Philippe Vranckx

RUP eigen woonomgeving

Mouterijsite Boortmeerbeek

De mouterijsite kadert in het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan van Boortmeerbeek. Het plan werd opgemaakt in 2007 en de uitvoering ervan is gestart in 2012 en is momenteel nog steeds aan de gang. Maar wat houdt dit ruimtelijk uitvoeringsplan nu juist in en hoe kadert dit plan binnen het provinciaal structuurplan en het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen. Dit is de centrale onderzoeksvraag en daar gaan we in dit onderzoek een antwoord proberen op te formuleren. Eerst gaan we de voorafgaande situatie proberen te schetsen en een beter beeld proberen krijgen van de site. Dit doen we aan de hand van enkele geografische vragen.

Wat?

Wat zien we op de site? Figuur 1 en 2 tonen een foto van de site zoals het er voor de verbouwingswerken uitzag. Op de foto zien we twee torens en enkele lagere gebouwen daaromheen. Al deze gebouwen hadden tot 2004 een industriële functie. Ze fungeerden namelijk als mouterij voor het bedrijf Boortmalt NV. Tot 2004 werd in deze gebouwen mout geproduceerd voor Stella Artois in Leuven. In 2004 besloot het bedrijf echter de mouterij in Boortmeerbeek te sluiten. Waarom? Om mout te produceren heb je onder meer gerst nodig. Deze gerst werd aangevoerd via schepen op het kanaal Leuven-Dijle, ook wel bekend als de Vaart. Dit kanaal loopt door Boortmeerbeek. Boortmalt had dan een fabriek aan het kanaal waar de gerst gelost en opgeslagen werd in silo’s. Vandaar uit werd het via een vrachtwagen naar de mouterij in het dorp gebracht. Dit was slechts 5 minuten rijden. Boortmalt had echter ook een vestiging in de haven van Antwerpen. De vestiging in Boortmeerbeek raakte verouderd en de strategische ligging in de haven van Antwerpen had zijn voordelen. De schepen moesten nu niet zo ver meer landinwaarts varen en dat spaarde tijd en geld. De vele sluizen op de binnenwateren maken het al snel een tijdrovende affaire. Boortmalt concentreerde de productie van mout in één groot bedrijf in de haven. De gerst wordt daar gelost en onmiddellijk verwerkt tot mout. Het bedrijf deed dus aan centralisatie. De fabrieksgebouwen in Boortmeerbeek kwamen bijgevolg leeg te

staan en hadden geen functie meer gedurende enkele jaren. De gemeente wou daar iets aan doen.

Waar?

De mouterijsite (rood vierkant) is nabij het centrum (gele cirkel) van Boortmeerbeek gelegen zoals je op figuur 3 kan zien. Vlak naast de site vinden we ook de treinsporen van de verbinding Mechelen-Leuven terug. Het station is vlakbij gelegen. In het centrum vinden we verschillende diensten terug zoals banken, de post, de politie, bakker, enz. Het centrum is dicht bebouwd.

Waarom daar?

De fabrieksgebouwen hadden dus geen functie meer. Zo’n oud, verlaten fabriekscomplex zag er natuurlijk ook niet aantrekkelijk uit voor de omwonenden en daarom zocht de gemeente een oplossing. Daarbovenop kwamen er steeds meer aanvragen van mensen om zich in de gemeente te komen vestigen. De bebouwing was dan ook enorm toegenomen de afgelopen jaren, vooral buiten de dorpskern in de groenere gebieden. De ligging van de gemeente is dan ook aantrekkelijk. Het ligt vrij centraal in België en de E19 is vlakbij. Van daaruit kan je vlot naar Antwerpen en Brussel. Openbaar vervoer is ook gemakkelijk. Er rijden veel bussen en er is een station waar twee tot drie treinen per uur stoppen. Het ligt dicht bij de steden Leuven en Mechelen, maar het is er toch vrij rustig wonen. Op de Leuvense steenweg zijn ook tal van winkels terug te vinden, dus alles is in feite aanwezig. Daarom is er veel vraag naar sociale woningen. De gemeente trachtte hierin tegemoet te komen door heel de site te herinrichten. Zo werd een architectenbureau ingehuurd. Het bureau hield rekening met kernfuncties zoals wonen en handel, maar ook mobiliteit, open ruimte en de verhouding tussen hoog- en laagbouw. Het plan voorziet een gemengd centrumondersteunend woningbouwproject (met o.a. appartementen, serviceflats en grondgebonden woningen) met daarnaast ook ruimte voor handel, gemeenschapsvoorzieningen en/of culturele functies en kwalitatieve buitenruimte. Het plan past ook binnen het ruimtelijk structuurplan Vlaams-Brabant want dit plan voorziet mogelijkheden voor de bouw van sociale woningen in woonkernen.

Het plan

In het gebied komen zones voor wonen, een zone voor handel, een zone voor gemeenschapsvoorzieningen en/of culturele functies, zones voor fietsers en/of

voetgangers, zone voor tuinen, zone voor groen, zone voor hoogstammig groen, zone voor spoorwegvoorzieningen en een zone voor sport- en spelvoorzieningen. Op figuur 4 kan je zien hoe het project eruit moet zien wanneer het voltooid is. Wat meteen opvalt is de rode toren (gele cirkel figuur 2) die bewaard is gebleven. Die toren is nog van de mouterij geweest. De toren diende als opslagfunctie voor gerst want er staat een silo in. Deze toren is gerenoveerd, maar de silo is bewaard gebleven. Deze silo heeft men bewaard om toch niet te vergeten dat hier vroeger een mouterij stond. Deze fabriek zorgde immers voor veel werkgelegenheid in de regio en was bijgevolg belangrijk. Op elke verdieping van de toren hebben ze luxeappartementen gebouwd. Op de bovenste verdieping moet het zicht adembenemend zijn, want bij helder weer zou je van daaruit Brussel kunnen zien. In de gebouwen daarrond zijn 41 appartementen en drie gelijkvloerse handelsruimten voorzien. Op figuur 5 zie je dat dit gedeelte al voltooid is. De achterkant van de site (bij de spoorweg) is nog niet in aanbouw. Hier komen vooral sociale woningen en serviceflats. Er wordt ook een ondergrondse parking voorzien. Zeker geen overbodige luxe met al die extra woongelegenheid en de nabijheid van het station. Tussen de gebouwen zie je dat er veel open ruimte voorzien is voor groen. Het zorgt voor rust en veiligheid tussen de gebouwen wat het aangenaam maakt om wonen. Er gaat ook een sportveldje aangelegd worden zodat de kinderen er veilig kunnen spelen. Heel de zone wordt ook autoluw gemaakt. Het is de bedoeling om deze zone vooral voor voetgangers en fietsers interessant te maken. Het aanleggen van het groen op deze site zorgt toch voor wat natuur in de dorpskern, die vooral gekenmerkt wordt door bebouwing. Nog een reden meer om net daar te gaan wonen. De mogelijkheid tot openbaar vervoer via het nabijgelegen station en de bushaltes zijn een pluspunt, net als de centrale ligging.

Men kan echter niet zomaar beginnen te bouwen. Daarom zijn er een paar zaken geregeld moeten worden, zowel op juridisch vlak als op het vlak van milieu. Er moet ook rekening gehouden worden met stedenbouwkundige voorschriften. Zo schreef het gewestplan Leuven ( figuur 6) voor dat dit gebied industriegebied was en men er dus niet zomaar woningen op kon zetten. Met de sluiting van de mouterij was dit gebied echter aan herbestemming toe. Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Boortmeerbeek werd dan ook goedgekeurd door de deputatie van de provincie Vlaams-Brabant in 2008.

Er werd ook een inschatting gemaakt van de mogelijke milieu-effecten van het plan. Zo heeft men onder andere de bodem onderzocht en de gevoeligheid voor overstromingen. Denk maar aan de verstrengde watertoets (figuur 7) sinds 2010. Er werd ook rekening gehouden met de mogelijke gevolgen voor mens en verkeer. Men kwam na grondig onderzoek tot de conclusie dat de opmaak van het RUP geen gevolgen heeft voor de disciplines bodem en water, fauna en flora, landschap en erfgoed, geluid en trillingen, lucht en stof, mens en verkeer. Er kon dus met de bouw gestart worden.

Eigen mening

Persoonlijk vind ik de ontwikkeling van dit RUP een goede zaak. De site had toch geen functie meer na het sluiten van de mouterij en werd toch maar verwaarloosd. Daarom vind ik het een verstandige keuze om deze site toch nieuw leven in te blazen door er onder andere een woon- en handelfunctie aan te geven. Het is ook een mooi project. Er worden niet zomaar appartementen bij elkaar geplaatst. Er wordt namelijk ook veel aandacht besteed aan het aangenaam maken van de site. Zo komt er voldoende open ruimte tussen de appartementcomplexen die opgevuld worden met allerlei groen. Verder wordt de omgeving autoluw gemaakt en er komt voldoende parking. Dit gecombineerd met een sportplein en handel op de benedenverdieping maakt het aangenaam wonen op deze site. Het is ook een veilige omgeving. De mensen krijgen ook de mogelijkheid het openbaar vervoer te gebruiken, want het station is vlakbij en er zijn ook bushaltes in de buurt.

Daarenboven vind ik het ook heel goed dat er zo heel wat woonplaatsen in het centrum bijkomen. Ik woon namelijk zelf aan de rustige buitenrand van de gemeente, maar de omgeving wordt de laatste jaren meer en meer volgebouwd waardoor het landelijke aspect verdwijnt. Met extra woongelegenheid in het centrum te creëren kan dit misschien wat meer tegengehouden worden. Tot slot vind ik het ook heel goed dat ze de rode cementtoren van de mouterij behouden en gerenoveerd hebben. Met het behouden van de silo in deze toren doet de gemeente toch een beetje aan erfgoed. Zo vergeten de mensen niet snel dat op deze site vroeger een grote mouterij stond. Deze mouterij is immers belangrijk geweest voor de gemeente. Kortom redenen genoeg om dit RUP uit te voeren.

Relatie met provinciaal structuurplan en het RSV

Het RSV geeft aan dat er geïnvesteerd moet worden in de steden, zodat dit aangename plekken zijn om te wonen. Hetgeen nog rest aan groen en open ruimte moet bewaard worden. Het RUP van Boortmeerbeek past hierin want ze hergebruiken een vervallen site. De voormalige industriële site wordt omgevormd tot een woonzone. Zo wordt de ruimte optimaal benut en wordt er vermeden dat open ruimte en groen verdwijnt ten koste van bebouwing. Het project probeert de site ook aangenaam en veilig om wonen te maken. Dit past allemaal binnen het RSV, maar het is nogal algemeen. Daarom werd ook het ruimtelijk structuurplan Vlaams-Brabant opgesteld. Dit plan geeft aan hoe we van Vlaams-Brabant een aangename, aantrekkelijke en duurzame provincie kunnen maken. Het plan bevat een hele reeks richtlijnen om zo goed mogelijk de ruimte te gebruiken. Het is namelijk de bedoeling ook voor de volgende generaties kwalitatieve ruimte aan te bieden om te werken, te wonen, zich te ontspannen,… Zo moet, volgens het provinciaal structuurplan, de mogelijkheid onderzocht worden om sociale woningen in woonkernen te bouwen. Het RUP van de gemeente Boortmeerbeek voorziet hierin. Er staan overigens nog dergelijke projecten op til in Boortmeerbeek.

Vertaling naar 1 ste graad SO

Via dit RUP leren de leerlingen de open ruimte waarderen als waardevol, duurzaam en maatschappelijk bezit. Dit is één van de leerdoelen in het eerste jaar secundair onderwijs. Via dit RUP leren de leerlingen aan de hand van fotomateriaal of terreinwerk dat het behoud van open ruimten een meerwaarde is in vergelijking met de oprukkende bebouwing van het platteland. Via dit ruimtelijk structuurplan leren de leerlingen ook dat er problemen kunnen optreden in bebouwde kernen voor mens en milieu. De leerlingen kunnen de mogelijke problemen (vervuiling, verkeersoverlast,…) dan opsommen en ze beseffen dat hiermee rekening moet worden gehouden bij bouwprojecten. De leerlingen leren ook de basisbegrippen van bebouwing kennen zoals centrum, dichtbebouwde wijken,…

Kortom, de leerlingen leren aandacht hebben voor en dragen bij tot de leefkwaliteit van de eigen leefomgeving.

Lijst met figuren

Figuur 1: Foto achterkant mouterijsite voor verbouwingswerken

Bron: http://boortmeerbeek.vlaamsbelangleuven.org/default.asp?p=2_1_1&n=389

Figuur 2: Foto voorkant mouterijsite voor verbouwingswerken

Bron: http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=18253439-pag1_579

Figuur 3: Orthofoto Boortmeerbeek met mouterijsite

Figuur 4: Mouterijsite na voltooiing verbouwingswerken

Bron: http://www.lne.be/merdatabank/uploads/nthnvg2783.pdf

Figuur 5: Reeds voltooide gedeelte van RUP (fase 3)

Bron: http://www.malterie.be/

Figuur 6: Gewestplan Leuven

Figuur 7: Watertoets regio Boortmeerbeek

Bibliografie

Architeam bvba. RUP Mouterijsite. Geraadpleegd op 18 oktober 2013, http://www.lne.be/merdatabank/uploads/nthnvg2783.pdf.

De Standaard, Toren Mouterijsite mag blijven staan. Geraadpleegd op 20 oktober 2013, http://www.standaard.be/cnt/0p2k9te4.

Gemeente Boortmeerbeek. RUP Mouterijsite. Geraadpleegd op 17 oktober 2013, http://www.boortmeerbeek.be/gboortmeerbeek/RUP.

Het Nieuwsblad. Nieuwe start voor mouterijsite. Geraadpleegd op 19 oktober 2013, http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=18253439-pag1_579.

Hooox Real Estate Communication. Malterie. Geraadpleegd op 19 oktober 2013, http://www.malterie.be/.

Open Vld Boortmeerbeek. Mouterijsite krijgt stilaan vorm. Geraadpleegd op 18 oktober 2013, http://boortmeerbeek.openvld.be/News.aspx?nid=7f66a9ea-50be-49a4-ba1e-0f86ef46a3d7&id=042267fd-546e-4488-b0a8-ce31a7f1fc89#.UmqCefnIZvA.

Provincie Vlaams-Brabant. Ruimtelijk structuurplan Vlaams-Brabant. Geraadpleegd op 19 oktober 2013, http://www.vlaamsbrabant.be/wonen-milieu/wonen-en-ruimtelijke-ordening/structuurplan-uitvoeringsplannen/ruimtelijk-structuurplan-vlaams-brabant/index.jsp.

Ruimte Vlaanderen. Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen. Geraadpleegd op 18 oktober 2013, http://rsv.vlaanderen.be/.