Handboek‘Verankeren van erfgoed

in ruimtelijk beleid’deel 2:

clusters + voorschriften + toepassing

Brussel, 19/02/2016

ism RAAP, Publius & Labo S / Universiteit Gent

structuur

structuur

structuur

recept

ingrediënten

structuur

recept

ingrediënten

Voorschriften en behoud

"Het inzetten van stedenbouwkundige voorschriften in het kader van een onroerend erfgoedbeleid is mogelijk wanneer de erfgoedwaarden ruimtelijk kunnen worden vertaald in aspecten

van bestemming, inrichting en/of beheer"

Voorschriften en behoud

Aanduiding RUP-voorschriften op grafisch plan: 1) bestemmingsgebied

2) overdrukzone

3) symbolische aanduiding van een object

*

Voorschriften en behoud

INTEGRAAL BEHOUD

- behoud van een relict/geheel letterlijk inschrijven in de voorschriften

- geschikt voor objectmatige aanpak via symbool of overdruk

- integraal behoud < bescherming

BEHOUD VAN VORMKARAKTERISTIEKEN

- vertalen erfgoedwaarden van relict/geheel of landschap in vormparameters:

- bebouwingstype - volumetrie - materialisatie - gevelritmiek - ...

- opname in de inrichtingsvoorschriften

- erfgoed kan transformeren binnen vooropgestelde vormkarakteristieken

BEHOUD DOOR WAARDERING

- inschrijven ‘behoud van erfgoedwaarden’ in de voorschriften

- waardering wordt doorgeschoven naar moment van vergunning

- als principe voor zowel relict als voor zone

- transformatie mogelijk op voorwaarde dat erfgoedwaarden worden gerespecteerd

- interpretatie bij de vergunningsaanvraag: (1) Motivatienota (2) Advies

BEHOUD DOOR GEBRUIK

- herbruik of nieuwe functie = garantie op behoud

- ‘geschikte bestemming’ om instandhouding te verzekeren

- beschermd erfgoed en relicten uit vastgestelde inventarissen hebben al ruime functie mogelijkheden. ‘Afwijkingsregime’: (1) behoud door beperking (2) behoud door ontwikkeling

BEHOUD DOOR BEWUSTMAKING

- benoemen van aanwezigheid en belang van het erfgoed

- voorschriften bevatten geen bepalingen maar aanzetten tot een respectvolle attitude voor het erfgoed: - als zone - als relict

structuur

recept

ingrediënten

CLUSTERS:

1. klein erfgoed

2. bouwkundig erfgoed

3. landschappelijk erfgoed

4. landschappelijk en bouwkundig geheel

5. stedenbouwkundig geheel

6. verborgen erfgoed

clusteren als methodiek

CASES:

Bunker ‘Hellfire Corner’, Zillebeke, Ieper

Chocoladefabriek, Nerem, Tongeren

Kooldreef, St-Joris, Beernem

Kasteel van Beervelde, Lochristi

Tuinwijk Pallieter, Lier

Motte ‘Hof de Bruwaan’, Oudenaarde

klein erfgoed

BUNKER ‘HELLFIRE CORNER’ ZILLEBEKE

1.

Bunker “Hellfire Corner” - waardering & ruimtelijke problematiek

Bunker “Hellfire Corner” - gewenste ontwikkeling

INTEGRAAL BEHOUDbunker > specifiek te behouden erfgoedobject

BEHOUD DOOR VORMKARAKTERISTIEKENvista > open karakter waarborgen: bouwvrij gebied

groenbuffer > waarborgen gesloten rand

BEHOUD DOOR GEBRUIKintegratie van de bunker in het park

bestemming agrarisch gebied is garantie op blijvend het landbouwgebruik

grafisch plan:- Als overdrukzone: laagdynamische parkzone- als symbool: waardevol te behouden erfgoed- als lineair symbool: buffer aan rand van het

woongebied

Bunker “Hellfire Corner” - voorschriften

markant bouwkundig erfgoed

CHOCOLADEFABRIEK, NEREM, TONGEREN

2.

Chocoladefabriek - waardering & ruimtelijke problematiek

Chocoladefabriek - gewenste ontwikkeling

INTEGRAAL BEHOUDfabriekgebouw (toren, machinezaal, luifel,..) en conciërgewoningen

BEHOUD DOOR VORMKARAKTERISTIEKENniet zinvol voor bestaande elementenwel zinvol voor nieuwbouw: > bakenfunctie fabrieksgebouw > inrichting van de site als geheel > openhouden zicht op voorgevel > relatie loskade met spoorweg

BEHOUD DOOR GEBRUIKdoor enclave-vorming kan zwaarder programma > multifunctioneel gebied met verweving functies > respecteren draagkracht van rurale omgeving

grafisch plan:- herbestemd als 'woongebied - inbreidingsproject'- symbool: te behouden erfgoed

Chocoladefabriek - voorschriften

landschappelijk erfgoed

KOOLDREEF - ST-JORIS, BEERNEM

3.

Kooldreef - waardering & ruimtelijke problematiek

Kooldreef - gewenste ontwikkeling

INTEGRAAL BEHOUDverplichting tot vervangen van de gekapte bomenbehoud KHE + solitaire boom.

BEHOUD DOOR VORMKARAKTERISTIEKEN > boomtype: zomereik > halfverharding > unifome groene perceelsafscheidingen

BEHOUD DOOR WAARDERINGwaarde schuilt in de verbinding tussen dorp en

kasteel > behoud van de eenduidige structuur

BEHOUD DOOR GEBRUIKdreef opwaarderen tot volwaardige verbinding voor langzaam verkeer.

BEHOUD DOOR BEWUSTMAKINGvrijheidsboom aanduiden om het beschermd statuut te duiden

grafisch plan:lineair symbool: te behouden dreefstructuurlineair symbool: doorlopende verbinding langzaam verkeer tussen kasteel en dorpsymbool: solitaire boom

Kooldreef - voorschriften

Bouwkundig en landschap-pelijk erfgoed

KASTEEL VAN BEERVELDE, LOCHRISTI

4.

Kasteel van Beervelde - waardering & ruimtelijke problematiek

Kasteel van Beervelde - gewenste ontwikkeling

INTEGRAAL BEHOUDaanduiding van integraal te behouden elementen: portierswoningen, kelder,..

BEHOUD DOOR WAARDERINGensemble van verschillende gebouwen in relatie metde specifieke inrichting van het landschapspark. > inrichtingsstudie: (1) de relatie bebouwing/landschap (2) impact op de waardevolle elementen

BEHOUD DOOR GEBRUIK Toekomstperspectieven 'kasteelvilla' vergroten: > zone-eigen maken + bestemming toekennen die

verenigbaar is met de draagkracht van het park

grafisch plan:- symbool: integraal te behouden elementen

(portierswoningen, le taudis)- symbool: de bestaande villa - lineair symbool: historische dreef

Kasteel van Beervelde - voorschriften

Kasteel van Beervelde - voorschriften

stedenbouwkundig geheel

TUINWIJK PALLIETER - LIER

5.

Tuinwijk Pallieter - waardering & ruimtelijke problematiek

Tuinwijk Pallieter - gewenste ontwikkeling

INTEGRAAL BEHOUDeenheidsbebouwing behouden: > sloop en herbouw van historsiche gebouwen

verboden

BEHOUD DOOR VORMKARAKTERISTIEKENbehoud uniforme karkakter van bebouwing: > behoud materialisatie, gevels, daken, kleur

schrijnwerk, groen karakter voortuinen,..

aanvulling van vergunningsplicht (via verordening): > controle op kleine werken (gevels, schrijnwerk,

verharding, dakbedekking,..)

BEHOUD DOOR WAARDERINGToename van functies vraag grote aanpassingen > beperking tot wonen + publiek/private

groenruimte > gemeenschapsvoorziening op het accaciaplein

BEHOUD DOOR BEWUSTMAKINGsensibiliseringscampagne moeten ongewilde schadelijke interventies vermijden

grafisch plan:- overdrukzone: plein

Kasteel van Beervelde - voorschriften

Kasteel van Beervelde - voorschriften

verborgen erfgoed

MOTTE ‘HOF DE BRUWAAN’, OUDENAARDE

6.

Motte ‘Hof de Bruwaan’ - waardering & ruimtelijke problematiek

Motte ‘Hof de Bruwaan’ - gewenste ontwikkeling

BEHOUD DOOR WAARDERING > behoud en bescherming de erfgoedwaarden

(archeologie) boven de bestemmings-, inrichtings- en beheersvoorschriften van de grondkleur.

BEHOUD DOOR VORMKARAKTERISTIEKENbehoud verschijningsvorm > motte als verhoging in het landschap met

grachtenstructuur rondom.

behoud zicht vanuit agrarisch landschap: > 'bouwvrij agrarisch gebied' > bufferzone voor het bedrijventerrein

BEHOUD DOOR GEBRUIKagrarische gebruik waarborgt het behoud van het archeologisch erfgoed voor zover dit niet gepaard met diepschalige bodemingrepen (oa. ploegen). > behoud agrarische bestemming mits voorwaarden

mbt bodemverstoring

grafisch plan:- overdrukzone: 'bouwvrij agrarisch gebied'- overdrukzone: zone met archeologie- overdrukzone: buffer

Motte ‘Hof de Bruwaan’ - voorschriften

Brecht Vandekerckhove Marjolijn Claeys

Marieke Debaerdemaecker Arnout De Waele

Maat-ontwerpers:Peter Vanden Abeele

Filip BuyseFréderic Rasier

Theo Vantomme

Publius: Dirk Van Heuven

RAAP:Wim De BaereMijke Peeters

Vakgroep Architectuur en Stedenbouw, Ugent:Pieter Uyttenhove

Colofon