 .312 หมาย 3.60 - .212 .440 หยาราง 3.38 - .227 แยกกนอย 3.16 -

* หมายถง p ≤ .05

จากตาราง 50 เปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามสถานภาพสมรสเปนรายคพบวา กลมตวอยางทมสถานภาพสมรสแตกตางกน ไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกน 1 ค คอ กลมตวอยางทมสถานภาพโสดกบสถานภาพสมรส ไดรบผลของการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 ส าหรบกลมตวอยางทมสถานภาพสมรสนอกเหนอจากน ไดรบผลของการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 51 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามระดบการศกษา

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 7 1.460 .209

.544 .801 ความแปรปรวนภายในกลม 316 121.097 .383 รวมทงหมด 323 122.557

จากตาราง 51 ผลการเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามระดบการศกษาพบวา กลมตวอยางทจบการศกษาในระดบแตกตางกน ไดรบผลของการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

ตาราง 52 คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.) และคาสถตเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยงจ าแนกตามความรความเขาใจเกยวกบความขดแยง

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p ความแปรปรวนระหวางกลม 2 .206 .103

.270 .764 ความแปรปรวนภายในกลม 321 122.351 .381 รวมทงหมด 323 122.557

จากตาราง 52 ผลการเปรยบเทยบผลของการจดการความขดแยง จ าแนกตามความรความเขาใจเกยวกบความขดแยงพบวา กลมตวอยางทมความรความเขาใจเกยวกบความขดแยงในระดบ นอย ปานกลางและมาก ไดรบผลของการจดการความขดแยงไมแตกตางกน

บทท 5

สรปผลการวจย อภปราย และขอเสนอแนะ

การศกษาเรอง เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนภาคใต สามารถสรปผลการวจย อภปรายผลการวจย และขอเสนอแนะ ดงน สรปผลการวจย 1. ขอมลสวนบคคล ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางทใชในการวจยครงน ปรากฏผลดงน

1.1 เปนผน าเยาวชนมากทสด รองลงมาเปนผน าทองถน 1.2 เปนเพศชายมากทสด 1.3 ประกอบอาชพคาขายมากทสด รองลงมาเปนเกษตรกร 1.4 มรายไดคอนขางสง สวนใหญจะมรายได 15,000 – 20,000 บาท/เดอน รองลงมามรายได

10,000 – 15,000 บาท/เดอน 1.5 นบถอศาสนาอสลามมากทสด 1.6 มสถานภาพสมรสและสถานภาพโสดใกลเคยงกน 1.7 จบการศกษาระดบอนปรญญาหรอเทยบเทามากทสด รองลงมาจบชนมธยมศกษา 1.8 สวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบความขดแยงอยในระดบปานกลาง

2. ผลการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคของการวจย

2.1 เพอศกษาเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสามจงหวด

ชายแดนภาคใต 2.1.1 ความคดเหนเกยวกบความขดแยง 1) มความเหนวาความจดแยงทเกดขนในชมชนมบางครงบางคราวมากทสด 2) มความเหนวาความจดแยงในชมชนอยในระดบปานกลางมากทสด 3) มความเหนวาเปนความจดแยงดานเศรษฐกจมากทสด 4) มความเหนวาระยะเวลาทเรมเกดความขดแยงในชมชนในชวง 4-6 ปทผานมา

มากทสด 5) มความเหนวาองคการภาคประชาชนเปนปจจยทท าใหเกดความขดแยงมากทสด 6) มความเหนวาการแยงทดนท ากนและทรพยากรธรรมชาตในชมชนมากทสด

2.1.2 กระบวนการจดการความขดแยง 1) ผน าชมชนเปนบคคลทมบทบาทในการจดการความขดแยงในชมชนมากทสด 2) ก านน- ผใหญบาน เปนบคคลทเขามาแกไขปญหาความขดแยงในชมชนมากทสด 2.1.3 การมสวนรวมในการจดการความขดแยง 1) กลมตวอยางมสวนรวมในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง

2.1.4 เทคนคในการจดการความขดแยง 1) กลมตวอยางใชเทคนคในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง

2.1.5 ผลของการความขดแยง 1) กลมตวอยางเหนวาภายหลงจากทมการจดการความขดแยงในชมชน ระดบความ

เปนอยดขนปานกลาง 2.2 เพอเปรยบเทยบเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงในสงคมพหวฒนธรรมสาม

จงหวดชายแดนภาคใต 2.2.1 ผน าทองถน ผน าศาสนา และผน าเยาวชน มสวนชวยในการจดการความขดแยง

แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 2.2.2 เพศชายและเพศหญงมสวนรวมในการจดการความขดแยง แตกตางกนอยางม

นยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 2.2.3 กลมตวอยางทประกอบอาชพแตกตางกนมสวนรวมในการจดการความขดแยง

แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 2.2.4 กลมตวอยางทมรายไดตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกนอยางม

นยส าคญทางสถต (P = 0.00) 2.2.5 กลมตวอยางทนบถอศาสนาตางกน มสวนชวยในการจดการความขดแยงไมแตกตาง

กน 2.2.6 กลมตวอยางทมสถานภาพสมรสแตกตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยง

แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต 2.2.7 กลมตวอยางทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงไม

แตกตางกน 2.2.8 กลมตวอยางทมความรความเขาใจเกยวกบการจดการความขดแยงในระดบตางกน ม

สวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกน ขอมลการสมภาษณแบบเจาะลก สามารถสรปไดดงน

1. เหตการณความไมสงบในสามจงหวดชายแดนภาคใต เกดขนดวยปจจยหรอสาเหตใด 1. ความไมเขาใจในวถชวตของชาวไทยมสลม 2. กลมผมอทธผลในพนทแสวงหาผลประโยชน 3. ปญหาสงคมทสะสมมาอยางนาน 4. กลมบคคลทเสยผลประโยชนธรกจมด 5. ความขดแยงทางความคด 6. ความไมเปนธรรมในสงคม 7. ความตองการแบงแยกดนแดน เพราะประชาชนไมยอมรบผปกครอง 8. การขาดพนททางสงคมของเยาวชน 9. นโยบายของรฐบาลในอดตขดกบหลกการของศาสนา

10. รฐไมใหความส าคญในหลกการของศาสนา

2. ความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต เปนความขดแยงดาน 2.1 เปนความขดแยงดานสงคม 2.2 เปนความขดแยงดานประวตศาสตร 2.3 เปนความขดแยงดานวถชวตวฒนธรรม และประเพณ 2.4 เปนความขดแยงทางชาตพนธ 2.5 เปนความขดแยงทางดานการเมอง

3. ชมชนทมความขดแยงเปนชมชนทมลกษณะอยางไร

3.1 ชมชนทไมเชอฟงผน า 3.2 มการแบงพรรคแบงพวก 3.3 ชมชนทประชาชนไมคอยมการศกษา หรอมการศกษานอยๆ 3.4 ชมชนทมการแพรของยาเสพตด 3.5 ชมชนทขาดความเอออาทร 3.6 ชมชนทมความแตกตางในเรองของความร 3.7 ชมชนทมความแตกตางในดานฐานะทางเศรษฐกจ 3.8 ชมชนทมความแตกตางทางความคด 3.9 ชมชนทไมเหนดวยกบการกระท าของรฐ

4. การมสวนรวมของประชาชนในการจดการความขดแยง

4.1 เขามามสวนรวมในการจดการแบบสภาซรอ 4.2 ประชาชนตองการมาคยกน 4.3 จดกจกรรมเสวนาแลกเปลยนความขดแยง 4.4 รวมกลมจดตงกลมภาคประชาชน 4.5 เรยนรสนตวธศกษา 4.6 ประชาชนมสวนรวมในการน าเสนอขาวสารใหกบรฐ 4.7 จดตงคณะกรรมการชมชน คณะกรรมการหมบาน 4.8 จดเวทระดบรากหญา เปดเวทใหมากๆ

5. หนวยงานทตองเขามาแกปญหาความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต

5.1 สถาบนการศกษา 5.2 หนวยภาครฐ เชน หนวยงานความมนคง ทหาร ต ารวจ ศนยอ านวยการบรหารจงหวด

ชายแดนภาคใต 5.3 สถาบนเศรษฐกจ 5.4 หนวยงานปกครอง 5.5 องคกรทางศาสนา เชน ส านกงานคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวด ส านกงาน

คณะกรรมการประจ ามสยด

5.6 ผน าทองท ผน าทองถน ผน าศาสนา 5.7 องคกรภาคประชาสงคม

6. เทคนคในการจดการความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต

6.1 ใหขอมลตาง ๆ กบประชาชน 6.2 ตองพดความจรง และตองยอมรบความเปนจรงทประชาชนสะทอนออกมา 6.3 สนทนา เจรจา สรางความเขาใจ โดยสนตวธ 6.4 การเจรจาตอรอง 6.5 ท างานรวมกนโดยใชหลก เขาใจ เขาถงและพฒนา 6.6 ใหชมชนมกจกรรมตางๆ ใหบอยขน 6.7 ใหผน าศาสนาเขามาชวยในการจดการความขดแยง 6.8 ยกเลก พรก.ฉกเฉน 6.9 ไมใชความรนแรงในการแกปญหา

7. กระบวนการจดการความขดแยง

7.1 เอาศาสนาน าการเมอง 7.2 ใชความรทางศาสนาปลกฝงความคด 7.3 สนทนาแลกเปลยนความคดเหนกน 7.4 คดเลอกเจาหนาทๆจะมาปฏบตหนาทในสามจงหวดชายแดนภาคใต ตองเปนคนดจรงๆ ตอง

เขาใจคนในพนท 7.5 สรางโอกาสทางการศกษาใหกบเยาวชน ประชาชน 7.6 การด ารงความยตธรรมในสงคม 7.7 รณรงคแลกเปลยนความรกบสงคมพหวฒนธรรมนอกพนท ทงในประเทศและตางประเทศ 7.8 ตองสรางคณธรรมในองคกร 7.9 คนหาสาเหตของความขดแยง แลวแกไขใหตรงจด

8. โครงการทจะน ามาใชในการจดการความขดแยง

8.1 โครงการสรางจตส านกตอแผนดน 8.2 โครงการเยาวชนรกบานเกด 8.3 โครงการอบรมผน าศาสนา 8.4 โครงการอบรมเจาหนาทของรฐใหมความร ความเขาใจเกยวกบบรบทจงหวดชายแดนภาคใต 8.5 โครงการสานสายใยประชาธปไตย 8.6 โครงการชายแดนใตไมทงกน 8.7 โครงการสรางแกนน า 8.8 โครงการอบรมพฒนาศกยภาพผน าชมชน โดยใชหลกสตรสนตศกษา 8.9 โครงการศกษาตอของเยาวชน 8.10 โครงการสนตภาพในสถานศกษา 8.11 โครงการศาสนากบสนตภาพ

8.12 โรงการสงเสรมอาชพ 8.13 โครงการสญจรรวมกนระหวางชาวไทยมสลมและชาวไทยพทธ 8.14 โครงการพฒนาการศกษา 8.15 โครงการสงเสรมโรงเรยนตาดกา

9. ชมชนทไมมความขดแยงมลกษณะ

9.1 ชมชนมความสนตสข 9.2 ชมชนทมการบรหารจดการทด 9.3 ผน ามความยตธรรม 9.4 ผน ามคณธรรม จรยธรรมทด 9.5 ชมชนมกจกรรมรวมกนบอยครง 9.6 ชมชนทสมาชกทกคนมความเครงครดศาสนา 9.7 ชมชนทมความเอออาทรแบงปน สมานฉนทและเขาใจกน 9.8 เปนชมชนทมองคความรดานสนตวธ 9.9 เปนชมชนทมการสอสารอยางเขาใจกน 9.10 ประชาชนมความรสกเปนเจาของชมชน 9.11 ชมชนมผน าทด 9.12 ชมชนทเครงศาสนา 9.13 ชมชนทเคารพในสทธของตวเองและสทธของคนอน

10. ปญหาการจดการความขดแยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต

10.1 การไมพดความจรง หรอไมยอมรบความจรง 10.2 ประชาชนไมพดความจรง เพราะไมมนใจในความปลอดภยของชวตและทรพยสน 10.3 เจาหนาทของรฐไมจรงไมจรงในการแกปญหา 10.4 บคลากรทอยในพนทไมสอดคลองกบความตองการของประชาชน ความรวมมอจงไมม 10.5 ความหวาดระแวงซงกนและกน เพราะตางฝายตางไมเชอใจกน 10.6 การบดเบอนขอเทจจรง 10.7 การปฏบตหนาทอยางไมเปนธรรม 10.8 การน าทหารเขามาแกไขปญหา 10.9 ความมอคตระหวางภาคราชการกบประชาชน 10.10 การไมเปดโอกาสใหมสลมมต าแหนงทใหญๆ 10.11 นโยบายในการจดการความขดแยงไมตอเนอง เพราะวามการเปลยนรฐบาลหลายครง

11. ขอเสนอแนะในการจดการความขดแยง

11.1 โครงการตางๆ ทด าเนนการในชมชนตองท าอยางตอเนอง 11.2 ผวาราชการจงหวดแตละจงหวดเปนผมอ านาจในการสงการโดยตรงตอขาราชการทปฏบตหนาท

ในพนท 11.3 การประชาสมพนธโครงการตางๆ ทไดด าเนนการไปแลว

11.4 จดตงคณะกรรมการทปรกษาเปน 3 สวน คอ สวนกลาง สวนจงหวด และสวนอ าเภอ 11.5 สรางเครอขายผน าทองถน 11.6 ปฏบตตามยทธศาสตรพระราชทานอยางจรงจง 11.7 ตองสรางธรรมาภบาลในสงคมสามจงหวดชายแดนภาคใต 11.8 รฐตองปลกฝงอดมการณประชาธปไตยใหประชาชนเขาใจสทธของตวเอง 11.9 การปฏบตงานตองใหประชาชนเกดความศรทธา 11.10 บคคลทจะเขามาท างานในพนทตองรจกคน สรางความใกลชด 11.11 สรางความสมพนธระหวางไทยพทธและไทยมสลมในรปแบบของการอบรมรวมกน ทศน

ศกษารวมกน อภปรายผล 1. ผน าชมชนเปนบคคลทมบทบาทในการจดการความขดแยงในชมชนมากทสด ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา ผน าชมชนเปนบคคลทประชาชนในชมชนใหความเคารพ เปนบคคลทมบารมนานบถอ พดอะไรหรอใหค าแนะน าอะไรประชาชนในชมชนจะเชอฟงและปฏบต เมอเกดความขดแยงในชมชนแลว ผน าทองถนจะมบทบาทอยางมากกวาบคคลอน เนองจากผน าชมชนจะมเหตผลในการตดสนใจ รบฟงเหตผลของทงสองฝาย มความยตธรรม และตองการใหชมชนมความสามคค มความสนตสข ดงนนผน าชมชนจงมบทบาทมากทสดในการจดการความขดแยง 2. กลมตวอยางมสวนรวมในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลางสอดคลองกบ มานพ จตตภษา และคณะทไดศกษา เรอง การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาสงคมจงหวดชายแดนภาคใต พบวา การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนอยในระดบปานกลาง สอดคลองกบ สนต ลาตฟ ไดศกษาเรอง การพฒนานโยบายความมงคงแหงชาตเกยวกบจงหวดชายแดนภาคใต พบวา ประชาชนในพนทไมมโอกาสไดเขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบาย จงสงผลใหการน านโยบาย ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา ผน าทองถน ผน าศาสนา และผน าเยาวชน ยงมองวาการจดการความขดแยงเปนหนาทของผบรหารระดบสงทมความรความสามารถโดยเฉพาะ จงเขามสวนรวมในระดบปานกลาง ประกอบกบผน าทองถน ผน าศาสนา และผน าเยาวชน สวนมากส าเรจการศกษาระดบอนปรญญา จงมความรนอยอย นอกจากนนกลมตวอยางไมมเวลาทจะเขามามสวนรวมในการจดการความขดแยง เพราะตองท างานเลยงครอบครว จงมบทบาทในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง หรอหนวยงานทเกยวของไมไดเปดโอกาสใหประชาชน เขามามสวนรวม อกประเดนหนงทคณะนกวจยมองคอ ความปลอดภย ในชวตและทรพยสนของกลมตวอยาง กลมตวอยางไมมความมนใจวาถาเขามสวนรวมมาก ๆ แลวจะถกเพงเลงหรอไม จะไดรบความปลอดภยหรอไม 3. กลมตวอยางมเทคนคในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา การจดการความขดแยงตองใชทกษะและประสบการณขนสง ซงกลมตวอยางนนไมมทกษะและไมมประสบการณ จงท าใหมการใชเทคนคในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง ซงเทคนคในการจดการบางอยางอาจจะใชไดงายหรอใชไดทนท สวนเทคนคการจดการความขดแยงบางเทคนคไมสามารถใชไดทนท หรอตองใหผรและผมประสบการณเทานนเปนคนใช เทคนคการจดการความขดแยงบางเทคนค ซงตองใชเวลายาวนานจงจะเหนผล จงท าใหกลมตวอยางมเทคนคในการจดการความขดแยงอยในระดบปานกลาง 4. ผลของการจดการความขดแยง หรอหลงจากการจดการความขดแยงในชมชน ระดบความเปนอยของประชาชนในชมชนดขนในระดบปานกลางสอดคลองกบ นกศกษาหลกสตร นปส. รนท 45 ไดศกษาเรอง

ขอคดเหนและขอเสนอแนะตอการแกไขปญหาความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต พบวา แนวนโยบายทรฐน ามาใชภายหลงจากประเมณวาสถานการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต ไดลดระดบความรนแรงไปแลวนนโดยภาพรวม มแนวคดและหลการทมไดแตกตางไปจาดเดมเลย ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา ภายหลงจากการจดการความขดแยง จะไมท าใหชวตความเปนอยของประชนในชมชนตองดขนทนท ซงภายหลงของการจดการความขดแยง ความเปนอยของประชาชนจะคอยๆ ดขน เพราะตองใชระยะเวลาพอสมควร ทจะท าใหการปฏบตกจกรรมตางๆ ภายในชมชน ความไววางใจซงกนและกน สามารถไปประกอบอาชพอยางสะดวกสบาย รายไดเพมขน ความปลอดภยในชวตและทรพยสน ตลอดจนความรวมมอของประชานชนกบเจาหนาทของรฐ 5. ผน าทองถน ผน าศาสนา และผน าเยาวชน มสวนรวมในการจดการความขดแยงแตกตางกน ซงผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา ผน าแตละประเภทมบทบาทหนาทหลกๆ แตกตางกนอยแลว ผน าทองถนมบทบาทในการจดการความขดแยงโดยตรงอยแลว ประชาชนคนใดมความขดแยงกน ผน าทองถนจะเขาไปท าความเขาใจซงกนและกน ผน าศาสนากมบทบาทหลกในเรองของกจกรรมทางศาสนา ท าหนาทอบรมใหความรเกยวกบศาสนาใหกบประชาชนในชมชน เปนผน าในการปฏบตศาสนากจ จงมสวนรวมในการจดการความขดแยงนอย สวนผน าเยาวชนนน มบทบาททตองคอยดแลเยาวชนเกยวกบการปฏบตตน ตลอดจนการท ากจกรรมภายในชมชน จะเหนไดวาผน าตางกน มบทบาทหนาทๆ ไมเหมอนกน จงท าใหผน าทองถน ผน าศาสนา และผน าเยาวชน มสวนรวมในการจดการความขดแยงทแตกตางกน 6. กลมตวอยางทมเพศตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงทตางกน ผหญงและผชาย มสวนรวมในการจดการความขดแยงทแตกตางกน ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา ผชายและผหญงมบทบาทหนาทความรบผดชอบทตางกน โดยทผชายนนจะมบทบาทนอกบาน เชน การชวยเหลอสงคม การพฒนาหมบาน ดแลความสงบเรยบรอยในหมบาน สวนผหญงนนจะมบทบาทในบาน ในครอบครวมากกวา เชน เรองความเรยบรอยในบาน การดแลลก จงท าใหผหญงและผชายมสวนรวมในการจดการความขดแยงตางกน 7. กลมตวอยางทมอาชพตางกนมสวนรวมในการจดการความขดแยงตางกนไมสอดคลองกบ สนทด ณ นคร ไดสวนเรอง เจตคต ของชาวไทยมสลมในต าบลกรงปนง จงหวดยะลาตอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต พบวา ชาวไทยมสลมทมอาชพตางกนมเจตคตตอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใตไมแตกตางกน ซงผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา กลมตวอยางทมอาชพตางกนนน มประสบการณ มมมมองในการจดการความขดแยงทตางกน นอกจากนนการมอาชพตางกน มเวลาตางกนดวย บางอาชพใชเวลาในการท างานมาก ไมมเวลาวางมาท างานเพอชมชน บางอาชพใชเวลานอย มเวลาวางมาก จงสามารถเขามาชวยเหลอชมชนได บางคนท าธรกจของตวเอง มความอสระจะไปไหน จะท างานตอนไหน หรอจะหยดงานกได ในขณะทบางคนเปนลกจางของคนอน ไมมเวลา ดงนนคนมอาชพตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงทตางกน 8. กลมตวอยางทมรายไดตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงตางกน ซงผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา กลมตวอยางทมรายไดมากอาจจะมสวนรวมในการจดการความขดแยงหรอท างานเพอสงคมมากกวา เพราะมรายไดทเพยงพอส าหรบดแลครอบครว สวนผมรายไดนอยนน ไมคอยมเวลาวาง ตองใชเวลาเพอการท างานมากกวา จงมสวนรวม หรอการท างานเพอสวนรวมนอยกวา ดงนนกลมตวอยางทมรายไดตางกนมสวนรวมในการจดการความขดแยงตางกน 9. กลมตวอยางทนบถอศาสนาตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงไมแตกตางกนไมสอดคลองกบ สนทด ณ นคร ไดศกษาเรอง เจตคตของชาวไทยมสลมในต าบลกรงปนง จงหวดยะลา ตอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใตไมแตกตางกน ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา ทกศาสนาสอนคนให

เปนคนด ถงแมวาจะนบถอศาสนาตางกน แตตองการใหสงคมสงบสข มความสนตสข จงทมเทหรอใหความส าคญกบการจดการความขดแยง 10. กลมตวอยางทมสถานภาพสมรสตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงทตางกน ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา กลมตวอยางทสมรสแลวมเวลาทจ ากด มภารกจมาก โดยเฉพาะภารกจในการดแลครอบครว จงท าใหมสวนรวมในการจดการความขดแยงนอยกวา สวนกมตวอยางทเปนโสด ไมมภารกจ มเวลาวางมาก จงมสวนรวมในการจดการความขดแยงไดมากกวา ฉะนนกลมตวอยางทสถานภาพสมรสตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงทตางกน 11. กลมตวอยางทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงทไมแตกตางกน สอดคลองกบ สนทด ณ นคร ไดศกษาเรอง เจตคตของชาวไทยมสลมในต าบลกรงปนง จงหวดยะลา ตอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใต พบวา ชาวไทยมสลมทมระดบการศกษาตางกนมเจตคตตอการกอการรายในจงหวดชายแดนภาคใตไมแตกตางกน ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา กลมตวอยางทมการศกษาสงหรอมการศกษาต ามสวนรวมในการจดการความขดแยงทเหมอนๆ กน เพราะทกคนตองการใหชมชนมความสนตสข ทกคนจงเขามามสวนรวม 12. กลมตวอยางทมความรความเขาใจเกยวกบการจดการความจดแยงตางกน มสวนรวมในการจดการความขดแยงไมตางกน ผลการวจยดงกลาวคณะนกวจยคดวา กลมตวอยางทมความรความเขาใจเกยวกบการจดการความขดแยงสงหรอต า กมสวนรวมในการตดการความขดแขงทเหมอนๆ กน เพราะวากลมตวอยางทกคนตองการใหชมชนเกดความสนตภาพ มความสามคค ไมมความขดแยง ทกคนจงทมเทและเขามสวนรวมใหมาก ๆ ขอเสนอแนะ 1. ภาคราชการหรอหนวยงานทเกยวของ ตองสงเสรม รณรงค สนบสนนใหประชาชนเขาม สวนรวมในการจดการความขดแยงใหมาก ซงการสงเสรม รณรงคใหประชาชาชนเขามามสวนรวมนน ภาคราชการตองสรางความมนใจใหกบประชาชนกอน เมอประชาชนมความมนใจแลวการมสวนรวมกจะตามมา 2. ภาคราชการ หรอหนวยงานทเกยวของตองจดอบรมเรอง สนตภาพและการจดการความขดแยงใหกบผน าทกประเภท ไดแก ผน าทองถน ผน าทองท ผน าศาสนา ผน าเยาวชน และประชาชนทวไปดวย 3. เชญผทรงคณวฒ นกวชาการ นกประวตศาสตรปตตาน มาสมมนาและประชมเพอรวบรวมและเรยงเรยงประวตศาสตรปตตานทถกตองและเปนจรง และเปนทยอมรบของทกฝาย แลวน ามาเผยแพรตอสาธารณะ และจดใหมการสอนประวตศาสตรปตตาน ในระดบประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา ในสถานศกษาทอยในจงหวดชายแดนภาคใต 4. ควรมการคดเลอกขาราชการทจะลงมาปฏบตในสามจงหวดชายแดนภาคใต โดยก าหนดคณสมบตตองเปนผเชยวชาญทางดานมานษยวทยา ทเขาใจวถชวต และวธคดของประชาชนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต เพอจะไดมมมมองความคดเหนและความเชอทเหมอนกน ท าใหการแกไขปญหา สามารถด าเนนการไปดวยดและมความส าเรจ 5. ขาราชการระดบสงทมอ านาจตดสนใจหรอผก าหนดนโยบายในสามจงหวดชายแดนภาคใต ตองเปนบคลากรทมพนเพมาจากสามจงหวดชายแดนภาคใต เพราะการมความเขาใจปญหาพนทไดเปนอยางด และเปนทยอมรบของประชาชน ถาไมใชบคลากรในพนท อยางนอยตองเคยปฏบตงานในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต 5- 10 ป ตดตอกน

6. ควรเผยแพรและประชาสมพนธหมบานในสามจงหวดชายแดนภาคใตทสามารถจดการความขดแยงไดอยางดเยยม หรอไมเคยมความขดแยงเลย เพอเปนแบบอยางใหกบชมชนอนๆ ทงชมชนทมความขดแยง และไมมความขดแยง เพอจะไดเผยแพรสงดๆ เกยวกบสามจงหวดชายแดนภาคใตดวย และจดการแขงขนหรอประกวดหมบานหรอชมชนทสามารถจดการความขดแยงภายในชมชน เพอกระตนใหทกหมบานหรอทกชมชนมความสนตภาพและไมมความขดแยง 7. ภาครฐจดท าคมอเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงฉบบประชาชน เพอใหประชาชนในสามจงหวดชายแดนภาคใต ไดอาน ศกษาและน าไปใช ในกรณเกดความขดแยง และม การเผยแพรขอมลในคมอเทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงผานวารสาร หนงสอพมพ วทย โทรทศน และอนเทอรเนต 8. ในการวจยครงตอไป ควรมการศกษาเรอง เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยง โดยแยกศกษาเปน เพอจะไดรขอมลวาแตละจงหวดนนม เทคนคและกระบวนการจดการความขดแยงอยางไร ซงจะไดแกไขปญหาเปนจงหวด ซงบรบทของปญหาแตละจงหวดไมเหมอนกน