Özkiyim hastasina yaklaŞim
DESCRIPTION
ÖZKIYIM HASTASINA YAKLAŞIM. Dr. Nilay TEFENNİOĞLU İzmir Tepecik EAH Acil Tıp Kliniği Asistan Eğitim Programı Eylül 2010. Öğrenim Hedefleri. Özkıyım nedir? Ne kadar sıklıkla, kimlerde gözlenir? Risk faktörleri nelerdir? Tedavi ve yaklaşımda neler yapılmalı?. Özkıyım (Suisid). - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Dr. Nilay TEFENNİOĞLUİzmir Tepecik EAH Acil Tıp KliniğiAsistan Eğitim ProgramıEylül 2010
Öğrenim Hedefleri Özkıyım nedir?Ne kadar sıklıkla, kimlerde gözlenir?Risk faktörleri nelerdir?Tedavi ve yaklaşımda neler yapılmalı?
Özkıyım (Suisid)
İnsanın kendi ölümü ile sonuçlanabilecek bir
girişimde bulunmasıdır.
Dünyada 1 milyon/yıl kişi intihar ederek hayatını sonlandırmaktadır.
Ölümle sonuçlanan intihar/intihar girişimi = 1/30
İntihar girişimi ve tamamlanmış intiharlar hangi cinsiyette daha sık ???
Türkiye’de 2002 Yılında Görülen İntiharların Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Dağılımı
0100200300400500600700800
Yaş Grupları
İnti
har
Say
ısı
TOPLAM
ERKEK
KADIN
İntihar girişiminde bulunanlar arasında K/E oranı daha yüksek iken,
Tamamlanmış intiharlarda E/K= 3/2
Hangi yolla intihar daha sık görülüyor???
Yönteme Göre İntihar YüzdesiKendini asarak: % 46,08Ateşli silah kullanarak: % 22,91Kimyevi madde kullanarak: % 14,93Kendini yüksekten atarak: %10,65Kendini suya atarak: % 2,16Diğer: % 3,27
Nedene Göre İntihar YüzdesiHastalık: % 38,9Aile geçimsizliği: % 21,43 Geçim zorluğu: % 14,21 Hissi ilişki ve istediği ile evlenememe: %
10,39 Ticari başarısızlık: % 3,95 Öğrenim başarısızlığı: % 3,82 Diğer: % 7,30
Risk FaktörleriMajör depresyonAlkol-madde bağımlılığıGeçmişte özkıyım girişimi veya tehditiAilede özkıyım öyküsüErkekErgen ve yaşlıBekar, dul, boşanmışİşsizlik veya stresli iş ortamıMali problemlerSosyal destek eksikliği/izolasyonKronik fiziksel hastalık ya da kronik ağrıTerminal dönem hastalık
Major depresyon hastalarında özkıyım girişimi %50, tamamlanmış özkıyım %15.
Şizofreni hastalarında intiharla özkıyım %10.Alkol-madde kötüye kullanımı eş tanısı
varlığında özkıyım riski daha da artar.
İntihar Riski Taşıyan Bireyin Başlıca Özellikleri Şunlardır:Yalnızlık, ümitsizlik, çaresizlik duyguları
içindeŞiddetle depresif görünümlüDaha önceleri de intihar girişiminde
bulunmuşKendini öldürme tehditleri savuranVeda eden bir tutum içindeBireysel heves ve tutkularından sıyrılmış
İntihar Riski Olan Hastaya Yaklaşımda Tehlikeli Durumlar:
1. Müdahalede aceleci davranmak.2. Uyarmak3. Genelleştirmek4. Öneride bulunmak5. Öğüt vermek6. Küçümsemek7. Yargılamak ve yorumlamak8. Araştırmak, soruşturmak, analiz etmek.
1. Tamamlanmış intiharlar2. İntihar girişimleri3. Parasuisider davranışlar
Parasuisider davranış nedir?
Parasuisider Davranışlar
İntihar görüntüsünde olmayan (aklımıza intiharı getirmeyen) ama sonuç olarak kişinin bildiği halde ölümle sonuçlanabilecek davranışları sürdürmesi durumu
Örneğin sigara içmek, hızlı araba kullanmak,
tehlikeli sporlara aşırı meraklı olmak, uyuşturucu kullanmak v.s.
Hekimin Yaşadığı Zorluklar ÖnyargılarÇaresizlik hissiCezalandırıcı, ezici, horlayıcı davranışTekrarlayan intihar girişimleri olan hastada
öfke hissiRisk değerlendirmesinde hata (küçümseme)
Yaklaşım ve Tedavi
1. Öncelik her zaman vital fonksiyondadır.2. Akut psişik duruma yaklaşım ilkeleri göz
önünde bulundurulmalıdır.
Genel ÖnerilerManipülatif gibi görünse de tüm özkıyım
girişimlerini ciddiye alınUmutsuzluk ve çaresizlik duygularını dile
getiren her hastayı özkıyım açısından sorgulayın
Özkıyım düşüncelerini sormaktan korkmayınDepresyonu aniden düzelen hastaya dikkat
edinHasta özkıyım düşüncelerini konuşmayı
tümden reddediyorsa yakınlarından bilgi alın.
Görüşme ve Yaklaşımda Ana İlkelerGörüşmecinin tutumu empatik, dinleyici,
somut ve spesifik olmalı.Bilgi toplamalı.Amaç ikna etmek değil, umut vermek ve
inandırmak olmalı.
Akut Psişik Duruma Yaklaşım
Sakin ol.Hastayı gözle. Ajitasyon var ve bu durum intihar girişimi
için kullanılan yöntemle ilişkili değil ise ajitasyonu (medikal ve/veya medikal olmayan yöntemle) yatıştır.
Öğüt verici olma.Yargılayıcı olma.Değersizleştirici olma.Hastayı intihar girişimine sürükleyen öyküye
hak verici olma (dinlenilen öykü kimi zaman dinleyen kişide de çaresizlik duyguları uyandırabilir.Kendi ümitsizlik, umutsuzluk, çaresizlik duygularını kontrol et)
İkna edici olmaya çalışma.
Konuşmada somut ve net ol.Konuşmada empatik ol.Konuşmada yakın ve içten ol.Duygusal paylaşımda bulun.Bireysel olarak sorunun seni aştığını
düşünüyorsan yardım al/yardım iste.Aldığın ve uygulamaya koyacağın karar
konusunda hastayı bilgilendir.
SonuçÖzkıyım planlamış / gerçekleştirmiş bir
insanın, acil servisten erken taburcu edilmesi gereken hastalar olmadığı
Bir insanın neden ölmeyi düşündüğünün sorgulanması gerektiği
Özkıyım hastasına yaklaşırken empati kurulması gerektiği