h.ts~LEGAZPI 1985eko Maiatzaren. 3p ~ 'zbka 25 p~zta

MAIATZAK ~t:,EUSKAL EGllfNA

Eguardi inguru nagiak atera_

~.

Goizean berandu arte ez da

kalea anima tu (ez era ni ere)

Azoka. Oso on itxurak~ jenero­rik ez. Ohiz baino saltzaile

gutxiago. Erostunak ere gutxi.Atzokoaren nekea pasa erazcen.

"Ipurtargiak" .Tolosako txaranga kalean. U­

mejendea atzetik~

HERRI BAZKARIA

150 inguru. Talde nahiko ze­

hatz eta ezaguna. Gehi titiri­

teroak, trikitilariak, txaran­

gakoak. Umore ona eta giro a­lai8. Bertsolari nahi era ezi­

nezkoak, exaranga eta trikiti­lariak bazkal ondoan. Dantzaeta kantu.

(Ikus barruko orrialdetan kro­

nika osoagoa)

EOTSEGUN](ARlA

la ia esandako orduan Ho­

tsegunkariaren banatzaileakazaldu ciira. Bertsolariak

euskarari kantuan. Atzekalde­

tik aurrekaldera paperezkaalatu zuri beltza eskuz es­

ku entzulegaaz nagusitu da.

Balarazio zehatzagoak gero

eta hots talde~ik kanpokoek

egin beharko dituzte. Gaur

nik hemen esateko dudana gu­

re iharduna milagro bat delaesatea da. Hiru egunotan ga­urko lankeran eusten badio­

gu ... Hainbat argazkilari,

idazle, maketatzaile gaula­neao. Herriko festetan. Eus­

kararen maiteminez. Eutsi

hor~ "Heman da zabal zazu

munduan frutua"

Mila ale atera dira.

Ekintza hau posible badazor zaio baita ere Urretxuko

Iparragirre inprentegiari,

ematen dizkigun erraztasu­

nengatik. Mil esker!

ENE BIHOTZEKO AZUKRE KOXKORRA

Zein ederrak diren festak.

Eta udaberrian. Elorriak lore­

tan. Eta kalean bikote berriak

eskutxotik hartuta. Behar bada

aspaldicik maite zomorroak jo­

kaz zitezkeen. Baina festak· g'i­zartean naturalidadea aurkezte­

ko egdkiera oso polita da. Eta

hor a~altzen Jira: Maíte zaitut,ene b~hotzeko harrí koxkorra.

Zein ederrak diren festak~ Eta

udaberrian. Santikutzeko magia~

BERTSO SAIOA

Jendea nagi. Kostatu zaio

kaleratzea. Bere garaian ber­

tsolariak han. Baita -Zumarra­

gako t~ikitilariak eTe~ Hasí­

dira hasi. Jendea animatzen jo­an da.

Simo~ Azarola, Iñaki Azarola,Jesus i:Alberro eta Jokin Matxinan­

diarena. Joxe María Gabíria gaijartzaile. Gaiak nahiko emankor

eta o~lanarena batez ere. Beharbada ~orrelako saioak festeta­

tik kanpo ere en~zuteko bidea

izan beharko genuke. Entzule

kopuruari gehiegi begiratu ga-

be denontzat proberzengarri

litzateke,' agian.Noski. Jokinen ezkonrza berri­

ari aipamen ezkututxoak bat

baino gehiago izan dira.

Zorionak, Hatxin~

L__ G_A_U_R_L_E_G_A,I_Z_P_IN_S_A_N_T_IK_U_T_Z_E_G_U_N_A lMAIATZAK 30 OSTIRALASANTIKUTZ EaUNA

-oíJ egítoroua t-----------_

MAIATZAK 4 LARUNBATACA ZTEEN ECUNA

Goizeko gelan: Urola lbaian. hamukainaz. haurren m. ARRANTl.ALEHIAKETA.

Eguerdiko letan: Legazpiko Musika Bandak eskainHuko ERESTALDlA.

Arratseko 4,30etan: Udal pilota lekuan, profesionalcn arteko PILOTAPARTIDUAK

Arratseko Setan: lruñeako EZPELUR gaiteroeo azken saioa.

Gaueko 1Oetan: Polikiroldegian, Napar folkJorearen jaia.ldia. ALTSA·SUKO DANTZA TALDEA eta ALMA NAVA.RRA ta!d.,..k har­

tuko dute parte.

-Gal,~ko lOelan: Eslesa Antzerkian. BERTSO JAIALDIA BlKAINA.

Partaideak: Amuriza. Mendizabal, l.azkao-Txiki, Azarota Agirreeta Matxinandiarena.

Gái jartzaiJea: Jesús Alberro.

Ga1L~ko llelatik goizeko 3etara: Dantzaldla, DIAMANTE BERRlAKcaldea girogani delluik

Goizeko 9,30etan: Herri mailako BOLA SAIOA

Goizeko IO,30etan: Bikuñako Polikiroldegian, taldekako haurren JU-DO LEHIAKETA ". Santikutz Saria. .

Goi;:eko Ilelan: ErraJdoi eCa Buruhaundien kalejira.

':.guerdiko 12etan: Haurren eta helauen jostagarri, heniko enpa.raot:zaoXEXENAK askatuko dira.

EZ GARA DENOK IZANGO UJU I

__ Aizu, Xabier, ezin -- Ba, ez kezkatu, da-naítekeela joan! torren urtean izango da.

-- Nola ezetz? Dena -- Ea egia den!

prestatuta zegoen eta! Batek, norberak, tele-__ Bai,esaten duzuna fonoa uzten duenean eta

sinisten dut, baina ba- solas hau (fikziozko is­dakizu no la jarri diren torio batekin zer ikusi-

gauzak hemen, mugan.;; rik ez duena) deskonek--- Izorratu nauzue.. tatzen duenean. bere bi-__ Eh?Zer esan nahi hotza urratuta sentitzen

duzu? du eta betí, norberari,-- Bai, atzo Inazioren íruditzen zaio jaíak bu­

eskutitza jaso nuen eta katzen direla, aparailuaez deIa etorriko konta~ ti-ti-tí zarata madarí­tzen dit. Permisoa ba- katu hori ateratzen has­zeukan arren I azken mo- ten den une berean.

mentuan, badakizu. mili-tarrek zerríkeria egindiote.

hotsen argazkinobelak (1)

AURTEN EZ DU EURIRIK BOTA

LEGAZPIKO JAIETAN, EATZUKHOZTEKO BELDURRIK EZ DUTENONBAIT. GURE HERRIKO NES­KATO MAITAGARRI HAUEK LE­KUKO.

XABIER

Ez gara denok ízangO.Batzllei, gure mugetatíkkanpll, itxaropenaren zu­loetnn izkutatzea toka­tuko zaie, beste oatzu,soldilduzkara joan bainolehel\ zeuden bezala go­

goral'uko ditugu, hau da,'haiel. uniforme, kakirikgabe ~ta haien adatse~kin.

Horlei, falta zaizki­

gunei, agur bero bat gu­re ja len hutsuneetatik.

J. GAUZOPA

Ez naiz, e~ia esan, nesken inguruan erlearen antzera jira eta biraibiIi ohi den horíetakoa (eta ez dut inora begíratzen) baina hitzekogizona izaten jarraítu behar badut, neska harí, zezenari Azpeitiakoplazan toreruak bezala distantzia hartuta niola onartu beharko dut.Bo, distantzÍot ( nahí baino handíagoa nola uka) eta neurriak ere. Ma­kina bat aldi:'galdu izan dut elkarrizke taren aria lagunekin nengoelarubia horren l'anderua parean portunatuta.

Eta iztarral.? aí ama~ Zumearen dantza, luzeak. sendoak eta era bere­ao finak, pentgatzen jartzeak bakarrik zutitzen dizkit haragiak (DonSantiagoren pEkatu katalogoan pentsamentu lizunak okerrenetakoak bazi­ren ere, aspaJditxo negoziatua nuen infernua neskax Iirain haren truke).Inork garbi ~er gertatzen zitzaidan ez bazekien ere puntuak galtzen

hasia nintzen kuadrilakoen artean. Ez zitzaidan lehen bezala rok latza

gustatzen eta i:anutoari kalada batzuk eman ondoren, Kalotxen musikajipi xamar bat jartzen bazuten, berehalaxe joaten zitzaidan iheseanarima.

-- Hi seko l!~lotzenhasia haiz katilu hori!- zioten kuadrilako kide.kankaiIuenak elleezkutuko sua ulertzen ez zutelarik.

Bestalde, et~ gauza prosaikoagoetara pasatuz, aurreko danbolinari e­raginez aspert.l.xamar nengoen eta denbora pasa atseginagoetara hetltze­ko sasoia zela deliberatu nuenez, Apirilaren erdialdetik aurrera, pres­tatzen hasi ni-~tzen Kleopatra belaunikaerazteko moduko estrategia amo­rosoa. Gaiari ~egokion bibliografía eskuratu eta hasi nintzen apunteakateratzen; " L.lfunción del orgasmo", "Vida sexual sana", "Lo impor­tante es amar", "Psicología del herotismo" eta "Karnasutra" bera ere sa­konki aztertu .!talaburtu oodoren neure sedukzio empresari ekiteko gaisentitzen hasi nintzen, ahalmen errekonozituak eskaintzen duen patxarabarnean eratzelt zitzaid.alarik.

Gauzak horre:a, eta alde eta kontrako baldintza guztiak serio sopesa­tu ondoren, gattpasaeguna aukeratu nuen egindako ikasketak gaueroko a­metsetan praktjkan jartzen laguntzen ninduen benus rubia hura neregana­tzeko.

Eta denborarEJ1 jarioa etengabea denez (sufrimentua nagusi poetarenbizitzan) írítE l zen, nola ez, zorioneko gaupasa ... Eta goiz partetikhasita konturatu nintzen oso formal ez nengoela. Izugarrizko martxasabelean, berako erre bat, eskutako izardia egun osoa lehortu ezinik,ahotsa ere aldaeu zitzaidan eta hamairu urtekin bezaIa falsetean ez

nintzen hizketall hasí ba~ IEz, definí tiboki ez nengoen inor ínpresiona­tzeko eran.

Ez iezadazue ~lÍngainetik gehiago tira, gogoratze hutsak negar malkozlanbrotzen bait dizkit begiak. Nire jainkosa gerritik helduz hiru lagunbaino lan gehia?;o egiten ari zen beltzez jantzitako punki azkoitiar batizan zen níre a'Jlodiogar guztiak itzali zituena. Lastima. Gau hortanere gaupasaren Jrdez, GAUZOPA.

A ZE POTTOKAII!

"Legazpi" 1. Hteratur lehiaketaren sarl-banak.t~

Jende askok parte hartzeanahi izan zuen HOTSek eta lor­

tu egin zuen. Nire aldetik gau­za bat besterik ez nuke esannahiko, gidoiaren moldaketaegokit~ zitzaidanez gero; ezzen batere erreza izan Santis­tebanek bere nobelan irladatu­

takoa argazkinobelan irladae­raztea (Lortua ote?).

Gaur egun oraindik geurebaitan bizirik dirauten gal­dera hauek iaz buruan genera­matzalarik, 2. euskal argazkí­nobela egiteari ekin genion.Bigarrena ez zen gidoi asrnatubatetan oinarrituko; bere fun­tsa euskal Iíteraturako nobelabat izango zen. Karlos Santis­tebanen "Egun batez" nobela i­zan zen aukeratua. Prestaketeklan haundia eman zuten, lehe­nengoan bezalaxe, baina gusto­ra egin genuen. Euskal Herria­ri zertxobait eskeintzen genio­la nabaritzen bait genuen.

Esanak esan, eginak egin etaatereak atera, 2. honek ez zuenoihartzun haundirik lortu, na­hiz eta Euskal Telebistan a­gertu.

Urte honi dagokionez, HO­TSekook ez dugu 3. argazkino­bela egitea planteiatu. bainahorrek ez du sekula besterik

egingo ez dugunik esan nahi.

Aitor Arana

kastaren gakoa? Erdal argazki­nobelek dena kolore urdinez(kolore arrosaz esaten zaio

honi erderaz) ateratzen digu­te amodio argazkinobeletaneta badirudi horrek gaur egunez daukala zeregin haundírik.Beraz, alor beretik jo beharkodu euskal argazkinobelak, alamartzianoei buruzko fotonobe­

lak egin beharko genituzke?

Denona den aldizkari honek

lehen argazkínobela atera zu­en lehenengo urtean bertan,lau orríaldetako argazkinobe­Iatxo bat egin zuen froga gi­sa, mundu hura nolakoa zen i­kusteko (ikus 5. eta 6. HO­TSak). Esperientzia haren on­doren, gauza "serío" xamarbat egiteko erabakia hartuzuen: ale oso bat eskeinikozion HOTSek lehenengo euskalargazkinobela osoa izango ze­nari. Neuk izan nuen fotono­

belaren gidoia egiteko ohoreaeta haren bidez neure ipuine­tako bat kaleratu nuen. "E­dorta eta Aiala bizkiak" izan

zen argazkinobelaren ízenaeta 32 orrialdek osatu zuten.

Aurrekoan esan nizuen hu­

rrengoan HOTSen argazkinobe­lei buruz hitzegingo nizuelaeta oraintxe bertan lotukonatzaio lan horrí.

Jasa zituen kritikak gustuguztietakoak ízan ziren; ba­tzurentzat oodo zegoen farrepiska bat egiteko, beste ba­tzu entretenitu egin zirenjende ezaguna bilatuz, etxe­koandreren batek negar eginzuen istorioagatik, beste ba­tzuk zorionak eman zizkiguteneta ez zen faltan izan sexupiska bat falta zitzaiola esanzuenik. Orahar, harrera onaizan zuela esango nuke.

Baina bada har nonbaitenfotonobelaren munduak zeresa­nik ez daukaIa esa ten duenaeta badirudi arrazoi apur batbederen baduela. Gure argaz­kinobela hark gauza bereziazeukan; euskalduna eta lehe­nengoa zen. Hor zetzan behar­bada bere nolabaiteko arra-

Jaíak iragartzen ditu­en zipunpa botatzen cie­neao, ez gara denok izan­go.Horregatik, agían, le­hertu ere ez du nahí i­zango.

Gure tokitik, Legazpi­tik, jaiei besarkada batematen diegunean, ezindezakegu ahaztu, óeste

.tokietatik, gure herkidebatzuk ezin izango dute­la egin. Haien ahotsatelefonoan zehar eta ha­ien gogoa; besterik ez,geldít~ko dira, gure ar­tean.

HERRI BAZ~ARIA.

ta ízena"Sebastopoleko tl.t1.­riteroak" izan. Lau urte da­

ramatzate. Denetarik dakite:

Mamuarena, zirkoa, musika e­

tab.Bizitzeko ateratzen náhi­

ko lao omen dute baina jende­a pixkanaka ohartzen ari danonbait bere lan eta in ten­

tzioari buruz. Berehala sin­

tonizatu dute haur taldetxo

batekin.

Santikutz kalean hasí eta

ikastolaraino: •• Non da gure

bihotza?" oihu eginez. Biho­

tza galdua b~it ~uen ~erearteko neska batek. Bat aur­

kitu dute baina ez zen berea.

Zein trajedia! Intentzio xa­

tnurrez beteriko gertakaria.

Ikastolako frontoian be~;~saio bat. eta berriro kalera

salto eta galtza.

Beste tratamendu eta unebat merezi zuten. Plazan ar­

dea, kaskodun kars gidariak.~au umeak~

ilunabar batez. Baína ez da

hor bizitza amaitzen, uda­

berria bait datorkigu gero,

berpiztea, egun berria, sei­

garren zat.ian.

lrudia, musika eta hitzez,

hiruak bat eginaz, azaltzen

dizkigu egileak, bere kez­

kak, sentimenduak. Hit1ak

hereak dira. Husika 'et~ iru­

dia motz geratzen zai0leanerabiltzen du.

Huntaiak, nekazal gir10aerakusten badigu, kale­

tarroot.zat, ezezaguna iai­gulako da. Kaleko giroa e­

zaguna dugu •.Baioa nekafalgiroa ezezaguna bazai~, e­

zezagunagoa baserritar an­drea. Berarentzat du Juli­

anek aipamen eta oroitz~pen

mai tekor goxo bat. II

re gustokoa. Nekazal giroa

azaldu nahiz, lan didoi bat

burutu zuen. Lanari ekin e­

ta geroz eta gehiago joaozen murgiltzen mundu horre­

tan. Hasieran burututako gi­

doia zabalduz joan zitzaioo.

Oso oogi hausnartutakomuntaia dela esan behar. Sei

zati bereiz dsi tezke. Lehen

lehenik Aitzgorri aldetik

herrirantz garamatza, gure

arbasoen aztarnak agerrera­

ziz. Legazpin gaudela, gaufegungoa, urtaroak azaltzen'

dizkigu, nekazal giroko bi­zitza urtaroetan. Udaberri­

arekin hasi eta neguarekinbukatu. Urte oilaren kan tu­

az eta langileria lantegi­tik etxerantz itzultzen eta

gaita, xirula, tanborra, bi­

zikleta preistorikoa, jantzibuhameak ... Zer sorpresa~ E­ta euskald~nak~ Hemen Altz~

Goikoak n.\hiz eta bere artis-

Arratsaldean garaiz izu­

garrizko sorpresa atsegina.Kale erdian bi emakumezko,

bi gizonezko, txalaparta.

I

LEGAZPIURTAROANikus-entzun muntaia

I

I

SEBASTOPOLEKO TITIRITEROAK

G~ueko hamarrak eta laur­

denetan eman zitzaion hasi­

era, Kalotx tabernaren pa­

rean, kale erdian. Hasiera

ardua nahiko desegokia izan

eta jende urri, baina azke­

neraka ikus entzule ugaribildu zuen. Oso arretatsu

izan zen jarraitua barrene­raino heltzen bait zitzaí­

gun eskeínitakoa. Nolabait

egilearen bihotzb~ratasunak

gugan ere bihotzberatasuna

sortzen zuen. Argazkiak ede­

rrak, musika ere bai. etahitza esanahikorra.

Ordubete eta berrogehi mi­

nututako muntaia, eta atze­

an, emanaldia prestatzenJulian AUZ1llendi eman duen

urte t'erdia. Lan ixila, be-

Eta nor joan zen? Betikoak.Haurrak eta helduak apenas i­nor. Gazte jendea, beraz. Eta

zein gazte? Betikoak berri­ro ere: eskoletako maixu-mais­

trak, euskara irakasleak, He­

gialdeko gazteak, HOTSekoak.Hobida honetan edo hartan sar­

tuak gaudenok, edo hobeto e­san da, honetan eta hartan sar­

tzen direnak. Jende gehiagok

eta batez ere bariatuagoak me­

sede egin liokelakoan gaude.

Edo ez al dago herrian fun­

tzionatzen duen beste gazte

talderik? .

marragako trikitrixa, Oriaanaiak eta iloba eta Aranguren)

eta mikrofono irekia. Herri

kantak, txisteak, bertso za-

le saiatuen jarduna puntuka.

,umorea ...• giro jatorra, es­

pontaneo berezia eta guztf.

(Ikus argazkiéo.).

Lehenengo hitzabeti

Euskaraz

. Eguerdiko ordubi t-erdie-

. tan zuen hasiera herri hazka­riak, Udal Euskaltegiaren a­

tzean, dagoen enparantzatxoan,Ontto-Beltz elkartearen ondo­

ano Jarrítako ordurako, pixka­

naka, goseak eraginda, jendemultzoa tantaka zihoan hurbil­tzen. Zerua estalia, baina

lehorra, behintzat. Haize ko­rronte freskoa ere hurbildu

zitzaigun."Cocinas Industriales Arra­

tibel" enpresak eman zizkigunjangaiak. Jan ondorengo edari

eta gainontzekoak gose asetuen

kargura; jan zerbitzea mahiki­de en artean egin zen, berdin

bukaeran mahai biltzea eta

enparantza garbike ta. Hahai­kideen giroa, hasieran hotzxamarra baldío bazen ere, ge­

ro berotzen joan zen. Girohau laguntzeko "lpurtargiak"txaranga, trikitilariak( Zu-

ZIN'EKLUBAREN INGURUAN MANU ETA BITTOR

-- Ez. Jendea ez da"geratzen. Bildurra?Den­bora eza? Jendeak ea ba­du nahi, ezin guk ezeregin ..

-- Bukatzeko, diru la-

Legazpiko zine-kluba­

ren poz eta nekeak he­rri aktibitate honen mui­

na legazpiarroi ezaguna­

goak egin dakízkigun Sa­

binengana jo dugu. Zazpi

urtez aritu zaigu .zine­

klub taldean, batzutan

taldetik aldendu bada

e re.-- HOTSek: Zeín lan

bete behar duzue talde~

koak?

-- SABINek: Esan beha­

rra dut talderik ea dago­ela~ bi besterik e3 garaeta zine-kluba aurrera

eramaten dugunok. Lenengehiago ginen, baina haueta bestea deLa, bi ge­ratu gara. Gure lar¡a ae­ra da: Legazpira p~Liku­la onak ekartaea.Hcrre­

tarako fiLmak aukeratzeada gure Lehen Lana. Au­keratu eta gero bao fiL­mari buruz, bai egileariburuz idazLan bat egin.IdazLan hauek pubLikatuegiten ditugu eta jende­ari gure programa azal­duo Azken pausoa, peLi­ku Lak ekartzea.

-- Zein da zine-kluba­

ren helburua?

-- J~ndeak peLiku!aonak ikus ditzala nahidugu. Gehienetan txa­rrak ikusten dira eta.

Eta zeintzu dira

onak eta zeintzuk txa­

rrak?

-- Hori norberak esanbehar duo Baina horretaziritzia izateko filma as­ko ikusi behar da. Herri­etako zineetan, gehiene­tan, denbora pasak bota­tzen dituzte, fiLma ko­mertzialak, negozioaegin asmoz sortutakofiLmak, baina kaLitategutxikoak. Ez da ahaztubehar zinea arte bat de­La.

-- Nola erantzuten dio

jendeak aktibitate honi?

-- Bueno, batzutan jo­aten da eta beste batzu­

tan ez, eta ea dakit on­do zergatik, denbora kon­tua? PeLikuLa erroi Loez erroilo? Baina ikus­

ten da jendeak zinearenbeharra dueLa.

-- Zer esan nahi duzu

horrekin?

-- Bai, jendeak zineabehar duela. Zinea artebat da eta pel'tsonen pen­tsakerak eta emozioak Q­zaltaen dira. Eta ikusle-.ok horrekin bat egin de­zakegu. Adibidez denokbatera parre egiten du­aunean edo negar egiten~enean edo ... FenomenukoLektiboa .da. Guk el'e

gure emozioak kanpora­czen ditugu. Honetazgainera ainea kulturbide bat da. Gauza as-ko ikas daitezke, bizi­tzaren aurrean, araseenaurrean dauden jarreraezbel'dinak. El'akusga­rr'ia.

-- Eta haurrekin,es­

koletan edo, egiten alduzue zerbait?

-- Egin izan dugu aer­bait. EskoLan, behin e­gi~ genuen zertxobait,bideoak eramanez esko­Zara. Bestetik~ ekarriizan ditugu Lau edobost peLikuLa gaztetxo­entzat eta esperientziapolita izan da. Zinea i­kusten, jakin egin beharda, eta lan eskolan egi-

teko oso apl'oposa da.Baina bi gaude bakarl'iketa oso gutxi gara.

-- Filma ikusi eta ge­ro, ba al da elkarrizke­

rarik edo?

guntzak nondik jasotzendituzue?

-- Ba, UdaLetxetik,Lan­kide Aurrezkitik,eta Di­putaziotik. Jendeari ko­bratzen zaionetik ezinez­koa Litzateke aktibitatenau aurrera eramatea.

Honenbestez uzten dugu

Sabin, aurrera segí eta

lan oparoa egin d~zatela

"opatuz.

jaialdia

elurra

tena) ,-bideoa, beste zenbaitihardunaldietarako oholtza.

Bi edo hiru gauzatxo azpima­rratu nahi ni tuzke:,

&.- Oholtza gainean bi mu­

tiko (11-12 urtetakoak) tri­

kitixa jotzen: Aitor Plazao

la éta Juan Mari Legorburu.

Ho1ako adinekoetan gertatu

ohi den bezala pixka bat izuti. Baina ederki astindu

zuten tresna. Asteasun lau

garren eta Zuóietan bigarre

irtendakoak. Martin soinujo­learekin ari dira ikasten.Solfeoa ·ere ikasten ari di­

ra. Eutsi t1or~

&.- Bideoarenak. Egun hau­

etan herrian egi ten den ekin ....,

tza nagusietatik filmatu et~berehala Rots tabernan ikus~

teko aukera duzue. Ekintza

polita HOTSIKUS-i bururatu

zaiona. Fi1malari dabiltza­

nak: Joxean Larrea, FelixMerino eta Iñaki Zelaia ditu­

zue.

bart

ERREDAKZlOAK

hegialden

Elurra egin. zuen atzo Hegi­

alden, elurra zuria da, elur

maluta asko izaten dira egi­

ten duenean, ugariak dira e­lurte tan baina hori ez da

beti gertatzen, elur gutxiegiten duenean ez dira asko

egiten duenean bezain

ugariak. Elur malutak eguneznahiz gauez erortzen dira.

Eta hegialdekoek zer pent~­tzen dute elur malutez?

Gogoko al dituzte?Auskalo¡

KARTIN,Garratsaldeanatzo

HOTS TABERNA

dagoen une batez margolari-Behe-barru zabal batel'ao, en lana) Hots taberna eratu

harrigarrízko egokitze ~ta zen: mostradore luze, txirris­

apaintze lana egin ondoren, ta (haurrentzat egina baina(Begira lasai jende gut~~ larritxoek ere erabiltzen du-

HOTSIKER

-- Dantza egiten zenutenean

mutilekin egiten zenuten?

-- Bai zea' Orduun e, "Kon­

gregazio"-tik etaa ta fiesta

ondotan kongregazioko juntaak

e otseitten zittuen. Kongrezí­

oak zea iza ten zan: apaizek de­

manda aldiren bat galanta, mu­

tillekin dantza in zolakó ta,

oixe. "Kongregazio" tík ataa

re bai, puska bateko; ura pena a.undie iza ten zan. Batzuk kon­

gregazioon illero íl1ero zin­

ta urdina lepotik bera zala

juten giñen, konfesau ta komul­

gau ittea. Kongregazion apaize­

kin billerak í"tten zien.

Balta, mutillek bintzet, nes­kak eztait, ni sekula enintzen

izan, or juten zien, zera, es­

kursioa. Ni eztait gu geu bai­

ño zaarragok izaten zien, ente­

ratze al giñen bagu baserribaztar artatik.

-- Santikutz eguna noLakoaizaten zen?

engo loon da oera sartJ arte

ta sartzen ai nitzela akorka~.

Bittarten an ixi1ik eta ixilik

eta oeak otsa ateako zon itxu-'

rea. Normaleen amabiik ingurua

erretiratzen giñen; guren biñí­

piñen gauza orrekin diziplinagogorra eoten zan.

-- Gaur egungo fes tak ze!' il'"u­ditzen zaizkizu?

.Danak dare kanbiauta, nikezt~ot batere misteriok erizten

ori re kanbíauta eotea. Gauzak,

danak kanbiau die, puska aun­die in.due eta, ze esango zu~

-- Elizatik biñipin asi iziten

zan orduun, meza nausl earra,

oiñ e ematen due, ezta?; ezpa­ta dantzariik ízat~n zien; le­

eno re eztaít pa nik, oiñ baño

ilusio geiokin itten zien gau­

za orik eo ... aurreskua ta,

Abeliño 3~n batek eta, ura ma­kiña bat urteen aurreskua ata­

atakoa izango zan.

Franziska Beain, Agirrezabalen

(Brinkolan) jaioa, eta Zelanda­

Bek0!"~ ,:,?kon(Ju<i. Gurasoak Oii.a-:­

tiarrak.

EUSKARAZ

FRANTZISKA BEAIN

BETI

Tabernetan sartzen zineten?

--Ze eongo zan ba?, ttunttune

beintzet eta, eundoko dantzal­diik neskatilla-mutikook itten

genduzeo; trikitixa re eoten

zao, ta musikea re bai gure

denpora orduko beintzet, lee~nao eztaít eoten zan baiño

musikea beintzet iza ten zan

orduun, erriko bandea.

Barrakak egoten al ziren?

Dio ainbe ez; olaa, katea­kin bueltako bat, oio ez ta ia

ura ikusten, guk tiobiboa esa­

ten gendiun ario

Festak muti lentzat eta nes­

kentzat berdinak·izaten al zi­

ren?

-- Eta festetan zer ego tenzen?

-- Ba, Santikutze eune ta bia­

rrena, Santikutze óígarrena bai

gazteendako; bigarrenik ez gen­

duo sekula utzi izan, eunero

juten ez pagiñen e, bíarrena.

EZ,ez,ez, etzan orduun gau­

pasaik izaten; mutillek e erre­

tiau itten tzien. Gu, erriko

fiestatan erretiratzen giñen,

amaiketan eztet esaten baiño,

illuodu ta gero denpora as kan

kanpoon izaten giñen. Beiñ akor~

datzen naiz, ordubatatan etxea

jun e, erriko fiestak izango

zien da, ixilik da, aman alda­

meneko oean sartu bear qa oean

sartu arteen akordau ez da,oeao sartzeko otsakin akordatzen

zat; bueno, demanda! beste etxe

batzutan sukalden eongo zan;

orduun aspertuta oera junda e­

ongo zan baiño, ta itxurea le-

EUSKALDUNARI

-- Zuek Brinkolatik festetara

joaten zine ten?

EUSKALDUNAK

LEHENGO FESTAKGOGORATUZ

-- Bai,_ala izango zien eo ...

gu---i.-l±ontzanda -bildurre ta

eukitzen gendun etxea jundakaan

amak palizea emango ziula ta,batematzutan eman ee bai.

Ez ta pentsau re sekula;

ola, arrixkaun batzuk eztait

jungo zien baiño, ni ez nao

esateko re juten tzien, geu ez

beintzen, ezta pentsau re.Labaderon zinea izateo zan

an; labaderoa. ba, beeko eliz

atariin azpiin zan,baiño aita

juteko ta, entradea paatzekg

diruik izaten al genduo guk?

Umm: Diru gutxi izaten gendun

guk, pagea; oingok bezela?

kebaa~ karamelun batzuk erosi,

beste naranja aundín bat, eta

erreal biko orik gastau arekin

da, kitto~

Orduan gaupasarik eta egi­ten ziren?

--Baí, jungo ezkíñen ba!; nes-

"ka kuadril1en juten giñen, ar­teen mutíllek e il1untzan ea

ola arrimatzen zied neskataa,oio bezela nobiok etzien euo

:"guztiin da ibiltzen.--Festak zenbat egun izaten

ziren orduan?

Benito Lertxundiren GURE BENITO (2)kat:'taldlaz oharra

I

IGOIZEAN GOIZTAR TXISTUA ALAI,AURTJCO LOTIAK I BEG,IAK ERNAl •••ETXEKOANDRETZAZ ZER ESAN?ELTZEAK GAR-GAR kLABEARREZ,ONEN JlRATSU GAZTBAK PARREZ,BERRlTSUKERIZ ZARATAN.

Lerro meZodikoa hartueta biboZina edo xiruZasa~tzea aski da, Irlanda­ko dantzen kopia iruditze­ko

-- Bai, egia esan askoai~)atzen da gure inbentuadeZa esanez, óaina horieZlda horreZa, musika mo­ta hau oso zaharra baitda eta intuizio pixka batedukiz gero, segituan oharai)ltezke Gales~ Eskoziaedo IrZandako musika deZa.Musika herrikoi eta tradi­zionaZ hau eta gurea osoantaekoak dira, batea ere

ba Zada¡eta abe sti Zasaie­tan.

-- Zure musikan zelta

musika sartzen al duzu?

bat jasa du, zer irudítzenzaizu kritika horí?

-- Egia esan ez diot ga­rrantzirik eman~ kritikabezaZa zozoa eta moteZa i­ruditu bait zaite Nere us­tez kritika hau idatzi du­en pertsonak ez daki dis­kurtso poZitiko eta poeti­ko bat bereizten. Ez dukal1taren mamia uZertzen

eta sinpZeki hasieran ~sa­te)l den gauza batekin sar­tzen da. Abesti honetaneuskaZ kondairaren zenbaiterJ"etazo historikoen erra­miZeta bat ematen deZa e-

"sango nuke.__ Zure azken diskako

abQ.ti h~tek 6lentzero

delakoak aurkako kritika

du, auzi poZitikoak ageri­an daudeZako, eta herriakgutxiago sinesten dueZako.

Ni euskeraz saiatzen ba­naiz horreZa naizelako da

eta gainera gehienetan a­maren kasuan beaala amaongi dagoenean ez bait du­gu baZoratzen berriz hiZ­zorian dagoenean asko mai­te, duguZaz ohartzen gara,euskararekin ere berdin

g€rtatuz. Bakoitzak denaizan behar du eta ez ego­era ikusita aldatu, ondo­

l"io guztiekin.

IRRI-PARREZ

-- Zein desberdintasun

ikusi dituzu EZ DOK HAHAI_RU atera zenuteneko giroa

eta oraingo giraaren arte­an?

Ea dok hamairu atera

zeneko egoera eta oraingoegoera oso ezberdinak di­ra. Franco bizi zen~ sako­nean herri honek itxaropen

gehiago zuen orain baino.

Ga~r berriz g~re ~git~zkoahuZezia ager~an Jarr~ da,hortaz badago oxigeno kon­sumitze bato Lehen erreza­

goa zen "balon de oxigeno"deritzana handitzea, goraEuskadi askatuta esa teaaski zen jendea mugit~eko.Gaur aZdiz, indarra gaZdu

Kaixo irakurle, oraingohonetan Benitok esandakoa

kondatzera gatozkizu.ZU ere bere kantaldian

izan zinela pentsatzen du­

gu; ondorengo lerro hauekBenito Lertxundik emanda­

ko eritzi batzuk ezagutze­ko aukera ematen dizute.

Beraz, interesgarri bade­

ritzozu, jarrai gurekin,festak uzten badizu behin­

tzat.Aurreko larunbateko kan­

taldian euskal zaletasuna

aipatu genuen eta honi bu­ruz zerbait esatekorik zu­

en galdetu genian Benito­ri, berak erantzun hau e­

roao zigularik:

Atzo eta gaurkoan ere da­torkizuen elkarrizketa hau _

Legazpio, Apirilaren 27ao Am~nistiaren aldeko jestorak an­tolaturiko kantaldiaren ondo~

~en egina izan zeo. Herri ho­

nek aspaldiko denbora hauetan

ezagutu duen kantaldirik jen­detsu eta beroena. Zorionak

antolatzaileei.

Benito Lertxundiren kantaldí­az oharra:

Herenegun, Maiatzak 1 azteazkena,

Kultur-Etxean, Probintzi Mailako

XIII. Argazki Lehiaketari (txuri­

beltzez) dagokion erakusketarenzabalaldia eta sari banaketa izan

zeo.Saridunak hauek izan ziren:

Igo saria: Ricardo Mediavilla

Antolio. "Campos de Castilla" ar­gazkiarekin.

2. daria: Luis Mari Murua Garra

"Líneas" argazkiarekin.

3. saria.: Angel Rodriguez "Artis­

tas" argazkiarekin.Mendiko saria: Juan Baut~sta

Goikoetxea. "Belardi Bidean" argaz­

kiarekin.

Herriko saria: Julian Auzmendi

"Basoan"Zehar" argazkiarekin.

Komentario gisa, esan behar nahiz

eta parte hartze maila nahiko urri­

ak izan, argazki maila on bat lor­tu zela. Merezitako sariak izan zi­

ren. Aipatzekoa mendiko sarian ez

zela konpetentzi handirik suertatu.

PROBINTZIMAILAKO

HAMAIRUGARRENARGAZKI

LEHIAKETA

E~ara da

euskaldun

UJ)ABERRl•••

FlRl -FlRI •••

ZAAR ETA GAZTE LURTARROK ORO,

JARRlTZEN GAlTUK A~~SLARl.

BADEK GUP~TZAT BlTSETAN ZERTXO

EZKUTUTXOAN MAP~-r~~I!

GlLl-GlLl •••

GURl-GURl •••

GlZA-SAIL ORI BESOEK TOLES,ATSEDEN ZALE LANAREN ORDEZ,AURPEGI BELTZ I G~ITUAK.­ILLAK lDURl LAlITEGI UTSAK",MUTU DIRAUTE ADAR-OTS LATZAK,GOIZERO JEUPAZ OITUAK.

BAZKALDARREN BAT NOIZ IKUSIKO,AURKEZTU ARTE EZIN ETSIXKO,KALEAl'IGQRA TA BEERA.SEME-ALABAK ALBO-ERRITIK,GURASO ZUURRAK JAIOTETXETIK,~lAI BATEN BILDUKO DlRA •

...............................

egiten gaituena

FOZ DANEN GAÜlBZ UDABER.'UAN,ARO BARAREN ;·lArn-~lANlAN,EAlATZ MOKOAN SANTIKUTZ.URTBAK SARTU URT~AK lRTEN.GURE LEENDlKO AlTONEN ANTZEN,AlEN GOMUTA BEP~ITUZ.

BNE LEGAZPI ••• GAUR POZTU ADI!ZAIlI ZAARRETlKO NUXU-BERRl •••EURE-EURE ZAlK GAURKOA~lA, EZ DAUKAK EZER LEENGORIK •••Atr..<ENBAKARRA lXIL GORDERIK::.SANTIKUTZ NAlATZEKOA!!

SALETXE

NEPAL9BIURTETAKOJ~METSAUGAZTARB I

1. HERRIA

Nepal, aspalditik, Tibete­

ti~ eta Ganges lautadatik e­

torritako taldeez dago popu­

laturik. Talde etnikoak, 30

baino gehiago dira. Bakoitzak

bere hizkuntza, ohíturak,soi­

neko eta bereizgarriak dituz­

te eta askotan baita etxebi­

zitza ere.

Hiru mai latan sai lka dai­tezke:

1. Indo-ario jatorrizkoak,2taldetan banaturik:

- Aspaldi Teralen (Hegoalde­ko lautadak) finkatu zirenak.

Gara; hartan ez zeuden mugak.

Jaberik gabe zegoen edozeinlurretan ezartzen ziren. Tha­

rus, Dhangars, Satarsen arba­soak dira.

- Bigarren talde~, beste ba­

tzuren artean, Kajastandik(ln-"

dia) datorren noblezi etxekoez

osaturik dago. Hauek mulsulmaninbaditzaileen menpean ez bi­

zitzeagatik herbesteratu zi­

reno Xv. mendetik aurrera ja­zo zen hau.

2. Newarrak: Nepaleko bizi­

lagunik zaharrenak dira. (ia­

rrantzi haundiko papera joka­

tzen dute; eskulanetan, mer­

kataritzan, administr~zioan,etab.ean.

3. Azkenez, beste taldeak,hizkuntza eta arraza aldetik

bereiztasun mongol íkoak di­tuztenak dira. Hauen artean,

Sherpak, Manangtarrak, etab.

2. ERL IJ IOAHinduismoa eta Budismoa

(%16a)dira erlijio nagusiak.Musu1manak eta kristaua~ ere

badaude. Elkarren artean on­

do konpontzen dira. Nepalen

ez da inoiz erlijio arazorikizan. Taldekeria ezezaguna

da. Hinduek Budisten jai~tan

parte hartzen dute, eta álde­rantziz. Nepal da munduko es­

tatu bakarra, bere erlijio 0-

fiziala hinduísmoa duena eta

beren erregea, Jaungoiko ba­

ten berraragipena kontsfdera­

tua dena. Jaungoíko hau Vish­

nu da.

3. KONOAIRAXVII l. mendearen bukaera­

raino ez zen estatu batu bato

Lehen, herrixkatan zatiturik

zegoen.Aintzina, Nepal izenez, i­

datzi zaharrek diotenez,Kath­manduko ¡barra besterik ez du­

te aipatzen.640. urtean Amshavarna e­

rregeak, Tibeteko Srongtsan

Gampo erregekin, bere alabaezkondu zuen. Budista porro­

katuek, budismoa Nepalen sar­

tzen lagundu zuten.1769an Prithvi Narayan

Shah erregeak bere ametsa ja­detsi (lortu) zuen: herri de­

nak batzea. Hogei urte baino

gehiagotan ibi 1 ¡ zen. lan ho­rretan. Askotan, exerzito in­

glesarekin eta, Tibetanoeninbasioen aurka borroka egin

zuen.

Hemendik aurrera eta berE

nortasuna gordetzeko, Nepal"ek munduari ateak ¡txi ziz'

kion, 1950 arte.

Gaurko errejimena monar­

kia da. Erregeak be re mini s·'troak aukeratzen ditu. Parl,,­

mentariak hauteskunde indi­

rektoz hautatzen dira.

4: HiNOUEN JAINKOAK

Brahma: Sortzai lea, gauz.l

guztien lehen kausa.Shiva: Suntsitzailea eta

bi rsortzai lea.

Vi shnu: B ¡z ¡tza re"n e ta

munduaren babestailea.

Ganesh: Zortearen Jainko~.

5. BUDISTEN JAINKOA

Padma Sambava: Budismoen

mistikoa izan zen.

6. GUK IKUSI DUGUN NEPAL

1. Ka thmandu.

- Nepalen 27 egunetan iza

gara. lkusi ditugunak Kath­

mandu eta Lantang izan dira.Kathmandu oso pol ita da,

baina zikina. Tenpl0 ugari

dauzka. Arte haundikoak gajo

nera. Patan ere oso aberatsa

da monumentutan. Kathmandutik

bost ki lometrotan dago. Aste

bete behar da gutxienez Kath­

manduko tenploak ongí ikuste­ko. Kathmandu ikusteko medio­

rik onena txirrindua da.Zaz­

pi errupiaren truke (63 pez­

ta), txirrindu bat a10ka dai­

teke egun osorako.

Jendearen ogibide nagusianekazaritza da. Produkturik

garrantzitsuenak arroza, ar=­toa eta patatak dira. Berai­

en bizimodua oso gogorra da.

3.000 metro arte 1antzen da

lurra gutxi gora behera.Hen­

diak a1dapatsuak dira. leku

horietan lan egiteko, terra­zez edo eskaloiez zatitzen

dute men~ia. Terraza batzu

oso estuak dira, idiak golde­arekin sartzeko leku exkaxak.

Bestalde, terraza batzu base­

rri inguruan aurkitzen dira.Lan nekosoa benetan. Garraio

a1detik oso gaizkí dabi1tza.

Gehiena bizkar gainean era­maten da. Karreterak lauta­

detan eta hiririk garrantzi­tsuenetan daude. Hendiko le­

ku askotan, bide kaxkarrak

besterik ez dago. Maiz ger­

tatzen da, nekazari bat,biz­

kar gainean qO edo 50 kilo­tako zaku edota banasta bat

'garraiotzen ikustea. Askotan

garraio hauek hiru edo lau

egun irau ten du te.

10-15 urtetako umeak ere,

bizkarrean 20 kilo zeramaz­

kitelarik ikusi genituen.Txiki-txikitatik hasten dira

lan hauetan. Garraiatzerako­

an ez dituzte erabiltzen a­

bereak.

El ikadura nagusia, arro­

zak, arto irinak (Tsampa),

hemengo "moaki ller'ak, pata­tek eta arraultzek osatzen

dute. Oso gutxitan dastatzen

dute haragia. Jaki hauek ezdituzte aldatzen.

Jendea eta herriak oso a­

tseginak dira. Herrletan 1a"­saitasun haundia arnastu eta

somatzen da. Jendea oso lei­

ala eta jatorra da. Guk hogeí

egunez egin dugu jan eta lo

beren etxeetan. Oroharki, e­txeek gela bat dute. Txoko

batetan sua egiten dute. Jan

eta 10 etxekoek eta guk gela

berean egiten genuen. Behin

hamabost elkartu ginen 10 e­9 iteko.

Porterrei (gure petate ga­

rraiatzaileak) 40 errupia (e­

rrupia bat 9 pezta gutxi gora

behera)ordaintzen genien egu­nero. (Normala 30 errupia di­

ra). Di ru honetan 25 edo 30kilotako zamak eramaten di­

tuzte. lan hau oso ongí or­

dainduta ..dago. Guri zera ger­tatu zi tZ::tÍgun: gazte batek

bere etxeko lanak utzi zitue­

la, gurekin porter bezala e­

tortzeagatik.

Nepalera joaten bazarete

eta mendia egin nahi baduzue,

asko ordaindu behar duzue,etaantolaketa lan haundietan sar­

tu behar. Adibidez; 7000 me­trotako mendí baten baimenak

200.000 pezta balio duo

Trekkingekin ez daga men­

día egiteko baimenik. Ibarrez

ibar baino ezin da ibil i. '

Lehenengo hílabetean trek­

king baimena 60 errupiatan or­daindu behar da astero eta bi­

garren astetik aurrera 75 e­

rrupiatan astero.

Motxila batean, zakua, a­noraka, eta atsedenaldietara­

ko oinetako arin batzu sartzen

baldin badituzu, herriz herri

joan zaitezke eta beraien e­

txeetan 10 egin. Oso esperi­entzia pol ita da. Garairik 0­nenak hemengo udazkena eta ne­

gua dira. Udan montzona daga

eta egunero euria egiten duoEa animatzen zareten. Merezidu.

LAT?·

Toma l-narria da _ za lan tza­

rik gabe, dG{Joeneko c"'per­

tzeraino ekarri gaituen bo­rroka honen arrazoinetara be­

hin eta berriro etorri behar

izatea. Zer esanik ez itoga­

rri eta zomalgarri den honen

autojustifikazio biLa ihardu­

tea. Ez ote da hau gure inda­

rren ahultze une etengabearen

azkenetako urratsa?

Ez ote da ~zango, besteLa

gureak egin dueLa aitortu be­har izatea? Bala ere, gure

orain arteko ahalegin eta ne­

gar orok, ez dute euskeraren

egoera hobetze bideetaraekarri.

Atzeraka goaz .lQUl"re1"ae;

behintzat, maLko bat gehiG{Jo

bada ere euskaLdunon gaindi­

ezinezko negar-potean-itsasa­

a ez ate?). Euskarak, euska­

raren bereskuratze prozesuak

ez du p7.angintza orokorrikezagutu orain artekoan. Aha­

Leginak, ehundaka; hitzaLdi ,

mahai irziJu:r'u,'artikulu ugari~

mi7.aka. Baina zertarciko guz­

ti hori? Zerbait egin dugun

ezin dugu ukatu, baina ez di­

gu ukatu; eta ez dugu asmatu,

hain zuzen ere, eta beste ­

zenbait gauzaren artean eus­

kararen pLangintza orokorra

su~atzen. Bada gure arteaneuskeraren eremu zabaLa lan­

du asmoz sorturiko hainbat

talde; instituzioak el'e, ba­tzuk bederen, hurreratu dira

betekizun horretara, baina

gure orain arteko lana zalan­

tzaz eta kontl'aesanez jasiri­

ko Lana izan da. Erdibideek,

epeLkeriek eta aLderdikkriek

izan dute Rogeita hamaikakoaeskutik.

Erdibideak jan gaitu, dG{Jo­

eneko zalantzan jartzekoa de­

Lako gure artean honeLako

pLangintzarik egiteko gaigu­

rik ote de.n; epeLkeriak, uka­

tu ezin dugun erreaUtateak

hanka eta esku Lotu gaitueLa~

ko. Azter dezagun besteLa

azken urteotako gure izate

sozioLogiko konpLexatua, hiz­

kuntzari dagokioenean bel'ezi­

ki. Egia da e1"represioaren

zartada zeLa izan de7.a, xx.mendearen industrializazio

IZENIKpl'ozesua ZCUii2 ikaragarria ger­

tatu dela ;!izkuntz poZitika

serio eta údartsua egin anal

izateko~ gCD.(rko postindu.stria­

Zizazio bidl:2, seguruena el'e)

inoiz baino .1Dgorragoa dela.

Rala da, ba1:~ baina zer dela

eta· horrenbE'"3teko konplexu-ak, batez eJ'~, gure hizkun­

tzari dagoh ?nean? Eta ez

dut esan nahí gu1"e izatearen

beste esparl'atan izan ez du­

gunik .r gur,· kaUerako, ba­

ditugu), ba1~a gUl'e ekono-

mia, gure p(,litikagintza,

horren konp;,,~xatu.ak izan aldira? Ez di. t ""te.

Bestalde, ~Langintza Oro­kor bat bid€ ratu e zinaren

beste arl'azc~etako"b~t alder­

dikeria ant.z:¿an erortzearena

izan da. He!~"'i honen azken

urteotako eg:aztapen nabar­menetakoa denik ezin ukatu.

Lehia, norge;ziagokeria da

nonbait gure patua. Cure 0-

GABEKOl'ain arteko jokaera guztiz~untsitzailea izan da. Ba­

tzuk, nekez, borond~ anezeta iZusioz e1"aiki asmoz e­

mana, indartu e-ta bultzatu

beharrean, besteek mixeria­

ren hurrengo lez, jipoif;u,iraindu eta txikitzea izan

da gure orain ~koa. Bai­

na zertara el'anan gaitu ihar­du.era ho1"rek? Nire eritzi

apaLean besteekiko autojus­

tifikazio, itxura gordetze

antzura, ge1"O aurrera era­

materik izango ez diren kan­

painak, proiektuak a'Ldarri­

katzera, jaio baino ZeñenhiLik diren asmoak azaLtze­

ra. Eta hala ere, txarrenera

ere, bide horrek, lehia ez-

j atorl'arena izan bada ere,

ekarri dizkigu gurean ditu­

gun taLde eta rrrugimendu a-·

pur~ak. Dena-aen, ezinezT<.oa

da horre 7.a ihardutea; ezi­nezkoa euskararen berresku-­

ratzeko pLangintza orokorseriorik burutu ezin izatea.

Baina ez al da zil.egi eus­kara tresna politiko oezala,abertzaleen ikur bezaZa era­

biUzea? l'!.ireustez zi1-egi

da) bai, eta oso zil.egi gai­

nera. Baina saia gaitezen

gauzak bere onetik ez atera­

tzen. A Lderdi edo ta /.de guz­

tien proiektuaren barnean e­

gon daiteke (egon beharko

Luke! euskara jUntsezko eLe­mentu bezala. Baina hain zi­

legi ez dena aera da: euska­

ra abertzaLeen ezaugarri soiL-

BERTSO SAIOAREN INGURUAN

JON TRONPETERVA

Bertso gehiagoz gozatzeko

urrengo HOTS batean izangoduzue aukera.I

I

ak. Hunkig~rria. Haurtxo ho­rrí bertso bat:

Tronpeterua azaldu zaigu

ume potxolo txikia;

jantzi gorridun; jaka urdinez

tronpeta berriz urria;

oso serio musika jotzen

ez zun azaltzen irria;

ari ote zen tronpeta jokaala edaten titia.

I

S. AZAROLA

Gaurko eguna gogoan hartueta mintzatu euskera

ta gauza horren guraso eta

jabeak gu denok gera

ez det esaten e~ jakitekobihar dahian erdera

baina lehenbizil jarri bihar da

eman ziguten euskera.

Herri bazkal ondoan Tolo­

sako txaranga jo eta ke ari

zela. bere tronpeta eskuan,

hiru lau urtetako haurtxoa

azaldu zaigu. Jarri plaza er­

dian eta putz eta putz egiten

zion bere tronpetari txaran­

gak jotzen zuen bitartean.

Seguru, berea zela entzuten

ari gínen musika, berea zela

usteko zuen. Txalo izugarri-

ALBERRO

Euskera deIa eta medio

horra nere abisua

gure euskera zapaIdutzen du

erderak duen pixuak

alkar hartuta Ianean jarduneuskaldun eta maisuak

bestela ez duk etorkizunik

gure euskera gaixuak.

Badakizute gaur n01a degun

gure euskeran eguna

berari buruz egin nahi degu

oraingo gure jarduna.

Legazpi hontan gure euskeraikusitzen det iluna

mingainetikan bakarrikan ezizan inor euskalduna.

Euskararen eguna zela etahemen dituzue bertsalariak

botatako bertsoak:

l. AZAROI.A

MATXIN

Gaur euskeran eguna da ta

guztiontzako atsegin

denok euskeraz egin dezaguneuskera altxatu dedin

bainan arrotzen hizkuntzarikan

hizket eginaz hutseginalperrik degu gora Euskadi

es anda erderaz egin.

Ama euskera gaur zuri buruz

dantzatu. nahi det mingainabertsolaientzat zu betí zera

gure Iagunik handina.

be tí izan degu zu mlntzatzekó

guk bihotza eta grina

Euskal Herririk ez zan izangozu izandu ez bazina.

Goizeko ardu bat t'erdie­

tan eman zitzaion hasiera

Legazpiko bertsolariak es­

keini ziguten bertso 5aio­

ario Gai jartzaile bezalaJoxe Mari Gabiria. Bertso­

lariak: Bitti, Matxin, A­

zarola anaiak, Iñaki eta

Simoo, eta Alberro. Bast

bertsolari hauek, argí eta

garbi gera bedi!, brinkola­

rrak ditugu. Bertso saiora

bildu zen jendetza urriazela esan behar da. Gazte­

rik gutxi, haur sorta eder

bat eta gehiena sasoiko jen­dea eta urtez aurrera dabil­

tzanak.Gaien aldetik, festa giro­

koak, parra egitekoak, etaeuskarari buruzkoak. Haue­

taz aparte, bertsolari ba­koitzarentzat lana: zortzi­

ko txikian,lau oinak emanikbettsoa osatu eta ondoren

puntua eman eta bertsoa bu­

rutu. Azkenik, zortziko han­dian bukae~a eman eta ber­

tsoa egin.

Kale gorrian egindako lar­

dunak giro motel xamarra i­

zan zuen, txaranga dainuak

batzutan. kamiai zarata bes­

teetan ... Txaloak erdi ga1­

duak askotan. Zena zela pa­

rra egin arazi ziguten eta

gustara utzi ere bai.

EUSKARAtaat erabiltzea~ eta okerra­

go dena, lehen aipatu alder­dikeria estuan eroriz~ talde

bakoitaaren ikur soil eginnahi izatea. Beste era óate­

tara esanda~ euskera ea dago

(ea luke egon beharJ aLder­

dien programapean~ euskera

giaa proiektuen gainetik da­

go. Ea da aerga, lan-politika

edo errepide-politika baili­

taan, batek edo bestek bere

erara~ asmo eta egin nahien

arabera,..,programa tu eta"erabili" dezakeen tresna

propagandistikoa. Horrela

ulertaen ea dugun bitarte-

an~ gure diferentzia poli­

tikoen gainetik lehentasun

paregabea ematen ea diogunbitartean, hainbestetan al­

darrikatu dugun era bateko

edo besteko giaarte abertza­

lea, talde bakoitaaren si­

neateen araberakoa~ epe lu­

ze edo motzagora ames tendugun hori~ utopia zapuz-

tua baino ez da izango.Zen­tau horretan aurrerabiderik

egiten ea dugun bitartean~ea da posible izango urrats

nabarmenegirik emateko auke­rarik izatea.

Errealitatera itzuliz~ a­

bertzale guztiok gaude, hi­

tZQZ eta, hotsez~hizkuntz e­

rrekuperazioaren alde. Bai­

na zenbaitetan baliatu gara

euskeraz~ tresna politikoa

bailitzan, bestelako argudio

politikoen defentsarako?

Zenbatetan ea da euskara e­tsai politikoei goLa sartae­ko tresna izan? Zer da ga­

rrantzitsuagoa hiakuntzaren

beraren aLu"rerakada ala~ bi­

de batez~ Zortu dugun garai­

pen politikoa? Has gaitesen

serioak izaten~ eta bateaere kontseKuenteak.

Halere~ euskeraren araaoaea da abertzaleon QTazo soi­

la~ eata inolaz ere. Cure

gaurko giaarte honetan bada

makina bat jende ahertzale­tasunaren i tur'Y'ietan edan

Ilahi ez duenik. Argibide gi­sa datu bat: 84ko otsaileko

hauteskul1deell ondotik~ aber­

tzaleen botuen %65,33 lortu

zuten Vascongadasetan~ ez­

abertzaZeek %34,66 lortzen

Sil te larik. Nafarroan e ta

Irar Euskadin ez-abertza­

leen portzentaia aSKoz ere

h,mdiagoa da (Nafarroar!, ka­

surako; abertzaleen kopufila83ko urriaren 28ko hautes­

kundeetan %19,50koa zen, ez­

abel't?aleena %80, 5ekoaJ. Hordaude datuak.

Baina zeiJl da ez-ahertza­

leen jarrera hizkuntzaren

aurrean? .4rg1: dago kasu

gehienetan es dela euskera­renaLdekoa. Restelako lana

izango da euskeraren kontra

e~otea jarrera pasiboa alaaktiboa den neurtzea.

Datu zehataik erabiltzeko

modurik ez badugu ere~ 0­raingoz~ eta gure zorione-

rako~ ea dugu euskeraren

kan trako aurpegi gehiegi e­

zagutzen, publikoki kontra­

koa~ esan nahi dut. Dena den

harrera aztertzea da bat~eta eragin soziala bestea.

Euskararen kontra ez egote­ak ez du esan nahi euskera­

ren kontra jokataen ea de­nik. Pasibotasunak es dio

mesede haundiegirik egiten

gure amets horri. Baina ba­

da arestian aipatu dugun

beste jarrera bat~ garran­

tzia haundiegirik gabea,kuantitatiboki~ alegia~ ai­

tortu badugu ere~ geroz eta

ugariagoa dena: euskerarenetsaiak.

Baina aergatik euskararenetsaiak? Bada arrazoi bat

baino gehiago~ han hemeneuskeraren etsaiak azalduz

joateko. Lehenik~ arestian

aipatu euskera kontzeptuaabertzaletasunaren ikur soil

bezala ulertzen bada, giza

proiektu abertzalea onartzen

ez duenak derrigorrea ukatubehal'ko du haren hizkuntza.

(Bestelakoa da zer nolako

giza proiektu abertzalea na­

hiko genukeenJ. Bestalde, ba­da beste arrazoi bat euskera­

ren aurkako e lementuen sor­

tzailea: zenbaitek diskrimi­

nazio deitzen duena. Euska­

raren errekuperazio edo lcm­

tze alorretan zapriztindudiren zenbait ez-euskal<1unek

marjinaturik~ bazterturik~

aitórtzen du bere burua. In­

guruan nabaritzen hasi diren

beharrak~ orain gutxi arte .hizkuntz arazoa ea bizi eta

bapatean inplikaturik senti­

taeak, surkatu egin du bat

baino gehiago. Horren arra­zoien bila hemen has tea lu­

zea bezain konplexua Zitza-:­

teke~ baina~ dena dena~ hor­

txe dugu aurrera begira osokontutan izan beharreko e­

giaztapen soziolojikoa.

Baina guzti hori garran­

tzitsua izanik ere~ ez dira

talde politikoak eta hauen

jarraitzaileak euskararen

arazoa aztertzerakoan kon­

tutan izan beharreko eZemen­

tu bakarrak~ ez. Badira bes­

te zenbait taLde euskararen

egokitze eta trebatze lane­tan dihardutenak. Inoiz ez

bezaZa gainera. Batzu hez­

kuntaan, beste zenbait hiz­

kuntzalaritzan~ zein edo

zein testugintzan~ eta abar

luze bat. Baina~ dena de la~eta pozgarria bada ere ho­

r1"elako lanen lekuko izatea~talde hauen egoera negarga­pria da. Eta zergatia eska­

tuko du norb"dtek. ,'Bada, e­dozein lanta¿dek bezala di­

ru iturriak behar dituztela­

ko lan hon aurrera erama­

teko" eta zoritxarTez~ gaur

eta hemen~ finantziaketa

pribatua eskasa eta urria

izanik, subentzio publikoe­

tatik pasatu behar dutelako,

erabaki politikoetatik, be­

hin baino gehiagotan itxuragordetzeko erabaki politiko-'etatik.

Lana hor dago, egitekoa

inoiz baino ugariagoa da~geroZ eta jende prestatua­

goa dugu gure artean, baina

halere ez dugu aurrerakada

nabermenegirik egi ten. Zer

gertatzen!da~ orduan? Ez

da errazal zio guztiak bila­

tzen~ eta are aai lago beharbezala aztertzen. Gainera

ausardia haundiegia litza­

teke 'wrberaren susma apa­letatik aurrera rnundu kon­

pontzearen oihan beltzetikabiatzea.

Bai~ bukatzeko~ gaur,

maiatzare~ .3a de la gogora/zi ~ eus kararen eguna Eus lHerria osoan. Eta horre in

batera eskaki'zun oat: aia

gaitezen euskara bere leku­ra ekartzen~ bizitze o tres­

na bezala ulertzen e a ez

arma politiko bezal erabil­

tzen; saia gaitezen izar­tearen behar bezaLa zter­

tzen~ gizarterako p in­

tzak burutzen~ eta ea 9 e

talderako; ikas dezagun

plangintzak, asmoak eta pro-o

iektual, gi'sartearen ikuspe­

gi tik 2ztel'tzen eta balora­

tzen~ hau da~ nork aurkea­

ten dituen begiratu gabe,

eta ez nor~eraren taLdea-ren ikusmina zikoitz eta

alderdikoi~ik neurtzen.

Buruhaundi ta._erraldoi

kalean badatoz

ume eta agure

astintzeka asmoz.

GaBzen barraketara

gure lagun bila

han daga musíka ta

txoke ískanbíla.

Noriak garamatza

goí zílípurdika

mundua dabilkigu

hemen iraulíka

Binaka goaz araín

autako txoketan

bihotzak dabilzkigu

maite topaketan.

beste batzu J

aurkitu edonun.

Mendian elarria

luri ta usaidun

lure aurpegi hartan

nail ezarríko muin.

Mendían elorria

zurí ta usaidun

Santikutzetan ahi da

Sagarraren lorea

rosa ta zuría

zuk aurpegía duzu

beltzaran gorria.

Egunak jan edaten

gauean saltoka

goizaldera gabiltza

guztiak alboka.

Hotsegunkaria irakurrizKORRIKA bazkaltzera

zen

Hain ospetsua egin denHots tabernako txirris­

ea hutsik egon den unehis torikoan.

Eguna aza Idu datriste ea hospela

hala jendea eregoizetik mocela

eguraldi ooa eajendeeza ugariasteazkena izan

oso betegarri

Ama bakarra dugu,

betirako aita;

euskararen eguna

egunero baita

Afrikan desertua

Oihanean baso

euskara behar dugu

zabaldu ta jaso

Titulo batzu ere

Quskaraz jarriakdatorren urterako

euskal hizlariak

Esana digutenezbarraketan ere

musika euskalduna

jartzen omen dute

Bercsolariak eta

trikitilariak

horiek bai botatzen

ziri ugariak

koplakeguna ;

I Bar;8ke tan ere euska--~raz. ~

Euskaldunak badira

titiriteroak

Gaur etorri direnak

hemen Alezokoak

festa ederra baina

lana egin beharfestak irauo dezan

egun ea gaur zehar

Gurutze Santuhiru ostirala

patroi handia dugukalera berehala.

Gaueko hamabitanzaharren tanborrada

lasai I gizonak. etaegin alborada.

Bertso jardunaldiajoan zaitez sinfaltaGure Lazkao Txikietorria da ca.

euska~ egunarikoplak

festetarako

€USti~L EGllnK~RIl\

maiatZak 3

JOKIN OTAEGI

herrikp

: . B€H~R DUGUL~1l0