แนะนำโรคต่างๆ หรือ โรคติดต่อ
TRANSCRIPT
05/02/2023 1
แนะนำ�โรคต�งๆ หรอ โรคตดตอ
จดทำ�โดย น.ส.ศรนวล สนตรกษโยธน
รหส 45
น.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 2
ทประชมคณะผเชยวชาญกรมควบคมโรคมมตสรปผลการสอบสวนวนจฉยโรค วา เดกหญงอาย2ขวบครงทเสยชวตรพ.นพรตนราชธานปวยดวยโรคมอ เทาปากชนดรนแรง
น.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
โรคมอเท�ป�กเปอย Hand foot mouth syndrome
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 3
ดาน น.ส.ยงลกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร เปดเผยวา ขณะนพบสถานการณแพรระบาดในประเทศไทยแลว 14,000คน กรณการเสยชวตของเดก 2 ขวบไดสงกำาชบใหกระทรวงสาธารณสข (สธ.) ไปดแลครอบครวเดก 2 ขวบทเสยชวตแลว เบองตนสามารถควบคมสถานการณโรคไดแลวในระดบหนง และไดกำาชบให3กระทรวงประกอบดวย สาธารณสข มหาดไทย และศกษาธการ หามาตรการปองกนในพนท
05/02/2023 4
ขณะท น.ส.ศนสนย นาคพงศ โฆษกประจำาสำานกนายกรฐมนตร กลาววา กระทรวงสาธารณสขไดรายงานสถานการณโรค มอ เทา ปากตอทประชมคณะรฐมนตร(ครม.)ในวนนวา สำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค ระบวาขอมลจากการเฝาระวงยงไมพบโรคดงกลาวเกดการกลายพนธ และสถานการณในชวง 2 สปดาหทผานมาการแพรระบาดลดลง แตกคาดวาแนวโนมจะยงคงพบการระบาดอกราว 6 สปดาห
น.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 5
ทงน นายวทยา บรณศร รมว.สาธารณสข รายงานวา ปจจบนในประเทศไทยมผปวยโรคมอเทาปากจำานวน 14,000 คน ขณะทเวยดนามมผปวยประมาณ 63,000คน สงคโปร 20,000 คน และจนประมาณ 1.2 ลานคน
ขณะทนายกรฐมนตร กำาชบใหกระทรวงสาธารณสขดแลครอบครวเดก 2 ขวบทเสยชวตและตองสงสยวาเปนโรคมอเทาปาก
05/02/2023 6
โรคมอเท�ป�กเป อย Hand foot mouth syndrome
เปนโรคทมกพบการตดเชอในกลมทารกและเดกเลก แตบางรายจะมอาการรนแรง ขนอยกบชนดของไวรสทมการตดเชอโรค HFMD สวนใหญพบในเดกอายนอยกวา 10 ป โดยเฉพาะอายตำากวา 5 ป มอาการไขรวมกบตมเลกๆ เกดขนทผวหนงบรเวณฝามอ ฝาเทา และในปาก สวนใหญอาการไมรนแรง หายไดเอง สวนนอยอาจมอาการทางสมองรวมดวย ซงอาจทำาใหรนแรงถงเสยชวตได สวนใหญพบในเดกอาย 1-7 ป สวนใหญเกดจากเชอ coxsackievirusA16 และ EV71 ผปวยจะมไขฉบพลนและมแผลเป อยเลกๆ ในลำาคอบรเวณเพดาน
น.ส.ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 7
โรคมอเทาปากจะเกดเชอไวรสกลม Enterovirus genusซงเชอโรคในกลมนประกอบไปดวย polioviruses, coxsackieviruses, echoviruses, and enteroviruses
05/02/2023 8
ส�เหตเกดจากเชอไวรสในกลม Enteroviruses ทพบเฉพาะในมนษย ซงมหลายสายพนธ โรคปากเทาเปอยสวนใหญเกดจาการตดเชอไวรสทชอวา coxsackie A16 มกไมรนแรง เดกจะหายเปนปกตภายใน 7-10 วน สวนทเกดจากEnterovirus 71 อาจเปนแบบ เยอหมสมองอกเสบ Aseptic meningitis ทไมรนแรง หรอมอาการคลายโปลโอ สวนทรนแรงมากจนอาจเสยชวตจะเปนแบบสมองอกเสบencephalitis ซงมอาการอกเสบสวนกานสมองทำาใหหมดสต หากเกดกลามเนอหวใจอกเสบจะทำาใหเกดหวใจวาย ความดนโลหตจะตำา มอาการหวใจวาย และ/หรอมภาวะนำาทวมปอด
น.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 9
อ�ก�รผตดเชอสวนใหญจะไมแสดงอาการปวย หรออาจพบอาการเพยงเลกนอย เชน มไข ปวดศรษะ คลนไส ปวดเมอย เปนตน จะปรากฏอาการดงกลาว 3-5 วน แลวหายไดเอง สำาหรบผทมอาการมกจะเรมดวยไข เบออาหาร ครนเนอครนตวเจบคอ หลงจากไข 1-2 วนจะเหนแผลแดงเลกๆทปากโดยเปนตมนำาในระยะแรกและแตกเปนแผล ตำาแหนงของแผลมกจะอยทเพดานปาก หลงจากนนอก1-2 วนจะเกดผนทมอและเทา แตกอาจจะเกดทแขน และกนได เดกทเจบปากมากอาจจะขาดนำา
น.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 10
ไข มอาการไขสงอาจเกน 39 องศาเซลเซยส 2 วนแลวจะมไขตำาๆ ประมาณ 37.5 - 38.5 องศาเซลเซยส อก 3-5 วน
เจบคอเจบในปากกลนนำาลายไมได ไมกนอาหารพบตมแผลในปาก สวนใหญพบทเพดานออนลน กระพงแกม
อาจม 1 แผล หรอ 2-3 แผล ขนาด 4-8 มลลลตร เปนสาเหตใหเดกไมดดนม ไมกนอาหารเพราะเจบ ผนหรอแผลในปากจะเกดหลงจากไข 1-2 วน
05/02/2023 11
ปวดศรษะ พบตมพอง (vesicles) สขาวขนบนฐานรอบส
แดง ขนาด 3-7 มลลเมตร บรเวณดานขางของนวมอ นวเทา บางครงพบทฝามอ ฝาเทา สนเทา สวนมากมจำานวน 5-6 ตม เวลากดจะเจบ สวนใหญไมคอยแตกเปนแผล จะหายไปไดเองในเวลาประมาณ 1 สปดาห
เบออาหารเดกจะหงดหงด
น.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 12
ในเดกโตจะบนปวดศรษะ ปวดหลง อาจมอาเจยน เจบคอ นำาลายไหล จากนนจะพบตมพองใส ขนาด 1-2 มลลเมตร 2 ขางของบรเวณเหนอตอมทอนซล (anteriar fauces) ซงอาจแตกเปนแผล หลงจากระยะ 2-3 วนแรก แผลจะใหญขนเปน 3-4 มลลเมตร จะเหนเปนสขาวเหลองอยบนฐานสแดงโดยรอบ ทำาใหมอาการเจบคอหรอกลนลำาบากเวลาดดนมหรอกนอาหาร เดกจะมอาการนำาลายไหล สวนใหญจะหายไดเองภายใน 3-6 วน ยงไมเคยมรายงานการเสยชวต
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 13
ระยะฝกตวหมายถงระยะตงแตไดรบเชอจนกระทงเกดอาการใชเวลา
ประมาณ 4-6 วนก�รตดตอ
โรคนมกจะตดตอในสปดาหแรก เชอนตดตอจากจากมอทเป อนนำามก นำาลาย และอจจาระของผปวยหรอผตดเชอ (ซงอาจจะยงไมมอาการ) หรอนำาในตมพองหรอแผลของผปวยและโดยการหายใจเอาเชอทแพรกระจายจากละอองฝอยของการไอ จาม ของผปวยหรอผตดเชอ ( droplet spread)
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 14
ระยะทแพรเชอประมาณอาทตยแรกของการเจบปวย เชอนนอาจจะอยใน
รางกายไดเปนสปดาหหลงจากอาการดขนแลว ซงยงสามารถตดตอสผอนไดแมวาจะหายแลว การแพรเชอมกเกดไดงายในชวงสปดาหแรกของการปวย ซงมเชอออกมามาก เชอจะอยในลำาคอ ประมาณ 2-3 สปดาห ไวรสเขาสรางกายทางเยอบของคอหอยและลำาไส เพมจำานวนททอนซลและเนอเยอของระบบนำาเหลองบรเวณลำาไส และเชอจะออกมากบอจจาระ ยงไมมหลกฐานทเชอถอไดวา การแพรกระจายของโรคเกดจากแมลง นำา อาหาร หรอขยะ
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 15
ก�รวนจฉยใชการวนจฉยตามอาการ สวนการตรวจหาเชอ
สาเหตนน โดยการเพาะแยกเชอไวรสจากอจจาระ หรอ throat swab หรอ nasal washing หรอ nasal aspiration ใชเวลาประมาณ 4 สปดาหควบคกบการตรวจทางนำาเหลอง (serology) ในตวอยางเลอด acute และ convalescent serum เพอด antibody ตอเชอทเปนสาเหต
05/02/2023 16
ก�รรกษ�ไมมการรกษาเฉพาะโดยมากรกษาตามอาการ โรคนเกดจากเชอ
ไวรส ไมจำาเปนตองใหยารกษาจำาเพาะ เพยงแตใหการดแลตามอาการ และเฝาตดตามอาการเปลยนแปลงอยางใกลชด ดงน
ใหยาลดไข พาราเซตามอล เปนครงคราวเวลา มไขสง หามให aspirin
ดมนำาใหพอ ใหเดกดมนำามากๆ เพอปองกนภาวะขาดนำา โดยสงเกตดวามปสสาวะออกมากและใส จงนบวาไดนำาพอเพยง
น.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 17
ก�รรกษ� (ตอ)ในชวงทมอาการเจบแผลในปาก ใหเดกกนอาหารเหลวหรอ
ของนำาๆ เชน ขาวตม โจก แกงจด นม นำาเตาห นำาหวาน โดยใชชอนปอนหรอใชกระบอกฉดยา คอยๆ หยอดเขาปาก ไมควรใหเดก (โดยเฉพาะเดกเลกๆ) ดดนมหรอนำาจากขวด เพอบรรเทาอาการเจบในปาก อาจใชวธใหเดกอมนำาแขงกอนเลกๆ ดมนำาหรอนมเยนๆ กนไอศกรม
บวนปากดวยนำาเกลออนๆ (ผสมเกลอปนครงชอนชาในนำาอน ๑ แกวตองมนใจวาเดกบวนคอได) วนละหลายๆ ครง
งดอาหารเผด หรออาหารเปนกรดเพราะจะทำาใหปวดโรคนหายเองไดใน 5-7 วน
05/02/2023 18
โรคแทรกซอน ผปวยสวนใหญเกดจากเชอ coxsackievirus A16 ซง
หายเองใน 1 สปดาห แตหากเกดจากเชอ enterovirus 71 โรคจะเปนรนแรงและเกดโรคแทรกซอน
ภาวะขาดนำา ตองกระตนเดกใหรบนำาใหเพยงพอ หากขาดนำารนแรงจะตองไดรบนำาเกลอ
มการตดเชอซำาบรเวณทเปนแผล อาจจะเกดชกเนองจากไขสง ตองเชดตวเวลามไขและรบ
ประทานยาลดไข อาจจะเกดเยอหมสมองอกเสบสมองอกเสบได ผปวยจะเกดอาการ อาเจยน ซม และชก ผ
ปวยสวนใหญจะหายน.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 19
ก�รปองกนโรคมอเทาปากจะตดตอจากคนสคนโดยการสมผส นำามก
นำาลาย เสมหะของผปวย รวมทงนำาจากตม และอจาระ การลดความเสยงของการตดตอทำาไดโดย
ลางมอใหสะอาดดวยสบและนำา โดยเฉพาะเมอสมผสกบเดกทปวย
ลางมอใหสะอาดกอนและหลงเตรยมอาหารลางมอหลงจากเขาหองนำาลางมอกอนและหลงปอนนมใหเดกใชชอนกลางและหลกเลยงการใชแกวนำาหรอหลอดดดนำา
รวมกนหลกเลยงการสมผสกบผปวย สวมถงมอเมอจะทำาแผลผ
ปวย
05/02/2023 20
ก�รปองกน (ตอ)ระมดระวงการไอจามรดกนใหใชผาปดปากปดจมกหลกเลยงทมคนมาก ไมควรนำาเดกเลกไปในทชมชน
สาธารณทมคนอยเปนจำานวนมากๆ เชน สนามเดกเลนและหางสรรพสนคา ตลาด สระวายนำา
ทำาความสะอาดอปกรณทมการจบบอย เชนลกบด โทรศพท
ไมแบงของเลนกบเดกปกตเดกทปวยใหหยดเรยน ใหอยแตบานดแลบาน โรงเรยน ใหสะอาดอยตลอดเวลา
น.ส. ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 45
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 21
โรคมอเท�ป�กมผลตอคนตงครรภหรอไมโดยหลกแลวคนตงครรภไมควรจะใกลชดกบคนท
เปนโรคมอเทาปาก เทาทมหลกฐานคนตงครรภทไดรบเชอนจะไมมปญหาตอการตงครรภ เชน แทงหรอคลอดกอนกำาหนด สำาหรบทารกทเกดจากคนทองทตดเชอมอเทาปากมกจะมอาการนอยและอาการไมรนแรง
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 22
ก�รแยกผปวยระวงสงขบถายของผปวย ถาผปวยในหอผปวย
แมและเดกเกดอาการเจบปวยท บงชวาจะเปนการตดเชอ enterovirus จะตองระวงเรองสงขบถายอยางเขมงวด เพราะอาจทำาใหทารกตดเชอและเกดอาการรนแรงได
หามญาตหรอเจาหนาทผดแลผปวยทสงสยวาตดเชอ enterovirus เขามาในหอผปวยหรอหอเดกแรกเกด หรอหามเขาใกลทารกหรอหญงทองแกใกลคลอด
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 23
ก�รทำ�ล�ยเชอตองทำาลายเชอในนำามก นำาลาย อจจาระ ของผ
ปวยอยางรวดเรวปลอดภย ลางทำาความสะอาด หรอทำาลายสงของปนเป อน หลงสมผสสงของปนเป อนหรอสงขบถาย
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 24
ควรพบแพทยเมอไรไขสงรบประทานยาลดไขแลวไมลงมอาการเจบแผลในปาก จนกนอาหารและดมนำาไมได มภาวะขาด
นำา เชน ปากแหง ปสสาวะออกนอย ผวแหง ปสสาวะสเขมเดกระสบกระสายมอาการชกแผลไมหาย ตมนำา กลายเปนตมหนองหรอพพองจากการเกา ให
แพทยพจารณาใชยาปฏชวนะรกษามอาการปวดศรษะมาก อาเจยนรนแรง ไมคอยรตว ชก แขน
ขาออนแรง หรอหายใจหอบเหนอย ควรสงโรงพยาบาลโดยดวนอาการไมดขนภายใน ๑ สปดาห
05/02/2023 . . 45น ส ศรนวล สนตรกษโยธน รหส 25
จบก�รนำ�เสนอคะ