1

แบบ กอส.(ว) - 03

รายงานวจยฉบบสมบรณ

-------------------

1. ชอเรอง (ภาษาไทย) ผลกระทบของการจดการทรพยากรธรรมชาตและการใชพนทตอประชากรนกนา สตวนาและ

พรรณไมนา และการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพในพนทชมนาบงบอระเพด

(ภาษาองกฤษ) Effect of natural resource and land management on populations of water birds, aquatic

animals and aquatic plants and utilization of bioresources in Bueng Boraphet wetland

2. ชอหวหนาโครงการ 2.1 นาง ปราณต ดารงผล

ตาแหนง รองศาสตราจารย

ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ถนนพระราม 6 พญาไท กรงเทพฯ 10400

โทรศพท: 0 2201 5252 โทรสาร: 0 2354 7161 E-mail: scpdr@mahidol.ac.th

สญชาต ไทย

Mrs. Praneet Damrongphol

ชอผรวมโครงการ

2.2 นางสาว มาลยา เครอตราช

Miss Maleeya Kruatrachue

ตาแหนง ศาสตราจารย

ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ถนนพระราม 6 พญาไท กรงเทพฯ 10400

โทรศพท: 0 2201 5483 โทรสาร: 0 2354 7166 E-mail: scmkt@mahidol.ac.th

2.3 นาย ประหยด โภคฐตยกต

Mr. Prayad Pokethitiyook

ตาแหนง รองศาสตราจารย

ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ถนนพระราม 6 พญาไท กรงเทพฯ 10400

โทรศพท : 0 2201 5479 โทรสาร: 0 2354 7166 E-mail: scppg@mahidol.ac.th

2.4 นาย รตนวฒน ไชยรตน

Mr. Ratanawat Chaiyarat

ตาแหนง ผชวยศาสตราจารย

คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล

999 ถ. พทธมณฑลสาย 4 ต.ศาลายา อ.พทธมณฑล จ.นครปฐม 73170

โทรศพท: 024415000 โทรสาร: 024419509-10 E-mail: scrcy@mahidol.ac.th

2.5 นาง พวงผกา สนทรชยนาคแสง

Mrs. Puangpaka Soontornchainaksaeng

2

ตาแหนง รองศาสตราจารย

ภาควชาพฤกษศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ถนนพระราม 6 พญาไท กรงเทพฯ 10400

โทรศพท: 02-2015232 โทรสาร: 02-3547172E-mail: scpsi@mahidol.ac.th

2.6 นาง ทยา เจนจตตกล

Mrs. Thaya Jenjittikul

ตาแหนง อาจารย

ภาควชาพฤกษศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ถนนพระรามหก ราชเทว กรงเทพมหานคร 10400

โทรศพท: 02-2015232 โทรสาร: 02-3547172 E-mail: sctjj@mahidol.ac.th

2.7 นาย ฟลลป ด. ราวด

Mr.. Philip D. Round

ตาแหนง ผชวยศาสตราจารย

ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ถนนพระราม 6 พญาไท กรงเทพฯ 10400

โทรศพท: 0 2201 5251 โทรสาร: 0 2354 716 E-mail: frpdr@mahidol.ac.th

2.8 นาง สรางค ชาญกาแหงเดชา

Mrs. Surang Chankamhangdecha

ตาแหนง อาจารย

ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ถนนพระราม 6 พญาไท กรงเทพฯ 10400

โทรศพท : 0 2201 5271โทรสาร: 0 2354 7161 E-mail: scsth@mahidol.ac.th

2.9 นายไกรรตน เอยมอาไพ

Mr. Krairat Eiamumpai

หวหนาสถานวจยสตวปาบงบอระเพด

สถานวจยสตวปาบงบอระเพด อ.เมอง จ.นครสวรรค

2.10 นายบญฤทธ ศภผล

Mr. Boonrith Supphon

หวหนาเขตหามลาสตวปาบงบอระเพด

เขตหามลาสตวปาบงบอระเพด อ.เมอง จ.นครสวรรค

3. คานา

พนทชมนาบงบอระเพดเปนบงนาจดทมขนาดใหญทสดในภาคเหนอตอนลางของประเทศ ลกษณะภมประเทศเปน

หนองนาขนาดใหญ มการทบถมของตะกอนทมาจากลานานาน หวยใหญตางๆ เปนพนททอดมสมบรณไ ปดวยสตวนา ปลา

นานาชนด พชนา และนกนา บงบอระเพดเปนตวอยางทสาคญของพนทชมนา พนทรอยตอระหวางระบบนเวศนาและบกมพช

ยนตนหนาแนน รอบบงเปนทงนาและทงหญาเปนแหลงเพาะพนธสตวนาวยออน นอกจากนยงเปนแหลงทอยอาศยและแหลง

3

สรางรงวางไขของนกมากกวา 187 ชนด และเปนแหลงทอยของนกเฉพาะถนและนกอพยพทสาคญระดบโลก ภายในบรเวณ

พนทชมนาบงบอระเพดมพรรณไมพนเมองไมตากวา 200 ชนด ความอดมสมบรณของบงสงผลดตอเศรษฐกจของประชาชนท

อยรอบบง โดยเฉพาะอาชพดานการประมงและการเกษตร เชน การทานาขาว ทาไรขาวโพด และทงเลยงสตว บงจงเปนแหลง

รองรบ ดก และกกเกบตะกอนทมาจากพนทการเกษตร

ปจจบนพนทชมนาบงบอระเพดไดรบผลกระทบจากภาวะนาทวมหรอนาหลาก การจดการทรพยากรธรรมชาต เชน

การขดลอกบง การใชพนทเพอการเกษตร และจากการใชทรพยากรชวภาพทมอยโดยไมคานงถงการใชอยางย งยน เชน การ

ลกลอบลานกและจบปลาในปรมาณมากแลเ ผดวธ นอกจากนยงไดรบผลกระทบจากการปนเปอนของสารพษทใชใน

การเกษตรทอยโดยรอบ ทาใหเกดการเปลยนแปลงทางดานกายภาพและชวภาพของบง ซงมผลตอระบบนเวศ ชนดและ

ปรมาณของทรพยากรชวภาพทมอย พรรณไมบางอยางถกรกรานจากพรรณไมตางถน ความหลากห ลายของพนธปลาม

แนวโนมลดลง พนธปลาทสญพนธไปแลว เชน ปลาเสอตอลายใหญ (Coius microlepis) และปลาหางไหม (Balantiocheilus

melanopterus) เปนตน ความหลากหลายของนกในบงบอระเพดมจานวนลดลง นกทพบเฉพาะถนและสญพนธไปแลว ไดแก

นกเจาฟาหญงสรนธร (Pseudochelidon sirintarae) นกทมสถานภาพใกลสญพนธ เชน นกอายงว (Anhinga melanogaster) นก

ทมสถานภาพถกคกคามเชน นกตะกราม (Leptoptilos dubius) เปนตน ปญหาการบกรกพนททใชหากนและสรางรงวางไขของ

นก และการลกลอบลาและเกบไขนกทเข ามาใชพนทเปนอกสาเหตหนงทจานวนประชากรนกลดลง การปนเปอนของสารพษ

โดยเฉพาะสารกาจดศตรพชกเปนอกสาเหตหนง มรายงานการใชสารออรแกโนคลอรน (organochlorine) ทงในเกษตรกรรม

และสาธารณสข สารพษตกคางซงจะหมนเวยนอยในระบบนเวศ และเขาไปสะสมอ ยในสงมชวตตางๆ ตามระบบสายใย

อาหาร (food web) จากการศกษากลามเนออกของนก 14 ชนดพบสารพษสะสม มผลทาใหนกลดจานวนลงเนองจากการตาย

หรอมผลตอระบบสบพนธ การพบสารพษตกคางในนกซงเปนผลาระดบสงในสายใยอาหาร จงมความเปนไปไดอยางมากวา

สารพษเหลานตองมการตกคางอยในสตวนาอนๆ ตลอดจนดนตะกอน และนาในบงบอระเพดดวย

การศกษาผลกระทบจากการแปรผนของระดบนา การใชสารพษกาจดศตรพช และการใชพนทเพอการเกษตรตอ

ทรพยากรชวภาพทสาคญในบงบอระเพด ไดแก นก สตวนา และพรรณไมนา จะกระต นใหทกคนตระหนกถงภยทคกคาม

ความหลากหลายทางชวภาพทมอย ทาใหเกดจตสานกในการอนรกษทรพยากรชวภาพ และเพอเปนแนวทางในการวางแผน

จดการทรพยากรธรรมชาตและการใชพนททจะชวยอนรกษระบบนเวศและทรพยากรชวภาพใหคงอย และการศกษาการใช

ประโยชนของทรพยาการชวภาพบางชนดทถกละเลย เชน การศกษาศกยภาพของสาหรายขนาดเลกสายพนธทองถนเพอใช

ผลตไบโอดเซล และการใชประโยชนจากสาหรายขนาดใหญ จะชวยใหชมชนในพนทตระหนกถงความสาคญและคณคาของ

ทรพยากรชวภาพทมอย และยงเปนขอมลทจะนาไป พฒนาตอยอดโดยนาเทคโนโลยสมยใหมมาประยกตเพอชวยเพมพน

มลคาทางเศรษฐกจดวย

4. วตถประสงค

4.1 เพอศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงข องระดบนาตอการทดแทนของพชนา และการเลอกพนทอาศยและ

พนทสรางรงวางไขของนกนาในพนทชมนาบงบอระเพด

4.2 เพอศกษาผลกระทบของการใชสารกาจดศตรพชและ /หรอโลหะหนกตอประชากรพชนา สตวนาและนกนา ใน

พนทชมนาบงบอระเพด

4.3 เพอศกษาการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพในพนทชมนาบงบอระเพด และศกษาการกระจายพนธของ

พรรณไมในพนทชมนาบงบอระเพด แล ะผลกระทบของการใชพนทรอบบงเพอการเกษตรตอการเปลยนแปลง

ของชนดพรรณไมนา

4.4 เพอเผยแพรและถายทอดองคความรและ/เทคโนโลยจากผลการวจยแกสาธารณะ

4

5. วธดาเนนงานวจย

5.1 การศกษาผลกระทบของการเปลยนแปลงระดบนาตอการทดแทนของพชนาและตอการเลอกพนทอาศยและ

พนทสรางรงวางไขของนกนาในพนทชมนาบงบอระเพด

5.1.1 สารวจการเปลยนแปลงของระดบนาในบงบอระเพด และตดตอขอขอมลการกกเกบนาจากกรม

ชลประทาน และกรมประมง ทาการวเคราะหระดบนาททาการกกเกบในแตละเดอน

5.1.2 สารวจการทดแทนของพชทสมพนธกบการเปลยนแปลงของระดบนา ทาการสารวจและรวบรวมขอมล

การทดแทนของสงคมพช โดยใชการเดน และการนงเรอสารวจสงคมพชภายในบงบอระเพด บนทกขอบเขตของสงคมพชแต

ละสงคมโดยใชเครอง GPS ในการบนทกขอมล นาขอมลทไดจากเครอง GPS มาวเคราะหการกระจายของสงคมพชโดยใช

โปรแกรม ArcGIS 9.2 คานวณพนทปกคลมของสงคมพชแตละสงคม คานวณลกษณะสงคมพชเชงปรมาณ

5.1.3 สารวจชนด จานวน และตาแหนงของนกทเขามาใชพนท พรอมทงระบตาแหนงของรงทพบในบง

บอระเพด สารวจชนดนกทเขามาใชประโยชนในบงบอระเพด โดยวธการสารวจบนเรอในเสนทางทกาหนดไวแนนอนในแต

ละเดอน เดอนละ 2 ครง บนทกชนด และจานวนของนกทพบในการสาร วจแตละครง วเคราะหความหลากชนดและความ

มากมายของนกทเขามาใชประโยชนในแตละเดอน วเคราะหศกษาชนดและจานวนนกสมพนธกบสงคมพชทพบในบง

บอระเพด ทาการศกษาประชากรของนกในบงบอระเพดโดยใชวธ Distance sampling

5.2 การศกษาผลกระทบของการใชสารกาจดสตรพช/โลหะหนกตอพชนา สตวนาและนกในบงบอระเพด

5.2.1 ศกษาการสะสมและการแพรกระจายของสารกาจดศตรพชและโลหะหนกในบงบอระเพด

1) การสารวจและกาหนดจดเกบตวอยาง

ทาการสารวจพนทโดยรอบและภายในบงบอระเพดในพนททงสน 10 พนท (ตารางท 5.1.1) โดยมลกษณะ

ภาพถายทางอากาศดงแสดงในรปท 5.1.1

2) การเกบตวอยาง

ทาการเกบตวอยาง ดน ดนตะกอน พชนา และสตวนา ทกๆ เดอน เดอนละครง จากจดเกบตวอยางทกาหนด

โดยมรายละเอยดของวธการเกบตวอยางแตละชนด ดงตอไปน

นา ทาการเกบตวอยางนาโดยใชกระบอกเกบนา (Van Dom Sampler) ทความลก 1 เมตร เกบตวอยางนา

จานวน 3 จดในแตละบรเวณจดเกบตวอยาง ทาการปรบสภาพตวอยางนาดวยกรดไนตรกเขมขน (70% HNO3) เพอนา

วเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชและโลหะหนกตอไป

ดน และดนตะ กอน ทาการเกบตวอยางดนบรเวณชายฝงของแตละจดเกบตวอยาง และเกบตวอยางดนตะกอน

โดยใช อปกรณเกบดน (grab sampler) โดยเกบตวอยาง 3 ตวอยางในแตละจรวมปรมาณอยางนอย 2 กโลกรมตอจด

เกบตวอยางเพอนาไปวเคราะหคณสมบตของดนและเกบตวอยางอ ก 100 กรมในขวดแกว เกบไวทอณหภม 4°ซ เพอ

เตรยมนาไปวเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชและโลหะหนกตอไป

พชนา ทาการเกบตวอยางพชนาบรเวณแตจดเกบตวอยาง โดยเกบตวอยางพชแตละชนดอยางนอย 3 ตวอยางตอ

1 ชนดพช และตวอยางพชจากบรเวณจดเกบต วอยางในบรเวณคลองสาขานนจะเกบพชนา 3 ชนด ไดแก ผกบง

ผกตบชวา และบวหลวง ทาการลางตวอยางพช ตดแยกออกเปนสวนตนและสวนราก เพอนาวเคราะหหาปรมาณสาร

กาจดศตรพชและโลหะหนกตอไป

สตวนา ทาการเกบตวอยางสตวนา ไดแก ปลา หอยเชอร หอยขม อยางนอยชนดละ 5 ตว และไขหอยเชอรอยาง

นอย 100 กรม จากแตละบรเวณจดเกบตวอยาง แลวจงเกบไวทอณหภม 4°ซ เพอเตรยมนาไปวเคราะหหาปรมาณสาร

กาจดศตรพชและโลหะหนกตอไป

5

ตารางท 5.2.1 แสดงพนทเกบตวอยาง 10 พนทรอบบงบอระเพด

เลขท พนท พกด

1 คลองหวยหน UTM 47 P 0635451, 1732536

2 แหลมนา เกาะตาเรอง UTM 47 P 0636088, 1735309

3 เนนระฆง UTM 47 P 0638518, 1734600

4 คลองเขาพนมเศษ UTM 47 P 0642668, 1735724

5 คลองประมงเชงพาณชย UTM 47 P 0636346, 1737328

6 บานทาดนแดง UTM 47 P 0630868, 1738068

7 ฝายเกา UTM 47 P 0626314, 1736038

8 บานปลวกสง UTM 47 P 0631374, 1734139

9 หนาฝายใหม UTM 47 P 0624831, 1736292

10 หลงฝายใหม UTM 47 P 0624781, 1736269

รปท 5.2.1 ภาพถายทางอากาศแสดงพนทเกบตวอยางรอบบงบอระเพด

3) การวเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชและโลหะหนกในหองปฏบตการ

วเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชกลมออรแกโนคลอรนจานวน 18 ชนด ไดแก 4,4-DDD, 2,4-DDT,

4,4-DDT, Dieldrin, Alachlor, Aldrin, Beta-endosulfan, Alpha-endosulfan, Endrin, Alpha-HCH, Beta-HCH,

Gamma-HCH, Heptachlor-endo-epoxide, Hexachlorobenzene, Metolachlor, Heptachlor, Chlopyrifos และ

Butachlor โดยมวธการดงน

6

การเตรยมตวอยาง ตวอยางดน และดนตะกอน นาตวอยางดนทเกบไวทอณหภม 4°ซ 5 กรม ทาการกาจดนาออก

โดยใชโซเดยมซลเฟตแอนไฮดรส (sodium sulfate anhydrous) จนตวอยางมลกษณะแหง บดตวอยางพชนาโดยแยก

เปนสวนตนและราก ตวอยางสตวนา หอย แยกสวนเปนสวนของกลามเนอ และอวยวะภายใน สวนปลาแยก สวนเปน

กลามเนอ ตบ ไต และเหงอก

การสกดสารกาจดศตรพช นาตวอยางดน ดนตะกอน พชนา และสตวนา 5 กรม มาสกดสารกาจดศตรพช โดยวธ

ultrasonic ดวยเครอง sonicator (SONOREX, Super RK 156BH) ในสารละลายเอทลอะซเตท 10 มลลลตร เปนเวลา

20 นาท จากนนทาการกรองเพอเกบสารละลายโดยใชกระดาษกรอง (Whatman No.4) จากนนนาตวอยางไปสกดซ า

อก 2 ครงในสารละลายเอทลอะซเตท 5 มลลลตร เปนเวลา 20 นาท แลวทาการกรองผานโซเดยมซลเฟตแอนไฮดรส

เพอกาจดนาออก จากนนนาสารละลายทสกดไดไปเปาแหงดวย ลมไนโตรเจน และเตมเฮกเซน 4 มลลลตร (GC grade)

กรองตวอยางโดยใช ministart (0.2 μm) (Tor et al., 2006; Shrivas and Wu, 2007; Poolpak et al., 2008) เกบตวอยาง

ทอณหภม 4°ซ กอนทาการวเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชตอไป

การวเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพช วเคราะหปรมาณสารกาจดศตรพชกลมออรแกโนคลอรนดงกลาว

ขางตนโดยใชเครอง GC-ECD (Gas Chromatography with electron capture detector, Agilent Technology 6890 N,

USA) ใชคอลมน DB-5MS fused silica capillary column (30 m length x 0.25 mm i.d. x 0.25 µm film thickness,

J&W Scientific Co., Folsom, CA, USA.)

4) การวเคราะหหาปรมาณโลหะหนก ทาการวเคราะหหาปรมาณโลหะหนก 6 ชนด ไดแก ตะกว แคดเมยม

ทองแดง สงกะส เหลก และแมงกานส โดยมวธการดงน

การเตรยมตวอยาง ทาการอบตวอยาง ดน ดนตะกอน พชนาทแยกสวนเปนตนและราก หอย ทแยกสวนเปน

กลามเนอและอวยวะภายใน ปลาทแยกสวนเปนกลามเนอ ตบ ไต และเหงอก ทอณหภม 70°ซ เปนเวลา 2 วน จากนน

ทาการบดละเอยดตวอยางดงกลาว ทาการกรองตวอยางนา ดวยกระดาษกรอง (Whatman No. 4)

การยอยและวเคราะหหาปรมาณโลหะหนก นาตวอยางดน ดนตะกอน 5 กรม มายอยดวยสารละลายกรดไนตรก

เขมขน:กรดไฮโดรครอรกเขมขน (3:1 โดยปรมาตร) สวนในพชนาและ สตวนา นาตวอยางขางตน 5 กรม มาสกดดวย

กรดไนตรกเขมขน ทอณหภม 60°ซ เปนเวลา 3 ชวโมง ทาการกรองตวอยางผานกระดาษกรอง (Whatman No. 42)

กอนวเคราะหหาปรมาณโลหะหนกโดยใชเครอง Flame Atomic Absorption Spectrophotometer (Variance, spectra

55A)

5.2.2 การศกษาการแพรกระจายของสารกาจดศตรพช โลหะหนกในดน ตะกอนดน พชและ สตวนาในคลอง

ยอยบงบอระเพด

ในการวจยปท 2 (2552-2553) ไดกาหนดจดสารวจใหมโดยเนนไปทคลองทรบนาจากแหลงเกษตรกรรมโดยตรง

ไดแก คลองหวยหน คลองเขาพนมเศษ และคลองประมงเชงพาณชย ตวอยางทเกบเพอวเคราะหปรมาณสารกาจด

ศตรพชไดแก ดนตะกอน แต มไดวเคราะหในสงมชวต (พชและสตว) เพราะสารเหลานมการสลายตวและเปลยนรป

เรวมาก ทาใหวเคราะหยาก สวนการวเคราะหโลหะหนกนนกระทาไดงายกวามาก เพราะโลหะหนกมกไมเปลยนรป

และมปรมาณสะสมคอนขางคงททงในดน ตะกอนดน และสงมชวต ดงนน จงไดทาการวเคราะหปรมาณโลหะหนก

ชนดตางๆ (Mn, Cu, Zn, Fe, Cd, Pb) ในดนและตะกอนดน พช (ทพบทวไปคอ ผกบง บว ผกตบชวา ) และหอยเชอร

(ซงเปนหอยทพบมากทสดและเปนอาหารของนกหลายชนด ) สวนตวอยางปลานนไมสามารถเกบไดในบรเวณคลอง

ทงสามเลยจงไมมขอมล นอกจากนนยงไดนาตวอยางหอยเชอรจากแหลงตางๆ มาวเคราะหปรมาณโลหะหนกทสะสม

ในสวนแผนเทา และสวนอวยวะภายใน ตลอดจนศกษาพยาธสภาพทเปลยนแปลงอนเปนผลมาจาการปนเปอนของ

สารในแหลงทอยอาศยดวย

7

1) การสารวจ

จดเกบตวอยางคอคลองทแยกออกไปจากบงบอระเพดและเปนคลองทรบนาจากพนทเกษตรกรรม ไดแก (ตาราง

ท 5.2.2)

จดท 1 คลองหวยหน เปนคลองซงรบนาจากแหลงเกษตรกรรม และบานเรอน แบงจดเกบตวอยางเปน 4 จดยอย

ไดแก คลองหวยหนจดท 1 (H1) บรเวณปากคลองหวยหน (UTM 47 P 0636234, 17313766); คลองหวยหนจดท 2

(H2) 800 เมตรจากบรเวณปากคลองหวยหน (H1) (UTM 47 P 0636729, 1731458); คลองหวยหนจดท 3 (H3) 1300

เมตรจากบรเวณปากคลองหวยหน (H1) (UTM 47 P 0637198, 1731597) และ คลองหวยหน จดท 4 (H4) 1800 เมตร

จากบรเวณปากคลองหวยหน (H1) (UTM 47 P 0637878, 1731648)

จดท 2 คลองเขาพนมเศษ เปนคลองทฝงหนงตดกบหมบานเขาพนมเศษ อกดานตดกบพนททงนา แบงจดเกบ

ตวอยางออกเปน 3 จดยอยไดแก คลองเขาพนมเศษจดท 1 (Pa1) บรเวณปากคลองเขาพนมเศษ (UTM 47 P 0642718,

1735668); คลองเขาพนมเศษจดท 2 (Pa2) 700 เมตรจากบรเวณปากคลองเขาพนมเศษ (Pa1) (UTM 47 P 0643374,

1736466) และ คลองเขาพนมเศษ จดท 3 (Pa3) 1400 เมตรจากบรเวณปากคลองเขาพนมเศษ (Pa1) (UTM 47 P

0643334, 1737092)

จดท 3 คลองประมงเชงพาณชย เปนคลองขดเลยบทงนา รบนาทระบายออกมาจากทงนา แบงจดเกบตวอยาง

ออกเปน 3 จดยอย ไดแก คลองประมงเชงพาณชยจดท 1 (Pr1) บรเวณปากคลองประมงเชงพาณชย (UTM 47 P

0638190, 1736929); คลองประมงเชงพาณชยจดท 2 (Pr2) 500 เมตรจากบรเวณปากคลองประม งเชงพาณชย (Pr1)

(UTM 47P 0638022, 1738169) และ คลองประมงเชงพาณชย จดท 3 (Pr3) 1300 เมตรจากบรเวณปากคลองประมงเชง

พาณชย (Pr1) (UTM 47P 0638322, 1739249)

2) วธการเกบตวอยาง

เกบตวอยางนา ดน ดนตะกอน พชนา และสตวนา จากจดเกบตวอยางทกาหนด ดงน

นา ทาการเกบตวอยางนาโดยใชกระบอกเกบนา (Van Dom Sampler) ทความลก 1 เมตร เกบตวอยางนาจานวน 3

จดในแตละบรเวณจดเกบตวอยาง ทาการปรบสภาพตวอยางนาดวยกรดไนตรกเขมขน (70% HNO3) เพอนาวเคราะห

หาปรมาณสารกาจดศตรพชและโลหะหนกตอไป

ดน และดนตะกอน ทาการเกบตวอยางดนบรเวณชายฝงของแตละจดเกบตวอยาง และเกบตวอยางดนตะกอน

โดยใช อปกรณเกบดน (grab sampler) โดยเกบตวอยาง 3 ตวอยางในแตละจดรวมปรมาณอยางนอย 2 กโลกรมตอจด

เกบตวอยางเพอนาไปวเคราะหคณสมบตของดนและเกบตวอยางอก 100 กรมในขวดแกว เกบไวทอณหภม 4°ซ เพอ

เตรยมนาไปวเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชและโลหะหนกตอไป

พชนา ทาการเกบตวอยางพชนาบรเวณแตละจดเกบตวอยาง โดยทาการเกบตวอยางพ ชแตละชนดอยางนอย 3

ตวอยางตอ 1 ชนดพช ไดแก ผกบง ผกตบชวา และบวหลวง ทาการลางตวอยางพช ตดแยกออกเปนสวนตนและสวน

ราก เพอนาวเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชและโลหะหนก

สตวนา ทาการเกบตวอยางสตวนา ไดแก หอยเชอร อยางนอยชนดละ 5 ตว จากแตละบรเวณจดเกบตวอยาง แลว

จงเกบไวทอณหภม 4°ซ เพอเตรยมนาไปวเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชและโลหะหนกตอไป

3) วธการวเคราะห

สารกาจดศตรพชกลมออรแกโนคลอรน

วเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชกลมออรแกโนคลอรนจานวน 17 ชนด ไดแก 4,4-DDD, 4,4-DDE, 4,4-

DDT, Alachlor, Aldrin, Beta-endosulfan, Alpha-endosulfan, Endrin, Alpha-BHC, Beta-BHC, Gamma-BHC,

8

Delta-BHC, Heptachlor-epoxide, Methoxychlor, Dieldrin, Heptachlor, Endrin aldehyde, Endosulfan sulfate ตาม

วธการในขอ 5.2.1 ขอ 3)

สารกาจดศตรพชกลมออรแกโนฟอสเฟต

วเคราะหหาปรมาณสารกาจดศตรพชกลมออรแกโนฟอสเฟต 8 ชนด ไดแก Methyl Parathion, Methamidophos,

Mevinphos, Malathion, Monocrotophos และ Ethyl 4-nitrophenyl phenylphosphono-thioate (EPN) โดยการเตรยม

ตวอยางแบบเดยวกบกลมออรแกโนคลอรน แตวเคราะหดวยเครอง GC–PFPD (Gas Chromatography with Pulsed

Flame Photometric Detector)

โลหะหนก

ทาการวเคราะหหาปรมาณโลหะหนก 6 ชนด ไดแก ตะกว แคดเมยม ทองแดง สงกะส เหลก และแมงกานส ตาม

วธการในขอ 5.2.1 ขอ 4)

ตารางท 5.2.2. แสดงจดเกบตวอยาง

จดเกบตวอยาง พนท

จดท 1

จดยอย

จดท 2

จดยอย

จดท 3

จดยอย

คลองหวยหน

คลองหวยหนจดท 1 (H1)

คลองหวยหนจดท 2 (H2)

คลองหวยหนจดท 3 (H3)

คลองหวยหนจดท 4 (H4)

คลองเขาพนมเศษ

คลองเขาพนมเศษจดท 1 (Pa1)

คลองเขาพนมเศษจดท 2 (Pa2)

คลองเขาพนมเศษจดท 3 (Pa3)

คลองประมงเชงพาณชย

คลองประมงเชงพาณชยจดท 1 (Pr1)

คลองประมงเชงพาณชยจดท 2 (Pr2)

คลองประมงเชงพาณชยจดท 3 (Pr3)

4) ศกษาพยาธสภาพในหอยเชอรทเกบมาจากบรเวณคลองหวยหน คลองพนมเศษ และคลองประมงเชงพาณชย

นาหอยเชอรทเกบมาจากคลองหวยหน คลองพนมเศษ และคลองประมงเชงพาณชย และหอยเชอรกลม

ควบคมทเกบมาจากบรเวณทไมมสารปนเปอนมาแยกเปลอกออก ทาการผาตดหอยโดยตดส วนแผนเทาหรอกลามเนอ

ออก เปดสวนแมนเทล แยกเหงอกออกมา แลวทาการผาตดอวยวะภายในไดแก ลาไส และตบออกมา นาเหงอก ลาไส

และตบของหอยมาใสในนายาบแอง (Bouin’s solution) เปนเวลา 24 ชวโมง ลางนายาบแองออกดวย 70% แอลกอฮอล

เอานาออกจากเนอเยอโดยใ สในแอลกอฮอลความเขมขนตางๆ จากนอยไปหามาก (10%, 30%, 50%, 70%, 95%,

100%) แลวนาไปใสในสารละลายไซลน (xylene) เปนเวลา 24 ชวโมง นาเนอเยอออกมาฝงในพาราฟน (paraffin) ตด

เนอเยอทความหนา 5 ไมครอนดวยเครองตดชนเนอ (microtome) และนามายอมสดวยสฮมาทอกไซลน -อโอซน

(hematoxylin-eosin) แลวจงศกษาดวยกลองจลทรรศนแบบเลนสประกอบ (compound light microscope)

5.2.3 ศกษาผลกระทบของดนตะกอนทเกบมาจากบงบอระเพดตอการสะสมโลหะหนก และการเปลยนแปลง

ของอวยวะภายในของหอยเชอรในหองปฏบตการ

1) วธการดาเนนการวจย

9

ดนตะกอน เกบตวอยางดนตะกอนจากบรเวณรอบๆ บงบอระเพดโดยเนนทคลองตางๆ ไดแกคลองหวยหน

คลองพนมเศษ คลองประมงเชงพาณชย และบงบอระเพดบรเวณสถานวจยสตวปา นามาเตรยมตวอยางและวเคราะห

ปรมาณโลหะหนกไดแก Zn, Fe, Mn และ Cu ดวยเครอง FAAS ตามวธการทไดกลาวมาแลวในการทดลองท 1 (ตาราง

ท 5.2.3.) ในการทดลองนไดใชดนตะกอนจากคลองหวยหนทมปรมาณ Zn 48.0 มก/กก, Fe 15,714.02 มก/กก, Mn

273.71 มก/กก และ Cu 26.45 มก/กก ใชดนกลมควบคมจากบอดนทไมมการปนเปอนโลหะหนก มปรมาณ Zn 31.99

มก/กก, Fe 6185.10 มก/กก, Mn 6.57 มก/กก และ Cu 6.04 มก/กก และใชนาประปาทมปรมาณ Zn 0.75 มก/กก และ

ตรวจไมพบ Fe, Cu และ Mn (ตารางท 5.2.4)

สตวทดลอง สตวทดลองคอหอยเชอร (Pomacea canaliculata) ทเกบมาจากบรเวณแหลงนาทไมมการปนเปอน

โลหะหนกบรเวณจงหวดปทมธาน นาหอยเชอรมาเลยงในหองปฏบตการโดยใหอาหารเปนผกกาดหอมทกวนจนหอย

มไข แยกไขออกมาฟกและเลยงหอยวยออนจนมขนาด 2.5-3 ซม. มอายประมาณ 3 เดอน

กลมทดลองประกอบดวย 2 กลมไดแก

กลมท 1 ดนตะกอนจากบงบอระเพด

กลมท 2 ดนตะกอนจากบอดนทไมมการปนเปอน

2) กระบวนการทดลอง

ทาการทดลองในอางแกวขนาด 30x45x40 เซนตเมตร การทดลองแตละชดม 3 ซ า ในการทดลองกลมท 1 และ 2

ใสตวอยางดนหนก 2 กก และนา 7 ลตร เตมอากาศและพกไว 10 วนกอนใสตวอยางหอยเชอร ในอางแกวแตละอางใส

ตวอยางหอยเชอรจานวน 18 ตว

ทาการตรวจวดคา แอมโมเนย (NH3-N) ไนไตรท (NO2-N) และสภาพดางกอนทาการทดลองและทก 2 สปดาห

ทาการตรวจวด pH ปรมาณออกซเจนทละลายนา ปร มาณของแขงละลายนา การนาไฟฟากอนการทดลองและทก

สปดาหในทกกลมการทดลอง (ตารางท 5.2.5)

ตารางท 5.2.3 ปรมาณโลหะหนกในดนตะกอนทเกบมาจากบรเวณสถานวจย คลองหวยหน คลองพนมเศษ และคลองประมง

เชงพาณชย

บรเวณทเกบดนตะกอน ปรมาณโลหะหนก (มก/กก)

Zn Fe Cu Mn

สถานวจย 26.17±0.97 16059±1094.79 25.07±0.19 210.37±2.77

คลองหวยหน 48.02±1.17 15714±561.72 26.45±0.56 273.71±4.47

คลองพนมเศษ 32.19±1.48 16788±231.18 29.43±0.21 128.67±1.75

คลองประมงเชงพาณชย 19.18±0.49 13486±351.87 19.66±0.52 191.61±6.10

ตารางท 5.2.4 ปรมาณโลหะหนกในดนตะกอนและนาทใชในการเลยงหอยกลมตางๆ

กลมทดลอง ปรมาณโลหะหนก

Zn Fe Cu Mn

ดนตะกอนจากคลองหวยหน 48.00±1.17 15714.02±561.72 26.45±0.56 273.7±4.47

ดนตะกอนกลมควบคม 31.99±1.13 6185.10±1421.28 6.04±0.44 6.57±0.23

10

3) การวเคราะหขอมล

โลหะหนก การตรวจวดปรมาณโลหะหนก ตรวจวดคาโลหะหนกในดน นา เนอเยอหอยเชอร (แผนเทา เหงอก

ทางเดนอาหารและตอมยอยอาหาร) ทาการวเคราะหหาปรมาณโลหะหนก 4 ชนด ไดแก ทองแดง สงกะส เหลก และ

แมงกานส โดยมวธการดงน

การเตรยมตวอยาง ทาการอบตวอยาง ดนตะกอน หอย ทแยกสวนเปนเทา ปาก เหงอก ลาไส ตบและตอมสราง

นายอย และไต ) ทอณหภม 70°ซ เปนเวลา 3 วน จากนนทาการบดละเอยดตวอยางดงกลาว สวนตวอยางนา ทาการ

กรองตวอยางดวยกระดาษกรอง (Whatman No. 4)

การยอยและวเคราะหหาปรมาณโลหะหนก นาตวอยางดน ดนตะกอน 0.5 กรม มายอยดวยสารละลายกรดไน

ตรกเขมขน:กรดไฮโดรคลอรกเขมขน (3:1 โดยปรมาตร) ทอณหภม 60°ซ เปนเวลา 3 ชวโมง และ 1050ซ เปนเวลา 1

ชม. สวนในเนอเยอหอยเชอร นาตวอยางข างตน มาสกดดวยสารละลายกรดไนตรกเขมขน :กรดเปอรคลอรกเขมขน

(2:1 โดยปรมาตร ) ปรบปรมาตรและทาการกรองตวอยางผานกระดาษกรอง (Whatman No. 42) กอนวเคราะหหา

ปรมาณโลหะหนกโดยใชเครอง Flame Atomic Absorption Spectrophotometer (Variance, Spectra 55A) ทาการ

ตรวจวดปรมาณโลหะหนกในอวยวะสวนตางๆ ทก 30 วน

4) การศกษาพยาธสภาพของหอยเชอร ศกษาการเปลยนแปลงพยาธสภาพของเนอเยอหอยเชอรในอวยวะสวน

ทางเดนอาหาร หงอก ตบและตอมสรางนายอย ในวนท 90 ซงมวธการดงน

นาหอยเชอรจากการทดลอง (ตวอยางสด ) มาแยกเปลอกออก ทาการผาตดหอยโดยตดสวนแผนเทาหรอ

กลามเนอออก เปดสวนแมนเทล แยกเหงอกออกมา แลวทาการผาตดอวยวะภายในไดแก ลาไส และตบออกมา นา

เหงอก ลาไสและตบของหอยมาใสในนายาบแอง (Bouin’s solution) เปนเวลา 24 ชวโมง ลางนายาบแองออกดวย 70%

แอลกอฮอล เอานาออกจากเนอเยอโดยใสในแอลกอฮอลความเขมขนตางๆ จากนอยไปหามาก (10%, 30%, 50%,

70%, 95%, 100%) แลวนาไปใสในสารละลายไดออกแซน (Dioxan) เปนเวลา 24 ชวโมง นาเนอเยอออกมาฝงใน

พาราฟน (paraffin) ตดเนอเยอทความหนา 5 ไมครอนดวยเครองตดชนเนอ (microtome) และนามายอมสดวยสฮมา

ทอกไซลน -อโอซน (hematoxylin-eosin) แลวจงศกษาดวยกลองจลทรรศนแบบเลนสประกอบ (compound light

microscope) วเคราะหการเปลยนแปลงทางพยาธสภาพของอวยวะตางๆในหอย เชอร ดวยวธพาราฟนและตรวจสอบ

ดวยกลองจลทรรศน

ตารางท 5.2.5 คณภาพนา ปรมาณแอมโมเนยและปรมาณไนไตรท ในอางแกวทเลยงหอยเชอรกลมตางๆ

กลมทดลอง pH Dissolved Solid (ppm)

DO (ppm) Conductivity (ms/cm.)

Alkalinity (ppm)

Ammonia (ppm)

Nitrite (ppm)

ดนตะกอนจากบงบอระเพด

5.8-5.9 0.47-0.66 7.09-7.32 0.89-1.24 9.9-12.6 0.37-0.57 2.27-2.70

ดนตะกอนควบคม

7.9-8.0 0.33-0.35 7.31-7.36 0.62-0.65 42.3-50.4 0.39-0.48 1.81-2.05

5.2.4 ศกษาผลกระทบของโลหะหนกทองแดงทมตอหอยเชอรในหองปฏบตการ

เนองจากปรมาณทองแดงทพบในดนตะกอนจากบรเวณคลองยอยของบงบอระเพด (คลองหวยหน คลองพนม

เศษ และคลองประมง) มปรมาณสงกวาคามาตรฐานและมการสะสมในเนอเยอหอยเชอรเปนปรมาณมาก ประกอบกบ

ทองแดงเปนโลหะหนกทเปนสวนประกอบของ CuSO4 ซงเปนยาฆาหอยดวย ดงนน คณะผวจยจงไดศกษาผลกระทบ

ของทองแดงตอการสะสมและพยาธสภาพของหอยเชอรในหองปฏบตการโดยแบงการทดลองยอยดงน

11

1) ศกษาพษเฉยบพลนของ Cu ตอหอยเชอร จากการศกษาหาคาความเปนพษเฉยบพลน (96h - LC50) ของ Cu

โดยวธ static โดยทดลองในอางแกวทรงกลมขนาดเสนผานศนยกลาง 20 ซม. สง 18 ซม. แตละการทดลองม 3 ซ า

เตมนากลนอางละ 2 ลตร ในแตละอางใสหอยเชอรอายประมาณ 2.5 เดอนขนาด 2-2.5 ซม. จานวน 10 ตว พบวาคา

Range finding test มคาอยระหวาง 0 – 2.0 มก/ล หลงจากนนไดทาการทดลอง definitive test และวเคราะหหาคาความ

เปนพษเฉยบพลนของ Cu ในเวลา 96 ชม โดยวธ probit (SPSS version 15.0)

2) ศกษาการสะสมของโลหะหนกทองแดงในเนอเยอหอยเชอร เลยงหอยเชอรทความเขมขนคา 96h - LC50

(0.16 มก/กก) เปนเวลา 96 ชม. เกบหอยเชอรทตายระหวางการทดลองออก เมอครบ 96 ชม. เกบหอยเชอรทยงมชวต

แยกสวนหอยเชอรออกเปน สวนเทา เหงอก ทางเดนอาหาร และตอมยอยอาหาร อบทอณหภม 70°ซ เปนเวลา 3 วน

ชงนาหนกและสกดดวยสารละลายกรดไนตรกเขมขน :กรดเปอรคลอรกเขมขน (2:1 โดยปรมาตร) ปรบปรมาตรและ

ทาการกรองตวอยางผานกระดาษกรอง (Whatman No. 42) กอนวเคราะหหาปรมาณโลหะหนกโดยใชเครอง Flame

Atomic Absorption Spectrophotometer (Variance, Spectra 55A)

3) ศกษาพยาธสภาพในเนอเยอหอยเชอรดวยกลองจลทรรศน เกบตวอยางหอยเชอรทยงมชวตจากการทดลอง

ในขอ 2 แยกเนอเยอออกเปนเหงอก ทางเดนอาหาร และตอมยอยอาหาร เตรยมสไลดถาวร และยอมส ดงรายละเอยด

ใน 5.2.2 ขอ 4)

4) ศกษาพยาธสภาพในเนอเยอหอยเชอรดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอน เกบตวอยางหอยเชอรทยงมชวตจาก

การทดลองในขอ 2 แยกเนอเยออกเปน หลอดอาหาร ลาไส และไสตรง ตดชนเนอใหมขนาดหนาประมาณ 1-2 มม

รกษาสภาพของเนอเยอในสารละลายกลตารลดไฮดความเขมขน 2.5% และ สารละลายออสเมยมเตตรอกไซดตวาม

เขมขน 1% (1% osmium tetroxide) ตามลาดบ ดงนาออกจากเนอเยอโดยใชสารละลายแอลกอฮอลความเขมขนตางๆ

จากนนนาไปใสในสารละลาย propylene oxide/resin นาเนอเยอมาฝงใน resin ตดเนอเยอทความหนา 250-500 A0

โดยใชเครองอลตราไมโครโตม (Ultra microtome) วางชนเนอเยอ บนกรดทองแดง ยอมสเนอเยอดวยสารละลาย

uranyl acetate และ lead citrate ตามลาดบ จากนนนาไปสองดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราด

(transmission electron microscope, JEX-100SX) และบนทกภาพ

5) ศกษาการเปลยนแปลงของเอนไซมตวบงช (bioindicator) ในเนอเยอหอยเชอร ทาการทดลองเลยงหอยเชอร

ในสารละลาย Cu ความเขมขน 0.16 มก/ล (96h-LC50) เกบตวอยางหอยเชอร ชวโมงท 2, 6, 12, 24 และ 48 แยกเนอเยอ

หอยออกเปนสวนเหงอก กลามเนอเทา และอวยวะภายใน บดตวอยางในสารละลายโซเดยมฟอสเฟต บบเฟอร (100

mM, sodium phosphate buffer, pH 7.2) นาไปหมนเหวยงทความเรว 10000 x g อณหภม 40C เกบสารละลายสวนใส

ไปทาการวเคราะหการทางานของเอนไซมตางๆ ดงน

Acetylcholinesterase (AChE) ผสมสารละลายทสกดจากเนอเยอหอยกบสารละลาย DTNB ความเขมขน 0.36

mM ในสารละลายบพเฟอร (100 nM sodium phosphate buffer, pH 8.0) จากนนเตม assay buffer ( 10 ml ATChI ใน

100 nM sodium phosphate buffer, pH 8.0) วดคาการดดกลนแสงทความถ 412 nm ทก 30 วนาทเปนเวลา 2 นาท

คานวณอตราการเกดปฏกรยาไดดงน

อตราการเกดปฏกรยา = คาการดดกลนแสงทเปลยนแปลง/dilution factor 13,600

13, 600 M-1 cm-1 คอคา molar extinction coefficient สาหรบ DTNB

Catalase (CAT) ผสมสารละลายทสกดจากเนอเยอหอยกบ สารละลายบบเฟอร ( 50 mM

potassium phosphate buffer, pH 7.0) จากนนเตม H2O2 และวดคาการดดกลนแสงทความถ 240 nm เปนเวลา 15

วนาท คานวณการเกดปฏกรยาไดดงน k = 92.3/dt)(a/b)log(A1/A2)

k = การเกดปฏกรยา

12

A1, A2 = คาการดดกลนแสงทวนาท 0 และ 15

a = dilution factor

b = mg total protein sample

Glutathione-s-transferase (GST) ผสมสารละลายทสกดจากหอยเชอรดวยสารละลายบพเฟอร ( 100 mM

potassium phosphate, pH 6.5, 0.1 % Trion-X 100, 1 mM CDNB, 2 mM reduced-glutathione) วางไวทอณหภม 250C

เปนเวลา 1 นาทกอนทาการวดคาการดดกลนแสง วดคาการดดกลนแสงทความถ 340 nm ทก 30 วนาท เปนเวลา 3

นาท คานวณปฏกรยาของ GST โดยใชสตร

อตราการเกดปฏกรยา = A340(T 3 min) – A340 (T0min)x dilution factor

Extinction coefficient (0.0096 µM-1 cm-1)

Lipid peroxidase (LPO) ผสมสารละลายทสกดจากหอยเชอรดวยสารละลาย TBARS (3.75% trichoroacetic

acid, 0.05N HCl, 9.25% thiobarbituric acid, 0.03% butylated hydroxypropane) วดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน

535 nm สรางกราฟมาตรฐานโดยใช 1,1,3,3-tetramethoxypropane ทความเขมขน 0, 0.625, 1.25, 2.5, 5, 10 และ 20

µM เปรยบเทยบคาการดดกลนแสงของตวอยางกบกราฟมาตรฐาน

5.2.5 ศกษาผลกระทบของการใชสารกาจดศตรพชตอประชากรนกนา

1) กาหนดจดเกบตวอยางนก ทาการเกบตวอยางตางๆ ในบงบอระเพดจากจดเกบตวอยางจานวน 10 จด ดงรป

ถายดาวเทยมของบงบอระเพด (รปท 5.1)

2) เกบตวอยางนก ทาการเกบรวบรวมตวอยางนกจากโครงการแผนการป องกนและควบคมโรคในสตวปก

ธรรมชาต (โรคไขหวดนก) กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ในพนทบงบอระเพดตามจดเกบตวอยาง ทาการ

ลอกหนง และผาลาตวเพอนาตบออกจากตวนก นาตบทไดจากตวนกมาทาการหอดวยอลมนมฟอยด บรรจลงใน

ถงพลาสตก แลวนาไปแช ในกระตกนาแขงซงคลกดวยเกลอเมด เมอมาถงหองทดลอง นาตวอยาง ทงหมดเกบในตแช

ทอณหภม -20 องศาเซลเซยส

3) สกดสารมพษประเภทออรแกโนคลอรนจากตบนก

- นาตวอยางตบนก ตวอยางละ 0.4-2.5 กรม มาบดคลกเคลากบ anh.Na2SO4 ในอตราสวน 1 : 4 โดยใช motar

และ pestle เพอดดนาในตวอยางใหแหง

- นาตวอยางแหงไปสกดไขมนโดยใชเครอง soxhlet extractor ดวย เฮกเซน และ อะซโตน ในอตราสวน 4 : 1 ให

ไดปรมาตร 140 มลลลตร เปนตวทาละลายเปนเวลา 2 ชวโมง

- นาถวย เฮกเซน และ อะซโตน ทมไขมนละลายอยไประเหยดวยเตาอบทอณหภม 40 องศาเซลเซยส ใหเหลอ

ปรมาตรประมาณ 5 มลลลตร นาไปทาความสะอาดโดยใชกรดซลฟรก 40% ปรมาตร 2.5 มลลลตร หยดลงไปในตว

ทาละลายทมไขมนละลายอยจนใส ตงทงไวจนแยกชน ดดเฉพาะ ดานบนเกบใสหลอดบรรจสารเคม นาไปทาใหแหง

ภายใต nitrogen stream

- ปรบปรมาตรอกครงดวย นอรมลเฮกเซนปรมาตร 2 มลลลตร ทาความสะอาดตวอยางโดยการกรองผาน filter

nylon (0.2 µm, sterile-EO, nonpyrogenic, hydrophilic, ChromTech, USA) ปรบปรมาตรใหแนน อนแลวนาไป

วเคราะหดวยเครองแกสโครมาโตกราฟ

4) วเคราะหสารประเภทออรแกโนคลอรนในตวอยางนก

- ทาการฉดชดสารละลายมาตรฐานของสารออรแกโนคลอรน 17 ชนด ประกอบดวย Aldrin 4,4’-DDD 4,4’-

DDE 4,4’-DDT Dieldrin alpha-Endosulfan beta-Endosulfan Endosulfan-sulfate Endrin Endrin aldehyde alpha-HCH

beta-HCH gamma-HCH delta-HCH Heptachlor Heptachlor-exo-epoxide(cis-,isomerB) และ Methoxychlor

13

- ทาการฉดสารละลายทสกดไดตามลงไป จะไดกราฟทมยอดสงสด (peak) ของสารละลายมาตรฐาน วดคาท

สารละลายมาตรฐานแตละชนดโดยใชเวลาในการเคลอนทจากจดทฉดสารตวทาละลายถงจดทกราฟมยอดสงสด

เรยกวา คารเทนชนไทม สารออรแกโนคลอรนแตละชนดมคาแตกตางกน

- ทาการฉดสารทสกดจากตวอยางนก ทาการเปรยบเทยบยอดสงสดของ กราฟกบสารละลายมาตรฐานกจะได

ชนดของสารออรแกโนคลอรนในสารละลายจากตวอยางนก

5) วเคราะหหาปรมาณความเขมขนของสารออรแกโนคลอรน

คานวณปรมาณความเขมขนของสารละลายตวอยางทสกดได จากสตร

ความเขมขนของสารออรแกโนคลอรนในตบนก (ppm) M1V1= M2V2

M1 = นาหนกสดของตบ (g)

V1 = คาความเขมขนของสารสกดได (ng/1µl)

M2 = 1 g

V2 = คาทตองการหา (ppm)

5.3 ศกษาการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพในพนทชมนาบงบอระเพด โดยศกษา

5.3.1 ศกษาความหลากหลายและการกระจายพนธของพรรณไมในพนทชมนาบงบอระเพด และผลกระทบ

ของการใชพนทรอบบงเพอการเกษตรตอการเปลยนแปลงของชนดพรรณไมนาทองถนและพรรณไม

1) ทาการสารวจและเกบตวอยางพรรณไมนา ตามเวลาทกาหนด บนทกภาพ ศกษาลกษณะทางสณฐานวทยา

ระบชนด และจดทาคาบรรยายลกษณะทางพฤกษศาสตร และการใชประโยชน พรอมทงจดทาตวอยางแหง

(herbarium specimen) เกบไวท สวนหลวง ร. ๙ เพอการอางอง

2) เกบตวอยางดอกออนหรอรากของพชนา และนามาศกษาความหลากหลายทางพนธกรรมและความผดปกต

ของโครโมโซม ดวยวธสควอช (squash) บนทกภาพ วเคราะหความผดปกต และจานวนโครโมโซม

5.3.2 ศกษาการใชประโยชนจากสาหรายนาจดขนาดเลกเพอพฒนาเปนวตถดบในกระบวนการไบโอดเซล

1) คดแยกและเพาะเลยงสาหรายขนาดเลก เพอคดเลอกสายพนธทเหมาะสมในการพฒนาเปนวตถดบใน

กระบวนผลตไบโอดเซล

เกบตวอยางสาหราย โดยใชวธลากถงแพลงกตอนขนาด 20 ไมครอน ทบรเวณผวนาตามแนวนอน ถายนาออก

จากกระบอกเกบแพลงกตอน ใสลงในขวดเกบตวอยาง เพอทาการคดแยกและจาแนกสายพนธ

แยกเชอสาหรายใหบรสทธ ใชวธเพาะเชอบนอาหารวน (agar pour plate) โดยการเทนาตวอยางลงบนผวของ

อาหารวน ภายใน 5-7 วนจะมโคโลนสาหรายเกดขน จงใชมดสะอาดตดวนเปนชนเลกๆ นาไปเลยงในหลอดแกวทม

สารอาหาร

จาแนกชนดของสาหราย สาหรายแตละตวอยางจะถกสงไปตรวจสอบและวเคราะหหาสายพนธทสถาบนวจย

วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (วว.) ซงมการศกษาลกษณะของสาหรายภายใตกลองจลทรรศนและ

เปรยบเทยบกบเอกสารทใชในการจดจาแนก

เพาะเลยงสาหรายขนาดเลก ภายใตสภาวะของหองปฏบตการ เตรยมอาหารเลยงเชอจากสารอาหารและสารเคม

ตางๆ ทมการเทยบสดสวนและวดปรมาณของสารประกอบตางๆเรยบรอยแลว หลงจากนนจงใสนากลนลงไปใหได

ปรมาตรทกาหนดไว สาหรายทคดแยกไดจะนามาเลยงภายในหองปฏบตการดวยอาห ารเลยงเชอทประกอบดวย

สารอาหารทจาเปนตางๆ สตรอาหารทใชสาหรบการเพาะเลยงประกอบดวย อาหารสตร 3N BBM Kuhl และ N8 การ

14

เพาะเลยงสาหรายในหองปฏบตการจะมการควบคมสภาวะแวดลอมโดย ใหแสงดวย หลอดฟลออเรสเซนต (TLD-

36W/835, Philips) ทความเขมแสงประมาณ 5,000 ลกซ โดยมแหลงกาเนดแสงอยทางดานบน ใหแสงอยางตอเนอง

เปนเวลา 24 ชวโมง อณหภมของหองปฏบตการเพาะเลยงจะถกควบคมใหอยในชวง 25±2 องศาเซลเซยส การ

เพาะเลยงแบบเตมอากาศ กาหนดอตราการไหลของอากาศเทากบ 450 มล /นาท โดยไมมการเพมกาซ

คารบอนไดออกไซด

วดการเจรญเตบโต ทาไดโดยวดความขนของอาหารเลยงเชอ ซงเปนการวดการเจรญของสาหรายโดยทใช

หลกการวดคาความขนของอาหารเลยงหรอคาการดดกลนแสง โดยใชเครองสเปกโตรโฟโตมเตอร ทความยาวคลน

680 นาโนเมตร

วเคราะหปรมาณนามนภายในเซลล ของสาหรายจะถกเกบและถกนามาหาคาปรมาณนามนโดยนาตวอยางเซลล

แหงมาสกดดวยสารละลายคลอโรฟอรมตอเมทานอล ในอตราสวนของปรมาตรเทากบ 1:2 ตามวธของ Bligh and

Dyer เมอระเหยคลอโรฟอรมและเมทานอลออกแลวนาหนกทไดจะเปนนาหนกของไขมนทสกดได

การคานวณ Lipid content (%) = นาหนกของ Lipid x 100

นาหนกของตวอยางสาหรายทใช

วเคราะหสวนประกอบของกรดไขมน โดยใชวธ แกสโครมาโตกราฟฟ (Gas Chromatography) ซงไขมนจาก

สาหรายทสกดไดนนจะตองผานกระบวนการทรานเอสเตอรฟเคชน (Transesterification) จากขนตอนนกรดไขมนท

ไดจะถกเตมหมเมทธล กอนนาไปวเคราะหดวยเครอง GCMS

2) การปรบปรงสภาวะแวดลอม และสวนประกอบของสตรอาหาร 3N-BBM ใหเหมาะสมตอการเจรญและการ

ผลตนามนของสาหรายขนาดเลก C. humicola

สตรอาหารจะมองคประกอบของธาตอาหารในสดสวนทตางกน สวนประกอบหลกประกอบดวย กลมธาต

อาหารหลก เชน คารบอน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส หรอ โพแทสเซยม เปนตน สวนธาตอาหารรอง ไดแก เหลก สงกะส

ซลกา โบรไมด ทองแดง ไอโอดน และโบรอน เปนตน จากผลการเปรยบเทยบการเจรญและปรมาณนามนของ

สาหรายสเขยว 3 ชนด ทคดแยกได ทาใหสามารถคดเลอกสายพนธสาหรายขนาดเลกทมศกยภาพในการเปนวตถดบ

ในกระบวนผลตไบโอดเซล คอ สาหรายสเขยว Chlorococcum humicola โดยองคประกอบของสตรอาหารทเหมาะสม

ทสด คอ อาหารสตร 3N-BBM ซงใหอตราการผลตนามนตอวนสงถง 0.026 กรมตอลตรตอวน ดงนน จงศกษาปจจย

อนๆทมผลตอการเพมปรมาณชวมวลและการสะสมนามนของสาหรายชนดนในระดบหองปฏบตการ ไดแก

ศกษาผลของความเปนกรดเปนดาง เลยงสาหรายนาจด C. humicola ในอาหารสตร 3N-BBM ปรมาตร 450

มลลลตร โดยปรบความเปนกรดเปนดางเรมตนเทากบ 5, 6, 7, 8, 9, และ 10

ศกษาผลของการปรบลดปรมาณไนโตรเจนในอาหารสตร 3N-BBM ในอาหารสตร 3N-BBM ไนโตรเจนจะอย

ในรป NaNO3 โดยมปรมาณดงตารางท 5.3.2.1. ทาการเลยงสาหรายนาจด C. humicola ในอาหารสตร 3N-BBM

ปรมาตร 450 มลลลตร ในอาหารทมปรมาณ NaNO3 แตกตางกนดงน 0.750 (Control), 0.600, 0.450, 0.300, 0.150

กรมตอลตรและไมเตม NaNO3

ศกษาผลของการปรบลดปรมาณฟอสฟอรส ในอาหารสตร 3N-BBM ในอาหารสตร 3N-BBM ฟอสฟอรสจะ

อยในรป K2HPO4 และ KH2PO4 (ตารางท 5.3.2.2) และเนองจากสารประกอบฟอสเฟตทเตมลงไปนอกจากจะเปน

แหลงของฟอสฟอรสแลว K2HPO4 และ KH2PO4 ยงทาหนาทเปนบฟเฟอรทชวยควบคม pH อกดวย ดงนนการปรบ

ปรมาณฟอสเฟตจงตองปรบใหมสดสวนคงท เลยงสาหรายนาจด C. humicola ในอาหารสตร 3N-BBM ปรมาตร 450

มลลลตร ในอาหารทมปรมาณ K2HPO4/KH2PO4 แตกตางกนดงน 0.075/0.175 (Control), 0.056/0.131, 0.038/0.0875,

0.019/0.044 กรมตอลตร และไมเตมฟอสเฟต

15

ตารางท 5.3.2.1 ปรมาณสารอาหารตางๆทเปนสวนประกอบของอาหารสตร 3N-BBM

สารอาหาร ปรมาณสารอาหารในสตร 3N-BBM (final medium)

NaNO3

KH2PO4

K2HPO4

CaCl2

FeCl3·6H2O

ZnCl2

Na2MoO4·2H2O

MgSO4

NaCl

MnCl2·4H2O

CoCl2·6H2O

Na2EDTA

0.750 g/l

0.175 g/l

0.075 g/l

0.025 g/l

0.852 µg/l

0.030 µg/l

0.024 µg/l

0.045 mg/l

0.025 g/l

0.246 µg/l

0.012 µg/l

4.5 µg/l

ตารางท 5..3.2.2 ชนดและปรมาณวตามนตางๆทเปนสวนประกอบของอาหารสตร 3N-BBM

วตามน ปรมาณสารอาหารในสตร 3N-BBM (final medium)

B1 (Thiamin hydrochloride)

B12 (Cyanocobalamin)

0.1525 µg/l

0.1250 µg/l

ตารางท 5.3.2.3 สวนประกอบและปรมาณของสารประกอบแตละชนดในสารละลาย trace element

Trace element compositions Concentrations (g/l)

Na2EDTA

FeCl3·6H20

MnCl2·4H20

ZnCl2·6H20

CoCl2·4H2O

Na2MoO4·2H2O

0.75

0.097

0.041

0.005

0.002

0.004

ศกษาผลของการปรบลดวตามนในอาหารสตร 3N-BBM ปรบปรมาณวตามน B1 และ B12 ซงเปนวตามนท

เปนองคประกอบของอาหารสตร 3N-BBM โดยจะมปรมาณแตกตางกนดงตาราง ท 5..3.2.3 โดยแบงออกเปน 4

กลม ไดแก

1. กลมทเตมทงวตามน B1 และ B12,

2. กลมทเตมเฉพาะวตามน B1,

3. กลมทเตมเฉพาะวตามน B12, และ

4. กลมทไมเตมวตามน

ศกษาผลของการปรบลดปรมาณของ MgSO4 ในอาหารสตร 3N-BBM โดยการเตม MgSO4 ลงในอาหาร3N-

BBM สตรปกตคอ 0.075 กรมตอลตร ในการทดลองน MgSO4 จะถกปรบใหมความเขมขนสดทายในอาหารจานวน 4

ระดบ ความเขมขน ไดแก 0.075 (control) 0.05 0.025 กรมตอลตร และไมมการเตม MgSO4

16

ตารางท 5.3.2.4 สวนประกอบและความเขมขนของสารแตละชนด ชดการทดลอง combined nutrients ทง 5 แบบ

Treatments

1 (control) 2 3 4 5

NaNO3 (g/l) 0.75 0.60 0.60 0.30 0.30

K2HPO4 : KH2PO4 (g/l) 0.075:0.175 0.038:0.088 0.056:0.131 0.038:0.0878 0.056:0.131

MgSO4 (g/l) 0.075 0.050 0.050 0.050 0.050

CaCl2 (g/l) 0.025 g/l 0.015 0.015 0.015 0.015

NaCl (g/l) 0.025 0.005 0.005 0.005 0.005

Trace element solution (ml/l)

6 2 2 2 2

ศกษาผลของการปรบลดปรมาณของ CaCl2 ในอาหารสตร 3N-BBM โดยการเตม CaCl2 ลงในอาหาร3N-BBM

สตรปกตคอ 0.025 กรมตอลตร ในการทดลองน CaCl2 จะถกปรบใหมความเขมขนสดทายในอาหารจานวน 6 ระดบ

ความเขมขน ไดแก 0.025 (control) 0.02 0.015 0.01 0.005 กรมตอลตร และไมมการเตม CaCl2

ศกษาผลของการปรบลดปรมาณของเกลอ NaCl ในอาหารสตร 3N-BBM โดยารเตมเกลอลงในอาหาร 3N-

BBM สตรปกตคอ 0.025 กรมตอลตร ในการทดลองน NaCl จะถกปรบใหมความเขมขนสดทายในอาหารจานวน 6

ระดบ ความเขมขน ไดแก 0.025 (control) 0.02 0.015 0.01 0.005 กรมตอลตร และไมมการเตม NaCl

ศกษาผลของการปรบลดความเขมขนของสารประกอบ trace element ในอาหารสตร 3N-BBM ในอาหาร 3N

BBM สตรปกตจะมสวนประกอบ 6 ชนด มความเขมขนแตกตางกนดงตารางท 5.3.2.3 และจะเตมสารละลายผสมของ

trace element ในปรมาณ 6 มลลลตรตอลตรของอาหารเหลว ในการทดลองนผวจยจะปรบลดปรมาณ trace element

ลงเปน 4 2 และ 0 มลลลตรตอลตร ตามลาดบ

3) ศกษาผลของการผสมสารอาหารตางๆ ทความเขมขนตางๆ

เมอนาผลการปรบลดลงความเขมขนสารอาหารทงหมดทมตออตราการเจรญจาเพาะตอวนของสาหราย C.

humicola มาคานวณเปรยบเทยบกบ control เพอคดเลอกสวนประกอบทเหมาะสมในขนตอไป ตารางท 5.3.2.4

- ความเขมขนของ NaNO3 ทจะนามาศกษาตอคอ 0.6 และ 0.3 กรมตอลตร

- ความเขมขนของ K2HPO4 ตอ KH2PO4 ทจะนามาศกษาตอคอ 0.056 ตอ 0.131 และ 0.038 ตอ 0.088 กรมตอ

ลตร

- ความเขมขนของ MgSO4 ทจะนามาศกษาตอคอ 0.05 กรมตอลตร

- ความเขมขนของ CaCl2 ทจะนามาศกษาตอคอ 0.015 กรมตอลตร

- ความเขมขนของ NaCl ทจะนามาศกษาตอคอ 0.005 กรมตอลตร

- ปรมาตรของ trace element ทจะนามาศกษาตอคอ 2 มลลลตรตอลตร

4) ศกษาการเพาะเลยงสาหรายสายพนธทคดเลอกแลวในระบบบอเปด

การศกษาในสวนนมจดประสง คเพอเพมอตราการผลตชวมวล และนามนของสาหราย C. humicola โดยพฒนา

ระบบการเพาะเลยงในระดบทใหญขน

วธการศกษา: เพาะเลยงสาหรายสเขยว C. humicola ดวยอาหารทมการปรบความเขมขนของสารอาหารจาเปน

ตางๆ ซงในอาหารเลยงเชอ 1 ลตร จะประกอบดวย NaNO3 0.3 กรม K2HPO4 0.0375 กรม KH2PO4 0.0875 กรม

17

MgSO4 0.05 กรม CaCl2 0.015 กรม NaCl 0.005 กรม Na2EDTA 0.25 มลลกรม FeCl3•6H20 32.33 ไมโครกรม

MnCl2•4H20 13.67 ไมโครกรม ZnCl2•6H20 1.67 ไมโครกรม CoCl2•4H2O 0.67 ไมโครกรม Na2MoO4•2H2O 1.33

ไมโครกรม โดยปจจยทจะทาการทดลองและเปรยบเทยบม 2 ปจจย คอ ความเขมแสง (2,500 และ 7,500 ลกซ) และคา

ความเปนกรดเปนดาง (5 และ 7)

สภาวะแวดลอมในการเพาะเลยงสาหราย: เพาะเลยงสาหรายในบอเปด (race way pond) ททาจากโลหะแส

ตนเลส มความจ 110 ลตร (กวาง 60 เซนตเมตร ยาว 1.8 เมตร และสง 30 เซนตเมตร) ใหแสงดวยหลอดฟลออเรส

เซนต โดยมแหลงกาเนดแสงอยทางดานบน ใหแสงอยางตอเนองเปนเวลา 24 ชวโมง อณหภมของหองปฏบตการ

เพาะเลยงจะถกควบคมใหอยในชวง 25±2 องศาเซลเซยส การเพาะเลยงแบบเตมอากาศ ดวยกงหนตนา (paddle wheel)

กาหนดอตราการไหลของมวลนาเทากบ 7 เซนตเมตรเมตร/วนาท รปแบบการเพาะเลยงสาหราย ลกษณะการเลยงจะ

เปนแบบกะหรอแบบแบทช (Batch) โดยจะเลยงสาหรายไปเปนเวลา 15 วน กาหนดใหมความลกจาก ผวนาเทากบ 15

เซนตเมตร ตลอดการทดลอง

การเกบผลและวเคราะหผล: ระหวางการเพาะเลยงตลอด 15 วน ทาการวดการเจรญเตบโต และปรบคา pH ให

คงท (5 และ 7) ทกวน วเคราะหปรมาณนามนทกๆ 3 วนของการเพาะเลยง

5.3.3 ศกษาการใชประโยชนจากสาหรายนาจดขนาดใหญและพชนาบางชนด

1) สารวจและเกบตวอยาง

ทาการสารวจและเกบตวอยางสาหรายขนาดใหญและพชนาบางชนด จากจดเกบตวอยางทงหมด (ตามขอ 5.3.4)

เกบตวอยางโดยวธตกดวยกระชอน ใชกรรไกรตดแตงสวนทไมตองการออก ลางทาความสะอาด นามาหอดวยใบบว

เพอคงความชมชน ไมเฉาระหวางการเดนทางมาทหองปฏบตการ ทาการคดเลอกสวนทเสยหายจากการเดนทางออก

เชน สวนทเนา ชา จากนนลางทาความสะอาด ชงนาหนกตวอยางทได นาไปผงลม ไมใหถกแสงแดดโดยตรงหรออบ

ใหแหง ชงนาหนกตวอยางทได ตรวจสอบลกษณะของตวอยางและเลอกศกษา สาหรายขนาดใหญไดแก สาหราย

เทา (Spirogyra sp.) สาหรายไฟ (chara sp. ) และสาหรายสเขยวแกมนาเงน (Oscillatoria sp.) พชนาไดแก สาหราย

หางกระรอก (Hydrilla verticillata), สาหรายเสนดาย (Najas sp.) และสาหรายขาวเหนยว (Utricularia aurea Lour.)

2) เตรยมสารสกดหยาบ (crude extract)

นาตวอยางทแหงแลว มาบดดวยเครองบด จากนนชงตวอยางแหงมาตวอยางละ 5 กรม ใสใน Erlenmeyer flask

250 มลลลตร ละลายดวย 95%ethanol, 95% methanol หรอ 100% diethyl ether จานวน 100 มลลลตร ปดปาก flask

ดวยกระดาษฟอรยแลวปดทบดวยพาราฟน นามาสกดดวยวธการหมก (maceration) เปนเวลา 24 ชม. (นาไป shake

เปนเวลา 6 ชม. และตงทงไว 18 ชม.) กรองดวยกระดาษกรอง whatman เบอร 1 แลวทาใหสารละลายใหแหง ดวย

เครอง hot-air oven ทาการชงนาหนกสารสกดทได

3) วเคราะหฤทธตานอนมลอสระ (antioxidant )

ทาการวเคราะหฤทธตานอนมลอสระโดยวธ 2, 2-diphenyl-1-picryhydrazyl (DPPH) radical scavenging

capacity assay (Brand-Williams et al. 1995) เตรยมสาร DPPH 3 มลลกรม ในเมทานอลปรมาณ 50 มลลลตร (เตรยม

สดในวนทมการวเคราะห ) วดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 510 นาโนเมตร อาศยหลกการการวดคาของ

สารละลาย DPPH ทหลงเหลออย หลงจากทไดทาปฏกรยากบสารสกดทตองการหา ฤทธตานอนมลอสระเปนเวลา 30

นาท โดยวดดวยเครอง Microplate reader ปฏกรยาทเกดขนทาใน 96-well plate โดยใชสารละลาย DPPH 100

ไมโครลตร ทาปฏกรยากบสารละลายตวอยางทสกดไดปรมาณ 100 ไมโครลตร เมอทงไวในทมดใหเกดปฏกรยา 30

นาท แลวจงวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 510 นาโนเมตร โดยในแตละเพลทจะตองมหลมทมสารละลายไว

18

ตามนซกบสารละลาย DPPH และตวทาละลายกบสารละลาย DPPH ดวยเสมอ เพอใชเปนตวแปรควบคม คานวณหา

คาเปอรเซนตการกาจดอนมลอสระของ DPPH ดงน (Jayaprakasha et al., 2008)

% inhibition = คาการดดกลนแสงของตวทาละลาย– คาการดดกลนแสงของสารทดสอบ X 100

คาการดดกลนแสงของตวทาละลาย+ DPPH

4) วเคราะหฤทธตานแบคทเรย

ทาการวเคราะหฤทธตานแบคทเรย 8 ชนด เปน แบคทเรยแกรมบวก ไดแก Staphylococcus aureus 980 และ

Staphylococcus aureus ATCC 25923 ซงทาใหเกดหนอง ฝ แผลพพอง เนอเยอรอบเลบอกเสบและสว Bacillus

cereus เปนสาเหตของการเกดโรคอจจาระรวง สวนแบคทเรยแกรมลบ ไดแก Pseudomonas aeruginosa ซงปนสาเหต

ของการเกด ฝ หนองตางๆ การตดเชอในแผลนารอนลวกหรอไฟลวก Escherichia coli เปนสาเหตของการเกดโรค

อจจาระรวง Salmonella typhi เปนสาเหตของโรคไขไทฟอยด โรคทองเดน ลาไสอกเสบ Serratia marcescen เปน

สาเหตของโรคปอดอกเสบ และ แบคทเรยทกอโรคในพช Pectobacterium carotovorum เปนแบคทเรยแกรมลบทเปน

สาเหตของโรคหวเนา ใบหงก ไหม ในพช เชน แครอท หวหอม วเคราะหโดยวธ disc diffusion assay (Collins et al.

1995) เตรยมแบคทเรย ใน Mueler Hinton medium ซงเลยงขามคน แลวทาการเจอจางใหได OD ทความยาวคลน 625

nm เทากบ 0.1 (ซงมคาเทยบเทาโดยประมาณ 107 cfu/ml) นาแบคทเรยทเจอจางปรมาตร 100 µl ไปกระจายใหทว

Mueller-Hinton agar plate หลงจากนนนา AA disc ขนาด 6 mm (whatman) ทไดผานการหยดสารสกดหยาบ ปรมาตร

20 µl หรอ 100 % methanol และ 50 mg/ml ampicillin ปรมาตร 20 µl ซงใชเปน negative และ positive control นามา

วางบน Mueller-Hinton agar plate ทมผานการเกลยแบคทเรยแลว จากนนบมเชอทอณหภม 37°C เปนเวลา 24

ชวโมง บนทกผลการตานแบคทเรย โดยการวดเสนผานศนยกลาง ของ inhibition zone (หนวยเปนมลลเมตร)

วเคราะหหาคาความเข�มขนตาสดทสามารถยบย งแบคทเรย (minimum inhibitory concentration MIC assay) ซง

ดดแปลงจากวธของ Eloff (1998) โดยใช 96 well plate นาสารสกดหยาบมาทาใหเจอจางแบบ serial dilution ใหม

ความเขมขนสดทายประมาณ 2 −0.0156 mg ใน Mueler Hinton medium ปรมาตร 150 µl ใช methanol ตวามเขมขน

100 % และ ampicillin 50 mg/ml ปรมาตร 20 µl เปน negative และ positive control ตามลาดบ จากนนนาแบคทเรยท

เตรยมเชนเดยวกบวธขางตนปรมาตร 50 µl มาผสมและบมทอณหภม 37°C เปนเวลา 24 ช.ม. เมอครบกาหนดใหเตม

0.2 mg/ml p-iodonitrotetrazolium violet ปรมาตร 40 µl เพอทาใหเกดปฏกรยาเปนเวลา 2 ชวโมงท 37°C หาคา MIC

โดยวดความเขมขนตาสดทไมเกดปฏกรยา กบ p-iodonitrotetrazolium violet (ใหผลเปนสแดง) เมอเทยบกบกลม

negative control

5.3.4 วเคราะหคณภาพนาจากแหลงเกบตวอยาง ตรวจวเคราะหคณภาพนาตามรายละเอยดตางๆ ดงแสดงไว

ในตารางท 5.3.4.1 จากจดเกบตวอยางทงหมด 8 จด ประกอบดวย

จดเกบตวอยางท 1 บานหวยหน

จดเกบตวอยางท 2 แหลมนา /เกาะตาเรอง

จดเกบตวอยางท 3 เนนระฆง

จดเกบตวอยางท 4 เขาพนมเศษ

จดเกบตวอยางท 5 ประมงเชงพาณชย

จดเกบตวอยางท 6 บอปลาทาดนแดง

จดเกบตวอยางท 7 ฝายเกา

และจดเกบตวอยางท 8 บานปวกสง

19

วเคราะหคณภาพนาดานเคม

ความเปนกรดเปนดาง (pH) ของนา วดโดยใช pH Meter

ความเปนดางของนา (Alkalinity) วเคราะหดวยวธ Phenolphthalein methyl orange indicator คานจะใช

หนวยเปน มลลกรมตอลตรเทยบกบแคลเซยมคารบอเนต (mg/l as CaCO3)

ตารางท 5.3.4.1 ขอมลการวเคราะหคณภาพของแหลงนาธรรมชาต

ดานกายภาพ ดานเคม ดานชวภาพ

1. ความลกของนา

2. ความลกทแสงสองถง

3. อณหภม

1. ความเปนกรดเปนดาง

2. ความเปนดาง

3. ปรมาณออกซเจนท

ละลายในนา

4. คา BOD

5. การนาไฟฟา

6. ปรมาณของแขงรวมท

ละลายในนา

7. ปรมาณไนไตรตท

8. ปรมาณไนเตรต

9. ปรมาณแอมโมเนยม

10. ปรมาณออรโธฟอสเฟต

1. แพลงกตอนพช

2. คลอโรฟลล เอ

คาออกซเจนละลาย (Dissolved Oxygen, DO) วเคราะหในการสารวจภาคสนามโดยใชอปกรณ DO meter

โดยคาออกซเจนในนาจะมหนวยเปน มลลกรมตอลตร

คา BOD วเคราะหดวยวธ Iodometric แบบ Azide modification method มหนวยเปน มลลกรมตอลตร

คาการนาไฟฟา (Conductivity) วดคาการนาไฟฟาโดยใชเครองมอภาคสนาม

ปรมาณของแขงรวมทละลายในนา (Total Dissolved Solid, TDS) ปรมาณของแขงรวมทละลายในนา ม

หนวยวดเปน มลลกรมตอลตร (mg/l) วเคราะหดวยวธ Gravimetric method โดยการนานาตวอยางไปกรองเอา

ของแขงทแขวนลอยอย (Suspended Solids) ออก นาไปใหความรอนจนนาระเหยหมด จะไดนาหนกของสาร

แขวนลอยทเหลออย

ปรมาณไนไตรตทในนา (Nitrite-Nitrogen) วเคราะหดวยวธ Colorimatric method

ปรมาณไนเตรตในนา (Nitrate-Nitrogen) วเคราะหดวยวธ Cadmium Reduction

ปรมาณแอมโมเนยมในนา (Ammonium-Nitrogen) วเคราะหดวยวธ Phenate method

ปรมาณออรโธฟอสเฟตในนา (Orthophosphate) วเคราะหโดยใชวธ Ascorbic acid

วเคราะหคณภาพนา ดานชวภาพ

วดปรมาณคลอโรฟลลจากแพลงกตอนซงสกดโดย 90 % aqueous acetone แลววดดวย Spectrophotometer

20

6. ผลการปฏบตงานทงหมด

6.1 การศกษาผลกระทบของระดบนาในฤดนาหลากหรอนาทวมตอการทดแทนของพชนาและตอการเลอกพนทอาศย

และพนทสรางรงวางไขของนก

6.1.1 การศกษาสภาพภมอากาศทสงผลตอระดบนา และการกกเกบนาในบงบอระเพด

จากขอมลสภาพภมอากาศในชวง 30 ป (ตงแตป พ .ศ. 2551 ถงป พ.ศ.2553) บรเวณสถานอตนยมวทยา จงหวด

นครสวรรค (รปท 6.1.1 ) พบวา บรเวณบงบอระเพดจะมชวงแหงแลงตงแตเดอนพฤศจกายนถงเดอนมนาคม และจะเรมมฝน

ตกเฉลยรายเดอนเกนกวาคาอณหภมเฉลยรายเดอนตงแตปลายเดอนมนาคม และมปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนสงกวา 100 มม.

ตอเดอน ตงแตกลางเดอนเมษายน ซงจะสงผลใหปรมาณนาในบงบอระเพดมปรมาณสงขน และจะมนาสวนหนงทหลากมา

จากทางตอนเหนอ ทาใหกรมประมงตองลดระดบการกกเกบนาในพนทบ งบอระเพดลง (รปท 6.1.2 ) นอกจากนในชวงเดอน

สงหาคมปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนมมากกวา 200 มม.ตอเดอน และจะมปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนสงสดในเดอนกนยายน

ซงจะสงผลใหระดบนาในพนทบงบอระเพดมปรมาณสงขน ซงอาจจะทาใหเกดนาหลากในชวงปลายเดอ นกนยายนหรอตน

เดอนพฤศจกายน จะทาใหระดบนาจะคงทวมตอไปจนถงเดอนธนวาคมหรอบางปอาจนานถงเดอนกมภาพนธ

รปท 6.1.1 อณหภมเฉลย และปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนในชวง 30 ป (ตงแตป พ.ศ. 2551 ถงป พ.ศ.2553) บรเวณสถาน

อตนยมวทยา จงหวดนครสวรรค (ทมา กรมอตนยมวทยา๗

6.1.1.1 การเปลยนแปลงของระดบนาในบงบอระเพด

จากการวเคราะหขอมลทมการเกบรวบรวมขอมลการกกเกบนาของกรมประมงตงแตป พ .ศ.2551 ถงป

พ.ศ.2553 พบวา การกกเกบนาของบงบอระเพดมคาเฉลย เทากบ 23.04 เมตรจากระดบนาทะเลปานกลาง (ม.รทก.) เดอนทม

ระดบนาสงสด คอ เดอนตลาคม มคาเฉลยเทากบ 25.00 ม.รทก. และคาเฉลยตาสดในเดอนมถนายน คาเฉลยเทากบ 21.76 ม.

รทก. ซงการกกเกบนาจะสมพนธกบการใชนาเพอการเกษตร และการปองกนอทกภยของพนท (รปท 6.1.2) ซงจะมการกก

เกบนาในชวงฤดแลง ตงแตเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคมเพอใหมนาเพยงพอตอการทาการเกษตรและการอปโภคบรโภค

และจะมการลดปรมาณการกกเกบในชวง ตนฤดฝน ตงแตเดอนกรกฎาคมถงเดอนสงหาคม เพอใหมพนทเพยงพอตอการ

รองรบนาฝน และนาทหลากมาจากแมนาทางตอนบนของพนท ซงจะทาใหเกดการทวมขงของนาในพนทบงบอระเพดเปน

บรเวณกวาง ตงแตเดอนตลาคมถงเดอนมกราคมเปนวฏจกรเชนนเปนประจา จากผลของการกกเกบนาดงทกลาวมาแลวจะ

สงผลตอการเปลยนแปลงของพนธพชในพนทเปนอยางมาก ดงจะกลาวในหวขอตอไป

21

รปท 6.1.2 ระดบเฉลยรายเดอนของบงบอระเพดทมการกกเกบและทาการวดทประตนาตงแต ป พ .ศ.2551 ถงป พ.ศ.2553

(ทมา สถานวจยประมงนาจด กรมประมง๗

จากผลของการกกเกบนาของบงบอระเพดดงทไดกลาวมาแลว เมอนามาหาความสมพนธระหวางคาเฉลย

ระดบนารายเดอนทมการกกเกบโดยใชขอมลการวดจากสถานวจยประมงนาจด กรมประมง ในเดอนเมษายน พ .ศ.2552 เดอน

กรกฎาคม พ .ศ.2552 เดอนตลาคม พ .ศ. 2552 และเดอนมกราคม พ .ศ. 2553 กบพนทผวนาในบงบอระเพด ทไดทาการเดน

สารวจพนทนารอบบง และทาการบนทกขอบเขตของพนทนาดวยระบบกาหนดพกดบนพนโลก (GPS, Garmin, 60CSX) แลว

นามานาเขามลในระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS, ArcMap 9.2) เพอทาแผนทขอบเขตของพนทนาในบงบอระเพดใน 4

ชวงเวลาในรอบป ดงน (เดอนเมษายน พ .ศ.2552) มขนาดพนทนาเทากบ 45.87 ตร.กม. ตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ .ศ.2552)

มคาเทากบ 47.77 ตร.กม. ปลายฤดฝน (เดอนตลาคม พ .ศ.2552) มคาเทากบ 68.14 ตร.กม. และฤดหนาว (เดอนมกราคม

พ.ศ.2553) มคาเทากบ 66.52 ตร.กม. ทาการวเคราะหความสมพนธโดยใชการวเคราะหสหสมพนธ ใน SPSS version 17 จาก

การวเคราะหขอมลพบความสมพนธระหวางระดบการกกเกบนากบพนทผวนา พบวา มความสมพนธในเชงบวก y = 0.1024x

+ 17.383 (R2 = 0.8596, p = 0.73) โดยทพนทผวนาจะเพมขนตามระดบการกกเกบนา ซงจะมพนทผวนาต าทสดในเดอน

เมษายน และจะเพมขนเรอยๆ จนมคาสงสดในเดอนตลาคมทเปนชวงนาหลาก และจะคอยๆ ลดลงจนมาอยในระดบปกตของ

การกกเกบนาอกครงหนง และหมนเวยนเปนวฏจกรเชนนเรอยไป (รปท 6.1.3)

รปท 6.1.3 ความสมพนธระหวางพนทผวนาและระดบนาในบงบอระเพด

20

21

22

23

24

25

26

ม.ค.

51

เม.ย

.51

ก.ค.

51

ต.ค.

51

ม.ค.

52

เม.ย

.52

ก.ค.

52

ต.ค.

52

ม.ค.

53

เม.ย

.53

ก.ค.

53

ต.ค.

51คาเฉ

ลยระ

ดบกา

รกกเ

กบน

าราย

เดอน

(ม.ร

ทก.

)

เดอน

ระดบนา (ม.รทก.) คาเฉลย

y = 0.1024x + 17.383R² = 0.8596

21.522

22.523

23.524

24.525

25.5

0 20 40 60 80

ระดบ

นา(

รทก.

)

พนทผวนา (ตร.กม.)

0

20

40

60

80

100

0

10

20

30

40

50

เม.ย.52 ก.ค.52 ต.ค.52 ม.ค.53

พน

ทผวน

า(ตร

.กม.

)

ระดบ

นา(

ม.ร

ทก.

)

เดอน

ระดบนา

พนทผวนา

22

6.1.1.2 การทดแทนของสงคมพชทสมพนธกบการเปลยนแปลงของระดบนา

การแพรกระจาย

จากการศกษาขอมลภาคสนามโดยการวางสมแปลงตวอยางขนาด 1 × 1 ตร.ม. จานวนเพอจดทาแผนทการ

กระจายของสงคมพชใน 4 ชวงเวลา ครอบคลม 4 ชวงเวลา คดเปน 3151 แปลง แบงเปน ชวงฤดรอน จานวน 506 แปลง ตน

ฤดฝน จานวน 780 แปลง ปลายฤดฝน จานวน 767 แปลง และฤดหนาว จานวน 1098 แปลง พบวาสงคมพชในแตละฤดกาล

ไมแตกตางกนมากนก (รปท 6.1.4) การแพรกระจายของพชแตละบรเวณคอนขางมการแบงเขตกนอยางชดเจน โดยทสงคม

พชสวนใหญอยทางดานทศตะวนออกของบง ไดแก บวหลวง และบวสาย สวนตอนกลางของบงพบดปลนา และสาหราย

แพรกระจายอยอยางหนาแนน สวนดานทศตะวนตกของบงมระดบนาคอนขางลก ประกอบกบทางกรมประมงมการจดการ

วชพชนาอยเปนประจาบรเวณนจงเปนพนนาเปดโลงไมมพชลอยนา กลมพชทพบมากเปนพชทขนบรเวณชายฝง คอ บวหลวง

แตบรเวณนมเกาะหลายเกาะดวยกน จงพบพชหลากหลายชนด เชน คาง ทองกวาว ออ และพง เปนตน

การแพรกระจายของชนดพชในแตละฤดกาลไมแตกตางกนมากนก สวนใหญกระจกตวบรเวณขอบของบง

โดยบวหลวงมการแพรกระจายดทสดในรอบป รองลงมา คอ บวสายและดปลนาตามลาดบ พชสวนใหญเจรญเตบโตได ดใน

ฤดรอน โดยเฉพาะดปลนา สวนชวงตนฤดฝน สาหรายและบวสายมการเจรญเตบโตไดด แตเมอถงปลายฤดฝนระดบนาสงขน

ทาใหในชวงนไมพบสาหราย อกทงเหงาของบวสายหลดลอยนาและตายเปนจานวนมาก ทาใหบวสายมการกระจายนอยทสด

ในรอบป นอกจากนในชวงปลายฤ ดฝนตอฤดหนาวมการแพรระบาดของหนอนเจาะบวหลวงอยางหนก ทาใหบวหลวงถก

ทาลายอยางรนแรงโดยการกดเจาะทใบ ประกอบกบระดบนาทเพมสงขนทาใหบวหลวงถกนาทวมสงผลใหพชชนดนม

ปรมาณนอยในชวงดงกลาว แตจะฟนตวอกครงในชวงปลายฤดหนาว เนองจากไมมการแพรระบาดของหนอน อกทงระดบนา

ในบงบอระเพดเรมลดลง โดยรายละเอยดของ แตละฤดกาลมดงตอไปน ฤดรอน บวหลวงมการปกคลมพนทดทสด (9.57 ตร.

กม.) รองลงมาเปนดปลนา (6.93 ตร.กม.) และบวสาย (3.60 ตร.กม) ตามลาดบ ตนฤดฝน ระดบนาในบงบอระเพดสง ขนจาก

ชวงฤดรอนเลกนอยสงคมพชสวนใหญจงไมแตกตางกนมากนกโดยทบวหลวงมการปกคลมพนทดทสด (12.42 ตร.กม.)

รองลงมาเปนดปลนา (6.59 ตร.กม.) และบวสาย (6.14 (ตร.กม.) ตามลาดบ ชวงปลายฤดฝน ระดบนาในบงบอระเพดสงขน

จากเดมมากโดยสงทสดในรอบ ปทาใหในชวงนสาหรายแพรกระจายไดไมดนก อาจจะปรบตวไมทนทาใหความสงไมถง

ระดบผวนา สวนบวหลวงยงคงปกคลมพนทไดดทสด (5.19 ตร.กม.) แตมปรมาณนอยทสดในรอบป รองลงมาเปนบวสาย

(2.99 ตร.กม.) และดปลนา (1.57 ตร.กม.) ตามลาดบ สวนฤดหนาว ระดบนาไมแตกตางจากปลายฤดฝนมากนกทาใหพชเรม

ปรบตวและสามารถเจรญเตบโตตอไปได โดยทบวหลวงมการเตบโตไดดทสดในชวงน และยงคงปกคลมพนทไดดทสด

(17.78 ตร.กม.) รองลงมาเปนบวสาย (3.81 ตร.กม.) และดปลนา (0.81 ตร.กม.) ตามลาดบ (χ2 =8.778, df =30, p > 0.05) การ

ปกคลมพนทบงบอระเพดในแตละฤดกาลขนกบปรมาณระดบนาในบงบอระเพด โดยในแตละฤดกาลมความแตกตางกน ดงน

ฤดรอน มพนทประกอบกจกรรมของมนษยและพนทเกษตรกรรม เทากบ 38.63 ตารางกโลเมตร พนทเกาะเทากบ 1.75 ตร.

กม. และพนทผวนาเทากบ 45.88 ตร.กม. ตนฤดฝน มพนทประกอบกจกรรมของมนษยและพนทเกษตรกรรม เทากบ 28.78

ตร.กม. พนทเกาะเทากบ 1.78 ตร.กม. และพนทผวนาเทากบ 47.78 ตร.กม. ปลายฤดฝน มพนทประกอบกจกรรมของมนษย

และพนทเกษตรกรรรม เทากบ 28.71 ตร.กม. พนทเกาะเทากบ 1.38 ตร.กม. และพนทผวนาเทากบ 68.14 ตร.กม. และฤด

หนาว มพนทประกอบกจกรรมของมนษยและพนทเกษตรกรรม เทากบ 17.88 ตร.กม. พนทเกาะเทากบ 1.17 ตร.กม. และ

พนทผวนาเทากบ 66.53 ตร.กม. (รปท 6.1.5)

รปท 2.5)

23

รปท 6.1.4 การกระจายของสงคมพชในแตละชวงฤดกาล A) ชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ.ศ. 2552) B) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2552) C) ชวงปลายฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ.

2552) และ D) ชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553)

24

รปท 6.1.5 การปกคลมของสงคมพชในบงบอระเพดในชวงฤดรอน (เดอนเมษายน) ตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม) ปลายฤดฝน

(เดอนตลาคม) และฤดหนาว (เดอนมกราคม) (χ2 = 8.778 , df = 30, p > 0.05 )

การศกษาความสมพนธระหวางความลกของนากบการกระจายของพรรณพช จากการศกษาความสมพนธ

ระหวางชนด จานวน การปกคลม และความสงของพชนากบระดบความลกของนาในพนทชมนาบงบอระเพดในชวงฤดรอน

จานวน 240 แปลง ชวงตนฤดฝน จานวน 539 แปลง ชวงปลายฤดฝน จานวน 655 แปลง และชวงฤดหนาว จานวน 925 แปลง

นามาทาการสรางเสนระดบความลกของนาโดยใชโปรแกรม ArcGIS 9.2 จากนนนาไปซอนทบกบแผนทการกระจายของ

สงคมพช พบวา ชวงฤดรอนมการกกเกบนาไวในพนทชมนาบงบอระเพด ทาใหการกร ะจายของสงคมพชคอนขางนอยเมอ

เทยบกบชวงตนฤดฝน สวนใหญเปนบวหลวงรองลงมา ไดแก ดปลนา และบวสาย ตามลาดบ (รปท 6.6) เมอพจารณา

ความสมพนธระหวางระดบความลกของนากบการกระจายของสงคมพช พบวา บวหลวง กระจายทระดบความลกระหวาง 1 -

250 ซม. ขณะทดปลนากระจายทระดบความลกระหวาง 45 - 355 ซม. สวนบวสายกระจายทระดบความลกระหวาง 25 - 250

ซม. สาหรบตนฤดฝน บวหลวงยงคงมการกระจายไดดทสด รองลงมา คอ ดปลนา และบวสาย แตบวสายมการแพรกระจายได

มากกวาฤดรอนมาก เมอพจารณาความสมพนธระหวางความลกของนากบการกระจายของสงคมพช พบวา บวหลวงมการ

กระจายทระดบความลกระหวาง 120 - 450 ซม. ขณะทดปลนากระจายทระดบความลกระหวาง 10 - 155 ซม. สวนบวสาย

สามารถขนไดในบรเวณทไมมนาทวมขงจนถงระดบนาลก 250 ซม. ชวงปลายฤดฝน เนองจากระดบนาสงขนมากมผลตอการ

กระจายของพชบางชนดแตบวหลวงยงมการกระจายไดดทสด รองลงมา คอ บวสาย และดปลนา ตามลาดบ เมอพจารณา

ความสมพนธระหวางความลกของนากบการกระจายของสงคมพช พบวา บวหลวงมการกระจายไดในบรเวณทไมมนาทวมขง

จนถงระดบความลก 260 ซม. บวสาย สามารถกระจายไดในบรเวณทไมมนาทวมขงจนถงระดบความลก 250 ซม. สาหรบดปล

นามการกระจายตงแต 10 - 155 ซม. สาหรบการกระจายของพชในชวงฤดหนาว พบวา บวหลวงยงคงมการกระจายไดดทสด

รองลงมา คอ บวสาย และดปลนา ตามลาดบ โดยทดปลนามการกระจายลดลงจากเดมมาก เมอพจารณาความสมพนธระหวาง

ความลกของนากบการกระจาย ของสงคมพช พบวา บวหลวงมการกระจายตงแตระดบความลก 15 - 360 ซม. คลายคลงกบการ

กระจายของบวสาย คอ ตงแตระดบความลก 15 - 300 ซม. สวนดปลนามการกระจายตงแตระดบความลก 135 - 290 ซม. (รปท

6.1.6)

1.751.78

1.38 1.170.36 0.17 0.06 0.06

0.28

0.28 0.280.281.32 4.38

0 0

6.93 6.59

1.570.81

3.6

6.14

2.99 3.81

9.5712.42

5.19

17.78

38.63

28.78 28.71

17.88

45.8847.78

68.14 66.53

0

10

20

30

40

50

60

70

80

เม.ย.52 ก.ค.52 ต.ค.52 ม.ค.53

ฤดกาล

พน

ทป

กคลม

(ตร.

กม.)

พนทเกาะ

กกสามเหลยมใหญ

หญา(รวม)

สาหราย(รวม)

ดปลนา

บวสาย

บวหลวง

พนทประกอบกจกรรม

ของมนษย

25

รปท 6.1.6 ความสมพนธระหวางความลกของนาและการกระจายของสงคมพชในบงบอระเพด A) ชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ.ศ.2552) B) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ.ศ.2552) C) ชวง

ปลายฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) D) ชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553)

26

6.1.1.3 การสารวจสงคมพชเชงปรมาณ

จากการสารวจการทดแทนของสงคมพชทสมพนธกบการเปลยนแปลงของระดบนาใน 4 ชวงเวลา ครอบคลม

4 ชวงเวลา ไดแก ชวงฤดรอน ทาการสมวางแปลงสารวจพชนาจานวน 240 แปลง พชชายนาจานวน 95 แปลง และพชบก

จานวน 169 แปลง ชวงตนฤดฝน พชนาจานวน 539 แปลง พชชายนาจานวน 128 แปลง และพชบกจานวน 113 แปลง ชวง

ปลายฤดฝน พชนาจานวน 655 แปลง พชชายนาจานวน 68 แปลง และพชบกจานวน 44 แปลง และชวงฤดหนาว พชนาจานวน

925 แปลง พชชายนาจานวน 41 แปลง และพชบกจานวน 132 แปลง จากการเกบขอมลรายปของสงคมพชเชงปรมาณ พบวา

ชวงฤดรอน สามารถแบงสงคมพชออกไดเปน 6 สงคม ดงน 1) สงคมบวหลวง พบพรรณไม จานวน 23 ชนด

โดยทบวหลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 77.86) รองลงมาคอ หญาแพรกนา (IVI = 55.18) และหญาแพรกบก (IVI

= 23.97) ตามลาดบ 2) สงคมบวสาย พบพรรณไม จานวน 7 ชนด โดยทบวหลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 135.13)

รองลงมาคอ สาหรายหางกระรอก (IVI = 49.34) และบวสาย (IVI = 39.04) ตามลาดบ 3) สงคมดปลนา พบพรรณไม จานวน 8

ชนด โดยทบวหล วงมคาดชนความสาคญมากทสด IVI = 111.27) รองลงมาคอ ดปลนา (IVI = 62.27) และสาหรายหาง

กระรอก (IVI = 43.23) ตามลาดบ 4) สงคมสาหราย พบพรรณไม จานวน 6 ชนด โดยทดปลนามคาดชนความสาคญมากทสด

(IVI = 121.08) รองลงมาคอ บวหลวง (IVI = 64.85) และแพงพวยนา (IVI = 54.03) ตามลาดบ พบสาหราย 3 ชนด คอ สาหราย

เสนดาย (IVI = 10.39) สาหรายผมนาง (IVI = 44.53) และสาหรายหางกระรอก (IVI = 5.09) 5) สงคมหญา พบพรรณไม

จานวน 2 ชนด โดยทบวหลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 237.27) และ 6) สงคมกกสามเหลยมใหญ พบพรรณไม

จานวน 5 ชนด โดยทบวหลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 164.50) รองลงมาคอ หญาปลอง (IVI = 60.70) และ

เอองเพดมา (IVI = 49.79) ตามลาดบ และพบกกสามเหลยมใหญในพนท (IVI = 12.50) (ตารางท 6.1.4 – 6.1.9)

ชวงตนฤดฝน สามารถแบงออกเปน 6 สงคมพช ดงน 1) สงคมบวหลวง พบพรรณไม จานวน 16 ชนด โดยท

บวหลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 109.49) รองลงมาคอ บวสาย (IVI = 30.48) และดปลนา (IVI = 29.99)

ตามลาดบ 2) สงคมบวสาย พบพรรณไม จานวน 14 ชนด โดยทบวสายมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 65.59) รองลงมา

คอ บวหลวง (IVI = 47.11) และสาหรายหางกระรอก (IVI = 41.53) ตามลาดบ 3) สงคมดปลนา พบพรรณไม จานวน 12 ชนด

โดยทดปลนามคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 85.03) รองลงมาคอ บวหลวง (IVI = 58.23) และผกบง (IVI = 44.40)

ตามลาดบ 4) สงคมสาหราย พบพรรณไม จานวน 12 ชนด โดยทบวหลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 88.33)

รองลงมาคอ บวสาย (IVI = 60.77) และสาหรายหางกระรอก (IVI = 35.11) ตามลาดบ พบสาหราย 4 ชนด คอ สาหรายไฟ (IVI

= 26.15) สาหรายพงชะโด (IVI = 17.30) สาหรายขาวเหนยว (IVI = 12.23) และสาหรายเสนดาย (IVI = 5.59) 5) สงคมหญา

พบพรรณไม จานวน 8 ชนด โดยทหญาปลองมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 95.51) รองลงมาคอ หญาแพรกนา (IVI =

46.14) และบวสาย (IVI = 44.28) ตามลาดบ 6) สงคมกกสามเหลยมใหญ พบพรรณไม จานวน 8 ชนด โดยทหญาแพรกนามคา

ดชนความสาคญมากทสด (IVI = 146.31) รองลงมาคอ กกสามเหลยมใหญ (IVI = 64.83) และเอองเพดมา (RD IVI = 25.15)

ตามลาดบ ได (ตารางท 6.1.4– 6.1.9)

ชวงปลายฤดฝน แบงออกเปน 5 สงคมพช ดงน 1) สงคมบวหลวง พบพรรณไม จานวน 12 ชนด โดยทบว

หลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 132.26) รองลงมาคอ บวสาย (IVI = 70.84) และสาหรายขาวเหนยว (IVI = 21.03)

ตามลาดบ 2) สงคมบวสาย พบพรรณไม จานวน 8 ชนด โดยทบวสายมคาดชนความสาคญมาก ทสด (IVI = 135.51) รองลงมา

คอ บวหลวง (IVI = 58.09) และสาหรายขาวเหนยว (IVI = 46.71) ตามลาดบ 3) สงคมดปลนา พบพรรณไม จานวน 5 ชนด

โดยทดปลนามคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 85.23) รองลงมาคอ บวหลวง (IVI = 58.24) และผกบง (IVI = 44.401)

ตามลาดบ 4) สงคมหญา พบพรรณไม จานวน 4 ชนด โดยทบวหลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 223.62) รองลงมา

คอ แพงพวยนา (IVI = 33.54) และเอองเพดมา (IVI = 22.86) ตามลาดบ 5) สงคมกกสามเหลยมใหญ พบพรรณไม จานวน 1

ชนด คอ บวหลวง มคาดชนความสาคญเทากบ 300 (ตารางท 6.1.4 – 6.1.9)

27

ชวงฤดหนาว แบงออกเปน 5 สงคม ดงน 1) สงคมบวหลวง พบพรรณไม จานวน 19 ชนด โดยทบวหลวงมคา

ดชนความสาคญมากทสด (IVI = 114.62) รองลงมาคอ บวสาย (IVI = 44.06) และหญาปลอง (IVI = 32.12) ตามลาดบ 2)

สงคมบวสาย พบพรรณไม จานวน 8 ชนด โดยทบวสายมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 137.45) รองลงมาคอ บวหลวง

(IVI = 64.62) และสาหรายขาวเหนยว (IVI = 30.12) ตามลาดบ 3) สงคมดปลนา พบพรรณไม จานวน 4 ชนด โดยทดปลนาม

คาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 227.44) รองลงมาคอ บวหลวง (IVI = 30 03) และสาหรายเสนดาย (IVI = 29.35)

ตามลาดบ 4) สงคมหญา พบพรรณไม จานวน 4 ชนด โดยทบวหลวงมคาดชนความสาคญมากทสด (IVI = 223.62) รองลงมา

คอ แพงพวยนา (IVI = 33.53) และเอองเพดมา (IVI = 22.86) ตามลาดบ 5) สงคมกกสามเหลยมใหญ พรรณไม จานวน 1 ชนด

คอ บวหลวง มคาดชนความสาคญเทากบ 300 ได (ตารางท 6.1.4 – 6.1.9)

เมอนาคาดชนความสาคญของสงคมพชทง 4 ฤดกาลมาทาการวเคราะหความสมพนธแบบ multivariate ดวย

โปรแกรม PC ord 5 ดวยวธ CCA กบระดบนา (รปท 6.1.6) พบวา สงคมพชชายนาและสงคมกกสามเหลยมใหญจะเปนสงคมท

สามารถขนในพนททมระดบนานอยไดดทสด แตเมอมนาทวมขงสงคมพชทง 2 จะมองคประกอบของชนดพชเปลยนไปตาม

การเปลยนแปลงของระดบนา โดยเฉพาะสงคมกกสามเหลยมใหญทจะมบวหลวงเขามาท ดแทนทงหมดดงทกลาวมาแลว

ขางตน สวนสงคมทตองการระดบนามากจะเปนสงคมของสาหราย และดปลนา สวนสงคมของบวสายสามารถปรบตวในชวง

ทขาดนาไดดกวาสาหราย และดปลนา ขณะทบวหลวงจะเปนสงคมทปรบตวไดดทสด จงทาใหเปนชนดพนธทมคาดชน

ความสาคญสงเปนอนดบตนๆ ในหลายสงคมในทกชวงเวลา ทงนเนองจากบวหลวงเปนพชทหยงรากในดนใตนา และมใบอย

เหนอผวนา ทาใหมความสามารถในการแยงแสงไดดกวาพชนาทอยใตนา หรอมใบอยระดบผวนา อกทงเมอนาทวมกสามารถ

ยดกานใบตามระดบนา ไดด สวนเวลาทนาลด พชนาอนๆ มกตาย แตบวหลวงกลบมชวตอยไดเพยงแตใหดนมความชมชน

เทานน จงเปนลกษณะทดททาใหบวหลวงกลายมาเปนเชนชนดพนธเดนของบงบอระเพดในทสด และเมอวเคราะหดวยวธ

CCA กบระดบนา (รปท 6.1.7) พบวาชนดพนธทตองการนามาก คอ บวสาย สาหรายเสนดาย สาหรายขาวเหนยว แพงพวยนา

และดปลนา สวนชนดพนธทตองการนานอย คอ หญาขาวนก หญาเกลดหอย เสง สาบเสอ และหญารดเขยด เปนตน (ตารางท

6.1.4– 3.1.9)

การวเคราะหความคลายคลงของสงคมพชในบงบอระเพด

จากการศกษาความคลายคลงของสงคมพชในบงบอระเพดดวยวธ Cluster analysis ตามวธการของ Bary-

Curtis สามารถแบงสงคมพชตามเปอรเซนตความคลายคลงออกไดเปน 4 กลม ไดแก 0-25%, 25-50%, 50-75% และ 75-100%

สามารถแจกแจงสงคมตามกลมทง 4 ได ดงน (รปท 6.1.8)

กลมท 1 คาดชนความคลาคลง > 75% - 100% เปนกลมยอยไดดงน 1.1) สงคมสาหรายเดอนเมษายน สงคม

ดปลนาเดอนเมษายน และสงคมดปลนาเดอนตลาคม 1.2) สงคมบวหลวงเดอนเมษายน สงคมสาหรายเดอนกรกฎาคม สงคม

บวสายเดอนกรกฎาคม สงคมดปลนาเดอนตลาคม สงคมบวหลวงเดอนกรกฎาคม สงคมบวหลวงเดอนตลาคม และสงคมบว

สายเดอนตลาคม 1.3) สงคมหญาเดอนเมษายน และสงคมกกสามเหลยมใหญเดอนตลาคม และ 1.4) สงคมกกสามเหลยมใหญ

เดอนมกราคม และสงคมหญาเดอนมกราคม

กลมท 2 คาดชนความคลาคลง > 50% - 75% เปนกลมยอยไดดงน 2.1) (1.1) และ (1.2) 2.2) (2.1) และพชชาย

นาเดอนเมษายน 2.3) (2.1) และสงคมบวสายเดอนเมษายน 2.4) (1.4) และ สงคมกกสามเหลยมใหญเดอนตลาคม 2.5) สงคมบว

หลวงเดอนมกราคม สงคมบวสายเดอนมกราคม และพชชายนาเดอนมกราคม

กลมท 3 คาดชนความคลาคลง > 25% - 50% เปนกลมยอยได 3.1) (2.1) และสงคมหญาลอยนาเดอนตลาคม

3.2) (3.1) สงคมกกสามเหลยมใหญเดอนเมษายน สงคมหญาเดอนเมษายน และสงคมกกสามเหลยมใหญเดอนตลาคม 1.3)

(1.4) (2.5) 3.4) สงคมกกสามเหลยมใหญเดอนกรกฎาคมและสงคมหญาเดอนกรกฎาคม

28

กลมท 4 คาดชนความคลาคลง > 0% - 25% เปนกลมยอยได 4.1) (2.4) และ (2.5) 4.2) (4.1) และพชชายนา

เดอนกรกฎาคม 4.3) (4.2) สงคมกกสามเหลยมใหญเดอนกรกฎาคม และสงคมหญาเดอนกรกฎาคม 4.4) (4.3) และพชชายนา

เดอนตลาคม

A B

รปท 6.1.7 ความสมพนธระหวางสงคมพชในแตละชวงฤดกาล (A) และชนดพช (B) กบระดบนาในบงบอระเพด

หมายเหต : ALG1= สงคมสาหรายเดอนเมษายน , CYP1 = สงคมกกสามเลยมใหญเดอนเมษายน , FLO1 = สงคมหญาเดอนเมษายน ,

LOT1 = สงคมบวหลวงเดอนเมษายน , POT1= สงคมดปลนาเดอนเมษายน , RIP1 = พชชายนาเดอนเมษายน , LIL1 = สงคมบวสายเดอน

เมษายน, ALG2 = สงคมสาหรายเดอนกรกฎาคม , CYP2 =สงคมกกสามเลยมใหญเดอนกรกฎาคม , FLO2= สงคมหญาเดอนกรกฎาคม ,

LOT2 = สงคมบวหลวงเดอนกรกฎาคม, POT2 = สงคมดปลนาเดอนกรกฎาคม, RIP2 = พชชายนาเดอนกรกฎาคม, LIL2 = สงคมบวสาย

เดอนกรกฎาคม , CYP3= สงคมกกสามเลยมใหญเดอนตลาคม , FLO3= สงคมหญาเดอนตลาคม, LOT3 = สงคมบวหลวงเดอนตลาคม ,

POT3 = สงคมดปลนาเดอนตลาคม, RIP3 = พชชายนาเดอนตลาคม, LIL3 = สงคมบวสายเดอนตลาคม, CYP4 = สงคมกกสามเลยมใหญ

เดอนมกราคม, FLO4 = สงคมหญาเดอนธนวาคม , LOT4 สงคมบวหลวงเดอนมกราคม , RIP4 = พชชายนาเดอนมกราคม , LIL4 = สงคม

บวสายเดอนธนวาคม, A.do = ออ, A.ph = ผกเปดนา, F.gl = หญาหนวดแมว, B.mu = หญาขน, C.ba = หญารงนก, C.da = หญาแพรกบก

, C.ca = ถวกระเปา, C.fr = ดปลนา, C.im = กกสามเหลยมใหญ , C.od = สาบเสอ, B.ac = จก, C.pi = กกสามเหลยมเลก , C.ze = สาหราย

ไฟ, Ch sp.= สาหรายผมนาง, D.ci = หญาขาวนก, D.co = หญาเกลดหอย, E.ar = แขม, E.cr = ผกตบชวา, E.di = หญาหวาย, D.ae = หญา

ปากควาย, E.pr = กะเมง, E.th = นานมราชเลก, F.mi = หญารดเขยด, Eup.sp = Euphobiaceae, G.ce = บานไมรโรยปา , H.tr = เทยนนา,

H.ps = หญาปลอง, H.ve = สาหรายหางกระรอก , H.sa = กระเจยบปา, Hib.sp = ชบาดอกเหลอง , I.aq = ผกบง, I.ma = สะอก, J.re =

แพงพวยนา, L.ch = หญาดอกขาว, L.he = หญาไทร, Lec.sp1 = ถว, Lec.sp2 = ถวเลอย, Lec.sp3 = ถว, M.pi = ไมยราบยกษ, Mal.sp =

Malvaceae, N.gr = สาหรายเสนดาย , N.in = บวบา, N.nu = บวหลวง, N.pu = บวสาย, O.ps = กระทกรก, O.te = กระเพรา, H.ve =

สาหรายหางกระรอก, P.ph = เสง, P.sp = หญาแพรกนา, P.to = เอองเพดมา, U.tr = สาหรายขาวเหนยว , S.ro = โสนหน, R.co = หญากอ,

S.rx = โสนใหญ, S.sc = หญาขาไก, S.sp = พง, P.sp = หญาแพรกนา, T.ar = แฝก, P.qa = เถาคน, S.pr = เทา

A.doA.ph

F.gl

B.mu

C.ba

C.da

C.ca

C.fr

C.im

C.od

B.ac

C.pi

C.ze

Ch sp.

D.ciD.co

E.ar

E.cr

E.di

D.ae

E.pr

E.th

F.mi

Eup.sp

G.ce

H.tr

H.ps

H.ve

H.sa

Hib.spI.aq

I.ma

J.re

L.ch

L.he

Lec.sp1

Lec.sp2Lec.sp3

M.pi

Mal.sp

N.gr

N.in

N.nu

N.pu

O.ps

O.te

H.ve

P.ph

P.sp

P.to

I.ma

U.tr

S.ro

R.co

S.rx

S.sc

S.sp

P.spP.to

T.ar

U.tr

P.qa

S.pr

Water

0

0

40 80

40

80

Axis 1

Axi

s 2

ALG1

CYP1 FLO1

LOT1POT1

RIP1

LIL1ALG2

CYP2

FLO2LOT2 POT2

RIP2

LIL2

CYP3

FLO3LOT3

POT3

RIP3

LIL3

CYP4FLO4

LOT4

RIP4

LIL4

Water

0

0

20 40 60

20

40

60

Axis 1

Axi

s 2

29

รปท 6.1.8 ดชนความคลายคลงของสงคมพชใน 4 ชวงฤดกาล ตามวธ Cluster analysis ของ Bray-curtis

หมายเหต : ALG1= สงคมสาหรายเดอนเมษายน, CYP1 = สงคมกกสามเลยมใหญเดอนเมษายน, FLO1 = สงคมหญาเดอนเมษายน,

LOT1 = สงคมบวหลวงเดอนเมษายน, POT1= สงคมดปลนาเดอนเมษายน, RIP1 = พชชายนาเดอนเมษายน,LIL1 = สงคมบวสายเดอน

เมษายน, ALG2 = สงคมสาหรายเดอนกรกฎาคม,CYP2 =สงคมกกสามเลยมใหญเดอนกรกฎาคม, FLO2= สงคมหญาเดอนกรกฎาคม,

LOT2 = สงคมบวหลวงเดอนกรกฎาคม, POT2 = สงคมดปลนาเดอนกรกฎาคม, RIP2 = พชชายนาเดอนกรกฎาคม,LIL2 = สงคมบวสาย

เดอนกรกฎาคม, CYP3= สงคมกกสามเหลยมใหญเดอนตลาคม, FLO3= สงคมหญาเดอนตลาคม, LOT3 = สงคมบวหลวงเดอนตลาคม,

POT3 = สงคมดปลนาเดอนตลาคม, RIP3 = พชชายนาเดอนตลาคม,LIL3 = สงคมบวสายเดอนตลาคม,CYP4 = สงคมกกสามเลยมใหญ

เดอนมกราคม, FLO4 = สงคมหญาเดอนธนวาคม,LOT4 สงคมบวหลวงเดอนมกราคม, RIP4 = พชชายนาเดอนมกราคม,LIL4 = สงคม

บวสายเดอนธนวาคม

รปท 6.1.9 คาดช นความมากมาย ความหลากหลาย และ

ความสมาเสมอของสงคมพช (A) สงคมพชนา (B) สงคม

พชชายนา (C) สงคมพชบก

Distance (Objective Function)

Information Remaining (%)2.8E-02

100

7.8E-01

75

1.5E+00

50

2.3E+00

25

3E+00

0

ALG1POT1POT3LOT1ALG2LIL2POT2LOT2LOT3LIL3RIP1LIL1FLO3CYP1FLO1CYP3CYP4FLO4LOT4LIL4RIP4RIP2CYP2FLO2RIP3

0

2

4

6

8

คาดช

น

เดอน

01234

ดาดช

น

เดอน

0

2

4

6

8

เม.ย.52 ก.ค.52 ต.ค.52 ม.ค.53

คาดช

น

เดอน

A B

C

30

6.1.1.4 ความมากมาย ความหลากหลาย และความสมาเสมอของสงคมพช

จากขอมลการสมสารวจพชใน 4 ชวงฤดกาลดงทกลาวมาขางตน เมอนามาคานวณหาคาดชนความมากมาย

(Richness index) พบวา พชนาในชวงฤดรอน มคาสงสด (R = 2.910) รองลงมา คอ ชวงตนฤดฝน (R = 2.131) พชชายนา

ในชวงฤดรอน มคาสงสด (R = 5.972) รองลงมา คอ ชวงตนฤดฝน (R = 4.281) คลายกบพชนา และพชบกในชวงปลายฤดฝน

มคาสงสด (R = 6.675) รองลงมาคอในชวงฤดหนาว (R = 4.775) (รปท 6.1.9)

เมอคานวณคาดชนความหลากหลายทางชวรป โดยใชสมการของ Shannon-Wiener index พบวา พชนา

ในชวงตนฤดฝน มคาสงสด (H’ = 2.527) ใกลเคยงกบพชนา ในชวงปลายฤดฝน พชชายนาในชวงฤดรอน มคาสงสด (H’ =

2.628) รองลงมาคอ ชวงตนฤดฝน (H’ = 2.139) และพชบกในชวงปลายฤดฝน มคาสงสด (H’ = 3.194) รองลงมาคอ ชวงฤด

หนาว (H’ = 2.800)

คานวณคาดชนความสมาเสมอ (Evenness index) พบวา พชนาในชวงปลายฤด ฝน มคาสงสด (E = 0.892)

รองลงมาคอ ชวงตนฤดฝน (E = 0.830) พชชายนา ในชวงฤดหนาว มคาสงสด (E = 0.762) รองลงมาคอชวงฤดรอน (E =

0.647) และพชบกในชวงปลายฤดฝน มคาสงสด (E = 0.921) รองลงมาคอ ชวงตนฤดฝน (E = 0.796)

6.1.2 ระดบความลกของนากบการปรากฏของพช

จากการสารวจการกระจายของสงคมพชทขนภายในพนทชมนาบงบอระเพดใน 4 ชวงฤดกาล พรอมทงทาการวด

ระดบนาในแปลงตวอยางเพอนามาหาความสมพนธระหวางระดบความลกของนากบการปรากฏของพช ทงหมด 32 ชนด ชนด

พชทไมพบในชวงฤดรอน ไดแก กกเลก กะเมง บวบา จงจอผกเปดไทย สนตะวาใบพาย สาหรายพงชะโด หญาชนอากาศ หญา

ไซ ออ ชนดทไมพบในชวงตนฤดฝน ไดแก พชแยกชนดไมได ชนดท 1 กกเลก เทยนนา บวบา ผกบงดอกขาว ผกเปดไทย

สนตะวาใบพาย ไมยราบยกษ ลาเจยก เลา สาหรายผมนาง โสน หญาชนอากาศ หญาไซ หญาแพรกบก และออ ชนดทไมพบ

ในชวงปลายฤดฝน ไดแก กกเลก กะเมง เทยนนา จงจอ ผกเปดไทย ไมยราบยกษ ลาเจยก พง สาหรายพงชะโด สาหรายไฟ

โสน หญาชนอากาศ หญาไซ หญาแพรกบก ออ และชนดทไมพบในชวงฤดหนาว ไดแก ก ะเมง เทยนนา ลาเจยก สนตะวาใบ

พาย สาหรายผมนาง สาหรายพงชะโด สาหรายเสนดาย โสน หญาแพรกบก ระดบนาทพชแตละชนดสามารถขนไดมความ

แตกตางกนไปตามวสยของพช โดยทในชวงฤดรอนสามารถพบพชขนไดตงแต 1 - 355 ซม. โดยท สาหรายเสนดายเปนชนด

พนธทพบไดในระดบนาสงทสดในชวงฤดแลง แตโดยทวไปพชสวนใหญสามารถขนไดทระดบนาลกประมาณ 100 ซม. ชวง

ตนของฤดฝน สามารถพบพชขนไดตงแต 0 - 260 ซม. โดยทบวหลวงเปนชนดพนธทพบไดในระดบนาสงทสดในชวงตนฤด

ฝน โดยทวไปพชสวนใหญสามารถขนไดทระดบนาลกประมาณ 100 ซม. ปลายฤดฝน สามารถพบพชขนไดตงแตระดบนา 0 -

420 ซม. โดยทบวสาย เปนชนดพนธทพบไดในระดบนาสงทสดในชวงปลายฤดฝน โดยทวไปพชสวนใหญขนไดทระดบนา

ลกประมาณไมเกน 100 ซม. พบวาบวสายสามารถปรากฏในระดบนาทมความลกสงสด คอ 420 ซม. สาหรบฤดหนาว สามารถ

พบพชขนไดตงแต 24 - 360 ซม. โดยทบวหลวงเปนชนดพนธทพบไดในระดบนาสงทสด รองลงมา เปน สาหรายหางกระรอก

และบวสายทระดบนาลก 300 ซม. ตามลาดบ โดยทวไปพชสวนใหญสามารถขนไดทระดบนาล กประมาณ 100 ซม. (ตารางท

6.1.10)

6.1.3 ความสมพนธระหวางระดบนาตอจานวนตน เปอรเซนตการปกคลม และความสงของพชแตละชนด ในแต

ละฤดกาลโดยใชสมการสหสมพนธ (Pearson correlation) พบวา

6.1.3.1 การศกษาความสมพนธระหวางระดบนากบพชชวงฤดรอน

การศกษาความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนของพชแตละชนด พบพชในแปลงศกษา จานวน 13

ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนาและจานวนตนเชงบวก 5 ชนด ไดแก ผกบง พง หญาปลอง หญาแพรกนา และ

31

เอองเพดมา สวนทมความสมพนธเชงลบ 2 ชนด ไดแก บวหลวง และบวสาย สวนพชทพบนอยมากจานวน 6 ชนด ไดแก เทยน

นา แพงพวยนา ไมยราบยกษ ลาเจยก โสน และหญาแพรกบกไมสามารถหาความสมพนธได

การศกษาความสมพนธระหวางระดบนาและความสงของพชแตละชนด พบพชในแปลงศกษาจานวน 7 ชนด

เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และความสงของพชเชงบวก 2 ชนด ไดแก บวหลวง และบวสาย สวนพชทพบนอย

มากจานวน 5 ชนด ไดแก กกสามเหลยมใหญ ไมยราบยกษ หญาปลอง หญาแพรกนา และเอองเพดมาไมสามารถหา

ความสมพนธได

การศกษาความสมพนธระหวางระดบนา และเปอรเซนตการปกคลมของพชแตละชนด พบพชในแปลงศกษา

จานวน 21 ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนเชงบวก 10 ชนด ไดแก เลา แพงพวยนา สาหราย

ไฟ บวหลวง บวสาย สาหรายเสนดาย เอองเพดมา สาหรายหางกระรอก สาหรายผมนาง และผกบง ส วนทมความสมพนธเชง

ลบ 6 ชนด ไดแก หญาแพรกนา หญาปลอง สาหรายขาวเหนยว ดปลนา กกสามเหลยมใหญ และผกตบชวา สวนพชทพบนอย

มากจานวน 5 ชนด ไดแก เทยนนา ลาเจยก ไมยราบยกษ โสน และหญาแพรกบกไมสามารถหาความสมพนธได (รปท 6.1.10)

พบวา หญาปลองเปนพชชนดเดยวทมความสมพนธเชงบวกระหวางจานวนตนกบระดบความลกของนาอยาง

มนยสาคญทางสถต (r = 0.764, n = 13, p <0.01) สวนพชนดอน ไดแก ผกบง พง หญาแพรกนา เอองเพดมา มความสมพนธเชง

บวกระหวางจานวนตนกบระดบความลกของนาเชนก น แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะท บวหลวงและบวสาย ม

ความสมพนธเชงลบระหวางจานวนตนกบระดบความลกของนา (p > 0.05)

บวหลวง และบวสาย มความสมพนธเชงบวกระหวางความสงของพชกบระดบความลกของนาแตไมม

นยสาคญทางสถต (p > 0.05)

บวหลวง (r = 0.35, n = 382) สาหรายไฟ (r = 0.77, n = 18) และสาหรายเสนดาย ( r = 0.26, n = 70) มความสมพนธ

เชงบวกระหวางเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05) สวนพชนดอน ไดแก เลา

แพงพวยนา บวสาย สาหรายเสนดาย เอองเ พดมา สาหรายหางกระรอก สาหรายผมนาง และผกบง มความสมพนธเชงบวกของ

เปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะท ดปลนา (r = -0.29, n = 71) และ

สาหรายขาวเหนยว (r = -0.28, n = 71) มความสมพนธเชงลบของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทาง

สถต (p <0.05) สวนหญาแพรกนา หญาปลอง กกสามเหลยมใหญและผกตบชวากมความสมพนธเชงลบของจานวนตนกบระดบ

ความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) (ตารางท 6.1.11 )

6.1.3.2 การศกษาความสมพนธระหวางระดบนากบพชชวงตนฤดฝน

การศกษาความสมพนธระหวางระดบนาและจานวนตนของพชแตละชนดพบพชในแปลงศกษาจานวน 17

ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนาและจานวนตนเชงบวก 5 ชนด ไดแก สนตะวาใบพาย ผกบง บวหลวง

สาหรายหางกระรอก และสาหรายไฟ สวนทมความสมพนธเชงลบ 8 ชนด ไดแก หญาปลอง ดปลนา หญาแพรกนา บวสาย

สาหรายเสนดาย แพงพวยนา ผกตบชวา และเอองเพดมา สวนพชทพบนอยมากจานวน 6 ชนด ไดแก สาหรายขาวเหนยว

สาหรายพงชะโด กกสามเหลยมใหญ และกะเมงไมสามารถหาความสมพนธได

จากการศกษาความสมพนธระหวางระดบนา และความสงของพชแตละชนดพบพชในแปลงศกษาจานวน 11

ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และความสงของพชเชงบวก 4 ชนด ไดแก แพงพวยนา เอองเพดมา ดปลนา

และบวสาย สวนพชทมความสมพนธเชงลบ 5 ชนดไดแก บวหลวง หญาแพรกนา ผกตบชวา ผกบง และหญาปลอง สวนพชท

พบนอยมากจานวน 2 ชนด ไดแก กกสามเหลยมใหญ และกะเมงไมสามารถหาความสมพนธได

การศกษาความสมพนธระหวางระดบนาและเปอรเซนตการปกคลมของพชแตละชนด พบพชในแปล งศกษา

จานวน 16 ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนเชงบวก 4 ชนด ไดแก บวหลวง สาหรายหาง

กระรอก ผกบงและสาหรายไฟ สวนพชทมความสมพนธเชงลบ 8 ชนด ไดแก บวสาย เอองเพดมา สาหรายเสนดาย ผกตบชวา

32

ดปลนา แพงพวยนา หญาแพร กนา และหญาปลอง สวนพชทพบนอยมากจานวน 4 ชนด ไดแก สนตะวาใบพาย สาหรายพง

ชะโด กกสามเหลยมใหญ และกะเมงไมสามารถหาความสมพนธได (รปท 6.1.10)

พบวา บวหลวง (r = 0.425, n = 91) สนตะวาใบพาย (r = 1.00, n = 2) และสาหรายหางกระรอก ( r = 0.20, n

= 126) มความสมพนธเชงบวกระหวางจานวนตนกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (p <0.01) ผกบง และเลา ม

ความสมพนธเชงบวกของจานวนตนกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะท บวสายม

ความสมพนธเชงลบของจานวนตนกบระ ดบความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (r = -0.11, n = 354, p <0.05) สวน

เอองเพดมา สาหรายเสนดาย ผกตบชวา แพงพวยนา ดปลนา หญาแพรกนา และหญาปลองกมความสมพนธเชงลบของจานวน

ตนกบระดบความลกของนา เชนกนแตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05)

แพงพวยนาเปนพชเพยงชนดเดยวทมความสมพนธเชงบวกระหวางความสงกบระดบความลกของนาอยางม

นยสาคญทางสถต (r = 0.84, n = 6, p <0.05) สวนเอองเพดมา ดปลนา และบวสาย เปนพชทมความสมพนธเชงบวกของความ

สงกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะทบวหลวงมความสมพนธเชงลบความสงกบ

ระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (r = -14, n = 395, p <0.05) สวนหญาแพรกนา ผกตบชวา ผกบง และหญาปลอง

มความสมพนธเชงลบของความสงกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05)

สาหรายหางกระรอก (r = 0.21, n = 126) และผกบง ( r = 0.97, n = 4) มความสมพนธเชงบวกระหวาง

เปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (p < 0.05) สวนบวหลวง บวสาย ดปลนา สาหรายไฟ

และหญาแพรกนา เปนพชมความสมพนธเชงบวกของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญ

ทางสถต (p > 0.05) ขณะทผกตบชวามความสมพนธเชงลบของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาอยางม

นยสาคญทางสถต (r = -0.83, n = 6, p <0.05) สวนสาหรายขาวเหนยว สาหรายเสนดาย เอองเพดมา หญาปลอง และแพงพวย

นากมความสมพนธเชงลบของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05)

(ตารางท 6.1.12 )

6.1.3.3 การศกษาความสมพนธระหวางระดบนากบพชชวงปลายฤดฝน

จากการศกษาความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนของพชแตละชนดในชวงปลายฤดฝนพบพชใน

แปลงศกษาจานวน 13 ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนเชงบวก 5 ชนด ไดแก แพงพวยนา

สาหรายเสนดาย หญาปลอง ผกตบชวา และดปลนา สวนทมความสมพนธเชงลบ 5 ชนด ไดแก บวสาย บวหลวง สาหรายขาว

เหนยว สาหรายหางกระรอก และเอองเพดมา สวนพชทพบนอยมากจานวน 3 ชนด ไดแก กกสามเหลยมใหญ บวบา และผกบง

ไมสามารถหาความสมพนธได

จากการศ กษาความสมพนธระหวางระดบนา และความสงของพชแตละชนดในชวงปลายฤดฝน พบพชใน

แปลงศกษาจานวน 9 ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และความสงของพชเชงบวก 4 ชนด ไดแก ดปลนา บว

สาย หญาปลอง และบวหลวง สวนพชทมความสมพนธเชงลบ 2 ชนดไดแก ผกตบชวา และเอองเพดมา สวนพชทพบนอยมาก

จานวน 3 ชนด ไดแก กกสามเหลยมใหญ ผกบง และแพงพวยนาไมสามารถหาความสมพนธได

จากการศกษาความสมพนธระหวางระดบนา และเปอรเซนตการปกคลมของพชแตละชนด ในชวงปลายฤด

ฝน พบพชในแปลงศกษาจานวน 13 ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนเชงบวก 5 ชนด ไดแก บว

หลวง แพงพวยนา สาหรายเสนดาย ดปลนา และหญาปลอง สวนพชทมความสมพนธเชงลบ 5 ชนด ไดแก บวสาย เอองเพดมา

สาหรายขาวเหนยว สาหรายหางกระรอก และผกตบชวา สวนพชทพบนอยมากจานวน 3 ชนด ไดแก กกสามเหลยมใหญ บวบา

และผกบงไมสามารถหาความสมพนธได (รปท 6.1.11)

พบวา แพงพวยนา มความสมพนธเชงบวกระหวางจานวนตนกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทาง

สถต (r = 0.99 n =42, p <0.05) สวนสาหรายเสนดาย หญาปลอง ผกตบชวา และดปลนา มความสมพนธเชงบวกของจานวนตน

33

กบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะท บวสาย (r = -0.25, n = 248, p <0.01) และบว

หลวง (r = -0.13, n = 452, p <0.05) มความสมพนธเชงลบของจานวนตนกบระดบความลกของนา อยางมนยสาคญทาง สวน

สาหรายขาวเหนยว สาหรายหางกระรอก และเอองเพดมา มความสมพนธเชงลบของจานวนตนกบระดบความลกของนา

เชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05)

ดปลนา หญาปลอง บวสาย และบวหลวง มความสมพนธเชงบวกระหวางความสงกบระดบคว ามลกของนา

แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะทผกตบชวาเปนพชเพยงชนดเดยวทมความสมพนธเชงลบระหวางความสงกบระดบ

ความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (r = -0.13, n = 452, p <0.05) สวนเอองเพดมา มความสมพนธเชงลบของความสงกบ

ระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05)

บวหลวงมความสมพนธเชงบวกระหวางเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทาง

สถต (r = 0.11, n = 453, p <0.05) สวนแพงพวยนา สาหรายเสนดาย ด ปลนา และหญาปลอง เปนพชมความสมพนธเชงบวก

ของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะทบวสายมความสมพนธ

เชงลบของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (r = -0.07, n = 973, p <0.05) สวน

เอองเพดมา สาหรายขาวเหนยว สาหรายหางกระรอก และผกตบชวา มความสมพนธเชงลบของเปอรเซนตการปกคลมกบ

ระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) (ตารางท 6.1.13)

6.1.3.4 การศกษาความสมพนธระหวางระดบนากบพชชวงฤดหนาว

จากการศกษาความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนของพชแตละชนดในชวงฤดหนาวพบพชใน

แปลงศกษาจานวน 21 ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนเชงบวก 6 ชนด ไดแก สาหรายหาง

กระรอก สาหรายขาวเหนยว เลา ผกตบชวา และผกบง สวนทมความสมพนธเชงลบ 9 ชนด ไดแก สาหรายไฟ หญาปลอง หญา

ไทร แพงพวยนา ดปลนา กกสามเหลยมใหญ บวสาย เอองเพดมา และหญาแพรกนา สวนพชทพบนอยมากจานวน 6 ชนด กก

เลก บวบา ผกเปดไทย ไมยราบยกษ และหญาชนอากาศไมสามารถหาความสมพนธได

จากการศกษาความสมพนธระหวางระดบนา และความสงของพชแตละชนดในชวงฤดหนาวพบพชในแปลง

ศกษาจานวน 17 ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนาและความสงของพชเชงบวก 2 ชนด ไดแก หญาไซ และ

ผกตบชวา สวนทมความส มพนธเชงลบ 8 ชนด ไดแก หญาชนอากาศ บวหลวง หญาแพรกนา สาหรายหางกระรอก ไมยราบ

ยกษ ผกเปดไทย บวสาย และกกสามเหลยมใหญ สวนพชทพบนอยมากจานวน 6 ชนด ไดแก พชจาแนกชนดไมไดชนดท 1

แพงพวยนา สาหรายเสนดาย กกเลก พง และหญาปลองไมสามารถหาความสมพนธได

จากการศกษาความสมพนธระหวางระดบนา และเปอรเซนตการปกคลมของพชแตละชนด ในชวงฤดหนาว

พบพชในแปลงศกษาจานวน 21 ชนด เปนชนดทมความสมพนธระหวางระดบนา และจานวนตนเชงบวก 8 ชนด ไดแก สหราย

หางกระรอก สาหรายขาวเหนยว ผกตบชวา ผกบง บวสาย พง และดปลนา สวนพชทมความสมพนธเชงลบ 7 ชนด ไดแก หญา

แพรกนา กกสามเหลยมใหญ หญาปลอง เอองเพดมา แพงพวยนา บวหลวง และสาหรายไฟ สวนพชทพบนอยมากจานวน 3

ชนด ไดแก กกเลก บวบา ผกเปดไทย ไมยราบยกษ และหญาชนอากาศไมสามารถหาความสมพนธได (รปท 6.1.12)

พบวา สาหรายหางกระรอก เปนพชเพยงชนดเดยวทมความสมพนธเชงบวกระหวางจานวนตนกบระดบความ

ลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (r = 0.35 n =46, p <0.05) สาหรายขาวเหนยว ผกตบชวา พง และผกบง มความสมพนธเชง

บวกของจานวนตนกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะท บวสาย (r = -0.17, n = 450, p

<0.01) และหญาแพรกนา (r = -0.77, n = 7, p <0.05) มความสมพนธเชงลบของจานวนตนกบระดบความลกของนาอยางม

นยสาคญทางสถต สวนดปลนา กกสามแหลย มใหญ เอองเพดมา แพงพวยนา หญาปลอง หญาไซและสาหรายไฟ ม

ความสมพนธเชงลบของจานวนตนกบระดบความลกของนาเชนกนแตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05)

34

35

รปท 6.1.10 A-H แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบจานวนตนพชในชวงฤดรอน ( A =ผกบง,B = แพงพวยนา, C = หญาปลอง, D = หญาแพรกนา, E = เอองเพดมา, F =พง, G = บวหลวง,

H = บวสาย ), I-K แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบความสงของตนพช : ( I = บวหลวง, J = บวสาย, K = หญาปลอง), L-AA แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบการปก

คลมของพช ( L = ผกบง, M = แพงพวยนา, N = พง, O = สาหรายผมนาง, P = สาหรายไฟ, Q = สาหรายเสนดาย, R = สาหรายหางกระรอก, S = เอองเพดมา, T = บวหลวง, U = บว

สาย, V = กกสามเหลยมใหญ, W = ดปลนา, X = ผกตบชวา, Y = สาหรายขาวเหนยว, Z = หญาปลอง, AA = แพรกนา )

36

37

38

รปท 6.1.11 A-M แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบจานวนตนพชในชวงตนฤดฝน ( A =ผกบง,B = สนตวา, C = สาหรายไฟ, D = สาหรายหางกระรอก , E = บวหลวง, F =หญาปลอง, G

= หญาแพรกนา, H = เอองเพดมา, I = บวสาย, J = ดปลนา, K = ผกตบชวา, L = แพงพวยนา, M = สาหรายเสนดาย ), N-W แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบความสงของ

ตนพช : ( N = กกสามเหลยมใหญ , O = ดปลนา, P = แพงพวยนา, Q = เอองเพดมา, R = บวสาย, S = ผกตบชวา, T = บวหลวง, U = หญาปลอง, V = หญาแพรกนา, W = ผกบง ),

X-JJ แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบการปกคลมของพช ( X = ดปลนา, Y = บวหลวง, Z = บวสาย, AA = สาหรายไฟ, BB = สาหรายหางกระรอก , CC = ผกบง, DD =

สาหรายขาวเหนยว, EE = หญาปลอง, FF = หญาแพรกนา, GG = เอองเพดมา, HH = ผกตบชวา , II = แพงพวยนา, JJ = สาหรายเสนดาย)

39

40

รปท 6.1.12 A-J แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบจานวนตนพชในชวงปลายฤดฝน : ( A = ดปลนา,B = ผกตบชวา, C = สาหรายเสนดาย , D = หญาปลอง, E = แพงพวยนา, F =บวสาย, G

= บวหลวง, H = เอองเพดมา, I = สาหรายขาวเหนยว , J = สาหรายหางกระรอก ), K-P แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบความสงของตนพช ( K = ดปลนา, L = ผกตบชวา,

M = หญาปลอง, N = บวหลวง, O = บวสาย, P = เอองเพดมา), Q-Z แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบการปกคลมของพช , Q= ดปลนา, R = สาหรายเสนดาย , S = หญา

ปลอง, T = แพงพวยนา, U = บวหลวง, V = เอองเพดมา, W = บวสาย, X = ผกตบชวา, Y = สาหรายขาวเหนยว, Z = สาหรายหางกระรอก )

41

42

43

รปท 6.1.13 A-O แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบจานวนตนพชในชวงฤดหนาว ( A =พง, B = สาหรายหางกระรอก , C = ผกบง, D =จงจอ, E = สาหรายขาวเหนยว , F =บวสาย, G = กก

สามเหลยมใหญ, H = ดปลนา, I = สาหรายไฟ, J = หญาปลอง, K = หญาแพรกนา, L = เอองเพดมา, M = ผกตบชวา, N = แพงพวยนา, O = หญาไทร ), P-Y แสดงความสมพนธ

ระหวางระดบนากบความสงของตนพช ( P = ผกตบชวา, Q = หญาไทร, R = บวหลวง, S = กกสามเหลยมใหญ , T = บวสาย, S = ผกเปกไทย, U = หญาชนอากาศ, V = หญาแพรก

นา, W = ไมยราบยกษ, X = สาหรายหางกระรอก , Y = บวสาย ), Z- แสดงความสมพนธระหวางระดบนากบการปกคลมของพช ( Z = ดปลนา, AA = ผกบง, BB = บวสาย, CC =

ผกตบชวา, DD =จงจอ, EE = พง, FF = สาหรายขาวเหนยว , GG = สาหรายหางกระรอก , HH = หญาปลอง, II = กกสามเหลยมใหญ , JJ = แพงพวยนา , KK = สาหรายไฟ, LL =

หญาแพรกนา, MM = เอองเพดมา, NN = บวหลวง )

44

หญาไทรมความสมพนธเชงบวกระหวางความสงกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (r =

0.68, n = 12, p <0.05) ขณะทบวหลวงมความสมพนธเชงลบระหวางความสงกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทาง

สถต (r = -0.16, n = 923, p <0.01) สวนหญาแพรกนา สาหรายหางกระรอก ไมยราบยกษ ผกเปดไทย หญาชนอากาศ บวสาย

และกกสามเหลยมใหญ มความสมพนธเชงลบของความสงกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p >

0.05)

สาหรายหางกระรอกมความสมพนธเชงบวกระหวางเปอรเซนต การปกคลมกบระดบความลกของนาอยางม

นยสาคญทางสถต (r = 0.35, n = 46, p <0.05) สวน สาหรายขาวเหนยว ผกตบชวา ผกบง บวสาย พง และดปลนา เปนพชม

ความสมพนธเชงบวกของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) ขณะท

หญาแพรกนามความสมพนธเชงลบของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาอยางมนยสาคญทางสถต (r = -0.77, n

= 7, p <0.05) สวนกกสามเหลยมใหญ หญาปลอง เอองเพดมา แพงพวยนา บวหลวง และสาหรายไฟ มความสมพนธเชงลบ

ของเปอรเซนตการปกคลมกบระดบความลกของนาเชนกน แตไมมนยสาคญทางสถต (p > 0.05) (ตารางท 6.1.14 )

6.1.4 การสารวจชนด จานวน และตาแหนงของนกทเขามาใชพนท

ศกษาการเขามาใชประโยชนของนกในบงบอระเพด โดยการกาหนดเสนทางสารวจทางเรอ ตงแตเดอนตลาคม

พ.ศ. 2551 ถงเดอนกนยายน พ .ศ.2553 เดอนละ 1 ครง พบวา มนกหลากหลายชนดเขามาใชประโยชนพนทในบงบอระเพด

โดยเฉพาะเดอนกมภาพนธมนกเขามาใชพนทมากทสด115 ชนด จานวน 51,190 ตว และเรมลดจานวนชนดลงในเดอนเมษายน

(รปท 6.1.14) เนองจากในระหวางเดอนตล าคมจนถงเดอนมนาคมเปนชวงฤดหนาว นกสวนหนงจงอพยพมาจากทางตอน

เหนอของโลกลงมาสเขตอบอน ทาใหในชวงดงกลาวสามารถพบนกในบงบอระเพดไดหลากหลายชนดแตเมอเขาสฤดรอนนก

อพยพเหลานจะบนกลบไปเพอทารงวางไข ทาใหชนดนกทพบในบงลดจานวนลง แตในชวงฤด รอนยงสามารถพบนกไดหลาย

ชนด และนกสวนใหญเรมจบคเพอสรางรงวางไขในสถานทแหงนตอไป

รปท 6.1.14 จานวนชนดและจานวนตวของนกทเขามาใชประโยชนในบงบอระเพด ตงแตเดอนตลาคม พ .ศ.2551 ถงเดอน

ตลาคม พ.ศ. 2553

6.1.4.1 การศกษาความหลากชนด และความมากมายของนกทเขามาใชประโยชน

จากการสารวจ บนทกชนด และจานวนของนกทพบในการสารวจแตละครง และทาการวเคราะหความหลาก

ชนด และความมากมายของนกทเขามาใชประโยชนใน แตละเดอน วเคราะหคาดชนความรารวย (Species Richness Index)

ของ Marglef index และ Menhinick index พบวา เดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2552 มคาดชนความรารวยมากทสด คอ 5.93 และ 1.88

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

0

25

50

75

100

125

150

ต.ค.

51

ธ.ค.

51

ก.พ

.52

เม.ย

.52

ม.ย

.52

ส.ค.

52

ต.ค.

52

ธ.ค.

52

ก.พ

.53

เม.ย

.53

ม.ย

.53

ส.ค.

53

จานว

นตว

ชนด

เดอน

ชนด จานวนตว

45

รองลงมาเปน นกในเดอนกมพาพนธ พ .ศ. 2553 มคาเทากบ 5.50 และ 0.51 วเคราะหคาดชนความหลากหลาย พบวา เดอน

พฤษภาคม พ.ศ. 2552 มคามากทสด เทากบ 4.86 รองลงมาเปน เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2552 มคาเทากบ 2.44 ตามลาดบ (ตารางท

6.1.15)

6.1.4.2 การศกษาชนดและจานวนนกทสมพนธกบสงคมพชทพบในบงบอระเพด ไดทาการสารวจแบบการ

กาหนดจดนบบนเสนแนว (point count) ในเดอนกรกฎาคม พ.ศ.2552 ถงเดอนมนาคม พ.ศ. 2553 พบวา

เดอนกรกฎาคม พ .ศ. 2552 พบวาสงคมบวสายมชนดนกเขามาใชประโยชนมากทสด (121 ชนด) รองลงมา

เปนสงคมบวหลวง (112 ชนด) ตามลาดบ สงคมบวสายมจานวนนกเขามาใชประโยชนมากทสด (668 ตว) รองลงมาคอดปลนา

(358 ตว) ตามลาดบ

เดอนพฤศจกายน พ .ศ. 2552 พบวาสงคมหญาลอยนาผสมบวหลวงมชนดนกเขามาใชประโยชนมากทสด

(126 ชนด) รองลงมาเปนสงคมบวหลวง (102 ชนด) สวนจานวนนกทเขามาใชประโยชนพบวาสงคมบวหลวงมจานวนนกเขา

มาใชประโยชนมากทสด

รปท 6.1.15 ความสมพนธระหวางชนด จานวน และสงคมพชใ นบงบอระเพด (A = กรกฎาคม พ.ศ. 2552, B = พฤศจกายน

พ.ศ. 2552, C = ธนวาคม พ.ศ. 2552, D = มกราคม พ.ศ.2553, E = กมภาพนธ พ.ศ.2553, F = มนาคม พ.ศ.2553)

เดอนธนวาคม พ .ศ. 2552 พบวาสงคมบวหลวงมชนดนกเขามาใชประโยชนมากทสด (124 ชนด) รองลงมา

เปนพนทเปดนาโลงทอยตดกบสงคมบวหลวง (118 ชนด) สวนสงคมบวหลวงผสมสาหรายนนพบวามจานวนนกเขามาใช

ประโยชนมากทสด (6,776 ตว) รองลงมาเปนสงคมบวหลวง (2,190 ตว) ตามลาดบ

เดอนมกราคม พ .ศ. 2553 พบวาสงคมบวสายมนกเขามาใชประโยชนหลายชนดมากทสด (132 ชนด)

รองลงมาเปนสงคมบวหลวงผสมสาหราย (65 ชนด) ซงสงคมพชนยงมจานวนตวของนกทเขามาใชประโยชนมากทสดอกดวย

(2,684 ตว) รองลงมาเปนสงคมสาหรายเพยงอยางเดยว (1,200 ตว) ตามลาดบ

46

เดอนกมภาพนธ พ .ศ. 2553 พบวาสงคมบวสายมชนดนกเขามาใชประโยชนมากทสด (176 ชนด) รองลงมา

เปนสงคมบวหลวง (148 ชนด) สวนสงคมพชทมจานวนนกเขามาใชประโยชนมากทสดคอ หญาสงและพนนาเปดโลงซงอย

ใกลชายฝงทาใหนกจานวนมากเขามาใชประโยชน (1,407 ตว) รองลงมาเปนสงคมบวสาย (615 ตว) ตามลาดบ

เดอนมนาคม พ .ศ. 2553 พบวาสงคมบวหลวงมนกเขามาใชประโยชนมากชนดมากทสด (123 ชนด)

รองลงมาเปนสงคมบวหลวงผสมบวสาย (101 ชนด) ในขณะทบวหลวงผสมกบหญาสงมนกเขามาใชประโยชนจานวนมาก

ทสด (1,666 ตว) รองลงมาเปนสงคมบวสาย (444 ตว) ตามลาดบ (รปท 6.1.15)

6.1.4.3 การศกษาประชากรของนกในบงบอระเพดโดยใชวธ Distance sampling

จากการศกษาประชาการของนกในพนทบงบอระเพดดวยสารวจแบบการกาหนดจดนบบนเสนแนว (point

count) ในเดอนกรกฎาคม พ .ศ.2552 ถงเดอนมนาคม พ .ศ. 2553 จากการสารวจพบนกทงหมด 76 ชนด เลอกนกทมความถใน

การพบมากทสด 5 ชนดในการวเคราะหความหนาแนนของประชาการนกโดยวธ Distance sampling ดวยโปรเกรม

รปท 6.1.16 แผนทแสดงเสนทางสารวจการเขามาสรางรงวางไขของนกนาในพนทบงบอระเพด

47

รปท 6.1.17 จานวนรงนกทพบในพนทบงบอระเพดจาแนกตามลกษณะสงคมพช ตงแตเดอนสงหาคม พ .ศ. 2553 ถงเดอน

กรกฎาคม พ.ศ.2554 (χ2 = 265.867, df = 12, p < 0.001)

หมายเหต : LOT = สงคมบวหลวง, LIL = สงคมบวสาย, FLO = สงคมหญาลอยนา, CYP = สงคมกกสามเหลยมใหญ, P.ot = สงคม

เอองเพดมา, M.pi = ไมยราบยกษ, PuH = อโกง, LGR = เปดผเลก,SWR = กระจาบอกลาย , PTJ = อแจว, AGW = กระจาบทอง, BwJ =

พรก, BWS = ตนเทยน, WBC = อญชนควขาว, CMU = กระตดขหม, CBT = ยางไฟธรรมดา

รปท 6.1.18 คาเฉลยของรงนกทพบในพนทบงบอระเพด ตงแตเดอนสงหาคม พ.ศ. 2553 ถงเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2554 (X

± SE)

หมายเหต : LOT = สงคมบวหลวง, LIL = สงคมบวสาย, FLO = สงคมหญาลอยนา , CYP = สงคมกกสามเหลยมใหญ , P.ot = สงคม

เอองเพดมา, M.pi = ไมยราบยกษ, PuH = อโกง, LGR = เปดผเลก,SWR = กระจาบอกลาย , PTJ = อแจว, AGW = กระจาบทอง, BwJ =

พรก, BWS = ตนเทยน, WBC = อญชนควขาว, CMU = กระตดขหม, CBT = ยางไฟธรรมดา , NS = ไมมความแตกตางทางสถต , ab =

ตวอกษรทตางกนแสดงถงความแตกตางทางสถตทระดบความเชอมน 95%

Distance Version 6.0 คอ นกกานาเลก มคาความหนาแนนเทากบ 171.71 ตวตอตารางกโลเมตร นกปากหาง

มคาความหนาแนนเทากบ 247.37 ตวตอตารางกโลเมตร นกอโกง มคาความหนาแนนเทากบ 147.10 ตวตอตารางกโลเมตร นก

0

20

40

60

80

100

120

140

160

PuH LGr SRW PTJ AGW BwJ BWS WBC CMU CBT

จาน

วนรง

ชนดนก

M.pi

P.to

CYP

FLO

LIL

LOT

a

NS

NS

NSNS NS

NS NS

b

NSNS

NSNS

NS NS NSa NS NSNS

aNS

0

2

4

6

8

10

12

PuH LGr SRW PTJ AGW BwJ BWS WBC CMU CBT

คาเฉ

ลยขอ

งจาน

วนรง

นก

ชนด

LOT

LIL

FLO

CYP

P.to

M.pi

48

นางแอนบาน มคาความหนาแนนเทากบ 723.62 ตวตอตารางกโลเมตร และ นกอแจว มคาความหนาแนนเทากบ 204.92 ตวตอ

ตารางกโลเมตร พบวานกทมคาความหนาแนนมากทสด คอ นกนางแอนบาน เมอคานวณความหนาแนนของนกตอพนทการ

ใชประโยชนในบงบอระเพด โดยใชพนทขอบเขตทงหมดของบงบอระเพด รวม 108.32 ตารางกโลเมตร ดงนนสามารถ

คานวณประชากรของนกกานาเลกโดยประมาณไดเทากบ 18,599 ตวตอพนททงหมด นกปากหาง จานวน 26,794 ตวตอพนท

ทงหมด นกอโกง จานวน 15,933 ตวตอพนททงหมด นกนางแอนบาน จานวน 78,381 ตวตอพนททงหมด และนกอแจว

จานวน 26,794 ตวตอพนททงหมด

6.1.4.4 การศกษาการเขามาใชประโยชนของนกในบงบอระเพดจากการสรางรงวางไขของนก

จากการสารวจโดยใชเรอสารวจตามเสนทางสารวจ แบงเปน 8 เสนสารวจ ความยาวประมาณ 4 กม. ตอเสน แตละเสนหางกน

2 กม. ขนอยกบสภาพพนทและปรมาณ นา (รปท 6.1.16) ตงแตเดอนสงหาคม พ .ศ. 2553 ถงเดอนกรกฎาคม พ .ศ. 2554 จาการ

สารวจพบวา นกทเขามาสรางรงวางไขในพนทจานวน 10 ชนด คอ นกอโกง เปดผเลก นกกระจาบอกลาย นกกระจาบทอง นก

อแจว นกพรก นกตนเทยน นกอญชนควขาว นกกระตดสอฐ และนกยางไ ฟธรรมดา สงคมพชทนกเขามาสรางรงวางไขม 6

ชนด คอ สงคมพชหญาลอยนาพบนกเขามาสรางรงมากทสดจานวน 130 รง นกทเขามาสรางรงวางไขมากทสด คอ นกอโกง

สงคมบวหลวงจานวน 91 รง นกทเขามาสรางรงวางไขมากทสด คอ เปดผเลก สงคมบวสายจานวน 14 รง เปดผเลกและนกอ

แจวเขามาสรางรงวางไขมากทสด สงคมเอองเพดมาจานวน 11 รง นกอโกงเขามาใชประโยชนมากทสด สงคมกกสามเหลยม

ใหญจานวน 9 รง และสงคมไมยราบยกษจานวน 5 รง นกกระจาบอกลายสรางรงวางไขกบสองสงคมพชนมากทสด พบวานก

ทเขามา สรางรงวางไขในแตละสงคมพชจะใชวสดในการสรางรงจากพชในสงคมนนๆ เชน นกอโกงจะสรางรงวางไขมาก

ทสดในสงคมหญาลอยนา เนองจากใชหญาแพรกนาและหญาปลองเปนวสดในการสรางรงเปนสวนใหญ ทานองเดยวกบเปดผ

เลกพบมากในสงคมบวหลวง เปดผเลกใชกา น และใบบวหลวงเปนวสดสวนใหญในการสรางรง เปนตน ซงการเลอกใชพนท

ในการสรางรงจะแตกตางกนในแตละชนดของนกอยางมนยสาคญทางสถต (χ2 = 265.867, df = 12, p < 0.001; รปท 6.1.17)

และมเพยงนกอโกงเพยงชนดเดยวเทานนทเลอกใชสงคมหญามากทสดและแตกตางจากสงคมพชอนอยางมนยสาคญทางสถต

(p < 0.05) รปท 6.1.18

การเขามาใชประโยชนของนกในบงบอระเพดเพอการสรางรงวางไข

จากการสารวจการเขามาใชประโยชนของนกในบงบอระเพดเพอการสรางรงวางไข โดยใชเสนแนวสารวจ 8

เสนสารวจ ระหวางเดอนสงหาคม 2553 ถงกรกฎาคม 2554 แบงการศกษาการกระจายของรงนกเปน 4 ชวงฤดกาล คอ ฤดรอน

ระหวางเดอนมนาคม 2553 – พฤษภาคม 2553 ตนฤดฝน ระหว างเดอนเดอนมถนายน 2553 – สงหาคม 2553 ปลายฤดฝน

ระหวางเดอนเดอนกนยายน 2553 – พฤศจกายน 2553 และฤดหนาว ระหวางเดอนธนวาคม 2553 – กมภาพนธ 2554 ทาการ

วเคราะหการกระจายของรงนกดวยการนาพกดจดทพบมานามานาเขามลในระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS, ArcMap 9.2)

เพอทาแผนทการกระจายของรงนกในแตละชวงเวลาในรอบป และทาการซอนทบกบแผนทการกระกระจายของสงคมพชใน

แตละชวงเวลา จากการวเคราะหพบวา

ฤดรอน (เดอนมนาคม 2553 – พฤษภาคม 2553) พบรงนกจานวน 47 รง จานวน 8 ชนด ชนดทพบมากทสด

คอ นกเปดผเลก จา นวน 28 รง พบการใชประโยชนในสงคมดปลนามากทสด รองลงมาเปน นกอแจว จานวน 7 รง พบการใช

ประโยชนในสงคมบวสายมากทสด และนกกระจาบอกลาย จานวน 5 รง พบการใชประโยชนในสงคมบวหลวงมากทสด

ตามลาดบ พบวาการเลอกใชพนทในการสรางรงมความแตกตางกนใน แตละชนดของนกอยางมนยสาคญทางสถต (χ2 =

269.714, df = 5, p < 0.001; รปท 6.1.19)

ตนฤดฝน (เดอนมถนายน 2553 – สงหาคม 2553) พบรงนกจานวน 34 รง จานวน 6 ชนด ชนดทพบมากทสด

คอ นกอโกง จานวน 13 รง พบการใชประโยชนในสงคมบวหลวงมากทสด รองลงมาเปน นกเปดผเลก จานวน 9 รง พบการใช

ประโยชนในสงคมบวสายมากทสด และนกกระจาบอกลาย จานวน 6 รง พบการใชประโยชนในสงคมบวหลวงมากทสด

49

ตามลาดบ พบวาการเลอกใชพนทในการสรางรงมความแตกตางกนในแตละชนดของนกอยางมนยสาคญทางสถต (χ2 =

347.333, df = 6, p < 0.001; รปท 6.1.20)

ปลายฤดฝน (เดอนกนยายน 2553 – พศจกายน 2553) พบรงนกจานวน 43 รง จานวน 6 ชนด ชนดทพบมาก

ทสด คอ นกอโกง จานวน 38 รง พบการใชประโยชนในสงคมบวหลวงมากทสด พบวาการเลอกใชพนทในการสรางรงมความ

แตกตางกนในแตละชนดของนกอยางมนยสาคญทางสถต (χ2 = 252.667, df = 4, p < 0.001; รปท 6.1.21)

ฤดหนาว (เดอนธนวาคม 2553 – กมภาพนธ 2554) พบรงนกจานวน 76 รง จานวน 2 ชนด ชนดทพบมาก

ทสด คอ นกอโกง จานวน 75 รง พบการใชประโยชนในสงคมบวหลวงมากทสด พบวาการเลอกใชพนทในการสรางรงมความ

แตกตางกนในแตละชนดของนกอยางมนยสาคญทางสถต (χ2 = 410.833, df = 6, p < 0.001; รปท 6.1.22)

พบวา มเพยงนกอโกง และนกเปดผเลกเทานน ทมการใชประโยชนเพอการสรางรงแตกตางจากนกชนดอน

อยางมนยสาคญทางสถต (p < 0.05) โดยการใชประโยชนเพอการสรางรงของนกเปดผเลกในเดอนมกราคมมความแตกตา งกบ

เดอนเมษายน อยางมนยสาคญทางสถต (p < 0.05) และการใชประโยชนเพอการสรางรงของนกอโกงในเดอนมกราคมมความ

แตกตางในการกระจายรงนกกบเดอนเมษายน อยางมนยสาคญทางสถต (p < 0.05) เชนกน

รปท 6.1.19 การใชประโยชนเพอการสรางรงของนกในพนทบงบอระเพดระหวางเดอนมนาคม 2554 ถงเดอนพฤษภาคม

2554 ตามเสนทางสารวจ (χ2 = 269.714, df = 5, p < 0.001, n = 47)

50

รปท 6.1.20 การใชประโยชนเพอการสรางรงของนกในพนทบงบอระเพดระหวางเดอนมถนายน 2553 ถงเดอนสงหาคม 2553

ตามเสนทางสารวจ (χ2 = 374.333, df = 6, p < 0.001, n = 34)

รปท 6.1.21 การใชประโยชนเพอการสรางรงของนกในพนทบงบอระเพดระหวางเดอนกนยายน 2553 ถงเดอนพฤศจกายน

2553 ตามเสนทางสารวจ (χ2 = 252.667, df = 4, p < 0.001, n = 43)

51

รปท 6.1.22 การใชประโยชนเพอการสรางรงของนกในพนทบงบอระเพดระหวางเดอนธนวาคม 2553 ถงเดอนกมภาพนธ

2554 ตามเสนทางสารวจ (χ2 = 410.833, df = 6, p < 0.001, n = 76)

การใชประโยชนจากพชเพอเปนวสดสรางรง

การศกษาการใชประโยชนจากพชเพอเปนวสดสรางรงของนกในบงบอระเพด พบวา จากการศกษาพบรงนก

จานวน จานวน 200 รง จากนกทงหมด 10 ชนด ไดแก นกกระจาบทอง นกกระจาบอกลาย นกกระตดสอฐ นกตนเทยน นก

เปดผเลก นกพรก นกยางไฟธรรมดา นกอญชณควขาว นกอโกง และนกอแจว พบวานกเลอกใชพชเพอเปนวสดในการสรางรง

จานวน 18 ชนด ไดแก หญาแพรกนา หญาแพรกบก เลา โสน กกสามเหลยมใหญ ผกตบชวา ไมยราบยกษ จอกแหน จอกหหน

หญาปลอง ผกบง บวหลวง บวสาย สาหราย ดปลนา เอองเพดมา แพงพวยนา และขฟด (สาหรายทลอ ยอยบนผวนา ) จาก

การศกษาพบวา นกเปดผเลกเลอกใชวสดในการสรางรงหลายชนด จากการศกษาครงนพบมากถง 12 ชนด สวนใหญใชขฟด

มากทสด รองลงมาคอ กกสามเหลยมใหญ นกอแจว ใชวสดในการสรางรง 9 ชนด ใชจอกแหนและแพงพวยนามากทสด นก

อโกง ใชวสดใ นการสรางรง 8 ชนด ใชหญาแพรกนาและหญาปลองมากทสด ในการศกษาครงนพบรงนกอโกงมากทสด

เปอรเซนตการใชวสดสรางโดยนกอโกง พบวา นกอโกงใชหญาแพรกนามากทสด 25.81% รองลงมาเปนหญาปลอง 21.27%

และผกตบชวา 15.59% ตามลาดบ ชนดทพบรองลงมา คอ นกเปดผเลก นกเปดผเลกใชขฟดในการสรางรงมากทสด 17.57%

รองลงมาเปนกกสามเหลยมใหญ 17.11% และหญาปลอง 13.82% ตามลาดบ สวนนกกระตดสอฐ นกตนทยน และนกอญชณ

ควขาวพบเพยงชนดละ 1 รง และแตละชนดพบการใชวสดสรางรงเพยงชนดเดยว เชน อญชณค วขาว และนกตนเทยน ใชหญา

แพรกในการสรางรง 100% สวนนกกระตดสอฐใชเลาในการสรางรง 100% เปนตน (รปท 6.1.23)

การศกษามวลชวภาพของวสดทใชสรางรง จากการเกบตวอยางรงนก จานวน 28 รง เพอศกษามวลชวภาพ

ของวสดสรางรงจากนก 2 ชนด คอ นกอโกง แ ละนกเปดผเลก สามารถคดแยกวสดสรางรงออกไดทงหมด 9 ชนด ไดแก กก

สามเหลยมใหญ บวหลวง ผกตบชวา ผกบง สาหราย หญาขนนก หญาปลอง หญาแพรกนา และเอองเพดมา เมอนามาอบท

อณหภม 60 องศาเซลเซยส เปนเวลา 48 ชวโมง เพอใหไดนาหนกแหงของวสดส รางรง พบวา นกใชหญาแพรกนามากทสด ม

คามวลชวภาพ เทากบ 1,150.19 กรม รองลงมาคอ หญาปลองเทากบ 1,044.76 กรม บวหลวงเทากบ 501.55 กรม ซงมวลของ

52

วสดทใชในการสรางรงจะแตกตางกนตามชนดของวสดทใชในการสรางรงอยางมนยสาคญทางสถต (χ2 = 8902.635, df = 67,

p < 0.001; รปท 6.1.24)

6.1.4.5 การเขามาใชประโยชนของนกในพนทนาขาวทมการจดการทแตกตางกน

จากการสารวจจานวนและชนดของนกทเขามาใชประโยชนในพนทนาขาวทมการจดการทแตกตางกนบรเวณ

ใกลแนวเขตบงบอระเพด แบงออกเปน 3 พนท คอ พนทศกษาท 1 เปนนาขางททาการปลกครงเดยวในรอบป (นาป) พนท

ศกษาท 2 เปนนาขางทมการปลกหลายรอบตอป (นาปลง) และอยบรเวณขอบของเขตหามลาสตวปาบงบอระเพด และพนท

ศกษาท 3 เปนนาขางทมการปลกหลายรอบตอป (นาปลง) และอยตดกบพนทขอบนาของบงบอระเพดในชวงฤดแลง (รปท

6.1.25)

จากการสารวจเปนเวลา 10 เดอน ระหวางเดอนพฤศจกายน พ .ศ.2553 ถงเดอนสงหาคม พ .ศ.2554 โดยแบง

รปแบบการเขามาใชประโยชนพนท 5 รปแบบ คอ 1) บนผานพนทโดยไมไดใชประโยชนพนทโดยตรง 2) การเขามาหากนใน

พนท 3) การเขามาเพอเกาะพกในพนท 4) การเขามาเพอเกยวพาราสในพนท และ 5) การเขามาสรางรงในพนท (ตารางท

6.1.17)

พนทศกษาท 1 เปนนาขาวททาการปลกครงเดยวในรอบป (นาป) พบชนดนกทบนผาน 250 ชนด เขามาหากน

215 ชนด เขามาเกาะพก 151 ชนด เขามาเกยวพาราส 28 ชนด และสรางรง 28 ชนด พบมากทสดในเดอนเมษายน พ .ศ. 2554

จานวน 33 ชนด

พนทศกษาท 2 เปนนาขาวทมการปลกหลายรอบตอป (นาปลง) และอยบรเวณขอบของเขตหามลาสตวปาบง

บอระเพด พบชนดนกทบนผาน 227 ชนด หากน 215 ชนด เกาะพก 112 ชนด เกยวพาราส 20 ชนด และสรางรง 20 ชนด พบ

มากทสดในเดอนมถนายน พ.ศ. 2554 จานวน 28 ชนด

รปท 6.1.23 การใชวสดสรางรงของนกในพนทบงบอระเพด ระหวางเดอนสงหาคม 2553 ถงเดอนกรกฎาคม 2554 (χ2 =

4536.222, df = 34, p < 0.001, n = 200)

กระจาบทอง

ตนเทยน

ยางไฟธรรมดา

อแจว

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

หญ

าแพ

รกน

า

เลา

โสน

กกสา

มเห

ลยมใ

หญ

หญ

าแพ

รกบ

ก

ผกตบ

ชวา

ไมยร

าบยก

ษ

จอกแ

หน

หญ

าปลอ

ง

ผกบ

ง

บวห

ลวง

เออง

เพดม

า

แพงพ

วยน

า

บวส

าย

สาห

ราย

ขฟด

จอกห

หน

ดปลน

า

% ก

ารใช

วสดส

รางร

ง

วสดสรางรง

กระจาบทอง กระจาบอกลาย กระตดสอฐ ตนเทยน เปดผเลก

พรก ยางไฟธรรมดา อญชณควขาว อโกง อแจว

53

รปท 6.1.24 มวลชวภาพของวสดสรางรงของนกในบงบอระเพด (χ2 = 8902.635, df = 67, p < 0.001, n = 28)

พนทศกษาท 1 พนทศกษาท 2

พนทศกษาท 3

รปท 6.1.25 พนทศกษาจานวนและชนดของนกทเขามาใชประโยชนในพนทนาขาวทมการจดการทแตกตางกนบรเวณใกลแนว

เขตบงบอระเพด พนทศกษาท 1 เปนนาขางททาการปลกครงเดยวในรอบป (นาป) พนทศกษาท 2 เปนนาขางทม

การปลกหลายรอบตอป (นาปลง) และอยบรเวณขอบของเขตหามลาสตวปาบงบอระเพด และพนทศกษาท 3

เปนนาขางทมการปลกหลายรอบตอป (นาปลง) และอยตดกบพนทขอบนาของบงบอระเพดในชวงฤดแลง

1150.191044.76

501.55

185.68 137.24 126.77 108.4614.08 1.56

0

500

1000

1500

มวลร

งนก

(กรม

)

วสดสรางรง

54

และพนทศกษาท 3 เปนนาขาวทมการปลกหลายรอบตอป (นาปลง ) และอยตดกบพนทขอบนาของบง

บอระเพดในชวงฤดแลง พบชนดนกบนผาน 283 ชนด หากน 252 ชนด เกาะพก 147 ชนด เกยวพาราส 20 ชนด และสรางรง 20

ชนด พบมากทสดในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2554 จานวน 40 ชนด

จากการศกษาพบวาพนททง 3 ประเภทไมคอยมความแตกตางทงจานวนชนด และจานวนตวของนกทเขามา

ใชประโยชน ทงอาจเปนเพราะพนททง 3 อยหางจากพนทบงบอระเพดไมมากนก และนกสามารถเขามาไดประโยชนได ไม

แตกตางกน

6.1.4.6 การใชประโยชนทดนบรเวณพนทโดยรอบบงบอระเพด

จากกศกษาการใชประโยชนพนทบงบอระเพดจากภาพถายทางอากาศ (แหลงขอมล google earth .com

จดเกบภาพถายวนท 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2554) พบวาพนทมการใชประโยชนจาการการเขาทาเกษตรกรรมมากทสด 44.3 ตาราง

กโลเมตร เฉพาะในแนวเขตหามลาสตวปาบงบอระเพด และเมอขยายแนวกนชนออกไป 1 กโลเมตร มการเขามาใชประโยชน

พนทจากการทาเกษตรกรรม รวม 45.27 ตารางกโลเมตร และมพนทชมชนทตงบาน เรอนและแหลงชมชนในพนทแนวเขต

4.05 ตารางกโลเมตร และเมอขยายแนวกนชนออกไป 1 กโลเมตร มการเขามาใชประโยชนพนทจากการตงชมชน รวม 5.05

ตารางกโลเมตร มการจดพนทเพอทาคลองสงนาเพอการเกษตรมความยาว 67.46 กโลเมตร ในพนทแนวเขตหามลา รวมท งม

ถนนสาหรบการคมนาคมในชมชนและพนทเกษตร 40.16 กโลเมตร ในพนทแนวเขตหามลา รวมไปถงทางรถไฟ 4.07

กโลเมตร ทวางรางรถไฟเขามาในพนท ในพนทแนวเขตหามลาบงบอระเพด เมอคานวณพนทสาหรบการใชประโยชนของนก

นาในพนทบงบอระเพด 57.4 ตารางกโลเมตร จาพพนทนา พนทเกาะ และพนทปาทดแทนรมบงบอระเพด ในพนทแนวเขต

หามลาบงบอระเพด (ตารางท 6.1.18) (รปท 6.1.26) จากขอมลการใชประโยชนทดนทเปลยนแปลงสภาพพนทเพอการใช

ประโยชนของมนษยมากขนยอมสงผลโดยตรงตอความหลากหลายทางชวภาพภายในพนทบงบอระเพดทมความจาเปนตอการ

ดารงชวตของนกในบงบอระเพด ซงจะสงผลตอความหลากชนด และประชากรของนกในบงบอระเพดในทสด

รปท 6.1.26 การใชประโยชนทดนในพนทโดยรอบบงบอระเพด ในป พ.ศ.2553

55

ตารางท 6.1.1 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของพชนาชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ.ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอน กรกฎาคม พ .ศ. 2552) ชวงปลายฤด

ฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) ชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) และรวมทงปทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป

บวหลวง 60.56 21.97 44.40 24.21 29.49 39.27 45.32 51.20 34.02

41.87 5.03 5.32 14.73 8.42 7.57 104.86 72.60 110.32 66.65 78.93

ดปลนา 2.91 17.11 15.95 15.28 15.14 11.18 8.95 8.68 8.70 9.30 10.08 8.85 10.91 8.98 9.53 24.17 34.91 35.55 32.97 33.97

หญาปลอง 8.21 6.17 - 1.64 3.66 2.92 1.46 - 4.14 2.38 8.85 11.18 - 6.35 7.73 19.98 18.81 - 12.13 13.77

สาหรายหางกระรอก

3.07 18.95 3.17 9.56 11.55 11.78 10.25 4.59 4.14 7.50 4.51 4.11 3.82 5.02 4.45 19.36 33.32 11.58 18.72 23.51

สาหรายเสนดาย

1.89 - 3.06 - 0.85 7.25 - 3.39 - 2.90 8.17 - 5.92 - 4.63 17.31 - 12.37 - 8.38

กะเมง 1.89 0.04 - - - 0.10 0.08 - - - 14.83 8.60 - - - 16.82 8.73 - - -

หญาแพรกนา

6.03 1.92 - 1.35 1.70 1.21 0.81 - 0.78 0.71 8.07 5.25 - 10.87 6.97 15.31 7.98 - 13.01 9.38

สาหรายขาวเหนยว

1.78 4.38 6.24 2.75 3.87 6.85 6.75 4.29 5.78 5.94 3.12 2.39 8.93 1.74 3.35 11.75 13.52 19.46 10.27 13.17

เอองเพดมา 6.27 - 0.76 1.81 - 3.22 - 0.90 3.50 - 1.80 - 3.45 2.98 - 11.30 - 5.10 8.29 -

บวสาย 2.73 15.15 24.09 29.76 21.24 6.34 16.76 24.85 25.82

19.02 1.22 8.48 15.89 8.90 7.72 10.29 40.40 64.84 64.48 47.99

ผกตบชวา - - 0.96 - - - - 0.70 - - 7.33 - 10.76 - - 9.58 - 12.42 - -

สาหรายผมนาง

- - - - - - - - - - 2.85 - - - - 7.80 - - - -

สาหรายไฟ - 10.18 - 9.37 7.46 - 6.27 - 4.07 3.33 4.64 6.59 - 5.25 5.15 7.05 23.04 - 18.69 15.94

แพงพวยนา - 2.03 0.50 - 1.37 - 0.49 0.40 - 0.65 4.03 6.31 7.68 - 5.10 4.95 8.82 8.58 - 7.12

กกสามเหลยม

- - 0.23 - - - - 0.20 - - 3.17 - 4.85 - - 3.93 - 5.28 - -

56

ใหญ

ผกบง - - - - - - - - - - 2.44 - - - - 3.56 - - - -

หญาไทร - - - 0.01 - - - - 0.14 - 2.79 - - 11.00 - 3.00 - - 11.15 -

ตารางท 6.1.2 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของพชชายนาชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ .ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ .ศ. 2552) ชวงปลาย

ฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) ชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) และรวมทงปทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป

หญาหวาย 23.91 - - - 13.39 3.27 - - - 1.08 6.01 - - - 2.80 33.20 - - - 17.27

หญาปลอง 16.19 21.34 48.40 45.20 22.46 8.79 9.52 27.99 29.69 17.25 3.33 6.81 12.32 11.71 6.14 28.32 37.67 88.72 86.60 45.85

หญาขน 8.74 9.67 - - 7.68 5.93 7.56 - - 3.79 3.00 6.06 - - 3.49 17.67 23.29 - - 14.95

เอองเพดมา 4.82 3.94 7.78 11.36 5.15 11.04 8.68 11.09 18.75 10.83 1.05 - 4.26 5.27 1.99 16.91 14.20 23.14 35.38 17.96

หญาขาไก 9.63 - 2.29 - 5.66 2.04 - 2.29 - 1.56 3.87 - 7.60 - 2.11 15.55 - 12.18 - 9.32

หญาดอกขาว 7.36 - - - 4.21 0.41 - - - 0.27 7.76 - - - 5.78 15.54 - - - 10.26

พง 2.38 - - - - 7.77 - - - - 2.69 - - - - 12.85 - - - -

ผกบง 2.56 3.98 0.59 2.54 2.74 7.57 12.8 1.56 1.56 6.43 0.67 2.31 - 19.48 4.08 10.80 19.18 - 23.57 13.25

หญาแพรกนา 2.86 35.35 24.81 6.73 14.89 3.07 11.4 11.44 4.69 8.39 3.87 7.43 11.26 4.22 5.45 9.80 54.27 47.51 15.63 28.73

ไมยราบยกษ 1.80 - - 0.99 - 5.52 - 7.22 4.69 - 1.89 - 5.17 1.70 - 9.21 - 13.84 7.38 -

บวสาย - - - 4.52 - - - - 4.69 - - - - 10.06 - - - - 19.27 -

แพงพวยนา - - - 1.10 - - - - 4.69 - - - - 0.73 - - - - 6.52 -

ถวกระเปา - 0.03 - - - - 0.28 - - - - 9.93 - - - - 10.24 - - -

บวหลวง - 1.24 6.32 7.83 2.12 - 5.32 22.89 12.50 11.77 - 2.81 7.62 14.97 4.39 - 9.38 36.83 35.30 18.28

กกสามเหลยม

ใหญ

- 3.12 0.21 4.19 2.07 - 4.76 2.11 10.94 3.04 - 3.20 11.97 4.66 3.81 - 11.08 23.14 19.79 8.92

หญาโขยง - 3.38 - - - - 4.20 - - - - 3.68 - - - - 11.26 - - -

ผกตบชวา - - 1.39 3.97 - - - 5.11 4.69 - - - 4.52 13.80 - - - 11.01 22.45 -

57

หญาแพรกบก - 8.62 - - - - 3.64 - - - - 6.95 - - - - 19.21 - - -

ชบาดอก

เหลอง

- - 0.45 - - - - 0.35 - - - - 6.73 - - - - 7.54 - -

แขม - - 0.10 - - - - 0.35 - - - - 4.49 - - - - 4.94 - -

ตารางท 6.1.3 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของพชบกชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ .ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ .ศ. 2552) ชวงปลาย

ฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) ชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) และรวมทงปทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. ทงป

หญาแพรกนา 43.71 10.51 - 3.01 28.71 13.22 8.15 - 2.17 7.22 7.12 0.28 - 7.05 4.73 64.05 18.94 - 12.22 40.65

หญาแพรกบก 30.22 - - 9.48 19.59 9.00 - - 1.08 4.34 6.85 - - 3.95 3.43 46.07 - - 14.51 27.37

ไมยราบยกษ 6.18 - - - 4.45 14.75 - - - 7.29 2.57 - - - 0.94 23.50 - - - 12.69

หญาปลอง 5.72 9.12 8.65 1.99 5.81 9.39 10.30 8.54 5.05 8.47 6.68 6.02 2.77 6.85 6.01 21.79 25.44 19.96 13.89 20.28

นานมราชสหใหญ 0.02 - - - - 0.19 - - - - 17.17 - - - - 17.38 - - - -

กกสามเหลยม

ใหญ

3.19 16.39 - - 5.71 6.13 7.30 - - 3.76 5.59 7.56 - - 4.10 14.91 31.25 - - 13.56

เอองเพดมา 2.07 9.12 9.62 8.68 4.88 10.54 9.87 9.45 14.08 10.90 1.56 5.69 0.47 1.04 2.58 14.17 24.68 19.54 23.80 18.36

ลาเจยก 0.63 - - 4.34 - 0.77 - - 5.78 - 12.71 - - 3.25 - 14.11 - - 13.37 -

บวหลวง 1.41 7.36 8.65 8.46 4.06 8.24 14.59 11.8

9

14.08 11.41 2.24 1.62 1.24 4.15 2.54 11.89 23.58 21.78 26.68 18.01

พง 0.46 4.36 3.85 6.67 2.47 1.53 8.15 6.10 4.69 4.42 6.68 0.06 1.95 3.47 2.82 8.66 12.57 11.89 14.83 9.71

แพงพวยนา - - - 9.51 - - - - 4.69 - - - - 1.97 - - - - 16.17 -

หญารงนก - - 0.96 - - - - 0.30 - - - - 20.49 - - - - 21.75 - -

หญาชนอากาศ - - 2.88 - - - - 0.91 - - - - 15.02 - - - - 18.82 - -

58

ออ - - 4.81 15.44 3.49 - - 4.27 5.42 2.58 - - 6.58 8.08 3.78 - - 15.66 28.94 9.85

หญาขน - 7.11 5.77 - 1.84 - 2.15 7.62 - 2.72 - 9.19 3.81 - 5.54 - 18.45 17.20 - 10.11

โสนหน - - 4.81 - - - - 3.96 - - - - 3.59 - - - - 12.36 - -

หญาขาไก - 5.89 - - - - 9.01 - - - - 0.01 - - - - 14.90 - - -

กกกลม - 5.21 - - - - 0.86 - - - - 6.87 - - - - 12.93 - - -

ผกเปดไทย - 0.61 - - - - 2.15 - - - - 8.48 - - - - 11.23 - - -

ผกบง - - 6.73 13.34 - - - 5.79 14.08 - - - 1.32 2.07 - - - 13.84 29.48 -

ตารางท 6.1.4 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของสงคมบวหลวงชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ.ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2552) ชวง

ปลายฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) และชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) ทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค.

บวหลวง 23.79 40.62 54.57 45.09 44.07 61.08 58.65 60.64 9.99 7.79 19.05 8.89 77.86 109.49 132.26 114.62

หญาแพรกนา 41.19 7.17 - 1.48 4.67 1.38 - 0.51 9.31 16.27 - 6.24 55.18 24.82 - 8.23

หญาแพรกบก 12.83 - - - 0.83 - - - 10.30 - - - 23.97 - - -

ผกบง 1.68 - - - 4.51 - - - 12.56 - - - 18.74 - - -

กกสามเหลยมใหญ 4.81 1.94 0.52 1.40 3.01 1.38 0.40 0.64 7.86 7.65 6.47 5.99 15.68 10.97 7.39 8.03

สาหรายเสนดาย 1.06 - 3.21 - 10.85 - 2.39 - 3.49 - 9.74 - 15.41 - 15.33 -

บวสาย 4.22 9.37 27.79 16.52 4.17 12.31 25.25 17.05 6.92 8.80 17.80 10.50 15.32 30.48 70.84 44.06

สาหรายขาวเหนยว 0.85 3.77 4.99 2.69 8.68 4.00 4.17 1.92 2.42 3.58 11.86 5.46 11.95 11.35 21.03 10.07

เอองเพดมา 0.38 - 1.45 3.07 3.84 - 1.19 2.18 6.51 - 6.40 3.30 10.73 - 9.04 8.55

หญาปลอง 1.68 - 0.99 16.70 1.17 - 0.80 4.49 6.78 - 3.13 10.93 9.63 - 4.91 32.12

ดปลนา - 13.66 1.81 4.64 - 6.77 2.39 3.72 - 9.56 4.38 4.73 - 29.99 8.58 13.09

59

สาหรายหางกระรอก - 12.39 4.17 - - 6.77 3.98 - - 4.37 5.65 - - 23.53 13.80 -

สาหรายไฟ - 6.69 - - - 2.46 - - - 7.79 - - - 16.94 - -

กะเมง - 0.10 - - - 0.15 - - - 12.24 - - - 12.50 - -

แพงพวยนา - 2.09 - - - 0.92 - - - 5.47 - - - 8.48 - -

บวบา - - 0.22 - - - 0.20 - - - 8.62 - - - 9.04 -

หญาขาไก - - - 0.87 - - - 0.26 - - - 10.98 - - - 12.10

ผกตบชวา - - - 1.57 - - - 1.79 - - - 5.41 - - - 8.77

ตารางท 6.1.5 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของสงคมบวสายชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ.ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2552) ชวง

ปลายฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) และชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) ทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค.

บวหลวง 75.81 11.62 16.07 19.80 43.93 28.68 19.27 28.83 15.40 6.80 22.75 15.98 135.13 47.11 58.09 64.62

สาหรายหางกระรอก 6.85 22.22 8.28 4.64 15.89 14.15 9.97 5.41 26.60 5.16 8.10 10.06 49.34 41.53 26.35 20.11

บวสาย 8.06 23.37 54.78 58.54 18.69 31.13 54.49 53.15 12.29 10.09 26.25 25.76 39.04 64.59 135.51 137.45

สาหรายเสนดาย 0.81 - 4.01 3.49 1.87 - 3.99 2.25 31.64 - 7.96 12.79 34.32 - 15.95 18.53

สาหรายขาวเหนยว 7.66 6.86 14.13 9.66 17.76 10.00 9.63 7.21 7.92 3.17 22.94 13.26 33.34 20.03 46.71 30.12

ดปลนา 0.40 11.76 2.07 1.69 0.93 4.72 1.99 1.80 5.53 12.53 5.72 10.06 6.87 29.01 9.78 13.56

กกสามเหลยมใหญ 0.40 0.61 - - 0.93 0.75 - - 0.61 10.28 - - 1.95 11.65 - -

หญาปลอง - 14.17 0.62 0.76 - 2.45 0.33 0.45 - 20.97 5.72 4.74 - 37.59 6.67 5.95

สาหรายไฟ - 5.53 - - - 4.72 - - - 5.72 - - - 15.97 - -

หญาแพรกนา - 2.74 - - - 0.75 - - - 10.77 - - - 14.27 - -

เอองเพดมา - 0.73 0.04 1.42

0.94 0.33 0.90

7.16 0.57 7.34

8.83 0.95 9.66

60

ตารางท 6.1.6 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของสงคมดปลนาชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ .ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ .ศ. 2552) ชวง

ปลายฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) และชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) ทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค.

ดปลนา 60.48 41.41 72.87 94.01 60.48 41.41 72.87 94.01 23.52 18.52 26.11 57.67 144.47 101.35 171.85 245.69

บวบา 8.35 - - - 8.35 - - - 29.13 - - - 45.83 - - -

บวสาย 13.12 9.65 4.09 - 13.12 9.65 4.09 - 17.33 14.22 25.16 - 43.57 33.52 33.34 -

บวหลวง 8.35 14.75 2.78 2.20 8.35 14.75 2.78 2.20 14.63 7.16 28.24 24.90 31.33 36.65 33.80 29.29

แพงพวยนา 3.75 - - - 3.75 - - - 5.39 - - - 12.88 - - -

สาหรายผมนาง 3.92 - - - 3.92 - - - 4.95 - - - 12.79 - - -

สาหรายเสนดาย 1.87 1.11 18.09 2.99 1.87 1.11 18.09 2.99 5.05 1.28 16.51 11.21 8.80 3.51 52.68 17.19

สาหรายหางกระรอก 0.17 10.54 2.17 0.80 0.17 10.54 2.17 0.80 0.00 6.01 3.99 6.23 0.34 27.08 8.33 7.82

สาหรายไฟ - 18.04 - - - 18.04 - - - 16.62 - - - 52.71 - -

หญาแพรกนา - 2.52 - - - 2.52 - - - 12.01 - - - 17.04 - -

ผกบง - 0.58 - - - 0.58 - - - 11.85 - - - 13.01 - -

สนตะวา - 0.37 - - - 0.37 - - - 4.80 - - - 5.55 - -

หญาปลอง - 0.43 - - - 0.43 - - - 2.56 - - - 3.43 - -

ตารางท 6.1.7 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของสงคมสาหรายชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ .ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ .ศ. 2552) ชวง

ปลายฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) และชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) ทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค.

ดปลนา 59.31 4.08 - - 48.28 4.49 - - 13.49 9.46 - - 121.08 18.03 - -

61

บวหลวง 8.33 34.51 - - 29.31 32.63 - - 27.21 21.18 - - 64.85 88.33 - -

แพงพวยนา 26.96 2.88 - - 3.45 0.90 - - 23.64 10.60 - - 54.05 14.37 - -

สาหรายผมนาง 3.43 - - - 12.07 - - - 29.03 - - - 44.53 - - -

สาหรายเสนดาย 0.98 - - - 3.45 - - - 5.96 - - - 10.39 - - -

สาหรายหางกระรอก 0.98 15.20 - - 3.45 14.97 - - 0.66 4.94 - - 5.09 35.11 - -

บวสาย - 30.91 - - - 21.56 - - - 8.31 - - - 60.77 - -

สาหรายไฟ - 7.36 - - - 12.28 - - - 6.52 - - - 26.15 - -

สาหรายพงชะโด - 0.84 - - - 0.30 - - - 16.15 - - - 17.30 - -

สาหรายขาวเหนยว - 1.82 - - - 7.49 - - - 2.93 - - - 12.23 - -

หญาแพรกนา - 1.46 - - - 1.20 - - - 9.12 - - - 11.77 - -

เอองเพดมา - 0.10 - - - 0.30 - - - 6.60 - - - 7.00 - -

ตารางท 6.1.8 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของสงคมหญาชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ .ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ .ศ. 2552) ชวงปลาย

ฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) และชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) ทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง

ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค.

บวหลวง 91.67 6.02 87.5 87.5 50.00 34.38 75 75 95.60 3.43 61.12 61.12 237.27 43.83 223.62 223.62

บวสาย 8.33 13.55 1.92 1.92 50.00 15.63 8.33 8.33 4.40 15.11 9.72 9.72 62.73 44.28 19.98 19.98

หญาปลอง - 50.17 - - - 9.38 - - - 35.97 - - - 95.51 - -

หญาแพรกนา - 14.72 - - - 6.25 - - - 25.18 - - - 46.14 - -

เอองเพดมา - 9.70 4.81 4.81 - 12.50 8.33 8.33 - 9.89 9.72 9.72 - 32.09 22.86 22.86

ผกบง - 4.68 - - - 12.50 - - - 7.73 - - - 24.91 - -

แพงพวยนา - 0.67 5.77 5.77 - 6.25 8.33 8.33 - 1.26 19.44 19.44 - 8.18 33.54 33.54 สาหรายขาวเหนยว - 0.50 - - - 3.13 - - - 1.44 - - - 5.07 - -

62

ตารางท 6.1.9 ความหนาแนนสมพทธ ความถสมพทธ ความเดนสมพทธ และดชนความสาคญของสงคมกกสามเหลยมใหญชวงฤดรอน (เดอนเมษายน พ .ศ. 2552) ชวงตนฤดฝน (เดอนกรกฎาคม พ .ศ.

2552) ชวงปลายฤดฝน (เดอนตลาคม พ.ศ. 2552) และชวงฤดหนาว (เดอนมกราคม พ.ศ. 2553) ทมคาดชนความสาคญ 10 อนดบแรก

ชอพนเมอง ความหนาแนนสมพทธ (RD) ความถสมพทธ (RF) ความเดนสมพทธ (RDo) ดชนความสาคญ (IVI)

เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค. เม.ย. ก.ค. ต.ค. ม.ค.

กกสามเหลยมใหญ 71.62 19.79 - - 71.62 19.79 - - 47.42 25.25 - - 190.67 64.83 - -

บวหลวง 20.27 1.56 100 100 20.27 1.56 100 100 11.34 5.71 100 100 51.88 8.83 300 300

สาหรายขาวเหนยว 5.41 - - - 5.41 - - - 37.11 - - - 47.92 - - -

หญาปลอง 1.35 - - - 1.35 - - - 2.06 - - - 4.76 - - -

เอองเพดมา 1.35 3.65 - - 1.35 3.65 - - 2.06 13.17 - - 4.76 20.46 - -

หญาแพรกนา - 69.62 - - - 69.62 - - - 43.36 - - - 182.6

0 - -

หญาหนวดแมว - 4.34 - - - 4.34 - - - 10.98 - - - 19.66 - - แพงพวยนา - 1.04 - - - 1.04 - - - 1.54 - - - 3.62 - -

ตารางท 6.1.10 ความลกของระดบนาทพบการกระจายของพชในแตละฤดกาล

ชนดพนธ ชอวทยาศาสตร

เม.ย.-52 ก.ค.-52 ต.ค.-52 ม.ค.-53

ความลกสงสด - ความ

ลกตาสด ความลกเฉลย

ความลกสงสด - ความ

ลกตาสด ความลกเฉลย

ความลกสงสด - ความ

ลกตาสด ความลกเฉลย

ความลกสงสด - ความ

ลกตาสด ความลกเฉลย

(ซม.) (ซม.) (ซม.) (ซม.) (ซม.) (ซม.) (ซม.) (ซม.)

กกสามเหลยมใหญ Actinoscirpus grossus 100 - 33 51.2 ± 32.5 45 - 0 2.4±10.3 170 - 140 155±21.2 180 - 96 110.9±21.8 กกเลก Cyperus pulcherrimus - - - - - - 190 - 180 185±7.1

สาหรายผมนาง - 250 - 55 133.8 ± 52.0 - - - - - -

สาหรายเสนดาย Najas graminea 355 - 55 132.4 ± 58.2 170 - 60 96±30.6 300 - 0 158.5±138.4 - 216.3±32.8

สาหรายไฟ Chara zeylanica 240 - 81 146.4 ± 48.1 250 - 2 49.8±42.1 - - 280 - 120 222.1±46.6

63

สาหรายหางกระรอก

Hydrilla verticillata 156 - 55 114.6 ± 43.3 215 - 31 91.1±48.2 350 - 0 131.9±132.9 300 - 130 214.4±52.1

สาหรายขาวเหนยว Utricularia aurea 160 - 40 92.9 ± 28.9 - 71.5±51.0 320 - 0 234.8±74.8 270 - 100 171.2±32.1

ผกตบชวา Eichornia crassipes 150 - 50 112.0 ± 37.0 170 - 60 118.3±35.3 350 - 250 310±54.7 295 - 95 159.9±49.1

บวสาย Nymphaea lotus 250 - 25 92.7 ± 56.2 250 - 0 80.9±45.6 420 - 120 225.2±58.7 300 - 24 171.6±42.5

บวหลวง Nelumbo lutea. 250 - 1 89.9 ± 34.9 260 - 0 73.9±46.4 280 - 0 187.9±55.4 360 - 60 164.5±47.2

แพงพวยนา ussiaea repens 150 - 10 70 ± 66.8 80 - 0 30.5±31.4 300 - 150 195±70.1 190 - 90 109.2±30.9

ผกบง Lpomoea aquatica 98 - 20 58.4 ± 25.3 180 - 45 87.5±66.8 180 - 45 112.5±95.5 195 - 40 122.8±39.5

ผกบง (ดอกขาว) - - - - - - 120 - 50 73±40.4

สนตะวาใบพาย Ottelia alismoides - - 153 - 76 114.5±54.4 153 - 76 114.5±54.4 - -

หญาแพรกนา Pseudoraphis spinescens 67 - 4 39 ± 28.9 96 - 15 39.3±24.4 96 - 15 55.5±57.27 100 - 50 64.1±23.1 หญาปลอง Hymenachne acutigluma 100 - 7 36.6 ± 19.9 60 - 0 38.2±17.1 200 - 140 158±24.9 180 - 40 108.5±35.4

ตารางท 6.1.11 แสดงความสมพนธระหวางระดบนา จานวนตน ความสง และเปอรเซนตการปกคลมของพชแตละชนดในชวงฤดรอน

ระดบนาและจานวนตนของพช

ระดบนาและความสงของพช ระดบนาและเปอรเซนตการปกคลมของพช

ชนดพนธ สมการ F R² r p n สมการ F R² r p n สมการ F ² r p n

หญาปลอง y = 1.5038x - 22.962 15.43 0.58 0.76 0 13 - - - - - -

y = 79.022ln(x) - 363.3 1.05 0.06

-0.24 0.32 19

พง y = -0.0722x + 13.7 56.33 0.98 0.99 0.08 3 - - - - - -

y = 0.2154x + 11.88 27 0.96 0.98 0.12 3

หญาแพรกนา y 1.6535x + 30.33 7.01 0.88 0.94 0.23 3 - - - - - -

y = 0.1788x 24.159 0.09 0.03

-0.17 0.79 5

เอองเพดมา y = 0.1289x + 10.54 1.15 0.07 0.26 0.3 18 - - - - - y = 0.05x + 6 1.66 0.07 0.24 0.25 25

ผกบง y = 0.4217x + 3.484 0.85 0.15 3.81 0.4 7 - - - - - -

y = 0.0847x + 15.478 0.02 0

0 04 0.89 25

64

บวหลวง y = -0.0112 + 6.7937 1.71 0

-0.07 0.19 382

y = 20.347ln(x) - 30.988 5.037

0.0 52

0.163 0.054 140

y = 0.6067x - 15.345 53.11 0.12 0.35 0 382

บวสาย y = -0.94 n(x) + 12.837 0.04 0

-0.04 0.9 14

y = 0.1816x - 1.9046 1.017 0.0524

0.229 0. 31 14

y = 8.9642ln(x) - 15.316 .1 0.08 0.29 0.32 14

สาหรายไฟ - - - - - - - - - - - - y = 0.1251x + 19.832 17.16 0.5 0.77 0 18

สาหรายเสนดาย - - - - - - - - - - -

y = 0.0454x + 12.591 4.83 0.07

0. 6 0.03 70

สาหรายหางกระรอก - - - - - - - - - - - -

y = 0.0489x + 10.06 .11 0.02 0.14 0.15

116

แพงพวยนา - - - - - - - - - - - -

y = -0.1945x + 83.86 4.54 0.69 0.83 0.17 4

สาหรายผมนาง - - - - - - - - - - -

y = -21.92ln(x) + 115.45 0.4 0.01 0.11 0.53 38

ดปลนา - - - - - - - - - - - y = -0.2928x + 41.08 9.8 0.08

-0.29

221

สาหรายขาวเหนยว - - - - - - - - - - - -

y -0.623x + 106.18 5.93 0.08

-0. 8 0.02 71

ผกตบชวา - - - - - - - - - - - - y = -0.0147x + 2.5042 1.02 0.25 -0.5 0.39 5

กกสามเหลยมใหญ - - - - - - - - - - - - y = -0.2079x + 42.706 0.67 0.25 -0.5 0.5 4

65

ตารางท 6.1.12 แสดงความสมพนธระหวางระดบนา จานวนตน ความสง และเปอรเซนตการปกคลมของพชแตละชนดในชวงตนฤดฝน

ระดบนาและจานวนตนของพช

ระดบนาและความสงของพช ระดบนาและเปอรเซนตการปกคลมของพช

ชนดพนธ สมการ F R² r p n สมการ F R² r p n สมการ F R² r p n

ดปลนา y = -0.0548x + 33.798

0.24 0 -0.05 0.63 110 y = 0.1308x + 41.094

0.91 0.01 0.09 0.34 110 y = 10.018ln(x) + 8.1515

1.21 0.01 0.09 0.34 110

บวสาย y = -0.031x + 11.235

4.62 0.01 -0.11 0.03 354 y = 0.0084x + 1.6147

0.71 0 0.05 0.4 258 y = 0.0666x + 33.981

1.69 0.01 0.08 0.2 258

บวหลวง y = 0.6652x - 57.011

19.43 0.18 0.42 0 91 y = -0.0921x + 48.331

7.35 0.02 -0.14 0.01 395 y = 0.0589x + 26.365

3.09 0.01 0.07 0.08 557

ผกตบชวา y = -0.1003x + 20.865

0.74 0.16 -0.4 0.44 0.437 y = -2.201ln(x) + 18.909

0.69 0.15 -0.36 0.49 6 y = -45.87ln(x) + 230.09

18.69 0.82 -0.83 0.04 6

ผกบง y = 18.631ln(x) - 68.624

12.97 0.94 0.93 0.07 4 y = -4.785ln(x) + 34.392

1.2 0.38 -0.57 0.43 4 y = 0.4891x - 22.799

36.7 0.95 0.97 0.03 4

แพงพวยนา y = -1.5295x + 149.65

0.33 0.08 -0.28 0.59 6 y = 0.2852x - 8.6364

9.81 0.71 0.84 0.04 6 y = -0.4123x + 59.753

0.11 0.03 -0.16 0.76 6

สนตะวา y = 22.867ln(x) - 98.03

0 1 1 0 2 - - - - - - - - - - - -

สาหรายขาวเหนยว

- - - - - - - - - - - - y = -0.1214x + 22.553

4.02 0.05 -0.22 0.05 83

สาหรายไฟ y = 0.1832ln(x) + 24.225

0 0 0 0.98 77 - - - - - - y = 0.0299x + 35.237

0.09 0 0.04 0.76 77

สาหรายเสนดาย

y = -0.0789x + 14.572

0.72 0.06 -0.24 0.41 14 - - - - - - y = -0.0701x + 14.443

1.6 0.12 -0.34 0.23 14

สาหรายหางกระรอก

y = 18.917ln(x) - 55.646

4.99 0.04 0.2 0.02 126 - - - - - - y = 0.1627x + 9.0474

5.71 0.04 0.21 0.02 126

66

หญาปลอง y = -0.1231x + 69.382

0.03 0 -0.04 0.86 18 y = -0.7426x + 49.831

14.53 0.48 -0.69 0 18 y = -0.2435x + 73.724

0.25 0.02 -0.13 0.62 18

หญาแพรกนา y = -14.86ln(x) + 88.496

0.45 0.05 -0.08 0.83 10 - - - - - - y = -3.84ln(x) + 43.963

0 0 0 1 10

เอองเพดมา y = -8.632ln(x) + 42.905

2.42 0.38 -0.48 0.34 6 y = 0.0634x + 4.0996

2.58 0.39 0.63 0.18 6 y = -22.57ln(x) + 112.82

2.33 0.37 -0.47 0.35 6

ตารางท 6.1.13 แสดงความสมพนธระหวางระดบนา จานวนตน ความสง และเปอรเซนตการปกคลมของพชแตละชนดในชวงปลายฤดฝน

ระดบนาและจานวนตนของพช

ระดบนาและความสงของพช ระดบนาและเปอรเซนตการปกคลมของพช

ชนดพนธ สมการ F R² r p n สมการ F R² r p n สมการ F R² r p n

ดปลนา

y = 0.006x +

13.757 0.05 0 0.02 0.83 87

y = 0.013x -

1.9082 0.89 0.01 0.1 0.35 86

y = 0.0183x +

29.098 0.09 0 0.03 0.77 87

บวสาย

y = -7.835ln(x) +

50.332 17.97 0.07

-

0.25 0 248

y = 0.0021x +

1.1357 0.23 0 0.03 0.63 198

y = -0.0313x +

20.739 4.65 0 -0.07 0.03 973

บวหลวง

y = -2.287ln(x) +

19.721 8.52 0.02

-

0.13 0.01 452

y = 0.0019x +

0.169 0.16 0 0.02 0.69 387

y = 0.0511x +

34.233 5.34 0.01 0.11 0.02 453

ผกตบชวา

y = 10.897ln(x) -

47.169 0.06 0.02 0.14 0.82 5

y = 42.104ln(x) -

209.97 8.52 0.05 -0.13 0.01 452

y = -0.18x +

100 0.14 0.04 -0.21 0.74 5

แพงพวยนา

y = 0.1268x -

14.235 147 0.99 0.99 0.01 4 - - - - - -

y = 0.2299x -

21.074 3.27 0.62 0.79 0.21 4

สาหรายขาว

เหนยว

y = -0.0394x +

21.507 1.93 0.04

-

0.21 0.17 43 - - - - - -

y = -0.0756x +

46.475 0.99 0.02 -0.15 0.33 43

สาหราย

เสนดาย

y = 0.0463x -

5.1392 0.94 0.03 0.17 0.34 34 - - - - - -

y = 0.1292x -

21.956 1.49 0.04 0.21 0.23 34

สาหรายหาง

กระรอก

y = -0.0303x +

13.604 1.51 0.03

-

0.18 0.23 45 - - - - - -

y = -0.0429x +

22.665 0.3 0.01 -0.08 0.59 45

67

หญาปลอง

y = 14.2ln(x) -

63.957 0.84 0.22 0.44 0.46 5

y = 0.1581x -

13.774 0.75 0.2 0.45 0.45 5

y =

2.6326ln(x) -

6.904 0.04 0.01 0.07 0.91 5

เอองเพดมา

y = -33.69ln(x) +

178.12 0.58 0.08

-

0.25 0.52 9

y = -0.1046x +

29.454 1.38 0.16 -0.41 0.28 9

y = -

28.78ln(x) +

154.22 0.38 0.05 -0.2 0.11 9

ตารางท 6.1.14 แสดงความสมพนธระหวางระดบนา จานวนตน ความสง และเปอรเซนตการปกคลมของพชแตละชนดในชวงฤดหนาว

ระดบนาและจานวนตนของพช

ระดบนาและความสงของพช ระดบนาและเปอรเซนตการปกคลมของพช

ชนดพนธ สมการ F R² r p n สมการ F R² r p n สมการ F R² r p n กกสามเหลยมใหญ

y = -0.1463x + 30.214

0.73 0.02 -0.15 0.4 32 y = -16.76ln(x) + 106.82

0.24 0.02 -0.1 0.7 17 y = -0.1463x + 30.214

0.73 0.02 -0.15 0.4 32

ดปลนา y = -0.0919x + 46.544

1.84 0.02 -0.13 0.18 103 - - - - - - y = 0.0017x + 58.124

0 0 0 0.99 121

บวสาย y = 4.6889ln(x) - 11.269

6.46 0.01 -0.17 0 450 y = -0.0742x + 32.353

0.42 0.17 -0.42

0.58 4 y = 3.3344ln(x) + 37.737

0.51 0 0.02 0.71 486

บวหลวง - - - - - - y = 0.0155x + 156.56

22.38 0.01 -0.16

0 923 y = -0.0014x + 5.5355

0.17 0 -0.01 0.68 923

ผกตบชวา y = 0.0216x + 1.3488

0.7 0.02 0.14 0.41 39 y = 0.0167x + 10.094

0.11 0 0.06 0.75 28 y = 4.02ln(x) - 15.439

0.89 0.02 0.14 0.41 39

ผกเปดไทย - - - - - - y = -0.095x + 26.826

0.46 0.03 -0.18

0.51 15 - - - - - -

ผกบง y = 0.9778ln(x) - 0.6629

0.2 0.01 0.01 0.97 28 - - - - - - y = 8.4217ln(x) - 25.888

0.67 0.02 0.1 0.6 29

ไมยราบยกษ - - - - - - y = -3.368ln(x) + 22.489

9.91 0.91 -0.93

0.25 3 - - - - - -

พชจาแนกชนดไมได ชนดท 2

y = 0.0357x - 0.2857

8.33 0.89 0.95 0.21 3 - - - - - - y = 0.0357x - 0.2857

8.33 0.89 0.95 0.21 3

68

แพงพวยนา y = -0.1896x + 37.936

0.27 0.02 -0.13 0.61 17 - - - - - - y = -0.1896x + 37.936

0.27 0.02 -0.13 0.61 17

พง y = 0.007x + 3.1919

0.05 0.02 0.15 0.85 4 - - - - - - y = 0.007x + 3.1919

0.05 0.02 0.15 0.85 4

สาหรายขาวเหนยว

y = 0.0218x + 0.7159

0.93 0.04 0.21 0.35 23 - - - - - - y = 4.6771ln(x) - 19.43

1.51 0.07 0.21 0.35 23

สาหรายไฟ y = -0.0191x + 35.539

0.05 0 -0.03 0.82 57 - - - - - - y = -0.0191x + 35.539

0.05 0 -0.03 0.82 57

สาหรายหางกระรอก

y = 44.643ln(x) - 199.88

7.73 0.15 0.35 0.02 46 y = -52.53ln(x) + 292.91

3.33 0.62 -0.81

0.2 4 y = 0.1975x - 4.0014

6.3 0.13 0.35 0.02 46

หญาชนอากาศ y = -0.0579x + 40.07

0.32 0.01 -0.08

0.57 58 - - - - - -

หญาไทร y = -0.0501x + 21.496

0.11 0.01 -0.11 0.75 11 y = 0.0807x + 1.2834

8.81 0.47 0.68 0.01 12 - - - - - -

หญาปลอง y = -0.0501x + 21.496

0.11 0.01 -0.11 0.75 11 - - - - - - y = -0.1064x + 56.984

0.6 0.01 -0.1 0.44 68

หญาแพรกนา y = -89.83ln(x) + 421.03

7.81 0.61 -0.77 0.04 7 y = -22.67ln(x) + 128.75

3.27 0.08 -0.28

0.09 40 y = -89.83ln(x) + 421.03

7.81 0.61 -0.77 0.04 7

เอองเพดมา y = -0.0196x + 5.5945

0.36 0.04 -0.21 0.56 10 - - - - - - y = -0.0196x + 5.5945

0.36 0.04 -0.21 0.56 10

ตารางท 6.1.15 การศกษาความหลากชนด และความมากมายของนกทเขามาใชประโยชน

เดอน พ.ค.-52 ก.ค.-52 พ.ย.-52 ธ.ค.-52 ม.ค.-53 ก.พ.-53 ม.ค.-53

ความรารวยของชนดพนธ (Species Richness Index)

- Marglef index 5.93 3.99 3.97 3.62 4.01 5.50 5.17

- Menhinick index 1.88 1.34 0.71 0.29 0.42 0.51 0.69

ความหลากหลายทางชวภาพของ Shannon (Shannon- Weiner Index)

4.86 2.44 1.87 1.45 2.20 2.71 1.93

69

ตารางท 6.1.16 จานวนชนด และจานวนตวของนกทเขามาใชประโยชนนาขาวในแตละรปแบบระหวางเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2553 ถงเดอนสงหาคม พ.ศ.2554

เดอน/

พนท

พ.ย.-53 ธ.ค.-53 ม.ค.-54 ก.พ.-54 ม.ค.-54 เม.ย.-54 พ.ค.-54 ม.ย.-54 ก.ค.-54 ส.ค.-54

Spp. n Spp. n Spp. n Spp. n Spp. n Spp. n Spp. n Spp. n Spp. n Spp. n

1 21 410 23 207 25 658 19 81 30 350 28 2439 26 422 25 251 29 622 24 708

2 20 409 21 537 18 191 21 799 25 1198 21 343 22 999 28 575 24 153 27 584

3 35 500 21 168 10 112 20 130 29 2884 33 288 27 350 36 1049 40 571 32 259

หมายเหตพนท 1 = นาขาวทมการปลกครงเดยวในรอบป (นาป)

2 = นาขาวทมการปลกหลายครงตอป (นาปลง) ตดสานกงานสถานวจยสตวปาบงบอระเพด

3 = นาขาวทมการปลกหลายครงตอป (นาปลง) ตดขอบบงบอระเพด

Spp. = จานวนชนดทสารวจพบ

n = จานวนตวทสารวจพบ (ตว)

ตารางท 6.1.17 คาดชนความหลากหลายและคาความสมาเสมอของนกทเขามาใชประโยชนนาขาวในแตละรปแบบระหวางเดอนพฤศจกายน พ .ศ.2553 ถงเดอนสงหาคม พ.ศ.2554

เดอน/

พนท

พ.ย.-53 ธ.ค.-53 ม.ค.-54 ก.พ.-54 ม.ค.-54 เม.ย.-54 พ.ค.-54 ม.ย.-54 ก.ค.-54 ส.ค.-54

H’ E H’ E H’ E H’ E H’ E H’ E H’ E H’ E H’ E H’ E

1 1.51 0.07 2.1 0.09 1.65 0.07 2.63 0.14 2.53 0.08 0.91 0.03 2.62 0.1 2.5 0.1 2.34 0.08 1.72 0.07

2 2.07 0.10 1.65 0.08 2.11 0.12 1.3 0.06 1.25 0.05 2.54 0.12 1.58 0.07 2.58 0.09 2.65 0.11 1.99 0.07

3 2.73 0.08 2.23 0.11 1.26 0.13 2.62 0.13 1.71 0.06 2.16 0.07 2.67 0.1 2.7 0.08 2.92 0.07 2.85 0.09

หมายเหต พนท 1 = นาขาวทมการปลกครงเดยวในรอบป (นาป)

2 = นาขาวทมการปลกหลายครงตอป (นาปลง) ตดสานกงานสถานวจยสตวปาบงบอระเพด

3 = นาขาวทมการปลกหลายครงตอป (นาปลง) ตดขอบบงบอระเพด

H’ = คาดชนความหลากหลาย

E = คาดชนความคลายคลง

70

ตารางท 6.1.18 การใชประโยชนทดนในพนทโดยรอบพนทชมนาบงบอระเพด ในป พ.ศ.2553

พนท

การใชประโยชนทดน ภายในพนทเขตหามลาสตวปา

บงบอระเพด (ตร.กม.)

การใชประโยชนทดนภายในพนทเขตหามลาสตวปาบงบอระเพดและแนวกนชน 1

กโลเมตร (ตร.กม.)

พนทเกษตรกรรม 44.3 45.27 พนทชมชน 4.05 5.62 พนทปาทดแทน 16.42 17.17 พนทปา - 0.49 พนทประมง 2.58 4.38 พนทเกาะ 0.6 0.6 พนทพชนาปกคลม 13.37 12.38 พนทนา 40.37 41.42 แมนา ลาคลอง 30.4 48.02 คลองสงนาสาหรบการเกษตร 67.46 119.55 ถนน 40.16 114.81 ทางรถไฟ 4.07 9.25

6.2 การศกษาผลกระทบของการใชสารกาจดสตรพช/โลหะหนกตอพชนาและสตวนาในบงบอระเพด

6.2.1 การศกษาการสะสมและการแพรกระจายของสารกาจดศตรพชและโลหะหนกในบงบอระเพด

1. ผลการสารวจสตวนาและพชนา

จากการศกษานพบหอย 2 ชนดในพนทและจดเกบตวอยาง ไดแก หอยเชอร (Golden apple snail, Pomacea

canaliculata) และหอยขม (Filopaludina martensi) พบปลาจานวนทงสน 16 ชนด ไดแก ปลาแกมชา (Red cheek barb,

Systomus orphoides) ปลาสรอยนกเขา (Hard lipped barb, Osteochilus hasselti) ปลากระสบขด (Transverse-bar Barb,

Hampala macrolepidota) ตะเพยนขาว (Common silver barb, Puntius gonionotus) ตะเพยนทอง (red-tail tinfoil barb, Puntius

altus) ปลากระมง (Smith’s barb, Puntioplites protozysron) ปลาตะโกก (Soldier river barb, Cyclocheilichthys enoplos) ปลา

ไสตนตาขาว (Cyclocheilichthys repasson) ปลาแขยงขางลาย (Iridescent mystus, Mystus vittatus) ปลานล (nile tilapia,

Oreochromis niloticus) ปลาสลด(Sepat Siam, Trichogaster pectoralis) ปลาหมอชางเหยยบ (Striped tiger nandid, Pristolepis

fasciatus) ปลาหมอไทย ( Climbing perch, Anabas testudineus) ปลาสลาด (Grey featherback, Notopterus notopterus) ปลา

ชอน (Channa striata) และปลากระด (Trichogaster trichopterus)

พบพชนาจานวน 13 ชนด ในพนทและจดเกบตวอยาง ไดแก สาหรายขาวเหนยว (Utricularia sp.) หญาปลอง

(Hymenachne sp.) บวสาย (Nymphaea sp.) บวหลวง (Nelumbo sp.) ผกตบ (Eichhornia sp.) หญาแพรกนา (Cynodon sp.)

เอองเพดมา (Polygonum sp.) ดปลนา (Potamogeton sp.) กระเฉด (Neptunia sp.) ผกบง (Ipoacea sp.) ออ (Arundo sp.)

แพงพวยนา (Jussiaea sp.) สนตะวา (Ottelia sp.)

2. ผลการวเคราะหปรมาณสารกาจดศตรพช และโลหะหนก

สารกาจดศตรพช

จากการวเคราะหปรมาณสารกาจดศตรพชกลมออรแกโนคลอรนจานวน 18 ชนด (ตารางท 6.2.1) บรเวณคลอง

สาขาของบงบอระเพด โดยในเดอนเมษายน 2552 พบวา ในตะกอนดนของคลองหวยหนตรวจพบการปนเปอนของ

Metolachlor, Dieldrin/Endosulfan, 4,4 DDT สวนในตวอยางหอยเชอรทเกบจากบรเวณคลองหวยหนนนในสวนอวยวะภายใน

(visceral mass) พบการสะสมของ Metolachlor, Chlorpyrifos, Dieldrin/Endosulfan และ 4,4 DDT นอกจากนในตะกอนดน

71

ของคลองเขาพนมเศษพบ Metolachlor และ 4,4 DDT สวนในหอยเชอร ไมพบสารกาจดศครพช ทงในสวนของกลามเนอเทา

และสวนอวยวะภายใน สวนในตวอยางพชนาในเบองตนตรวจสอบไมพบการสะสมของสารกาจดศตรพชดงกลาวทงในสวน

รากและลาตน

ปรมาณโลหะหนก

ผลการวเคราะหปรมาณโลหะหนกในตวอยางดนและนาจากการศกษาครงนแสดงดง ตารางท 6.2.2 พบวา ตะกว

ในตะกอนดนปรมาณตะกวพบสงสดในจดเกบตวอยางท 9 บรเวณหนาฝายใหม มคา 35.68±19.493 มก/กก สวนจดเกบ

ตวอยางทมคานอยทสดคอจดท 2 มคาตากวา 0.5 มก/กก (detection limit ของ FAAS) สวนในตวอยางนาพบปรมาณตะกว มคา

ตากวา 0.5 มก/กก (detection limit ของ FAAS); แคดเมยม ปรมาณแคดเมยมในทกจดเกบตวอยาง ทงในตะกอนดนและนา มคา

ตากวา 0.05 มก/กก (detection limit ของ FAAS); ทองแดง ในตะกอนดนปรมาณทองแดงพบสงสดในจดเกบตวอยางท 4 คลอง

เขาพนมเศษ มคา 26.11±0.160 มก/กก และพบนอยทสดในจดท 2 บรเวณแหลมนา-ตาเรอง มคา 12.67±0.167 มก/กก สวนใน

ตวอยางนาพบวาปรมาณทองแดง มคาตากวา 0.2 มก/กก (detection limit ของ FAAS); สงกะส ในตะกอนดนปรมาณสงกะส

พบสงสดในจดเกบตวอยางท 9 บรเวณหนาฝายใหม มคา 46.845±0.809 มก/กก และพบนอยทสดในจดท 5 บรเวณประมงเชง

พาณชย มคา 14.17±0.407 มก/กก สวนในตวอยางนาพบวาปรมาณสงกะส มคาตากวา 0.05 มก/กก (detection limit ของ

FAAS); เหลกในตะกอนดนปรมาณเหลกพบสงสดในจดท 7 บรเวณฝายเกา มคา 59533.33�9983.668 มก/กก และพบนอยทสด

ในจดท 2 แหลมนา-ตาเรอง มคา 20390.26�392.666 มก/กก สาหรบในตวอยางนาพบวาปรมาณเหลก มคาสงสดและตาสดในจด

ท 5 ประมงเชงพาณชย และ จดท 8 บานปลวกสง มคา 0.52�0.012 มก /กก และ 0.16�0.006 มก /กก ตามลาดบ ;

ตารางท 6.2.1 แสดงชนดของสารกาจดศตรพชทตรวจพบในจดเกบตวอยาง

ชนดของสารกาจดศตรพช การตรวจพบ

จดท 1 จดท 2 จดท 3

4,4-DDD

2,4-DDT

4,4-DDT

Dieldrin

Alachlor

Aldrin

Beta-endosulfan

Alpha-endosulfan

Endrin

Alpha-HCH

Beta-HCH

Gamma-HCH

Heptachlor-endo-epoxide

Hexachlorobenzene

Metolachlor

Heptachlor

Chlopyrifos

Butachlor

ตะกอนดน, หอย

ตะกอนดน, หอย

ตะกอนดน, หอย

ตะกอนดน, หอย

ตะกอนดน, หอย

หอย

ตะกอนดน

ตะกอนดน

จดท 1 คลองหวยหน, จดท 2 คลองเขาพนมเศษ, จดท 3 คลองประมงเชงพาณชย

72

แมงกานสในตะกอนดนปรมาณแมงกานสพบสงสดในจดท 6 บานทาดนแดง มคา 1287.60±12.276 มก/กก และพบนอยทสด

ในจดท 2 แหลมนา-ตาเรอง มคา 116.86±2.087 มก/กก สวนในตวอยางนาพบวาปรมาณแมงกานส มคาตากวา 0.1 มก/กก

(detection limit ของ FAAS)อนงปรมาณโลหะหนกทพบในดน (background soil levels) และนา ในการศกษาครงนมความ

เขมขนตากวาคามาตรฐานของ USEPA

6.2.2 การศกษาการแพรกระจายของสารกาจดศตร พช โลหะหนกในดน ตะกอนดน พชและสตวนาในคลองยอยตางๆ

ของบงบอระเพด

1. ผลการวเคราะหปรมาณโลหะหนกในตวอยางดนและตะกอนดน

ตารางท 6.2.3 แสดงผลการวเคราะหปรมาณโลหะหนกในตวอยางดนและดนตะกอนจากจดสารวจ 3 จด

(คาเฉลย) คอ คลองหวยหน คลองพนมเศษ และ คลองประมงเชงพาณชย ปรมาณโลหะหนกทพบวามการสะสมในดนและดน

ตะกอน ไดแก Mn, Cu, Zn และ Fe สวน Pb และ Cd นนไมสามารถตรวจสอบไดโดย FAAS ซงแสดงวามปรมาณนอยมาก

ปรมาณ Mn, Cu, Zn และ Fe ในดนและตะกอนดนมคาใกลเคยงกนมาก จากขอมลพบวาดนและดนตะกอนทเกบมาจากคลอง

หวยหนมปรมาณ Zn สงสด (31.3 และ 37.7 มก/กก) และ Fe (32346.7 และ 45750.3 มก/กก) สงสด สวนดนและดนตะกอน

จากคลองประมงเชงพาณชยมปรมาณ Cu มากทสด (266.3 และ 264.4 มก/กก) ดนและดนตะกอนเหลานมปรมาณ Cu ทเกนคา

มาตรฐานดนเกษตรกรรมทกาหนดโดยกรมควบคมมลพษ (6-80 มก/กก) และมปรมาณ Fe สงมาก

2. ผลการวเคราะหปรมาณโลหะหนกในตวอยางหอยเชอร

ตารางท 6.2.4 แสดงปรมาณโลหะหนก (Mn, Cu, Zn, Fe) ในสวนแผนเทาและสวนอวยวะภายใ นของหอยเชอร

หอยมการสะสมโลหะหนกเพมขนเปนหลายเทา (bioaccumulation) โดยเฉพาะในสวนอวยวะภายใน หอยเชอรทเกบจากคลอง

หวยหนมปรมาณ Mn และ Zn มากทสด (2921.7 และ 209.6 มก/กก) ตวอยางหอยจากคลองพนมเศษมปรมาณ Cu และ Fe

สงสด (93.0 และ 2480.2 มก/กก) โลหะหนกทมการสะสมเพมขนในหอยไดแก Mn (83 เทา) และ Zn (5.5 เทา) คามาตรฐานท

กาหนดไวในสงมชวต (พชและสตว) ทเปนอาหารคอ Cu 20 มก/กก และ Zn 100 มก/กก จะเหนไดวาหอยเชอรมคาโลหะหนก

คอนขางสงทกตวซงถอวามการปนเปอนโลหะหนก ดงนนถาคนหรอนกกนหอยเชอรเหลานเขาไปกอาจมการสะสมเพมขนจน

เปนอนตรายได

3. ผลการวเคราะหปรมาณโลหะหนกในตวอยางพช

พชทนามาวเคราะหเปนพชทพบในทกจดทเกบ ไดแก ผกบง (เปนอาหารได ) บวหลวง (ฝกบวเปนอาหารได )

และผกตบชวา (ตารางท 6.2.5 ถง 3.2.8) เมอเปรยบเทยบพชแตละชนด เกยวกบความสามารถในการสะสมโลหะหนกจาก

แหลงตางๆ พบวา ผกบงทเกบจากคลองพนมเศษมปรมาณ Mn สงสดในราก (2984.2 มก/กก) และตน (239.9 มก/กก) และม

ปรมาณ Fe มากทสด (11816.6 มก/กก ในราก และ 528.4 มก/กก ในตน) สวนผกบงจากคลองประมงเชงพาณชยมปรมาณ Cu

สงสดในราก (51.4 มก/กก) และมปรมาณ Zn สงสดในราก (42.6 มก/กก) และในตน (10.5 มก/กก)

บวหลวงทเกบมาจากคลองหวยหนมปรมาณ Mn ในตนสงสด (508 มก/กก) มปรมาณ Cu ในตนสงสด (8.0 มก/

กก) และมปรมาณ Zn ในตนสงสด (37.5 มก/กก) สวนบวหลวงจากคลองพนมเศษมปรมาณ Fe สงสดในราก (18127.5 มก/กก)

ผกตบชวาทเกบจากคลองหวยหนมการสะสม Mn ในสวนราก (4669 มก/กก) และตน (890.8 มก/กก) มากทสด

และสะสม Zn มากทสดดวย (ราก 32.4 มก/กก, ตน 16.5 มก/กก) สวนผกตบชวาทเกบจากคลองพนมเศษมสะสม Cu สงสดใน

ราก (12.3 มก/กก) และ Fe ในราก (18074.9 มก/กก) และตน (549.2 มก/กก) สงสด

73

ตารางท 6.2.2 ปรมาณโลหะหนกในตวอยางตะกอนดนและนา ในบงบอระเพด

จดท

ปรมาณโลหะหนก

เหลก (มก/กก) ตะกว (มก/กก) แคดเมยม (มก/กก) ทองแดง (มก/กก) สงกะส (มก/กก) แมงกานส (มก/กก)

ดน นา ดน นา ดน นา ดน นา ดน นา ดน นา

1 34534.76±5206.290 0.46±0.022 6.58±1.164 ND ND ND 25.31±0.346 ND 38.051±0.554 ND 246.22±2.392 ND

2 42933.33±1114.084 0.45±0.009 ND ND ND ND 12.67±0.167 ND 23.567±0.697 ND 573.33±64.960 ND

3 20390.26±392.666 0.40±0.012 5.80±0.166 ND ND ND 18.24±0.467 ND 23.24±0.557 ND 116.86±2.087 ND

4 37287.36±1742.947 0.38±0.009 6.57±0.159 ND ND ND 26.11±0.160 ND 14.96±0.042 ND 121.02±2.770 ND

5 35238.15±6856.203 0.52±0.012 16.95±5.542 ND ND ND 17.81±0.319 ND 14.17±0.407 ND 424.72±17.637 ND

6 38238.15±2121.354 0.21±0.000 16.93±0.998 ND ND ND 21.21±0.469 ND 36.04±1.255 ND 1287.60±12.276 ND

7 59533.33±9983.668 0.22±0.006 4.33±0.726 ND ND ND 23.83±1.642 ND 22.02±1.009 ND 945.00±50.334 ND

8 25603.22±940.858 0.16±0.006 4.12±0.612 ND ND ND 20.26±0.954 ND 31.04±0.203 ND 224.34±1.5223 ND

9 31444.73±1217.572 - 35.68±19.493 - ND - 21.54±0.165 - 46.845±0.809 - 349.17±23.640 -

10 29419.56±5040.817 - 6.76±0.305 - n - 22.44±0.988 - 28.41±0.114 - 322.60±7.163 -

คา

มาตรฐา

น

- - 10-84

1.5

0.06-1.1

0.005 6-80 1.3 17-125 5 - -

หมายเหต 1. พนท 1 คลองหวยหน, พนท 2 แหลมนา-เกาะตาเรอง, พนท 3 เนนระฆง, พนท 4 คลองเขาพนมเศษ , พนท 5 ประมงเชงพาณชยเดม , พนท 6 บานทาดนแดง, พนท 7 ฝายเกา,

พนท 8 บานปลวกสง, พนท 9 หนาฝายใหม, พนท 10 หลงฝายใหม

2. ND = non detect, - = ไมมขอมล

3. ตวอยางดนม 10 จด ตวอยางนาม 8 จด

(ทมา : มาตรฐานปรมาณโลหะหนกในดน http://www.Sandia.gov. มาตรฐานปรมาณโลหะหนกในนา http://www.epa.gov)

74

เมอเปรยบเทยบการสะสมโลหะหนกของพชทงสามชนด พบวา ผกบงสะสม Mn (2984.20 มก/กก), Zn (42.6

มก/กก), Cu (51.4 มก/กก) มากทสด สวนบวหลวงและผกตบชวามการสะสม Fe เปนปรมาณสงใกลกน (18074.9-18127.5 มก/

กก) ปรมาณโลหะหนกทสะสมในพชทเปนอาหารทนาจะเปนอนตรายคอ Mn, Cu และ Fe

4. ผลการวเคราะหปรมาณของสารกาจดศตรพชในดนและตะกอนดน

ผลการวเคราะหปรมาณของสารกาจดศตรพชในดนและดนตะกอนทเกบตวอยางจากบรเวณคลองหวยหน คลอง

พนมเศษ และคลองประมงเชงพาณชย แสดงใน ตารางท 6.2.9 และ 6.2.10 พบวาดนตะกอนในคลองทงสามแหงไมมปรมาณ

ของสารกาจดศตรพชทงกลมออรแกโนคลอรนและกลมออรแกโนฟอสเฟตทตรวจวดไดเลย

5. ผลของสารกาจดศตรพชและโลหะหนกตอการเปลยนแปลงทางพยาธสภาพในหอยเชอร

สตวนาสามารถนามาใชเปนตวบงช (bioindicator) สภาพแวดลอมทสตวอาศยอยได เนองจากบรเวณคลองท ง

สามทเกบตวอยางดนตะกอนและพชไมสามารถเกบตวอยางปลาได แตมหอยเชอรเปนจานวนมากซงเปนอาหารของนกในบง

บอระเพด โดยเฉพาะนกปากหาง ดงนนในทนจะไดรายงานเกยวกบผลกระทบของสารปนเปอนในคลอง (ดนตะกอน) ททาให

เกดการเปลยนแปลงทางพยาธสภาพของอวยวะตางๆ ของหอยเชอรไดแก เหงอก ลาไสและตบ

หอยกลมควบคม

เหงอก เหงอกของหอยเชอรปกตประกอบดวยแกนเหงอก และแผงเหงอกหรอฟลาเมนต (gill filament) ทยน

ออกไปจากแกนลกษณะคลายขนนก (รปท 6.2.1A) ฟลาเมนตประกอบดวยเซลลของเนอเยอบผวคอลมนารทมซเลย (ciliated

columnar epithelium) ทมนวเคลยสสเขมและแกรนลอะซโดฟล (acidophilic granule) (รปท 6.2.1 B) ภายในแกนกลางเปน

ชองวางทบรรจของเหลวหรอฮโมลมพ (hemolymph) และมเซลลเมดเลอดหรอฮโมไซต (hemocyte) เนอเยอบผวประกอบดวย

เซลลคอลมนาร (columnar cell) และเซลลสรางเมอก

ลาไส ลาไสของหอยเชอรกลมควบคมบดวยเนอเยอบผวคอลมนารทมซเลย (รปท 6.2.1 C) ประกอบดวยเซลล

คอลมนารและเซลลสรางเมอกท มรปรางคลายถวยแชมเปญ (goblet cell) เซลลคอลมนารเปนเซลลสงผอมมนวเคลยสรปไขท

ฐานของเซลลและแกรนลอะซโดฟลในไซโทพลาสซม (รปท 6.2.1D)

ตบ/ตอมยอยอาหาร ตอมยอยอาหาร (digestive gland) ของหอยเปรยบไดกบตบในสตวชนสง เพราะเปนอวยวะท

มการยอยภายในเซลล (intracellular digestion) การขบสารพษ (detoxification) ตลอดจนการสะสมสารพษ ตบของหอยกลม

ควบคมมลกษณะ เปนทอ (tubule) ทมชองวางตรงกลาง (lumen) (รปท 6.2.1E) ประกอบดวยเซลล 3 ชนดคอ เซลลยอยอาหาร

(digestive cell) เซลลเซครทอร (secretory cell) และเซลลเอกซครทอร (excretory cell) (รปท 6.2.1F) เซลลยอยอาหารเปนเซลล

ทรงสงทมนวเคลยสทฐานของเซลล ภายในไซโทพลาสซมมแกรนลสดา (dark granule) และแกรนลสเขม (condensed

granule) เซลลเซครทอรเปนรปสามเหลยมมขนาดเลกทสด สวนเซลลเอกซครทอรมขนาดใหญและกวาง เปนรปกลอบวลาร

(globular)

หอยกลมทเกบมาจากบรเวณทมการปนเปอนโลหะหนก

ตารางท 6.2.11 แสดงการเปรยบเทยบพยาธสภาพของอวยวะภายในของหอยเชอร (เหงอก ลาไส ตบ ) ทเกบมา

จากคลองหวยหน คลองพนมเศษ และคลองประมงเชงพาณชย บงบอระเพด จงหวดนครสวรรคโดยใช score ทแสดงความ

รนแรง (severity) นน (+, ++, +++) พยาธสภาพทพบมความคลายคลงกนแตแตกตางกนทความรนแรงดงมรายละเอยดดงน

เหงอก เหงอกของหอยเชอรทเกบมาจากดนตะกอนทมการปนเปอนพบวามความผดปกตทางพยาธสภาพไดแก

การสญเสยซเลย เกดชองวางจานวนมากระหวางเซลล (gap) ชองฮโมลมพกวางขนมาก จานวนเซลลสรางเมอกเพมขนและม

ปรมาณของฮโมไซตเพมขน รปท 6.2.2 (A, B), 6.2.3 (A, B) และ 6.2.4 (A, B) แสดงพยาธสภาพของเหงอกหอยเชอรทเกบมา

จากคลองหวยหน คลองพนมเศษและคลองประมงเชงพาณชยตามลาดบ เมอเปรยบเทยบกนพบวาหอยเชอรจากคลองหวยหนม

75

ตารางท 6.2.3 ปรมาณโลหะหนกในดน และดนตะกอน จากคลองสาขาของบงบอระเพด

จดเกบ ปรมาณโลหะหนกในดน (มก/กก) ปรมาณโลหะหนกในดนตะกอน (มก/กก)

Mn Cu Zn Fe Mn Cu Zn Fe

คลองหวยหน

คลองพนมเศษ

คลองประมงเชงพาณชย

29.3+3.5

34.7+5.5

24.5+2.7

141.1+80.5

61.7+9.0

264.4+152.0

37.7+9.0

22.4+0.7

21.1+3.0

37033+11151.2

39691.3+3795.8

45750.3+19993.3

23.2+4.5

31.5+4.3

24.3+3.5

140.8+62.3

84.8+2.8

266.3+79.6

31.3+10.4

24.1+1.6

23.6+2.2

31576.0+11151.2

32346.7+3195.8

36431.0+3238.2

คามาตรฐาน1 1800 1800

คามาตรฐาน2 6-80 17-125 6-80 17-125

1. มาตรฐานดนเพอการอยอาศยและเกษตรกรรม, กรมควบคมมลพษ

2. มาตรฐานปรมาณโลหะหนกในดน www.sandia.gov

ตารางท 6.2.4 ปรมาณโลหะหนกในหอยเชอร จากคลองสาขาของบงบอระเพด

ชนดโลหะหนกและอวยวะ ปรมาณโลหะหนก (มก/กก) ปรมาณโลหะหนก (มก/กก)

คลองหวยหน คลองพนมเศษ คลองประมงเชงพาณชย คลองหวยหน คลองพนมเศษ คลองประมงเชงพาณชย

Mn Zn

อวยวะภายใน 2921.7+1495.7 1863.6+422.4 2260.2+462.1 209.6+46.9 115.9+13.5 99.1+40.1

แผนเทา 89.3+35.4 117.7+65.4 53.4+5.9 61.8+13.1 52.7+10.8 37.7+8.6

ตวหอย 3011.0±1531.1 1981.3±487.8 2313.6±468.0 271.4±60.0 168.6±24.3 136.8±26.9

Cu Fe

อวยวะภายใน 74.2+8.0 93.0+53.0 46.1+17.9 1709.8+568.9 2480.2+1287.7 1670.1+391.9

แผนเทา 33.40+3.5 56.4+28.2 35.6+9.0 604.2+341.9 646.6+459.4 170.3+109.5

ตวหอย 107.6±11.5 149.4±81.2 81.7±468.0 2314.0±910.8 3126.8±1747.1 1840.4±501.4

ตวหอย 2314.0±910.8 3126.8±1747.1 1840.4±501.4

76

ตารางท 6.2.5 ปรมาณโลหะหนกในผกบง จากคลองสาขาของบงบอระเพด

จดเกบ ปรมาณโลหะหนกในราก (มก/กก) ปรมาณโลหะหนกในตน (มก/กก) Mn Cu Zn Fe Mn Cu Zn Fe

คลองหวยหน คลองพนมเศษ คลองประมงเชงพาณชย

1670.1+481.3 2984.2+945.7 2122.4+610.1

3.7+0.5 8.0+3.2 51.4+77.3

40.0+3.5 33.6+4.3 42.6+9.3

7497.6+970.3 11816.6+2759.0 11152.7+2563.9

105.1+19.2 239.9+106.6 203.8+114.8

1.4+1.4 2.5+1.7 2.9+0.3

7.2+2.9 8.2+1.2 7.2+2.9

294.0+108.9 528.4+46.7 616.0+326.2

คามาตรฐาน1 20 100 20 100

1. ประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 98 (2529) เรองมาตรฐานอาหารทปนเปอน

ตารางท 6.2.6 ปรมาณโลหะหนกในบวหลวง จากคลองสาขาของบงบอระเพด

จดเกบ ปรมาณโลหะหนกในราก (มก/กก) ปรมาณโลหะหนกในตน (มก/กก)

Mn Cu Zn Fe Mn Cu Zn Fe

คลองหวยหน คลองพนมเศษ คลองประมงเชงพาณชย

318.7+60.9 179.8+54.0 ไมมบวหลวง

3.2+1.9 3.0+1.3 ไมมบวหลวง

22.0+5.4 17.8+7.4 ไมมบวหลวง

12906.5+10095.5 18127.5+10407.5 ไมมบวหลวง

329.6+62.1 508.3+76.9 ไมมบวหลวง

8.0+6. 7 3.5+2.7 ไมมบวหลวง

37.5+20.33 17.4+5.4 ไมมบวหลวง

540.0+148.3 1488.4+888.5 ไมมบวหลวง

ตารางท 6.2.7 ปรมาณโลหะหนกในผกตบชวา จากคลองสาขาของบงบอระเพด

จดเกบ ปรมาณโลหะหนกในราก (มก/กก) ปรมาณโลหะหนกในตน (มก/กก)

Mn Cu Zn Fe Mn Cu Zn Fe

คลองหวยหน คลองพนมเศษ คลองประมงเชงพาณชย

4669.0+1612.2 4524.3+1426.6 ไมมผกตบชวา

10.4+7.9 12.3+3.6 ไมมผกตบชวา

32.4+10.6 25.8+5.2 ไมมผกตบชวา

14116.3+5586.3 18074.9+3756.9 ไมมผกตบชวา

890.8+398.7 683.6+129.7 ไมมผกตบชวา

2.0 0.9+0.5 ไมมผกตบชวา

16.5+6.2 15.1+1.3 ไมมผกตบชวา

398.5+197.4 549.2+163.0 ไมมผกตบชวา

ตารางท 6.2.8 สรปปรมาณโลหะหนก(คาโดยประมาณ) ในดนตะกอน พชนาและหอยเชอรทเกบมาจากคลองสาขาของบงบอระเพด

จดเกบตวอยาง ดนตะกอน (มก/กก) ผกบง (มก/กก) ผกตบชวา (มก/กก) บวหลวง (มก/กก) หอย (มก/กก)

Mn Cu Zn Fe Mn Cu Zn Fe Mn Cu Zn Fe Mn Cu Zn Fe Mn Cu Zn Fe

คลองหวยหน 23 141 31 31576 1775 5 47 7792 5560 12 49 14514 648 11 60 13447 3011 108 271 2314

คลองพนมเศษ 32 85 24 32347 3224 11 42 12345 5208 13 41 18624 688 7 35 19616 1981 149 169 3127

คลองประมง 24 266 24 36431 2326 54 50 11769 - - - - - - - - 2314 82 137 1840

- ไมพบตวอยาง

77

ตารางท 6.2.9 ปรมาณของสารกาจดศตรพชกลมออรแกโนคลอรนในดนตะกอน ทเกบมาจากบรเวณคลองหวยหน คลองพนม

เศษ และคลองประมงเชงพาณชย (เดอนพฤษภาคม 2553)

ชนดของสารกาจด

ศตรพชออรแกโน

คลอรน

ปรมาณในดนตะกอน

จากคลองหวยหน

(มก/กก)

ปรมาณในดนตะกอน

จากคลองพนมเศษ

(มก/กก)

ปรมาณในดนตะกอน

จากคลองประมงเชง

พาณชย (มก/กก)

ขดจากดตาสดของ

การวด

(มก/กก)

Alpha-BHC

Beta-BHC

Gamma-BHC

Delta-BHC

Heptachlor

Aldrin

Heptachlor-epoxide

4,4-DDT

Alpha-endosulfan

4,4-DDE

Dieldrin

Endrin

Beta-endosulfan

4,4-DDD

Endrin aldehyde

Endosulfan sulfate

Alachlor

Methoxychlor

ND*

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

ND

0.001

0.001

0.001

0.001

0.001

0.001

0.001

0.002

0.002

0.002

0.002

0.002

0.002

0.002

0.002

0.002

0.002

0.002

*ND = not detectable

ตารางท 6.2.10 ปรมาณสารกาจดศตรพชกลมออรแกโนฟอสเฟตในดนตะกอนทเกบมาจากคลองหวยหน คลองพนมเศษ และ

คลองประมงเชงพาณชย (เดอนพฤษภาคม 2553)

ชนดของสารกาจดศตรพชออรแกโน

ฟอสเฟต

ปรมาณในดนตะกอนจากคลองหวยหน

(มก/กก)

ปรมาณในดนตะกอนจากคลองพนมเศษ

(มก/กก)

ปรมาณในดนตะกอนจากคลองประมงเชง

พาณชย (มก/กก)

ขดจากดตาสดของการวด

(มก/กก)

Methyl Parathion Methamidophos Mevinphos Malathion Monocrotophos EPN Methidathion

ND* ND ND ND ND ND ND

ND ND ND ND ND ND ND

ND ND ND ND ND ND ND

0.20 0.20 0.20 0.20 0.20 0.20 0.20

*ND = not detectable

78

ตารางท 6.2.11 แสดงการเปรยบเทยบพยาธสภาพของอวยวะภายในของหอยเชอร (เหงอก ลาไส และตบ ) ทเกบมาจาก

คลองหวยหน คลองพนมเศษ และคลองประมงเชงพาณชย (+ = นอย, ++ = ปานกลาง, +++ = มาก)

พยาธสภาพ คลองหวยหน คลองพนมเศษ คลองประมงเชงพาณชย เหงอก การสญเสยซเลย + ++ ++ จานวนเซลลสรางเมอกเพมขน +++ +++ +++ มชองวางระหวางเซลล + +++ +++ ชองฮโมลมพทกวางขน +++ ++ ++ ปรมาณฮโมไซตทเพมขน + ++ ++ ลาไส การสญเสยซเลย ++ + +++ จานวนเซลลสรางเมอกเพมขน + ++ ++ มชองวางระหวางเซลล + ++ +++ ตบ ปรมาณแกรนลสดาทเพมขน +++ +++ +++ เซลลยอยอาหารขยายขนาด ++ ++ + ชองลเมนแคบลง + ++ + เซลลมการสลายตว + ++ +

พยาธสภาพของเหงอกทนอยทสด โดยยงพบซเลยอยท วไป แมวามจานวนเซลลสรางเมอกเพมขนแตกยงเปนเซลลปกต พบ

ชองวางระหวางเซลลนอยกวาในกลมอน สวนหอยเชอรจากคลองพนมเศษและคลองประมงเชงพาณชยพบความรนแรงของ

พยาธสภาพของเหงอกใกลเคยงกนคอ มชองวางระหวางเซลลมากและเซลล คอลมนารคอนขางจะถกทาลายมาก รวมทงม

จานวนฮโมไซตเพมขนมาก

- ลาไส เมอหอยอาศยอยในตะกอนดนทมการปนเปอนจะแสดงการเปลยนแปลงพยาธสภาพของทางเดนอาหาร

อยางชดเจนไดแก การสญเสยซเลย จานวนของเซลลสรางเมอกมมากขน และมชองวางระหวางเซลลเป นจานวนมาก รปท

3.2.3(C, D), 3.2.4(C,D) และ3.2.5(C, D)แสดงพยาธสภาพของลาไสในหอยเชอรทเกบมาจากคลองหวยหน คลองพนมเศษ

และคลองประมงเชงพาณชยตามลาดบ หอยเชอรจากคลองประมงเชงพาณชยมพยาธสภาพทรนแรงทสด กลาวคอมชองวาง

ระหวางเซลลมาก และเซลลมการสลายตวและสญเสยซเลยตลอดทางเดนอาหาร

- ตอมยอยอาหาร ตบของหอยทอยในตะกอนดนทปนเปอนมการเปลยนแปลงทางพยาธสภาพอยางชดเจน

ไดแกการเพมจานวนของแกรนลสดาในเซลลยอยอาหารซงมขนาดใหญขน แกรนลสดานมการสณนษฐานวาเปนกระบวนการ

สะสมโลหะหน กหรอสารพษทาใหไมกระจายไปตามสวนตางๆของอวยวะได นอกจากนนยงพบวาเซลลยอยอาหารทขยาย

ขนาดนนทาใหชองวางของทอตบมขนาดลดลง ซงอาจมผลตอตอการลาเลยงขนสงสารจากตบไปสอวยวะอนๆ ในทางเดน

อาหารเชนลาไส กระเพาะอาหารเปนตน และพบการสลายตวของเซล ลยอยอาหารในกรณทพยาธสภาพมความรนแรงมากขน

รปท 6.2.2 (E, F), 6.2.3 (E, F) และ6.2.4 (E, F) แสดงพยาธสภาพของตบหอยเชอรทเกบมาจากคลองหวยหน คลองพนมเศษ

และคลองประมงเชงพาณชยตามลาดบ หอยเชอรจากคลองพนมเศษแสดงพยาธสภาพของเหงอกทรนแรงทสดเพราะนอกจาก

จะพบแกรนลสดาเปนปรมาณมากแลวยงพบการสลายตวของเซลลในบางทบลของตบอกดวย

79

รปท 6.2.1 เหงอกในหอยปกต (A-B) (A) แสดงแกนเหงอก และแผงเหงอก (B) แสดงเซลลของเนอเยอบผวคอลมนารทมซ

เลย (ciliated columnar epithelium; Ci) ลาไสในหอยปกต (C-D) (C) แสดงลาไสทบดวยเนอเยอบผวคอลมนารท

มซเลย (ciliated columnar epithelium; Ci) (D) แสดงเซลลสรางเมอกทม รปรางคลายถวยแชมเปญ (goblet cell;

Mv) และแกรนลอะซโดฟล (acidophilic granule; Ag)ตบหรอตอมยอยอาหารในหอยปกต (E-F) (E) แสดง

ลกษณะตบทเปนทอทมชองวางตรงกลาง (lumen; Lu) (F) แสดงเซลล 3 ชนด คอ เซลลยอยอาหาร (digestive

cell; Dc) เซลลเซครทอร (secretory cell; S) และเซลลเอกซครทอร (excretory cell; Ec) ภายในไซโทพลาสซมม

แกรนลสดา (dark granule; D) และแกรนลสเขม (condensed granule; Cg)

A B

C D

E F

80

รปท 6.2.2 เนอเยอหอยเชอรทเกบมาจากคลองหวยหน แสดงเนอเยอเหงอก (A-B) ลาไส (C-D) ตบหรอตอมยอยอาหาร (E-F)

A

C

B

D

E F

81

รปท 6.2.3 เนอเยอหอยเชอรทเกบมาจากคลองพนมเศษ แสดงเนอเยอเหงอก (A-B) ลาไส (C-D) ตบหรอตอมยอยอาหาร (E-F)

A

C

B

D

E F

82

รปท 6.2.4 เนอเยอหอยเชอรทเกบมาจากคลองประมงเชงพาณชย แสดงเนอเยอเหงอก (A-B) ลาไส (C-D) ตบหรอตอมยอย

อาหาร (E-F)

A

C

B

D

E F