híd, 1939/3. szám

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám

http://slidepdf.com/reader/full/hid-19393-szam 1/52

P o M l a i feg«J l

TÁRSADALMI, IRODALMI ÉS KRITIKAI SZEMLE

M E G J E L E N I K T Í Z S Z E R É V E N T E

T A R T A L O M :

W a l t W h i t m a n : K é t v e r s — — — — — — — — 6 5

A r a c k i M i h a j l o : S z e r b e k és m a g y a r o k v i s z o n y a

V o j v o d i n á b a n — — — — — — — — — 6 7H o r v á t h B é l a : T i b o l d o g k ö l t ő k ( v e r s ) — — — — — 6 9G e r g e l y B o r i s k a : M a g y a r o k B á n á t c s ú c s á n — — — — 7 9P á l i e s M i k l ó s : M e z ő g a z d a s á g u n k n e h é z s ég e i — — — — 7 4

E n d r ő d i S á n d o r : K u r u c n ó t a — — — — — — — 7 8

I/ ö ff le r A . : F ö l d m u n k á s o k h e l y z e t e F r a n c i a o r s z á g b a n — 7 8P a l o t á s I m r e : V í g k e d v ű B e n c e P é t e r — — — — — 8 1K a s z á s K a t a l i n : E g y n a p a h e g y e k b e n — — — — — S3" S c h m i d t J á n o s : A b ü n t e t ő j o g é s a l k a l m a z á s a — — — 8 8G e r e b l y é s L á s z l ó : O t t h o n ( v e r s ) — — — — — — — 9 0S m e d l e y Á g n e s : K í n a i s e b e s ül t ek — — — — — — 9 1Ž i e i n a M i l k a : K i m e n ő — — — — — — — — — 9 3V a s B é l a : G a z d a s á g i s z e m l e — — — — — — — — 9 8S z á n t ó Á r p á d : V i l á g s z e m l e — — — — — — — — 9 9

F I G Y E L Ő

K o s s á J á n o s : É v i m é r l e g — — — — — — — — 1 0 3

H u g o V i c t o r : 7,500.000 s z a v a z a t — — —I v á n y i J á n o s : A z a n a r h i s t á k s z e r e p e — —N . : K o r k é p _ _ _ _ „ _ _ — — _ — 106I n n e n - o n n a n — — — — — — — — — — — 1 0 6

K Ö N Y V S Z E M L E

S z e r b G y ö r g y : N e h é z o r v o s n a k l e n n i K í n á b a n ( G e r v a i s ) 1 08

K R Ó N I K A — — — — — — — n o

VI. ÉVFOLYAM • SUBOTICA • 1933 MÁRCIUS a 3. SZÁM

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


W a l t W h i t m a n v e r s e i b ő l ( 1 8 1 9 - 1 8 9 2 )

Vérdij( 1 8 4 3 )

I

A hajdankorban, mikor már közel volt az óra,

Hogy a gyönyörű Isten, Jézus, földi munkáját befejezze,

Elment Júdás, eladta az isteni Ifjút,ÉS pénzt kapott testéért.

Átkozott lön a tett , még mielőtt az összekulcsolt k é i zza d t sága

megszáradt,

És sötétség borúit arra, ki Isten képmását eladta,

A föld mély lélegzetet vett, hogy ledobja magáról, az ég is visz-

szaut ásított a,

És ő a sötétben lógott s úgy végzett magával.

Az évközök hosszú árnyékot vetve e régmúlt napok óta

Hallgatagon gyűrűztek előre — s nem egy zseb gyűrte "be

A dijat, ahoz hasonlót, melyet f izettek Mária fiáért. _

S még egyre hangzik ma is:

„Mit fizettek s én szállítom néktek ezt az embert?"

És megegyeznek és fizetik az ezüst pénzt.

I I .

Nézz előre, megváltó,

Nézz ál, halál első szülöttje

A paradicsom fáinak koronáján;

Éh lásd magadat örökös kötelékben,

K e s e r v b e n é szegényen: emberalakban vergődsz megin t ,

Gyaláznak, megkorbácsolnak, börtönbe vetnek,

A farizeus-egyenlőség üldöz,

A h a t a l o m kézsées szolgái bottal, kardd al szorong atnak,

Kör ül v i h a r z a n a k m e g i n t ör dög i düh tébolyával,E l l e n e d e m e l i k ezé a sokaság, min t karmát az ölyű.

Híd 5 1Í31 — 65 —

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A l egu to l só a s z e m e d b e k öp , t enye rük k el az a r c o d b a v e r n e k ,

Kéfo l t o s t e s t e d vées, dá d a h egy v e r t ,

D e a ha lá ná is gyászosabb l e l k e d .

Nyom or úság t a n úja , r a bszol gák t estvée,

N em a t e védía d v o l t a z u t o lsó —:I s c a r i o t m est erséé ű zi m a i s .

D a l

í

J e r — el váaszt h a t a t l a n ná f o r r a s z t o m ez t a föl d rézt ,

A l eg t ünd ök lőbb f a j t , m e l y r e c s a k süt p n a p , m e g a l k o t o m .

I s t e n i d ele jesséű or szágok a t t e r e m t e k ,

A ba j tá sak szer et e téel ,

2

A m e r i k a f o l y o i , a n a g y t a v a k p a r t j a m en té, f i t a p réi k en , m i n ifák a t o l y sűr űn ü l t e tem el a tes tvéiséet ,

A vá osok egymáshoz k ap cso lódn ak é k a r j u k a t egymás vál á a

f on ják ,

A ba j tá sak szer et e téel ,

A ba j t á sak féf i as szer e te téel .

3

Ér t ed — é . . . ó, Demok ráci a , h o g y s z o l gá j a k ,

N e k e d , fét ed u j j o n g o m ez t a d a l t ,A ba j tásak sze re t e téen ,

A b a j tás a k m a g a s r a t o r n yosu l ó szer e tééen.

(Pász t or Ár pád f o r d . )

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


S z e r b e k és m a g y a r o k v i s z o n y a

Vojvodinában

V o j v o d i n a e g y i k s a j á t o s s á g a a sok n e m z e t ű s é g . Ez a t é n y a

m ú l t b a n i s n a g y s z e r e p e t j á t s z o t t és a j ö v ő b e n is d ö n t ő hatá-

s ú l e s z s o r s u n k a l a k u l á s á r a . N i n c s e n g a z d a s á g i , p o l i t i k a i

é l e t m e g n y i v á n u l á s a i n k n a k o l y a n p o n t j a , a b o l e z z e l a kérdés

s e l ne t a l á l k o z n á n k . A mi á l l á s p o n t u n k i s m e r e t e s . A m i t m i

a k a r u í i k , a m i é r t h a r c o l t u n k a m ú l t b a n , k ü z d ü n k m a és a jö

v ő b e n : az e g y e n j o g ú s á g , az á l l a m a l a p t ö r v é n y e i b e n l e f e k t e

t e t t e s z m é k v a l ó r a v á l t á s a .

A z o n b a n o l v a s ó i n k m i n d e d d i g .c sa k a m i v é l e m é n y ü n k e t is

m e r t é k meg. A m á s i k o l d a l á l l á s f o g l a l á s á t i n k á b b c s a k g y a

k o r l a t b a n t a p a s z t a l t á k és ' e m m i a t t v a l ó s z í n ű , h o g y t é v e s f ö l f o

g á s a l a k u l h a t o t t k i b e n n ü k és s z ó c s é p l é s n e k t ű n h e t e t t f e la m i á l l a n d ó a n h a n g o z t a t o t t j e l s z a v u n k : „ A t ö b b i i t t é l ő né

p e k k e l t e s t v é r i e g y e t é r t é s b e n . . M s e r t a t ú l o l d a l r ó l , ezt ei

k e l l i s m e r n ü n k , n a g y o n k i s v i s s z h a i n g j a v o l t a m ú l t o n é p ü lő ,t én y e k e o i a l a p u l ó , h a l a d ó s z e l l e m ű , s z a b a d e l v ű a k a r á s n a k .A « a l á b b i a k b a n i s m e r t e t j ü k azt a c i k k e t , a m e l y a f e n t i c í m m e l a N o v i s z a d o n m e g j e l e n ő „ V o j v o d j a n i n " m u l t é v i 46. s z á m á b a n l á t o t t n a p v i l á g o t .

A z u tób b i i dő b en g y a k r a n o l v a s h a t t u n k (és h a l l h a t t u n k ) té-T € & g o n d o l a t o k a t a s z e r b e k és m a g y a r o k v i s z o n y á r ó l 1 8 4 8 - b a n . í gyp ) . a „ N o v a E v r o p a " # - b a n n e m r é g egy c i k k j e l e n t meg S z k e r l i c f t

J o v á n r ó l . * * A c i k k í r ó s z e r i n t a n a g y s z e r b g o n d o l k o d ó t é v e d e t t -a m i k o r azt á l l í t o t t a , h o g y a s z e r b e k és m a g y a r o k 1 8 4 8 - b a n t e r m é

s z e t e s s z öv e t sé e s e k v o l t a k , a k i k n e k Jkéz a k é z b e n k e l l e t v o l n ab a r c o l n i o k k ö z ö s e l l e n s é g ü k — a s z e r b e k e t és m a g y a r o k a t e g y f o r m á n e l n y o m ó — A u s z t r i a e l l e n . ( N e m s o k á r a e z u t á n a „ V o j v o d j a -i i i n " - b a n egy c i k k k e r e t é n b e l ü l u g y a n e z a s z e r ző l e s zöge z i , h o g ytéves M i l e t i c s S z v e t o z á r n a k * * * az a néze te , h o g y V o j v o d i n á b a n as s e r b és m a g y a r nép s z o r o s e g y ü t t m ű k ö d é s e a. h a l a d á s a l a p f ö l t é - ,t e l e , m e r t s z e r i n t e a t ö r t éne l em m e g m u t a t t a , h o g y ez l e h e t e t l e n -

N a g y j á b ó l i l y e n e k az em l í t e t t t é v e s f e l f o gá sok . Két o k b ó l t a r t

j u k s z ü k s é g e s n e k e z e n k é r d é s m e g i s m e r é s é t . E l ő s z ö r : m e r t itt &« 2 c r b nép két l e g n a g y o b b f i án a k ( M i l e t i c s S z v e t o z á r n a k és S z k e r -J i c s J o v á n n a k ) a n é p i t a p a s z t a l a t , a /szenvedések , téve lygések , ftl e g s z é l e s e b b n é p r é t e g e k i d e á l i s a k a r á s á n a k l e s z ű r ő d é s é n a l a p u l ' inéze té rő l van szó s a két n a g y e m b e r t a p a s z t a l a t á t a nép m a g á é v á t e t t e és így ők a j ö v ő ú t m u t a ó i v á v á l t a k . É p p e n e b b ő l k ö v e t k e z i k a m á s i k ok: n e m M i l e t i c s és S z k e r l i c s v é l e m é n y é r ő l , nen£c s a k egy m u l t a t t i sz tázó, a j e l e n n e l s e m m i k a p c s o l a t b a n nem l e v S

s z á r a z v i t á r ó l van szó ( v é g e r e d m é n y b e n í n i n c s e ü történelmik é r d é s , a m e l y a j e l e n n e l ne l e n n e s z o ro s k a p c s o l a t b a n ) . A s z e r -

* Z á g r e b b a n m e g j e l e n ő f o l y ó i r a t* * B e o g r á d i e g y e t e m i t a n á r ( 1877—1914 )

* * * V o j v o d i n a i sz er b p o l i t i k u s (1826—1901)

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


b e k és m a g y a r o k v i s z o n y a V o j v o d i n á b a n a k é r d és . T e h á t a p r o b l é m a m a i , i d ős z e rű . A r r ó l v a n s zó , h o g y l e h e t s é g e s - e a k ü l ö n b ö z őn é p c s o p o r t o k e g y ü t t m ű k ö d é s e V o j v o d i n á b a n , h a i g e n m i l y e n f o r m á b a n . A i s z c r b e k és m a g y a r o k n a g y g o n d o l k o d ó i — M i l e t i c s .K o s s u t h , Z m a j , P e t ő f i , P o l i t - D e s z a n c s i c s , A d y , é s m é g m á s o k —a z t á l l í t o t t á k h o g y l e h e t s é g e s , m e r t a n ép — a s z e r b és m a g y a r —-a k a r j a e z t ; l e h e t s é g e s a d e m o k r a t i k u s n é p s z a b a d s á g o k a l a p j á n ,a m i k o r a n é p c s o p o r t o k m e g e g y e z é s e \ a frépi e g y e s s é g é v é v á J i k l A (t ör t é n e l e m a z t m u t a t j a , h o g y V o j v o d i n á b a n a s z e r b e k és m a g y a r o k ,c s a k a k k o r k e r ü l t e k e l l e n t é t b e , a m i k o r n e m a n é p i n t é z t e a m a g a -s o r s á t , h a n e m a n é p e l l e n s é g e i ( B é c s , a r c k a e i ó s f ő ú r i p o l i t i k u s o k )a k é t n é p e t ö s s z e v e s z e j t e t t é k . A m a g y a r es s z e r b n é p s o h a s e v o l t a k e g y m á s e l l e n s é g e i . É s c s a k i s e b b ő l a s z e m s z ö g b ő i n é z v e m o n d h a t u n k í t é l e t e t 1 848 -ró l, M i l e t i c s r ő l é s a m a i k é r d é s e k r ő l .

N e h é z é s l e h e t e t l e n a 48 -as e s e m é n y e k e t é s M i l e t i c s m o z g a l m á t p á r s z ó v a l i s m e r t e t n i . E z é r t c s a k a r r a a k é r d é s r e s z o r í t k o z u n k ,

h o g ya k k o r

l e h e t s é g e sv o l t - e

as z e r b — m a g y a r

e g y ü t t m ű k ö dés .1 8 4 8 - b a n e g é s z E u r ó p a l á z o n g o t t a r e a k c i ó e l l e n , a m e l y n e k f ő -

f é s z k e , m a g v a , é l t e t ő j e , A u s z t r i a v o l t . B é c s e l n y o m t a a s z e r b e k e t ,s z l o v é n e k e t , a c s e h e k e t és <a m a g y a r o k a t . M i n d e n a m i A u s z t r i a e l l e n a r eakc ió em e védőbás tyája ellen i rányult , haladás volt , m e r ta z a z e l n y o m o t t n e m z e t e k f ö l s z a b a d u l á s á t j e l e n t e t t e , a s z a b a d s á vé s i g a z s á g h a r c á t a s ö t é t s ég és m a r a d i s á g e l l e n — m é g a k k o r i s h ae z e k n e k a B é c s e l l e n i m o z g a l m a k n a k v o l t a k h i b á i . A l e g f o n t o s a b b v o l t m e g d ö n t e n i a z o s z t r ák s r e a k c i ó t , m e r t e z E u r ó p a ö s s ze sn é p e i n e k ú j t a v a s z t , s z a b a d s á g o t h o z o t t v o l n a .

M a g á t ó l é r t e t ő d i k , h o g y m a g y a r r é s z r ő l é p p ú g y , m i n t n á l u n k m e g k í s é r e l t é k 4 8 á t fe s t és é t , t é v e s b e á l l í t á s á t . ( í g y p l d . G y ő r ö t t 1 9 3 6 - b a n e g y p ö r f o l y a m á n K o s s u t h r ó l , P e t ő f i r ő l , a m á r c i u s ii f j ú s á g r ó l m i n t h a z a á r u l ó k r ó l b e s z é l t e k . ) H i b a l e n n e , h a a m a g y a r n é p h i n n e a z o k n a k , a k i k m a t á m a d j á k 1 84 8 d ic s ő h a g y o m á n y a i t é s a n é p i g a z i v e z é r l ő f i a i t . U g y a n i l y e n h i b a l e n n e , h a 3-s z e r b n é p h i t e l t a d n a M i l e t i c s m a i t á m a d ó i n a k

A t ö r t é n e l em b ő l m e g k e l l t a n u l n u n k , h o g y a n v e z e t e t t a n é ph a r c a s i k e r r e és m i b e n á l l t a k a h i b á k , n e h o g y a z o k a t ú j b ó l e l k ö v e s s ü k . A m a g y a r t ö r t é n é s z S u p k a G é z a (1 84 8 c í m ű a l a p o s m u n k á j á b a n ) e l r e t t e n t ő p á r h u z a m o t v o n a m a g y a r p o l i t i k u s o k á l t a l

1 8 4 8 - b a n é s 1 9 1 8 - b a n e l k ö v e t e t t h i b á k k ö z ö t t . S z e r i n t e — és ez av a l ó s á g — ú g y a z e g y i k , m i n t a m á s i k f o n t o s t ö r t é n e l m i p i l l a n a t b a n e l k ö v e t e t t v é g z e t e s h i b á k : a n e m z e t i k é r d é s és a s z o c i á l i sk é r d é s e k — k ü l ö n ö s e n a f ö l d o s z t á s — k ö v e t e l é s e i n e k s e m m i b e v e v é s e v o l t a k .

í m e í g y b e s z é l e g y t á r g y i l a g o s t ö r t é n e l e m t u d ó s . A z t m o n d j a * .1848 n e m a s s e r t b u k o t t e l » m e r t f o r r a d a l m a t c s i n á l t u n k , h a n e m a z é r t ,m e r t a z t n e m h a j t o t t u k k ö v e t k e z e t e s e n v é g r e ( n e m a d t u n k a p a r a s z t n a k f ö ld e t é s n e m t e r e m t e t tü n k a n e m m a g y a r n é p e k k e l b a r á t i v i s z o n y t ) . A r e a k c i ó s m a g y a r o k a z t m o n d j á k : 18 48 v e s z e d e l e mv o l t s z á m u n k r a , m e i * t a f e l e l ő t l e n (? ) e l e m e k h o z z á m e r t e k n y ú l n i

a n e m e s s é g s z e n t t u l a j d o n á h o z , m e r t a v e z e t ő k l i b e r á l i s o k és h a s o n l ó r o m l o t t l e l k ű e k v o l t a k . . .

A t ö r t én e l e m s o k m i n d e n r e t a n i t . A r r a k e l l ü g y e l n ü n k , h o g y

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


k i h o g y a n magya rázza a t ö r t é n e l m e t . A m a r a d i a k é s r e a E c i ó s o Ka t ö r t é n e l e m l e g f é n y e s e b b p i l l a n a t a i r a , m i k o r a n é p fö l k e l t j o g a i é r t , a z t m o n d j á k , h o g y a z m i n d ő r ü l t s é g v o l t , s zo b a t u dó so k m e g ;v a l ó s í t h a t a t l a n á l m o d o z á s a , k a l a n d o r o k f e l e l ő t l e n t é n y k e d é s e . Ő Kí g y m o n d j á k : „ N e m k e l l e t t v o l n a o l y a n m e ré sz , e s z k ö z ö k h ö z n y ú l

n u n k , m e r t a z t e t t m i n k e t t ö n k r e " . M i a z t f e l e l j ü k : „ E l l e n k e z ől e g : M é g m e r é s z e b b e n és k ö v e t k e z e t e s e b b e n k e l l e t t v o l n a h a r c o l n u n k i n g a d o z á s és h i b á k n é l k ü l — és a k k o r a n é p g y ő z ö t t v o l n aé s a t ö r t é n e l e m a p i l l a n a t n y i v e r e s é g h e l y e t t m a r a d a n d ó g y ő z e l m e t j e g y e z h e t e t t v o l n a f e l . "

E b b ő l é s c s a k i s e b b ő l a s z e m p o n t b ó l n é z h e t j ü k V o j v o d i n at ö r t én e t é t . N e m v o l t h i b á s M i l e t i c s p o l i t i k á j a , d e a z v o l t a b a j ,h o g y a r e a k c i ó s p o l i t i k u s o k e l ő t t e ( 1 8 4 8 - b a n ) , a z i n g a d o z ó k és k i c s i n y e s e k u t á n a , r o s s z ú t o n h a l a d t a k . M i l e t i c s e l g o n d o l á s a n e mv o l t h e l y e s — m o n d j á k e g y e s e k — e l k e l l v e t n ü n k . N e m ! M i l e t i c s t e r v e , a k a r á s a j ó v o l t , c s a k b á t r a b b a n k e l l e t t v o l n a v é g r e

h a j t a n i . É s ez é r v é n y e s m a i s : t ö b b b á t o r s á g g a l és n é p i d e m o k r a t i z m u s s a l j u t t a s s u k é r v é n y r e a n é p c s o p o r t o k e g y ü t t m ű k ö d é s é n e k p o l i t i k á j á t V o j v o d i n á b a n .

A R A C K I M I H A J L O

T i b o l d o g k öl t ő k

T't boldog költők, f ranc iák és angolok,

H azám ban o ly hazát lü .td csatangolok,

E nép közé idézem ćn a lázadás ragyog ó ang ya lát,

I tt jajgatom a forradalom hasztalan dalát .

De gyáva népnek nem kell szabadság ,

Csak néz i , hogy a j obbakat akasszák ,

Nem rak tüze t , ha m eg jön a havas tél,

S a dombokon kev élyen áll a ka stély .

Nem rak tüzet , rettegve já r az e rdőn ,

A csend őröke t ke rü li d ide rgőn ,

A püspök űr től egy talylga iát lop

És cipeli az örök szo lgaságo t .

A szabadságró l minden századon lekése t t ,

A kocsm ában k iny í ltak I tt a kések ,

A dön gölt fö ldön szolga-vér sz ivárog

És ból intan ak rá a k isk i rályok .H O R V Á T H B É L A

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


M a g y a r o k Bánát csúcsán

N o v i k n e z s e v á c j á r á s i s z ó k h e l y a T i s z a p a r t j á n , e g y b e é p í t v eO b i l i c s k ö z s é g g e l . O b i l i c s k ö z s é g n e k k ü l ö n j e g y z ő j e , k é p v i s e l ő t e s ^tü le te * v a n , e g y é b k é n t a k é t k ö z s é g e g y ü t t k é p e z s z e r v e s e g é s z e t A z O b i l i c s e v ó i m a g y a r o k n a k n i n c s k ü l ö n t e m p l o m u k , t e h á tm á r a z „ e g y ták ol e g y p á s z t o r " a l a p j á n i s ö s s z e ta r t o z i k a k é tk öz ség m a g y a r s á g a . A n y a g i h e l y z e t ü k , é l e tv i s z o n y a i k i s a z o n o s a k , í g y m é g á r n y a l a t i k ü l ö n b s é g e k s i n c s e n e k a k é t K ö z s ég m a *g y a r l a k o s s á g a k ö z ö t t . E g y f o r m a a g o n d , h a j é g v e r i e l a h a t á r tég e g y f o r m a a z ö r ö m , h a „ fi z et a b ú z a . "

A k é t k ö z s é g m a g y a r j a i n a k a s z á m a ö t e z e r r e t e h e t ő . F e l e a ^ö s s z l a k o s s á g s z á m á n a k . G a z d a s á g i l a g t ö b b r e n d b e s o r o z h a t o k *A m a x i m u m m a l , h e l y e se b b e n a 3 0 0 — 5 0 0 h o l d d a l r e nde l k e zők , &k ö z é p b i r t o k o s o k 8 0 — 1 5 0 h o l d a s g a z d á k , a k i s b i r t o k o s s á g 1 0 — 2 0 - i g ,

a t ö r p e b i r t o k o s o k 5 — 8 - i g , a z s e l l é r ek , a k i k n e k h á z u k , n é h a k o c s i l o v u k és e s e t l e g e g y k é t h o l d f öl d jü k v a n , v é g ü l a s z e g é n y p a r a s z t s á g , a m e l y i k n a p s z á m b ó l é l . M a g y a r i n t c l i i í e n c i á j a n a g y o uk e v é s .

H a k ö z s é g ü n k — s ő t j á r á s u n k é l et ér ő l a m a g y a r é l e t e t k í v á n j u k e g y k e r e t b e f o g l a ln i , a k k o r e lő re l e k e l l s z ö g e z n ü n k , h o g y ;i n i g a h e l y z e t g a z d a s á g i l a g n e m e ls z o m o r ít ó, k u l t u r á l i s a n n a g y o ni s a z . A k e n y é r é r t, a g y a r a p o d á s é r t f o l y t a t o t t k ü z d e l e m m e l l e t ta m ű v e l őd és r e n e m j u t h e l y , i d ő , a k a r á s , p é n z .

A m i n t m o n d t u k , a k é t k ö z s é g n e k e g y k a t o l i k u s t e m p l o m a -T a n és m e r t a m a g y a r l a k o s s á g t ö b b m i n t k i l e n c v e n ^száza léka

r ó m a i k a t o l i k u s , v a s á r n a p d é l e l ő t t a n a g y m i s e u t á n a n a g y u e c am e g t e l i k a z ünnep l ő b e ö l t ö zö t t ek k e l A v a l l á s o s é l e t m ű v e l ő i t ú l n y o m ó a n a k i s b i r t o k o s o s z t á l y b ó l k e r ü ln e k k i . E z e n k í v ü l a z i p a r o s s á g e g y r é s z é b ő l . A s z e g én y m u n k á s t n y o m o r ú s á g o s élete t e s z iv a l l á s t a l a n n á , m e r t h a n e m i s j u t k i fe je z és r e b a l o l d a l i v i l á g n é z e t e s e m m i k o l l e k t í v f o r m á b a n , e g y é n i l e g m é g i s á t v a n i t a t v ap r o l e t á r s o r s á n a k t u d a t á v a l é s e l é g e d e t l e n s é g é v e l .

A m a g y a r i n t e l l i g en c i a k e v é s s z á m a r á n y á n á l f o g v a s e m g a z d a s á g i , s e m k u l t u r á l i s t én y e z ő k é n t n e m j öh e t s z á m í tá s b a . V e z e t ő,

i r á n y í t ó t a l á n l e n n e , de s z e r v e ző , a z a l s ó b b1

n é p r é t e g e k e t e g y b e f ogó e re jű , v eze tő s z e l l e m e d d i g n e m a k a d t . P e d i g é p p e n e r r e l e n *n e i t t é g et ő s z ü k s é g . A z u t ó b b i h ó n a p o k b a n é r e z h e t ő v é v á l t e g . v r

ö s s z ef o gn i k í v á n k o z ó á r a m l a t . I n d u l á s i s t ö r t én t e g y e g y e s ü l e tl é tr e h o z á s a é r d e k é b e n , d e k ö z p o n t i i r á n y í t ó n é l k ü l a s zó thú zó ,e g v é n i é r d e k e k a p r ó k u t y a - m a c s k a h a r c á n t ö r i k s z é t m i n d e n .P é l d á t m u t a t ó , e g y é n i h i ú s á g o k a t k e g y e t l e n ü l l e m e t s z ő k e r t é s z m u n k á r a v a n s z ük s ég , h o g y m i n d e n k i ré sze se és a r a t ó j a l e g y e nR7 e l v e t e t t k u l t ú r m a g v a k t er m é s ei n ek , n o c s a k a k i v á l t s á g o s a k .

*

A k é t k ö z ség f ö l d t e rü l e t e hú s z e z e r h o l d . A z u r a d a l m i f ö ldekf e l o s z t á s a f o l y t án ú j b i r t o k o s o k t á m a d t a k . L e g t ö b b j ü k a k o n j u n k -tu r á s i dők s z e r e n c s e l o v a g j a i . A z u to l s ó k é t év t i zod a l a t t e g y t o l -

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


j e s e n ú j s z e r k e z e t ű t á r s a d a l o m a l a k u l t k i , e l s z egényede t t u r a k k a lés új g a z d a g o k k a l . A b i r t o k f e lo s z t á s o k a z ú j g a z d a g o k o n k i v i ü &k i s g a z d ák r a v o l t a k a l e g k e d v e z ő b b e k . A m a g y a r k i s b i r t o k o s s á gs z í v ó s o l y k o r — n e m e m b e r f e l e t t i — i n k á b b b a r o m i m u n k á v a ld o l g o z i k a m a g a e g y é n i g y a r a p o d á s á é r t és h i h e t et l en ü l l e s z á l l í t jaé l e t s z í n v o n a l á t , h o g y b i r t o k át é v r ő l - é v r e g y a r a p í th a s s a . K u l t ú r -

i g é n y e k r ő l , a m i l y e n p é l d á u l e g y n a p i l a p v á s á r l á s a , m á r b e s z é ln ic e m l e h e t . M i n d e n h i ú s á g u k a h á zuk Jd il ső c s i n o s s ágáb an é s a>s z ép jó s z á g b a n j u t k i fe je z é s r e. B e r e n d e z é s r e , a z á l l a n d ó e g y s z e r i tp u h a f a b ú t o r z a t o n t ú l n e m k ö lt en e k . L e g t ö b b j ü k e gé s z n y á r o na t a n y á n é l . S z e l l e m i s zük ség l e tük a z é v i n a p t á r és t a l á n v a s á r . *n a p v a l a m e l y i k o l c s ó ú j s á g . M e g d ö b b e n t ő a s z e l l e m i s z e g é n y s é ga p i r o s c s e r e p e s , g a n g o s h á z a k t á j á n . N á l u k s e n y v e d , h a l ó d i k &m a g y a r k u l t ú r a . I t t k e l l g y o r s s e g é l y !

*A m a g y a r i p a r o s o s z t á y , k ü l ö n ö s e n a f i a t a l a b b j a i a z o k ' * a k i E

é s z r e v e h e t ő e n , k u l t ú r s z o m j a s a k és a k i k n e m c s a k p a s s z í v f o r r n á *b a n d e a k t i v i t á s u k k a l i s h a j l a m o s a k t e n n i v a l a m i t . E z t b i z o n y ít -ía , h o g y a m ű k e d v e l ő k és r e nde zők c s a k n e m t e l j e s e n a z ő s o r a i k b ó l k e r ü l n e k k i . P e d i g a z i p a r o s s á g h e l y z e t e k o r á n t s e m r ó z s a *A k i s i p a r o s a k é t k ö z s é g b e n 6 0 s z á z a l é k b a n m a g y a r . C i p é s z , aact*t a J o s , k ő m í v e s , á c s , p é k , b o r b é l y , p a p u c s o s s t b . É s ezek a z i p a r o s o k , h a n e m t u d n a k g a z d a s á g i l a g b i z o n y o s é l e t s z í n v o n a l a t e l é r n i ,t e rm é s z e t s z e rű l e g , s z e l l e m i l e g i s l e m a r a d n a k , a m i m é r h et et le nk á r a k i s e b b s é g i k u l t ú r á n k n a k . A f a l u s i i p a r o s o k l e g t ö b b j e k im e g y a r a t n i , h o g y a z é v i k e n y e r é t b e s z e r e z z e 3 a s s z o n y a i k i s űz^n ek v a l a m i i p a r á g a t . V a n k ö zt ük g y á r i m u n k á s i s és bé r l e t i f ö l

d e k e n k a p á l n a k , h a g y m á t d u g n a k , p a p r i k á t h a s í t a n a k , d o l g o z n a km á s n a k , a z m e l l e t t h o g y h á z t a r t á s u k a t v e z e t i k és g y e r m e k e k e tn e v e l n e k . A z i p a r o s s á g n á l c s a k ú g y m i n t a k i s g a z d a t á r s a d a l o m b a n n i n c s s o k g y e r m e k . L e g f e l j e b b k e t t ő h á r o m , d e s o k h e l y i mc s a k e g y . T a n í t t a tn i n e m t u dj ák ő k e t . A k é t k ö z s é g n e k a l i g v a nf e l ső i sko lá s m a g y a r d i á k j a .

S z o m s z é d u n k b a n e g y h á z é p ü l . N a p s z á m o s m u n k á b a n lá t ta mo tt e g y m u z s i k u s t , e g y p i k t o r t , e g y p a p u c s o s t .

E g y é b k é n t a z i p a r o s o s z t á l y é l e ti g é n y e i s e l s ő s o r b a n a j ó t á p l á l k o z á s i v á g y b a n n y i l v á n u l m e g .

O l v a s m á n y a i k a f ü z e t e s r e gények és a n a p i l a p o k . A h o g y a

k i s g a z d a t á r s a d a l m a t f e l k e l l e n e r á z n i a z a n y a g i .á ldozás é let s zük ség l e t é r e , a z i p a r o s o s z t á l y t a s z e l l e m i , e t i k a i és e r k ö l c s i k ö t e le s s égek m eg i sm e r t e t é s é v e l k e l l e n e a z ép.it<5 m a g y a r s á g s o r á b ab e s z e r v e z n i .

*A t ör p e b i r t o k o s a n n y i b a n k ü l ö n b ö z i k a k i s b i r t o k o s t ó l , H o g y

é l e t i g é n y e a n n á l i s k i s e b b . L á n y a i s z o l g á l n i m e n n e k , f i a i v a g yo t t h o n t ú r j á k a fö ldet a m e g é l h e t é s é r t , v a g y i p a r t t a n u l n a k .E z é r t v a n a z a k i s s é v i s s z á s h e l y z e t , h o g v a t ö r p e b i r t o k o s é sz se l l é r e m b e r g y e r e k e i c i v i l i z á l t a b b a k , i g é n y e s e b b e k . M a g y a v

s z a k á c s n é k , m a g y a r s z o b a l á n y o k , m a g y a r i p a r o s l e g é n y e k , a k i k "v a s á r n a p o n k é n t B e o g r á d v a g y Z á g r e b u c c á i n t a l á l k o z n a k i l y « »z s c l l é r n é p g y e r m e k e i , a k i k s z á m á r a k i c s i a t e r m ő f ö l d . F k o k á

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


f i á k é s l e á n y o k h o z z á k h a z a a g y ű j t ö t t g a r a s o k a t és r a g a s z t a n a kk e v e s e t a m á r m e g l é v ő h ö z , v a g y ú j f é s z k e t r a k n a k és k e z d i k ú j r as z ü l e i k é l e t é t . A z i l y e n o t t h o n o k b a n Í z lé s s e l t a l á l k o z u n k , t ö b bt i s z t a s á g g a l . F o g k e f é v e l .

A zsellér e m b e r r i t k á n v á g e g y d i s z n ó n á l t ö b be t . H a h i z l a l i y

k e t t ő t - h á r m a t , e l a d j a a tö b b i t . V a n v a l a m i r e n d s ze r t e l e n s é g , i n k á b b m o n d h a t n á n k ő s i t u d a t l a n s á g é l e t ü k b e r e n d e z é s éb e n . T é l e na m i k o r s e m m i t n e m d o l g o z n a k , j ó l és b ő s é g e s en t á p l á l k o z n a ke g y s z e r ű e n a z é r t , m e r t v a n . V a n k o l bá s z , s o n k a , s z a l o n n a , b ú z a *k r u m p l i és m e r t v a n , h á t e s z n e k . I g a z , n e m s o k s z o r . T é l e n n a p o n t ak é t s z e r . R e g g e l k i l e n c k o r és e s t e fe l é . L e g t ö b b n y i r e k á p o s z t á tv a g y k r u m p l i t , d e m i n d i g v a l a m i d i s z n ó v a g d a l é k k a l , ú g y h o g j ra m i r e j ö n a t a v a s z , a k a p á l á s , m á r s e m m i n i n c s a z é l é s k a m r á b a n -P e d i g i l y e n k o r l e n n e f o n t o s a k a l ó r i a . E z é r t v a n , h o g y a t é l f o l y a m á n m e g h í z n a k és t a v a s s z a l k a p á l á s k o r h i r t e l e n l e f o g y n a k1 0 —1 5 k i l ó t i s . A s z a l o n n á t s o k r é sz e m á r n e m t u d j a i l y e n k o r m e g ér i n i , a z a k e v é s a l u d t t e j , e s e t l e g h a . v a n g y ü m ö l c s , m á r n e m e lé g ;

a s z e r v e z e t n e k . V i t a m i n t a v ö r ö s h a g y m a , z ö ld p a p r i k a és p a r a d i c s o m s z o l g á l t a t j a , d e e z e k c s a k j ú n i u s v é g é r e t e r e m n e k m e g , Af a l v a k b a n v é g z e n d ő f e l v i l á g o s í t ó m u n k a e g y i k l e g s z ü k s é g e s e b ba n y a g a , l e n n e , h o g y a n é p e t h e l y e s és é s z s z er ű t á p l á l k o z á s r at a n í t s á k .

*A fö ldmíves n a p s z á m o s a f a l u s z e g é n y m a g y a r j a i e l ő t t á l l

e g y i g e n r o k o n s z e n v e s c s o p o r t . A f i a t a l m a g y a r o k . A f a l u s z é l ih á z a k i v a d é k a i , a k i k O b i l i c s e vó n és N o v i k n e z s e v á c o n ú j f a l u té p í t e t t e k m a g u k n a k . A k ö z s é g e k i n g y e n t e l k e t a d t a k m i n d e n é p í t e n i a k a r ó f i a t a l n a k é s a f a k e r e s k e d ő k h i t e l e z t é k a fá t . M i n d ak é t k ö z s é g s z é l én p i r o s f e d e l ű a p r ó h á z a i v a l o t t v a n n a k a z ü jf a l u k . Ö t v e n - h a t v a n h á z b ó l á l l n a k e z ek , h á r o m - n é g y u c c á b ól -L e g t ö b b n y i r e s z o b a - k o n y h á s k i s h a j l é k o k . A f i a t a l h á z i g a z d á k ,v a s s z o r g a l o m m a l d o l g o z n a k , p é l d á s a n s z ó t a r t ó k é s b e c s ü l e t e s e k .A z e r ő s , j ó k e d v ű , i g é n y t e l e n f i a t a l m a g y a r m u n k á s h a d n a g y o nm e g é r d e m e l n é ; h o g y a v a s á r n a p d é lu t á n j a i n a k e g y h a n g ú s á g a é su n a l m a n e a k o c s m a f e l é , h a n e m e g y k u l t ú r o t t h o n f e l é s o d o r j a .E g y o l y a n k ö z ö s o t t h o n f e l é , a h o l n e m é r z i i d e g e n n e k m a g á t ,a ; h o l a z t é r z i , h o g y n e m m e g s z á l l ó v e n d é g , h a n e m v e n d é g l á t óg a z d a .

"*S e g é l y r e s z o r u l ó p a r a s z t c s a l á d e l e n y é s z ő e n k e v é s . A z ö s sz -

m a g y a r s á g n a k t a l án h a ö t s z áz a l ék a . Ö z v e g y e k , ör e g e k , a z i d ő éaa z é l e t k i s e l e j t e z e t t j e i . E z e k r ő l ^ r e n d s z e r e s e n n e m g o n d o s k o d i ks e n k i ; A p r o l e t á r s o r s a f a l u é le t éb e n n e m o l y a n J d r í v ó m e g n y i l v á n u l á s , m i n t a v á r o s b a n . A f a l u s i s z e g é n y e m b e r s o r s a h a s o n ^l i t a v e r éb é h e z . N y á r o n g o n d a t l a n u l c s i r i p e l , s z e d e g e t , t é l e n g u b b a s z t és é p p e n e l e g e t k o p l a l . A k i k n e m k o p l a l n a k , a z o k n a k t á p l á l é k ai s o l y a n e g y h a n g ú , h o g y e l s z o m o r í t ó . E g y i k t a n í t ó n a p o n t a m e g - ^k é r d e z t e t a n í t v á n y a i t , h o g y m i t e t t e k . N é h á n y g y e r m e k n a p r ó l ^

n a p r a v á l t o z a t l a n u l a z t f e l e l t e : k r u m p l i l e v e s t . E g y fa l u sz é l i k i sü z l e tb e n ü l t e m a r a t á s i d e j é n , a l k o n y a t k o r . K é t ó r a h o s s z á t * ,á t n e m m é r t k i m á s t a k e r e sk e d ő , m i n t e c e t e t , s ó t , é l e s z t ő t é s

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


t r a f i k o t . Ad o h á n y s z ü k s é g le t v o l t al e g s z em b e s z ö k ő b b . U t á n a a ze c e t . É l e l e i k e t , v i z ü k e t e z z e l í z e s í t i k ah ő s é g e l l e n . C s o d á l t a m ,f i o g y a h o l ú g y s z ó l v á n s e m m i r e n e m t e l i k , d o h á n y r a m i n d e n k é p p e n j u t . P á l i n k a és d o h á n y , k é t o l y a n s z ü k s é g l e t e as z e g é n yp a r a s z t n a k i s , m i n t am ó d o s a b b n a k .

*A n a l f a b é t a m a m á r n e m i g e n a k a d am a g y a r o k k ö z ö t t é s a

f i a t a l a b b g e n e r á c i ó e g é s z j ó l b e s z é l i a z á l l a m n y e l v e t i s .K e z e k , i z m o k e z e k a z e m b e r e l v : af ö l d t ü r e l m e s s z o l g á i , a k i k

m e g é r d e m e l n é k , h o g y n a g y o b b r é s z j u s s o n s z á m u k r a a b b ó l am a g b ó l , a m i t ők v e t n e k és a r a t n a k .

A m a g y a r k u l t ú r é l e t i t t t e l j e s e n s z e r v e z e t l e n . V a n u g y a nn é h á n y k u l t ú r i n t é z m é n y , a h o l m a g y a r o k és s z e r b e k , h e l y e s e b b e nb á r k i t a g l e h e t , d e e z e k c s a k a z t ac é l t s z o l g á l j á k , h o g y . vasár - é s•ü imep m-i p ó k o n a z e g y f o r m a t á r s a d a l m i o s z t á l y b ó l v a l ó e m b e r e k ,h e l y e s e b b e n f é r f i a k ö ss ze jö h e ss en e k k á r t y á z n i , d o m i n ó z n i , s a k

k o z n i .E l s ő n e k azU r i k a s z i n ó t e m l í t j ü k . T a g j a l e h e t m i n d e n ú g y

n e v e z e t t ú r i e m b e r , n e m z e t i s é g i k ü l ö n b s ég n é lk ü l . K ö n y v t á r a j e l e n t é k t e l e n . Ar é g i U r i k a s z i n ó m e g m a r a d t ö r e g m a g y a r k ö n y v e i -E z a z e g y e s ü l e t s e m m i k u l t u r á l i s m u n k á t n e m f e j t k i , m e r t as z e rb s ég s z á m á r a o t t v a n as z é p e n m e g s z e r v e z e t t S z o k o l ag y ö n y ö r ű ú j k u l t ú r h á z á v a l .

A P o l g á r i O l v a s ó k ö r k ö n y v t á r a e l s e k é l y e d e t t , at a g o k k á r t y a -o t t h o n a , a h o l s z i n t én n e m t a l á l t h e l y e t am a g y a r k u l t ú r a . E z ak é t e g y e s ü l e t l e g f e l j e b b é v e n t e e g y - e g y b á l á t r e n d e z , e b b ő l á l lm i n d e n e g y e s ü l e t i t e v é k e n y s é g e . A l a k u l t e g y K e r e s z t e s E g y l e t i s -

n e m s o k e r e d m é n n y e l . Ú j a b b a n e g y g a z d a k ö r . AK e r e s k e d ő k E g y e s ü l e t e s e m f e j t k i k u l t u r á l i s m u n k á t . M a g y a r k e r e s k e d ő v i s z o n y l a g i g e n k e v é s v a n . A z i p a r o s i f j ú s á g a z , - a m e l y i k m ű k e d v e l őe l ő a d á s o k r e n d e z é s é v e l h o z z a e g y f e d é l a l á am a g y a r t ö m e g e t t é l ih ó n a p o k b a n .

A m a g y a r r e f o r m á t u s o k i t t k ö r ü l b e l ü l n e g y v e n t a g b ó l á l l n a k . E g y e s ü l e t ü k aK I E , r e n d e z n é h á n y m ű k e d v e l ő e lő a d á s tt e m p l o m a , j a v á r a . E g y e s ü l e t i é le t e av a s á r n a p i p i n g - p o n g j á t é k b a n és n é h a e g y - e g y t e ád é i u t án b n n m e r ü l k i . F e n n á l l á s a ó t ac g y e í . h ' n e g v k u l t ű r d é h i t á n t r e n d e z e t t . K ö n y v t á r a , n a g y o n s z e g é n y , j ó t é k o n y s á g i a l a p o n g y ű j t ö t t n é h á n y k ö t e t .

*A z t h i s z e m , ú g y é r z e m , e b b e n a z u t o l s ó c s i l l a g k ö z b e n m u t a t

t a m b e i g a z i s z e g é n y s é g é t O b i l i c s e v ó és N o v i k n e z s e v á c m a g y a r s á g á n a k . É s m e r t aj á r á s t e r ü l e t é n e z al e g n a g y o b b m a g y a r t ö -n i ' e g, f o g a l m u k l e h e t a r ró l , a m i ak i s e b b f a l v a k b a n v a n . S z e g é n y e k v a g y u n k . N a g y o n .

G E R G E L Y B O R I S K A

tEBIBBIllBINIIIIIIIIIIIlBlIBBIBIIIIlIGBlIIIECBfSINBIillIIIIBIBIHHCItlBIIll

Aki a jövőtől, aba lsikertől fél, az csak saját ténykedését korlátozza. Abalsiker csak az ú jrakezd ésre ösz tönözhe t . A becsületesbalsiker nem szégyen , csak az at tól v aló féle lem az. ( G o r k i j )

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


Mezőgazdaságunk nehézségei

(Második közlemény)

Vojvodinában a háború előtt két körülmény s z a b t a meg ab i r t o k v i s z o n y o k fejlődését: a telepítések és a n a g y b i r t o k o k . A

háború után p e d i g a földosztás és az 1 9 2 5 - b en bekövetkezett me*zőgazdasági válság v o l t rá döntő hatással. A z első két tényezőről és a mezőgazdasági válságról már többször i r t u n k , így a j e l e t *c i k k b e n velük nem f o gl a lk o z u n k . A m i t méltatni a k a r u n k a földosztás, a m e l y n e k i s m e r e t e nélkül a mai állapotokat nem érthetjük meg és nem találhatjuk meg a k i u t a t a mai nehéz h e l y z e t ből, a m e l y V o j v o d i n a összlakosságára m o n d h a t n i egyképen neh e z e d i k .

i .

A f öl d oszt ásr ól és a v e l e k a p c s o l a t o s kérdésekről kevés átfogóés tárgyilagos írás j e l e n t meg. Ide számíthatjuk többek közöttrészben C s u k a János cikkét ( K a l a n g y a 1938.) és D r Ristié T e o f a nkönyvét,* míg egészében B o t i c s M i l o r a d tanulmányát** A y

utóbbinak egyrészt az a körülmény a d n a g y fontosságot, h o g y aSzociálpolitikai Minisztérium hatáskörébe tartozó Központi M u n kaközvetítő H i v a t a l h a v i közlönyében látott napvilágot, v a g y i sa b e n n e f o g l a l t a k a h i v a t a l o s állásponttal egyező véleményt képv i s e l n e k , másrészt p e d i g az, h o g y az I s m e r t e t e t t a d a t o k nem &Dunabánságra v o n a t k o z n a k , h a n e m Vojvodinára és ez képezi atanulmány különös értékét.

2

V o j v o d i n a történetéből világosan kitűnik, h o g y m i n d e n n e m z e t i , v a g y szociális m o z g a l o m a föld birtoklásában, il l . a föld-nélküliségben gyökerezik. Az agrárkérdés itt mindég időszerűv o l t . A födbirtokok igazságosabb fölosztása, a z a z a b i r t o k o nkívüliek és a b i r t o k o n belüliek egymásközti ellentéte nem e g y s z e r r o b b a n t ki véres összeütközésekbe. A jelentős e z e k b e n a h a r c o k b a n az a tény, h o g y az egymással évszázadokon át f a r k a s s z e m e t n é z ő táborokon belül a nemzetiségi különbség a l i g j u t o t t k i fejezésre, v a g y semmiféle s z e r e p e t nem játszott. A z o n b a n mégissikerült nem e g y s z e r ezt a kérdést — fölülről — arcélbomlasztóvó.kiélezni és bár az i l y e n állapot 1914 - i g m i n d i g c s a k rövid i d e i g

t a r t o t t , elég v o l t a h h o z , h o g y a m á r - m á r s i k e r r e vezető m o z g a l m a k a t mellékvágányra f u t t a s s a . Az 1918 utáni földosztás — m i n tB o t i c s írja említett cikkében — é p p e n a z é r t , m e r t k i m o n d o t t célj a nem a n a g y b i r t o k o k végleges fölszámolása v o l t ( h i s z a z o k , hak i s e b b mértékben, még ma is v i r u l n a k ) , h a n e m a gazdasági m o z z a n a t o k o n túl p o l i t i k a i jellegű is v o l t ; nem válthatta be sem azállam, sem az idetelepítettek, sem az őslakosság á l t a l h o z z á f ű z ö t t reményeket.

3 .

T o m i c s Jása írja „Hogyan o s s z u k a földet" e. könyvébe^

* D r Ristié T e o í a n : R e z u l t a t i a g r a r n e r e f o r m é , Z a g r e b 1938.• # Botić i M i i o r a d : P o l j o p r i v r c d n i r a d n i c i u B a c k o j . „Socíjalni A a - l i t e * *

1938. I . Wl o ld .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


h o g y h á b o r ú e lő tt a k ö z é p b i r t o k o k f ők é p p n é m e t é s s z e r b ké£dn

v o l t a k , m i g a f ö l dn é l k ü l ie k — 1 9 1 0-b en V o j v o d i n a l a k o s s á g á n a k

3 8 % - a — l e g n a g y o b b ré szé t m a g y a r o k a d t á k . A h e l y z e t , k ü l ö n ö s e n a m i a z u t ó b b it i l l e t i , n e m v ál t o zo t t m e g lé n y e g e s e n és é pp & u

e z é rt á l l a fö l d n é l k ü l i e k s o r s á r ó l v a l ó g o n d o s k o d á s — ú j a b b f ö l d

o s zt ás é s n a g y a r á n y ú k ö z m u n k á k , i p a r o s í t á s ré v é n — a k u l t ú r -

k é r d é s e k m e l l e t t a k i s e b b s é g i p r o g r a m m e l ő t e r é b en . É s m e r t a&á l l am l é tének , f e j l ődésének l e g b i z t o s a b b z á l o g a p o l g á r a i n a k m e g e légedet t sége , a f ö ldké rdés i s m e r e te , a n n a k m i h a m a r a b b i m e go l d á s a e l s ő r e n d ű n é p és á l l a m é r d e k . É s m i n d e n m a g á t a f e n t i eé loKs z o l g á l a t á b a á l l í t a n i a k a r ó m o z g a l o m , v a g y p á r t c s a k a k k o r k é p v i s e l i e z e k e t a z é r d e k e k e t i g a z á n , c s a k a k k o r s z á m í t h a t s i k e r r e ,h a k öv e tk e ze t e sen h a r c o l a f ö l d k é r d é s m e g o l d á s á é r t , a m e l y n e kt enge l y é b en a f e j l ődé s t g á t l ó n a g y b i r t o k o k t e l j e s m e g s z ü n t e t é s eá l l .

D e v e g y ü k a t é n y e k e t .V o j v o d i n á b a n a f ö l d o s z t á s 1921 - b e n kezdődöt t . A k i s z e m e l tf ö l d t e r ű l e t n a g y s á g a k e r e k e n 65 0 e z e r k a t a s z t r á l i s h o l d v o l t (40Öe z e r h o l d s z á n t ó f ö l d ) . M e g y é n k i n t B á n á t r a 2 ii ezer, B á c s k á r a é sB a r a n y á r a 3 7 3 e z e r e s e t t . A fö ldet 100 e z e r c s a l á d k ö z ö t t o s z t o t t ák fö l a k ö v e tk e ző m ódo n :

Baraaya 8 .181 6 9 . 4 0 8 9 4 . 9 5 4 1 3 0 0 2 9 5 3 . 1 3 5 1 9 9 4 3 T

Vojvodina 15 .084 11 8 .54 6 84 .9 2 0 2 68 .4 62 10 0 .0 04 38 7 0 0 7

S z á z e z e r c s a l á d 3 8 7 e z e r h o l d a t k a p o t t . E z e k b ő l a s z á m o k k á !k i t ű n i k , h o g y egy r é s z t a f öl do s z t á s a l á e ső f ö ld t e rü l e t 4 1 % - a an a g y b i r t o k o s o k k e zén m a r a d t , m á s r é s z t , h o g y a f ö l dné l k ü l i e kk é t h a r m a d á n a k t o v á b b i s a r é g i s o r s j u t o t t o s z t á l y r é s z ü l .

E z a k é t t én y t á r s a d a l m i s z e m p o n t b ó l h a t a l m a s tehe r té te l tk é p e z és a s ú l y o s a b b r é s z t n e m a fö l d n é l k ü l i ek , h a n e m a h ű b é r -r e n d s z e r b ő l i t t m a r a d t , m a m á r t ők és a l a p o n m ű k ö d ő n a g y b i r t o

k o k j e l e n t i k , m e r t a z o k a z á l t a l , h o g y m e g m a r a d á s u k a t c s a k i sr e a k c i ós k o r m á n y z a t b i z to s í th a t j a , m i n d e n f a j t a n é p e l l e n e s i r á n y z a t n a k b ő k e z ű t á m o g a t ó i . E z é r t p o l i t i k a i l a g m i n d e n f e j l ődés e l l e n s é g e i , g a z d a s á g i l a g p e d i g a k a d á l y o z z á k a f a l u n é p é n e k b o l d o g u l á s á t

A m i n t l á t j uk a t e l e p e s e k át l ag 7 .9 h c l d a t k a p t a k , a z ő s l a k ó i3.1. h o l d a t . C s a l á d o n k é n t e z k e v és . H a h o z z á v e s s z ük m é g a z t i * .h o g y a f öl d h ö z ju t o tt a k l e g n a g y o b b r és z e c s a k m u n k a e r e j é r ő lr e n d e l k e z e t t , n e m k e l l c s o d á l k o z n u n k a z o n a s z o m o r ú k é p e n , a m i tB o t i c s r a j z o l a z a g r á r f ö l d t u l a j d o n o s a i n a k s o r s á r ó l . A z i g a z s á gk e d v é é r t e l k e l l i s m e r n ü n k , h o g y n é h á n y te lep m e g á l l t a a h e l y é t -

* N r R i s t i ć a d a t a i

* * h o l d a k b a n

•ánit

Bácska és

t e l e p e s e kcsalátftk ftfM-azáaia terület**6 . 90S 4 0 . 1 3 8

ő s l a k ó kcsaládok föld-Mama terület**

3 9 . 9 0 8 1 3 8 . 4 3 3

ö s s z e s e n *családok föld-

széna terület**4 0 . 8 8 9 1 8 7 . 5 7 0

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


de i e k e l l s z ö g e z n ü n k , h o g y e n n e k f ő o k a a h a t h a t ó s a n y a g i t á m o g a t á s v o l t .

*. A z ő s l a k ó k a j á n d é k f ö l d j e a z é r t m u t a t i l y e n k i s á t l a g o t , m e r ta z a l e g t ö b b e s e t b e n h á z h e l y e t j e l e n t e t t .

A k é r d é s r e , h o g y m i é r t n e m o s z t o t t á k f ö l a f ö ld n é l k ü l i e k k ö z ö t t a z e g é s z r e n d e l k e z é s r e á l l ó f ö l d e t , B o t i e s a k ö v e t k e z ő v á l a s z t a d j a :

„ A f ö l d o s z t á s á l t a l k e z d e t b e n f o g a n a t o s í t o t t i n t é z k e d é s e k ,l o k o z a t o s a n e n y h ü l t e k , a h o e y a p a r a s z t t ö m e g e k m o z g o l ó d ás aa l á b b h a g y o t t , a h o g y a z á l l a m v i s z o n y a i r e n d e z ő d t e k ( a h a t a l o m

m e g s z i l á r d u l t ) , a h o g y a n a g y b i r t o k o s o k b e f o l y á s a a z á l l a m b a nn ő t t és a z e g é s z v i l á g o n a r e a k c i ó s h a t a l m a k e i óV :ö d te k . . . Am e g h a g y h a t ó l e g n a g y o b b f ö l d t e r ü l e t k i t e r j e d é s e ( m a x i m u m )

á l l a n d ó a n n a g y o b b o d o t t . K ü l ö n b ö z ő e l n e v e z é s e k e t t a l á l t a k k i .m i n t „ s z ű k e b b m a k s z i m u m " , ' „s z é l e se b b í n a k s z i i m u m " , „ s z u p e rm a k s z i m u m 1 ' , . . í g y k ü l ö n f é l e m e g o k o l á s o k k a l s o k n a g y b i r t o k

m a r a d t m e g . . A c s ó k á i 4 e z e r h o l d n y i L é d é i e r f é l e m i n t a g a z

d a s á g a m e l y e n v i r á g o k a t t e r m e l n e k (a z a n g o l l o r d o k s z á m á r a ) .B á c s k á b a n a D u n g y e r s z k i t e s t v é r e k n a g y b i r t o k a i . . . B a r a n y 4

b a i n a b e l j e i á l l a m i b i r t o k . . . A f ö l d r e f o r m e l l e n é r e a n a g y b i r

t o k t o v á b b r a i s f ö n n m a r a d t . . . i n i g m á s r é s z t a f ö l d i g é n y l ő kk e v é s f ö l d e t k r p t a k , a m e l y b ő l n e m k é p e s e k m e g é l n i . . .'**

E m l í t e t t ü k , h o g y a f ö l d o s z t ás v é g e r e d m é n y e n e m k i e l é g í t ő .B o t i e s a d a t a i s z e r i n t m á i g k ö z e l 2 0 e z r e n h a g y t á k o t t f ö l d jü k e t ,m e r t a k á r t ő k e h i á n y m i a t t , # k á r a fö l d , é g h a j l a t s tb ' . i s m e r e t en é l k ü l n e m t u d t a k a z o n m e g é l n i . A f ö l d e t n a g y o b b r é s z t b a n k o k ,k e r e s k e d ő k , j e g y z ő k v á s á r o l t á k ö ss ze . „ H a m i n d a f ö l d e t f ö lo s z t o t t á k v o l n a — í r j a B o t i e s — a k k o r t ö b b f ö ld b i r t o k á b a n k ö n y -n y e b b e n á l l t a k v o l n a e l l e n a v á l s á g n a k és a n e h é z s é g e k n e k " " * és.a n a g y b i r t o k o k n y o m á s a n é l k ü l m a a h e l y z e t n e m l e n n e o l y a ns ú l y o s és o l y k i l á t á s t a l a n t í z e z r e k s z á m á r a .

5 .

A h e l y z e t m a o l y a n , h o g y a z ű j f ö l d o s z t á s k é r d é s e e g y r e é g e t ő b b é v á l i k . E z e l s ő s o r b a n é r d e k e a z o k n a k , a k i k e d d i g n e m j u t o t t a k f ö l d h ö z , v a g y k e v e s e t k a p t a k , m á s r é s z t e z m e z ő g a z d a s á rg u n k é s v e l e k a p c s o l a t b a n e g é s z t á r s a d a l m u n k t o v á b b h a l a d á s án a k e l ő f e l t é t e le . E z t b i z o n y í t j á k a m u l t s z á m u n k b a n k ö z ö l t a d a t o k i s . H a a z o k a t m e g y e r é s z e n k é n t f ö l b o n t v a n é zz ük , a h e l y z e ta k ö v e t k e z ő :

B á n á i B á c s k a B a r a n y a

a b i r t o k o s o k a f ö ld a b i r t o k o s o k a f ö l d a b i r t o k o s o k a f ö l d

% - á é % - a % - á é % - a % - á é % - a

5 h e k t . - i g 58 18 U 16 66 1 820 „ 3 6 29 39 31 4 050 „ 5 20 6 2 5 2 659 és több 1 U 1 2 0 1 3 6

A m i n t l á t j u k B á c s k á b a n a l e g e g é s z s é g t e l e n e b b e k a b i r t o k r^ W o n y o k , m í g a k ö z é p b i r t o k o k B á n á t b a n a l e g e r ős e b b ek , M i n d i u t ö s s z e v e t v e n f ö l do s z t á s n e m s z ün t e t te m e g s e m a n a g y b i r t ö -

* B o t l ó i r t ó z o t t c i k k 100—110 o l d .P x . t i í ' i d é z e t t c i k k 1 10 o l d .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


k o k a t , s e m a s z e g é n y s é g e t — s o k e s e t b e n é p p e n e l l e n k e z ő h a t á s av o l t .

6

H i b á b a e s n é n k a z o n b a n , h a p u s z t án a b i r t o k o l t f ö l d n a g y s á g á b ó l í t é ln ő k m e g a f ö l d m í v e l ő l a k o s s á g h e l y z e t é t és m á s f o n t o m

t é n y e z ő k e t , m i n t p l . a z á l l a t á l l o m á n y , a v e t e m é n y f a j tá j a , s t b -f i g y e l m e n k i v ü l h a g y n ó k . S a j n c s e z e k r e v o n a t k o z ó l a g n i n c s e n e k t e l j e s e n m e g f e l e l ő a d a t a i n k .

A D u n a b á n s á g b a n v o l t *

ló m a r h a d i s z n ó j u h k e c s k e

1921 - b e n 360.727 648.383 1.318.238 1.033.055 22.171

193 7 - b e n 362.763 455 .252 1.034.339 954 .148 42,865

m é h k a s t y ú k k a c s a l i b a p u l y k a

1921 - b e n 68.798 4.071.695 252.641 394 .802 132.3181937 -ben 122.891 5.464.974 423.541 686.542 211.116

A f e n t i s z á m o k b ó l l á t h a t j u k , h o g y a l ó á l l o m á n y m i n d e n e l é g t e le n s ég e l l e n é r e ( g a z d a s á g o n k i n t á t l a g 1.1 l ó ) n e m n ő t t é r d e m l e g e s e n , a m a r h a á l l o m á n y é r z ék e n y e n c s ök k e n t ( g a z d a s á g o n k i n tá t l a g 0 . 3 b o r j ú , 0 .6 f e j ő s t e h é n , 0 . 4 i g a v o n ó m a r h a ) . F o g y o t t ad i s z n ó k é s j u h o k s z á m a i s . N ő t t a k e c s k é k é s a s z á r n y a s o k s z á m a -A k é p m e g t e l e l a n n a k , a m i t M i r k o v i c s M í j ó a p a r a s z t s á g e l s z e g é n y e d é s é v e l k a p c s o l a t b a n m o n d . A nagy állatok száma fogy , a tapmjőszágál lomány nő. A l e g f o n t o s a b b t á p l á l k o z á s i c i k k e k b o 'l & ' I O - b a n g a z d a s á g o n k i n t j u t o t t 353 l i t e r t e j , 4 42 d r b t o j á s és 60d e k a m é z . Gazdaságonk in t és ivente.

E z a t e j j e l m é z z e l f o l y ó K á n a á n , E u r ó p a n é h a i é l é s t á r á n a knia\ s z o m o r ú , s z á m s z e r ű v a l ó s á g a .

A g a z d a s á g o k m a j d k é t - h a r m a d a é l e t k é p t e l e n , a z á l l a t á l l o m á n y se m a m u n k á h o z , s e m a t r á g y á z á s h o z n e m e l é g , m o d e r ng a z d á lk o d á sh o z ( m ű t r á g y a , g é p e k s t b . ) n i n c s t ő k e é s a t á p l á l k o zás, h a t e k i n t e t b e v e s s z ük a n a g y a r á n y ú k i v i t e l t , a z e l k é p z e l h e -fő j i é l i s c s a k r o s s z a b b l e h e t , m e r t á l l a t i f e h é r j e ( t e j , t o j á s , h ú sVc s a k r i t k á n k e r ü l f a l u s i a s z t a l o k r a .

7.

S ü r g ő s s e g í t s é g r e v a n s z ü k s ég , a m i n t a z t a m o s t l e f o l y t b á n it a n á c s ü l é s i s rp e g á l l a p í t o t t a . K ü l ö n ö s e n m e g d ö b b e n t ő a d a t o k a tt a r t a l m a z o t t D r . J o j k i c s V l a x l a n j e l e n t é s e , a m e l y a z e g é s z s é g ü g g y e l és a n é p s z a p o r u l a t t a l f o g l a l k o z o t t .

l í s m i n d e n b a j n a k g y ö k e r e a k i b í r h a t a t l a n g a z d a s á g i h e l y z e t .A z o r v o s l á s m ó d j a i r a m á r d ő z ő c i k k e i n k b e n r á m u l a t t u n k . S z e m l é l e t ü n k h e l y e s s é g é t b i z o n y í t j a , b o g y é le t ü n k b á r m e l y i k o k l a l á tv e t tü k i s s z o m ü g j r e , m i n d e n i n t u g y a n a z t t a l á l tu k . A v a l ó s á g o tk u t a t t u k , a m i m a « v a l ó s ág u n k a t s i g y e k e z t ü n k a z t o l v a s ó i n k h o z m i n é l k ö z e l e b b h o z n i .

P Á U C S M I K L Ó S

* S t a t i s t i č k i G o c U š n j a k ím , 1,934-4$35, 1936, 1937

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


K u r u c nóta

H a német, kát l e n y e s német,

hogy a Üdére kergetné m eg!

A k i an n ak s i n l e t e t t —arró l ugyan n e m teheti

Nem tehet !

D e h a m agya r , l e gyen m agya r ,

a k i s z a b ad hazát a k a r . —

S h a rogyás ig t a r t a ha r e ,

k u r u c l egyen , n e l a h an e !

Ne l a h an e !

E N D R Ő D I S Á N D O R

€ f l l » f l i m i i l l U m U I U I I H U I I l U » M I N I M I I I I U U t Í « M l l l l l l l l l l l l l l M

Fö ldmunkások he l y ze te Franc iao rszágbanP a r a s z t o k ! B o l u k i s , m i n t m i n de n r ől a m i F r a n c i a o r s z á g b a n

' t ö r t én i k , Kö zép - é s K e l e t E u r ó p á b a n l e g t ö b b s z ö r e l f e r d í t e t t k é p e tk a p a k ö z v él em é n y . F r a n c i a o r s z á g f öl d m u n k á s s á g á r ól p e d i g n e mi g e n e s i k szó . P e d i g a d o l g o z ó n é p e s s ég 3 5 % - a f ö ld m ű v e l é s s e l f o g -

í a l k o z i k . T é n y a z o n b a n a z , h o g y e g y r e n a g y o b b a s z ám u k a z o k n a k ,a k i k e l h a g y j á k a f öl de t . A z 1 9 3 1 - es s t a t i s z t i k a s z e r i n t 7,63 7.4 33 s z e m é l y f o g l a l k o z o t t f ö l d m ű v e l é s s e l , m é g 1 9 2 6 - i k i s t a t i s z t i k a 8 ,1 2 9.8 2 4s z e m é l y t s z á m l á l t .

A fö ld tő l v a l ó m e n e k ü l é s n e k k é t o k a v a n . A z e g y i k a r o s nm u n k a v i s z o n y o k , a m á s i k a g a z d a s á g i v á l s á g .

K I É A F Ö L D ? F r a n c i a o r s z á g b a n i s a fö ld l e g n a g y o b b r és z en a g y b i r t o k o s o k k ez én v a n . A m e z ő g a z d a s á g i ü ze m e k 7 1 . 5 % - a k i s g a z d a s á g , a m e l y e k a f e l d o l g o z o t t fö ldek 17.7 % - át b i r t o k o l j á k , m í ga 2 . 5 % n a g y g a z d a s á g a f e l d o l g o z o t t f ö ldek 45 .6 %-k á t t a r t j a b i r t o k á b a n . E z e k k özü l t ö b b m i n t e g y m i l l i ó ík is g a d a s á g n e m a l k a l

m a z f i z et e tt m u n k á s t . V i s z o n t e z e k a k i s b i r t o k o s o k , a k i k m a g u kt e r m e l n e k , t e l j e s e n k i v a n n a k t é v e a t r ös z t ök á r p o l i t i k á j á n a k .

E z e n a téren 1 9 3 6 - b a n j a v u l á s á l l t b e , a m e n n y i b e n a N é p f r o n t -k o r m á n y t ö r v én y e s e n s z a b á l y o z t a a b ú z a á r á t, s m é t er m á z s á n k é n t72 — f r a n k r ó l , 1 4 0 . — f r a n k r a , m a j d 1 8 0 . — í r a t i k r a e m e l t e . A t ö b b im e z ő g a z d a s á g i c i k k e k á r a i t 1 0 0 i l l e t v e 1 2 5 % - a l j a v í t o t t a f e l . A m e z ő g a z d a s á g i c i k k e k f el é r ték e l é s e a z egé s z o r s z ág s g a zda s ág i é l e t é r ek i h a t á s s a l v o l t , a m i a t er m é s f el le n d ü lé s é b e n n y i l v á n u l t m e g *S a j n o s a z ó t a a z i p a r i c i k k e k á r a i i s m é t t ú l s z á r n y a l t á k a z ő s t e r m e lé s á r a i t , a m i v i s s z a h a t á s k é n t i s m é t k i s z o l g á l t a t ja a ( k i s g a z

d a s á g o k a t a t r ös z t ök á r - p o l i t i k á j á n a k .M U N K A I D Ő — B É R . R á t é r v e a fö ld m u n k ás o k h e ly z eté re i t tm e g t a l á l j u k a m i n d e n k o r i k o r m á n y p o l i t ik á j án a k h a t á s a it .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A m e z ő g a z d a s á g i m u n k á t s z á m t a l a n t ö r v é n y s z a b á l y o z z a , d ae z e k e t i g e n r i tkán t a r t j ák ' ; b e .

E g y e s v i s z o n y l a to k b a n a f r a n c i a f ö l d m u n k á s h e l y z e t e n e m

i g e n k ü l ö n b ö z i k e g y k ö z é p v a g y k e l e t e u r ó p a i f ö l d m u n k á s é t ó l .A m u n k a i d ő t t ö r v é n y s z a b j a m e g , m é g i s n y á r o n el ér i a n a p i

14 ó r á t , v a n v á r m e g y e , a h o l a 1 6 ó r á t i s , té len n a p i 1 0 ó r a a r e n d s z e r e s . N a g y g a z d a s á g o k b a n , a h o l t r a k t o r r a l d o lg o z n a k , s z á m t a l a n s z o r é j j e l i s f o l y i k a m u n k a f é n y s z ó r ó k m e l l e t t . M á s g a z d a s á g b a n a b i r t o k o s m e g s z a b j a a n a p i m u n k a t e l j e s í t m é n y t , a m i t to>f ö l d m u n k á s n a k e l k e l l v é g e z n i e , h a b é r é t e gé s z é b en a k a r j a m e g k a p n i .

A k i a d o t t m u n k a i g e n e l te r je d t F r a n c i a o r s z á g b a n , k ü l ö n ö s e ia c u k o r - r é p a s z e d é s n é l . I l y e n e s e t e k b e n a s z o c i á l i s t ö r v é n y e k t e l j e s e n f i g y e l m e n k í v ü l m a r a d n a k .

A m u n k a b é r e k a p é n z v á s á r ló e r ejé h e z v i s z o n y í t v a f a n t a s z t i

k u s a n a l a c s o n y a k . A t e l j e s / e l l á t á p r a v a l ó h i v a t k o z á s s a l , ami r e^i ö v i de s e n k i t é r ek , m é g m a i s v a n n a k 1 8 - f r a n ko s n a p i b é r e k , h o l o t t5 9 8 6 - b a n á l t a l á n o s , 2 0 % - i g m e n ő b é r j a v í t á s v o l t .

A z e r d ő m n n k á s o k b é r e i i s i g e n a l a c s o n y a k , 1 9 3 6 e lő t t n a p i1 3 — 1 8 f r a n k o t t e t t e k k i , s c s a k h o s s z a s s z t r á j k o k u t á n j a v u l t a d" 2 5 % a l .

A s z ő l ő m u n k á s o k h e l y z e t e a l e g j o b b . T ö b b é v t iz e d e s m o z g a l m i m ú l t j u k v a n , s z e r v e z e t t e n l é p n e k f e l k ö v e t e l és e i k é r t ;és í g y k i h a r c o l t á k m a g u k n a k a 7 é s 8 ó r a i m u n k a i d ő t 2 7 és 3 0 f r a n k o s n a p ib é r r e l .

A c s a l á d i p ó t l é k , a m i a f iz e té s e g y b i z o n y o s % - á t t e s z i k i , a -

f ö l d m u n k á s o k r a a z 1 9 3 2 m á r c i u s 1 1 - i k i t ö r v é n y t e r j e s z t i k i ,a m i t m é g a m a i n a p i g s e m f o l y ó s í t a n a k . Á l t a l á b a n a s z oc i ális -t ö r v é n y e k a m e z ő g a z d a s á g b a n n i n c s e n e k f o g a n a t o s í t v a a m u n k a f e l ü g y e l e t t e l j e s h i á n y a m i a t t .

E z a f e l ü g y e l e t h i á n y t e s z i l ehe tővé , bogy tö rvényes t i l a l o m

e l l e n é r e i s m é g m i n d é g s z o k ás b a n v a n , h o g y a b é r e s i s t á l ó b a n h á l *

E z a b á n á s m ó d a f r a n c i a b é r e s t e m b e r i m i v o l t á b a n s é r t i .

A m í g s o k m á s o r s z á g b a n a f ö l d m u n k á s m e g e l é g e d n e n a p o n t ae g y k i s s z a l o n n á v a l , a d d i g i t t a z e g y i k n a g y g a z d a s á g f ö l d m u n k á s -s a i a r r ó l p a n a n a s z k o d t a k , h o g y r e g g e l s z a l o n n á t e t t e k , dé l b en

d i s z n ó h ú s t és e s t e m e g i n t d i s z n ó h ú s t . T ű r h e t e t l e n n e k t a r to t t ák *h o g y e g y n a p a l a t t h á r o m s z o r u g y a n a z t a z é t e l t k a p j á k .

N Ö — M U N K A . A m u n k a í e lü g y l e t h i á n y á b a n e g y m á s i k s a j n á l a t o s k ö v e t k e z m é n y e a n ő m u n k a , a m e l y k o m o l y a n f e n y e g e t i af ö l d m u n k á s o k g a z d a s á g i h e l y z e té t . A h i v a t a l o s k i m u t a t á s s z e r i n tK a m i a z t j e l e n t i , h o g y a v a l ó s ágn ak m eg f e l e l ő en <a s zánk ót 5 - e l l e h e t m e g s z o r o z n i ) f é l m i l l i ó n á l t ö b b n ő d o l g o z o t t 193 6 - b an a m e z ő g a z d a s á g b a n . E z e k n e k n a p i b é r ü k v á r m e g y é k s z e r i n t 1 0 , 1 2 , I Sf r a n k , sőt B r e t a g n e b a n n a p i 5 f r a n k .

A Z I D E G E N E K . A f r a n c i a m e z ő g a z d a s á g b a n a z i d e g e n m i i u -

í f L ?1

^ d ö n t ő s z e r e p e t j át s z i k . A z a t é n y , h o g y a f ö l d m u n k á s o k60 % i d e g e n ós e z e k n e k l e g a l á b b fe le i s k o l á z a t l a n , a n a l f a b é t a ,m a g y a r á z a t o t a d a f r a n c i a f ö l d m u n k á s v i s z á s h e l y z e t é r e .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


E z e k a z í r n i - o l v a s n i v< e m t u d ó f ö l d m u n k á s o k , a k i k h a z á j u k b a n t a l á n é v e k e n i k e re sz tü l m u n k a n é l k í í l n y o m o r o g t a k , p e r s z e *h o g y m i n d e n f e l t é t e l t e l f o g a d n a k , c s a k h o g y m u n k á h o z , K e n y é r h e z j u s s a n a k . M é g a l e g r o s s z a b b j f e l t é t e l i s j o b b a s e m m i n é l É *a l a c s o n y m ű v e l t s é g ű k n é l f o g v a n e m i s l e h e t m e g k í v á n n i t ő l ü k *

h o g y j s m e r j é k a f r a n c i a o r s z á g i f ö ld m u n k á s o k h e l y z e t é t és a n n a f cm e g f e l e l ő m u n k a s z e r z ő dé s ek e t k ö v e t e l j e n e k . í g y v a n a z t á n a z*h o g y a z i d e g e n b ő l é r k e z ő f ö l dm u n k á s , a b b a n a h i s z e n i b e n , h o g yi r i g y l é s r e m é l t ó h e l y z e t b e k e r ü l t , a F r a n c i a o r s z á g b a n u r a l k o d ób é r e k n é l j ó v a l a l a c s o n y a b b á r o n s z e g ő d i k e l .

M U N K A N É L K Ü L I S É G . E g y e s f r a n c i a k ö r ö k a z z a l m a g y a r á z v a a f ö ld t ő l v a l ó „ m e n e k ü l é s t " , h o g y a p r a s z t o k a t v o n z z a a v á r o s i é l e t , a h a l k i s e b b a m u n k a i d ő , n a g y o b b a b é r . A r r ó l a z o n b a ns z í v e s e n h a l l g a t n a k , h o g y m u n k a n é l k ü l i f ö ld m u n k á s o k t í z e z r é v e lt e n g ő d n e k m i n d e n n e g é l y n é l k ü l .

A z i d e g e n m u n k á s o k n a g y s z á m a , a n ő - m u n k a és a g é p , e g y r a

t ö b b f r a n c i a f ö l d m u n k á s t t e s z m u n k a n é l k ü l i v é . A z i t t e n i e k j o b bé l e t m ó d h o z s z o k t a k és n e m h a j l a n d ó k e l f o g a d n i o l y a n f e l t é t e l e k e t ,a m i l y e n t a z i g é n y t e l e n i d e g e n e k . I g e n g y a k o r i a „ f e k e t e " m u n k a -i s , a m i a b b ó l á l l , h o g y n y á r o n a s z a ba d s ág o s , m u n k á s o k , k ü l ö n ö s e np á r a s z t c s a l á d b ó l s z á r m a z ó k , e l s z e g ő dn e k a r a t ó k n a k a n n y i r a e l t e r j e d t , h o g y t ö r v é n n y e l k e l l e t t e l t i l t a n i a n y á r i s z a b a d s á g o n l é v őm u n k á s o k a t a m e z ő g a z d a s á g i m u n k á t ó l . D e m i n d e z n e m v á l t o z t a t a h e l y z e t e n . E g y e d ü l e g y r a d i k á l i s m u n k a i d ő - és b é r- sz a b á -b á l y o z á s t u d n a v é g e t v e t n i a f r a n c i a f ö ld m u n k á so k m a i h e l y z e t é n e k é s e g y b e n ez á l l í t h a t n á m e g a f ö ld t ő l v a l ó „ m e n e k ü l é s t " i s *

V é g ü l m é g m e g k e l l e m l í t e n i , h o g y a f r a n c i a f ö l d m u n k á s s á g tn e m m a r a d a z i p a r i d o l g o z ó k m ö g ö t t . ; A s ző lő - és e rd ő m u n k á s o ké v t i z e d e k ó t a s z e r v e z k e d n e k , 1 9 3 6 ó t a p e d i g a m e z ő g a z d a s á g t ö b b im u n k á s a i i s s z e r v e z k e d n e k é s m a ö s s z e s e n 1 2 0 0 s z a k s z e r v e z e t b e n ,t ö m ö r ü l a f ö l d m ű v e l ő i n e k é lc s a p a t a .

M e g j e g y z é s ü l m é g a n n y i t , h o g y í r á s o m b a n n e m t a n u l m á n y r al ö r e k e d l e m ( a m i l e h e t e t l e n i s l e t t v o l n a a m e g s z a b o t t h e l y m i a t t ) .C é l o m a z v o l t , h o g y a f r a n c i a f ö ld m u n k á s o k h e l y z e t é r ő l á l t a l á n o sk é p e t a d j a k , és h a e z t e l é r t e m , h i s z e m h a s z n o s m u n k á t v é g e z t e m ^

L Ö F F I i E R A ,

„Soh a s em engedhe t jük m eg 9 hogy a z olasz i f júságnak kőt hite

legyen: egy fasiszta és egy katholikus. A z ember vagy fasiszta,

vagy katolikus. („Regine Fascista", Roma)

B s s e s s a a a s a s a B E B ^ a a a ^ f f f e ^ t *

Aki n e m t u d a sorok közöt t olvasni, egyál ta lán nem ér the t i

m eg az t , ami t olvas. (Massaryk)

— t e —

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


V í g k ed vű B e n c e Péte r

M é g t e j f e l e s s z á j ú f i ú c s k a v o l t a m , a m i k o r V í g k e d v ű . B e n c eP é t e r t m e g ö s m e r t e m . E b é d e t h o r d t a m a p á m n a k a z á l l v á n y o k a l á .

A z á l l v á n y o k a l a t t d e s z k á k o n , t é g l a r a k á s o k o n t e r i g e t t é k k i am u n k á s o k a s o v á n y t e pe r t ő t , s z a l o n n á t , k e n y e r e t . E t t e k . V o l t , a k im a g á b a m é l y e d v e , h a l l g a t a g o n e v e t t , v o l t , a k i e v és k ö z b e n ú j s á g o to l v a s o t t , d i s k u r á l t , d e a k a d t , a k i v i d á m v i c c e k k e l n e v e t t e t t e am a l t e r o s e m b e r e k e t . E z e k k ö z é t a r t o z o t t B e n c e P é t e r . Ö v o l t al e g h a n g o s a b b , l e g v i c c e s e b b . G y ö n y ö r k ö d v e t u d t a m n é z n i és a t r é f á i n h a n g o s a n n e v e t t e m . D e n e m c s a k é n g y ö n y ö r k ö d t e m b e n n e :m i n d e n k i . Ö v o l t a l e l k e a z é p ü l e t n e k . A l á n y o k a l i g v á r t á k , h o g ys z ó h o z j u s s o n .

— V i g k e d é l y ű e m b e r — m o n d o g a t t a a p á m — r i t k a a z i l y e nm a n a p s á g .

M e r t n e h é z , m e g p r ó b á l t a t ó id ő k j á r t a k a k k o r . A z e m b e r e k a ze g é s z v i l á g o n n a g y b a j - t e r h e k e t c i p e l t e k .

B i z o n y á r a e z é r t t e t t e h o z z á m i n d i g :— P e d i g v a n n a k n e k i i s g o n d j a i ! . .M é l y e b b i s m e r e t s é g a k k o r f e j l ő d ö t t k i k ö z ö t t ün k , a m i k o r e g y

s z e r a z u c c á n t a l á l k o z t a m v e l e . V á l l a m r a t e t t e a k e z é t é s a z tk é r d e z t e :

— H o g y v a g y , k e n y e r e s ?K e t t e s b e n f o l y t a t t u k a z u t a t . A p r ó m e s é k e t , v i c c e k e t m o n d o t t ,

a m i k e n é n i s , ő i s n a g y o k a t n e v e t t ü n k . A l e g é r d e k e s e b b m e s é j e

a z v o l t , a m e l y i k a h o r d ó g y o m r ú e m b e r r ő l s z ó l o t t . T i z e n k é t s z a k á c s h o r d t a g ö r n y e d v e e b b e a f e n e k e t l e n g y o m o r b a a j ó f a l a t o k a t é s a m i k o r m á r t i z en k é t b o r j ú t m e g e v e t t , a z t k é r d e z t e , m iv a n m é g , m e r t s z ö r n y e n é h e s .

— T u d o d - e , k i a z a h o r d ó g y o m r ú e m b e r ?N e m t u d t a m .— N a h á t — k a c a g o t t — ez a h o r d ó g y o m r ú e m b e r a z ó n h á z i -

u r a m , a k i n e k t i z e n k é t l a k ó j a v a n , a z o k a s z o l g á i és m i n d e n h ó n a p b a n v i s z i k n e k i a z a r a n y b o r j ú t .

A z t á n s o k á i g n e m l á t t a m , m e r t n e m h o r d t a m t ö b b é e b é d e t :a z é l e t e n g e m e t i s b e á l l í t o t t a v é g t e l e n s o r b a . I n a s l e t t e m . A z

á l l v á n y o k o n a z é n k i s m o t y ó m i s k i t e r ü l t a d é l ó r á i b a n ; k e z e i mk ö z ö t t f a l l á , o s z l o p o k k á s o r a k o z t a k a t é g l á k e z r e i ; f i a t a l t e s t e mö m l ő v e r í t é k é v e l Q i i tö z t em é n i s a b ü sz k e p a l o t á k a t ; a d t a m am a g a m e m b e r i é r t é k é t c s e r é b e a z é r t a s o v á n y b é r é r t , a m i t s z o m b a t o n e l é n k d o b t a k .

A h o g y é p ü l e t r ő l — é p ü l e t r e r ö p p e n t e m , e g y s z e r i s m é t ö ss ze h o z o t t a z o k o k n a k és o k o z a t o k n a k b o n y o l u l t s o r a P é t e r r e l . M i n d *j á r t a v v a l k e z d t e , h o g y m e g n ő t e m . K ö z e l e m b e j ö t t és m e g t a p o g a t o t t :

— K i c s i t z s e n g e v a g y m é g ; s i e s s , e r ős ö d j m e g , h o g y j ót e h e r b í r ó á l l a t l é g y . C s a k a z i l y e n e k e t é r t é k e l i k . . .

A t t ó l f o g v a e g y ü t t j á r t u n k h a z a . E z e k a h a z a f e l é s é t á k n a g y o nk e l l e m e s e k v o l t a k , m e s é k t ő l és v i c c e k t ő l s zín e s e k . C s a k m o s t t u d t a m m e g , h o g y B e n c e P é t e r v i l á g l á t o t t e m b e r , ö s s z e j á r t a E u r ó p a

H í d 1 9 3 9 6 — 8 1 —

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


j e l en tős ré szé t s e g y s z e r á t h a r c o l t a m a g á t A m e r i k á b a i s . Ü t i é l -m é n y e i b ő l b ő s é g e s s z e m e l v é n y e k e t a d o t t s e z e k k e l m i n d i g l á z b a -h o z o t t .

— H o g y ' s z e r e tnék u t a z n i én i s !— L e h e t m é g b e n n e ré szed — n y u g t a t o t t m e g . — D e n e h i d d ,

h o g y m á s h o l j o b b . A m u n k á s éle te s e h o l s e m ró z s á s . . .E k k o r v o l t e lő szö r k o m o l y V í g k e d v ű B e n c e P é t e r . A r c a e l

m é l y e d ő l e t t s a h o m l o k a r á n c b o r u l t . K i s v á r a k o z á s u t á n h o z z át e t t e :

— N e h o g y i l y e n á l m a i d l e g y e n e k . . .M e g f o g t a v á l l a m a t é s a z t k é r d e z t e :— S z o k t á l f o g l a l k o z n i k ö n y v e k k e l ?— M á r s o k k ö n y v e t o l v a s t a m . —— A z k e l l ! — m o n d t a k o m o l y a n . — A z e m b e r v é g r e i s n e m

é l h e t ú g y , m i n t a z á l l a t .M é g s o k a t , s o k k o m o l y d o l g o t t u d t a m m e g t őle e z e k e n a

m u n k a u t á n i h a z a f e l é s é t ák o n , a m i k r ő l a z e l őt t f o g a l m a m s e m v o l t .M o s t , h o g y a m ú l t a k k ö d é n á t v i s s z a t e k i n t e k , é r z e m : n a g y h á l á v a l t a r t o z o m n e k i , m e r t az é l e t b i z o n y t a l a n ö s v é n y e i n a z i r á n y ta h e l y e s ú t r a ő m u t a t t a m e g .

A z t á n i s m é t e l v á l t u n k , h o g y s o k á , n a g y o n s o k á t a l á l k o z z u n km a j d . E z í g y i s tö r té n t :

A meste rünk . , e z a h a t a l m a s és f é l e lmetes ú r , a k i n e k m e g j e l e n é se a z é pü l e t en m i n d i g á l t a l á n o s i z g a l m a t o k o z o t t , a k i á l l a n

dóan e l é gede t l e n v o l t v e l ü n k é s f o l y t o n k á r o m k o d o t t , ü z e n e t e tk ü l d ö t t . D é l v o l t , a m i k o r a z ü z ene t m egé rk e ze t t s a f a l a t m e g a k a d t a t o r k u n k o n . Ü z e n e t é b e n a z á l l t , h o g y „ tek in te t te l a nehézv i s z o n y o k r a , a j ö v ő h é t e n b é r e i n k e t k é n y t e l e n l e s z á l l í t a n i . "

A z ü z e n e t á l ta l á n o s e lk e s e r ed é s t v á l t o t t k i . A z e m b e r e k össze d u g t á k f e jü k e t : z ú g o ló d ta k . V a l ó s á g o s f o r r o n g á s v o l t a z é pü l e t en .A z i n d o k o t , h o g y „nehe zek a v i s z o n y o k " s e n k i n e m a k a r t a e l f o g a d n i .

A z á l t a l á n o s z ú g o l ó d á s k ö z e p e t t e e g y e d ü l V í g k e d v ű B e n c em a r a d t n y u g o d t . V i d á m a n m ó k áz o tt , v i c c e l t : „ n a h át , m i t a k a r t o k ,m é r t z ú g o l ó d to k , h á t a s z e g é n y m e s t e r n e k i s é l n i k e l l ; m i b ő lt a r t s a k i s z e r e tő it és m i b ő l v e g y e n m é g e gy - k é t h á z a t ö r e g n a p j a i r a . . . " és i g y t o v á b b . N é h a m u n k á s o k k a l l á t t a m s u t t o g n i ,

é r t e k e z n i i t t - o t t , de e z t i s n y u g o d t a n , m e l e g e m b e r i a r c c a l . . .A n a p e l t e l t , a z ú g o l ó d á s a l á b b h a g y o t t . M á s n a p h a l l g a t a g e m b e r e k j ö t t ek -m en tek a z é pü l e t en . É r z e t t , h o g y m i n d e n f e jb e n s z o r o n g e g y t i t k o s g o n d o l a t s n e m t u d n a p v i l á g r a jö n n i . E s t e , a m i k o r h a z a f e l é t a r t o t t u n k , P é t e r f á r a d t a k l á t s z o t t .

— M i l e s z m o s t ? — k é r d e z t e m ú t k ö z b e n .K e s e r ű e n l e g y i n t e t t :— S e m m i . E z e k m i n d g y á v a k u t y á k . Ü g y k e l l n e k i k a g a r a s ,

m i n t a z e b n e k a c s o n t .K é t s é g b e v o n t a m a s z a v a i t , d e s z o m b a t e s t e , b e k e l l e t t l á t n o m ,

h o g y i g a z a v a n . . . A fi z et és n é l a m é r n ö k m i n d e n k i t ő l m e g k é r

d e z t e : „ a l á v e t i m a g á t a z ö s m e r t et e tt f el t ét e le k n e k ? " — A m u n k á s o k l e h a j o l t f e j j e l , b e lü l v a l ó é gé s s e l, a m ega l á z o t t s ág é r z e t é v e l ,s o r b a n í g y f e l e l t e k : „ i g en — i g e n ! " A z e g y e t l e n „ n e m " - e t B e n c e

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


P é t e r v á g t a o d a a k é r d ő h ö z . H a n g j a k e m é n y v o l t , é r c e sen c s e n ge t t . Ü g y v e r ő d ö t t a f i i l e k d o b j a i r a é s a s z í v ek r e , m i n t a k a l a p á c si i é s e .

M o s o l y o g v a j öt t k i a z i r o d á b ó l . K a l a p j á t v í g a n f ejé r e c s a p t a ,S z e r s z á m o s z s á k j á t h á t á r a v e t e t t e és c s e n d e s d a l t d ú d o l v a m e n t

t o v á b b . A m i k o ra

k a p u a l a t t s e r e g l ő z ú g o l ó d ó m u n k á s o k e l ő t te l h a l a d t , az a j o n g á s m e g a k a d t s at ö m e g s z o r o n g v a , n é m a t i s z t e l e t t e l n y i t o t t előtte u t a t . C s a k a k k o r m e r t e k m e g s z ó l a l n i i s m é t ,

a m i k o r b á t o r , b ü s z k e a l a k j a t o v a t ű n t . . .M e n t a z u e e á n . A m i n ta z á l l v á n y o k á r n y é k a a ló l k i é r t, ad é l ut á n i n a p tü ze s fé n y e k a c a g v a öle l te k a r j a i b a . K ö n n y e d l é p t e i v e l ú g y t ü n t , m i n t h a an a p f é n y b e n b o l d o g a n r e p ü l n e . . .

S o k á i g n é z t e m u t á n a . A g y a m o n k e re s z tü l f u t o t t e g y a k a r a t o sg o n d o l a t , h o g y é n i s h o z z á h a s o n l a t o s l e g y e k .

P A L O T Á S I M R E

iiiiHBiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiin

Egy n a p a h e g y e k b e n

K i n y i s s a m - e as z e m e m , v a g y m é g a l u d j a k e g y e t — g o n d o l -1 a m m a g a m b a n . E l z s i b b a d t t a g j a im a t fé lő s en n y ú j t o t t a m k i ak é n y e l m e t l en d e s z k a á g y o n . A z é js z a k a k ét s z er c s ús z o tt k i a l ó l a me g y d e s z k a , s é n — m é l y á lo m b ó l f ö l ij e dv e a fö ld ön t a l á l ta m m a i a m . J o b b l e tt v o l n a k i n t a l u d n i a n a g y f ü g e f a a l a t t , jó l tö l töttfcsalmazsákon, d e M i l i c a , a z é n k e d v e s v e n d é g l á t ó g a z d a s s z o n y o m» e m e n g e d e t t -

— S o k as k o r p i ó — m o n d t a — sn e d v e s i s h a j n a l b a n , n e ml e s z jó .

S o k á n e m b i r t a m e l a l u d n i . Ah o l d fé n y a z a p r ó a b l a k o n á tb e sü tö t t as z o b á b a . N e m s z o k t a m m e g a z i l y e n r e c s e g ő - r o p o g ó sá g y a t , s í g y e g y r e f o r g o l ó d t a m . M a j d a g y o n n e m ü t öt t e g y n a g y ,d a r a b s z á r a z s á r m a l t e r , a m i l e v á l t af e j e m f ö lö t t l ev ő f a l r ó l —a p r ó b b - n a g y o b b f ö l d d a r a b o k k a l , s z a l m á v a l , p o r r a l b e s z ó r t a t i s z t á n á th ú z o t t, g y a p j ú v a l t öm ö tt f e jp á r n á m a t . M o s t m á r ó v a t o s a b Sv a g y o k s n e m m o z gó m a n n y i t , c s e n d e s e n k ö r ü l n é z e ge t ek a h o m á l y o s s z o b á b a n . O l y a n , m i n t a l e g t ö b b c r n a g o r a i h á z .

M e n n y i r e m á s e z a s z o b a , m i n t a z , a m e l y i k b e n én s zü l e t t em .P e d i g a z i s c s a k s z e g é n y e s p a r a s z t h á z v o l t . A n y á m m i n d e n hé tenh í g í t o t t s á r g a f ö l d d e l m á z o l t a a p a d l ó t , s a f a l a k a t év en te k é t s z e rv izép fehérre m e s z e l t e .

E z a h á z i t t k ő b ő l é p ü l t , m i n d e n t a p a s z n é lk ü l . E g y g y e n g ef a l k é t r é s z r e o s z t j a a h á z a t . A z e ls ő h e l y i s é g e g y i k f e l é b en e gytehén v a n a b o r j á v a l , a m á s i k f el e, a m i t e g y p á r h o r d ó é s d é z s avá l a s z t e l , a k o n y h a . Af ö ldön s z a b a d t ű z h e l y . Am e s t e r g e r e n d á -im l l e l ó g ó v a s l á n c r a a k a s z t j á k ak i s e b b - n a g y o b b b o g r á c s o t , aa l a t t a s z a b a d o n r o p o g a t ű z . S z á r a z g a l y a tüze lő . A l a c s o n y , k i sa s z t a l s n é h á n y h á r o m l á b ú k is s z ék ak o n y h a egé s z b e r ende zé se .

H á t afü s t? A z s z a b a d o n száll föl, s m i v e l m e n y ez e t n i n c s ,ac s e r e p e k k öz t a h á z t e tőn á t i l l a n e l , m i u t á n v ö r ö s r e c s í p te a h á z i a s s z o n y s z e m e i t .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A m á s i k h e l y i s é g la k ó s z o b a . M e n y e z e t i t t s i n c s . S z u r k o s , f e k e t e g e r e n d á k t a r t j á k a h á z t e t ő t . A s zé l p o r t és p i s z k o t h o r d as z o b á b a , t é l e n p e d i g h ó v a l s z ó r j a t e l i a z a l v ó k a t . A p a d l ó i s h é

z a g o s , l e l e h e t l á t n i a s z o b a a l a t t l é v ő f é l i g p i n c e f é l i g i s t á l l ó b a -I t t k é t s z a m á r és p á r s o v á n y t y ú k h ú z ó d ik m e g . A s z o b a s z i k l a

k ö v e k b ő l ö s s z e t á k o l t f a l a i n a r é g i t a p a s z tá s m a r a d é k a . M e s z e tk i t u d j a m i k o r l á t o t t u t o l j á r a . A b e r e n d e z é s e g y h o s s z ú a s z t a l ,p á r s zé k s h á r o m á g y . E g y d e s zk a l ó c a — a z ö r e g a p ó é . E g y k e s k e n y , v a l a m i á r v e r é s e n s z e r z e t t v a s á g y , t i s z t a , f e h é r t a k a r ó v a l —M i l i e a á g y a . N o s é s a V i d ó é , a z a f á b ó l t á k o l t á g y , a m i v e l o l y a nk e l l e m e t l e n t a p a s z t a l a t a i m v o l t a k a z é j j e l .

A h á z b a n m i n d e n k i k o r á n k e l , e n g e m i s k i h í v o t t a z á g y b ó le g v r a g y o g ó n a p s u g ár , a m i a k i s a b l a k o n k e r e s z t ü l a z á g y a m r ah u l l .

E g y - k e t t ő r e k i n n v a g y o k a k o n y h á b a n , k ö rü l n é z e k — m i h e zi s k e z d j e k ! E g y k i s á g g a l m e g p i s z k á l t a m a h a m u t , a m i v e l M i

l i e a l e t a k a r t a a p a r a z s a t . G y u f á t i t t r i t k á n h a s z n á l t a k , a z d r á g a .E g y p á r s z á r a z g a l l y a t d o b o k a p a r á z s r a , s e l k e z d e m f ú j n i . F ú j n á m , d e s e h o g y s e t a l á l o m e l a p a r a z s a t . C s a k a h a m u s zá l l f ö l é sb e l e p i a r c o m , h a j a m , s z e m e m . M á r l é l e g z e t e t s e m t u d o k v e n n i —m i k o r fü s tö s k ö n n y e i m e n á t m e g l á t o m a V i d ó t , a h á z i g a z d á t .

— J a j — m o n d o m n e k i — e l e g ü k l e h e t s z e g é n y a s s z o n y a i t o k n a k , h a c s a k a t ű z g y ú j t á s s a l í g y k e l l v e s z ő d n i ö k ! . . .

V í d ó m o s o l y o g v a n y ú j t á t e g y v é k o n y b a m b u s z n á d a t :

— A z e g y i k v é g é t t e d d k ö z e l a p a r á z s h o z , a m á s i k v é g é b e f ú j j á l c s a k j ó l b e l e .

í g y m á r m e g y . H a m a r l e m o s o m a h a m u t é s a füs t ö t a h á ze l ő t t e g y k i s b ö g r é b ő l ö n t v e a v i z é t a m a r k o m b a . A v í z r e v i g y á z n ik e l l m o s d á s ra , m o s á sr a n e m s z a b a d s o k a t p o c s é k o l n i !

N é z e g e t e m a t á ja t . L e n n a h á z a l a t t a s z i k l á s h e g y l é p c s ő z e -t e i n k e z d ő d n e k a k i s J e g el ők , s z ő lő k , s z á n t ó f ö l d n e k h a s z n á l t a p r óf ö l d d a r a b o k . A l i g p á r m é t e r h o s s z ú és s z él es f ö l dd a r a b o k . E g y -e g y s o r s z ő l ő v e l ö v e z v e . É v t i z e d e k e n á t g o n d o s k é z z e l m ű v e l t é l dt i s z t o g a t t á k a k ö v e k t ő i . T e n y é r n y i f ö l dd a r a b o k , m i k e n n e k a b á t o r n é p n e k , n e h é z m u n k a á r á n m e g a d j á k a f e k e t e k e n y e r e t , a s á r g a k u k o r i c a g a n c á t . M e g t e r e m a b ú z a , á r p a , k u k o r i c a . C sa k g y a k o r i a s z á r a z s á g , h o l a b ú z a , h o l a k u k o r i c a s z á r a d e l . E s z e m b ej u t e g y n e m r é g i s z o m o r ú é l m é n y e m .

A m ú l t k o r a f a l u k i s b o l t j á n a k n y i t o t t a j t a j a e l ő t t m e g á l l te g y s z a m á r . C s o n t o s h á t á r ó l l e s z á l l t e g y k o m o r a r c ú e m b e r . C r n a g o r a i v i s e l e t e k o p o t t , p o r o s a t ö b b ó r a i ú t t ó l . L a s s ú m o z d u l a t t a ll e o l d a s z a m á r f a n y e r g é r ő l e g y a g y o n f o l t o z o t t z s ák o t . 1 5 k i l ó k u k o r i c á t k é r . A b o l t o s m é r i , p e r e g a s z e m : a r a n y s á r g a , t i s z t a , n a g y s z e m ű , b á c s k a i k u k o r i c a . A p a r a s z t v e s z e g y p á r s z e m e t , n é z i , f o r g a t j a . K e m é n y a r c c a l , f u r c s a s z e m e k k e l . V o l t r a j t a — m e g é r e z t e m , m é g m i e l ő t t s z ól t v o l n a — v a l a m i d a c , k e s e r ű s é g , v a l a m in a g y o n e m b e r i , n a g y o n fá jó . . .

S z ó b a e l e g y e d t ü n k . L a s s a n , v o n t a t o t t a n b e s z é l t . M i n t h a m i n d e n s z a v á n a k s ú l y a l e t t v o l n a . . .— E z a k u k o r i c a m á s , m i n t a m i é n k . . . E z a z i g a z i ! V i s z e m

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


a m a l o m b a k e n y é r n e k ő rö l te t n i . A z e n y é m — k é r d i k ? E l s z á r a d t-az m i n d e g y s z á l i g . M é g m a g n a k s e m t e r m e t t . . T a v a l y v e t e t t e m b ú z á t , a z i s e l s z á r a d t . A z a k i s k u k o r i c a h ú z o t t k i b e n n ü n k e t , a m i t c s a k ú g y m e l l é k e s e n v e t e t t e m . H á t a z é r t a z i d é n m i n d e n r e m é n y ü n k a k u k o r i c a v o l t . B ú z á t n e m i s v e t e t t ü n k , h i s z e nt a v a l y m é g m a g j a s e m m a r a d t . P é n z s e v o l t , h o g y v e t t ü n k v o l n a .A z id én m e g a k u k o r i c a s z á r a d t e l , c s a k b ú z a t e r m e t t . M o s t i t tá l l u n k , a r a t á s u t án , e g y s z e m k e n y é r n é l k ü l . O t t h o n s o k a g y e r e k , a z m e g n e m ér t i , s c s a k k e n y e r e t k é r .

— A d d i g m é g v a n m i t e l a d n i a h á z b ó l , i d e j ö v ö k e g y k i s z s ákk u k o r i c á é r t . E n n e k m u s z á j l e n n i . L a s s a n k é n t m i n d e n m o z d í t h a -t ó t e l k e l l a d n u n k , h a é h e n h a l m n e m a k a r u n k . . .

M e s é l t m é g , v o n t a t o t t a n , h a l k a n . J ö n a t é l . A h á z t e t ő r e p e d tc s e r e p e i k ö z t f ü t y ü l v e s ü v í t b e a h i d e g s zé l , b e a füs t ös , s ö t é t e s. s z obába , a h o l a t ű z k ö r ü l k u p o r o g n a k a g y e r e k e k . H a s z e m b ev a u n a k a t ű z z e l — a h á t u k fá zi k .. H a m e g f o r d u l n a k , a h á t u k é ga m e l e g t ő l , d e e l ő l c s í p a h i d e g . X o , d e c s a k l e g y e n k e n y é r ! S á r g a , r a g a d ó s , r o s s z u l s ü t ö t t , d e k e n y é r !

Á l l o k a h á z e l ő t t és n é z e m a m a r o k n y i f ö l d e k e t a t e n g e rs z i k l a k ö z ö t t , a m i b ő l a z e m b e r v é r e s v e r e j t ék k e l , e r ő v e l , t é p i k ia k e n y e r e t .

M. i í i e a a s z i k l a f a l h o z l ö k i , s á l l v a f e j i a t e h e n e t . V í d ó m o s th a j t j a a h á z e l é a m á s i k t e h e n e t a k i s l e g e l ő r ő l . E g y ü t t m e g y r ü n kv i z e t h o z n i . L a s s a n k a p a s z k o d u n k a s z i k l á s ú t o n f e l f e l é .

— V i g y á z z — i n t e t t V i d ó — l e n e c s ú ss z , m e r t b a j l e s z !

V i g y á z v a h a j o l o k e l őr e , s l en é z e k a h á r o m - n é g y m é t e r m é l y

g ö d ö r b e . E g y t e r m é s ze t e s s z i k l a ü r e g v o l t a v í z t a r t á l y , a l i g e g ym é t e r n y i v í z z e l a f en e k é n . I n n e n a d n a k a j ó s z á g n a k i n n i , s i n n e nv i s z n e k m o s á s r a .

A z i v ó v i z e s g ö d r ö t i s l á t n i a k a r t a m . E z i s é p p o l y s z i k l a ü r e g ,m i n t a m a z , c s a k m é g m é l y e b b , s a v i z m é g k e v e s e b b . P á r l e h u l l o t t , r o t h a d t l e v é l a f e l s z í n é n . B i z t o s a n v a n b e n n e g i l i s z t a i s . g o n d o l t a m m a g a m b a n . D a c á r a a m e l e g n e k , s a s z o m j a m n a k , e l m e n ta k e d v e m a z i v a s t ó l .

. M i r e l e é r ü n k , a k o n y h a a s z t a l o n m á r p á r o l o g a m e l e g , h a b o st e j . K i s b ö g r é b ő l i s s z u k a z Í z l e t e s f e k e t e b ú z a k e n y é r h e z . E g y k i ss z a l o n n a i s k e r ü l a z a s z t a l r a . — N o — m o n d o m — t i n e m i s v a g y t o k o l y a n s z e g é n y e k . B ú z a k e n y é r , ( a z i d é n j ó l t e r m e t t a b ú z a ,c s a k a k u k o r i c a s z á r a d t e l ) t ( e j , s z a l o n n a , n a g y s z e r ű r e g g e l i !

R e g g e l i u t á n k i k i m e g y d o l g á ra . I t t u g y a n n i n c s o l y a n s o km u n k a , m i n t n á l u n k , h i s z e n a k e v é s a f ö l d , k e v é s a j ó s z á g . N a p s z á m b a s e m i g e n m e n n e k e r r e f e l é . A f é r f i a k a s z i k l á s f ö l d e tg y o i n l á l g a t j á k , v a g y a j ó s z á g g a l v e s ző d n e k , m i m e g l eü l ü n k ak ü s z ö b r e s p u c o l j u k a z e b é d r e v a l ó z ö l d b a b o t . D é l u t á n m a j d e l m e g y ü n k a z o l v a s ó b a , h a t á r o z z u k e l M i l i e á v a l . A h o g y e g y p e r c r ef e l t e k i n t ü n k m u n k á n k r ó l , k á p r á z i k s z em ü n k a s z i k l á k r ó l v i s s z a v e r ő d ő n a p s u g á r o n .

D é l u t á n a h á z i f o g l a l a t o s s á g o k u t á n f e l c i h e l ő dü n k s e l i n d u l u n k a k a n y a r g ó s z i k l á s ú t o n a z o l v a s ó f e lé .

V é g r e e l i n d u l t u n k . M i l i c a f e l ö l t ö z ö t t , m i n t h a a v á r o s b a m e n -

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


n e . Ú t k ö z b e n n é h á n y l e g én n y e l t a lá lk o z t u n k . V á l l u k o n h o s s z ú -n y e l ű k i s s a r l ó . A z e r dő b e m e n t e k g a l y a t v ágn i , t é l i r e a k e c s k é k n e k .

S a j n á l j u k , h o g y n e m l e s z n e k a z o l v a s ó b a n . D e ők b i z t a t n a k , ,l e s z o t t v a l a k i . M i n d i g a k a d , a i d k ö n y v e t h o z , v a g y v i s z .

A z ú ton , s z i k l á k k ö z t , m e g - m e g á l l í t a n a k b e n n ü n k e t M i l i c ai s m e r ő s e i . A f é r f i a k k a l k e z e l ü n k , a z a s s z o n y o k j o b b r t i l . b a l r ó l ,m e g c s ó k o l j á k a r c u n k a t . K e d v e s s z o k á s . R i t k a a z i d e g e n i t t ah e g y e k k öz t , k e d v e s k e d n e k n e k i k . H í v n a k l>en n ü n ket eb é dr e , v a

c s o r á r a . É n v o n a k o d o m , n e m a k a r o m t e r h e l n i a m ú g y i s s z e g é n y e *a s z t a l u k a t . D e M i l i c a b ö k d ö s , h o g y n e m l e h e t v i s s z a u t a s í t a n o m .

— I t t a z o l v a s ó — m o n d j a M i l i c a , e g y e g y s z e r ű p a r a s z t - h á z r am u t a t v a . B e l ü l k é t s z o b a , e g y v a k a b l a k d e s z k a p o l e o k k a L A d e s z -k á k b n a p r ó b b - n a g y o b b k ön y v e k . A k i s k ö n y v e k m o c s k o s a k , s z a m á r fü le s ek . A n a g y o b b v a s k o s a b b k ö n y v e k t i s z t á b b a k , s i m á k , l á t s z i k , h o g y n e m s o k k éz b en v o l t a k m é g . A p a r a s z t m é g n e m s z o

k o t t o l v a s á s r a , s a k i s e b b k ö n y v e k n e k b á t r a b b a n á l l n e k i . A z o l v a s ó b e r e n d e z é s e e g y j ó n a g y a s z t a l , s e g y p á r d u r v á n g y a l u l tp a d .

E g y p á r l e g é n y ü l a s z o b á b a n é s Z l a t a , a f a l u l e g s z e b b ésl e g o k o s a b b l á n y a .

H a m a r o s a n n a g y l e t t a b a r á t s á g s s z a b a d o n beszé lge t tünk , ,e g y r ő l m á s r ó l. N e m s o k á r a m e g jö tt ek a f i u k i s a h e g y r ő l .

— R i t k a v e n d é g e k v a g y t o k — m o n d j á k , — a g a l l y m é g r á é r .B e s z é l g e t é s k ö z b e n s z ó e s i k m i n d e n r ő l . H o g y m i l y e n k ö n y v e t

s z e r e t n e a p a r a s z t , a z e g y s z e r ű d o l g o z ó e m b e r . H o g y a n k e l l en en e k i í r n i , h o g y m e g é r t s e , h o g y k öze l l e g y e n h o z z á . H o g y f ö l f o g j as a j á t e g y s z e r ű e s z é v el és m e g é r t s e , h o g y az é letet l e h e t j o b b á , ss z e b b é t e n n i .

— N e h é z m e g ér t et n i a z z a l , a k i m é g n e m s z o k o t t h o z z á , h o g ya s a j á t e s z é v e l g o n d o l k o d j o n — m o n d j a a z e g y i k — , m i n d a n n y i u n k n a k j o g u n k v a n a t u d á s r a , t a n u l á s r a , h a l a d á s r a . M i a z o nv a g y u n k , h o g y e z t l e g a l á b b a fi a t a l s á g g a l m e g ér t e s s ü k .

— D e h i s z e n — m o n d j a a m á s i k — m é g a z ö r e ge k i s v e l ü n kt a r t a n a k . I d e e n g e d n e k b e n n ü n k e t s n e m h a r a g s z a n a k ' , h a e g y k i c s i t m e g r ö v i d í t j ü k a m u n k a n a p o t , h o g y e l ő b b i d e jö h e s s ü n k . H a ^v a l a m i t r e n d e z ü n k , a b í r ó m a g a m e g y e n g e d é l y t k é r n i a m e g y é r e *

— T é n y l e g n e m p a n a s z k o d h a t u n k e m i a t t — m o n d j a Z l a t &— T u d já to k m i v o l t a t a v a s s z a l . É p p e n k u l t ú r h á z u n k a t k e z d t ü l cé p í te n i , s a l e g n a g y o b b m u n k á b a n t a l á lt b e n n ü n k e t a m a j á li s .E l ő z ő e s te ö s s z e jö t tü n k i t t a z o l v a s ó b a n m i n d a n n y i a n . Jöttek még:a z o k a l á n y o k i s , a k i k k ü l ö n b e n n e m s z o k t a k j ö n n i . M o s t el jötteka b á t y j u k k a l , m e r t k i m o n d t u k , h o g y m i n d e n f i ú n a k i d e k e l l s z o k t a t n i a l e á n y t e s t v é r e i t . H a d d t a n u l j a n a k a z ok i s v e lü n k . E g y s z ó v a l , s o k a n v o l t u n k , m a j d n e m m i n d e n f i a t a l a f a l u b ó l . T e k i n t v e ,h o g y k ö z ö s h á z u n k k a l m i e l őb b k é s z en a k a r u n k l e n n i — t e r j e s z t e t te e l ő a t i t k á runk — a h e l y e t t , h o g y a v ö l g y b e m e n n é n k t á n c o l n i — i n k á b b d o l g o z u n k m i n d a n n y i a n a h á z un k o n . — N a g y l á r

m a t á m a d t . V o l t a k , a k i k i n k á b b t á n c o l n i a k a r t a k a m u n k a ü n n e p é n . D e a v é g é n a b b a n m a r a d t u n k , h o g y d o l g o z n i f o g u n k . A n a g yv i t a t k o z á s b a n é sz r e s e m v et tü k , h o g y ap á i n k i s ö s s z ejö tt ek a z o l -

— Sfi _

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


v a s é b a n . L á t o m é n , h o g y s u t t o g v a t á r g y a l n a k v a l a m i t . A z u t á na z a p á m i d e j ö t t a z a s z t a l h o z és i n t e t t , , h o g y h a l l g a s s u n k m á r ,i n e r t v a n v a l a m i m o n d a n i v a l ó j a . N a g y n e h e z e n c s e n d l e t t . A t ö b b i ö r e g i s b e j ö t t ,s l e ü l t e k a f a l m e l l e t t i p a d o k r a .

— H a l l j á t o k c s a k — s z ó l t a p á m — e d d i g m i n d e n é v b e n l e

m e n t e t e k m a j á l i s k o r a v ö l g y b e h a r m o n i k a s z ó v a l , m i n t m i n d e nf a l u f i a t a l s á g a . N i n c s r e n d j é n , h o g y e z t e l h a g y j á t o k . M i m á i *m e g b e s z é l t ü k — s i t t a p a d o n ü l ő p i p á z ó k r a m u t a t o t t — , h o g yh e l y e t t e t e k m i d o l g o z u n k a h á z o n . . .

— M i k o r h a j n a l b a n h a n g o s n ó t a s z ó v a l e l i n d u l t u n k , m á r o t tt a l á l t u n k p á r d o l g o z ó t a h á z n á l . N e v e t v e i n t e g e t t ü n k n e k i k . V á j t aa s z i k l á t a z n a p , m é g a h e t v e n é v e s , ö r e g K r s z t o bács i i s . . .

Z l a t a e l h a l l g a t o t t . A t ö b b ie k i s v á r t á k , m i t f o g o k s z ó l n i .N e k e m a l i g j u t o t t szó a n y e l v e m r e . A z u t á n c s a k a n n y i t m o n d

t a m :— I l y e n s z ü l ő k n e k c s a k i l y e n g y e r e k e i l e h e t n e k , m i n t t i .

B á t r a k , o k o s a k , h a l a d ó k .— E s t é r e f e l j ö v ü n k h o z z á to k és t o v á b b m e s é l g e t ü n k . L e s z

k i s n ó t a s z ó i s .H a z a f e l é m e n e t m é g b e k e l l e t t t é r n ü n k e g y u d v a r b a , a h o l v á r

t a k r á n k . F e k e t e k á v é v a l é s g y ü m ö l c c s e l k í n á l t a k m e g b e n n ü n k e t ,a m i n t a h á z e l ő t t i p a d k á r a l e t e l e p e d t ü n k .

E s t e l e t t , m i r e h a z a é r t ü n k . A z ö r e g é p p ú g y ü l t a h á z e l ő t t ik ő p a d o n , m i n t m i k o r d é l u t á n e l m e n t ü n k . C s a k V í d ó v o l t t ü r e l m e t l e n :

— H o l i s t u d t o k o l y a n s o k á m a r a d n i ? ! T i a s s z o n y n é p sé g , h ab e l e k e z d t e k , n i n c s v é g e a m e s é n e k ! . . .

A t e h e n e k i s v á r t á k M i l i c á t . A k i s b o r j ú k b ő g t e k a z i s t á l ó b a n .M i l i c a k i e n g e d t e ő k e t s a t e h e n e t m e g f e j t e . B e n t a tű z m á r n a g y b a n r o p o g o t t . V í d ó e l k é s z í t e t t e a z a s z t a l r a a k e n y e r e t é s a s z á r a z s o n k á t . M é g i s j ó e z a m i V í d ó n k , c s a k t e t t e t i a h a r a g o t .

S z é p a z e s t e i t t f e n n a h e g y e k k ö z ö t t . A l a t t u n k a m e s s z e s é g b e n a S k a d a r i t ó s z ü r k é l i k . L a s s a n , s z i n t e e g y e n k é n t b ú j n a k k ia c s i l l a g o k , m i n t m e g a n n y i m é c s e s , h o g y e n n e k a s z e g é n y n é p n e ki n g y e n v i l á g i t s a n a k . A h á z m ö g ö t t k e c s k é k j ö n n e k l e c s e n g e t y ű -v e l a n y a k u k o n , f á r a d t a n v i s z i k n e h é z e m l ő i k e t . M ö g ö t t ü k k i s l á n y ,r o n g y o s k i s r u h á b a n , k ö t é s se l a h ó n a a l a t t , — h a j t j a h a z a a j ó

s z á g o t . — N i n c s i t t u c c a s e ú t . A h á z e l ő t t i k i s t é r , u d v a r i s ú t i s .V á r o m a f i a t a l o k a t . H a s ö t é t le s z i s , j ö n n e k . I s m e r n e k m i n d e nk ö v e t , m i n d e n f á t , m i n d e n k i u g r ó s z i k l a s z i r t e t .

A t á v o l b ó l m i n t h a m á r h a l l a n á m e r ő t e l j e s , v í g d a l a i k a t .

K A S Z Á S K A T A L I N

Nem hiszek a fajok és nemzetek e l lenségeskedésének szüJésé-§ében. Nem hiszem, hogy a gond o lkodásm ódbe l i kü lönbség a f ehénember term észetes gyűlöle tét vál tan á k i a fekete, vagy més fa joJéellen; a sz lávókét az angolok, vagy az o roszokét a zs idók ellen.

( G o r k i j ) '

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A büntető jog és a lka lmazásaA m a i b ü n t e t ő j o g t u l a j d o n k é p e n n e v e l é s i e s z k ö z n e k , a p e d a g ó g i a

e g y f a j t á j á n a k t a r t j a m a g á t . H i v a t a l o s a n l e m o n d a b o s s z ú g o n d o l a t á

r ó l s a z t á l l ít j a , h o g y a g o n o s z t e v ő n e k , a t ö r v é n y e l l e n v é t ő n e k m e g

j a v í t á s a a v a l ó d i c é l j a . A m a i b ü n t e t ő j o g v é l e m é n y e s z e r i n t m ó d s z e r et é n y l e g m e g i s f e l e l á l t a l á b a n a n n a k a c é l n a k , h o g y a t e t t e s t megja

v í t s a . E z t at j a v í t á s t k é t fé l e ú t o n - m ó d o n v é l i e l é r n i : e g y p o z i t í v é s e g y

n e g a t í v m ó d o n . A n e g a t í v m ó d s z e r i n t a b ü m t e t é s a n n y i r a m e g f é l e m

l í t i , a n n y i r a e l r e t t e n t i a t e t t e s t h a s o n l ó b ű n c s e l e k m é n y t ő l , h o g y a j ö

v ő b e n b é k é s é s e r k ö l c s ö s p o l g á r r á v á l i k . A m á s o d i k , p o z i t í v m ó d a r r a

t ö r e k s z i k , h o g y j ó v i s e l k e d é s e s e t é n f o k o z a t o s j u t a l m a z á s i r e n d s z e r r e l

( m i n t a m i l y e n e k p l . b i z o n y o s k ö n n y í t é s e k a f o g s á g b a n , a b ü n t e t é s e g y

r é s z é n e k e l e n g e d é s e s t b . ) k é n y s z e r m u n k á v a l , e g y t i s z t e l e n d ő é p ü l e t e s

v i g a s z t a l ó s z a v á v a l , b u z d í t á s á v a l é s m á s e s z k ö z ö k k e l a g o n o s z t e v ő b ő l

s z o c i á l i s a n h a s z n á l h a t ó p o l g á r t n e v e l j e n .

E z e k a m ó d s z e r e k t e l j e s e n a z o n o s a k a g y e r m e k n e v e l é s s z o k á s o s

e s z k ö z e i v e l ,

A t a p a s z t a l á s a z o n b a m a z t m u t a t j a , h o g y e z e k a m ó d s z e r e k b i z o n y

k e v é s e r e d m é n n y e l j á r n a k . D e n e m i s l e h e t n e k e r e d m é n y e s e k . M e r t

h i s z e n a b ű n ö z ő k n a g y r é s z e a z é r t v é t a t á r s a d a l o m ' t ö r v é n y e i e l l e n ,

m e r t a z é h s é g , s z o m j ú s á g v a g y m á s e l c m n t á r i s s z ü k s é g l e t k é n y s z e r í t i

r á ; e z e k n é l t e h á t a b ü n t e t é s e g y á l t a l á b a n n e m m e g f e l e l ő es z k ö z , ' h o g y

v i s s z a t a r t s a ő k e t a> b ű n t e t t e l k ö v e t é s é t ő l . E z e k b e n a z e s e t e k b e n c s a k

e g y e t l e n c é l s z e r ű j a v í t á s l e h e t s é g e s , t . i . a b ű n ö z ő g a z d a s á g i e x i s t e n .

c i á j á t o l y a n f o k i g b i z t o s í t a n i , h o g y n e k e l l j e n b ű n t é n y h e z f o l y a m o d n i a

l e g e l e m i b b s z ü k s é g l e t e i n e k k i e l é g í t é s e v é g e t t .H a p e d i g n e m i l y e n g a z d a s á g i o k o k b ó l , h a n e m i n d u l a t i , ö s z t ö n ö s

b ű n t é n y e k r ő l v a n s zó , a k k o r a b ü n t e t é s u g y a n o l y a n k e v é s s é a l k a l m a s

e s z k ö z e a j a v í t á s n a k , m i n t a z e l s ő e s e t b e n . A p s y c h o a n a l i t i k a i ( l é l e k

e l e m z é s i ) t a p a s z t a l a t o k m á r r é g e n b e b i z o n y í t o t t á k , h o g y o l y a n b ű n t é

n y e k , a i m e l y e k e t t u d a t t a l a n ö s z t ö n ö k h a t á r o z n a k m e g , n e m a k a d á l y o z

h a t o k m e g a z e m b e r t u d a t o s r é s z é n e k a b e f o l y á s o l á s a á l ta l . A z ö s z t ö n ö s

b ű n ö z ő k n é l , m á s s z ó v a l : a b ű n ö z ő n e u r o t i k u s o k n á l ( i d e g b e t e g e k n é l ) é p

p e n o l y a n l e h e t e t l e n e z , m i n t a n e m b ű n öz ő n e u r o t i k u s o k n á l .

A r ö v i d s é g k e d v é é r t n e m a k a r o k s o k á i g i d ő z n i e n n é l a m e g á l l a

p í t á s i n á l , d e a v i t a a l k a l m á v a l s z í v e s e n v á l l a l o m a n n a k a z á l l á s p o n t n a ka k é p v i s e l e t é t , h o g y a b ű n t é n y e k c s a k n e m k i z á r ó l a g e r r e a k é t o k r a v e

z e t h e t ő k v i s s z a : v a g y g a z d a s á g i , v a g y p s y c h c p a t o l ó g i a i ( l é l e k k ó r -

t a n i ) t e r m é s z e t ű e k ; m á s s z ó v a l v a g y n o r m á l i s e l e m i s z ü k s é g l e t e k k i e l é

g í t é s e , v a g y b e t e g e s s z ü k s é g l e t e k k i e l é g í t é s e , i l l e t ő l e g s o k s z o r a k é t t é

n y e z ő e g y ü t t h a t á s á n a k a k ö v e t k e z m é n y e i .

E z z e l t e r m é s z e t t s e n s e m m i ú j a t n e m m o n d t u n k , h i s z e n a j o g t u d o

m á n y k l a s s z i k u s t u d ó s a , F r a i n z v o n L i s z t m á r 3 0 é v v e l e z e l ő t t í g y h a t á

r o z t a m e g a b ű n c s e l e k m é n y t : „ Je c le s V e r b r e c h e n i s t d a s P r o d u k t a u s

d e r E i g e n a r t d e s V e r b r e c h e r s e i n e r s e i t s u n d d e r d e n V e r b r e c h e r R m

A u g e n b l i c k d é r T a t u m g e b e n d e n g e s e l l s c h a f t l i c h e n V e r h a l t n i s s e a n c i e r -

s e i t s " . ( M i n d e n b ű n t é n y e g y r és z * a t e t t e s s í k o s s á g a i n a k , m á s r és z t at e t t e s t a c s e l e k m é n y p i l l a n a t á b a n k ö r ü l v e v ő t á r s a d a l m i v i s z o n y o k n a k

a t e r m é k e ) .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A b ű n t é n y e z e n m e g h a t á r o z á s á t m é g p s z i h o a n a l i t i k a í s z e m p o n t

b ó l i s t é l i e s e n j ó v á l e h e t h a g y n i a m a k i e g é s z ít é s se l , h o g y a t e í t c s s a j á t

s z e r ű s é g e a l a t t f ő l e g ö s z t ö n e i n e k é s t u d a t l a n l e l k i v i l á g á n a k s t r u k t ú

r á j a ( s z e r k e z e t e ) é r t e n d ő .

H a t e h á t a d o l o g ú g y á l l , h o g y a j e l e n l e g i b ü n t e t ő j o g c é l s z e r ű t l e n

és n e m a l k a l m a s a . r r a , h o g y a s a j á t m a g a á y a l k i t ű z ö t t c é l t e l é r j e ( t i .a b ű n ö z ő m e g j a v í t á s á t ) , a k k o r b i z o n y á r a v a l a m i m á s o k k é s z t e t i a t ár *

s a d a l m a i a r r a . h o g y r a g a s z k o d j o n e z e k h e z a c é l s z e r ű t l e n r e n d s z a b á

l y o k h o z .

H o g y e z e k e t a z o k o k a t t i s z t á n l á t h a s s u k , l e g e l ő s z ö r i s a z t k e l l f i

g y e l e m b e v e i n n ü n k , h o g y a b ü n t e tő j o g n a k n e m c s a k a b ű n ö z ő a t á r g y a ,

h a n e m a z a m o s t a n i g b ü n t e t l e n e l ő é l e t ű i s , a k i t c s a k a b ü n t e t é s e l r e t

t e n t ő p é l d á j a t a r t v i s s z a a b ű n ö z é s t ő l ; ső t e g y i k l é n y e g e s f u n k c i ó j a a z

e g y á l t a l á b a n n e m b űn ö z ők n a g y t ö m e g é r e v a l ó j e l e n t ő s é g e .

A t á r s a d a l o m f e l ép ít e t ts é g él n e k s z i l á r d s á g a n e m c s a k a k ü l ső h a

t a l m i e s z k ö z ö k e r ő s s é g é t ő l f ü g g , a m e l y e k a t á r s a d a l o m f ö n n á l l á s a fö

l öt t ő r k ö d n e k . B á r re n d ő r s é g és k a t o n a s á g f o n t o s t á m o g a t ó i a t á r s a d a l

m i r e n d n e k , m é g i s — m i n t a f o r r a d a l m a k t ö r t é n e t e m u t a t j a — c s a k

a k k o r t u d j á k a f e l a d a t u k a t t e l j e s í t e n i , h a m é g e g y m á s i k t é n y e z ő i s

h o z z á j á r u l . E z a t é n y e z ő a n a g y t ö b b s é g n e k l e l k i k é s z s é g e a r r a , h o g y a f ö n n

á l l ó t á r s a d a l o m b a b e l e i l l e s z k e d j e n , a z u r a l k o d ó h a t a l m a k n a k a l á r e n d e l j e

m a g á t . Ü g y a m a i , m i n t m i n d e n e d d i g i t á r s a d a l o m a r r a é p ü l t f e l ,

h o g y a n a g y t ö m e g e k a l á v á m n a k r e n d e l v e a z u r a l k o d ó r é t e g e k n e k

és h i s z n e k a f e n n á l l ó v i s z o n y o k s z ü k s é g e s s é g é b e n , v a l a m i n t a z u r a l k o

d ó k f ö l é n y é b e n é s b ö l c s e s s é g é b e n .

E n n e k a l e l k i b e á l l í t o t t s á g n a k m i n t a k é p e és f o r r ás a a g y e r m e k n e k

a p j a i r á n t i b e á l l í t o t t s á g a , A r e á l i s h e l y z e t , a m e l y b e n a g y e r m e k á l la z a p j á v a l s z e m b e n , s z ü k s é g e s s é t e s z i , h o g y f é l j e n f i z i k a i e r e j é t ő l é s

c s o d á l j a s z e l l e m i f ö l é n y é t .

A g y e r m e k l e l k i b e á l l í t o t t s á g a a z a p á v a l s z e m b e n u g y a n a z , m i n t

a m i t a z á l l a m k í v á n a p o l g á r a i ré s z é rő l . A z á l l a m m i n d e n e s z k ö z t f e l

h a s z n á l , h o g y a t ö m e g r é s z é r e a p a i m á g ó k é r . t ( a p a k é n t ) s z e r e p e l j e n s

e z ú t o n n y é l b e ü s s e , h o g y a z e g y e s , a z u r a l k o d ó o s z t á l y r a v i g y e á t a z t

a b e á l l í t o t t s á g o t , a m e l y e t v a l a m i k o r a z a p j á v a l s z e m b e n t a n ú s í t o t t . A z

e s z k ö z ö k é s m ó d s z e r e k , a m e l y e k k e l a z á l l a m m e g k í s é r l i , h o g y a p a i m á -

g ó n a k r á e r ő s z a k o l j a m a g á t a t ö m e g t u d a t t a l a n j á r a , i g e n v á l t o z a t o s a k .

E g y e m e m ó d s z e r e k k ö z ü l a b ü n t e tő j o g .

A z a p a t u l a j d o s á g a i k ö z ü l m e l y i k a z , a m e l y f é l e l e m m e l é s h ó d o

l a t t a l t ö l t i e l a g y e r m e k e t v e l e s z e m b e n ? A z , h o g y a z a p a b ü n t e t h e t ,

h o g y t e s t i f ö l é n y e f o l y t á n a g y e r m e k t e l j e s e n k i v a n s z o l g á l t a t v a n e k i .

A g y e r m e k é p p e n o l y a n j ó l t u d j a , h o g y a b ü n t e t é s i fe n y e g e t é s e k v a

l ó r a v á l h a t n a k , m i n t a h o g y a t ö m e g i s t ud ja « e z t a z á l l a m i t e k i n t é l y

r ő l . E z t e s z i a g y e r m e k s z á m á r a a z a pá t a z i t t s zó ba m f o r g ó p s z i h o l o -

g i a i é r t e l e m b e n t u l a j d o n k é p e n i a p á v á , v a l a m i n t a z á l l a m o t , i l l e t v e ?i

b e n n e és á l t a l a u r a l k o d ó o s z t á l y t a z a p a k é p m á s á v á .

í g y a z t á n v i l á g o s , h o g y m i é r t k e l l b-n n i b ü n t e t ő j o g n a k f ü g g e t l e n ü l

a b ű n ö z ő r e v a l ó h a t á s t ó l . A b ü n t e t ő j o g i n ' . é z m é n y c á l t a l r á k é n y s z e r í t i

m a g á t a z á l l a m a t ö m e g r e s m e g i s m é t l i a z a p á n a k e g y f o n t o s f u n k c i ó j á t : b ü n t e t é s i é s f e n y í t é s i p o t e n c i á j á i k é p e s s é g é t ) . K ü l ö n ö s e n v i l á

g o s ez a h a l á l b ü n t e t é s n é l . N e m v é b t l e r . . ho.-vy a . c s á s z á r n a k v a g y a z

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


e l l ö k n e k a j o g a , h o g y a h a l á l r a í t é l t n e k m e g k e g y e l m e z z e n . Ö a z a p a i

t e k i n t é l y n e k a m e g t e s t e s ü l é s e s m i n t i l y e n n e k j o g a v a n d ö n t e n i é l e t

é s h a l á l f ö l ö t t .

M e g k e l l i t t e m l í t e n e m a b ü n t e t ő j o g n a k m é g e g y f u n k c i ó j á t . A n a g y

t ömeg b i z o n y o s s z a d i s z t i k u s ö s z t ö n e i t e l é g í t i k i — é s b i z o n y a z u r a l

k o d ó r é t e g r é s z é r e f o n t o s , h o g y e z a z ö s z t ö n m á s t á r g y r a t e r e l ő d j é kr ó l u k , — s b i z o n y o s a e q u i v a l e n s t ( e g y e n é r t é k e t ) j e l e n t a s a j á t ö s z t ö n

l e m o n d á s é r t . A z a m i t a t ö m e g i g a z s á g é r z e t é n e k v a g y j o g é r z é k é n e k n e

v e z n e k , t u l a jd o n k é p e i n n e m e g y éb , m i n t b i z o n y o s s z a d i s z t i k u s é s e r ő

s z a k o s ö s z t ö n ö k k i f e j e z é s e s í g y n a g y o n é r th e t ő , h a a z á l l a m s z i v e s s n

h i v a t k o z i k e r r e a j o g é r z é k r e , m e r t e z á l t a l e g y r á n é z v o v e s z é l y t e l e n

m ó d o n e l é g í t i k i e z e k e t a z ö s z t ön ö k e t .

ö s s z e g e z v e a m o n d a t o k a t l á t j u k t e h á t : a b ü n t e t ő j o g j e l e n t ő s é g e

e g y á l t a l á n n e m s z o r í t k o z i k k i z á r ó l a g a r r a * , h o g y a t á r s a d a l m a t a b ű n ö z ő k t ő l ó v j a s h o g y a t e t t e s t j a v í t s a , h a n e m e g y i k e l e g l é n y e g e s e b b

f u n k c i ó n a k , h o g y a t ö m e g e t p s z i h i k a i l a g ( l e l k i l e g ) a z u r a l k o d ó r é t e g e kk í v á n t a é r t e l em b e n b e f o l y á s o l ja .

A b ü n t e t ő j o g s z e r e p e e z e k s z e r i n t a f a l r a a k a s z t o t t b o t s z e r e p é n e k

f e l e l m e g , a m e l y a j ó g y e r e k n e k i s m e g k e l l , h o g y m u t a s s a , h o g y a

g y e r e k m é g i s c s a k g y e r e k , a z a p a v i s z o n t m é g i s c s a k a p a .

í g y a z u t á n é r t h e t ő , h o g y n o h a a m a i b ü n t e t ő j o g c é l s z e rű t l e n a b ű

n ö ző m e g j a v í t á s á r a , m é g i s n e h e z e n f o g e l v i v á l t o z t a tá s o k o n ! á t m e n n i :

k ü l ö n ö s e n a d d i g n e m , a m i g a f e n n á l l ó t á r s a d a l o m s t r u k t ú r á j án a k s a

j á t o s s á g a a b ü n t e t ő j o g o t o l y a n c é l o k r a s z ü k s é g l i , a m e l y n e k s e m m i k ö z e

a b ű n ö z ő v e l s z e m b e i n c é l s z e r ű m a g a t a r t á s k é r d é s é h e z . E z a c é l t . i . a

t ö m e g n e v e l é s é s p e d i g o l y a n i r á n y b a n , a m e l y a z a p á t ó l t i s z t e l e t t e l f é l ő

g y e r m e k h e l y z e t é n e k f e l e l m e g .

S c h m i d t J á n o s

Ot th onO t t , k u k s o l o k e g y z s á m o l y o nA t ű z h e l y k ö z e l é b e nM i d ő n a n y á mF ö l é m h a j o lM o s o l l y a l k é k - s z e m é b e n

S k é t t e p s i t r á n tG y o r s a n e lőA gőzö lgő sü tőbő l ,M i n t a k i fé l,N e m f u t ja m a j dÖ r ö m r e a z id ő b ől .

T ú r ó s r é t e s !U j j o n g o k é nH i r t e l e n ú g y r a g y o g v a ,M i n t h a a n a p

M o s t i d e b e n tA k o n y h á b a n l o b o g n a .

É d e s a n y á mM i v e l t e a z tV a r á z s o s k é t k e z é v e lS a k e d v e m é r t p i r í tj a i mm e n s z i v e m e l e g é v e l .

S h a o sz t h a tn é kM o s t n é k t e k i sK e d v e m s z e r in t b e l ő l eH o g y t e l l e n eT á n y é r o t o km e g vé l e j ó idő r e .

S z ü l ő f a l u mS z e g é n y e iS t i t ú l e s z ű k h a t á r o ní g y s z ó l a n é k :

H á t é r d e m e sV o l t é l n i e v i l á g o n .

G E R E B L Y É S L Á S Z I - Ő

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


K i n a i sebesültek

H a v a l a k i K í n a b e l s e j é b e n u t a z i k , m ó l y e n a h ó d í t ó j a p á n h a d e r ő m ö g öt t , m e g g y ő z ő d h e t i k K í n a r o p p a n t t e r j ede lm é rő l é s e n n e k

k ö v e t k e z m é n y e k é n t a j a p á n t e r v e k s i k e r t e l e n s é g é r ő l . L é p t e n - n y o m o n k a t o n a i , p o l i t i k a i és s z o c iá li s p r o b l é m á k b u k k a n n a k f e l , a m e l y e k e t a h á b o r ú v e t e t t f e l s z ín r e é s rég i , m e g o l d a t l a n k é r d é s e k ,a m e l y e k e t a h á b o r ú n e m o l d o t t m e g .

C s a n g s u - t e l h a g y t u k , m i n e k u t á n a V u h a n - t a j a p á n o k e l f o g l a lt á k , m í g m á s j a p á n h a d e r ő a r o m m á l ő tt K a n t o n b a n m e g á l l a p o d o t t , m a j d észak fe lé a K a n t o n — H a n k a u v a s ú t v o n a l m e n t é nh e l y e z k e d e t t e l . U t u n k N a n c s a n g f e l é hos szú k a t o n a i m e n e t o s z l o pm e l l et t v e z e t et t . C s u p a f i a t a l , h i á n y o s f e l s z e r e l é s ű r e g r u t a . Af r o n t f e l é m a s í r o z t a k . N e m a s e b e s ü l t e k s z á l l í t á s á r a f e n n t a r t o t tú t v o l t e z , m é g i s t a l ál k o z t u n k s o k a k k a l , a k i k l a s s a n h ú z ód ta k k a t o n a i a l a k u l a t o k b a n a m ö g ö tt e s r é s z ek k ö r h á z a i fe lé . V é k o n ye g y e n r u h á i k b a n a s e b e s ü l t e k s o k a t s z e n v e d t e k m é g a m a l á r i á t ó li s , a m i t et éz te f á j d a l m u k a t és s ú l y o s á l l a p o t u k l e r ít t r ó l u k .

B e s z é l g e t t ü n k a C s e h u a n - i h a d t e s t s e b e sü l t j e i v e l , e z ek rő l a z tt a r t j á k , h o g y a l e g r o s s z a b b k a t o n ák K í n á b a n . N y o m o r ú s á g o s k ó r h á z b a n f e k ü d t e k , a h o l s e m el eg en d ő o r v o s s á g , s e m á g y n e m v o l t .N é m e l y e k m á r t ö b b s z ö r s e b e s ül te k , ú j b ó l h a r c b a m e n t ek , m o s ta r r ó l b e s z é l n e k , h o g y i s m é t h a r c k é p e s e k l e s z n e k é s v i s s z a t é r h e t n ek a f r o n t r a . „ M i é r t " , k é r d e z t e m . „ H o g y k i z a v a r j u k f ö l dünk rö ta j a p á n o k a t . "

H á r o m n a p p a l N a n c s a n g b a é rk e zé sün k e lő t t a j a p án ok e l f o g l a l tá k T e h á n t , s z áz k i l o m é t er r e N a n c s a n g t ó l . A k í n a i a k k e m é n ye l l e n á l l á s a a j ó l f e l s z e r e l t j a p á n s e r e g e k e t h á r o m h ó n a p o s h a r c r ak é n y s z e r í t et t e, a K i n k i a n g t ó l T e h á n i g v e z e tő 3 0 0 k i l o m é t er e s ú t -ért. A z e lő r en y o m u lá s m i n d e n l épésé t h a r c o l v a k e l l e t t m e g t e n n i ,a k í n a i v é d ő k e z e n a s z a k a s z o n fő leg k a n t o n i a k v o l t a k .

A l é g i t á m a d á s o k e l l e n é r e N a n c s a n g é l énk v o l t . A r e p ü l ő t á m a d á s o k i d e j e a l a t t a z áp o l ó n ő k h e l y ü k ö n m a r a d t a k a k ó r h á z a k b a n , b á t o r í t o t t á k a z o k a t a sebesü l teket , a k i k e t n e m l e h e t e t t

e l h e l y e z n i a f ö lda l a t t i f edezékekbe , s az o r v o s o k s e m s z a k í t o t t á km e g m u n k á j u k a t a b e t e g e k k ö r ü l . E z t a z e m b e r fö lö t ti b á t o r s á g o tc s a k a z ér t h e t i m e g , a k i á té lt e e z e k e t a t á m a d á s o k a t . E z e k b ő l av á r o s o k b ó l g y o r s ü tem b en v ég z i k a s e b e sü l t ek e l s z á l l í t á s á t a zo r s z ág b e l s e j é b e . N a n c s a n g b a n l á t t a m m u n k á b a n e g y i k é t a l e g j o b b k a t o n a i k ó r h á z a k n a k . A 109 - e s k ó r h á z r é g e b b e n s o k a t n é l kü lözö t t a r o s s z i g a z g a t á s m i a t t , m o s t ú j i g a z g a tó t és ú j s z em é l y z e t e t k a p o t t . I d ő s e b b n ő k , c s a l á d a n y á k e ljö tt ek , h o g y s eg í t s eneka z é l e l em b e s z e r z é sé b en , o r v o s o k é s á po l ónők l e m o n d t a k a k ü l ö n b en i s a l a c s o n y f i z e té sük egy ré szé rő l , h o g y a sebesü l tek m i n d e n

n a p k a p h a s s a n a k t eje t és to jást . L e m o n d t a k f iz e t ésük m á s i k r é s z é rő l i s , h o g y ú j o r v o s o k a t é s á po l ónők e t a l k a l m a z h a s a n a k a k ó r h á z a k . Ü j s z e l l e m v o n u l t b e a k a t o n a i e g é s z s é g ü g y i s z o l g á l a t b a .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A z ö n f e l á l d o z á s s z e l l e m é t m é g n ö v e l t e a z ú j a b b h e l y s é g e k j a p á no k k u p á c i ó j a .

A s e b e s ü l t e k áp o l á s a é s a p o l g á r i l a k o s s á g é l e l m e z é s e a h á b o r ú l e g f o n t o s a b b k é r d é s e i k ö z é t a r t o z i k . A k a t o n a i e g é s z s é g ü g y i

s z o l g á l a t n a k m a k é t s z áz á l t a lá n o s k ó r h á z a v a n , 14 k ó r h á z a sú l y o s s e b e s ü l t e k e t f o g a d j a b e , 2 5 k ó r h á z v a n a z i d ü l t b e t e g e k á p o l á s ár a , 1 50 t á b o r i k ó r h á z és s e b e s ü l t g y ű j t ő á l l o m á s . A k í n a i V ö r ö s k e r e s z t a d j a a l e g t ö b b o r v o s i - á p o l ó i s z e m é l y z e t e t . E z e k b e n ak ó r h á z a k b a n h á r e m s z á z e z e r á g y v a n , a s e be sü l t ek s z ám a a z o n b a ne n n é l j e l e n t é k e n y e n n a g y o b b . E g y ö t s z áz á g y a s k ó r h á z b a n r e n d e s e n 8 00 v a g y m é g t ö b b s e b e s ü l t f e k s z i k . N e m t u d n i p o n t o s a n ,m e n n y i a s e b e s ü l t , d e b i z o n y o s , h o g y s z á m u k t ö b b m i n t f é l m i l l i ó te l é r . A j a p á n o k a c i v i l i z á c i ó t e r j es z t é sé n e k t e k i n t i k k ó r h á z a k ,k ö t ö z ö h e l y e k és s e b e s ü l t s zá l l í t m á n y o k m e g s e m m i s í t é s é t . O k t ó b e r

19-én . C s a n g s e - t ő l é s z a k r a b o m b á z t á k a 122-es k ó r h á z a t , i t t m e g ö l t e k 2 0 0 s e b e s ü l te t , n é h á n y n a p p a l k é s őb b b o m b á z t á k a 38 - a sk a t o n a i k ó r h á z a k . E h é t en g é p f e g y v e r b ő l l ő t t e k és s z é t r o m b o l t á ka V ö r ö s k e r e s z t a m b u l a n c i á j á t , a m e l y n e k t e t e j é n 1 6 m é t e r s z é l e s s é g ű v ö r ö s k e r e s z t e s z á s z l ó l e n g e t t . U g y a n c s a k b o m b á z t a k é s g é p f e g y v e r b ő l l ő t t e k h a t s z a n i t é c á l l o m á s t és s e b e s ü l t s z á l l í t m á n y a i t .A k ó r h á z a k b o m b á z á s a a V ö r ö s k e r e s z t és a k a t o n a i e g é s z s é g ü g y ip a r a n c s n o k s á g e lé ú j p r o b l é m á k a t v e t e t t , k ü l ö n ö se n , a m i ó t a a j a p á n o k K a n t o n e l f o g l a l á s á v a l e l v á g t á k a v o n a l a k a t , a m e l y e k e n a zo r v o s s á g o k k a l és k ö t s z e r e k k e l v a l ó e l l á t á s t ö r t én t . A V ö r ö s k e r e s z t n e k k ü l f ö l d i s e g í t s é g e m é g s ü r g ő s e b b é v á l t , m i n t a n n a k -c l ő t t e , n e m c s a k a s e b e sü l te k g o n d o z á s a m i a t t , h a n e m a m i n t e g yh u s z o n ö t m e g f i g y e l ő m i a t t i s , a m e l y e k a z e s e t l e g e s j á r v á n y t e r j ed és é t m e g a k a d á l y o z h a t j á k és a m e l y e k l é g i t á m a d á s o k e s e t éna l a k o s s á g o t o l t a l m a z z á k .

Ú g y a V ö r ö s k e r e s z t , m i n t a z e g é s z s é g ü g y i m i n i s z t é r i u m a l e g

m e s s z e b b m e n ő t e v é k e n y s é g e t f e j t i k i a m e n e k ü l ő k e l l á tá s a t e r én .

E c é l b ó l a f r o n t r ó l a m ö g ö t t e s r é s z e k f e l é v e z e t ő ú t v o n a l o n 1 0

m é r f ö ld e n k é n t p i h e n ő - á l l o m á s o k a t és é l e l m e z és i r a k t á r a k a t e m e l

t e k ,a h o l a k ö n n y e b i ) s e b e s ü l t e k e t é le l e m m e l l á t j á k e l és g o n d o z á s b a n ré s z es ü l n e k a m e n e k ü l ő k . I l y e n g o n d o z ó h e l y e k e d d i g e l é a

J a n g e s e v i d é k é n l é t e s ü l t e k l e g i n k á b b , a h o l a l e g e r ő s e b b h a r c o k

f o l y t a k .

A n e m z e t i ö n t u d a t és s z e r v e z é s i k é p e s s é g a l e g n a g y o b b an a g y i p a r i k ö z p o n t o k k ö z e l éb e n . M á s v i d é k e k e n a h a d s e r e g f e j l e s z t i a n e m z e t i é r z é s t , a m i r e s z ük s é g i s v a n , m e r t a z ó r i á s i b i r o d a l o m b e l s e j é b e n a n a g y f ö ld b i r t o k o s o k a p o m p á z ó h a z a f i s á g o t ah a d i n y e r e s é g g e l ü g y e s e n k o m b i n á l j á k . E z u t ó bb i K í n a , n a g yp r o b l é m á j a , a m e l y m é g m e g o l d á s ra v á r .

K í n á t m e g h ó d í t h a t a í l a n n á t e s z i ó r i á s i t e r ü l e t e . A n e m z e t i ö n t u

d a t m á r a z o r s z á g k ö z p o n t j á b a n , a c s a k n e m t e l j h a t a l m ú f ö l d b i r -

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


t o k o s o k területén is e m e l k e d i k . Ügy tűnik Kína, m i n t egy g i g a n

t i k u s méretű ház, mil l ió o s z l o p o n n y u g o d v a . A ház állni fog, míg

c s a k az utolsó o s z l o p o t k i n e m döntik alóla. A j apán okna k n i n c s

a n n y i erejük, h o g y ezt az utolsó o s z l o p o t is kidöntsék.

S M E D L E Y Á G N E S( f o rd í to t ta : Fekete Bélo^

Kimenől i ég i, háb orú előtti „p al il ul ai "* ház. A hosszú k e s k e n y t e r m e t

öreg, n e d v e s f a l a k övezik A m e n y e z e t a l a c s o n y . Balró l a fa l j n e l -i e t t egy hosszú k e s k e n y pad húzódik, m i n t a várótermekben. E z e nülnek a lányok — c s u p a cseléd, lá ny m e g eg y pár munkásnő . A

fér f iak: különböző foglalkozású egyének, k e r e s k e d e l m i ügynökök*szénégetők, téglavetők, favágók, munkanélküliek és foglalkozás-néiküliek. Bál m i n d e n s z o m b a t este s m i n d e n vasárnap délutánv a n . J o b b oldalról két-három a s z t a l . E z a z o k n a k v a n a k i k „ fo g y a s z t a n i " t u d n a k v a l a m i t ; ezek kényelmesen ülnek, m i n t o l y a ne m b e r e k , a k i k a m e g r e n d e l t i t a l l a l belépődí jat f i z e t t e k a tánchoz-E z e k nézelődhetnek, válogathatnak a táncosnőkben. Velük s z e m b e n a p a d o n , míg a zene p i h e n , egy egész leánykoszorú, c s u p a -f i a t a l ar c, vi l ágo s blúzok, g o n d o s a n hátrafésült h a j j a l s sütőv a s s a l gön dör ít ett fürtö kkel a fül mög ött . Ülne k m i n d , vár jákh o g y m i k o r szólaltat ja m e g a legé ny ot t a harmo nikáj át. A t e r e m

egész t e l e v a n e m b e r e k k e l , füsttel és hőséggel. Több a leárfy, m i n ta legény. M i n d f i a t a l , m i n d ú gy s i e t e t t a mosogatással, h o g y elkészüljön a vasárnap délutáni kimenőre. A h a j u k a t sütővassal göndörítették, ném ely ik k i is pirosította mag át, ép úg y m i n t an a g y s á g a . Az talán c s a k t u d j a m i a szép.

M a r i c a i s i t t v a n . Ü l a p a d o n , két a g y o n m o s o t t , n a g y kezeö l é b e n f e k s z i k ; a s z e m b e n le vő asz taln ál ül két nő és két fé rf i,előttük p o h a r a k b a n a bo r, őket nézi M a r i c a . N e v e t n e k a nők, mega fér f iak is . Kiab áln ak. A z e g y i k fér f i o t t a z z a l a kék sállalnyakában, m o s t n a g y f e k e t e kezével az - e g y i k nő kisütött hajáh ozér s aztán h i r t e l e n e l k a p j a , m i n t h a görcs f o g t a v o l n a meg a kezét-

j . a ! r á t o l j a kalapját, lábait kinyújt ja az a s z t a l a l a t t , aztán szemébe húzza m e g i n t a k a l a p o t s m e g e r e s z t i a hangját :

„Nista me ne bob* "A nő m e l l e t t e , fehér blúzban, két kezét összefonja hátul a fe

jén s r e k e d t h a n g o n , kétségbeesett visítással f o l y t a t j a :„Sa mo m i se s r c u r a n a . . . "A más ik as ztalná l is énekelnek. Ne m , n e m is énekelnek, c s a k

h o s s z a n e lnyú j to t t s z a v a k a t kiabálnak.M a r i c a vé gi gné zi a leánysort . Ülnek és várn ak. E g y pár be

szélget, néh ány an fel áll tak s f o l y t o n forgo lódva a t e r e m másik:végébe t e k i n t g e t n e k , arcukról ler í a türelmetlenség. C s a k kárban e vesszen ez a délután! M i k o r k e z d i el már az a muzsikálást*

* P a h l u l a B e o g r á d e g y i k n e g y e d e

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A t a r k a b l ú z o k s o k a s á g a k ö z t fe l t t i j r ik a l o k á l t u l a j d o n o s , f e l -r ü r t i n g u ^ j a k k a l m i n t e g y m é s z á r o s a l i k a i v á s á r r ó l , h a t a l m a se rős f é r fi kóco s , l o gó b a j u s s z a l . „ L e ü l n i " — p a r a n c s o l j a a l á n y o k n a k s a z o k s z é t r e b b ennek é s l eü l n ek a p a d r a s z ó t fo g a d ó n . M i t is it e he tnének ? ök c s a k t á n c o l n i jö t te k , n e m ü l n e k a z a s z t a l o k h o z ,n e m f o g y a s z t a n a k , h a i n g y e n t án c o l h a t n a k , n e m i s l e h e t n e m á s

kép . „ I i e ü l n i " s ők i m á r ü l n e k i s a l á z a t o s a n , h o g y ú t b a n n e l e g y e n e k , m e r t h i s z ők „ f r á j e r i c á k " s é l v ez i k a tá n c o t a n é l k ü l , h o g y f i z et n én e k . É s m i é r t i e ín e t á n c o l n á n a k ? „ M i é r t n e t á n c o l n é k ? "g o n d o l j a M a r i c a i s , t e n y e r é t d ö r z s ö l g e t v e , p e d i g n e m ér zi m a g á idgész k e l l e m e s e n , m a e g y e d ü l j öt t i d e p a z t h i s z i m i n d e n k i , a z tnéz i , h o g y n e k i n i n c s t á r s a s á g a , „ I t t v i d á m m i n d e n k i " g o n d o l j as t o m p a zö ld s z e m e i k i s s é i j e d t e n né z i k a t a r k a , l á r m á s t ö m e g e te b b e n a h ő s é g b e n é s í ü s t b e n . H o g y ö r ü lt ő m a e n n e k a v a s á r n a pd é l u t á n i k i m e n ő n e k , m e n n y i r e s i e t e t t a m o s o g a t á s s a l , m i l y e ng y o r s a n m o s t a f e l a k o n y h á t , m i l y e n i p a r k o d v a dö r z sö l t e , sú r o l t arövid, v a s t a g u j j a i t . S m i k o r v é g r e k é s z l e t t , v á l á r a v e t e t t e r ó z s a ;

s z ín ű g y a p j ú k e n d ő j é t , a n a g y s á g a a z a j tó b ó l u t á n a n é z e tt : „ N i n ih o g y k i c s i n o s í t o tt a m a g á t " s z ól t m o s o l y o g v a . „ I g e n i s n a g y s á g a "b e l e l t e M a r i c a t i s z t e l e t tudóan . N a g y o n t i s z te le t tudóan é s n a g y o nh á l á s a n , m e r t l á m ő M a r i c a , a c se léd fe lö l tözött s e l m e g y m o s t , an a g y s á g a m e g n e m b á n j a e z t, o t t h o n m a r a d s m o s o l y o g r á - M a r i c a e b b e n a p e r c b e n p z t é r z i h o g y „ k ö s z ö n ö m " - ö t k e l l e n e v a l a m i é r t m o n d a n i s a z t á n e l t ű n n i g y o r s a n a z a s s z o n y a s z e m e i elől .M e g k ö s z ö n n i a z e lm ú lt h e t e t , a m i , m o s t ú g y t e t s z i k M a r i c á n a k ,m é g i s g y o r s a n m ú l t e l ; m e gk ö s z ö n n i h o g y i t t h a g y h a t j a e z t at i s z t a , r e n d e s k o n y h á t , a m i n e k m i n d e n t é g l á já t a t ű z h e l y k ö r ű 'o l y j ó l i s m e r i . . . s v é g ü l m e gk ö s z ön n i e j , h á t a z t i s h o g y

m o s t M a r i c a a z u c c á r a m e g y , t á n c o l n i m e g y , é ln i fo g m a d é lu t á n iM i l y e n j ó h o g y n e m t a r t j á k v i s s z a , n e m a d n a k m é g v a l a m i d o l g o t n e k i . M i é r t á s n e j ö t t v o l n a i d e ? „ K r u m p l i b á l ! " N a és a z tá n 1*E l ő s z ö r J o s e f á v a l v o l t i t t . „ M i i s m u l a s s u n k e g y s z e r " m o n d t a a k k o r J o s e f a . H á t p e r s z e ! M i é r t i s n e m u l a t n a M a r i c a i s ? S h as í in c s i t t J o s e f a , h á t í g y i s j ó , j ö h e t ő n é l k ü l e i s i d e . I t t m i n d e uo l y a n s z é p : o l y a n s o k a z e m b e r , n e v e t n e k , é n ek e ln e k . . . s a z al e g é n y o n n a n a z a s z t a l m e l l ő l i d e n é z ! M a r i c a m e g r eb b en . V a l a m im eleg sé g f u t á t a te s tén és m o s t f i g y e l m e s e n n é z e g e t n i k e z d i a•^oő je f ényes re p u c o l t o r r á t , t e n ye r é t ö s s z e s z o r í t j a . I de n é z . I s t e ab i z o n y . T a l á n . . . t a l á n e l jö n é r t e h o g y t á n c b a v i g y e ? M i é r t n e $

ö i s c s a k l á n y t a l á n , v a g y m i ? S z e re n c s éje l e h e t n e k i i s .E g y s z e r r e t ú l h a r s o g j a p , h a r m o n i k a h a n g j a a n a g y l á r m á t

M i n d e n k i f e l u g r á l . A t e r e m f e lé led, j n e gm o z d u l , m i n t h a m i n d e nm e g i n d u l n a s f e l h a n g z i k a c i p ő k ü te m e s k o p o g á s a a k ó l ó b a n . M a g i c a m e g i g a z í t j a g a l l é r j á t a n y a k a k ö r ü l , ú g y é r z i h o g y a f a l a ki s h a j l a d o z n a k , f o r o g n a k . S a k k o r e g y s z e r r e ő i s a t án c o l ók k ö zö t tv a n , e l v i t ték , ő t i s f e l k a p t a a h u l lá m a m i m i n d e n t e l r a g a d m i n d e n t e l m o s , a z o k a t a z a r c o k a t a z a s z t a l o k m e l l e t t , a p i r o s e l f r ö c s -esölt b o r t a t e r it őn , s a k i s a b l a k o k a t a m i k m ögö t t a té l i h i d e gl e s e l k e d i k A n a g y i z g a l o m e l m o s s a a n a g y s á g a a r c á t a z a j t ó b ó l ,a m i n t M a r i c a s z e g é n y e s ö r ö m é n m o s o l y o g . A k e zé t a m i b e n z s e b

k e n d ő j é t s z o r o n g a t j a s z o r o s a n f o g j a a l e g é n y i z z a d t t e n y e r e . A &f e l k a p j a f e j é t h á t r a r á z z a h a j á t , f e l e g y e n e s e d i k s n a g y o t d o b b a n tl á b á v a l , /vezeti a kó lót , a f e l s z a b a d u l t v á g y a k , a f e l h e v ü l t s é g i á n -

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


-eát, ami m i n t a sűrű pára s i s t e r e g v e , f o r r , tör felfelé. M i n d a n y -n y i a n v a d u l ropják a táncot, megfeszített i n a k k a l , rázzák ma-

g n k a t , t o m b o l n a k .M a r i c a is n e v e t , a r c a r a g y o g , n a g y o k a t d o b b a n t új cipőivel,

v a l a m i belülről űzi, h a j t j a h o g y s z i l a j m o z d u l a t o k b a n rázza k imagábcl a t o m p a , szürke n a p o k szolgaságát és alázatosságát.

; . I ha j " ! G y o r s a b b ütemet te harmonikás ott! Én f i z e t e k . G y o r s a b b at ?! G y o r s a b b a n , m o s t itt m i n d e n kitörhet ami belénkszorult.A z e n e magával r a g a d j a a táncolókat, uszítja a vérüket. ' Méftbúzd! Mi az? Miért tnem húzod te szerencsétlen! Még! „Gyorsabb a n ! Vágd! " kiáltja a „kolovoda" s másik sarokból v a l a k i r e k e d t e n ordítja: , , M e n j k i ! K i az uccára!" De az uccaajtó nem/ nyí-

fo l, m i n d e n k i érzi, h o g y e n n e k a h a n g u l a t i a k , ami 'az öv é ' c -nem k e l l háborgatni j e n k i t ! „Jaj m i l y e n c s u d a jó itt" l e l k e s e d i k M a r i c a . Elkiáltja magát, m a g a se t u d j a miért: „Erősebben!"tatán h o g y aminél inkább eltávolodjon a világtól, h o g y a h a r m o n i k a h a n g j a elsöpörjön m i n d e n lábost, r o n g y o t , csengetyűt, azt a

t o m p a , szürke m i n d e n n a p i r e n d e t ; ez a lárma felszabadít m i n d e n t b e n n e , ami b e n n e l a p p a n g , h o g y kiélhessen m i n d e n t magából, ami ibelészorult.

„Milyen szép1" m o n d j a M a r i c a s letörli az izzadságot h o m l o káról és arcáról. *,Játsz még! Húzd rá! " I t t s e n k i nem hasonlít a

nagyságára, idáig mem h a l l a t s z i k el a parancsoló csengetyű. Még

láncolnék! Szeretném ha e n g e m is hallanának, ha látnának.

„Találkozzunk" súgja >a legény m e l l e t t e könyökét s z o r o n g a t v a .,,Jó!" Miért is ne? Én is élek! „Mit húzza az ott o l y a n l a s s a nm i n t h a temetésen lennénk? E r e s z d meg!"

Fáradtan,l i h e g v e

köti derekára a rózsaszínű gyapjúkendőtt és

feilép a h i d e g , h a v a s uccára. Elmúlt a kimenő. Már el is késett.

Na és? S z a b a d talán n e k i is egy k i c s i t élni? Várj c s a k ! C s a k€&óljon egy szót, a k k o r m a j d m e g m u t a t o m . . .

D e j s e m m i t sem t e s z „Bocsásson meg nagysága!'' m o n d j a s z e

gényen „nem v o l t a közelben óra!"

L e v e t i az ünneplőjét, magára v e s z i a hétköznapit, c s e n d e smá , h a l k és szerény m i n t a kimenője előtt. A délután rég elmúlt.

Ott guggol a tűzhely előtt, fú jja a tüzet s elnézi h o g y n y a l d o s a a

jvörös n y e l v az frprófát. M i n d e n c s e n d e s körülötte, M a r i c a f e l f i -

Íy e l a közeledő léptekre. „Tessé-ék" f e l e l u d v a r i a s a n . A szerény.

s alk alázatos M a r i c a . És e s te a m i k o r l e f e k s z i k úgy érzi, h o g y va-i a h o l m e s s z e mögötte v a l a k i n e k a vágya f o r r s egy nóta f e l e s e n -

ŽICINA M I L X A

( F o r d . K. I ré)

1 ' * * * ^ * * * * * * * * * ' * * * ' ^ * * * * * * * ' * * * B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B E B B B B B B 3 S C £ 2 e 3

Szám un k r a a h ibák nem r et tene teseié R e t t e n e t e s l e n n e k i t ár -

t m i a h i bák m e l l e t t ; a z á szeméem a z o k a t n em b e i s m e r n i é k i -

f a vían i .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


Gazdaság i s z e m l e

J u g o s z l á v i a k ü l k e r e s k e d e l m e1 2 2 5 m i l l i ó d i n á r r a l a z a z 1 9.5 s z áz a l é k k a l k e v e s e b b a z 1 9 3 8 - a s é v

b e n m i n t 1 9 3 7 - b e n v o l t . É r z é k e n y e n c s ö k k e n t g a b o n a k i v i t e l ü n k .6Ó7.5 m i l l i ó d i n á r r a l é s m a j d 4 0 0m i l l i ó v a l a k ü l ö n b ö z ő b á n y a t e r m é k e k f o r g a l m a . A z á l l a t , á l l a t it e r m é k e k , g y ü m ö l c s s t b . k i v i t e l ek ü l ö n ö s e b i ) e l t é r és t n e m m u t a t , Ak l i r i m g - n é l k ü l i o r s z á g o k k a l a z1937-e s 8 60 m i l l i ó a k t í v á v a l s z e m b e n , 19 3 8- b a n c s a k 1 0 1 m i l l i ó d i n á r t é r t ü n k e l . A h e l y z e t a z é vf o l y a m á n m é g r o s z a b b o d o t t , v a l u t a h i á n y m u t a t k o z i k é s e z a ze g é s z k ö z g a z d a s á g u n k r a k i h a t .N é h á n y h ó n a p p a l e z e lő t t i t t j á r tS t e v e n s a z a n g o l k e r e s k e d e l m ik a m a r a t i t k á r a és a z e x p o r t p i a c u n k a t t a n u l m á n y o z t a . A n g l i á te l s ő s o r b a n b a r o m f i , c e m e n t é s g y ü m ö l c s , g y a r m a t a i t p e d i g o l c s ót e x t i l - i p a r u n k é r d e k l i . E z z e l e g y -i d őb e n f r a n c i a — j u g o s z l á v m e z ő g a z d a s á g i k a m a r á t l é t e s í t e t t e k ,h o g y g a b o n a é s á l l a t k i y i t e l ü n k e tF r a n c i a o r s z á g b a n h e l y e z h e s s é k e l .

N y e r s a n y a g és v a l u t a - h i á n y k ö v e t k e z t é b e n a h i v a t a l o s t é n y e z ő km i n d e n t e l k ö v e t n e k e g y é l é n k e b bk e r e s k e d e l m i k a p c s o l a t l é t r e h o z á s á r a A n g l i a é s F r a n c i a o r s z á g f e l é .

L é o n B é r a r d f r a n c i a s z e n á t o rb u r g o s i l á t o g a t á s á b ó l , ú g y l á t s z i k ,k e l l e m e s h í r r e l t é r t v i s s z a P a r i s b a . A f r a n c i a p é n z ü g y i k ö r ö ké l é n k e n é r d e k l ő d n e k a n é m e t é s

o l a s z f e g y v e r z e t t e l ö s s z e r o m b o l té s g a z d a s á g i l a g t ö n k r e m e n t S p a n y o l o r s z á g ú j j á é p í t é s e i r á n t . F e l ú j í t o t t á k a f r a n c i a - s p a n y o l k e r e s k e d e l m i k a m a r á t és k e l l ő g a z d a ?s á g i é s p o l i t i k a i b i z t o s í t é k o k e l l e n é b e n I F i v a n c ó é k n a k k ö le s l ön t a d n a k . M á r a p o l g á r h á b o r ú k i t ö r é s e e l ő t t , S p a n y o l o r s z á g g a z d a s á g ié l e t é b e n a f r a n c i a t ő k é n e k r e n d k í v ü l a k t í v s z e r e p e v o l t . ö t m i l l i á r df r a n k r a b e c s ü l i k , a l e g j ö v e d e l m e

z őb b g a z d a s á g i á g a k b a n e l h e l y e z e t t f r a n c i a t ő k é t . A z ö s s z e ss p a n y o l b i z t o s í t ó t á r s a s á g o k 5 0 % - a .

a k ü l ö n b ö z ő v a s u t a k ( É s z a k i v a s ú t , S a r a g o s a é s A n d a l ú z i a v a s u t a k ) k ü l ö n b ö z ő b á n y a v á l l a l a t o k é s

s o k g y á r r é s z v é n y t ö b b s é g e a f r a n c i a t ő k é s e k k e z é n v a n . í g y t öb -b e k k ö z ö t t a P y r i t a s d e H u e l v a *P o t a s a s I b e r i c a s , U n i o n E s p a n ö l< f E x p l o s i v o s s t b . É r t h e t ő t eh á t* ,h o g y a f r a n c i a t ő k é s e k a k ü l ö n *b öz ő n é p f r o n t - k o r m á n y o k a t , a m i n tk o m o l y a n a s p a n y o l k ö z t á r s a s á g i a k s e g í t s é g é r e s i e t t e k e l g á n c s o l n ii g y e k e z t e k . F r a n c ó b a n j o b b a nm e g b í z t á k m e r t t u d t á k , h o g y é r d e k e i k e t m e g v é d i m a j d .

1936 j ú l i u s á b a n a P o t a s a s I b e r i -c i a s b e s z ü n t e t t e k á l i t e r m e l é s é t é se z a z e u r ó p a i k á l i p i a c o n a z o n n a lá r e m e l k e d é s s e l j á r t . A m i n t F r a n c o b e v o n u l t K a t a i o n i á b a , a k á l i p i a c o n n é m i á r e s és k ö v e t k e z e t t b e .v i s z o n t a P o t a s a s I b e r i c a s r é s z v é n y e i n e k á r f o l y a m a f e l m e n t . Ar é s z v é n y e k t u l a j d o n o s a i b o l d o g a nd ö r z s ö l h e t t é k k e z e i k e t .

A z a n g o l t ő k e é r d e k k ö r e m é gk i t e r j e d t e b b m i n t a f r a n c i á k é . A z

a n g o l o k e l s ő s o r b a n b á n y a i p a r b a nh e l y e z t é k e l a p é n z ü k e t , d e s o kb a n k o t é s i p a r i v á l l a l k o z á s t i s ő kf i n a n s z í r o z n a k . A v i l á g l e g g a z d a g a b b h i g a n y b á . n y á j a , A l m á d é n i sa z ö v é k . R i o T i n t o r e z e , A s t u r i a .S i e r r a N e v a d a é s M u r c i a v a s é r c es t b . m i n d a z a n g o l o k é .

B o n n e t , a l e g n é p s z c r ü t l e n c b b -f r a n c i a k ü l ü g y m i n i s z t e r , a n é p f r o n t é s a j o b b o l d a l k ö z ö t t b o -s z o r k á a i y t á n c o t i á r v a , C h a m b e i v

b e r l a i n n e l k a r ö l t v e i g y e k e z t e k as n a n y o l n é p « z a b n . d <i* g h a r c á t e l g á n c s o l n i , c s a k h o g y a f r a n c i a é sa n g o l t ő k e é r d e k e i t m e g v é d j é k .B i z t o n s á g o t a k a r n a k a F ö l d k ö z it e n g e r e n ós l e h e t , h o g y e z t a s p a n y o l k ö z t á v s a s á g i a k i o b V a n m y u j t -h n t t á k v o l n a n v n t F r a n c o , d e a+ ' ' ^ko s ze n t s ég é t , n o m g a r a n t á l t á k .F r a n c o a z o l a s z f e g y v e r e s e r ő r et á m a s z k o d i k ó s n o m u r a . a h e l v -z e t n e k , d e S p a n y o l o r s z á g ú j j á é p í

t é s é r e n a g y k ö l c s ö n ö k r e v a n s z ü k s é g , a z a n s r o l és f r a n c i a t ő k e b i z t o n s á g g a l s z á m í t h a t a z e l m a r a d -

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


h a t a t l a n p r o f i t r a és h a F r a n c on e m t u d b i z t o n s á g o t n y ú j t a n i ,B o n n e t és G h h a m b e r l a i n o l y a nh e l y z e t e t t e r e m t e n e k m a j d , a m e l yn e k i k l e g j o b b a n m e g f e l e l . L e h e t ,h o g y d o n J u a n X I V . A l f o n s n é v e na z a n g o l és f r a n c i a t ő k e á l d á s am e l l e t t a s p a n y o l t r ó n r a l é p .

C h a m b e r l a i n d i v a t o s s á t e t t e ag a z d a s á g i s z a k é r t ők d i p l o m á c i a im e g b í z a t á s á t . G e o r g e s B o m n e t k ü l ü g y m i n i s z t e r , i d e á l j á t C h a m b e r l a i n t u t á n o z v a , a h i v a t a l o s d i p l o m á c i a m e g k e r ü l é s é v e l a f r a n c i at ő k e e g y i k v e z e t ő s z e m é l y i s é g é tG r o f d e B r i n o n t B e r l i n b e é s e g ym á s i k a t B a u d i o n t a z A d d i a - A b e -b a - i v a s u t a k f ő r é s z v é n y e s é t R ó m á b a k ü l d t e . B a u d i o n f e l a j á n l o t

t a a z o l a s z o k n a k a z A d d i s - A b e b a— D z s i b u t i v a s ú t r é s z v é n y t ö b b s é g é t , D z s i b u t i b a n s za b a d k i k ö t ő té s m á s f o n t o s t e r ü l e t i e n g e d m é n y e k e t . V i s z o n t G r o f d e B r i n o n an é m e t k ü l ü g y m i n i s z t é r i u m o t i n f o r m á l t a m i n d e r r ő l é s k é r t e k ö z v e t í t é s ü k e t . G r o f d e B r i n o n a c s e hk r i z i s i d e j é n 3 00 m i l l i ó f r a n k o to s z t o t t s z é t a f r a n c i a s a j t ó n a k an é m e t ü g y p r o p a g á l á s á ra . I l y e ns z o l g á l a t o k u t á n b i z t o n s z á m í t h a t

t a , h o g y k ü l d e t é s e e r e d m é n n y e lj á r , d e a z o l a s z o k a g a z d a s á g is z a k é r t ő k a j á n l a t á t v i s s z a u t a s í t o t t á k . K e v é s e z n e k i k b é k e m e g v á l t á s é r t é s i g y e k e z n e k a l e h e t ől e g t ö b b e t k é p v i s e l n i . A z a l k u m é gf o l y i k .

A n g l i a a z 1939-es é v f o l y a m á n580 m i l l i ó f o n t o t k ö l t f e g y v e r k e z é s r e . A z a n g o l o k ö t é v e s t e r v e tk é s z í t e t t e k f e g y v e r k e z é s i p r o g r a m j u k k e r e s z t ü l v i t e l é r e é s a z ö t é v

a l a t t n e m k e v e s e b b m i n t k é t m i l l i á r d f o n t o t k ö l t e n e k m a j d e l e r r e a c é l r a . E z é r t a r e n g e t e g p é n z é r t A n g l i a , a v i l ás r l e g e r ő s e b bl éír i - é s t e n g e r i í l o t t á j á v a i , a l e g t ö k é l e t e s e b b l é g e l h á r í t ó s t b . á g y ú i v a l f o g r e n d e l k e z n i . A z ö s s z e sg y i l k u l ó s z e r s z á m a l e g n a g y o b bm e n n y i s ég b e i n r e n d e l k e z é s ü k r e á l lm a j d . N é m e t o r s z á g fe g y v e r k e z é s ip r o g r a m j a m e g k e z d é - e k o r a z e g és zk ö z g a z d a s á g o t a h a d i i p a r s z o l g á

l a t á b a á l l í t o t t a . E z t a h e l y t e l e np o l i t i k á t s z e r e t n é k a z a n g o l o k e l k e r ü l n i . T e r v ü k , h o g y a t e r m e l é s

t o v á b b r a i s h i á n y t a l a n u l é s z ö k k e n ő k n é l k ü l , a h a d i i p a r t ó l f üg g e t l e n ü l t o v á b b i s e x p o r t r a t e r m e l j e n , h o g y v i l á g k e r e s k e d e l m ip o z í c i ó j u k a t m e g ő r i z h e s s é k . A z a n g o l o k j ó l t u d j á k , h o g y e g y o r s z á gn e m a f e g y v e r e k g y á r t á s á b ó l é l .

N é m e t o r s z á g és O l a s z o r s z á g s z o m o r ú g a z d a s á g i é l e t é n e k m i n d e nk ö v e t k e z t e t é s é t l e v o n t á k é s m e g k í s é r e l i k h i b á i k a t e l k e r ü l n i m e r tl á t j á k , h o g y a v a j é s k e n y é r é p p e no l y a n f o n t o s m i n t a z á g y ú .

A n g l i a a z ó r i á s i f e g y v e r k e z é se l l e n é r e , i s m é t m e g k í s é r e l t e N é m e t o r s z á g g a l e g y k e r e s k e d e l m ie g y e z m é n y l é t r eh o z á s át . S t a n l e yés H u d s o n a z a n g o l g y á r i p a r k é p

v i s e l e t é b e n t á r g y a l á s o k a t f o l y t a t kt a k e b b e n a z ü g y b e n , d e e r e d m é n y t e l e n ü l . A n é m e t e k a v i l á gg a z d a s á g á n a k ú j f e lo s z t á s á t k ö v e t e l i k é s n y e r s a n y a g o k b a n g a z d a gk o l ó n i á t a k a r n a k , m é g p e d i g sü rg ő s e n és n e m a p r ó s z e r z ő dé s e k e t ,h o g y k i h o v a és m e n n y i t s z á l l í t s o n . H i t l e r j a n u á r 3 0 - i b e s z é d é b e nk i j e l e n t e t t e , h o g y N é m e t o r s z á gv a g y e x p o r t á l , v a g y é h e n p u s z t u l .A z 1938 - as é v f o l y a m á n a k i v i t e l531.5 m i l l i ó m á r k á v a l v o l t k e v e

s e b b m i n t a z 1937-es é v b e n . A m e z ő g a z d a s á g i a u t a r c h i a t e l j e 3 c s ő d ö tm o n d o t t , m e r t a z A u s z t r i á v a l é sS z u d e t a v i d é k k e l m e g n a g y o b b o d o t t n y o l c v a n m i l l i ó s N a g y n é m e t o r s z á g m é g j o b b a n a b e h o z a t a l r av a n u t a l v a m i n t r é g e n . A z 1 9 3 3d e c e m b e r i 5 4 1 m i l l i ó s k i v i t e l l e ls z e m b e n e z é v j a n u á r j á b a n m á rc s a k 4 72 m i l l i ó v o l t a k i s z á l l í t á s .A h a d i i p a r s z o l g á l a t á b a á l l í t o t tt e rm e l és t n e m l e h e t e g y i k n a p r ó l

a m á s i k r a n o r m á l i s g a z d a s á g ié l e t r e b e á l l í t a n i . A f e g y v e r k e z é se z e l ő t t ö t é v v e l l e n d ü l e t e t a d o t ta z e<rész k ö z g a z d a s á g n a k , d e m am e g b é n í t j a . Ó r i á s i e r ő f e s z í t é s tt e s z n e k , d e e r e d m é n y t e l e n ü l , m e r tn i n c s m i v e l e g y e x p o r t t ö b b l e t e t e l -é r n i ö k . A G o e r i n g - f é l e n é g y é v e sf e g y v e r k e z é s i t e r v e t s z ü n e t e l t e t n ik é n y t e l e n e k , m e r t m á r k a t a s z t r ó f á v a l f e n y e g e t e t t . A n a g y á l l a m ik ö l c s ö n ö k k e l e l n y o m o r í t o t t t ők éV

n e k t ö b b é v e e k o n j u n k t ú r á r a é sb é k é r e l e a i n e s z ü k s é g e , h o g y i s m é tm a g á h o z t é r j e n , d e e r r e e g y e n l ő -

H i d 1939 7 - 97 —

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


r e n i n e s k i l á t á s a . -

A z 1939/40-es j u g o s z l á v k ö l t s é g v e t é s t a p é n z ü g y i b i z o t t s á g e l f o g a d t a és m i n d e n v a l ó s z í n ű s é g s z e

r i n t a k é p v i s e l ő h á z i s j ó v á h a g y j a .A k ö l t s é g v e t é s t D r . S t o j a d i n o v i c sk o r m á n y a á l l í t o t t a ö ss ze és a z m a if o r m á j á b a n s e m m i b e n s e m k ü l ö n b ö z i k a z e r e d e t i e l g o n d o l á s t ó l . P á rs z ó i b a n s z e r e t n é n k i s m e r t e t n i e z ta k ö t s é g v e t é s t .

A z e ls ő , a m i s z e m b e ö t l i k : a ze l ő ző é v h e z v i s z o n y í t v a k ö z e l 1m i l l i ó d i n á r r a l m a g a s a b b a z e l ő i r á n y z a t . A p é n z ü g y m i n i s z t e r e l i s m e r i , h o g y a n e m z e t j ö v e d e l e m

c s ö k k e n t , a z o n b a n a z e m e l é s t a zz a l t á m a s z t j a a l á , h o g y a b e n y ú j t o t t k ö l t s é g v e t é s k i s e b b , m i n t a z19 31 /3 2- es , a m i k o r a g a z d a s á g i v i s z o n y o k r o s s z a b b a k v o l t a k , m i n ta m o s t a n i a k . V é l e m é n y ü n k s ze r i n t a k ö l t s é g v e t é s t ú l h a l a d j a al a k o s s á g a n y a g i e r e j é t é s a m e g v a l ó s í t á s á h o z s z ü k s é g l3sz u t ó l a g o s h i t e l e k r e , a m e l y e k ú j a b b a d ó -m e g t e r h e l é s e k e t j e l e n t e n e k m a j d -E z t b i z o n y í t j a a n e m z e t j ö v e d e l e m

ö s s z e h a s o n l í t á s a a z e l ő z ő é v e kk ö l t s é g v e t é s e i v e l .

n e m z e t - e h h o ! e g y á l l a t n é v j ö v e d e í e m * k k o s ^ a j ü t k í a i á s "

1926/271935/361937/381938/391939/40

70.00037.58444 .231

9

9

5.3542 .5002 .875

11.6069.758

10 .57112 .18012 .942

M i n d e n j e l o d a m u t a t , h o g y an e m z e t j ö v e d e l e m a z e l ő t t ü n k á l l ó

é v b e n c s ök k e n n i f o g a m u l t é v e k h e z k é p e s t . E z t b i z o n y í t j a a k ü l k e r e s k e d e l m i m é r l e g h a n y a t l á s aé s a b e l f ö l d i g a z d a s á g i é l e t l a n y -

# m i l l i ó d i n á r b a n

h u l á s a . E z t t e k i n t e t b e v e t t e ap é n z ü g y m i n i s z t e r i s , a m i k o r f e l h a t a l m a z á s t k é r t a r r a , h o g y a n y a g i k i a d á s o k a t s z ü k s é g e s e t én1 0 % - a l c s ö k k e n t h e s s e .

A z ú j k ö l t s é g v e t é s m á s i k j e l l e g z e t e s s é g e a z a d ó - r e d s z e r . A t e r m e l ő e s z k ö z ö k t u l a j d o n o s a i n a k a d ó ia k ö v e t k e z ő k :

F ö l d a d ó . .h á z a d ó . . .j ö v e d e l m i a d ój á r a d é k a d ót á r s a d a l m i a d óe g y é b a d ó k

460 m i l l i ó d i n á r3 4 4 „350 „

452 4 0

1294

ö s s z e s e n 2733

A d o l g o z ó k a d ó i a k ö v e t k e z ő k :

A l k a l m a z o t t a d ón ő t l e n s é g i a d óf o g y a s z t á s i a d ói l l e t é k e k . .v á m o k . . .m o n o p o l . . .

2 90 m i l l i ó d i n á r2

1010 „1260 „1034 „2S15 „

ö s s z e s e n 5 8 1 1 „ „

E z e k a z a d a t o k m u t a t j á k , h o g ya z á l l a m k i a d á s o k t e rh é n e k 6 8% - á ta d o l g o z ó k v i s e l i k . A z ú j k o r m á n ya z t á l l í t j a , h o g y a z i d ő r ö v i d s é g em i a t t n e m á l l t m ó d j á b a n ú j k ö l t s é g v e t é s t k é s z í t e n i e é s í g y k é n y t e l e n v o l t S z t o j a d i n o v i c s k ö l t s é g v e t é s é t f e l h a s z n á l n i , h o g y a n é p s z e r ű t l e n t i z e n k e t t e d e k e t e l k e r ü l j e .T e k i n t e t t e l a m o s t b e t e r j e s z t e t tk ö l t s é g v e t é s h i b á i r a é s f o g y a t é k o s s á g a i r a ú g y v é l j ü k , h o g y a t i z e n k e t t e d e k j o b b a k l e t t e k v o t a a , e l ő s z ö r a z é r t , m e r t k i s e b b a n y a g i

m e g t e r h e l é s s e l j á r n á n a k , m á s r és z t ,í g y l e h e t s é g e s l e t t v o l n a ú j , an é p a n y a g i v i s z o n y a i n a k m e g f e l e l ő k ö l t s é g v e t é s l é t r e h o z á s a .

V a s B é l a

A k öz e g éz s é üg y e t t ár s a d a l m i é g a z d a s ág i i n t ék e d ée k né-

k ü l n e m l e h e t e l őm o z d í a n i . (D r . S t a m p a r A n d r i j a )

I I I I I I I I U I I I I I I I H I I I I I I I I I l l l l

A n é e géz sé a z ée t s z ín v o n a l é a j ólé t ü k ör k é e . (D r . V e i l l

f ía y n a l )

— U —

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


Vi lágszemle

É r d e k e s d i p l o m á c i a i t i t K o E a t p a t t a n t o t t | t i a n a p o k b a n T a -b o u i s a s s z o n y , a l ' O e u v r e m u n k a t á rs a . A z ü g y n e k v a l ó s z ín ű l e gp a r l a m e n t i f o l y t a t á s a i s l e sz , m i v e l e g y e s n é p f r o n t i k é p v i s e l ő ki n t e r p e l l á c i ó f o r m á j á b a n t e s z i k s z ó v á a f r a n c i a k ü l p o l i t i k á r a j e l l e m z ő e s e t e t .

T ö r t é n t p e d i g , h o g y a z e g y r e fe s z ü l t e b b é v á l ó f r a n c i a - o l a s *e l l e n t é t e k k e l k a p c s o l a t b a n B o n n e t , k ü l ü g y m i n i s z t e r e g y e s a n g o ll a p o k k é p v i s e l ő i n e k k i j e l e n t é s t t e t t , m i s z e r i n t F r a n c i a o r s z á g h a j l a n d ó t á r g y a l á s o k a t k e z d e n i O l a s z o r s z á g g a l a f e l m e r ü l t v i t á sk é r d é s e k e l i n t é z é s é r e . B o n n e t e z e n k i j e l e n t é s é t a M a n c h e s t e rG u a r d i a n és a T i m e s , t e h á t m i n d e n k é p e n a l e g k o m o l y a b b a n g o ll a p o k h o z t á k . A n y i l a t k o z a t b a n í g y n e m i s l e n n e s e m m i f e l t ű n ő ,h a D a l a d i e r és B o n n e t p á r n a p p a l e l ő b b n y i l v á n o s a n l e n e m sz ög e z t é k v o l n a a z o l a s z k é r d é s b e n e l f o g l a l t á l l á s p o n t j u k a t , a m i p e d i g m e r ő b e n e l le n t é t e s a k ü l ü g y m i n i s z t e r e m l í t e t t k i j e l e n t é s év e l -

A f r a n c i a l a p o k b a n t e r m é s z e t e s e n a z o n n a l c á f o l a t o k j e l e n t e km e g . D e m á r k é ső v o l t . A d o l g o t ..az o l a s z l a p o k i s á t v e t t é k é sé l e s v i t a i n d u l t m e g a f r a n c i a és o l a s z s a j t ó k ö z ö t t . E b b ő l k i f o l y ó l a g F r a n c o i s P o n c é t , a r ó m a i f r a n c i a k ö v e t m e g j e l e n t C i a n o -n á l , h o g y t i l t a k o z z é k a z o l a s z s a j t ó é l e s h a n g j a m i a t t és h o g y k ö z ö l j e a f r a n c i a k o r m á n y h i v a t a l o s á l l á s p o n t j á t a k é r d é s e s ü g y b e n . A l e g n a g y o b b m e g l e p e t é s é r e a z o n b a n a k ü l ü g y m i n i s z t é r i u m b a n t u d o m á s á r a h o z t á k , h o g y r ö v i d d e l e l ő b b m e g j e l e n t n á l u ke g y f r a n c i a ú r , B o n n e t k ü l ü g y m i n i s z t e r s z e m é l y e s b a r á t j a , B a u -

c l o u m , a k i m á s k ü l ön b e n a z i n d o k í n a i b a n k i g a z g a t ó j a é s e g é s z e nm á s k é p e n n y i l a t k o z o t t a k é r d é s r ő l .E z z e l e g y i d ő b e n a n é m e t l a p o k i s k e z d t e k a z ü g y r ő l í r n i és a

B ö r z e n - Z e i t u n g n y í l t a n k i m o n d t a , h o g y B o n n e t h a j l a n d ó a zO l a s z o r s z á g g a l s z e m b e n i e n g e d m é n y e k r e . E r r e C o u l o n d r e , f r a n c i a -k ö v e t m e g j e l e n i k R i b b e n t r o p n á l , h o g y t i l t a k o z á s á t j e l e n t s e b e .d e i t t a z t a f e l v i l á g o s í t á s t k a p j a , h o g y é p p e n a z e l ő b b j e l e n t k e z e t t F e r d i n a n d d e B r i n o n gróf, a k i e g és z en m á s é r t e lm ű m e g b í z á s o k k a l k e r e s t e f e l a n é m e t k ü l ü g y m i n i s z t é r i u m o t .

A m i k o r T a b o u i s a s s z o n y t o l l á b ó l e z e k n a p f é n y r e k e r ü l t e k , aH a v a s - ü g y n ö k s é g k o m o l y t a l a n a s s z o n y i f a n t á z i a t e r m é k é n e k b é

l y e g e z t e a z e g é s z e t . D e a f r a n c i a l a p o k s o k k a l j ó b b a n i s m e r i kT a b o u i s t , a k i h a z á j á b a n k é t s é g t e l e n ü l n a g y o b b d i p l o m á c i a i s z a k t e k i n t é l y , m i n t a k ü l ü g y m i n i s z t e r és e r é l y e s e n k ö v e t e l i k a n n a kt i s z t á z ás á t , v á j j o n k i h i v a t o t t a f r a n c i a k ü l p o l i t i k a v e z e t é s é r e : ah i v a t a l o s , v a g y n e m h i v a t a l o s k ö v e t e k .

A f e n t i e s e t e t c s a k p é l d a k é p h o z z u k f e l , h o g y r á m u t a s s u n ka z ú j f r a n c i a és v e l e k a r ö l t v e m ű k ö d ő a n g o l t i t k o s d i p l o m á c i am e s t e r k e d é s e i r e . E n n e k a t i t k o s d i p l o m á c i á n a k e g y i k „ g y ő z e l m e ' *a m o s t l e f o l y t m a d r i d i , p uc c s i s , a m i t g o n d o s e l ő k é s z í t é s s e l h e t e k k e l e z e l ő t t i n d í t o t t a k m e g a z a n g o l — f r a n c i a ü g y n ö k ö k .

H a f i g y e l e m m e l k í s é r j ü k a z a n g o l és f r a n c i a p o l i t i k á t , a s p a

n y o l p o l g á r h á b o r ú e ls ő n a p j a i t ó l k e z d v e e g é s z e n m á i g , ftsztánl á t h a t ó , h o g y a z 193 6 - o s n é p f r o n t i g y ő z e l m e k t e r v s z e r ű a l á ás á s á-r ó ! , a h a l a d ó e r ő k m e g b é n í t á s á r ó l v a n s zó . E b b e n a t e k i n t e t b e a

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


n e m k é p e z k i v é t e l t B l u m k o r m á n y a s e m a n n a k e l l ené re , h o g y őta N é p f r o n t e m e l t e f e l . B l u m f őkép u g y a n a z t a h a g y o m á n y o ms z o c i á l d e m o k r a t a p o l i t i k á t f o l y t a t t a , a m i t n é m e t o r s z á g i k o l l é g á iH i t l e r u r a l o m r a j u tá sa e lő t t , u g y a n a z t , a m i t a b é c s i s z o c i á l de m o k r a t a v e ze tők , a m e l y egész A u s z t r i a m u n k á s s á gá t elő b b D o l -f u s s k l e r i k o f a s i s z t a

u r a l m á i g ,m a j d ez en ,

k e r e s z t ü l a za n s c h l u s s i g

e l j u t t a t t a . A s z o c i á ld e m o k r a t a v ez e tő k g y á v a és t e h e t e t l e n o p p o r t u n i z m u s a m i n d e n ü t t e d d i g m é g a h a l a d ó e s z m e és a d e m o k r á c i ae l á r u l á s á h o z v e z e t e t t . B l u m i de j é b en J n d u l m e g a b e n e m a v a t k o -z á s i k o m é d i a , a s e m l e ge s s é g i ö n g y i l k o s s á g , a t o t ál is á l l a m o k r é s z é r ő l t ö r t é n t n y í l t b e a v a t k o z á s s a l s z e m b e n i s t r u c c p o l i t i k a . E n n e k az után töké lete s k iegés z í tő j e l e t t a z e g y r e e rő södő r e ak c i ók ö z é p e u r ó p a i g y á s z o s s z er ep l és e , a k i s á l l a m o k m a g á r a h a g y á s a *M ü n c h e n , F r a n c ó - k o r m á n y n a k e l i sm e ré se és a m o s t a n i C a s s a d o -p u c c s m e g s z e r v e z é s e .

A z a n g o l — f r a n c i a t i tk o s d i p l o m á c i a i g a z i i r á n y í t ó j a a n e m

z e tk ö z i f i n án c tők e , ;m e l y m i n d e n ü t t a f o r r a d a l m i e rők l e t ö r é s é r ei g y e k s z i k . A r r ó l v a n s zó, h o g y C h a m b e r l a i n , a k i a C i t y p o l i t i k a im e gb í z o tt ja , t is z t á b a n v a n a z z a l , h o g y e g y ú j e u r ó p a i , v a g y v i l á g h á b o r ú e l k e r ül h e t e tl e n , e l k e r ü l h e t e t l e n a z é h es i m p e r i a l i z m u sv i l á g f a l ó v á g y a m i a t t . A n g l i á n a k e b b e n a h á b o r ú b ó l i s g y ő z t e s e n k e l l k i k e r ü l n i , a z a z , n e m A n g l i án a k , h a n e m a C i t y n e k . E l l h e ta z o n b a n k ét f o n t o s d o l o g r a v a n s z ü k s é g : id ő, a te l j e s f e l k é s zü l és h e z és a f o r r a d a l m i e r ő k t e l j e s és m a r a d é k n é l k ü l i l et ör é s e. Al e g u t ó b b i i m p e r i a l i s t a v i l á g h á b o r ú m e g m u t a t t a h o g y n e m e l é ggyő z n i , a g yő z e lm e t jb i z to s ít an i i s k e l l , ső t a l e g yő zö t t á l l a m okv e s z t e s égének t e r h é t i s v i s e l n i k e l l . V i s e l n i a k iu z s o r á z o t t , a g y o n

h a j s z o l t ö m e g e k f o r r a d a l m i m e g m o z d u l ás a i t , a n é p a k a r a t e l k e s e r e d e t t k i r o b b a n á s á t , a m e l y n e m c s a k a l egyőzöt t , de a győz te sá l l a m o k r a [i s v é g z e t e s k i h a t á s s a l l e h e t . E z t p e d i g n e m s z e r e t n éa C i t y . I n k á b b a h á b o r ú e l ő t t n y e r j ü n k t i s z t a h e l y z e t e t ! E z a j e l szó és m e g i n d u l a z á l ta l á n o s „ t is z t o g a t á s " . E g y m á s u t á n b u k n a km e g a d e m o k r a t a á l l a m o k , a S z o v j e t e t k i m a r j á k a z e u ró p a i p o l i t i k a a r é n á j á b ó l , a f a s i z m u s n a k t e t t s o r o z a to s e n g e d m é n y e k k e le g y r é s z t i d ő t n y e r n e k f e g y v e r k e z é s i p r o g r a m j u k m e g v a l ó s í t á s á h o z , m á s r é s z t s i k e r e s e n tö r ik l e a be l f ö ld i e l lenz éket és d i s z k r e d i t á l j á k a n é p f r o n t i g o n d o l a t o t .

A d e m o k r á c i a é s f a s i z m u s l e g e r ő s e b b ü t k ö z ő p o n t j a S p a n y o l

o r s z á g v o l t . A z i t t fo l y ó p o l g á r h á b o r ú k ö r ü l i b o n y o d a l m a k a r e a k c i ón a k s o k o c s m á n y s á g ár a v e t e t t v i l á g o t . N e m i s t ö r t é n h e t e t tm á s k é p e n , a m i k o r a t i s z t a , b e c sü l e t e s n ép i a k a r a t t a l s z e m b e n e g y részt a f a s i z m u s e r ő s z a k u r a l m a , m á s r és z t a b a n k t ő k e r a v a s z s á g ah a s z n á l t a f e l m i n d e n f o n d o r l a t o s eszközét , h o g y s a j á t c é l j a i t m i h a m a r a b b e lér je . M o s t , K a t a l o n i a e l f o g l a l á s a , F r a n c o e l i s m e r é s eés a m a d r i d i p u c c s u t á n — l á t s z ó l a g — c s a k a z ut ó b b i k e t tő m a r a d a p o r o n d o n . A d u r v a e rőszak é s a s i m a b a n k r a v a s z s á g .

C h a m b e r l a i n m i n d en t e l k öv e t , h o g y a gy ő z t es lá z a d ó k a t a m a g a o lda l á r a éde sge s s e . E r r e t öb b o k a v a n . A C i t y s p a n y o l o r s z á g iv a s , r éz , ó lo m és h i g a n y b á n y á i r ó l m á r n e m e g y s z e r t e tt ü n k e m l í

tést . A r r a i s r á m u t a t t u n k , h o g y m a g á n a k , C h a m b e r l a i n n e km e n n y i s z em é l y e s é rdek e f ű ződ ik e h h e z a z ü g y h ö z . E m e l l e t t G i b r a l t á r m e g t a r t á s a és a f ö ld k ö z i t e n g e r i h a j ó ú t b i z t o s í t ás a m a j d -

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


n é n i l é t é r d e k e a b r i t b i r o d a l o m n a k . M i t t e s z t e h á t i l y e n k o r a p é n ze m b e r e ? K i n y i t j a k a s s z á j á t é s m e g c s i l l o g t a t j a a r a n y a i t . J u a sM a r c h , F r a n c o b a n k á r j a é s a l á z a d ó k p é n z e l ő j e m á r h e t e k ó t a o t tk e r ü l e g e t i L o n d o n b a n & p é n z s z e k r é n y e k e t , m i n t m a c s k a a f o r r ók á s á t . I g e n á m , d e c s u p á n F r a n c o g e n e r á l i s f é r f i a s s á g á r a n e m a d h a t <egy b a n k s e m k ö l c s ö n t . E r r e m e g f e l e l ő fe d e z e t k e l l . K ü l ö n ö

s e n a k k o r , a m i k o r a m á s i k o l d a l o n i s c s á b í t ó s z e r e l m e s d a l o k a tf u v o l á z a z * ) l a s z t r u b a d ú r k e l l e m e s b a r i t o n j á n .

D e a C i t y g o n d o s k o d i k m e g f e l e l ő „ e r k ö l c s i " g a r a n c i á k r ó l i s . Ab r i t b i r o d a l o m n a k s z ü k s é g e v a n a r r a , h o g y S p a n y o l o r s z á g b a no l y a n e l e m e k i s m a r a d j a n a k , a k i k a f a s i s z t a a s p i r á c i ó k k a l s z e m b e n b e n m é g a s p a n y o l „ f ü g g e t l e n s é g e t " i s h a j l a n d ó k m e g v é d m i .M e g s z e r v e z i t e h á t a „ n é p b a r á t a i n a k " p u c c s á t é s ú g y i g y e k s z i ke l i n t é z n i a d o l g o t , h o g y a s z é l s ő s é g e s j o b b o l d a l m e l l e t t e g y k i s„ n é p i e s s é g e t " i s m e g m e n t s e n . E r r e k e l l C a s s a d o t á b o r n o k és am a d r i d i k a t o n a i t a n á c s . E z z e l a z u t á n e g y s z e r i b e n m e g r ö v i d í t i a. s p a n y o l ü g y e t , a m i v e l a z o l a s z — n é m e t h a t á s o k a t i s c s ö k k e n t i .

A z e g é s z t e r v g y ö n y ö r ű . H a e h h e z h o z z áv e s s z ük m é g a z o k a t a„ m e l l é k k ö r ü l m é n y e k e t " , a m e l y e k a z e u r ó p a i á l t a l án o s h e l y z e t b ő la d ó d n a k , m i v e l a z é r d ek s z á l a k a k o n t i n e n s . l e g t á v o l i b b r é s zé i g i se l h ú z ó d n a k , e g y h a t a l m a s e l g o n d o l á s k ö r v o n a l a i b o n t a k o z n a k k i -V a l ó b a n n a g y s z e r ű és p o k o l i a n b o n y o l u l t : a p é n z , f e g y v e r e k ésd i p l o m á c i a .

A z e g é s z b ő l c s a k e g y m a r a d t k i : a n é p . H o g y p e d i g ez a k i sh i b a a z e g é s z f e l é p í t m é n y r e n é z v e v é g z e t e s l es z -e , a z t a k ö z e l j ö v őf o g j a m e g m u t a t n i .

*

A z ú j a b b a n k i a l a k u l t k ö z é p e u r óp a i e g y e n s ú l y á l l a p o t e g y e l ő r em é g e l őr e n e m l á t h a t ó f e j l e m é n y e k e t h o r d o z m a g á b a n . A z a n g o lk e r e s k e d e l m i ü g y n ö k ö k v e r s e n y t f u t n a k a n é m e t e k k e l és h o g yn a g y o b b s z e r e n c s é v e l d o l g o z n a k , a z n e m c s up án ü g y e s s é g ü k e tb i z o n y í t j a , h a n e m a z t i s , h o g y N é m e t o r s z á g ó r i á s i a d ó ss á ga i m i a t t ú j a b b ü z l e t e k e t m á r n e m k ö t h e t ,

A n a g y n é m e t g a z d a s á g i v á l s á g m á r i s é r ez h e t ő a k i s á l la m o kb e l p o l i t i k a i é l e t é b e n . A d e m o k r a t i k u s t ö r e k v é s e k é s n é p i i r á n y o ke g y á r n y a l a t t a l j o b b á l l á s o k a t f o g l a l t a k e l . E n n e k b i z o n y í t é k a i aj u g o s z l á v é s m a g y a r k o r m á n y v á l s á g o k i s . M i n d k é t h e l y e n a k ö z v é l e m é n y jés n é p i e rő k n y o m á s á r a k é n y t e l e n v o l t e n g e d n i a r e a k

c i ó é s a f a s i s z t a e s zk ö z ö k k e l d o l g o z ó k o r m á n y o k h e l y é r e l i b e r á l i s a b b e l e m e k k e r ü l t e k . K ü l ö n ö s e n n a g y j e l e n t ő s é g g e l b í r a j u g o s z l á v k o r m á n y v á l s á g , m e r t h a i t t d e m o k r a t i k u s a b b i r á n y z a t k e r e k e d i k f e l ü l , n a g y k i h a t á s s a l l e h e t a t ö b b i b a l k á n - á l l a m r a . J u g os z l áv i a a B a l k á n - s z ö v e t s ég b e n v e z e t ő s z e r e p e t j á t s z i k , a b a l k á n ib l o k k e g y s é g e s m a g a t a r t á s a p e d i g a z e g é s z e u r ó p a i p o l i t i k a k i a l a k u l á s ár a i s j e l e n t é k e n y m é r t ék b e n h o z z á já r u lh a t .

A B l a k á n s z ö v e t sé g á l l a m a i e g y é b k é n t f e b r u á r u t o l s ó n a p j a i b a n t a r t o t t á k m e g r e n d e s é v i t a n á c s - ü l é s ü k e t , m e l y e n J u g o s z l á v i a , R o m á n i a , T ö r ö k o r s z á g és G ö r ö g o r s z á g v e t t e k r é s z t . A z á l l a n d ót a n á c s v é g h a t á r o z a t á b a n k i m o n d t a , h o g y a t a g á l l a m o k k ö l c s ö n ö

s e n t i s z t e l e t b e n t a r t j á k e g y m á s h a t á r a i t és e g y ü t t e s e l l e n á l l á s tf e j t e n e k k i m i n d e n n e m ű t e r ü le t i r e v í z i ó v a l s z e m b e n , a m e l y e g y e s ts z ö v e t s é g e s á l l a m o k e l ő n y é r e , m á s o k n a k p e d i g k á r á r a t ö r t é n n e -

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A z - u t ó b b i k ü l ö n ö s e n v o n a t k o z i k B u l g á r i á r a , m e l y a k ü l f ö l d i s a j t ó *s z e r i n t m é g m i n d i g f e n n t a r t j a t e r ü l e t i k ö v e t e l é s e i t . A s z ö v e t s é g e i

á l l a m o k a j ö v ő b e n s z o r o s a b b g a z d a s á g i e g y ü t t m ű k ö d é s t f e j t e n e kk i , h o g y e g y h a r m a d i k á l l a m g a z d a s á g i n y o m á s á t k i s e b b í t s ék .V é g ü l a t a n á c s e l v b e n e l i s m e r i F r a n c o k o r m á n y á n a k t ö r v é n y e s s é g é t .

*C i a n o m a g y a r o r s z á g i és j u g o s z l á v i a i ú t j án a k f o l y t a t á s a k é pL e n g y e l o r s z á g b a l á t o g a t o t t e l . A k ü l f ö l d i s a j t ó v é l e m é n y e s z e r i n ta z o l a s z k o r m á n y b i z t o s í t a n i i g y e k s z i k a k ö z é p e u r ó p a i á l l a m o ks e m l e g e s s é g é t e g y e s e t l e g e s o l a s z — f r a n c i a k o n f l i k t u s e s e t é r e .É r d e k e s , h o g y m í g C i a n o L e n g y e l o r s z á g b a n i d őz ö t t é s f én y e s p o h á r k ö s z ö n t ő k h a n g z o t t a k e l a l e n g y e l — o l a s z b a r á t s á g r ó l , V a r s óu c c á i n h a t a l m a s t ü n t e t é s e k v o l t a k N é m e t o r s z á g e l l e n a d a n z i g ie s e m é n y e k m i a t t . A l á t o g a t á s s a l k a p c s o l a t b a n e g y e s l a p o k ú j r af e l v e t e t t é k a l e n g y e l — m a g y a r h a t á r k é rd és é t , a m i m é g h a n g o s a b -

b á v á l t , a m i k o r G a f e n c u , r o m á n k ü l ü g y m i n i s z t e r r ö v i d d e l C i a n ou t á n k o p o g t a t o t t B e c k a j t a j á n . B e c k á l l í t ó l a g k ö z v e t í t ő i s z e r e p r ev á l l a l k o z i k R o m á n i a és M a g y a r o r s z á g k ö z ö t t .

*P a c c e l i b í b o r o s , a k i t m á r c i u s 3-án v á l a s z t o t t a k m e g p á p á n a k

e rő s e g y é n i s é g , a k i , m i n t e l ő d j én e k k ü l ü g y i á l l a m t i t k á r a n e me g y s z e r k e m é n y h a r c o t v í v o t t a f a s i z m u s s a l , A / b e r l i n i l a p o k é r e z h e t ő h ű v ö s s é g g e l f o g a d t á k a z ú j p á p a m e g v á l a s z t á s á n a k h í r é t é st a g a d j á k a n n a k p o l i t i k a i j e l e n t ő s é g é t . E z z e l s z e m b e n e g y e s f r a n c i a l a p o k m e s s z e m e n ő k ö v e t k e z t e t é s e k e t v o n n a k l e e b b ő l a z á l t a l á n o s p o l i t i k a i h e l y z e t k i a l a k u l á s á r a .

R o o s e v e l t e r ő s h a r c o t v í v a z a m e r i k a i r e a k c i ó e l s z i g e t e l ő d é s ip o l i t i k á j a e l l e n , e g y b e n n y í l t a n t á m o g a t j a A n g l i a és F r a n

c i a o r s z á g f e g y v e r k e z é s é t . Ú j a b b a n h a t a l m a s ; r e p ü l ő s z á l l í t m á n y o ké rk e z n e k A n g l i á b a , a m i m i a t t n a g y a n y u g t a l a n s á g o l a s z p o l i t i k a ik ö r ö k b e n . A z o l a s z s a j t ó R o o s e v e l t e t h á b o r ú s h a j t o g a t á s s a l v á d i Í j a , m i v e l k e r e k e n k i j e l e n t e t t e , h o g y a f a s i s z ta h a t a l m a k k a ls z e m b e n n e m l e h e t t o v á b b a z e n g e d é k e n y s é g p o l i t i k á j á t f o l y t a t n i ,h a n e m e r é l y e s e n v i s s z a k e l l u t a s í t a n i m i n d e n n e m ű e rő s za k o s k o d á st . J e l l e m z ő , h o g y a z U S A m é g m o s t s e m i s m e r t e e l F r a n c o

k o r m á n v á t . *A L ' O u v r e s z e r i n t K í n á b a n m a 1 m i l l i ó 2 00 e z er j a n á n k a t o n a

h a r c o l . I t a g a k i , j a p á n h a d ü g y m i n i s z t e r p á r h é t t e l a z e l őt t a p á r i á m o n t b a n b e j e l e n t e t t e , h o g y e z e k a k á d e r e k e l é g t e l e n e k é s ú j a b be r ő s í t és e k r e v a n s z ü k s ég . K ü l ö n ö s e n a z a l t i s z t e k u t á n p ó t l á s a v á rg y o r s m e g o l d á s r a .

A j a p á n v e z é r k a r ú ja b b a n t a r t e g y o r o s z h á b o r ú t ó l . H a ez ah á b o r ú ( k i t ö rn e m é g 2 m i l l i ó e m b e r t k e l l e n e f e g y v e r b e á l l í t a n i .E n n y i p e d i g n i n c s e n .

K í n a i o l d a l o n e z z e l s z e m b e n 2 m i l l i ó 4 00 e m b e r á l l k i n t aa h a r c i á l lá s o k b a n . F e l s z e r e lé s ü k e g y r e j a v u l , ú g y h o g y m a i f e l jk é s z ü l t s é g ü k , f e g y v e r e i k és k é p z e t t s é g ü k ö ss ze s e m h a s o n l í t h a t ó

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


V a n n a k m e g i s m e r é s e k , a m i k t ő l a z e m b e r f á z i k , a m i k t ő l l ú d -b o r o z i k a h á t a . V a n n a k d o l g o k , a m i k e t j o b b n e m i s m e r n i , j o b b e l h a l l g a t n i , v a g y h a k e l l k ö r ö m s z a k a d t á i g t a g a d n i . V a g y e l i s l e h e tk e n d ő z n i , s z é p í t g e t n i , é l é t v e n n i és f i n o m c s o m a g o l á s b a n t á l a l n i ,l e f o k o z n i í z ét , s z ín é t , h a n g j á t a d o l g o k n a k , h o g y e l v i s e l h e t ő k k é ,m e g n y u g t a t ó k k á v á l j a n a k .

í g y é l a j ó p o l g á r e g y c s i n á l t , f i n o m a n c s o m a g o l t v i l á g b a n ,

n y u g o d t a n , i z g a l o m m e n t e s e n és l e l k i i s m e r e t é t n e m s z á n t j á k f e lv a d j k ép ze te i a k í m é l e t l e n v a l ó n a k , r i d e g v a l ó s á g n a k . M e r t h ac s a k e g y s z e r , e g y e t l e n e g y s z e r s z e m b e n t a l á l n á m a g á t , s z em é b ak e l l e n e n é z n i a m e g m á s í t h a t a t l a n , a l e t a g a d h a t a t l a n i g & ^ s á g n a k .a k k o r f e l b o r u l n a a z e g é s z c s i n á l t , e l r e n d e z e t t v i l á g , f e l b o r u l n á n a kn y u g o d t f o g a l m a i r e n d n e k , b i z t o n s á g n a k , m e g e l é g e d é s n e k .

K g . v é t l e n i l y e n k i s v a l ó s á g d a r a b o t h o z u n k m o s t i d e , e g y s z e rű , k ö z v e t l e n h a n g j á n a l e t a g a d h a t a t l a n i g a z s á g n a k . E g y k i s í z t *s z í n t h o z u n k a b b ó l a v i l á g b ó l , a m i t a n n y i i d e i g e l h a l l g a t t a k , a m i tk ö r ö m s z a k a d t á i g t a g a d t a k , v a g y a m i t e l k e n d ő z t e k , s z é p í t e t t e k .E g y k i s h a n g o t a b b ó l a v i l á g b ó l , a m i e g y s z e r p u s z t ít ó c s í r á j a

l e s z a c s i n á l t f o g a l m a k , a r e n d , b i z t o n s á g , n y u g a l o m v i l á g á n a k *H a d d é r e z z e e g y s z e r íz é t , s z a g á t , l á s s a e g y s z e r s z í n é t , h a l l j a h a n g j á t a n y u g o d t p o l g á r e g y n y u g t a l a n í t ó , k i á l t ó , r e n d t e l e n é s s ö t é tv i l á g n a k .

E g y m a g y a r f ö ld m u n k á s k ü l d i b e n e k ü n k é v i m é r l e g é t . As z á m o k ö s s z e á l l í t á s á b a n n i n c s s e m m i s v i n d l i , a m é r l e g e l k é s z í té s é b e n s e m m i t e n d e n c i a , s z é pí th e t e t l e n , m á s k é p b e n e m á l l í t h a t óe g y s z e r ű s z á m o k e z e k . L e v e l e t í r n e k e d , j ó p o l g á r , e g y c s a n t a v é r im a g y a r f ö l d m u n k á s ! — A l e v e l e t l e h e t o l v a s a t l a n u l t ű z b e d o b n i ,l e h e t i k t a t n i és f é l r e r a k n i k é s ő b b i e l i n t é z é s r e , l e h e t e l o l v a s n i sa z t á n i j e d t e n e l d o b n i , v a g y r á í r n i a ^ b o r ít ék r a , h o g y c í m z e t t i s

m e r e t l e n , t e i l y e n d o l g o k b a n n e m v a g y o d a h a z a ,k

ez n e m a t es z a k m á d ; l e h e t c s e lt s z i m a t o l n i a d o l o g b a n és v a l a m i p r o v o k á c i ó r a G o n d o l n i , v a g y s a j n á l k o z v a v á l l a d v o n o g a t n i : „ v é g r e i s m i

Évi mérleg

F igye lő

a z z a l , a m i a h á b pr ú k i t ö r és é k o r v o l t . T ö k é l e t e s a r e n d és a h a r c if e g y e l e m . A g u e r i l l a c s a p a t o k m á r o l y a n j ó l m ű k ö d n e k , h o g ye g é s z h a d o s z t á l y o k a t d o b h a t n a k a j a p á n o k h á t a m ö g é . U j a b b a nn e m i s é r k e z i k s e m m i f é le e m l í t é s r e m é l t ó h í r j a p á n g y ő z e l e m r ő l .

A m e g s z á l l o t t k í n a i v i d é k e k e n e g y r e g y a k o r i b b á v á l n a k a z

e l p á r t o l t , á r u l ó k í n a i a k m e g ö l e t é s e . E g y i f j ú k í n a i a k b ó l á l l ós z e r v e z e t m ű k ö d i k o t t V a s és V é r n é v e n , m e l y m a g á r a v á l l a l t a ,h o g y a k í n a i n é p e l l e n e l k ö v e t e t t m i n d e n á r u l á s t m e g b o s s z u l .S z á m t a l a n „ t e k i n t é l y e s " k í n a i p o l i t i k u s e s e t t m á r e n n e k a s z e r v e z e t n e k á l d o z a t á u l . —

1939. március 7. S Z Á N T Ó Á R P A D

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


k ö z öm h o z z á , " s to v á b b m e n n i (a k a s z i n ó b a , a h o v á i n d u l t á l a z Ü jI d ő k f o l y t a t á s o s r e g é n y é t o l v a s n i . M o n d o m , m i n d e z t l e h e t . D e h arende l te té s i J i e l y e , c í m z e t tje n e m i s m e r i i s e l , e z a l e v é l v a n ! V a n ,k ü l d ő je v a n , b é l y e g g e l , p o s t a b é l y e g z ő v e l e l v a n l á t v a , n e m f i k c ió , n e m rém k é p . D á t u m a v a n s n i n c s a k ö z é p k o r b ó l a n t e d a t ál v a .

í r ó j a v a n , p o n t o s l a k c í m e , n e m n é v t e l e n , s ö t ét s é gb e n b u j k á l ó i z g a t ó . É s k ü l d ő j e n e m e g y k i v á l a s z t o t t , t e n d e n c i ó z u s a n k i k e r e s e t tp é ld án y . E g y a z o n t í zez rek közü l , a k i k e l e d d i g n e m v o l t á l l e v e l e zés i v i s z o n y b a n , a k i k k e l m é g n e m t a l ál k o z t á l a k a s z i n ó b a n . É s a b b ó l a v i l á g b ó l v a n , a m i t t e , j ó p o l g á r , r e n d n e k , b i z t o n s á g n a k ,n y u g a l o m n a k t a r t a s z

T m e a z é v i m é r l e g :

N a p s z á m 2064A r a t ó r é s z 1 0 5 0

Ös s z e sen 3 1 1 4L a k b é r 1 é v r e 7 2 0

M a r a d ~ " 2394 d i n .

M a r a d 2 3 9 4 d i n á r , s z ó v a l k e t t őe z s r l iá r o m s z á z k i l en c v e n n é g yd i n á r é l e l e m r e , r u h á z k o d á s r a , f ű t é s r e , v i l á g í t á s r a , e g y ö t t a g ú c s a l á d n a k . E g y s z e m é ly r e j u t é le le m , r u h á z k o d á s , fű té s, v i l á g í t á sc í m é n n a p o n t a 1 d i n á r 3 1 p a r a .

A f e l s o r o l á s b a n p e r s z e n i n c s m i n d e n b en n e , m e r t a z e m b e rn e m c s a k e s z i k , r u h á z k o d i k , fű t és v i l á g i t , l e n n é n e k m é g e g y f ö l d m u n k á s n a k i s e g y é b s z e r én y e n e l h a l l g a t o t t i g é n y e i i s . D e e z ek n é lt ö b b e t 1 d i n á r 3 1 p a r a t e r h é r e í r n i , m é g i s c s a k s o k v o l n a , u g y e ?

A l u l i s í r o t t O r a v e c z F e r e n c f ö l d m u n k á s , e z e n n e l n y u g t á z o m

a t á r s a d a l o m n a k , h o g y f e l v e t t e m 2 3 9 4 d i n á r t ö t ö d m a g a m m a l é le l e m r e , r u h á r a , h i d e g e l l e n , sötétség e l l e n , k ö z m ű v e l ő d é s r e , k i m e n ő re — é l et r e . K ö s zön e t t e l f e l v e t t e m , j — H á t e z a z m é r le g. P o n t o sm é r l e g , a k i a m é r l e ge t t a r t j a , a z i g a z s á g n a k , b e v a n k ö t v e a s z e m e . N e m l á tj a m i v a n a m á s ik s e p e r n y ő b en . N e m l á tj a m i t a d t a m2391 d i n á r é r t . A d t a m é rt e 1 4 — 1 6 ó r á t n a p o n t a , v e r e j t ék e zé s t ,r e u m á t . A d t a m érte i z m a i m a t , i d e ge i m e t , g e r i n c e m e t , s z i v e m e t ,t ü d ő m e t . H á t n i n c s b ek ö t v e a s z e m e , a k i e z t a m é r l e g e t t a r t j a ?

É s m o s t n y u g t á z o m á l m a t l a n é j s z a k á i m a t , a s s z o n y o m v i r r a s z t á s á t , g y e r m e k e i m s i r á s á t , é h ségé t , s z o m j ú ságo t , f á r ad t s ágo t , Jóp o l g á r , m a g y a r t á r s a d a l o m , t e s t v ér i s é g, k ö z m ű v e l ő d é s : t í z ez r e k

n e v é b e n e z e n n e l n y u g t á z o m .K O S S Á J Á N O S

7,500.000 s z a v a z a t .

I I I . N a p o l e o n á l l a m c s i n n y e l k e r ü l t F r a n c i a o r s z á g é l é r e és e z t at ö r v é n y e l l e n e s c s e l e k e d e t é t n é p s z a v a z á s ú t j á n i s m e r t e t t e e l . An é p s z a v a z á s o n , a m e l y 1 8 5 1 d e c e m b e r é b e n m e n t v é g b e i7,500.000 s z a v a z a t o t k a p o t t . A v i l á g h í r ű f r a n

c i a í r ó H u g o V i c t o r a „ K i s N a p o l e o n " <\ k ö n y v é b e n e z e k r ő l a v á l a s z t á s o k r ó l a k ö v e t k e z ő k e t í r j a :

I .

A z t m o n d j á k : n e b á n k ó d j u n k .M i n d e n a m i t m i g a z t e t t n e k n r > v e t ün k k é s z t é n n y é l e t t és t i s z t e l -nn& í k k e l l . M i n d e n t e l f o g a d t a k ,1 é r v é n y e s ü l t , m i n d e n f e d e z v e v a n ,m i n d e n r e m e g a d a t o t t a f ö l m e n t é i

— E l f o g a d v a ? T ö r v é n y e s í t v e 1

F e d e z v e ? F ö l m e n t v e ? H á t k i e s in á l t a e z t ?

— A s z a v a z á s .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


— M i l y e n s z a v a z á s t— 7,500.000 s z a v a z a t !— T é n y l e g ( n é p s za v a z á s v o l t ós

7 ,5 00 .0 00 i g e n n e l s z a v a z o t t .N é z z ü k c s a k m e g K ö z e le b b r ő l .

I I

A z ú t o n á l l ó .e g y r a b l ó b a n d aé l én m e g á l l í t j a a p o s t a k o c s i t a ze r d ő m e l l e t t .

A z u t a s o k t ö b b - n v a n n a k , m i n tő k d e m e g o r z o l v a n e m b es z é l t e kö s s ze , f é l á l o m b a n : v á r a l a n u l t á m a d t á k m e g ő k e t é s m i n e s f e g y v e r ü k .

A z ú t o n á l Jó m e g p a r a n c s o l j a ,h o g y s z á l l j a n a k l e a k o c s i r ó l , e g yp i s s z e n é s t s e h a l l a s s a n a k é s f e k ü d j e n e k l e , a r c c a l a f ö l d f e l é .

V a n n a k a k i k m e g k í s é r l i k a z e l l e n á l l á s t , d e s z é t l o c c s a n a g y u k .

A t ö bb i e k s z ó f o g a d ó a n l e f e k s z e n e k a f ö l d r e , h a l l g a t n a k , a r é m ü l e t t ő l m e g m e r e d t e m f e k s z e n e ké l ő k , h o l t a k é s f é l h o l t a k .

A z ú t o n á l l ó , m í g t á r s a i a s ze~r e n c s é t l e n e k r e r e v o l v e r t s z e g e z n e k ,k i ü r í t i a z u t a s o k z s e b e i t , p o g g y á s z á t é s m a g á h o z v e s z m i n d e n é r t é k t á r g y a t . A j ó l s i k e r t i l t c s i n yu t á n í g y sz ól á l d o z a t a i h o z :

— É s m o s t , m e r t n e m a k a r o k a

t ö r v é n n y e l ö s s z e ü t k ö z é s b e k e r ü l n i ,f ö l í r t a m e g y c é d u lá r a , h o g y m i n d a z t a m i t e l v e t t e m a z e n y é m és a z tt i ö i n s z á n t o k b ó l a d t á t o k n e k e m .É n t u d o m , h o g y e z t t i i s í g y a k a r j á t o k . M i n d e n k i e g y t o l l a t k a p éss z ó n é l k ü l , m o c c a n á s n é l k ü l . . .

F ö l d ö n f e k v e a r c c a l a s á r b a n . . .— A l á í r j á t o k e z t a c é d u l á t . H a

v a l a k i m e g m o z d u l , v a g y m e g s z ó l a l ,a f e g y v e r e i m v á l a s z o l n a k . K ü l ö n b e n t e l j e s e n s z a b a d o k v a g y t o k .

A z u t a s o k k i n y ú j t j á k k e z ü k e t ésa l á í r j á k n e v ü k e t .

M i k o r e z m e g t ö r t é m t a z ú t o n á l l ó f e l e m e l t f ő v e l m o n d j a :

— H é t és f é l m i l l i ó s z a v a z a t o tk a p t a m .

A z a n a r h i s t á k s z e r e p e a m a i

s p a n y o l h á b o r ú b a n

K a t a l o n i a b u k á s á n a k o k a i , an y i l t b e a v a t k o z á s m e l l e t t , a z o k ah i b á k i s , a m i k e t a k a t a l á n o k a

h á b o r ú k e z d e t e ó t a e l k ö v e t t e k .A m í g M a d r i d v é r z e t t é s a f a l a k o n ú j a b b és ú j a b b p l a k á t o k k ö v e

t e l t é k : „ H a r c o l j a t o k a z u t o l s ó e m b e r i g s z a b a d s á g t o k é r t , g y e r e k e i t e kH ? a b a d s á g á é r t ! a , B a r c e l o n a , K a t a l o n i a s z i v e f e l f e g y v e r z e t t e n v á r t aa t á m a d á s t

F r a n c o l á z a d á s a 1 93 6 j u l . 1 8.án

B a r c e ló i n á b a n m i n d ö s s z e t i z e n k é tó r a h o s s z a t t a r t o t t . B a r c e l o n a s z a b a d u l t m e g e l ő s z ö r a l á z a d ó k t ó l . Af e l k e l é s t e l s ő n a p j a i b a n é s k é s ő b b i sa z e g é s z d e m o k r a t a v i l á g K a t a l ó -n i á h o z n a g y r e m é n y e k e t f ű z ö t t A z th i t t é k , h o g y a z o t t f ö l h a l m o z o t te r ő k a k ö z t á r s a s á g n a g y t a r t a l é k á v á v á l n a k é s B a r c e l o n a l e s z a za k ő s z i k l a , a m e l y e n m e g t ö r i k al á z a d á s és k ü l f ö l d i b e a v a t k o z ó kb e t ö r é s e . H i s z e n a z e l ő t t i s m i n d i g B a r c e l o n á b ó l i n d u l t c l m i n d e ns z a b a d s á g m o z g a l o m .

K a t a l o n i a a h á b o r ú e l s ő n a p j a i b a n n e m f o g t a f e l h e l y e s e n s z e r e pé t é s e z a h i b a d ö n t ő e n b e f o l y á s o l t a k é s ő b b i s o r s á t . A z e l s ő n a p o k b a n a b e t o l a k o d ó k h a d e r e j en< m v o l t k ö z e l s o m o l y a n m é r e t ű ,m i n t m a é s a k a t a l ó i n i a i n é p h a d -

' s e r e g k ö n n y e n m e g a k a d á l y o z h a t t av o l n a F r a n c o e l ő r e n y o m u l á s á t .M é g i s K a t a l o n i a b é k é n m a r a d t ésc s a k n é h á n y h ó n a p m ú l v a k ü l d ö t th ú s z e z e r f őn y i k a t o n a s á g o t H u e s -c a a l á ; u g y a n i a k k o r a b a r c s i é i n ?k a s z á r n y á k b a n 1 50 e z e r j ó l f e l f e g y v e r z e t t k a t o n a v o l t , a k i k n e k m i n d e n m u n k á j a a b b a n á l l t , h o g y n a p o n t a k é t s z e r g y a k o r l a t o k a t v é g e z t e k . S p a n y o l o r s z á g h a r c o l t é s v é r z e t t . . . . K a t a l o n i a v á r t . A k a t a l ón i a i a m a r h i s t á k n a k f e g y v e r e i k v o l t a k , d e a z t n e m " k ü l dt ék a f r o n t r a .C a b a l l e r o k o r m á n y a k ü l ö n ö se nA l v a r e z d e l V a y o s i k e r t e l e n ü l

i g y e k e z e t t r á v e n n i a z a n a r h i s t as z e r v e z e t e k e t t a k t i k á j u k m e g v á l t o z t a t á sá r a . N e m h a s z n á l t s e m am a d r i d i f r o n t s e g é l y h í v á s a , s e m af e n y e g e t e t t M a l a g a s ü r g e t é s e . K a t a l o n i a „ ö n á l l ó 4 1 p o l i t i k á t f o l y t a t o t t . B é k é s e n g y á r t o t t á k n é p h a d s er e g ü k r é s z é r e a h a d i a n y a g o t ,m i n t h a S p a n y o l o r s z á g s o r s a n e mé r d e k e l t e v o l n a ő k e t . I g a z , h o g ys o k a n a z o n n a l h a d b a a k a r t a ks z á l l n i , d e e r r e n e m k e r ü l t s o r .

m e r t K a t a l ó n i á b a m a z a n a r h i s t á k* s z e r v e z e t e i t a r t o t t á k k e z ü k b e n a

h a t a l m a t , A F A I é s C N T - n o k 1 9 3 7

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


á p r . 1,-én h á r o m m i l l i ó f őn y i t a g s á g u k v o l t . 1936 n o v e m b e r é b e n an a g y o b b á r a a n a r h i s t a b e á l l í t o t t s á g ú k a t a l ó n i a í c s a p a t o k á r u l á s s a lh a t á r o s h i b á k a t k ö v e t t e k e l . E z e kk ö z ü l az e g y i k az v o l t , h o g v l e

g y i l k o l t a k 200 e l f o g o t t m a r o k k ó i t .E d d i g az i d e i g g y a k r a n t ö r t é n tm e g , h o g y a k ö z t á r s a s á g i a k h o ze gé sz m a r o k k ó i s z á z a d o k c s a t l a k o z t a k . E t t ő l a v é r e n g z é s t ő l k e z d v e a k ö z t á r s a s á g i a k r a a m a r o k k ó i a k úgy t e k i n t e t t e k , m i n t a k e g y e t l e n s é g m e g t e s t e s í t ő i r e .

M i k o r D u r u t t i — az a n a r h i s t á ke g y i k l e g é r t é k e s e b b v e z e t ő e m b e r e

k i k e ) t az i l y e n p o l i t i k a e l l e n ,m e g ö l t é k . A z e l l e n e e l k ö v e t e t t m e

r é n y l e t u t á n , 1936 d e c e m b e r é b e ne g y r e n a g y o b b l e t t a s z é t h ú z á s ak a ' t a l ó n i a i a n a r h i s t á k és M a d r i dk ö z ö t t . Az is m e g t ö r t é n t , h o g ye g y s z é p n a p o n a k a t a l ó n i a í c s a p a t o k o t t h a g y t á k a m a d r i d i f r o n t o t . E l m e n e t e l ü k a k a t a l ó n i a í seg é l y m e g s z ű n é s é t i s j e l e n t e t t e . A z th i t l é k , h o g y s a j á t e r e j ü k k e l m e g t u d j á k a k a d á l y o z n i F r a n c o győ-a e l m é t és K a s t i l i a b u k á s a u t á nf e l t u d j á k é p í t e n i a k a t a l ó n i a i a ku r a l m á t S p a n y o l o r s z á k b a n . A le

j á t s z ó d o t t e s e m é n y e k v i l á g o s a n b i z o n y í t j á k , h o g y az a n a r h i s t á k ezz e l a p o l i t i k á j u k k a l F r a n c o l e g j o b b s z ö v e t s é g e s e i v é v á l t a k . M i k o ra k ö z p o n t i s p a n y o l k o r m á n v B a r c e l o n á b a k ö l t ö z ö t t , e n e r g i k u s e s z k ö z ö k h ö z f o l y a m o d o t t az a n a r h i s -t á k k a i s z e m b e n és i g y e k e z e t t Ka -t a l ó n i a ö s s ze s e r ő i t m o z g ó s í t a n i .A z o n b a n már k é s ő v o l t .

I v á n y i J á n o s

K o r k é p

F i u k v o l t e d d i g a l e g n é p s z e r ű b b és l e g k e d v e l t e b b b e r l i n ik a b a r é b e m o n d ó , l e g u t ó b b a z o n b a n a n é m e t h a t ó s á g o k n e m c s a ka f e l l é p é s e i t t i l t o t t á k be, h a n e ma r r a k é n y s z e r i t e t t ék , h o g y a n y u g a t i e r ő d í t m é n y e k é p í t é s é n é l , m i n tk ö z ö n s é g e s m u n k á s d o l g o z z é k .

I t t k ö z ö l j ü k azt a k i s t r é f á tm e l l y e l n e m k i s m é r t é k b e n v o n

t a m a g á r a F i n k a n e m z e t i s z o c i a l i s t a h a t a l m a s o k h a r a g j á t .

F i n k í gy s z ó l t h a l l g a t ó i h o z : „Ma

e g y s z ép r e j t v é n y t a d o k f e l n e k t e k . . I s m e r i t e k - e egy f é r f i ú n e v e ka k i n e k t i s z t a á r j a a k ü l s e j e ,t i s z t a á r j a és a m e l l e t t r e n d k í v ü lo k o s is. A f é r f i n e v é n e k b á r ó r ae l s ő b e t ű j e G, O. E. A z e m b e r v i

l á g h í r ű . "V a l a k i r ö g t ö n f e l k i á l t o t t : „ G o e b -

b e l s ! u

N y u g o d t a n . m o n d j a erre F i n k :„ O l y a n f é r f i r ő l b e s z é l e k , k i n e k ak ü l s e j e t i s z t a á r j a . 1 '

M e g s z ó l a l más v a l a k i : „ G o e r i n g 1 . ' 4

F i n k t o v á b b m o n d j a : „De kér e m , én o l y a n e m b e r r ő l be s zó L-t e m , a k i i n a g y o n o k o s . ' *

A m i k o r - e z u t á n m á r s e n k i s e m

j e l e n t k e z i k s z ó l á s r a F i n k r o ss za -l ó a n c s ó v á l j a a f e j é t : „ Ű g y l á t -s z i k az u t ó b b i i d ő b e n a n é m e t kö-k ö z ö n s é g m ű v e l ő d é s i s z i n v o o a l an a g y o t s ü l l y e d t , p e d i g i g a z á n n a g y o n k ö n n y ű k i t a l á l n i h o g y k i r ő lv a n szó. Én G o e t h e n e v é r e g o n d o l t a m .

( N )

I n n e n - o n n a n

- A N G L I A : A v i l á g l e g n a g y o b b k ik ö t ő j e L o n d o n , évi 59.764.000 Ion.

f o r g a l o m . H a j ó é p í t é s b e n első af ö l d ö n . I n d i a i g y a r m a t a első af ö l d ö n a n á d c u k o r - t e r m é s b e n (av i l á g t e r m e l é s t öb b m i n t J ; » - a ) . ar i z s t e r m e l é s b e n a v i l á g t e r e m é i ést öbb m i n t Va-a). a d o h á n y t e r m e l é s b e n (a v i l á g t e r m e l é s 8/ i o - e ) , aj u t a - t c r m e l é s b c n (a v i l á g t e r m e l é s */.-,-e), a t e a k i v i t e l b e n í a v i l á gt e r m e l é s K-e), a g y a p o t t e r m e l é s b e n fa v i l á g t e r e m e l é s Ve-.a), as z a r v a s m a r h a á l l o m á n y a l e g n a

g y o b b a v i l á g o n , 160m i l l ó á l l a t av i l á g s z a r v a s m a r h a á l l o m á n y á n a k t ö b b m i n t lA-e) M a l á j i g y a r m a t o k : a l e g n a g y o b b k a u c s u k t e r m e l é s é i ől h í r e s e k (a v i l á g t e r m e l é s 4/Ve), l e g n a g y o b b az ón ( u . n .a n g o l c in ) t e r m e l é s e , a v i l á g t e r m e l é s b e n az e l s ő (a v i l á g t e r m e l é sH-e). A r a n y p a r t g y a r m a t a e l s ő av i l á g o n a k a k a ó - t e r m e l é s b o nv i l g t e r m i és 4Ao-e) A D é l a f r i k a iU n i ó ( m i n t B r i t d o m i n i u m ) : e l s ő

a z a r a n y - t e r m e l é s b e n a v i l á g t e r m e l é s é i n e k 1/s-a ) és a g y é m á n t - t e r me-lésben 'a v i l á g t e r m e l é s t ö b b

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


m i n t K-e) . C a n a d a • ?>r i t domün-

u m É. Amer ikában) a föld n i c k e ltermelésében az első ( 8 5 % . - t t e r m e l i a föld n i l k e l t e i rnelésének).

A u s t r a l i a (Államszövetség, B r i tdomínium). tA gyapjúi?-rmelés-ben

első a vil ágon (a világtermelés34-e ) , úgyszintén i t t va n a legtöbb

b i r k a is (113 milló d rb.) a vil.Sú

g o m .

FRANCIAORSZÁG: Első a föl

dön 'a 'bauxit-termelésiben (a v i

lágtermelés V a - a ) . A b a u x i t a l u m i n i u m kőzet melyből redu kálás (i t t

oxigén elvonást j e l e n t ) útján n y e r i k az alumíniumot. Első s z u p e r foszfát- és gipsz-termelés]>en.

H O L L A N D I A : Első a világon a

virág termesztésben.

NÉMETORSZÁG: Első a földön

a barnaszén-termelésben (a világi-

termelés %-e), káli só kitermelési

b en ! ( m e l y e t főleg a műtrágya és a

s z a p p a n gyártásában használnak),

v a l a m i n t a s z i n t e t i k u s ^mestersé

gesen, v e g y i úton összeállított az

u . n. mű-gumi. - b e n z i n , -vaj. stb.)

b e n z i n és g u m i gyártásábam.

OLASZORSZÁG: Első a földön

a s z i n t e t i k u s g y a p o t gyártásában.

A műgyap otot Kazeinből (a te j

alpanyagából a túróból ) állí tják

e l ő .

A SZOVJETKÖZTÁRSASÁGOK

SZÖVETSÉGE ( S . S . S . R . ) . Első a

földön a búza és rozstermelésben

( 2 2 — 2 3 millió t o n n a ) , a b u r g o n y atermelésben, a répacukor t e r m e lésben (a világtermelés Vs-e), a len

és kender termelésben (a világte iv

melés K és 2/->-e), fakitermelésben

(a világtermelés 3 / io - e ) , a p l a t i n akitermelésben (a világtermelés

2/ s - n ) és az aszbeszttermelésbe<n.

JAPÁN. Első a világon a n y e r sés műselyem gyártásban, az izzó

lámpa, gyártásban, v a l a m i n t a ha

lászatban.

K I N A . Teatermelésben első a vi

lágon (a világtermelés 2/f>-e) v a l a m i i n t a babtermelésben, óriási bá

nyái a z o n b a n még m a j d n e m feltár a t l a n o k és í gy még ne m szólhat

bele a világtermelésbe.

MANDZSÚRIA . Első a világ száj a b a b termelésében (a világterme

lés több m i n t fele).

A M E R I K A I EGYESÜLT ÁLLA

M O K (U.S.A.). Első a kőszénkiter

melésben (a világtermelés V a - a ) , a

petr óleu m kitermelésben a világtermelés 3 / io - e ) , a vízerő kiakná

zásban, a v i l l a m o s áram előállítá

sában (a vil ágt ermelés több m i n tV s - a ) , a vasércter melésben (a vi

lágtermelés 3/ io - e ) , a réz Í3/10),ólom (3/10), h o r g a n y v. c i n k (2/10)

a sótermelésben (a világte rmelés

22%»-a). Első a kukoricatermelés

b en , v a l a m i n t a sertéstenyésztés

b e n . Első a vil ág pap ír gyártásá

b a n , konzervgyártásban, acélgyár

tásban, autó és traktorgyártásban,mozdonygyártásban, gépgyártás

b a n , sörgyártásban, s z i n t e t i k u sk a u c s u k előállításában használt

kaucsukból),

MEXIKÓ. Első a föld ezüstter

melésében (a világtermelés 3 /io ) .

*Az első rotác iós (körfor gó) n y o m

dagépet a T i m e s nyomdájában ál

lították fel 1 8 6 6 - b e n . A n a g y rotá

ciós gépek ma egy 64 o l d a l a s újsá

g o t összehajtva 45.000 példánybant u d n a k előállítani egy óra a l a t t .

*Az első írógépet a világon. A m e

rikában V i l l i a m B u r , s z e r k e s z t e t t eés 182 9>-ben s z a b a d a l m a z t a t t a .

*Az első dinamót 'vi ll amosár am

fejlesztő gépet) J e d l i k Ányos ma

g y a r természetbúvár és tanár

•1800 j an . 3. — 1895. dec. 12.) 1840

— 5 0 - e s évek körül s z e r k e s z t e t t e és

készítette el. A z o n b a n az a k k o r iz a v a r o s idők, m a j d az osztrák el

nyomás m i a t t , korszakalkotó mű

ve feledésbe m e n t . C s u k jóval ké

sőbb, az ő d inamó e l e k t r o m o s el

méletének alap ján — m e l y e t

r e m t a r t o t t t i t o k b a n 1 8 6 5 - b e nS i e m e n s ''egy p o r o s z mérnök) ké

szíti e l a tu lajdonképeni máso

d i k dinamót, a m e l y e t sza 1 a d a l -m a z t a t és így — hála a „porosz

tu domány" elsőbb rendűségének r

— őt t e k i n t i k a dimamó fel találó jának.

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A z e l s ő l é g h a j ó t , V á s s o n f a n c i am i s s i o n á r i u s j e l e n t é s e s z e r i n t ,m e l y e t 16 0 4 - b e n I r t (tehát m i n t e g y s z á z é v v e l a z e lő t t , m i e l ő t t m é gE u r ó p á b a n t u d t a k v o l n a v a l a m i ti s a l é g g ö m b r ő l ) a k í n a i a k 1396-

b a n T o - K i e n c s á s z á r t r ó n r a l é p é s e -k o r , a z ü n n e p s é g e k a l a t t b o c s á j -t o t t a k f e l . A z o n b a n b á r h o g y i s v a na d o l o g , a f r a n c i a M o n t g o l f i e rt e s t v é r e k ( J ó z s e f é s I s t v á n ) k é s z í t e t t é k a z e l s ő l é g h a j ó t , m e l y n e kb u r k a — ő k p a p í r g y á r o s o k l é v é n— p a p í r b ó l v o l t . A z e l s ő l é g h a j óf e l s z á l l á s á n a k n a p j a 1 7 8 3 . ju<n. 4-

A k é t f i v é r e g y 1 2 m . á t m é r ő j űp a p í r r a l ; b é l e l t v á a z o n g ö m b ö t k éVs z í t e t t . A s ú l y a 2 1 9 k g . v o l t . Á l l í t ó l a g 2 0 0 k g . s ú l y t e m e l t f e l . Ag ö m b ö t f ü s t g á z z a l t ö l t ö t té k .

*

A z e l s ő m o t o r o s r e p ü l ő g é p e t a za m e r i k a i W r i g h t t e s t v é r e k k é s z í t e t t é k . A l é g c s a v a r t e g y n é g y h e n g e r e s 1 5 l ó e r ő s b e n z i n m o t o r r a lh o z t á k ü z e m b e . A z e l s ő s i k e r e sr e p ü l é s t O r v i l l e W r i g h t h a j t o t t av é g r e 1 9 03 . d e c . 1 7 . 5 9 m á s o d p e r i i g v o l t a l e v e g ő b e n é s k b . 3 00 m .r e p ü l t .

K ö n y v s z e m l eN E H É Z O R V O S N A K L E N N I

K Í N Á B A N

( G e r v a i s A l b e r t )

E g y f i a t a l f r a n c i a o r v o s , G e r v a i sA l b e r t , K í n a s z í v é b e n , a C s e n t u - i( S z e c s u á n t a r t o m á n y ) fr ai n c is k án u /sk ó r h á z b a n k a p a l k a l m a z á s t , As z a k m á j á b a n a l a p o s a n k é p z e t t

m ű v e l t f i a t a l e m b e r , j ó p o r c i ó f r i s s e s s é g g e l , é l e t e r ő v e i v é r é b e n , a k ie m e l l e t t m é g j ó f j e t é s b i z o n y o sf o k ú e g y e n e s g o n d o l k o z á s t é s é rm ést i s ö r ö k ö l t a z ő s i t a r t a l é k b ó l ,e g y b e n a k ö n n y e d f r a n c i a g o n d o l a t k i f e j e z é s é s í r á s k é s z s é g e s z k ö z e i v e l i s r e i n d e l k e z i k , t e h á t v a l a k i ,a k i l á t n i é s f e l f o g n i a k a r j a a m ik ö r ü l ö t t e t ö r t é n i k é s e m b e r s é g e s e n b e l e i s f o l y n i a b b a , a m e n n y i r e m e g k ö z e l í t h e t ő s z á m á r a , m e g í r j a ú t j á t S a n g h a i t ó l á l l o m á s h e l y é i g , m a j d t o v á b b i o t t a r t ó z k o c l á s á -n a k k i ü t k ö z ő e s e m é n y e i t , m e l y e ka K í n a - r e j t é l y * ' m e g f e j t é s é h e za d a t o k a t s z o l g á l t a t n a k . K í n a n e m z e t i é s t á r s a d a l m i l é t e ( n a g y k ü z d e l m é b e n m a a z é r d e k l ő d é s e g y i kg y ű j t ő p o n t j a , é s s o k a n b i z o n y á r ae z é r t n y ú l n a k a f r a n c i a o r v o s, . N e h é z o r v o s n a k l e n n i K í n á b a n 0

k i m m e l m o s t m a g y a r u l i s m e g j e l e n t k ö n y v e u t á i n . A z o n b a n , a k i ka m a i g i g á s z i e s e m é n y e k h e z k í

v á n n a k k o m m e n t á r o k a t , ú tb a i g a z í t á s o k a t , c s a l a t k o z t á l f o g n a k e b i b e n a z í r á s b a n , m e l y n e k a z i d ő

s z e r ű t é n y e k h e z — m o n d h a t n ó k —a l i g v a n k a p c s o l a t a , v a g y p o n t o s a b b a n : c s a k t á v o l r ó l , n a g y o n -n a g y o n k ö z v e t v e és e g y o l d a l ú a n .E l s ő s o r b a n a k ö n y v t ö r t é n é s e i m á r „ r é g i e k " , m é g a r a b l ó k é sa r a b l ó t a b o r n o k o k u r a l m á n a k h á b o r ú s k o d á s á n a k k o r s z a k á b ó l v a l ó k . I g a z , h o g y e z a „ r é g e n " s z i o i t ec s a k t e g n a p v o l t é s t e r m é s z e t e s e nm a g á b a n „ r e j t e t t e " ( f o r r o n g óa l a k b a n ) a m a k i a l a k u l á s á n a km i n d e n f e l t é t e l é t — és é p e n e z e nf o r r o n g ó f o r m á k i g a z k é p é n e km e g l á t á s a l e t t v o l n a a z u . m . r e j t e l m e s Í K í n a , v a g y , f K í n a > r e j t é l y u

h e l y e s m e g f e j t é s e . A z o n b a n s i k e r ü l h e t e t t - e a s o k e z e r - é v e s K í n a r á n c o s a r c á n e z e k e t a v o n á s o k a t — af i a t a l s á g , a m e g ú j u l á s v o n á s a i t —f e l f e d e z n i G e r v a i s A l b e r t d o k t o r n a k , o r v o s i a k b a n s o k o l d a l ú k é p

z e t t s é g é v e l é s s z ó l í t á l t a l á n o sm ű v e l t s é g g e l , j ó f e j é v e l és j ó h i s z e m ű s é g é v e l , d e a b s z o l ú t n a i v i t á s á v a l , h e l y e s e b b e n t e l j e s t u d a t l a n s á g á v a l , a m i n t i g a z i t á r s a d a l m i ö s s z e fü g g é s e k r ő l v a n s z ó ? É st á r s a s á g á v a l , a s z á m á r a r e n d e l t e t e t t k ö z e g g e l , m e l y b e n m o z g o t t ésl é l e k z e t t ? ! N é z z ü k c s a k : A S a n g -h a i - i f r a n c i a a l k o n z u l l e b e s z é l i a r r ó l a s z á n d é k á r ó l , h o g y m e g t a l i i n t s e a k í n a i v á r o s r é s z t , m e r t a z

„ t e l e v a n m o c s o k k a l é s k í n a i v a l " .U g y a n í g y a H a n k a u - i b a i n k i g a z g a t ó j a , a k i . b a r á t a i v a l e g y ü t t , n e m

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


a k a r t u d n i a k í n a i v i l á g r ó l „ ak ö d f ü g g ö n y m ö g ö t t " , a „ t i s z t á t l a nv i s k ó k r ó l , a n y ü z s g ő é s b ű z l ő t ö m e g e k r ő l " , h a n e m m i n d n y á j a nj o b b a n s z e r e t i k „ H a n k a u f e h é r v á r o s á t 4 ' ( a z e u r ó p a i n e g y e d e t ) és

m i n d n y á j a n „ b ü s zk é k e r r e a m ű v ü k r e " , m e r t . , a z á z s i a i r e n d e t l e n s é g g e l , a h a n y a g s á g g a l é s m o c s o k k a l s z e m b e n f e l é p í t e t t é k f a j u k

n a g y s á g á n a k é s e r e j én e k l á t h a t ót a n ú b i z o n y s á g á t , é s í g y é r th e t ő

" m a g a t a r t á s u k . 4 4 í l o l l i n g t o n a i n g o lf ő k o n z u l á l l a n d ó v i s k i g ő z b e nf o l y t a t h a s o n l ó f a j e l m é l e t i p á r b e s z é d e k e t : „ N e m i s m e r i k a m á s o ki r á n t i k ö t e l e s s é g e t * — t . i . a k í n a i a k — s e m a z o k a t a k ö t e l e s s é

g e k e t , m e l y e k k e l ö n m a g u n k n a kt a r t o z u n k . . Á m m a , a k í n a i n é p n a g y t ö m e g e i m i n t e g ye m b e r f e s z ü l n e k a j a p á n b e t ö r é se r ő s z a k a e l é ! I g a z t e h á t e z a s z e l l e m e s , é r de k e s k ö n y v „ a l e b i r h a -t a t l a n s z o m o r ú s á g l é g k ö r é b ő l "m e l y b e n a g y i l k o s t u d a t l a n s á g , ag r o t e s z k m a r a d i s á g , a z e m b e r t e l e nc i n i z m u s m á r s z i n t e h u m o r o sm i n d e n n a p i s á g g á e n y h ü l , v a g y f a n y a r , i r o n i k u s m o s o l l y a l e l l e s zr a k t á r o z v a a z é l e t t i t k a i , m i s z t i k u m a i k ö z é — és m é g s e m i g a z ,m e r t a n y u g a t i u r a l k o d ó f e l f o g á sp e c s é t j e v a n r a j t a , m e r t b e n n em i n d e n t e n n e k a f e l f o g á s i n a k s é m á i , h a t á r v o n a l a i k ö z ö t t m u t a tm e g . í g y s i k k a d « l . m i n t v a l a m ie g y ü g y ű e s e t . c r r o t e s z k e p i z ó d at ö bb i g r o t e s z k s é g k ö z ö t t , a d ü h ö st ö m e g b ő l k i h a l l o t t k i á í t á s : „ L e a zi d e g e n e k k e l , ö l j é t e k m o g a k u t y á

k a t ! " I g a z , h o g y a k ö n y v l á t ó k ö r é b e n l e g f e n t r ő l a h á z i s z o l g á k i gl e m e n ő i e g m i n d e n g o n d o l a t és t e t t

m o z g a t ó j a a c s i r k e f o g ó s á g é s b a -bo t t i a , h o g y a z e g y e d ü l h a t á s o s é r v e k a f é l r e v e z e t é s 1 , és a m e g i j e s z -t és , h o g y e z a t á b o r n o k , k e r e s k e d ő ,s z o l g a ő s r é t e g e a k í n a i t á r s a d a l o m n a k t e l j e s e n t á v o l á l l a n y u

g a t i e m b e r t ud ás .- é s m o r á l h a g y o m á n y a i t ó l . J o b b n y u g a t i o r v o se l ő t t p é l d á u l é r th e t e t l e n , m i t k é p

z e l a p én z e s k í n a i , a m i k o r e l ő r e h a l a d o t t t u b e r k u l ó z i s a e l l e n o l y a nd r á g á b b o r v o s s á g o t k é r , m e l y n e m

h o s s z ú i d ő a l a t t , h a n e m a z o n n a lm e g g y ó g y í t j a , m í g a k í n a i t o l m á c s e l ő t t a z é r t h e t e t l e n , h o g y a zo r v o s o l y a n ü g y e t l e n é s e l s z a l a s z t j a a l e g j o b b a l k a l m a t , h o g ye g y 2 0 0 d o l l á r t k e r e s s e n h o l o t t

a p á c i e n s , a k i k o p o r s ó k e i e s k e d ő .s z i n t é n f é l r e v e z e t i v e v ő i t a k i k n e kf e n y ő f a d e s z k á t a d e l b ü k k f á n a k .T o v á b b i é r d e k e s s é g e k : a l á n y k e r e s k e d é s K í n á b a o i i s b e c s t e l e n f o g ri a l k o z á s , d e a f e l e s é g é t , a k i v e ls z a b a d o n r e n d e l k e z i k , e l a d h a t j a ak u l i . V a g y : a h u l l a b o n c o l á s é r t at ö m e g h a g y o m á n y i o k o k b ó l m e ga k a r j a l i n c s e l n i a z e l ő a d ó o r v o s -t a n á r t és a h a l l g a t ó k a t , m i r e a zú j k o r m á n y z ó é l v e b o n c o l á s t a j án l

e g y e l f o g o t t u . n . b ű n ö s ö n ( v a g y i se l le t t i fé l e n ) s a j á t k í v á n c s i j e l e n l é t é b e n , m e r t e z , m i n t b ü n t e t é s p e r s z e m e g e n g e d e t t s t b . s t b . M i n d e zi g a z k é p é s s z e r f e l e t t m e g l e p ő , d eu g y a n a k k o r a d o m a , b o r z o n g a t óc s e m e g e k i v á l t s á g o s a k é s k ü l ö n á l l ók l a k o m á j á n , m e r t o l y a n o k s z e -m e » l á t á s a , a k i k c s a k a h a l á l á ld o z a t a i t l á t h a t j á k m e g a z ú j é le tf e ls e r k e n é s e k ö z e p e t t e , t e h á t t u -l a j d o n k é p e n a z o k l e m o n d ó m i s z t i k u m a , a k i k n e k m i s z t i k u m b a

k e l l ü t k ö z n i ö k é s a m i s z t i k u me l ő t t m e g k e l l á l l n i o k , l e e j t e t tk é z z e l , t e h e t e t l e n s é g ü k b e n e s e t l e gi r o n i z á l ó n t r é f á r a f o r d í t v a a d o l g o t E z G e r v a i s k ö n v v é n e k a h a n g j a é s l á t á s a . K ü z k ő r l i k a n é p i l é l e k é r t h e t e t l e n s é g é v e l , i r r a c i o n a l i t á s á v a l . S z o k á s o k é s s z á l l ó i g é kg y ö n g y e i t f o r g a t j a m a g a e l ő t t , é sa z o k b a n a k í n a i s z e l l e m . , ö r ö k "m e g n y i l v á n u l á s a i t lá t i a . „ J ó v a s b ó l n e m le s z s z ö g , b e c s ü l e t es e m

b e rb ő l n e m le s z k a t o n a " : V a l ó b a ní g y é r z e t t a p o l i t i k á t ! a n n é p ar a b l ó - t á b o r n o k z s o l d o s h a d a i i d e j é n , d e i g a z - e b e t ű s z e r i n t e z am o n d á s m a , a m i k o r o t t a z a s s z o n y o k i g m i m d e n k i t m o z g ó s í t o t t a k ?B i z o n y , m i n t h a G e r v a i s k ö n y v e —a k a r a t l a n u l — l e g i n k á b b a r r ó lt e n i n e t a n ú s á g o t h o g y e r r e a f o r r ó t a l a j r a á t p l á n t á l t k o n z u l o k ,o r v o s o k és e g y é b é r t e l m i s é g i e kv á r t á j a ( s ő t a k ü l ö n b e n ü g y e s e n

d o l g o z ó m i s s z i ó k é i s ) b i z o n y n e mv o l t e l é g g é m a g a s a m e s s z e k ö r ü l t e k i n t é s r e . M e r t c s a k a z é v e z -

- 1*9 —

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


r e d e s , m a m á r c s a k b o m l a d o z ó és

b o m l a s z t ó h a g y o m á n y o k k é p v i s e l ő i v e l , e g y t a l a j á t v e s z t e t t , d e g e n e r á l ó d ó r é t e g g e i k e r ü l t e k s z e m b e ,é s a l a p o s l e c k é t k a p t a k a k í n a i

n é p t ő l , a m e l y a t á r s a d a l m i s z e r v e z k e d é s ésm é p i ö n v é d e l e m h a t a l m a s e l ő r e t ö r é s é v e l á l l e l ő t t ü n k .

S Z E R B G Y Ö R G Y

IIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIHIMIHBI

Krónika

— B e o g r á d b a n és Z á g r e b b e nn a g y s i k e r ü k v o l t am a c e d ó n é in e-k e s e k n e k . K l j a s s z i k u s s z é p s é g et á n c a i k b a n s o k r o k o n v o n á s t l e h e tf e l f e d e z n i a s z i n t é n h e g y i l a k ó sb a s z k n é p t á n c a i v a l . D a l a i k és

t á n c a i k h ű k i f e j e z ő i n e h é z é l e tü k

n e k .— A z i d é n é p í t i k N e w - Y o r k b a na v i l á g l e g n a g y o b b t ü d ő b e t e g - s z a in a t ó r i u m á t 1 6 00 á g g y a l . A s z a n a t ó r i u m úgy l e s z é p í t v e , h o g y a

n a p f é n y t a m a k s z i m u m i g k i l e h e s s e n h a s z n á l n i .

— A b e o g r á d i n é p n e v e l é s i s z ö v e t k e z e t t a n f o l y a m á n e g y e t l ö nr é s z t v e v ő p a r a s z t a s s z o n y s e m t u d t a m e g m o n d a n i , h o g y h á n y é v e s .

— H e n PoZ r k , k í n a i f ü m s z í

n é s z n ő , b e l é p e t t a k í n a i n é p h a d s e r e g b e és a f r o n t o n b á t o r s á g á v a lt ü n t e t t e k i m a g á t .

— A r o m á n t a n í t ó k é p z ő i s k o l á k b a n b e v e z e t t é k m i n t k ö t e l e z őt a n t á r g y a t a m a g y a r t , n é m e t ,o r o s z éb u l g á r ( n y e l v e t , h o g y a

t a n í t ó k e l ő a d h a s s a n a k az i l l e t ők i s e b b s é g i i s k o l á k b a n .

— A h o r v á t p a r a s z t - f e s t ő k s i k e i -r e s b e o g r á d i k i á l l í t á s u k u t á n m o s tK r a g u j e v á c o n ésP o z s a r e v á c o n á l -

l i t n a k k i . A k i á l l í t á s o k a t a b e o g r á d i e g y e t e m i h a l l g a t ó k s z e r v e z i km e g . S z e r b i á b a i n ez aze l s ő e s e t .h o g y a k ö z ö n s é g n e k a l k a l m a v a nm e g i s m e r k e d n i h o r v á t f e s t ő m ű v é s z e k a l k o t á s a i v a l .

— M a g y a r o r s z á g és R o m á n i au t á n J u g o s z l á v i á b a n a l e g n a g y o b ba c s e c s e m ő és g y e r m e k h a l a n d ó s á g E u r ó p á b a i n , s ő t n a g y o b b , m i n tT ö r ö k o r s z á g b a n ésJ a p á n b a n . N á l u n k h á r o m s z o r a n n y i c s e c s e m ő

h a l m e g , m i n t S v é d o r s z á g b a n -n é g y s z e r a n n y i m i n t N o r v é g i á b a n ,ö t s z ö r a n f n y i m i n t U j z é l a n d o n .

— An é m e t - m a g y a r v i s z o i n y t a su t ób b i i d ő b e n s z á m o s i n c i d e n sz a v a r t a m e g . A r u s z i n s z k ó i v á l a s z t á s s a l k a p c s o l a t b a n , a m e l y e t a

m a g y a r o r s z á g i s a j t ó „a b r u t á l i se r ő s z a k é s azá t l á t s z ó c s a l á s b e i-a v a t k o z á s á n a k " m i n ő s í t , é le s v i t a

t á m a d t a „ V ö l k i s c h e r B e o b a c h t e r1

'é s a „ P e s t e r L l o y d " k ö z ö t t .M é g n a g y o b b s z e n z á c i ó t v á l t o t t

k i a p é c s i u . n . n é m e t k i s e b b s é g ib á l , a m e l y e n m e g j e l e n t e k a b a j t á r s i s z ö v e t s é g t a g j a i , a k i k e th a n g s z ó r ó k o n s z ó l í t o t t a k f e l a t e r e m e l h a g y á s á r a . K é s ő b b , m i k o ra d i á k o k ú j r a m e g j e l e n t e k , e g y e n r u h á s r e n d e z ő k v e z e t t é k k i óss z i d a l m a z t á k ő k e t .

— T í z é v ó t a m o s t v o l t a k elő*-

s z ö r V a r s ó és a t ö b b i l e n g y e ln a g y v á r o s u c c á i n n y i l t n é m e t e l l e n e s t ü n t e t é s e k . A r e n d ő r s é g m e gs e m k í s é r e l t e a t ü n t e t ő k e t ( n a c i o n a l i s t a d i á k o k a t ) s z é t s z ó r n i é s c s u p á n a ( n é m e t k ö v e t s é g m g v é d é s é -r e s z o r í t k o z o t t ,

— A z ú j j u g o s z l á v k o r m á n y b e t i l t o t t a a b e o g r á d i „ B a l k a n " c í m űn é p e l l c n e s ű s z i t ó l a p o t .

— A n n a k e l l e n é r e h o g y J u g o s z vl á v i á b a n 3 0 0 . 0 0 0 f a e k e v a n m é £

h a s z n á l a t b a n , e g y v a s e k e v á m j a3 0 0 — 5 0 0 d i n á r , u g y a m a n n y i m i n t

e g y z o n g o r á é .

— „ A h á n y n y e l v e t b e s z é l s z *a n n y i e m b e r t é r s z " , m o i n d j a a

k ö z m o n d á s . Ü g y l á t s z ik aza m e r i -k a i m u l t i m i l l i o m o s o k n e m s o k a té r n e k , m e r t e g y a m e r i k a i l a p

s z r i n t 1 5 0 a m e r i k a i m u l t i m i l l i o -

m o s k ö z ü l c s a k ^ ö t e n b e s z é l n e k afc

a n g o l o n k í v ü l m é g e g y n y e l v e t .

— A s p a n y o l n a c i o n a l i s t á k m e g -

t i l t o t t á k a „ f e l s z a b a d í t o t t " K a t a -I o n i á b a n a k a t a l á n n y e l v h a s z n á -l a t á t .

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


— Jugoszláviában száz földmű

ves közül c s a k ?2 t u d í rni-olvasni-

— A .,VöíkLscber líeobachtor** je

l e n t i , h o g y a német kor mány le

zárta a müncheni k a t o l i k u s p a p neveldé t. Ez t a rendszabályt az

n a p hozták, a m i k o r a mümcheni

b i b o m o k Rómába u t a z o t t a pápai

választásra.

— Városaink kislakásainak 60

százaléka nem f e l e l meg a l e g e l e m i b b gészségügyi követelmé

n y e k n e k , í r ja S l o b o d a n V i d a k o -v i é , a Gyermekvéd elmi Szövetség

titkára. E z e k közül 60% a l k a l m a t l a n anyagból van építve, 35% n e d v e s , 47 % r o s s z u l világított, 3£%

túl a l a c s o n y , 55% zsúfolt .

— A magya ror szág i középisko-

lá kb an az összes tan uló k (f iúk és

lányok) számára kötelezővé tették

a k a t o n a i kiképzést.

— Egyes külföldi l a p o k csodál

k o z n a k a z o n a nálunk d ivó szoká

s o n , h o g y a h a t a l m o n levő m i n i s z -terelhoköt d i c s h i m n u s z o k k a l h a l mozzák el és a m i k o r m e g b u k i k ,egyszerre m i n d e n k i s z i d j a és ócsá

r o l j a .— Egy f i l a d e l f i a i gyár e l r e n d e l t e ,

h o g y a munkásai t a r t o z n a k na*p o n t a ötször étkezni. A gyár

igazgatósága a z z a l i n d o k o l j ae z t a rendszabályt, h o g y í gy a

munkások f összehasonlíthatatlanul

n a g y o b b eredményeket érnek el.

— Február 11.-én aláírták az új

l e n g y e l - o r o s z k e r e s k e d e l m i szerző

dést, a m e l y s z e r i n t az e d d i g i ke

r e s k e d e l m i f o r g a l m a t m e g h a r -m incszorozzák.

— Az a m e r i k a i pénzügyminiszter

k i j e l e n t e t t e , h o g y Franciaországan a k azért a d t a k el a n n y i h a d i r e pülőgépeket, m e r t Franciaország

készpénzzel f i z e t és m e r t A m e r i kának ez fényes üzletet j e l e n t .

— A „Daily T e l e g r a p h " úgy ér

tesült, h o g y Németország mexikói

petróleumvásárlásai nehézségekbe

ütköztek, m e r t az Egysül t Ál la

m o k n a k közben sikerült megegyez

n i e Mex ikó val a pet ró leu m forrá

s o k kérdésében.

— Német- és Olaszor szág utánA n g l i a a k a r Oroszországgal ke

r e s k e d e l m i szerződést köttrii.

— Rulg'ái$4nak m i n d e z i d e i gn e m v o l t k e r e s k e d e l m i szerződése

a S z o v j e t t e l . A m o s t folyó tárgyai-

lásokról S z k a i o n i k o v , bolgár de

legátus azt i r j a , h o g y a Szovjet

hajl andó Bu lgár iátó l átvenni

ci gare ttát 200 milli ó, konzer vált

főzeléket 30 mill ió , n y e r s főzelé

k e t 40 mill ió , rózsaoajat 80 mill ió ,

k e r t i m a g v a k a t 8 mil li ó, szőllőt

2 0 0 mil ló és egyéb áru t kb . 103

mi l ió léva értékbe a és az egész

törkölytermelést, amiért a Szovjet

cserébe p e r o l e u m o t , b e n z i n t , gép

o l a j a t , v a s a t , mezőgazdasági gé

p e k e t , vasúti s i n j k e t , m o z d o n y o -k a t , v a g o n o k a t és f e g y V 3 r e k e t ad

n a . A gazdasági körök számítása

s z e r i n t Bulgária külkereskedelme

ezzel 5 0 % - k a i fog e m e l k e d n i .— A m u l t évben 771 kül föld i

f i l m e t m u t a t t a k be Jugoszláviában.

Ebből 434 a m e r i k a i , 171 német és

79 f r a n c i a . A német f i l m e k b e h o z a t a l a állandóan csökken, a m i ta. „Fiimski Godišnjak" ( F i l m év

könyv) i német f i l m e k tartalmá

v a l , i r í ny ával és minőségével

magyaráz. A f r a n c i a f i l m e k ezzel

s z e m b e n nálunk mind inkább tért

hódítanak az életből v e t t témá

i k k a l és m a g a s művészi s z i n v o nalaknál f o g v a .

—• Amerikában egyszerre két

változatban j e l e n t me g m o s t H i t l e r „Mein K a m p f " című könyve

a n g o l fordí tásban. A könyv kiadá

sát p er előzte meg, miu tán H i t l e rm e g t i l t o t t a a könyv l eford ítását

és a n g o l nyelvű kiadását. Az a m e r i k a i bír óságok egy régi a m e r i k a i tör vény különleges r e n d e l k e zései alapján kimondták, h o g y az

a m e r i k a i kiadást nem t i l t h a t j am e g a szerző, a k i n e k c s a k a k k o rv a n t u l a j d o n j o g a és vétőjoga a

fordí tás tekintetében, h a a m e r i k a iállampol gár. Az ítélet jogerőre

emelkedése után m o s t egyidejű

l e g két változatban i s kiadták an

g o l n y e l v e n a könyvet. A szer zői

jogd í j tekintetében úgy intézked

t e k , h o g y a fordí tási dí j l evonása

után a szerzői jogd í jból összegyű

lő összeg t e l j e s egészében a né

metországi menekül tek segélyezésére létesített a l a p gyarapítására

fordítják.

— I l l —

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


— A j a p á n k o r m á n y c á f o l j a az ta f r a n c K e r e d e t ű h í r t . h o g y Né.*m e t o r s z á g , O l a s z o r s z á g és J a p á nt i t k o s k a t o n a i s z e r z ő d é s t k ö t ö t t e k .

— A „ D e i l y E x p r e s s " úgy t u d

j a , h o g y B e r l i n b e n me g a k a r j á kv á l t o z t a t n i a b é c s i d ö n t ő b í r ó s á gá l t a l m e g r a j z o l t h a t á r o k a t ésk é n y s z e r í t e n i a k a r j á k M a g y a r o n -s z a g o t , h o g y -M u nk á c s o t , t í n g vá r té s K a s s á t a d j a v i s s z a a s z l o v á k o k n a k .

— A „ V ö l k i s c h e r B e o b a c h t e r "c á f o l j a a „ D a i l y H j e r a l d " és„ J o r k s h i r e P o s t * a z o n h í r e i t , h o g yB é c s b e n z a v a r g á s o k v o l t a k , ame-

F e l h í v j u k o l v a s ó i n k Ü g y e i m é t

Kaptárunkban k ö z ö l t k é r d ő i v ü n k

r e . M ég a l i g egy p á r a n k ü l d t é k be,

p e d i g h i s s z ü k , h o g y j ö v ő é v i n a p

t á r u n k i r á n t é p p e n o l y a n é r d e k l ő

dés fog m e g n y i l v á n u l n i , m i n t az

e z i d e i i r á n t . O l v a s ó i n k é r d e k l ő d é

s é r e és e g y ü t t m ű k ö d é s é r e t eh á t

s z á m í t u n k j óe l őr e j ö v ő é v i n a p t á

r u n k e lőké s z í t é sében . E n n e k azé r d e k l ő d é s n e k és e g y ü t t m ű k ö d é s

n e k l e g o l s ő j e l e a k é r d ő í v e K p o n

to s és r é s z l e te s k i t ö l t és e . K é r j ü k

m i n d a k a z F t , a k i k e t l a p u n k és n a p

t á r - a k c i ó n k é r d e k e l , h o g y a n a p

t á r b a n t a l ál h a t ó k é r d ő ív e t m i n é l

h a m a r a b b tö l t sék k i és a k á r k ö z

v e t l e n ü l , a k á r t e r je s z t ő b i z o t t s á g a

i n k ú t j á n k ü l d j é k be. K ü l ö n ö s e n

f o n t o s és h a s z n o s v o l n a számunkr a , h a m i n d e n k i ő s z i n t é n j e l e n t e

n é, h o g y a m ú l t é v i n a p t á r b a n mit

t a r t o t t f e l e s l e g e s n e k , m i n ? k Ma

n y ét v e t t e é s z r e és h o g y mit a j á n l

jö v őé v i n a p t á r u n k n a k a k á r s z e r

k e s z t és é r e, a k á r k i a d á s á r a v o n a t -

. k o z ó l a g .

S z e r e t n é n k , ha o l v a s ó i n k s e g í t e

n é n e k b e n n ü n k e t a b b a n , h o g y egy

i g a z á n h a s z n o s n é p - n a p t á r t á l l í t

h a s s u n k ös s ze a Jövő é v r e . E l ső

I v e k é i n r é s z t v e t t e k a l e g e l ő k e l ő b bo s z t r á k n á c i k és h o g y 70Ó-at k ö z ü l ü k l e t a r t ó z t a t t a k .

— L e n i R i e f e n s t a h l , i s m e r t n e m z e t i s z o c i a l i s t a r e n d e z ő ., \z a k a tr a t d i a d a l a " c í m ű f i l m j é t b e m u

t a t t á k I l o l l i w o o d b a n , de már m á s n a p le k e l l e t t v e n n i a m ű s o r r ó l ,a m i azt b i z o n y í t j a , h o g y az a k a r a t t é n y l e g d i a d a l m a s k o d o t t

— F e b r u á r 2 7- én M o s z k v á b a n 70é v e s k o r á b a n m e g h a l t K r u p s z k a j aa s s s z o n y , L e n i n ö z v e g y e , a S z o v j e t u n i ó l e g f e l s ő b b t a n á c s á n a k t a g j a . H a m v a i t a K r e m l f a l á b a hel y e z t é k ö r ö k n y u g a l o m r a .

I 1 I I I I I I I I I I I I D B Í I I I I I I I 9 » 1 H K I B S B S «

n a p t á r u n k a t o l y a n ö r ö m m e l és

é r d e k l ő d é s s e l f o g a d t á k , h o g y l á t

j u k n a p t á r u n k é p p e n o l y a n k ö z

ü g g y é v á l t , m i n t l a p u n k és m o z

g a l m u n k e g y é b m e g n y i l v á n u l á s a i .

M o s t t e h á t e g y ü t t m ű k ö d é s r e s z ó l ít

j u k fel m i n d e n o l v a s ó n k a t a j ö v ő -

é v i n a p t á r ö s s z e á l l í t á s á b a n . M i n

d e n o l v a s ó n k , m i n d e n m u n k a t á r

s u n k k ü l d j e be k é r d ő í v é t és a z o n fe lü l i s í té l et e t, m e g j e g y z é s t , t a n á

c s o t , v á r u n k m i n d e n b a r á t u n k t ó l .

L a p u n k , n a p t á r u n k , m i n t e g é s zm o z g a l m u n k c s a k úgy f e j l ődhe t ,h a m i n d n y á j a n é r ez z ü k e gy ü t t esf e l e l ő s s é g ü n k e t és v á ü a l f u k a köz ös m u n k á t . É r e z z e m i n d e n o l v a s ó n k , h o g y l a p u n k s í k e r e , h a l a d á s a , n a p t á r u n k k e d v e l t s ge és m o z g a l m u n k t e r j edé se az ő f e l e lő s sé g é n , m u n k á j á n áll.

E g y b e n f e l h í v j u k o l v a s ó i n k f i g y e l m é t ' „ S z ü l e t é s s z a b á l y o z á s " c .c i k k ü n k b e n k ö z öl t t á b l áz a t u n k r a ,a m e l y n e k k i t ö l t é s e m i n d e n k i n e ks a j á t é r d e k é b e n áll. Az a d a t o k a tp o n t o s a n v e z e s s é k be és az év vég é n j u t t a s s á k e l h o z z á n k .

A S Z E R K E S Z T Ő S É G

R a j t u n k k í v ü l á l l ó o k o k b ó l n e mk ö z ö l h e t t ü k Gál L á s z l ó : M á r e i u 91930 c. v e r s é t és M á r c i u s c. c i k

k ü n k e t . J e l e n s z á m u n k h i á n y o s s á g á é r t k é r j ü k o l v a s ó i n k e l n é z é s é t . A S Z E R K E S Z T Ő S É G

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


I D E G E N S Z A V A K M A G Y A R Á Z A T A

A k t i v — c s e l e k v ő , tevékeny

a n a l f a b é t a — i i m i - o l v a s n i nemtudóE t i k a — e r k ö l c s t a n

e g z i s z t e n c i a — lét, m e g é l h e t é s

e x p o r t — k i v i t e l

F a n t a s z t i k u s — k é p z e l t , k ü l ö n ö s

f u n k c i ó — h a t á s k ö r , h i v a t a l i te

e n d ő

G e n e r á c i ó n e m z e d é k

K i i r i n g — e l s z á m o l á s , a t a r t o z á s o k

é s k ö v e t e l é s e k k i e g y e n l í t é s e

M a x i m u m a l e g t ö b b , a l e g n a g y o b b

N e g a t í v — t a g a d ó , semleges

O k k u p á c i ó — m e g s z á l l á s , foglalásP a s s z i v — t é t l e n , s z e n v e d ő

p e d a g ó g i a , _ n e v e l é s t a n

p o z i t í v — i g e n l ő , b i z o n y o s

R a d i k á l i s — g y ö k e r e s , mélyreható

S t a t i s z t i k a — s z á m s z e r ű kimutatás

s z a d i s t a — o l y a n e g y é n , akim & > -

s o k f á j d a l m á b a n é l v e z .

T r ö s z t — v á l l a l k o z ó - s z ö v e t s é g

V a l u t a — é r t é k

v i t a m i n — t á p a n y a g

Seg í t se mozgalmunkat

terjessze lapunkat 1

A ján lja ba ráaina k é isme-

rőse inek a

a . Qa ladós&e l l emü magyar-

ság lapjá!

7/28/2019 Híd, 1939/3. szám


A I f I D ELŐ F IZETÉS I D IJA :

J u g o s z l áv i áb a n :

E g y é v r e 3 6 . — , f é l é v r e 2 0 . — , n e g y e d é v r e 1 0 . — d i n á r .

E g y e s s z á m á r a 4 . — d i n á r .

M a g y a r o r s z ág o n :

E g y é v r e 5 . — , f é l é v r e 2 . 50 , n e g y e d é v r e 1.2 5 p e n g ő .

E g y e s s z á m á r a 50 f i l l é r .

B e f i z e t ő l a p u n k ü r e s t úl o l d a l án k éj ük f e l

t ü n t e t n i a k ü l d öt t ös s z e g r e n d e l t e t éé

Á H ü ) 58. 297 s z. p o s t a t a k a r é k p é n z t á r i c s e k k s z á m l á j á r a k ü l d j e

e l ő f i z e t és é t a m e l l é k e l t b e f i z e t é s i l a p o n !

A z e l m a r a d t e l ő f i z e té i d i j a k a l a p o t é e l ő f i z e t ő i n k e t e g y f o r

m án t e r h e l i k . E zét l e j ár a t k o r a z o n n a l új i t s a m e g e l ő f i z e fééí

K éj ük t e r j e s z t ő i n k e t , h o g y a m úl t éf o l y a m f e b r u ár —

m ár c i u s i k i m a r a d t p éd án y o k a t k ü l d j é b e s z e r k e s z t ő s éün k b e .

K é i r a t o k a t c s a k a p o r t ó e l ő z e t e s b e k ü l d ée m e l l e t t k ü l d ü n k

v i s s z a . C s a k t e l j es n év e l é c ím m e l e l l át o t t k éi r a t o k a t v e

s z ü n k f i g y e l em b e . L a p u n k b a n m e g j e l e n t m i n d e n e g y e s c i k k ét

i r ó j a f e l e l ő s . L e v e l e k é k éi r a t o k A d m i n i s t r a c i j a i r e d a k

e i j a H I D S u b o t i c a , p o s t , f a h 8 8 . c ím r e k ü l d e n d ő k .

„ H T D " l i t e r a r n i e a s o p i s , i z l a z i d e s et p u t a g o d i š n j « .

O d g e v o r n i n r e d n i k i i z d a v a č : M a y e r O t t m a r , Sn fee t i e a .

V I I . K r a g u j e v a e k a 4 .

híd, 1939/3. szám

Documents