รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์...

รายงานวจยฉบบสมบรณ

ความหลากหลายของแอคตโนแบคทเรยในดน Biodiversity of Actinobacteria in Soil

ดร. กงจนทน มะลซอน

สาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

ธนวาคม 2555

รายงานวจยฉบบสมบรณ

ความหลากหลายของแอคตโนแบคทเรยในดน Biodiversity of Actinobacteria in Soil


สาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

สนบสนนโดย ส านกบรหารโครงการวจยในอดมศกษา และพฒนามหาวทยาลยวจยแหงชาต ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

รหสโครงการ 2555A16262015

กตตกรรมประกาศ

โครงการวจยความหลากหลายของแอคตโนแบคทเรยในดน ไดรบทนสนบสนนการวจยจาก

ส านกบรหารโครงการวจยในอดมศกษาและพฒนามหาวทยาลยวจยแหงชาต ส านกคณะกรรมการการ

อดมศกษา

ขอขอบพระคณสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน ทชวยในเรองการ

ประสานงานกบหนวยงานผใหทนวจย

ขอขอบคณศนยวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการวจยและพฒนาทองถน มหาวทยาลยราชภฏ

อดรธาน ทอ านวยความสะดวกในเรองอปกรณและเครองมอทเกยวของในโครงการวจย

ขอขอบพระคณ อาจารย เจาหนาทและ นกศกษา สาขาวชาชววทยา ทอ านวยความสะดวกและ

ใหความชวยเหลอทงในสวนของหองปฏบตการ อปกรณและเครองมอตางๆ ท าใหงานวจยเสรจสมบรณ

ตามเวลาทก าหนดไว

ขอขอบคณ กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช , คณณฐยศ ชยชนะทรพย และ

คณมชย เมองซ า หวหนาและเจาหนาท อทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม ทอนญาตใหเขา

ส ารวจอทยานและเกบตวอยางดน

ขอขอบคณผชวยนกวจย นางสาวดวงฤด ประสมศร ทดแลในสวนงานการทดลองของ

โครงการวจยน

ขอขอบคณครอบครวทคอยเปนก าลงใจในการท าโครงงานวจยใหส าเรจลลวงไปไดดวยด


ธนวาคม 2555

บทคดยอ

คดแยกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยไดทงหมด 129 ไอโซเลต จากดนตวอยาง 40 ตวอยาง โดยสม

เกบดนตวอยางจากบรเวณตางๆ ภายในอทยานแหงชาตภลงกา เชน ดนใตกลวยไม, ดนจอมปลวก, ดน

ใตตนไม และดนบรเวณเหดเจรญ ซงมลกษณะทางกายภาพของดนสวนใหญเปนดนรวน, ดนรวนปน

เหนยว, ดนรวนปนทราย และดนทราย สของดนสวนใหญเปนสน าตาล, สด าและสแดงอฐ, pretreatment

ดนดวย CaCO3 และตากดนใหแหงทอณหภมหอง เปนเวลา 2 วน กอนท าการคดแยกแอคตโน

แบคทเรย ดวยวธการ serial dilution และ spread plate technique บนอาหาร starch casein agar บม

ทอณหภมหองเปนเวลา 5-7 วน สณฐานวทยาของโคโลนของแอคตโนแบคทเรยทปรากฏบนอาหาร

starch casein agar โดยรวม โคโลนสวนใหญมสขาว เทา น าตาล และครม โคโลนขอบเรยบ โคโลนยก

ตวนน ตรงกลางโคโลนยบตวลงเลกนอย ผว substrate โคโลนเรยบ ผวหนาโคโลนคลายผาก ามะหย

หนงสตว และคลายผงแปง เมอมการสรางสปอรเปนจ านวนมาก เมอจดจ าแนกจนสไอโซเลตแอคตโน

แบคทเรยพบวา 125 ไอโซเลตมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Streptomyces เชน

Streptomyces sp.E1-7, C6-2 และ C6-5 เปนตน ลกษณะเซลลยอมตดสแกรมบวก สรางสปอรเปนจ านวน

มากลกษณะสปอรแบบ conidia ตอกนเปนสายโซยาวและเปนเกลยว ไอโซเลต A14-4, C5-2 และ E5-1 ม

ลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Microbispora ซงจะมลกษณะของสปอรตอกน 2 สปอร และ

มเพยงไอโซเลต A11-1 ทมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Microtetraspora มลกษณะของ

สปอรตอกน 4 สปอร

ค าส าคญ: แอคตโนแบคทเรย, อทยานแหงชาตภลงกา

Abstract

One hundred twenty nine isolates of actinobacteria were isolated from forty soil saples by

serial dilution and spread plate technique on starch casein agar at room temperature for 5 to 7

days. Forty soil samples; randomly selected from rhizosphere soil of orchid, antill soil,

rhizosphere soil of tree and rhizosphere soil of mushroom collected from Phulungka National

Park. Type of soil were loamy, loam-clay, loam-sandy and sandy soil. The colour of soil were

red brick, brown and black. Soil sample were pretreated by CaCO3 and air dried at room

temperature for 2 days before isolation. The colonies of actinobacteria developing on starch

casein agar surface had a firm consistency and adhere tenaciously to the solidified nutrient

agar substratum, the surface appered powdery and became pigmented on spore production the

colonies look like velvet frabic and leather. The morphology characteristics of the isolates of the

actinobacteria were deifferent on starch casein agar. The colours of the colonies were white,

grey, brown and creamy. The margin of colonies were entire, the elevation of colonies were

umbonate and substrate mycelium were smooth. The identification of the isolates of

actinobacteria was done by morphology structure. One hundred twenty five isolates were

identified as a species of the genus Streptomyces such as Streptomyces sp. E1-7, C6-2 and

C6-5 etc. They were found to be Gram-positive and produced aerial mycelium abundantly. The

spore were produced in spiral long chain. Isolate A14-1, C5-2 and E5-1 were identified as a

species of the genus Microbispora, there were produced two spores in chain. Further, isolate

A11-1 was belong to genus Microtetraspora, it was produced four spores in chain.

Keywords: Actinobacteria, Phulungka National Park

สารบญเรอง

หนา

กตตกรรมประกาศ ข

บทคดยอภาษาไทย ค

บทคดยอภาษาองกฤษ ฆ

สารบญเรอง ง

สารบญตาราง จ

สารบญภาพ ฉ

บทน า 1

วตถประสงค 17

วธด าเนนการวจย 18

ผลการวจย 24

อภปราย/วจารณ 47

สรป 49

ผลผลต 51

รายงานการเงน 52

บรรณานกรม 54

ภาคผนวก 59

ประวตนกวจย 71

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ตวอยางของการน าดนมาท า pre-treatment เพอแยกแอคตโนแบคทเรยทหายาก 4

2 ความสมพนธระหวางชนดผนงเซลลและน าตาลในผนงเซลลของแอคตโนแบคทเรย 11

3 สารออกฤทธทางชวภาพชนดใหมทผลตโดยแอคตโนแบคทเรย 14

4 ตวอยางดน 40 ตวอยางทท าการเกบภายในอทยานแหงชาตภลงกาแบงตามสงคมปา

และระดบความสง 20

5 ลกษณะทางกายภาพของดนตวอยาง 28

6 จ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรย (CFU/g) และไอโซเลตแอคตโนมยซทส

129 ไอโซเลต 30

7 สรปจ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรย (CFU/g) และจ านวนไอโซเลตของ

แอคตโนแบคทเรยทคดแยกได จากตวอยางดน 40 ตวอยาง 32

8 ลกษณะทางสณฐานวทยาแอคตโนมยซทสทคดแยกได 34

9 การจดจ าแนกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 129 ไอโซเลต 45

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 ขนตอนการสรางโคโลนของแอคตโนแบคทเรยบนอาหารแขง 5

2 การสรางสปอรเดยว 7

3 ลกษณะสปอรเปนสาย 7

4 การสรางสปอรแบบเปนสายยาวของ Streptomyces 9

5 รปทรงของอบสปอรทเจรญบนอาหาร 10

6 รปทรงของอบสปอร 11

7 สภาพพนทอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม 16

8 แผนทแสดงบรเวณพนทเกบตวอยางดนภายในอทยานแหงชาตภลงกา 19

9 วธการท า cross hatch streak 22

10 บรเวณปาพนทดานลางอทยาน ความสงจากระดบน าทะเล 247 เมตร 25

11 บรเวณปาพนทดานบนอทยาน ความสงจากระดบน าทะเล 571 เมตร 25

12 สภาพปาโดยทวไปของอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม 26

13 บรเวณตวอยางดน ทท าการเกบในอทยานแหงชาตภลงกา 27

14 ลกษณะดนทเปนผงละเอยดและลกษณะของสดน 27

15 ลกษณะเนอดน (รอยละ) 29

16 ลกษณะสของดน (รอยละ) 29

17 อณหภมของตวอยางดน (รอยละ) 29

18 pH ของตวอยางดน (รอยละ) 29

19 ลกษณะทางสณฐานวทยาของโคโลนของแอคตโนแบคทเรยทเจรญบนอาหาร Starch Casein Agar 32

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา

20 สของกลมสปอร รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 40

21 สของกลมสปอรของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 40

22 ลกษณะการสรางสปอรแบบ conidia รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 41

23 ลกษณะการสรางสปอรแบบ conidia ของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 41

24 สของ substrate mycelium รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 42

25 สของ substrate mycelium ของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 42

26 การผลต melanin pigment รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 43

27 melanin pigment รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 43

28 melanin pigment ของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 43

29 การแตกหกของ mycelium รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 44

30 ลกษณะการไมแตกหกของ mycelium ของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 44

31 การจดจ าแนกไอโซเลตแอตโนแบคทเรย (รอยละ) 46

32 ลกษณะแอคตโนแบคทเรยทจดจ าแนกทง 3 จนส 46

ค าอธบายสญลกษณและค ายอทใชในการวจย

% คอ รอยละ. เปอรเซนต

pH คอ คาความเปนกรด-ดาง

oC คอ องศาเซลเซยส

บทน า

Introduction

ความส าคญและทมา

อทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม มพนทประมาณ 31,250 ไร สภาพปาโดยทวไปเปนปาดบ

เขา ปาดงดบ ปาดบแลง ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง และปาแดงทสมบรณ มสตวปาชกชม เปนตนก าเนด

ของล าหวยหลากสาย และมจดเดนทางธรรมชาต เชน หนาผา ถ า น าตก อยหลายแหง อทยานแหงชาต

ภลงกายงมสตวปาประเภทสตวเลยงลกดวยนม เชน หมปา ลง อเหน เกง อยเปนจ านวนมาก พรอมทง

กระรอก กระแต บาง และยงมสตวปกจ าพวกนกตางๆ หลายชนด สตวชนดเดนๆ อกจ าพวกหนงคอ

สตวเลอยคลาน ไดแก กระทาง และง อกหลายชนด นอกจากนพนทอทยานแหงชาตภลงกายงเปนแหลง

พชพรรณชนดตางๆ เชน พชสมนไพร และวานนานาชนด อทยานแหงชาตภลงกาเปนแหลงสะสม

พนธกรรมของสงมชวตทมความส าคญตอการศกษาดานความหลากหลายทางชวภาพ อนกรมวธาน

นเวศวทยาและชววทยาโดยเฉพาะอยางยงในดานจลชววทยา เพอเปนการคนพบแอคตโนแบคทเรย

แหลงใหมทมความสามารถในการผลตสารชวภาพทมความส าคญในดานเกษตรกรรม ทางการแพทย

ยา/เภสช หรอดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยอนๆ ดงนนอทยานแหงชาตภลงกาจงเปนแหลงธรรมชาต

ทมความนาสนใจเปนอยางยงในเรองการศกษาความหลากหลายทางชวภาพ เพอน าไปเปนขอมล

พนฐานของงานวจยตอไป

ส าหรบแบคทเรยทมความส าคญในระบบนเวศซงท าหนาทเปนผยอยสลายในระบบมความส าคญเปน

อยางยงทท าใหระบบนเวศเกดความสมดลคอ แอคตโนแบคทเรย (actinobacteria) หรอแอคตโนมยซส

(actinomycetes) ซงแอคตโนมยซสแพรกระจายเปนจ านวนมาก ในแหลงทมการเนาเปอยของ

อนทรยวตถตลอดจนในสงขบถายจากสตว พบมากบรเวณผวหนาดนเพราะตองการออกซเจนในการ

เจรญโดยทวไปพบแอคตโนมยซสประมาณ 100,000 – 1,000,000 เซลลตอดนหนงกรม เจรญไดดในดน

ทเปนดาง แหลงธรรมชาตอนทพบแอคตโนมยซสเชน แหลงน าตางๆ ดนโคลน ดนใตน า ดนทอยลกลง

ไปใตผวโลก ดนบรเวณเทอกเขา และยงสามารถพบไดในพช รากพช ดนรอบรากพช และอากาศ เปน

ตน การด ารงชวตของแอคตโนมยซสสวนมากเปนแซโพรไฟท แตบางชนดเปนปรสต ท าใหเกดโรคกบ

มนษย พชและสตวอน ๆ (Martin, 1961; Mark, 1960)

http://www.ezytrip.com/Thailand/th/NorthEast/NaKhonPhaNom/BanPhaeng/PhuLangkaNationalPark/PhuLangkaNationalPark.htm

ประโยชนของแอคตโนมยซสทรจกกนดคอ สามารถผลตสารเมแทบอไลตเชน สารปฏชวนะและ

เอนไซมได จากขอมลลาสดพบวาสารปฏชวนะสวนใหญสรางมาจากแอคตโนมยซส (45%) โดยจลนทรย

กลมแอคตโนมยซสทสามารถสรางสารปฏชวนะไดมากทสดในสกล Streptomyces ซงผลตสารปฏชวนะ

ได 70% (ประมาณ 8,000 ชนด) ของสารปฏชวนะทสรางจากแอคตโนมยซสทงหมด (McCarthy and

Williams, 1990) เอนไซมทแอคตโนมยซสสามารถผลตไดมหลายชนดไดแก xylanase, cellulose,

amylase และ chitinase เปนตน และยงมสารสทแอคตโนมยซสสามารถผลตได เพอเปนการใช

ประโยชนของแอคตโนมยซสอยางสงสด การคนพบสารชวภาพจากแอคตโนมยซสยงมรายงานการวจย

ในดานนคอนขางนอยมาก ดงนนผวจยจงมงเนนศกษาความหลากหลายทางชวภาพของแอคตโน

แบคทเรยในดน จากอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม เพอศกษาอนกรมวธานและสารเมแทบอ

ไลตทผลตไดจากเชอกลมน ซงจะเปนขอมลพนฐานทส าคญส าหรบจดท าฐานขอมลความหลากหลาย

ของแอคตโนแบคทเรยในดน เพอน ามาใชใหเกดประโยชนทางดานการศกษาเรยนรดานวทยาศาสตร

และเทคโนโลยตอไป

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

แอคตโนแบคทเรย (actinobacteria)

แอคตโนแบคทเรย เปนแบคทเรยแกรมบวกมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายเชอรา คอม mycelium

แตกกงกาน และสามารถสรางสปอรไมอาศยเพศทเรยกวา conidiospore หรอ conidia และ

sporangiospore อยใน sporangium ลกษณะทแตกตางจากราทส าคญของแอคตโนแบคทเรยคอ ไมม

เยอหมนวเคลยสซ ง จดเปนเซลลโปรคารโอต และขนาดของเสนใยมขนาดเลกกว ารา ซ ง ม

เสนผาศนยกลาง 0.5-1.0 ไมโครเมตร ลกษณะของโคโลนทพบบนอาหารเลยงเชอพบวาโคโลนเกาะแนน

และมลกษณะจมอยในอาหาร โคโลนคลายผงหรอฝนแปง หยาบขรขระคลายหนงสตว บางชนดอาจม

การสรางรงควตถสตางๆเชน สสม สครม สเทา เปนตน สวนการเจรญของเสนใยสามารถเจรญไปเปน

เสนใยทสมผสกบอากาศเรยกวา aerial mycelium และมสวนทเปนเสนใยเจรญลงไปในอาหารเลยงเชอ

เรยกวา substrate mycelium ชวงระยะเวลาทใชในการเจรญหรอชวงอายจะยาวนานกวาแบคทเรยมาก

แอคตโนแบคทเรยจงเจรญไดอยางชา ๆ อนเปนลกษณะส าคญประการหนงของแอคตโนแบคทเรย จาก

ลกษณะทางสณฐานวทยาสามารถน ามาใชเปนลกษณะส าคญในการจ าแนกหมวดหมของแอคตโน

แบคทเรยได (Martin, 1961)

นเวศวทยาของแอคตโนแบคทเรย

สภาพดนทพบ แอคตโนแบคทเรยเจรญไดในสภาพแวดลอมทแตกตางกนคอ นอกจากจะพบในดนท

เปนสภาพธรรมชาตแลวยงจะพบในกองปยหมกทมอณหภมสงมากๆ ในโคลน แมน า ใตทะเลสาบ แต

โดยปกตมกจะเจรญอยผวดนหรอในดนทไมลกไปกวา 4 เซนตเมตร พบวาในดนทวไปมจ านวนใกลเคยง

กบแบคทเรย แตถาในดนทมสภาพทเปนดาง จะพบแอคตโนแบคทเรยในจ านวนมากกวา เชน ดนทม

pH 6.5-8 จะมจ านวนสงถง 95% ของจลนทรยในดนทงหมด แตในดนม pH เปนดางทวๆ ไปจะพบ

ประมาณ 10-70% ของจลนทรยในดนทงหมด สภาพทเหมาะแกการเจรญของแอคตโนแบคทเรยไดแก

บรเวณทงหญาธรรมชาต ทงหญาเลยงสตว แตในดนทท าการเกษตรจะพบนอยและจะไมคอยพบในดนท

คอนขางเปนกรด ชนนทร และคณะ (2546) คดแยกแอคตโนมยสทจากดนในปาเบญจพรรณและปาเตง

รง เขตรกษาพนธสตวหวยขาแขง โดยคดแยกแอคตโนมยสท 160 และ 186 ไอโซเลท ตามล าดบ สวน

ใหญเปนแอคตโนมยสทในสกล Streptomyces Wang et al. (2001) รายงานการคนพบ แอคตโนมย

สทสกล Actinopolymorpha จากดนในปาเขตรอน (tropical rainforest) ในประเทศสงคโปร นอกจากน

สามารถพบแอคตโนมยสทจากดนในปาตางๆ เชน ปาสนในอเมรกาเหนอและอนเดย ปาฝนเขตรอนใน

สงคโปร ปาภเขาในญปน ปาใบแขงในออสเตรเลย เปนตน El-Tarabily (2006) คดแยก Streptomyces

และ non-Streptomycete actinomycetes จากดนบรเวณรอบพชแตงกวา ซงไอโซเลตทคดแยกไดม

ความสามารถในการยอยสลายผนงเซลลเสนใยเชอรา Pythium aphanidermatum

การทนความแหงแลง เนองจากความสามารถในการทนความแหงแลงไดด จงพบแอคตโน

แบคทเรยในดนเขตรอนมากกวาเขตอบอน โดยสภาพดนแหงจะมจ านวนมาก

การทนความรอน โดยทวไปสปอรของแอคตโนแบคทเรยทนความรอนไดสงกวาเซลลปกตเพยง

เลกนอยเทานน พบวาสปอรถกท าลายทอณหภม 39oC

ความสามารถในการแขงขน จากลกษณะการเจรญทชากวาแบคทเรยและเชอรา ท าใหไมสามารถท

จะแขงขนกบจลนทรยอนไดในสภาพธรรมชาต แตแอคตโนแบคทเรยมความสามารถพเศษในการยอย

สลายสารประกอบทแบคทเรยและเชอราไมสามารถยอยสลายได จงพบแอคตโนแบคทเรยมจ านวนเพมมาก

ขนหลงจากทจลนทรยชนดอนๆ มจ านวนลดลงแลว สภาพทเหมาะสมกบแอคตโนแบคทเรยคอสภาพทไม

มจลนทรยชนดอนเจรญได เชน ดนทคอนขางเปนดาง แหงแลง และอณหภมสง เปนตน (งามนจ, 2547)

การคดแยกแอคตโนแบคทเรย

แอคตโนแบคทเรยแตละกลมจะมความตองการอาหารทแตกตางกนไป อาหาร Actinomycete

isolation agar ใชเปนอาหารส าหรบการคดแยกเชอโดยทวไป สวนวธการแยกเชอและอาหารทใชในการ

แยกเชอเฉพาะกลมจะมความแตกตางกนของวธการและสวนประกอบของอาหารทใชเพาะเลยง เชน

การคดแยกเชอในสกล Streptomyces ซงเปนแอคตโนแบคทเรยทสามารถใชอาหารไดหลายชนด ควร

จะตองม ไคตน แปง กลเซอรอล อารจนน แอสปาราจน เคซน และไนเตรทเปนแหลงคารบอนและ

ไนโตรเจนเพอการเจรญ และจะตองมการเตมสารแอนตไบโอตกในอาหารเพอฆาเชอราในความเขมขน

50-100 ไมโครกรมตอลตร เชน cycloheximide หรอ nystatin และควรบมจานเพาะเลยงไวนาน 14 วน

ทอณหภม 25-30 องศาเซลเซยส การแยกเชอแอตโนแบคทเรยทหายาก จะตองมการน าดนตวอยางไป

ท า pre-treatment ดวยวธการตางๆ (ตารางท 1) กอนทจะน าดนนนมาท าการคดแยก เพอเปนการก าจด

แบคทเรยและเชอราในดนออกบาง ขณะเดยวกนกเปนการลดจ านวนเชอแอคตโนแบคทเรยทไมตองการ

ลงและกระตนการงอกของสปอรแอคตโนแบคทเรยทอยในระยะพกใหพรอมทจะเจรญขน (รตนาภรณ,

มรกต และชนจ, 2548)

ตารางท 1 ตวอยางของการน าดนมาท า pre-treatment เพอแยกแอคตโนแบคทเรยทหายาก

วธการ pre-treatment สกลทตองการคดแยก อบดนท 100oC หรอ 120 oC Streptomyces Microbispora Microtetraspora อบดนท 60oC - 65 oC Micromonospora อบดนท 120oC, 60 นาท ตามดวยการเตม phenol 1.5% w/v 30 นาท

Microbispora

แชใน yeast extract 6% และ Sodium dodecyl sulfate 0.05% น าหนก/ปรมาตร ท 40oC 20นาท

Microbispora Micromonospora Dactylosporangium Actinomadura Microtetraspora Streptomyces

(ทมา: รตนาภรณ, มรกต และชนจ, 2548)

จากรายงานการวจยของ วรญญา และ ทนงศกด (2552) โดยท าการเกบตวอยางดนเพอท าการแยกเชอแอคตโนมยซททสรางสารออกฤทธทางชวภาพจากบรเวณน าตกแมปาน ในเขตอทยานแหงชาตดอยอนทนนท โดยน าตวอยางดนทไดมาอบแหงในตอบลมรอนท 105 องศาเซลเซยส นาน 1 ชวโมง จากนนท าการเจอจางดวยสารละลายโซเดยมคลอไรด 0.85 เปอรเซนตและเกลยบนอาหาร starch casein agar พเอช 5.8 น าไปบมท 37องศาเซลเซยส นาน 5-7 วน พบวาสามารถแยกเชอแอคตโนมยซสไดจ านวน 69 ไอโซเลต รายงานของ Hayakawa et al. (1991) ไดคดแยกแอคตโนมยสทโดยใชวธทางกายภาพและชวภาพรวมกนโดยอบตวอยางดนท 120 องศาเซลเซยส กอนน าตวอยางดนมาเจอจางและใช benzethonium chloride 0.01%-0.03% เพอก าจดแบคทเรยเซลลเดยว รวมถงแอคตโนมยสททไม

ตองการ เชน Streptomyces ท าใหคดแยกไดแอคตโนมยสทในสกล Streptoaporangium และ Dactylosporangium

สณฐานวทยาของแอคตโนแบคทเรย (ยวด, 2546)

การสรางโคโลน

โคโลนของแอคตโนแบคทเรยเกดจากการรวมกนของเสนใยเปนกลมเสนใยทหนาแนน การสราง

โคโลนบนอาหารแขง (ภาพท 1) เรมจากการลงเชอในอาหารเลยงเชอ ซงอาจเปนสปอรเดยวอบสปอร

สวนของเสนใยทหก หรอจากบางสวนของโคโลนเดม

ทมา: Atlas of Actinomycetes (1997)

ภาพท 1 ขนตอนการสรางโคโลนของแอคตโนแบคทเรยบนอาหารแขง A: อบสปอรมการพฒนาเปนเสนใย B: สายใยอาหารเจรญแทงผานลงไปในอาหาร (substrate mycelium) C: เสนใยเจรญเหนออาหารและมการสรางสปอร (aerial mycelium)

ลกษณะของโคโลน

ลกษณะของโคโลนมความแตกตางกนในแตละสปชส เชนใน Streptomyces มทงเสนใยแบบ aerial mycelium และ substrate mycelium ซงเปนโครงสรางหลก ของโคโลน ในMicromonospora และ Actinoplanes ไมมเสนใยแบบ aerial mycelium สวน Sporichthya การสรางเสนใยถกจ ากดท าใหม aerial mycelium ท าใหโคโลนของแอคตโนแบคทเรยฟหรอเรยบแบนบางครงลกษณะคลายหนงสตว มความหลากหลายตงแตนน, เหนยว จนถงแขง ผวหนาโคโลนอาจเรยบ, นน, ขรขระหรอ เปนเกลด ขนาดโคโลนขนกบสปชสอายและสภาวะการเจรญเสนผานศนยกลางของโคโลน มความแตกตางตงแตหนวยมลลเมตรจนถงเซนตเมตร

ลกษณะโดยทวไปของโคโลนแอคตโนแบคทเรย 1) ลกษณะของโคโลน(configuration)รปรางของโคโลนบนจานอาหารอาจมรปรางกลม (round)

รปรางไมแนนนอนและเจรญลามไปบนจานอาหาร ( irregular and spreading)หรอเจรญเปนเสนคลายรากไม (rhizoid) เปนตน

2) ขนาด (size) โคโลนของเชอจลนทรยมขนาดตงแตเลกเทาปลายเขดหมดจนถงเสนผานศนยกลางความยาวมลลเมตร

3) การยกตวของโคโลน (elevation) จานพนอาหารโคโลนทเจรญบนอาหารอาจแบนราบหรอนน จงท าใหโคโลนทยกตวมหลายแบบ

4) ขอบของโคโลนจลนทรย (margin) มตงแตขอบเรยบหรอไมเรยบ

โครงสรางภายในเสนใย เสนใยมความหนาประมาณ 0.4 - 1.2 ไมโครเมตร เสนใยเปนแบบมผนงกนและเจรญออก

ทางดานปลายสามารถแตกแขนงไดโครงสรางหลกในเสนใยทแสดงวาเปนโปรคารโอต คอ ในไซโตพลาสซม ประกอบไปดวยสาย ดเอนเอ ไรโบโซม และสารตางๆ ทรวมอยดวยกน เชน Polyphosphate, Lipid หรอ Polysaccharides เยอหมเซลลตดกบไซโตพลาสซมอาจเกดมโซโซมซงมกตอกบโครงสรางของผนงเซลล

การสรางสปอร แอคตโนแบคทเรยมการสรางสปอรแบงเปน 3 ประเภท ตามลกษณะโครงสรางภายนอกดงน

1) การสรางสปอรเดยว การสรางสปอรเดยวเรยกวา Monosporous พบในหลายสกล ใน Micromonospora กานชสปอร (Sporophore) เกดขนบนสายใยอาหารสปอรตดอยทฐานหรอพองตวจากนนมการสรางผนงกนและสรางเปนผนงสปอรในสวนของสกล Thermomonospora สรางสปอรเดยวบนสายใยอากาศ ทปลายกานชสปอร ทแตกแขนงหรอไมแตกแขนง การแตกแขนงท าใหเกดการสรางเปนกลมของสปอรสกลอนๆทสรางสปอรเดยวคอ Saccharomonospora มการสรางสปอรเดยวรปไขทปลายสายใยอากาศ กานชสปอรไมแตกแขนงถาใชศพททางราอาจเรยกวาการสรางสปอรเดยวของ Micromonospora, Thermomonospora และ Saccharomonospora วา aleuriospores เพราะสปอรเกดจากปลายเสนใยทแตกแขนงมการโปงออก ลกษณะการสรางสปอรเดยวของ Micromonospora, Thermomonospora และ Saccharomonospora (ภาพท 2)


ภาพท 2 การสรางสปอรเดยว A: Micromonospora

B: Thermomonospora C: Saccharomonospora

2) การสรางสปอรเปนสาย ในแอคตโนแบคทเรยมการสรางสปอรแบบนเปนสวน มากสามารถแบงลกษณะของสายสปอร โดยพจารณาจากความยาวหรอจ านวนของสปอรนนคอ di หรอ bisporous, oligosporous หรอ polysporous

สาย bisporous ประกอบดวย สปอรคตอกนตามยาว พบในสกล Microbispora เปนการสรางสปอรทพบไดยาก สปอรทรงร 2 สปอรมเสนผานศนยกลางมากกวา 2 ไมโครเมตร อาจเกดขนบนเสนใยอากาศโดยตรงหรอเกดบนกานชสปอรสนๆ (ภาพท 3) นอกจากนสกล Actinobispora มสปอรแบบ disporous เชน การสรางสปอรเรมจากนนมการพองออกและสรางผนงกนตรงกลาง


ภาพท 3 ลกษณะสปอรเปนสาย A: การสรางแบบ disporous ของ Microbispora B และ C: การสรางสปอร oligosporous ของ Nocardia brevicatena และ Catellatospora ตามล าดบ

แอคตโนแบคทเรยทสรางสปอรแบบ oligosporous พฒนาจากสปอรสายสนๆ สวนมากพบ 7-10

สปอรตอสาย นอยทสดคอ 3 สปอร และบางสปชสจะมสปอรมากถง 30 สปอร Nocardia brevicatena สรางสายสปอรสนๆ คอ 2-7 สปอร (ภาพท 3) บนสายใยอาหารในสปชส Saccharopolyspora rectivirgula ในสายสปอรมสปอรตอกนนอยกวา 5 สปอร บนดานขางหรอปลายของกานชสปอร N. brevicatena และ S.rectivirgula มลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกน สปชสในสกล Actinomadura

และ Microtetraspora สรางสปอรสายสนๆบนสายใยอากาศจ านวนสปอรบนสายสปอรมตงแต 4 สปอร และจนถง 10 -20 สปอร สายสปอรอาจตรง เปนขอ มลกษณะเปนวงเปด (open loop) หรอเปนเกลยว (spiral) ซอน 1 ชนจนถง 4 ชน Actinomadura pusila ในสกล Streptoverticllium มลกษณะเฉพาะคอกานชสปอรอยเปนวงรอบเสนใยแกน สายสปอรเปนเกลยวซอนตดกนกบเสนใยแกนทมสายสปอรจะเกดการบดสายสปอรสน อาจจะตรงโคงงอปลายเปนขอ การสรางสปอรในสกล Macrospora, Microcelosporia และ Elytrosporangium มลกษณะสปอรใหญบนสายสปอรสนหรอสายสนๆ บนสายใยอาหาร สายสปอรสนพบใน Sporichthya polymorpha ซงสายใยอากาศมสปอรเปนรปแทงจนถงสปอรกลม Catellatopora สายสปอรมลกษณะตรงจนโคงงอ มสปอร 5 – 30 สปอร ซงแทงขนมาจากอาหารเปนสายสนไมแตกแขนงหรอมกานชสปอรทแตกแขนง

แอคตโนแบคทเรยทสรางสปอรแบบ polysporous ทส าคญ สปชสในสกล Streptomyces ซงมการสรางสปอรเปนสายมากกวา 50 สปอร (ภาพท 4) สปอรของ Streptomyces และแอคตโนแบคทเรยชนดอนๆทม สปอรมากกวามกเรยกวา Arthospores ซงสอดคลองกบ Arthospores ของกลมรา ในกลม Deuteromycota ทมการสรางสปอรและมการแตกหกของเสนใย ความแตกตางของลกษณะของสายสปอรสามารถใช เปนมาตรฐานในการจดหมวดหมได การสรางสปอรบนสายใยอากาศของ Streptomyces มความแตกตางกนสามารถแบงออกไดเปน 4 ลกษณะคอ

1) Rectiflexbiles ลกษณะของสายสปอรตรง หรอโคงงอ 2) Retinaculiaperti สายสปอรคลายขอ (hook) เปนวงเปดหรอเปนเกลยวซอนกน 1–3 ชน 3) Spira สายสปอรเปนเกลยวแยกไดเปน 2 แบบคอเปนวงปดเปนเกลยวตดกนแนนและเปน

เกลยวแบบวงเปดเกลยวยาว ยด ไมตดกนแนน 4) Verticillati สายสปอรขดคลายกนหอย และแตกแขนงกนแนน ในบางกรณสายสปอรเปนเกลยวขดกนแนนและแยกออกมาท าให มลกษณะเหมอนกบอบสปอร

หรอ Pycnidia นอกจากนในวงศ Pseudoncardiaceae เกดสายสปอรบนสายใยอาหารและสายใยอากาศ อกสกลทมสปอรเปนสายยาว คอ Nocardiopsis ซงเกดขนบนสายใยอากาศ อาจเปนสายใยตรง,งอ หรอซกแซก

ทมา: Atlas of Actinomycetes (1997) ภาพท 4 การสรางสปอรแบบเปนสายยาวของ Streptomyces

1: Rectiflexbiles 2: Retinaculiaperti 3: Spira 4: Verticillati

3) การสรางสปอรในอบสปอร การสรางสปอรในอบสปอรมหลายสกลทสรางสปอรในอบสปอรภายในอบสปอรมสปอรอยมากมาย

สามารถแบงกลมการสรางอบสปอรไดเปน 2 กลม 3.1) กลมทสรางอบสปอรบนสายใยอาหาร ประกอบดวยสกล Actinoplans อบสปอรมลกษณะทรง

กลม หรอเกอบกลมจนไปถงไมเปนรปทรงทแนนอน มเสนผานศนยกลางประมาณ 5 – 15 ไมโคเมตร และอยบนสายใยอาหารโดยตรง มสปอรตอกนเปนสายและแตกแขนงขดกนเปนกอนอยภายในผนงหอหม (ภาพท 5) สปชส Ampullariella ในสกล Atinoplans สรางอบสปอรมรปรางแตกตางกนไป คอ รปทรงกระบอก ทรงขวด เปนตน ขนาดของอบสปอรเฉลยกวาง 10 ไมโครเมตร ยาว 5 ไมโครเมตร สปอรเปนรปแทงตอกนเปนสาย อกสกลทมการสรางสปอรในอบสปอรคอ Pilimelia อบสปอรสรางขนบนผวของอาหาร มรปทรงกระบอก ทรงกลม ขนาดประมาณ 10 – 15 ไมโครเมตร สปอรเปนรปแทง มการเรยงตวกนเปนแถวขนานกนหรอวกวนไมเปนระเบยบ นอกจากนยงมอกสกล คอ Dactylosporangium สกลนมจ านวนสปอรแบบ Oliosporous คอมสปอรประมาณ 2 – 5 สปอร อยในอบสปอรทมรปรางคลายนวมอ

ทมา: Atlas of Actinomycetes (1997) ภาพท 5 รปทรงของอบสปอรทเจรญบนอาหาร

A: สกล Actinoplanes (รวมถง Ampullariella) 1. ทรงกลม 2. ทรงกระบอก 3เปนพ 4. กงทรงกลม 5. ไมเปนรปทรง B: สกล Pilimelia 6. ทรงร 7. รปทรงระฆง 8. ทรงกระบอก C: สกล Dactylosporangium 9. รปทรงกระบอก

3.2) กลมทมการสรางอบสปอรบนสายใยอากาศ (ภาพท 6) ประกอบดวยสกล Planomonospora

มอบสปอรรปทรงกระบอก ภายในทรงกระบอกมเพยง 1 สปอร สกล Planobispora มสปอรคตอกนอยในอบสปอร สกล Planotetraspora มอบสปอรทรงกระบอกยาว ภายในม 4 สปอร ตอกนเปนหนงแถว สกล Planoplyspora มสปอรจ านวนมากภายในสปอรอบสปอร เมอโตเตมทอบสปอรจะเปนแผนแบบยาวประมาณ 30 ไมโครเมตร มสปอรจ านวนมหาศาลตอกนเปนแถวเดยวอยภายใน สกล Streptosporangium สวนมากอบสปอรเปนทรงกลม มเสนผานศนยกลาง 10 ไมโครเมตร มการสรางผนงกนเปนสปอรเดยวๆ ตอกนเปนเสนใยยาวขดเปนวงอยในภายในอบสปอร ในปจจบน สกล Kutzneria ไดถกแยกออกจากสกล Streptosporangium มอบสปอรลกกลมขนดใหญ เสนผานศนยกลางมากกวา 48 ไมโครเมตร และมผนงอบสปอรบาง อยบนกานชสปอร สกล Spirllospora มอบสปอรเรยงตวเปนสายแตกแขนง หรอเปนวงสปอรเปนรปแทงและโคงงอ


ภาพท 6 รปทรงของอบสปอร A: Planomospora : monosporous, รปกระบอง B: สกล Planobispora:disporous ทรงกระบอก C: สกล Planotatraspora :tetrasporous, ทรงกระบอก D: สกล Planopolyspora : polysporous, รปทรงคลายทอ E: สกล Spirllspora : polysporous,ทรงกลม F: สกล Streptosporangium : polysporous,ทรงกลม

การจดจ าแนกแอคตโนแบคทเรย (ยวด, 2546)

โดยทวไปขอมลพนฐานในการจ าแนกแอคตโนแบคทเรย คอ ลกษณะทางสณฐานวทยา เชน ลกษณะของสายใยอากาศ สายใยอาหาร (Conidia) และอบสปอรนอกจากนลกษณะทางเคมของเซลล คอ Dibasic amino acid ในผนงเซลลและการวเคราะหน าตาลภายในเซลลทถกยอย สามารถน ามาใชในการจดจ าแนกแอคตโนแบคทเรยไดอกดวย จากการวเคราะหลกษณะทางเคมของเซลล ไดแบงผนงเซลลของแอคตโนแบคทเรยออกไดเปน 4 ชนด (ตารางท 2) ผนงเซลล I คอม diaminopimelic acid (DAP) ทมไอโซเมอรแบบ L- พบในกลม Streptomycetes และในสกลทใกลเคยงกนซงท าใหสามารถจ าแนกกลมดงกลาว ออกจากแอคตโนแบคทเรยกลมอนไดอยางชดเจน

ตารางท 2 ความสมพนธระหวางชนดผนงเซลลและน าตาลในผนงเซลลของแอคตโนแบคทเรย ชนดผนงเซลล รปแบบของกรดอะมโนและน าตาล

I L-diaminopimelic acid ไกลซน II meso* diaminopimelic acid ไกลซน III meso diaminopimelic acid ไมพบไกลซน IV meso diaminopimelic acid อะราบโนส กาลคโตส ไมพบไกลซน

*อาจพบในรปของ 3-hydroxy diaminopimelic acid (ทมา: ยวด, 2546)

นอกจากนองคประกอบอนทมความส าคญในการจดจ าแนกแอคตโนแบคทเรย คอ ลกษณะรปรางและสของสายใยสปอร การสรางรงควตถทแพรสในอาหาร (diffusible pigment) การสรางรงควตถเมลานนและการวเคราะหล าดบเบสทประมวลรหสของ 16 rRNA ตามรายละเอยดขางตนสามารถใชในการจ าแนกแอคตโนแบคทเรยออกไดเปน 8 กลมใหญดงน

1) Nocardioform Actinomycetes กลมนมลกษณะแตกตางกนสวนมากมการแตกหกของเสนใยบางกลมมการสรางสายใยอากาศอาจม

หรอไม Mycolic acid สามารถแบง กลมยอยไดดงน 1.1) แอคตโนแบคทเรยทพบ Mycolic acid 1.2) Pseudonocardia และสกลใกลเคยง 1.3) Nocardiosis และ Terrabacter 1.4) Promicronospora และสกลใกลเคยง

2) Actinomycetes with multilocuar sporangina กลมนเสนใยมการสรางผนงกนแบงตามยาวและตามขวางมการสรางสปอรขนาดใหญสปอรอาจ

เคลอนทได เชนสกล Dermatophilus และ Geodermatophilus เปนตน หรอเคลอนทไมไดเชน สกล Frankia

3) Actinoplanetes มการสรางเสนใยทแขงแรงไมพบการสรางสายใยอากาศหรอมการสรางนอยสปอรเคลอนทไดเกดใน

อบสปอร (Actinoplanes, Ampullariella, Dactylosporngium และ Pilimelia) หรอสปอรสรางเดยวทไมเคลอนทไดแก Micromonospora หรอสปอรตอกนเปนสาย ไดแก Catellatospora ผนงเซลลประกอยดวย meso-DAP และไกลซน ในเซลลทถกยอยพบอะราบโนส และ ไซโลส

4) Streptomycetes และสกลทใกลเคยง ผนงเซลลประกอบดวย L-DAP และไกลซน มการสรางสายใยสปอร สปอรตอกนเปนสายยาว ไดแก

Streptomyces และ Streptoverticillium ในสกลอนคอ Kineosporia และ Sporichthya มการสรางสายใยอากาศนอยหรอไมสรางและมการสรางสปอรในลกษณะทแตกตางกนไป

5) Maduromycetes สรางสปอรสายสนๆไมเคลอนท มการสรางสปอร 2 สปอรพบในสกล Microbispora การสรางสปอรส

สปอร พบในสกล Microtetraspora และใน Actinomadura มการสรางสปอรทหลากหลาย ในบางสกลมการสรางสปอรในอบสปอรและสปอรเคลอนทได ไดแก Planbispora, Planomospora และSpirllora หรอสปอรเคลอนทไมได ไดแก Streptosporangium ผนงเซลลประกอบดวย meso-DAPในเซลลทถกยอยพบ Madurose

6) Thermomonospora และสกลใกลเคยง สรางสปอรบนสายใยอากาศอาจเปนสปอรเดยวไดแก Thermomonospora สปอรตอกนเปนสายพบ

ใน Atinosynnema และ Nocardiopsis หร อสร างสปอร ในโครงสร างท คล ายกบอ บสปอรค อ Streptoalloteichus ผนงเซลลประกอบดวย meso-DAP

7) Thermoactinomycetes ประกอบดวยสกล Thermoactinomyces เพยงสกลเดยว สรางสปอรเดยวซงเปน Endospore มการ

สรางทงสายใยอากาศ และสายใยอาหารทกสปชสเจรญไดทอณหภมสง ( thermophilic) ผนงเซลลประกอบดวย meso-DAP

8) สกลอนๆ เปนกลมทไมสามารถจดเขาในกกลมอนได ประกอบดวยสกล Kitasatoporia, Glycomyces,

Kibdelosporangium และ Sacchaothrix ทกสกลมการสรางสายสปอรบนสายใยอากาศ ประโยชนของแอคตโนแบคทเรย

ประโยชนของแอคตโนมยซสทรจกกนดคอ สามารถผลตสารปฏชวนะ เอนไซม สารส หรอสารอนๆ ได จากขอมลลาสดพบวาสารปฏชวนะสวนใหญสรางมาจากแอคตโนมยซส (45%) เชอรา (38%) และแบคทเรยชนดอน (17%) โดยจลนทรยกลมแอคตโนมยซสทสามารถสรางสารปฏชวนะไดมากทสดเปนเชอในสกล Streptomyces ซงผลตสารปฏชวนะได 70% (ประมาณ 8,000 ชนด) ของสารปฏชวนะทสรางจากแอคตโนมยซทสทงหมด (McCarthy and Williams, 1990) เอนไซมทแอคตโนแบคทเรยสามารถผลตไดมหลายชนดไดแก xylanase, cellulose, amylase และ chitinase เปนตน เอนไซม amylase ทมคณสมบตในการยอยแปงแบคทเรยในกลมนมหลายจนสทสามารถผลต amylase ได ไดแก Micromonospora, Nocardia และ Streptomyces (Das, 1996) เอนไซม amylase สามารถน าไปประยกตใชในอตสาหกรรมดานตางๆ เชน การลดความหนดของแปงในอตสาหกรรมทอผา การเพมหรอการผลตสารใหความหวานในอตสาหกรรมเบยร หรอเครองดม เปนตน สวนเอนไซม chitinase ทมคณสมบตในการยอยไคตนซงเปนองคประกอบในผนงเซลลของรา หรอเปนองคประกอบของ exoskeleton ของพวก arthropod จนสทสามารถผลต chitinase ไดไดแก Streptomyces (Dahiya, 2006) เอนไซม chitinase สามารถน าไปประยกตใชในดานตางๆ ไดเชน น ามาท า protoplast ของราเพอศกษาองคประกอบของผนงเซลลของรา การสงเคราะหสารตางๆ การน ามาเปน สารควบคมทางชวภาพเชนใชควบคมราทกอโรคพช และ การน ามายอยสลายของเสยทางอตสาหกรรมการแชแขงอาหารทะเลเปนการเพมมลคาของของเสยในอตสาหกรรม เปนตน สารออกฤทธทางชวภาพชนดใหมทผลตโดยแอคตโนแบคทเรยทมรายงานในชวงป ค.ศ. 2003-2005 แสดงดงตารางท 3

ตารางท 3 สารออกฤทธทางชวภาพชนดใหมทผลตโดยแอคตโนแบคทเรย สารออกฤทธทางชวภาพ แอคตโนแบคทเรย กจกรรมการยบยง

Abyssomicins Verrucosispora sp. Antibacterial Aureoverticillactam Streptomyces aureoverticillatus Anticancer Bonactin Streptomyces sp. Antibacterial; antifungal Caprolactones Streptomyces sp. Anticancer Chandrananimycins Actinomadura sp. Antialgal; antibacterial;

anticancer; antifungal Chinikomycins Streptomyces sp. Anticancer Chloro-dihydroquinones Novel actinobacteria Antibacterial; anticancer Diazepinomicin Micromonospora sp. Antibacterial; anticancer;

antiflammatory 3,6-disubstituted indoles Streptomyces sp. Anticancer Frigocyclinone Streptomyces griseus Antibacterial Gutingimycin Streptomyces sp. Antibacterial Helquinoline Janibacter limosus Antibacterial Himalomycins Streptomyces sp. Antibacterial Komodoquinone A Streptomyces sp. Neuritogenic activity Lajollamycin Streptomyces nodosus Antibacterial Marinomycins Marinispora Antibacterial; anticancer Mechercharmycins Thermoactinomyces sp. Anticancer Salinosporamide A Salinispora tropica Anticancer Sporalides Salinispora tropica Unknown biological activity Trioxacarcins Streptomyces sp. Antibacterial; anticancer;

antimalarial ทมา: Lam, 2006

Castillo et al. (2003) รายงานวาสารปฏชวนะ kakadumycins ทผลตโดย Streptomyces sp. NRRL

30566 สามารถยบยงแบคทเรยแกรมบวกไดด สวนสารปฏชวนะ meroparamycin ทผลตโดย Streptomyces sp. MAR01 สามารถยบยงไดดทงแบคทเรยแกรมบวกและแบคทเรยแกรมลบและ Candida albicans (El-Naggar et al., 2006) หรอ Streptomyces padanus สามารถสรางสารปฏชวนะ fungichromin ทมฤทธยบยงเชอรา Rhizoctonia solani ได (Shih et al., 2003)

แอคตโนแบคทเรยเปนจลนทรยทพบมากในดน สามารถผลตเอนไซม ขบออกนอกเซลล (extracellular enzyme) ทชวยยอยสลายสารตางๆ เชน ลกนน ไคตน เซลลโลส เปนตน นอกจากนบาง

ชนดสามารถยอยสลายยาปราบศตรพช เชน diuron (Castillo et al., 2006) และ alachlor ซงเปนยาปราบศตรพชทมพษรนแรง (Sette et al., 2005) และยอยสลายยาฆาแมลง lindane (-hexachloro cyclohexane) (Benimeli et al., 2008)

แอคตโนแบคทเรยสามารถผลตวตามนไดหลายชนด เชน Streptomyces olivaceus ผลตวตามน B12 (Maitra and Roy, 1960) Strzelczyk and Leniarska (1985) รายงานวาแอคตโนแบคทเรยทคดแยกไดจากดนบรเวณรอบราก ราก และดนอสระสามารถผลตกลมของวตามนบได นอกจากนยงสามารถผลตไทอะมน ไรโบฟลาวน ฟลาโวโปรตน วจามนบ 12 และโคเอนไซม เอ (Santos et al., 1976) อทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม

อทยานแหงชาตภลงกา ตงอยท ต าบลไผลอม อ าเภอบานแพง จงหวดนครพนม แตเดมเปนผนปาภลงกา กรมปาไม ไดมค าสงใหจดตงเปนอทยานแหงชาตภลงกา เพอเปนพนทปาสงวนแหงชาตภลงกา ตามความในพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 อทยานแหงชาตภลงกา มสภาพปาทอดมสมบรณ เปนแหลงตนน าล าธาร มสตวปาหลายชนด มแหลงทองเทยวทางธรรมชาตทสวยงาม และยงมความหลากหลายทางชวภาพและสงแวดลอมแสดงดงภาพท 7 มอาณาเขตทศเหนอจดหวยทรายและหวยซาน ทองทต าบลดงบง ต าบลโพธหมากแขง อ าเภอบงโขงหลง จงหวดหนองคาย ทศใตจดทางเกวยน ทท ากนราษฎร ทองทต าบลโพนทอง ต าบลหนองซน อ าเภอบานแพง นาทม จงหวดนครพนม ทศตะวนออก จดทท ากนราษฎร ทองทต าบลนางว ต าบลไผลอม อ าเภอบานแพง จงหวดนครพนม ทศตะวนตก จดทท ากนราษฎร ทองทต าบลโพธหมากแขง อ าเภอบงโขงหลง จงหวดหนองคาย ลกษณะภมประเทศ ของอทยานแหงชาตภลงกาลกษณะเปนภเขาเรยงซอนกนตามแนวแมน าโขง คอ ภลงกาเหนอ ภลงกากลาง และภลงกาใต ทอดยาวตามแนวทศเหนอกบทศใตและสลบดวยเทอกเขาขนาดเลกหลายลกสลบซบซอนกนพรอมทงทอดยาวตามแนวล าน าโขง มความสงจากระดบน าทะเล ทจดสงสดบนภลงกาเหนอ สง 563 เมตรจากระดบน าทะเล สภาพโดยทวไปของพนทเปนภเขาหนทราย โดยแบงชนหนทส าคญออกเปน 3 หมวด คอ หมวดหนโคราช หมวดหนภพาน และหมวดหนภกระดง ลกษณะดนจะเปนดนทรายมการพงทลายปานกลาง ภลงกาเปนตนก าเนดของหวยตางๆ หลายสาย เชน หวยทรายเหนอ หวยซาน หวยยางนกเหาะ หวยลงกา หวยขาม และหวยทรายใต ซงมความส าคญมากส าหรบราษฎรในทราบทอยใกลเคยงในการท าการเกษตรกรรม และไหลลงสแมน าโขง ทอ าเภอบานแพง จงหวดนครพนม เนองจากอทยานแหงชาตภลงกามความอดมสมบรณทางธรรมชาตซงสามารถจดเปนแหลงการศกษาเรยนรของชมชนทดเยยมแหงหนง อทยานแหงชาตภลงกามความพรอมทจะเปนแหลงการศกษาดานความหลากหลายทางชวภาพเพอเปนตนทนใหกบนกวจยเขาไปศกษาคนควาและเรยนรเพอเปนการใชแหลงทรพยากรธรรมชาตใหเกดความคมคามากทสด

ภาพท 7 สภาพพนทอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม

แนวทางความคดทน ามาใชในการวจย

แอคตโนแบคทเรยเปนแบคทเรยทมความส าคญตอระบบนเวศในดานผยอยสลาย ท าใหดนมความ

อดมสมบรณ และยงมประสทธภาพในการผลตสารชวภาพทมความส าคญ เชน สารปฏชวนะ เอนไซม

สารส และสารอนๆ เปนตน การศกษาความหลากหลายของแอคตโนแบคทเรยในดน ในอทยานแหงชาต

ภลงกา จงหวดนครพนม ซงเปนแหลงธรรมชาตทรวบรวมความหลากหลายทางชวภาพทง พรรณพช

พรรณสตว และจลนทรย ดงนนแหลงธรรมชาตในการศกษาความหลากหลายของแอคตโนแบคทเรยจง

เปนสงทส าคญในการเลอกบรเวณพนทศกษาเพอจะไดจดเปนการคนพบแอคตโนแบคทเรยชนดใหมซง

ยงไมเคยมรายงานมากอน และสามารถน าขอมลทไดมานนจดท าเปนฐานขอมลความหลากหลายของแอ

คตโนแบคทเรยในดน เพอใชในศาสตรวชาการวจยพนฐานน าไปตอยอดสงานวจยเชงประยกตเพอใช

ประโยชนแอคตโนแบคทเรยในดน ในดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม ทางการแพทย ยา -เภสช เปนตน

ซงกอใหเกดการใชทรพยากรภายในประเทศใหเกดประโยชนสงสด

วตถประสงค (Objective)

1) คดแยกแอคตโนแบคทเรยในดน ในอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม

2) ศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของแอคตโนแบคทเรยทคดแยกได

3) จดจ าแนกแอคตโนแบคทเรยทคดแยกได

วธด าเนนการวจย

Materials & Methods

วสดอปกรณและสารเคม

1) แทงแกวคนสาร

2) ปรอทวดอณหภม

3) ขวดรปชมพ ขนาด 250 มลลลตร

4) บกเกอร ขนาด 50 และ 250 มลลลตร

5) บกเกอรสแตนเลส ขนาด 2,000 มลลลตร

6) กระบอกตวง ขนาด 100 มลลลตร

7) ขวดเตรยมอาหารเลยงเชอ ขนาด 500 มลลลตร

8) ปเปตพรอมจกยาง ขนาด 5 และ 10 มลลลตร

9) จานเพาะเลยง

10) แทงแกวรปสามเหลยม

11) หลอดทดลองพรอมฝา

12) แผนสไลด พรอมกระจกปดสไลด

13) หวงถายเชอ

14) เขมเขยเชอ

15) ตะเกยงแอลกอฮอล

16) ตะแกรงใสหลอดทดลอง

17) ตลบเมตร

18) ชอนตกสาร

19) ไมขดไฟ

20) กระดาษวด pH

21) กระดาษเลเบลล

22) อปกรณเกบตวอยาง ไดแก ถงพลาสตก พลว

23) น ากลน

24) สยอม lactophenol cotton blue

25) Starch casein agar (SCA)

26) Oatmeal agar

27) Peptone yeast extract iron agar

28) หมอนงความดนไอ (Autoclave) บรษท TOMY รน SS-325

29) เครองชงสาร (Balance) บรษท METTLER TOLEDO รน PL202-S

30) กลองจลทรรศนชนดถายภาพ (Microscope) บรษท CAUTION

31) ตบมเชอ (Incubator) บรษท MEMMERT รน Sohutzart Din 40050-IP20

32) ตอบลมรอน (Hot air oven) บรษท MEMMERT รน CH30

33) เตาใหความรอน (Hot plate) บรษท ROMMELSBACHER

34) เครองผสมตวอยาง (Vortex mixer) บรษท SCIENTIEIC INDUSTRIES

35) ตถายเชอ (Laminar flow) บรษท BIOHAZARD รน SERIAL No.1036

วธด าเนนการวจย

1. วธการเกบตวอยาง

ออกส ารวจพนทอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนมและเกบตวอยางดน 40 ตวอยางแบงเปน

ดนใตกลวยไม 20 ตวอยาง, ดนจอมปลวก 7 ตวอยาง, ดนใตตนไม 7 ตวอยาง และดนบรเวณเหดเจรญ

6 ตวอยาง จากบรเวณพนทดานลางอทยาน ความสงจากระดบน าทะเล 247 เมตร และ บรเวณพนท

ดานบนอทยาน ความสงจากระดบน าทะเล 571 เมตร ตามสงคมปาประเภทตางๆ เชน ปาดบแลง ปา

เตงรง และปาเบญจพรรณ แสดงดงภาพท 8 และตารางท 4 โดยเกบดนบรเวณผวดนลกลงไปประมาณ

5 เซนตเมตร เกบดนตวอยางละ 100 กรม น ามาคดแยกแอคตโนแบคทเรยในหองปฏบตการตอไป

ภาพท 8 แผนทแสดงบรเวณพนทเกบตวอยางดนภายในอทยานแหงชาตภลงกา

ตารางท 4 ตวอยางดน 40 ตวอยาง ทท าการเกบภายในอทยานแหงชาตภลงกา แบงตามสงคมปา และระดบความสง

บรเวณ/พนทเกบตวอยาง ชนดตวอยาง จ านวน (ตวอยาง)

สงคมปา ระยะเวลาในการเกบตวอยาง

1. ออกส ารวจพนทอทยานแหงชาตภลงกา - - - 30.09.2555 2. พนทดานลางอทยานแหงชาตภลงกา ความสงจากระดบน าทะเล 247 เมตร

1. ดนใตตนกลวยไม 16 ปาเบญจพรรณ 01.11.2555 2. ดนจอมปลวก 4 ปาเบญจพรรณ

3. ดนใตตนไม 3 ปาเตงรง

4. ดนบรเวณเหดเจรญ 1 ปาดบแลง

3. พนทสงสดของอทยานแหงชาตภลงกา ความสงจากระดบน าทะเล 571 เมตร

1. ดนใตตนกลวยไม 4 ปาเบญจพรรณ 03.12.2555 2. ดนจอมปลวก 2 ปาเบญจพรรณ

3. ดนใตตนไม 4 ปาดบแลง

4. ดนบรเวณเหดเจรญ 5 ปาดบแลง รวมทงหมด 40 ตวอยาง

1.1 วเคราะหลกษณะทางกายภาพของดนตวอยาง

1) ลกษณะดนโดยดจากลกษณะภายนอกแลวบนทกลกษณะดนดงน ดนรวน ดนทราย ดนเหนยว

ดนรวนปนทราย ดนรวนปนเหนยว เปนตน พรอมบนทกสของดนทปรากฏดวยตาเปลา

2) วดอณหภมของดน โดยใช เทอรโมมเตอรเสยบลงไปในดนตวอยางบรเวณทท าการเกบ นาน

10 นาท แลวบนทกผล

3) วด pH ของดน โดยน าตวอยางดน 25 กรม ผสมลงในน ากลน 25 มลลลตร กวนใหดนละลายใน

น ากลนแลวตงทงไว 10 นาทแลวใช กระดาษ pH วดคา pH แลวบนทกผล

2. คดแยกแอคตโนแบคทเรยจากตวอยาง

2.1 น าดนตวอยางมาผสม CaCO3 เพอก าจดแบคทเรยชนดสรางเมอก แลวตากใหแหงท

อณหภมหอง 372 oC เปนเวลา 2 วน

2.2 บดดนใหละเอยดแลวรอนผานตะแกรงรอน

2.3 ท าการเจอจางตวอยางล าดบสวนแบบ 10 เทาโดยชงดนตวอยาง 25 g ใสลงไปในขวดบรรจน า

กลนฆาเชอปรมาตร 225 ml จะไดความเจอจางของตวอยางเปน 10-1 แลวท าการเจอจางตวอยางตอไป

เปน 10-2 และ10-3 ตามล าดบ ดวยน ากลนฆาเชอปรมาตร 9 ml

2.4 คดแยกแอคตโนแบคทเรยดวยวธการ spread plate technique โดยปเปตความเจอจางท 10-2

และ10-3 ปรมาตร 0.1 ml ลงบนอาหาร starch casein agar plate (ภาคผนวก ก) ใชแทงแกวงอฆาเชอ

ดวยการจมแอลกอฮอล 95% ผานไฟ รอใหเยนแลวท าการเกลยตวอยางบนผวหนาอาหารใหกระจายทว

จานหลงจากนนน าไปบมทอณหภมหอง 372 oC เปนเวลา 5-7 วน

2.5 นบจ านวนโคโลนของแอคตโนแบคทเรยทปรากฏบานจานเพาะเชอ (CFU/g) แลวท าการเกบ

โคโลนแอคตโนแบคทเรยทมลกษณะคลายผงหรอฝนแปง หยาบกระดาง แขง คลายขนสตวหรอผา

ก ามะหย อาจมการสรางรงควตถสตางๆ จากการสรางสปอร เชนสขาว สครม สเทา เปนตน บนทก

ลกษณะของโคโลนแอคตโนแบคทเรยทท าการเกบ

2.6 น าโคโลนแอคตโนแบคทเรยทคดแยกมาท าใหบรสทธดวยวธการ cross streak ลงบนอาหาร

starch casein agar plate น าไปบมทอณหภมหอง 372 oC เปนเวลา 5-7 วน เพอใหเชอเจรญ

2.7 ท าการเกบโคโลนแอคตโนแบคทเรยทคดแยกเปน stock culture ดวยวธการ streak ลงบน

อาหาร starch casein agar slant น าไปบมทอณหภมหอง 372 oC เปนเวลา 5-7 วน เพอใหเชอเจรญ

หลงจากนนท าการเรยงล าดบโคโลนแอคตโนแบคทเรยทคดแยกเปน isolate actinobateria ตามล าดบ

หมายเลขแลวน า stock culture เกบไวทอณหภม 4 oC เพอศกษาลกษณะทางสณฐานวทยา และจด

จ าแนกตอไป

2.8 เกบแอคตโนแบคทเรยทบรสทธรกษาไว ณ หองปฏบตการจลชววทยา สาขาชววทยา คณะ

วทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จ. อดรธาน ตวอยางแอคตโนแบคทเรยทคดแยกไดไมมการ

น าสงตางประเทศเพอการจดจ าแนกชนด

3. การศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของแอคตโนแบคทเรยทคดแยกได

ศกษาลกษณะของ aerial mycelium เชน รปราง ลกษณะการสรางสปอร, ศกษาลกษณะของ

substrate mycelium เชน สของ substrate mycelium การแตกหกหรอไมแตกหกของ mycelium,

Spore suspension

ศกษาลกษณะของสปอร เชน สของกลมสปอร รปราง รปแบบสปอรแบบ conidia หรอ sporangiospore

และศกษาความสามารถในการผลต melanin pigment

3.1 ศกษาสของกลมสปอร, สของ substrate mycelium โดยวธ cross hatch streak method ดงน

1) น า isolate actinobateria มาท า cross hatch streak ลงบนอาหาร Oatmeal agar plate โดย

เตรยม spore suspension ของ isolate actinobateria ในน ากลนปลอดเชอปรมาตร 2 ml

2) ปเปต spore suspension 0.05 ml ทเตรยมไวหยดลงบนผวหนาอาหาร Oatmeal agar plate

แลวใช loop ฆาเชอแตะหยด spore suspension ลากเปนแนวยาวขนานกน 5 แถว หลงจากนนใช loop

ฆาเชอขดลากเชอเปนเสนคดเคยวไปมาเชอมตอระหวาง 5 แถว ดงภาพท 9

ภาพท 9 วธการท า cross hatch streak

3) น าไปบมทอณหภมหอง 372 oC เปนเวลา 5-7 วน ตรวจดลกษณะทางสณฐานวทยาแลว

บนทกผลดงน สของกลมสปอรทเจรญเหนออาหาร สงเกตและบนทกสของ substrate mycelium โดยใช

loop พลกโคโลนทแผกระจายอยในอาหารเลยงเชอ

3.2 ศกษาลกษณะ aerial mycelium และ substrate mycelium โดยท า cover slip culture ดงน

1) ใช loop ถายเชอ isolate actinobateria ขดลากลงบนผวหนาอาหาร starch casein agar plate

2) ใชปากคบจมแอลกอฮอล 95% ผานไฟคบกระจกปดสไลดฆาเชอเสยบลงบรเวณทขดลากเชอ

ท ามมกบอาหาร 45 องศาใหลกลงไปในเนอวนประมาณครงแผนสไลด

3) น าไปบมทอณหภมหอง 372 oC เปนเวลา 5-7 วน ปลอยใหเชอเจรญทงบนอาหารและบน

กระจกปดสไลด

4) ศกษาและบนทกลกษณะทางสณฐานวทยา ลกษณะของรปราง aerial mycelium ,รปรางของ

สปอรทสรางโดย aerial mycelium เปนแบบ conidia หรอ sporangiospore และลกษณะของ substrate

mycelium มการแตกหกหรอไมแตกหกโดยการท า wet mount ดวยน ายา lactophenol cotton blue

3.3 ศกษาความสามารถในการผลต melanin pigment

1) ใช loop ถายเชอ isolate actinobateria ขดลากลงบนอาหาร peptone yeast extract iron

agar slant

2) น าไปบมทอณหภมหอง 372 oC ตรวจสอบสทปรากฏขนตงแตวนท 2, 4 และ 7 วน

ตามล าดบโดยเปรยบเทยบกบหลอดอาหารทไมไดลงเชอซงเปนหลอดควบคม

3) ศกษาและบนทกการผลต melanin pigment โดยตรวจผลและแปรผลจาก

- melanin pigment production positive มการเจรญของเชอบนอาหารและมการปรากฏของส

ในอาหารเลยงเชอท าใหอาหารเลยงเชอมสน าตาลอมเขยวหรอสน าตาลอมด าหรอสน าตาล

- melanin pigment production negative มการเจรญของเชอบนอาหารแตไมมการเปลยนส

ของอาหารเลยงเชอหรอสของอาหารเลยงเชอยงคงเหมอนกบหลอดอาหารควบคม

4. จดจ าแนก isolate actinobateria ทคดแยกได

จดจ าแนก โดยใชลกษณะทางสณฐานวทยาทบนทกไดจากขอ 3 น ามาเทยบเคยงกบเอกสารอางอง

ดงน Bergey’s Manual of Determinative Bacteriology, 2000, Shirling and Gotlieb, 1966, Williams

et al., 1968, Krassilinikov, 1984 และ Holt et al., 1994 โดยท าการจดจ าแนกไปจนถงระดบ genus

ผลการวจย

Results

1. พนทศกษา อทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม

จากการออกส ารวจและเกบตวอยางดนในอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม ครงท 1

เปนการส ารวจพนทและเกบตวอยางดนในบรเวณปาพนทดานลางของอทยาน ซงมความสงจาก

ระดบน าทะเล 247 เมตร สภาพพนทมลกษณะเปนพนทราบ มพรรณพชหลากชนดปกคลมไปทวปา ทง

ไมยนตน ไมพม หรอไมคลมดน จดเดนของพนทดานลางของอทยานคอน าตกผาสวรรค แสดงดงภาพท

10 ดนตวอยางทเกบบรเวณปาพนทดานลางอทยานสวนใหญเปน ดนบรเวณกลวยไมเจรญ ดนบรเวณ

ใตตนไม และดนจอมปลวก ขณะทออกส ารวจพนทและท าการเกบตวอยางดนมฝนตกตลอดเวลา กอน

คณะวจยจะเดนทางมาเกบตวอยาง 2 วน เจาหนาทอทยานไดแจงไวกอนลวงหนาวามพายฝนตกหนกใน

พนทอทยานเมอ จงท าใหดนตวอยางมความชนสงสงผลตอการคดแยกแอคตโนแบคทเรย ท าใหได

ลกษณะโคโลนแอคตโนแบคทเรยทมลกษณะสณฐานวทยาคลายคลงกน

สวนการออกส ารวจและเกบตวอยางดนในครงท 2 เปนการส ารวจพนทและเกบตวอยางดนใน

บรเวณปาพนทสงสดของอทยานซงมความสงจากระดบน าทะเล 571 เมตร สภาพพนทมลกษณะเปนหน

ทรายแดง การส ารวจจะตองเดนขนสทสงซงมลกษณะสงชน สภาพปามลกษณะเปนปาโปรงเนองจากม

หนผา ชะงอนหนซบซอน และปารกทบ ทมความชนสง จดสงสดของพนทอยบรเวณ เจดยกองขาวศร

บญเนาว แสดงดงภาพท 11 ดนตวอยางทเกบสวนใหญเปนดนบรเวณกลวยไมเจรญ ดนใตตนไมยนตน

ชนดตางๆ และดนบรเวณเหดเจรญ สภาพอากาศขณะออกส ารวจและเกบตวอยางในชวงเชามฝนตก

เปนระยะๆ ปรมาณน าฝนมปรมาณนอย สวนในชวงบายนนมแดดจด และอากาศรอน สงคมปาของทง 2

พนทสวนใหญจะเปนปาเบญจพรรณ ปาเตงรง และปาดบแลง แสดงดงภาพท 12

ภาพท 10 บรเวณปาพนทดานลางอทยาน ความสงจากระดบน าทะเล 247 เมตร

ภาพท 11 บรเวณปาพนทดานบนอทยาน ความสงจากระดบน าทะเล 571 เมตร

ภาพท 12 สภาพปาโดยทวไปของอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม

2. ลกษณะทางกายภาพของตวอยางดน

การออกส ารวจและเกบตวอยางดนในอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม ทง 2 พนทคอพนทดานลางและพนทสงสดของอทยาน พบวาเกบตวอยางดนไดทงหมด 40 ตวอยาง แบงเปน ดนใตกลวยไม 20 ตวอยาง, ดนจอมปลวก 7 ตวอยาง, ดนใตตนไม 7 ตวอยาง และดนบรเวณเหดเจรญ 6 ตวอยาง แสดงดงภาพท 13 น าดนตวอยางมาผสมดวย CaCO3 เพอเปนการก าจดแบคทเรยชนดสรางเมอก และตากในอณหภมหอง (37 ± 2) เปนเวลา 2 วน แลวรอนผานตะแกรงเพอใหไดเนอดนในลกษณะทเปนผงละเอยด แสดงดงภาพท 14 พบวาลกษณะเนอดนในสวนใหญเปนดนรวนมากทสดรอยละ 75, รองลงมาคอดนรวนปนเหนยวรอยละ 15, ดนรวนปนทรายรอยละ 7 และดนทรายรอยละ 3 ตามล าดบ (ภาพท 15) สของดนสวนใหญเปนสน าตาลรอยละ 67, สด ารอยละ 25 และสแดงอฐรอยละ 8 (ภาพท 16) เมอวดอณหภมของดนพบวา อยในชวง 24-28 องศาเซลเซยส (ภาพท 17) และคา pH ของดนสวนใหญมความเปนกรดเลกนอยซงมคาระหวาง pH 5-7 (ภาพท 18) คาทางกายภาพของดนตวอยาง 40 ตวอยาง แสดงดงตารางท 5

ภาพท 13 บรเวณตวอยางดน ทท าการเกบในอทยานแหงชาตภลงกา

ภาพท 14 ลกษณะดนทเปนผงละเอยดและลกษณะของสดน

ตารางท 5 ลกษณะทางกายภาพของดนตวอยาง

ล าดบ ตวอยางดน ลกษณะ ของดน

สของดน อณหภม ของดน/oC

pH ของดน

1 ดนใตกลวยไม1 ดนรวนปนทราย สน าตาล 24 6 2 ดนใตกลวยไม2 ดนรวน สน าตาล 24 6 3 ดนใตกลวยไม3 ดนรวน สน าตาล 25 6 4 ดนใตกลวยไม4 ดนรวน สน าตาล 24 5 5 ดนใตกลวยไม5 ดนรวน สน าตาล 24 6 6 ดนใตกลวยไม6 ดนรวน สด า 25 7 7 ดนใตกลวยไม7 ดนรวนปนเหนยว สน าตาล 25 7 8 ดนใตกลวยไม8 ดนรวนปนเหนยว สน าตาล 26 6 9 ดนใตกลวยไม9 ดนรวน สน าตาล 24 6 10 ดนใตกลวยไม10 ดนรวนปนทราย สน าตาล 24 7 11 ดนใตกลวยไม11 ดนรวนปนทราย สน าตาล 26 6 12 ดนใตกลวยไม12 ดนรวน สน าตาล 26 6 13 ดนใตกลวยไม13 ดนรวน สด า 26 6 14 ดนใตกลวยไม14 ดนรวน สด า 25 6 15 ดนใตกลวยไม15 ดนรวน สด า 25 7 16 ดนใตกลวยไม16 ดนรวน สน าตาล 26 7 17 ดนใตกลวยไม17 ดนรวน สด า 25 6 18 ดนใตกลวยไม18 ดนรวน สน าตาล 25 6 19 ดนใตกลวยไม19 ดนรวน สน าตาล 25 6 20 ดนใตกลวยไม20 ดนรวน สน าตาล 25 6 21 ดนจอมปลวก1 ดนรวนปนเหนยว สแดงอฐ 26 6 22 ดนจอมปลวก2 ดนรวนปนเหนยว สแดงอฐ 25 7 23 ดนจอมปลวก3 ดนรวนปนเหนยว สน าตาล 25 6 24 ดนจอมปลวก4 ดนรวน สแดงอฐ 25 6 25 ดนจอมปลวก5 ดนรวน สน าตาล 26 6 26 ดนจอมปลวก6 ดนรวน สแดงอฐ 25 6 27 ดนจอมปลวก7 ดนรวน สน าตาล 26 6 28 ดนใตตนไม1 ดนรวน สน าตาล 25 6 29 ดนใตตนไม2 ดนรวน สด า 25 6 30 ดนใตตนไม3 ดนรวน สน าตาล 25 6

สน าตาล 67%

สดา 25%

สน าตาลแดงอฐ 8%

ตารางท 5 ลกษณะทางกายภาพของดนตวอยาง (ตอ)

ล าดบ ตวอยางดน ลกษณะ ของดน

สของดน อณหภม ของดน/oC

pH ของดน

31 ดนใตตนไม4 ดนรวน สน าตาล 24 6 32 ดนใตตนไม5 ดนรวน สด า 26 6 33 ดนใตตนไม6 ดนทราย สน าตาล 28 6 34 ดนใตตนไม7 ดนทราย สน าตาล 28 6 35 ดนบรเวณเหดเจรญ1 ดนรวน สน าตาล 25 6 36 ดนบรเวณเหดเจรญ2 ดนรวน สด า 27 7 37 ดนบรเวณเหดเจรญ3 ดนรวน สน าตาล 26 7 38 ดนบรเวณเหดเจรญ4 ดนรวน สน าตาล 26 6 39 ดนบรเวณเหดเจรญ5 ดนรวน สน าตาล 26 7 40 ดนบรเวณเหดเจรญ6 ดนรวน สน าตาล 26 6

ภาพท 15 ลกษณะเนอดน (รอยละ) ภาพท 16 ลกษณะสของดน (รอยละ) ภาพท 17 อณหภมของตวอยางดน (รอยละ) ภาพท 18 pH ของตวอยางดน (รอยละ)

3. การคดแยกแอคตโนแบคทเรย จากการคดแยกแอคตโนแบคทเรยโดยวธการ serial dilution techniques และ spread plate

techniques บนอาหาร starch casein agar (SCA) โดยการ pretreatment ดนตวอยางดวย CaCO3 ท าการตากใหแหงทอณหภมหอง (37±2˚C) เปนเวลา 2 วน พบวา ตวอยางดนบางชนดเมอน ามาคดแยกไมพบโคโลนแอคตโนแบคทเรยเชน ดนใตตนกลวยไม 19 และ 20, ดนจอมปลวก 3 และ 5 ดงตารางท 6 เมอเปรยบเทยบจ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรยพบวา ดนใตตนกลวยไมมจ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรย 33.7x104 CFU/g เนองจากมจ านวนตวอยางดนมากทสด แตเมอเปรยบเทยบจ านวนตวอยางดนทเกบมาในจ านวนทใกลเคยงกนคอดนจอมปลวก ดนใตตนไม และดนบรเวณเหดเจรญ พบวา ดนใตตนไมมจ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรยมากกวาดนบรเวณเหดเจรญและดนจอมปลวกตามล าดบ ดงตารางท 7

ลกษณะทางสณฐานวทยาของโคโลนดงนคอ สโคโลนสวนใหญสขาว ขอบเรยบ โคโลนยกตวนน ตรงกลางโคโลนยบตวลงเลกนอย เมอดโคโลนใตจานอาหารพบวา แผนโคโลนเรยบ โคโลนดคลายผาก ามะหย หนงสตว หรอหยาบขรขระคลายผงแปง (ภาพท 19)

ตารางท 6 จ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรย (CFU/g) และไอโซเลตแอคตโนมยซทส 129 ไอโซเลต

ล าดบท ชนดตวอยางดน จ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรย (CFU/g)

จ านวนไอโซเลตของแอคตโนแบคทเรย

1 ดนใตตนกลวยไม 1 1.65×105 4 2 ดนใตตนกลวยไม 2 7.80×105 2 3 ดนใตตนกลวยไม 3 2.65×105 1 4 ดนใตตนกลวยไม 4 6.10×105 3 5 ดนใตตนกลวยไม 5 0.66×105 4 6 ดนใตตนกลวยไม 6 นอยกวา 30 โคโลน 6 7 ดนใตตนกลวยไม 7 7.80×105 1 8 ดนใตตนกลวยไม 8 1.35×105 2 9 ดนใตตนกลวยไม 9 1.22×105 4 10 ดนใตตนกลวยไม 10 27.6×105 2 11 ดนใตตนกลวยไม 11 3.40×105 2 12 ดนใตตนกลวยไม12 0.43×105 6 13 ดนใตตนกลวยไม13 1.67×105 3 14 ดนใตตนกลวยไม14 1.86×105 4 15 ดนใตตนกลวยไม15 1.73×105 8

ตารางท 6 จ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรย (CFU/g) และไอโซเลตแอคตโนมยซทส 129 ไอโซเลต (ตอ)

ล าดบท ชนดตวอยางดน จ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรย (CFU/g)

จ านวนไอโซเลตของแอคตโนแบคทเรย

16 ดนใตตนกลวยไม16 1.16×105 4 17 ดนใตตนกลวยไม17 นอยกวา 30 โคโลน 1 18 ดนใตตนกลวยไม18 0.33×105 5 19 ดนใตตนกลวยไม19 ไมพบโคโลนของแอคตโนแบคทเรย 0 20 ดนใตตนกลวยไม20 ไมพบโคโลนของแอคตโนแบคทเรย 0 21 ดนจอมปลวก 1 นอยกวา 30 โคโลน 2 22 ดนจอมปลวก 2 นอยกวา 30 โคโลน 12 23 ดนจอมปลวก 3 ไมพบโคโลนของแอคตโนแบคทเรย 0 24 ดนจอมปลวก 4 0.79×105 1 25 ดนจอมปลวก 5 ไมพบโคโลนของแอคตโนแบคทเรย 0 26 ดนจอมปลวก6 นอยกวา 30 โคโลน 3 27 ดนจอมปลวก7 นอยกวา 30 โคโลน 3 28 ดนใตตนไม1 1.45×105 2 29 ดนใตตนไม2 0.96×105 6 30 ดนใตตนไม3 0.45×105 6 31 ดนใตตนไม4 นอยกวา 30 โคโลน 4 32 ดนใตตนไม5 0.96×105 3 33 ดนใตตนไม6 1.06×105 3 34 ดนใตตนไม7 1.49×105 4 35 ดนบรเวณเหดเจรญ1 0.56×105 4 36 ดนบรเวณเหดเจรญ2 0.69×105 5 37 ดนบรเวณเหดเจรญ3 0.36×105 1 38 ดนบรเวณเหดเจรญ4 0.96×105 1 39 ดนบรเวณเหดเจรญ5 0.33×105 3 40 ดนบรเวณเหดเจรญ6 นอยกวา 30 โคโลน 4

รวมทงหมด 129

ตารางท 7 สรปจ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรย (CFU/g) และจ านวนไอโซเลตของแอคตโนแบคทเรยทคดแยกได จากตวอยางดน 40 ตวอยาง

ชนดตวอยางดน (จ านวนตวอยาง)

จ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรยx104 (CFU/g)

จ านวนไอโซเลตของแอคตโนแบคทเรยทคดแยกได

ดนใตตนกลวยไม 20 ตวอยาง 33.7 62 ดนจอมปลวก 7 ตวอยาง 1.10 21 ดนใตตนไม 7 ตวอยาง 9.10 28 ดนบรเวณเหดเจรญ 6 ตวอยาง 4.83 18

รวมทงหมด 129

ภาพท 19 ลกษณะทางสณฐานวทยาของโคโลนของแอคตโนแบคทเรยทเจรญบนอาหาร Starch Casein Agar

4. การศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของไอโซเลตแอคตโนมยทคดแยกได ลกษณะทางสณฐานวทยาของแอคตโนมยซทสทคดแยกไดทงหมด 129 ไอโซเลต (ตารางท 8 )

พบวาสของกลมสปอรหรอ spore mass โดยสวนใหญมสเทา 43% เชน ไอโซเลต A1-1, A1-2, B2-12, C2-1 และ E1-2 เปนตน และมความหลากหลายของส spore mass ดงน ขาว 25%, น าตาล 24%, ด า 4%, เหลอง 2% และ สครม 2% แสดงดงภาพท 20, 21

ทกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยมลกษณะของการสรางสปอรเปนแบบ conidia คอ จะสราง conidia ตอกนเปนเสนสาย 57%, เสนสายบรเวณปลายสายขดคลายตะขด 27%, เสนสายสายบดเปนเกลยว 8%, เสนสายขดคลายกนหอย 5%, ลกษณะสปอรเรยงตอกน 2 เซลลสปอร 2% และ สปอรเรยงตอกน 4 เซลลสปอร แสดงดงภาพท 22, 23

ลกษณะของส substrate mycelium โดยสวนใหญมสขาว 29% และยงมความหลายกหลายของส substrate mycelium เชน สเทา 24%, เหลอง 13%, น าตาล 12%, ด า 11%, ครม 6%, แดง 1% และ สสม 1% แสดงดงภาพท 24, 25 การผลต melanin pigment หรอรงควตถ (ส) ทแพรลงสอาหาร พบวาไมผลต melanin pigment

67% แตถาผลต melanin pigment (33%) สวนใหญจะผลตสด า 77% รองลงมาคอสน าตาล 16% และส

เหลอง 7% แสดงดงภาพท 26, 27 และ 28

การแตกหกของ mycelium พบวาทกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยมลกษณะ mycelium ไม

แตกหก แสดงดงภาพท 29, 30

ตารางท 8 ลกษณะทางสณฐานวทยาแอคตโนมยซทสทคดแยกได

ไอโซเลต Aerial mycelium Substrate mycelium Melanin pigment สของ

Spore mass

ลกษณะการสราง Spore (conidia)

สของ Substrate mycelium

ลกษณะการแตกหก/ ไมแตกหก

แตกหก ไม แตกหก

A1-1 เทา คลายตะขอ น าตาล - √ -

A1-2 เทา เสนสาย ขาว - √ -

A1-3 เทา ขดคลายกนหอย น าตาล - √ -

A1-4 น าตาล คลายตะขอ น าตาล - √ -

A2-1 เทา เสนสาย น าตาล - √ -

A2-2 เทา เสนสาย ด า - √ -

A3-1 เทา คลายตะขอ เทา - √ -

A4-1 ด า เสนสาย ขาว - √ -

A4-2 เทา เสนสาย ด า - √ -

A4-3 เทา ขดคลายกนหอย ด า - √ -

A5-1 เทา คลายตะขอ ขาว - √ -






A6-3 ขาว เสนสาย ขาว - √ -

A6-4 เทา เสนสาย เทา - √ -



A7-1 น าตาล เสนสาย ด า - √ -



A9-1 ขาว คลายตะขอ ขาว - √ -

ตารางท 8 ลกษณะทางสณฐานวทยาแอคตโนมยซทสทคดแยกได (ตอ)


spore mass

ลกษณะการสราง spore (conidia)



แตกหก ไมแตกหก



A9-4 ขาว เสนสาย น าตาล - √ ด า

A10-1 เทา เสนสาย น าตาล - √ น าตาล

A10-2 ด า เสนสาย เหลอง - √ ด า

A11-1 เหลอง เสนสาย ขาว - √ ด า


A12-1 เหลอง เสนสาย เหลอง - √ ด า


A12-3 น าตาล เสนสาย ครม - √ ด า

A12-4 ขาว เสนสาย ขาว - √ ด า

A12-5 ขาว เสนสาย เหลอง - √ -

A12-6 น าตาล บดเปนเกลยว เทา - √ -

A13-1 เทา บดเปนเกลยว น าตาล - √ -

A13-2 เทา บดเปนเกลยว ขาว - √ -


A14-1 เทา เสนสาย ขาว √ - น าตาล

A14-2 น าตาล เสนสาย เทา - √ -


A14-4 ขาว สปอรเดยว ขาว - √ -



spore mass






A15-2 น าตาล คลายตะขอ เทา - √ -

A15-3 น าตาล เสนสาย ขาว - √ ด า

A15-4 ขาว เสนสาย น าตาล - √ -

A15-5 ครม คลายตะขอ เหลอง - √ -

A15-6 ครม เสนสาย ขาว - √ -


A15-8 น าตาล คลายตะขอ เหลอง - √ -

A16-1 น าตาล เสนสาย เทา - √ -

A16-2 น าตาล เสนสาย เหลอง √ - เหลอง

A16-3 เทา คลายตะขอ น าตาล - √ -


A17-1 ขาว บดเปนเกลยว ขาว - √ -

A18-1 น าตาล คลายตะขอ ขาว - √ -

A18-2 น าตาล คลายตะขอ ขาว - √ น าตาล

A18-3 ขาว เสนสาย ขาว - √ ด า

A18-4 น าตาล คลายตะขอ ขาว - √ -

A18-5 ขาว เสนสาย เหลอง - √ -

B1-1 เทา เสนสาย เหลอง - √ ด า

B1-2 เทา เสนสาย น าตาล - √ -



spore mass





B2-1 ขาว คลายตะขอ ขาว - √ ด า

B2-2 ขาว คลายตะขอ น าตาล - √ -

B2-3 น าตาล ขดคลายกนหอย ด า - √ -

B2-4 น าตาล เสนสาย ขาว - √ -

B2-5 ด า บดเปนเกลยว เหลอง - √ ด า

B2-6 ขาว คลายตะขอ ขาว - √ ด า

B2-7 น าตาล เสนสาย น าตาล - √ ด า

B2-8 ขาว เสนสาย เทา √ - ด า

B2-9 น าตาล คลายตะขอ น าตาล - √ -

B2-10 เทา คลายตะขอ ขาว - √ ด า

B2-11 ขาว เสนสาย ขาว - √ ด า

B2-12 เทา เสนสาย ขาว - √ -

B4-1 เทา เสนสาย เหลอง - √ ด า

B6-1 น าตาล ขดคลายกนหอย เทา - √ -

B6-2 น าตาล เสนสาย เทา - √ เหลอง

B6-3 น าตาล คลายตะขอ เทา - √ -

B7-1 น าตาล คลายตะขอ เทา - √ -

B7-2 น าตาล บดเปนเกลยว เทา - √ -

B7-3 เทา เสนสาย ด า - √ น าตาล

C1-1 เทา คลายตะขอ แดง - √ -



spore mass





C1-2 เทา เสนสาย เทา - √ น าตาล

C2-1 เทา เสนสาย ครม - √ ด า

C2-2 เทา เสนสาย ครม - √ -

C2-3 เทา คลายตะขอ เทา - √ ด า

C2-4 เทา เสนสาย เทา - √ ด า

C2-5 ขาว เสนสาย ครม - √ ด า

C2-6 น าตาล เสนสาย น าตาล - √ -

C3-1 เทา เสนสาย ครม - √ ด า

C3-2 เทา เสนสาย ครม √ - ด า

C3-3 เทา บดเปนเกลยว เทา - √ ด า

C3-4 ด า บดเปนเกลยว ด า - √ ด า

C3-5 ขาว เสนสาย เหลอง - √ ด า

C3-6 เทา เสนสาย ด า - √ -

C4-1 น าตาล คลายตะขอ เหลอง - √ -

C4-2 ขาว เสนสาย เหลอง √ - -

C4-3 เทา เสนสาย สม √ - ด า

C4-4 ขาว คลายตะขอ เหลอง - √ ด า

C5-1 เทา คลายตะขอ เทา - √ -

C5-2 น าตาล สปอรเดยว เทา - √ น าตาล

C5-3 ขาว เสนสาย ขาว - √ -

C6-1 เทา คลายตะขอ เทา - √ -

C6-2 เทา เสนสาย เทา - √ -

C6-3 เทา เสนสาย เทา - √ -

C7-1 น าตาล คลายตะขอ เทา - √ เหลอง



spore mass





C7-2 ขาว ขดคลายกนหอย ด า - √ -

C7-3 เทา เสนสาย เทา √ - ด า

C7-4 ขาว เสนสาย ขาว - √ -

E1-1 เหลอง เสนสาย เหลอง √ - ด า

E1-2 เทา เสนสาย ขาว √ - -

E1-3 เทา เสนสาย เทา - √ -

E1-4 เทา เสนสาย ครม - √ -

E2-1 เทา คลายตะขอ ด า - √ -

E2-2 ด า เสนสาย ด า - √ น าตาล

E2-3 เทา คลายตะขอ ครม - √ -

E2-4 เทา บดเปนเกลยว ด า - √ -

E2-5 น าตาล เสนสาย เทา - √ -

E3-1 ครม เสนสาย เหลอง √ - ด า

E4-1 น าตาล คลายตะขอ เทา - √ -

E5-1 ขาว สปอรคตอกน เหลอง - √ -

E5-2 น าตาล คลายตะขอ เทา - √ -

E5-3 เทา ขดคลายกนหอย ด า - √ -


E6-2 เทา ขดคลายกนหอย ด า - √ -


E6-4 ขาว คลายตะขอ ขาว - √ -

หมายเหต : A คอ ดนใตตนกลวยไม, B คอ ดนจอมปลวก, C คอ ดนใตตนไม, E คอ ดนบรเวณเหดเจรญ

- คอ negative

เทา 43%

ขาว 25%

น าตาล 24%

ดา 4%

เหลอง 2%

ครม 2% สของกลมสปอร

ภาพท 20 สของกลมสปอร รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ภาพท 21 สของกลมสปอรของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

เสนสาย 57%

คลายตะขอ 27%

บดเปนเกลยว 8%

ขดคลายกนหอย 5% สปอรเดยว

2%

สปอรคตอกน 1%

ลกษณะการสรางสปอร

แบบ conidia

ภาพท 22 ลกษณะการสรางสปอรแบบ conidia รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ภาพท 23 ลกษณะการสรางสปอรแบบ conidia ของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ขาว 29%

เทา 27%

เหลอง 13%


ดา 11%

ครม 6%

แดง 1%

สม 1%

ส substrate mycelium

ภาพท 24 สของ substrate mycelium รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ภาพท 25 สของ substrate mycelium ของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ผลต 33%

ไมผลต 67%

melanin pigment

ดา 77%


เหลอง 7%

melanin pigment

ภาพท 26 การผลต melanin pigment รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ภาพท 27 melanin pigment รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ภาพท 28 melanin pigment ของ

ไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ไมแตกหก 100%

การแตกหกของ mycelium

ภาพท 29 การแตกหกของ mycelium รอยละของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ภาพท 30 ลกษณะการไมแตกหกของ mycelium ของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

5. การจดจ าแนกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยทคดแยกได

การจดจ าแนกแอคตโนแบคทเรยทคดแยกไดโดยใชลกษณะทางสณฐานวทยาน ามาเทยบเคยง

กบเอกสารอางอง พบวา 125 ไอโซเลตมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Streptomyces ม

ลกษณะ conidia ตอกนเปนสายโซยาว สวน 3 ไอโซเลตมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส

Microbispora ซงมลกษณะการสรางสปอรแบบค และอก 1 ไอโซเลตมลกษณะทางสณฐานวทยา

คลายคลงกบจนส Microtetraspora ซงมลกษณะการสรางสปอรเรยงตอกน 4 สปอร แสดงดงตารางท

ภาพท 31, 32 และ ภาคผนวก ข

ตารางท 9 การจดจ าแนกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย 129 ไอโซเลต

จนส ไอโซเลต จ านวน (ไอโซเลต)

Microtetraspora sp. A11-1 1 Microbispora sp. A14-4, C5-2, E5-1 3 Streptomyces sp. A1-1, A1-2, A1-3, A2-1, A2-2, A3-1, A4-1, A4-2, A4-3, A5-1,A5-2

A5-3, A5-4, A6-1, A6-1, A6-3, A6-4, A6-5, A6-6, A7-1, A8-1, A8-2 A9-1, A9-2, A9-3, A9-4, A10-1, A10-2, A11-2, A12-1, A12-2, A12-3 A12-4, A12-5, A12-6, A13-1, A13-2, A13-3, A14-1, A14-2, A14-3 A15-1, A15-2, A15-3, A15-4, A15-5, A15-6, A15-7, A15-8, A16-1 A16-2, A16-3, A16-4, A17-1, A18-1, A18-2, A18-3, A18-4, A18-5 B1-1, B1-2, B2-1, B2-2, B2-3, B2-4, B2-5, B2-6, B2-7, B2-8, B2-9 B2-10, B2-11, B2-12, B4-1, B6-1, B6-2, B6-3, B7-1, B7-2, B7-3 C1-1, C1-2, C2-1, C2-2, C2-3, C2-4, C2-5, C2-6, C3-1, C3-2, C3-3 C3-4, C3-5, C3-6, C4-1, C4-2 C4-3, C5-1, C5-3, C6-1, C6-2, C6-3 C7-1, C7-2, C7-3, C7-4, E1-1, E1-2, E1-3, E1-4, E2-1, E2-2, E2-3 E2-4, E2-5, E3-1, E4-1, E5-2, E5-3, E6-1, E6-2, E6-3, E6-4

125 รวมทงหมด 129

Streptomyces 97%

Microbispora 2%

Microtetraspora 1% การจดจ าแนก

ภาพท 31 การจดจ าแนกไอโซเลตแอตโนแบคทเรย (รอยละ)

ภาพท 32 ลกษณะแอคตโนแบคทเรยทจดจ าแนกทง 3 จนส

อภปราย/วจารณ

Discussion

จากการออกส ารวจและเกบตวอยางดนในอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม สามารถแบง

พนทการส ารวจพนทและเกบตวอยางดนไดเปน 2 บรเวณคอ บรเวณปาพนทดานลางของอทยาน ซงม

ความสงจากระดบน าทะเล 247 เมตร และ บรเวณปาพนทสงสดของอทยานซงมความสงจาก

ระดบน าทะเล 571 เมตร เกบตวอยางดนไดทงหมด 4 ประเภทตวอยางดนแบงเปน ดนใตกลวยไม, ดน

จอมปลวก, ดนใตตนไม และดนบรเวณเหดเจรญ พบวาลกษณะเนอดนในสวนใหญเปนดนรวนมากทสด,

รองลงมาคอดนรวนปนเหนยว, ดนรวนปนทราย และดนทรายตามล าดบ สของดนสวนใหญเปนสน าตาล

รองลงมาคอสด าและสแดงอฐ เมอวดอณหภมของดนพบวาดนอยในชวงอณหภมต าประมาณ 24-28

องศาเซลเซยส และ pH ของดนสวนใหญมความเปนกรดเลกนอย เมอท าการคดแยกและเปรยบเทยบ

จ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรยพบวา ดนใตตนกลวยไมมจ านวนเฉลยโคโลนทงหมด

ของแอคตโนแบคทเรยสงทสด เนองจากมจ านวนตวอยางดนมากทสด แตเมอเปรยบเทยบจ านวน

ตวอยางดนทเกบมาในจ านวนทใกลเคยงกนคอดนจอมปลวก ดนใตตนไม และดนบรเวณเหดเจรญ

พบวา ดนใตตนไมมจ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรยมากกวาดนบรเวณเหดเจรญและ

ดนจอมปลวกตามล าดบ

ดนเปนแหลงใหญทสดทพบแอคตโนมยสท โดยสามารถพบเปนจานวนประมาณ 10 เปอรเซนตของ

จลนทรยทงหมดทมอยในดน (Janssen, 2006) แอคตโนมยสทในดนสวนใหญเปนแซโพรไฟต

(saprophyte) ชวยยอยสลายซากพชซากสตว และยอยสลายสารประกอบพวก พอลเมอรทซบซอน เชน

ลกนน ไคตน สามารถพบแอคตโนมยสทในดนทมฮวมสและแคลเซยมคารบอเนต เปนจ านวนมากถง

106 เซลลตอนาหนกดนแหง (Goodfellow and Williams, 1983) ในขณะทดนทมน าขง ไมมออกซเจน

และดนทเปนกรดจะพบแอคตโนมยสทในจานวนทนอยกวา คอ 102 - 103 เซลลตอน าหนกดนแหง

(Williams and Wellington, 1982) ชนนทร และคณะ (2546) รายงานการคดแยกแอคตโนมยสทจากดน

ในปาเบญจพรรณและปาเตงรง เขตรกษาพนธสตวหวยขาแขง โดยคดแยกไดแอคตโนมยสท 160 และ

186 ไอโซเลทตามลาดบ สวนใหญเปนแอคตโนมยสทในสกล Streptomyces และพบแอคตโนมยสทในก

ลมทหายากจานวน 10 สกล คอ Actinomadura, Actinoplanes, Amycolatopsis, Microbispora,

Micromonospora, Microtetraspora, Nocardia, Saccharomonospora, Saccharopolyspora และ

Streptosporangium Wang et al. (2001) รายงานการคนพบแอคตโนมยสทสกล Actinopolymorpha

จากดนในปาเขตรอน (tropical rainforest) ในประเทศสงคโปร นอกจากนสามารถพบแอคตโนมยสทจาก

ดนในปาตางๆ เชน ปาสนในอเมรกาเหนอและอนเดย ปาฝนเขตรอนในสงคโปร ปาภเขาในญปน ปาใบ

แขงในออสเตรเลย เปนตน (Jayasinghe and Parkinson, 2008) Jiménez-Esquilín and Roane

(2005) รายงานวาจ านวนแอคตโนมยสทในดนบรเวณรอบรากพชพวก Artemisia ทระดบสงกวา

ระดบน าทะเลมจานวนมากกวาทระดบต ากวาระดบน าทะเล และม 4 สายพนธทมฤทธในการยบยงเชอ

รากอโรคไดกวาง ซงทงหมดจดอยในสกล Streptomyces

เมอท าการสมคดเลอกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยจากลกษณะทางสณฐานวทยาทแตกตางกนไดจ านวนทงหมด 129 ไอโซเลต ซงมลกษณะสณฐานวทยาดงน สของกลมสปอรหรอ spore mass โดยสวนใหญมสเทา เชน ไอโซเลต A1-1, A1-2, B2-12, C2-1 และ E1-2 เปนตน และมความหลากหลายของส spore mass ดงน ขาว, น าตาล, ด า, เหลอง และ สครม ทกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยมลกษณะของการสรางสปอรเปนแบบ conidia คอ จะสราง conidia ตอกนเปนเสนสาย, เสนสายบรเวณปลายสายขดคลายตะขด, เสนสายสายบดเปนเกลยว, เสนสายขดคลายกนหอย, ลกษณะสปอรเรยงตอกน 2 เซลลสปอร และ สปอรเรยงตอกน 4 เซลลสปอร ลกษณะของส substrate mycelium โดยสวนใหญมสขาว และยงมความหลายกหลายของส substrate mycelium เชน สเทา, เหลอง, น าตาล, ด า, ครม, แดง และ สสม การผลต melanin pigment หรอรงควตถ (ส) ทแพรลงสอาหาร พบวาสวนใหญไมผลต melanin pigment แตถาผลต melanin pigment จะผลตสด าเปนสวนใหญ รองลงมาคอสน าตาล และสเหลอง ทกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยมลกษณะ mycelium ไมแตกหก เมอจดจ าแนกแอคตโนแบคทเรยทคดแยกไดโดยใชลกษณะทางสณฐานวทยาน ามาเทยบเคยงกบเอกสารอางอง พบวา 125 ไอโซเลตมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Streptomyces มลกษณะ conidia ตอกนเปนสายโซยาว สวน 3 ไอโซเลตมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Microbispora ซงมลกษณะการสรางสปอรแบบค และอก 1 ไอโซเลตมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Microtetraspora ซงมลกษณะการสรางสปอรเรยงตอกน 4 สปอร

Dhanasekaran และคณะ (2009) คดแยกและศกษาคณสมบตของ actinomycetes ในดนจากเมอง Vellar Estuary, Annagkoil และ Tamil Nadu ประเทศอนเดยพบวา เมอจดจ าแนกกลมประชากรของ actinomycetes ดวยลกษณะทางสณฐานวทยา สรรวทยา และคณสมบตทางเคม สวนใหญมลกษณะคลายคลงกบจนส Streptomyces ซงเปนดนจากเมอง Vellar Estuary จากรายงานของ Mishra (2007) ศกษาลกษณะโคโลนของไอโซเลต actinomycetes ทงหมด 159 ไอโซเลต ลกษณะโคโลนยกตวนน บางโคโลนมสเทาหรอสขาว โคโลนมลกษณะแบน บางโคโลนสเหลอง คลายผงแปง สสปอรสวนใหญสขาวรองลงมาคอสเทา สครมและสเหลองตามล าดบ งานวจยของGesheva (2002) คดแยกแอคตโนมยสทสกล Streptomyces, Micromonospora และ Nocardia จากดนบรเวณรอบรากพชตระกลสม (Citrus limon และ C. sinensis) และคดแยกได Streptomyces hygroscopicus ซงสามารถสรางสารออกฤทธทางชวภาพทสาคญหลายชนด ไดแก polyethers, azalomycin B และ nonpolyenic macrolide antibiotics

สรป

Summary

จากการออกส ารวจและเกบตวอยางดนในอทยานแหงชาตภลงกา จงหวดนครพนม สามารถแบง

พนทการส ารวจและเกบตวอยางดนไดเปน 2 บรเวณคอ 1)บรเวณปาพนทดานลางของอทยาน ซงม

ความสงจากระดบน าทะเล 247 เมตร สภาพพนทมลกษณะเปนพนทราบ มพรรณพชหลากชนดปกคลม

ไปทวปา ทงไมยนตน ไมพม หรอไมคลมดน จดเดนของพนทดานลางของอทยานคอน าตกผาสวรรค 2)

บรเวณปาพนทสงสดของอทยานซงมความสงจากระดบน าทะเล 571 เมตร สภาพพนทมลกษณะเปนหน

ทรายแดง การส ารวจจะตองเดนขนสทสงซงมลกษณะสงชน สภาพปามลกษณะเปนปาโปรงเนองจากม

หนผา ชะงอนหนซบซอน และปารกทบ ทมความชนสง จดสงสดของพนทอยบรเวณ เจดยกองขาวศร

บญเนาว สงคมปาทท าการส ารวจและเกบตวอยางสวนใหญจะเปนปาดบแลง ปาเตงรงและปาเบญจ

พรรณ ตามล าดบ

เกบตวอยางดนไดทงหมด 40 ตวอยาง แบงเปน ดนใตกลวยไม 20 ตวอยาง, ดนจอมปลวก 7

ตวอยาง, ดนใตตนไม 7 ตวอยาง และดนบรเวณเหดเจรญ 6 ตวอยาง พบวาลกษณะเนอดนในสวนใหญ

เปนดนรวนมากทสดรอยละ 75, รองลงมาคอดนรวนปนเหนยวรอยละ 15, ดนรวนปนทรายรอยละ 7

และดนทรายรอยละ 3 ตามล าดบ สของดนสวนใหญเปนสน าตาลรอยละ 67, สด ารอยละ 25 และสแดง

อฐรอยละ 8 เมอวดอณหภมของดนพบวา อยในชวง 24-28 องศาเซลเซยส และคา pH ของดนสวนใหญ

มความเปนกรดเลกนอยซงมคาระหวาง pH 5-7

เมอท าการคดแยกแอคตโนแบคทเรย พบวาตวอยางดนบางชนดไมพบโคโลนแอคตโนแบคทเรยเชน

ดนใตตนกลวยไม 19 และ 20, ดนจอมปลวก 3 และ 5 ตามล าดบ แตเมอเปรยบเทยบจ านวนเฉลย

โคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรยพบวา ดนใตตนกลวยไมมจ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโน

แบคทเรย 33.7x104 CFU/g เนองจากมจ านวนตวอยางดนมากทสด แตเมอเปรยบเทยบจ านวนตวอยาง

ดนทเกบมาในจ านวนทใกลเคยงกนคอดนจอมปลวก ดนใตตนไม และดนบรเวณเหดเจรญ พบวา ดนใต

ตนไมมจ านวนเฉลยโคโลนทงหมดของแอคตโนแบคทเรยมากกวาดนบรเวณเหดเจรญและดนจอมปลวก

ตามล าดบ ลกษณะทางสณฐานวทยาโดยทวของโคโลนแอคตโนแบคทเรยทท าการคดแยกมลกษณะ ส

โคโลนสวนใหญสขาว ขอบเรยบ โคโลนยกตวนน ตรงกลางโคโลนยบตวลงเลกนอย เมอดโคโลนใตจาน

อาหารพบวา แผนโคโลนเรยบ โคโลนดคลายผาก ามะหย หนงสตว หรอหยาบขรขระหรอคลายผงแปง

เมอท าการสมคดเลอกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยจากลกษณะทางสณฐานวทยาทแตกตางกนไดจ านวนทงหมด 129 ไอโซเลต ซงมลกษณะสณฐานวทยาดงน สของกลมสปอรหรอ spore mass โดย

สวนใหญมสเทารอยละ 43 เชน ไอโซเลต A1-1, A1-2, B2-12, C2-1 และ E1-2 เปนตน และมความหลากหลายของส spore mass ดงน ขาวรอยละ 25, น าตาลรอยละ 24, ด ารอยละ 4, เหลองรอยละ 2 และ สครมรอยละ 2 ทกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยมลกษณะของการสรางสปอรเปนแบบ conidia คอ จะสราง conidia ตอกนเปนเสนสายรอยละ 57, เสนสายบรเวณปลายสายขดคลายตะขดรอยละ 27, เสนสายสายบดเปนเกลยวรอยละ 8, เสนสายขดคลายกนหอยรอยละ 5, ลกษณะสปอรเรยงตอกน 2 เซลลสปอรรอยละ 2 และ สปอรเรยงตอกน 4 เซลลสปอรรอยละ1 ลกษณะของส substrate mycelium โดยสวนใหญมสขาวรอยละ 29 และยงมความหลายกหลายของส substrate mycelium เชน สเทารอยละ 24, เหลองรอยละ 13, น าตาลรอยละ 12, ด ารอยละ 11, ครมรอยละ 6, แดงรอยละ 1 และ สสมรอยละ 1 การผลต melanin pigment หรอรงควตถ (ส) ทแพรลงสอาหาร พบวาไมผลต melanin pigment รอยละ 67 แตถาผลต melanin pigment (รอยละ 33) สวนใหญจะผลตสด ารอยละ 77 รองลงมาคอสน าตาลรอยละ 16 และสเหลองรอยละ 7 การแตกหกของ mycelium พบวาทกไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยมลกษณะ mycelium ไมแตกหก

การจดจ าแนกแอคตโนแบคทเรยทคดแยกไดโดยใชลกษณะทางสณฐานวทยาน ามาเทยบเคยงกบเอกสารอางอง พบวา 125 ไอโซเลต เชน A2-1, B1-1, C1-1 และ E1-1 เปนตน ซงมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Streptomyces มลกษณะ conidia ตอกนเปนสายโซยาว ไอโซเลต A14-4, C5-2 และ E5-1 มลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Microbispora ซงมลกษณะการสรางสปอรแบบค ไอโซเลต A11-1 มลกษณะทางสณฐานวทยาคลายคลงกบจนส Microtetraspora ซงมลกษณะการสรางสปอรเรยงตอกน 4 สปอร

ผลผลต

Out put

1. ใชเปนขอมลเบองตนในศาสตรสาขาวชาจลชววทยา น าไปบรณาการดานการเรยนการสอน ใน

รายวชาแบคทเรยดเทอรมเนทฟ รหสวชา 4033606 ระดบปรญญาตร สาขาวชาชววทยา คณะ

วทยาศาสตร และรายวชาความหลากหลายทางชวภาพและการอนรกษ รหสวชา SC23103 ระดบ

ปรญญาโท บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2. ไอโซเลตแอคตโนแบคทเรยทคดแยกไดน าตอยอดในการศกษาเรองความหลากหลายของ

สารชวภาพทแอคตโนแบคทเรยเชน เอนไซม สารปฏชวนะ สารส และอนๆ เพอเปนการประยกตใชแอ

คตโนแบคทเรยทงในดาน อตสาหกรรม เกษตรกรรม หรอการแพทยหรอทางเภสช เปนตน ซงจะเปน

ประโยชนตอประเทศไทยตอไปในอนาคต

รายงานสรปการเงน

เลขทโครงการ 2555A16262015

โครงการสงเสรมการวจยในอดมศกษาและพฒนามหาวทยาลยวจยแหงชาต

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

ความหลากหลายของแอคตโนแบคทเรยในดน

Biodiversity of Actinobacteria in Soil

_____________________________________________________________________________

ชอหวหนาโครงการวจยผรบทน/ผวจย ดร. กงจนทน มะลซอน

รายงานในชวงตงแตวนท 16 พฤษภาคม 2555 ถงวนท 24 ธนวาคม 2555

ระยะเวลาด าเนนการ 1 ป ตงแตวนท 1 ตลาคม 2554 ถงวนท 30 ตลาคม 2555

รายจาย

หมวด งบประมาณ รวมทงโครงการ

คาใชจาย งวดปจจบน

คงเหลอ (หรอเกน)

1. คาตอบแทน 10,000 10,000 0 2. คาจาง 37,800 37,800 0 3. คาวสด 12,280 22,715 -10,435 4. คาใชสอย 25,740 25,740 0 5. คาใชจายอนๆ 14,100 14,180 0 รวม 100,000 110,435 -10,435

จ านวนเงนทไดรบและจ านวนเงนทคงเหลอ

จ านวนเงนทไดรบ

งวดท 1 60,000 บาท เมอ 16 พฤษภาคม 2555

งวดท 2 40,000 บาท เมอ ยงไมไดรบรอการพจารณารายงานฉบบสมบรณ)

รวม 100,000 บาท

………………………. ……………………….

หวหนาโครงการวจยผรบทน เจาหนาทการเงนโครงการ

วนท 24 ธนวาคม 2555 วนท 24 ธนวาคม 2555

บรรณานกรม

Bibliography

Al-Zarba, S.S., Al- Musallam, A.A., Abbs, I.H., and Fasasi, Y.A., (2002). Netewirthy salt – actinomycetes from Kuwait. Kuwait Journal Science Engineering, 29(1), 99-109.

Benimeli, C.S., Fuentes, M.S., Abate, C.M. and Amoroso, M.J. (2008). Bioremediation of lindane-contaminated soil by Streptomyces sp. M7 and its effects on Zea mays growth. Int. Biodeterior. Biodegrad, 61, 233-239.

Berger, L.R. and Reynolds, D.M. (1958). The chitinase system of a atrain of Streptomyces. Biochem. Biophysica Acta.

Bergey’s manual of determinative bacteriology. (2000). Actinomycetales. 9th ed. Castillo, M.A., Felis, N., Arago, P., Cuesta, G. and Sabater, C. (2006). Biodegradation of the

herbicide diuron by streptomycetes isolated from soil. Int. Biodeterior. Biodegrad, 58, 196-202.

Castillo, U.,et al. (2003). Kakadumycins, novel antibiotics from Streptomyces sp. NRRL 30566, an endophyte of Grevillea pteridifolia. FEMS Microbiol. Lett, 224, 183-190.

Chen, Y.G., Zhang, Y. Q., Tang, S.K., Liu, Z. X., Xu, L.H., Zhang, L.X., et.al. (2010). Nocardiopsis terrae sp.nov., a halophilic actinomycete isolated from saline soil. Journal Science Engineering, 98, 31-38.

Dahiya, N., Tawari, R. and Sigh, G.H. (2006). Biotechnological aspects of chitinolytic enzymes: a review. Appl. Microbiol. Biotechnol, 71, 773-782.

Das, K.D. (1996). Introductory soil science. Kalyani Publishers. India: New Delhi. Dhanasekaran, D., Selvamani, S., Panneerselvam, A. and Thajuddin, N. (2009). Isolation and

characterization of actinomycetes in Vellar Estuary, Annakoil, Tamil Nadu. African Journal of Biotechnology, 8(17), 4159-4162.

El-Naggar, M.Y., El-Assar, S.A. and Abdul-Gawad, S.M. (2006). Meroparamycin production by newly isolated Streptomyces sp. strain MAR01: taxonomy, fermentation, purification and structural elucidation. J. Microbiol, 44, 432-438.

El-Tarabily, K.A. (2006). Rhizosphere-competent isolates of streptomycete and non streptomycete actinomycetes capable of producing cell-wall degrading enzymes to

control Pythium aphanidermatum damping-off disease of cucumber. Can. J. Bot, 84, 211-222

Gesheva, V. (2002). Rhizosphere microflora of some citrus as a source of antagonistic actinomycetes. Eur. J. Soil Biol, 38, 85-88.

Goodfellow, M. and William, S.T. (1983). Ecology of actinomycetes. Ann. Rev. Microbiol, 37,189-216.

Gupta, A. and Madamwar, D. (1997). Solid state fermentation of lignocellulosic waste for cellulose and β-glucosidase production by cocultivation of Aspergillus ellipticus and Aspergillus fumigates. Biotechnology Prog Journal, 13, 166-169.

Hayakawa M., Kajiura, T. and Nonomura, H. (1991). New methods for the highly selective isolation of Streptosporangium and Dactylosporangium from soil. J. Ferment.Bioeng, 72 (5), 327 - 333.

Holt J.G., Krieg N.R., Sneath P.H.A., Staley J.T. and Williams. S.T. (1994). Bergey’s manual of Systematic Bacteriology. 9th ed. USA: Williams & Wilkins.

Janssen, P.H. (2006). Identifying the dominant soil bacterial taxa in libraries of 16S rRNA and 16S rRNA genes. Appl. Environ. Microbiol, 72, 1719-1728.

Jayasinghe, B.A.T.D and Parkinson, D. (2008). Actinomycetes as antagonists of litter decomposer fungi. Appl. Soil Ecol, 38, 109-118.

Jiménez-Esquilín A.E. and Roane, T.M. (2005). Antifungal activities of actinomycete strains associated with high-altitude sagebrush rhizosphere. J. Ind. Microbiol. Biotechnol, 32, 378-381.

Khoury, C., Minier, M., Van, H.N. and Le Goffic F. (1997). Optimal dissolved oxygen concentration for the production of chitinase by Serratia marcescen. Biotechnology Letters, 11, 1143-1146.

Krassilinikov. (1984). Ray fungi: Higher forms (Trans.) . Moskow: Nauka Publishers. Maitra, P.K. and Roy, S.C. (1960). Trace elements and the synthesis of vitamin B12 by

Streptomyces olivaceus. Biochem. J, 75, 483-487. Martin, A. (1961). Actinomycetes. In Introduction to Soil Microbiology . New York:

John Wiley & Sons Inc. Matsumiya, M., Miyauchi, K. and Mochizuki, A. (1988). Chitinolytic enzyme in squid. In R.H.

Chen and H.C Chen. (Ed.), Advance in Chitin Science, (pp. 227-232). Mishra, A. (2007). Biology of higher actinomycetes from soil of Kanpur in relation of

cultural and physiological characteristics. PhD thesis. Chhatrapati Shahu Ji Maharaj Univ., Kanpur.

McCarthy, J.A. and Williams, T.S. (1990). Methods for studying the ecology of actinomycetes. In R Grigorova and JR Norris (Eds.) Method in Microbiology, pp. 535. London: Academic Press Limited.

Monreal, J. and Rees, E. T. (1969). The chitinase of Serratia marcescens. Canadian Journal Microbiology, 689-694.

Ohishi, K., Yamagishi, M., Ohta, T., Suzaki, M., Izumida, H., Sano, H., et. al. (1996). Purification and properties of two chitinases from Vibrio alginolyticus H-8. J. Ferment. Biotechnology, 82, 598-600.

Romaguera, A., Menge, U., Breves, R. and Diekmam, H. (1992). Chitinase of Streptomyces olivaceoviridis and significance of processing for multiplicity. Journal Bacteriology, 174, 3450-3454.

Santos, P.S., Abad, E.J., Paguia, A.G. and Lat, B.S. (1976). Vitamin B12 and antibiotics of actinomycetes isolated by a selective method from soil samples. Philips J. Res., 103, 208-220.

Sette, L.D., de Oliveira, V.M. and Manfio, G.P. (2005). Isolation and characterization of alachlor-degrading actinomycetes from soil. Antonie van Leeuwenhoek, 87, 81-89.

Shaikh, S.A. and Deshpande, M.V. (1993). Chitinolytic enzyme : their contribution to basic and applied research. World Journal Microbiology Biotechnology, 9, 468-475.

Shih, H., Liu, Y. Hsu, F. Mulabagal, V. Dodda, R. and Huang, J. (2003). Fungichromin: a substance from Streptomyces padanus with inhibitory effects on Rhizoctonia solani. J. Agricult. Food Chem, 51, 95-99.

Shirling E.B. and Gotlieb, D. (1966). Method for characterization of Streptomyces species. International Journal Systematic Bacteriology, 16 , 313-344.

Strzelczyk, E. and Leniarska, U. (1985). Production of B-group vitamins by mycorrhizal fungi and actinomycetes isolated from the root zone of pine (Pinus sylvestris L.). Pl. Soil, 86, 387-394.

Tikhonov, V. E., Radigina, L.A., Yamskov, I.A., Gulyaeva, N.D., Ilyina, A.V., Anisimova, M.V., et.al. (1998). Affinity purification of major chitinase produced by streptomyces kurssanovii. Enzyme Microb. Technology, 22, 82-85.

The society for actinomycetes Japan. (1997). Atlas of actinomycetes. Asakura Publishing Co., Ltd. Japan.

Wang, Y.M., Zhang, Z.S., Xu, X.L., Ruan, J.S. and Wang, Y. (2001). Actinopolymorpha singaporensis gen. nov., sp. nov., a novel actinomycete from the tropical rainforest of Singapore. Int. J. Syst. Evol. Microbiol, 51, 467-473.

Williams, S.T. and Wellington, E.M.H. (1982). Actinomycetes,. In A.L. Page, R.H. Miller and O.R. Keency (Eds.) Methods of Soil Analysis, part 2, Chemical and Microbiological Properties. 2nd ed. (pp. 969-987). American Society of Agronomy/Soil Science Society of America: Madison.

Williams, S.T., Davies, F.L. and Cross, T. (1968). Identification of genera of the Actinomycetales. In Gibbs BM and Shapton DA (Eds.) Identification Methods for Microbiologists (pp. 111-124). London: Academic Press.

Ulhoa, P. and Peberdy, J.F. (1991). Purification and characterization of an extracellular chitobiase from Trichoderma harzianum. Journal, Current Microbiology, 23, 285-289.

Yamaoka, H., Hayashi, H., Karita, S., Kimura, T., Sakka, K. and Ohmiya, K. (1999). Purification and some property of a chitinase from Xanthomonas sp. Strain AK. J. Bioscience Bioengineering., 88, 323-330.

กญญศร มณสวรรณ. (2541). การคดเลอกจลนทรยในกลมแอคตโนมยซทสจากดนทสามารถผลตสารปฏชวนะได . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาจลชววทยา มหาวทยาลยขอนแกน.

งามนจ นนทโส. (2537). การแยกเชอสเตรบโตมยสทจากดน. มหาวทยาลยขอนแกน คณะวทยาศาสตร ภาควชาจลชววทยา.

จราภรณ สขมาวาส. (2537). ไคตน. กรงเทพฯ: สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

ชนนทร สรยกล ณ อยธยา, น าฝน ปอมทอง, จรญ เจตนะจตร, พชร สนทรนน และ วเชยร กจปรชาวนช. (2546). เชอแอคตโนมยสทจากดนปาเบญจพรรณ และปาเตงรงบรเวณสถานวจยสตวปาเขานางรา เขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง . ใน รายงานการประชมวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 41 (สาขาวทยาศาสตรสาขาการจดการทรพยากรและสงแวดลอม).หนา 363-370. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ดรณ เทพปาน. (2541). การแยกและคดเลอกแอคตโนมยซทสจากดนทสามารถสรางสารปฏชวนะ. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต คณะวทยาศาสตร สาขาวชาชววทยา มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธรศกด สมด, ชนษฐาน ตงชวเจรญ และเตอนใจ ทางกลาง . (2545). การแยกและคดเลอกแอคตโนมยซทสจากดนทสามารถยบยงการเจรญของไซยาโนแบคทเรยบางชนด . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาจลชววทยา มหาวทยาลยขอนแกน.

นรกล สระพฒน. (2526). จลชววทยาทางการแพทย. กรงเทพ : เวชสาร กรงเทพฯ.

เปรมรตน จตหาญ. (2545). การคดเลอกสารปฏชวนะตานมะเรงทสรางโดยเชอแอคตโนมยซทสซงแยกไดจากดน . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาจลชววทยา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พานทอง กลสนตวงศ. (2550). ความหลากหลายของเชอแอคตโนมยซทสจากดนบรเวณภหนลาดชอฟา. คณะวทยาศาสตร สาขาชววทยา มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน.

มกดา สขสวสด. (2544). ความอดมสมบรณของดน. กรงเทพฯ: โอเดยมสโตร. ยทธการ ยะนนโต (2507). การผลตสารปฏชวนะของแบคทเรย Actinomycetes บางชนดเพอ

ยบยงเชอรา Colletotriclium gloeosporioides. วทยานพนธปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาชววทยา มหาวทยาลยเชยงใหม.

ยวด มหาศกดศร. (2546). การแยกแอคตโนมยซทสทสามารถสรางสารปฏชวนะจากดนรงปลวกในประเทศไทย. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต ภาควชาจลชววทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รตนาภรณ ศรวบลย, มรกต สกโชตรตน และ ชนจ โตกยามา. (2548). แอคตโนมยซทสายพนธใหม จากดนชายฝงทสรางสารยบยงแบคทเรยและเชอรา. ใน 31st Congress on Science and Technology of Thailand at Suranaree University of Technology, 18 – 20 October 2005.

วรญญา สวรรณสงห และ ทะนงศกด ไชยาโส. (2552). การแยกแอคตโนมยซททสรางสารออกฤทธทางชวภาพจากดนบรเวณน าตกแมปาน เขตอทยานแหงชาตดอยอนทนนทจงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรบณฑต ภาควชาเทคโนโลยชวภาพมหาวทยาลยเชยงใหม.

วทยา มะเสนา. (2526). จลนทรยวทยาทางดน. ภาควชาปฐพศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

วลญา เลขยนต. (2541). การศกษาจ านวน Actinomycetes ในดนใตตนไมตางๆ บรเวณภตากาในเดอนเมษายน, มถนายน และพฤจกายน. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาจลชววทยา มหาวทยาลยขอนแกน.

สายสมร ล ายอง และนตยา บญทม. (2541). การใช pretreatment technique ในการคดแยกเชอแอคตโนมยซสทสรางเอนไซมไคตเนสในดน. มหาวทยาลยมหดล คณะวทยาศาสตร.

สภานนท ซาลม (2548). สารตานแบคทเรยจากแอคตโนมยซทสในทะเลของประเทศไทย .ว ท ย า น พ น ธ ป ร ญ ญ า ว ท ย า ศ า ส ต ร ม ห า บ ณ ฑ ต ส า ข า เ ท ค โ น โ ล ย ช ว ภ า พ มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

สภาพร สงหวงษ และ สรรตน สงหวงษ. (2551). การคดแยกแอคตโนมยซทสจากดนจอมปลวกบรเวณภหนลาดชอฟา. โครงการวจยทางชววทยาวทยาศาสตรบณฑต สาขาชววทยา มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

สยอมและอาหารเลยงเชอ

1. Lactophenol cotton blue

Cotton blue 0.02 กรม

Lactic acid 10 มลลลตร

Glycerol 10 มลลลตร

Distilled water 10 มลลลตร

Phenol crystal 10 กรม

2. Oat meal agar

ขาวโอต 20 กรม

Trace salt solution 1 มลลลตร

Agar 20 กรม

Distilled water 1,000 มลลลตร

Trace salt solution

FeSO4.7H2O 0.1 กรม

MnCl2.4H2O 0.1 กรม

ZnSO4.7H2O 0.1 กรม

Distilled water 100 มลลลตร

3. Peptone yeast extract iron agar

Yeast extract 1 กรม

K2HPO4 1 กรม

Proteose peptone 5 กรม

Peptone 15 กรม

Ferric ammonium citrate 0.5 กรม

Na2S2O3 0.08 กรม

Agar 15 กรม


4. Starch casein agar

Soluble starch 10 กรม

KH2PO4 2 กรม

KNO3 2 กรม

Casein (free vitamin) 0.3 กรม

FeSO4.H2O 0.01 กรม

Mg SO4.H2O 0.05 กรม

CaCO3 0.02 กรม

Sodium chloride 2 กรม

Agar 15 กรม


ภาคผนวก ข

ลกษณะทางสณฐานวทยาของไอโซเลตแอคตโนแบคทเรย

ประวตนกวจย

ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นาง กงจนทน มะลซอน ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Mrs. Kingchan Malisorn เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 3-4506-00311-39-3 ต าแหนงปจจบน อาจารย หนวยงานสงกดและสถานทอยทตดตอไดสะดวก สาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จ. อดรธาน 4100 โทรศพท 042-211040 โทรศพทมอถอ 082-3137585 โทรสาร 042-241418 E-mail: [email protected] ประวตการศกษา 2008 Ph.D. (Microbiology) Banaras Hindu University, India 2544 วทยาศาสตรมหาบญฑต (ชววทยา) มหาวทยาลยเชยงใหม 2542 วทยาศาสตรบญฑต (จลชววทยา) มหาวทยาลยขอนแกน สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ สณฐานวทยาและสรรวทยาแบคทเรยและแอคตโนแบคทเรย รา สาหราย อนกรมวธานแบคทเรยและแอคตโนแบคทเรย รา สาหราย และเอนไซมจากจลนทรย ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศ งานวจยทก าลงท า: ความหลากหลายของแอคตโนแบคทเรยในดน ไดรบทนสนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา ปงบประมาณ 2555

ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นายณฐยศ ชยชนะทรพย ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Mr. Natthayot Chaichanasab เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 3-4101-01027-89-4 ต าแหนงปจจบน หวหนาอทยานแหงชาตภลงกา หนวยงานสงกดและสถานทอยทตดตอไดสะดวก กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช สงกดอทยานแหงชาตภลงกา ต.ไผลอม อ.บานแพง จ. นครพนม โทรศพทมอถอ: 084-7923505 E-mail: [email protected] สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ นกวชาการปาไมช านาญการ

mailto:[email protected]


ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางสาวดวงฤด ประสมศร ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Miss Duanguedee Prasomsri เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 1-4104-00161-58-8 ต าแหนงปจจบน นกศกษาระดบปรญญาโท หนวยงานสงกดและสถานทอยทตดตอไดสะดวก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน จงหวดอดรธาน โทรศพทมอถอ: 086-2301174 E-mail: [email protected] ประวตการศกษา 2554 วทยาศาสตรบญฑต (ชววทยา) มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ จลชววทยา


รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์...

Documents