Buug-gacmeedka Ardayda Dugsiga Sare

St. Cloud Area School DistrictIsku diyaari. Dhaxgal. Wax bar. Xooji. Dhiirigeli.

2015 - 2016

www.isd742.org

ISKUULKA DEGMADA 742 EE NAWAAXIGA ST. CLOUD DUGSIYADA SARE

BUUG-GACMEEDKA ARDAYGA IYO WAALIDKA

SANNAD DUGSIYEEDKA 2015-16

Apollo High School 1000 44th Avenue N. St. Cloud, MN 56303 Phone 320-253-1600

Fax 320-529-4325

Technical High School 233 12th Avenue S

St. Cloud, MN 56301 Phone 320-252-2231

Fax 320-529-4328

McKinley ALC 216 8th Avenue N

Waite Park, MN 56387 Phone: 320-203-8470

Fax 320-529-4327

ISD 742 MIDDLE SCHOOLS

North Junior High School 1212 29th Avenue North

St. Cloud, MN 56303 Phone 320-251-2159

Fax 320-529-4332

South Junior High School 1120 15th Avenue South

St. Cloud, MN 56301 Phone 320-251-1322

Fax 320-529-4331

Kennedy Community School 1300 Jade Road

Saint Joseph, MN 56374 Phone 320-363-7791

Fax 320-529-4336

2

SHAXDA TUSMADA

Oraahda Howlgalka Degmda 742 ................................................................ 5 Filashooyinka Tacliineed ee Hawlaha .......................................................... 6 Shilalka ......................................................................................................... 6 U Dhaqdhaqaaqa ......................................................................................... 6 Imaanshaha .................................................................................................. 6 Kasbashda Tacliineed/Koboca Kartida ......................................................... 9 Daacadnimada/Sharafta Tacliineed ........................................................... 10 Isbeddellada Cinwaanka ama Macluumaadka Xidhiidhka ......................... 11 Borotakoollada Digniinta/Badbaadada ..................................................... 11 Khamrada ................................................................................................... 11 Xeerka Dadka Naafada ah ee Maraykanka ................................................ 11 Ogaysiisyada ............................................................................................. 11 Barnaamijyada Barashada Meesha ........................................................... 11 Qiimaynta iyo Imtixaanka Gobolka ............................................................ 12 Boorsooyinka Dhabarka ............................................................................. 12 Sharciga La-dagaalanka Xoog-sheegadka/Dugsiyo Badbaado Leh ............ 12 Raacitaanka Baska ..................................................................................... 13 CAAP .......................................................................................................... 14 Kafateeriyada/Meelaha lagu Kulmo .......................................................... 14 Kaamaradaha ............................................................................................. 14 Nidaamka Xerada Xiran ............................................................................. 14 Cudurrada Faafa ........................................................................................ 14 Isgaadhsiinta – Skyward ............................................................................. 15 Shirarka Qoysaska/Macalimiinta ............................................................... 15 La-talinta iyo Hagista ................................................................................. 15 Isku Xoog-sheegadka Internetka ............................................................... 15 Qoob ka ciyaarka/Xafladaha Dugsiga Kadib .............................................. 15 Xeerka Asturnaanta Xogta ......................................................................... 16 Waxyaalaha Ardayga la Siinayo ................................................................. 16 Ikhtiyaarada Tallaabada Anshaxa .............................................................. 16 Wax ka beddelka Anshaxmarinta .............................................................. 16 Ogaysiinta Anshaxmarinta ee Jabinta Sharciga ......................................... 16 Diiwaanada Anshaxmarinta ....................................................................... 16 Xeerka Labbiska/Muuqaalka Qofka ........................................................... 16 Xuquuq Dhawrka ....................................................................................... 17 Xidhista Dugsiga ee Gurmadka (La Xidhiidha Cimilada) ............................ 17 Kharashka .................................................................................................. 17 Socdaalada Aqoon-korodhsi ...................................................................... 17 Ganaaxyada/Kharashka Aan la Bixin.......................................................... 18 Cuntada ...................................................................................................... 18 Xorriyadda Hadalka .................................................................................... 18 Qaadhaan Ururinta .................................................................................... 18 Khamaarka ................................................................................................. 19 Dhaqan Wanaagga Ciyaarta....................................................................... 19 Dhibaataynta ............................................................................................. 19 Qulqulataynta / Bilaabid ............................................................................ 19

3

Diiwaanada Caafimaad .............................................................................. 20 Shaqada Guriga .......................................................................................... 20 Aqoonsiga ................................................................................................. 20 Xanuunsiga/Dhaawaca Dugsiga ka Dhaca ................................................. 20 In-Line Skates/Skateboards/Scooters ........................................................ 20 Ka Hakinta Dugsiga .................................................................................... 21 Caymiska .................................................................................................... 21 Cinjirka ....................................................................................................... 21 Qaanadaha/Lokarrada ............................................................................... 21 Dhuminta Mudnaanta Dugsiga .................................................................. 21 Hantida Dhunta/Waxyeelowda ................................................................. 21 Waxa Dhuma iyo Waxa la Helo .................................................................. 22 Tabinta Awoodda la Siiyey ......................................................................... 22 Xilliyada Cuntada ....................................................................................... 22 Xarunta Warbaahinta / Hubinta Xarunta Khayraadka ............................... 23 Daawada .................................................................................................... 23 Farriimaha .................................................................................................. 23 Sharciga Tallaalka Minnesota .................................................................... 23 Aaladaha Buuqa Badan .............................................................................. 23 Dhaqanka Dibadda Xerada ........................................................................ 23 Gacan ku Haynta Waalidka ........................................................................ 23 Xuquuqda Codsiga ..................................................................................... 24 Rabbaayadaha ........................................................................................... 24 Fasaxa Sawirka ........................................................................................... 24 Waxbarashada Jimicsiga ............................................................................ 24 Baadhista Jidheed ee Kaqaybqaadashada Ciyaarta ................................... 24 Xoog ku Haynta / Xoog Macquul ah .......................................................... 24 Dhaarta u Daacad Noqoshada ................................................................... 24 Haysashada Hanti la Xaday ........................................................................ 25 Xeerarka Boodhka/Calaamadda ................................................................ 25 Salaadda ..................................................................................................... 25 Hantida Gaarka Loo Leeyahay ee Jaarka/Deriska ...................................... 25 Soo Bandhigga Maxabbada ....................................................................... 25 Qorshaha Dib Ugu Oggolaanshaha/Oggolaanshaha ................................. 26 Tabinta ....................................................................................................... 26 Degaanka ................................................................................................... 26 U Aqoonsiga Masuulnimada ...................................................................... 26 Xuquuqda iyo Masuuliyadaha Xeerka Anshaxa ......................................... 26 Okayaalayaasha Badbaadada .................................................................... 26 Guddida Dugsiga ee Waxbarashada .......................................................... 26 Sarkaalka Ilaha Dugsiga.............................................................................. 27 Baadhitaanada .......................................................................................... 27 Hab-raacyada Ammaanka .......................................................................... 27 Caqiidada Dhaqan Wanaagga Ciyaarta ee Central Lakes Conference ....... 27 Darajaynta Ku salaysan Heerarka .............................................................. 28 Tabinta Horumarka Ardayga ...................................................................... 28 Astaamaha: Karaahiyada, Jinsiga, Qoonsiga .............................................. 28 Teknoolajiga: Aaladaha Elektarooniga ah ee Qofka (PEDs) ....................... 28

4

Isticmaalka Teknoolajiyadaa/Masuulnimo ................................................ 29 Buugaagta la Akhristo (Dhumay/Burburay) ............................................... 30 Xatooyada .................................................................................................. 30 Tile IX (Cinwaan IX) .................................................................................... 30 Tubaakada/Sigaar Cabbista/Calalinta ........................................................ 30 Mashaariicda Fiidyawga/Codka Dugsiga iyo Soojeedimaha Hadalka ........ 31 Ogaysiinta Ardayga Rabshad Wada ........................................................... 31 Booqdayaasha ............................................................................................ 31 Mutadawiciinta .......................................................................................... 31 Hubka ......................................................................................................... 31 Wacnaanta ................................................................................................. 31 Ka Bixista Dugsiga ...................................................................................... 32 Bogga u Gaarka ah Dugsiga Sare ............................................................... 33-45

5

ORAAHDA HOWLGALKA DEGMADA 742 iyo DHUUXA QIYAMYADA Oraahda Howgalkayagu waa abuurista jawi badbaado iyo daryeel iyo dhaqan kaasi oo aanu ugu diyaarino, ku hawlgalino, wax ku barno, ku xoojin, oo ku dhiirigalino dhammaan ardayda iyada oo la kaashanayo bulshada ku hareeraysan si aan ugu guulaysano bulshada maanta iyo ta berriba. Waxaanu rumaysannahay in…

● Qof kastaa u qalmo helitaan loo siman yahay ee barashada ugu tayada sarraysa si sare loogu qaado awoodda qofka.

● Aragtiyo badan oo kala duwan waxay wax ku kordhiyaan go’aan qaadasho iyo barasho xog-ogaal ah

● Dhammaanteen waa ka faa’idnaa marka bulshooyinku ka wada shaqeeyaan ahdaaf guud.

● Barasho nolosha oo dhan ah waxay daruuri u tahay dadka si ay u qaabeeyaan oo u kobciyaan bulshadeena adduunka.

● Heerka ugu wayn ee guusha qofka waxa lagu gaadhaa lahaansho wadaag qofka, qoysaska, dugsiyada iyo bulshooyinkeena.

Buug-gacmeedkan waxa loogu talogalay inuu ahaado hagaha ardayda iyo qoysaska. Duruuf ama dhacdo kasta lama saadaalin karo; haddaba, ardayda waxa qabanaya dhammaan xeerka iyo siyaasadaha degmda iyo tarjumaadaha saraakiisha dugsiga. Nuqul ah dhammaan Siyaasadaha Guddida Degmada 742 ayaa laga heli karaa Websaytka Degmda 742 oo ah www.isd742.org. Fadlan fiiri maamulaha ardaygaaga haddii aad qabto wax su’aalo ah oo kusaabsan degmda ama siyaasadahayaga.

6

MACLUUMADKA GUUD EE ARDAYGA

FILASHOOYINKA TACLIINEED EE HAWLAHA Ardayda ka qaybqaadanaysa hawl tacliineed ama ciyaareed waxay leeyihiin filashooyin/ waxyaalo lag rajeynayo inay joogteeyaan horumarka tacliineed xilliga oo dhan. Inta lagu jiro hawsha xilli kasta, buundooyinka ayaa dib loo eegi oo wixii ka qaybqaate helaya buundo guud oo ah 1 ama D ama ka hooseeya waa inuu muujiyo horumar tacliineed si uu u mutaysto inuu ka qaybqaato ciyaaraha ama dhacdooyinka, sida ku cad MSHSL. Ka qaybqaatayaasha wali waxa laga rabaa inay xaadiraan tababarada oo ay meel fiican ka joogaan filashooyinka habdhanka. Haddii ardaygu aanu buuxinayn shuruudaha sare, waxa laga rabi doonaa inuu dhammaystiro warbixin horumar kooxaha saamayntu ku dhacday waxaanu dalban karaa ka dhaafis(waiver). Macalinka ardayga ayaa go’aamin doona haddii horumar tacliineed la samaynayo, waxayna saxeexi doonaan warbixinta horumarka ama waxay ka bixin doonaan tilmaam dheeraad ah oo ah waxa loo baahan yahay in la dhammaystiro si loo sii wato hourmar tacliineed. Foomkan, marka la dhammaystiro, waa in la siiyo tabobaraha kaqaybqaataha waxaanu u oggolaan doonaa ardayda inay sii wataan ka qaybqaadashada caadiga ah. SHILALKA Dhammaan shilalka, haba yaraadeene, waa in loo tabiyo Adeegyada Caafimaadka ama Xafiiska Dhexe. Foomka Warbixinta Shilka waa in la dhammaystiro wakhtigaas. Macluumaadkan waxa looga baahan yahay sheegashooyinka caymiska. U DHAQDHAQAAQA Ardaydu waxay xaq u leeyihiin inay si qaddarin leh ugu sheegaan aragtidooda ama u sameeyaan soojeedimo maamulayaasha dugsiga iyo fakalka. Waxa la rajaynayaa in ardaydu ay addeeci doonaan xeerarka iyo siyaasadaha u yaala dugsiga xiitaa marka ay isbeddel ka shaqaynayaan. Ardyga si ulakac ah ugu xadgudba xeerarka dugsiga, kuwaasi oo ka madax-adayga tilmaamo macquul ah oo macalimiinta iyo maamulayaasha ka yimi ama kuwaasi oo farogaliyo hawgalka caadiga ah ee barnaamijka dugsiga waxa dhici karta in laga joojiyo dugsiga. Qofka ama dadka farogaliyo hawlaha caadiga ah ee dugsiga ama ku kaca hawl aan la oggolayn dhismaha dugsiga dhexdiisa waxa loo sheegi inuu baxo. Haddii ay diidaan, maamulaha dugsiga ama shaqaalaha u xilsaaran ayaa ka codsan kara inay saraakiisha sharci fulintu saaraan. IMAANSHAHA Imaanshaha caadiga ah wuxuu toos ula xidhiidhaa kasbashada tacliineed ee meelmarka ah oo imaansho dugsi oo joogto ah waa qaabka ardaygu u kobciyo masuuliyadda iyo anshaxa naftiisa. Sababtan darteed, maqnaanshaha ardaygu ee dugsiga waa inuu ku ekaado mararka maqnaanshuhu yahay mid daruuri ah. Fadlan aad ugu dadaal inaad qabsato ballamaha caafimad iyo ilkeed saacadaha dugsiga kadib ama maalmaha fasaxa. Haddii ay daruuri tahay inaad ilme dugsiga ka qaaddo, waalidiinta waxa looga baahan doonaa inay ku saxeexaan fasax xilli hore xafiiska. Maadaama diiwaanada imaanshuhu ay yihiin qayb muhiim ah oo kamid ah faylka joogtada ah ee dugsiga ee ilmahaaga, Nadaamka Degmada 742 waxuu farayaa waalidiinta/mas’uulada inay soo wacaan xafiiska dugsiga marka ardaygoodu ka maqnaan doono ama xilli dambe imaan doono OO ay sheegaanna sababta maqnaanta ama xilli dambe imaanshaha. Ardayda yimaadda xilli dambe waa inay aadaan xafiiska inta aysan fasalladooda aadin.

7

Qoysasku sidoo kale waa inay la xidhiidhaan maamulaha dugsiga kahor intaanu ilmuhu u bixin socdaallada qaraabada ama fasaxyo marka lagu jiro maalmaha dugsigu shaqaynayo. Mararkan oo kale, qiimaha waxbarasheed ee socdaalkan waxa loo tixgalin doonaa mid qofka kusalaysan si loo go’aamiyo haddii maqnaanta lagu calaamadiyo inay cudurdaar leedahay ama aanay cudurdaar lahayn. Ardayda waxa loo eryi/saari oo kaliya meesha loogu talogalay inta lagu jiro maalinta dugsiga. Haddii ay khasab tahay inaad ka qaaddo ardaygaaga dugsiga, codsi qoran waa in loo diro maamulaha dhismaha kaasi oo ay ku qoran yihiin taariikhda iyo wakhtiga eriga. Imaanshaha – Ka qaybqaadashada Hawlaha Ardayda laga hakiyey may mutaysan dhammaan hawlaha dugsiga kahor ama kadib dugsiga. Ardaydu waa inay joogaan dugsiga 11:30 g.h. (Ilaa ay ku maqan yihiin hawl dugsigu masuul ka yahay) si ay u mutaystaan inay dabbakhaan ama kaqaybqataan hawlaha dugsiga kadib. Maqnaanshaha – Ciyaar Is-arag la Xidhiidha Haddii arday uu qorsheeyo inuu ka maqnaado dusiga si uu u xaadiro dhacdo Is-arag Qaybeed ama Gobol taageere ahaan, ardaygu waa inuu ka keeno waalidiinta qoraal oggolaanaya uga maqnaanshaha dugsiga ciyaarta is-aragga. Ardaygu waa inuu sidoo kale haysto foomka sii-ansixinta maqnaanshaha oo ay saxeexaan macalimiintu kahor intaanu u bixin is-aragga. Haddii qaybo lagu calaamadiyo inaan lagu qanci karin, maqnaanshaha waxa loo tixgalin cudurdaar la’aan uu fasalkaas uga maqnaaday. Maamulku aqbali maayo taleefannada uga yimaadda waalidiinta ku raacsan maqnaanshaha maalinta is-aragga. Raacis waaga tallaabooyinka waxay keeni doonaan maqnaansho aan cudurdaar lahayn iyo suurogalnimada tallaabo anshaxmarin. Maqnaanshaha – Cududrdaar leh Maqnaansho cudurdaar leh waa ka maqnaansho dugsi oo sharci ah waxaanu u baahan yahay caddaynta waalidka/mas’uulka iyo oggolaansho uga yimaadda shaqaalaha dugsiga. Waa kuwan xaaladaha keena maqnaansho cudurdaar leh:

● Ardayga oo xanuusaada ● Xanuun halis ah ama geeri ku timaad qoyska ardayga ● Ballamo caafimaad ama ilkeed ● Maxkamad aadis ● Xafladda fasax diimeed oo la aqoonsan yahay ● Barista diimeed (aan ka badnaan 3 saacadood toddobaadkii) ● Booqashooyinka kuuliyad

Kadib 15 maalmood oo maqnaansho cudurdaar leh ah, qoraalka dhakhtar ayaa loo baahan karaa maqnaanshaha xidhiidhsan. Keeni waaga qoraalka Dhakhtarku waxay keeni doontaa maqnaanshaha in loo calaamadiyo mid aan cudurdaar lahayn. Maqnaanshaha – fasaxa xilli hore ee Dugsiga Sare Fasalada 11 aad (juniors) iyo 12 aad (seniors) ee furan/bannaan inta lagu jiro xiisadda 7 aad (Appollo) ama xiisadda 10 aad (Tech) waxay dalban karaa gudubka xiisadda 7 aad (Appollo) ama xiisadda 10 aad (Tech). Gududbkan waxa la siin doonaa haddii ardaygu uu dhammaystiran shaqo lagu qanco, joogteeyo imaansho fiican, oo oggolaanshha waalidka la helay. Gudubka xiisad 7 ama 10 waxa dhici in laga noqdo marka Maamulku garto sidaas. Maqnaanshaha – La-sii Cudurdaartay Maqnaanshaha la-sii cudurdaartay waxa la siiyaa socdaallada qoyska iyo maqnaanshiyaha kale ee la sii og yahay. Ardayda og inay maqnaan doonaan waa inay ka helaan foomka “Ogaysiiska

8

Maqnaanshaha Mustaqbalka” Xafiiska Imaanshaha soona celiyaan iyada oo saxeexan socdaalka kahor. Haddii foomka aan la soo celin isaga oon si buuxda u saxeexnayn kahor socdaalka, maalmaha waxa loo tixgalin cudurdaar la’aan. Maqnaanshaha – Xanuunsiga xilliga maalintii Ardayda xanuusata inta maalinta dugsiga lagu jiro waa inay u sheegaan Xafiiska Caafimaadka. Xafiiska Caafimaadku wuxuu samayn doonaa qabanqaabada daruuriga ah si ardaygu guriga u aado. Ardaydu waa inayna waligood ka tagin dhismaha iyaga oo xanuusan iyaga oon u sheegin Xafiiska Caafimaadka ama maqnaanshaha waxa loo tixgalin cudurdaar la’aan. Maqnaanshaha – Tabinta Waalidiinta waxa laga filayaa inay soo wacaan 10:00 a.m. (subaxnimo). Maalinta uu ilmahoogu maqan yahay. Xafiiska dugsigu waxa la furaa 8:00a.m. boosta khadka/codka imaanshahana waxa la heli karaa 24-ka saac maalintii. Maqnaanshaha – Dugsiga la Xidhiidha Hoos waxaad ka heli doontaa tusaalayaal maqnaanshaha dugsiga la xidhiidha ee cudurdaarka leh.

● Safar aqoon-korodhsi oo rasmi ah ama dhacdo kale oo dugsigu ka masuul yahay ● Hakinaha (suspensions) ● Ciyaar is-arag ama daawasho marka koox dugsiga ah ku lug leh leedahay.

Haddii yimaadaan duruufo gaar ah maamulka dugsigu waxa dhici karta inuu oggolaado maqnaansho cudurdaar leh oo dheeraad ah. Ardaydaa ka masuul ah soo buuxinta wixii shaqo dhaaftay. Haddii baska socdaalka aqoon-korodhsi ee dugsigu ku soo laabto kadib duhurka, ardaygu wuxuu iman karaa dugsiga kahor 9:30 g.h. subaxda xigta. Tan waxa loo tixgalin doonaa ka maqnaansho cudurdaar leh ee dugsiga. Maqnaanshaha – Hakin (Suspension) la Xidhiidha Maqnaanshaha hakintu keentay cudurdaar way leeyihiin. Xafiiska Imaanshaha ayaa la xidhiidhi doona macalimiinta si ay u siiyaan layliyada hakinaha oo dhan. Layliyadan waxa laga heli doonaa xafiiska si looga qaato. Maqnaanshaha – Ka daahista fasalka Ardayda ka daahda fasalka waxay ku keenaan arbush macalinka iyo ardayda kale ee fasalka. Ardaydu waxay seegaan macluumaad la sheegay bilawga xiisada. Waxaanu uga baahannahay ardayda oo dhan inay yimaaddaan dugsiga iyo fasalka wakhtiga loogu talogalay. macalinka fasalka ayaa maarayn doona daahisyada fasallada oo odhan oo uu kujiro hoomruumka ama qolka talo-bixinta. Macalimiintu waxay la hadli ardayda waxayna la xidhiidhi waalidiinta marka daahistu noqoto xad-dhaaf. Haddii macalinku uu shir la qaatay ardadya lana xidhiidhay waalidiinta dhibtuna wali sii socoto, Gugbin Anshaxmarin ayaa la buuxin karaa loona dhiibi karaa Kaaliyaha Maamule ee habboon. Ardayda 10 daqiiqo ka daaha fasalka bilaa cudurdaar waxa lagu calaamdin googoys fasalkaas. Maqnaanshaha – Ka Daahista Dugsiga Ardayda aan imaan dugsiga wakhtiga loogu talogalay sababtay doonto ha noqoto waa inay ka sidaan qoraal ama taleefanka uu ka soo hadlaa waalid ama la kulmaa maamulka si uu fasalka u aado. Daahistaan waa uu sii dhabogeli doonaa xafiiska daahistu.

9

Maqnaanshaha - Googoysnimda Gobolka Minnesota wuxuu ka rabaa ardayda ka yar 18 jir oo dhan inay dugsiga aadaan. Marka ardaygu ka boodo hal fasal ama kabadan , waxa loo tixgalinayaa googoys. Googoysnimo ama ka boodis xad-dhaaf ah (kabadan toddoba) waxa loo tabin xeer-ilaaliyaha degmada kaasi oo u gudbin doona arrinka maxkamad si looga qaado tallaabo sharci ah. Sharciga Minnesota wuxuu u oggolaanayaa maxkamadda inay isticmaasho cawaaqibta soo socota ardayda loo tixraacay googoysnimo: ka joojinta laysanka baabuur wadista, ganaaxyo lacageed, saacdaha adeegga bulshada, iyo/ama ku meelaynta dibadda guriga. Cawaaqibta kale waxa la isticmaali karaa marka uu u maleeyo inay habboon yihiin maamulaha kuna cad yihiin Xeerka Anshaxa. Maqnaanshaha – Cudurdaar La’aan ah maqnaanshaha aan cudurdaarka lahayn waxa la diiwaangaliyaa marka:

● dugsiga aan la ogaysiin maqnaanshaha, ama ● maqnaanshaha laga dheeraan karayey ama dib loo dhigi karayey, ama ● qabanqaabo iyo/ama oggolaansho hore laga sii samayn karayey xafiiska maamulaha.

Sharciga Gobolka Minnesota ee la xidhiidha dayaca waxbarasheed wuxuu sheegayaa in waalidiinta ama mas’uulada ilme kayar 12 jir loo qabsanayo wixii maqnaanshaha cudurdaar la’aan ah. Arday kasta, iyada oon la eegayn da’da dugsiga uu ku dhigto, waa inuu raaco sharciga imaanshaha ee khasabka ah. cawaaqibta maqnaanshaha cudurdaar la’aanta ah waa kuwa soo socda:

● Kadib 3 maqnaansho oo cudurdaar la’aan ah - waalidiinta ayaa lagu ogaysiin warqad ● Kadib 5 maqnaansho oo cudurdaar la’aan ah - warqad labaad ayaa loo diri waalidiinta

oo xafiiska xeer-ilaaliyaha degmadana la ogaysiin ● Kadib 7 maqnaansho oo cudurdaar la’aan ah - maamulka dugsiga ayaa codsada inuu ka

fayl garaysto codsi googoysnimo/dayac waxbarasheed xeer-ilaaliyaha degmada. Saddex ama kabadan xiisadaha fasalka muddo kabadan saddex maalmood waxay keeni kartaa in ardayga loo tixgalino googoys oo boodis tiro badan waxay keeni kartaa ka fayl garaysi googoysnimo Xeer-ilaaliyaha Degmada. KASBASHADA TACLIINEED/KOBOCA KARTIDA Kasbashada Tacliineed: Ujeedada barnaamijka Kasbashada Tacliineed waa in la bixiyo fursado tacliineed oo manhajka dheeraad ka ah iyada oo hadafku yahay xoojinta koboca ardayga iyo buuxinta rabitaanka ardayga ee hal-abuurnimo dheeraad ah, loollamada tacliineed iyo dhib xallin. barnaamijka waxa loogu talogalay inuu kaalmeeyo ardaydu inay noqdaan hal-abuurayaal iyo soosaarayaal halkii ay ka ahaan lahaayeen isticmaalayaal macluumaad oo kaliya. Koboca Kartida: Degmo Dugsiyeedka 742 ee Mandaqadda St. Cloud waxay bixisaa barnaamijyo koboca kartida iyada oo oofinaysa oraahdayada howlgaka iyo dhuuxa qiyamka ee ah in qof kastaa u qalmo helitaanka tayada u sarraysa ee barasho si loo kordhiyo awoodda qofka. Barnaamijka koboca kartidu waa barnaamij loo siman yahay, baahida ku waajahan oo loogu talogalay ardayda muujiyey kasbashada sare ama suurogalnimada kasbashada sare. Karaarka: Karaarka ardayga waxa loo tixgalin karaa marka shaqaale shati haysta iyo qoysku dareemaan inay tahay waxa ugu fiicna ee ardayga. Aqoon hore/horumar helista xirfad, aqoon, ujeedooyin iyo aragtiyo ayaa loo tixgalin doonaa iyo sidoo kale heerka ku fiicnida ardayga ee akhriska, farshaxannada luuqada iyo xisaabta. Koboca jidheed ee ardayga, arrimaha

10

qaangaarnimo iyo niyadeed ayaa la tixgalin, laakiin waa inayna ahaanin arrinka salka u ah go’aanka karaarinta. DAACADNIMADA/SHARAFTA TACLIINEED Ardayda oo dhan waxa laga filayaa inay muujiyaan daacadnimo qof ahaaneed shaqadooda kana fishaan sidaas oo kale dadka kale. Samaynta sidaasi waxay u oggolaanaysaa arday kasta in lagu qiimeeyo guulihiisa qof ahaaneed iyo in lagu dhammaystiro sidaas si la mid ah dhammaan ardayda kale kasbashooyinka waxbarasheed. Qeexdin: Marka la eego dadka, daacad darrada tacliineed waxaa kamid ah, laakiin aan ku ekayn:

● Qishka kadiska ama imtixaanka iyada oo la isticmaalayo jawaabo qarsoon ama laga soo xiganayo arday kale shaqadiisa, ama iyada oo la marayo qaab elekatarooni ah.

● Naqalista layli, xaashi shaqo, wadaagista macluumaad kusaabsan layli ama imtixaan. ● Siinta arday kale jawaabaha layliga, xaashida shaqo, ama imtixaanka, ha la baryootamo

ama yaan la baryootamin, ha noqdo qoraal ama hadal. ● Xadista hantida maskaxeed sida layliga, xaashida shaqada, qoraallada, buugta wax lagu

qoro, imtixaanada, iyo jawaabaha imtixaanka. ● Been uga sheegidda macalin hawlaha tacliineed. ● Muujin waaga xigashooyinka laga soo qaatay meelo kale ama aqoonsasho waaga

meelaha qoraalka kujira (plagiarism). ● Isticmaalka warbaahinta elekatarooniga ama kombiyuutarka (internet, buugaagta fasalka

ee macalinka, iwm.) qaab tacliin ahaan aan daacad ahayn waa mamnuuc. Marka la eego shaqada kooxda, nidaamyadaas uun baa shaqaynaya, iyada oo ay beddelayso duruufaha hawsha ku lugta leh. Ardayda waa in lagu wargeliyo xadadka is-kaashiga ee la oggol yahay waana inay hore u sii raadiyaan macluumaad dheeraad ah oo kusaabsan xaaladaha marka ayna u caddayn xadad habboon. Ilaa si aan caddayn uu macalinku u sheegay mooyee, ardayda waxa laga filayaa inay kali ka shaqeeyaan layliyada oo dhan. Cawaaqibta: Macalin kasta waa faafin doonaa cawaaqibta daacad darrada tacliineed (qish). Macalinku wuxuu fulin doonaa cawaaqibta marka qishku dhacay. Haddii macalin go’aamiyo in darnaanta/baaxadda qishku u baahan yahay in ardayda loo gudbiyo Kaaliyaha Maamulaha, cawaaqib dheeraad ah oo ay kujiraan, laakiin ku ekayn, kulan waalidka/mas’uulka, xabbis dugsiga dhexdiisa, iyo cawaaqib kale oo loo haysto inay habboon yihiin ayaa la siin karaa. Haddii arday uu yahay xubin National Honor Society (Xulka Waxbarashda Qaranka), qishku wuxuu keeni karaa in dib u eegis xubinimadiisa lagu sameeyo iyo in ay suurogaliso in laga saaro Xulka Waxbarahsada Qaranka iyada oo la marayo hababka Bulshadu samaysatay. Kuwa ku xadgudba Nidaamka Daacadnimada Tacliineed waxay mari karaan ciqaabo; ay kujiraan mid ama kabadan kuwa soo socda:

● Hoos u dhig buundada (bilaa dhibco layliyada aan ahayn shaqadooda maskaxeed). ● Raalligalin qofka iyo/ama machadka xadgudubku ka dhacay. ● Tallaabo kale oo anshaxmarin oo loo hayto inay habboon tahay.

11

ISBEDDELLADA CINWAANKA AMA MACLUUMAADKA XIDHIIDHKA Isbeddellada cinwaanka guriga, lambarka taleefanka, iimaylka, iyo macluumaadka kale ee la xidhiidha waa in loo tabiyo xafiiska soodhawaynta sida ugu dhakhsaha badan. Tani aad ayey muhiim ugu tahay tacliinta iyo badbaadada ardayga. macluumaadka lala xidhiidhayo gurmadka waa in lagu daray. BOROTAKOOLLADA DIGNIINTA/BADBAADADA Dugsiyadayadu waxay baraan ardayda borotakoollada badbaadada iyo sida loo jawaabo marka digniintu dhawaaqdo. Waanu dabbakhnaa jawaabahayga sannadka oo dhan. Raacis waaga borotakoollada waxay keeni karaa tallaabo anshaxmarin. Bamka, Kiimikada, Dhabqiyaha iyo Caafimaadka Ardaydu waa in ay raacaan Crisis Response Plan(Qorshaha Jawaabta Dhibaatada). Xakamaynta Waxbarista caadiga ah ayaa socota, ardayda oo dhanna waxay kujiraan fasallada. Kuwa u baahan inay fasalka ka baxaan ujeedooyin gurmad dartood iyo booqdayaasha oo dhan waxa la siiyaa ilaalo dhismaha oo dhan. Dabka Qofka waa inuu ka baxo dhismaha marka digniin dhawaaqdo; dadka sidaas yeeli waaya waxay la kulmi doonaan tallaabo anshaxmarin iyo/ama sharci. Ardayga far-fareeya aaladda dareemista dabka waa la hakin doona waxaanu la kulmi doonaa dacwad ay ku soo oogaan hay’adaha ku habboon. Meel ku Hubsiga Ardayda iyo shaqaaluhu waxay galaan meelaha xidhan ee loogu talogalay. Bixinta tilmaantu waa joogsataa. Taleefannada waa inaan laga jawaabin albaabadana waa inaan la furin. Duuufaan (Tornado) Ardayda iyo shaqaaluhu waxay raacaan dhabbaha bixista ee la soo dhejiyey waxayna raacaan hab-raacyada meel ka galista. KHAMRADA Isticmaalka khamrada waa mamnuuc. Ardayda la tuhmo inay sakhraasan yihiin waxa ka qaadi doona baadhista neefta shaqaale u tabobaran. XEERKA DADKA NAAFADA AH EE MARAYKANKA Qof kasta oo naafo ah oo u baahan waafajin si uu u xaadiro dhacdo dugsiga waa inuu la xidhiidho Maamule ugu yaraan hal toddobaad kahor barnaamijka. OGAYSIINYADA Isku day wada-jir ah ayaa la samayn doonaa si looga dhigo ogaysiinka mid qaabab badan u dhigan kuwaasi oo ay kujiri karaan af ama daabacaad ama lagu bixin karo qaabab elekataroonig ah oo badan si looga caawiyo ardayda iyo qoysaska inay ogaadaan dhammaan fursadaha dugsiga xidhiidha. BARNAAMIJYADA BARASHADA MEESHA Dugsiyadayada sare waxay bixiyaan fursado barasho oo beddel ah dhismahooga dhexdiisa iyo meelo ka gaar ah labadaba. Barnaamijyadani waxay bixiyaan baris xirfadaha tacliineed iyo nolosha oo joogto ah kuwaasi oo xoogga saaraya barashada la khaasyeelay. Oraahdayda

12

howgalka waxa lagu gaadhaa kooxayn jajaban, istaraatijiyado baris oo kala duwan, kaqaybqaadasho waalid, iyo adeegyo la siiyo ardayda iyo qoysaska ee bey’ad barasho oo togan. QIIMAYNTA IYO IMTIXAANKA GOBOLKA Qiimaynaha Ardayda fasallada K-12 waxay qaataan imtixaano iyo qiimayno kala duwan sannad dugsiyeed kasta. Waxaanu ka qaadnaa ardayda qiimaynaha si aanu u go’aamino heerka bariseed ee ilmaha oo aanu u cabbirno korriinka tacliineed sannad dugsiyeedka oo dhan, iyo sannad ilaa sannad, ee meelo kala duwan. Ilmahaagu wuxuu ku qaadan doonaa qiimaynaha qaar kombiyuutar, qaar kalena warqad iyo qalin. Haddii aad su’aalo ka qabto ujeedooyinka qiimaynta, muddooyinka iyo natiijooyinka, fadlan toos ula xidhiidh macalinka ilmahaaga. Waxa jira websaytyo iyo dhexgallo badan oo loogu talogalay inay ka caawiyaan ardayda koboca xirfaddooda bogga webka dugsiga ama macalinka ilmahaaga. Imtixaan Qaadista Gobolka Imtixaan qaadista Gobolka sannad dugsiyeedka 2015-2016 waxaa la qaban doonaa wakhtiyada soo socda: Febraayo 1 - Maarso 25 Bartayaasha Ingiriisida ACCESS  (ELs): Fasallada K-12 (Qiimayntu waxay gali meeshii TEAE/MN-SOLOM) Maarso 7 - Maayo 6 Imtixaanista MTAS (Imtixaanka MN ee Xirfadaha Tacliineed): gaar gaar looga qaadi ardayda mutaystay Maarso 7 - Maayo 6 Imtixaanka Akhriska MCA (qalin iyo warqad): Fasallada 3-8 Maarso 7 - Maayo 6 Imtixaanka Xisaabta MCA (on-layn): Fasallada 3-8 Maarso 7 - Maayo 13 Imtixaanka Sayniska MCA (on-layn): Fasallada 5, 8 iyo Dugsiga Sare BOORSOOYINKA DHABARKA Ardayda waa loo oggol yahay inay keenaan boorsooyinkooda dhabarka dugsiga. Dugsiyada dhexe, boorsooyinka dhabarka (oo ay kujiraan baagagga, boorsooyinka, iyo noocyada kale ee boorsooyinka dhabarka) waxa dhici karta inaan la soo qaadan marka maalinta dugsigu lagu jiro iyada oo ay ugu wacan tahay arrimo la xidhiidha ciriiriga goobta iyo badbaadada. Ardaydu waa inay dhigaan boorsooyinkooda dhabarka qaanadaha/lokarrada loogu talogalay. Ardaydu waa inayna kaga tagin boorsooyinkooda dhabarka kafateeriyada, meelaha lagu kulmo iyo meelaha kale ee dhismaha. Boorsooyinka laga tago waxa dhici karta in lala wareego oo la geeyo xafiiska. Degmada 742 kama masuul ah boorsooyinka dhabarka ee dhuma ama la xado. SHARCIGA LA-DAGAALANKA XOOG-SHEEGADKA/DUGSIYO BADBAADO LEH Guddida Dugsigu waxay aqoonsan yihiin raadka taban ee xoog-sheegadku ku yeelan karo caafimaadka iyo badbaadada ardyda iyo bey'adda barashada. xoog-sheegadku wuxuu abuuri karaa saxariir, walaac, hoos u dhac kalsoonida qofka, iyo dareemista takoor. xoog-sheegadka wuxuu si maaddi ah oo aad ah u arbushaa xuquuqda dadka kale u leeyihiin waxbarasho waana wax aan la aqbali karin bey’adda waxbarasho. Dugsiyada Mandaqadda St. Cloud waxay ku dadaalayaan inay joogteeyaan bey'ad barasho iyo shaqo taasi oo ka madhan xoog-sheegad. Sidaa darteed, xoog-sheegadka waa laga mamnuucay dhulka dugsiga, hawlaha dugsigu ka masuul yahay, basaska dugsiga meelaha baska dugsigu joogsado.

13

Qeexista Xoog-sheegadka xoog-sheegadka waxa kamid ah handadaadda, hanjabaadda, habdhaqan gabboodfal, ama waxyeelo ah kaasi oo shaki la’aan daandaansi ah: (1) waxa jira isku dheellitir la’aan dhab ah ama la dareemayo oo u dhaxaysa ardayda ku lugta leh dhaqanka la mamnuucay iyo bartilmaameedka habdhaqanka iyo dhaqanku waa soo laabtaa ama wuxuu sameeyaa qaab; ama (2) si maaddi ah iyo si aad ah wuxuu farogaliyaa fursadaha ama hawl-gudashada ama awoodda waxbarasho ee ardayga si uu uga qaybqaato shaqooyinka dugsiga ama hawlaha ama u helo dheefaha, adeegyada, ama mudnaanta dugsiga. Hab-raacyada Tabinta Dhibbanayaasha: Dhammaan ardayda rumaysan inay yihiin dhibbane xoog-sheegad waa inay si dhakhso ah ugu tabiyaan xubin shaqaalaha dugsiga ah. Oggolaansho cad oo uu sameeyo ardayga loo xoog-sheegtay ma yarayso mamnuucidda siyaasaddan ku qoran. Qoysaska: Dhammaan waalidiinta ka war qaba wax xoog-sheegad ah waxa lagu boorinanayaa inay u tabiyaan maamulaha dhismaha ama wakiilkiisa. Tan waxa kujiri doona waalidiinta dhibbanayaasha ama goobjoogayaasha. Markhaatiga: Dhammaan ardayda arkay xoog-sheegad waa inay isla markiiba ugu tabiyaan xoog-sheegadka xubin shaqaalaha dugsiga ah. Shaqaalaha dugsi ee arkay xoog-sheegad waa inuu si dhakhso ah u dhexgalo una qaado tallaabo habboon si uu u joojiyo xoog-sheegadka. Shaqaalaha: Macalin, mutadawac, qandaraasle waxbarasheed, ama shaqaale kale oo dugsi waa inuu si gaar ah ugu feejignaado xaaladaha, duruufaha, ama dhacdooyinka imaan kara oo ay kujirto xoog-sheegadka. Qofka noocan ah ee hela warbixin, arka, ama aqoon kale u leh ama rumaysan dhaqan ay dhici karto inuu keeno xoog-sheegad waa inuu ku wargeliyo maamulaha dhismaha ama wakiilkiisa isla markaab si tallaabo habboon loo qaado. Maamulayaasha: Maamule ama wakiilkiisa oo arka xoog-sheegad ama hela warbixin hadal ah oo xoog-sheegad waa inuu dokumenti gareeyo oo si dhakhso ahna u baadho arrinka. Marka ay suurogal tahay, maamulayaashu waa inay raadiyaan inay kaga la hadlaan xoog-sheegadka dhibbanaha meel dhibbanuhu dareemayo ammaan. La hadalka hore ee dhibbanaha waa inaanu meesha joogin ardayga daandaansiga wadaa. Haddii hal arday kabadan ku lug lahaa samaynta xoog-sheegadka, maamulku waa inuu la hadlo mid kasta oo kamid ah ardayda daandaansiga wadda si kala gaar-gaar ah. Kadib baadhista marka la dhammaystiro, mamulaha dhismuhu waa inuu qaado tallaabo habboon oo waafaqsan siyaasadda xoog-sheegadka. Xeerka Asturnaanta Xogta: Warbixinaha xoog-sheegadka waxa loo tixgaliyaa xog waxbarasheed iyo/ama shaqaale oo gaar ah iyo/ama xog baadhiseed oo qarsoodi ah loona shaacin maayo sida dhigayo mooyee si kale. RAACITAANKA BASKA Dhaqanka Ardaydu waa inay u dhaqmaan si masuuliyad leh marka ay fuushan yihiin baska si loo hubiyo gaadiid badbaado iyo raaxo leh. Siyaasadaha oo dhan waa khuseeyaa dhaqanka baska dugsiga dushiisa iyo gaadiidka dadwaynaha. Raacis waaga siyaasadahan waxay keeni kartaa ka hakin dugsia iyo/ama u diidista mudnaanta raacista baska. Dugsiga ayaa sharci ahaan ka masuul ah ardayda laga bilaabo wakhtiga baska ay saaran yihiin ilaa wakhtiga ay meesha basku joogsado kaga dagaan baska.

14

Rarista - Dejinta Dhammaan basaska subaxda iyo gallinka dambe waxay ku dejin barxadda baska soo galista ama socdaalka. Dhammaan xeerarka dugsigu waxay dhaqangal yihiin marka barxadda baska iyo baska laftiisa lagu sugan yahay. Ardaydu waxay ka fuuli karaan baska dhismaha ama meesha basku joogsado ee lagu qoray. Fadlan kala xidhiidh Waaxda Gaadiidka (320) 253-9370 wixii su’aalo iyo tabashooyin kusaabsan adeegyada gaadiidka ardaygaaga. C.A.A.P. C.A.A.P u taagan Community Accountability And Prevention Intervention (Dhexgalidda La-xisaabtanka Iyo Kahortagga Bulshada) waxa la heli karaa fasallada 6-10 iyada oo beddel ah ah hakinta. Maamulayaasha/Kaaliyayaasha Maamulayaashu waxa dhici karta inay ku qoraan arday CAAP muddo 1-3 maalmood ah. Barnaamijka CAAP waxa ka hawlgala shaqaalaha Degmada 742. KAFATEERIYADA/MEELAHA LAGU KULMO Wada-shaqayntaada iyo tixgalintaada caqliga ku dhisan ee ardayda kale ayaa la filayaa oo la qaddarinayaa.

● Qadooyinka oo dhan waa in lagu cunaa kafateeriyada/meelaha lagu kulmo ilaa oggolaansho gaar ah la bixiyo.

● Ardaydu waa inay u dhaqanto nafahooga qaab naxariis iyo qaddarin leh markasta, safafka qadada iyo marka ay cuntada cunayaan.

● Ardaydu iyagaa ka masuul ah nadaafadda miiska halka ay ku cuneen iyo meelaha ku hareeraysan.

● Taraayada, weelka iyo shayada kale ee cuntada waa in lagu celiyo meesha weel dhaqista kadib isticmaalka. Khashinka iyo dib u warshadaynta waa in la geeyo meelaha loogu talogalay.

KAAMARADAHA Isticmaalka wixii aalad sawir qaad ah taasi oo xadgudub ku ah xuquuqda dadka kale aad ayaa loo mamnuucay. Si khaldan ugu isticmaalka aaladdan oo kale qolka lokarka dugsiga, xamaamka dugsiga ama meel kale si uun ku xadgudbaysa asturnaanta qofka, waxay keeni kartaa anshaxmarinta dugsiga. NIDAAMKA XERADA XIRAN Dugsiyada sare ee Degmada 742 waxay leeyihiin nidaamka xerada xiran. Ardayda looma oggola inay ka baxaan dhismaha hadii aysan haysan oggolaanshaha dugsiga iyo waalidka. Ka tagista dhismaha ee arday iyada oon marka hore loo oggolaan waxa loo tixgalin doonaa ka tagis aan la oggolaan ee dhismaha waxaana lagu qaadi karaa tallaabo anshaxmarin. CUDURRADA FAAFA Shaqaalaha degmo dugsiyeedku iyagaa ka masuul ah u tabinta cudurrada faafa Waaxda Caafimaadka ee Degmada. Ardayda la tuhunsan yahay inay qabaan cudur faafa waxa loo diri karaa guriga marka la ogaysiiyey qoysaska. Haddii ilme ku xanuusado ama si xun ugu dhaawacmo dugsiga, dugsigu wuxuu isku dayi doonaa inuu ku ogaysiiyo waalidiinta ama mas’uulada sharciga ah taleefan. Haddii dugsigu aanu awoodin inuu helo waalidiinta ama mas'uulada sharciga ah, qofka u qoran la xidhiidhka gurmad ayaa la wici karaa oo laga codsan karaa inuu ilmaha qaado. Xaaladaha marka dugsigu aanu awoodin inuu la xidhiidho waalidiinta, mas'uulada sharciga ah, ama qofka kale lala xidhiidhayo, xaaladduna u muuqato mid ilmuhu u baahan yahay gurmad caafimaad, 911 ayaa la wici doonaa.

15

ISGAADHSIINTA - SKYWARD Degmada 742 waxay isticmaashaa Skyward, nidaamka maaraynta macluumaadka ardayga, ee isgaadhsiinta iyo tabinta buundooyinka iyo imaanshaha. Waalidiintu waxay ka gali karaan bartan www.isd742.org iyaga oo kadib dhag siinaya “Families” kadibna “Skeyward family access.” Bartan waxay u baahan tahay magac lagu galo, shanta xaraf ee u horreeya magacooga u dambeeya, oo ay raacdo 3 xaraf ee u horreeya magacooga hore, oo ay raacdo 3 sifir iyo baasweedh. Sidoo waxaad ka gali karta Skeyward adiga oo la xidhiidhayo xoghaynta dugsiga. SHIRARKA QOYSASKA/MACALIMIINTA Macalimiinta fasalku waxay la kulmi doonaan dhammaan waalidiinta muddada Shirarka muddaysan ee Qoyska/Macalinka. Xidhiidhada ka dhexeeya dugsiga iyo waalidiintu waa arin aad muhiim u ah, kanina waa wakhti fiican oo ay tahay in laga wadashaqeeyo danaha ugu fiican ee ilmahaaga. Horumarka tacliineed ayaa la wadaagi doonaa wakhtiyo go’an sannadka inta lagu jiro. LA-TALINTA La-taliyayaasha dugsigu waxay siiyaan taageero ardayda la kulmaya tabashooyin tacliineed, badbaado iyo bulsho-niyadeed. Sidoo kale waxay ka caawiyaan doorashada koorsada, qorshaynta mustaqbalka iyo imtixaanista iyo fasiraadda natiijooyinka imtixaanka. ISKU XOOG-SHEEGADKA INTERNETKA Iskaga xoog-sheegadka internetka si aad ah ayaa loo mamnuucay. Shaqaalaha dugsigu lama socdo hawlaha ardayda markasta waana inuu isku halleeyaa kormeerka qoyska si loo suuliyo dhacdooyinka iskaga xoog-sheegadka internetka. Hase yeeshee, ilaa xadka dhaqanka noocan ah uu saamaynayo bey'adda waxbarasheed ee degmo dugsiyeedka iyo xuquuqda, badbaadada, iyo daryeelka ardaydeeda iyo/ama shaqaalaha oo uu kujiro maamulka degmo dugsiyeedka iyo hawlaheega caadiga ah, waa mid naga go’an inaanu ka hortagno isku xoog-sheegadka internetka oo aanu qaadno tallaabo si aanu u baadhno, jawaabno, saxno, oo anshaxmarino tallaabooyinkan xoog-sheegadka internetka kuwaasi oo aan lagu guulaysan ka hortagooda. QOOB KA CIYAARKA/XAFLADAHA DUGSIGA KADIB Rajadayadu waa in qoob kaciyaarka dugsiyadayada iyo xafladaha dugsiga kadib ay yihiin dhacdooyin gaar u ah ardaydayada maadaama ay abuuraan jawi togan/wanaagsan oo badbaado leh oo la kormeerayo. Dhammaan ardayda iyo martida waxaa laga filayaa inay u dhaqmaan qaab habboon dhacdo kasta oo dugsi. Ardayda la yimaadda qoobka ciyaar aan habboonayn waa loo digi oo, haddii habdhaqanka aan habboonayn ay sii wadaana, waxaa loo sheegi inay jaaska ka baxaan. Siyaasadaha soo socda ayaa khuseeyaa dhammaan qoob ka ciyaarka dugsigu masuulka ka yahaya:

● Kaliya ardayda dhigta dugsiga masuulka ka ah ayaa mutaystay inuu xaadiro. ● Dhammaan xeerarka Dugsiga iyo Degmada 742 waa khuseeyaan oo la fuliyaa. ● Qoob ka ciyaarka dugsiga sare, kaadhadhka aqoonsiga oo Wakhtigan Ah ayaa la rabaa. ● Qoob ka ciyaarka dugsiga, martida oo dhan waa in hore uu ugu sii oggolaaday

maamulku ugu yaraan 3 maalmood kahor. ● Waxaanu xaq u leenahay inaanu oggolaanshaha u diidno cid kasta. ● Marka laga baxo qoob ka ciyaarka ama xafladda, ardaydu waxa dhici karta inaysan soo

laaban.

16

● Ardaydu waxa dhici karta inayna isticmaalin lokarradooda marnaba. ● Ardaydu waa inay ku nagadaan meesha qoob ka ciyaarka /xafladda loogu talo galay.

XEERKA ASTURNAANTA XOGTA Degmo dugsiyeedka waxay aqoonsan tahay masuuliyaddeeda la xidhiidha ururinta, joogtaynta iyo faafinta diiwaanada ardaydu iyo ilaalinta xuquuqda asturnaanta ee ardayda sida ku qoran sharciga fadaraalka iyo gobolka. WAXYAALAHA ARDAYGA LA SIINAYO Hadiyadaha, ubaxyada, biibiiyada, cuntada, iwm. la siin maayo ardayda inta lagu jiro maalinta dugsiga. Fadlan ha qabanqaabin si aad shayadan dugsiga u keento. IKHTIYAARADA TALLAABADA ANSHAXA Waa nidaam guud ee Degmo Dugsiyeedka in la isticmaalo anshaxmarin hor u socod ah ilaa xad macquul ah kuna habboon oo ku salaysan xaqiiqooyinka gaarka ah iyo duruufaha dhaqan xumada ardayga. Qaabka anshaxmarinta gaarka ah ee la doorto xaalad gaar ah waxa si gaar ah u leh Degmo Dugsiyeedka. Ugu yaraan, Jabinta xeerarka, qawaaniinta, siyaasadaha, ama hab-raacyada Degmo Dugsiyeedku waxay keeni ka hadal jabinta iyo digniin hadal ah. Degmo Dugsiyeedku waa inay hase yeeshee, ku soo rogto ciqaabo anshaxmarin oo daran wixii jabin ah, oo ay kujirto saaris ama eri, haddii uu keensaday dhaqan xumada ardaygu, sida ay go’aamiso Degmo Dugsiyeedku. Tallaabo anshaxmarin waxay waafaqsanaan doonta Xeerka Anshaxa IDS 742. WAX KA BEDDELKA ANSHAXMARINTA Cawaaqibka jabin gaar ah waxa qabadsiin karaa qaab kusalaysan qofka haddii uu garto maamulaha dhismuhu. Maadaama ayna suurogal ahayn in la qoro jabin kasta oo dhacda, kuwa aan la cayimin waxa looga jawaabi sida ay dan moodaan shaqaaluhu si kala gaar ah. Duruufaha gaarka ah ee dugsi cayiman waxa loo baahan karaa qabadsiin siyaasadaha anshaxmarinta si loo buuxiyo baahiyaha dugsiga. OGAYSIINTA ANSHAXMARINTA EE JABINTA SHARCIGA Qoysaska waxa la ogaysiin doonaa wixii jabin Xuquuqda iyo Masuuliyadaha Xeerka Anshaxa ee keenaya tallaabo anshaxmarin. Ardyda la hakiyey waxay ka heli doonaan macluumaad Xeer Caydhinta Caddaaladda ah ee Ardayga. DIIWAANADA ANSHAXMARINTA Waa siyaasadda Degmo Dugsiyeedka in diiwaano anshaxmarinta ardayda ah oo dhammaystiran saxna ah la joogteeyo. Ururinta, faafinta, iyo joogtaynta diiwaanada anshaxmarinta ardaygu waa inay waafaqsanaadaan siyaasadaha Degmo Dugsiyeedka ay khusayso iyo shuruucda fadaraalka iyo gobolka, oo ay kujirto Xeerka Ku-camalfalka Xogta Dawladda Minnesota, Minn. Stat. Jabtar 13. XEERKA LABBISKA/MUUQAALKA QOFKA Ardayda waxa lagu boorinanayaa inay ku faanaan dharkooda/hugooga maadaama uu la xidhiidho xaruntooda waxbarasheed. Ardaydu waa inay u labbistan qaab, marka lagu daro tilmaamaha soo socda, xisaabta ku darsanaya bey'adda waxbarasheed, badbaadada, caafimaadka iyo daryeelka qofka iyo dadka kale. Fadlan xasuusnaw in su’aasha aqbalaadda ay u taalo maamulka. Tilmaamaha soo socda oo la xidhiidha labbiska waa in la raaco.

● Waxyaalaha madaxa lagu xidho (tus., masarrada, koofiyadaha, garba-saarrada) lama oggola inta maalinta dugsiga lagu jiro. Dhammaan waxa madaxa lagu xidho waa in lagu rido lokarrada ama boorsooyinka dhabarka marka dugsiga la soo galo laga lana soo

17

baxo kaliya dhammaadka maalinta. Waxyaalaha ka reeban siyaasaddan waxa kamid ah wixii loo xidhinayo xorriyadaha diinta si waafaqsan Sharciga Fadaraalka.

● Koodhadhka dibadda/jaakaddada waxa dhici karta inaan la xidhan inta lagu jiro maalinta dugsiga sababo barxadeed iyo ammaan dartood. Fadlan isku diyaari heerkullada qabow adiga oo haysanaya funaanad lookarkaaga.

● Dhammaan dharka iyo/ama waxyaalaha la isku qurxiyo, kuwaasi oo muujinaya aflagaado ama calaamado iyo/ama astaamo ama farriimo sare u qaadaya daroogada, khamrada, tubaakada, qoryaha, xadgudubka ama jinsiga waa la mamnuucay.

● Kabaha waa in la xidhnaadaa markasta dhismaha iyada oo ay ugu wacan tahay shuruucda caafimaadka ee gobolku.

● Kaliya okayaalaha dhakhtarku qoray ayaa la oggol yahay. Okayaalaha qorraxda waa in la iska bixiyo marka dhismaha la galayo.

Waalidiinta, shaqaalaha iyo dadka soo booqanaya sidoo kale waxa laga filayaa inay raacaan filashooyinka Degmada 742 labbiska iyo muuqaalka habboon ee dugsiga dartii. XUQUUQ DHAWRKA Ardayda hadda loo aqoonsan yahay inay naafo yihiin, sida uu dhigayo IDEA waxa qaban doona qodobada IDEA. XIDHISTA DUGSIGA EE GURMADKA (LA XIDHIIDHA CIMILADA) Fadlan dhammaystir foomka Xidhista Dugsiga kaasi oo iftiiminaya qorshayaasha xilli hore kala dirista dhammaan ardayda. Foomamka waxa loo qaybin doonaa qoysaska ardaydayada waxaana loo baahan yahay in lagu soo celiyo macalimiinta fasalka sida ugu dhakhsaha badan. Haddii dugsigu bilaabmayo xilli dambe, xilli hore xidhmayo, ama u xidhmayo cimilada xun, ogaysiin ayaa laga samayn doonaa meelaha isgaadhsiinta e soo socda: wwwisd742.org, WJON/WWJO, KNSI/KCLD, KISS-FM, KKSR, WVAL/WHMH, KASM, KCCO-TV, KRWC, Cable channel 6, WCCO, iyo KARE11 radio. Marka lagu daro raadiyowyadan iyo tilifeeshanada, digniinaha cimilada waxa laga sheegi websaytka St. Cloud Times oo ah www.sctimes.com. Sidoo kale waxaad daari kartaa keebalka helista waxbarashada ee mandaqadda, Channel 187, bogga Facebook ee Degmada 742 www.facebook.com/isd742.org, ama websaytka Degmada 742 www.isd742.org warbixinaha u dambeeyey ee xidhista iyo/ama bilaabista xilli dambe. Skylet (Nidaamka Farriinta Dugsiga) ayaa sidoo kale loo isticmaali doonaa in farriimaha looga diro qoysaska dhan, si loo ogeysiiyo xidhista dugsiga iyo daahinta waqtiga dugsigu bilaabmayo sabab la xidhiidhta cimilada oo xun darteed. KHARASHKA Kaqaybqaadashada ciyaaraha iyo hawlaha qaar waxay u baahan tahay arday kasta oo kaqaybqaadanaya inuu bixiyo kharash ciyaar kasta amah awl manhajka kabaxsan sida ku qoran waraaqda diiwaangalinta macluumaadka oo laga helo hawlaha ama xafiiska dhexe. SOCDAALADA AQOON-KORODHSI Dugsiyadu waxay masuul ka noqon safarrada loogu talogalay in lagu xoojiyo waayo-aragnimada waxbarasheed. Dugsigu wuxuu qabanqaabin kormeeris iyo gaadiid safar kasta; dhammaan ardaydu waa inay isticmaalaan gaadiidka dugsiga. Waxyaalo ka raaban waxa dhici karta in la oggolaado iyada oo loo marayo xubinta shaqaalaha ee masuulka ka ah oo la la socoto oggolaansho hore ee maamulka iyo oggolaansho qoran oo laga helo xubinta qoyska ee haysa. Dhammaan ilaaliyayaashu waa inay dhammaystireen hubin sooyaal oo ka socota

18

Waxbarashada Bulshada (Dad Mutadawiciin ah ayaa jooga dugsiga ilmahaaga ama Waxbarashada Bulshada). Masuuliyadda Ardayga Socdaalada Aqoon-korodhsi

● Xeerarka dugsigu waa qaar shaqaynaya inta safarka lagu jiro. ● Ardayga jabinaya xeer safar, sida bandooga ama imaansho waaga wakhtiga socdaalka

ama hawlgudashada wuxuu heli karaa cawaaqib. Ardayga loo oggolaan maayo inuu ka sii qaybqaato wax hawl ah safarka ilaaliye ayaana loo xilsaari inuu la socdo habdhaqanka ardayga ilaa soo laabashada.

● Xadgudubyada waawayn sida haysashada iyo/ama isticmaalka daroogada iyo/ama khamrada waxay keeni doontaa hakin dhakhso ah oo ardayga la hakiyo kooxda. Qoyska ardayga ayaa kadib la ogaysiin isla markaaba ardaygana guriga ayaa loo diri.

● Haddii arday guriga loo diray, waa masuuliyadda qoyska inay bixiyaan kharashka ardayga guriga lagu keenay. Qoysku sidoo kale wuxuu ka masuul noqon qaadista ardayga marka uu soo laabto.

● Ardayga guriga loo diro dugsiga waa laga hakin doonaa marka laga soo laabto hawsha. ● Ardaydu waa inay haystaan foomka macluumaadka gurmadka oo faylka kujira dugsiga

si uu dugsiga uga tago socdaalka aqoon-korodhsi. GANAAXYADA/KARASHKA AAN LA BIXIN Ardayda waxa lagu boorinayaa inay si dhakhso ah u bixiyaan ganaaxyada ama kharashka buugaagta iyo shayada kale. Ganaaxyada iyo kharashka aan la bixin wuxuu dib u ridi karaa ansixinta qalinjabinta. CUNTADA Shuruuc gobol oo gaar ah ayaa mamcuunaya cuntooyinka “la macmalay” ee goobaha dadwaynaha lagu cuno. Ardaydu waxa dhici karta inayna soo qaadan cuntooyinka la macmalay ama ganacsi dhismaha inta lagu jiro maalinta dugsiga laga reebo sida uu oggolaado macalinka ama maamuluhu hawl fasal oo gaar ah (tus., Ardaydu waxa dhici karta inayna soo qaadan Subway, McDonalds, ama Leeann Chin qadada). XORRIYADDA HADALKA Arday kasta wuxuu xaq u leeyahay inuu sameeyo, qabto, oo uu muujiyo aragtiyihiisa iyo waxa uu rumaysan yahay ilaa inta muujintu ayna arbushayn hawsha caadiga ah ee dugsiga. Erayo cay, edeb darro, takoor, ama dhibaatayn ah sidoodaba waxay arbushaan bey’adda waxbarasheed waxaana dhici karta inaan la isticmaalin. Ardaydu waxa dhici karta inay soo dhigaan suugaan meelaha inta la soo dhigo loogu talogalay kadib dib u eegista iyo oggolaanshaha maamulka. Haddii shayga loo tixgaliyo fuxshi, dhalleecayn, ama arbush inay dugsiga ku yihiin, waxa dhici karta inay meesha ka qaadaan maamulku oo cawaaqibna lagu qaado. Xeerar iyo hab-raacyo sidaas oo kale oo loo dhigay soo dhigista shayada ayaa xukuma qaybinta qoraallada. Sidoo kale, qoraallada waxa dhici karta inaan la qaybin inta lagu jiro wakhtiga cashar bixinta. Maamulaha ama wakiilkiisa waa in la siiyo fursadda uu dib ugu eegayo agabka kahor daabacaadda iyo qaybinta waxaana dhici karta inuu hakiyo daabacaadda iyo qaybinta haddii loo tixgaliyo inay yihiin fuxshi, dhalleecayn ama aanay waafaqsanayn ahdaafta waxbarasheed ee degmada ama arbush ku yihiin bey'adda waxbarasheed. QAADHAAN URURINTA Qaadhaan ururinta ama lacagta uu uu codsanayo tabobaruhu ama la-taliyaha hawshu iyada oo ujeedadu tahay daryeelka ama sare u qaadka kooxda waa inuu ka haysto oggolaansho qoran oo hore maamule ama agaasimaha hawlaha. Foomamka saxd ah waxa laga heli karaa Xafiiska Hawlaha. Kaliya qaadhaan ururnta dugsiga ayaa lagu iibin karaa dhismaha.

19

KHAMAARKA Dhammaan ciyaaraha nasiibka ah waa ka mamnuuc xerada dugsiga. DHAQAN WANAAGGA CIYAARTA Dhaqanka ardayga taageeruhu waxay si toos ah uga tarjumaysaa dugsiga. Ardayda waxa laga filayaa inay u muujiyaan dhaqan wanaag saraakiisha, taageerayaasha, ciyaartooyda la ciyaaraya iyo tabobarayaasha marka ay joogaan goob ciyaar. Taageerayaasha looma oggola inay galaan meesha ciyaarta marnaba sababo badbaado awgood iyada oon oggolaansho laga haysan sarkaal. Ardayga muujiya is-xakamayn la’aan ama dhaqan habboon aan muujin inta uu joogo dhacdada isboortiga waxa dhici karta in loo sheego inuu baxo iyo/ama uu helo cawaaqib marka uu ku qaado Agaasimaha Hawluhu, maamulaha dugsigu, ama wakiil rasmi ah. DHIBAATAYNTA Dhibaatayntu waxay yeelan kartaa qaabab badan waana habdhaqan aan fiicnayn kaasi oo si wayn u farogaliya nolosha waxbarasheed ee ardayga. Qof kasta wuxuu xaq u leeyahay inuu darmeemo badbaado. Degmadu waxay taageertaa shaqaalaha oo dhan iyo xaqa ardayda ee inay ku shaqeeyaan, ku bartaan oo ku koraan bey’ad badbaado ah oo togan. Ku Dhibaataynta Jinsi – Ku dhibaataynta jinsi waa habdhaqan aan fiicnayn oo jinsi ah. Siyaasadaha guddida dugsigu, iyo sidoo kale shuruucda gobolka iyo fadaraalku waa mamnuuceen dhibaataynta jinsiga. Ku Dhibaataynta Takoorta – Ku dhibaataynta takoorku waa faallooyin aan fiicnayn oo la xidhiidha sinjiga qofku yahay. Ku Dhibaataynta Hadalka – Ku dhibaataynta hadalku waa faallooyin hadal ah oo aan fiicnayn kuwaasi oo ka dhiga qofku inuu dareemo ceebayn, hanjabaad ama badbaado la’aan. Ku Dhibaataynta Jidheed – Ku dhibaataynta jidheed waa habdhaqan aan fiicnayn oo jidheed. Dhibaataynta jidheed xaaladaha qaar waa sharci darro waxaana lagu qeexaa dambi, weerar ama dhaqan aan hagaagsanayn. Siyaasadda dhibaataynta waxa lagu dhejiyey dugsiga ilmahaaga ama waxa aad ka heli kartaa maamulaha dugsigaaga. Sidoo kale, maamulaha dugsigaagu sidoo kale wuxuu ku siin karaa khayraadka soo socda: 1) Tilmaamo Hirgalinta Siyaasadda, iyo 2) Hage Aasaasi ah ee waalidiinta iyo Ardayda Degmada 742 Minnesota. (Dokumentigan sidoo kale waxa lagu heli karaa luuqadaha Isbaanish, Soomaali, iyo Fiitnaamiis.) QULQULATAYNTA “Qulqulatayntu” waxay ka dhigan tahay inuu qofi la kulmo khayaanooyin ama jees-jees gabboodfal ama bahdil ah. Iyada oo la raacayo Sharciga MN ee 121A.69 iyo Siyaasadda Guddida 526, “Hawlaha qulqulatayntu nooc kasta waa qaar aan waafaqsanayn ahdaafta waxbarasho ee Degmo Dugsiyeedka 742 ee Mandaqadda St. Cloud waana mamnuuc markasta.”

20

Diiwaanada Caafimaad Diiwaanada caafimaad ayaa loo hayaa arday kasta sida uu dhigayo sharciga Minnesota. Tusaale ahaan macluumaadka waxa kamid ah:

• Taariikhda hore ee xanuun iyo hawlgallo. • Taariikhaha tallaalada. • Natiijooyinka baadhis arag iyo maqal. • Natiijooyinka baadhitaano xirfadle.

Macluumaadka gurmadka ee arday kasta waa inuu ka fayl garaysan yahay kalkaalisada dugsiga. SHAQADA GURIGA Layliyada shaqada gurigu waa kala duwanaan doonaa, iyada oo ku xidhan heerka fasalka ardayga. Qoysasku waxay dhiirigalin karaan caadooyin iyo ku-camalfal waxbarasho oo wanaagsan iyaga oo siinaya meel daraasayn oo deggan oo abuuraya wakhti joogto ah habeen kasta shaqo guriga/akhriska. AQOONSIGA Tabashooyin badbaado iyo ammaan dartood, ardaydu waa inay nafahooga aqoonsadaan marka qof wayni ku waydiiyo dhismaha dugsiga. Siin waaga aqoonsi sax ah waxay keeni kartaa cawaaqib anshaxmarin. XANUUNSIGA/DHAAWAC DUGSIGA KA DHACA Waalidiin badan ayaa sida badan ka warwara marka ardaydu ay tahay inay guriga joogaan. Talobixinaha soo socdaa waxa loogu talogalay inay ka caawiyaan go’aankan.

● Haddii ilmahaagu leeyahay xummad (heerkul ka sarreeya 99.8), ilmahaagu waa inuu joogo guriga 24 saacadood kadib marka heerkulku ku soo noqdo caadiga.

● Haddii ilmahaagu matagayo ama shuban lahaa, ilmahaagu waa inuu joogo guriga 24 saacadood kadib dhacdada u dambaysa.

● haddii ilmahaagu leeyahay finan shuruuruc ah kuwaasi oo ay dhici karto inay cudur la xidhiidhaan ama aanad garanayn sababta, ha eego dhakhtarka qoyskaagu kahor intaanad ilmaha u soo dirin dugsiga. Qoraalka dhakhtarku waa inuu la socdaa soo laabashada ilmahaaga ee dugsiga.

● Haddii ilmahaagu muujiiyo calaamado infakshanka indhaha (indhaha oo basali ama casaan noqda), guriga ku hay oo fadlan ha eego dhakhtarka qoyskaagu. Haddii daawo loo qoray, ilmahaagu waa inuu guriga joogo 24 saacadood kadib marka daawada oo bilaabay.

● Carruurta loo qoray antibayootig (cune xanuun, tusaale ahaan) waa inay joogaan guriga 24 saacadood kadib marka daawada loo bilaabay.

Haddii aad qabto su’aalo la xidhiidha caafimaadka ilmahaaga, fadlan la xidhiidh kalkaalisada dugsiga soo booqata dugsiga. IN-LINE SKATES/SKATEBOARDS/SCOOTERS Isticmaalka in-line skates iyo skateboards gudaha dhismaha dugsiga ama xerada waa la mamnuucay.

21

KA HAKINTA DUGSIGA Hakinta Dugsiga Dhexdiisa waxa lagu soo rogaa ardayda xadgudubyada heer ahaan halista leh ee Xuquuqda iyo Masuuliyadaha Xeerka Anshaxa. Hakinta Dugsiga Dhexdiisa waa fursad si dhaw loola soconayo ardaydu inay dhammaystirayaan shaqada koorsada oo ayna baranayaan habdhaqanada dugsi ee laga filayo. Ardayda waxa loo jaraa laga bilaabo hal xiisad ilaa dhawr maalmood iyada oo ku xidhan heerka xadgudubka. CAYMISKA Ardaydu waxay kaga qaadan karaan caymiska dhaawaca ee gaarka loo leeyahay iyaga sii maraya dugsiga qiime hoose. Ardaydu waxay ku heli macluumaadka la xidhiidha barnaamijka caymiska hoomruumka. CINJIRKA (LATEX) Dugsiyada Degmada 742 waa meel ka madhan cinjirka. Biibiiyada, gacmo-gashiyada ama waxyaalaha kale ee cinjirkku kujiro lama oggola Dhismaha Degmada 742. QAANADAHA/LOKARRADA Ardayda oo dhan waxa la siiyaan lokar. Lookarka ardayga dugsigu waa hantida Degmo Dugsiyeedka St. Cloud waana in loo isticmaalo ujeedooyinka soo socda: meel lagu kaydsado buugaagta, agabka dugsiga, iyo dharka dibadda lagu xidho. Wixii kharash dayactirka waxyeelada soo gaadhay lokarku waxay saaran tahay ardayga. Wax kasta waa in laga qaado lokarrada dhammaadka sannad dugsiyeedka, wixii ku hadha lokarrada dhammaadka sannad dugsiyeedkana waxa dhici karta inaan la soo celin. Isticmaalka lokar aan ahayn ka ardayga la siiyey waa la mamnuucay. Saaxiibada isku meel laga dhigi maayo markasta. Hay’adaha dugsiga ayey dhici kartaa inay fuliyaan kormeerro muddaysan oo guud lokarrada marka ay doonaan, bilaa ogaysiis, iyada oonu ardaygu oggolaan iyada oon oggolaansho loo raadin. Wixii qufullo dugsigu aanu bixin ama oggolaan si dhakhso ah ayaa loo jari. Siyaasaddan sidoo kale waxay khusaysaa lokarrada waxbarshada jimicsiga iyo lokarrada ciyaarta. DHUMINTA MUDNAANTA DUGSIGA Ardayda waxaa dhici karta inay dhumiyaan mudnaanta aadista hawlaha dugsiga, oo ay kujirto salaadda, marka ay jabiyaan xeerarka dugsiga iyo siyaasadaha degmada. Marka arday laga caydhiyo ama hakiyo dugsiga, ardaygu kama qaybqaadan karo ama daawan karo wixii hawl dugsigu masuulka ka yahay ee manhaka ka baxsan iyo kalaab ah iyada oon la eegin goobta ay ka dhacayso degmada oo dhan. Tan waxa kamid ah salaadda. HANTIDA DHUNTA/WAXYEELOWDA Kharash, magdhaw ama adeeg bulsho ayaa loo qiimayn ardayda/qoysaska taasi oo ka tarjumaysa qiimaha beddelista/dayactirk marka ardaydu:

- waxyeelaan hantida dugsiga (lokarrada, miisaska, kuraasta, iwm.) - waxyeelaan/dhumiyaan qoraallada ama buugaagta laybareeriga - waxyeelaan hantida gaarka ah ee ardayda kale/shaqaalaha

Kharashka waa in la siiyo dugsig kahor dhammaadka sannad dugsiyeedka. Tani waxay noqon doontaa meesha ay iska taagaan maamulku.

22

WAXA DHUMA IYO WAXA LA HELO Ardayda waxa lagu boorinayaa inay iskaashi muujiyaan iyaga oo geynaya wixii ay helaan oo dhan xafiiska iyo inay warsadaan wixii ay dhici karto inay ka dhumeen. Wixii la sheegan waayo sida badan waxa loogu deeqaa ururrada khayriga ah ee deegaanka. TABINTA AWOODDA LA SIIYEY Shaqaalaha dugsig Degmada 742 sharciga ayaa awood u siiyey inay tabiyaan dhammaan dhadooyinka gabboodfal ama gabboodfalka ama dayaca laga shakiyo inuu dhacay. Tan waxa kamid ah, gabboodfalka jinsi ama niyadeed. Gabboodfallada qabanqaabooyinka haynta ilmaha ayaa sidoo kale kujira. XILLIYADA CUNTADA Diiwaanada Barnaamijka Quraacda/Caanaha/Qadada waa qaar kombiyuutar ku shaqeeya. Dhammaan ardayda, laga reebo dugsi-horraadka, waxa la siiyaa PIN lambar si ay u galaan xisaabtooda. Dhammaan lacagta quraacda/caanaha/qadada dugsiga loo diro waxa lagu ururiyaa hal xisaab. Hase yeeshee, waxay wax-ku-ool badan tahay haddii quraacda/caanaha/qadada loo iibsado qaybo hal toddobaad ah, laba toddobaad ah, hal bil ah, iwm. Qiimayaasha Quraacda/Caanaha/Qadada 2015-2016:

Nooca Xilliga Cuntada Quraacda Qadada

Dugsiga Hoose $1.50 $2.55

Dugsiga Sare $1.55 $2.75

Qiime dhinka ku mutaystay Bilaa Lacag Bilaa Lacag

Caanaha $0.45 $0.45

Qofka Wayn $2.30 $3.90 Macluumaadka la xidhiidha xilliyada cuntada ee bilaashka ah ama qiimaha la dhimay waxa laga heli karaa xafiisyada dugsiga ama isd742.org (Fadlan ogow: Caanaha/Juuska (cuwaafta) qayb kama aha Barnaamijka Bilaashka/Qiime Dhimista.) Haddii ardaydu xasaasiyad ka qaadayaan caanaha, juuska ayaa la siin karaa. Fadlan sii kalkaalisada dugsiga ilmahaaga ogaysiis ka socda xafiiska dhakhtarkaaaga. (Ka Fiiri Siyaasadda Guddida Waxbarshada 751 isd742.org) Waalidiinta/mas’uulada/booqdayaasha had iyo jeer waa lagu soo dhawaynayaa inay ardayda qadada ku soo biiraan. Waxaanu kuu sheegaynaa inaad soo wacdo dugsiga ilmahaaga 9:00 a.m. maalintaas si aad u dalbato qadadaada. Dookhakha Dugsiga: Sharciga Cuntada N.857 wuxuu dhigayaa in cuntooyinka lagu isticmaalayo dugsiga ay ahaadaan qaar ganacsi ahaan moorgaraysan ama lagu diyaariyey dugsiga. Cuntooyinka guryaha lagu sameeyey LAMA oggola dugsiyada dadwaynaha. (Haddii ilmahaagu qorshaynayo xaflad ama dabbaaldeg, waxaanu kugu boorinaynaa inaad samayso qabanqaabooyinka oo aad ka dhigto casuumadaha dibadda maalinta dugsigu aanu jirin.)

23

XARUNTA WARBAAHINTA Macluumaadka iyo khayraadka waxa laga heli karaa xarumaha warbaahinta dugsiga. Ardaydu waa inay leeyihiin aqoonsi dugsi si loogu hubiyo wixii buugaag ama wax kale ah. Wax aqoonsi kumeel gaar ah la bixin maayo. DAAWADA Shaqaalaha Degmada 742 waxay siin doonaan daawo ama hab-raacyo caafimaad iyo/ama daawayno inta lagu jiro maalinta waxbarashada sida uu dhigayo Sharciga Minnesota 121A.22 iyo 121A.2205. Ardaydu waxay u baahan karaan daawo loo qoro dugsiga si ay uga faa’idaystaan waayo-aragnimadooda waxbarasheed. FARRIIMAHA Dugsigu wuxuu kaliya qaadi doonaa farriimaha taleefan ee ardayda kusaabsan ee ka socda qoysaska xaaladda gurmadka. SHARCIGA TALLAALKA MINNESOTA Sharciga Minnesota, Qaybta 121A.15 wuxuu dhigayaa in carruurta oo dhan, kahor intaan la qorin dugsi Minnesota, in laga tallaalo qawracada, teetanada, kixda, dabaysha, jadeecada, qanjo bararka iyo rubeellada, Cagaarshow B, Hablo-baasta/busbuska iyo (Hib dhammaan dugsi-horraadyada) ama buuxiyaan mid kamid ah beddellada la oggol yahay. Sharcigu wuxuu oggol yahay dhaafisyada soo socda:

• Bayaan saxeexan oo ka socda dhakhtar oo ka dhaafaysa qofka tallaal loo baahnaa sababo caafimaad awgood.

• Bayaan nootayo lagu qoray kaasi oo sheegaya in tallaalka uu ka hor imanayo qofku waxa uu rumaysan yahay.

Sharcigu wuxuu sheegaya in maamulka dugsigu ka saari doono ardayga dhigashada dugsiga haddii uu keeni waayo dokumenti saxeexan oo muujinaya in ardaygu uu ku dhaqmayo sharciga.

AALADAHA BUUQA BADAN Maadaama ay khatar ama dhaawac gaadhsiin karto dadka kale, ardayda waa la anshaxmarin haddii ay haystaan tooyis halis ah ama aaladaha buuqa badan inta ay dugsiga joogaan. DHAQANKA DIBADDA XERADA Ardayda waxa dhici karta in lagu anshaxmariyo dhaqanka dibada xerada ee arbushyasha, farogalinaya ama haddii kale saamaynaya bey'adda, hawlaha ama hawlgallada dugsiga. Ardaydu waxa dhici karta inay ku dambeeyaan inay dacweeyaan sharci fulintu ama helaan cawaaqib dhisme ama MSHSL. GACAN KU HAYNTA WAALIDKA Waalidiintu mararka qaar waxay codsadaan in labada waalid midkood aan loo oggolaan inuu booqdo dugsiga, la hadlo carruurta, ama u dugsiga u soo qaado. Si Degmada 742 ay u fuliso xannibaadaha noocan ah, waalidka gacanta ku haya waa inuu keeno amar maxkamadeed ama dokumenti sharci ah dhismaha maamulaha. Xaaladaha badankooda, xannibaadahan waxa dhiga iyada oo la marayo dacwad sharci. Macluumaadku wuxuu u oggolaanayaa maamulaha inuu si dhakhso ah uga jawaabo codsigaaga oo uu noqdo mid waafaqsan sharciga, iyada oo la aqoonsan yahay xuquuqda labada waalidba.

24

XUQUUQDA CODSIGA Ardayd waxa loo oggol yahay inay u keenaan codsiyo maamulka marka ay doonaan. Hase yeeshee, ururinta saxeexyada codsiga waa in loo sameeyo qaab aanu ku keenayn arbush fasalka ama dugsiga. Fiiri sidoo kale, u dhaqdhaqaaqa. RABBAAYADAHA Badbaadada ardayda oo dhan darteed, xayawaanka la rabbaysto dugsiga loo oggolaan maayo. Xayawaanka kaqaybta ah manhajka waa la isticmaali karaa marka oggolaasho laga helo maamulaha si uu u go’aamiyo haddii dhibaato caafimaad ay u leeyihiin ardayda fasalka kujirta. Waxyeelo ka reeban ayuu tixgalin karaa maamulaha dugsigaagu haddii xayawaanku si toos ah u raadaynayo awoodda ardaygu u leeyahay inuu si buuxda uga qaybqaato fasalka iyo xarunta dugsiga. FASAXA SAWIRKA Sannad dugsiyeedka oo dhan, wakiilada warbaahinta kala duwan, sida, jaraa’idka, tilifishanka, iyo Adeegyada Warbaahinta Degmad 742, waxay tabin doonaan dhacdooyinka dugsiga ee war noqon kara. Marar badan sawirro ama fiidyawyo ayaa la qaadi doonaa waxaana dhici karta ardayda in la aqoonsado. Degmada waxa dhici karta inay u isticmaasho sawirrada ardayda keybalka Channel 187, janalka waxbarashada iyo daabacaadaha isgaadhsiinta ee kale. Haddii AANAD rabin ardaygaaga inaan loo sawirin qaab lagu aqoonsan karo fadlan dhammaystir waraaqda Oggolaanshaha Ogaysiinta Waalidka/Mas’uulka 2015-2016 ee taalla xafiiska dugsigaaga. WAXBARASHADA JIMICSIGA Haddii ilmahaagu aanu awoodin inuu kaqaybqaato hawlaha jimicsiga, waa inaanu haysanno bayaanka dhakhtarka oo codsnaya inaanu kaqaybqaadan. Uga cudurdaarrada waxbarashada jimicsiga arrimo diimeed ama arrimo jidheed oo kumeel gaar ah waxa loo maarayn karaa qaab fardi ah. BAADHISTA JIDHEED EE KAQAYBQAADASHADA CIYAARTA Baadhista jidheed ee uu sameeyo dhakhtarka daryeelka aasaasiga ah si xoog ah ayaa loo booriyaa kahor galista fasalka 7aad. Baadhista jidheed waa sharci kaqaybqaadashada isboortiga fasallada 7aad ilaa 12aad. XOOG KU HAYNTA/XOOG MACQUUL AH Sharciga Minnesota wuxuu oggol yahay isticmaalka xoog macquul ah ee macalinka, shaqaalaha dugsiga, dirawalka baska, wakiilka kale ee degmo dugsiyeedka marka ay daruuri noqoto marka la eego duruufaha in xoog lagu hayo arday ama laga hortago dhaawac jidheed ama dhimashada qof kale. Shaqaaluhu waxa dhici karta inuu isticmaalo xoog ku haynta marka uu sito shahaadada Dhexgalidda Kahortagga Dhibaatada (Crisis Prevention Intervention [CP]I). Tani ma oggolaato edbin jidheed mana aha hab-raacyo la necbaysto iyo wax ka mancin. DHAARTA U DAACD NOQOSHADA Ujeeddo Guddida Dugsigu waxay aqoonsan tahay baahida in wax loo baro aadaabta saxda ah, bandhigga, iyo qaddarinta calanka Maraykanka. Siyaasaddan ujeedadeedu waa in la siiyo dhaarta u daacad noqoshada iyo ku barista dugsiga si looga caawiyo ku fogaanshaha ujeedadaas.

25

Bayaanka Guud ee Siyaasadda Ardayda degmo dugsiyeedkan waa inay akhriyaan dhaarta u daacad noqoshada calanka Maraykanka hal ama kabadan oo jeer toddobaadkii. Akhrinta waa inuu fuliyo:

• Macalin kasta oo fasal ama wakiilka macalinka; ama • Iyada oo la marayo nidaam intarkom oo dugsigu leeyahay oo uu qof maamuluhu u

xilsaaray fuliyo ama qof kale oo haysta awoodda maamul ee dugsiga. Waxyaalaha ka reeban Ardayga ama macalinku waxa dhici karta inuu diido inuu kaqaybqaato akhrinta dhaarta u daacad noqoshada calanka. Shaqaalaha ama ardayda, doorta inayna kaqaybqaadan, waxay u fadhiisan ama u taagnaan si deggan iyo ixtiraam leh inta akhrintu socoto. Ardaydu waa inay ixtiraam muujiyaan doorashada inayna akhriyin dhaarta. Tilmaamaha Ardayda waxa la tusin/tilmaami doonaa aadaabta saxda ah, bandhigga saxda ah iyo ixtiraamka calanka iyo layliyo waddaniyeed. HAYSASHADA HANTI LA XADAY Haysashada walxo, alaab, ama mulkiyad kuwaasi oo uu iska leeyahay qof kale ama degmo dugsiyeedku oggolaansho la’aanta mulkiiaha ama dugsiga waa la anshaxmarin doonaa waxaana suurogal ah in bilayska loo gudbiyo. XEERARKA BOODHKA/CALAAMADDA Boodhadhka ama calaamaha waxa lagu dhigi karaa dhismaha oggolaansho laga helo maamulka. Ururka ama qofka ku dhejiyey waa inuu ka fujiyaa boodhadhka maalinta ku xigta dhacdada ama shaqada ay ku xayeysiiyeen. SALAADDA Sharciga Gobolka iyo Fadaraalku waxay u sameeyeen qodobo tukashada dugsiga. Marka ardaydu ay ka baxaan xarunta waxbarasho iyaga oo aadaya salaadda, ku-camalfalka salaaddu waa udub dhexaad u tahay diin oo ayna ahayn wax qofku iska sameeyo. Degmada 742 waxay leedahay xaqa inay u dhigto xannibaadaha wakhti macquul ah, meel iyo hab wixii codsi fasaxa lagaga doonayo waxbarshada ama hawsha aa waxbarshada ahayn. Degmada 742 waxay u baahan kartaa qoraal sax ah oo ka socda waalidka ama mas'uulka kahor intaan ardayga loo oggolaan inuu u baxo wakhtiga waxbarshada salaadda. Xadka wakhtiga ka bixitaanka xarunta waxbarshada waa inaanu ka badnaan shan iyo toban (15) daqiiqo fasax kasta (10 daqiiqo oo salaada ah iyo 5 daqiiqo oo sii/soo socodka ah). Degmada 742 waxay leedahay xaqa ay ugu diidi karto ardayga fasaxa wakhtiga waxbarshada inuu u baxo salaadda ama wixii kale ee diintu farayso haddii ardaygu ku gabboofalo mudnaanta. HANTIDA GAARKA LOO LEEYAHAY EE JAARKA/DERISKA Hantida ku qabsan xerada dugsigu waa mid gaar loo leeyahay. Ardaydu waa inay ku nagaadaan dugsiga ama dhabbooyinka lugta ee dadwaynaha kahor, inta lagu jiro ama kadib maalinta dugsiga. Fadlan noqo jaar fiican oo qaddari hantida iyo asturnaanta jaarkeena. SOO BANDHIGGA MAXABBADA Soo bandhigga maxabbada oo xad-dhaaf ah waxa loo tixgaliyaa mid aan habboonayn dugsiga.

26

QORSHAHA DIB UGU OGGOLAANSHAHA/OGGOLAANSHAHA Maamulaha dugsigu waxa dhici karta inuu u diyaariyo oo sharciyeeyo qorshe oggolaansho ama dib u oggolaansho ardayga laga hakiyey, saaray, ama eryay dugsiga. Qorshaha waxa kujiri kara tallaabooyin lagu horumarinayo habdhaqanka ardayga waxaana loo baahan doonaa kaqaybgalka qoyska. TABINTA Ardayda oo dhan waxa laga filayaa inay tabiyaan xadgudubyada Xuquuqda iyo Masuuliyadaha Xeerka Anshaxa ee macalin, la-taliye, ama maamule dhisme. Ardayga arkaya ficil raadaynaya badbaadadu waa inuu ugu tabiyo macluumaadkan isla markaaba shaqaalaha dugsi. DEGAANKA Meesha ardaygu deggan yahay sharci ahaan waa halka waalidkiisa ama mas’uulkiisa sharciga ah deggan yahay. Ardayda ku nool Degmada 742 laakiin aan la noolayn mas’uulkooda waa inay u tabiyaan xafiiska tan marka ay isqorayaan ama beddelayaan deggenida. Ardayda waxa dhici karta inay u furan tahay inay isqoraan dugsi kasta (haddii fasalku aanu xidhan isqorista) iyaga oo sii maraya Xarunta Soodhawaynta Degmada 752 waana inay raacaan hab-raacyada loo dejiyey. U AQOONSIGA MASUULNIMADA U aqoonisga masuulnimo ayey dhici kartaa in la siiyo ardayda haddii ardaygu uu hawsha u gudanayo intii awooddiisa ah fasallada oo dhan uuna muujiyo habdhaqano habboon oo laga filayo. U aqoonsi masuulnimo waxay siisaa mudnaano gaar ah, oo dugsigu go’aamiyo, ardayda. Ardaydu waa inay raacaan filashooyinka dugsiga si ay u ilaaliyaan Gudbista Masuuliyadda dib ayaanu u u soo ceshan doonaa gudbista haddii lagala laabto. XUQUUQDA IYO MASUULIYADAHA XEERKA ANSHAXA Muwaadin fiican dugsiga ayaa laga filaa inuu noqdo arday kastaa. Ardaydu waxay iskula dhaqmi si qaddarin leh una isticmaali doonaan dhismahayaga si qaddarin leh. Dokumentigan wuxuu siinayaa ardayda, qoysaska iyo shaqaalaha liis ah xuquuqda iyo masuuliyadaha la leeyahay ahaanta xubnaha bulshadan darteed. Sidoo kale wuxuu sharxayaa habdhaqanada aan la aqbali karin xarunta dugsiga, hantiyaha degmada, basaska dugsiga iyo meelaha ay joogsadaan, iyo dhammaan shaqooyinka dugsiga la xidhiidha. Dokumentigan waxa kujira sidoo kale tallaabooyinka saraakiisha dugsigu ay tahay inay qaadaan ka jawaabista habdhaqanada aan la aqbali karin. Siyaasaddan sidoo kale waxay khusaysaa arday kasta oo dhaqankiisu markasta ama meel kasta uu farogalinayo ama caqabad ku noqonayo oraahda howlgalka ama hawlgallada Degmo Dugsiyeedka ama badbaadada ama daryeelka ardayga, ardayda kale ama shaqaalaha. OKAYAALAYAASHA BADBAADADA Degmo dugsiyeedku waxay siin doontaa, bilaa lacag, hal okayaale ardayda dugsiga sare kuwaasi oo ka shaqaynaya meel aragga halis ku ah. Okayaalayaasha degmo dugsiyeedku bixiso waxa isticmaali doona ardayga inta uu dhiganayo dugsiga dadwaynaha, ardayga ayaana ka masuul ah daryeelka iyo ilaalintooda. GUDDIDA DUGSIGA EE WAXBARASHADA Guddida Waxbarashadu si joogto ah ayey u kulmaan laba jeer bishii Arbacada labaad (kalfadhiga shaqada) iyo Khamiista afraad (kulanka ganacsiga) haddii ay wax kale jiraan mooyaane. Kulan kooban oo dhexmara Guddida Waxbarashada ayaa (ajandaha oggolaanshaha) ayaa la qaban doonaa bilawga kalfadhiyada shaqada ee billaha ah, haddii loo

27

baahdo. Kalfadhiyada shaqada ee billaha ah waxa lagu qabtaa 6:30 g.d. xafiiska Maamulka ee Degmada 742, 1000 North 44th Avenue, St. Cloud. Kulamada ganacsiga ee billaha ah waxa lagu qabtaa 7:00 g.d. the St. Cloud City Hall Council Chambers, 400 2nd Street South, St. Cloud. SARKAALKA ILAHA DUGSIGA Isagoo kaashanaya Waaxda Bilayska deegaanka, sarkaal khayraadka bilayska ah ayaa loo xilsaaraa dugsi kasta. Marka laga daro si dhaw ula shaqaynta maamulayaasha dugsiga iyo shaqaalaha, sarkaalka bilayska ah wuxuu bixiyaa soojeedimaha fasalka kusaabsan dhinayada kala duwan ee badbaadada qofka iyo dugsiga, wuxuu sameeyaa baadhitaano wuxuuna joogaa dugsiga maalinta dugsiga oo dhan. Maamulayaashu waxay ku lug yeelan bilayska ama hay’adaha sharci fulinta ee kale marka loo baahdo si loo joogteeyo bey’ad badbaado iyo sharci leh. Haddii arday uu jabiyo siyaasadda degmada taasi sido kale waxay jabinaysaa sharciga, ardayga waxa loo gudbin doonaa sarkaalka khayraadka dugsiga. BAADHITAANADA Sarkaal dugsigu awood u siiyey ayaa baadhi kara hantida arday ama ardayda iyada oo lagu salaynayo macluumaadka laga helay ilo lagu kalsoon yahay. Waxa soo socdaa waa qaar kamid ah meelo gaar ah oo ay dhici karto inaanu baadhno marka la joogo hantida degmada: baabuurta, lokarrada, hantida qofka, dharka ama boorsooyinka dhabarka. Dugsiyadu sidoo kale waxa dhici karta inay iskaashadaan sharci fulinta deegaanka si ay u sameeyaan baadhitaano K-9. HAB-RAACYADA AMMAANKA Dugsi kasta, albaab gaar ah ayaa loogu talogalay inay waalidiinta iyo booqdayaashu ka soo galaan. Kuwa kale oo dhan waa xidhnaan doonaan. Fadlan hubi bogga hore ee buug-gacmeedkan si aad u ogaato meesha uu ku yaallo albaabka habboon ee dhismaha ilmahaaga. Marka aad soo gasho dhismaha, tag soodhawaynta ama xafiiska dugsiga oo ka qaado calaamdda booqdaha. CAQIIDADA DHAQAN WANAAGGA CIYAARTA EE CENTRAL LAKES CONFERENCE Dhaqan wanaagga ciyaartu waa masuuliyadda ciyaartoyada, tabobarayaasha, shaqaalaha, taageerayaasha, ardyada, iyo daawadayaasha dadka waawayn ah, saraakiisha, iyo warbaahinta. Sare u qaadista dhaqan wanaagga ciyaarta dhacdooyinka Central Lakes Conference waa inay kujiraan u muujinta qaddarin kuwa ka soo horjeeda iyo saraakiisha. Dhammaan cidda ku lugta leh dhacdada shir waa inay fahamto in xirfad iyo iyo waxqabad ay tahay in wax lagu aqoonsado iyada oon la eegin kooxda saaxiibka lala yahay. Ciyaar wanaaggu waa aasaaska barnaamij iyo shir ciyaareed oo tayo leh. Xeerarka soo socdaa, marka lagu daro dhammaan xeerarka iyo filashooyinka dugsiga, waa in la raaco:

● Waxba inaan lagu tuurin meesha ciyaartu ka socoto. ● Kormeeraha barta guriga ama maamuluhu waa inuu oggolaado dhammaan

calaamadaha iyo goobaha calaamadaha. ● Maya wax dhiirigalin nijaasayn ama gabboodfal ah, suul-dhabaale ah, candhuufayn ah,

ama aflagaadayn ah oo ay ku kacaan kooxi. ● Wax buuq abuure ah lama oggola. ● Koox si wadajir ah u ciyaarta ama si kala gaar ah u ciyaar ah inta lagu jiro wakhiga

ciyaarta waxay ku eg yihiin wakhtiga nasashada, kala-go’a, fasaxyada rubuca. Tan waxa kamid ah noocyada qalabka muusiga sida durbaannada, iyo foodhida, iwm.

28

● Kaliya hormoodyada taageerada iyo dadka nasiibka badan ayaa loo oggolaan doonaa dhulka. Dadka nasiibka badan waa inay joogaan meesha hormooyada taageerada. Wax hormoodyo taageero ah loo oggolaan maayo meesha.

● Dhammaan tartamada shirka, halka meel dadwaynaha laga la hadlo ay jirto, caqiidada ciyaar wanaagga ayaa lagu koobi ama akhriyi iyada oo daabacan.

DARAJAYNTA KUSALAYSAN HEERARKA Heerka dhexe, ardaydu waxay kasbadaan buundooyin kusalaysan horumarkooda xagga ama ku fiicnaanshaha heerarka waxa gobolka lagu dhigto. Ardaydu waxay kasban karaan inta u dhaxaysa hal iyo afar. Hal waxay muujinaysaa xariifnimo yar ama xariifnimo la’aan, saddex waxay muujinaysaa ku fiicnaansho, afarna waxay muujinaysaa ardaygu inuu muujiyey filashooyinka heer ka sarreeya ku fiicnaansho. TABINTA HORUMARKA ARDAYGA Warbixinaha horumarka korriinka iyo koboc qof ahaan ee carruurta dhammaan hawlaha dugsiga ayaa loo diraa waalidiinta. Korriinka caafimaadka, la qabsashada bulshada, caadooyinka shaqada iyo akhlaaqda ayaa la tixgaliyaa iyo sidoo kale horumarka akhriska, qorisa, xisaabta iyo maaddooyinka kale. Shirarka Qoyska-Macalinka ayaa loo qabtaa ardayda oo dhan. Shirarku waxay siiyaan waalidiinta iyo macalimiinta fursad ay kaga xaajoodaan korriinka ardayga una qorsheeyaan si wadajir ah si ay u buuxiyaan baahiyahooga. Waxaanu kugu boorinaynaa inaad codsato la-talin dheeraad ah marka aad doonto. Horumarka waxa lagala socon karaa Skyward markasta. ASTAAMAHA: KARAAHIYADA, JINSIGA AMA QOONSIGA Sawirrada ama waxyaalaha kale ee u taagan astaamo ah qaar la karhayo, jinsi ama qoonsi ah lama oggola dhulka ama agagaarka dugsiga marnaba. Qaar kamid ah astaamaha mamnuuca ah waxa kamid ah, laakiin aan ku ekayn astaamaha xidhiidhka calamada ama iswaastikaska, jinsiga ama astaamaha kale ee loo haysto inayna u habboonayn dad kale. Maamulk wuxuu xaq u leeyahay inuu la wareego oo uu la xidhiidho qoysaska. Dhacdooyinku waxa dhici karta inay keenaan tallaabo anshaxmarin oo uu maamulku qaado iyo suurogalnimada inuu bilaysku ku lug yeesho. TEKNOOLAJIGA: AALADHA ELEKATAROONIGA AH EE QOFKA (PEDs) Iyada oo la fulinayo mashruuca Dhiirigali ee 1:1, ardayda waligood lagama rabo inay u soo qaataan PEDs-kooda dugsiga. Haddii ardydu doortaan inay isticmaalaan aaladdooda gaarka ah, degmadu masuul ka noqon mayso wixii kharash ama khidmad dheeraad ah ee la galo. ISD 742 kama masuul ah dhumista ama xadista aaladaha elekatarooniga ah ee qofka ee la xado. Dugsigu ka masuul noqon maayo ammaankooda. Baadhista xatooyada waxa lagu fulin go’aanka maamulka. Filashooyinka isticmaalka*

● PEDs-ka oo dhan, oo ay kujiraan taleefanada gacant, waa inay kujiraan xaalad “damsanaan” ama “gariir” saacadaha dugsiga lagu jiro ilaa uu tilmaamo in loo isticmaalo ujeedooyin waxbarasho xubin shaqaalaha dugsiga ah. Ardaydu waa ku samayn karaan wicitaanada taleefanka ama isgaadhsiinta kale ee muhiimka ah mandaqadda xafiiska, marka loo oggol yahay.

● Ardaydu waxay ku isticmaali kaliya teknoolajiga habboon go’aanka macalinka oo kaliya. ● Ardaydu waxay kaliya ku isticmaali doonaan barnaamijyada waxbarasheed ee habboon

aaladdooda.

29

● Ardayda waxa loo oggol yahay inay ka galaan internetka dugsiga aaladahooga loomana oggola internetyada gaarka loo leeyahay. Macluumaad dheeraad ah waxa la siin doonaa ardayda galaysa internetyada jira.

● Ardayda waxa dhici karta inay u isticmaalaan aaladaha dhagaysiga (tus., makrafoonka dhagaha iwm) fasala kaliya ujeedooyin waxbarasho oo gaar ah sida macalinku caddeeyey.

● Elekatarooniga qofka waxa dhici karta in la isticmaalo xilliga qadada kafateeriyada dhexdiisa, iyo kahor ama kahor dugsiga.

*Fadlan ka tixraac Xeerka Guddida macluumaad dheeraad ah oo kusaaban isticmaalka teknoolajiga. Si Xun u Isticmaalka Shaqaalaha dugsigu waxa dhici karta inuu ka qaado ardayga PED-ga xilliga dugsiga lagu jiro. Aaladda waxa lagu hayn xafiiska ilaa dhammaadka maalinta dugsiga. Maamule ayey dhici kartaa inuu u baahdo inuu la xidhiidho waalid ama mas’uul inuu dugsiga yimaaddo si uu u qaado aaladda. Baadhisyada Wixii aalad elekatarooni qofeed waxa dhici karta inay baadhaan maamulku ama wakiilkoodu haddii ay jirto tuhun macquul ah in jabin xeer dugsi oo ku xidhan PED-ka ay dhacday. Dirista/dhigista wixii jinsi/galmo khuseeya Isticmaalka aaladaha elekatarooniga ah si loo dhigo iyo/ama diro qoraal galmo ahaan toos ah ama galmo ahaan soo jeedinaya, sawirro, ama fiidyawyo waa jabin Xuquuqda iyo Masuuliyadaha Xeerka Anshaxa iyo sidoo kale sharciga gobolka. Cawaaqibta dirista/dhigisa wixii galmo khuseeya waxay noqon karaan ka hakin iyo/ama ka eri dugsiga iyo/ama u gudbin bilayska si tigidh loogu jaro jabint hal ama kabadan shuruucda Minnesota darteed. Fiidyawyada duubista dagaallada ama weerarrada Ardayda looma oggola inay duubaan dagaallada ama weerarrada dugsiga ama dhacdooyinka dugsigu masuulka ka yahay ka dhaca. ISTICMAALKA TEKNOOLAJIYADAA/MASUULNIMO Degmada 742 waxay awood u siisaa ardayda Internet, nidaamyada internetka bilaa xadhigga (wireless), kombiyuutarro, mishiinada daabacaadaha oo xidhiidhsan iyo aaladaha kale la xidhiidha oo si buuxda looga helo meel kasta oo degmada ka tirsan. Shaqaaluhu waxay ku dareen manhajka isticmaalka caqli ku dhisan ee khayraadkan. Hanuunin iyo tilmaam ayaa la siin ardayda isticmaalka habboon ee teknoolajigan. Degmada 742 waxay ku dhaqantaa Xeerka Ilaalinta Internetka Carruurta ee Fadaraalka (CIPA) kaasi oo xaddida helista suurogalka ah ee waxyaalo aan habboonayn. Dhammaan kombiyuutarrada dugsiga ee Internetka leh lana heli karo waxa laga shaandheeyaa waxyaalaha fuxshiga ah, dadka qaaqaawan ama waxyeelada u leh carruurta. Degmada 742 waxay xaq u leedahay inay la socoto isticmaalka teknoolajiyadan si ay u joogtayso sharafta khayraadkan. Siyaasadda oo dhammaytiran waxa laga heli karaa Siyaasadda Guddida 106 ee isd742.org.

30

Masuuliyadda Ardaydu iyagaa ka masuul ah habdhaqankooda inta ay isticmaalayaan teknoolajiga degmada. Dhammaan xeerarka dugsigu waa khuseeyaan habdhaqanka iyo isgaadhsiinta sida ay dhigayaan siyaasadda degmadu iyo buug-gacmeedka ardaygu. Degmada 742 masuul kama aha loomana qabsan karo tallaabooyinka ardayda inta ay isticmaalayaan khayraadkan. Mudnaanta isticmaalka teknoolajiga degmada waxa la siin doonaa ardayda u dhaqma si anshax, masuulnimo iyo tixgalin leh u dhaqma. Si xun u isticmaal ulakac ah wuxuu horseedi doonaa tallaabooyin anshaxmarin oo dheeraad ah iyo/ama ciqaabo sida ay dhigayaan shuruucda ku habboon ee deegaanka, gobolka iyo fadaraalku. Shuruudaha iyo Xaaladaha Ardayga Ardaydu iyagaa ka masuul ah tallaabooyinkooda iyo habdhaqankooda dugsiga. Degmada 742 looma qabsan karo tallaabooyinka ardayga marka uu ka isticmaalayo Internetka kombiyuutarrada dugsiga. Ardaydu iyagaa qaadanay masuuliyadda buuxda, sharci, dhaqaale, ama haddii kale tallaabooyinkooda. Isticmaalka Internetku waa mudnaan, xaq ma aha. Isticmaalka Internetka waxa dhici karta in la joojiyo haddii lagu gabboofalo. Macluumaadka laga helo Internetka waa in la baadho isku-hallayn, awood u yeelasho iyo ku tacaluq. Tilmaamaha Guud ee Ardayda: Ardayda waxa laga filayaa inay u isticmaalaan Internetka ill waxbarasho ahaan. Ciyaaraha iyo hawlaha kale, ilaa macalin diro mooyiye, waa la mamnuucay. Ardaydu iyagaa ka masuul ah dhex mushaaxa Internetka. Ku gabboodfalka Internetku waxay horseedi kartaa ka qaadista mudnaanta isticmaalka iyo/ama hoos u dhigga darajada mashruuca aad waddo. BUUGAAGTA LA AKHRISTO (DHUMAY/BURBURAY) Shuruucda Minnesota 120.101 waxay sheegayaan in dugsiyadu ay lacagta soo dallacaan buugaagta la akhristo, buugaagta shaqada ama buugaagta laybareeriga/maktabadda ee dhumay ama burburay. Ardayda waxa laga qaadi kharash beddelis ah oo ku habboon buugaagta la akhristo, buugaagta shaqada ama buugaagta laybareeriga ee ay dhumiyeen ama burburiyeen ardaydu.

XATOOYADA Xatooyadu waa mashaakil bulshadeena waana in ardaydu aanay keenin waxyaalaha qiimaha leh dugsiga. Dugsigu ma qaado caymiska shayadan. Ardaygu iyagaa ka masuul ah sugidda ammaanka waxyaalahooga qiimaha leh. Xatooyada waa in loo tabiyo xafiiska sida ugu dhakhsaha badan. Baadhista xatooyada waxa lagu samayn go’aanka maamulka. TITLE IX (CINWAANKA IX) Ardayga rumaysan in la takooray, loo diiday dheef, ama laga saaray kaqayb qaadashada barnaamij ama hawl degmeed iyada oo lagu salaynayo jinsiga, iyada oo la jabinayo Cinwaanka IX, wuxuu ka fayl garaysan karaa cabasho qoran maamulaha. TUBAAKADA/SIGAAR CABBISTA/CALALINTA Hantida Degmada 742 waa mid ka madhan tubaakada ioy sigaarka. Ardayda lagu helo inay isticmaalayaan waxsoosaarka tubaakada, oo ay kujiraan kuwa bilaa qiiqa ah, waxay waajihi doonaan cawaaqib anshaxmarin waxaana loo gudbin doona Sarkaalka Khayraadka Dugsiga.

31

MASHAARIICDA FIIDYAWGA/CODKA DUGSIGA IYO SOOJEEDIMAHA HADALKA Layliyo fiidyawga/codka iyo mashaariic ayaa la diri karaa. Si loo joogteeyo heer waxbarasho oo la aqbali karo, dhammaan luuqadaha iyo sawirradu la isticmaalayo waa inay raacaan tilmaamaha degmada ee dugsi badbaado leh iyo dhibaataynta. Baahida in la isticmaalo luuqad, sawirro ama walxo ay dhici karto inay raadeeyaan badbaadada arday ama shaqaalaha mashruuc waxa qiimayn doona macalinka fasalka kahor soosaarista iyada oo oggolaanshaha u dambeeyana laga rabo maamulaha dhismaha. OGAYSIINTA ARDAYGA RABSHAD WADA Shaqaaluhu waxay xaq u leeyihiin inay dareemaan badbaado dugsiga ay ka shaqeeyaan. Macluumaadka la xidhiidha ardayda soo bandhigtay habdhaqan rabshad wata oo ay ogyihiin hay’adaha dugsigu iyo/ama kuwaasi oo la hakiyey waa in lala wadaago dadka waawayn ee la shaqeeya. Macluumaadkan waa in la wadaago xaaladaha soo socda:

● ardaygu wuxuu u leeyahay halis dhab ah dugsiga. ● ardaygu wuxuu ahaa mid weerar leh. ● ardaygu wuxuu u leeyahay halis dhab ah badbaadada shaqaalaha dugsiga ama

ardayda. BOOQDAYAASHA Dugsigu wuxuu aqbalaa kaliya booqdayaasha la leh ganacsi sharci ah ama oggolaansho hore ka haystay dugsiga. Booqdayaasha waxa laga filayaa inay soo maraan oo sii maraan xafiiska dhexe, ka qaataan oo xidhaan calaamadda booqdayaasha waana inay si dhakhso ah u baxaan marka hawshoodu u dhammaato. Haddii ay dhacdo in waalidka ama booqde kale uu raaci waayo siyaasadda booqdaha oo uu ku keeno arbush bey'adda waxbarasho, booqduhu wuxuu la kulmi karaa tallaabo anshaxmarin. Sharciga gobolka Minnesota wuxuu u qabaa tallaabadan dambi fudud oo qofka badaya muddo laba iyo toban bilood ah kadib markii loo sheegay inuu dugsiga ka baxo inuu ka maqnaado oo aanu soo laaban iyada oonu maamulku oggolaanin. MUTADAWICIINTA Mutadawiciintu waa qayb muhiim ah oo kamid ah barnaamijyadeena dugsiga. Mutadawiciintu waa inay soo maraan xafiiska dugsiga oo ka soo qaataan calaamadda aqoonsiga kahor intayna gudagalin shaqadooda. Waxaanu kugu martiqaadaynaa inaad mutadawac ka noqoto dugsiyada Degmada 742. Fadlan la xidhiidh dugsiga ilmahaaga si aad u hesho macluumaad dheeraad ah. Mutadawiciinta waxa la waydiisan doonaa inay buuxiyaan foomka mutadawaca kaasi oo sharxaya barnaamijk. Mutadawiciinta sidoo kale waxa laga rabaa inay ku dhammaystiraan hubinta sooyaalka degmada kharash dhan $20.00. Haddii kharashku kaa horjoogsanayo mutadawacnimada, fadlan la xidhiidh maamulka dugsiga si lagaaga dhaafo. HUBKA Dugsigayaga waxa masuuliyad ka saaran tahay inuu siiyo bey’ad badbaado leh cid kasta. Hubka oo dhan waa laga mamnuucay dhulka dugsiga. Haddii ardaydu ku arkaan hub nooc kasta ha noqdee dugsiga ama dhulka dugsiga, waa in isla markaaba loo tabiyo xubin shaqaalaha dugsiga ah. Siyaasadda hubka oo dhammaytiran waxa aad ka heli kartaa maamulaha dhismahaaga ama bogga webka Degmada 742. WACNAANTA Degmada 742 waxay isku daydaa inay hubiso bey’ad dugsi oo sare u qaada ilaalisana caafimaadka, fayo-qabka iyo awoodda ardaydu u leeyihiin inay wax bartaan anaga oo taageerayna cunto cunis caafimaad leh iyo jimicsi. Waalidiinta waxa la waydiisanayaa inay ka

32

caawiyaan degmada sare u qaadista wacnaanta iyaga oo siinaya qadooyin iyo cuwaafo caafimaad leh kana fogaynaya sida sharaabyada iyo cuntooyinka aan nafaqada lahayn. KA BIXISTA DUGSIGA Haddii aad qorshaynayso inaad rarto qoyskaaga, dugsiga ilmahaaga waa in la ogaysiiyo ugu yaraan 24 saacadood kahor. Tani waxay saamaxaysaa saxeexyada daruuriga ah ee lagu fududaynayo wareejinta diiwaanada ardayga. Ardaydu waa inay soo celiyaan dhammaan wixii qalab iyo alaab dugsigu lahaa, oo ay kamid yihiin teknoolajiga loo dhiibay, waana inay nadiifiyaan lokarradooda. Markaa kadib ardayga waa la siin karaa waraaqda beddelka, kaadhka warbixinta iyo macluumaadka kale ee la xidhiidha si uu ugu geeyo dugsiga cusub. Diiwaanada waa loo gudbin doonaa marka dugsiga cusub codsado.

33

TILMAAMAHA DUGSIGA SARE U GAARKA AH TILMAAMAHA TALO SIINTA FASALLADA 9-10 (Apollo)

1. Macalimiinta talo siintu waxa dhici karta inay soosaaraan nidaamka abaalmarinta ardayga fasalkooda dhexdiisa. Haddii kale, hawlaha aan tacliinta ahayn lama oggola.

2. Ardaydu waxay u dhammaystiri shaqada dugsiga si deggan iyaga oon arbushin kuwa kale.

3. Ugu badnaan laba arday oo haysta gudbid(pass) iyo ujeeddo ayaa loo sii dayn Xarunta Ilaha markiiba. Ardaydu waxay kula soo noqon gudbidda oo saxeexan Talo Siinta fasalka kahor intayna xiisaddu dhammaan.

4. Ugu badaan hal arday ayaa loo sii dayn isticmaalka suuliga, lokarka, iwm. 5. Ardayda waxa dhici karta in loogu sii daayo fasal kale ama meel kale

gudbid(pass) qoran oo ka socota macalinka ama kormeeraha (la sii qorsheeyey). Ardaydu waxay kula soo noqon gudbidda oo saxeexan Talo Siinta fasalka kahor dhammaadka xiisadda.

6. Ardayda looma sii daynayo Tukaanka Kafeega Iggy’s/Appollo ama Tukaanka SOAR.

7. Macalimiinta Talo Siintu waxa dhici karta inay soosaaraan nidaam abaalmarin ee ardayga fasalkooda dhexdiisa. Haddii kale, hawlaha aan tacliinta ahayn lama oggola.

BARNAAMIJYADA XARUNTA BARASHADA QAYBTA (ALC) Oraahda Howgalka St. Cloud ee Xarunta Barashada Qaybtu waxay tahay inay siiso, iyada oo kaashanaysa qoysaska iyo bulshada, waayo-aragnimo waxbarasheed oo beddel ah dhammaan bartayaasha fasallada 7-12. Waxaanu siinaa xirfado joogto ah oo tacliineed iyo nololeed oo ay kujiraan qoyska, dugsiga, iyo bulshada, kuwaasi oo ay kamid tahay oo xooggana saaraya barasho la khaasyeelay oo jajaban. Oraahdayada howlgalka waxa lagu gaadhayaa kooxaynta jajaban, istaraatijiyado waxbaris oo kala duwan, kaqaybqadasho waalid, iyo adeegyo lagu siiyo ardayda iyo qoysaska bey'ad barasho oo togan. SHAP/APP waxay u adeegtaa ardayda fasallada 9-12 kuwaasi oo raba inay ka go’naato imaansho joogto ah oo ay buuxiyaan shuruudaha dhiirigalineed ee qalinjabinta dugsig sare. PACE waa barnaamij barasho oo madax bannaan oo loogu talogalay ardayda fasallada 10-12. GARBAHA “B” IYO “C” ee Apollo Garbaha “B” iyo “C” waa meelo deggan. Albaabada meelahan waa la xidhi. Kuwani waa meelaha darsi bixin ee ugu muhiimsan. Ardaydu waa inayna joogin wadiiqooyinka daraadda ee cashar bixineed ee muhiimka ah in kabadan 4 daqiiqo kahor intaanu bilaabin fasalku. Cuntada lagu bixiyo Iggy’s waa inayna ahaanin wadiiqooyinka daraadda marnaba. SHARCIGA SIDDEED IYO TOBAN JIRKA Sharciga Minnesota 120.06 wuxuu sheegayaa in degmo dugsiyeedyadu ay dhici karto inay ku soo rogaan xeerar iyo qawaaniin la mid ah ardayda ah 18-21 jir sida ardayda ka hoosaysa 18 jirka. Ardayda oo dhan, iyada oon la eegin da’da, waxa laga filayaa inay raacaan siyaasado iyo tilmaamo isku mid ah.

34

ISDHAAFSIGA ARDAYDA Meelaynta Fasalka: Ardaydga waxa lagu meelayn heerka fasalka ee habboon iyada oo lagu salaynayo da’da iyo inta sano ee uu dugsi dhiganayey. Si uu fasalka 12aad u noqdo, ardaygu waa inuu xaadiray kow iyo toban sano oo u dhigma fasalladayada kow ilaa kow iyo toban. Bixinta Dibloomooyinka:

1. Ardaydu waa inay bixiyaan caddaynta sannadadii hore ee waxbarasho iyo koorsooyinka uu dhammaystay.

2. Ardaydu waa inay buuxiyaan shuruudaha koorsooyinka iyo buundada oo la mid ah ardayda kale ee dugsiga sare.

3. Ardayda waa in lagu qoraa ugu yaraan 10 buundo xilliga sannadka siiniyeerka, oo ay kujiraan Ingiriisida iyo Taariikhda Maraykanka ama cilmiga bulshada siiniyeerka.

Ardayda fasalka laba iyo tobnaad ee aan buuxin shuruudaha sare ku xusan waxay awood u yeelan doonaan inay maraan qalinjabinta oo ay helaan Shahaadada Imaanshaha. Ardaydu u qalmi maayaan in lagu qoro inay ku qalinjabinayaan La-sharfayaal ilaa ay helayaan diblooma darajo habboona kaga jiraan fasalka si ay ugu qalmaan. Xiitaa haddii ardaygu aanu mutaysan inuu helo diblooma, ardayda isdhaafsigu, xasuus ahaan u haysasho ahaan, wuxuu iibsan karaa xadhigga sharfidda haddii darajadiisu mutaysiiso. DARAJAYNTA APOLLO Darajooyin ayaa la siiyaa koorsooyinka oo dhan jadwalka saddexda bilood. Hoos waxa ku qoran waa darajooyinka, oo ay kujiraan dhibcaha sharafta, oo loo isticmaalo go’aaminta heerka fasalka ee 9 ilaa 12. Xadhkaha Sharaftu waxay kusalaysan yihiin GPA-ga darajooyinka saddexda bilood ee labaad Siiniyeerada.

A 4.0 C 2.0 Sharafaha 3.0 - 3.49 A- 3.7 C- 1.7 Sharafaha Sare 3.5 - 3.74 B+ 3.3 D+ l.3 Sharafaha u Sarreeya 3.75 - 4.0 B 3.0 D l.0 Gudub P B- 2.7 D- .7 Dhicis F C+ 2.3 F 0

Kaadhadhka warbixinta ayaa la qaybin doonaa xiisadda koowaad kadib xiisadaha labada calaamadin ee koowaad waxaana loo diri guriga kadib xiisadda calaamadinta ee saddexaad. Meelaynta Sare/Darajooyinka la Culaysiyey: Koorsooyinka Meelaynta Sare waxa soosaaray Guddida Kuuliyadda oo bixinaya manhaj iyo imtixaan heer kuuliyad ah

A 4.8 C 2.8 A- 4.5 C- 2.5 B+ 4.1 D+ 2.1 B 3.8 D 1.8 B- 3.5 D- 1.5 C+ 3.1 F 0

Haddii arday ku noqdo koorso, darajada uu helay marka labaad waxay beddeli doontaa darajadii hore.

35

Waa in “I” aan dhammaystirnayn lagu qoraa laba toddobaad gudahood kadib xidhmista wakhtiga darajaynta. Haddii ay dhacaan xalaado maqnaansho cudurdaar leh oo jiitama, ardayga waxa dhici karta in la siiyo oggolaansho gaar ah oo uu ku isticmaalo wakhtiga dheeraadka ah si uu shaqada ugu dhammaystiro.

Ardayda fasallada 9-12 waxay ikhtiyaar u yeelan doonaan inay u qaataan fasal xulasheed saddex biloodkii kasta darajo gudbid/dhicis dartood. Darajadan raadayn mayso GPA-ga guud. Fasalna lagama hadhi karo kadib saddexda bilood ee dhexe la’aanta oggolaanshaha maamul.

Koorsooyinka Heerka 1aad: Loogu talogalay inuu ka sare maro Heerka Gobolka MN iyada oo la siinayo manhaj adag oo loolan leh Koorsooyinka Heerka 2 aad: Loogu talogalay buuxinta Heerka Gobolka MN Koorsooyinka Heerka 3aad: Loogu talogalay buuxinta Heerka Gobolka MN iyada la siinayo taageero arday oo dheeraad ah Koorsooyinka aan Heerka Lahayn: Loogu talogalay ardayda dhammaan awoodaha iyo xiisaha kala duwa. GPA-ga waxa lagu go’aamiyaa darajooyinka saddexda bilood fasalka 9aad ilaa fasalka 12aad.

TECH Darajooyinka waxa loo bixiyaa koorsooyinka oo dhan qaab rubucle iyo simistar iyada oo ardayda koorsooyinkoodu simistarka socdaana ay helayaan laba darajo rubuc iyo hal darajo simistar. Ardayda koorsooyinka sannadka oo dhan socda waxay helaan darajooyinka afar rubuc. Macalimiintu waxa dhici karta inay kala xushaan ikhtiyaarada darajada ee socda: A, A-, B+, B, B-, C+, C, C-, D+, D, D-, F, NC (Bilaa Dhibco), I (Aan Dhammaystirnayn). Darada A+ waxay sidi darajada ay A siddo. “NC” (Bilaa Dhibco): Darada simistarka ee “NC” waxay ka dhigan tahay in dhammaan shuruudaha aan la buuxin, laakiin ardaydu wuxuu haystaa fursad uu ku dhammaystiro shaqada dhiman si uu u helo dhibco. Ardyada helaya “NC” wuxuu haystaa ugu badnaan hal rubuc inuu ku dhammaystiro layliyada maqan. Muddo intaa ka gaaban ayuu macalinku go’aamin karaa. Wakhtigaas kadib, “NC” waxa loo beddeli doonaa xarafka darajada ee habboon. Haddii “NC” aan lagu beddelin wakhtiga loo qabtay, waxay noqon doontaa “F”. “I” Aan Dhammaystirnayn: Darajada simistarka ee “I” waxay ka dhigan tahay ardaygu inaanu dhammaystirin shaqada iyada oo ay ugu wacan tahay duruufo aan caadi ahayn oo keenay inuu dugsiga ka maqnado. Tusaale – xanuun, dhaawac daran, iwm. Darajadan waa in lagu beddelo marka dambe mid kamid ah darajooyinka sare ku xusan. Dhammaan kala dhinnaanshaha xagaaga lala gaadho waa in laga xaqiijiyo Xafiiska Hanuuninta kahor taariikhda soosaarista.

Ka Hadhista Fasallada Fasalna lagama hadhi karo kadib toddobaadka 9aad ee simistarka. Wakhtiga u dambeeya ee Simistarka 1aa waa maalinta u dambaysa ee Rubuca 1aad. Wakhtiga u dambeeya ee Simistarka 2aad waa maalinta u dambaysa ee Rubuca 3aad. (La-taliyaha iyo macalinka ayey dhici kartaa inay khafiifiyaan duruufaha si qof calaa qof ah.) Haddii doorato inaad ka hadho fasal kadib wakhtiga u dambeeya, waxa aad heli doontaa “F” oo noqonaya darajada simistarka fasalka.

Haddii arday ku noqdo koorso, darajada uu helo marka labaad ayaa beddeli doonta darajada hore. Fasalna lagama kadib toddobaadka 9aad ee simistarka ilaa heshiisyo gaar ah ay dhexmaraan la-taliyaha iyo macalinka iyada oo ay keenayso khafiifinta duruufuhu. Koorsada sannadka buuxa, fasalna lagama hadhi karo kadib rubuca saddexaad.

36

Dhammaan koorsooyinka hadda la bixiyo waxa lagu meeleeyaa mid kamid ah saddex heer iyada oo ujeedadu tahay abaalmarinta dhibcaha sharafta ee la isticmaalay isku gaynta GPA-ga Darajooyinka la kasbaday, iyo dhibcaha sharafta ee ku xiga ee la xisaabiyey, waxay ka tarjumayaan heerka koorsadu ka tirsan tahay. Nidaamkan waa inaan lagu khaldin nidaamka “Track” kaasi oo ardayda lagu diiwaangaliyo koorsooyin kala heer duwan iyada oo ku xidhan xiisaha iyo awoodaha. Macluumaadka soo socdaa wuxuu sharxayaa heerarka koorsada ee hadda la isticmaalo: Laga bilaabo fasalka darajada 9aad ee 2015-16 (Fasalka 2019):

Koorsooyinka Heerka 1aad: Loogu talogalay ardayda awoodda tacliineed ee sare leh. Ardayda isqorta koorsooyinka Heerka 1 sida badan waxay galaan 1/3 u sarreeya fasalkooda. Koorsooyinka Heerka 1aad waxay noqon doonaan Qiyaasta 4.0 Koorsooyinka Heerka 2aad: Loogu talogalay ardayda dhammaan awoodaha iyo xiisaha. Intooda badan koorsooyinka khasabk aah iyo ugu dhawaan dhammaan koorsooyinka xulasho waa koorsooyinka Heerka 2aad. Koorsooyinka Heerka 2aad waxay ku nagaan Qiyaasta 4.0 Koorsooyinka Heerka 3aad: Loogu talogalay ardayda sida qaalibka ka hooseeya heerka fasalka kasbashada kuwaasi oo diiwaanadoodu muujinayaan inay u baahan yihiin caawimo iyo baris dheeraad ah kuwa u muhiimsan koorsooyinka. Ardayda barnaamijyadooda ay kujiraan koorsooyin badan oo heerkan ah sida badan waxay galaan 15% u hooseeya fasalka. Koorsooyinka Heerka 3 waxay noqon doonaan Qiyaasta 4.0

SRS, PLTW, Discovery Academy, PSEO, iyo koorsooyin kale oo buuxiyey heerarka Manhaj Wareejinta Minnesota waxa lagu miisaami Qiyaasta 4.5 Koorsooyinka Heerka AP waxay ku sii nagaan Qiyaasta 4.8 Sidoo kale, kala sarraynta fasalka waa la suulin laga bilaabo Fasalka 2019. Waxyaalaha ay ka kooban tahay koorsadu iyo qaababka wax barista waa in loogu talogalay inay waafaqdo heerarka awoodaha guud ee ardayda ee saddexdan heer gudahooda. Dhammaan darajooyinka simistarka waxa lagu cusleeyaa dhibcaha sharafta sida soo socota iyada oo ujeedadu tahay xisaabinta GPA-ga iyo kala sarraynta fasalka. Fasallada PSEO waxay ka tirsan yihiin heerka 1 ama heerka 2. Ka raado la-taliyahaaga macluumaad dheeraad ah.

Heerka A A- B+ B B- C+ C C- D+ D D- F AP 4.8 4.5 4.1 3.8 3.5 3.1 2.8 2.5 2.1 1.8 1.5 0 Heer 1 4.5 4.2 3.8 3.5 3.2 2.8 2.5 2.2 1.8 1.5 1.2 0 Heer 2 4.0 3.7 3.3 3.0 2.7 2.3 2.0 1.7 1.3 1.0 .7 0 Heer 3 3.5 3.2 2.8 2.5 2.2 1.8 1.5 1.2 .8 .5 .2 0

GPA-ga waxa lagu go’aamiyaa simistar fasallada 9-12.

37

SHURUUDAHA QALINJABINTA (Xeerka Guddida 613) Apollo Shuruudaha Koorsada/Buundada

A. Arday kasta waa inuu dhammaystiro isku-gayn 63 buundo* saddex bilood inta uu u kujiro fasallada 9-12. Hal halbeeg oo buundo ah ayaa la bixiyaa fasalka saddexda bilood oo kasta marka laga reebo Waxbarashada Jimicsiga. Ardayda isqortay Waxbarashada Jimicsigu waxay helaan .5 buundo saddex bilood kasta. darajooyinka saddexda bilood ee la kasbaday fasallada 9, 10, 11, iyo 12 waxa loo sticmaalaa xisaabinta G.P.A. iyo kala-sarraynta fasalka.

B. Koorsooyinka soo socda waa la dhammaysto oo buundo laga kasbado. a. Farshaxannada Luuqadda – afar sano, 12 buundo b. Cilmiga Bulshada – 3 sano iyo 2 saddex bilood, 11 buundo, 2-3 buundo

Juquraafiga, 3 buundo Taariikhda Maraykanka, 3 buundo Taariikhda Adduunka (laga bilaabo fasalka 2016), 3 buundo Cilmiga Bulshada Siiniyeerka (oo ay kujiraan Dhaqaalaha iyo Dawladdu).

c. Xisaabta – 3 sano, 9 buundo d. Sayniska – 3 sano, 9 buundo. 3 buundo waa inay ahaadaan meelaha soo

socda: sayniska ma-noolaha, bayoolajiga, kimistariga ama fisigiska e. Dhisnaanta – 3 buundo: dhisnaanta/caafimaadka fasalka 9aad (1.5 buundo

ayaa la rabaa); Dhisnaanta fasalka 10aad (1.5 buundo). f. Farshaxanka – 1 sano, 3 buundo g. Kuwa la xusho – 16 buundo

C. Ardaydu waa inay qaataan Qiimaynaha Baaxadda leh ee Minnesota akhriska iyo

xisaabta ama qiimayn la mid ah. Fadlan ka raadi la-taliyahaaga macluumaadkii u dambeeyey.

Tech Shuruudaha Koorsada/Buundada

A. Ardayd kastaa waa inuu dhammaystiro isku-gayn 43 buundo. B. Koorsooyinka soo socda waa in la dhammaysto oo buundo laga kasbado.

a. Farshaxannada 2.0 b. Kuwa xulasheed 12.0 c. Ingiriisida 8.0 d. Xisaabta 6.0 e. Dhisnaanta Nolosha/Caafimaadka 2.0 f. Sayniska 6.0 g. Cilmiga Bulshada 7.0 Shuruudaha galista kuuliyaddu waxa dhici karta inuu ka bato kuwan ah kuwa ugu hooseeya. Fadlan la tasho la-taliyahaaga haddaad qabto baahi dheeraad ah oo u gaar ah qorshahaaga mustaqbalka.

C. Intaa waxa dheer, ardaydu sidoo kale waa inay dhammaystiraan shuruudaha sharciga ah ee soo socda:

1. Ardaydu waa inay qaataan Qiimaynaha Baaxadda leh ee Minnesota akhriska iyo xisaabta ama qiimayn la mid ah. Fadlan ka raadi la-taliyahaaga macluumaadkii u dambeeyey.

2. Ardaydu waa inay si guul leh u dhammaystiraan heerarka waxa la dhiganayo ee daruuriga ah ee shuruudaha gobolka iyo fadaraalka fasalkooda qalinjabinta. Fadlan ka raadi macluumaadkii u dambeeyey la-taliyahaaga.

38

Heerarku waxay waafaqsan yihiin filashooyinka in dhammaan ardayda dugsiyada dadwaynaha ee Minnesota lagu dhammaan heerarka fasalka. Heerarku waxay awoodda saaraan hubinta arday kastaa inuu leeyahay xirfadaha aasaasiga ah ee daruuriga u ah nolosha adduun isbeddelaya. Sidoo kale, waxa lagu cadaadin oo loolan lagu galin inuu u diyaargaroobo waynaanta si uu u siiyo adduunka waxa fiican ee uu siin karo. Arday kasta waxa lagu boorinayaa inuu la kulmo la-taliyihiisa hanuuninta si sannadle ah si uu u hubiyo xaaladiisa qalinjabinta. QALINJABINTA (SHARAFTA) Apollo: Ardayda fasalaka 12aad ee haysta GPA-ga 3.75 ama ka sarreeya wuxuu ku qalinjabin doonaa sharafaha ugu sarreeya wuxuuna xidhan doonaa xadhig casaan, caddaan iyo buluug ah qalinjabinta. Siiniyeerada haysta GPA-ga 3.50 ilaa 3.75 waxay ku qalinjabin doonaan sharafo sare waxayna xidhan doortaan xadhig dahab ah qalinjabinta. Siiniyeerada haysta GPA-ga 3.0 ilaa 3.49 waxay ku qalinjabin doonaan sharafo waxayna xidhan doonaan xadhig cad qalinjabinta. GPA-ga ardayda sharafaha waxa la go’aamin doonaa dhammaadka darajooyinka Saddexda bilood ee 2aad. Tech: Ardayda fasalaka 12aad ee haysta GPA-ga 4.1 ama ka sarreeya wuxuu ku qalinjabin doonaa sharafaha u sarreeya wuxuuna xidhan doonaa xadhig dahab ah qalinjabinta. Siiniyeerada haysta GPA-ga 3.9 ilaa 4.099 waxay ku qalinjabin doonaan sharafo sare waxayna xidhan doonaan xadhig liimi iyo madow ah qalinjabinta. Siiniyeerada haysta GPA-ga 3.75 ilaa 3.89 waxay ku qalinjabin doonaan sharafo waxayna xidhan doonaan xadhig cad qalinjabinta. QALINJABINTA (XILLI HORE): Waa falsafadda taagan ee dugsiyada sare ee Dugsiyada Bulshada Degmada 742 in ay tahay waxa ugu fiican inta badan ardaydayada inay imanayeen muddo saddex sano ah dugsiga sare ee siiniyeerka (fasallada 10, 11, 12.) Waxa ka reeban shaqada sare waxa la tixgalin doonaa iyada oo la raacayo xaaladaha soo socda:

1. Ardaydu waa inay fayl garaystaan codsi muujinaya ku talogalkooda inay dhammeeyaan shuruudaha qalinjabinta kahor kahor hawlaha bilaabashada fasalladooda.

2. La-taliyaha, waalidiinta ardayga iyo maamulaha dugsigu waa inay oggolaadaan codsiga. 3. Dhammaan shuruudaha gobolka iyo deegaanka ee qalinjabinta waa in la dhammaystiro

kahor intaan dhammaystirka xilli hore aan la oggolaan. Ardayda helaysa diblooma iyaga oo u maraya qalinjabinta xilli hore waxay waayi doonaan mutaysigooda waxyaalaha manhajka raacsan. Waxay sii wadi doontaa inay noqoto shaqada Dugsiyada Bulshada Degmada742 in dibloomada la bixin doono kaliya bilaabista rasmiga ah ee dugsiga gu’ga. Saraakiisha dugsigu waxya, marka la codsado, ku caddayn doonaan taraaniskirib dhammaystirka shuruudaha qalinjabinta ee ardayda codsanaysa qalinjabinta hore.

BULSHADA SHARAFTA QARANKA (NATIONAL HONOR SOCIETY [NHS]) Apollo iyo Jabtarka Farsamada Dugsiga Sare ee Bulshada Sharafta Qaranka waxa loo abuuray in lagu qiro oo lagu dhiirigaliyo kasbashada ardayda xariifiinta aqoonta, dabeecadda,

39

adeegga iyo hoggaaminta. Gole shaqaale ayaa go’aamiya oo sameeya hab xulis. Ardayda buuxisa shuruudaha soo socda ayaa mutaysan in la tixgaliyo xulashada:

1. Wakhtigan arday kujira fasalka 11 ama 12, ama barnaamij dugsiga sare kadib; 2. Imaanshaha ugu yaraan hal simistar; 3. Isku-dar G.P.A. oo ah ugu yaraan 3.8 Apollo; 4.0 Farsamada Gacanta 4. Agabka macluumaadka xulashada ardayga oo la soo celiyo taariikhda la rabo.

Golaha shaqaaluhu wuxuu qiimeeyaa dhammaan ardayda mutaysatay kuwaasi oo soo celiyey agabka macluumaadka xulashada taariikhda la rabo ee la sheegay. Ardayda waxa lagu xushaa iyada oo la eegayo adeeggooda, hoggaaminta, deeqda waxbarasho iyo dabeecadda. Dhammaan ardayda mutaysatay looma xusho inay xubin ka noqdaan NHS. Fasalka kow iyo tobnaad lama xulan sannadkii hore kuwa mutaysanaya markale sannadkan socda waxa dhici kara in la eego markale xubinimada waxaana lagu boorinayaa inay gudbiyaan agabk xulashada. Xubnaha NHS kaliya ma aha sharaf, laakiin sidoo kale waa masuuliyad oo, marka la xusho, ardayda waxa laga rabaa inay sii wadaan inay muujiyaan tayooyinka aqoonta, adeegga, hoggaaminta iyo dabeecadda. Xubin kasta waxay kaqaybqaadan doontaa mashruuc adeeg NHS oo la xushay. Bangiga cuntada, bangiga dharka, barnaamijka adopt-a-highway, iyo u lugee teknoolajigu waa tusaalayaal mashaariicda adeegga ee dhawaa. Xubnaha NHS Apollo iyo Farsamada Gacantu sidoo kale waxay wacad ku mari labaatan saacadood adeeg qof ahaaneed sida wax baris saaxiib. Siiniyeeradu waxay mutaysteen in loo magacaabo inay dalbadaan deeqda waxbarashada qaranka NHS. Laba jabtar oo NHS-ka deegaanka ah waxay waafaqsan yihiin Dastuurka qaranka ee uu diyaariyey Golaha Qaranka iyo sharci-hoosaadka jabtarka deegaanka. Ardayda ku hoobta inay buuxiyaan filashooyinka ku qoran sharci-hoosaadka jabtarka deegaanka waxa dhici karta in laga eryo NHS. Waxa jirta kharash xubinimo jabtarka deegaanka oo sannadle ah taasi oo hadda dhan $20.00 Jabtarrada Bulshada Sharafta Qaranku waxay u qabataa tabobarkeeda sannadlaha ah ee xubnaha cusub dayrta. Macluumaad la xidhiidha NHS, agabka xulashada, iyo wakhtiga u dambeeya dhammaystirka agabka, waxa lagu loogu sheegi hoomruumyada juniyeerka iyo siiniyeerka oo lagu soo dhejin xafiiska hanuuninta Apollo. Farsamada gacanta waxay u diri doontaa waraaqda xagaaga ardayda mutaysatay.

DARAJOOYINKA GUDBIDDA/DHICISTA Ardayda fasallada 10-12 waxay ikhtiyaar u leeyihiin inay qaataan hal fasal simistarkii/saddexdii bilood darajada gudbidda/dhicista. Darajadan raadayn mayso GPA-ga guud. Ka raadi la-taliyahaaga ama macalinkaaaga macluumaad dheeraad ah.

BAARKINKA Baabuur Kaxaynta Wakhtiga Dugsiga Ardayda sidata baabuurtooda, dugsigu sharci ahaan wuxuu ka masuul yahay laga bilaabo wakhtiga ardaygu soo galo dugsiga ilaa dugsigu ka dhammaanayo. Oggolaanshaha waalidka/mas’uulka dartii, ardaydu waxa dhici karta inay baabuur u kaxaystaan ballamaha dugsiga maalinta dugsiga.

40

Qaanuunka Baarkinka Inkastoo, xeerar loo abuuray (Minn. Stat. * 123B.02, subd. 5) maamulidda gaadiidka iyo baarkinka hantiyada kala duwan ee degmo dugsiyeedka, iyo inkastoo, degmo dugsiyeedku ay la kulantay dhibaatooyin ku lug leh baarkin garayn gaadiid oo aan sharci ahayn ee hantida degmo dugsiyeedka, iyo inkastoo, Guddida wuxuu sharcigu awood u siiyey inay fuliyaan xeerarkan iyaga oo u oggolaanaya wakiil inuu qaado gaadiidka aan la oggolayn ee baarkinka degmo dugsiyeedka yaala iyo inuu ku geeyo gaadiidkan uu qaaday meesha ugu habboon ee ugu dhaw iyada oo wixii kharash ku baxa mulkiilaha ama qofka watay qaadayo. Haddaba, waxa uu ku xalliyey Guddida Madaxa Bannaan ee Degmo Dugsiyeedka 742 in maamulaha dhisme kasta ama wakiilkiisa uu u fasax yahay isaga oo matalaya kuna socda magaca Guddida Madaxa Bannaan ee Degmo Dugsiyeedka 742 inuu u qaado dhammaan gaadiidka aan la oggolaan geeraashka ama meesha ugu dhaw ee badbaado leh iyada oo uu kharashka isku qabayo mulkiilaha ama qofka wataa. Ruqsadaha Ruqsadaha baarkinka waxa lagu iibin doonaa xafiiska imaanshaha laga bilaabo 8:00 g.h. ilaa 8:25 g.h. lacag dhan $100.00. Ardayda waxa loo oggol yahay baarkinada loogu talogalay oo kaliya inay dhigtaan baabuurta.

Hab-raacyada Baarkinku waa mudnaan. Kadib dalbashada ruqsadda, diiwaanada imaanshaha/anshaxa ardayga ayaa la hubin. Ardayda leh dhibaato imaansho/anshax saddexdii bilood /rubucii ee hore waxa dhici karta inaan la siin ruqsadda. Ardayga la yimaadda dhibaato imaansho/anshax waxa dhici karta in ruqsadda lagala noqdo.

1. Ardaydu waa inay ku dhaqmaan dhammaan calaamadaha gaadiidka iyo calaamadaha meelaha baarkinada dugsiga. Ardayda raaci wayda caalamadaha gaadiidka waxa laga qaadi doonaa tallaabo anshaxmarin iyo/ama tallaabo sharci ah.

2. Ardayda waxa lagu boorinayaa inay isticmaalaan basaska dugsiga, baabuurta la geesho ama gaadiidka dadwaynaha.

3. Ruqdaha baarkinka waa in loo muujiyey sida loo qoray. Siiniyeerada iyo juuniyeerada ayaa ahmiyadda koowaad leh ruqsadaha baarkinka.

4. Diiwaangalinta gaadiidka ruqsadda baarkinka waxay noqon kartaa kaliya baabuurka ardayga iyo gaadiidka kale ee qoyska ee ay dhici karto in ardaygu u soo wato dugsiga waxaana laga diiwaangaliyaa xafiiska.

5. Dhammaan baabuurta aan la dhigin baarkinada loogu talogalay, meelaha aan baarkinka loogu talogalin, iyada oon la haysan ruqsadda baarkinka ama ruqadda baarkinka sharci darrada ah waxa dhici karta in la qaado iyada oo kharashkana uu bixin mulkiiluhu. (Siyaasadda Guddida Dugsiga 1330.1)

6. Ardayga lagu akro meesha baarkinka xilliga dugsiga lagu jiro bilaa oggolaansho waxa la marin doonaa tallaabo anshaxmarin.

7. Ardayda waxa laga filayaa inay isticmaalaan taxadar marka ay isticmaalayaan baarkinka. Fadlan isticmaal laydhadhka badbaadada/meelaha waddada lag gudbo. Ardaydu waa inayna warwareegin meelaha baarkinada.

8. Ardayda waxa dhici karta in looga baahdo in lagu sameeyo baadhis baabuur iyada oo shardi looga dhigayo baabuur dhigashada baarkinka dugsiga.

9. Ma jiro baarkin garayn 24-ka saacadood ah dugsina ilaa gaadiidka si fiican loogu calaamadiyey socdaal aqoon-korodhsi ama ku maqnaa tartan ciyaareed. Baabuurka waxa dhici karta in lagu jiido ruqsad iyada kharashka uu bixinayo mulkiiluhu.

41

Cawaaqibta Jabinta Apollo

1. Istikar digniin ayaa la siin 2. Shir lala yeesho maamulaha / digniin 3. Waalidka oo la ogaysiiyo 4. Baabuurka waa la jiidi kharashka isagoo bixinaya ardaygu.

Tech

1. Laba digniinood ayaa la siin. 2. Digniinta saddexaad gaadiidka waa buut garayn. Ganaax $25.00 ah ayaa

laga qaadi maalintii. Lacag caddaan ah oo kaliyaa aya la aqbali ganaaxana waa in la bixiyo kahor intaan buutka laga furin.

3. Kharashka ka furista buutku waxa ku kordhi doona $10.00 maalin kasta oo kale oo jabin dhacdo.

HAB-RAACYADA IYO KU-CAMALFALLADA BARKADDA

1. Dhammaan albaabada barkaddu waa xidhnaan doonaan marka aan barkadda la isticmaalayn.

2. Ardaydna loo oggolaan maayo meesha barkaddu ku taallo iyada oonu joogin bare ama hage.

3. Ardayda oo dhan waxay heli doonan hanuunin badbaadada barkadda (iyada oo la isticmaalayo luuqadahooga gaarka ah marka ay suurogal tahay). Sidoo kale hore ayaa tijaabo looga qaadi si loo go’aamiyo xirfadahooga dabbaasha. Ardayda aan xirfadda ku lahayn waxay joogi meesha gunta gaaban ee barkadda ama waxa lagu qori fasal gaar ah oo loogu talogalay kuwa aan dabbaalan.

4. Marka lagu daro bilawga imaanshaha fasalka, hubin badbaado imaansho ayaa la samayn doonaa inta fasalka lagu jiro, xaadirinta ardaydana waxa la samayn doonaa dhammaadka fasalka. Hagayaashu waxay dhammaystiri madaxa taabasho in badan inta fasalku socdo oo dhan.

5. Barista tooska ah waxay u dhici qaab kooxo yaryar ah. 6. Nidaam rafiiq ayaa la isticmaali doonaa dugsiyada oo dhan. Rafiiqyada waxa la tusi inay

dhammaystiraan hubino rafiiq oo in badan ah qofba qofka kale iyo u tabin maqnaanshaha hagaha.

7. Kadib marka fasalku dhammaado, baruhu wuxuu ku soo wareegi barkadda si uu u fiir fiirsho barkadda si uu u xaqiijiyo in ardayda oo dhan ay biyaha ka soo baxeen iyo si uu u xaqiijiyo in meesha sagxadda ay aanu qalab oolin, iwm.

8. Baruhu waa bixi doonaa oo uu qufuli doonaa albaabada barkadda (Guddidu ansixisay 4/27/00).

IKHTIYAARADA DUGSIGA SARE KADIB Ikhtiyaarada Isqorista Dugsiga Sare Kadib (Post-Secondary Enrollment Options [PSEO]) waa barnaamij u oggolaanaya ardayda fasallada 10aad, 11aad iyo 12aad fursadda inay kasbadaan buundooyin kuuliyadeed koorsooyinka ay dhammaysteen iyaga oo wali kujira dugsiga sare. Koorsooyinka sida badan waxa lagu bixiyaa xerooyinka kuuliyadda ama dugsigooda sare. Kuuliyadaha qaar waxa dhici karta sidoo kale inay bixiyaan koorsooyin onlayn ah. Ikhtiyaarada PSEO waxa laga helaa macaahidda dadwaynaha iyo kuwa gaarka loo leeyahay ee kaqaybqaadanaya. Gobolka Minnesota iyo Degmada 742 ayaa bixisa lacagta koorsooyinka iyo buugaagta fasallada PSEO. Ardaydu waxa dhici karta inay ka raadiyaan la-taliyahooga dugsiga sare macluumaad dheeraad ah iyo hab-raacyada dalbashada.

42

Koorsooyinka PSEO intooda badan kaliya waxay u furan yihiin ardayda dugsiga sare inta ay kujiraan sannadada juniyeerka iyo siiniyeerka, iyada kuuliyad iyo jaamicad kasta oo kaqaybqaadanaysaa ay u dhigtay shuruudaheega gaarka ah isqorista koorsooyinka iyo barnaamijyada PSEO. Ardaydu waxa dhici karta inay u qaataan koorsooyinka PSEO qaab wakhti buuxa ama wakhti badhkii ah, laga bilaabo sannadka ay juniyeerka yihiin dugsiga sare. Ardayda wakhtiga buuxa ee PSEO ee bilaaba sannadka juniyeerka ah, waxa suurogal ah inay ka qalinjabiyaan dugsiga sare iyagoo haysta buundooyin kuuliyadeed oo ku filan Digriiga Hoose (associate’s Degree). Nidaamka Kuuliyadaha iyo Jaamicadda Gobolka Minnesota sida badan wuxuu uga baahan yahya siiniyeerada dugsiga sare inay galaan ½ u sarreeya fasalkooda ama keenaan boqolkiiba 50 ama ka sarreeyaan imtixaanka tixraaca caadiga ah ee qaranka sida ACT ama SAT. Juniyeerada dugsiga sare waa inay galaan 1/3 u sarreeya fasalkooda ama keenaan boqolkiiba 70 ama ka sarreeyaan imtixaanka tixraaca caadiga ah ee la caadiyeeyey qaran ahaan sida ACT ama SAT. Haddii dugsiyadu aanay kala sarrayn samayn, GPA gaar ah ayey u baahan doontaa qaadanaysaa. Kuuliyadaha iyo jaamicaduhu waxa dhici karta inay ku oggolaadaan ardayda iyaga oo eegaya dokumentiyo kale oo awoodeed. Fadlan ka fiiri websaytka Kuuliyadaha iyo Jaamicadaha Gobolka Minnesota www.mnscu.edu/admissions/pseo.html heerarka oggolaanshaha dugsiyada MNSCU.

Ardayda fasalka 10aad waxay isku qori karaan koorso xirfadeed ama farsamo kuuliyadda ama jaamicadda MnSCU haddii ay heleen buundo gudbis ama ay buuxiyaan heerka fasalka 8aad iyo Qiimaynta Baaxadda leh ee Minnesota fasalka 8aad ee akhriska iyo xisaabta. Kuulyaduhu waxa dhici karta inay yeeshaan shuruudo koorso kuwaasi ay tahay in la buuxiyo si loo oggolaado ardayga. Haddii soofameerku uu helo “C” ama ka sarreeya koorsada, waxa loo oggolaan doonaa inay qaataan koorsooyin dheeraad ah oo xirfadeed ama farsameed. Fadlan fiiri http://education.state.mn.us/MDE/StuSuc/CollReadi/PSEO/ si aad uga hesho liis kuuliyadaha iyo jaamicadaha bixiya koorsooyinka soofameerka ee xirfadda iyo farsamada. Arday markii u horraysay isqoray PSEO soofameer ahaan oo raba inuu isqoro koorsooyinka waxbarashada guud arday fasalka 11aad ama 12aad ahaan waa inuu qaato nidaamka Qiimaynta ee Meelaynta Koorsada oo kasbado buundada la rabo oggolaanshaha. Kuuliyadaha iyo jaamicaduhu waxa dhici karta inay u baahdaan soofameeradu inay la kulmaan la-taliyaha kuuliyadda.

Kuuliyadaha iyo jaamicadaha gaarka loo leeyahay waxa dhici karta ardayda inay ku oggoladaan heerarka iyagu u dhigteen oggolaanshaha. Qaar kamid ah kuulyadaha gaarka loo leeyahay waa St. Mary, Rasmussen, iyo College of St. Cholastica. Lacag ayaa jirta lagaga caawiyo xagga kharashka gaadiidka ardayda PSEO ee qoysaskoodu ay heerka saboolka taagan yihiin ama ka hooseen, markii ay go’aamisay dawladda fadaraalku kaqaybqaadashada koorsooyinka PSEO ee xerooyinka kuuliyadaha Fiiri Tilmaamaha Barnaamijka Magdhawga Masaafadda Ikhtiyaarada Isqorista Tacliinta Dugsiga Sare Kadib. Haddii aad qabto wax su’aalo ah oo la xidhiidha magdhwga masaafadda ee kaqaybqaadashada ardayda saboola ah Barnaamijyada Dugsiga Kadib la xidhiidh Kelley Wosika 651-582-8855.

Fadlan ka fiiri http://education.state.mn.us/MDE/StuSuc/CollReadi/PSEO/ mac luumaadd dheeraad ah oo faahfaahsan oo kusaabsan oggolaanshaha, heerarka, kaqaybqaadashada kuulyadaha iyo jaamicadaha, koorsada, iyo magdhawga socdaalka.

43

MUTAYSIGA TACLIINEED Xeer-hoosaadka 108.00 ee buug-gacmeedka MSHSL wuxuu sheegayaa “Ardaydu waa inay u samaynayaan horumar lagu qanco xagga shuruudaha dugsiga ee qalinjabinta. Dugsiga uu ardaygu si buuxda isku qoray si joogto ahna u xaadiro ayaa go’aamin doonta horumarka lagu qanco.”

Dugsiyada Sare ee Apollo iyo Tech waxay ku qeexaan horumar lagu qanco sida soo socota:

1. Meel Fiican Jooga: Ardayda helaysa C- ama ka sarreeya fasallada oo dhan oo kasbadayna ugu yaraan buundooyinka ugu yar tiro ahaan saddexdaa bilood = Si Buuxda u Mutaystay

2. Heerka Kow: Ardayda helaysa D+ ilaa D- mid ama kabadan fasallada socda oo kasbadayna ugu yaraan buundooyinka ugu yar saddexdaa bilood. Ardayga waxa al socon doona xafiiska hawlaha ilaa darajooyinka oo dhan la keeno C- ama ka sarreeya = = Si Buuxda u Mutaystay

3. Heerka Laba (Tijaabada Tacliineed): Ardaygu wuxuu leeyahay darajo dhicis mid ama kabadan fasallada la rabo laakiin wuxuu kasbaday ugu yaraan buundooyinka ugu yar tiro ahaan saddexdaa bilood. Ardaygu wuxuu la kulmo Kooxda Dhexgalidda Dhismaha si loo sameeyo qorshe lagu horumarinayo darajada. Ardayga waxa lagu meelayn doonaa Tijiaabo Tacliineed waxaana dhici karta inuu sii wato kaqaybqaadashada inta uu horumar u samaynayo xagga dhammaystirka qorshaha. Ardayda waxa lagu meelayn doonaa warbixinta horumarka inta ka dhiman saddexda bilood. Ardayga u samaynaya horumar aan ku fillayn xagga dhammaystirka qorshaha waxa dhici karta inaanu mutaysan kaqaybqaadashada. Waalidiinta waa la ogaysiin.

4. Heerka Saddex (Mutaysi La’aanta Tacliineed): Ardaygu wuxuu ka gaabiyey afar ama kabadan oo buundo tirada buundooyinka la rabay saddexdaa bilood. Ardaygu wuxuu la kulmo Kooxda Dhexgalidda Dhismaha si loo sameeyo qorshe lagu soo buuxinayo buundooyinka. Ardaygu tacliin ahaan ma mutaysan ilaa uu kasbado tirada buundooyinka ugu yar ee la rabo. Ardayga waxa lagu meelayn warbixin horumarka saddexda bilood oo dhan. Waalidiinta waa la ogaysiin.

Tirada buundooyinka la rabo dhammaadka Saddexle kasta: Required number of credits by end of each Tri: Fasalka 9/Buundo Apollo Tech Fasalka 10/Buundo Apollo Tech 1aad Sim/Tri. 1 4 4 1aad Sim/Tri. 1 17 14 2aad Sim/Tri. 2 8 8 2aad Sim/Tri. 2 22 19 3aad Sim/Tri. 3 12 3aad Sim/Tri. 3 27

Fasalka 11/Buundo Apollo Tech Fasalka 12/Buundo Apollo Tech 1aas Sim/Tri. 1 33 25 1aas Sim/Tri. 1 51 37 2aad Sim/Tri. 2 39 31 2aad Sim/Tri. 2 57 43 3aad Sim/Tri. 3 45 3aad Sim/Tri. 3 63

Ardayda kaqayb qaadanaya isboortiga jiilaalka waxay yeelan doonaan mutaysi la caddeeyey kahor intaanu xilligu bilaabmin iyo sidoo kale marka kaadhadhka warbixinta soo baxaan simistarka koowaad. (Tusaale: Ciyaartoy kubadda kolayga ee fasalka 11aad wuxuu u baahan doonaa ugu yaraan Apollo 33/Farsamada 25 buundo bilawga xilliga laakiin wuxuu u baahan ugu yaraan Apollo 33/Farsamada 24 si uu u sii wato mutaysigiisa simistarka labaad ee xilliga.). Waa in la fahamsan yahay in tabobaraha isboorti kastaa uu isku dari karo shuruudahan mutaysiga

44

tacliineed. Wixii ka reeban shuruudaha sare waa inay oggolaadaan Kooxda Dhexgalidda Dhismaha (BIT) ama kooxda MTSS. SAWIRKA FASALKA 12AAD Ardayda fasalka 12aad waa inayna isticmaalin sawirro kuwaasi oo muujinaya calaamad loo tixgaliyo karaahiyo, jinsi ama daandaansi. Wixii sawir noocan ah ee la gudbiyo waa la qaban oo ardayga iyo waalidka/mas’uulkana waxa la xidhiidhi maamulka.

MAALINTA “KA BOODSIINTA” FASALKA 12AAD: “Maalinta Ka Boodsiinta Fasalka 12aad” ma aha dhacdo la aqoonsan yahay. Dhacdada maalin “ka boodsiin” la qorsheeyo, waxa soo socda ayaa khusayn kara:

1. Ardayga waxa dhici karta in la siiyo sifir fasal kasta oo uu maqnaado. 2. Ardayda ka booda fasallo waxa dhici karta in la siiyo Hakin Dugsiga Dhexdiisa oo maalin

dhan ah. 3. Waalidiinta ayaa ka masuul ah inay soo wacaan dugsiga si ay u caddeeyaan wixii

maqnaansho sharci ah. 4. Dugsiga ayey dhici kartaa inuu guriga waco si uu u caddeeyo maqnaanshaha

juniyeerada iyo siiniyeerada. 5. Kaadhadhka ballamaha ayey dhici kartaa in loo baahdo dhammaan ballamaha

caafimaad. BUUNDOOYINKA IMTIXAANKA GUUD EE GOBALKA Degmada 742 waxay leedahay siyaasad ku tabinta buundooyinka imtixaanka guud ee gobalka taraaniskiribka ardayga. Dhammaan buundooyinka imtixaanka la caadiyeeyey iyo buundooyinka imtixaanka oggolaanshaha ee ikhtiyaariga ah sida ACT, SAT, iyo imtixaanka dabbakhaada, Qorshaha, PSAT, waxa lagu tabiyaa taraaniskiribka ardayga. U diiwaangalinta macluumaadkan qaabkan waxa loo sameeyaa si loo bixiyo diiwaan tacliineed oo dhammaystiran intii suurogal ah. Hase yeeshee, haddii arday iyo waalid hela natiijada imtixaanka ikhtiyaariga ah ayna rabin in lagu qoro taraaniskiribka ardayga, waa inay u keenaan codsi qoran oo saxeexan la-taliyaha ardayga, markaas ayaana laga saari taraaniskiribka.

Marka dalbashada kuuliyadaha, ardaydu waa inay hubiyaan haddii kuuliyaddu ka rabto buundada rasmiga ah ee imtixaanka ACT ama SAT ururka imtixaanka qaaday, Imtixaanista Kuuliyadda Qofka Marayk ankaah ama Guddida Kuuliyadda. Kuulyadaha qaar waxay rabaan warbixinaha buundada ee rasmiga ah halka kuwa kalena ay aqbalaan buundooyinka taraaniskiribka dugsiga sare.

DAWLADDA ARDAYDA Midowga Ardayda Apollo (Apollo Student Union [A.S.U.]) Ujeedada A.S.U waa in: la siiyo waayo-aragnimo barasho oo muhiim ah ardayda, sahqaalaha, iyo bulshada; la loo sameeyo caddayn habdhaqan muwaadin wanaagsan, aqoon, hoggaamin, adeeg iyo qiyamka aadanaha; in sare loo qaado xidhiidho fiican; in la horumariyo niyadda; in la kaalmeeyo maaraynta dugsiga; in la siiyo foorom codka ardayda iyo janallo ku lug yeelashada ardayga; in la siiyo jihayn nidaam leh ee hawlaha dugsiga. Xubinimadu waa 7 siiniyeer, 5 juniyeer, 5 soofameer iyo 5 fereshmiin kuwaasi oo loo doorto saddexda bilood ee 2aad. Golaha Ardayga Tech Ujeedada Golaha Ardaydu waa in sare loo qaado sharafta dugsiga, la horumariyo xirfadaha wada-shaqaynta iyo hoggaaminta si loo beero xidhiidhada dugsigeena dhexdisa iyo ta ugu muhiimsan oo ah inay u matalaan fikradaha iyo rabitaanada ardaydeena qaab qaddarin iyo masuul ah. Si ay u mutaystaan Golaha Ardayda, ardaydu waa inay dhammaystiraan dalabka la

45

rabo gu’ga sannadka soo socda. Dalbadayaasha waxa dooran doonaa la-taliayaasha Golaha Ardayda. TARAANISKIRIBYADA (Sharciga Guddida 621) Ardayda rabta inay hesho nuqul ah taraaniskiribkooda rasmiga ah si ay u gayso kuuliyad ama jaamicad ama shaqo waa inay dhammaystiraan foomka fasaxa oo ay saxeexaan ardayga iyo waalidkuba. Foomka fasaxa waxa laga heli karaa xafiiska hanuuninta. Nuqullada aan rasmiga ahayn waxa la heli karaa la’aanta foomka fasaxa. Waxa jiri doona kharash $1 ah. ROGISTA BUUNDOOYINKA LA WAREEJIYAY Marka la eego Sharciga Degmada ee Buundada Dugsiga Sare, maamulayaasha dhismaha iyo la-taliayaasha hanuunintu waxay awood u leeyihiin inay fasiraan buundooyinka macaahid waxbarasho oo kale oo ay leekaysiiyaan buundooyinkan qaab caddaalad ah oo u dhiganta heerarka lagu isticmaalo buundooyinkan la qaatay barnaamijka dugsiga ee caadiga ah ee Degmada 742. GUDUBKA FASAXA SHAQADA Dhammaan ardayda Barnaamijka Shaqada Barashada waxa la siin doona gudubka(pass) fasaxa shaqada. Waxaa loo siinayaa si loogu oggolaado ardaydu inay baxaan marka la gaadho 11:24 a.m. (Apollo) iyo 11:42 a.m. (Tech) ama wakhtiga ku qoran gudubka. Ardaydu waa inay joogteeyaan darajo baasitaan ah; ay shaqo haystaan iyo imaansho fiican lahaadaan si ay u ilaashadaan mudnaantan sannad dugsiyeedka oo dhan.

Manual del Estudiante de la Secundaria

St. Cloud Area School DistrictPreparar. Involucrar. Educar. Empoderar. Inspirar.

2015 - 2016

www.isd742.org