osie

Mieszkanie do wynajcia . p. Ignacy Drexler Oszczdne projektowanie ulic Projekt schronu mieszkaniowego Ogrd przy domu

ui n u m e r z e :

i fm r-" i t * . * i ir.i wm w.

SPIS RZECZY ZA ROK 1931

/. SPRAWA MIESZKANIOWA. 1. O g l n e . 2. F i n a n s o w a n i e b u d o w y . 3. S p d z i e l c z o . 4. P o l i t y k a m i e s z k a n i o w a i g r u n t o w a w k r a j u i z a g r a n i c . 5. Z P o l s k i e g o T o w a r z y s t w a R e f o r m y M i e s z k a n i o w e j . G. B u d o w n i c t w o w i e j s k i e .

//. URBANISTYKA.

1. Z T o w a r z y s t w a U r b a n i s t w P o l s k i c h . 2. O g l n e . 3. Z i e l e . 4. D y m y . 5. H a a s y w i e l k o m i e j s k i e .

///. BUDOWNICTWO.

1. O g l n e .

2. P l a n y :

a) d o m y j e d n o r o d z i n n e i b l i n i a c z e , b) d o m y z b i o r o w e , c) domy h o t e l o w e i s c h r o n i s k a t u r y s t y c z n a , d) g m a c h y p r z e m y s o w e i u y t e c z n . p u b l . , e) d o m y p r z y z i e m n e .

3. T e c h n i k a b u d o w y i m a t e r j a l y b u d o w l a n e : a) b u d o w n i c t w o d r e w n i a n e , b) b u d o w n i c t w o beton, i s z k i e l e t o w e .

4. Z a o p a t r z e n i e m i e s z k a i i n s t a l ac j e . 5. W n t r z a i s p r z t y .

W. OGRODNICTWO.

V. RNE.

1. O s o b i s t e . 2. Z u b r a , k o n g r e s w , o d c z y t w i w y s t a w . * Z k e i a a k i w y d a w n i c t w

7. SPRAWA MIESZKANIOWA. /. Oglne.

M i e s z k a n i e do w y n a j c i a . A r t y k u w s t p n y T . T . s t r . 1, N r . 1. W y s o k i e domy m i e s z k a l n e . A r t y k u w s t p n y T . T . , s t r . 1, N r . 2. B e z r o b o c i e . A r t y k u wstpny T . T . , s t r . 1, N r . 3. S t u d j u m nowoczesnego m i a s t a T . T . s t r . 26, N r . 3. ' K r y z y s d r a p a c z y n ieba , s t r . 30, N r . 3.

B u d o w n i c t w o M i e s z k a R o b o t n i c z y c h w e W o c a w k u , S t . P a c h n o w s k i , s t r . 16, N r . 5. G d m i e s z k a n i o w y , bez roboc ie a b u d o w n i c t w o A . I l ennebe rg , s t r . 19, N r . 5. I n s t r u k e y j n y k u r s M i e s z k a , zo rgan . p r z e z T - w o H y g i e n . s t r . 31, N r . 5. M i e s z k a n i e na jmnie j sze teor ja i r z e c z y w i s t o , areh. M . N e u t e l d , s t r . 9, N r . 6. S t a n b u d o w n i c t w a m i e s z k a n i o w e g o w G d y n i W . P r o h a s k o , s t r . 4, N r . 8. W s z y s t k o p y n i e art . w s t p n y T . T . , s t r . 1, N r . 9. D r a p a c z e z i e m i , s t r . 23, N r . 9.

2. Finansowanie budowy.

B l o k w i e l o p i t r o w y , c z y d o m j e d n o r o d z i n n y M i e c z . N e u f e l d , s t r . 7, N r . 3. T a n i e i dobro m i e s z k a n i e , J . J . , s t r .19, N r . 3. P o t a n i e n i a b u d o w y m i e s z k a robo tn . w P o l s c e . A r t . w s t p n y . T . T o e p l i t z , s t r . 1, N r . 5. C i e n i e ( a r l . w s t p n y ) z a l e n o k o m o r n e g o o d w y s o k o c i o p r o c e n t o w a n i a k a p i t a u

b u d o w l . T . T . , s t r . 1, N r . 6. G r z y b d o m o w y J . T . , s t r . 15, N r . 10. M o . i w o p o t a n i e n i a k o m o r n e g o w S z w e c j i . S t . M e y e r , s t r . 21, N r . 5. M a s o w a p r o d u k c j a m i e s z k a . II . i S. S y r k u s o w i e . s t r . 2, N r . 9. Z a g a d n i e n i e O s z c z d n . - B u d o w l a n e Z a g r a n i c a , s t r . 27, N r . 8.

3. Spdzielczo.

O s i e d l e W a r s z a w s k i e j S p d z i e l n i M i e s z k a na R a k o w c u S. S y r k u s , s t r . 2, N r . 5.

S t r e s z c z e n i e p o w y s z e g o art . w j z y k u i r a n c u s k i a m , s t r . 13, N r . 5. K r a k o w s k a S p d z . M i e s z k a n i o w a , i n . A . B o r a t y s k i , i n . E . K r e i s l e r , s t r . 14,

N r . 5.

B i u l e t y n Z w i z k u r e w i z y j n e g o S p d z i e l n i M i e s z k a n i o w y c h i B u d o w l a n o - M i e s z k .

4. Polityka gruntowa i mieszkaniowa w kraju i zagranic.

Soc ie t e n a t i o n a l d ' h a b i t a t i o n a bon marehe. T . T o e p l i t z , s t r . 5, N r . 2. M i e s z k a n i a na jmnie j sze . O . H a e s l e r a w K a s s e l i C e l l e , S z y m o n S y r k u s , s t r . 10,

N r . 2. D o m y M i e s z k a n i o w e F u n d u s z u K w a t e r . W o j s k o w e g o , s t r . 29, N r . 2. M o l i w o po t an i en i a k o m o r n e g o w S z w e c j i , S t . M a y e r , s t r . 21, N r . 5. N o w o c z e s n e o g r z e w a n i e w i l l i i o d d z i e l n y c h m i e s z k a , i n . T . B i y k , s t r . 25, N r . 5

( r e k l a m o w y ) .

11

C i e n i e (ar t . d o w l .

w s t p n y ) z a l e n o k o m o r n e g o o d w y s o k . o p r o c e n t o w a n i a k a p i t . bu-T . T . s t r . 1, N r . 6.

5. Z Polskiego Towarzystwa Reformy Mieszkaniowej.

N r . 1, s t r . 32 N r . 2, str . 3 4 ( S p r a w o z d a n i e z d z i a a l n o c i do dn . 31 X I I . 30 r . ) . N r . 3, s t r . 81 N r . 4, s t r . 35 ( W y s t a w a w B e r l i n i e i w y c i e c z k a ) N r . 5, s t r . 31 ( U d z i a p o l s k i w w y s t a w i e w B a r c e l o n i e ) N r . 6, s t r . 29 ( W y c i e c z k a do B e r l i n a ) N r . 7, s t r . 29 N r . 3, s t r . 27 N r . 9, sjtr. 31 N r . 10, s t r . 30 N r . 11, s t r . 22 N r . 12, s t r . 29

6. Budownictwo wiejskie. B u d o w n i c t w o w i e j s k i e art . w s t p n y T . T . s t r . 1, N r . 4. M i e s z k a n i e w i e j s k i e , a z d r o w o t n o w s i . W . C h o d k o , s t r . 2, N r . 4. B u d o w n i c t w o na w s i , a r ch . K . K a l i n o w s k i ( M i n . Re f . R o l n y c h . ) s t r . 4, N r . 4. I l i g jena m i e s z k a na w s i M . K a c p r z a k , s t r . 11, N r . 4. Z a b u d o w w s i . ( D z i a l a l n . p a s t w . B a n k u R o l n e g o ) s t r . 13, N r . 4. Z a g a d n i e n i a b u d o w n i c t w a w i e j s k i e g o obecnej doby i n . Z . R a c i c k i , s t r . 20, N r . 4. ' R y s h i s t o r y c z n y r o z b u d o w y w s i p o l s k i e j . F r . P i a c i k , s t r . 28, N r . 4. Cemen t w b u d o w n i c t w i e w i e j s k i e m . A . H e n n e b e r g , s t r . 33, N r . 4. D o m k i p tas ie . A . K . s t r . 31, N r . 4.

/. Z TOWARZYSTWA URBANISTW POLSKICH.

K o n f e r e n c j a U r b a n i s t w p o l s k i c h w G d y n i , s t r . 30, N r . 9.

2. Oglne. O o s z c z d n e m p r o j e k t o w a n i u s i e c i k o m u n i k a c y j n e j nowoczesnego mias t a , p r o j . Igna

cy D r e x l e r , s t r . 6, N r . 1. C i e k a w y p r z y c z y n e k do s p r a w y u p o r z d k o w a n i a m i a s t a : in . J . W . , w N - r z e 9 T e c h n i k a L u b e l s k i e g o " s t r . 28, N r . 1. C K r a j o b r a z y p r z y s z o c i a r t y k u w s t p n y ( l l o l a n d j a ) T . T o e p l i t z , s t r . 3, N r . 3. P o d z n a k i e m p l anu . T . T . a r t y k u w s t p . s t r . 1, N r . 7. Z a b u d o w a n i e mias t eczek . D r . a z a r e w i c z , s t r . 3, N r . 7. P l a n P a s t w a , S. M . s t r . 10, N r . 7.

* S a d o w n i c t w o p o d a t k o w e . T . T . s t r . 17, N r . 7.

O b o w i z k o w e p a r k o w a n i e s a m o c h o d w . T . T . s t r . 19, N r . 7. P r a w o do o d p o c z y n k u . T . T . s t r . 1, N r . 8, ar t . w s t p n y . P a r k na P o m o r z u . W a c a w G a j e w s k i , s t r . 2, N r . 8. M u z e u m w terenie . B r u n o Z b o r o w s k i , s t r . 8, N r . 8. N i e p r a w d o p o d o b n a p r a w d a . T . T o e p l i t z , s t r . 11. N r . 8. U z d r o w i s k o H a l l e r o w o . K . M . , s t r . 18, N r . 8.

11!

O g r d e k d z i e c i c y arch . ogr. A . Z i e l o n k o , s t r . 19, N r . 9. O f i c j a l n i e u s a n k c j o n o w a n y p lag ja t , s t r . 23, N r . 9. R e a l i z a c j a p l a n w K . B e r n o u l l i B a z y l e a , s t r . 1, N r . 10. M i a s t o J u t r a . E u g e n j u s z C c k a l s k i , s t r . 19, N r . 11.

///. BUDOWNICTWO. 1. Oglne.

I l a c j o n a l i z a c j a w b u d o w n i c t w i e . E . P i o t r o w s k i bud . , s t r . 3, N r . 6. O n o w e m t r z y t r a k t o w e m r o z w i z a n i u h o l e n d e r s k i e m , I I . J a s i s k i , s t r . 24, N r . 3. D o b r e c h c i i s a b e r e z u l t a t y . ( M i a s t o o g r d Z i e l o n k a ) a rch . L . T o m a s z e w s k i , s t r .

22, N r . 7.

2. Plany. a

a) domy jednorodzinne. W i l l a E . K a z i m i e r c z a k a w K a t o w i c a c h , i n . T . M i c h e j d a , s t r . 19, N r . 1. D o m e k l e t n i w N a d l i w i u . W . W e k e r , s t r . 16, N r . 3. J e d n o r o d z i n n y dom arch . a r ch . J . J a n k o w s c y ,str . 18, N r . 6. D w a d o m y j e d n o r o d z i n n e (I d o m pp . o l d z i o w s k i c h w R e m b e r t o w i e , p ro j . a r ch . J . J a n k o w s k i , I I d o m p. G u m i s k i c h w W a w r z y s z e w i e p r o j . N . J a n k o w s k a ) s t r .

13, N r . 7. W i l l a mec. R o z c z y n i a l s k i e g o w K o l i b k a c h , i n . M a z a l o n , s t r . 14, N r . 8. D o m m i e s z k a l n y p r z y A l . S z c l g o w s k i e j w P o z n a n i u , s t r . 17, N r . 9. P r o j e k t d o m u d r e w n i a n e g o a rch . J . B e r l i n e r a i I I . O d e r f e l d a (S . A . P.) s t r . 17, N r . 10. P r o j e k t d o m u d r e w n i a n e g o a rch . p. M . L u b i s k i i J e r z y N a g a b c z y s k i s t r .

18, N r . 10. D o m d r e w n i a n y pp. C h r z a n o w s k i c h p ro j . J . J a n k o w s k i , s t r . 21, N r . 10.

b) domy zbiorowe. S z k i c o w y p r o j e k t s ch ronu m i e s z k a n i o w e g o , a r ch . I I . O d e r l e l d , s t r . 23, N r . 1. T a n i d o m b l i n i a c z y K . i S. L i e r o w i e , s t r . 27, N r . 1. M i e s z k a n i a na jmnie j sze O . I l a c s s l o r a . C e l l e S. S y r k u s , s t r . 10 N r . 2. D o m m i e s z k a l n y na K a m i e n n e j G r z e . a r ch . W . W e k e r , s t r . 15, N r . 8. K r y z y s d r a p a c z y nieba , T . T . s i r . 30, N r . 3.

e) Gmachy hotelowe i schroniska turystyczne. H o t e l S p d z i e l c z y na J a s n e m W y b r z e u , a r c h . W . W e k e r , s t r . 19, N r . 6.

e) domy przyziemne.

D o m y p r z y z i e m n e . J . J . s t r . 7, N r . 7.

d) gmachy przemysowe i uytecznoci publicznej. L u s z c z a r n i a r y u w G d y n i , s t r . 13, N r . 10.

3. Technika budowy i mnlerjaly budowlane. B l o k w i e l o p i t r o w y c z y d o m j e d n o r o d z i n n y , M i e c z . N e u f e l d , s t r . 7, N r . 3. U k a d be lek s t r o p o w y c h o b e l k a c h k r t s z y c h n i r o z p i t o , S. I l e m p e l s t r . 15, N r . fi.

a) budownictwo drewniane. E k s p l o z j a , a w y t r z y m a o k o n s t r u k c j i b u d o w l a n y c h , s t r . 11, N r . 11. D o m y d r e w n i a n e ( r e k h n o w e ) S l a r c z y s k i i K a m i s k i , Str. 38, N r . 2. B u d o w n i c t w o d r e w n i a n e (ar t . r e k l a m o w y ) T . T s t r . 1, N r . 10,

i v

B u d o w n i c t w o d r e w n i a n e . J a n W e b e r , s t r . 2, N r . 10. D o m y d r e w n i a n e S. I l e m p e l , s t r . 4, N r . 10. B u d o w n i c t w o d r z e w n e w w i e t l e dz i s i e j s ze j t e c h n i k i , J . S t e f a n o w i c z , s t r . 6, N r . 10. Przypomnie z a p o m n i a n e a r c h . T . N o w a k o w s k i , s t r . 11, N r . 10. D o m d r e w n i a n y w y k o n a n y w y c z n i e z desek, s t r . 15, N r . 10. P r o j e k t d o m u d r e w n i a n e g o , a r ch . J . B e r l i n e r a i H . O b e r f e l d a (S . A . P . ) , s t r . 17,

N r . 10. P r o j e k t d o m u d r e w n i a n e g o , a r ch . P . M . L u b i s k i i J e r z y N a g a b c z y s k i , s t r . 18,

N r . 10. D r e w n i a n y d o m d l a b e z d o m n y c h na A n n o p o l u , s t r . 19, N r . 10. D o m y z d r z e w a o p a l o w e g o , s t r . 20, N r . 10. D o m d r e w n i a n y pp. L . i Z . C h r z a n o w s k i c h p o d W a r s z a w , p r o j . J . J a n k o w s k i ,

s t r . 21, N r . 10. R a c j o n a l i z a c j a k o n s t r u k c j i d r e w n i a n e j , art . r e k l a m . B . I . P . T e c h n i k o , s t r . 29, N r . 10. R a c j o n a l i z a c j a b u d o w n i c t w a z d r z e w a ( H e r a k l i l h , art . r e k l a m . ) , s t r . 31, N r . 10. Z a b e z p i e c z e n i e b u d o w l i d r e w n i a n y c h o d g r z y b a i w i l g o c i , s t r . 31, N r . 10. D z i a d r e w n i a n y na w y s t a w i e w B e r l i n i e , M . N e u f e l d , s t r . 22, N r . 10. S z w e d z k i sy s t em m o n t o w a n i a d o m w d r e w n i a n y c h , T . T . , s t r . 24, N r . 10.

c) budownictwo szkieletowe i betonowe. W i l l a p . E . K a z i m i e r c z a k a w K a t o w i c a c h , i n . a r c h . T . M i c h e j d a , s t r . 19, N r . 1. B u d o w n i c t w o s z k i e l e t o w e w e F r a n c j i , s t r . 28, N r . 3. C e m e n t w b u d o w n i c t w i e w i e j s k i e m , A . I l ennebesy , s t r . 33, N r . 4. J e d n o r o d z i n n e domy w k o n s t r u k c j i s t a l o w o - s z k i e l e t o w e j , a r ch . T . M i c h e j d a , s t r . 5,

N r . 12. P i e r w s z a W y s t a w a B e t o n o w a , s t r . 28, N r . 10. B e t o n w b u d o w n i c t w i e m i e s z k a n i o w e m , J . N e c h a y , s t r . 6, N r . 11. O b u d o w a s z k i e l e t u e l b e t o w e g o , prof . S. I l e m p e l , s t r . 7, N r . 11.

5. Wntrza i sprzty.

P r z e m y s i s z t u k a l u d o w a w m i e s z k a n i u w s p l c z e s n e m , L . R e t t i n g c r o w a , s t r . 20 N r . 1. *

K u c h e n n y s t do p r a c y , z N - u r. 1930 O r g a n i z a c j i gospod , d o m o w e g o " , s t r . 30, N r . 1. W n t r z e a d u " , J e r z y W ; a r c h a l o w s k i , s t r . 3, N r . 2. S z u f l a d y w schodach ( L a M o d e pra t i cme) , s t r . 21, N r . 6. K l a w i a t u r a b a r w ( r e k i . art . ) L . C o r b u s i e r , s t r . 24, N r . 11. M e b e l m e t a l o w y w m i e s z k a n i u , P . M . L u b i s k i , s t r . 12, N r . 12. S z k o " , II. I'., s t r . 13, N r . 12.

I V . OGRODNICTWO.

O g r d p r z y d o m u j e d n o r o d z i n n y m , N . P o d c z a s k a , s t r . 16, N r . 1. D r z e w a w z i m i e , J . T . , s t r . 20, N r . 2. B y l i n y do o g r d k a w i e j s k i e g o , J . T . , s t r . 24, N r . 4. M a y o g r d e k p r z y d o m u , A . S u c h o d o l s k i , s t r . 24, N r . 6. R e w maym o g r o d z i e , N . P o d c z a s k a , s t r . 14, N r . 7. N i e w s z y s t k o kak tus . . . J . T . , s t r . 19, N r . 12.

V

V. RNE. 1. Osobiste.

. P . p ro f . I gnacy D r e x l c r , w s p o m n i e n i e p o m i e r t n e , p rof . T . T o w i s k i , s t r . 4, N r . 1.

m i e r G e o r g a S. F o r d a , s t r . 32, N r . 1. A d o l f L o o s S z w a r c e n b e r g C z e r n y , s t r . 11, N r . 3. . p. W a d y s a w D o b r z y s k i ( w s p o m n i e n i e p o m i e r t n e ) , T . T . , s t r . 20, N r . 7. P l a n o g l n y G m a c h u L i g i N a r o d w , S. S., s t r . 24, N r . 9. A n k i e t a o p o y t e c z n o c i D . O . M . , s t r . 21, N r . 11.

2. Zebrania, kongresy, wystawy.

I I I . M i d z y n a r o d o w y K o n g r e s A r c h i t e k t u r y N o w o c z e s n e j , B r u k s e l a , 2530.AT. 1930, S. S y r k u s , s t r . 23, N r . 2.

W y s t a w a w B e r l i n i e , s t r . 2, N r . 6. W y c i e c z k a do B e r l i n a , s t r . 29, N r . 6. M i d z y n a r o d o w y K o n g r e s M i e s z k a w B e r l i n i e , s t r . 16, N r . 7. N a r a d a S p o e c z n y c h P r z e d s i b i o r s t w B u d o w l a n y c h , s t r . 27, N r . 7. W y s t a w a B e r l i s k a . M i e s z k a n i e w s p c z e s n e , s t r . 20, N r . 8. M i d z y n a r o d o w e K o n g r e s y A r c h i t e k t u r y N o w o c z e s n e j 8, s t r . 27, N r . 7. J e s z c z e z W y s t a w y B e r l i s k i e j , s t r . 28, N r . 9. W y s t a w a be tonowa , s t r . 10, N r . 11.

3. Z ksiek i wydawnictw.

C i e k a w y p r z y c z y n e k do s p r a w y u p o r z d k o w a n i a m i a s t a , i n . J . W . w N r . 9, T e c h n i k a L u b e l s k i e g o " (z k s i e k w K o n i n i e ) s t r . 28. N r . 1.

A r c h i t e k t " , K r a k w , N r . 8, s t r . 30 N r . 1. W o l n e m i e s z k a n i a w e L w o w i e (z W i e k u N o w e g o " , 2 3 . X I I 30 r.) z k s i e k ,

s t r . 31, N r . 1. P r a k t y c z n a W i e d z a P r z e m y s o w a " X I I 1930. D r . P i o t r M a c e w i c z , s t r . 31, N r . 1. C z a s o p i s m o przyrodnicze zesz . V V I I 1930 r . T . P o g r s k i , s t r . 32, N r . 2. K o r e s p o n d e n c j a r e d a k c j i , s t r . 33, N r . 2. I n . D y o n i z y K r z y c z k o w s k i , B u d o w n i c t w o " , s t r . 31, N r . 3. A d m i n i s t r . i o r g a n i z . r o b t b u d o w l . , I n . W a l e r j a n M a r z e c , s t r . 33, N r . 3. Z a b u d o w a n i a m a e g o r o l n i k a " K l e i n b a i i e r n g e h l t e . W y d a w . p a s t w . T - w a B a d a n i a

ekonomicznego , s t r . 34, N r . 4. P o r a d n i k w i e j s k i e g o b u d o w n i c t w a o g n i o t r w a e g o z g l i n y i d r z e w a l u b be tonu i d rze

w a , M i k o a j N i e c z e w i c z , w y d . p a s t w . B a n k u R o l n . w W i l n i e , 1931 r . N r . 4. W s z y s t k o to j u b y o " , z D w u t y g o d n i k a gospod . G o s p o d a r k a N a r o d o w a " , s t r . 2

N r . 5. Podrcznik do o b l i c z a n i a k o s z t w r o b t b u d o w l . J . ., s t r . 30, N r . 5. R a c j o n a l i z a c j a R o b t B u d o w l a n y c h , O t t o R o d e , s t r . 23, N r . 6. P s i a b u d a z M a i s o n p o u r t ou r s " , s t r . 20, N r . 6.

P o j e d y n c z y m o d e l i n o w o c z e s n a s z t u k a w n t r z E i n z e n m e b e l U n e u z e i t l i s c h

V I

R a n i e K u g o t , w y d . A l . K o c h a J a n k o w s k a , s t r . 30, N r . 6. K w a r t a l n i k I n s t y t u t u S z e r z e n i a praktyczne,) W i e d z y p r z e m y s o w e j numer p o w i c o n y

r a c j o n a l i z a c j i b u d o w n i c t w a , s t r . 31, N r . 6. O r a c j o n a l n e m mater ja le b u d o w l a n e m ( b e r o k l i t h ) art . r e k l a m . , s t r . 32, N r . 6. I l on ie con t r a auto, S. R . , s t r . 23, N r . 7. D o m w M e d j o l a n i e z C a s a B e l l a " . N r . 7. P l a n s " r evue mensue l l e P a r i s I V . 2 6 ( o d N - r u 16). I n . K . S r o k o w s k i A n a l i z a R o b o c i z n y i m a l e r j a l w " , s t r . 25, N r . 7. 1 , 'Are lu tec ture d ' an jou rd 'hu i , numer powicony P a r y o w i , s t r . 26, N r . 7. W o j n a ? L e p i e j b u d o w a . L e C o r b u s i e r , s t r . 17, N r . 8.

Z p i s m a S m a k u s ( M a y d o m e k ) w O s l o p r z y k a d W e e k - e n d - h o u s s , s t r . 25, N r . 8. s t r . 25, N r . 8.

W n t r z n e " m i e s i c z n i k p o w . m e b l o m N r . 1, s t r . 26, N r . 8. W y d a w n i c t w a K o n g r e s . M i d z y n a r o d o w e g o Z w i z k u d l a s p r a w M i e s z k a . , s t r . 26,

N r . 8. D i e Z e n t r a l h e i z u n g u n d ihre B e d i e n u n g von dr . Ign. D i e t e r i c h , s t r . 26, N r . 9. W i e r i c h t e i c h meine W ohnung e in , d r . W . L o t z , B e r l i n S . - W . 68. N r . 9. Z C a s a B e l l a , s t r . 20, N r . 9. , , / u m problen ie des W o h n u n g s b a u e s " O t t o I a e s t e r , C e l l e , s t r . 30, N r . 9. S t r o p y , , D i p l e x " (art . r e k l a m o w y ) , s t r . 30, N r . 9. F i n l a n d z k i e domy d r e w n i a n e . Z k s i k i M o d e r n V i l l a ' s prof . W'*attjes, s t r . 22,

N r . 10. s t r . 22, N r . 10.

I lo l / .hausbau, K o n r a d a W a c h s m a n n a , s t r . 27, N r . 10. M i a s t o p o r t o w e B e r g e n w N o r w e g j i p r o w a d z i a k c j b u d o w l a n , s t r . 28, N r . 10. W y d a w n i c t w o M i d z y n a r o d o w e g o Z w i z k u d l a s p r a w M i e s z k a n i o w y c h , s t r . 28,

N r . 10. I. G . Wattjea I i . J . M o d e r n V i l l a ' s en L a n d h u i s e n i n E u r o p a en A m e r i k a ,

K o s m o s " , A m s t e r d a m , s t r . 12, N r . 11. G u s t a w W o l f G r u n d r i s s s t a fe l , w y d . G e o r g D . W . C a l r e y , M o n a c h j u m 1931,

s t r . 15, N r . 11. W y r o b y b e t o n o w e C . I . W y d a w n . Z w . P o l s k i c h F a b r y k P o r t l a n d C e m . W a r s z a w a ,

1931, s t r . 16, N r . 11. N e u e s B a n e r i n B e r l i n , B e r l i n 1931 i B e r l i n e r W o h n b a u t e n der l e t z t e n Iahre

B e r l i n S. W . , s t r . 17, N r . 11. A r c h . L o u i s C r i s t i n o p r z e d u e n i e A l e i W o l n o c i , s t r . 23, N r . 11. S t i c k e r a i e n u n d S p i t z e n . V e r l a g A . K o c h G . M . B . H . D a r m s t a d t , s t r . 23,

N r . 12.

VII

TRE Nr. 1 DOM, OSIEDLE, MIESZKANIE'

Mieszkan ie do w y n a j c i a

S. p. Prof. Ignacy Drexler

O o s z c z d n e r n projektowaniu sieci komunikacyj nej nowoczesnego miasta

O g r d przy domu jednorodzinnym

W i l l a p. E . Kaz imie r czaka w Ka towicach . .

P r z e m y l i sztuka ludowa w mieszkaniu w s p -czesnem. T k a n i n y

S z k i c o w y projekt schronu mieszkan iowego . . .

T a n i d o m b l in iaczy

T . T .

prof. Tadeusz T o w i s k i .

prof. Ignacy Drexler .

N . Podczaska .

in. arch. Tadeusz Michejda .

L . Rett ingerowa.

arch. H e n r y k Oderfe ld .

arch. K . i I. L i e rowie .

K R O N I K A :

Z Polskiego T o w a r z y s t w a Reformy Mieszkan iowej .

P R E N U M E R A T A M I E S I C Z N I K A D O M , O S I E D L E , M I E S Z K A N I E "

15 Z . R O C Z N I E , 8 Z P R O C Z N I E .

C E N A P O J E D Y N C Z E G O N U M E R U - Z . L 3 0

C E N Y O G O S Z E :

C a a s trona 3 0 0 z . - P str. 150 z w i a r t k a str. 8 0 z . s e m k a str. 4 5 z

A D R E S R E D A K C J I I A D M I N I S T R A C J I : K R A K O W S K I E - P R Z E D M I E C I E 5. m . 3.

T E L 2 0 2 - 0 5 K O N T O C Z E K O W E P . K . O . 23 9 8 8 .

D r u k a r n i a N a u k o w a , W a r s z a w a , R y n e k Starego M i a s t a 11.

Odbiornik dla najwybredniejszych E L E K T R Y C Z N Y O D B I O R N I K P H I L I P S A 2511

Zdobywca pierwszych nagrd Niezwyka prostota st ro j en ia w Wilnie, Londynie, Barcelo- przy pomoc\ jednej tylko gaiki, nie, Sewil l i , Pradze Czeskiej, . w A n t w e r p j i i L e o d i u n i . S l l n . V . czysty, wierny odbir

mnstwa stacyj europejskich. Zaopatrzony w synne lampy Z o t e j e r j i P h i l i p s a . C e n a z o t y c h 1 7 5 0 .

dajcie broszur i prospektw od Waszych dostawcw lub pod adresem:

P O L S K I E Z A K A D Y P H I L I P S S. A. W A R S Z A W A , K A R O L K O W A 36/44

Produkujemy synne arwki Pil I L I PS-ARG E N T A

T A B L E DES M A T I E R E S ET I L L U S T R A T I O N S

Logement d louer T. T.

1 5 Annonces prises dans des journaux de Varsovie-

Professeur I. Drexler prof. T . T o w i s k i . 6 Portrait du prof. Drexler , u r b a n i s t polonais, professeur a L e o p o l , decede

le 14 d - e m b r e 1930.

Proje Cconomiue dun rseau de communication prof. I. Drexler . 7 P l a n de cite d*apres S i e r r k s G l o e h d e n . 8 W a y H e t m a s k i e a L o p o l . 9 Une partie des plantations de Cracovie .

1 0 Projet de c e n t r de verdure a S t a n i s a w w . Projet de r

D o m Osiedle VIieszk a n i e Mies iczn ik pod redakcj : Jzefa Jankowskiego,

S z c z s n e g o Rutkowskiego, Teodora Toep l i t za

R o k III S t y c z e 1 9 3 ! N i

Mieszkanie do wynajcia N a ostatnich stronach pism codziennych, po d u g i c h kolumnach p o

k o j w do w y n a j c i a i p o m i e s z c z e dla p a n w lub panienek w n i e k r p u j -cych, c h o przechodnich pokojach", coraz c z c i e j i coraz liczniejsze widzimy o g o s z e n i a : 2 3 4 5 pokojowe mieszkania.

M i eszkania, k t r e s i o d s t p u j e , mieszkania, k t r e s i sprzedaje, mieszkania, k t r e s i wynajmuje.

M o n a ju t e w nowej dzielnicy na o l i b o r z u lub Staszycach z o b a c z y dawno n i e w i d z i a n k a r t z magicznym napisem:

M i e s z k a n i e d o w y n a j c i a

.. .jedna j a s k k a wiosny nie czyni. M a m y jednak do czynienia ze zjawiskiem k t r e s i powtarza w r d m i e s z k a do w y n a j c i a m o n a ju nawet wyb i e r a w i c m o e n a p r a w d ju z b l i a s i chwila gdy brajlu mieszka nie bdzie, m o e s i nam w Polsce u d a o d o j do tak p o m y l n e g o rezultatu bez powtarzania olbrzymiego w y s i k u , k tr dla p r z y b l i e n i a s i do tego celu dokonano w Holandji, Austrji, Belgji, Anglji , Niemczech.

Postarajmy s i w y u s k a sens n a j c z c i e j p o w t a r z a j c y c h s i o g o s z e .

P o k j o d n a j m u j przedewszystkiem ci, k t r y m z o s t a o mieszkanie przedwojenne zbyt wielkie dla dzisiejszych ich potrzeb, a d z i k i ochronie l o k a t o r w w z g l d n i e tak tanie, e z a m i e n i a je na mniejsze nie warto. O d n a j t y p o k j lub pokoje, nietylko u a t w i a j o p a t komornego za c a e mieszkanie, ale czasem ponad to komorne jeszcze zysk z o s t a w i a j .

P o k j w y n a j m u j ci, k t r z y nie s w stanie z a j w a s n e g o c h o b y najmniejszego mieszkania.

Bo mieszkania w starych dzielnicach w dalszym c i g u s i o d s t p u j e . C e n y na g i e d z i e mieszkaniowej p o d n o s z s i i s p a d a j , jak na k a d e j innej g i e d z i e , ale zawsze s d o s t p n e tylko dla nielicznych. R w n o l e g l e

1

L o k a l e .

a) Pos"" '-

entro: tro u W, K

!'>:i av ikal ,

RUJ A Dfltfi IC umeblim nne, pra-

reszty mieszkania, w y n a j m swoini, Enajomj ta, albo znajomym swoich ina jo rn i cn . S t a n i s a w o w i e Gawrou-p.-v. T c i . 202-40. . -12750S

DWA P O K G J E ^ S ^ u m c W r ' sypialny, l a -

ndniu, ewent.

MIESZKANIA "NA. WA CUCII* 1 1 s e r J a K " l o n j i w i l u O u i Grot tgera . Warcz* p A l . Be lwedcrska . S s i e d z t w o a zienek. Dojazd t r a m w a j a m i : NgNS 1, lii, 1!) przez u l . P u a w s k trzeci przystanek od P I . U n j i L u belskiej. Mieszkan ia 2 i 3-pokojo-wc, s oneczne. Nowoczesne w y g o d y i * posadzki, , balkony, od. strony p a r k u . * / .Sprzeda : Sp ka Terenowa Kudowy T a n i c h M i e s z k a , Pogodna' Hi ~~ mieszk. 13, t r i . S-10-07, od godz. 10P i2 do 14-cj i 10 do lSh-cj w dni powszednie. 122864

Mieszkanie 6-pokojowe,, eentjun miasta, z melilami lub bez. d< o d s t p i e n i a . W i a d o m o : telefoi 102-23, od 46. T a m e obrazy F a Jata, fcmurki. 127400

Mieszkanie rine. pokj , kuchnia , p rzedpok j , wygody, odstpi. Wiadomo: Moko towska o-'!11.

: ' 5-170

j y j i i * ; ^ ' * " ^ pojedyncze, due i mniej -O iat lo odstpi;. Sosnowa

iri.'S77

* do odstpienia dwu wszclkiemi wy-

i W i e l k i e j . yska 1!), ani

127534

linia, wygody, odstan y : 5.000", KjieiN

fkn -fog. 134449

pokoje z k u c h n i do ^ y n n j ^ - i a w Rembertowie. T e l . 5 0 ^ ^

O pokoje, p rzedpokj i kn rhu ia , a -~ zienka. do w y n a j c i a od gospodarza, u l . S ta lowa 20. O g l d a : 1n. dozorca wskae . 0S200 O pokoje z kuchni , gaz, clektrycz- no, wszelkie wygody w y n a j m zaraz bez ods tpnego . W o l s k a 42, b l izko Ch odne j , tramwaje 5, 11, 13, IG, 21. Admin i s t r ac j a 112.

2 pokoje, kuchnia, jadalnego, ods tp i . W i d z i e w umeblowania w -7, niedziel 102, powszednie ,

Strzelecka 2 0 - 4 7 .

w i c p o w s t a j dwa p r d y jeden d y do z g s z c z e n i a dotychczasowego sposobu zamieszkania do p o d z i a u m i e s z k a , do brania s u b l o k a t o r w i m i e s z c z c y c h s i k t e m , drugi do o d s t p o w a n i a m i e s z k a i kapitalizowania odrazu tej renty, k tr daje posiadanie przedwojennego mieszkania.

W nowych dzielnicach istnieje zjawisko podobne, j e d n a k e o nieco i n n y m charakterze.

* 2

1 2 l3

Pki">j wsplny dla pani, zaraz lub ' od l-go grudnia. Sienna 2939. | . ' 16275U

Do pokoju dwuosobowego posznku-jo wgpllokatora. t i zynuin io lub bez. Miodziana 4-A2, l S o i n l

Drzyjmo do pokoju panno, pracuj ca- CJunielna 432& 15016!

P

W a c i c i e l " nowego mieszkania zrzeka s i go na lata c a e , o d d a j c lokatorowi prawo do mieszkania za o b o w i z e k s p a t y jego ( w a c i c i e l a ) d u g w , a nadejdzie d z i e , gdy d u g zostanie s p a c o n y : wtedy prawy w a c i c i e l p o w r c i do mieszkania, k tre p o w s t a o z p i e n i d z y publicznych i w y s i k w " czasowego lokatora.

A l e ta koncepcja coraz trudniej daje s i z r e a l i z o w a . Coraz mniej jest ludzi b d c y c h w stanie o p a c i obliczone w ten s p o s b komorne.

I dlatego coraz w i c e j jest m i e s z k a do w y n a j c i a . A j e d n o c z e n i e coraz w i c e j rodzin bez m i e s z k a w a s n y c h , coraz w i

cej s u b l o k a t o r w , coraz g c i e j i c i a n i e j ludzie m i e s z k a j . r o d k i , k t r e ustawowo m i a y p o s u y dla o b n i e n i a komornego ju

s i w y c z e r p a y . P a s t w o w y Fundusz Rozbudowy miast, przeznaczony dla o b n i a n i a oprocentowania p o y c z e k B. G . C wykazuje deficyt.

P o y c z k i w p r z y s z o c i m a j podobno b y udzielane za normalnem oprocentowaniem i przedewszystkiem tym, ktrzy w i c e j r o d k w w a s n y c h lub prywatnie p o y c z o n y c h do budowy w o .

W ten s p o s b zbuduje s i jakoby m i e s z k a w i c e j ale komorne tych m i e s z k a b d z i e jeszcze znacznie d r o s z e od komornego nowych m i e s z k a d o t d zbudowanych i nikt z ludzi pracy tego komornego nie b d z i e w stanie o p a c i .

Nie zabraknie m i e s z k a do w y n a j c i a " . T. T.

r

S. p. Prof. Ignacy Drexler Redakcja Domu Osiedla Mieszkania, niezmier

nie bya rada, gdy od prof. Ignacego Drexlera otrzymaa dawno jej obiecany artyku. Jeszcze u) dn. 10 grudnia prof Drexler pisa do nas, ofiarujc si ze zrobieniem pierwszej korekty Korekta bdzie dla mnie prawdziw przyjemnoci".

Nikt z nas nie mg si spodziewa, e to bd ostatnie do nas zwrcone sowa zasuonego profesora i yczliwego przyjaciela.

K i e d y coraz bardziej przeplata s i nauka ze sz tuk , k iedy g b o k i e umysy p rzen ika j coraz d o k a d n i e j obie te dz iedz iny i d do syntezy na jwikszych ich t a jn ikw, o d s z e d od nas nagle . p . Ignacy Drexler tej syntezy i cznoc i w y z n a w c a wybi tny i wie t lany.

Badania konstrukcyj d r g w M a o polsce, to p ierwszy etap Jego pracy twrcze j a wszechstronne i r d o w e studja architektoniczne budowy i otoczenia wi tyn i w . Piotra w R z y m i e , to c zyn ostatni w okresie rozkwi tu dokonany.

O t o kamienie graniczne i z e w n t r z n e oznaki tej g bok ie j pracy u m y s o w e j , jaka w y p e n i a a bogate aczkolwiek zbyt w c z e n i e przerwane lata Jego yc ia .

U r o d z o n y we L w o w i e w r. 1878, w y chowany w atmosferze d u e j kultury rodziny i miasta, k o c z y studja po l i techniczne w rodz innym grodzie . W m o dych jeszcze latach prowadzi obok prac technicznych studja sztuki . Przygoto-

4

6 . p. pro/. Ignacy Drexler.

wuje s i wszechstronnie do pracy urbanistycznej, k t i a m i a a go ca kowic i e p o c h o n i k a z a a M u t w o r z y n o w p l a c w k n a u k o w n politechnice lwowskiej. f P o c z t k o w o docent, a pn ie j profesor na katedrze budowy miast, w y k o n y w a dla rodzinnego miasta plany regulacyjne t. zw. W i e l k i e g o L w o w a . Szeroko u jmujc studja przygotowawcze, bada r d o w o i wszechstronnie niezl iczone zagadnienia z w i z a n e z t y m planem. W i e l k w i e d z t echn iczn czy z y w y m u jc iem b i e c e g o i p rzysz ego ycia drcgiego Jego sercu miasta. G d y w s p l n i e przebiegamy przep i k n e okol ice , lasy i w z g r z a tej po l skiej Florencj i i snujemy marzenia jej

p r z y s z e g o rozrostu, w y c z u w a m y w k a d y m Jego s o w i e g b o k i e znawstwo z a d a nowoczesnej urbanistyki i y w e pulsowanie k r w i patrjoty lwowian ina , p r z e n i k a j c e k a d y w y s i e k Jego intelektu.

W r d y w e j dz ia a lnoc i naukowej bierze u d z i a w kongresach po lsk ich i m i d z y n a r o d o w y c h , w y g a s z a odczyty i referaty, uczestniczy w konkursach urbanis tycznych i drukuje szereg prac, z p o r d k t r y c h w y m i e n i a m na jwa niejsze: 1) O d b u d o w a n i e ws i i miast na ziemi nasze] r. W 6 " , 2) Z.nacznie rozszerzone wydan ie te je pracy r. 1921, 3) Wie lk i L w w " r . 1920, 4) S z e r o k o jezdni w ul icach mie jsk ich" r. 1928.

O b o k wie lk ie j pracy z w i z a n e j w naszych warunkach naukowych , z w y d a n iem dz ie p o w y s z y c h zawsze p e e n energji i pogody, z d o b y w a s i na drugi w y s i e k : zaczyna r e a l i z o w a , jako doradca magistratu lwowskiego, fragmenty swojego planu regulacyjnego.

N a g y zgon p r z e r w a bogato rozkwit twrcz p r a c .

Spocznij drogi Przyjacielu po trudach zbyt w c z e n i e z a k o c z o n y c h nad u r o d T w e j ukocharej lwowskie j z iemi i nad rozwojem nowej p l acwk i nauki po l skiej .

K a d y k o m u drog jest kultura umys o w a Po l sk i , i kto sercem w i e l k o i m o n u m e n t a l n p o w a g L w o w a obejmuje, niech z oy wraz ze m n h o d Jego prochom.

Prof. Tadeusz Towiski-

Warszawa , dn. 18.XH. 1930 r.

5

O oszczdnem projektowaniu sieci komunikacyjnej nowoczesnego miasta')

Przy projektowaniu sieci komunikacyjnej miejskiej powinien urbanista dy zasadniczo do uzyskiwania minimum powierzchni, zarwno jezdni, jak i chodnikw W obrbie ulic, Wzw ruchu i placw miejskich.

M o t y w e m g w n y m , s k a n i a j c y m urb a n i s t do stosowania w s k i c h jezdni i w s k i c h c h o d n i k w , jest oszczdno, k t r a da s i u z y s k a przy bacznem stosowaniu pon ie j wymien ionych r o d k w . Jeel i np. zamiast dwunasto-metrowej jezdni na danej d ugoc i u r z d z i m y siedmio m e t r o w , to o s i g n i e m y koszt o 42% mniejszy, w i c np. zamiast 600.000 z. w y d a m y tylko 350 000 z., lub jeeli mam y j a k ci le ok re lon k w o t do rozp o r z d z e n i a na cele budowy jezdni (np. 600.000 z .) , to przy z a o e n i u jezdni w s z e j b d z i e m y j mogl i w y k o n a na odpowiednio w i k s z e j d ugoc i , w i c np. zamiast 1.000 mb. po 600 z / m b 1714 mb. po 350 z / m b . jezdni .

W e d l e ob l i cze p rzeprowadzonych d la L w o w a , powierzchnia i s tn ie jcych jezdni w tern mie c i e da s i z m n i e j s z y z 1,028.000 m 2 na 776.000 m 2 czy l i 0 252.000 m 2 , t. j . o 25j,. koszt za u r z d z e nia spadnie z 60,000 000 z. na 45,000.000, Z a o s z c z d z i m y w i c w tem jednem nie-w i e l k i e m m i e c i e k w o t 15,000.000 z. Suma z a oszczdnoci wszys tk ich miast 1 miasteczek na obszarze caej P o l s k i s i gn ie w tej dziedzinie bez w t p i e n i a kwoty mil jardowej w samych kosztach urzdzenia nawierzchni , a jakich 150,000 000 z., rocznie w rubryce k o s z t w ich utrzymania . W takiem ujciu wydaje si w i c nasz, sam w sobie p o d r z d n y problem, j e d n ze spraw don io le j szych , wprost p a s t w o w e g o znaczenia.

*) Urbanis tom polsk im, zebranym dnia 3 p a dziernika b. r. na Z jedz i e w Katowicach , przed o y e m bez uzasadnienia oraz bez d o c z o n y c h tutaj ob jan ie i p r z y k a d w j-*ko, e m w i e m , przed forum f a c h o w c w , a m u s i a e m z e b r a tekst jak najzwilej tezy gene ra ln i s z c z e g o w e , w y szczeg ln ione w niniejszym artykule, jako przed-

r o d k i p r o w a d z c e do celu s n a s t pu jce :

1. A b y u z y s k a m i n i m u m powierzchni i jezdni , i c h o d n i k w , na l ey :

I. projektowa ulic, p rzedewszys tk iem komunikacyjnych , jak najmniej (czyl i nie wice j , n i tego w y m a g a konieczna, n ieodzowna potrzeba) t. j . rozmieszcza je W moliwie wielkich rozstpach-

W swem d o s k o n a e m dziele . Drezno (1929), podaje H . L . Sierks in t e r e su j cy schemat sieci u l ic u oone j wed le p o w y s z e j zasady (ryc. 7). D o tych samych r e g u l a t y w w dostosowuje s i projekt przedstawiony na rycinie czternastej.

2. unika ulic nieobudoWanych lub obudowanych tylko z jednej strony, in -nemi s o w y publiczna ziele miejska (ogrody, parki , pasma parkowe, cmentarze, tereny sportowe, w y stawowe i t. p.), p o d o b n i e tory kolejowe i rzeki niespawne nie powinny na znaczniejszych dugociach przylega bezporednio do ulic miejskich Natomiast zachodzi w a n y w y j t e k co do ulic o n a j w i k s z y m ruchu k o o w y m , ul ic t ranzytowych, au tomobi lowych, k t re powinny b y z u p e n i e nieobudowane, odgrodzone od ruchu pieszego, a p o s i a d a s k r z y o w a n i e z wszys tk iemi innemi u l icami , z a p o m o c m o s t w gr lub d o e m (vide 7).

N a s t p n e trzy ryciny (8 10) okazuj nam p r z y k a d y pasma otoczonego zew s z d jezdniami , dalej pasma, k t re w z d u jednej strony przylega c z c i o w o

miot obrad. P o w o a e m si przytem na moj niedawno o p u b l i k o w a n r o z p r a w , p, t. S z e r o k o jezdni w ulicach mie jsk ich" (Ossolineum, L w w Warszawa K r a k w 1928), ktra poruszony tu temat rozwija, z r n y c h stron nawie t l a i bada , a wniosk i o ile m i sdz i w o l n o w s p o s b przek o n y w u j c y uzasadnia.

3

Way hetmaskie we Lwowie. Ziele uoona rodkiem ulicy, pomidzy dwiema jezdniami. Py uliczny, zaduch benzyny, haas. Dlatego to te planty stale pusie, lemhardziej, e przecite zbyt

licznemi przejazdami poprzecznemi.

9

Cz plant Krakowskich. Na zewntrz pasma zieleni biegnie uliia komun'kacyjna, od wntrza za spokojne ulice mieszkaniowe, a w czci przylegaj bezporednio

zabudowania miejskie.

Projektowane pasmo zieleni w Stanisawowie, okolone z obu stron blokami budowlanemi. Oprcz rzadko rozstawionych ulic jezdnych, przecinaj pasmo poprzeczne ciee dla pieszych Dla ochrony pasm parkowych przed kurzem ulicznym, przy skrzyou aniach patma z ulicami, zasadzono ywopot i gsie grupy drzew o szeroko rozwinitych oronarA. Parcelacj dla domkw bliniaczych przepro

wadzono z moliw oszczdnoci frontu ulicznego.

Projekt zniesienia przejazdu ul- Skarb^owskiej i ul. Sobieskiego, przez Way Gubernatorstwie we Lwowie Po ukoczeniu tych rolt planty stan si po stuletniej przerwie wygodn promenad na caej dugoci. Pomylnie zapowiada si te realizacja projektu, obejmujcego dalsze tych plant pooenie !(U poudniu, wzdu ulicy Czarnieckiego pod starym murem obronnym Lwowa.

do o b s z a r w zabudowanych , wreszcie jako t rzec i m o l i w o , pasma przebieg a j c e g o w o b r b i e b l o k w budowlanych .

3. zbdne ulice i niepotrzebne przejazdy u) Wzach i na placach znosi.

U k o n e m i k r z y y k a m i wyznaczono na ryc . jedenastej dwie ulice, z k t r y c h jedna ju zos t a a zasypana, a d rug czeka taki sam los w najbl iszej p r zysz oc i . Czs t o k r o d la utworzenia i istnienia danej u l i czk i jest jedynem jake niedosta-t e cznemuzasadn i en i em to, e tworzy dojazd do jednej, d w u lub trzech parce l budowlanych . Fata lna dysproporcja m i d z y celem a r o d k i e m . (Ryc . 12).

4. stosowa W miar potrzeby ulice lepe i przechodnie (piesze), a Wewntrz botku obszerne, komunikujce si ze sob podwrce. (Ryc , 7, 13, 14 i 15).

5. p r o j e k t o w a bloki d ug ie i g bok ie , zabudowane w k i lka r z d w , a poprzecinane wpoprzek ul icami pie-szemi w o d s t p a c h 200 do 300 met r w . ( V i d e ryc. 7 i 14).

6 . d la w z m o e n i a przelotnoci jezdni i c h o d n i k w , a w rezultacie dla zmniejszenia i ch sze rokoc i , ustaw i a wszelakie przedmioty stae,

w y s t a j c e z nawierzchni , ty lko na ewentualnem pamie trawnikpwem (latarnie, s lupy tramwajowe i inne, drzewa, a w k i , czekalnie, w y c h o d k i , studnie, wodo t rysk i , pomnik i , drogowskazy i t. p.), w y j t k o w o na chodnikach, n igdy w o b r b i e jezdni. ( R y c . 16).

II. r o d k a m i , w i o d c e m i do uzyskania m i n i m u m powie rzchn i jezdni s:

1. projektowanie w n o w y c h u l icach jezdni moliwie najwszych, stosownie do aktualnej potrzeby (2"20 m . 4-60 m, 6 0 0 m, 7"00 m, 8-50m, 10'00 m, a ty lko w y j t k o w o szerszych , a b e z w z g l d n e z w a n i e do tych miar jezdni zbyt szerokich, zna jdu j cych s i w ul icach ju dawniej u r z d z o n y c h .

Podane tu miary, do k t r y c h b y nalea o jeszcze d o c z y d la d w u mijajcych s i aut osobowych w y m i a r szerokoc i jezdni 3'50 m, s uzasadnione we wspomnianej mojej rozprawie. T a m te obl iczone s p r z e l o t n o c i poszczeg l n y c h jezdni nadspodziewanie w y sokie. T u , z braku miejsca nie s p o s b ich p o w t a r z a , a nawet s t r e szcza . Z a sada n a j w s z y c h jezdni zos t a a z u p e -

^ 1

1 :>

1 I

I 1 .1

I

Przysiad zaoenia ulicy niepotrzebnej (A), ktrej celem strworzy dojazd do jednej realnoci. Mona jej byo u> planie unikn przez zupene pominicie, (C), lub zmodyfikowa przez nadanie jej formy przejcia dla pieszych; koszt ulicy przejaidowej wraz z przewodami podzlemnemi okae si zapewne wikszy ni koszt

tej jednej willi, dla k^rej przejazd wykonano.

nie p r z e k o n y w u j c o d o w i a d c z o n a w wielu ul icach l w o w s k i c h . N a n i ek t rych , wcale w s k i c h , u d a o s i p o z a k a d a traw-n iczk i , s tosunkowo znacznej s ze rokoc i .

2. ograniczenie dugoci jezdni do potrzeb koniecznych (np. w ul icach l e p y c h ) , a znoszenie d ugoc i zbytecznych.

Tendencje ku minimalnej d ugoc i u l ic , a szczegln ie j ul iczek l epych , d a d z s i o d n a l e w projekcie na rycinie 14.

3. p r z e k a d a n i e torw tramwajowych poza jezdnie na osobne torowiska k t r e m o g i powinne b y pokryte t rawnikamilub stwarzanie oddzielnej jezdni o k ie runku obwod o w y m , przeznaczonej d la podjaz d w , celem w y m i n i c i a w z a tramwajowego (ryc. 18 19).

4. obfite u r z d z a n i e mo l iw ie jak najobszerniejszych i l i cznych Wysp bezpieczestwa, c h o d n i k w i z ie lec w na ul icach, placach i w w z a c h ruchu.

5. stosowanie w s z d z i e , gdzie s i ty l ko da i gdzie to jest odpowiednie, jednokierunkowego ruchu pojazdw, jako najskuteczniejszego r o d k a p o r z d k u j c e g o ruch poj a z d w , a w zwizku uzasadn ia j cego stosowanie w s k i c h jezdni (ryc. 20).

Jako zadz iw ia j cy p r z y k a d m o g przyt o c z y w s k rue de Bac w P a r y u , k t r p a m i t a m jeszcze z c z a s w m a e g o stosunkowo ruchu przed wojn, beznadziejnie n a t o c z o n pojazdami wszelk iego rodzaju, p r z e p y c h a j c e m i si w obie strony. Obecn ie przy ruchu j ednok i e runkowym panuje taki g a d k i przebieg ruchu, e ulica wydaje s i zbyt m a o ruchl iw.

III. r o d k a m i p r o w a d z c e m i do uzyskania najmniejszych powierzchni chodn i k w s n a s t p u j c e ;

1. ograniczenie powierzchni w y o o n y c h p y t a m i ci le do obecnych potrzeb ruchu pieszego, p r z y c z e m jeden chodnik w s k i o k o o 1*40 m. , m i a b y s u y ruchowi loka lnemu, drugi za szerszy, komunikac j i tranzytowej (ryc. 16., p r zek r j trzeci i ryc . 17. przekr. trzeci).

2. s ze rokoc i ul ic , z b y w a j c e po zaoen iu w s k i c h jezdni i w s k i c h c h o d n i k w z u y t k o w a w ca oc i na powierzchnie trawnikowe, przyczem w ul icach w s z y c h n a l e y s t o s o w a ty lko jedno, jak najszersze pasmo zie leni , w ul icach za sze-

10

11

15

wiartka bloku zbudowanego sposobem mieszanym, przy zastosowaniu zasady oszczdnoci W liczbie i powierzchni ulic- Bez przej pieszych.

1 'W!"|.'mijiwMjiy>ii wm^mmmum

18 P l a c C o w y we L w o w i e .

Stan do r. 1930. Podwrzec zewntrzny okolony murem, zosta przez Rzd odstpiony miastu.

rok ich m o n a d a w a ty lko d w a takie pasma, u o o n e symetrycznie do o s ii raczej jedno, ni trzy lub cztery (ryc. 17. p rzek r j drugi), pasmo zieleni m a b y oddzielone od jezdni w z i u t k i m chodniczkiem b e z p i e c z e s t w a , o sze rokoc i nie w i k s z e j jak 0'60 do 0 7 0 m. (rycina 16. i 17).

4. p rze jc ia poprzeczne przez z i e l ece niech b d rozstawione jak najrzadziej (w r o z s t p a c h przynajmniej 30 50 m.), a nie przed k a d b r a m .

5. niekoniecznie potrzebne wjazdy do p o s z c z e g l n y c h kamienic n a l e y znos i . O s z c z d z i s i powierzchni brukowanej.

13

19 Pro jek t p r z e k s z t a c e n i a p l acu C oweg- ) we L w o w i e .

Przed frontem budynku powitanie obszerny zieleniec z wodotryskiem we rodku. D/a uporzdkowana ruchu w wle ulicy yczakowskiej z ul. Czarnieckiego, zostanie urzdzona w myl prof. Dr. O. Na-dolskiego osobna jezdnia dla ruchu koowego, w kieTUT}k" klJ placowi Bernardyskiemu, liczcemu

nie mniej jak 90 proc. oglnej liczby pojazdw.

6. . n ieg zgar tywany z cae j u l icy powin ien b y s k a d a n y nie na jezdni, ale raczej na t rawnikach, lub w najgorszym razie na chodniku.

U w a g i d o d a t k o w e : W powierzchn i u l ic powinny si z n a j d o w a ty lko:

m o l i w i e najtrwalsze nawierzchnie jezdni, p o r z d n e pyty chodnikowe z k r a w n i kami i l i s twami oraz trawniki. Natomiast n a l e y bezwarunkowo jak najstarann i e j w y k l u c z a i u n i k a wsze lk i ch powierzchni n iezdecydowanych , bez nawierzchni lub tylko odpadkami w y s y -

14

Cz mapy Parya z oznaczeniem ulic o ruchu jednokierunkowym. Na lewo u gry rysunku sygnay zawieszane na masztach latar owietlane wieczorem, nakazujce w pewnych godzinach luk

przez ca dob jazd w jednym kierunku,

panych, s o w e m t. zw. b o t n i k w (ryc. 17., p r ze k r j I ) . Nawet p l k a przy drzewach maj by o s a n i a n e kra t poz iom . Dep tak i u l o w e , szczeg ln ie j maz iowa-ne, s zresz t odpowiednie , ale ty lko d la ulic, d r g i g o c i c w na obwodzie miasta, nigdy za d la ruch l iwszych ulic rdmie j sk i ch .

U l i c z n e pasma zieleni s nietylko dos k o n a o z d o b ulic, ale i dos t a tn i rezerw na ewentualne p r z y s z e rozszerzenie jezdni lub chodnika , a t w i e j s z e do w z i cia , ni prywatne o g r d k i przed domam 1 ' .

Zasada Wskich jezdni i Wskich chodnikw nie narusza bynajmniej podstawowego postulatu jaknajszerszych rozstpw midzy domami.

Z niniejszemi r o z w a e n i a m i c z y s i organicznie sprawa o s z c z d n e g o i ekonomicznego dymensjonoWania gruboci odpowiedn io dobranych pokadw drogowych.

W p r o w a d z e n i e w y c i e p o w y s z y c h zasad p o z w o l i n ie tylko o s z c z d z i o l brzymie k w o t y w kosztach budowy ulic, p l a c w i w z w ruchu i ich ut rzymania , ale t a k e z w i k s z y p o r z d e k i bezpiec z e s t w o ruchu, a nadto p rzyda mias tom naszym n i e m a o p i k n a i ozdoby, polepszy warunk i h i g j e n y p o w i e t r z a , a wreszcie s k r c i c z a s p r a c y nad u r z d z a n i e m i n a p r a w ul ic i p l a c w -

Prof. Ignacy Drexler.

15

Ogrd przy domu jednorodzinnym W g o r c z k o w e m t tn ie yc ia X X wie

k u , gdy cz owiek , n iewolnik swego zaw o d u w i k s z cz dnia s p d z a na w y t o n e j i wycze rpu j ce j pracy, dom w y g o d n y i a d n y jest schronieniem, gdzie n e r w y w y p o c z y w a j od h a a s u miasta. Z chwi l gdy z a t r z a n i e m y za sob furtk swojego o g r d k a , otoczy nas atmosfera harmonji i spokoju.

O g r d takiego domu azylum musi u k a d e m c ieek , doborem k w i a t w , doborem drzew, rozrzuconych w grupach t w o r z y z n i m z h a r m o n i z o w a n ca o ; nic nie powinno raz i oka, z m c z o n e g o b r z y d o t miasta. S p o k j l inji , ce lowy bieg c i eek , jak na jwice j wolnej przestrzeni, oto zasady, j ak iemi si powinno k i e r o w a przy p lanowaniu o g r d k a . G m a t w a n i n a niepotrzebnych c ieek , p r z e a d o w a n i e rol innoci, t w o r z y o b y c a o , m c z c c i a sno t i brakiem log i k i w u k a d z i e . P o d w z g l d e m ustosunk o w a n i a si o g r d k a do domu m o n a w r d nich w y o d r b n i trzy zasadnicze typy: o g r d k a najmniejszego, c i le zespolonego z domem, k t ry czs to otacza go z d w c h , lub trzech nawet stron, t w o r z c jeden jeszcze jakgdyby pok j , bardziej jasny i p e e n s o c a . W i k s z y od poprzedniego o g r d r a m a otacza

dom w s k i m pasem, p o d k r e l a j c jego walory artystyczne, jest jednak za m a y , aby t w o r z y t o. T os ta tn i ro l spe n i a n a j w i k s z y rozmiarami og rd trzeciego typu.

K a d y z tych trzech r o d z a j w o g r d k a ma sw j o d r b n y wyraz , k t r y n a l e y u t r z y m a i p o g b i o d p o w i e d n i m rozp lanowaniem. t.. Rysunek Nr . 21 przedstawia ogr

dek przy domu jednorodz innym, zaprojektowany przez arch. Richtera na w y s t a w h ig jeniczn w D r e nie, patrz D , O . M . Nr . 11 z 1930 r. Jest to charakterystyczny p r z y k a d pierwszego typu.

r o d e k zajmuje jasna p lama t rawnika , u j tego w r a m c iek i . W g b i basen z wod , przy k t r y m dzieci m o g s i b a w i i b r a s o n e c z n e kpiele. N a t rawniku pa-

16

r k r z a k w k w i t n c y c h r. Ca o otoczona w y s o k s ia tk na ktre j p i si b d re czy kaprifoljum tworzy ogrd mieszka lny , ci le zespolony z resz t domu rodzaj m a u r y t a s k i e g o patio.

G d y b y basen m i a b y jedynie ozdob , wtedy b y b y nieco w i k s z y , cofnity w g b t rawnika i lustrem wody r w n a b y si z jego poziomem. Otoczony grupami niskich b k i t n y c h i r y s w (Iris pumila atrocoerulea), czy dz iwnych w kolorach i k sz t a c i e Iris k.aempferi, lub ozdobiony p y w a j c e m i na powierzchni wody wie l -k i e m i kwia tami n e n u f a r w , tworzy ciek a w y moment dekoracyjny.

Rysunek drugi jest p lanem ogrodu, zaprojektowanego przeze mnie dla ko-lonji o f ice rw l o t n i k w . Jest to typowy o g r d r a m a ^ . R o z m i a r y w i k s z e od poprzedniego, w y n o s z c e g o 450 m. k w . p o z w a l a j na umieszczenie, o p r c z trawnika , o p a s u j c e g o dom, paru grup drzew r e d n i e j w ie lkoc i i k r z e w w k w i t n c y c h . Z boku z a s o n i t e od p n o c y miejsce na k i l k a o w o c o w y c h drzew k a r o w y c h . Spokojny i ce lowy bieg cieki d o p e n i a zharmonizowanej ca oci .

i | t Uo o 01 f it> j 17 t

23

Rysunek trzeci jest planem ogrodu z te je kolonji , z a o o n y na przestrzeni

675 m. k w . O t a c z a j c dom ze wszystk ich stron tworzy dla niego p i k n e i barwne t o . W i k s z a p r z e s t r z e ogrodu u m o l i w i a boga t sz k o m p o z y c j k s z t a t w t r a w n i k w , grup drzew i doboru k w i a tw . Z p o u d n i o w e j strony domu na p k o l i s t y m t rawniku rosarium, s k a d a j c e s i z r piennych, krzaczastych i p aczcych .

Z e wschodniej strony znajduje s i cz w a r z y w n a i owocowa, na t rawnikach grupy drzew i k r z a k w , przed domem z p nocnej strony wie rk i .

D r z e w a w ogrodach n a l e y d o b i e r a tak, aby rozroaitem ulistnieniem, uk a dem ga z i i pokrojem t w o r z y y efektowne b a r w i k s z t a t e m grupy. Naprzy-k ad buk czerwonol is tny (Fagus silw. airopurpurea) o l ic iach ciemno-purpuro-wych , w y g l d a p i k n i e m i d z y k lonami o l ic iach b ia ych , przy nich l ipa amer y k a s k a (Tilia americana) z w i e l k i e m i jasno-zielonemi l imi. U s tp grupy d u y , srebrzysto-]istny o r o z p i e r z c h y m pokroju krzak o l i w n i k a (Eleagnus argen-eaj. P i k n e m jest r w n i e p o c z e n i e paru b rzz z j a r zb in p aczc (sorbus aucuparia pendula), okry t na jesieni m a s k ic i czerwonych jagd .

N i e k t r e drzewa, p o s i a d a j c e wybi tn ie p i k n y pok r j , jak brzoza p aczca , modrzew lub d b Quercus pedunculaa Concordia o l i c iach z o to tych n a l e y sadz i samotnie na t rawnikach.

C iekawe efekty m o n a o t r z y m a , umieszczajc na tle c iemnych w i e r k w m a e d rzewko gruszy ozdobnej (Pirus salici-folia), okryte m a s jasnosrebrzystych l i ci . D r z e w k o jest m a e i m a przedziwnie lekko i fantastycznie rozp ie rzch y u k a d ga z i . N a w i o s n kwi tn ie b ia o . Wresz cie samotnie s to jce na t rawniku w s ocu kuliste d rzewko bzu pienne^o, wie lkokwiatowego o gorce j barwie wie lk i ch kici k w i a t w , tworzj n i e z w y k w kolorycie p l a m .

N a w i o s n i w lecie na jp i kn ie j zdobi og rd k rzewy i by l iny k w i t n c e . G o d n e s polecenia r w n i e dlatego, e m a o jest z n imi k o p o t u : raz posadzone kwi tn coraz p i kn ie j przez szereg lat,

17

a tylko niel iczne z nich w y m a g a j nakryc ia na z im .

K r z e w y o rozmaitych porach kwi tn ienia m o n a d o b r a w ten s p n s b , aby przez w i o s n i ca e lato zdob i y og rd bogactwem barw. N a p r z y k a d Foisythia suspensa i oiridissima kwitnie w k o c u kwietnia , n a s t p n i e w maju i czerwcu p igwa (Cydonia japonica), Amygdalus nana, spirea argua i opulifolia, j a m i n y , bzy i wie le inny

26 Szczeg stropu.

( jednakowy moment b e z w a d n o c i wzg l d e m o b y d w u osi) przedstawia t k o r z y , e wbudowan ie w e c ian , czy znajdujcych s i w jednej p a s z c z y n i e , czy w n a r o n i k u , lub s k r z y o w a n i u d w u c ian , jest bardzo proste i a t w e . P o d cigi i be lk i stropowe, p racu jce przew a n i e jako cige z prof i lw normalnych, c z o n y c h z a p o m o c spawania ( c z c i o w o acetylenowego c z c i o w o elektrycznego).

c i a n y z e w n t r z n e parteru, pierwszego p i t r a i poddasza wykonane z d w u wars tw: z e w n t r z n e j 10 centym, grubej z ceg y dz iu rawki o wymia rach cegie 30 x 30 X 10 i w e w n t r z n e j z mat solo-m i t o w y c h o g ruboc i 5 cm, przymocow a n y c h na l i s twach drewnianych przytwie rdzonych do d r u t w , zamurowanych w c ian ie ceglanej.

G r u b o tej c i any bez wypraw: ceg a 10 -f- wars twa powietrza 4 -\~ solomit 5 = = 19 c m . C ia r razem z w y p r a w a m i o k o o 160 kg (m 2 ) (mur 50 cm z ceg y o k o o 800 kg (m 2 ) . W a r t o izolacyjna c ieplna tej c i a n y r w n o w a r t a murowi z ceg y o g ruboc i 70 cm.

c i a n y d z i a o w e czc iowo z tej samej ceg y d z i u r a w k i ( az ienki ) , czc iowo z herakli tu. W c i anach suteren ze w z g l d u na mo l iw mimo starannego izo lowania wi lgo nie stosowano solo-mitu ani heraklitu. ty lko c i a n y z ceg y dz iu r awk i w e w n t r z n e 10 cm. grube, z e w n t r z n e 25 cm. grube (z b l o k w 25 x 25 x 14). Grubsze : iany z e w n t r z n e konieczne ze w z g l d u na parcie z iemi , a o s z c z d n o na c i a rze niekonieczna, g d y c i a n y suteren nie obciaj szkieletu.

S t r o p y na d w i g a r a c h e l a z n y c h , wykonane z tej samej ceg y co c i a n y 30 > 30 x 1 0 z w k a d k a m i z p a s k i e g o el a z a . Zamias t nasypki pod pod og i przewidz iano dla zmniejszenia c ia ru s t r o p w oraz dla izolacji akustycznej solomit. N a solomicie p a s k i e legarki z desek, l epa p o d o g a i parkiet.

27 Szkielet.

28 ciana zewntrzna. Zamurowane w niej supy owinito drutem dla uatwienia wyprawy.

19

S t r o p y d a c h y wykonane z cegy pustakowej, lecz w ten s p o s b , e g r n a k r a w d ceg y jest w poziomie grne j k r a w d z i d w i g a r a . Z pod spodu na p rzymocowanych drutem l is twach solomit jako izolacja cieplna. N a stropie wars twa chudego betonu ze spadk iem do r o d k a budynku (rura spustowa e-lazno-lana ko o komina) . N a chudym betonie warstwa wodoszczelna z dobrej zaprawy cementowej 3 cm. grub. z i C a -storem'' i z p o d w j n s ia tk d ruc i an (siatka Rab i t za i siatka z drutu 6 m m co 20 cm). T a wars twa u m o l i w i a uywanie dachu jako terasy.

Instalacje wykonuje si przed us tawieniem izolacyjnych p y t s o l o m i t o w y c h .

O k n a zb l i one do szwedzkich , lecz w e w n t r z n a rama z k twki e la znej.

Reszta konkstrukcyj w y k o n a a normalnie.

O s z c z d n o w stosunku do bu d o w y systemem z w y k y m , u z y s k a n g w n i e na o s z c z d n o c i miejsca, ocen iam na o k o o 57% o g l n y c h kosz tw b u d o w y .

D o k a d n i e j s z e m i s p o s t r z e e n i a m i podz ie l si z czyte ln ikami po u k o czeniu budowy.

In. Arch. Tadeusz Michejda.

Przemys i sztuka ludowa w mieszkaniu wspczesnem

T k a n i n y .

Jeli r o z w a a m y zastosowanie sztuki ludowej w mieszkaniu w s p c z e s n e m nie m a m y na my l i t. zw, l udowoc i , k t r a jako styl m i e w a a ju okresy mo

dy i s u szn ie zos ta a zde t ron izowana . M y l i m y natomiast o zas tosowaniu do u r z d z e n i a w s p c z e s n e g o w y t w r c z o c i ludowej w jej stanie naturalnym a nie

20

w mniej lub w i c e j udatnych imitacjach i stylizacjach.

M i e s z k a c y miast s tykaj s i na jczciej z w y r o b a m i ludowemi podczas wa -kacyj , s p d z o n y c h na wsi lub przygodnych wycieczek . T y l k o wprawne oko ludz i in t e resu jcych s i sz tuk d o s t r z e e przy tej okazji p i k n y ksz ta t lub harmo-nj barw p r z e d m i o t w codziennego uy t ku ludu. P r z e c i t n y mieszkaniec miasta w i d z i w garnkach i dzbanach z z s i a d e m mlek iem jedynie naczynia u y t k o w e a w p i k n y c h , puszystych kocach huculsk ich z a b r u d z o n d e r k i nie przyjdzie m u na m y l , e b y przedmioty te m o g y w n i e do jego mieszkania element zarazem dekoracyjny i wybi tn ie praktyczny.

W a l o r y artystyczne sztuki ludowej oparte s na g bokie j i zdrowej podstawie. N i e s sztucznie - w y m y l o n e * . L u d , z d o b i c swe przedmioty codziennego u y t k u , dz ia a z naturalnej potrzeby, z w a s n e g o natchnienia niby na potwierdzenie p rawdy s w N o r w i d a :

Barwione s sposobem d o m o w y m , p rzekazanym z pokolenia na pokolenie. Farbiars two ludowe ma w i e l o w i e k o w t r a d y c j i jest w r c z otoczone n imbem ta jemniczoc i . U y w a j d o glinek i torfu, a przedewszys tk iem na j rn ie j szych zi. "Ru y ta , kora olchowa i d b o w a , pk i brzozy, u s k a cebuli s najczcie j stosowane. Daj s ze rok g a m barw od bron-zowej poprzez t do zielonej. T o n

sowe: W i l e s k i e , N o w o g r d z k i e , Po le skie i W o y s k i e .

T k a n i n y te maj r n o r o d n e zastosowanie w mieszkaniach miejskich i podmiejskich; trafi y ju nawet do sal reprezentacyjnych. Mog s u y na obicie c ian , na portjery i zas ony , jak r w n i e na obicia mebl i . H a r m o n i z u j z k a d e m t em; z a r w n o z meblami antycznemi

Ti i,

. W .'.'IW'.'"li

" i i

ba rw w p o s z c z e g l n y c h okol icach nabiera specjalnego charakteru. N a Bia orusi u lub ionym kolorem jest specjalny rodzaj ba rwy b k i tne j , otrzymanej z ro-hulki> czy l i os t rk i . (Ar t . p. Bodzisk ie j w Nowe j Formie- ). Farbowany tym sposobem len, k t ry sam w sobie nie obawia s i mol i , nie boi s i r w n i e s o c a kolory uzyskane barwik iem ro l i nnym nie p owie j .

Na jp i kn ie j szych tkanin dekoracyjnych ln ianych dos ta rcza j w o j e w d z t w a kre-

jak i modnemi z czeczot , jesionem i mahoniem, z metalem, son in i meb lami koszykowemi . Nada j si na narzuty na tak dzi modne tapczany i poduszki dekoracyjne. T k a n i n y maj jeszcze jeden a w a n t a : s z e r o k o ich bywa od 75 cm. do 1 m. 50 cm., co daje mol i w o o s z c z d n e g o kombinowan ia mate-rjau, t. zn. na meble w s z e n a l e y uy w a tkanin w s z y c h , z k t rych nie zos t an w w c z a s b e z u y t e c z n e k a w a k i ; na portjery, z a s ony , narzuty n a l e y ku -

12

p o w a t k a n i n p o d w j n e j s ze rokoc i . D o d a jeszcze trzeba, e dz ik i wzorom i mienieniu si tych tkanin tkaniny w s z e daj si, w razie potrzeby, doskonale z e s z y w a bez szkody dla urody w n t r z a . T k a n i n y , o k t r y c h m w i m y , ha rmon izu j z k a d e m t em: z m o d n t ape t w pasy p o d u n e lub poprzeczne jak i z c i a n a m i najzwyczajniej bielo-nemi; nie w s t y d z si s s i e d z t w a makat i d y w a n w perskich; znakomicie dostrajaj s i do k i l i m w i m i d z y sob nie p o p a d a j w n i e z g o d , t. zn. e w t y m s a m y m pokoju mog b y meble obite inn tkanin , a z innej tkaniny ludowej m o n a z r o b i portjery, makaty, narzuty na tapczan lub s e r w e t na st,

W ten s p o s b lniane tkaniny ludowe w n o s z do m i e s z k a bogatych urok wie oci i wytwornej prostoty, i s y w e m w i a d e c t w e m prawdy, e nie tylko rzeczy drogie bywa j p i k n e . (Cena tych tkanin zaczyna s i od k i lku z o tych) . Z a w mieszkaniu opartem o p rzec i tny , sk romny b u d e t powinny z a p a n o w a

niepodzielnie i w y g n a ze nazawsze tandetne imitacje gobe l inw, b r o k a t w , w y t a c z a n e b a w e n i a n e plusze i t. p. d r o s z e , brzydsze, banalne i mniej trwale.

T k a c t w o ludowe i lniane dostarcza nam jeszcze bardzo praktycznych ma-te r ja w na chodnik i . S to pasiaki kurpiowskie o barwach p i k n i e stonowanych, t r w a e i tanie; s z e r o k o ich w y n o s i 50 6 0 - c i u cm. M o n a je z s z y w a rozmaicie i k o m p o n o w a w ten s p o s b bardzo oryginalne dywany dowolnej wie lkoc i .

T k a n i n ludowych nie trzeba z b i e r a mozolnie w d r w k a m i po Polsce. W y r c z y o nas w tern T - w o Popierania P r z e m y s u Ludowego , k t re prawie w k a d e m miec i e w o j e w d z k i e m posiada bogato w w y t w r c z o l u d o w u p o s a o n e bazary, a w W a r s z a w i e cen t r a l Hand lo w na T a m c e 1. i sklep na Brackiej .

O tkactwie w e n i a n e m , p tnach , ceramice i t. d. poinformujemy c z y t e l n i k w o s o b n o - L Rettingerowa

Szkicowy projekt schronu mieszkaniowego W w r z e n i o w y m numerze D o m u ,

osiedla i mieszkania* r. ub. in. T . Pis ie-w icz p o d a o d s t r a s z a j c y p r z y k a d baraku dla bezdomnych i w y r a z i s u s z n y pog ld , i w dzisiejszych czasach budowa tego rodzaju p o m i e s z c z e jest ana-chronizmem i systemem najmniej wskaz a n y m z jakiegokolwiek b d punk.tu-w i d z e n i a . P o g l d ten jest s u szny i dz i w i si n a l e y , i A . D . 1930 st. miasto L w w pod j o s i realizacji tego rodzaju p o m i e s z c z e .

Z drugiej za strony dotychczas przyj t e p lany d o m w d w u lub trzytrakto-w y c h , maj j edn z a s a d n i c z w a d : po wybudowan iu s za drogie. O b o w i z k i em b d s a m o r z d w miejskich, b d t e innych instytucyj jest stworzenie takich p o m i e s z c z e mieszka lnych , k t-reby n i e z a m o n y m rodz inom z jednej strony z a p e w n i y m i n i m u m w a r u n k w higienicznych, z drugiej za strony w ko

sztach budowy o d p o w i a d a y b y cho cz c i o w o zarobkom l o k a t o r w .

N a j w a c i w s z y m m o e typem takiego domu mieszkalnego b d z i e schron mieszkaniowy, oparty na wzorze na j t a szego miejskiego domu w Remscheid (por. N r 5 D. O . M. 1930).

Niniejszy projekt w koncepcji swej opiera si na t y m typie, lecz rozwizu je ca o odmiennym sposobem.

Opis szkicowego projektu.

Szeroka k la tka schodowa obs ugu je swemi wszys tk iemi podestami otwarte galerje. D o k a d e j galerji p rzy lega j 12-przsowe trakty mieszkalne, przedzielone co 26 m e t r w murami ognio-wemi. K a d e takie p r z s o stanowi element mieszkalny, sk ada j cy si z przedsionka (1,8 m 2 ) , kuchenki (5,1 m 2 ) , jednej izby (15,5 m ) oraz wbudowanej szafy. Jest to mieszkanie d w u k o w e ,

23

33

24

rzut parteru

k a mog b y z a t w o c i podnoszone i zamykane do wenty lowanych szafek, kuchenka za na noc zamykanamieszkanie w i c inaczej b d z i e w y g l d a podczas dnia, inaczej za w nocy.

Mieszkan i a nie maj oddzie lnych W . C . S one umieszczone poza i zbami miesz-ka lnemi na 2 k o c a c h galerji (na 2 mieszkan ia 1 klozet). P i o n instalacyjny w o d o c i g o w o - k a n a l i z a c y j n y , W . C . i gazowy obs ugu je j e d n o c z e n i e 2 mieszkania . D w a p o w s t a e p o d w r z a wiet l iki , na k t r e w y c h o d z galerje i okna W . C , k la tk i schodowej i kuchenek s intensywnie wenty lowane dz ik i niezabudo-w a n i u jednego traktu na parterze (por. projekt arch. Kra t za N r 9. * D . O . M-> 1930).

G d y na jedno mieszkanie p o w i c i m y 1,5 p rzs a , zamiast 12 m i e s z k a d w u - k o w y c h przy jednej galerji na 1 kon-

36

7 _ J l

n j " i

"T| n I liU

H 'LI ' l 1 f - 1

dygnacji o t rzymamy 8 m i e s z k a 3 - 7-kowych ; gdy za na jedno mieszkanie p o w i c i m y 2 p rzs a , o t rzymamy w podobnych warunkach 6 m i e s z k a 4--kowych , p rzyczem w ostatnim w y p a d k u na k a d e mieszkanie o t rzymamy osobne W . C. W e wszys tk ich 3 w y p a d k a c h i lo

25

e k jest ta sama; 24 k a przy 1 ga-lerji na jednej kondygnacji .

W obu ostatnich w y p a d k a c h okna p o m i e s z c z e sypia lnych o twiera j s i na wie t l ik i okna te spen ia j prawie e w y c z n i e funkcj w e n t y l a c y j n (pomieszczenia wen ty lu j si na p r ze s t r za ) . D ik i m a e j g bokoc i traktu (5,9) i odpowiedniej w y s o k o c i p o m i e s z c z e , (3.05 m) w y s t a r c z y o b y do owie t l en i a jedno wysoko umieszczone okno frontowe.

P o d j ednym traktem i pod jedn ga-lerj znajduj s i p iwnice , za j te b d przez pomieszczenia o g l n e , jak pralnie, natryski e t c , b d przez indywidualne k o m r k i , o d p o w i a d a j c e t a k i m e pomieszczen iom na strychu.

Ilo kondygnacyj ograniczono do trzech. W i k s z a ilo b y a b y m o l i w a jedynie, g d y b y m y przy w e w n t r z n y c h c i a n a c h W C . umiec i l i otwarte schody ogniowe.

Ga le r j tak z traktami mieszkalnemi m o n a czy po d w a i g r u p o w a po dwa, cztery lub wice j b l o k w , projektujc dla nich specjalny budynek 'oglnej uy tecznoc i> ) , zawie ra jce j k o t o w nie, natryski etc. Konstrukcja s u p o w o -szkiele towa z przewieszonemi konsolami , do k t rych przymocowane s c iany , utworzone z p y t herakl i towych, solomi-towych lub innych. c i a n y d z i a o w e utworzone z t y c h e m a t e r j a w .

Architekt Henryk Oderfeld.

37

Widok domu bliniaczego arch. K. i S. Lierowie.

26

parter. 38

40

TANI D O M BLINIACZY arch. K A Z I M I E R Z 1 S T E F A N L I E R O W I E

Jest to projekt domu b l i n i aczego jednop i t r o w e g o . Powie rzchn ia zabudowania

jednej p o o w y 57 m 2

c i a n y z e w n t r z n e z p u s t a k w ceglanych grub. 0,41 m; c i ank i w e w n t r r n e gazo-

betonowe 0,10 i 0,07 m ! Stropy drewniane lekkiej konstrukcji .

pitro.

27

K R O N I K A

-44 Uroczysto, powicenia pierwszej w Poisce huty szklanej dla produkcji balonikw do lamp owietleniowych i radjowych.

Polskie z a k a d y P h i l i p s , k tre w roku 1922 r o z p o c z y w Warszawie monta a r w e k z p f a b r y k a t w holenderskich , coraz bardziej rozszerzaj zakres w a s n e j fabrykacji w Polsce.

N a p o w i c e n i u , k t re si o d b y o w d. 2 grudnia obecni by l i przedstawiciele n a j w y s z y c h w a d z w Polsce, k t rzy z wie lk im zainteresowaniem w y s u c h a l i sprawozdania z dotychczasowej dz ia a l noci fabryki, zapoznal i sicz organizacj pracy oraz z tymi u rzdzen i ami , k tre fabryka w p r o w a d z i a dla polepszenia w a r u n k w pracy.

C i e k a w y p r z y c z y n e k do sprawy u p o r z d k o w a n i a miasta, podaje in . I. W , w N- rze 9 T e c h n i k a L u b e l s k i e g o " .

O s a d a Piaski w pow. L u b e l sk im naley do tych wy j tkowych miasteczek, k t re pomimo bardzo znacznego ruchu handlowego obywaj si dotychczas bez rynku. Furmanki , p rzy jeda jce na targ, za t rzymuj si na wszystk ich u l i cach, z a t a r a s o w u j c je w dni targowe w s p o s b n i emo l iwy . Jest to z w a s z c z a niedopuszczalne na trakcie Warszawa L w w , przec i n a j c y m P i a s k i i s t a n o w i c y m J e g g w n ul ic .

D l a p r z y k a d u p rzy tocz fakt autentyczny, mianowicie w roku u b i e g y m auto s u b o w e , prze j eda jce w pilnej sprawie przez Piaski , w cigu p godziny b y o unieruchomione w miasteczku; w a d z e policyjne o w i a d c z y y , e s bezsilne, i p o t r z e b o w a y a tak d ug i ego okresu czasu, aby usun wytworzony zator.

W tych warunkach w y b u d o w a nie rynku w Piaskach s t a o si naglc koniecznoc i . J e d n a k e Urzd G m i n n y nie p r z e j m o w a si zbytnio w y t w o r z o n sytuacj i u w a a t s p r a w narazie za beznadz ie jn . T r u d n o c i kompl i k o w a y si przez to, e plac, przeznaczony na rynek, b y uytkowany przez dawnych wac ic ie

l i , pob i e r a j cych o p a t y od furmanek na podstawie umowy z Urzd t -m G m i n n y m , k try znow u b y do tego zmuszony z powodu braku funduszu na w y k u pienie placu. Wsze lk ie w i c in westycje na tym placu u w a a urzd G m i n n y za niedopuszczalne, g d y w y c h o d z i y na k o r z y o s b prywatnych, uy tku jcych plac.

P o b l iszem jednak zaznajomieniu si z sytuacj na miejscu, o k a z a o si, e po zabrukowaniu rynku d o c h d z o p a t furmanko-w y c h tak w z r o n i e , e bdz i e w z u p e n o c i zapewnione nie ty l ko pokrycie k o s z t w w y k u p u p la cu, lecz rwnie i jego zabrukowania.

Finansowa w i c strona p rzedsiwzicia o k a z a a si mo l iwa do za a tw ien i a na drodze kredytowej, z w a s z c z a , e w b u d e c i e gminnym p o z o s t a o 8 000 z o tych , niewykorzystanego t. z ekwiwalentu za niewykonane wiadczen i a drogowe. W o b e c tego c h o d z i o je dynie o dek la rac j zainteresowanych wac ic ie l i placu zrzeczenia si pobierania o p a t od furmanek na rzecz gminy, z tern, e po z a brukowaniu rynku b d oni c a kowicie s p a c e n i w cigu roku.

Sprawa ta pozornie tak prosta, c ign a si pomimo d u y c h w y s i k w , w celu jej uskutecznienia, d o s y d u g o , bo prawie rok. O k a z a o si, e i s tn ia o silne przec iwdz ia an i e ludnoc i starej dzie l nicy miasta, k tra jest przeciwna powstawaniu rynku wog le , dopa t ru jc si w tern uszczerbku dla handlu swej dzielnicy. Wreszcie w ostatnim czesie u d a o si u z y s k a p o w y s z dek la r ac j i ju w najbl iszej p rzysz oc i m o n a bdz i e p r z y s t p i do pracy.

Roboty ziemne, stosunkowo due , b d wykonane w i a d c z e n i a mi w naturze, zakup za kamienia i roboty brukarskie b d uskutecznione na kredyt i s p a c o ne z p r z y s z y c h d o c h o d w z o p a t furmankowych.

Przy dopi lnowaniu p o w y s z e j sprawy, k tra w dalszym cigu jest n a r a o n a na p r z e c i w d z i a a n i e e l e m e n t w jej n i e c h t n y c h , najdalej za rok miasto uzyska p i k n y rynek, k try b d z i e o r o d k i e m nowej dzielnicy miasta, p rzewidzianej przez plan regulacyjny i pows ta jce j w e d u g nowoczesnych w y m a g a techniki budowy miast".

28

P r b a zracjonalizowania rzutu najmniejszego

mieszkania. Jeszcze jedn p r b zracjona

l izowania rzutu najmniejszego mieszkania stanowi projekt arch. Paul Haiissler ( N D A ) z W r o c a w i a o g o s z o n y w Nr . 23 B a u g i l d e " .

K a d e mieszkanie posiada typ o w n i ezmienn cz , na k tr si s k a d a we j c ie , klozet, urny 3

walnia , kuchnia i p o k j mieszka-ny; d rzwi w r o d k u traktu p o o o n e p r o w a d z do sypialni zajm u j c y c h ca s z e r o k o traktu, a w i c o w i e t l a n y c h i przewietrzanych dwustronnie. I lo tych e l e m e n t w sypialnych ( 6 x 2 mtr.) za len jest od iloci ek ( o s b ) w mieszkaniu. T y l k o ostatnia sypialnia przeznaczona dla rodzic w oddzielona jest d rzwiami , (podobnie jak pierwsza od pokoju mieszkalnego), przez p o z o s t a e przeznaczone dla dzieci p rowadzi korytarz, czci sypialne odgraniczone katarami do w y s o k o c i d r zwi . Z a kad ko ta r wytwarza si kabina m i e s z c z c a k o (albo sof ) i miejsce do pracy.

Au to r przojektu p o d k r e l a i jedynie takie rozwizan ie , pozwala przy zachowaniu tanioc i na rozd z i a sypialni p o d u g p c i

Dwustronne owie t len ie nadaje rzutowi charakter u n i w e r s a l n o c i , un ieza lenia jc go od orjentacji budynku . Kotary rozsun i t e w dz ie pozwa la j na n a s o n i e c z n i e n i e nawet tej czci sypialni , k t ra ma okna z w r c o n - na p n o c , g d y ta sama izba ma w i a t o p o u d niowe. D l a potanienia budowy, autor przewiduje podpiwniczenie ty lko czci mieszkalnej oraz schody zewntrzne, a p r zy budowach w y s z y c h wysun i t k la tk schod o w tak u s y t u o w a n , by w y s t p o d b i e r a s o c e tylko d r u g o r z d n y m ubikacjom.

-fu 5J

- i00 4

l n u ora

5JJL -11OO

j j r r " 3ILILE Ti n n

1&00

hnnrg orm

ynnnn 2 0 0 0

JfJ[Jl jJ L Lj L inniTF ^nnnr

45 22oo

Miejscowe przepisy budowlane dla miast.

Z w i z e k Mias t P o l s k i c h opracow a i w y d a projekt wzorowych przep i s w budowlanych , k t re maj u a t w i miastom, z w a s z c z a mniejszym, opracowanie miejscowych p r z e p i s w budowlanych i w ten s p o s b p r z y c z y n i si do umol i wienia p a s t w o w e j zabudowy miast i do cile w i c y c h si z tern podniesieniem w naszych miastach stanu z d r o w o t n o c i " .

Niestety przepisy te w m a y m tylko stopniu o d p o w i a d a j zamierzeniom au to rw- Oparte na dowiadczen iu miast w i k s z y c h , przew a n i e zbyt intensywnie u nas zabudowanych , nie licz si one w dostatecznej mierze ze szcze-g lnemi warunkami miast pozbawionych kanalizacji i p r zyczyn i s i m o g do dalszego szkodl iwego zagszczen ia tak wadl iwie zabudowanych miasteczek.

Przepisy te maj w najbliszej p rzysz oc i b y tematem obrad T o w a r z y s t w a U r b a n i s t w P o l sk ich , (k t re nawiasem m w i c nie z o s t a o p o w o a n e do udz i a u w ich opracowaniu) .

D l a uzasadnienia wypowiedz ia nego w y e j s d u p o w r c i m y do s z c z e g w tej sprawy pierwszorzdne j wagi .

C e l e m dzisiejszej notatki jest z w r c e n i e uwagi miast, e cenny skd ind m a t e r j a wydany przez Z w i z e k Miast , na l ey wykorzys ta krytycznie z jaknajdalej idc os t ronoci .

K u c h e n n y s t do pracy . (Nr. II r. 1930 Organizac j i Gospodars twa Domowego")

Podajemy obok nowoczesny s t kuchenny do pracy, p o m y s u cz onk in i K o a S t u d j w Gospodars twa Domowego p Mar j i C h m i e l e s k i e j S u y m o e jako s t oraz jako kredens do naczy . M o e on b y dowolnych r o z m i a r w dostosowany do najmniejszych gospodarstw i uwzg ldn ia j cy o s z c z d n o czasu, miejsca i p i e n i d z y .

Blat kryty jest l inoleum, m o e b y rwnie obity b lach . L e w a szuflada pod blatem s uy na na rzdz i a , prawa jest w y s u w a n stolnic. Z lewej strony znajduje si szafka z 3-ma wysuwanemi p e c z k a m i , przeznaczonemi na naczynia ku chenne: haczyki na drzwiach s u do zawieszenia p o d r c z n y c h przy r z d w P o d szuf lad-s to ln ic znajduje si p k a do stawiania n a c z y , wykrojona tak, aby osoba p r a c u j c a m o g a wygodnie us i przy stole.

N a d s t o e m znajduje si szafka za mykana. N a 2-ch g rnych p k a c h przewidziano miejsce na dz ies i kwadratow y c h szufladek blaszanych z w y g o d n y m uchwytem. K a d a z szufladek miec i k i lo

^ - sypk ich p r o d u k t w jak: mki , kasze i t . d . na d rzwiczkach szafki wiesza si pokrywk i , m a e patelnie i t. d .

K o m p l e t tu podany, jest pokryty przezroczystym lakierem ktry doskonale m o . na m y w o d Jako z a m y k a j c y wszystkie umieszczone p r z y r z d y , m o e b y uy ty do kuchni s uce j jako ' p o k j -W z r o m w i o n e g o kompletu redakcja D o m u Osiedla Mieszkania o t r z y m a a od mies i czn ika O r g a n i z a c j a Gospodars twa Domowego" (Nr. II, 1930).

W y r b o m w i o n y c h tu s p r z t w jest prawnie za s t r zeony . Rysunk i techniczne k a d e g o z nich do jednorazowego uy tku m o n a o t r z y m a w cenie 10 zl. w K o l e S t a d j w G o s p o d Domowego M a r s z a k o w s k a Nr . !49, Warszawa .

A r c h i t e k t N r . 8. Jak zawsze p i k n i e wydany zeszyt 8 Architekta" z a p o c z t k o wuje omawianie e l e m e n t w konstrukcyjnych artykuu m o dachach p a s k i c h , z | i cz -nemi p r z y k a d a m i konstrukcji, d w o m a p r z y k a d a m i okien meta lowych i konstrukcj okna wystawowego.

W kronice znajdujemy w i e t n e p ismo p . prof. J . Drexlera zawie ra jce sprawozdanie z pierwszego Z j a z d u U r b a n i s t w Po l sk ich (2, 3, 4 p a d z i e r n i k a r. b ) oraz nawizujce do czytanych pism i ks iek zawsze ciekawe i p r z e m y l a n e uwagi naczelnego redaktora, k try nie pomija a d nej okazji by k r u s z y kop j dla d o m u trzy traktowego.

Ilustracji dla swych p o g l d w autor szuka r w n i e dobrze w starym K r a k o -

48 wie jak i w modernistycznej Szwecj i .

Z d a j c s p r a w z W y d a w n i c t w Polskiego T o w a r z y s t w a Reformy Mieszkaniowej p o w i c o n y c h k l sce mieszkaniowej , p . H . Jas iesk i szuka w y t o m a c z e n i a tej k lsk i w katastrofalnem zagszczen iu w y n i k a j c e m z nadmiernego przyrostu ludnoc i (np. Po lsk i ) lub z imigracji i w y c i g a z td wnio sek, ktry d o s o w n i e wz i ty w i a d c z y b y o p rze raa j co pesymi-s tycznem pogodzeniu s i z losem.

O t wie lk ie pytanie, czy to nieustannie ro sn ce zapotrzebowanie n a l e y u s i o w a z a s p a k a j a z a p o m o c nieograniczonego forsowania ruchu budowlanego, czy t e je raczej z w a l c z a z a p o m o c odpowiedniej pol i tyki socjalnej, ekonomicznej i populacyjnej" , (str. 30.)

N iew tp l iw ie m o n a i na ley z w a l c z a nadmierny r o z w j w ie l k i ch miast, ale nie m o n a zrzec si g owien ia nad sposobem zad o u c z y n i e n i a kardynalnej potrzebie dachu nad g o w .

Nie m o n a zgodz i s i z tern, e p rzy ros t l u d n o c i p o c h a n i a ca n a d w y k dochodu s p o e c z nego", g d y nowa l u d n o nowe produkuje dobra i d o c h d s p o e c z ny z przyrostem ludnoc i ron ie .

Zagadnienie jest zagadnieniem p o d z i a u tego dochodu (zmniejszenie dochodu k a p i t a u i stosunkowe zwikszen ie dochodu prac y , co si daje os ign nietylko z w i k s z e n i e m p a c , ale przede-wszy8tkiem zmniejszeniem stopy procentowej i odpowiedn im roz o e n i e m p o d a t k w i w i a d c z e ) oraz organizacji p racy .

D o sprawy tej o c z y w i c i e jeszcze w r c i m y .

Wolne mieszkania we Lwowie.

Niedostatecznie p r z e m y l a n a pomoc p a s t w a i gminy przy budowie n o w y c h m i e s z k a w s z d z i e podobne daje rezultaty.

Pisz nam ze L w o w a ' . W Stryjskiej dzielnicy

miasta wybudowaa spdzielnia Wasna Strzecha'' szereg domw w blokach i domy te stoj od roku prne (zajtych jest dosownie 1(1% mieszka wolnych), gdy nietylko cena jest bardzo wysoka, ale domy s do odlege od

miasta (mimo e le w obrbie granic Wielkiego Lwowa). Miasto zamiast umoliwi tani dojazd, uruchomio linj autobusw za cen przejazdu 50 groszy, co odstrasza chccych zamieszka w tej okolicy, bo wysoki bardzo ju koszt mieszkania, podraa kosztowny przejazd.

Potwierdzeniem d r o y z n y mieszk a budowanych ze r o d k w pub l i cznych , wyn ika jce j z wysokoc i oprocentowania i k r tk iego terminu amoi tyzac j i p o y c z e k , jest a r t y k u zamieszczony w w i e k u N o w y m " (Nr. 8856 23 grudnia 1930 r.) Komorne t. z w . tanich m i e s z k a w magistrackich domach czynszowych. . .

wynosi miesicznie za pokj od 180 do 140 z. za dwa pokoje z kuchni od 160200 z....

W i e k N o w y " charakteryzuje te mieszkania jak nas t pu je : . . .

.. s one cuchnce, wilgotne, bez t. zw. oberlich-tw, z klozetem wystajcym w kuchni, bez azienek. Okna bez str, wyczniki elektryczne z tyu drzwi obok zawiasw. Piece w rodku pokoju. Urzdzenia wodocigowe odmawiaj posuszestwa, ciany nie malowane, ordynarna podoga mikka z zwykych desek, z setkami skw, nienadajca si nawet do stajni dla krw". Strych, piwnica miniaturki. Cao robi wraenie zwykych koszar, bez gankw do trzepania lub wietrzenia pocieli...1'

C h a r a k t e r y s t y k t podajemy na o d p o w i e d z i a l n o cytowanego pisma. W y n i k a z niej jednak n iew t p l iwie , e wybudowane p izez m i a sto mieszkania o d p o w i a d a j bardzo skromnym wymaganiom i zamieszkane s przez ludzi o bardzo sk romnych dochodach.

Skargi m i e s z k a c w na wysokie komorne bywa j z a a t w i a n e d rog d o p a t z f u n d u s z w O p i e k i Spo e c z n e j , p rzyczem z natury rzeczy p o p e n i a n e b y musz o m y k i i niep r a w i d o w o c i . Z r e s z t d o b r o c z y n n o nie jest z a a t w i e n i e m sprawy mieszkaniowej .

A u t o r a r t y k u u w W i e k u N o w y m " przeprowadza ka lkulac j na zasadzie k t re j dowodz i , i magistrat m o e i powinien o b n i y czynsz o 30%. Nawet tak o b n i o n e czynsze s n iewtp l iwie za w y s o kie, a m o g y b y b y nisze tylko przy n iszem oprocentowaniu k a p i t a u i d usze j amortyzacji .

W kwartalniku Praktyczna Wiedza P r z e m y s o

wa" ( g r u d z i e 1930). Dr Piotr M a c e w i c z ( W a r s z a w a Instytut Psychotechniczny) pisze o znaczeniu czynnika ludzkiego w budownictwie. . .

...Aeby akcja budowlana miaa powodzenie, musi ona tak by przeprowadzona, aeby spoeczestwu mona byo w do krtkim czasie dostarczy moliwie najkrtszej liczby niedrogich mieszka. Zawarte w powyszym zdaniu trzy postulaty s jednakowo wane: 1. szybkie produkowanie obiektw mieszkalnych, 2. znaczna liczba samych obiektw i3 niewysokie komorne...

Aeby zadouczyni powyszym trzem postulatom, naley dy do obnienia kosztw wasnych. Jeeli dotd wznoszone budowle s kosztowne i czsto liche, to dlatego jedynie, e wznoszono je bd w celach zysku, bd lei bez ogldania si na wspczesne metody organizacji. Te ostatnie za wiod do usprawnienia procesw wykonania, do waciwego zharmonizowania poszczeglnych posuni, do zmniejszenia kosztw wasnych, przedewszystkietn przez usunicie marnotrawstwa. Jednym z wyprbowanych sposobw, stanowicych cz oglnych zada organizacji, jes waciwy dobr i wykorzystanie czynnika Indzkiego w przedsibiorstwach ....... Praca ludzka juko rzecz najkosztowniejsza nie moe i nie powinna marnowasiew naj-

31

mniejszej nawet mierze, a odpowiednie rozrzdzenie t prac ma stanowi najwaniejsze nasze zadanie "

Ustal iwszy k o n i e c z n o gruntownego zbadania p rzy jmowanych prac o w n i k w , autor informuje o metodach badania p r z y d a t n o c i za wodowej i zajmuje s i specjalnie s p r a w p r zyda tnoc i do zawodu w zakresie potrzeb budown-ctwa, W tym celu okrela mpOadaneu, niezbdne,, i wyczajce" cechy, z a r w n o architekta jak i si pomocn iczych , wyl icza jc np. (na zasadzie ankiety prof, L i p p m a n a , dokonanych w instytucie M a n h e i m -skim) cechy psychiczne, n i e z b d ne w pr.-icy majstra murarskiego: 1 Ocena p r a w i d o w a przy pomocy w / r o k u d u y c h o d c i n k w przestrzeni- 2. Ocena p r a w i d o w a przy pomocy wzroku m a y c h o d leg oc i przestrzeni. 3. ocena praw i d o w a przy pomocy wzroku od leg oc i przy r n y c h p o o e n i a c h , 4. ocena p r a w i d o w a przy pomocy

wzroku k tw, 5. ocena nieznacznych o d c h y l e od form znanych , 6 ocena p r a w i d o w a o d l e g o c i przy pomocy dotyku. 7. ocena p r z e d m i o t w okiem i do tyk iem. 8. z d o l n o odkrywania n o w y c h s p o s o b w wykonania , 9. z d o l n o szybkiej zmiany nastawienia przy n o w y m sposobie pracy, 10. zdo l no pracy w towarzystwie i n n \ c h , II- z d o l n o p o w z i c i a szybkiej de-cj i , 12. z d o l n o organizowania pracy, 13. z d o l n o k ry tycyzmu wzgldem w a s n e g o wykonania , 14. zdol no k ry tycyzmu w z g l d e m w y k o nania innych, 15. z d o l n o szybki* go naprawienia b d n e g o spos t rzeen ia , 16 z d o l n o szybkiego rachowania na p i mie , 17. zdol no szybkiego rachowania ustnie. 18 z d o l n o przedstawienia rzeczy graficznie, 19. z d o l n o samodzielnego szkicowania w z o r w .

Dalej na bardzo in te resu jcych p r z y k a d a c h m w i autor o p r b a c h , k t r y m zostaj poddani kandydaci do szk z a w o d o w y c h w K i j o wie. Wreszcie autor zwraca u w a g

na to, e w Warszawie w roku 1917 przy ul szpitalnej 12 p o w s t a o biuro porady zawodowej pod kierunkiem in W . Hauszylda , ktry nie ty lko za in ic jowa w kraju badania p r z y d a t n o c i zawodowej , lecz i s t w o r z y na jwiksz bodaj w E u ropie p l a c w k , jak jest Instytut Psychotechniczny w Warszawie .

Ist ienie przygotowanego aparatu psychotechnicznego w krafu pozwala w razie potrzeby na zbadanie znaczniejszej l iczby ludzi w kad y m w i k s z y m miec ie , co Szczeglniej bdz ie w n e m przy wzmoeniu ruchu budowlanego.

Z P o l s k i e g o T o w . R e f o r m y M i e s zkan iowe j . Walne Zebranie Po l skiego Towarzys twa Reformy M i e szkaniowej, o d b d z i e si dnia 4 lutego 1931 r. w lokalu T o w a r z y stwa o godz. 6 pp.

N o w i c z o n k o w i e : P . Juljusz a k o w s k i , Warsza

w a , Korzeniowskiego 6, m . 5, zos ta przyj ty na c z o n k a P T . R . M .

George B. Ford.

m i e r Georgea B . Forda dyrektora N. -York iego Stowarzyszenia planu regjo-nalnego wybitnego urbanisty a m e r y k a skiego jest dla rozwoju urbanistyki w Stanach Z jednoczonych wie lk strat.

N i e z a p o m n i a n zas ug z m a r e g o by o zwalczenie powszechnego w Stanach sprzeciwu przec iwko jakiejkolwiek reglamentacji budownic twa .

Nie m o g c p r z e c i w s t a w i si p d o w i budowy d r a p a c z w nieba, z d o a Fo rd p r z e p r o w a d z i przepisy, d o t y c z c e zmniejszania si obj toc i budowy , w m i a r w y s o k o c i . W ten s p o s b s p o w o d o w a ograniczenie b u d o w y drapaczy do bardzo wie lk i ch b l o k w i z a p e w n i przynajmniej w y s z y m ich p i t r o m d o s t p powietrza i w ia t a .

Chaninbm ding W New Yorku (Arch- Sloa