¹Ò§ÊÒÇÇÒÃØ³Õ ¾Ò¹Ôª¼Å -...

นายยอดชาย ทองไทยนนท(ผเชยวชาญดานพฒนาพนธโคเนอ)

¹Ò§ÊÒÇÇÒÃØ³Õ ¾Ò¹Ôª¼Å(ผเชยวชาญดานวเคราะหอาหารสตว)

นางสาวแพรวพรรณ หองทองแดง(ผเชยวชาญดานการวเคราะหคณภาพสนคาปศสตว)

นายเกยรตศกด กลำาเอม(นกวชาการสตวบาลชำานาญการพเศษ)

นายสตวแพทยยคล ลมแหลมทอง อธบดกรมปศสตว ทปรกษานายสตวแพทยประชม อนทรโชต รองอธบดกรมปศสตว ทปรกษานายสตวแพทยทฤษด ชาวสวนเจรญ รองอธบดกรมปศสตว ทปรกษานายสตวแพทยธนต เอนกวทย รองอธบดกรมปศสตว ทปรกษาสตวแพทยหญงฉววรรณ วรยะภาค รองอธบดกรมปศสตว ทปรกษานายสตวแพทยจระ สรนวตร ผเชยวชาญดานมาตรฐานการปศสตวระหวางประเทศ ทปรกษา หวหนากลมพฒนาวชาการปศสตว

นางฉายแสง ไผแกว(ผเชยวชาญดานพชอาหารสตว)

นางสวรรณ ทวมแสง(ผเชยวชาญดานการบำาบดโรคสตว)

นายวโรจน วนาสทธชยวฒน(ผเชยวชาญดานอาหารสตวกระเพาะเดยว)

นางสาวอรหทย เกษรบว(เจาพนกงานสตวบาล)

คณะผจดทำ�

คณะทปรกษ�

หลกการเขยนโครงการวจยสำหรบนกวจยและนกวชาการกรมปศสตว

คำนำ

“หลกการเขยนโครงการวจยสำหรบนกวจยและนกวชาการกรมปศสตว” เลมนไดจดทำขน

โดย กลมพฒนาวชาการปศสตวมวตถประสงค เพอใหนกวชาการและนกวจยกรมปศสตว ใชเปน

คมอในการจดทำ หรอ เขยนขอเสนอแผนงานวจยและโครงการวจย รวมทงการเขยนรายงาน

ผลวจยและวชาการ ซงโดยสวนใหญจะยดตามรปแบบทคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

กำหนด ทงนเพอใหขอเสนอแผนงานวจย โครงการวจย และรายงานผลวจยของกรมปศสตว

มรปแบบมาตรฐานเดยวกน นอกจากน ในเนอหาของคมอเลมนยงไดมการนำเสนอตวอยาง

วธการดำเนนการวจยในแตละสาขาวชาการทเกยวของดานปศสตว ขนตอนการเสนอโครงการ

วจยของกรมปศสตว ตลอดจนการใชภาษาไทยในการเขยนรายงานผลการวจยหรอวชาการ

เปนตน คณะผจดทำจงหวงเปนอยางยงวา “หลกการเขยนโครงการวจยสำหรบนกวจยและ

นกวชาการกรมปศสตว” เลมน จะเปนประโยชนตอนกวจยและนกวชาการของกรมปศสตว

ทกสาขาวชาการ โดยเฉพาะนกวจยและนกวชาการในภมภาคทเขาถงขอมลขาวสารไดยาก จะได

มความรความเขาใจในระบบ รปแบบ และขนตอนในการดำเนนการวจย ไดอยางถกตอง และ

เปนมาตรฐานเดยวกน

คณะผจดทำ


สารบญ

หนา

คำนำ

สารบญ

สารบญตาราง

สารบญภาพ

บทท 1 บทนำ 1

บทท 2 ความรพนฐานเกยวกบงานวจย 5

2.1 ความหมายของการวจย 5

2.2 ลกษณะทถอวาเปนงานวจย 5

2.3 การจำแนกงานวจย 5

2.4 โครงสรางการวจย 9

บทท 3 การเขยนขอเสนอการวจย 11

3.1 การจดทำขอเสนอการวจย 11

3.2 ความเชอมโยงระหวางแผนงานวจยกบโครงการวจย 11

3.3 วตถประสงคระดบแผนงานวจย 12

3.4 การวจยเชงบรณาการ 13

3.5 การวจยเพอสรางนวตกรรม 14

3.6 การเขยนเนอหาในขอเสนอโครงการวจย 14

3.7 เอกสารอางอง 23

3.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 23

3.9 การถายทอดผลการวจยไปสเปาหมาย 25

3.10 วธดำเนนการวจย 25

3.11 ผลสำเรจและความคมคาของการวจยทคาดวาจะไดรบ 26

บทท 4 การเขยนรายงานผลการวจย และวชาการ 29

4.1 รายงานผลงานวจยเชงทดลองทางวทยาศาสตร 29

4.2 รปแบบรายงานผลการวจยทางสงคมศาสตรและการสงเสรม 34

4.3 รปแบบเอกสารวชาการ 40

4.4 คำแนะนำในการเขยนรายงานผลการวจยและวชาการ 44

AW update.indd 5 3/9/10 9:12:56 AM


4.5 ขนตอนการเขยน 52

4.6 ปญหาทพบในการเขยนรายงานการวจย 55

4.7 การเขยนเอกสารอางองและบรรณานกรม 56

4.8 การจดพมพผลงานวจยและวชาการ 66

4.9 การใชภาษาไทยในการเขยนทางวชาการ 67

บรรณานกรม 80

ภาคผนวก ก ขนตอนการเสนอโครงการวจยของกรมปศสตว 84

ภาคผนวก ข ขอแนะนำการวางแผนการทดลอง 97

ภาคผนวก ค ตวอยางแนวทางการดำเนนงานวจยดานปศสตว 133

ภาคผนวก ง ปฏทนการดำเนนการงานวจยประจำป 187

ภาคผนวก จ จรรยาบรรณในการวจย 189



สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1 โครงสรางของโครงการวจยเดยวทประกอบเปนแผนงานวจย หรอ

ชดโครงการ

10

ภาพท 2 โครงสรางของโครงการวจยเดยวทไมอยในลกษณะของแผนงาน

วจยหรอชดโครงการ

10

ภาพท 3 แผนภมระบบเครอขายแพะ 12

ภาพท 4 ตวแบบวธการวจยดานสขภาพสตวแบบบรณาการ 13

ภาพท 5 แนวทางวเคราะหประโยชนและความสามารถในการดำเนนการ

วจย

18

ภาพท 6 แผนภมโครงสรางผลการวจย 24

ภาพท 7 ความเชอมโยงระหวางผลจากงานวจยและมมมองดานผลกระทบ

ทางเศรษฐศาสตร

25

ภาพผนวก 1 ขนตอนการจดทำโครงการวจย 89

ภาพผนวก 2 ขนตอนการขอเผยแพรผลงานวจย 90

ภาพผนวก 3 ขนตอนการขอเลขทะเบยนวชาการและเผยแพรผลงาน 91

ภาพผนวก 4 ขนตอนการใชระบบ NRPM สำหรบนกวจย 92

ภาพผนวก 5 แสดงรากฐานของการศกษาทางสถต 101

ภาพผนวก 6 ความสมพนธระหวางประชากรกบตวอยาง 104

ภาพผนวก 7 แนวทางกำหนดของอทธพลตางๆ 111

ภาพผนวก 8 โครงสรางการใชสถตทใชในการวจย 113

ภาพผนวก 9 เปรยบเทยบแผนแบบการทดลองกบวธการชกตวอยาง 128

ภาพผนวก 10 กระบวนการวจยทางสงคมศาสตร 135

ภาพผนวก 11 ตวอยางกรอบแนวคดการวจยทางสงคมศาสตร 136



ภาพผนวก 12 อตราการยอมรบนวตกรรม ก และ ข ตามอตราการยอมรบสะสม 146

ภาพผนวก 13 อตราการยอมรบนวตกรรม ก และ ข ตามอตราการยอมรบใน

แตละเดอน

147

ภาพผนวก 14 การวจยระบบการทำฟารม (farming system research : FSR) 149

ภาพผนวก 15 ผลของการเรยนรทเกดจากการวจยแบบเดมกบแบบใหเกษตรกร

มสวนรวม

150

ภาพผนวก 16 ตวอยางกรอบแนวคดการวจยการสงเสรมการเกษตร 151

ภาพผนวก 17 กระบวนการวจยการสงเสรมปศสตวเพอแกปญหาของเกษตรกร 153

ภาพผนวก 18 แสดงคาจดแบงของการทดสอบ 167

ภาพผนวก 19 ผลของคาปกตตอความไวและความจำเพาะของการทดสอบ 168

ภาพผนวก 20 การศกษาเชงพรรณนาตามลำดบเวลา 174

ภาพผนวก 21 รปแบบการศกษาเชงวเคราะหตามลำดบเวลา 177

ภาพผนวก 22 วธการออกแบบการวจยเชงทดลอง 179



สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 จำนวนโครงการวจยและงบประมาณงานวจยกรมปศสตว 2

ระหวางป พ.ศ. 2546-2553

ตารางท 2 จำนวนผลงานวชาการกรมปศสตวระหวางป พ.ศ. 2545 - 2552 2

ตารางท 3 เปรยบเทยบหวขอในขอเสนอโครงการวจยแบบแผนการวจย 14

กบโครงการวจย

ตารางผนวก 1 รหส-ชอ และอกษรยอหนวยงานของกรมปศสตว 88

ตารางผนวก 2 คำถามเพอชวยในการกำหนดวาปจจยใดมอทธพลแบบสม 111

หรอแบบคงท

ตารางผนวก 3 ตวแบบของอทธพลแบบคงทและแบบสมสำหรบตวแปร 112

จำแนกชนเดยว (1-way classification)

ตารางผนวก 4 การหาคาไคสแควรเพอทดสอบสดสวน 115

ตารางผนวก 5 จำนวนเกษตรกร (ราย) ทยอมรบผลโครงการ 116

ตารางผนวก 6 ผลการสมแผนแบบแบบสมบรบรณในการกำหนดสตรอาหาร 120

ขนใหแมโค 12 ตว

ตารางผนวก 7 แผนแบบการทดลองเชงประกอบแบบ 22 122

(22 factorial experiment in CRD)

ตารางผนวก 8 เฉลยอตราการเตบโตตอวน (กรม) ของสกรทไดรบ 122

วตามน B12

และยาปฏชวนะ 2 ระดบ

ตารางผนวก 9 แหลงทมาของปจจยของแผนแบบสมบรบรณเชงตวประกอบ 123

ตารางผนวก 10 แผนแบบการทดลองเชงประกอบแบบ 22 แบบไมสมดล 124

(22 factorial; unbalanced design)

ตารางผนวก 11 คาเฉลยคณตศาสตรและคาเฉลยกำลงสองนอยทสดตาม 125

ปจจยทมอทธพลหลก 4 ปจจย

ตารางผนวก 12 การทดลองโดยใชแผนแบบซอนใน 3 ระดบ 126

(3-level nested design)

ตารางผนวก 13 โครงสรางแบบสอบถามเกษตรกร 137

ตารางผนวก 14 การจำแนกกลมตามคะแนนขอสอบแบบองเกณฑ 143

ตารางผนวก 15 การจำแนกกลมตามคะแนนขอสอบแบบองกลม 143

ตารางผนวก 16 อตรา (%) การยอมรบนวตกรรม ก. และ ข. ของเกษตรกร 146

ตารางผนวก 17 ระบบการใหคะแนนผลกระทบของโรคระบาดสตว ทมตอเกษตรกร 160



ตารางผนวก 18 ระบบการใหคะแนนผลกระทบของโรคตดตอระหวางสตวและคน 161

ทมตอเกษตรกร

ตารางผนวก 19 ผลการทดสอบโรคดวยชดทดสอบใหมและวธการมาตรฐาน 163

(หนวย : ตว)

ตารางผนวก 20 ผลการทดสอบโรคดวยชดทดสอบและวธการมาตรฐาน 166

กรณความชกของโรคตำ



กลมพฒนาวชาการปศสตว กรมปศสตว กรงเทพฯ 1

บทท 1

บทนำ

กรมปศสตวมนโยบายในการใชงานวจยและวชาการเปนธงนำการปฏบตงานไปสการแก

ปญหาดานปศสตวของเกษตรกรและของประเทศ รวมทงใชในการพฒนาผลผลตปศสตว ใหเปน

อาหารทปลอดภยตอผบรโภค และมคณภาพในระดบมาตรฐานสากล เปนศนยกลางภมภาค

ดานปศสตวและเปนองคกรนำปศสตวไทยสตลาดโลก โดยกำหนดยทธศาสตรในดานสงเสรม

การวจยและพฒนาเทคโนโลยการปศสตว เพอการพงพาตนเอง เพอสรางศกยภาพและความ

สามารถในการพฒนาการเศรษฐกจดานปศสตว ทงทางดานคณภาพ (quality) ความปลอดภย

(safety) มปรมาณเพยงพอ (security) และดำเนนการดานอาหารศกษา (food education) โดย

การถายทอดเทคโนโลยและองคความรใหแกผเกยวของทงผผลตผบรโภค เพอใหมศกยภาพใน

การแขงขนในตลาดโลกในยคทมการเปลยนแปลงทางสงคมและทางเศรษฐกจทเขาสยคระบบ

สงคมและเศรษฐกจฐานความร (knowledge base social and economy)

กรมปศสตวไดมการทำการวจยและพฒนาทางวชาการมาโดยตลอด จนทำใหเกด

องคความรมากมาย ทงดานการพฒนาพนธสตวเศรษฐกจชนดตางๆ พนธพชอาหารสตว

สตรอาหารสตว เทคโนโลยชวภาพการขยายพนธสตว ตลอดจนการพฒนาเทคโนโลยเกยวของ

กบการปศสตว ดานสขภาพสตว ดานการควบคมและบำบดโรคสตว ดานผลตภณฑและความ

ปลอดภยทางดานอาหาร (food safety) รวมทงสรางเกษตรกรเครอขายกรมปศสตว และพฒนา

ภมปญญาทองถนมาอยางตอเนอง

จากสถตการดำเนนการวจยของกรมปศสตวยอนหลงระหวางป 2546-2553 (ตารางท 1)

จะเหนไดวาจำนวนโครงการวจยของกรมปศสตวมแนวโนมเพมมากขน นอกจากนยงมงาน

วชาการดานปศสตวทเกดจากนกวจยและนกวชาการปศสตวอกจำนวนมาก (ตารางท 2)

กระจายกนปฏบตงานอยทงในสวนกลางและสวนภมภาค



กลมพฒนาวชาการปศสตว กรมปศสตว กรงเทพฯ2

ตารางท 1 จำนวนโครงการวจยและงบประมาณงานวจยกรมปศสตว ระหวางป พ.ศ. 2546-2553

ปงบประมาณ

จำนวนโครงการ

งบประมาณ (บาท)

รอยละของงบประมาณทไดรบ

2546 71 92,985,600 3.29

2547 71 39,867,000 1.31

2548 58 31,323,100 1.04

2549 71 47,415,000 1.18

2550 77 69,291,600 1.08

2551 95 75,153,200 1.76

2552 135 96,831,600 2.06

2553 114 54,538,200 1.27

ตารางท 2 จำนวนผลงานวชาการกรมปศสตวระหวางป พ.ศ. 2545-2552

ป พ.ศ. จำนวนผลงาน

ป 2545 181

ป 2546 198

ป 2547 293

ป 2548 347

ป 2549 136

ป 2550 219

ป 2551 248

ป 2552 240

อยางไรกตามทผานมา พบวานกวชาการหรอนกวจยของกรมปศสตว ยงขาดความ

เขาใจในการจดทำขอเสนอโครงการวจยและการเขยนผลงานวจย ซงมผลทำใหขอเสนอโครงการ

วจยในประเดนปญหาทสำคญไมไดรบการสนบสนนดานงบประมาณ ทำใหสญเสยโอกาสในการ

พฒนาเทคโนโลยทจำเปนและสำคญของกรมปศสตว และของตวนกวชาการเอง ซงสงผลกระทบ

ตอการพฒนาและแกไขปญหาดานปศสตว

นอกจากนการเขยนรายงานผลการวจยหรอวชาการกมสวนสำคญอกอยางหนงในการ

ทำงานวจย เปนสงทนกวจยตองพถพถนเปนพเศษในการเขยนรายงานผลการวจย เนองจาก

รายงานผลงานวจยทมคณภาพ มความถกตอง นาเชอถอ กจะทำใหเกดความมนใจในการนำ




ผลงานวจยหรอเทคโนโลยนน ไปปรบใชหรอขยายผลตอไป ในทางกลบกนบางครงจะพบวาผลงาน

วจยออกมาอยางมคณคามากแตการเขยนรายงานไมดพอขาดความชดเจน และใชภาษากำกวม

ทำใหมองเหนการวจยในเรองนนเปนสงทไมมคณคา ซงเปนเรองทนาเสยดายอยางยง ดงนน

เพอใหนกวจยและนกวชาการกรมปศสตวมการจดทำโครงการวจยทมคณภาพและเปนไปตาม

มาตรฐานเดยวกน กลมพฒนาวชาการปศสตว จงไดจดทำคมอนกวจยและนกวชาการขน เพอ

ชวยใหนกวจยและนกวชาการใชเปนคมอในการจดทำแผนโครงการวจยขอเสนอโครงการวจย

และการเขยนรายงานผลงานวจยมคณภาพ สำหรบคมอนประกอบดวยเนอหา 4 บท คอ

บทท 1 บทนำ

บทท 2 ความรพนฐานเกยวกบงานวจย

บทท 3 การเขยนขอเสนอการวจย

บทท 4 การเขยนรายงานผลการวจย

นอกจากนคมอนไดเสนอตวอยางวธการดำเนนการวจยทกสาขาวชาการทกรมปศสตว

เกยวของ ซงจะเปนประโยชนในการทำใหนกวจยและนกวชาการเขาใจระเบยบวธการวจยทตาง

สาขากน ซงอาจนำไปปรบใช หรอทำการวจยรวมกนในลกษณะสหวชาการ (multi-disciplinary

research) ซงจะทำใหงานวจยและวชาการของกรมปศสตวสามารถนำไปใชแกปญหาของ

ประเทศไดจรง




บทท 2

ความรพนฐานเกยวกบการวจย

ในการทำงานวจยจะตองมความเขาใจตงแตความหมายของงานวจย สาขา ประเภท

ของงานวจย และวธการวจย จงจะสามารถจดทำโครงการหรอแผนงานวจยไดอยางถกตอง

2.1 ความหมายของการวจย

ความหมายคำวาวจย (research) สถาบนตางๆไดความหมายคลายๆกน เชน การวจย

หมายถง การคนควาเพอหาขอมลอยางถถวนตามหลกวชา (ราชบณฑตยสถาน, 2525) หรอ

การวจย หมายถง การเสาะหาคำตอบอยางมแบบแผน โดยมวตถประสงค เพอคนควา

ความจรงใหมๆ เพอสอบยำความจรงหรอเพอปรบใช (กองอาหารสตว กรมปศสตว, 2529)

การวจย หมายถง การศกษาคนควา วเคราะหหรอทดลองอยางมระบบ โดยอาศย

อปกรณหรอวธการเพอคนหาขอเทจจรง หรอคนหาหลกการสำหรบนำไปใชตงกฎ ทฤษฎ หรอ

แนวทางปฏบต (สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2551)

โดยความหมายของคำวา research ซงประกอบดวย re แปลวา การทำซำ และ search

แปลวา คนหา ดงนน วจย (research) คอ การคนหาซำอก (จนไดรบคำตอบ) โดยคนหาจาก

ขอมลขาวสารใหม ทำการวเคราะหหรอทดลองโดย การทดสอบสมมตฐาน (hypothesis testing)

แกไข (refine) และ ทดสอบซำ (retesting) เพอใหไดขอเทจจรงหรอหลกการในการนำไปใชสราง

กฎ ทฤษฎหรอแนวทางปฏบต

2.2 ลกษณะของงานทถอวาเปนการวจย ควรประกอบดวยขนตอนทสำคญ ดงน

การคดเลอกหวขอในการวจย (selection of problem area)

วธการเกบและรวบรวมขอมล (method of gathering data)

การวเคราะหขอมลและแปลผล (analysis and interpretation of the data)

ขอสรปและการรายงานผลการวจย (conclusions and final report)

กจกรรมหรอลกษณะงานทเปนเพยงขนตอนใดขนตอนหนงของการวจย เชน การสำรวจ

รวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล ฯลฯ ไมถอวาเปนงานวจยตามความหมายน

2.3 การจำแนกงานวจย ไดดงน

2.3.1 จำแนกตามกลมสาขาวชาการใหญ แบงเปน 2 ดาน คอ

2.3.1.1 การวจยทางวทยาศาสตร หมายถง การสำรวจ วเคราะห ทดลองอยาง

มระบบและเปนขนตอนดวยอปกรณหรอวธพเศษ เกยวกบธรรมชาต สงมชวต ปรากฏการณ

ธรรมชาต ตลอดจนสงทมนษยไดสรางสรรคขนมาดวยความร หรอประสบการณ เพอเสนอ




ความรใหม เพอสขภาพอนามย ความผาสกและความเจรญกาวหนาของมนษยชาต (สำนกงาน

คณะกรรมการวจยแหงชาต, 2551)

2.3.1.2 การวจยทางสงคมศาสตร หมายถง การศกษาคนควาความจรงดวย

ระบบและวธการทางวทยาศาสตร เกยวกบพฤตกรรมปรากฏการณ หรอ ปฏกรยา ตลอดจน

ความรสกนกคดของมนษยและสงคม เพอใหทราบถงความรและความจรงทจะนำมาแกไขปญหา

ของสงคม หรอกอใหเกดความรใหม

2.3.2 จำแนกตามสาขาวชาการยอย ประกอบดวย

2.3.2.1 สาขาวทยาศาสตรกายภาพและคณตศาสตร ประกอบดวยกลมวชา

คณตศาสตร สถต ฟสกส ดาราศาสตร วทยาศาสตรเกยวกบโลกและอวกาศ ธรณวทยา

อทกวทยา สมทรศาสตร อตนยมวทยา และอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.2 สาขาวทยาศาสตรการแพทย ประกอบดวยกลมวชา วทยาศาสตรการ

แพทย แพทยศาสตร สาธารณสข เทคนคการแพทย พยาบาลศาสตร ทนตแพทยศาสตร

สงคมศาสตรการแพทย และอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.3 สาขาวทยาศาสตร เคมและเภสช ประกอบดวยกลมวชา อนนทรยเคม

อนทรยเคม ชวเคม เคมอตสาหกรรม อาหารเคม เคมโพลเมอร เคมวเคราะห ปโตรเลยม เคม

สงแวดลอม เคมเทคนค นวเคลยรเคม เคมเชงฟสกส เคมชวภาพ เภสชเคมและเภสชวเคราะห

เภสชอตสาหกรรม เภสชกรรม เภสชวทยาและพษวทยา เครองสำอาง เภสชเวช เภสชชวภาพ

และอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.4 สาขาเกษตรศาสตรและชววทยา ประกอบดวยกลมวชา ทรพยากรพช

การปองกนกำจดศตรพช ทรพยากรสตว ทรพยากรประมง ทรพยากรปาไม ทรพยากรนำเพอ

การเกษตรอตสาหกรรมการเกษตร ระบบเกษตร ทรพยากรดน ธรกจการเกษตรวศวกรรมและ

เครองจกรกล

2.3.2.5 สาขาวศวกรรมศาสตรและอตสาหกรรม ประกอบดวยกลมวชา

วศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยพนฐานทางวศวกรรมศาสตร วศวกรรมอตสาหกรรมการวจย

และอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.6 สาขาปรชญา ประกอบดวยกลมวชา กฎหมายมหาชน กฎหมายเอกชน

กฎหมายอาญา กฎหมายเศรษฐกจ กฎหมายธรกจ กฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายวธ

พจารณาความอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.7 สาขานตศาสตร ประกอบดวยกลมวชา กฎหมายมหาชน กฎหมาย

เอกชน กฎหมายอาญา กฎหมายเศรษฐกจ กฎหมายธรกจ กฎหมายระหวางประเทศ กฎหมาย

วธพจารณาความและอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.8 สาขารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร ประกอบดวยกลมวชา ความ

สมพนธระหวางประเทศ นโยบายศาสตร อดมการณทางการเมอง สถาบนทางการเมอง ชวต

ทางการเมอง สงคมวทยาทางการเมอง ระบบการเมอง ทฤษฎการเมอง รฐประศาสนศาสตร

มตสาธารณะ ยทธศาสตรเพอความมนคง เศรษฐศาสตรการเมอง และอนๆ ทเกยวของ




2.3.2.9 สาขาเศรษฐศาสตร ประกอบดวยกลมวชา เศรษฐศาสตร พาณชยศาสตร

บรหารธรกจ การบญช และอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.10 สาขาสงคมวทยา ประกอบดวยกลมวชา สงคมวทยา ประชากรศาสตร

มานษยวทยา จตวทยาสงคม ปญหาสงคม และสงคมศาสตร อาชญาวทยา กระบวนการ

ยตธรรม มนษยนเวศวทยาและนเวศวทยาสงคม พฒนาสงคม ภมปญญาทองถน ภมศาสตร

สงคม การศกษาความเสมอภาคระหวางเพศ คตชนวทยา และอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.11 สาขาเทคโนโลยสารสนเทศและนเทศศาสตร ประกอบดวยกลมวชา

วทยาการคอมพวเตอร โทรคมนาคม การสอสารดวยดาวเทยม การสอสารเครอขาย ระบบสาร

สนเทศภมศาสตร สารสนเทศศาสตร นเทศศาสตร บรรณารกษศาสตร เทคนคพพธภณฑและ

ภณฑาคาร และอนๆ ทเกยวของ

2.3.2.12 สาขาการศกษา ประกอบดวยกลมวชา พนฐานการศกษา หลกสตร

และการสอนการวดและประเมนผลการศกษา เทคโนโลยการศกษา บรหารการศกษา จตวทยา

และการแนะแนวการศกษา การศกษานอกโรงเรยน การศกษาพเศษ และอนๆ ทเกยวของ

2.3.3 จำแนกตามประโยชนของการวจย ซงมกถกนำมาใชในกระบวนการประเมน

ความคมคา แบงเปน 3 ประเภท คอ

2.3.3.1 การวจยพนฐาน (basic research หรอ pure research หรอ

theoretical research) เปนการศกษาคนควาทางทฤษฎ หรอในหองทดลองเพอหาความร

ใหมๆ เกยวกบสมมตฐานของปรากฏการณ และความจรงทสามารถสงเกตได หรอเปนการ

วเคราะหหาคณสมบตโครงสรางหรอความสมพนธตางๆ เพอตงและทดสอบสมมตฐาน

(hypothesis) ทฤษฎ (theories) และกฎตางๆ (laws) โดยมไดมงหวงทจะใชประโยชนโดย

เฉพาะ โดยสวนใหญแลวจะมงประโยชนทความนาสนใจทางวชาการ จงใหประโยชนในการสราง

ความเขาใจทางวชาการมากยงขน รวมทงเกดองคความรใหม

2.3.3.2 การวจยประยกต (applied research) เปนการศกษาคนควาเพอ

หาความรใหมๆ และมวตถประสงคเพอนำความรนนไปใชประโยชนอยางใดอยางหนง หรอ

เปนการนำเอาความรและวธการตางๆ ทไดจากการวจยขนพนฐานมาประยกตใชอกตอหนง หรอ

หาวธใหมๆ เพอบรรลเปาหมายทไดระบไวแนชดลวงหนา

2.3.3.3 การพฒนาทดลอง (experimental development) หรองานวจยและ

พฒนา (research & development) เปนงานททำอยางมระบบโดยใชความรทไดรบจากงาน

วจยและประสบการณทมอยมาสรางสงใหมๆ หรอเปนการวจยทไดคดเลอกเรองทตงใจจะใช

ประโยชนไดแลว เพอนำผลทไดจากงานวจยไปสการผลตนวตกรรมใหมๆ ทจะใหประโยชนได

เชงพานชย หรอการใชทางสาธารณะ โดยเหนแลววาจะเกดผลดแกประเทศ

2.3.4 จำแนกตามวธการเกบขอมลหรอระดบการควบคมได จำแนกเปน

2.3.4.1 การวจยเชงทดลอง (experimental research) เปนงานวจยทม

ลกษณะสำคญคอ

1) มงทดสอบสมมตฐานเปนสำคญ




2) สามารถระบความสมพนธในเชงเปนเหตเปนผลไดอยางแทจรง

3) สภาพและสงแวดลอมทใชทดลองเปนเรองทนกวจยสามารถควบคมใหตรง

ตามทฤษฎและแนวคดทสำคญได

4) ในการวจยมงควบคมตวแปรอน แลวปลอยใหตวแปรอสระมผลตอตวแปร

ตามแลววดผลจากตวแปรตาม ซงไดรบอทธพลจากตวแปรอสระ

2.3.4.2 การวจยเชงสำรวจจากตวอยาง (servey research) เปนการเกบ

รวบรวมขอมลจากประชากรตวอยาง (sample) ซงจะใชเปนตวแทนของประชากรทงหมด

(population)

2.3.4.3 การวจยสนาม (field research) เปนการวจยกงทดลอง ซงมลกษณะ

สำคญคอ

1) มงทดสอบสมมตฐาน

2) ไมสามารถระบความสมพนธในเชงเปนเหตเปนผลไดอยางแทจรง

3) ผวจยไมสามารถจดสภาพแวดลอมใหตรงกบอดมคตไดทงหมด

4) เปนการวจยในสภาพธรรมชาตจรงๆ

2.3.4.4 การวจยเอกสาร (documentary research) เปนการเกบรวบรวม

ขอมลจากเอกสาร รายงานจดหมายเหต บนทก รวมทงศลาจารกตางๆ ซงสวนใหญจะอยในหอง

สมด อยางไรกตามการเกบรวบรวมขอมลมารวมกนไวเปนหมวดหมโดยไมเสนอขอสรปไมถอวา

เปนการวจย

2.3.4.5 การศกษาเฉพาะกรณ (case study) เปนการวจยทมวตถประสงค

เปนขนตอนดงน

1) กำหนดวตถประสงคถงเรองทจะทำการศกษาใหแนชด พรอมทงจด

ลำดบความสำคญของประเดนตางๆ

2) ทำการรวบรวมขอมลและขยายขอบเขตของการคนหาใหลกซงโดย

คำนงถงตวแปรตางๆ รวมทงในดานสงแวดลอมดวย

3) ทำการวเคราะหเพอหาสาเหตทงสาเหตทางตรงและทางออม และ

หาวธแกไขปญหา

4) การวจยทแบงประเภทตามระดบทควบคมไดดงกลาวแลวน เรยง

ลำดบตามระดบทควบคมไดสงสดไปตำสด

ในทางปฏบตจรงๆ แลว ผวจยอาจจะไมสามารถยดประเภทการวจย

อยางใดอยางหนงไดโดยตลอด อาจตองใชวธผสมผสานกนไป เชน อาจใชการวจยเชงคณภาพ

ผสมกบเชงปรมาณ หรออาจใชการวจยพนฐานผสมกบการวจยประยกต ผสมกบการวจยเชง

สำรวจเปนตน

2.3.5 การวจยเพอแกปญหาการปฏบตงาน จำแนกประเภทเปน

2.3.5.1 การวจยดำเนนการ (operation research ยอเปน OR) เปนการวจย

เพอหาวธการตดสนใจทจะใชในการดำเนนงาน สวนใหญเปนการศกษาผลจากตวแบบจำลอง




(simulation model) ของการใชวธการดำเนนการตางๆ เชน การวเคราะหตนทน ปรมาณ

ผลกำไร การใชโปรแกรมเชงเสนตรง (linear programming) ทฤษฎเกม (game theory) การหา

สนคาคงคลง การวเคราะหเครอขาย (network analysis)

2.3.5.2 การวจยปฏบตการ (action research) ความหมายตาม

ราชบณฑตยสถาน (2549) เปน “การวจยเพอหาวธการทมประสทธผลมากทสดทจะทำใหเกด

การเปลยนแปลงทางสงคม” กตตพร (2549) ไดใหความหมายไววา “การศกษาคนควาอยางม

ระบบถงการปฏบตงานของผปฏบตงานเอง เพอเขาใจดขน หรอปญหาเกยวกบงานททำอย

มการเปลยนแปลงเกดขน ซงไดจากการรวบรวม การรวมมอ การสะทอนตนเอง และการใช

วจารณญาณประกอบดวย ภายใตจรรยาบรรณทยอมรบกน” การวจยปฏบตการจำแนกเปน

1) การวจยปฏบตการทางเทคนค (technical action research) เปนการ

วจยเพอศกษาวธการนำทฤษฏทางเทคนคไปใชในการปฏบตงานใหเกดทงประสทธผลและ

ประสทธภาพมากขน สวนใหญเปนการอาศยบคคลหรอความรจากภายนอกหนวยงานมาชวยใน

การวจย สงทควรระวงไดแก สงทคนพบอาจใชปฏบตจรงไมได

2) การวจยปฏบตการแบบปฏบตจรง (practical action research)

เปนการวจยเพอแกปญหาการปฏบตงานเพอการปรบปรงวธปฏบตงานใหดขน อาจเปนการวจย

โดยผปฏบตงานเอง หรอบคคลภายนอกมารวมวจยดวย

3) การวจยปฏบตการแบบมสวนรวม (participatory action research)

เปนการวจยแบบใหผทเกยวของมสวนรวมในการแกปญหาของตนเอง ผมสวนรวมอาจไดแก

เจาหนาทผปฏบต ชาวบานหรอเกษตรกรทเกยวของ ทกคนมสทธในการแสดงความคดเหนเทา

เทยมกน

2.4 โครงสรางการวจย

โครงสรางการวจยของ วช. ไดกำหนดเปน ดงน

2.4.1 โครงการวจย (research project) หรอ โครงการวจยเดยว

หมายถง รปการทกำหนดหรอคดไวในการดำเนนการวจย โดยมแผนการแสดง

หวขอรายละเอยดในการศกษาคนควา วเคราะห หรอทดลองอยางมระบบทแนนอน ซงหนวย

งานหนงๆ หรอหลายหนวยงานจะรวมกนดำเนนการใหเสรจสนภายในชวงระยะเวลาหนง อาจ

ประกอบดวย

2.4.1.1 โครงการวจยยอย (research sub-project) หมายถง หวขอการวจย

ภายใตโครงการวจย ซงระบถงการวจยทดำเนนการ

2.4.1.2 งานวจยยอย (research task) หมายถง เปนขนสดทายของแตละ

โครงการวจย (research project)

2.4.1.3 กจกรรมวจย (research activity) หมายถง การแสดงหวขอเรองวจย

ทจะตองปฏบตในงานวจยยอย โครงการวจย และแผนงานวจย โดยใหสอดคลองและเปนลำดบ

กบแผนการดำเนนงาน (work plan) ทกำหนดไว




2.4.2 แผนงานวจย (research program)

หมายถง แผนซงถกกำหนดขนเพอดำเนนการวจย ประกอบดวยโครงการวจย

(research project) หลายๆโครงการ หรออาจเรยกวา ชดโครงการวจย โดยมความสมพนธหรอ

สนบสนนซงกนและกน มลกษณะบรณาการ (integration) ทำใหเกดองครวม (holistic ideology)

เปนการวจยทเปนสหสาขาวชาการ (multi-disciplines) และครบวงจร (complete set) โดยม

เปาหมายทจะนำผลงานวจยไปใชประโยชนอยางชดเจน และวตถประสงคของแผนงานวจยก

เพอแกปญหาในระดบเปาประสงคคอปญหาของประเทศ และจากความหมายของแผนงานวจย

โครงการวจยตางๆ จะตองสมพนธในการสนบสนนเพอใหไดผลตามวตถประสงค ของแผนงาน

วจย เชน ตวอยางโครงสรางของโครงการวจยเดยวทอยในลกษณะของแผนงานวจยหรอ

ชดโครงการ ตามภาพท 1 โดยทแผนงานวจย อาจประกอบดวย

2.4.2.1 แผนงานวจยยอย (research sub-program) หมายถง หวขอการวจย

ภายใตแผนงานวจย ซงกำหนดลกษณะการทำงานวจยของโครงการวจย

2.4.2.2 โครงการวจยทสนองวตถประสงคของแผนงานวจย

ในกรณ ทมการทำเปนชดโครงการวจยโดยมวตถประสงคเดยวกนแต

ทำหลายพนท (location) ถอวาโครงการเดยวทไมอยในลกษณะของแผนงานวจยหรอชด

โครงการ ตามโครงสรางของงานวจย ดงตวอยางตามภาพท 2

โครงการวจยท 1 ............

โครงการวจยท 2 ............

ภาพท 1 โครงสรางของโครงการวจยเดยวทประกอบเปนแผนงานวจย หรอชดโครงการ

ภาพท 2 โครงสรางของโครงการวจยเดยวทไมอยในลกษณะของแผนงานวจยหรอชดโครงการ

วตถประสงค: สรางพนธแพะนมทเหมาะสมกบ

เกษตรกรรายยอย

โครงการวจยท 2: การสรางแพะนมในฝง

แกนกลาง

แผนงานวจย : การทดสอบพนธแพะนม

โครงการวจยท 1: สภาพการจดการฟารมแพะนม

ของเกษตรกรรายยอย

โครงการวจยท 3: การทดสอบแพะนมในสภาพ

การจดการฟารมของเกษตรกรรายยอย

แผนงานวจย : การทดสอบพนธแพะนม

โครงการ : การทดสอบพนธแพะนมในฟารม

เกษตรกรจงหวดสระบร

โครงการ : การทดสอบพนธแพะนมใน

ฟารมเกษตรกรจงหวดชยภม

โครงการ : การทดสอบพนธแพะนมใน

ฟารมเกษตรกรจงหวดนครราชสมา




บทท 3

การเขยนขอเสนอการวจย

ขอเสนอการวจย คอ แผนการทำวจยทเขยนขนสำหรบใชเปนแนวทางในการดำเนนการวจย

ซงตองเขยนกอนทจะดำเนนการวจย โดยระบวตถประสงคและแนวทางการดำเนนงานวจยทชดเจน

ในการเขยนขอเสนอการวจยเพอเสนอขอรบทนสนบสนนจากแหลงทนวจย จะตองใช

แบบฟอรมของแหลงทนทผวจยเสนอขอรบทนซงในทนจะกลาวเฉพาะแบบขอเสนอการวจยท

ตองการของบประมาณประจำป ทกำหนดใหใชตามแบบของสำนกงานคณะกรรมการวจยแหง

ชาต (วช.) เทานน เนองจากตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 25 กรกฎาคม 2521 ไดมอบหมาย

ให วช. ทำหนาทพจารณาตรวจสอบขอเสนอการวจยของหนวยงานภาครฐและรฐวสาหกจตางๆ

ทเสนอของบประมาณประจำปเพอใหเปนไปตามนโยบายและแผนงานวจยและเกดประโยชนตอ

การพฒนาประเทศฯ (สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2551) ดงนน กอนการจดทำแบบ

ขอเสนอการวจยผวจยควรจะตองเขาใจกระบวนการในการทำวจยทถกตองเสยกอน จงจะ

สามารถทำขอเสนอการวจยไดเปนไปตามวตถประสงคทตองการ

3.1 การจดทำขอเสนอการวจย

ขอเสนอการวจยทตองการของบประมาณประจำป ชงทาง วช.ไดกำหนดใหใชตามแบบ

ฟอรมขอเสนอโครงการวจยม 2 แบบ คอ

3.1.1 ขอเสนอเปนแผนงานวจย (research programe) เปนการเสนอการวจยใน

ระดบแผนงานวจย หรอเรยกวาชดโครงการวจย ใชแบบฟอรม ว-1ช ผวจยสามารถดาวนโหลด

ไดท www.nrct.go.th หรอท www.dld.go.th/expert โดยวตถประสงคของแผนงานวจยคอเพอ

แกไขปญหาทสำคญระดบประเทศ ซงปญหาหลกอาจประกอบดวยหลายปจจย ดงนนจงตองจด

ทำโครงการวจย เพอศกษาหาแนวทางในการแกปญหาแตละปจจย เมอพบแนวทางแกปญหาได

แลวกจะทำใหบรรลวตถประสงคของแผนงานได

3.1.2 ขอเสนอการวจยระดบโครงการวจย (proposal of research project) ใช

แบบฟอรม ว-1ด ดาวนโหลด ไดท www.nrct.go.th.หรอท www. dld.go.th/expert

ในบทนจะเนนแสดงวธการจดทำแบบ ว-1ช ซงเปนภาพรวมของทงชดโครงการ ซงนกวจย

จะสามารถตงงบประมาณในการดำเนนการนอกเหนอจากทเสนอขอในโครงการเดยวแลวกได

3.2 ความเชอมโยงระหวางแผนงานวจยกบโครงการวจย

ในการจดทำแผนงานงานวจยควรทำการศกษาสงทเกยวของทงหมดทงระบบ แลวระบ

วาปญหาอย ชวงใด ตวอยาง เชน ระบบเครอขายการผลตแพะตามภาพท 3




ภาพท 3 แผนภมระบบเครอขายแพะ

แผนงานวจยมวตถประสงคเพอแกปญหาของผเกยวของในระดบปลายนำ ตามภาพท 3

ไดแกผบรโภคในระดบ นคร ชมชนเมอง และ ชนบท

หากวเคราะหตามแผนภมพบวามปญหาในขนตอนตางๆ ในระดบตนนำและกลางนำ เชน

1) การผลตพนธแพะไมเพยงพอ

2) พอแมพนธแพะเลยงยาก ไมเหมาะสมกบสภาพแวดลอม

3) นมแพะผลตไดไมพอตอความตองการบรโภค

4) ผลตภณฑจากนมแพะไมมความหลากหลาย ฯลฯ

ปญหาใดมวธแกอยแลวเชน ขอ 1) และ 3) กแกดวยการบรหารจดการ เชน ทำแผน

งาน/โครงการพฒนาเพอเพมผลผลต ปญหาทแกไมไดดวยการบรหารจดการเชนขอ 2) อาจตอง

ทำการวจยปรบปรงพนธแพะใหมความทนทานแขงแรง หรอขอ 4) อาจตองวจยหาชนดของ

ผลตภณฑจากนมแพะรปแบบใหมๆ และวธการผลต

3.3 วตถประสงคระดบแผนงานวจย

จะใชผลกระทบสดทายอยางใดอยางหนงของปญหาระดบประเทศมาเปนวตถประสงค

ของแผนงานวจย เชน เกษตรกรยากจน สตวไมเพยงพอตอการบรโภค การนำเขาพนธ หรอผลตภณฑ

หากปญหาทจะตองวจยมหลายขอ ใหนำปญหาแตละขอไปจดทำเปนโครงการวจยขอละ

โครงการ แลวรวมทกโครงการเปนแผนงานวจยหนง การทจะใชวธการวจยแบบใดขนอยกบสงทดลองและหนวยทดลองวาเปนหนาทรบผดชอบ

ของหนวยงานระดบใด เชน

หนวยงานรฐ

กรมปศสตว ทหาร ตำรวจ

(ความร) (บรการสขภาพ) (บรการพนธ)

(เครอขาย)

เกษตรกรเลยงแพะ

แปรรป/ตลาด ผบรโภค

พนธแพะ เนอแพะ

หญาอาหาร

การเลยงพอแมพนธ

แพะ

บรโภคในครวเรอน

ลกแพะ

ยา หนง มล ขอบตา ลงค

นมแพะ

พอคาทองถน

เครอขายแปรรประหวางชมชน

กลมแปรรปในชมชนชนบท

ตนนำ กลางนำ ปลายนำ

นคร (city)

ชมชนเมอง(urban)

ชนบท(หมบาน/ตำบล)




ระดบกอง/สำนก ซงเปนตนสงกดของนกวจย เชน

1) กองอาหารสตว จดทำแผนงานแกปญหาความยากจนของเกษตรกรโดยการเพม

ผลผลตหญา ซงประกอบดวยโครงการวจย เชน ศกษาการขาดธาตอาหาร การเพมผลผลตเมลด

พนธ ศกษาหาพนธหญาทนแลง เปนตน

2) กองบำรงพนธสตว เนนทพนธสตวและการจดการ เชนการจดทำแผนงานสรางโค

เนอพนธใหมเพอลดการนำเขาพนธจากตางประเทศมาใชเปนโคขน ประกอบดวยโครงการวจย

เชน การทดสอบพอพนธในสถานวจย ทดสอบการขนโคพนธใหมในสภาพฟารมเกษตรกรรายยอย

3) กอง/สำนกอน กสามารถจดทำแผนงานวจยตามหนาทรบผดชอบในลกษณะเดยวกน

ระดบกรม

กรมปศสตวซงไดรบมอบหมายจากรฐบาลใหรบผดขอบการผลตสตวเศรษฐกจในระดบ

รายสนคา (commodity) เชน โคเนอ โคนม สกร สตวปก ฯลฯ จะตองการแผนงานเพอแกปญหา

ระดบสนคาดงกลาว เชน แผนงานพฒนาโคเนอเพอลดการนำเขา ประกอบดวยโครงการวจย

จากกอง/สำนกตางๆ มาบรณาการกนใหบรรลการลดการนำเขา

ระดบประเทศ

วตถประสงคตามคมอของ วช. ตองการใหมการรวมกนทำงานแบบบรณาการเปนวจย

ระหวาง หนวยงานราชการระดบกระทรวงหรอกรม และสถาบนการศกษาตางๆ การจดทำแผน

งานวจยระดบนอาจตองเปนการนำองคความรจากการวจยพนฐาน (basic research) ทคนพบ

ใหม หรอเทคโนโลยใหมๆจากตางประเทศ มารวมกนดำเนนการในประเทศเปนโครงการนำรอง

เพอนำไปใชเปนโครงการพฒนาตอไป

3.4 การวจยเชงบรณาการ

เปนการนำปญหาหลกของประเทศมาเปนโจทย แลวศกษาขนตนวาหนวยงานท

เกยวของจะรวมกนแกปญหาไดอยางไร ตวอยางเชน การแกปญหาดานสขภาพสตวอาจสำเรจ

ไดหากดำเนนการแบบบรณาการในระดบแผนงาน ตวแบบตามภาพท 4 อาจเปนแนวทางในการ

ดำเนนการในระดบแผนงานวจยดานสขภาพสตวได

ภาพท 4 ตวแบบวธการวจยดานสขภาพสตวแบบบรณาการ

แผนงานวจย :

การควบคมโรคไขหวดนกในสตวปก

โครงการวจย 1 :

ระบาดวทยา

โรคไขหวดนก

ในสตวปก


การพฒนาวธการ

ตรวจหาเชอ

ไขหวดนก

ในพนท


การพฒนาวคซน



การใชสมนไพรไทย

ปองกนกำจดโรคไข

หวดนก


การมสวนรวมของ

เกษตรกร

ในการปองกนกำจด





3.5 การวจยเพอสรางนวตกรรม (innovation)

แนวทางในการสรางนวตกรรม อาจมองผลผลตสดทายทตองการไวกอน แลวทำการศกษา

วาสงทมอยแลวมอะไรบางทสามารถนำมาใชได สวนทยงขาดอยกทำการวจยเพมเตมใหเกด

ผลผลตสดทายได ดงนนในวตถประสงคในระดบแผนงานวจยไดแกเพอสรางนวตกรรม โครงการ

วจยเดยวกเพอศกษาปญหาทยงทำใหไมสามารถผลตผลผลตทเปนนวตกรรมทใชงานจรงได

ตวอยางเชน ตองการสรางชดเครองมอทดสอบโรคไขหวดนกภาคสนาม ตองตง

สมมตฐานเปนตวแบบไวกอนวาชดเครองมอทดสอบควรจะมลกษณะและคณสมบตอะไรบาง

เชน นำหนกของชดเครองมอ ความสามารถในการใชงาน บรรจภณฑ ฯลฯ แลววจยสวนอนๆ

เสรม จะเปนกรอบใหโครงการวจยเดยวมจดมงหมายรวมกนชดเจน

3.6 การเขยนเนอหาในขอเสนอโครงการวจย

โดยสวนมากแลวในรปแบบ (format) ของการเขยนขอเสนอโครงการวจย ในสวนทเปน

องคประกอบ สำหรบการจดทำแผนวจยหรอโครงการวจยมหวขอทเหมอนๆ กน ซงอาจแตก

ตางกนบางบางหวขอระหวางการเขยนเปน แผนงานวจย (ชดโครงการวจย) กบ โครงการวจย

(โครงการวจยเดยว) โดยแสดงหวขอทแตกตาง ตามหวขอทขดเสนใต ในตารางท 3

ตารางท 3 เปรยบเทยบหวขอในขอเสนอโครงการวจยแบบแผนการวจยกบโครงการวจย

แผนการวจย (ชดโครงการวจย) โครงการวจย (โครงการเดยว)

1) ผรบผดชอบและหนวยงาน 2) ประเภทการวจย 3) สาขาและกลมวชาการ 4) คำสำคญ (key word) 5) ความสำคญและทมาของปญหาททำการ

วจย 6) วตถประสงคหลกของแผนวจย 7) เปาหมายเชงยทธศาสตรของแผนงานวจย 8) เปาหมายของผลผลต (output) และตวชวด 9) เปาหมายของผลลพธ (outcome) และตวชวด 10) ทฤษฎ สมมตฐาน (ถาม) และกรอบ

แนวคดของการวจย 11) ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 12) แผนการบรหารแผนงานวจยและแผน

ดำเนนงาน 13) แผนการสรางนกวจยรนใหม

1) ผรบผดชอบและหนวยงาน 2) ประเภทการวจย 3) สาขาและกลมวชาการ 4) คำสำคญ (key word) 5) ความสำคญและทมาของปญหา

ททำการวจย 6) วตถประสงค 7) ขอบเขตของการวจย 8) ทฤษฎ สมมตฐาน (ถาม) และกรอบ

แนวคดของการวจย 9) การทบทวนวรรณกรรม /สารสนเทศท

เกยวของ 10) เอกสารอางองของโครงการ 11) ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 12) แผนการถายทอดเทคโนโลยหรอผล

การวจยสกลมเปาหมาย 13) วธดำเนนการวจยและสถานททำการ

ทดลอง/เกบขอมล




ตารางท 3 (ตอ)

แผนการวจย (ชดโครงการวจย) โครงการวจย (โครงการเดยว)

14) กลยทธของแผนวจย 15) ระยะเวลาและสถานททำการวจย 16) แผนการใชจายงบประมาณของแผนวจย 17) ผลสำเรจและความคมคาของการวจยตาม แผนการบรหารงาน และแผนดำเนนงาน ตลอดแผนการวจย 18) แผนวจยตอเนองปท 2 ขนไป 19) คำชแจงอนๆ (ถาม) 20) ลงลายมอชอ หวหนาโครงการ พรอม วน เดอน ป

14) ระยะเวลาและแผนดำเนนการวจยตลอด โครงการ (ระบขนตอนอยางละเอยด) 15) ปจจยทเออตอการวจย 16) งบประมาณของโครงการวจย 17) ผลสำเรจและความคมคาของการวจย ทคาดวาจะไดรบ 18) โครงการวจยตอเนองปท 2 ขนไป 19) คำชแจงอนๆ (ถาม) 20) ลงลายมอชอ หวหนาโครงการ พรอม วน เดอน ป

ทมา : สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (2551)

การกรอกรายละเอยดในแตละหวขอในแบบฟอรม มคำชแจงแบบขอเสนอโครงการวจย

ทสามารถอานรายละเอยดไดทคมอการประเมนผลขอเสนอการวจยของหนวยงานภาครฐทเสนอ

ของบประมาณประจำป ของ วช. หรอ ดาวนโหลดได ท http://nrct.go.th

ในสวนน จะไดนำขอแนะนำในการเขยนในหวขอทสำคญๆ เพอเปนแนวทาง ในการเขยน

ขอเสนอโครงการวจย ดงน

3.6.1 ชอโครงการวจย

ชอเรองอาจเปนสงแรกหรอสงสดทายทจะทำใหผอานอานตวเนอหาทเขยน จงไม

ควรมองขามความสำคญ โดยควรตงชอเรองใหเปนทสะดดหรอจงใจผอาน และใหกระชบ ชดเจน

ไมเยนเยอ พอจะใหเขาใจถงเรองททำการวจย สามารถสรปใหเหนเนอหาสำคญของโครงการ

หรอรายงานทเขยน โดยเขยนเรยบเรยงในรปประโยคบอกเลาและเขยนอยางกระชบ ไมควรยาว

เกน 2 บรรทด เชน “ผลของการผสมพนธแบบเลอดชดตอลกษณะการเตบโตกอนหยานมของลก

สกร” เปนตน อาจตงชอในภายหลงการวางแผนสวนอนแลวกได แตอยางไรกตาม ชอเรองควร

จะตองม keywords อยดวย

ในการตงชอเรองสวนใหญมกปลอดภยไวกอนโดยตงชอใหพนๆเขาไว ไมเสยงตอ

การขดแยงใหถกเถยงกน ทนยมใชกนไดแก “อทธพลของ A ทมตอ B (The effect of (หรอ The

Influence of) A on B)” ซงยงไมบอกวา A มอทธพลตอ B หรอไมอยางไร หากเพมเตมวาม

อทธพลในทางใดจะทำใหนาอานมากขน ทนาผดหวงตอผอานมากทสดไดแกชอทอานแลวทำให

เขาใจวา A ตองมอทธพลตอ B แนๆ แตในเนอหากลบพบวา A ไมมอทธพลตอ B

ตวอยาง ชอเรอง “อทธพลของฤดการคลอดลกทมตอแมโคพนธโฮลสไตน

ฟรเชยน” ยงแสดงความไมชดเจนวามอทธพลในทางดหรอทางใด ทำใหแมโคใหนมมากขน หรอ

ทำใหแมโคเดนหาหญากนไดเรวขน แตหากใหขาวสารเพมขน เชน “แมโคพนธโฮลสไตน

ฟรเชยนทคลอดลกในฤดหนาวใหนมมากกวาแมโคทคลอดลกในฤดฝน” จะชดเจนกวา




ชอเรองแบบทระบผลของอทธพลไวอยางชดเจนตวอยางจากวารสาร Journal of

Animal Science, Volume 18, No. 11, November 2000 ไดแก Feeder location did not

affect performance of weanling pigs in large groups. หรอ “ตำแหนงของทใหอาหารไมมผล

ตอสมรรถนะของลกสกรหยานมทเลยงรวมเปนกลมใหญ”

ควรระมดระวง ไมควรใชขอความทไมจำเปน เชน “ขอสงเกตบางประการ

(observation on ...)” หรอ “การศกษาเกยวกบ (a study of...)” หรอ “แนวคดบางประการเกยว

กบ (some aspects of...)” เพราะไมสอความหมายอะไรแกผอาน

3.6.2 คำสำคญ (keywords)

คอ คำตางๆทตองการใหโปรแกรมคนหา (search engine) ตรวจพบในอนเทอร

เนต ระบบการสบคนหาเอกสารปจจบนระบใหกำหนด คำสำคญ (keywords) ไวตอจาก

บทคดยอของรายงานผลงานวจย โดยทวไปจะใชประมาณ 3 ถง 6 คำ

โปรแกรมคนหาทใชเกบขอมลจากเวบไซตไปเปนคำสำคญในฐานขอมล จะคนหา

คำสำคญจากชอเรองกอน ดงนนควรนำคำสำคญทมความสำคญมากทสดมาเปนคำแรกของชอ

เรอง หากเปนไปไดควรใชคำสำคญทใชกนทวไปทผสบคนทวไปมกระบไวกอน ตามดวยศพท

เฉพาะทใชในสาขาวชาการเดยวกน (technical term) แลวตามดวยคำทแสดงผลของการศกษาวจย

ประโยชนของคำสำคญคอ หากงานวจยหรองานวทยานพนธไดนำตพมพและเผย

แพรในสออเลกทรอนกสระบบออนไลน เมอผสบคนพมพคำทตองการสบคนลงในโปรแกรมคนหา

และคำทสบคนเปนคำทตรงกบคำสำคญของงานวจย กจะปรากฏชอเรองวจยในหนาจอคอมพวเตอร

คำแนะนำการใชคำสำคญในเวบไซตทเครองมอการคนหาจะหาไดกอนมดงน

1) ใชคำทคดวาผอานจะเลอกเปนคำสำหรบคนหา

2) ควรครอบคลมทงคำทใชกนทวไป เชน research และคำศพทเฉพาะสาขา

วชาการ เชน inbreeding

3) ในภาษาองกฤษ ควรใหอยในรปพหพจน (เตม s) เพราะจะครอบคลมทงเมอ

ผคนหาใชคำเอกพจนและพหพจน

4) ใชเปนกลมคำ เชน animal breeding หรอ animal nutrition มากกวา

คำเดยว เชน breeding

5) ใหคำทมความสำคญมากทสดอยขางหนา เพราะเครองมอบางชนดจะให

ความสำคญแกคำทพบกอน

6) ในภาษาองกฤษ บางโปรแกรมจะจำแนกอกษรตวเลกใหญตามทผสบคนระบ

ชอเมอง ชอประเทศ หรอ ชอบคคล จงควรใชอกษรตวแรกเปนตวใหญ เชน Bangkok

3.6.3 ความสำคญและทมาของปญหาททำการวจย

เปนขนตอนการระบปญหาเพอแสดงเหตผลทตองทำโครงการวจย การวเคราะห

ปญหามแนวทางดงน

3.6.3.1 ระบและจำแนกปญหา ปญหาหนงอาจเกดจากหลายสาเหต จำแนก

เปนสาเหตหลกและสาเหตรอง ระบสาเหตเปนขอๆ แตละขอมความสำคญอยางไร มขอเทจจรง

ทเกยวของอะไรบาง ควรแกดวยวธการวจยทางวทยาศาสตร สงคมศาสตร หรอ การปฏบตงาน




3.6.3.2 ระดบปญหาทจะวจย ปญหาทจะทำการวจยขนอยกบระดบของ

สาเหตของปญหา

3.6.3.3 ศกษาวธการแกปญหาในอดต เพอใหทราบวาปญหานเคยมการวจย

มากอนแลวหรอไมอยางไร หากยงไมม กฎ ทฤษฎ หรอ แนวทางปฏบตในการแกไข กนำไปทำการ

วจย เพอนำผลมาสรางเปน กฎ ทฤษฎหรอแนวทางปฏบตใชแกปญหาเดยวกนนในโอกาสตอไป

3.6.3.4 การประเมนความสำคญ ปญหาแตละปญหาทจะทำการวจยควร

คำนงถงความสำคญจากความคมคาในการทจะนำไปใชประโยชน

1) การนำผลการวจยไปใชประโยชน โดยคาดวาผลทไดจะนำไปใช

เชน ใชแกปญหาในการดำเนนงานของหนวยงานททำการวจย ใชเปนความรในการวจยตอไป

เปนการบรการความรแกประชาชนและแกภาคธรกจ นำไปสการผลตเชงพาณชย เพม

ประสทธภาพในการผลต และเปนประโยชนตอประชากรกลมเปาหมาย 2) จำนวนผไดรบประโยชน เนองจากผลจากการวจยจะตองนำไปใช

สรางกฎ ทฤษฎหรอแนวทางปฏบต เพอแกปญหาสวนรวม ไมใชเปนการแกปญหาใหเฉพาะราย 3) ความเรงดวนของปญหา กำหนดความเรงดวนตามวกฤตการณท

เกดขน ความตองการผลงานวจยและความร เพอเรงแกไขปญหาและนำไปสการเสรมสรางการพฒนาประเทศโดยเรว

4) ศกยภาพในการดำเนนการวจย สงทจะตองพจารณาเพมเตม ไดแก

ก. ขอบเขตตามอำนาจหนาท เรองทเปนปญหาอยในอำนาจ

หนาทของหนวยงานของผวจยหรอไม โดยพจารณาจาก ยทธศาสตรการพฒนาตามแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต นโยบายและยทธศาสตรการวจยของชาต นโยบายรฐบาล วสยทศน

พนธกจและยทธศาสตรของกรมฯ

ข. ความสามารถในการทำการวจย ตวผวจยรวมทงผรวมงานม

ขดความสามารถทจะดำเนนการวจยหรอไม หากไมสามารถทำได จะประสานนกวจยหนวยงานอน

มารวมดำเนนการไดหรอไมโดยแนวทางวเคราะหประโยชนและความสามารถในการดำเนนการ

วจยตามภาพท 5




ภาพท 5 แนวทางวเคราะหประโยชนและความสามารถในการดำเนนการวจย

ทมา : ธานนทร (2550)

3.6.4 การเขยนวตถประสงค เปนการแสดงประเดนปญหาทตองการวจยใหชดเจน

มขอแนะนำ ดงน

3.6.4.1 ประเภทของโครงการวจย ไดแก

1) โครงการวจยทสามารถกำหนดสมมตฐานได ไดแก

ก. การเปรยบเทยบปญหา ระบวาตองการเปรยบเทยบปญหา

ระหวางกลมใด เชน

- เพอเปรยบเทยบผลผลตของหญารซทใชปยไนโตรเจนระดบ

ตางๆ ในดนชดบานทอน

- เพอเปรยบเทยบการใชอาหารขนทประกอบดวยโปรตนระดบ

ตางๆ การขนโคลกผสมบราหมนจากหยานมจนถงสงตลาด

- เพอเปรยบเทยบทศนคตทมตอโครงการมาตรฐานฟารมโคนม

ของเกษตรกรทเขารวมโครงการและไมเขารวมโครงการ

ข. ความสมพนธของปญหา ระบวาตองการทราบความสมพนธ

ระหวางตวแปรอะไรกบอะไรบาง เชน

- เพอศกษาความสมพนธของระดบการใชปยไนโตรเจนกบ

ผลผลตเมลดหญารซทปลกในดนชดบานทอน

- เพอศกษาระดบโปรตนในใชอาหารขนกบอตราการเตบโต

ของโคลกผสมบราหมนทเลยงขนจากหยานมจนถงสงตลาด

- เพอศกษาระดบทศนคตของเกษตรกรทเขารวมและไมเขา

รวมโครงการมาตรฐานฟารมโคนม

- แกปญหาได

- ประเดนนาสนใจ

- เกดประโยชนตอสวนรวม

เปนประโยชน

หรอไม

ไมเปน

ไมควรทำ



- มความเชยวชาญ

- มขอมลสนบสนน

- มองทะลถงตอนจบได

- อยในสายงานทเกยวของ

- ไมกวางหรอแคบจนเกนไป

- ทนตอเหตการณ

- ใชทรพยากรในการวจยอยาง

คมคา

ทำได

หรอไม

เปน

คมคา

หรอไม

ทำได

ทำไมได

ไมคมคา

คมคา

หวของานวจย




2) โครงการวจยทไมสามารถตงสมมตฐานได เชน การวจยเชงสำรวจ

ซงเปนงานวจยประเภททไมจำเปนตองมตงสมมตฐานเพราะไมมสงทดลองทตองการทดสอบ

การระบวตถประสงคควรแสดงสงทตองการรายงานสงทจะไดจากการสำรวจหรอการศกษา เชน

ชนดดน พช สตว หรอคณลกษณะของประชากรในบางพนท เชน หากจากการคนควากอนวจย

พบวาปญหาหนงอาจประกอบดวยปญหายอยๆ หลายปจจย กใชการแกปญหาหลกเปน

วตถประสงคหลก การแกปญหาอนเปนวตถประสงครองเปนขอๆ ไป

3.6.5 ขอบเขตหรอแบบของการวจย (project design)

เปนการระบขอกำหนดในการวจยนอกเหนอจากทระบไวในชอเรองและ

วตถประสงคการวจย โครงสรางของการวจยประกอบดวย

3.6.5.1 เนอหาการวจย เปนการกำหนดวาโครงการวจยจะใชระเบยบวธการ

วจยรปแบบหรอประเภทใด ไดแกการวจยเชงทดลอง การวจยเชงบรรยาย หรอการวจยเพอ

ปญหาการปฏบตงาน

3.6.5.2 กำหนดตวแปร ตวแปร (variable) คอลกษณะทวดไดของสงท

เกยวของกบการวจย ทงทเปนสงทดลองและหนวยทดลอง เพราะลกษณะทกอยางมการผนแปร

(variation) หรอความแตกตางกน จงเรยกวาตวแปร การกำหนดตวแปรจะตองเขาใจโครงสราง

ของสงทจะศกษา โดยจะตองเขาใจเกยวกบ

1) สงทเกยวกบปญหา ไดแก

ก. สงทดลอง (treatment) คอ ปรมาณกำหนด (dose) ของสงหรอ

วธการทตองการทดสอบ เชน เปนตวแปรตนเหตททำใหเกดปญหาทตองการศกษา

ข. หนวยทดลอง (experimental unit) หรอ หนวยศกษา (unit of

analysis) คอ หนวยของสงทดลอง (experimental material) ทจะถกสงทดลองกระทำ ซงอาจ

เปนวตถ พช สตว หรอคน

ค. ผลผลต (output) เปนผลโดยตรงทเกดกบหนวยทดลอง

ง. ผลกระทบ (impact) เปนผลของผลผลตทเกดกบสงทเกยวของ

ในระดบตอๆ ไป

2) ชนดของตวแปร จำแนกตามความสมพนธไดเปน ตวแปรตน

หรอเรยกวา ตวแปรอสระ (independent variable) เปนตวแปรของสงทดลอง หากเปนการ

วจยเชงทดลองอาจเรยกวา “ตวแปรทดลอง (treatment หรอ manipulate variable)” เปนตวแปร

ทเปนตนเหตใหเกดตวแปรอนตามมา เชน ตวแปรตาม

ในการวจยตองกำหนดวาตวแปรตนทจะศกษามอะไรบาง แตละตวม

ความหมายหรอขอบเขตอยางไร มตวแปรตนอะไรบางทไมนำมาศกษา เหตผลทไมนำมาศกษา

และจะควบคมตวแปรตนเหลานอยางไรจงจะไมสงผลกระทบตอผลการศกษาทดลอง

ตวแปรตนจำแนกไดเปน 2 ชนดไดแก ตวแปรทเกบเปนขอมลเชง

ปรมาณ และ ตวแปรทเกบเปนขอมลเชงคณภาพ นอกจากนตวแปรตนยงจำแนกเปนระดบ

ตางๆ เรยกวา “ระดบตวแปร”




ก. ตวแปรตาม (dependent variable) เปนตวแปรของลกษณะทเกด

กบหนวยทดลอง หากเปนการวจยเชงทดลองอาจเรยกวา “ตวแปรทถกกำหนด (assigned

variable)” ซงเปนผลทเกดจากตวแปรอสระหรอตวแปรตน

ข. ตวแปรเกน (extraneous variable) หรอ ตวแปรแทรกซอน เปน

ตวแปรทไมตองการในการศกษาวจย แตเปนตวแปรทเกดขนและสงผลรบกวนตวแปรตนท

ตองการศกษา ผททำการศกษาวจยตองควบคมใหเกดขนใหนอยทสด

ค. ตวแปรสอดแทรก (intervening variable) เปนตวแปรทสงผล

กระทบตอการศกษาเชนเดยวกบตวแปรเกน ตางกนตรงทวาผทำการศกษาวจยไมสามารถคาด

การณไดวามอะไรบางและจะเกดขนเมอใด จงไมสามารถทจะควบคมได อาจเปนตวแปรทเพง

คนพบหลงจากทไดทำการศกษาแลวกได

ในการวจยจะตองระบตวแปรตนและตวแปรตามทกตวแปร ตวแปรตาม

ทจะศกษาทดลองมอะไรบาง มวธวดและการใหคาอยางไร มหลกการหรอทฤษฎอะไรในการวด

และใหคาดงกลาว และตวแปรตามอะไรบางทไมนำมาศกษา เพราะเหตผลอะไร

3) การกำหนดหนวยทดลอง ตวแปร และขอมลการวจย เพอ

พสจนวาปจจยตางๆเปนปญหาจรงจะตองกำหนดหนวยทดลองใหกบแตละปจจย กำหนด

ตวแปรทเปนสวนประกอบของปจจย และกำหนดวธวดตวแปรทงเชงปรมาณหรอคณภาพใหเปน

ขอมล (data) เพอบนทกเปนขอเทจจรงของสงทสนใจศกษา

4) การศกษาความสมพนธระหวางตวแปร ม 2 ลกษณะ

ก. การเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลม

ตวแปรตน ไดแกลกษณะกลมทตองการศกษา บางโครงการวจยม

วตถประสงคตองการทดสอบเพยงปจจยเดยว ไดแก เกษตรกรกลมทเขารวมโครงการฟารม

มาตรฐาน แตในการทดสอบจะตองใชเกษตรกรอกกลมหนงเปรยบเทยบ ไดแกกลมทไมเขารวม

โครงการ ในการทดลองมกเรยกกลมนวากลมควบคม (control group)

ตวแปรตาม ไดแก ทศนคตของเกษตรกรทง 2 กลม

สงทตองการศกษา ไดแกเปรยบเทยบตวแปรตามระหวาง 2 กลม

หากไมแตกตางกแสดงวาโครงการไมมผลตอเกษตรกรทเขารวมโครงการ

ข. กรณทมตงแต 2 ตวแปรตามขนไป และตองการศกษา

ความสมพนธระหวางตวแปร ตองกำหนดชนดของตวแปรใหชดเจน ความสมพนธระหวาง

ตวแปรทตองการศกษาอาจ ไดแก

- เปนตวแปรตามจากหนวยทดลองเดยวกน เชน หนวยทดลอง

เปนโค 1 ตว ตวแปรทศกษาไดแก นำหนกโค และ ความยาวรอบอก สงทดลองคอความสมพนธ

ระหวางความยาวรอบ อกกบนำหนกโค

- เปนตวแปรตามจากตางหนวยทดลอง เชน ตองการศกษา

ความสมพนธระหวาง ระดบการศกษาของเกษตรกรผเลยงโค (ซงเปนตวแปรของหนวยทดลอง

เกษตรกรรายหนง) กบ นำหนกเพมของโค (ซงเปนตวแปรจากหนวยทดลองทเปนโคทเลยงโดย

เกษตรกรรายน)




5) การนยามตวแปร คำทใชแสดงตวแปรบางคำอาจตความไดหลาย

ความหมาย หรอเปนคำใหมทสวนใหญยงไมรจก หรอในงานวจยนตองการขยายหรอจำกด

ขอบเขตใหแคบลง จงตองนยามใหชดเจน

การทดลองทางวทยาศาสตร ตวแปรทใชสวนใหญจะมความหมาย

ชดเจนสามารถเขาใจไดตรงกนอยแลว มกไมมการนยามตวแปร

การวจยทางสงคมศาสตร แนวคดหรอทฤษฎของตวแปรของกลม

ตวอยางและแหลงวจยทศกษาทใชในแตละโครงการวจยอาจมความแตกตางกน ความหมายและ

ขอบเขตของตวแปรจะมความจำเพาะเฉพาะงานวจยเรองนนๆ จงควรมการเขยนนยามตวแปร

การใหนยามตวแปรทถกตองและมขอบเขตชดเจนจะชวยใหสามารถออกแบบการใช

เครองมอในการไปรวบรวมขอมลของตวแปรใหมสาระครอบคลมแนวคดทฤษฎของตวแปรท

ศกษา (theoretical construct)

6) การเขยนนยามตวแปร มคำแนะนำดงน

เขยนในลกษณะคำนยามเชงปฏบตการ (operational definition)

คอ เปนพฤตกรรม หรอการแสดง หรอการปฏบตทสามารถสงเกต หรอรบร หรอประเมนได มสาระ

ครอบคลมและสอดคลองกบสาระในแนวคดทฤษฎของตวแปรทศกษา

ระบผแสดงออก โดยเขยนใหทราบวาพฤตกรรมหรอการแสดงออก

ทตองการศกษานนเปนพฤตกรรมหรอการแสดงออกของใคร การรวบรวมขอมล โดยวธใดและ

จากแหลงใด

3.6.6 ทฤษฎ สมมตฐาน และกรอบแนวคดของการวจย

การวจยเปนการทดสอบหรอคนหาวาปญหาทตงไวเปนจรงหรอไม ซงทำไดโดย

3.6.6.1 การตงสมมตฐานการวจย

สมมตฐานม 2 ประเภท คอ สมมตฐานการวจย (research hypothesis) กบ

สมมตฐานทางสถต (statistics hypothesis) ในหวขอนจะกลาวถงประเภทแรกเทานน

สมมตฐาน (hypothesis) “เปนสงทถกประกาศออกมาซงจะเปนจรงหรอไมจรง

กได” มกเขยนเปนประโยคงายๆ เชน “นำหนกหยานมของโคพนธบราหมนตางกบโคลกผสม

ชารโรเลส” ซงยงไมทราบวาเปนจรงหรอไม ดงนนสมมตฐานจงยงไมใชขอเทจจรง (fact) แตเปน

สงทอยเหนอขอเทจจรงทมอยในขณะทกำลงวางแผนการวจย จะตองใชการวจยสอบสวนวา

สมมตฐานนเปนจรงหรอไม

การวจยในลกษณะการทดลองจะตองมการตงสมมตฐาน เพราะหนาทของการ

ทดลองกคอการขจดความคลมเครอของ ขอสรป กฎ ทฤษฎ ใหหมดไป โดยการใชการทดสอบ

สมมตฐานและการคนพบความสมพนธใหมระหวางตวแปรตางๆ ดงนนสมมตฐานทตงตอง

สอดคลองกบปญหาการวจย สามารถทดสอบไดถกตองตามหลกทฤษฎ และมการระบความ

สมพนธระหวางปจจยหรอตวแปร 2 ตวแปรหรอมากกวา โดยเขยนดวยถอยคำทชดเจน

การวจยบางประเภทอาจไมมการตงสมมตฐาน เชน

1) งานลกษณะการสำรวจ เปนงานวจยประเภททไมจำเปนตองมตงสมมตฐาน




เพราะไมมปจจยหรอสงทดลองทตองการทดสอบ เชน รายงานการสำรวจหรอการศกษาชนดดน

พช สตว หรอคณลกษณะของประชากรในบางพนท

2) งานวจยเชงอนาคตซงเปนงานวจยจากความเหนของผเชยวชาญมาทำนาย

สงทคาดวาจะเกดขน

สมมตฐานทางการวจย เปนคำตอบทผวจยคาดคะเนไวลวงหนา และเปน

ขอความทเกยวของระหวางตวแปรอยางนอย 2 ตว มอย 2 ชนด ไดแก

1) สมมตฐานแบบมทศทาง (directional hypothesis) มการระบถงทศทางดาน

การเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลม โดยมคำวา “ดกวา” “สงกวา” “ตำกวา” หรอ “นอย

กวา” หรอการระบทศทางความสมพนธในทางบวก หรอ ทางลบ

2) สมมตฐานแบบไมมทศทาง (nondirectional hypothesis) ไมมการระบ

ทศทางของความแตกตางและความสมพนธ

“การตงสมมตฐานการวจยควรตงเปนแบบมทศทาง”

3.6.6.2 การสรางกรอบแนวคดการวจย (conceptual research framework)

กรอบแนวคดของการวจยหรอกรอบมโนทศนการวจย หมายถง “ความ

คดรวบยอด ซงบรณาการจากแนวคดและทฤษฎทรวบรวมไดจากการทบทวนเอกสารท

เกยวของ” โดยกรอบแนวคดการวจยจะตองแสดงใหเหนถงความสมพนธหรอความเกยวพนของ

มโนทศน (concepts) ปรากฏการณ (phenomena) หรอตวแปรตางๆ ทผวจยสนใจศกษาอยาง

ชดเจนและอธบายไดดวยเหตผลเชงวชาการ การแสดงกรอบแนวคดควรแสดงใหเหนถงการนำ

หลกการ ทฤษฎ ทไดจากการทบทวนวรรณกรรมมาสงเคราะหเปนสมมตฐาน

จากการทบทวนเอกสารทเกยวของ ใหสรปประเดนขอเทจจรงทไดจาก

การแกปญหาในอดตเปนขอๆ แลวทำการตงสมมตฐาน ซงม 2 แนวทาง

1) ตงสมมตฐานแบบอปนย (inductive) การอปนยหมายถง “วธการให

เหตผลโดยอาศยขอเทจจรงหรอขอมลตางๆ แลวสรปลงมาเปนกฎ” ตวอยางเชนจากการทบทวน

เอกสารพบขอเทจจรงไดแก

ก. แมโคทกนหญาแหงมผลใหความเขมขนของเกลอโปรปรโอเนต

(propionate) ในเลอดตำ และนำนมมความเขมขนของไขมนนม (butter fat) สง

ข. การใหโคกนอาหารขนมผลทำใหมความเขมขนของเกลอโปรปรโอเนต

ในเลอดสง และนำนมมความเขมขนของไขมนนมตำ

ค. การใหโคกนหญาสดทำใหนำนมมความเขมขนของไขมนนมตำเมอ

นำขอเทจจรง 3 ขอนมาเชอมโยงกน อาจเปนการสรปขนตนไดวา หญาสดอาจมผลทำใหความ

เขมขนของเกลอโปรปรโอเนตในเลอดสง ดงนนจงตงสมมตฐานวา “หญาสดทำใหความเขมขน

ของเกลอโปรปรโอเนตในเลอดสง”

2) ตงสมมตฐานแบบนรนย (deductive) การนรนยหมายถง “วธการใช

เหตผลทดำเนนการจากสวนรวมไปหาสวนยอย หรอการนำกฎทผานการพสจนและไดรบการ

ยอมรบแลวไปสสถานการณเฉพาะ” เชน จากขอเทจจรงทง 3 ขอดงกลาวมผลเปนทยอมรบกนแลว




วาการกนหญาสดทำใหไขมนนมสง อาจนรนยตอไปไดวา หากใหหญาแหงปนกบหญาสดอาจทำให

ไขมนนมในนำนมเพมขน จงตงสมมตฐานวา “การใหหญาแหงเสรมจะทำใหแมโคทกนหญาสด

มไขมนนมในนำนมสงขน”

“กระบวนการนำขอเทจจรงมาตงเปนสมมตฐาน คอ กรอบแนวคดของโครงการวจย”

3.6.7 การทบทวนเอกสารทเกยวของ (literature review)

การทบทวนเอกสารทเกยวของ หรอการทบทวนวรรณกรรม ในขนวางแผนน

เปนการคนควากอนทำการวจยจากเอกสารและความคดเหนของบคคลในสาขาวชาการท

เกยวของเพอใหทราบขอเทจจรง (fact) ของทมา ความรนแรง และการกระจายตวของปญหา

ซงจะนำไปสเหตผลทนาจะเปนไปไดในการตงเปนสมมตฐานการวจยตามทกลาวมาแลว

เนอหาสาระทควรสำรวจทบทวนจากเอกสารทเกยวของ ไดแกสถานการณทเปน

ปญหา ผลของปญหา ความรายแรง และความจำเปนเรงดวนทตองแกปญหา แนวคดและทฤษฏ

ทเกยวของ รปแบบการวจย วธการดำเนนการ ผลการวจยทไดรบ เครองมอและวธเกบขอมล

สถตทใช และการวเคราะหขอมล

3.7 เอกสารอางอง (reference) หรอบรรณานกรม (bibliography)

หมายถงรายชอหนงสอ วารสาร เอกสาร สงพมพทกประเภทรวมถงคำสมภาษณ ทนำ

มาใชประกอบการทำวจย ซงรปแบบการเขยนรายการอางองหรอบรรณานกรมมหลายรปแบบ

วตถประสงคเพอใหผทตองการรายละเอยดเพมเตมสามารถนำไปคนหาตนฉบบทถกอางองได

ทกรายการทอางองในเนอความ ตองนำมาเขยนในเอกสารอางองหรอบรรณานกรมทายรายงาน

และรายการทจะอยในเอกสารอางองตองมเฉพาะทถกอางในเนอความเทานน สำหรบกรม

ปศสตว ใชระบบ นาม- ป (ดงรายละเอยดการเขยนเอกสารอางองและบรรณานกรมในบทท 4)

3.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

3.8.1 การตรวจสอบผลทอาจไดรบจากการวจย

วตถประสงคเพอทำใหการออกแบบงานวจยใหมผลถงผทคาดวาอาจนำผลการ

วจยไปใชประโยชน การตรวจสอบใหระบผลระดบตางๆ แลวอางองกลบไปถงเหตผลทจะใช

ทำการวจย ทำการทบทวนเอกสารเพมเตมใหครอบคลมทกเหตผลทจะใชในการวจย การแสดง

ศกยภาพทจะมการนำผลการวจยไปใชประโยชน (application) น เปนสงทแสดงใหเหนความ

สำคญของโครงการวจยทจะเสนอของบประมาณเพอดำเนนการ

3.8.2 ผลของโครงการวจยระดบตางๆ

โครงการวจยเปนการทำใหสงปอนเขา (input) เกดเปนผลระดบตางๆ ไดแก ผลผลต

(output) ผลลพธ (outcome) และผลกระทบ (impact) รวมทงอาจมผลพลอยได ไดแก ผลภายนอก

(spillover) ดวย ตามภาพท 6




ภาพท 6 แผนภมโครงสรางผลการวจย

ควรจะใชภาพท 6 เปนแผนแบบ (template) เมอทำการออกแบบโครงการวจย

เพราะจะทำใหเขาใจผลทจะไดรบจากการวจยไดอยางชดเจน

3.8.3 ความหมายของผลระดบตางๆ ไดแก

3.8.3.1 ผลผลต (outputs) เปนผลทเกดขนโดยตรงจากกระบวนการวจย เชน

1) ความรใหม เพอใชแกปญหาในการดำเนนงานของหนวยงาน ใชใน

การวจยขนตอไป ใชบรการความรแกประชาชนทวไป หรอ ภาคธรกจทเกยวของ ผลผลตทเปน

รปธรรมอาจอยในรปแบบของจำนวนเอกสารหรอรายงานผลงานวจย เชน หนงสอ บทความใน

วารสารวชาการ บทความ เอกสารประกอบคำบรรยาย รวมทงวดทศน

2) เทคโนโลยใหม หมายถง ความรใหมททำใหกระบวนการเดมม

ประสทธภาพมากขน

3) รปแบบ หรอวธการใหม ทนำไปสการเปลยนแปลงดานนโยบายหรอ

วธการปฏบตทเปนประโยชนตอประชากรกลมเปาหมาย

4) นวตกรรม (innovation) ผลผลตของการวจยสวนใหญอยในระดบการ

ประดษฐขนใหม (invention) ตามทไดกลาวมาแลว แตการสรางสงประดษฐใหมหรอนวตกรรมอาจ

เปนการประดษฐกระบวนการใหม เชน ออกแบบวธการแปรรปผลตภณฑใหม หรอการประดษฐ

ผลผลตใหม เชน การแปรรปผลผลตนมชนดใหม แตสวนใหญแลวมกรวมเทคโนโลยเปนนวตกรรม

กรรมดวย

3.8.3.2 ผลลพธ (outcome) เปนผลทเกดจากการทมผนำผลผลตไปใชประโยชนตอ

- ระยะเวลา - งบประมาณ

- บคลากร

สงปอนเขา (input)

ปญหาของ - เกษตรกร - เจาหนาท - ประเทศ

ผลภายนอก (spillover)

ผลโดยตรงทเกดจากการทำวจย - คนพบเทคโนโลยใหม - การยอมรบเทคโนโลย

- จำนวนเอกสาร/รายงานการวจย - ผลขางเคยง เชน การนำไปฝกอบรม

- ผลอนๆ เชน เครองมอทไดหนวยงานอนมาใชได

ผลผลต (output)

วตถประสงค (objective)

ผลลพธ (outcome)

การถายทอดเทคโนโลย

นำไปสการแกปญหา

การแปรรป การตลาด

เปาประสงค (goal)

ผลทเกดจากการนำผลการวจยไปประยกต

ผลตอสงคม/เศรษฐกจ ไดแก วตถประสงคของแผนระดบประเทศ เชน เพมรายได ลดการนำเขา

ผลกระทบ (impact)




3.8.3.3 ผลกระทบ (impact) เปนผลประโยชน (benefit) ทางเศรษฐกจทเกด

จากผลลพธ กรอบแนวคดผลกระทบทางเศรษฐศาสตรของการวจยตามภาพท 7

ภาพท 7 ความเชอมโยงระหวางผลจากงานวจยและมมมองดานผลกระทบทางเศรษฐศาสตร

ทมา : ปรบจาก สมพร และ สวรรณา (2547)

3.8.3.4 ผลภายนอก (spillover) ไดแก ผลกระทบขางเคยง เชน การนำความร

จากงานวจยไปฝกอบรมและผลประโยชนอนๆ เชน เครองมอทจดซอสามารถนำไปใชตอใน

โครงการอนได

3.9 การถายทอดผลการวจยไปสเปาหมาย

เปนการนำผลผลตทคาดวาจะไดรบจากการวจยไปใชประโยชน โครงการวจยท

เสนอ วช. จะตองมการแสดงแผนการถายทอดเทคโนโลยดวย ซงแสดงใหเหนวา วช. ไมได

ตองการใหโครงการวจยหยดเพยงแคขนตอนการไดระดบผลผลตเทานน แตตองการใหมการนำ

ผลผลตไปถายทอดใหกลมเปาหมายเพอใหเกดเปนผลลพธหรอผลกระทบดวย ดงนนในแบบ

ขอเสนอโครงการวจยจงควรมขนตอนการนำผลผลตไปสกลมเปาหมายดวย โดยนกวจยควรรวา

กลมเปาหมายผใชประโยชนคอใคร มขนาดเทาใด และจะมการเผยแพรเทคโนโลยตอไปอยางไร

แผนการถายทอดเทคโนโลยจะตองระบ กลมเปาหมาย วธการถายทอดเทคโนโลย ระยะเวลา

ดำเนนการ สถานทดำเนนการ รวมทงใหตงงบประมาณในหวของบประมาณไวดวย

3.10 วธดำเนนการวจย

เปนการระบรายละเอยดเกยวกบ สงทดลอง ประชากร ตวอยางทใชเปนหนวยทดลอง

อปกรณการวจย รปแบบการวจย เทคนคในการสมตวอยาง ตวแปรและการควบคมตางๆ

ผลผลตของการวจย

- สรางความรใหม

- เปลยนแปลงเทคโนโลย

- เปลยนแปลงดานนโยบาย

การลงทนดานงานวจย

ปจจยการผลต ผลผลต

ผลตอการผลต

ผลตอการ

บรโภค

ผลตอสขภาพ

อนามย

ผลตอ

สงแวดลอม

สวสดการทางเศรษฐศาสตรของสงคมทดขน




แหลงขอมล วธการเกบรวบรวมขอมล การใชแผนแบบการทดลอง (experimental design) และ

วธการทางสถตทใชในการวเคราะหขอมล (statistical analysis) ตลอดจนสภาวะแวดลอมตางๆ ท

จะมอทธพลตอผลการวจย

ในการวางแผนการวจย นกวจยควรจะสามารถเหนภาพกระบวนการตางๆ และผลการ

วจยทคาดวาจะไดรบไวลวงหนา จงจะสามารถออกแบบโครงการวจยใหสามารถไดผลตามท

กำหนดวตถประสงคไว

ในการออกแบบโครงการวจยควรระบขนตอน ดงน

ระบขอมลทจะจดเกบ

ประชากร และตวอยาง

วธการไดตวอยางมาทดลอง

พนทดำเนนการ

เครองมอ วสด และอปกรณทใช

วธเกบและรวบรวมขอมล

สถตและวธการวเคราะหขอมล

ในกรณงานวจยทใชแผนแบบการวจยแบบทดลองหรอแผนแบบการวจยกงทดลองให

ระบขนตอนการดำเนนการทดลอง และระยะเวลาทใชในแตละขน รวมทงเขยนระบวธการกำกบ

การทดลอง ตลอดจนวธควบคมตวแปรแทรกซอนตางๆ ซงมขอแนะนำการวางแผนทดลองตาม

รายละเอยดในภาคผนวก ข

3.11 ผลสำเรจและความคมคาของการวจยทคาดวาจะไดรบ

ระดบผลสำเรจของผลผลตโครงการวจย ขนอยกบวตถประสงคของโครงการวจยทจะ

ดำเนนการ จำแนกผลสำเรจของผลผลตเปน 3 ระดบ

3.11.1 ผลสำเรจเบองตน (preliminary result ระดบ P) เปนผลผลตทไดโดยตรงของ

การวจย คอความสำเรจตามวตถประสงคโครงการเปนผลผลตทตองนำไปดำเนนการตอจงจะ

เปนประโยชนอยางเปนรปธรรม เชน เปนความร คำแนะนำเชงนโยบาย เปนผลผลตจากการ

วจยในหองปฏบตการ (laboratory) พบวาสามารถผลตพลาสตกหรอโลหะชนดใหม ทม

คณสมบตพเศษแตกตางจากทมอยเดม แตในขนนยงไมสามารถนำไปผลตเชงพาณชยได

เปนตน

3.11.2 ผลสำเรจกงกลาง (intermediate result ระดบ I) เปนผลระดบผลลพธ ซงเปน

โครงการวจยทนำผลผลตของโครงการอนมาดำเนนการตอ หรออาจเปนโครงการทนำผลสำเรจ

เบองตนของโครงการวจยททำกอนหนามาดำเนนการใหเกดผลผลตทสามารถนำไปใชประโยชน

ไดทนท แตผลทไดรบยงเปนประโยชนไมกวางขวางหรอไมสงผลกระทบทมขอบเขตกวางของ

มากนก การเขยนวตถประสงคโครงการระดบนควรระบวตถประสงคระดบท 1 ดวย เชน การนำ

สงทคนพบวสดชนดใหมจากขอ 3.11.1 มาทำการวจยหาวธการผลตครงละมากๆใหมความเปน

ไปไดในเชงพาณชย ซงหากไดรบผลสำเรจกจะทำใหเกดผลกระทบตอสงคมตามมา




3.11.3 ผลสำเรจตามเปาประสงค (goal result ระดบ G) เปนการนำผลลพธมาตอยอด

ใหเกดผลสำเรจทเปนผลกระทบ (impact) ตอเปาหมายสดทายของการแกปญหาภาพรวม

เพอใหเกดผลกระทบ โดยเปาประสงคกคอ สงทตองการในการแกปญหาในระดบประเทศ สวนใหญ

เปนสงทกำหนดอยในแผนพฒนาระดบประเทศ เชน

ความยากจนของประชากร

การกระจายรายไดของประชากร

การเพมผลตภณฑมวลรวม (gross domestic product ยอเปน GDP)

การสนบสนนการสงออก

การทดแทนการนำเขา

สขภาพของประชากร




บทท 4

การเขยนรายงานผลการวจยและวชาการ

การเขยนรายงานการวจยและวชาการ ในหนงสอคมอน มวตถประสงคเพอใหนกวจยม

การจดทำเอกสารวจยและวชาการของกรมปศสตวมรปแบบเดยวกน โดยไดอาศยรปแบบ และ

ตวอยางบางสวนจาก คมอวทยานพนธ สายวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร คมอการ

จดทำเอกสารวชาการของสถาบนพระปกเกลา และเอกสารการเขยนรายงานการวจยของกอง

อาหารสตว กรมปศสตว โดยไดกำหนดรปแบบรายงานเฉพาะทสาขาวชาทดำเนนการอยใน

กรมปศสตว และมคำแนะนำในการเขยน ดงน

4.1 รายงานผลงานวจยเชงทดลองทางวทยาศาสตร

4.1.1 รปแบบรายงาน

เปนรปแบบทใชเปนรายงานการวจยหรองานวชาการทมลกษณะเปนการวจยเชง

ทดลอง ประกอบดวยหวขอตางๆ ดงน

หนาแรก: เปนภาษาไทยทงหนา ประกอบดวยหวขอดงน

ชอเรอง (ภาษาไทย)

ชอผเขยน (ภาษาไทย)

บทคดยอ (ภาษาไทย)

คำสำคญ (ภาษาไทย)

เลขทะเบยนวจย

สงกดผวจยและสถานทตดตอ (ภาษาไทย)

หนาทสอง: เปนภาษาองกฤษทงหนา

ชอเรอง (Title)

ชอผเขยน (Authors)

บทคดยอภาษาองกฤษ (Abstract)

คำสำคญ (Keywords)

เลขทะเบยนวจย (Registered No.)

สงกดผวจย และสถานทตดตอ

หนาท 3 และหนาตอๆไป : ประกอบดวย

คำนำ (Introduction)

อปกรณและวธการทดลอง (Materials and Methods)

ผลการทดลองและวจารณ (Results and Discussion)

สรปผลการทดลอง (Conclusion)




ขอเสนอแนะ (Suggestion)… (ถาม)

คำขอบคณ (Acknowledgements) (อาจใชเปน กตตกรรมประกาศ

หรอ คำนยม) ...(ถาม)

เอกสารอางอง (References)

ภาคผนวก (Appendixes)... (ถาม)

รายงานภาษาไทยใหใชหวขอเปนภาษาไทย ไมตองมภาษาองกฤษในวงเลบ

สวนรายงานภาษาองกฤษกใหใชหวขอภาษาองกฤษเทานน ไมตองมวงเลบ และไมตองแสดง

หวขอภาษาไทย (หนาแรก)

(ชอเรอง : ภาษาไทย)....................................................... (ชอผเขยน : ภาษาไทย)..................................................................................1/

...................................................................................................2/

บทคดยอ

......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... คำสำคญ :....................................................................... เลขทะเบยนวจย (วชาการ) : .............................................................................. 1/ (สงกดผวจยและสถานทตดตอ : ภาษาไทย) ................................................. 2/ ....................................................................................................................

(หนาทสอง)

(ชอเรอง : ภาษาองกฤษ) ....................................................................... (ชอผเขยน : ภาษาองกฤษ) ..........................................................................1/

...................................................................................................2/

Abstract

........................................................................................................................ .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. Keywords :........................................................................................................... Registered No. : .................................................................................................. 1/ (สงกดผรายงานและสถานทตดตอ ภาษาองกฤษ) ................................................ 2/ .................................................................




(หนาท 3 และหนาตอๆ ไป)

คำนำ (Introduction)

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

อปกรณและวธการทดลอง (Materials and Methods)

.....................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

ผลการทดลองและวจารณ (Results and Discussion)

.....................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

สรปผลการทดลอง (Conclusion)

.....................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

ขอเสนอแนะ (Suggestion)

.....................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

กตตกรรมประกาศ (Acknowledgements) (ถาม)

.....................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

เอกสารอางอง (References)

...............................................................................................................................




(ตวอยาง)

ผลของระดบโปรตนในอาหารผสมเสรจตอสมรรถนะการเจรญเตบโต

ของแพะพนเมองไทย อาย 3 เดอน – 1 ป

เศกสรรค สวนกล1/ อภชาต บญเรองขาว1/ จระศกด ชอบแตง1/

บทคดยอ

การทดลองนมวตถประสงคเพอศกษาการตอบสนองดานสมรรถนะการเจรญเตบโต

ของแพะพนเมองไทย อาย 3 เดอน ถง 1 ป ตอระดบโปรตนหยาบในอาหารผสมเสรจ (Total

mixed rations, TMR) ทเพมขน ดำเนนการทดลองทศนยวจยและพฒนาอาหารสตว

สราษฎรธาน อ. ทาฉาง จ. สราษฎรธาน ระหวางเดอนตลาคม 2549 – เดอนกรกฎาคม

2551 วางแผนการทดลองแบบ Randomize Complete Block โดยใชแพะพนธพนเมองไทย

เพศผ อาย 3-4 เดอน นำหนกเฉลย 10 กโลกรม จำนวน 9 ตว สมแบงออกเปน 3 กลมๆ ละ

3 ตว เลยงดวยอาหารผสมเสรจทมระดบโปรตนแตกตางกน 3 ระดบ คอ กลมท 1 เลยงดวย

อาหารผสมเสรจ มระดบโปรตน 10 เปอรเซนต กลมท 2 เลยงดวยอาหารผสมเสรจ มระดบ

โปรตน 14 เปอรเซนต และกลมท 3 เลยงดวยอาหารผสมเสรจ มระดบโปรตน 18 เปอรเซนต

เลยงในคอกขงเดยวขนาด 1X1.5 เมตร ใชระยะเวลาในการทดลอง 240 วน

ผลการทดลอง พบวา แพะกลมท 3 มอตราการเจรญเตบโตเฉลย 71 กรม/ตว/วน ไม

แตกตางกนทางสถตกบแพะกลมท 2 ซงมอตราการเจรญเตบโตเฉลย 50 กรม/ตว/วน แตสง

กวา (P<0.05) กลมท 1 ซงมอตราการเจรญเตบโตเฉลย 34 กรม/ตว/วน ปรมาณอาหารทกน

ไดของแพะทง 3 กลม (2.37, 2.38 และ 2.35 เปอรเซนตของนำหนกตว) และประสทธภาพ

การเปลยนอาหาร (9.83, 7.01 และ 5.79 ตามลำดบ) มความแตกตางกนอยางไมมนยสำคญ

ทางสถต (P>0.05) ปรมาณโปรตนทแพะไดรบของกลมท 3 เทากบ 75 กรม/ตว/วน สง

กวา(P<0.05) แพะกลมท 2 และ 3 ซงไดรบโปรตนเทากบ 49 และ 38 กรม/ตว/วน ตาม

ลำดบ เชนเดยวกบสมประสทธการยอยไดของโปรตนในแพะกลมท 3 มคาเฉลย 77.75

เปอรเซนต สงกวา (P<0.05) แพะกลมท 1 และ 2 ซงมสมประสทธการยอยไดเฉลย 57.11

และ 69.84 เปอรเซนต ตามลำดบ

คำสำคญ : โปรตน อาหารผสมเสรจ สมรรถนะการเจรญเตบโต แพะพนธพนเมอง

เลขทะเบยนวจย : 50(1)-(50:01)0214-004 1/ กองอาหารสตว กรมปศสตว ราชเทว กรงเทพฯ




(ตวอยาง)

Effects of dietary protein levels on growth performance of

Thai indigenous goats

during 3 months to one year old.

Seaksan Suankool1/ Apichat Boonrounkao1/ Jeerasak Chobtang1/

Abstract

The experiment aimed to evaluate the response of growth performance of

Thai indigenous goats on crude protein (CP) concentration levels(10,14 and 18%DM

as group 1,2 and 3, respectively) in total mixed rations (TMR) was conducted at

Suratthani Animal Nutrition Research and Development Center, Thachang District,

Suratthani Province, during October 2006 – July 2008. Nine, weaned, male

indigenous goats with initial weight of 10 kgs were arranged in dietary treatments

using randomized complete block design (RCBD) with 3 blocks.Goats were kept in

individual cage of 1x1.5 m. The experiment lasted 240 days.

The results showed that the response of average daily gain (ADG) on crude

protein levels of goat in group 3 and group 2 (71 and 50 gram/head/day,

respectively) were not significant difference (P>0.05). However, average daily gain of

goat in group 3 was higher than that of group 1 (34 gram/head/day). Dry matter

intake (2.37, 2.38 and 2.35% of body weight) and feed conversion ratio (9.83, 7.01

and 5.79, respectively) were not significant difference (P>0.05) among groups. The

crude protein intake of goats in group 3 (75 gram/head/day) was higher than that of

group 2 and 1 (49 and 38 gram/head/day,respectively). Crude protein digestibility

was increased in accordance to increasing levels of crude protein content in total

mixed rations, ranking from 77.8 to 69.8 and to 57.1% for total mixed rations contain

10,14 and 18%CP, respectively.

Keywords: crude protein, total mixed ration, growth performance, Thai indigenous

goat

Registered No. : 50(1)-(50:01)0214-004 1/ Animal Nutrition Division, Department of Livestock Development, Bangkok.




4.2 รปแบบรายงานผลการวจยทางสงคมศาสตรและการสงเสรม ใหใช 2 รปแบบดงน

4.2.1 รปแบบท 1 : การเขยนแบบเปนผลงานวจยเตมรป

มลกษณะแบบเตมรปมดงน (ปรบจาก พวงรตน, 2538; เทยมจนทร 2539,

บณฑตวทยาลย, 2546; กตตพร, 2549 และ สน, 2549)

4.2.1.1 สวนหนา (preliminary section) หรอสวนนำ ประกอบดวย

1) ปกนอก (cover) :

ก. ปกหนา (front cover) ประกอบดวย

- ตรากรมปศสตวอยสวนบนสด

- สวนแสดงวาเปน รายงานผลการวจย หรอ รายงานทางวชาการ

อยใตตรากรมปศสตว

- สวนชอเรอง ใหอยสวนบนของปก เปนลำดบตอมา

- ระบชอหวหนาโครงการเปนชอแรก ตามดวยชอผมความ

สำคญรองๆ ลงไป ตามลำดบ บรรทดละชอ อยตรงสวนกลางของปก โดยชอและสกลของผเขยน

ไมระบคำนำหนานาม ไดแก นาย นาง นางสาว และ คณวฒ

- สวนหนวยงานเลขทะเบยนผลงานและป อยดานลางของปก

ใหระบชอหนวยงาน (ไดแก ศนย สถาน สำนกงาน สวน กลม) กอง/สำนก กรมปศสตว สวน

หนวยงานใหแสดงเทาทมตามโครงสรางการแบงสวนราชการของกรมปศสตว

(ภาพปกหนา)

(ตรากรมปศสตว)

รายงานผลการวจย

เรอง

การเลยงกระบอรายยอยของเกษตรกรจงหวดบรรมย

โดย

สชาย วงศเทพ

สมจนตนา วรยะเกษตร

สถานบำรงพนธสตวบรรมย

กองบำรงพนธสตว กรมปศสตว

เลขทะเบยนผลงาน : ………………………..

2550




ข. ปกหลง (back cover) เปนหนากระดาษวาง

ค. สนปก (spine) หากทำไดใหระบ ชอเรอง ชอสกลผเขยน พ.ศ.

2) ใบรองปก (flyleaf) เปนหนากระดาษวาง

3) ปกใน หรอ ปกรอง (title page) ขอความเหมอนปกหนา โดยแสดง

เลขทะเบยนผลงานวชาการ/โครงการวจยขางลาง พ.ศ.

4) คำนำ (preface) ประกอบดวย 2 สวน อาจมเฉพาะสวนใดสวนหนงกได

ก. คำนำ เปนสวนทผเขยนชแจงเกยวกบ ทมาของการศกษาวจย

สรปเนอหาสำคญของรายงาน เปนตน

ข. กตตกรรมประกาศ (acknowledgement) แสดงความขอบคณ

ของผทสวนชวยเหลอทงดานวชาการ การจดพมพ หรอ การจดทำรายงาน

5) บทคดยอ (abstract) เปนสวนสรปสาระสำคญของรายงาน ควรมความ

ยาวไมเกน 1 หนา จะไดสะดวกสำหรบผทตองการรวบรวมเปนแหลงความร มากทสดไมเกน 2 หนา

ก. บทคดยอภาษาไทย ประกอบดวย

- ประเภทของรายงาน : ชอเรอง อยชดซายของหนา

- ชอผวจย อยชดซายของหนา

- ปททำการวจย

- คำสำคญ อยชดซายของหนา

- บทคดยอ (อยกลางหนา)

- แสดงเนอหา ไดแก วตถประสงค วธการศกษาวจย ผล

และขอเสนอแนะสำคญ (ถาม)




(ตวอยางหนาบทคดยอภาษาไทย แบบเปนหวขอ)

รายงานผลการวจย* : การเลยงกระบอรายยอยของเกษตรกรจงหวด บรรมย

ผวจย ** : สชาย วงศเทพ

สมจนตนา วรยะเกษตร

ปททำการวจย (ศกษา) : 2550

คำสำคญ : กระบอปลก บรรมย

บทคดยอ

การวจย (หรอศกษา) ครงนมวตถประสงคเพอ 1) ............... 2) ..............

และ 3)............... เกบขอมลโดย....(การสมตวอยาง)....เกษตรกรจำนวน........ราย

(กลมตวอยาง) จากผเลยงกระบอ (ประชากร) ทงหมด..........ราย ของ จ.บรรมย

ระหวาง.........วเคราะหขอมลดวยสถต.......................ทดสอบความแตกตาง

ดวยวธ..................

ผลการวจย (ศกษา) สรปไดวา........................................................................

..................................................................................................................... หมายเหต * ผลงานวชาการอนๆ ใหเปลยนหวขอตามประเภทงานทดำเนนการ เชน

รายงานผลงานวชาการ คมอปฏบตงาน รายงานผลการทบทวนเอกสาร ฯลฯ

** ผลงานวชาการและอนๆ เปลยนหวขอเปน ผเขยน แทน

ข. บทคดยอภาษาองกฤษ อยคนละหนา รปแบบเชนเดยวกบ

ภาษาไทย แตไมตองแสดงประเภทของรายงาน หากตองการให search engine รวบรวมได

บทคดยอไมควรเกน 125 คำ




(ตวอยางหนาบทคดยอภาษาองกฤษ แบบเปนหวขอ)

Report Title : Buffalo Production in Burirum Province

Researchers* : Somchai Wongtep

Somjintana Wiriyakaset

Year : 2007

Keywords : Buffalo, Burirum

Abstarct

Objective(s) of the research (study) was (were) 1)….. ……………2)

……………. and 3)…………..The data were obtained from …….farmers

by using........... (sampling method)……… from total ..........farmers of

buffalo raising in Burirum Province during…….… Statistical procedure (s)

used to analyze the data included ………………..........

The study (ies) found that……………………………...………......................

……………………………………………………....

หมายเหต * ผลงานวชาการใช Study by

การทบทวนเอกสารใช Reviewer (s)

ผลงานอนๆ ใช Author (s)

6) สารบญ (table of content) แสดงหวขอเรองทสำคญและเลขหนา

ของหวขอนนตามลำดบ

7) สารบญตาราง (list of tables) แสดงชอและเลขหนาของตาราง

เฉพาะทแสดงในสวนเนอหารายงานตามลำดบ

8) สารบญภาพ (list of figures) แสดงชอและเลขหนาของรปภาพ

เฉพาะทแสดงในสวนเนอหารายงานตามลำดบ

สวนเนอเรอง (main text) เปนสวนทเสนอเนอหาของงานวจย โครงสราง

ของสวนนประกอบดวย

ก. สวนนำ (leading chapter)

ข. ตวเรอง (content chapter)

ค. สวนสรป (ending chapter)

เสนอเปน 5 บท ดงตอไปน




บทท 1

บทนำ (Introduction)

ความเปนมาและความสำคญของปญหา (Rational of the Study) : แสดงความเปนมา

ความนาสนใจ ความจำเปนทตองศกษาวจย

วตถประสงคการวจย (Purpose of the Study) : แสดงสงทตองการจากการวจย

ความสำคญของการวจย (Significance of the Study) : แสดงคณคาและประโยชนท

จะไดรบ

กรอบแนวคดการวจย (Research Framework) : สรปใหเหนโครงสรางการวจยเมอ

ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของแลว

สมมตฐานการวจย (Hypothesis) : คอสงทการศกษาวจยตองพสจน (ถาม)

ขอบเขตของการวจย (Scope of the Study) : แสดงความครอบคลมของการศกษา

วจย ไดแกขอบเขตทจะนำผลจากการวจยไปใชได

ขอตกลงเบองตน (Basic Assumption) : แสดงความคดพนฐานของประเดนและ

ปญหาทจะทำการศกษา

ขอจำกดของการวจย : (ถาม)

นยามศพทเฉพาะ (Definition of Terms) : แสดงความหมายของศพททใชใหชดเจน

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ (Literature Review) ; แสดงเฉพาะทเกยวของกบ

เรองทจะวจยเทานน

บทท 3

วธดำเนนการวจย (Research Methodology)

รปแบบการวจย : แสดงวาเปนการวจยแบบใด

ประชากร/กลมตวอยาง (Population/Sample) : แสดงลกษณะประชากร กลมตวอยาง

และวธคดเลอกกลมตวอยาง

เครองมอทใช (Research Instrument) : แสดงเครองมอทใชในการวจย

การเกบรวบรวมขอมล (Data Collection) : แสดงขนตอน รายละเอยดในการเกบ

ขอมล และชวงเวลาการเกบขอมล

การวเคราะหขอมล (Analysis of Data) : แสดงวธการทางสถตทใช คาสถต วธทดสอบ

ความแตกตาง

เกณฑการแปลผล (Criteria) : (ถาม)




บทท 4

ผลและวจารณผล (Results and Discussion) แสดงหวขอเปนกลมตามวตถประสงค

(หรอสมมตฐาน) โดยในแตละกลมแสดงเนอหาดงน

ผลการวเคราะหขอมล (Results) : แสดงขอเทจจรงทคนพบจากขอมลอยางไมเอน

เอยง (bias)

สงทคนพบ (Finding) : แสดงสงทคนพบหรอความหมาย (implication) ทไดจากการ

วเคราะหขอมลจากบทท 4 การคนพบมความหมายทงในทางทฤษฎและทาง

ปฏบตอยางไร

วจารณผลจากการวเคราะห (Discussion) : แสดงขอคนพบวาสอดคลองกบสมมตฐาน

หรอไม สาเหตของความแตกตางหรอสอดคลองกบสมมตฐานกบผลงานของผอน

ตามเอกสารและงานวจยจากบทท 2 จดออนจดแขงของวธการวจยทใช

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ (Conclusion and Suggestion)

ในบทนเปนการเปนความเชอทเขยนขนจากผลการศกษาหรอสงชนำใหเหนจาก

ผลการศกษา ประกอบดวย

บทสรป (Conclusion) : สรปความสำคญของปญหา สมมตฐาน (วตถประสงค) วธการ

ผล และสงทคนพบโดยยอ

ขอเสนอแนะ (Suggesstion) : ควรแบงเปน 2 ลกษณะ คอ ขอเสนอแนะในการนำผล

งานวจยไปใชประโยชน และหากการวจยครงนมขอจำกดหรอผลการวจยยงไม

ครอบคลมบางประเดน เชนยงนำไปใชแกปญหาไมได ควรเสนอแนะวาควรวจยตอ

เนอง (further research) ในหวขออะไร

สวนทาย (Supplementary)

เอกสารอางอง (Reference) : แสดงรายชอเอกสารหรอรายการหลกฐานอางองในสวน

ของเนอความ

ภาคผนวก (Appendix) : เปนสวนเพมเตมจากเนอหาเพอใหเกดความเขาใจ ขอมลบาง

อยางทควรทราบเพอนำไปใชประโยชนไดแตละเอยดเกนไปทจะนำเสนอในสวน

เนอหา เชน

ภาคผนวก ก แบบสอบถาม หรอ แบบสงเกต

ภาคผนวก ข ตารางขอมลโดยละเอยด หรอ สตรสถต

ภาคผนวก ค ประวตยอนกวจย (ผเขยน)




4.2.2 รปแบบท 2 : การเขยนในรปบทความทางวชาการ

วารสารทมชอเสยงมกกำหนดความยาวของบทความทจะนำลงพมพไว

บทความทางวชาการสวนใหญมความยาวประมาณ 20 ถง 30 หนา ควรมแตสาระสำคญ มรป

แบบดงน (ปรบจาก เทยมจนทร, 2539)

ชอเรอง

ชอผเขยน

บทคดยอ

ความมงหมายการวจยและสมมตฐานการวจย

เอกสารและรายงานการวจยทเกยวของ

ระเบยบวธการวจย

ผลการวจยหรอขอคนพบ

สรปผลการวจย

ขอเสนอแนะ

เอกสารอางอง

4.3 รปแบบเอกสารวชาการ

4.3.1. รายงานการทบทวน (review)

4.3.1.1 ลกษณะรายงานการทบทวนทมคณภาพ ควรประกอบดวย

1) ความคดใหม เปนสงสำคญทจะนำผอานไปส “เขตแดนใหม” ของสง

ทตองการรายงาน ซงทำไดโดยการสรางกรอบแนวคดไปสการตงสมมตฐานตางๆเชนเดยวกบ

การวจย สมมตฐานเหลานจงเปนหลกของรายงานการทบทวน สวนสงทจะนำเสนอกคอ “ความ

คด” ทเกดจากขอเทจจรงจากเอกสารททบทวน โดยทกสมมตฐานจะตองมขอเทจจรงทสามารถ

ทดสอบไดมาสนบสนน

การทดสอบไดไมเพยงแตหมายความวาสงทดสอบจะตองมอยแลว อาจ

เปนการเสนอแนวคดใหสรางสงใหมทสามารถใชทดสอบไดดวย เชน เสนอความคดใหสราง

เทคโนโลยใหมขนมา หรออาจนำไปสศาสตรสาขาใหม

2) เอกสารททบทวน ควรเปนเอกสารทเชอถอไดเทานน ไมควร

ทบทวนเอกสารทลาสมยแลวเพราะจะทำใหไมนาเชอถอ แตขอเทจจรงบางอยางทมการนำเสนอ

มานานแลวอาจยงไมลาสมยกได

สงทควรระวงคอขอเทจจรงบางประเดน เอกสารสวนใหญมความเหน

ไปทางหนง แตอาจมสวนนอยทเหนตรงขาม หากขอเทจจรงแบบหลงนนาเชอถอไดเชนเดยวกน

กควรนำเสนอดวย เพอจะนำไปสการวพากษและอาจเกดการคนพบสงใหมได

3) มความจำเพาะ (specificity) โดยจะตองเสนอขอเทจจรงทเปนรป

ธรรม ไมใชเปนเพยงแนวคดทวไป ซงสงทเสนอในการทบทวนควรจะนำไปสการพฒนาการ

ศกษาวจยในสาขาวชาการนนเพมเตม




4.3.1.2 ประเภทรายงานการทบทวน อาจจำแนกไดเปน

1) การสงเคราะหงานวจย (research synthesis) เปนการทบทวน

งานวจยทผอนดำเนนการแลวอยางแบบมระบบ (systematic synthesis) ผลไดจากการรายงานอาจ

ไดแกสมมตฐานตางๆ ทผรายงานมความคดวาสาขาวชาการนนควรจะวจยเพมเตม ซงจะตาง

จากในโครงการวจยทการทบทวนเอกสารนำไปสการตงสมมตฐานเฉพาะทผวจยจะดำเนนการ

วจยเองเทานน

2) ทบทวนความกาวหนาทางสาขาวชาการ มลกษณะเปนการ

สงเคราะหวชาการเพอแสดงความกาวหนาในสาขาวชาการนน ซงสงททบทวนอาจไมใชเฉพาะ

ผลงานวจยเทานน ควรรวมถงเทคนค วธการ และเทคโนโลยใหมๆทมการคนพบหรอนำมาใช

ปฏบตไดจรง วตถประสงคเพอใหนกวชาการรนใหมสามารถศกษาตอยอดไดเลย ไมตองเรม

ศกษาเองใหมทงหมด สงทไดจากการทบทวน ไดแก

ก. รายงานความกาวหนาทางวชาการ เปนการเขยนเพอใหผทอย

ในสาขาวชาการเขาใจและสามารถใชเปนพนฐานในการนำไปศกษาวจยตอยอดได จะทำใหสาขา

วชาการนนพฒนาไดเรวขน

ข. คำแนะนำเชงวชาการ เปนการนำความกาวหนาทางวชาการ

การวจย เทคโนโลย และนวตกรรมตางๆ มาประมวลเปนคำแนะนำเชงปฏบต เพอใหกลม

เปาหมายทแทจรง เชน เกษตรกร นกธรกจ ทำไปใชสรางเปนผลลพธใหเกดผลสมฤทธไดจรง

ซงจะสงผลกระทบทสำคญในการแกไขปญหาของประเทศได

4.3.1.3 โครงสรางของรายงานการทบทวน จำแนกเปน

1) รายงานแบบสน เปนรายงานทมเนอหาไมมากนก สวนมากไมนยม

ทำเปนบท โครงสรางควรประกอบดวยหวขอตางๆ ดงน

ชอเรอง

คำนำ : ควรแสดงวตถประสงคของรายงาน และเนอหารายงานโดยสรป

เนอเรอง : ควรใชหวขอชวยใหผอานจบประเดนไดถก

สรป : เปนการทบทวนประเดนสำคญทคนพบ ความคดทนำเสนอ

และขอเสนอแนะเพอดำเนนการตอไป


2) รายงานแบบยาว เปนรายงานทมเนอหามาก จงจดพมพเปนเลม

ควรมโครงสรางดงน

สวนนำ : ประกอบดวย

ชอเรอง

คำนำ : หากเปนการพมพเผยแพรโดยทวไปอาจไดแกคำนำทลงชอ

โดยผบงคบบญชาสงสดของหนวยงานทดำเนนการ แสดงสาเหตในการจดทำรายงาน และ

ขอบคณผทเกยวของ




บทคดยอ หรอสรปสำหรบผบรหาร (executive summary) : ม

ประโยชนใหทราบเนอหาโดยสรปกอนทจะอานทงฉบบ

สวนเนอเรอง : ประกอบดวย

บทนำ : แสดงหลกการและเหตผลทดำเนนการ อาจแสดงเงอนไข

และขอจำกดในการศกษาทเปนขอตกลงเบองตนกอน หากเนอเรองยาวมากจนตองแยกเปนบท

ควรกลาวถงเนอหาทสำคญของเนอเรองแตละบท เพอใหเหนความสอดคลองของเนอเรองตาม

ลำดบการอาน

เนอเรอง : หากยาวมากควรแยกเปนบท หากมไมกบทควรใชหวขอ

ใหญแทน

สรปผล (หรอบทสรป) : เปนการทบทวนประเดนสำคญทคนพบ

ความคดทนำเสนอ

ขอเสนอแนะ : เพอใหผเกยวของนำไปพจารณาดำเนนการตอไป


4.3.2. รายงานผลการศกษา (study report)

อาจเปนการศกษาปญหาการปฏบตงาน การประเมนผลแผนงาน/โครงการ และ

รายงานการประดษฐคดคน เปนตน คณภาพและหวขอรายงานเชนเดยวกบรายงานการทบทวน

4.3.3. กรณศกษา (case study)

เปนการศกษาเฉพาะรายหรอกรณ จำแนกเปน

4.3.3.1 กรณศกษาทางสงคมศาสตร เชน การศกษาเกษตรกรรายใดรายหนง

โครงสรางควรประกอบดวยหวขอตางๆ ดงน

ชอเรอง

คำนำ : ควรแสดงเนอหา หลกการ ทฤษฎทเกยวของ การทบทวน

เอกสารทนำไปสวตถประสงคของรายงาน

เนอเรอง : เปนรายงานทเกยวของกบกรณทศกษา เชน ขอมลสวน

ตวของตวอยาง สภาพปญหาทเกดขน การสบคนหาสาเหตของปญหา การดำเนนการแกไข (ถา

ม) และผลของการแกปญหา (ถาม)


และขอเสนอแนะ

เอกสารอางอง หรอ บรรณานกรม

4.3.3.2 กรณศกษาทางสตวแพทย เชน การรายงานสตวปวยจำนวนนอยราย

ซงควรจะเปนการปวยจากโรคทพบยาก (rare disease) หรอการปวยทพบหรอแสดงอาการใหม

ซงไมแนใจวาการปวยเปนไปตามกฎเกณฑทมอยเดมหรอไม จงทำการสบคนรายละเอยดเฉพาะ

ราย เฉพาะโรค ไมมการใชสถตทดสอบ หวขอทควรรายงาน ไดแก

ชอเรอง

คำนำ : แสดงวตถประสงคของรายงาน




เนอเรอง : เปนรายงานทเกยวของกยกรณทศกษา เชน

อาการทางคลนก (clinical sign) และระดบความรนแรงของ

การเจบปวย

การสบคนสภาพการเลยงดสตวและวธการนำสตวปวยมาสง

การตรวจอาการภายนอก หรอ การวนจฉยโรค

การทดสอบโดยหองปฏบตการณ

วธการรกษา และผลการรกษา

การชนสตรซาก (กรณสตวตาย)

การสบคนหาสาเหตของปญหา จากการทบทวนเอกสารท

เกยวของเพอนำไปสขอสรป


ผลกระทบทจะเกดกบประชากรของตวอยาง และขอเสนอแนะหากมผพบกรณเดยวกนน

เอกสารอางอง หรอ บรรณานกรม

4.3.4. คมอการปฏบตงาน

เปนคำแนะนำแกผทปฏบตงานในหนาทนนใหสามารถปฏบตงานไดอยาง

ถกตอง โครงสรางควรประกอบดวยหวขอตางๆ ดงน

ชอเรอง

คำนำ : ควรแสดงวตถประสงค กลมเปาหมายทจะใชประโยชน

เนอเรอง : ควรประกอบดวย

กระบวนการปฏบตงานทคมอจะกลาวถง แสดงขนตอนการปฏบตตงแต

เรมตนถงสนสดตามลำดบ ควรแสดงแผนภมสายงาน (flow chart) ประกอบดวย

ระบปจจยนำเขา (input) ทใช เชน วสด ครภณฑ แสดงคณภาพดวย

แสดงวธการปฏบตงานในแตละขนตอนโดยละเอยดจนผอานสามารถ

ปฏบตตามได ควรแสดงภาพประกอบดวย

หากมกฎระเบยบ หรอระบบควบคมคณภาพ (quality control) มา

เกยวของควรแสดงไวเฉพาะสวนทเกยวของ

หากตองใชเอกสารประกอบการปฏบตงานจะตองระบชอเอกสาร และ

หนาทใชมาอางอง

ระบหากมการใชเครองมอเชน คอมพวเตอร ซอฟตแวรประยกต

(application software)

ระบผลผลต (output) ทไดรบเมอสนสดกระบวนการปฏบตงาน อาจอยใน

รปของชนงาน รายงาน บรการ ทงเชงปรมาณและคณภาพ

เอกสารอางอง : หากในเนอหาไมมการอางองโดยตรง อาจใชคำวา “บรรณานกรม”

หรอในภาษาองกฤษคอ “Bibliography” แทน หมายถง รายการเอกสารทใชในการเรยบเรยงโดย

สงเขป ไมมการอางองโดยตรง




4.3.5. คำแนะนำเกษตรกร

นำการเขยนคมอปฏบตงานไปปรบใชได ควรระบชอผเขยน ป พ.ศ. ทเขยน

หนวยงานทจดพมพเผยแพรตามระบบหนงสอทวไป เพอประโยชนในการมผนำไปอางอง และ

จะเปนประโยชนตอผเขยนในการใชเปนผลงานปรบวฒตามสายงานอกดวย

4.4 คำแนะนำในการเขยนรายงานผลการวจยและวชาการ

การเขยนรายงานเปนขนตอนหนงทสำคญมากในการทำงานวจยและวชาการ จดมงหมาย

ของการเขยนเพอบอกถงสงทไดศกษาคนควา ดำเนนการ และขอคนพบทได ผวจยจะตองใช

ความสามารถในการเขยนเพออธบายรายละเอยดทงหมดอยางตอเนอง และใหผอานไดเขาใจ

และรเรองโดยตลอด ทงน ตองอาศยทกษะดานการเขยนและความสามารถในการใชภาษา

ประกอบกบการยดถอรปแบบของการนำเสนอรายงานผลการวจยและวชาการตามทหนวยงาน

ไดกำหนดไว บางครงพบวาผลงานวจยนนมคณคามาก แตคณภาพการเขยนรายงานไมดพอ

ขาดความชดเจนและใชภาษากำกวม ทำใหมองเหนการวจยในเรองนนเปนสงทไมมคณคา

ซงเปนเรองทนาเสยดายอยางยง

การเขยนรายงานผลการวจยใหมคณภาพจะชวยใหเปนทนาสนใจ มผตองการนำไปใช

อางองหรอตพมพเผยแพร และนำไปใชประโยชนไดมากยงขน คำแนะนำโดยทวไปในการเขยนม

ดงน

1) ไมควรเขยนยดยาว เยนเยอ บางรายงานมกมขอมลมากไป เขยนวกวนไปมา และ

เขาใจไดยาก

2) ควรใชคำงายๆ และประโยคสนๆ เพอความเขาใจถกตอง ไมควรใชคำทมความหมาย

หลายแงหรอคำแสลง เพราะการเขยนรายงานการวจยและวชาการเปนการบรรยายหรออธบาย

ขอเทจจรงทไดจากการศกษาคนควา มากกวาจะเปนการโนมนาวใจใหผอานเกดความเชอหรอ

เลอมใส เชน การเขยนเรองหรอเขยนเรยงความทวๆไป

3) เมอเขยนเสรจเรยบรอยแลว ควรจะไดมเวลาอานทบทวนและเกลาสำนวนอกสกครง

หนงกอนเผยแพร ถาเปนไปไดควรสงใหผมความรในเรองนนไดอานกอน กจะชวยลดขอ

บกพรองลงไดมากขน

4.4.1 ชอเรอง (title) ชอผเขยน (authors) และหนวยงานทสงกด

ชอเรอง เปนสงแรกทนกวจยตองคำนงถง ควรเขยนใหสนกะทดรดทสดทจะ

สามารถอธบายเนอหาทงหมดทตามมาไดเปนอยางด ควรรวมถงแนวทางการศกษาและเทคนค

ของการทดลอง

การเขยนชอผทำการวจย ใหเขยนเฉพาะชอและ ชอสกลเทานน ไมตองม

สรรพนามนำหนาชอ เชน นาย นาง นางสาว ศาสตราจารย ดร. คณหญง ฯลฯ

ชอหนวยงานทสงกด ควรระบใหชดเจนพอทผสนใจจะสามารถตดตอได เชน

กลมวจยพชอาหารสตว กองอาหารสตว กรมปศสตว e-mail : [email protected] โดยใหระบ

ไวในเชงอรรถ (footnote) โดยใหใชระบบเลขบน เปนตวระบในเชงอรรถ




กรณทมผรวมทำการวจยหลายคน กระบทงชอ สกล และชอหนวยงานทสงกดให

ครบทกคน ผวจยทอยหนวยงานเดยวกนใหใชตวยก (super script) เดยวกน

4.4.2. บทคดยอ (abstracts)

เปนการสรปยอเคาโครงของงานวจยทงหมด ซงครอบคลมวตถประสงค ขอบเขต

วธการดำเนนงานวจยและผลการวจย ขอสรปประเดนสำคญจากผลทไดรบ แตละเนอหาควร

เขยนสรปเพยงหนงหรอสองประโยค เพอใหผอานทราบเพยงคราวๆ กอนวาสงทจะอานตอไป

เกยวกบอะไรและผลเปนอยางไร หากตองการทราบรายละเอยดอนๆ กสามารถอานเรองเตมได

บทคดยอจะอยตอจากชอเรอง จงไมควรเสยพนทโดยเขยนเนอหาซำกบชอเรอง

อาจถอวาชอเรองเปนประโยคแรกของบทคดยอ แลวในบทคดยอกเขยนขยายชอเรอง โดยม

เนอหาสนสดในตวบทคดยอเอง

เนอหาของบทคดยอจะชกนำใหผอานเกดความสนใจทจะยอมเสยเวลาอานตว

เนอหาตอไป ไมควรมรายละเอยดมาก ปกตไมควรเกน 2 ยอหนา เพราะหากยาวมากในกรณทม

ผนำบทคดยอไปเผยแพรตอจะตดออกเอาเองโดยไมมความรเพยงพอในประเดนสำคญ จะทำให

อานไมรเรอง

ขอมลทสำคญเชน คาเฉลย คารวม และนยสำคญของความแตกตางทางสถตจะ

ตองถกตอง ไมตองเขยนอางองตารางหรอแผนภมในเนอหาอก ไมควรใชตวยอนอกจากจะมการ

ใชซำหลายๆ ครง ในบทคดยอนและไมควรมการอางองใดๆ

การเขยนบทคดยอภาษาองกฤษ (abstract) เปนปญหาของนกวจยไทยบางคน

อาจตองขอใหผทมความรภาษาองกฤษดชวยแกไขให แตหากเขยนบทคดยอภาษาไทยไมชดเจน

แลวกยากทผอนจะเขยน abstract โดยดจากเฉพาะบทคดยอภาษาไทยไดนอกจากจะตอง

กลบไปดเนอเรอง ทำใหเสยเวลา

4.4.3. คำสำคญ (keywords)

คอ คำตางๆ ทตองการใหโปรแกรมคนหา (search engine) ตรวจพบในอนเทอรเนต

ระบบการสบคนหาเอกสารปจจบนระบใหกำหนด คำสำคญ (keywords) ไวตอจากบทคดยอของ

รายงานผลงานวจย โดยทวไปจะใชประมาณ 3 ถง 6 คำ

4.4.4. คำนำ (introduction)

คำนำ จะเปนการกลาวถงความเปนมาและความสำคญของปญหา วตถประสงค

และขอบเขตของการศกษา วธดำเนนการศกษา และประโยชนทจะไดรบจากการศกษา บทนำท

ดไมควรยาวหรอสนเกนไป ควรเปนขอเขยนทอานเขาใจงาย ไมวาผอานจะอยในสาขาวชานน

โดยตรงหรอไมกตาม คำนำไมควรกวางเกนไปจนไมอาจคาดเดาไดวาเรองทจะดำเนนตอไปนนม

รายละเอยดอยางใดแน ไมควรบรรจรายละเอยดอนๆ ทไมเกยวกบเนอเรอง ควรอางองเฉพาะ

เอกสารทนำไปสการตงสมมตฐานเทานน สวนใหญมกเขาใจผดวารายงานการวจยเปนเชนเดยว

กบการทบทวนเอกสารในวทยานพนธ จงแสดงเอกสารอางองทเกยวของกบสาขาวชาการน

มากมาย และไมควรนำเอาผลงานวจยในเนอเรองมาเขยน คำนำในบทความวจยทวๆ ไปจะม

ประมาณ 70-100 คำ (ไพศาล,2539)




คำนำ มวตถประสงคเพอนำใหผอานเหนวารายงานทกำลงจะอานตอไปมคณคา

สมควรแกการอาน จงควรบอกวาปญหานมความสำคญอยางไรจงตองทำการวจย มขอเทจจรงท

เกยวของอะไรบาง แลวประเดนสำคญหรอสมมตฐานทตงไวเพอศกษาครงนคออะไร

ประเดนทควรแสดงในคำนำ ไดแก

สภาพปญหาและความสำคญของปญหา

การทบทวนเอกสารวาไดมการศกษาวจยมาแลวอยางไร

แสดงวาปญหาทยงคงอยคออะไร

วตถประสงคและสมมตฐานของการวจย

ผลกระทบทคาดวาจะไดรบหากสามารถแกปญหาได

เนอหาในหวขอตางๆจากคำนำเปนตนไปจงควรเสนอแตสงทเกยวกบการ

ทดสอบสมมตฐานและการใชประโยชนจากผลการวจยเทานน

สำหรบการเขยนวตถประสงค (objective) เปนสวนทแสดงเปาหมายของการ

วจยเพอใหทราบวาการวจยครงนตองการทราบในเรองใด โดยปกตจะวางไวในตอนสดทายของ

บทนำ และการเขยนวตถประสงคควรตงใหสอดคลองกบปญหาทจะศกษา

4.4.5. อปกรณและวธการทดลอง (materials and methods)

เปนตอนทกลาวถงสงทใชในการทดลอง และวธการทดลอง ควรกลาวถงวธ

ดำเนนการศกษาโดยละเอยดวามขนตอนในการศกษาอยางไรบาง แตละขนตอนใชเอกสาร

ขอมล หรอเครองมอประเภทใด ชนดใด ไดมาอยางไร โดยวธการใด ควรใหมขอความ

รายละเอยดพอทนกวจยคนอนๆ ทอยในสายงานเดยวกน จะสามารถนำไปทำการทดลองซำได

เรองของวธการนน ผเขยนตองบรรยายการทดลอง วธการสงเกต หรอวธการ

อนๆ ททำใหไดขอมลมา โดยอธบายทงในดานการออกแบบ การวางแผนการทดลอง การบนทก

เกบขอมล และการวเคราะหทางสถต

4.4.6. ผลการศกษาและวจารณ (results and discussion)

ผลการศกษาหรอผลการทดลอง เปนสวนทสำคญทสดของงานวจยเพราะ

เปนการรายงานเนอหาผลการวจยทไดรบ ดงนนจะตองระมดระวงในการเขยน คอใหสามารถ

แสดงผลทกแงมมใหครบและใหชดเจน เปนการเสนอผลของการศกษาหรอการทดลอง โดยผเขยน

ควรจำแนกจดหมวดหมและวเคราะห เพอใหสามารถตความหมายและวจารณไดสะดวก

ควรใหสมพนธกบเนอหาทไดแจงไวในวตถประสงค โดยควรนำเสนอในรปแบบถอยคำ ตาราง

ขอมล กราฟ และแผนภม หรอรปภาพ มการอธบายประกอบและการตความผลทดลองทได

การวจารณผล หลกสำคญคอการวเคราะหแงมมของการทดลองทไดรบวาให

คำตอบตามวตถประสงคของการทดลองหรอไม เปนการใหเหตผลทางวทยาศาสตรแกขอมล

ผเขยนควรแยกเอาผลทไดมาจากการทดลองมาวจารณ ควรอางองถงผลตางๆ เหลานนตามท

ปรากฏในตาราง แผนภม หรอรปภาพ การวจารณทดควรยดหลกตอไปน

1) เพอใหผอานคลอยตามถงความสมพนธของหลกการหรอกฎเกณฑ ท

แสดงออกมาจากผลการทดลอง




2) เพอชแนะใหผอานเหนความสำคญของผลการทดลองนทไปสนบสนนหรอ

คดคานสมมตฐานหรอทฤษฎทมผเคยเสนอมากอน

3) เพอเปรยบเทยบผลการทดลองและการตความหมายของผอน โดยพยายาม

เนนถงปญหาหรอขอโตแยงในสาระสำคญของเรอง

4) เพอสรปสาระสำคญและประจกษพยานของผลการทดลอง

5) เพอชใหเหนขอดขอเสยของวสดอปกรณและวธการทใช

6) เพอเสนอแนะความคดเหนใหมๆ ทไดจากการทดลองน สำหรบการทดลอง

ในอนาคต

7) เพอชใหเหนถงปญหาและอปสรรคทเกดขนในการทดลองน

8) เพอชใหเหนแนวทางนำผลไปใชใหเกดประโยชน

การวจารณผลการวจยและการวเคราะหเปรยบเทยบกบผลการวจยทำนอง

เดยวกนของนกวจยอนทไดทำมาแลว เพอใหผอานคลอยตามความสมพนธหรอหลกการทเปน

ผลจากการทดลอง ซงอาจสนบสนนหรอคดคานผลการวจยหรอทฤษฎทมผเสนอมากอน

ในหวขอนบางแหงแยกออกจากกนเปนหวขอ ผลการทดลอง (results) กบ

บทวจารณ (discussion) แตสวนใหญรวมผลกบการวจารณไวดวยกน เพราะการแยกหวขอกน

เมอถงหวขอบทวจารณอาจตองกลบมาเขยนเนอหาซำกบทเขยนในหวขอผลการทดลองอก

ในคมอนจงกำหนดใหใชแบบรวมกน

4.4.6.1 สงทจะเสนอ ควรนำสมมตฐานจากบทนำมาเปนแนวทาง และเสนอ

เฉพาะสงทจะทดสอบสมมตฐาน หากคดวาจำเปนตองนำเสนอสงทนอกเหนอจากนกไมควรใช

เนอทมากนก เพราะอาจทำใหตวเองหรอผอานหลงทางหรอหลงประเดนไป

การทำเชนนอาจตองมการตดสงตางๆ ออกไปอยางมาก ผศกษาวจย

อาจรสกเสยดายสงทลงทนลงแรงคนความา แตผอานไมไดสนใจวาผศกษาวจยไดทำงานมา

อยางยากลำบากเพยงใดการนำเสนอขอมลตางๆมากมาย กลบอาจทำใหคดวาไมรจกการจบ

ประเดนทสำคญ ดงนนขอมลทไมเกยวของกบการทดสอบสมมตฐานครงนหากตองการเผยแพร

ควรนำไปเขยนเปนเรองใหม

4.4.6.2 วธการนำเสนอ ควรลำดบขนตอนตามความสำคญ ใชถอยคำชดเจน

อาจตองปรบแตง ขอมลใหเขาใจงายขน นำผลการวเคราะหทางสถตมาแสดงเปนตารางแบบ

งายๆ อาจลองจดทำหลายๆ รปแบบ แลวเลอกแบบทเขาใจงายทสดโดยไมเสยประเดนสำคญไป

ในขณะเดยวกนกเรมวางประเดนทจะนำไปสการวจารณพรอมกนไปดวย เนอหาในรายงานตอง

สมพนธกบวตถประสงคเสมอ

ตารางและแผนภมทแสดงตวเลขและขอความตางๆ ทสำคญไดอยาง

ถกตองและงายตอการตความหมายจะชวยใหการจดลำดบเนอหาไดงายขน เมอถงการวจารณ

ผลจงเพยงแตระบบางสวนในตารางและแผนภมกทำใหผอานเขาใจไดตลอด ทงยงสามารถ

ประหยดการเขยนแบบบรรยายไดมาก

เนอความทแสดงผลการทดลองไมตองกลาวถงขอมลทกตวทปรากฏใน

ตาราง ควรแสดงเฉพาะขอมลทเปนประเดนสำคญทจะถกนำไปวจารณ และตวเนอความกกลาว




โยงเฉพาะขอมลทสำคญของตาราง เชนอาจกลาววา “ตารางท 1 แสดงใหเหนวานำหนกหยานม

ของโคบราหมนสงกวาของโคพนเมอง” แทนทจะกลาวเพยงวา “ผลการศกษาตามตารางท 1”

เนอความทมความสมพนธกบตารางควรเขยนไวในหนาเดยวกนหรอใน

ตำแหนงทมความสมพนธกน ไมควรใหอยในตำแหนงทจะทำใหผอานเกดความสบสน

4.4.6.3 การใชตาราง หากมขอมลมากกวาสองสามตวกควรเสนอเปนตาราง

โดยตวเนอความและตารางควรสมพนธแตไมซำซอนกน เมออานเฉพาะตวเนอความแลวควร

สามารถเขาใจไดโดยไมจำเปนตองอานตาราง ขอมลในตารางกควรทำใหเขาใจไดโดยไมตองอาน

เนอความ

ตารางทดมกจะแสดงความสมพนธอยางงายๆระหวางสงทนำมาแสดง

ในแนวนอน (row) และสดมภ (column) โดยใชขอความทสำคญและสนกระชบ การแสดงขอมล

มากเกนไปทำใหความสำคญของตารางดอยลง จงควรแยกเปนหลายตารางจะเหมาะสมกวา

ตารางทมความยาวเกนกวาครงหนากระดาษอาจใหหนานนทงหนาม

เฉพาะตารางนน หรอหากสามารถเขยนขอความอนไดกเขยนตอไดโดยเวนระยะหางพอสมควร

ตารางเดยวกนไมควรแยกอยคนละหนากระดาษเพราะจะทำใหขาด

ความตอเนอง ตารางทยาวเกนกวาจะจบในหนาเดยวกน บนหวตารางในหนาตอไปควรเขยน

คำวา “ตอ” ไวดวย เชน ตารางท 1 (ตอ) สวนชอตารางไมจำเปนตองเขยนซำอก แตหวขอ

ของแถวและสดมภตองเขยนซำอกเหมอนกบในหนาแรก

ตารางควรมเลขทและชอกำกบเพอจะอางถงไดถกตอง การใหเลขท

ตารางควรใหตอเนองกนตงแตตน ชอตารางควรจะสนและชดเจนเปนการระบความสมพนธของ

ขอมลทนำเสนอ

คำแนะนำในการเขยนตารางใหเขาใจงายมดงน

1) ขอความในหวแถวและสดมภควรสอความหมายไดชดเจน ในตวตารางควร

แสดงแตตวเลข กรณทหนวยวดเหมอนกนหมดทงตาราง หรอ ทงแถว หรอ ทงสดมภ กควร

แสดงหนวยไวทชอ ตาราง หวแถว หรอ หวสดมภนน

2) หนวยทเปนรอยละหรอเปอรเซนต (%) ควรระบใหชดเจนวาเปนรอยละจาก

ผลรวมตามแถวหรอตามสดมภ หากผลรวมไมเปน 100% กตองแสดงใหทราบดวยวารอยละ

ดงกลาวหมายถงอะไรแน

หากบางตวเลขในตารางมหนวยตางจากขอมลอนกใหระบไวทเชงอรรถ

(footnote) ใตตาราง ซงเปนทใชอธบาย อกษรยอ สญลกษณการอางองและอธบายระดบ

นยสำคญของผลการทดสอบทางสถต

3) เสนตารางนยมขดเฉพาะเสนคนระหวางแถว ไมนยมใชเสนคนระหวาง

คอลมน นอกจากหากไมใชแลวจะทำใหเกดความสบสน

4) ขนาดของตารางไมควรเกนแนวกนหนากระดาษ ถาตารางมขนาดใหญเกน

ควรพยายามลดขนาดเชนใชขนาดชดอกษรเลกลง แตตองใหชดเจนพอทจะอานไดงาย ตวเลข




จำนวนหลายหลกมากกควรตดจำนวนศนยออกบาง บอกหนวยเปนจำนวน พน ลาน พนลาน

หรออนๆ แทน

5) การเรยงขอมลในตารางควรเรยงตามความสมพนธหรอเรยงตามความถจาก

มากไปนอยหรอนอยไปมาก จะชวยใหเหนการเปรยบเทยบชดเจนและรวดเรวขน

4.4.6.4 การใชแผนภม (chart) กราฟ (graph) และ ภาพ ชวยใหผอานเหน

ความสำคญตางๆ ไดชดเจนขน และชวยใหเหนความสมพนธระหวางสวนตางๆ โดยไมตอง

บรรยายมาก

1) แผนภม ทนยมใชไดแก

ก. แผนภมรปวงกลม (pie chart หรอ sector chart) เหมาะทจะใช

แสดงขอมลทไมตอเนองดวยการแบงสวนของวงกลมตามขนาดของขอมล โดยคดเทยบ

100 เปอรเซนต เทากบ 360 องศา ดงนน ขอมลทเทยบไดเทากบ 10 เปอรเซนต กมขนาดเทากบ

36 องศา ถาขอมลไมเปนเปอรเซนตกตองแปลงใหเปนเปอรเซนตกอน แลวคดเทยบเปนจำนวน

องศา เมอแบงสวนวงกลมแลวกระบายสหรอทำเครองหมายในแตละสวนตางๆ กน กรณท

จำแนกขอมลใหเปนประเภทตางๆ มากอาจทำใหเหนความแตกตางไมชดเจน

ข. แผนภมแทง (bar chart) เหมาะกบขอมลทไมตอเนองเชน

เดยวกนแตไดผลดกวาภาพวงกลม การสรางทำไดหลายแบบ แตตองยดหลกใหเขาใจงายและได

ความหมาย แผนภมแทงเขยนไดทงในแนวดงและแนวนอน โดยใชความยาวของแทงแทนขนาด

ของขอมล แตละแทงจะมความกวางเทากน

ค. ฮสโทรแกรม (histogram) ใชแสดงขอมลทตอเนองไดในกรณท

ไดจดขอมลเปนการแจกแจงความถตามชวงคาสงเกตทได ไมนยมจดชวงใหเปนทศนยม ควรจด

ใหเปนคาลงตวหรอปดคาทศนยมใหเปนจำนวนเตม

ง. แผนภมสายงาน (flow chart) เปนการแสดงกระบวนการตาม

ขนตอนตางๆ โดยควรเรมจากบนลงลาง หรอจากซายไปขวา

จ. แผนภมองคการ (organization chart) ใชในการแสดงความ

สมพนธของระบบบรหารโดยมเสนลากเชอมโยงระหวางตำแหนงตางๆ ทสมพนธกน ถาเปน

ความสมพนธทางตรงกใชเสนหนก และถาเปนความสมพนธทางออมกใชเสนไขปลา หรออาจ

แสดงขนตอนการปฏบตงานเชนเดยวกบแผนภมสายงาน

การใชแผนภมควรใชเทาทจำเปนจรงๆ การใชแผนภมจำนวนมาก

เกนไปจะดงดดความสนใจไดนอยลง การอางถงแผนภม ควรระบวา รปท ภาพท หรอแผนภมท

การเขยนชอของแผนภมนยมเขยนไวขางลางแผนภม

2) กราฟ ทำใหเหนความแตกตางไดดกวาการนำเสนอดวยคำบรรยาย

หรอตาราง โดยเฉพาะการเปลยนแปลงตามเวลาทแสดงเกยวกบแนวโนม (trend) หรอการ

เปลยนแปลงในภาพรวม เชน การเปลยนแปลงของนำหนกในแตละเดอน แตกราฟกใหความ

ละเอยดไดนอยกวาตาราง หากเปนการแสดงขอมลเพอการทดสอบสมมตฐานการใชตาราง

เหมาะสมกวา หากใชประกอบกนทงสองอยางกไมควรแสดงสงทซำกน




กราฟเสน (line graph) ใชแสดงความสมพนธการเปลยนแปลงระหวาง

ตวแปรในแกนตงและแกนนอน ปกตใชแกนนอนสำหรบตวแปรตน และใชแกนตงสำหรบตวแปร

ตาม จดตดระหวางแกนควรเรมจากคา 0 หากจดทเสนกราฟตดกบแกนหางจากคา 0 มากๆ

กใชเสนคตดขวาง (jagged line) แกนตงชวย

3) ภาพ เชน แผนท (map) และแผนภาพ (diagram) ใชในกรณทการ

กำหนดตำแหนงของขอมลมสวนสำคญ เครองหมายทใชอาจเปนจดวงกลม ตวอกษร หรอ

ระบายสพนทใหตางกน ตองระบไวดวยวา เครองหมายอะไรแทนตวแปรอะไร

4) การแสดงคาสถตพรรณนา (descriptive statistics) สวนใหญเปน

คาเฉลย (mean) เชน 12.6 ± 1.3 ควรระบวา ± 1.3 หมายถงคาเบยงเบนมาตรฐาน (standard

deviation ยอเปน SD ) หรอวาเปนคาคลาดเคลอนมาตรฐาน (standard error ยอเปน SE)

5) การแสดงผลการทดสอบคาสถต การวเคราะหโดยใชโปรแกรม

คอมพวเตอร เชน โปรแกรมเอกเซล (excel) จะใหคาความนาจะเปน (probability) ของการ

ทดสอบเปนคา p-value สวนโปรแกรม SAS แสดงเปนคา Prob>ITI โดย T เปนคาสถตทดสอบ

และโปรแกรม SPSS แสดงคาเปน Sig. คาดงกลาวใชเปรยบเทยบกบระดบนยสำคญท 0.05

และ 0.01 ไดเลย

การเขยนในเนอความเพอแสดงความแตกตางของคาเฉลย ควรเขยนให

ชดเจนวากลมใดมากหรอนอยกวาอยางมนยสำคญ จะชดเจนกวาเขยนเพยงแตวา “คาเฉลยของทง

2 กลมแตกตางกนอยางมนยสำคญ” อาจทำใหผอานตองกลบไปหาวากลมใดมากหรอนอยกวา

การแสดงระดบนยสำคญความแตกตางในตาราง หากไมแตกตาง (non

significant คอ P>0.05) เขยนสญลกษณเปน ns เปนตวยกทายตวเลขขอมล เชน 15.20ns หาก

แตกตางทระดบ 0.05 เรยกวาแตกตางอยางมนยสำคญ (significant difference คอ P<0.05) ใช

สญลกษณตวยก * เชน 20.23* สวนทระดบ 0.01 เรยกวาแตกตางอยางมนยสำคญยง (highly

significant difference คอ P<0.01) ใชสญลกษณตวยก ** เชน 22.00** แลวอธบายทเชงอรรถ

ใตตาราง

สงทหลกเลยงไมได ไดแก การอางอง (citation) งานของผอนมา

เปรยบเทยบเพอนำไปสขอสรปเปนหลกการใหม แตกไมไดหมายความวาจำเปนตองอางทก

ประเดน ควรอางเฉพาะทเกยวของกบเนอหาสำคญเทานน ขอความทอางควรมเนอหาตรงกบท

ผถกอางกลาวไว ในขณะทเขยนจงควรมเอกสารหรอสำเนาผลงานดงกลาวไวจะทำใหสามารถ

ตรวจสอบความถกตองได และตองตรวจสอบวาไดแสดงผถกอางไวในรายการเอกสารอางอง

ทายรายงาน และปทอางถกตอง

สงทใชอางควรเปนเอกสาร (paper) การอางแบบตดตอสวนตว

(personal contact) ถาไมจำเปนกไมควรใช ขอมลทางอนเทอรเนต (internet) กนำมาใชอางองได

4.4.7. สรปผลการวจย (conclusion)

เปนการสรปสาระสำคญวาผลการวจยวาบรรลวตถประสงคหรอไม นยมแยก

เปนขอๆ เพอใหเขาใจชดเจน และควรพยายามสรปใหเหนวาบรรลวตถประสงคเพยงใด ได

ประโยชนหรอสามารถนำไปปรบใชไดอยางไร




การสรปควรชใหชดเจนตามผลการทดลอง เชน หากพบวาการใหแมโคทเลยง

ในแปลงหญาไดกนหญาแหงแลวทำใหมไขมนนมสงขนจรง กตองสรปอยางมนใจวา “การทดลอง

ครงนแสดงใหเหนวาการใหแมโคทเลยงปลอยในแปลงหญาไดกนหญาแหงทำใหมไขมนนมสง

ขน” หากกลาวแตเพยงวา “ผลการศกษาครงนมความเปนไปไดวาการใหหญาแหงอาจทำใหแม

โคไขมนนมสงขน” กแสดงวาผวจยไมเชอถอขอเทจจรงทไดจากการทดลอง แตหากผลการ

ทดลองไมแสดงวามความแตกตางกนอยางชดเจนทอาจเนองมาจากความคลาดเคลอนจาก

ปจจยบางอยาง กตองสรปโดยแสดงเงอนไขดงกลาวไวดวย

4.4.8. ขอเสนอแนะ (suggestion)

เปนการเสนอใหนำผลงานวจยไปใชประโยชน (application) เปนสงทแสดงให

เหนความสำคญของรายงานอกประการหนง ขอเสนอแนะควรมหลายทางเลอกโดยนำเสนอเปน

ขอๆ จำแนกไดเปน 2 ลกษณะคอ

4.4.8.1 ขอเสนอแนะในการนำผลการวจยไปใชงาน เปนขอเสนอแนะทตอง

เขยนใหเหนเปนรปธรรมวาใครหรอหนวยงานใด ควรทำอะไร คำนงถงสงใดบาง ควรปรบปรง

พฒนาอยางไร เปนตน และควรแสดงผลกระทบจากการนำไปใชดวย ไดแก หากนำสงทคนพบ

ซงเปนผลผลตของการวจยไปใชเปนผลลพธแลวจะเกดผลกระทบอยางไรบาง ทงในเชงปรมาณ

และคณภาพ เชน ประมาณวาหากใหกนหญาแหงแลวแมโคแตละตวจะใหนมเพมขนเทาใด คด

เปนปรมาณรวมตามจำนวนแมโคในประชากรนเทาใด คดเปนมลคาทงหมดเทาใด เปนตน

4.4.8.2 ขอเสนอแนะเพอการวจยตอไป เปนการแนะนำผทมความสนใจทจะ

ทำวจยในประเดนทเกยวของกบงานวจยเรองน วาสามารถจะเลอกศกษาในประเดนใดเพมเตม

ไดอก อาจเสนอใหมการวจยตอเนองจากเรองน เพอใหงานวจยมความชดเจนมากขนหรอครบ

วงจรททำใหสามารถนำไปใชใหเกดเปนผลลพธได หรอใหปรบเปลยนบางประการเพอใหงาน

วจยเรองตอไปมความครอบคลมมากยงขน เชน ทดลองเปลยนตวแปรทจะนำมาศกษา หรอ

เปลยนขอบเขตของการวจยใหม เปนตน

ผวจยจะตองคำนงถงเสมอวาขอเสนอแนะทเขยนตองเปนสาระทเกดขนจากผล

การวจย ไมใชขอคดเหนสวนตวหรอความรสกของผวจยโดยไมมหลกฐานหรอความเปนจรง

รองรบ และขอเสนอแนะควรเปนเรองใหม ไมใชเรองทรและปฏบตกนอยแลว รวมทงเปนขอ

เสนอแนะทปฏบตได บางหนวยงาน กำหนดใหผวจยเขยน

4.4.9. กตตกรรมประกาศ หรอ คำขอบคณ หรอคำนยม (acknowledgements)

เปนการแสดงความขอบคณตอผทใหความชวยเหลอทางดานเทคนค คำแนะนำ

หรอใหเงนสนบสนนการวจย ควรใชถอยคำงายๆทไมกระทบกระเทอนความรสกทไมดของผถก

อาง แตกไมควรสรรเสรญมากเกนไป และไมควรใชถอยคำในแงทวาผไดรบการขอบคณเหนดวย

กบผลงานวจยครงนเพราะอาจไมเปนเชนนนกได ดงนนจงควรใหผทไดรบการขอบคณดรายงาน

ทเขยนนกอนเผยแพรดวย เพราะหากรายงานนไมมคณภาพดพอ ผอานจะเขาใจวาผถก

ขอบคณเหนชอบกบรายงานนดวยแลว แสดงวาผถกขอบคณไมมคณภาพเชนเดยวกน




4.4.10. เอกสารอางอง (references หรอ literature cited)

หมายถงเอกสารตางๆ ทผเขยนนำมาใชอางองไวในเนอเรอง ไดแก รายชอ

หนงสอบทความ วารสาร สงตพมพและไมตพมพชนดตางๆ ทใชอางองถงในการจดทำรายงาน

ผลงานวจยและวชาการดงกลาว เพอแสดงใหเหนวาผทำการทดลองไดคนควาเอกสารมากอน

แลววาเรองดงกลาวนนมผใดทำการทดลองมากอนแลวบาง ไดผลเปนประการใด มขอเสนอแนะ

สำหรบการทดลองตอไปอยางไร มการตความหมายของผลการทดลองประการใด มการตง

สมมตฐานหรอทฤษฎอะไรไวบาง รายการทจะอยในเอกสารอางองตองมเฉพาะเอกสารทถกอาง

ในเนอหาของรายงานเทานน สำหรบวธการเขยนเอกสารอางองจะไดกลาวในขอตอๆไป

4.4.11. ภาคผนวก (appendixes)

เปนรายละเอยดปลกยอยทสำคญแตไมสามารถจะนำไปไวในสวนเนอหาของ

รายงานได เพราะจะทำใหเกดปญหาในการดำเนนเรอง เนองจากมเนอหามากเกนไป ดงนนจง

นำมาไวทสวนสดทายของรายงาน ซงอาจจะมหรอไมมกได

ภาคผนวกสวนใหญจะเปนตารางทแสดงขอมลเพมเตม แบบสอบถาม

รายละเอยดวธการบางอยาง ภาพ จดหมาย วธการคำนวณ ตวอยางเครองมอในการวจย

เนอหาวชา หรอขอมลอนๆ ทเกยวของกบการวจยทผอานควรทราบ

รายงานทลงในวารสารทวไปมกไมมสวนน เพราะจะทำใหมจำนวนหนามาก

เกนไป นอกจากจะเปนวารสารเฉพาะสาขาวชาการหรอการเขยนรายงานผลการศกษาอยาง

ละเอยดทมวตถประสงคโดยเฉพาะ

หนาแรกของภาคผนวกใหขนหนาใหมมคำวา ภาคผนวก อยกงกลางหนา

กระดาษ ในกรณทมหลายภาคผนวก ใหใชเปน ภาคผนวก ก ภาคผนวก ข ภาคผนวก ค ….

แตละภาคผนวกใหขนหนาใหม (ไมนบเลขหนา)

4.5 ขนตอนการเขยน

ผทเรมเขยนครงแรกมกไมรวาจะเรมอยางไร ไมแนใจวาสงทคนพบและทคนความาจะ

เพยงพอหรอไม คำแนะนำคอ ใหตระหนกวาเนอหาสำคญของรายงานผลงานวจยและวชาการ

ไมมอะไรมากหรอนอยไปกวาการเสนอวาสงทจะเขยนนนบรรลวตถประสงคหรอไม อยางไร โดย

แสดงสงทคนพบจากการศกษาวจยมายนยน ไมใชเปนเอกสารการสอนหรอเปนการปพนฐาน

ความรในดานนใหผอานเขาใจ รายงานจงควรนำเสนอเพยงสงทไดดำเนนการไปและผลงานของ

คนอนทตองการนำมาสนบสนนหรอเปนขอโตแยงกบสงทคนพบเทานน การเขาใจเชนนจะชวย

ใหตดสงอนๆ ทไมเกยวของออกไปได หรอไมจำเปนตองไปคนความาเพมเตม ขนตอนการเขยน

มคำแนะนำ ดงน

4.5.1 รางท 1 : ตะลยเขยน

ผเขยนครงแรกมกกลวเขยนผดพลาด จงลงเล ไมยอมลงมอเขยน วธการชวยให

เรมเขยนไดงายขนมดงน

1) กำหนดโครงสรางการเขยน (outline) ในรางครงแรกนใหนำหวขอตามรปแบบ




และสงทคนพบมาวางเปนโครงสรางกอน แลวนำขอความ ตาราง แผนภม กราฟ ฯลฯ ทคดวา

นาจะอยในหวขอนนมาวางไวโดยเฉพาะการพมพโดยคอมพวเตอรใหพมพไปกอน แลวใชวธการ

ตด (cut) และแปะ (paste) ลงในหวขอทคดวาใชไว

2) ตะลยเขยน จากสงทวางไว ใหเรยบเรยงเนอหาตามหวขอตางๆคราวๆไปกอน

ไมตองระมดระวงมากนก จะทำใหเขยนไมออก ผดถกคอยแกในภายหลง ยงไมตองตงชอเรอง

และการเขยนบทคดยอไปกอน เพราะเมอเขยนเนอหาของรายงานทงหมดจบแลวจะทำใหเหน

ประเดนสำคญๆ ชดเจนขน จะทำใหตงชอเรองและเขยนบทคดยอไดดกวาทจะเขยนในรางแรกน

4.5.2 รางท 2 : จดใหตรงประเดนตามหวขอ

นำรางแรกมาจดเนอหาใหตรงตามหวขอตามรปแบบ เรมจากบทนำกอน แลว

ปรบการเขยนจากรางแรกโดยใหการเขยนรายงานผลงานวจยนาอานเชนเดยวกบนยายนกสบ

เชน นกสบเชอรลอคโฮลม ทเรมตนเรองกจะมการพบศพ มตำรวจและนกสบมาเกบหลกฐานใน

ทเกดเหต อภปรายถกเถยงกนวาหลกฐานทพบแสดงเคาเงอนอะไรบางโดยอางองจาก

ประสบการณและเหตการณทเคยเกดขน แลวสรปประเดนทจะสบสวนตอไป จากนนจงแยกยาย

กนไปสบสวนหาหลกฐานมาสนบสนนประเดนตางๆจนไดตวฆาตกรในทสด

การเขยนรายงานผลงานวจยกควรมลกษณะคลายกน เรมตนจากสภาพปญหาท

เปนอย เราไดทำการศกษาคนควาวาปญหาดงกลาวมการศกษาวจยมาแลวอยางไร นำมาใชแก

ปญหานไดหรอไม หากแกไมไดกแสดงใหเหนวายงมประเดนอะไรทนาจะเปนสาเหตของปญหา

ซงกคอการตงสมมตฐาน (hypothesis) จากนนจงแสดงแผนแบบการวจยวาจะทำการทดสอบได

อยางไร แสดงวธเกบขอมล วเคราะหขอมลเพอใหเหนวาขอเทจจรง (fact) ทไดจากการศกษา

ทดลองคออะไร แลววจารณวาขอเทจจรงทคนพบเปรยบเทยบกบผลการศกษาวจยของคนอนท

ทำมากอนแลวสนบสนนหรอขดแยงกนอยางไร แลวนำขอเทจจรงดงกลาวมาสรปวาเปนไปตาม

สมมตฐานทตงไวหรอไม เปรยบดงวานกสบไดพบตวฆาตกรแลว จากนนจงเสนอแนะวาจะนำ

ผลงานวจยครงนไปใชแกปญหาดงกลาวไดอยางไร มเงอนไขอยางไร หากการวจยครงนยงแก

ปญหาไมได (หรอยงไมพบตวฆาตกร) กเสนอแนะวาควรจะทำอะไรตอไป

4.5.3 รางท 3 : รอยเรยงใหสอดคลอง

เนองจากเนอหาของรายงานมหลายหวขอ และขณะเขยนรางทแลวตองใชเวลา

นาน ดงนนเนอหาแตละหวขอจงอาจไมสอดคลองกน หากเปนไปไดควรทงระยะจากรางท 2

อยางนอยประมาณสองสามวนใหสมองปลอดโปรงกอน หลงจากนนหากพมพดวยคอมพวเตอร

ใหสงพมพลงกระดาษแลวจงหยบมาอานใหมแบบรวดเดยวจบเพอจะไดเหนความสอดคลองใน

ประเดนตางๆ

ขณะทอานหากเหนสงทอยากแกไขใหบนทกยอไวในเนอเรองกอน ไมควรแกไข

ทนท เมออานจบแลวขนตอไปควรตรวจดการเขยนซำดงน

1) การซำของเนอหาระหวางหวขอตางๆ เนอหาทซำกนมกพบระหวาง บทนำ

กบวสดอปกรณและวธการ บทนำกบการวจารณ และ ผลกบการวจารณ

การซำกนระหวางบทนำกบวสดอปกรณและวธการ เชน ในหวขอวสดอปกรณ




และวธการเขยนสงทบทนำไดกลาวไวแลวอก ในกรณนควรนำวธการดงกลาวไปไวในหวขอวสด

อปกรณและวธการแตเพยงแหงเดยว

การวจารณมกอางถงสงอางองในบทนำอก ในกรณนควรเพมเตมเนอหาการ

วจารณโดยไมตองทำใหพลกกลบมาอานบทนำ แตกไมไดหมายความวานำขอความในบทนำมา

เขยนซำในบทวจารณอก

ผลกบการวจารณ โดยเฉพาะหากเปนหวขอทแยกกนมกมปญหาการกลาวซำ

การวจารณควรอางถงตวเนอความทแสดงเปนผล หากการวจารณมการอางถงขอมลในตาราง

หรอภาพกควรกลบไปแกไขเนอความทแสดงผล โดยใหเสนอประเดนทจะถกวจารณนไวกอน

เพอทจะวจารณไดโดยไมตองกลบไปอานตารางและภาพอก

2) การซำระหวางยอหนาภายในหวขอ ตอไปตรวจดวาเนอหาของยอหนาตางๆ

มการซำกนหรอกลาวไวผดยอหนาหรอไม รวมทงการวางลำดบยอหนาใหเปนตรรกะแบบกลาวถง

เหตกอนแลวจงแสดงผลทตามมา การซำของเนอหาระหวางยอหนาจะมนอยหากใชวธเขยนโดยให

หนงยอหนามเพยงหนงประเดน ดงนนเมอพบการซำกนกควรกลบไปทบทวนวาประเดนหลกของ

ยอหนานนคออะไร ประโยคทไมเกยวของกควรตดออกหรอยายไปไวในยอหนาทเกยวของ

3) การซำภายในยอหนา สงทจะพบไดแก ประโยคทมความหมายเปนนย

เดยวกนแมวาขอความจะตางกน เชนการเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางสองกลม หากกลาววา

กลมหนงมคามากกวาแลวกอาจไมจำเปนตองกลาววาอกกลมหนงนอยกวา ตด คำฟมเฟอย

และคำซำระหวางและภายในประโยคออก

4.5.4 รางท 4 : ทำใหอานเขาใจงาย (readability)

นำวธการทกลาวถงในบทท 2 มาใช เมอคดวาเขยนไดดทสดแลว ตอไปหากเปน

ไปไดควรใหควรผอนชวยอานกอน ไดแก เพอนรวมงานในวงวชาการเดยวกน และ เพอนรวม

งานในสาขาอน โดยขอใหอานผานแบบรวดเดยวจบ หากสะดดทใดกใหทำเครองหมายไว

เมอไดรบความคดเหนทแตกตาง เนองจากเราคดวาไดพยายามทำดทสดแลวจง

พยายามโตเถยงหรอพยายามอธบายใหเขาใจ เมอเขาใจแลวกคดวาไมจำเปนตองแกไข วธการ

ดงกลาวเปนสงทไมควรกระทำเพราะเมอตพมพแลวผอานทวไปจะไมไดรบโอกาสเชนน การได

รบความคดเหนทตางไปเปนสงทด ควรรบฟงเพอนำมาพจารณาแกไขไมใหผอานอนๆพบปญหา

แบบนอก

4.5.5 รางสดทาย : ตรวจใหถกตองมากทสด

เมอแกไขตามทผานผอนชวยอานแลว กอนสงไปตพมพควรตรวจสอบครงสดทาย

ดงน

1) รปแบบทวารสารกำหนด ตรวจดวาเปนไปตามรปแบบทวารสารทจะสงไปให

พมพกำหนดไวหรอไม โดยเฉพาะรปแบบการอางอง และเอกสารอางอง กรณทสงไปเปนไฟล

คอมพวเตอร ขณะพมพแบบใชหมายเลขหวขอ เชน 1, 2,.......ไมควรใหคอมพวเตอรแกไขแบบ

อตโนมต ควรยกเลกการแกไขแลวพมพตวเลขใหเปนแบบธรรมดาและใชเครองมอการจดยอ

หนาชวยจดใหเปนไปตามทตองการ เพราะคอมพวเตอรอาจจดเรยงเลขหวขอใหผดไปจากไฟล

เดมเมอผไดรบไฟลนำไปบนทกใหม




2) ตรวจสอบครงสดทาย ดงน

- ชอเรองแสดงถงสงทตองการสอใหผอานสนใจทจะอานเนอเรอง

- บทคดยอมเนอหาสำคญครบถวน อานเขาใจไดโดยไมตองอานเนอเรอง

- เนอหาระหวางหวขอสอดคลอง ไมซำกน และไมขดแยงกน ผลและขอสรป

ตอบสมมตฐานการวจยได

- ไมมคำฟมเฟอย คำซำ

- ความถกตองของการจดยอหนา เลขลำดบหวขอ

- ความถกตองของการอางอง โดยการอางในเนอหาทกแหงถกตองและม

ปรากฏในรายการเอกสารอางอง ไมมรายการเอกสารอางองนอกเหนอจากทอางในเนอเรอง

4.6 ปญหาทพบในการเขยนรายงานการวจย

4.6.1 ชอเรอง :

- ไมสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย

- ยาวเกนไป

4.6.2 คำนำ :

- แสดงปญหา ทมา และความสำคญของปญหาทจะทำการวจยไมชดเจน

- ไมแสดงวาเคยมการแกปญหานมากอนหรอไม อยางไร (คอการทบทวน

เอกสารเกยวกบปญหาน)

- ไมแสดงสมมตฐานทตองการทดสอบ หรอ วตถประสงคทตองการจากการวจย

- เขยนสมมตฐาน/วตถประสงคไมตรงตามปญหา

4.6.3 อปกรณและวธการ :

- วธทำการทดลองไมสนองตอการตอบสมมตฐาน/วตถประสงคการวจย

- การวจยทางสงคมศาสตรทใชตวอยางจากประชากรมาทำการศกษาไมแสดง

วธการไดมาของตวอยาง

- การวจยทางสงคมไมระบขอบเขตของประชากรและตวอยาง และใหคำจำกด

ความของตวแปรทศกษาไมชดเจน

- การทดลองทางวทยาศาสตรหรอแบบทใชการวางแผนแบบการทดลองมการใช

แผนแบบการทดลองไมถกตอง และใชการวเคราะหทางสถตทไมถกตองกบแผนการทดลองทวางไว

4.6.4 ผลการทดลองและวจารณ :

- นำเสนอผลทตอบสมมตฐาน/วตถประสงคไมได หรอ ไดไมครบ หรอผลทไม

เกยวของ

- แสดงแตขอมลโดยไมมการแปลหรอแสดงความหมายของผลวาตอบสมมตฐาน

หรอไม

- เสนอขอมลไมเปนลำดบขนตอน ขามไปขามมา และแสดงสงทไมเกยวของ

มากเกนไปจนทำใหเหนคำตอบตอสมมตฐานไมชดเจน




- การแสดงผลความแตกตางทางสถต เชน คานยสำคญ (P value) ไมถกตอง

หรอแสดงไมชดเจน เชน การเปรยบเทยบสงทดลองหลายค หากวเคราะห F test วามความแตก

ตางกนแลว ควรแสดงดวยวามการวเคราะหตอ (เชน โดยวธ Duncan) วาแตกตางกนทกค หรอ

มคใดทไมแตกตางกน

4.6.5 สรปผลการวจย :

- ไมไดนำผลการทดลองมาสรปวาเปนไปตามสมมตฐานและวตถประสงคหรอไม

4.6.6 ขอเสนอแนะ :

- เสนอเพยงแนวคดทวไปทไมเกยวกบสงทำการวจย

- เสนอสงทปฏบตไมได

4.7 การเขยนเอกสารอางองและบรรณานกรม

4.7.1 การอางองในเนอหา ใชการอางองแบบนาม-ป จะประกอบดวยชอผแตงและ

ปพมพ เปนการอางองในวงเลบโดยตองระบชอผแตง (ชอชาวตางประเทศระบเฉพาะชอสกล

ชอคนไทย ระบบรรดาศกด ฐานนดรศกด และสมณศกด (ถาม) แลวตามดวยชอ) จบขอความ

สวนนดวยเครองหมายจลภาค ( , ) แลวตามดวยปทพมพ สวนตำแหนงทางวชาการ ชอปรญญา

ไมตองระบ

ตวอยางการอางองทายประโยค

..........................(Fontana, 1985)

..........................(Seuss, 1968)

..........................(ม.ล.บญเหลอ, 2520)

..........................(วสษฐ, 2522)

ตวอยางการอางองหนาประโยค

Fontana (1985)…………………………

Seuss (1968)……………………………

ม.ล.บญเหลอ (2550)..........................

วสษฐ (2552).....................................

4.7.1.1 การอางเอกสารหนงเรอง

1) ผแตง 2 คน

ใหระบชอผแตงทง 2 คน ทกครงทมการอางโดยใชคำวา และ

สำหรบเอกสารภาษาไทย หรอ and สำหรบเอกสารภาษาองกฤษเชอมนามผแตง

2) ผแตงมากกวา 2 คนขนไป

ในการอางถงทกครง ใหระบเฉพาะชอผแตงคนแรก ตามดวย และ

คณะ สำหรบเอกสารภาษาไทย และคำ et al. สำหรบเอกสารภาษาองกฤษ

3) ผแตงทเปนหนวยงาน

เมออางเอกสารทมหนวยงานเปนผแตง ใหระบชอผแตงทเปนหนวย

งานโดยเขยนชอเตมในการอางครงแรก และถามชอยอทเปนทางการกใหระบชอยอนนในวงเลบ

( ) ไวดวย เพอใหการอางครงตอมาสามารถใชชอยอนนได แตในกรณทไมมชอยอของหนวยงาน

การอางครงตอมา ใหระบชอสถาบนเตมทกครง ถาเปนหนวยงานรฐบาล ควรอางถงระดบกรม

หรอเทยบเทาเปนอยางตำ และใหเขยนชอระดบตำกวามากอน




ตวอยาง

(สำนกนโยบายและแผน กระทรวงมหาดไทย, 2538)

(กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2540)

4.7.1.2 การอางเอกสารหลายเรอง

1) ผแตงคนเดยวกน

ในการอางเอกสารหลายเรองโดยผแตงคนเดยวกน แตมปพมพตาง

กน ใหระบชอผแตงครงเดยว ตามดวยปพมพ ตามลำดบ โดยใชเครองหมายจลภาค (,) คน และ

ไมตองระบชอผแตงซำอก

แตถาเอกสารหลายเรองทเขยนโดยผแตงคนเดยวกนและปพมพ

ซำกน ใหใช a b c d ตามหลงปพมพสำหรบเอกสารภาษาตางประเทศ และใช ก ข ค ง ตามหลง

ปพมพ สำหรบเอกสารภาษาไทย

ตวอยาง

(บญยงค, 2516, 2520, 2523)

(Hassam and Grammick, 1981, 1982)

(Hassam and Grammick, 1981a, 1981b)

2) ผแตงหลายคน

การอางเอกสารหลายเรองทเขยนโดยผแตงหลายคนพรอมกน มวธ

เขยน 2 วธ ใหเลอกใชวธใดวธหนงตลอดทงเลม คอ

วธท 1 : ใหระบชอผแตงโดยเรยงตามลำดบอกษร ตามดวยปพมพ

และใสเครองหมายอฒภาค (;) คนเอกสารทอางแตละเรอง

ตวอยาง

(เจอ, 2516ข; ฐะปะนย และ ประภาศร, 2519; ทองสข, 2519)

(Fiedler, 1967; Kast and Rosenzweig, 1973; Thompson, 1967)

วธท 2 : ใหเรยงตามปพมพจากนอยไปหามาก และใชเครองหมาย

อฒภาค ( ; ) คนระหวางเอกสารทอางแตละเรอง ทงนเพอแสดงววฒนาการของเรองทศกษา

ตวอยาง

(Woodward, 1965; Fiedler, 1967; Thompson, 1967; Kast and Rosenzweig, 1973)

ในกรณทอางเอกสารหลายเรอง ทมทงผแตงเปนภาษาไทยและภาษา

ตางประเทศใหอางชอผทแตงเปนภาษาไทยจนครบกอน แลวจงตามดวยชอผทแตงเปนภาษา

ตางประเทศโดยวธใดวธหนงขางตน

4.7.1.3 การอางเอกสารทไมปรากฏชอผแตง

ใหใชคำ นรนาม หรอ Anonymous แทนชอผแตง ถาไมปรากฏชอ

ผแตง แตมบรรณาธการหรอผรวบรวม ใหใชชอบรรณาธการหรอผรวบรวมแทนผแตง




ตวอยาง (นรนาม, 2482) (Anonymous, 1982)

4.7.2 การอางองทายรายงาน

การเขยนมรปแบบแตกตางกนไปตามประเภทของเอกสารอางองและสงอางอง เชน หนงสอ หนงสอแปล บทความในหนงสอ วารสาร รายงานการประชม วทยานพนธ สออเลกทรอนกส เปนตน

4.7.2.1 การยอหนา การเวนระยะบรรทด การเวนระยะพมพ 1) บรรทดแรกของเอกสารและสงอางองแตละเรอง อกษรตวแรกหาง

จากรมกระดาษดานซาย 1.5 นว บรรทดท 2 และบรรทดตอๆ ไป ใหยอหนาโดยเวน 5 ตวอกษรหรอครงนวนบจากอกษรตวแรก

2) เมอหมดเอกสารและสงอางองแตละเรองใหเวน 1 ระยะบรรทดพมพ (คอมพวเตอร) และขนเอกสารและสงอางองตอไป

ตวอยาง

พสทธ สขเกษม สถต มงมชย และ ภรมย บวแกว. 2547. การใชถวทาพระสไตโลเลยงแพะเนอ,

ใน รายงานผลงานวจยกองอาหารสตว ประจำป พ.ศ. 2547. กรมปศสตว กระทรวง

เกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ, น. 230- 241.

วนย ประลมกาญจน. 2538. อาหารและการใหอาหารแพะ. ภาควชาสตวศาสตร คณะ

ทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร, สงขลา.

4.7.2.2 ลำดบการเสนอรายการเอกสารและสงอางอง

1) เรยงตามลำดบอกษร โดยไมตองมเลขทกำกบเอกสารภาษาไทย

รวบรวมไวตอนตนโดยเรยงลำดบตามอกษรตวแรกของชอตว เอกสารภาษาองกฤษเรยงลำดบ

ตามตวแรกของชอสกล

2) ถามเอกสารและสงอางองเปนคนเดยวกน ใหเรยงลำดบรายการทม

ผแตงหนงคนกอนรายการทมผแตงหลายคน

3) จากขอในกรณทมเอกสารและสงอางองภาษาไทย ซงมผแตงสอง

คน ผแตงคนแรกเปนคนเดยวกนมากกวา 1 ฉบบ ใหเรยงลำดบโดยใชชอตวของผแตงคนทสอง

เปนหลก ถาชอตวของผแตงคนทสองอานเขยนสะกดเหมอนกน ใหเรยงลำดบโดยใชนามสกล

ของผแตงคนทสอง ถาชอตวผแตงคนทสองอานเหมอนกน แตเขยนตวสะกดตางกนใหเรยง

ลำดบเอกสารโดยใชชอตวของผแตงคนทสองโดยเรยงตามสระถาชอนนขนตนดวยสระ ถาขนตน

ดวยพยญชนะกเรยงตามพยญชนะ ถาชอตวของผแตงคนทสองของเอกสารเลมหนงขนตนดวย

พยญชนะ แตอกเลมหนงขนตนดวยสระ ใหเรยงลำดบโดยอาศยพยญชนะเปนหลก

ตวอยาง

สนน จนทรคำ และ ชาญชย มณดลย. 2502. …......

สนน จนทรคำ และ ชยฤกษ มณนช. 2526. ...........




สนน จนทรคำ และ ชยฤกษ มณพงษ. 2527. ........

สนน จนทรคำ และ ไชยฤกษ สวรรณ. 2527. .........

4) จากขอในกรณทมเอกสารและสงอางองภาษาตางประเทศ ซงมผ

แตงสองคน ผแตงคนแรกเปนคนเดยวกนมากกวา 1 ฉบบ ใหเรยงลำดบโดยใชชอสกลของผแตง

คนทสองเปนหลก ถาชอตวของผแตงคนทสองมชอสกลเหมอนกน แตชอตวตางกน ใหเรยง

ลำดบโดยใชชอตวเปนหลก ถาชอสกลและชอตวของผแตงคนทสองเหมอนกน ใหเรยงลำดบโดย

ใชชอกลางเปนหลก ถาชอสกลและชอตวของผแตงคนทสองเหมอนกน เอกสารเลมหนงไมมชอ

กลางของผแตงคนทสอง แตอกเลมหนงมชอกลางของผแตงคนทสอง ใหเรยงลำดบโดยใหเลมท

ไมมชอกลางของผแตงคนทสองขนกอน

ตวอยาง

McCalla, T.M. and F.A. Haskins. 1964. …..

McCalla, T.M. and F. Norstadt. 1976. …….

McCalla, T.M. and F.A. Norstadt. 1974. …….

McCalla, T.M. and F.K. Norstadt. 1966. …….

5) เอกสารและสงอางองหลายเรองผแตงคนเดยวกนหรอชดเดยวกนให

เรยงลำดบป ถาเอกสารและสงอางองหลายเรองผแตงคนเดยวกนหรอชดเดยวกนภายในป

เดยวกน ใหใสอกษร ก ข .....ไวหลงปของเอกสารและสงอางองภาษาไทย และ a b ….สำหรบ

ภาษาตางประเทศ

4.7.2.3 รปแบบการเขยนรายการเอกสารอางอง

1) หนงสอ/ตำรา

รปแบบ :

ชอผแตง. ปทพมพ. ชอหนงสอ. ครงทพมพ (ถาม). สำนกพมพ, สถานทพมพ.

ก. ผแตงทเปนบคคล

ผแตง 1 คน ภาษาไทยขนตนดวยชอตวตามดวยนามสกล กรณม

ฐานนดรศกดบรรดาศกด ยศ ใหใสไวหลงนามสกล โดยคนดวยเครองหมายจลภาค (,)

ภาษาตางประเทศ ใหขนตนดวยชอสกล คนดวยเครองหมายจลภาค

(,) แลวตามดวยอกษรยอของชอตน ชอกลาง ตามลำดบ จบสวนนดวยเครองหมายมหพภาค (.)

ตวอยาง

จารพนธ ทองแถม, ม.ล.

Georing, H.K.

ผแตง 2 คนขนไป ใหลงชอผแตงทกคน โดยใชเครองหมายจลภาค

(,) คนระหวางผแตงแตละคน และใชคำวา และ หรอ and กอนผแตงคนสดทายโดยไมตองใส

เครองหมายจลภาค (,) หนาคำวาและหรอ and




ตวอยาง

สมเกยรต สายธน, พรศกด สทธโยธน และ เสาวนต คประเสรฐ.

Georing, H.K. and P.J. Van Soest.

Pralomkarn, W., S. Saithanoo, S. Kochapakdee and B.W.

Norton.

ข. ผแตงทเปนสถาบน ใหลงชอเตมของสถาบน โดยเรยงหนวยงาน

ยอยกอนหนวยงานใหญ ถาสถาบนนนเปนหนวยงานของรฐบาล การระบชอควรเรมตนตงแต

ระดบกรมเปนอยางตำ

ตวอยาง

กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ค. ไมปรากฏชอผแตง ใหใชคำ นรนาม หรอ Anonymous แทนชอผ

แตง ถาไมปรากฏชอผแตง แตมบรรณาธการหรอผรวบรวม ใหใชชอบรรณาธการหรอผรวบรวม

แทนผแตง แลวตามดวยคำ บรรณาธการ ผรวบรวม ed. eds. comp. หรอ comps. แลวแตกรณ

โดยคนดวยเครองหมายจลภาค (,)

ตวอยาง

นรนาม.

Forbes, S.M., ed.

ตรณ พงศมฆพฒน และจารมา อชกล, บรรณาธการ.

ง. ปทพมพ

- ระบปพมพงานนน

- งานทไมตพมพเผยแพร ใหใชปทผลตเอกสารนน

- งานทอยระหวางการจดพมพ ใหใชคำวา กำลงจดพมพ หรอ in press

- ถาไมปรากฏปพมพใหใชคำวา ม.ป.ป. หรอ n.d.

- ใหเขยนปพมพตอจากชอผแตงหรอบรรณาธการ

- จบสวนนดวยเครองหมายมหพภาค (.)

ตวอยาง

ตรณ พงศมฆพฒน และจารมา อชกล, บรรณาธการ. 2540.

Georing, H.K. and P.J. Van Soest. 1970.

ทม พรรณศร. ม.ป.ป.




จ. ชอหนงสอ

- ชอหนงสอใหพมพดวยตวตรง ตวเขม

- หนงสอภาษาตางประเทศ ทกคำตองขนตนดวยตวพมพใหญ

ยกเวนคำทเปนคำนำหนานาม (article) คำบพบท (preposition) หรอ คำสนธาน (conjunction)

กรณทคำเหลานเปนคำแรกของชอเรองตองขนตนดวยตวพมพใหญ และจบขอความสวนนดวย

เครองหมายมหพภาค (.)

- ชอวทยาศาสตร พมพเปนตวเอน หรอตวพมพธรรมดาขดเสนใต

- ตวเลขทปรากฏในชอใหใชเลขอารบก ยกเวนทมตวเลขโรมนเปน

สวนหนงของชอหนงสอ ใหใชเลขโรมนตามเดม

- คำภาษาลาตน เชน in vivo หรอ in vitro ใหพมพตวเอนหรอขด

เสนใต

- ลงขอมลครงทพมพ หรอ เลมท (ถาม) จะชวยใหคนหนงสอฉบบ

นนๆ งายขน

ฉ. สำนกพมพและสถานทพมพ

- ระบชอสำนกพมพ ตามดวยชอจงหวดหรอชอเมองทตงของสำนก

พมพนน โดยมเครองหมายจลภาค (,) คน ถาชอเมองไมเปนทรจก ใหระบชอรฐหรอประเทศดวย

- ถาชอสำนกพมพตงอยมากกวา 1 เมอง ใหเลอกเมองแรก

- กรณผพมพไมไดเปนผจดจำหนาย ใหใชชอหนวยงานทปรากฏบน

ปกแทนสำนกพมพ

- ชอสำนกพมพใหเขยนเตมตามทระบไวในหนงสอ เชน

สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย

University of Tokyo Press

- ถาไมปรากฏสำนกพมพหรอสถานทพมพ ใหใชคำวา ม.ป.ท. หรอ n.p.

ตวอยาง

ชาญวทย เกษตรศร และ สชาต สวสดศร , บรรณาธการ. 2519. ประวตศาสตรและ

นกประวตศาสตรไทยประวตศาสตรไทย. สำนกพมพประพนธสาสน, กรงเทพฯ.

นวต เรองพานช. 2535. วทยาศาสตรทงหญา. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

Cochran, W.G. and G.M. Cox. 1968. Experimental Designs. 2nd ed. John Wiley and

Sons, Inc., New York.

2) หนงสอแปล

รปแบบ :

ชอผแปล. ปทพมพ. ชอหนงสอ. สำนกพมพ, สถานทพมพ. แปลจาก ชอผเขยน.

ชอหนงสอ. สำนกพมพ, สถานทพมพ.




- การเขยนแตละสวนใชหลกเกณฑเดยวกบหนงสอทวไปในขอ 1

- ชอผแปล ภาษาไทยเขยนชอเตม ภาษาตางประเทศชอแรก และชอ

กลาง (ถาม) ใชตวยอ

- ชอผเขยน ระบชอยอของผเขยนตามดวยชอสกล

ตวอยาง

เสาวลกษณ ภมวสนะ. 2525. นมและผลตภณฑนม. สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต,

กรงเทพฯ. แปลจาก S.K. Kon. Milk and Milk Products in Human Nutrition.

F.A.O., Rome.

3) หนงสอทมผเขยนเฉพาะแตละบท

รปแบบ :

ชอผเขยนบททอาง. ปทพมพ. ชอบททอาง, หนาทบทนนตพมพ. ในชอบรรณาธการหรอ

ผรวบรวม, บรรณาธการหรอผรวบรวม. ชอหนงสอ. สำนกพมพ, สถานทพมพ.

- ชอผเขยนบททอาง ใชหลกเกณฑเดยวกบชอผเขยนหนงสอ ในขอ 1

- ชอบททอางถง ในกรณภาษาองกฤษ ใหขนตนดวยตวพมพใหญ

เฉพาะคำแรกเทานน ยกเวนคำทเปนชอเฉพาะ

- หนาทบทนนตพมพ ใหระบวาบทนนเรมตนตงแตหนาใดถงหนาใด

กรณภาษาไทยใหใชคำ น. นำหนา ภาษาองกฤษใชคำวา p. ถามเพยง 1 หนา หรอคำวา pp.

ถามมากกวา 1 หนา เชน น. 211-235. p. 120. pp. 345-360.

- คำวา ใน ภาษาองกฤษ พมพ In

- ชอบรรณาธการหรอผรวบรวม ใชชอเตมสำหรบหนงสอภาษาไทย

สำหรบภาษาองกฤษระบชอแรก ชอกลาง (ถาม) โดยใชชอยอ แลวตามดวยชอสกลโดยใชชอเตม

- ชอบรรณาธการหรอผรวบรวม ตามดวย คำวา บรรณาธการ ผรวบรวม

ed. eds. comp. หรอ comps. ตามแตกรณ

- ชอหนงสอ สำนกพมพ สถานทพมพ ใชหลกเกณฑเดยวกบหนงสอ

ตวอยาง

สมตร คณานกร. 2520. การวางแผนการสอน, น. 58-69. ใน ไพฑรย สนลารตน, บรรณาธการ.

คมออาจารยดานการเรยนการสอน. ฝายวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย,

กรงเทพฯ.

Brown, R. and A. F. Dyer. 1972. Cell division in higher plants, pp. 49-90. In F.C.

Steward, ed. Plant Physiology : An Advance Treatise. Academic Press, New York.




4) รายงานการประชม สมมนา รายงานประจำป

รปแบบ :

ชอผเขยน. ปทพมพ. ชอเรอง, หนาทตพมพ. ใน ชอบรรณาธการ, บรรณาธการ (ถาม).

ชอรายงานการประชม ครงท. สำนกพมพ (หรอหนวยงานทจดประชม), สถานทพมพ.

- ชอผเขยน ใชหลกเกณฑเดยวกบหนงสอ ขอ 1

- ปทพมพ ระบปทจดพมพรายงาน (ไมใชปทจดประชม)

- ชอเรองใชหลกเกณฑเชนเดยวกบวารสาร

- หนาทตพมพ ชอบรรณาธการ (ถาม) ใชหลกเกณฑเชนเดยวกบ

หนงสอทมผเขยนเฉพาะแตละบท ขอ 3

- ชอการประชมใหเขยนเตม ตวเขม ภาษาตางประเทศ ทกคำตองขน

ตนดวยตวพมพใหญ ยกเวนคำทเปนคำนำหนานาม (article) คำบพบท (preposition) หรอ

คำสนธาน (conjunction)

- ครงท ถาเปนการประชมทจดเปนประจำ ใหระบครงทของการจด

ประชม หากเปนการประชมทจดเปนครงคราวใหระบ วน เดอน ปทจดการประชม

- สำนกพมพ ระบสำนกพมพทจดพมพและจดจำหนายรายงานนนๆ

หากไมมผจดจำหนายใหระบหนวยงานทจดประชมนนพรอมดวยสถานทจดประชม

ตวอยาง

วทย วศทเวทย. 2522. จรยธรรมในสงคมไทยในทศนะของนกปรชญา, น. 103-112. ใน รายงาน

การสมมนาจรยธรรมในสงคมไทยปจจบน 28-29 เมษายน 2522. สถาบนเทคโนโลย

แหงเอเชย, ปทมธาน.

สชน ตงทววพฒน และ บญลอม ชวะอสระกล. 2533. การใชเมลดทานตะวนเปนแหลงโปรตน

และพลงงานในอาหารสตวปก, น. 47-59. ใน รายงานการประชมวชาการของ

มหาวทยาลยเกษตรสาสตร ครงท 28 (สาขาสตวแพทยและประมง). มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

พสทธ สขเกษม สถต มงมชย และ ภรมย บวแกว. 2547. การใชถวทาพระสไตโลเลยงแพะเนอ,

น. 230-241. ในรายงานผลงานวจยกองอาหารสตว ประจำป พ.ศ. 2547. กรมปศสตว

กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.

Smith, D.R., J. Aitken and G.B. Sweet. 1984. Vegatation mplification : An aid to

optimizing the attainment of genetic gains from Pinus radiate, pp. 117-123.

In S.L. Krugman and M. Katsuta, eds. Proceedings Symposium on Flowering

Physiology, XVII IUFRO World Congress. Japan.




5) บทความในวารสาร

รปแบบ :

ชอผเขยน. ปทพมพ. ชอบทความ. ชอวารสาร ปท (ฉบบท) : หนา.

- ชอบทความ ภาษาองกฤษขนตนดวยตวพมพใหญเฉพาะอกษรตว

แรกเทานน ยกเวนคำทชอเฉพาะขนตนดวยตวพมพใหญเสมอ

- ชอวารสาร ใชตามทปรากฏในหนาปกในของวารสาร โดยใชตวใหญ

ตวแรกทกตว หรอในกรณใชชอยอตองเปนชอยอทนกวชาการในศาสตรสาขานนยอมรบ เชน

Journal ใชตวยอ J

- ชอวารสารใชตวเขม หลงชอวารสารไมมเครองหมายใดๆ เชน

วทยาสารเกษตรศาสตร (วทย)

J. Exp. Zoology

Crop Sci.

- ปท (ฉบบท) วารสารทมทงปทหรอเลมท (volume) และฉบบท

(number) ใหระบใหครบถวนหากวารสารทไมมปทหรอเลมท มแตฉบบท ใหใช ฉบบท หรอ No.

- หนาระบหนาของบทความวา เรมจากหนาใดถงหนาใด โดยไมมคำวา

น. หรอ p. นำ

ตวอยาง

Yang, C.M., S.C. Huang, T.Chang, Y.H. Cheng and C.T. Chang. 2004. Fermentation

acid, aerobic fungal growth and intake of napier grass ensiled with nonfiber

carbohydrates.J. Dairy. Sci. 87:630–636.

6) วทยานพนธ

รปแบบ :

ชอผเขยน. ปทพมพ. ชอวทยานพนธ. ระดบวทยานพนธ, ชอมหาวทยาลย.

- ระดบวทยานพนธ ระบวาเปน วทยานพนธปรญญาโท หรอปรญญาเอก หรอ

M.S. Thesis หรอ Ph.D. Thesis

ตวอยาง

ชตมา สจจานนท. 2518. การสำรวจสถานภาพการทำงานของบณฑต (ปการศกษา 2502-2516)

และมหาบณฑต (ปการศกษา 2507-2516) สาขาวชาบรรณารกษศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. วทยานพนธปรญญาโท, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.




7) จลสาร เอกสารอดสำเนา และเอกสารทไมตพมพ

ใชหลกเกณฑแบบเดยวกบหนงสอ และใหวงเลบคำวา อดสำเนา หรอ

Mimeographed พมพดด หรอ Typewritten เอกสารไมตพมพ หรอ Unpublished Manuscript

แลวแตกรณ โดยพมพไวทายสดของรายการอางอง

ตวอยาง

กรมแรงงาน. 2517. แนะแนวอาชพบรรณารกษ. กรมแรงงาน, กรงเทพฯ. (อดสำเนา)

Economic and Social Commission for Asia and The Pacific. 1976. ESCAP trade promotion

centre : What it is, what it does 1976-1977. ESCAP, Bangkok. (Mimeographed)

8) ขอมลสารสนเทศจากเครอขายใยแมงมง (world wide web)

รปแบบ :

ชอผเขยน. ปทพมพ. ชอเรอง. ชอหวขอของเวบไซต . แหลงทมา, วน เดอน ป ทสบคนขอมล.

- ชอผเขยนใชหลกเกณฑเดยวกบชอผเขยนหนงสอ ขอ 1

- ปทพมพ ปรากฏอยท web page หรอ web site

- ชอเรอง ใชหลกเกณฑเดยวกบบทความ ขอ 5

- ชอหวขอของเวบไซต ไดแก ชอเอกสารหรอวารสาร

- แหลงทมา ระบ URL จาก web page ทอางถง ตอทายคำวา แหลง

ทมา: (ภาษาองกฤษใชวา Available source :)

ตวอยาง

Inada, K. 1995. A Buddhist response to the nature of human rights. Journal of Buddhist

Ethics. Available source : http://www.cac.psu.edu/jbe/twocont.html, June 21, 1995.

Zollitsch, W., Z. Cao, A. Peguri, B. Zhang, T. Cheng and C. Coon. n.d. Nutrient Requirement

of Laying Hens. Available source : http://www.soyamex.com, April 5, 2007.

9) สอไมตพมพ

ในบางครงอาจจำเปนตองอางขอมลไมไดตพมพ เชน แฟมขอมลและ

โปรแกรมคอมพวเตอร เทปบนทกภาพ และซดรอม (CD-ROM)

รปแบบ :

ชอผจดทำ. ปทจดทำ. ชอสอไมตพมพ . (ระบลกษณะของสอ). สถานทหรอหนวยงานทเผยแพร,

สถานทผลต.

- ชอผจดทำ ใชหลกเดยวกบการเขยนชอผแตง

- ชอสอไมตพมพ ระบชอแฟมขอมล หรอชอโปรแกรมคอมพวเตอร ชอ

เทปบนทกภาพ ในลกษณะเดยวกบชอเรองหนงสอ




ตวอยาง

Fernandes, F. D. 1972. Theoretical prediction of interference loading on aircraft stores:

Part 1. Subsonic speeds. (Computer program). General Dynamics, Electro

Dynamics Division, Pomona, CA.

10) เอกสารทอางถงในเอกสารอน

การอางเอกสารซงมผกลาวไวในเอกสารอนโดยทมไดเคยอานหนงสอ

เลมนน โดยปกตไมนยมนำมาอางองเพราะอาจผดเพยนไปจากตนฉบบ แตหากไมสามารถหา

ตนฉบบมาอานได กสามารถอางองถงในเอกสารอนได โดยใชรปแบบตามประเภทของเอกสาร

และสงอางองนนๆ เชอมดวยคำ อางถง หรอ Cited

ตวอยาง

จำเรญ เทยงธรรม. 2538. การกระตนความอยากอาหารของแมสกรเลยงลกในชวงอากาศรอน.

สตวเศรษฐกจ 12 (267):55-60. อางถง ศรสวรรณ ชมชย. 2530. อากาศรอนมผล

อยางไรตอพอแมสกรพนธ. สกรสาสน 14(52): 23-25.

Frazier, W.C. and D.C. Westhoff. 1988. Food Microbioly. 4th ed. McGraw-Hill Book

Company, Singpore. Cited J.S. Pruthi. 1980. Spices and Condiments :

Chemistry, Microbioloy, Technology. Academic Press, New York.

4.8 การจดพมพผลงานวจยและวชาการ

4.8.1 ขนาดกระดาษ

รายงานผลงานวจยและวชาการใหใชกระดาษ A4 ขนาด 210 x 294 มลลเมตร

4.8.2 ตวพมพ

ควรใชโปรแกรม Microsoft Word แบบตวอกษร (Font) ควรใช Angsana New

อกษรสดำ ขนาด 16 ชอหวขอควรใชขนาด 16 ตวหนา ชอบทใชขนาด 18 ตวหนา

4.8.3 การตงคาหนากระดาษ

ใหเวนระยะ ขอบบนเวน 1 นว ขอบซายมอ เวน 1.5 นว ขอบขวามอและขอบ

ลางกระดาษ เวน 1 นว สำหรบหนาทเปนบทท ใหเวนขอบบนเปน 1.5 นว

4.8.4 การยอหนา

เวนระยะจากแนวปกต 8 ชวงตวอกษร โดยเรมพมพชวงตวอกษรท 9 การยอหนาทใช

ตวเลข ใหใชเลขนบท 1 ของแตละบท และใหใชได 4 ตวเลขนบ เชน 1 1.2 1.2.1 1.2.1.1 ถาม

ยอหนาทตองใชนบตอไปใหใชตวเลขและมวงเลบปด เชน 1) 2) และถา มยอหนาตออก อาจใช

ตวอกษร เชน ก. ข. กได




ตวอยาง

1. ...........................

1.1 .....................

1.2 ....................

1.2.1 ..................

1.2.1.1 ..................

1.2.1.2. ..................

1) ……………

2) ……………

ก. ...................

ข. ...................

4.9 การใชภาษาไทยในการเขยนทางวชาการ จากคำแนะนำของไพศาล (2538)

ผตรวจบทความทลงตพมพในวารสารมกจะพบกบการเขยนทมคณภาพแตกตางกน

ถาพบวาเรองใดทมการเขยนอยางด มการใชศพท และภาษาไทยทถกตองตามหลกไวยากรณ

มการใชวรรคตอนถกตอง ถอวาเปนลาภอยางหนง ผลทผเขยนไดรบคอ บทความนนจะไดรบ

การตพมพในเวลาอนรวดเรว แตถาพบกบบทความทมลกษณะตรงกนขาม แมจะเปนบทความท

มสาระทางวชาการทด แตมการใชศพทภาษา ไวยากรณไมถกตอง เขยนอยางไมสนใจวรรคตอน

ใชประโยคซบซอน อานเขาใจยาก ผตรวจอานไปไดสกพกกวางไวกอน เมอวางกนำออกมาอาน

อก ถายงไมเขาใจกอาจเลกลมความตงใจ กระบวนการทจะนำบทความนนเขาสการตพมพกจะ

ยากขน หรออาจไมไดรบการตพมพเลยกได

ปญหาเหลานแกไขไดไมยาก เปนปญหาชนดเสนผมบงภเขา ถาเราเขาใจหลกภาษาไทย

เพยงเลกนอย และเขาใจถงขอกำหนดตางๆ ในการเขยนหนงสอ ตำรา และบทความทางวชาการ

เรากจะกลายเปนนกเขยนทด ซงจะกลาวถงดงตอไปน

4.9.1 การใชภาษาไทย

ในการเขยนงานทางวชาการนนมกมความเครงครดในการใชคำมาก ไมอาจใช

คำฟมเฟอยเหมอนการเขยนทวๆ ไป ในการเขยนทางวชาการไมตองการความสละสลวยและ

ไพเราะ ดงเชน การเขยนนยาย หรอกาพยกลอน แตกไมถงกบใหแขงทอ คอพยายามเลอกคำท

มความหมายเดนชด ไมมลกษณะหลายแงมม ซงอาจสรปวธการเลอกใชคำได ดงน

4.9.1.1 เลอกใชคำทนยมกนมาก ใชคำทใชในภาษาราชการ และคำทเปนภาษา

ไทยใหมากทสด ในภาษาไทยนนการแสดงวตถประสงคหนงๆ หรอการเรยกชอสงของชนดหนง

อาจกระทำไดโดยใชคำหลายคำ ในการเขยนทางวชาการนนตองเลอกใชคำใหถกตองและเหมาะสม

ตวอยาง ของคำทใชแทนกนไดเสมอ คอ กน รบประทาน บรโภค เชน

สตวกนอาหาร คณสมบตชวนรบประทานขาว การบรโภคอาหารของคน

- ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคอสาน ในภาษาราชการใชคำแรกสวน

คำหลงนนใชในการเขยนทวไป ภาคใต ปกษใต ใหใชคำแรก




- วว โค ในปจจบนยงสบสนวาจะใชคำใดด ในบทความวชาการใชโค

มากขน เชน ในฟารมนเลยงทงโคนมและโคเนอ แตกอนนเราเลยงววไวเพอใชงาน แตปจจบนน

กลบเลยงไวเพอบรโภค

- หม สกร มการใชคำทง 2 คำ ในบทความสงเสรมการเกษตร ควรใช

คำวาหม

- ควาย กระบอ มใชทง 2 คำ

4.9.1.2 มความคงทในการใชคำ เนองดวยการแสดงความประสงคหนงๆ

การบอกสงของหนงๆ และการแสดงพฤตกรรมหนงๆ อาจกระทำไดโดนใชคำหลายคำ ดงนน

ผเขยนตองยดถอวา เมอใชคำใดแลวกใชคำนนโดยตลอด ไมใชวาตรงนใชคำน แตตอไปใชคำอน

และใชภาษาไทยบางตางประเทศบาง

ตวอยาง เชน คำเหลานมความหมายคลายๆ กน หรอเหมอนกน และ

มกมการใชเพอจดประสงคอนเดยวกน

- แปรปรวน ปรวนแปร แปรผน ผนแปร

- ดงน ฉะนน เพราะฉะนน

- ดงน ฉะน

- อยางไรกด อยางไรกตาม แมกระนน แต

- ธาตอาหาร อาหารธาต

- มความแตกตางทางสถต มนยสำคญ

- รป ภาพ

- พนธกรรม กรรมพนธ

- เรณ ละอองเกสร

- ผลตผล ผลผลต

4.9.1.3 เลอกใชคำใหถกตองตรงตามจดประสงค ในการแสดงการกระทำ

หนงๆ นน อาจเลอกใชคำไดหลายคำ แตมกมคำทดทสด ซงบอกความหมายไดอยางชดเจน เรา

ตองเลอกใชคำนน เชน คำทใชในการเกษตร

- ใสปย การใหปยแกพช

- หวานปย การใสปยแกพชโดยหวานทวทงแปลง

- โรยปย การใหปยแกพชโดยโรยเปนปลายแถว

- เกษตรกรรม การปลกพชและเลยงสตว

- กสกรรม การปลกพช

4.9.1.4 ควรระวงการใชคำทมความหมายแฝง การใชคำทมความหมาย

แฝง ทำใหมการแปลความหมายเปนอยางอนกได เชน

- เขารดนำซำๆ 2 ครง คำวา “ซำๆ” นนาจะมความหมายเกน 2 ครง

- เขารวกระสนเขาใส 1 นด คำวา “รว” หมายความวายงตดตอกน

อยางเรวหลายนด




4.9.1.5 เลอกใชศพทวชาการทบญญตโดยคณะกรรมการราชบณฑตยสถาน

ในปจจบนนมศพทวทยาศาสตร ศพททางวชาการ และคำตางประเทศ ไดรบการบญญตออกมา

เสมอ เราจะตองสนใจ ตดตามและรวบรวมไวใชประโยชน

4.9.1.6 ไมใชคำฟมเฟอย คำผวน คำทไมสอความหมาย และคำพงเพย

การเขยนบทความทางวชาการ ไมใชการเขยนนยาย เรยงความ หรอกาพยกลอน ไมตองการ

ความไพเราะสอดคลองหรอความกลมกลนของคำ เชน

- “เขาปวย แตอยางไรกตามเขากมาทำงานตามปกต” คำวา “แต” และ

“อยางไรกตาม” ควรใชคำใดคำหนงเพยงคำเดยว เพราะมความหายแทนกนได

- ถงแมจะเปลยนอาหารทใหแกวว แตการใหนมกไมลดลงเลย ควรตด

คำวา “เลย” ออก

4.9.1.7 การใชคำในภาษาองกฤษ

เนองจากภาษาองกฤษเปนสอเผยแพรวชาการทแพรหลายมาก คำวาศพททาง

วชาการจงมกเปนภาษาน หรอไมเชนนนกเปนภาษาตะวนตกอนๆ ซงเรานบรวมๆ วาเปนภาษา

องกฤษ ในการเขยนบทความวชาการบางเรอง เรากไมอาจหลกเลยงทจะใชคำในภาษาน ทงน

ดวยเหตผลดงน

- ยงไมมคำแปลเปนภาษาไทย

- ยงไมมการบญญตศพทวชาการแทนคำดงกลาว

- แปลแลวใหความความหมายไมรดกมเทาภาษาเดม

อยางไรกด ในการเขยนบทความความนน เราตองถอหลกวา ตองใช

ภาษาไทยใหมากทสด ไมใชเปนบทความลกครง มภาษาไทยปนภาษาองกฤษเตมไปหมด

ดงนนเราควรทจะศกษาวธลดภาษาองกฤษ ในบทความของเราดงตอไปน

1) คำองกฤษทอาจใชเปนภาษาไทยไดทนท โดยไมตองวงเลบเปน

ภาษาองกฤษแตอยางใดมดงน

ก. ชอสถานททรจกด เขยนเปนภาษาไทยไดทนท เชน

- ชอทวป ทวปยโรป อเมรกา เอเชย ออสเตรเลย แอฟรกา

- ชอประเทศ ฝรงเศส องกฤษ สวเดน เดนมารก นอรเวย

สเปน อเมรกา เมกซโก อนเดย ฟลปปนส ฯลฯ

- ชอเมอง นวยอรก วอชงตน ปารส ลอนดอน ออตตาวา

โตเกยว มะนลา ฯลฯ

- ชอสถานท ทำเนยบไวทเฮาส โบสถ เซนปเตอร พระราชวง

แวรซาน สะพานโกลเดนเกต

- มหาสมทร มหาสมทรแปซฟค มหาสมทรอนเดย มหาสมทร

แอตแลนตก

- ชอทะเล ทะเลอนดามน ทะเลแดง ทะเลดำ

- ชอภเขา ยอดเขาเอเวอเรสต เทอกเขาแอลป เทอกเขาหมาลย




ข. ชอธาต สสาร และสงของทใชเปนภาษาไทยมากอนอยางแพรหลาย

- ธาต สสาร กาซคารบอนไดออกไซด ปอแตสเซยม ฟอสฟอรส

แมงกานส ไนโตรเจน ออกซเจน โปรตน คารโบไฮเดรต มเทน อลมเนยม โอโซน วตามน

ลกไนต ฮอรโมน

- สงของอนๆ ฟตบอล แปบ ลนน ฟลม ไอศกรม นำมนเบนซน

นำมนดเซล ชอลก วสา ชอกเลต เอกซเรย อลตราไวโอเลต ขาวโอต ขาวบารเลย ขาวไรน เยน

บกเตร ดอลลาร กราฟ

ค. ชอคนทมชอเสยงหรอทรจกกนด

- ลนคอลน ลกวนย มหาตมะคานธ คารเตอร เบโธเฟน ฟรงโก

ปคาสโซ

ง. มาตราวด ชง ตวง

- มลลเมตร เซนตเมตร กโลเมตร ฟต ไมล รม ออนซ ปอนด

ลตร กโลกรม ตน เปอรเซนต

จ. ชอวชา

- เคม ฟสกส เทคโนโลย แคลคลส

มขอทพงระวงสำหรบในตอนนกคอ ผเขยนบทความตองหมน

ศกษา ตดตามและรวบรวมเอาไววา มคำในภาษาองกฤษคำใดทใชหรอเขยนภาษาไทยอยแลว

บางคำกมการแปลเอาไวและใชกนทวไป มการพบวานกวชาการมกเผลอเขยนคำบางคำเปน

ภาษาองกฤษบอยๆ ตวอยางเชน

ขาวสาล (wheat), เครองปรบอากาศ (airconditioner), เหลก

(iron), ทองแดง (copper), สงกะส (zinc), บกเตร (bacteria), วสา (virus), เชอรา (fungus), รา

สนม (rust), สวนเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation), คาเฉลย (mean), การทดสอบ

(test), สมมตฐาน (hypothesis), ฯลฯ

คำเหลานใชเปนคำไทยจนเคยชน หรอยอมรบทวไปแลว ไมควร

วงเลบภาษาองกฤษไวอก

2) คำทไมคอยใช หรอไมเคยใชมากอน คำประเภทนมวธการทพง

ปฏบตดงน

ก. ถามคำแปลหรอคำอานคำเหลานนอยแลว ถงแมไมคอยไดใชกน

ทวๆ ไป แตในสาขาวชานนกำลงนยมหรอเปนทเขาใจ กใหใชคำแปลหรอคำอานนนไดทนท

เชน มนต ซำ นยสำคญในทางสถต พสย เซลล ยน ฯลฯ

แปลคำเหลานนเปนภาษาไทย แลววงเลบภาษาองกฤษเอาไว

โดยเขยนอยางนเพยงครงเดยวเมอจะใชตอๆ ไป กใหใชเพยงคำแปลเทานน ตวอยางเชน

ใชครงแรก ใชครงตอๆ ไป

ความแปรปรวน (variation) ความแปรปรวน

ตดตาเขยว (green budding) ตดตาเขยว

พาหะ (carrier) พาหะ




คาปรบตว (adaptive value) คาปรบตว

ปญหา (treatment) ปญหา

พนธแม (dam) พนธแม

รปแบบ (model) รปแบบ

แถบรอนชน (tropics) แถบรอนชน

ข. ถาไมมการบญญตศพทไวทใดกอาจบญญตศพทคำเหลานนขน

มาเอง ใสศพทเดมไวในวงเลบเพยงครงเดยว เมอใชตอไปในเรองเดยวกนกใหใชเฉพาะศพทท

บญญตนนเอง ตวอยางเชน


ผลวสย (fecundity) ผลวสย

การปฏสนธ (fertilization) การปฏสนธ

พาหพนธ (gamete) พาหพนธ

วการลกษณ (symptom) วการลกษณ

ค. เขยนตามสำเนยงคำเดม (ทบศพท) แลววงเลบภาษาองกฤษ

เอาไว ในครงแรกเพยงครงเดยว เมอจะใชตอๆ ไป กเขยนเฉพาะภาษาไทยเทานน เชน


กลโคส (glucose) กลโคส

เซลล (cell) เซลล

โครโมโซม (chromosome) โครโมโซม

วาเรยนซ (variance) วาเรยนซ

ไลซน (lysine) ไลซน

ฟราดาน (Furadan) ฟราดาน

ไรโซเบยม (Rhizobium) ไรโซเบยม

โครมาโตแกรม (chromatogram) โครมาโตแกรม

เฮกตาร (hectare) เฮกตาร

เอเคอร (acre) เอเคอร

มวเตชน (mutation) มวเตชน

3) คำทไมตองใชเปนภาษาไทย

นอกจากคำตางๆ ดงทกลาวมาแลวน ยงมคำในภาษาองกฤษ

บางชนดทไมตองเขยน อานบญญต หรอแปลเปนภาษาไทย คำเหลาน ไดแก

ก. คำทวๆ ไป ทใชนอยในบทความนน เชน ใชเพยง 2-3 ครง กให

ใชเปนภาษาองกฤษไปเลย ทงนยกเวนคำทมการใชกนแพรหลายอยแลวในภาษาไทย

ข. ชอวงศ (family) และชอวทยาศาสตรของสงมชวต ใชเปนภาษา

เดมเสมอ เชน ขาว (Oryza sativa)

ค. สญลกษณตางๆ ใชตามภาษาเดม เชน สญลกษณสถต (s2, s,

x, t, F) สญลกษณพนธศาสตร (ยน) (vg, e, Hb, B, rg, h)




4) วธการเขยนภาษาองกฤษปนไทย

เนองจากเราจำเปนตองเขยนประโยคทมภาษาไทยปนภาษา

องกฤษอยเสมอ จงอาจสรปวธการไว ดงน

ก. ถาคำในภาษาองกฤษนนเปนพหพจน เมอยกมาไวในภาษา

ไทยใหใชเอกพจน เชน

- ในปนเขาปลกขาวโพดถง 600 เฮกตาร (hectare) (คำ hectare

เขยนเปนเอกพจน)

- พนธยางกลมนเกดจากหลายโคลน (clone) การทดลองของ

เขาตองทำทงหมด 10 ปญหา (treatment)

ข. คำองกฤษซงอยประโยค ในวงเลบและขนตนประโยค (ถาจำเปน)

ตองขนตนดวยอกษรตวเลกเสมอ เชน

- กรดอะมโน (amino acid) เปนสวนประกอบยอยๆ ของโปรตน

- การตดตาเขยว (green budding) เปนวธทนยมกนมากใน

การขยายพนธยางพาราในปจจบน

- การใชปย super phosphate ทำใหผลผลตของขาวเพมขน

- molybdenum เปนธาตทพชตองการนอย แตกขาดไมได

อยางไรกด ชอบคคล สถานท ชอเฉพาะ อนๆ ชอตนของชอ

วทยาศาสตร (genus) ใหใชอกษรตวใหญเสมอ

ค. ควรหลกเลยงการขนตนประโยคและลงทายดวยคำทเปนภาษา

องกฤษ ทงนเพราะจะมปญหาเกยวกบการใชอกษรตวใหญ-เลก และการวรรค เชน การเสนอผล

การทดลองอาจกระทำโดยใช histogram แตกไมใหความชดเจนเทากบการเสนอโดยใชตาราง

ง. เมอใชภาษาองกฤษหลายคำตดตอกน กอาจใชเครองหมาย

วรรคตอนได เชน

- การใชปย N, P และ K ทำใหผลผลตของพชเพมขน

- มผยนยนวาสามารถผสมถวเหลองขามตระกลได (Hohnston,

1968; William, 1972; Obaya, 1978)

จ. ควรหลกเลยงการใชชอเรอง ชอบท ชอตอน และชอหวขอเปน

ภาษาองกฤษ ถาจะใชกใหแปลหรอเขยนทบศพทแลวใสคำเดมไวในวงเลบ

ฉ. หลกเลยงการเขยนคำภาษาองกฤษตามความเคยชนเหมอน

ภาษาพด เชน

- การทดลองนกระทำในหองแอร

- ผลการทดลองไมคอยจะดนกเนองจากการปลก late กวาทควร

- เราปลกพชจำนวนหลาย plot จงจบความแตกตางได

- เราไมไดอนฟอรเมชนเพมเตมจากการทดลองน

- การทดลองนสงเกตวา mean ยงตำมาก




4.9.2 การเขยนประโยค

การทเรารจกชนด และโครงสรางของประโยคแตละชนด ยอมทำใหสามารถ

เขยนภาษาไทยไดดขนและเปนการสอความหมายทถกตองระหวางผเขยนและผอาน ความจรง

แลวประโยคในภาษาไทยอาจแบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

4.9.2.1 ประโยคเดยว ประโยคเดยวเรยกวาเอกรรถประโยค คอประโยคทม

ใจความเดยว มประธาน กรยา และกรรม เพยงชนดละอยางเดยว แตละชนดอาจมคำขยายท

เปนคำวเศษณกได

4.9.2.2 ประโยคซบซอน ประโยคซบซอนคอ ประโยคทมใจความมากกวา

1 ใจความ เกดจากการนำประโยคชนดตางๆ มาตอกน อาจแบงประโยคซบซอนออกไดเปน 2 ชนด คอ

1) อเนกรรถประโยค อเนกรรถประโยคอาจเกดจากการนำประโยค

2 ประโยค หรอมากกวามาตอกน เชน

- พอ และ แม ทำงานหนกเพอลก (เอกรรถประโยค (อ) + เอกรรถ

ประโยค (อ)) คอ ก.พอทำงานหนกเพอลก ข.แมทำงานหนกเพอลก

- เขาไดแตกน นง และ นอนตลอดทงวน (อ+อ+อ)

- พอพชไดรบปย กแตกใบออนดงดงาม (อ+อ)

- ทงๆ ทเราฉดสารเคมแกพช แตแมลงกระบาดไมหยดหยอน (อ+อ)

- เธอตองอานหนงสอ มฉะนน เธอจะสอบตก (อ+อ)

- รถทวงเรวประสบอบตเหต แตรถคนอนๆ ถงทหมายโดยปลอดภย

(สงกรประโยค+เอกรรถประโยค)

เพราะพชทมรากลกดดนำไปหมด พชทมรากตนจงไมเจรญเตบโต

(สงกรประโยค+สงกรประโยค)

เมอเทยงวนน นายแดง นายดำ และนายขาว เขาพกทโรงแรมน

(เอกรรถประโยครวมกรยา)

เขาเขาเรยนไมเคยขาด จดบนทกอยางละเอยด และคนควาในหอง

สมด จงทำใหเขาสอบไดคะแนนด (เอกรรถประโยครวมประธาน)

ในสวนนเตมไปดวยดอกไมสแดง สชมพ และสขาว (เอกรรถ

ประโยครวมภาคแสดง)

2) สงกรประโยค คอประโยคซบซอนทมประโยคเดยวตงแต 2 ประโยค

มารวมกน แตมประโยคหลกเพยงประโยคเดยว นอกนนเปนประโยคขยายประโยคทนำมารวม

กนเปนสงกรประโยคใชคำวา ท ซง อน เพราะ เมอ โดย ฯลฯ เปนตวเชอม เชน

- ตนไมทไดรบปยยอมเจรญเตบโตด

- ขาวซงไดยนมานนเปนขาวลวง

- เราตองการคนทมความรบผดชอบ

- พชเจรญเตบโตเพราะมนไดรบนำและปย

- ทนการศกษาสำหรบนกศกษาทเรยนเกงมอยนอยมาก

- ความคดอนไรสาระเปนปรชญาของคนทเกยจคราน




รายละเอยดการเขยนประโยคมมากเกนทจะกลาวไวในทนไดหมด

นกวชาการเปนจำนวนมากชอบเขยนบทความ โดยใชประโยคซบซอน สงกรประโยค หรอ

อเนกรรถประโยคทใช อาจยาวกนเนอทเปนหลายบรรทด ขอความตอเนองสอดคลองกน

เกนกวาทจะวรรคได จงเหนไดวาประโยคทไมมวรรคตอนถง 2-3 บรรทด กยงม ความจรงแลว

บทความทด ไมจำเปนตองใชประโยคมากๆ และยาวๆ ใชประโยคสนๆ เชน ประโยคเดยว หรอ

ประโยคซบซอนชนดสนๆ มประโยคมาตอกนเพยง 2-3 ประโยคนาจะดทสด

ประโยคทผดหรอไมถกตองตามหลกไวยากรณทพบเหนมดงน คอ

ขาดคำทเปนสวนสำคญของประโยค เชน ขาดประธานหรอกรยา นอกจากนนกเลอกไมถก เรยง

คำผดลำดบ และใชคำซบซอน ดงน

ก. การเลอกใชคำ ประโยคทด สอความหมายตามตองการ มความ

รดกมและไมคลมเครอนนตองมการใชคำทถกตอง อยาพยายามใชคำทคดวาใกลเคยง เพราะ

อาจทำใหตความหมายประโยคไดหลายแงหลายมม เชน

“รายงานพบวามอบตเหตทางรถยนตมากในชวงตนฤดฝน”

ประโยคเชนน ทำใหสงสยวาใครเปนคนพบ อาจจะมการตความไดดงน

- รายงานเปนตวคนพบ

- เราเปนผพบจากการอานรายงาน

- ผทดลองคนพบแลวเขยนรายงานเอาไว

ประโยคเชนน กำกวม คลมเครอ ควรหลกเลยง

“ในปจจบนนสนคามราคาแพง เศรษฐกจของประชาชนสงขน”

ประโยคชนดนมกพบในคำนำของบทความเกยวกบการสงเสรม

อาชพ เพอกระตนใหประชาชนยอมรบอาชพใหม หรอทำกจกรรมใหมๆ ฯลฯ แตมขอสงสยวา

เมอสนคาราคาแพง ประชาชนรำรวยขน หรอยากจนลง ซงประโยคไมไดสอความหมายทชดเจน

“การใชปยเพอเพมผลผลตครงนคอ ใชปยวทยาศาสตร”

ประโยคนใชคำฟมเฟอย อานเขาใจยากลกษณะประโยคเหมอน

กำลงจะอธบายศพทเทคนคถาใหสอดคลองกบจดประสงค กควรจะเขยนวา “ปยทใชเพอเพม

ผลผลตครงนคอปยวทยาศาสตร”

ข. การเรยงคำ ประโยคทด สอความหมายทถกตอง และรดกม ตองม

การเรยงคำใหถกลำดบ ตวอยางประโยคทเรยงคำไมถกตอง คอ

“การปลกถวเหลองในประเทศไทย ไมมหลกฐานวาเรมเมอใด”

ประโยคนใชคำไดดแลว แตเรยงคำหรอจดคำไมถกตอง ทำให

เขาใจยากควรจะเขยนใหมเปน “ไมมหลกฐานวาเรมปลกถวเหลองในประเทศไทยเมอใด”




“ความตองการอาหารของโลกนบวนแตจะเพมมากขนในอนาคต”

ประโยคนวาง “อนาคต” ไวผดท ซงควรวางอยใกลๆ คำวาความ

ตองการ ควรจะเขยนเปน “ในอนาคต ความตองการอาหารของโลกนบวนแตจะเพมขน”

“คมอแนะนำเกยวกบการเลยงแมลงหวทตองซอ สำหรบ

นกศกษามจำหนายแลว”

ในความของประโยคนสบสนมาก ตความหมายไดหลายแงมม ทงน

เพราะมประโยคขยายซอนๆ เขาไปหลายประโยค ผเขยนปอนรายละเอยดไวในประโยคมากเกน

ไป ถาจะเกบรายละเอยดใหเทาเดมกควรจะเขยนวา “คมอซงแนะนำเกยวกบการเลยงแมลงหว

สำหรบนกศกษา ซงนกศกษาตองซอ มจำหนายแลว”

“เพอการเพมผลผลตของพชควรมการใชปย”

ประโยคนควรจะเขยนวา “ควรมการใชปยเพอเพมผลผลตของพช”

ค. การใชคำทไมจำเปนหรอซำซอน ในการเขยนประโยคนนเราควรท

จะตดคำทไมจำเปนออกไป ทงนเพอใหไดใจความทรดกม และสอความหมายไดดทสด ตวอยาง

เชน

- การปรากฏของโรคถวเหลองพบปรากฏทกแหงทปลกพชน

- การปลกยางพนธเกานนถาเลยงไดเราควรจะเลยง

- สำหรบการปลกถวเขยวหลงขาวนนควรกระทำอยางยง

- ดวยวธการทกรปแบบทกลาวมาน ทำใหผลผลตของพชสงขน

อยางแนนอน

ในประโยคทยกตวอยางมาน มคำทเกนความตองการอยเปนลำดบ

ดงนคอ ปรากฏ เลยง สำหรบ และ ดวย ซงมทางทจะตดออกไปไดโดยไมทำใหเสยใจความแต

อยางใด

การใชคำเกนความจำเปนหรอซำซอนนบางครงทำใหเกดความ

รำคาญแกผอาน เพราะฉะนนเราควรพยายามตดออกไปเหลอใหนอยเทาทจำเปน เชน บางครง

ผเขยนอาจใชคำวา ท ซง เรา จะ ฯลฯ ซำๆ กนมากอยางไมนาเชอ

4.9.3 วธทบศพทภาษาองกฤษ

การทบศพท หรอเขยนคำอานศพทภาษาองกฤษเปนภาษาไทย ใหถอหลกโดย

ยอๆ ดงน

4.9.3.1 การทบศพทพยญชนะ มเสยงดงน

พยญชนะ เสยง พยญชนะ เสยง

B บ P ขนตนใช พ




C ขนตนใช ค ตวอนๆ ใช ป

สะกดใช ก Ph ฟ

เสยง ซ ใช ซ เสยง พ ใช พ

Ch เสยง ค ใช ค Q คว

เสยง ช ใช ช R ร

D ด S ขนตนใช ซ

F ฟ สะกดใช ส

G เสยง ก ใช ก Sh ช

เสยง จ ใช จ Sch ช

เสยง ย ใช ย T ขนตนใช ต, ท

H ฮ สะกดใช ต

J จ V ตวนำ ว

K ขนตนใช ค สะกดใช ฟ

L ล W ว

M ม X ตวนำ ซ

N น สะกด กซ

ng ง Y ย

Z ซ

4.9.3.2 การทบสระ มเสยงดงน

พยญชนะ เสยง พยญชนะ เสยง

a เอ, แอ, อะ, อา er เออ, เอ

ae เอ, อ, เอ ear แอ, เอย, อา,เออ

ai เอ, ไอ ee อ

air แอร eer เอย

au ออ, อา ei อ, เอ, ไอ

aw ออ eir แอ, เอย

ay เอ, ไอ eu อว, ย

e อ, เอ oo อ

ew อว, โอ oor อว, ออ

ey เอ, อ, ไอ ou อ, เอ, ออ, โอ, อ

i อ, อ, ไอ our เอา, ออ, เออ,อว

ir เออ, อ ow เอา, โอ

ia เอย oy ออย

ie อ, เอย, ไอ u อ, อว, อ

ier เอย ur เออ, อะ, อ




ion เอยน, อน ure อว, เอยว

o โอ, ออ ui อ, อว

or ออ, เออ, อะ y ไอ

oa โอ, ออ, อว

oar ออ

oe โอ, อ

oi ออย

4.9.3.3 การทบศพท (คำ) ปฏบตดงน

1) การทบศพทพยญชนะและสระใหถอปฏบตตามทกลาวมาแลวใน

ขอ 4.9.3.1 และ 4.9.3.2

2) ไมใชวรรณยกตใดๆ ทงสน การออกเสยงตามวรรณยกตอะไร

กตาม ใหเปนความเขาใจของผอาน หรอออกเสยงตามภาษาเดม หรอออกเสยงแบบไทยๆ กได

เชน ฟตบอล แทกซ ออฟฟศ ดอกเตอร ชอลก ฯลฯ

3) ถาพยญชนะตวตามเปนคนละชนดกบตวสะกดกใหคงไว แตใสไม

ทนฑฆาตลงทพยญชนะตวนนเพอบงคบไมใหออกเสยง เชน

ศพท ทบศพท

carbondioxide คารบอนไดออกไซด

Switzerland สวตเซอรแลนด

4) ถาพยญชนะตวตามเปนชนดเดยวกบตวสะกดกใหตดออก ดงน


handball แฮนดบอล

football ฟตบอล

Swiss สวส

5) ถามพยญชนะนำหนาตวสะกดกใหคงไว แตใสไมทณฑฆาตเพอ

ไมใหออกเสยง เชน


film ฟลม

chalk ชอลก

4.9.4 การเขยนคำยอ

สรปตามหลกเกณฑของราชบณฑตยสถานเฉพาะประเดนทสำคญ เชน

1) ใชพยญชนะตนของพยางคแรกของคำเปนตวยอ เชน ศาสตราจารย = ศ.

2) หากใชคำเดยวแลวทำใหเกดสบสนอาจใชพยญชนะตนของตวถดไปเปนตว

ยอดวยกได เชน ทหารบก = ทบ.




3) คำประสมทมความยาวมากอาจเลอกใชเฉพาะพยญชนะตนของคำทเปนใจ

ความสำคญเปนตวยอรวมแลวไมเกน 4 ตว เชน สำนกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหง

ชาต = สปช.

4) ตวยอตองมจดกำกบทตวสดทาย เชน ตำบล = ต. ตำรวจ = ตร. รอง

ศาสตราจารย = รศ. ยกเวนคำทเคยใชมากอนแลว เชน พ.ศ.

5) เวนวรรคเลกระหวางกลมอกษรยอ เชน รศ. นพ. และหนาตวยอทกแบบ

เชน ประวตของ อ.พระนครศรอยธยา

6) การเขยนคำยอภาษาองกฤษเปนภาษาไทย ใหเขยนโดยไมตองใสจดและไม

เวนชองไฟ เชน BBC = บบซ F.B.I. = เอฟบไอ คำทบศพททผกขนจากตวยอใหเขยนตามเสยง

ทออกและไมตองใสจด เชน UNESCO = ยเนสโก และตวยอชอบคคลใหเขยนโดยใสจดและเวน

ชองไฟระหวางชอกบนามสกล เชน G.H.D.Cold = จ.เอช.ด. โคลด

สำหรบตวยอตางๆ ถาเปนทรจกและยอมรบกนทวไปกใชได เชน I.Q., C.V. แต

ถายงไมรจกแพรหลาย ถาจะใชกจำเปนตองเขยนคำเตมไวในวงเลบดวยในครงแรกทเขยนถง

หนวยวดตางๆ เชน กโลเมตร กรม หนวยสากล เปอรเซนต ฯลฯ ควรเขยน

คำเตม ไมควรใชคำยอยหรอเครองหมายแทนนอกจากในตารางหรอแผนภม

คำยอทเปนทยอมรบในการเขยนรายการอางอง มตวอยางดงตอไปน

คำยอ คำเตม ความหมาย หมายเหต

comp. compiler ผรวบรวม พหพจนใช comps.

ed. editor, บรรณาธการ, พหพจนใช eds.

edited by ผจดพมพ, จดพมพโดย

enl. ed. enlarged edition ฉบบพมพใหม มการเพมเตม

rev. ed. revised edition ฉบบพมพใหม มการแกไข

2 nd ed. second edition พมพครงท 2

3 rd ed. third edition พมพครงท 3

et al. และคนอนๆ (and others)

n.d. no date ไมปรากฏปพมพ ภาษาไทยใช ม.ป.ป.

n.p. no place ไมปรากฏสถานทพมพ ภาษาไทยใช ม.ป.ท.

no. number ฉบบท

p. page หนา (หลายหนา) พหพจนใช pp.

tr. translator ผแปล พหพจนใช trs.

translated by แปลโดย

vol. volume เลมท (เชน vol. 4)

vols. volumes จำนวนเลม (เชน 4 vols.)




4.9.5 การใชตวเลข

มคำแนะนำดงน

1) เลขเกน 3 หลก เพอชวยผอานในการจำแนกหลก ควรมเครองหมายจลภาค

(,) คนหนาหลกท 3 และ 6 หากมหลกมากกวานควรใชหนวยชวย เชน 600,000,000 บาท ควร

เขยนเปน 600 ลานบาท

2) เลขเศษสวน ควรเขยนเปนตวอกษรมากกวาตวเลข ยกเวนกรณทมตวเลขมากๆ

3) หากจำเปนตองใชตวเลขขนตนประโยค ควรเขยนเปนตวอกษร

4.9.6 การเวนวรรค

วรรค คอ คำ ขอความ หรอประโยคชวงหนงๆ การเวนวรรค หมายถง การเวน

ชองวางระหวางวรรค ราชบณฑตยสถานจำแนกการเวนวรรคออกเปน

1) การเวนวรรคใหญ มระยะหางระหวางวรรคประมาณ 2 เทาของการเวน

วรรคเลก ใชเมอจบขอความแตละประโยค

2) การเวนวรรคเลก มระยะหางระหวางวรรคประมาณเทากบความกวางของ

พยญชนะ ก ใชเวนวรรคระหวาง ชอกบนามสกล ระหวางชอสถานทตางๆ เชน ถนน ตำบล

ระหวางยศกบชอ เชน รอยโท สมบรณ

3) ระหวางเลขหวขอกบชอหวขอ ใหเวนวรรคเลก

4) การเวนวรรคในเนอหา ตามระเบยบสารบรรณฯ เรองทมเนอหาเดยวกนให

เวน 1 จงหวะเคาะ (หรอเวนวรรคเลก) ถาเนอหาตางกนใหเวน 2 จงหวะเคาะ (หรอเวนวรรค

ใหญ)

5) ขอความในวงเลบ ใหเวนวรรคเลกระหวางคำหนาและคำหลง

6) เครองหมาย เชน มหพภาค (.) จลภาค (,) อฒภาค (;) และทวภาค (:) ให

พมพตดกบคำหนา และเวนวรรคเลกจากคำหลง




บรรณานกรม

กองอาหารสตว. กรมปศสตว. 2529. การเขยนรายงานการวจย. เอกสารวชาการรหส 13-0110-29.

กองแผนงาน. 2541. คมอการดำเนนงานเกยวกบงานวจยและผลงานทางวชาการของกรมปศสตว.

กรมปศสตว

กระทรวงสาธารณสข. 2542. คมอการดำเนนงานทางระบาดวทยา. โรงพมพองคการรบสงสนคา

พสดภณฑ,กรงเทพฯ.

กลยา วานชยบญชา. 2551. การวเคราะหขอมลหลายตวแปร. พมพครงท 3. ภาควชาสถต

คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

กลยา วานชยบญชา. 2551. การวเคราะหสถตชนสงดวย SPSS for Windows. พมพครงท 6.

ภาควชาสถต คณะพาณชยศาสตรและการบญชจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

กตตพร ปญญาภญโญผล. 2549. วจยเชงปฏบตการ: แนวทางสำหรบคร. คณะศกษาศาสตร.

มหาวทยาลยเชยงใหม นนทพนธพรนตง, จ. เชยงใหม.

จรญ จนทลกขณา และ กษดศ ออเชยวชาญกจ. 2551. คมภรการวจยและการเผยแพร

สนานาชาต. พมพครงท 2. นตธรรมการพมพ, นนทบร.

ชศร วงศรตนะ. 2550. เทคนคการใชสถตเพอการวจย. พมพครงท 10. คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศร นครนทรวโรฒ.

เตมศร ชำนจารกจ. 2537. สถตประยกตทางการแพทย. โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย,


เทยมจนทร พานชยผลนไชย. 2539. ระเบยบวธวจย. ภาควชาพนฐานการศกษา คณะศกษา

ศาสตร. มหาวทยาลยนเรศวร, จ.พษณโลก.

ธานนทร ศลปะจาร. 2550. การวจยและวเคราะหขอมลทางสถตดวย SPSS. พมพครงท 7.

บ.ว.อนเตอรพรนท จำกด, กรงเทพฯ.

นวฒน วชรวราการ และ ธงชย นตธรรม. 2547. ระเบยบสำนกนายกรฐมนตรวาดวยงาน

สารบรรณ พ.ศ. 2546 พรอมคำอธบาย. พมพครงท 17. สำนกงาน ก.พ. กรงเทพฯ.

บณฑตวทยาลย 2545. คมอวทยานพนธ สายวทยาศาสตร . มหาวทยาลยวทยาลย


บณฑตวทยาลย. 2546. ค มอจดทำสารนพนธ. พมพครงท 2. มหาวทยาลยนเรศวร,

จ.พษณโลก.

บญใจ ศรสถตยนรากร. 2550. ระเบยบวธการวจย : แนวทางการปฏบตสความสำเรจ. บรษท

ยแอนดไอ อนเตอรมเดยจำกด, กรงเทพฯ.




บญธรรม กจปรดาบรสทธ. 2551. การเขยนรายงานการวจยและวทยานพนธ. พมพครงท 9.

จามจรโปรดกท, กรงเทพฯ.

ประสทธ โพธปกษ และ นนทรกา ซนซอ 2540. พจนานกรมศพทสตวแพทย. สำนกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

พรรณ ลกจวฒนะ 2551. วธการวจยทางการศกษา. พมพครงท 3. คณะครศาสตรอตสาหกรรม.

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, กรงเทพฯ.

พระธรรมปฎก. 2542. พทธธรรม. โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, กรงเทพฯ.

พวงรตน ทวรตน. 2538. วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพครงท 6.

สำนกทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร,


ไพบลย โลหสนทร. 2538. ระบาดวทยา. พมพครงท 2. โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,


ไพศาล เหลาสวรรณ. 2525. ขอบกพรองในการเขยนบทความวจยทางวทยาศาสตร. วารสาร

สงขลานครนทร ฉบบวทยาศาสตรและเทคโนโลย. 4(1):62-66.

ภารกจโครงการและประสานงานวจย. 2551. วช : บรณาการงานวจยดานการแพทยและ

สาธารณสข. สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, กรงเทพฯ.

มนตชย ดวงจนดา. 2544. การใชโปรแกรม SAS เพอวเคราะหงานวจยทางสตว. ปรบปรง

ครงท 2. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน, จ.ขอนแกน.

มานพ คณะโต. 2551. วทยาการระบาดเชงคลนกและชวสถต. พมพครงท 2. เครอขายพฒนา

วชาการและขอมลสารเสพตด ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. มหาวทยาลยของแกน.

จ.ขอนแกน.

ยทธ ไกยวรรณ. 2550. การสรางเครองมอวจย. ศนยสอสงเสรมกรงเทพ, กรงเทพฯ.

ยทธ ไกยวรรณ. 2551. วเคราะหขอมบวจย 1. ศนยสอสงเสรมกรงเทพ, กรงเทพฯ.

ยอดชาย ทองไทยนนท. 2546. การบรหารงานการเกษตรและการพฒนาชนบท. บ.ประสทธ

ดไซน. จ.ตาก.

ยอดชาย ทองไทยนนท. 2549. การเขยนรายงานผลงานวจยใหมคณภาพ. บทความและองค

ความร. แหลงทมา : http://www.dld.go.th/expert/file_links/article/research%

20writing_web.pdf [on line]. 28 กรกฎาคม 2551.

ราชบณฑตยสถาน. 2525. พจนานกรม. พมพครงท 3. สำนกพมพอกษรเจรญทศน, กรงเทพฯ.

ราชบณฑตยสถาน. 2546. ศพทสงคมวทยา องกฤษ-ไทย. พมพครงท 3. กรงเทพฯ.

ราชบณฑตยสถาน. 2549. ศพทคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ. พมพครงท 7.


ราชบณฑตยสถาน. 2549. ศพทวทยาศาสตร องกฤษ-ไทย ไทย-องกฤษ. พมพครงท 5 (แกไข

เพมเตม). กรงเทพฯ.

ราชบณฑตยสถาน. 2549. ศพทคณตศาสตร. พมพครงท 9 (แกไขเพมเตม). กรงเทพฯ.




วฒนา สนทรธย. 2547. เรยนสถตดวย SPSS ภาคการวเคราะหเครองมอวจยและการวเคราะห

ขอสอบ. วทยพฒน. กรงเทพฯ.

ศรเทพ ธมวาศร. 2545. กลยทธการวจยทางสตว. พมพครงท 2. ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

สน พนธพนจ. 2549. เทคนคการวจยทางสงคมศาสตร. วทยพฒน, กรงเทพฯ.

สมพร อศวลานนท และ สวรรณา ประณตวตกล. 2547. การประเมนผลกระทบจากงานวจยทาง

วทยาศาสตร. ศนยวจยเศรษฐศาสตรประยกต คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลย


สวมล วองวาณช. 2551. การวจยปฏบตการในชนเรยน. พมพครงท 11. สำนกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

สวนตดตามและประเมนผลงานวจย. 2551. คมอการประเมนผลขอเสนอโครงการวจยของ

หนวยงานภาครฐทเสนอของบประมาณ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2553 ตามมต

คณะรฐมนตร. สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, กรงเทพฯ.

สชาต ประสทธรฐสนธ และ กรรณการ สขเกษม. 2533. เทคนคทางสถตขนสงสำหรบการ

วเคราะหขอมล เลม 1 การวเคราะหปจจยและการวเคราะหกลม สถาบนบณฑต

พฒนบรหารศาสตร, กรงเทพฯ.

สชาต ประสทธรฐสนธ และ กรรณการ สขเกษม. 2533. เทคนคทางสถตขนสงสำหรบการ

วเคราะหขอมล เลม 3 การวเคราะหจำแนกประเภท. สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,


สชาต ประสทธรฐสนธ. 2534. การสรางมาตรวดในการวจยทางสงคมศาสตร. สถาบนบณฑต

พฒนบรหารศาสตร, กรงเทพฯ.

เสร ดอนแกวบว. 2539. พยาธวทยาทวไปทางสตวแพทย. ภาควชาพยาธวทยา คณะสตว

แพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. 2553. คมอการประเมนผลขอเสนอการวจยของหนวย

งานภาครฐทเสนอของบประมาณ ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2553 ตามมตคณะ

รฐมนตร. บรษทอารตแอนพารท อพเดตจำกด, สมทรปราการ.

เสาวคนธ โรจนสถต. 2529. คมอการเขยนรายงานการวจยของกรมปศสตว. เอกสารวชาการ

รหส 13-0110-29 พมพครงท 2. กองอาหารสตว กรมปศสตว, กรงเทพฯ.

Bush B.M. 1991. Interpretation of laboratory results for small animal clinicians. Blackwell

Scientific Publication. Oxford.

Blumenfeld SN. Operations research methods : A general approach in primary health

care. PRICOR Monograph series : May 1985.

Cameron A. 1999. Survey toolbox for livestock disease. ACIAR monograph no. 54,

Australia




Linsay D. 1984. A guide to scientific writing. 1st edition. Longman Cheshire Pty limited,

Australia.

Ostle B. 1966. Statistics in research. 2nd ed. The IOWA state university press. Ames.

IOWA.

Perry B.D., T.F. Randolph, J.J. McDermott, K.R. Sones and P.K. Thornton. 2002.

Investing in animal health research to alleviate poorverty. International

livestock research institute (ILRI). Nairobi. Kenya.

SAS. 1985. SAS/STATTM guide for personal computer. Version 6 edition. SAS Institute

Inc. North Carolina.

Searle S.R. et al. (1992). Variance components. John Willy & Sons. Inc.

Snedecor G.W. 1966. Statistical methods. 5th edition, 8th printing. The Iowa state

university press, Ames,Iowa, U.S.A.

Snedecor G.W. and W. G. Cochran. (1982). Statistical methods. 2nd printing. The Iowa

State University Press. Ames. Iowa. U.S>A.




ภาคผนวก ก

ขนตอนการเสนอโครงการวจยของกรมปศสตว

เปนโครงสรางระบบการดำเนนงานวจยและวชาการของกรมปศสตว ตามมตทประชม

คณะกรรมการวจยการปศสตว ครงท 1/2550 วนท 22 ธนวาคม 2549 และปรบปรงแกไขให

สอดคลองกบการดำเนนการในปจจบน

โครงสรางการดำเนนงาน

1. คณะกรรมการวจยการปศสตว

มหนาทรบผดชอบ

1.1) กำหนดนโยบายและแนวทางการวจยดานปศสตว

1.2) พจารณาอนมตโครงการวจยของกรมปศสตว

1.3) ประสานการดำเนนงานดานการวจยกบหนวยงานอน

1.4) แตงตงคณะทำงานเพอการวจยไดตามความจำเปน

2. คณะอนกรรมการกลนกรองงานวจยการปศสตว


2.1) พจารณาใหความเหนเพอประกอบการอนมตโครงการวจยทงทของบประมาณ

และไมของบประมาณ รวมทงโครงการวจยทเปนความรวมมอหรอไดรบทนวจยจากหนวยงาน

อน ตลอดจนผลงานวจยทขออนมตเผยแพรตามนโยบายการวจยของกรมปศสตว

2.2) ตรวจสอบและตดตามผลการวจยใหเปนไปตามนโยบายและเปาหมายทกำหนด

2.3) ปฏบตงานอนๆ ตามทคณะกรรมการวจยการปศสตวมอบหมาย

3. คณะอนกรรมวจยการปศสตว

ประกอบดวยอนกรรมการดานการผลตสตว ดานสขภาพสตว ดานมาตรฐานสนคา

ปศสตว ดานวทยาศาสตร และดานสงคมศาสตร และปศสตวอนทรย


3.1) พจารณาใหความเหนเพอประกอบการอนมตโครงการวจยทงทของบประมาณ

และไมของบประมาณ รวมทงโครงการวจยทเปนความรวมมอหรอไดรบทนวจยจากหนวยงาน

อน ตลอดจนผลงานวจยทขออนมตเผยแพรตามนโยบายการวจยของกรมปศสตว

3.2) ตรวจสอบและตดตามผลการวจยใหเปนไปตามนโยบายและเปาหมายทกำหนด

3.3) ปฏบตงานอนๆ ตามทคณะกรรมการวจยการปศสตวมอบหมาย

4. คณะกรรมการวชาการกอง/สำนก/สำนกสขศาสตรสตวและสขอนามย 1-9


4.1) พจารณากลนกรองโครงการวจยและงานวชาการของนกวจยใหเปนไปตาม

นโยบายและแผนงาน




4.2) ตดตาม กำกบดแลการดำเนนงานของโครงการวจยและวชาการของบคลากรใน

กอง/สำนกและผวจยทสงกดหนวยงานสวนภมภาค

4.3) พฒนาคณภาพของนกวจยและวชาการในสงกด

5. กลมพฒนาวชาการปศสตว (กวป.)

กลมพฒนาวชาการปศสตว เปนกลมทปรบเปลยนมาจากสำนกผเชยวชาญ มหนาท

รบผดชอบ

5.1) กำหนดนโยบายงานวจยและวชาการดานปศสตว

5.2) จดทำแผนยทธศาสตรและ Road Map งานวจยและวชาการดานปศสตว

5.3) พจารณาโครงการวจยและวชาการดานปศสตว

5.4) กำกบ ดแล และตดตอประสานงานดานปศสตวระหวางประทศ

5.5) กำกบเลขทะเบยนโครงการวจยและผลงานวชาการกรมปศสตว

งานวจย

1. ความหมายของงานวจย

หมายถง งานวจยทสามารถวางแผนการดำเนนงานไวลวงหนาเพอจดทำแผนหรอ

เสนอของบประมาณมาใชดำเนนการได ไดแก

1.1) โครงการวจยทผานความเหนชอบจากคณะกรรมการวจยแหงชาตและไดรบ

งบประมาณประจำป

1.2) โครงการวจยทไดรบงบประมาณสนบสนนจากแหลงทนอนๆ เชน จาก

สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) หรอสำนกงานกองทนวจย (สกว.) หรอ สำนกงาน

พฒนาการวจยการเกษตร (องคการมหาชน) (สวก.) ฯลฯ รวมทงโครงการวจยเรงดวนทใช

งบประมาณปกตหรอเงนทนของ กอง/สำนก ทมอยแลว และโครงการวจยทดำเนนการรวมกบ

หนวยงานอน เชน โครงการความรวมมอระหวางประเทศ และโครงการรวมมอกบมหาวทยาลยตางๆ

2. การจดทำขอเสนอโครงการวจยเพอของบประมาณประจำป

สำนกงบประมาณจะพจารณางบประมาณใหเฉพาะโครงการวจยทตองไดรบความ

เหนชอบจากสำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) เทานน โดยมวธการดำเนนงาน ดงน

2.1 ผวจยจดทำขอเสนอโครงการวจย

1) ผวจย ทสงกดสวนกลาง และภมภาค เสนอขอเสนอโครงการวจย ผานคณะ

กรรมการวชาการของ กอง/สำนก พจารณาใหความเหนชอบ ทงนแบบฟอรมทใชใหเปนไปตาม

ท วช. กำหนด โดยใหเสนอในรปแบบเอกสารพรอมทงไฟลคอมพวเตอร

2) กอง/สำนก รวบรวมขอเสนอโครงการวจยทผานการพจารณาใหความเหน

ชอบแลว สงให กลมพฒนาวชาการปศสตว โดยระบสาขาการวจยและคณะอนกรรมการวจยฯ

ดานทเกยวของใหพจารณา

3) กลมพฒนาวชาการปศสตวจดสงขอเสนอโครงการวจยใหคณะอนกรรมการ

วจยแตละดานพจารณาใหความเหนชอบและเสนอกรมฯ เพอขออนมตโครงการวจยและกรอบ

วงเงนในการจดทำคำของบประมาณการวจย พรอมแจงใหกอง/สำนก/นกวจยทราบ เพอจะได




ดำเนนการกรอกรายละเอยดขอเสนอโครงการวจยในระบบบรหารงานวจยแหงชาต (NRPM)

แบบ online ตามรายละเอยดในหนงสอระบบบรหารงานวจยแหงชาต (NRPM) ฉบบสมบรณ

ซงสามารถดาวนโหลดไดท http://nrpm.nrct.go.th

4) ภายหลง วช. พจารณาแลว กลมพฒนาวชาการปศสตวจะแจงผลการ

พจารณาของ วช. ให กอง/สำนก/นกวจย ทราบ และสำเนาใหกองแผนงาน เพอใชประกอบการ

พจารณาจดทำงบประมาณประจำป

3. การจดทำโครงการวจยทขอใชงบประมาณสนบสนนจากแหลงทนอนๆ

ใหผวจยเสนอโครงการผานคณะกรรมการวชาการของ กอง/สำนก พจารณาเสนอกลม

พฒนาวชาการปศสตว ใหคณะอนกรรมการวจยการปศสตวดานทเกยวของพจารณาเสนอขอคด

เหนประกอบเพอเสนอใหประธานคณะกรรมการวจยการปศสตว (อธบด) อนมต และกลมพฒนา

วชาการปศสตวจะออกเลขทะเบยนวจยแลวแจง กอง/สำนก และผวจยใหดำเนนการตอไป

แบบฟอรมขอเสนอโครงการวจยใหใชตามทแหลงทนกำหนด หากไมมการกำหนดไว

ใหใชแบบของ วช. โดยใหเสนอทงในรปแบบเอกสารและไฟลคอมพวเตอรเชนเดยวกน

4. การใหเลขทะเบยน การขอเปลยนแปลง และการขอยกเลกโครงการวจย

โครงการวจยทผานการพจารณาของคณะอนกรรมการวจยการปศสตวดานท

เกยวของแลวใหเสนอกลมพฒนาวชาการปศสตว ออกเลขทะเบยนวจยได

โครงการวจยทผานความเหนชอบใหดำเนนการ และอยระหวางการดำเนนการตาม

แผนการวจยหาก กอง/สำนก เหนควรเปลยนแปลง เชน ชอโครงการ คณะทำงานวจย วธการ

ดำเนนงาน หรอยกเลกการดำเนนงาน ใหเสนอกลมพฒนาวชาการปศสตว พจารณาอนมตตอไป

5. การรายงานการสนสดการวจยและการเผยแพรผลงานวจย

เมอดำเนนการวจยสนสดแลว ใหผวจยจดทำเอกสารรายงานผลงานการวจยในรป

แบบท กรมปศสตวกำหนดพรอมไฟลคอมพวเตอรเสนอขออนมตเผยแพร โดยใหคณะกรรมการ

วชาการของ กอง/สำนก พจารณา และเสนอกลมพฒนาวชาการปศสตว เพอใหคณะ

อนกรรมการวจยการปศสตวดานทเกยวของพจารณาใหความเหนชอบในการเผยแพร และ

เสนอกรมฯ อนมตเผยแพร

รายงานผลงานวจยทขออนมตเผยแพรในขนตอนนตองดำเนนการพมพตามรปแบบ

ตามท กรมปศสตวกำหนดรายละเอยดในบทท 4 หลงจากนหากผวจยนำไปเผยแพรในแหลงอน

สามารถปรบรปแบบใหเปนไปตามสอทจะทำการเผยแพรกำหนดได เมอเผยแพรแลวใหผวจยสง

สำเนาหรอไฟลภาพสแกนเรองทเผยแพรจรงใหกลมพฒนาวชาการปศสตว เกบไวเปนหลกฐาน

เพอประโยชนของผวจยเองในอนาคต

งานวชาการ

1. ความหมายของงานวชาการ

เปนงานทบคลากรของกรมปศสตวจดทำขนนอกเหนอจากงานวจย เชน บทความ

(article) การทบทวนเอกสาร (review) กรณศกษา (case study) ตำรา (text) คมอการดำเนนงาน

และเอกสารเผยแพร เปนตน




2. การจดทำขอเสนอเพอขอดำเนนการงานวชาการ

เนองจากวางานวชาการมหลายรปแบบ การทจะจดทำขอเสนอ (proposal) กอนทจะ

ดำเนนการหรอไมนน ใหกอง/สำนก เปนผพจารณาตามความเหมาะสม

3. การเผยแพรผลงานวชาการ

ใหผดำเนนการจดทำเอกสารผลงานวชาการพรอมไฟลคอมพวเตอรเสนอขออนมต

เผยแพรไปใหกอง/สำนก (คณะกรรมการวชาการ) พจารณาอนมตแลวเสนอกลมพฒนาวชาการ

ปศสตว เพอออกเลขทะเบยนวชาการ

การกำหนดเลขทะเบยนผลงานวจยและวชาการ

กลมพฒนาวชาการปศสตวไดกำหนดรปแบบเลขทะเบยนทงงานวจยและงาน

วชาการมดงน

A A (x) B B C C (y) D D D

กรณชดโครงการ

A A (x) a a (z) B B C C (y) D D D

AA เปนตวเลขทายป พ.ศ ทดำเนนการ

(X) เปนประเภทผลงาน (1) งานวจย (2) งานวชาการ

aa เปนตวเลขทายป พ.ศ. ทอนมตของโครงการแม (ชดโครงการ)

(z) เปนตวเลขแสดงเลขทโครงการยอย

BB รหสสาขาวชาการ ประกอบดวย 5 สาขา ไดแก

01 สขภาพสตว

02 ผลตสตว

03 มาตรฐานสนคาปศสตวและสงแวดลอม

04 วทยาศาสตร

05 เศรษฐกจและสงคมศาสตร

CC รหสหนวยงาน ม 19 หนวยงาน

(y) เปนตวเลขประจำ สสอ 1-9

DDD เปนลำดบของผลงานทงงานวจยและผลงานวชาการ โดยเรมจาก 001 และ

ใหลำดบตอเนองไปทงปงบประมาณ




ตารางผนวก 1 รหส-ชอ และอกษรยอหนวยงานของกรมปศสตว

รหสหนวยงาน ชอหนวยงาน อกษรยอ

ชอหนวยงาน

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

สำนกงานเลขานการกรม

กองคลง

กองการเจาหนาท

สำนกตรวจสอบคณภาพสนคาปศสตว

สำนกควบคมปองกนและบำบดโรคสตว

กองบำรงพนธสตว

สำนกเทคโนโลยชวภณฑสตว

สำนกเทคโนโลยชวภาพการปศสตว

กองแผนงาน

กลมพฒนาระบบบรหาร

สำนกพฒนาการปศสตวและถายทอดเทคโนโลย

สำนกพฒนาระบบและรบรองมาตรฐานสนคาปศสตว

กองนตการ

กองอาหารสตว

สถาบนสขภาพสตวแหงชาต

สำนกสขศาสตรสตวและสขอนามยท 1-9

กลมตรวจสอบภายใน

ศนยสารสนเทศ

กลมพฒนาวชาการปศสตว

สลก.

กค.

กกจ.

สตส.

สคบ.

กบส.

สทช.

สทป.

กผง.

กพร.

สพท.

สพส.

กนต.

กอส.

สสช.

สสอ. (1-9)

ตสน.

ศสท.

กวป.




ภาพผนวก 1 ขนตอนการจดทำโครงการวจย


(คณะกรรมการวจยการปศสตว)

เสนอ

โครงการวจย

ผาน online

ระบบ NRPM

ผวจย

(สงกดสวนกลาง/ภมภาค)

กลมพฒนาวชาการปศสตว

(คณะอนกรรมการวจยการปศสตว)

กอง/สำนก

(คณะกรรมการวชาการ)

สำนกงาน

คณะกรรมการ

วจยแหงชาต

(วช.)

เสนอขออนมต

โครงการวจยทผาน

การพจารณา

ผลการอนมต

โครงการวจย

เสนอโครงการวจย

ทผานการพจารณา

(3) (4)

เสนอโครงการวจย

แจงผลการพจารณา

สนบสนนโครงการ

(1)

(2)

NRPM : National

Research Project

Management Online ระบบ NRPM

(7)

(7)

(8)


(5)

(6)

แจงผลการ

พจารณา




ภาพผนวก 2 ขนตอนการขอเผยแพรผลงานวจย

เสนอขออนมต

ผลงานทผาน

การพจารณา

ผลการอนมต

เผยแพรผลงานวจย (3) (4)

เสนอผลวจยทผาน

การพจารณา (5) (2)

(6) เสนอผลงานวจย

ทจะเผยแพร (1)



กลมพฒนาวชาการปศสตว (คณะอนกรรมการวจยการปศสตว)

กอง/สำนก (คณะกรรมการวชาการ)


ผวจย (สงกดสวนกลาง/ภมภาค)





ภาพผนวก 3 ขนตอนการขอเลขทะเบยนวชาการและเผยแพรผลงาน

รวบรวมขอมล/เสนอรายงาน

เสนอขอเลขทะเบยนฯ

ผลงานทผานการพจารณา ออก/แจง เลขทะเบยน

แจงเลขทะเบยน เสนอผลงานทจะขอ

เลขทะเบยนฯ

(5)

(3) (2)

(4) (1)



กลมพฒนาวชาการปศสตว (คณะอนกรรมการวจยการปศสตว)

กอง/สำนก (คณะกรรมการวชาการ)

ผวจย (สงกดสวนกลาง/ภมภาค)




ภาพผนวก 4 ขนตอนการใชระบบ NRPM สำหรบนกวจย

ลงทะเบยน

นกวจย

เรมตน

(นกวจย)

กรอกขอมลขอเสนอการวจย

1. รายละเอยดขอเสนอการวจย และ

ไฟลแนบ (ตองมลายมอชอของ

หวหนาขอเสนอการวจย)

2. รายงานความกาวหนาและไฟลแนบ

(กรณขอเสนอการวจยตอเนอง)

Login เขาสระบบ NRPM

ได

ยนยนการสงขอเสนอการวจย

ใหผประสานงานหนวยงาน (กลมพฒนาวชาการปศสตว)

ไมได

ตรวจสอบขอมลวาม

ขอมลการลงทะเบยน

นกวจยในระบบ

NRPM แลวหรอไม

ตดตอ

ผประสาน

หนวยงาน (เพอขอสทธในการ

เขาใชระบบ NRPM)

มขอมล

เสรจสน http//nrpm.nrct.go.th/




ปฏทนการจดทำขอเสนอโครงการวจยประจำป

(ปรบตามหนงสอท วช 0006 (ตว)/ว 3472 ลว. 30 สค. 2549)

------------------------

การเสนอของบประมาณ (แบบปกต) ประจำปงบประมาณ ตามมตคณะรฐมนตร กรมฯ

จะตองสงรายละเอยดตางๆ ให วช. ภายในวนท วช. จะกำหนด ในสวนของกรมปศสตว

จงกำหนดวธการดำเนนการดงน

1. สำนก / กอง ดำเนนการจดทำ ขอเสนอโครงการวจยสงใหกลมพฒนาวชาการปศสตว

ภายในเดอนกรกฎาคม

1.1 แบบเสนอแผนงานวจย (แบบ ว-1ช) ทงโครงการตอเนองและโครงการใหม

1.2 แบบเสนอโครงการวจย (แบบ ว-1ด) ทงโครงการตอเนองและโครงการใหม

1.3 แบบรายงานความกาวหนา (แบบ ต-1ช/ด) เฉพาะโครงการตอเนอง

1.4 จดเรยงลำดบความสำคญของโครงการวจยของ กอง / สำนก ตามแบบบญช

รายชอขอเสนอการวจยของหนวยงานภาครฐ (แบบ บช-3)

โดยสงแบบฟอรมดงกลาวพรอมแนบไฟลคอมพวเตอรให กลมพฒนาวชาการปศสตว

2. กลมพฒนาวชาการปศสตว ดำเนนการ

2.1 สงรายละเอยดตามขอ 1 ใหคณะอนกรรมการวจยฯ ดานตางๆ พจารณา อาจตอง

ใหผวจยทำการปรบปรงแกไข แลวสงผลการพจารณาให กวป. ภายในเดอนพฤศจกายน

2.2 กลมพฒนาวชาการปศสตว (กวป.) จดทำแบบแสดงแผนความตองการภาพรวม

งานวจยของหนวยงานภาครฐ(แบบ ว-6) และจดเรยงลำดบความสำคญของโครงการทงหมด

(แบบ บช-3) และขอเสนอโครงการวจยทผานขอ 2.1 ใหคณะกรรมการวจยพจารณาให

เสรจสนภายในพฤศจกายน โดยใชแนวทางการประเมนผลโครงการวจยของ วช. (แบบ นท-1ช/

ด) ประกอบการพจารณา

2.3 กลมพฒนาวชาการปศสตว บนทกขอเสนอทผานการอนมตตามขอ 2.2 ลงใน

ระบบ NRPM ของ วช. เปนรายโครงการ รวมทงจดทำขอมลระบบฐานขอมลการเสนอขอ

งบประมาณประจำป สงให วช.ผานทาง web based application แลวรวบรวมเอกสารทกแบบ

ฟอรมสง วช. ภายในวนท วช. กำหนด และสงขอมลดงกลาวใหกองแผนงานเพอจดทำคำของบ

ประมาณ

3. โดยสรป กลมพฒนาวชาการปศสตว กำหนดปฏทนการดำเนนงานในสวนของกรม

ปศสตวดงน

- กำหนดใหกอง/สำนก สงขอเสนอโครงการวจยให กวป. ภายใน กรกฎาคม

- กำหนดทคณะอนกรรมการวจยฯ พจารณาโครงการเสรจ ภายใน สงหาคม

- กำหนดทคณะกรรมการวจยฯพจารณาโครงการวจย ภายใน กนยายน

- กำหนดทกลมพฒนาวชาการปศสตว สงรายละเอยดทงหมดให วช. ภายใน ตลาคม

คมอแบบฟอรมงบประมาณของ วช. ดาวนโหลดไดท www.dld.go.th/expert




ขนตอนการสงขอเสนอโครงการวจยแบบ online ทางระบบ NRPM

นกวจยทตองการสงขอเสนองานวจยเพอของบประมาณ (แบบปกต) ประจำปงบประมาณ

ตามมตคณะรฐมนตร จะตองสงขอเสนองานวจยผานระบบ NRPM แบบ online หลงจากท

โครงการวจยผานการพจารณาจากคณะอนกรรมการวจยแตละดานแลวใหใชฉบบทถกตอง

เทานน มขนตอนในการดำเนนการดงน

1. สมครเขาใชระบบ NRPM

มขนตอนดงน

1.1 นกวจยสมครขอเขาใชระบบ NRPM สมครไดท http//nrpm.nrgt.go.th

1.2 ผประสานงานทกลมพฒนาวชาการปศสตว เปนผใหสทธในการเขาใชระบบ

ใชเวลาไมเกน 1 วนทำการ

1.3 นกวจยจะตองกรอกขอมล ขอเสนองานวจยทงโครงการใหมและโครงการตอเนอง

ทจะของบประมาณในแตละป ตามระบบ NRPM ทมตวเลอกไวแลว

2. กรอกขอมล ขอเสนอโครงการวจย

2.1 เขาสระบบ nrpm.nrct.go.th

2.2 ใสเลขทบตรประชาชน และ password

2.3 เลอกขอเสนอโครงการตามแบบททำวาเปน “โครงการใหม” หรอ “โครงการตอเนอง”

- โครงการใหม หมายถงโครงการวจยทยงไมเคยไดรบงบประมาณ ไดแกทง

โครงการชดและโครงการเดยว การกรอกขอมลประกอบดวย 5 ขนตอน

- โครงการตอเนอง หมายถงโครงการทเคยไดรบงบประมาณดำเนนการมาแลว

ไดแก ทงโครงการชดและโครงการเดยว ประกอบดวย 6 ขนตอน

ขนตอนการกรอกขอเสนองานวจย 5 / 6 ขนตอน มดงน

ขนตอนท 1 รายละเอยดขอเสนอโครงการ ใหเลอกโครงการตามแบบ : โครงการใหม

: เดยว หรอชดโครงการ หรอ โครงการตอเนอง : เดยว หรอ ชดโครงการ เนองจากมแบบฟอรม

ทแตกตางกน

โครงการทเปนชดโครงการใหกรอกขอมลโครงการหลกกอน แลวจงกรอกขอมลของโครงการ

ยอย

ขนตอนท 2 ขอมลนกวจย : ในระบบสามารถใหคนหานกวจยไดตามแบบของระบบ

ทงนจะคนหาไดจากนกวจยทไดสมครเขาใชระบบอยางถกตองแลวเทานน

ขนตอนท 3 ขอมลหนวยงาน

ขนตอนท 4 ผลสำเรจ : เลอก P/ I /G

กรอกขอความ ตามผลสำเรจของโครงการตามทเขยนไวใน ว-1ด

ขนตอนท 5 ไฟลแนบ โดยตองแนบไฟลดงน

โครงการใหม: ประกอบดวย 1 ไฟล คอ แบบ ว-1ช.หรอ ว-1ด.




โครงการตอเนอง: ประกอบดวย 2 ไฟลคอ แบบ ว- 1ช.หรอ ว- 1ด. และ ต- 1ช/ด.

ขนตอนท 6 ตรวจสอบความถกตองของขอมลและการแนบไฟล วาครบถวนสมบรณ

และสามารถเปดอานไดหรอไม

หลงจากดำเนนการตามขนตอนแจงใหยนยนการสงขอมล เมอยนยนแลวขอมล

โครงการวจยจะถกสงมาทผประสานงานระบบฯ ในขนตอนนนกวจยจะไมสามารถแกไขขอมลได

อก ดงนนกอนการยนยนการสงขอมลขอเสนอโครงการวจย ควรตรวจสอบความถกตองของ

ขอเสนอโครงการวจยใหเรยบรอยกอน

ขอเสนอทเปนโครงการตอเนอง ในระบบ จะมขนตอนท 6 รายงานความกาวหนา

เพมจากโครงการทเปนโครงการใหม

สทธของนกวจยเมอสมครเขาใชระบบ NRPM คอ

1) สามารถแกไขขอมลสวนตว หรอเปลยน password

2) กรอกขอมลขอเสนอโครงการวจยใหม

3) เพมนกวจยในระบบ

ถาไมเขาใจหรอสงสยเกยวกบระบบการสงขอเสนอโครงการวจยแบบ online ตดตอ

กบผประสานงานระบบ NRPM ของ กลมพฒนาวชาการปศสตว กรมปศสตว โทร. 02-6534444

ตอ 1131 และ 1132

คำชแจงเพมเตม

จากการใชระบบนตงแตป 2552 เปนตนมา นกวจยบางคนยงปฏบตไมถกตอง กลม

พฒนาวชาการปศสตว จงเหนควรชแจงเพมเตมดงน

การตงงบประมาณโครงการวจย

เมอถงกำหนดการของบประมาณประจำปตามปฏทนท กองแผนงานกำหนด ใหกอง/

สำนกเสนอของบประมาณโครงการวจยทผานการพจารณาของคณะอนกรรมการวจยแตละดาน

แลวไปยง กองแผนงาน เมอ วช. เหนชอบโครงการแลว และทราบวงเงนงบประมาณทไดรบแลว

กลมพฒนาวชาการปศสตวจะประสานงานกองแผนงานพจารณางบแตละโครงการตามวงเงนท

ไดรบ และจะแจงกอง/สำนก เพอการจดสรรงบประมาณของแตละโครงการวจยของ ผอ. กอง/

สำนก ตอไป

เมอนกวจยหรอนกวชาการจดทำรายงานผลงานวชาการเสรจแลว คณะกรรมการวชา

การกอง/สำนก มอำนาจในการอนมตใหเผยแพรผลงานวชาการของบคลากรในสงกดได รวมทง

การเปลยนแปลงเกยวกบงานวชาการ เชน ชอผดำเนนการ เปนตน ยกเวนการเผยแพรตาง

ประเทศจะตองไดรบอนมตจากอธบดกรมปศสตว




งานวจย

1. ขอเสนอโครงการและแผนงานวจย

นกวจยจะตองเสนอผานการพจารณาของคณะกรรมการวชาการกอง/สำนก อนกรรมการ

วจยดานทเกยวของ และกรรมการวจยของกรมปศสตวตามลำดบ

2. เลขทะเบยนโครงการวจย

เมอโครงการวจยผานการเหนชอบของอนกรรมการวจยดานทเกยวของแลวกลมพฒนา

วชาการปศสตวจะออกเลขทะเบยนโครงการวจย

3. กรอกขอมล ขอเสนอโครงการวจย ในระบบ NRPM

เมอแผนงาน/โครงการวจยผานการเหนชอบของอนกรรมการวจยแลว การเสนอแผน

งาน/โครงการวจยทแกไขแลวเขาสระบบ NRPM ของ วช. โดยระบบเปนหนาทของนกวจย ทงน

กอง/สำนก อาจเปนผดำเนนการแทนนกวจยใหกได

ขอเสนอแผนงาน/โครงการวจยทไดรบอนมตใหดำเนนการไดแลว การเปลยนแปลงขอ

เสนอ เชน รายชอผดำเนนการ สดสวนการแบงผลประโยชนงานวจย และวธการดำเนนการวจย

หลก จะตองไดรบอนมตจากกรมฯ เมอไดรบอนมตแลวใหนกวจยแกไขในระบบ NRPM ของ วช.

เอง หากไมแกไขจะมผลกระทบตอการตดตามความกาวหนาแผนงาน/โครงการวจยตอไป

4. ผลงานวจย

เมอนกวจยจดทำรายงานแผนงาน/ผลงานวจยเสรจแลว การเผยแพรรายงานทงในและ

ตางประเทศจะตองไดรบอนมตจากกรมฯกอน ผลงานวจยดงกลาวหมายถงรายงานการวจยทก

โครงการนอกเหนอจากทไดรบงบประมาณจากกรมฯดวย

โครงการวจยทบคลากรกรมฯ เปนผรวมดำเนนการกบหนวยงานอน การเผยแพร

ใหเปนตามทกำหนดโดยหนวยงานนน

เมอโครงการวจยสนสดแลว เปนหนาทของนกวจยทจะตองจดทำรายงานผลการวจยให

เสรจเสนอใหกรมฯ อนมตเผยแพรโดยเรว หากไมดำเนนการอาจมผลตอการพจารณาแผนงาน/

โครงการใหมทมชอผวจยเกยวของ




ภาคผนวก ข

ขอแนะนำการวางแผนการทดลอง

ในการวางแผนการวจย นกวจยควรจะสามารถเหนภาพกระบวนการตางๆ และผลการ

วจยทคาดวาจะไดรบไวลวงหนา จงจะสามารถออกแบบโครงการวจยใหสามารถไดผลตามท

กำหนดวตถประสงคไว

ในการออกแบบโครงการวจยควรระบขนตอนดงน

ระบขอมลทจะจดเกบ

ประชากร และตวอยาง

วธการไดตวอยางมาทดลอง

พนทดำเนนการ

เครองมอ วสด และอปกรณ

วธเกบและรวบรวมขอมล


ในกรณงานวจยทใชแผนแบบการวจยแบบทดลองหรอแผนแบบการวจยกงทดลองให

ระบขนตอนการดำเนนการทดลอง และระยะเวลาทใชในแตละขน รวมทงเขยนระบวธการกำกบ

การทดลอง ตลอดจนวธควบคมตวแปรแทรกซอนตางๆ

1. ระบขอมลทจะจดเกบ

กอนจะทำการเกบขอมลควรตองเขาใจความหมายและทมาของขอมล รวมทงแผนการ

ทดลองทจะดำเนนการ

1.1 ความหมายของขอมล ขนอยกบวตถประสงคในการใชประโยชน เชน

1.1.1 ความหมายโดยทวไป ขอมล หรอ ขอมลสถต (statistical data) หมาย

ถงตวเลขเกยวกบสงทสนใจ

1.1.2 ความหมายในการวจยขอมล คอ ขอเทจจรงทเปนตวเลขหรอขอความ

เกยวกบสงทสนใจศกษา หรอกคอตวแปรนนเอง ระดบขอมลในกระบวนการวจยอาจจำแนกออกเปน

1.1.2.1 ขอมลดบ (raw data) เปนขอมลทบนทกจากหนวยทดลอง

โดยตรง เชน นำหนกโคกอนขน นำหนกโคเมอสนสดการขน จำนวนอาหารทโคกนตอวน เปนตน

1.1.2.2 ขอมลทใชศกษา อาจเปนขอมลดบกได เชน เพศ และ ระดบ

การศกษาของเกษตรกร เปนขอมลทสามารถนำไปวเคราะหทางสถตไดโดยตรง หรอเปนขอมล

ทเกดจากการนำขอมลดบมาแปลงเปนขอมลใหมกได เชน ขอมลนำหนกเพมระหวางขน เกด

จากการนำนำหนกกอนขนไปลบออกจากนำหนกเมอสนสดการขน เปนตน

ขอมลลกษณะหนงทไดจากการสงเกตจากหนวยทดลองหลายหนวยกจะเปนชด

ขอมล (data set) ของลกษณะนน การจำแนกชดขอมลใหชดเจนจำเปนในการใชสถตวเคราะหขอมล




ขอมลแตละชด (set) จะเปนขอมลทมขอกำหนดชดเจนทเกบจากสงทแตกตางกน

เชน ในโคฝงหนงซงใชเปนสงถกทดลอง มชดขอมลของนำหนกแรกเกด (B) ของหนวยทดลอง

ซงเขยนในสญลกษณของเซตไดเปน B = {20, 23, 25} กโลกรม และมชดขอมลนำหนกหยานม

(W) = {165, 170, 180} กโลกรม เปนตน

1.2 ขอมลจำแนกตามลกษณะการวด ขอมลจากภาคสนามสามารถจำแนกตาม

ลกษณะของการวด (measurement) ได 4 ระดบ (scale) คอ

1.2.1 กลมหรอนาม (nominal scale) เปนขอมลทไดจากการกำหนดรหส

(code) ใหคาสงเกตเพอการจดกลม บางครงจงเรยกวา “ขอมลเชงกลม (categorical data)”

คณสมบตของนามกคอ สมาชกในกลมตองมความเหมอนกน และแตละ

กลมสามารถแยกจากกนไดเดดขาด เชน เพศ สถานภาพการสมรส หรอถนทอยตามภาคตางๆ

ขอมลระดบนสามารถกำหนดใหเปนตวเลขเพอใชเปนตวแปรในการวเคราะหได เชน ชาย = 0

หญง = 1 หรอ ภาคกลาง = 1 ภาคเหนอ = 2 ภาคอสาน = 3 ฯลฯ ตวเลขทใหเพอสะดวกใน

การนำไปวเคราะหเทานน ไมสามารถบอกไดวามความแตกตางกนมากนอยได เชน ไมได

หมายความวาภาคเหนอมากกวาภาคกลาง = 1 หรอภาคอสานมากกวาภาคกลาง = 2

1.2.2 อนดบ (ordinal scale) เปนขอมลทนอกจากจะไดจากการจดกลมตามขอ

1.2.1 แลว คาของขอมลยงใชในการจดเรยงลำดบไดดวย เชน ทศนคตของเกษตรกรทมตอ

โครงการแบงเปน ไมชอบ ชอบนอย ปานกลาง มาก และมากทสด โดยใหคะแนนเปน 1 2 3 4 และ

5 ตามลำดบ

ขอมลระดบนเปนขอมลระดบกลมหรอนามทมขนาดหรอทศทางกำกบไว

เพอใหสามารถบอกความมากนอยระหวางอนดบทจดไวได แตไมสามารถบอกไดวามากนอย

กวากนเทาใด ตวเลขหรอสญลกษณทกำหนดอนดบใหไมมผลตอสาระของขอมล เชนอาจเปลยน

อนดบใหมให ไมชอบ ชอบนอย ปานกลาง มาก และมากทสด เปน 5 4 3 2 และ1 กได

1.2.3 ชวงหรออนตรภาค (interval scale) คาของขอมลทเปนตวเลขทเมอ

เพมสงขนจะแสดงถงปรมาณทมากขนตามไปดวย เชนอณหภมท 30 31 และ 32 องศา ความ

แตกตางระหวางแตละชวงเทากนคอ 1 องศา จงสามารถนำมาเปรยบเทยบกนได

ขอมลระดบนมคณสมบตของนามและอนดบครบถวน และทมเพมเตม

คอสามารถกำหนดชวงความหางของความแตกตางไดแนนอน แตการวดโดยใชขอมลแบบนม

จดเรมตนทไมเปนธรรมชาต เชน ในระบบเซลเซยสกำหนดใหจดเยอกแขงเปน 0 องศา แต

ระบบฟาเรนไฮตเปน 32 องศา ดงนนการกำหนดใหเปน 0 จงไมใชธรรมชาตหรอเปนศนยท

สมบรณ (absolute zero) เปนเพยงการอางองทจดใดจดหนงเทานน

1.2.4 อตราสวน (ratio scale) เชน ขอมลเกยวกบพนท รายได เปนขอมลทม

คณสมบตของระดบชวงครบถวน ทมเพมเตมคอ สามารถเปรยบเทยบแบบอตราสวนได และม

คาศนยสมบรณคอเรมตนจากความไมม เชน พนทเปน 0 คอไมมพนทเลย

1.3 ขอมลจำแนกตามลกษณะการเกบรวบรวม จำแนกได 2 ลกษณะคอ “สงทวดเปน

ปรมาณได” กบ “สงทวดในเชงคณภาพ” ซงเปนการยากทจะแบงขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพ

ออกจากกนโดยเดดขาด การจำแนกตามแนวทางตอไปนสามารถใชไดกบการศกษาเบองตน ไดแก




1.3.1 ขอมลปรมาณ (quantitative data) คอ “ขอมลทมการวดออกมาเปน

ตวเลข” จำแนกเปน

1.3.1.1 ขอมลปรมาณไมตอเนอง (quantitative discrete) เปนขอมลทได

จากการนบหรอตวเลข ณ เวลาหนง เชน จำนวนสตวในแตละกลม ราคาขายโคขน รายได เปนตน

1.3.1.2 ขอมลปรมาณตอเนอง (quantitative continuous) สวนใหญ

เปนขอมลทไดจากการวดและชง ความจรงขอมลชนดนเวลาวดกเปนแบบไมตอเนองเชนกน เชน

ความยาวลำตว 170 เซนตเมตร กคอวดทหนวยใกล 170 เซนตเมตร มากทสด แตกถอไดวา

เปนการตอเนอง ขอมลประเภทนมจดเรมตนโดยธรรมชาตทแทจรง เชน นำหนก ความสง และพนท

ซงสามารถเรมจากศนยได และไมวาจะวดทใดกสามารถนำมาเปรยบเทยบความแตกตางกนได

1.3.1.3 ขอมลความถของกลม (group frequencies) โดยการเกบ

ขอมลปรมาณตอเนองสามารถกำหนดเปนชวงชน (class) ไวกอนแลวนบจำนวนเปนความถ

ตามชวงชนนน เชน โคทมความยาวลำตวระหวาง 180 ถง 200 เซนตเมตร ม 17 ตว เปนตน

การเกบขอมลปรมาณตอเนองควรเกบเปนตวเลขจรง เชน ความยาวลำตว

โคท 165 หรอ 169 เซนตเมตร ไมควรแบงเปนชวงแลวเกบโดยนบเปนความถตามประเภทกลม

ความถ เพราะเมอวเคราะหโดยใชคอมพวเตอรจะสามารถสงใหแบงเปนชวงแลวนบเปนความถใน

ชวงนนๆ ได โดยสามารถเปลยนแปลงชวงชนเปนกลมความถตางๆ ไดตามความเหมาะสม ทำให

เมอเกบขอมลมาแลวมโอกาสทจะเลอกวเคราะหทงแบบตอเนองและแบบความถของกลมกได

1.3.2 ขอมลคณภาพ (qualitative data) จำแนกออกเปน

1.3.2.1 ขอมลทแสดงเปนตวเลขได ไดแก ขอมลทไดจากการวดใน

ระดบกลมหรอนาม (nominal) และอนดบ (ordinal) ซงเปนขอมลทเมอวดแลวตกอยในประเภท

ใดประเภทหนงเทานน

1.3.2.2 ขอมลทไมใชตวเลข เชน ขอมลการจดบนทกสภาพการเลยงด

สตวในฝง ไมไดมงหวงทจะนำไปใชวเคราะหทางสถต เปนขอมลทใหรายละเอยดทสามารถใช

อธบายความสมพนธตางๆ ทพบจากการวเคราะหเชงปรมาณได

1.4 การวางแผนการทดลอง โครงการวจยทมการทดสอบสมมตฐานจะตองมการ

วางแผนการทดลอง เพอใหผลการวจยมความเทยงตรง แมนยำ

แผนแบบการทดลอง (experimental design) คอแผนทใชในการทำการทดลอง

เปนการกำหนดสงทดลองใหกบหนวยทดลอง และจะทำใหเขาใจไดชดเจนวาเมอไดขอมลมาแลว

จะวเคราะหดวยวธใด การใชแผนแบบการทดลองขนอยกบวธการทางสถตทจะใชวเคราะหขอมล

ทจะไดมา มคำแนะนำดงน

1.4.1 กำหนดวธการทางสถต มความสำคญเพราะวาแมการทดลองจะมการ

ใชแผนแบบการทดลองทดทสดแลวกยงไมอาจควบคมทกปจจยทเกยวของได และเนองจาก

ตองการนำผลการวจยจากขอมลทใชเปนตวอยางอางองกลบไปสประชากรจรงเพอนำไปสการ

แกปญหาเชงปฏบต ดงนนจงควรแสดงระดบความเชอมน (degree of confidence) ในการ

อางองดงกลาวดวย ซงจะทำไดกตองมการใชแผนแบบการทดลองตามวธการทางสถตทจะใช




หลกการทางสถตถกนำมาใชประโยชนครงแรกเพอลดจำนวนขอมลจำนวนมาก

ทใชสงเกตเพอแสดงใหเหนแนวโนม (trend) ของปรากฏการณทเกดขน ตอมาไดมการพฒนาให

เปนเครองมอในการวเคราะหเพอนำไปใชในดานการเกษตรและชววทยา

ในระยะแรกเปนการใชในการทดลองทางพชไรกเพอเปรยบเทยบผลผลตทไดรบ

จากการใหปยระดบตางๆ โดยใช 1 แปลงทดลอง (plot) ตอแตละระดบของปยทใช แตกพบวา

ผลผลตทไดรบมความแปรผนมากแมวาจะมการควบคมการทดลองอยางด ดงนนจงไดมการ

พฒนาวธการใชสถตในการทำการทดลอง และมการนำไปใชในสาขาวชาการตางๆอยางแพร

หลาย รวมทงในการทดลองทางวทยาศาสตร วทยาศาสตรการอาหาร วศวกรรม สงคมศาสตร

และการตลาด

1.4.2 การเลอกใชสถตในการทดลอง ผวางแผนควรจะมคณสมบตดงน

มความเขาใจในเนอหาของสาขาวชาการทจะทำการวจยเปนอยางด

รวธการเกบ จดการ และวเคราะหขอมล เพอใหเกดผลตามวตถประสงค

ทกำหนดไวได โดยใชคาใชจายนอยทสด

รวธการนำเสนอขอมลโดยใชตารางและรปภาพ เพอแสดงใหเหนผลการ

วจยไดอยางชดเจน

กรณทใชวธการทางสถตทยงยากซบซอนอาจปรกษานกวจยทมประสบการณ

หรอนกสถต แตนกวจยจะตองมความรพนฐานทางสถตในระดบทสามารถเขาใจความหมายของ

สตรทใชได

เขาใจวธการทางสถตตางๆ ขอจำกดและขอดของแตละวธการ ขอสมมต

(assumption) ของขอมลทจะใชกบแตละวธ และวธแปลความหมายของผลทไดรบ

ปจจบนจะใชโปรแกรมคอมพวเตอรในการวเคราะหขอมล โปรแกรมทใชกนอยางแพรหลาย

ในการวจยทางวทยาศาสตรโดยเฉพาะทางปรบปรงพนธสตวไดแกโปรแกรม SAS (ยอจาก

Statistical Analysis System) เพราะสามารถคำนวณขอมลจำนวนมากๆ อยางรวดเรว และทาง

สงคมศาสตรไดแกโปรแกรม SPSS (ยอจาก Statistical Package for Social Sciences) เพราะม

ขอมลไมมากนกและใชงายกวา ผใชโปรแกรมจะตองมคณสมบตขางตนจงจะสงใหโปรแกรมวเคราะห

ไดตามขอสมมตของวธการ สามารถนำผลจากโปรแกรมมาแสดงและแปลผลไดอยางถกตอง

1.5 ตวแบบ (model)

ขอมลธรรมชาตจะมความแปรผน (variation) เนองจากความคลาดเคลอน (error)

ตางๆ การใชวธการทางสถตกเพอจะหาความหมายทแทจรงบางอยางจากขอมลดงกลาวโดย

ไมมความเอนเอยง (bias) อนเนองจากความคลาดเคลอนทแฝงอย การใชตวแบบทถกตองจะ

ทำใหไดความหมายทถกตองของขอมลออกมาจากสภาพความคาดเคลอนตางๆ

1.5.1 ขอสรปทางทฤษฎ (theoretical abstractions) มประโยชนในการใชหาขอ

สรปจากตวอยางจรง (real sample) เพอใหไดขอสรปของประชากรจรง (real population) โดย

จะตองมขอสมมต (assumption) ทแสดงเปน “รายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ (specification)”

ของประชากรจรง และธรรมชาตของวธการไดมาของตวอยาง มฉะนนขอสรปทไดจากตวอยาง

จะไมสมเหตผล

AW update.indd 100 3/9/10 9:13:59 AM



การตงขอสรปทางทฤษฎเปนการสราง “ประชากรตวแบบ (model population)”

ขนมาตามรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะของประชากรจรง แลวหา “ตวอยางตวแบบ (model

sample)” ไปเปนหนวยทดลองเพอวเคราะหทางสถตวเคราะห ถารายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ

ของประชากรทตงไวสมเหตผลและเปนจรง ผลการวเคราะหทางสถตกอนมานวาเปนขอสรปของ

ประชากรตวแบบได กระบวนการตามภาพผนวก 5

1.5.2 รายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ (specification) ของประชากรจรง

ขอบเขตของตวแปรทกำหนดเปนรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะของประชากรจรงมกไดแก

1) การแจกแจง (distribution) ของขอมลทเปนตวแปร เชน เปนการแจกแจง

แบบอสระ (normal distribution) หรอ แบบทวนาม (binomial distribution) หรอ แบบพหภาค

(multinomial distribution) เปนตน และ

2) ธรรมชาตของวธการทใชในการไดมาของหนวยตวอยาง (sampling unit)

ขอบเขตทง 2 ประการน จะถกนำมาสรปใหเปนตวแบบในรปของสมการ

เพอใหใชวธวเคราะหขอมลใหถกตองตอไป

ภาพผนวก 5 แสดงรากฐานของการศกษาทางสถต

ทมา : ปรบจาก Mukherjee et al. (1998)

1.5.3 ประเภทของตวแบบ ตวแบบหนงอาจประกอบดวยสมการเดยวหรอหลาย

สมการเพอทจะสามารถตอบคำถามของสมมตฐานได ตวแบบทใชอาจจำแนกเปน

เปนประชากรตวแบบ (model population)

คอ ขอสรปทางทฤษฎทตงขนลวงหนา

(theoretical abstraction)

ตวอยางตวแบบ

(model sample) คอ

หนวยทดลอง ผลการทดสอบ

สมมตฐานทางสถต

กำหนดรายละเอยด

คณลกษณะเฉพาะ

(correct specification ?)

นำขอสรปทาง

ทฤษฎมาใช

ประชากรจรง (real population)

ทตองการแกปญหาให

ตวอยางจรง (real sample)

คอสมาชกของประชากรจรง

นำสวนหนงไปเปน

หนวยทดลอง

AW update.indd 101 3/9/10 9:13:59 AM



1.5.3.1 จำแนกตามวธวเคราะห เชน

1) ตวแบบสถต (statistical model) หรอตวแบบคณตศาสตร

(mathematical model) สวนใหญจะใชเรยกแทนกนได เชนการหาสวนประกอบความแปรปรวน

(variance components) โดยวธวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ตวแบบพอพนธ (sire

model) จะมตวแบบสถตแบบสมเปน

Yik = µ + iσ

+ e

ik

เมอ µ เปนคาเฉลยรวม

iσ เปนอทธพลของพอตวท i

eik เปนความแตกตางเนองจากอทธพลทางพนธกรรมและสงแวดลอมท

ควบคมไมไดทมตอลกในกลมลกของพอแตละตว

2) ตวแบบพนธศาสตร (genetic model) เปนตวแบบแสดงผลของพนธ

กรรมทเกดขนในตวสตว เชน

covHS

= 1/4VA + 1/16V

AA + …………..

เมอ covHS

เปนความแปรปรวนรวมระหวางสตวทมพอหรอแม

เดยวกน(half sibs)

VA เปนความแปรปรวนของยนบวกสะสม

VAA

เปนปฏกรยาระหวางยนบวกสะสม

3) ตวแบบสงแวดลอม (environmental model) เปนตวแบบแสดง

ผลทเกดขนในหนวยทดลองจรงๆ

1.5.4 จำแนกตามวธการเกบขอมล อาจแบงออกเปน

1) ตวแบบแบบสถต (static model) เปนตวแบบทใชวเคราะหขอมลทเกบ

ณ จดใดจดหนงของหวงเวลาเดยวกน เชนขอมลนำหนก อาจเกบเมอ แรกเกด และ หยานม

เปนตน ขอมลประเภทนเรยกวาขอมลแบบตดขวาง (cross-section data)

2) ตวแบบแบบพลวต (dynamic model) เกยวกบขอมลแบบแสดงความ

เคลอนไหวตามหวงเวลา (time-series data) เชน การเปลยนแปลงนำหนกสตวในชวงเวลาตางๆ

2. ประชากรและตวอยาง

การทำการวจยกเพอตองการนำผลไปสรปเปนหลกการ หรอทฤษฎ ใชแกปญหาท

เกดขนทวไป ดงนนตองกำหนดกอนวาปญหานโดยทวไปเกดกบกลมหรอประชากรใด

ในการศกษาวจยหากทำในทกหนวยทดลองของประชากร ในทางสถตเรยกวาการ

สำรวจสำมะโนประชากร (census) ซงมคาใชจายมาก จงนำเฉพาะบางหนวยทดลองมาเปน

ตวอยาง (sample) เพอทำการศกษาแทน การศกษาวจยจะตองระบสงทเกยวของ ดงน

2.1 ประชากร (population) ไดแกขอมลของทกหนวยสมาชกในขอบเขต (หรอราย

ละเอยดคณลกษณะเฉพาะ) ทตองการศกษา

ความหมายในทางสถต ประชากร คอชดหนงของการวดหรอนบตวแปรหนงท

ไดจากทกหนวยทกำหนดใหอยในประชากรนน

AW update.indd 102 3/9/10 9:14:01 AM



ในทางชววทยา ประชากร หมายถงกลมสงมชวต (ในทนไดแก พช สตว และ

คน) ทเปนชนด หรอสปชส (species) เดยวกนทอยรวมกนในสภาพแวดลอมหนง ชนดสตว เชน

โค กระบอ สกร แพะ แกะ ฯลฯ

ในทางสงคมศาสตร ซงเปนการวจยเกยวกบคน ประชากรจงหมายถงบคคลท

อยรวมกนในสภาพแวดลอมหนง โดยอาจมรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะทแสดงความเปน

ลกษณะเดยวกน เชน มเชอชาต อาศยในสภาพภมศาสตรเดยวกน เปนตน

สงทตองระบเกยวกบประชากร ไดแก

2.1.1 ชนดและคณสมบตของประชากร คณสมบต (คอรายละเอยดคณลกษณะ

เฉพาะ) หรอเกณฑทใชคดเลอกประชากรมาทำการศกษาทดลอง เชน

หญารซ: หลงจากปลกแลว 45 วน

โคพนเมอง: เพศผ ไมตอน หยานมแลว นำหนกประมาณ 80 กโลกรม

เกษตรกร: ผเลยงโคเนอทกราย

ประชากร: ผทมรายไดตงแตเดอนละ 10,000 บาทขนไป

2.1.2 สถานท หรอขอบเขตของพนททศกษาทดลอง

2.1.2.1 การทดลองทางวทยาศาสตร ระบเฉพาะสถานททำการทดลอง

เชน ทำการทดลองท ศนยวจยอาหารสตวขอนแกน อ.เมอง จ.ขอนแกน

2.1.2.2 การศกษาทางสงคมศาสตร ระบขอบเขตของพนท เชน ผเลยง

โคเนอในจงหวดขอนแกน การระบขอบเขตจะมผลตอการกำหนดกรอบการชกตวอยาง (sampling

frame) ซงจะกลาวถงตอไป

2.1.3 ขอบเขตของประชากร จำแนกเปน

2.1.3.1 ประชากรแบบมขอบเขตจำกด หรอประชากรแบบจำกด

(finite population) เปนประชากรทรจำนวนแนนอน เชน

ตองการศกษาการใหลกของแมโคพนเมองฝง ก. ซงมจำนวน 100 ตว

ตองการศกษาปญหาของเกษตรกรเลยงโคเนอ จ.ขอนแกน ซงทราบจาก

รายงานของสำนกงานปศสตวจงหวดขอนแกนแลววาม 25,000 ราย

2.1.3.2 ประชากรแบบไมมเขตจำกด หรอประชากรแบบอนนต

(infinite population) เชน หากตองการศกษาการใหลกของแมโคพนเมองภาคอสานทงภาคซง

ยงไมมรายงานวามกตวแน แมโคทงภาคจงเปนประชากรแบบไมมเขตจำกด

2.1.4 ระยะเวลาในการศกษา ซงจำแนกเปน

2.1.4.1 การศกษาตามยาว (longitudinal) สวนใหญจะเปนการศกษา

ทดลอง เชน

1) การทดลองขนโค: เรมการขนเมอวนท 1 มกราคม 2552 สนสดการขน

เมอ 30 มถนายน 2552

2) ศกษารายไดของเกษตรกร: เปรยบเทยบตงแตเรมเขารวมโครงการ

ฟารมตวอยางจนถงสนสดโครงการระยะเวลา 2 ป

AW update.indd 103 3/9/10 9:14:01 AM



2.1.4.2 การศกษาแนวตดขวาง (cross section) สวนใหญจะเปนการ

ศกษาสำรวจในชวงเวลาหนง เชน

1) ตองการศกษาขนาดของแมโคพนเมอง โดยทำการเกบขอมลในเดอน

กมภาพนธ 2552

2) ตองการเปรยบเทยบรายไดระหวางเกษตรกรทเขารวมโครงการฟารม

ตวอยางกบเกษตรกรทไมเขารวมโครงการ เกบขอมลทง 2 กลมในชวงเวลาเดยวกน

2.2 ตวอยาง (sample) คอคาการวดชดหนงทประกอบเปนสวนหนงของประชากร

ตวอยางตวแบบทเปนตวแทนของประชากรตวแบบเพอทจะถกนำมาศกษาทดลอง เมอทำการ

ศกษาโดยเกบขอมลจากหนวยทดลองมาหาคาทางสถต เชน หาคาเฉลยของชดขอมลนน คาเฉลย

ทไดสามารถอางองกลบไปวาเปนคาคงทหรอพารามเตอร (parameter) ของประชากรตวแบบ

(คาพารามเตอรของประชากรใชสญลกษณ θ ซงอาจไดแกคาเฉลย และคาความเบยงเบน

มาตรฐาน เปนตน) โดยหลกการ คาสถตตางๆ ทไดจากตวอยางจะอางองวาเปนคาพารามเตอร

ของประชากรจรงตามภาพผนวก 6 ดวย

ประชากรจรง หนวยทดลอง

ภาพผนวก 6 ความสมพนธระหวางประชากรกบตวอยาง

ในการชกตวอยาง (sampling) เพอใหไดหนวยทดลองมาทำการศกษา ทก

ตวอยางในประชากรจรงทมเงอนไขตามประชากรตวแบบจะตองมโอกาสถกชกมาเปนตวอยาง

เทาๆ กน หรอเรยกวาการทำใหเกดความคลาดเคลอนนอยทสด

การระบหนวยทดลองตองใหชดเจน ดงน

2.2.1 ชนดของหนวยทดลอง ระบวาใชประชากรทงหมด หรอใชกลมตวอยาง

2.2.2 จำนวนตวอยาง (sample size) การทจะใชจำนวนตวอยางมาเปนหนวย

ทดลองมากนอยเพยงใดขนอยกบความแมนยำทตองการ ซงระบได 2 มต ไดแก “ขอบเขตความ

ผดพลาด (margin of error)” กบ “ระดบความเชอมน (confidence level)”

ตวอยางเชน การศกษาทตองการทราบวาแมโคพนเมองมนำหนกเทาใด โดย

“คาทไดจากการศกษาจะตองผดพลาดไมเกนรอยละ ±10 ทระดบความเชอมนรอยละ 95” หมายความ

วา “หากทำการศกษาทกๆ 100 ครง จะเกดความผดพลาดมากกวารอยละ 10 ไมเกน 5 ครง” ปกตใน

การทดลองทางวทยาศาสตรตองการความเชอมนทรอยละ 95 หรอความนาจะเปน (probability ยอ

เปน p) ทจะเกดความผดพลาดท p = 0.05 ในบางสาขาอาจยอมรบท p = 0.10 กได

คาคงท หรอ พารามเตอร (θ) เชน

- คาเฉลย (µ),

- ความเบยงเบนมาตรฐาน (σ)

จำนวนประชากร = N

หนวยสมาชกประชากรท

ถกนำมาเปนตวอยาง คาเฉลย ( x หรอ ӯ),

ความเบยงเบนมาตรฐาน (s)

จำนวนตวอยาง = nอางองวาเปนคาของ

ประชากรจรง

AW update.indd 104 3/9/10 9:14:02 AM



3. วธการไดตวอยางมาทดลอง

3.1 การวจยทางวทยาศาสตร ซงเปนการทดลองทสามารถกำหนดไดวาจะใหสง

ทดลองใดกระทำตอหนวยทดลองใดได จงไมตองระบทมาของตวอยาง เพยงแตระบแบบการ

ทดลองและวธการเกบขอมลตามแบบการทดลอง

3.2 การวจยทางสงคมศาสตร สวนใหญเปนการศกษาปรากฏการณทเกดขนแลว

เพอศกษาวาอะไรคอสาเหตของปญหา เพอนำไปสการแกไขในอนาคต จงเปนการทดลองทไม

สามารถกำหนดสงทดลองใหแตละหนวยทดลองได แตกสามารถใชวธการชกตวอยาง

(sampling) ซงทำไดหลายวธคลายกบการใชแผนแบบการทดลองของงานวจยทางวทยาศาสตร

การชกตวอยางแตละวธจะใชจำนวนตวอยางและการสรปผลการศกษาแตกตางกน

การใชแผนแบบการทดลองและวธการชกตวอยางจะกลาวถงโดยละเอยดในหวขอ


4. พนทดำเนนการ

ระบวาจะดำเนนการเกบขอมลในพนทใด ขนอยกบพนทของประชากรหรอตวอยางทจะ

ใชทดลอง เชน

การทดลองในหองปฏบตการ : ระบสถานทหองปฏบตการทจะดำเนนการ

การทดลองในสถานวจยแหงเดยวหรอหลายแหง : ระบสถานทแตละแหง

การเกบขอมลในฟารมเกษตรกร : ระบพนททเกษตรกรอาศยอย

การศกษารายไดของเกษตรกร : แสดงพนทเกษตรกรทจะใชเปนตวอยาง

5. เครองมอ วสด และอปกรณ

จะตองทราบวาตงแตการเกบและวเคราะหขอมล ตลอดจนการถายทอดผลผลตจาก

การวจยสกลมเปาหมาย จำเปนตองใชเครองมอ วสด อปกรณ อะไรบาง

5.1 เครองมอทใชในการวจย หมายถงเครองมอนอกเหนอจากอปกรณทวๆ ไป

ทงานวจยนจำเปนตองใช ควรระบ

5.1.1 เครองมอทมผพฒนาขนแลว ใหระบวาบคคลใดเปนผพฒนาขน ควร

ตองปรากฎในการอางอง

5.1.2 เครองมอทผวจยสรางเอง เชน แบบสอบถาม ขอสอบ แบบวด

ประสทธภาพการผลตสตวของเกษตรกร เปนตน ควรระบวธการสราง ลกษณะเครองมอ ม

เกณฑการใหคะแนนอยางไร มวธการตรวจสอบคณภาพเครองมออยางไร โดยเฉพาะในดาน

คณภาพความสมเหตสมผลตามเนอหา (content validity) และคณภาพความเชอถอได

(reliability) ของเครองมอ โดยกอนดำเนนการทดลองควรมการนำเครองมอไปทดลองใชกบกลม

ตวอยางและจำนวนหนงเพอทราบความเทยงของเครองมอ

5.2 วสด สวนใหญเปนวสดสนเปลอง เชน สารเคม กระดาษ เครองเขยน หมกพมพ

เปนตน

5.3 อปกรณ ไดแกสงทดลอง เชน สตวทถกทดลอง และอปกรณทเกยวของ เชน

ตาชง คอมพวเตอร และเครองมอทางวทยาศาสตรเฉพาะ เปนตน

AW update.indd 105 3/9/10 9:14:02 AM



ควรระบทกรายการกอน แลวตรวจสอบวารายการใดมแลวบาง รายการทยงขาดให

นำไปใชของบประมาณโครงการ

6. วธเกบและรวบรวมขอมล

แสดงขนตอนการดำเนนการโดยละเอยด โดยคำนงวาเมอเขยนแสดงแลวผอน

สามารถทำตามไดอยางถกตอง เขยนอธบายใหทราบวา มขอจำกดใดทเปนเหตสดวสยทำใหไม

ดำเนนการวจยใหครอบคลมในทกแงมมไดตามทควรจะดำเนนการ โดยตองเปนขอจำกดทม

เหตผลเชงวชาการ ยอมรบได ไมใชขอจำกดทเนองมาจากผวจย เชน ผวจยไมมเวลา ผวจยม

ปญหาสขภาพ ผวจยขาดความรในกระบวนการวจย เปนตน

ขอตกลงเบองตนเปนการระบเงอนไขบางประการในการทำการวจยครงน เพอให

เหนวาขอตกลงหรอขอสมมตนนๆ ตงอยบนฐานความถกตองหรอความจรง โดยไมตองทดสอบ

หรอพสจน

สำหรบวธการและเครองมอตางๆ รวมทงสตรสถตทใชในการคำนวณ ถาเปนสตร

หรอวธมาตรฐานกไมจำเปนตองแสดงรายละเอยดหรอวธคำนวณ เวนแตสตรหรอวธทไมคอยได

ใชแพรหลาย กใหแสดงไว เพอใหผทเกยวของกบการอนมตโครงการเขาใจและพจารณาไดวา

โครงการวจยมความเปนไปไดหรอไม

7. สถตและวธการวเคราะหขอมล

สถตเปนเครองมอททำใหกระบวนการวจยเชอถอไดและแสดงถงความถกตอง

แมนยำของคำตอบทได ในหวขอนจะแสดงเฉพาะหลกการสำคญเพอไมใหนกวจยใชวธการทผด

พลาดเทานน

7.1 สมมตฐานทางสถต (statistical hypothesis)

เปนสมการคณตศาสตรทเขยนเพอใหสามารถทดสอบไดดวยวธการทางสถตวาเหต

ของปญหาทใชตงเปนสมมตฐานทางการวจยนนเปนจรงหรอไม

7.1.1 ประเภทของสมมตฐานทางสถต ไดแก

7.1.1.1 สมมตฐานวาง (null hypothesis) แทนดวย H0 เปนสมมตฐาน

วาไมมความเกยวของกนระหวางกลม ซงจะทดสอบจากคาคงทของกลม

H0 : μ

1 = μ

2 หมายความวา คาเฉลยของกลมท 1 (μ

1) เทากบคา

เฉลยของกลมท 2 (μ2)

H0 : ρ

xy = 0 หมายความวา ตวแปร x ไมมความสมพนธกบ

y (ρxy

แสดงความสมพนธระหวาง x และ y)

7.1.1.2 สมมตฐานทางเลอก (alternative hypothesis) แทนดวย H1

เปนสมมตฐานวามความแตกตางระหวางกลมหรอมความสมพนธระหวางตวแปร จำแนกตาม

ความเกยวของกนของตวแปรไดแก

1) แบบแสดงความแตกตางระหวางกลม

Ha: μ

1 ≠ μ

2 หมายความวา คาเฉลยของกลมท 1 ไมเทากบ

คาเฉลยของกลมท 2 อาจแสดงไดเปน

AW update.indd 106 3/9/10 9:14:03 AM



ก. สมมตฐานไมแสดงทศทางความแตกตาง

Ha: μ

1 ≠ μ

2 คอคาเฉลยของกลมท 1 ไมแตกตางกบกลม 2

ข. สมมตฐานแสดงทศทางความแตกตาง แสดงได 2 กรณ

Ha: μ

1 > μ

2 แสดงวาคาเฉลยของกลมท 1 มากกวากลม 2

Ha: μ

1 < μ

2 แสดงวาคาเฉลยของกลมท 1 นอยกวากลม 2

2) แบบแสดงความสมพนธระหวางกลม

ใชสญลกษณ ρxy แสดงความสมพนธระหวางตวแปร x กบ y

อาจตงสมมตฐานไดเปน

ก. สมมตฐานไมแสดงทศทางความความสมพนธ

Ha: ρ

xy ≠ 0 เปนคอ x ไมมความสมพนธกบ y

ข. สมมตฐานแสดงทศทางความความสมพนธ

Ha: ρ

xy > 0 แสดงวา x มความสมพนธกบ y ในทางบวก

Ha: ρ

xy < 0 แสดงวา x มความสมพนธกบ y ในทางลบ

สมมตฐานทางสถตจะตงเปนสมมตฐานวาง (H0) ไวกอน แลวทำการ

ทดลองหรอเกบขอมลเพอหาขอเทจจรงพสจนวาควรจะยอมรบหรอจะปฏเสธสมมตวาง หาก

ปฏเสธสมมตฐานวางกจะมายอมรบสมมตฐานทางเลอก

7.1.2 การทดสอบสมมตฐานทางสถต มขนตอนโดยสรป ดงน

7.1.2.1 ตงสมมตฐานทางสถต ซงเปนสมการแสดงถงคาคงท (parameter)

ของประชากรหนงคาหรอมากกวา จะตงเปนสมมตฐานวาง (H0) กอน เชน คาเฉลยของกลมทดลอง

ไมแตกตางกน

ดงนนสมมตฐานทางเลอก (Ha) ซงเปนสงทตรงขามกบ H

0 กคอคาเฉลย

ของกลมทดลองแตกตางกน สวนจะแตกตางกนแบบมทศทางหรอไมขนอยกบวตถประสงคท

ตองการวจย

7.1.2.2 คำนวณคาสถตทดสอบ (test statistics) ตามวธการทางสถตท

จะใชทดสอบ เชน คา t หรอ F จากขอมลการทดลอง เพอใชตดสนใจวาจะยอมรบหรอปฏเสธ H0

คาสถตทใชแสดงผลการทดสอบสมมตฐานจะม 2 แบบ คอ แบบจำแนก

ทางเดยว (one tailed) เปนคาแสดงวาคาสถตนนตกอยในเขตนอยหรอมากกวาเขตสมมตฐาน

เพยงทางใดทางหนง กบแบบสองทาง (two tailed) เปนคาแสดงวาคาสถตตกอยในเขตนอยและ

มากกวาทงสองทาง

7.1.2.3 กำหนดระดบนยสำคญ โดยเขตปฏเสธ (reject region) เปนคา

สถตทดสอบทจะปฏเสธ H0 แสดงเปนระดบนยสำคญของความผดพลาด (α ) ท 0.10, 0.05 และ

0.01 ปกตทางการเกษตรกำหนดระดบนยสำคญไวท 0.05 (หรอ p = 0.05)

7.1.2.4 นำคาความเปนอสระ (degree of freedom ยอเปน df) และ

ระดบนยสำคญตามขอ 3 ไปหาคาสถตทดสอบทางทฤษฎจากตารางในตำราสถต โปรแกรม

คอมพวเตอรทางสถตจะคำนวณคาใหเลย

AW update.indd 107 3/9/10 9:14:03 AM



7.1.2.5 สรปผลการทดสอบสมมตฐาน ซงจะเปนกรณใดกรณหนงดงตอไปน

หากคาสถตทดสอบจากการทดลอง (ทไดตามขอ 4) มากกวาคา

ทางทฤษฏคอระดบนยสำคญ (จากขอ 3) แสดงวาคาสถตตกอยในเขตปฏเสธ สมมตฐานแบบ

ทางเลอก (H1) จงเปนจรง หรอปฏเสธสมมตฐานวาง (reject H

0) มความหมายวาคาเฉลยของ

กลมทดลองแตกตางกน โดยการทดลองจะมโอกาสทขอสรปไมเปนไปตามนเพยง 100α %

(เชน 100 x 0.05 = 5%) ของจำนวนครงทหากมการทดลองเชนนอก

หากคาสถตทไดจากการทดลองนอยกวา แสดงวาคาสถตไมตก

อยในเขตปฏเสธ จงยอมรบสมมตฐานวาง (accept H0) มความหมายวาคาเฉลยของกลมทดลอง

ไมแตกตางกนหรอไมสมพนธกน

7.2 ตวแบบสถต (statistical model)

การใชวธการทางสถตกเพอจะหาความหมายบางอยางจากขอมลทมอยซงมความ

แปรปรวนเนองจากความคลาดเคลอนมากมาย ขอมลทเกบมาบางครงไมเปนอสระตอกน (non-

deterministic situation) การใชตวแบบทถกตองจะทำใหไดความหมายทชดเจนออกมาจาก

สภาพความคลาดเคลอนตางๆ

7.2.1 ตวแบบของคาสงเกต ขอมลซงไดจากการสงเกตจากแตละหนวยทดลองใน

ประชากรจรงมตวแบบทางสถต (statistical model) ดงน

yi = μ + Є

i โดย i = 1,…….n

มความหมายวา แตละคาสงเกตของสมาชกประชากร ( yi) เปนผลรวมของ

อทธพลคาเฉลยของประชากร (μ) กบความคลาดเคลอนจากปจจยภายนอกอนๆ (Є i) เมอ i

เปนลำดบทของคาสงเกตในประชากรทมจำนวนตงแต 1 ถง n ตวอยาง และ Є i เปน

ความคลาดเคลอนสม (random error) ทเกดกบคาสงเกตนน โดยมขอสมมตทางสถตดงน

7.2.1.1 คาคาดหมาย (ใชสญลกษณ E ยอจาก expected) ของความคลาด

เคลอนมคาเปน 0 หรอ E(Є i) = 0

ความหมายกคอ ในประชากรหนง แตละคาสงเกตทจะถกเลอกมาใชเปน

ตวอยางควรจะมโอกาสเทากน จงควรไดมาแบบสม (random) หรอความคลาดเคลอนของการได

ตวอยางแบบสมมาควรเทากบ 0

7.2.1.2 ความแปรผนของความคลาดเคลอนสมมคาคงทเปน σ2 ม

ความหมายวาความคลาดเคลอนสมจากประชากรแตละครงมความแปรผนเทากน

E (Є2 i) = σ2

ขอสมมตดงกลาวมความหมายวา ความคลาดเคลอน (Є i) มความแจกแจง

แบบปกต (normal distribution ยอเปน N) ทมคาเฉลย (μ) เปน 0 และมความแปรผน (σ2)

คงท หรอเขยนเปนสญลกษณ Є i ~N(0, σ2) หรอ NID (0, σ2) โดย NID คอ Normally,

Independently Distributed

7.2.2 ตวแบบของความสมพนธ ตวอยางเชน การศกษาหาความสมพนธระหวาง

X กบ Y โดยใชวธวเคราะหความถดถอยแบบเสนตรงอยางงาย (simple linear regression)

AW update.indd 108 3/9/10 9:14:04 AM



ซงเปนตวแบบทกำหนดเปนขอสมมตไววา คา X มลกษณะเปนปจจยทมอทธพลคงท (fixed

effect) ทเกดขนอยางถาวร

มขอกำหนดเปนรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะของสมาชกประชากรทจะถก

ชกเปนตวอยางมาศกษาตามความสมพนธระหวาง Y และ X อย 3 ประการ ดงน

1) ในแตละคาสงเกตของ X มคา Y อยหลายคา และคา Y ของแตละคา X

เหลานมการแจกแจงแบบปกต (normal distribution) หรอคา X ไดมาแบบสม (random)

2) การแจกแจงของคา Y ตาม X แตละคามคาเฉลยอย 1 คาซงเปนคาทอย

บนเสนตรงความถดถอยของประชากร (population regression line)

3) การแจกแจงแบบปกตของคา Y ในแตละคา X เปนแบบอสระ และ

ทงหมดมคาความแปรปรวนเดยวกนคอ σ2y.x

จากขอกำหนดดงกลาว ตวแบบนเขยนเปนสมการคณตศาสตรไดเปน

Y = α + β x + Є

เมอ Y = นำหนกโค

x = คาความเบยงเบนจากเฉลยของ X (คอ x = X - x )

α = คาเฉลยนำหนกโคของประชากรทมลกษณะความสงจาก X = 0 หรอ

คอความสงของความถดถอยของประชากรทแกน X เรยกวาเปนจดตด

กบแกน Y ( Y intercept)

β = คาสมประสทธความถดถอยของประชากร (population regression

coefficient)

Є = สวนทเหลอ (residual) หรอความคลาดเคลอนทงหมด

ขอสรปทไดจากการใชสมการใชไดกบเฉพาะประชากรทมรายละเอยดลกษณะคณสมบต

เฉพาะทกำหนดไวขางตนเทานน

หากขอกำหนดเปลยนไป เชนวดคา X และ Y จากโคตวเดยวกนในครงเดยวกน

ตวแปรทงคนจงมความกระจายในประชากรทผนแปรรวมกน (bivariate population) ตวแบบท

ใชในขอกำหนดใหมนจะตองตางจากตวแบบขางตนแมจะใชวธวเคราะหความถดถอยเชน

เดยวกน ดงนนขอสรปของแตละตวแบบจงใชไดกบประชากรทมรายละเอยดลกษณะคณสมบต

เฉพาะตวแบบนนเทานน

7.2.3 ประเภทของอทธพลทมตอคาสงเกต การกำหนดวาปจจยใดมอทธพลตอ

คาสงเกตแบบใดในตวแบบจะมอทธพลตอการประมาณคาใหถกตองตามขอเทจจรง

7.2.3.1 อทธพลแบบสม (random effect) เปนอทธพลจากปจจยท

สามารถสมไดจากประชากรแบบมจำนวนไมจำกด (infinite population) ในสตวทเปนหนวย

ทดลองมกไดแก ปจจยเนองจากพอพนธ แมพนธ และตวสตวเองมอทธพลแบบสม เนองจากม

ขอสมมตวาตวสตวทถกประเมนนนเปนเพยงตวอยางทถกสมมาจากประชากรทไมสามารถระบ

จำนวนประชากรทแทจรงได

7.2.3.2 อทธพลแบบคงท (fixed effects) สวนใหญจะมลกษณะ

AW update.indd 109 3/9/10 9:14:07 AM



1) เปนปจจยทไมไดมาจากการสม

2) อาจเปนปจจยสภาพแวดลอมทงทควบคมไมไดแตกสามารถ

จำแนกเปนกลม (classification) ไดอยางชดเจน เชน ฤดกาล ปเกด เพศ ระดบสายเลอด ฝง

สตว กบปจจยสภาพแวดลอมทสามารถควบคมได เชน กลมการจดการ และ กลมรวมกน

(contemporary group)

3) เปนระดบของสงทดลองทตองการทดสอบ เชน ระดบของโปรตน

ในอาหารขน ระดบปรมาณกำหนดของยา (dose) ทตองการทดสอบ

การทจะจำแนกวาปจจยใดเปนปจจยคงทหรอปจจยสมขนอยกบวธการทดลองและ

ลกษณะของปจจยตางๆ ตวอยางเชน ในการศกษาอทธพลของแมสกรทมตอนำหนกหยานมลก

สกรทงครอก โดยสมแมสกรใชในการทดลองจำนวน 4 ตว นำหนกดงกลาวเปนผลจากอทธพล

ของความสามารถในการเลยงลกของแมสกร (maternal ability) คนเลยง ครอกทคลอด และนำ

หนกลกแตละตว ตวแบบ ไดแก

E (yijk) = µ + m

i + t

j + φ

ij

เมอ yijk เปนคาสงเกตทวดได คอนำหนกลกหยานมของลกทงครอก ของ

ครอกท k แมตวท i

µ เปนอทธพลจากคาเฉลยของฝง

mi เปนอทธพลของความสามารถในการเลยงลก ของแมตวท i

tj เปนอทธพลเนองจากคนเลยงคนท j

φij เปนอทธพลของปฏสมพนธ (interaction) ระหวางแมสกรตวท i กบ

คนเลยงคนท j

ปจจยแรกไดแกความสามารถในการเลยงลกของแมแตละตว กรณนเปนการสมแมสกร

ทง 4 ตว จากประชากรมาทำการศกษาเพอนำไปสรปเปนผลของประชากร แมสกรจงเปน

อทธพลแบบสม แตหากเปนขอมลทางปรบปรงพนธทจะใชตดสนคดเลอกแมสกรแตละตวโดยใช

นำหนกลกทงครอกเปนเกณฑ แมสกรจงเปนอทธพลคงท

ปจจยเนองจากคนเลยง หากคนเลยงแตละคนเปนนกศกษาทไปๆมาๆแบบไมแนนอน

หรอเปนลกจางชวคราวทเขาๆ ออกๆ ปจจยนเปนอทธพลสม แตหากเลยงโดยคนงานประจำ

3 คน และตองการเปรยบเทยบดวยวาใครเลยงดกวากน ควรกำหนดใหเปนอทธพลคงท

บางปจจยไมสามารถตดสนไดชดเจน ตวอยางเชนอทธพลของปทมตอการเลยงโคเนอ

ความแตกตางระหวางปนาจะเปนอทธพลคงท แตอทธพลของปทมตอพชอาหารสตวทใชเลยงโค

แตละปอาจเปนแบบสมกได เพราะสภาพลมฟาอากาศแตละปเปลยนแปลงไปอยางไมแนนอน

แตหากตองการเปรยบเทยบอทธพลของปตางๆโดยตรงกไมควรกำหนดใหเปนอทธพลสม

แนวทางในการกำหนดวาปจจยใดมอทธพลสมหรอคงทตามตารางผนวก 2 และภาพผนวก 7

AW update.indd 110 3/9/10 9:14:08 AM



ตารางผนวก 2 คำถามเพอชวยในการกำหนดวาปจจยใดมอทธพลแบบสมหรอแบบคงท

คำถาม สม คงท

1. จำนวนระดบของอทธพลในปจจยมมากหรอนอย ? มาก นอย

2. จำนวนระดบของปจจยมมากพอทจะอางวาไมจำกดหรอไม ? ใช ไมใช

3. อทธพลเหลานนสามารถแสดงอทธพลไดเทาเดมหรอคงท

เมอนำมาใชอกครงหรอไม ?

ไม ใช

4. ตองการประมาณบางอทธพลนอกเหนอจากขอมลทมอยหรอไม ? ใช ไม

5. แตละอทธพลของปจจยนนถกกำหนดขนหรอสามารถควบคมได ? ไมใช ใช

ทมา : มนตชย (2547) อางจาก Schaeffer (1991)

มเหตผลทจะเชอไดวาระดบของปจจยนนมความแจกแจง

แบบความนาจะเปน (probability distribution)หรอไม

ภาพผนวก 7 แนวทางกำหนดของอทธพลตางๆ

ทมา : Searle et al. (1992)

ใหเปน

อทธพลคงท ใหเปน

อทธพลสม

ใช ไมใช

สงทสนใจ

หาคาความแปรผน

ของอทธพลสม

หาคาความแปรผนของอทธพลสมและ

คาทำนาย (BLUP) ของคาจรงของอทธพลสม

สนใจเพยงความแจกแจง

(จำนวนนบ) ของอทธพลสม สนใจทงความแจกแจง (จำนวนนบ) และคา

เฉพาะ (realized values) ของอทธพลสม

AW update.indd 111 3/9/10 9:14:09 AM



ตวแบบของอทธพลคงทและสมตามตารางผนวก 3

ตารางผนวก 3 ตวแบบของอทธพลแบบคงทและแบบสมสำหรบตวแปรจำแนกชนเดยว

(1-way classification)

ลกษณะ ตวแบบคงท ตวแบบสม

สมการตวแบบ ijy = µ + iα + ije ijy = µ + iα + ije

คาเฉลยของ ijy E( ijy ) = µ + iα E( ijy I iα ) = µ + iα

E( ijy ) = µ

iα คงท, ไมสามารถหาคาคงทได ix ~ i.i.d.(0, 2ασ )

ije ije = ijy - E( ijy )

= ijy - ( µ + iα )

เมอ ije ~ i.i.d.(0, 2eσ )

ije = ijy - E( ijy I iα )

= ijy - ( µ + iα )

เมอ ije ~ i.i.d.(0, 2eσ )

E( ije , iα ) E( ije , iα ) = iα E( ije ,) = 0 E( ije , iα ) = 0

Var( ijy ) Var( ijy ) = 2eσ Var( ijy ) = 2

ασ + 2eσ

cov( ijy , // jiy ) cov( ijy , // ji

y ) = 2eσ

เมอ i = /i และ j = /j หรอ = 0

cov( ijy , // jiy )= 2

ασ + 2eσ

เมอ i = /i และ j = /j = 2ασ

เมอ i = /i และ j ≠ /j หรอ = 0

หมายเหต : i.i.d. ยอจาก identically and independently distribution เปนการกระจาย

อยางอสระอยางเทาเทยมกน

ทมา : Searle et al. (1992)

7.3 ประเภทของสถต

วธการทางสถตทใชกบการวจยทวไปตามภาพผนวก 8 โดยประเภทหลกของสถต

จำแนกเปน

7.3.1 สถตพรรณนา (descriptive statistics) เปนสถตทใชบรรยายลกษณะ

ขอมลทเกบไดมา ไมสามารถนำไปใชอางอง (เชน เปรยบเทยบ) กบขอมลอนได

7.3.2 อนมานสถต (inferential statistics) เปนเครองมอทใชทดสอบวาขอมล

เปนไปตามสมมตฐานทางสถตทตงไวหรอไม

AW update.indd 112 3/9/10 9:14:14 AM



ภาพผนวก 8 โครงสรางการใชสถตทใชในการวจย

ทมา : ปรบจาก ธานนทร (2550)

7.4 หลกการใชอนมานสถต

การใชอนมานสถตวธทใชกบการวจยทวไปมดงน

7.4.1 การใช t – test หรอการแจกแจงแบบท (t-distribution) ใชกบกลมทม

จำนวนนอยกวา 30 ตวอยาง จำแนกเปน

7.4.1.1 การทดสอบคาเฉลยของประชากรกลมเดยว (one sample test)

ใชกบขอมลอนตรภาคและอตราสวน โดยทำการสมตวอยางมาจำนวนหนง หาคาเฉลยของ

การแจกแจงความถ

(frequency)สถตพรรณนา

(descriptive statistics)แนวโนมเขาสสวนกลาง

(central tendency)

ความแปรผน

(variation)สถต

(statistics)

แบบมพารามเตอร

(parametric

inference)

อนมานสถต

(inference statistics)

ทดสอบ < 2 กลม

( t-test < 30)

แบบปกตมาตรฐาน

(Z-test) > 30

คารอยละ (%)

เฉลย (mean)

มธยฐาน (median)

ฐานนยม (mode)

พสย (range)

ควอไทล (quartile)

คาเบยงเบนมาตรฐาน

(standard diviation)

การทดสอบกลมเดยว

(one sample test)

2 กลมเปนอสระตอกน

(independence

sample test)เปรยบเทยบหลายกลม

(ANOVA)2 กลมเปนคกน

(paired samples test)แบบไมมพารามเตอร

(non parametric

inference)ไคสแควร (chi-square)

สมประสทธสหสมพนธ

(correlation coeffi cient)

AW update.indd 113 3/9/10 9:14:17 AM



กลมตวอยาง แลวทดสอบกบคาเฉลยคาหนง ทอาจเปนคาเฉลยของประชากรนทรคาแลว ( µ ) หรอ

คาทผวจยกำหนดใหเปนคาทตองการเปรยบเทยบกได

สมมตฐานมได 3 ลกษณะ : เมอ µ0 คอคาทตองการเปรยบเทยบ

1) H0 : µ = µ

0

Ha : µ = µ

0

2) H0 : µ = µ

0

Ha : µ > µ

0

3) H0 : µ = µ

0

Ha : µ < µ

0

7.4.1.2 การทดสอบคาเฉลยของ 2 กลม ทเปนอสระตอกน (independent

samples test) มขอสมมตวาทง 2 กลมตวอยางตองเปนอสระตอกน เชน การทดสอบคาเฉลย

คะแนนสอบของนกเรยนหอง ก กบ หอง ข โดยจะตองทราบกอนวาคาความแปรปรวน

(variance : 2σ ) ของทง 2 กลมเทาหรอไมเทากน เพราะจะใชสตรคำนวณตางกน ผลการ

ทดสอบจะดไดจากคาความนาจะเปน (P value) ของคาสถต F หากมากกวา 0.05 แสดงวาคา

ความแปรปรวนของทง 2 กลมไมตางกน

การวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม SPSS ใหดคานยสำคญ (Sig.) ของคา F ของ

Levenne’s Test for Equality of Variances กอน หากคา F มากกวา 0.05 แสดงวาคาความ

แปรปรวนไมตางกน ใหไปใชคา t ของแถว Equal variances assumed หากนอยกวา 0.05 ให

ไปดคา t ของแถว Equal variances not assumed หากคา Sig. (2-tailed) นอยกวา 0.05 แสดง

วาคาเฉลยของทง 2 กลม แตกตางกน

โปรแกรม SAS ใชคำสง PROC TTEST ใหดคา Prop>F = กอน แลวไปเลอกใชคา

Prob> lTl

7.4.1.3 การทดสอบคาเฉลยของ 2 คาจากกลมทสมพนธกน (paired

samples test) ความสมพนธจำแนกเปน 2 ลกษณะ

1) กลมตวอยางเปนกลมเดมแตเกบขอมล 2 ครง เชนการนำ

คะแนนทดสอบกอนฝกอบรม (pre test) มาเปรยบเทยบกบคะแนนหลงฝกอบรม (post test)

2) กลมตวอยางเปนคนละกลม แตมความสมพนธลกษณะเปนคกน

เชน นำคแฝดมาทดลอง 10 ค ใหสงทดลองเดยวกน หรอใชใบไม 10 ใบ ซกหนงของใบปลกดวย

เชอชนดหนง อกซกปลกดวยอกเชอหนง

ขอมลทนำไปวเคราะห คอ ความแตกตาง (difference ; D) ระหวางคาสงเกตทง 2 ครง

หรอ 2 ค สมมตฐานคอ

H0: µ

D = 0

Ha: µ

0 = 0

โปรแกรม SPSS ใชคำสง Paired-sample T-test ดคา Sig. 2-tailed โปรแกรม SAS ใช

คำสง PROC MEANS ดคา Prob> lTl วามากหรอนอยกวา 0.05

AW update.indd 114 3/9/10 9:14:19 AM



7.4.2 การใช Z-test เพอเปรยบเทยบ 2 กลม ทมจำนวนหนวยทดลองมากกวา 30

ซงมการแจกแจงแบบปกต วธการเชนเดยวกบ t-test

7.4.3 การวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA ยอจาก analysis of variances)

เปนการเปรยบเทยบคาเฉลยตงแต 3 กลมขนไป โดยหาคาสถต Prob ของ F กอนเพอทดสอบ

วามคาเฉลยของกลมแตกตางกนหรอไม แตยงไมสามารถบอกไดวากลมใดแตกตางกน จะตอง

ใชวธการอนมาทดสอบอกวากลมใดแตกตางกนบาง การทดลองทางวทยาศาสตรนยมใชวธ

Duncan’s multiple-range test และ Least significant difference (ยอเปน LSD) ทาง

สงคมศาสตรนยมใชวธ Scheffe’s multiple-comparison procedure และ Tukey’s studentized

range test

7.4.4 ไคสแควร (chi-square สญลกษณ 2χ ) เปนการวดความสมพนธระหวาง

ตวแปรนาม (nominal) และ อนดบ (ordinal) ใชกบการทดลองทสงทดลองมปจจยเดยว เชน

การผสมตด แตอาจมหลายระดบ เชน สายเลอดสตวระดบตางๆ

คาสงเกตหรอขอมลมลกษณะแจกแจงแบบทวนาม (binomial) แบบ 2 เหตการณ

เชน เพศชาย-หญง ผสมตด-ไมตด ตาย-รอดตาย ผลของการวเคราะหคาสงเกตของกลมตางๆ

อาจนำมาสรปในรปของจำนวนความถของกลม เชน จำนวนตวในแตละกลม หรอในรปของ

รอยละในแตละกลม แลวทำการทดสอบ เชน

7.4.4.1 การทดสอบ goodness of fit เปนการทดสอบวาขอมลจากการ

ศกษาเหมาะสมตามเกณฑทคาดไวหรอไม ขอมลทใชเปนแบบกลมหรอนาม (nominal scale)

และเปนตารางจำแนกทางเดยว (one-way table)

ตวอยางเชน จากเกษตรกรทเขารวมโครงการฟารมมาตรฐานทงหมดจำนวน

160 ราย พบวาทมความพอใจในการปฏบตงานของโครงการในแตละระดบตามตารางผนวก 4

โดยผศกษาคาดวาสดสวนของเกษตรกรทยอมรบในระดบ พอใจมากทสด : มาก : ปานกลาง :

ไมพอใจ = 2 : 3 : 3 : 2 จงตองการทดสอบวาผลการศกษาเปนไปตามสดสวนทคาดไวหรอไม

ตารางผนวก 4 การหาคาไคสแควรเพอทดสอบสดสวน

ระดบความพอใจ สดสวนความพอใจ

ทคาดไว

จำนวนจากการศกษา (ราย)

มากทสด 2 30

มาก 3 50

ปานกลาง 3 52

ไมพอใจ 2 28

สมมตฐาน

H0 : ρ = 0 (จำนวนทศกษาเปนไปตามสดสวนทคาดไว )

Ha : ρ ≠ 0

AW update.indd 115 3/9/10 9:14:19 AM



โปรแกรม SPSS ใชคำสง Analyze, Nonparametric Tests, Chi-square

โปรแกรม SAS ใช PROC FREQ ดผลทคา Prob ของ Chi-Square

ผลจากการวเคราะหทำใหทราบไดแตเพยงวาตวแปรทสนใจศกษามความ

สมพนธกนหรอไม แตไมสามารถบอกวาสมพนธกนมากนอยเทาใด

7.4.4.2 ทดสอบความเปนอสระตอกน (independence) ใชกบตวแปร

กลมหรอนาม หรอ อนดบ (ordinal scale) เพอทดสอบวา 2 ตวแปรมความเปนอสระกนหรอไม

การใชตารางไขว เชน ตาราง 2 X 2 จะแสดงใหเหนความสมพนธระหวางขอมล

ของกลมตางๆมากขน ตวอยางเชน ตารางผนวก 5 เปนคาแสดงการยอมรบผลโครงการของ

เกษตรกรทเขารวมโครงการและไมรวมโครงการ

ตารางผนวก 5 จำนวนเกษตรกร (ราย) ทยอมรบผลโครงการ

กลมเกษตรกร ยอมรบ ไมยอมรบ รวม

เขารวมโครงการ 180 70 250

ไมเขารวมโครงการ 60 90 150

รวม 240 160 400

ใชคาไคสแควรทดสอบวาปจจยหนงจะมอทธพลตออกปจจยหนงหรอไม โดย

ทดสอบความเปนอสระตอกน (independence) โดยใชสตรไคสแควรสำหรบตารางไขว (cross

tabulation)

โปรแกรม SPSS ใชคำสง Analyze, Descriptive Statistics, Crosstabs

โปรแกรม SAS ใช PROC FREQ ดผลทคา Prob ของ Chi-Square

7.4.5 การวเคราะหสหสมพนธ (correlation analysis) เปนการศกษาเกยวกบ

ความสมพนธของตวแปรอสระสองตว โดยหาคาสมประสทธสหสมพนธ (correlation coefficient

: r ) สวนใหญจะใชวธของเพยรสน (pearson correlation) เชน ตองการทราบวาจำนวนป (x) ใน

การดำเนนงานของโครงการฟารมตวอยางจะมผลตอสดสวนการยอมรบของเกษตรกร (y) หรอ

ไม ขอสมมตของวธการนคอทง x และ y ตางกเปนตวแปรอสระ และขอมลทจะนำมาวเคราะหจะ

ตองเปนแบบชวง (interval) หรออตราสวน (ratio) โดยไมคำนงวาตองมการควบคมอทธพลของ

ตวแปรอนหรอไม

สมประสทธสหสมพนธมคาระหวาง -1 ถง +1 (หรอ –1 < r < +1) ถามคามาก

แสดงวาตวแปรอสระมความสมพนธกนมาก คาบวกหมายความวาเมอตวแปรหนงมคาสงขนอก

ตวแปรหนงจะมคาสงตามไปดวย คาเปนลบกแสดงวาเมอตวแปรหนงมคาสงขนอกตวแปรหนง

จะมคาลดลง และคาเปน 0 แสดงวาตวแปรทงสองไมมความสมพนธกน

AW update.indd 116 3/9/10 9:14:20 AM




H0 : ρ = 0 (ตวแปร x ไมมความสมพนธกบ y )

Ha : ρ ≠ 0

โปรแกรม SPSS ใชคำสง Analyze, Correlation, Bivariate ท Correlation Coefficients

เลอก Pearson ผลการวเคราะหจะไดคา r ของ Pearson Correlation และ Sig. (2-tailed) ระหวาง

ตวแปรแตละค โปรแกรม SAS ใช PROC CORR จะไดคา r ระหวางตวแปรคตางๆ

การวเคราะหสหสมพนธตองระมดระวงใหมาก โดยเฉพาะการวจยทางสงคมศาสตร

เพราะสหสมพนธไมไดแสดงใหเหนตนเหต เพยงแตแสดงวาตวแปรมความสมพนธกนอยางไร

ผวเคราะหจะตองเขาใจความเปนเหตเปนผลในความเปนจรงของตวแปรดงกลาวดวย การนำตว

แปรใดๆ มาทำการวเคราะหอาจไดคาสหสมพนธทสงมาก ทงๆทความจรงแลวตวแปรดงกลาว

ไมเกยวของกนเลยกได

นอกจากนหากวเคราะหสหสมพนธในภาพรวม เชน ในตำบลหนง อาจไดคา

สหสมพนธมาก สาเหตสำคญอาจมเพยงบางหมบานเทานนทยอมรบผลของโครงการสงมาก

แตอกหมบานหนงอาจยอมรบนอยมาก หากวเคราะหสหสมพนธในระดบหมบานแลวอาจแสดง

ใหเหนวาไมมความสมพนธกนเลยกได ดงนนการสรปผลเพยงแคระดบตำบลอาจทำให

ผวางแผนหรอผบรหารตดสนใจผดพลาดได

7.4.6 การวเคราะหความถดถอย (regression analysis) เปนการวเคราะห

หาเหตผลวาตวแปรหนงมสาเหตจากตวแปรอสระทคาดไวหรอไม รวมทงสามารถใชทำนายหรอ

ประมาณคาตวแปรหนงจากอกตวแปรอนหนงตวหรอมากกวาหนงตวกได โดยมขอสมมตวา

ตวแปรหนงเปนตวแปรตาม (y) ตวแปรอนเปนตวแปรอสระ (x) ซงเปนตวแปรตนเหตของ

ตวแปรตนนน ดงนนความถดถอยจงตางกบสหสมพนธคอ ตวแปรของสหสมพนธเปนตวแปร

อสระทงค สวนความถดถอยนนตวแปรหนงไมเปนอสระ จะตองแปรผนตามตวแปรอสระเสมอ

การวเคราะหความถดถอยสามารถใชไดทงความสมพนธแบบเสนตรง (linear) และ

เสนโคง (curvi linear) แตสวนใหญจะใชเฉพาะความสมพนธแบบเสนตรง

โปรแกรม SAS ใช PROC REG การวเคราะหการถดถอยเสนตรงอยางงาย

(simple linear regression) โปรแกรม SPSS ใชคำสง Analyze, Regression, Bivariate,

Linear จะไดคา r ระหวางตวแปรคตางๆ ผลจากการวเคราะหดวยโปรแกรม SPSS มดงน

7.4.6.1 การทดสอบสมมตฐาน

H0 : ρ = 0 (ตวแปร x ไมสามารถใชทำนายคา y ได)

Ha : ρ ≠ 0

ผลจากโปรแกรม SPSS

1) จากตาราง Model Summary จะไดคา R Square ซงแสดง

อทธพลของตวแปรอสระตอตวแปรตาม

2) จากตาราง ANOVA ไดคา Sig. ของ Regression ซงแสดงนย

สำคญของสมมตฐานททดสอบ

AW update.indd 117 3/9/10 9:14:21 AM



7.4.6.2 การสรางสมการทำนาย ตวแบบคอ

iy = 0β + 1β ix + iε เมอ iy คอ ผลจากการคำนวณ หรอตวแปรตาม

0β คอ คาคงท (parameter) ทตองการประมาณ เปนจดตด

ระหวางแกน x และ y

1β คอ คาสมประสทธของตวแปรอสระ เปนคาคงททตองการประมาณ

ix คอ ตวแปรอสระ หรอตวแปรตน

iε คอ คาคลาดเคลอนทงหมด หรอสวนทเหลอ

โปรแกรม SPSS แสดงตาราง Coefficients ของตวแปรตาม ทคอลมน Unstandardized

Coefficients คา B ของ Constant คอคา 0β และของตวแปรอสระ คอ 1β สมการทใชในการประมาณคา y หรอเสนตรงทเหมาะสม (fit) กบขอมลชดทวเคราะหคอ

y = 0β + 1β x

การวเคราะหความถดถอยมขอควรระวงโดยเฉพาะการวจยขอมลทางสงคมศาสตร

เพราะคาตวแปรตน (x) ทวดไดจะตองไดมาโดยไมมความคลาดเคลอน (error) มฉะนนจะทำให

ผลทไดจากการวเคราะหไมมความแมนยำ ดงนนควรตรวจสอบการแจกแจงของขอมลกอน การ

ทสามารถใชคอมพวเตอรไดสะดวกทำใหผททำการศกษาเกดความอยากทจะนำตวแปรตางๆ

มาวเคราะหมากมาย ทงๆ ทไมมความจำเปนหรอขอมลทไดมามความคลาดเคลอนมาก ซงม

โอกาสทจะเกดความผดพลาดตงแตการเกบขอมล และการปอนขอมลเขาคอมพวเตอร

หากความคลาดเคลอนมมาก การวเคราะหโดยใชวธการทางสถตอยางงายๆ ทแสดงให

เหนภาพทชดเจนเพยงพอจะดกวาการเสนอผลการวเคราะหความถดถอยทไมถกตองทอาจ

ทำใหผนำไปใชประโยชนตดสนใจผดพลาดได

7.5 แผนแบบการทดลอง (experimental design)

ในการเลอกใชแผนแบบการทดลองมขอพจารณา ดงน

วธการวดอทธพลทเกดกบตวแปร หรอตองการวเคราะหลกษณะอะไร

ปจจยอะไรบางทมอทธพลตอลกษณะทตองการวเคราะห

ตวแปรใดทควรจะทำการสงเกตหรอเกบเปนขอมล

ควรจะทำการทดลองพนฐานซำกครง

ควรจะวเคราะหขอมลอยางไร

ตองการผลอะไรจากการวเคราะห มมากนอยเพยงใด หากผลทไดรบคาดวาจะม

มากพอกนำไปวางแผนการวจยตอไป

7.5.1 หลกการพนฐานของการใชแผนแบบการทดลอง ประกอบดวย

7.5.1.1 การซำ (replication) คอ “การทสงทดลองเดยวกนถกนำไปกระทำ

กบหนวยทดลองมากกวา 1 หนวยขนไป” เหตผลของการมการซำเพราะเพอใหสามารถ

ประมาณคา (estimate) ความคลาดเคลอนจากการทดลอง (experimental error) ทมตอหนวย

AW update.indd 118 3/9/10 9:14:23 AM



ทดลอง แมวาการใชตวแบบทดกอาจสามารถประมาณคาความคลาดเคลอนจากการทดลองได

เชนเดยวกน แตบางการทดลองสามารถทำใหเกดความแมนยำมากขนไดดวยการซำ

ความคลาดเคลอนจากการทดลอง คอ “ผลความแตกตางทหนวยทดลองทถกสง

ทดลองเดยวกนกระทำ” ความคลาดเคลอนอาจเกดจากการสงเกต การวดคา และความแปรผน

ของหนวยทดลอง เปนตน ความคลาดเคลอนสามารถลดไดโดย

1) ใชหนวยทดลองทมความเหมอนกน หรอเปนเอกพนธ (homogeneous)

2) จดหนวยทดลองตามความแตกตางระหวางกลม หรอพนธตางๆ

3) ทำการทดลองอยางระมดระวงเพอลดความคาดเคลอนจากการสงเกต

หรอการวดคา

4) ออกแบบการทดลองทเหมาะสมทสด

สงทควรระวงในการทำการทดลองคอการเกด “ผลรวมกน หรอคอนฟาวดง

(confounding)” ซงหมายถง “ปรากฏการณหนงทเกดขนรวมกนในการทดลอง” เนองจากการ

ทดลองตองการใหไดรบผลทไมคลมเครอ ดงนนจงควรเรมตนดวยการใชแผนแบบการทดลองท

ไมใหเกดคอนฟาวดง

7.5.1.2 การสม (randomization) เนองจากความคลาดเคลอนทเกดจาก

หนวยทดลองขนอยกบสถานทและเวลาทนำหนวยทดลองนนมาทดลอง ดงนนทกหนวยตวอยาง

ในประชากรจะตองมอสระทจะถกเลอกมา วธการทดทสดกคอการสม (random) ซงเปนเครอง

มอทดทสดในการกำจดความเอนเอยง (bias)

7.5.1.3 การควบคมเฉพาะท (local control) คอการใชแผนแบบการ

ทดลองโดยใชการจดกลม (grouping) การบลอก (blocking) และการจดหนวยทดลองใหมความ

สมดล (balancing) แตละวธการมความหมายดงน

1) การจดกลม หมายถง “การจดใหหนวยทดลองทเปนเอกพนธกน

ใหอยในกลมเดยวกน เพอทจะใหกลมทแตกตางกนไดรบสงทดลองทตางกน” โดยแตละกลมอาจ

ประกอบดวยจำนวนหนวยทดลองตางกนกได

ตวอยางการจดกลมเชน การทดสอบยา 3 ขนานคอสตร ก ข และ ค

ในหนทดลองจำนวน 11 ตว ทมาจากในครอกเดยวกน ซงเปนทยอมรบเปนขอสมมตแลววาหนพ

นองทองเดยวกนยอมมความเปนเอกพนธ จงสมแบงหน 11 ตวเปน 3 กลมจำนวน 4 4 และ 3 ตว

ตามลำดบ แลวทำการทดลองโดยใหยา ก ข และ ค แกกลม 1 2 และ 3 ตามลำดบ (Ostle 1966)

2) การบลอก คอ “การจดสรร (allocation) หนวยทดลองอยในบลอก

เดยวกน โดยหนวยทดลองตางๆ ภายในบลอกมความเปนเอกพนธกน” เพอใหความแปรผนท

คาดไวเปนผลรวมกนของหนวยทดลองตามการจดบลอก

ตวอยางการจดบลอก ไดแก หากการทดลองยา 3 สตรดงกลาว แต

ใชหน 12 ตว มาจาก 3 ครอก โดยครอกแรก 6 ตวมาจากแม X ครอกท 2 จำนวน 3 ตวจากแม

Y ครอกท 3 จำนวน 3 ตวจากแม Z ในกรณนจงใชครอกจากแตละแมเปนบลอกทมความเปน

เอกพนธกนภายในบลอก แลวในบลอกแรก (จากแม X) สมยาทง 3 สตรใหหนทดลองสตรละ 4 ตว

AW update.indd 119 3/9/10 9:14:23 AM



บลอกท 2 (จากแม Y) และ 3 (จากแม Z) สมยาทง 3 สตรใหหนทดลองสตรละ 1 ตว (Ostle 1966)

3) การทำใหสมดล “เปนการจดสรรหนวยทดลองใหแกกลมและ

บลอกใหมจำนวนใกลเคยงกนใหมากทสด” เพอทจะทำใหผลการวเคราะหขอมลมความเทยงตรง

มากทสด

7.5.2 การใชแผนแบบการทดลองแบบตางๆ

ทใชในการทดลองสวนใหญไดแก

7.5.2.1 แผนแบบการทดลองแบบสมบรบรณ (completely randomized

design ยอเปน CRD) คอ “แผนแบบการทดลองทสงทดลองถกกำหนดใหทกหนวยทดลอง

แบบสม” ดงนนแผนแบบนจงไมมการจำกดใดๆ ทงสน เชน มการกำหนดเปนบลอกกอน

เปนตน ทกหนวยทดลองจงมโอกาสทจะไดรบแตละสงทดลองเทากน ขอสมมตในการใชแผน

แบบนไดแก หนวยทดลองจะตองมความเปนเอกพนธ แผนแบบนอาจจำแนกเปน

1) แผนแบบสมบรบรณทม 1 คาสงเกตตอ 1 หนวยทดลอง ตวอยาง

เชน การทดลองใหอาหารขน 3 สตร คอ X, Y และ Z กบแมโคนม 12 ตว (C1, C2,……C12) โดย

สมใหสตรละ 4 ตว ผลการสมตามตารางผนวก 6 คาสงเกตหรอขอมลทจะนำไปใชวเคราะหคอ

จำนวนนำนมของแมโคแตละตว

ตารางผนวก 6 ผลการสมแผนแบบแบบสมบรบรณในการกำหนดสตรอาหารขนใหแมโค 12 ตว

สตรอาหารขน

X Y Z

แมโค C12 C 4 C 2

C 5 C 9 C 3

C 7 C 10 C 6

C11 C 1 C 8

ตวแบบสถตไดแก

ijy = µ + iτ + ijε เมอ ijy คอ คาสงเกตจากสงทดลองท i ซำท j

µ คอ อทธพลจากคาเฉลยของฝง (คอคาเฉลยจำนวนนำนมจากแมโคทกตวในฝง)

iτ คอ อทธพลของสงทดลองท i (ในทนคออาหารขน 3 สตร)

ijε คอ อทธพลของสงทดลองท i ทเกดกบสงทดลองท j (ซงในการวางแผนการ

ทดลองตองการใหม นอยทสด)

โดย i = 1, …, t และ j = 1, …, n

AW update.indd 120 3/9/10 9:14:24 AM



สมมตฐานไดแก

H0 : µ

X = µ

y = µ

z (คอคาเฉลยจำนวนนำนมทไดรบแตละสตรอาหารเทากน)

Ha : ม µ อยางนอย 1 คทแตกตางกน

อทธพลของตวแปรทมตอหนวยทดลอง ซงจำแนกเปน 2 ประเภท คอ แบบสมและแบบ

คงทนน ทำใหแผนแบบสมบรบรณจำแนกออกเปนตวแบบไดเปน

ตวแบบ 1 : ตวแบบอทธพลคงท (fixed effects model) คอ “สงทดลองเปนแบบ

อทธพลคงทอยางเดยว” หรออาจเรยกวา ตวแบบวเคราะหความแปรปรวน (อทธพลคงท) หรอ

the analysis of variance (fixed effects) model

ตวแบบ 2 : ตวแบบอทธพลสม (random effects model) คอ “สงทดลองเปน

แบบอทธพลคงสมอยางเดยว” หรอ ตวแบบสวนประกอบของความแปรปรวน (อทธพลสม) หรอ

the component of variance (random effects) model

ความแตกตางของทง 2 ตวแบบคอวธคำนวณคา expected mean square (ยอ

เปน EMS) ของ ความแปรผนของระหวางสงทดลอง (among treatment variation)

2) แผนแบบสมบรบรณเชงตวประกอบ (factorial treatment

combination) คอสภาวการณทสงทดลองประกอบดวยปจจย a และ b ตวแบบสถต ไดแก

ijky = µ + iα + jβ + αβij + ijkε

เมอ ijky คอ คาทวดจากหนวยทดลองทประกอบดวยปจจย a และ b ซำท k

µ คอ อทธพลจากคาเฉลยของฝง

iα คอ อทธพลของปจจย a ในระดบท i

jβ คอ อทธพลของปจจย b ในระดบท j

αβij คอ อทธพลของปฏสมพนธระหวางปจจย a ในระดบท i กบปจจย b ใน

ระดบท j

ijkε คอ อทธพลเชงประกอบของสงทดลอง a ระดบท i กบสงทดลอง b ระดบท j

ทมตอหนวยทดลองท k หรอความคลาดเคลอนทงหมด

โดย i = 1, …, a และ j = 1, …, b และ k = 1, …, k

ตวแบบจงมไดเปน

ตวแบบ 1 : ตวแบบอทธพลคงท (fixed effects model) คอสงทดลองทง 2

ปจจยเปนแบบอทธพลคงทอยางเดยว

ตวแบบ 2 : ตวแบบอทธพลสม (random effects model) คอสงทดลองทง 2

ปจจยเปนแบบอทธพลคงสมอยางเดยว

ตวแบบ 3 : ตวแบบผสม (mixed model) ซงเปนได 2 แบบ คอ

1) : ปจจย a แบบคงท และ b แบบสม

2) : ปจจย a แบบสม และ b แบบคงท

วตถประสงคของการใชแผนแบบสงทดลองเชงตวประกอบ (factorial) เพอตองการ

ทดสอบวาปจจยทประกอบเปนสงทดลองนนมปฏสมพนธกนหรอไม

AW update.indd 121 3/9/10 9:14:26 AM



ตวอยางจาก Snedecor and Cochran (1980) การทดลองใหวตามน B12

กบยา

ปฏชวนะในแมสกรวาจะมอทธพลอยางไรตออตราการเตบโตตอวน (ADG ยอจาก average

daily gain) โดยใชแผนแบบการทดลองแบบเชงประกอบแบบ 22 (22 factorial experiment in

CRD) โดยสงทดลองม 2 ปจจยคอ A เปนวตามน B12 ให 2 ระดบ คอ ไมให (หรอ 0 มลลกรม

หรอ มก.) และ 5 มก. และ B เปนยาปฏชวนะ ให 2 ระดบ คอ ไมให (หรอ 0 มก.) และ 40 มก.

จดหมสงทดลอง (treatment combination) ไดเปน 4 หม คอ

a1b

1 = ใหวตามน B

12 0 มก. + ปฏชวนะ 0 มก.

a1b



a2b



a2b



ทำการทดลองกบสกร 12 ตว ใหหมสงทดลองประกอบดวยสกรหมละ 3 ตว หรอแตละหม

มการทดลอง 3 ซำ แผนแบบการทดลองตามตารางผนวก 7 ผลการทดลองสรปตามตารางผนวก 8

ตารางผนวก 7 แผนแบบการทดลองเชงประกอบแบบ 22 (22 factorial experiment in CRD)

ระดบปจจย A a1 = 0 มก. a

2 = 40 มก.

ระดบปจจย B b1 = 0 มก. b

2 = 5 มก. b

1 = 0 มก. b

2 = 5 มก.

ซำท 1 a1b

1 a

1b

2 a

2b

1 a

2b

2

2 a1b

1 a

1b

2 a

2b

1 a

2b

2

3 a1b

1 a

1b

2 a

2b

1 a

2b

2

คาเฉลย 1.19 1.22 1.03 1.54

ตารางผนวก 8 เฉลยอตราการเตบโตตอวน (กรม) ของสกรทไดรบวตามน B12

และยา

ปฏชวนะ 2 ระดบ

ปฏชวนะ b1=0 B

2=40 มก. ความแตกตางเนองจาก

ปฏชวนะ

B12, 0 มก. : a

1 1.19 1.03 -0.16

B12, 5 มก. : a

2 1.22 1.54 +0.32

ความแตกตางเนองจากวตามน B12

+0.03 +0.51

ทมา : Snedecor and Cochran (1980)

AW update.indd 122 3/9/10 9:14:26 AM



หากดคราวๆ จะเหนไดวา สกรกลมทใหแตปฏชวนะโดยไมใหวตามน B12

จะม AGD ลดลง

0.16 กรม อาจเปนเพราะวาปฏชวนะอาจไปลดการทำงานของจลนทรยในกระเพาะอาหารลง แต

กลมทให B12

ควบคดวยจะทำให ADG เพมขน 0.32 กรม แสดงวาปจจยทง 2 มปฏสมพนธกน

สมมตฐานไดแก

1) อทธพลของ A

H0 : µ

a1 = µ

a2

Ha : µ

a1 ≠ µ

a2

2) อทธพลของ B

H0 : µ

b1 = µ

b2

Ha : µ

b1 ≠ µ

b2

3) อทธพลของปฏสมพนธ AB

H0 : µ

a1b1 = µ

a1b2 = µ

a2b1 = µ

a2b2

Ha : มอยางนอย 1 คไมเทากน

แสดงเปนตาราง ANOVA ไดตามตารางผนวก 9

ตารางผนวก 9 แหลงทมาของปจจยของแผนแบบสมบรบรณเชงตวประกอบ

Analysis of Variance

Source DF Anova SS Mean Square

F Value Pr > F

A B A*B

การแปลผลใหดคา Pr>F ของ A*B กอน หากมากกวา 0.05 แสดงวาปฏสมพนธไมมนย

สำคญ จงมงความสนใจไปทผลของแตละปจจย โดยดคา Pr>F ของ A และ B วาแตละปจจยม

นยสำคญหรอไม

หาก Pr>F ของ A*B นอยกวา 0.05 แสดงวาปฏสมพนธมนยสำคญ กไมตองสนใจด

สมมตฐานอนแมวาคา Pr>F ของ A หรอ B จะแสดงนยสำคญกตาม

7.5.2.2 แผนแบบสมบรบรณในบลอก (randomized complete block

design ยอเปน RCBD) โดยเปนแผนแบบท “หนวยทดลองถกจดใหเปนบลอกกอน แลวจงสม

สงทดลองแบบบรบรณใหแกแตละหนวยทดลองในแตละบลอก” จำแนกเปน

AW update.indd 123 3/9/10 9:14:28 AM



1) แบบ 1 คาสงเกตตอ 1 หนวยทดลอง

ตวแบบสถต

ijy = µ + + iβ + jτ + ijε เมอ ijy คอ คาทวดจากหนวยทดลองบลอกท i สงทดลองท j


iβ คอ อทธพลของบลอกท i

jτ คอ อทธพลของสงทดลองท j

ijε คอ อทธพลของบลอกท i ทมตอหนวยทดลองท j หรอ

ความคลาดเคลอนทเหลอ

2) แบบสมบรบรณในบลอกเชงตวประกอบ (factorial treatment

combination) คอ “สภาวการณทสงทดลองในบลอกประกอบดวยตงแต 2 ปจจยขนไป” ตวแบบ

คลายกบขอ 7.5.2.1 ขอ 2

3) การวเคราะหวธกำลงสองนอยทสด หรอ วธลสทสแควร (least-

square method) ใชกบแผนแบบการทดลองแบบไมสมดล (unbalanced design) ทจำนวนสง

ทดลองในแตละหมสงทดลองไมเทากน

ตวอยางเชนแผนแบบการทดลองเชงประกอบแบบ 22 เพอเปรยบ

เทยบคาเฉลยของ 2 ปจจย คอ A และ B โดยแตละปจจยมอทธพลหลก (main effect) 2 ระดบ

คอ A1 กบ A

2 และ B

1 กบ B

2 โดยหนวยทดลองทในหมสงทดลองมจำนวนไมเทากน ขอมลทได

จากการทดลองตามตารางผนวก 10

ตารางผนวก 10 แผนแบบการทดลองเชงประกอบแบบ 22 แบบไมสมดล (22 factorial;

unbalanced design) ปจจย A

1A

2เฉลย

6 4B

15 B

1 = (6+5+5+4)/4 = 5.00

5เฉลย A

1B

1 = (6+5+5)/3 = 5.33 A

2B

1 = 4/1 = 4.00

8 9B

23 B

2 = (8+9+3+5)4= 6.25

5เฉลย A

1B

2 = 8/1 = 8.00 A

2B

2 = (9+3+5)/3

= 5.67A

1 = (6+5+5+8)/4 = 6.00 A

2 =

(4+9+3+5)/4=5.25

ทมา : ดดแปลงจาก ศรเทพ (2545)

AW update.indd 124 3/9/10 9:14:30 AM



ตารางผนวก 10 คาเฉลยของระดบปจจย A1 = 6.00 A

2 = 5.25 B

1 = 5.00 และ

B2 = 6.25 ซงเปนคาเฉลยทเอนเอยง (biased) เพราะในแตละหมสงทดลองมขอมลไมเทากน

จงควรจะมการใชคาเฉลยถวงนำหนก (weighted mean) แทน โดยนำคาเฉลยของแตละหม

สงทดลองมาหาคาเฉลยของระดบปจจยใหม เปนคาเฉลยกำลงสองนอยทสด (least-square

mean) ดงน

A *1 = ( A

1B

1 + A

1B

2 ) / 2 = (5.33 + 8.00)/2 = 6.77

A *2 = ( A

2B

1 + A

2B

2 ) / 2 = (4.00 + 5.67)/2 = 4.84

B *1 = ( A

1B

1 + A

2B

1 ) / 2 = (5.33 + 4.00)/2 = 4.67

B *2 = ( A

1B

2 + A

2B

2 ) / 2 = (8.00 + 5.67)/2 = 6.84

ความแตกตางระหวางคาเฉลยทง 2 วธเปนความเอนเอยง (biased) ทเกดขนตาม

ตารางผนวก 11

ตารางผนวก 11 คาเฉลยคณตศาสตรและคาเฉลยกำลงสองนอยทสดตามปจจยทมอทธพลหลก

4 ปจจย

ปจจยทม

อทธพลหลก

คาเฉลย

คณตศาสตร

คาเฉลยกำลงสอง

นอยทสด

ความ

เอนเอยง

A1

6.00 6.67 -0.67

A2

5.25 4.84 +0.41

B1

5.00 4.67 +0.33

B2

6.25 6.84 -0.59

ทมา : ศรเทพ (2545)

ตารางผนวก 11 อทธพลของปจจยหลกไดแกความแตกตางของคาเฉลยในแตละระดบ

ไดแก

อทธพลของปจจย A = ( A *1 - A *

2 ) = 6.67 – 4.84 = 1.83

อทธพลของปจจย B = ( B *1 - B *

2 ) = 4.67 – 6.84 = -2.17

ซงแสดงวา 2 ปจจยหลกมปฏสมพนธ (interaction) กน หมายความวาหากเปลยนระดบ

ของปจจย A หรอ B ผลทไดรบจะเปลยนแปลงไป ดงนนการใชคาเฉลยกำลงสองนอยทสดกคอ

การทำใหความผดพลาดจากความเอนเอยงมนอยทสดนนเอง

การใชวธกำลงสองนอยทสดแบบสามญ (ordinary least-square ยอเปน OLS) ขอมลจะ

ตองมขอสมมตคอ คาสงเกตและจำนวนคาสงเกตตองไมมสหสมพนธกน เขยนเปนตวแบบได

ดงน

ijkY = µ + Ai+ B

j + AB

ij + ijkε

AW update.indd 125 3/9/10 9:14:33 AM



เมอ ijky คอ คาสงเกตจากสงทดลองทประกอบดวยปจจย A และ B คาสงเกตท k

µ คอ อทธพลจากคาเฉลยของประชากร

Ai คอ อทธพลของปจจย A ในระดบท i

Bj คอ อทธพลของปจจย B ในระดบท j

ABij คอ อทธพลของปฏสมพนธระหวางปจจย A ในระดบท i กบปจจย B ใน

ระดบท j

ijkε คอ ความคาดเคลอนทเหลอ (residual effect)

โดยมขอสมมตให e จำแนกแบบ NID (0, 2eσ )

7.5.2.3 แผนแบบซอนใน (nested design) สวนใหญจะเปนขอมลเกยว

กบตวสตวทดลอง ใชมากในการปรบปรงพนธสตว อาจมการซอนหลายระดบ ตารางผนวก 12

เปนการซอน 2 ระดบ (2-level nested design) ของลกโค 2 พนธ (a1 และ a

2) จำนวน 12 ตวท

เกดจากพอ 4 ตว (b1 ถง b

4) ตองการทราบวานำหนกหยานมของลกทง 2 พนธตางกนหรอไม

ตารางผนวก 12 การทดลองโดยใชแผนแบบซอนใน 3 ระดบ (3-level nested design)

พนธ a1 (บราหมน) a

2 (ชารโรเลส)

พอโค b1

b2

b3

b4

ลกตวท 1 a1b

1 a

1b

2 a

2b

3 a

2b

4

2 a1b

1 a

1b

2 a

2b

3 a

2b

4

3 a1b

1 a

1b

2 a

2b

3 a

2b

4

โครงสรางคลายกบแผนแบบการทดลองสมบรบรณเชงประกอบขอ 7.5.2.1 ขอ 2

(ตารางผนวก 7) แตทตางกนคอระดบปจจย B จะไมซำกน เพราะแผนแบบนเปน b1 ถง b

4

ตวแบบสถต

ijky = µ + iα + jβ + (αβ)ij + ijkε

เมอ ijky คอ คาสงเกตจากสงทดลองทประกอบดวยปจจย a และ b ซำท k


iα คอ อทธพลของปจจย a ในระดบท i

jβ คอ อทธพลของปจจย b ในระดบท j

(αβ)ij

คอ อทธพลของปฏสมพนธระหวางปจจย a ในระดบท i กบปจจย b ใน

ระดบท j

ijkε คอ อทธพลเชงประกอบของสงทดลอง a ระดบท i กบสงทดลอง b ระดบ

ท j ทมตอหนวยทดลองท k หรอความคาดเคลอนทงหมด

โดย i = 1, …, a และ j = 1, …, b และ k = 1, …, k

AW update.indd 126 3/9/10 9:14:36 AM




1) อทธพลของ A

H0 : µ

1 = µ

2 (คอลกทง 2 พนธมนำหนกหยานมเทากน)

Ha : µ

1 ≠ µ

2

2) อทธพลของ B

H0 : 2

)(abσ = 0 (คอคาความแปรปรวนของลกในแตละพอ = 0)

Ha : 2

)(abσ ≠ 0

โดย 2bσ เปนความแปรปรวนของพอในพนธเดยวกน

7.5.2.4 การวเคราะหวธอนๆ ตวอยางเชน

1) การวเคราะหปจจย (factor analysis) เปนเทคนคทรวมขอมล

ของตวแปรทมความสมพนธกนไวในกลมหรอปจจยเดยวกน โดยขอมลทถกจำแนกใหอยใน

ปจจย (หรอกลม) ทแตกตางกนจะไมมความสมพนธกนหรอ ความสมพนธกนนอย วธการ

จำแนกจะใชคาสมประสทธสหสมพนธ (coefficient of correlation) วดความสมพนธระหวาง

ตวแปร ดงนนตวแปรทจะใชวเคราะหไดตองเปนขอมลเชงปรมาณตามขอสมมตของการ

วเคราะหสหสมพนธ

วตถประสงคของการวเคราะหปจจยกเพอลดจำนวนตวแปรลงให

เหลอเปนเพยงระดบปจจย แลวถอวาแตละปจจยเปน 1 ตวแปร

2) การวเคราะหเพอจำแนกกลม (cluster analysis) เปนเทคนคทใช

จำแนกขอมลของหนวยทดลองออกเปนกลมตามตวแปรตางๆ โดยขอมลทอยในกลมเดยวกนม

ความสมพนธมากกวาขอมลทอยตางกลมกน ตวอยางเชน

- การจำแนกกลมเกษตรกรทเขารวมโครงการฟารมมาตรฐาน

เปน กลมหวไวใจส ฯลฯ โดยนำขอมลเชน คะแนนการทดสอบจากการฝกอบรม คะแนนทไดจาก

สภาพตวโค คะแนนจำแนกตามมาตรฐานฟารม ฯลฯ มาวเคราะห แลวจำแนกเปนกลมโดยใช

หลกเกณฑทกำหนดใว

- การจำแนกโคลกผสมบราหมนพนเมองทไมทราบพนธประวต

วาโคตวใดควรมระดบสายเลอดพนธบราหมนท 25% 50% 75% มากกวา 75% โดยวเคราะห

ขอมล เชน ลกษณะส ขนาด การเตบโตตอวนกอน แลวนำผลการวเคราะหมาระบวาโคตวใดอย

ในระดบสายเลอดใดตามหลกเกณฑทกำหนดไว

3) การวเคราะหเพอจำแนกประเภท (discriminant analysis) เปน

เทคนคการวเคราะหความสมพนธ โดยมตวแปรตามเชงคณภาพ (หรอเชงกลม) 1 ตว และม

ตวแปรตนหลายตว โดยผศกษาจะตองจำแนกประเภทใหขอมลของตวแปรตามกอน เชน

ตองการศกษาวาเกษตรกรทเขารวมโครงการฟารมมาตรฐานทมระดบคะแนนมาตรฐานฟารม

ตางกนโดยคาดวาเปนเพราะสาเหตอะไรบาง เมอทราบสาเหตแลวจะไดนำไปปรบวธการดำเนน

การโครงการตอไป

AW update.indd 127 3/9/10 9:14:38 AM



ศกษาวธการทง 3 วธโดยละเอยดไดจาก กลยา (2551)

7.5.2.5 การชกตวอยาง (sampling)

การทดลองทางสงคมศาสตรจะใชวธการชกตวอยางโดยนำแผน

แบบการทดลองไปปรบใช เปรยบเทยบแผนแบบการทดลองกบวธชกตวอยางตามภาพผนวก 9

ภาพผนวก 9 เปรยบเทยบแผนแบบการทดลองกบวธการชกตวอยาง

วธการชกตวอยาง (sampling) ไดแก

1) การชกตวอยางแบบสมเชงเดยว (simple random sampling)

เปนการชกตวอยางระดบเดยว (single-stage sampling) ใชในกรณทหนวยทดลอง

ตวแปรตาม (ระดบคะแนนฟารม)

0 = คะแนน 25 หรอนอยกวา

1 = คะแนน > 25 – 50

2 = คะแนน > 50 - 75

4 = คะแนน > 75

ตวแปรตน

- ระดบการศกษา

- ประสบการณเลยงโค

- ราคาโคทขายได

- จำนวนครงทเจาหนาทไปเยยม

แผนแบบการทดลอง(experimental design)

การชกตวอยาง(sampling)

แผนแบบสมบรบรณ(completely randomized design :

CRD)

แผนแบบสมบรบรณเชงตวประกอบ(factorial treatment combination)

แผยแบบสมบรบรณในบลอก(randomized complete block design

: RCBD)

การชกตวอยางแบบสมเชงเดยว(simple random sampling)

การชกตวอยางแบบมระบบ(systematic sampling)

การชกตวอยางแบบแบงเปนชน(stratified sampling)

การชกตวอยางแบบเกาะกลม(cluster sampling)

แผนแบบซอนใน(nested design)

การชกตวอยางแบบหลายชน(multi-stage sampling)

การหยงเสยง(exit poll)

AW update.indd 128 3/9/10 9:14:38 AM



เปนประชากรเอกพนธ (homogeneous) โดยใหทกหนวยตวอยาง (sampling unit) ของ

ประชากรในกรอบตวอยาง (sampling frame) มโอกาสถกเลอกเทากนหมด โดยทำการสมหา

ตวอยางจำนวนหนง (หรอ n ตวอยาง) จากทกหนวยตวอยาง (หรอ N หนวย) ในประชากร

กรอบตวอยาง คอ “รายการของทกหนวยทดลองทจะนำมาใชในการชกตวอยาง”

เชน รายชอเกษตรกรผเลยงโคเนอทกรายในพนททจะทำการศกษา

การสมทำไดหลายวธ เชน

ก. การจบสลาก โดยใหหมายเลขแกหนวยศกษาของประชากรทงหมดแลวจบสลาก

เลอกออกมา หมายเลขทถกเลอกจะเปนหนวยทดลองทจะทำการศกษา การสมวธนจำแนกออก

ไดอก 2 วธคอ

วธท 1 การชกตวอยางแบบไมแทนท (sampling without replacement) ไดแก

การไมใสสลากทถกจบแลวคนลงไปอก โอกาสทแตละหนวยศกษาจะถกเลอกไมเทากน สวน

ใหญจะใชวธน

วธท 2 การชกตวอยางแบบแทนท (sampling with replacement) ไดแก การคน

สลากทถกจบขนมาเปนตวอยางแลวใสกลบลงไปใหมโอกาสถกเลอกใหมอก วธนทกหนวยใน

ประชากรจะมโอกาสเทากนหมดในการจบสลากทกครง ปกตไมควรใชการจบสลากแบบน

ข. ใชตารางเลขสม (table of random number) จากหนงสอสถตตางๆ มกใชในกรณ

ทประชากรมขนาดใหญ

ค. ใชตวเลขจากคอมพวเตอร เชนใชโปรแกรมเอกเซลชวยหาเลขสมให

2) การชกตวอยางแบบมระบบ (systematic sampling)

เปนการชกตวอยางระดบเดยว วตถประสงคเพอลดความผดพลาดจากการชก

ตวอยางแบบสมเชงเดยวโดยนำหนวยศกษาในกรอบตวอยางมาจดลำดบใหมใหเปนระบบตาม

เกณฑทกำหนดกอน แลวหาชวงชน (interval) ทตองการ สมเลอกหนวยแรกกอน จากนนจงคด

เลอกหนวยตอๆ ไปตามชวงชน วธการนสามารถใชกบแผนแบบการทดลองไดเชนเดยวกน

3) การชกตวอยางแบบแบงเปนชน (stratified sampling)

เปนการชกตวอยางระดบเดยว โดยแบงกรอบตวอยางทมความคลายคลงกนออก

เปนกลมหรอชนภมกอน สมหาตวอยางจากแตละชนภม ทำใหไดตวอยางทถกคดเลอกมาจาก

ทกชนภม และสามารถแบงชนภมไดตามเกณฑหลายอยางพรอมกน

4) การชกตวอยางแบบเกาะกลม (cluster sampling)

เปนการชกตวอยาง 2 ระดบ (two-stage sampling) โดยทำการสมกลม (cluster)

มาชนหนงกอน แลวสมหนวยทดลองภายในกลมทถกสมเพอเปนตวอยางอกชนหนง

กลมทใชควรเปนกลมทจำแนกอยแลวตามธรรมชาต และตองประกอบดวยหนวย

ศกษาหลายหนวย เชน ในกอนสมกลมแตละกลมตองประกอบดวยเกษตรกรหลายราย มขอดคอ

ลดคาใชจายทจะตองเดนทางไปเกบขอมลจากทกๆพนท

5) การชกตวอยางแบบหลายชน (multi-stage sampling)

ใชในกรณทประชากรมขนาดใหญ ซงเมอแบงประชากรออกเปนกลมแลวยงสามารถ

AW update.indd 129 3/9/10 9:14:39 AM



แบงออกเปนกลมยอยๆไดอก วธการมหลายขนตอน แตละขนตอนอาจใชการชกตวอยางวธใด

กไดตามความเหมาะสม

6) การหยงเสยง (exit poll)

เปนการสมอกแบบหนงอาจไมตองมการจดทำรายการ (list) ตามกรอบตวอยางกอน

วธการคลายกบการสำรวจเพอหยงเสยงผทออกจากคหาเลอกตงวาไดลงคะแนนเสยงเลอกใคร

จำนวนตวอยางทจะใชในการทดลองขนอยกบแผนแบบการทดลองหรอวธการชก

ตวอยาง ดรายละเอยดเพมเตมไดจาก ยอดชาย (2546) ในทนจะแสดงการหาจำนวนตวอยางท

ใชกบแผนแบบสมบรบรณ (CRD) หรอการชกตวอยางแบบสมเชงเดยวเทานน มวธการขนอย

กบประเภทของขอมลดงน

ก. ขอมลเชงปรมาณ

หาไดจากสตร

n = Z2σ2/L2

ทระดบความเชอมน 95% คา Z = 1.96 หรอประมาณ 2 จงมกใชสตร n = 4σ2/L2

ตวอยางท 1 (จาก Snedecor and Cochran, 1982) เปนการหาจำนวนตวอยาง

เพอประมาณคาเฉลย เชน จากการศกษาผลผลตขาวสาล 222 แปลง คาความแปรผนของ

ผลผลตตอเอเคอร (s2) = 90.3 บเชล2 ถาตองการหาผลผลตเฉลยของแปลงทขอบเขตความผด

พลาด ± 1 บเชล ทขอบเขตความผดพลาดทผลผลตเฉลยทหาไดจะเกน ± 1 บเชล ไมเกน 5%

หาจำนวนตวอยางจากสตร

n = Z2σ2/L2

= 4(90.3) ÷ 12 = 361 แปลง

ข. ขอมลทเปนสดสวนหรอเปอรเซนต

เชนตองการทราบวาเกษตรกรยอมรบผลของโครงการฟารมสาธตหรอไม เมอเกบ

ขอมลจากการศกษาแลวสวนใหญจะแสดงผลเปนรอยละ เชน เกษตรกรยอมรบผลของโครงการ

เทากบ p% คาความแปรผน (σ2) ของประชากรคอ pq เมอ q = 100 - p หาจำนวน

ตวอยาง(n)ไดจากสตร

n = Z2 pq / L2

หรอสตรสำหรบทความเชอมน 95% ไดแก n = 2

4

L

pq

ตวอยางท 2 (จาก Snedecor and Cochran, 1982) เปนกรณททราบสดสวนจาก

ขอมลทศกษากอนหนานแลว เชนจากการศกษาตนกลาทงหมดจำนวน 480 ตน พบวาประมาณ

รอยละ 15 เปนโรค สมมตตองการทราบจำนวนตวอยางวาเพอหาเปอรเซนตตนกลาทเปนโรค

(p) ทขอบเขตความผดพลาดไมเกน 5%

กรณน p = 15, q = (100 – 15 ) = 85 และเปนขอบเขต 2 ทาง ทระดบความเชอ

มน 95% ใชคา Z = 2

n = Z2pq ÷ L2

= (2)2(15)(85) ÷ 52 = 204

AW update.indd 130 3/9/10 9:14:39 AM



หากจำนวนตวอยางทหาไดเกนรอยละ 10 ของจำนวนประชากร ใหใชคาเศษสวน

การชกตวอยาง (sampling fraction ยอเปน f ) มาปรบจากสตร

n’ = n ÷ (1 + f )

= 204 ÷ [1 + (204 ÷ 480)]

= 143 ตวอยาง

ตวอยางท 3 (จาก Casley and Kumar, 1992) เปนกรณทไมทราบสดสวนมากอน

ตองกำหนดคา p คออตราการยอมรบทตองการศกษา จากสตรตวอยางท 2 ถาคา p เปลยนแปลง

ไปบางเลกนอยผลกเปลยนไปไมมากจงสามารถประมาณโดยการคาดเดาได เนองจากคา pq จะม

คามากทสดคอ 2,500 เพราะคา p = 50% ดงนนจงใชคา p ท 50% นเลยกได

ตวอยางเชน จากรายชอครวเรอนเกษตรกรทงหมดทเขารวมโครงการ คาดวา

เกษตรกรมากกวา 40% จะยอมรบผลของโครงการ ทระดบความเชอมน 90% โดยขอบเขต

ความผดพลาดไมเกน 10% ในกรณนเปนขอบเขตแบบทางเดยว คา Z = 1.28 ขอบเขตความผด

พลาด (L) = 10

คา p ทคาดไว = 40 ดงนนคา q = 100 – p = 60 หาจำนวนตวอยาง (n) จากสตร

n = Z2 pq / L2

= 1.282(40)(60) ÷102 = 39

ถงแมจะเปลยนคา p เปน 50 จำนวนตวอยางกจะเปนประมาณ 41 ราย ซง

ตางกนไมมากนก ดงนนโดยทวไปจะใชจำนวน 50 ตวอยาง เพอเผอความผดพลาดอนๆ ดวย

ค. สำหรบประชากรแบบจำกด

ในทางสงคมศาสตรสวนใหญจะใชสตรของ ยามาเน (1973) ทมความคลาดเคลอน

ของการชกตวอยางรอยละ 5 ดงน (อางโดย บญธรรม, 2551)

2)(1 eNN

n+

=

เมอ n = จำนวนตวอยางทจะทำการศกษา

N = จำนวนหนวยทดลองทงหมดในประชากร (25,000 ราย)

e = ความคลาดเคลอนในการชกตวอยางรอยละ 5 (หรอ 0.05)

แทนคาในสตรจะได

n = 25,000 1+25,000(0.05)2

= 393.7 หรอประมาณ 400 ราย

ง. สำหรบประชากรแบบอนนต

ในทางสงคมศาสตรใชสตรของ Freund & Simon (1991) อางโดย บญธรรม

(2551)

AW update.indd 131 3/9/10 9:14:40 AM



n = Z2 PQ

(e)2 หรอ 2][

eZσ=

ซงตรงกบสตรของตวอยางท 3 คอ n = Z2 pq / L2 โดย L กคอ e

จ. คาความแปรผนทใชคำนวณจำนวนตวอยาง

การหาจำนวนตวอยางทตองใชคาความแปรผนของประชากร (σ2) ในการ

คำนวณ เนองจากยงไมไดทำการศกษาจงยงไมสามารถทราบคาได สามารถประมาณคาความ

แปรผนไดโดย

- ใชคาจากการศกษาวจยในเรองเดยวกนหรอทคลายคลงกนททำมากอนหนาน

- ใชคาสงสด (max) และตำสด (min) โดยประมาณวาคาความเบยงเบนมาตรฐาน

(σ) 1 คาเทากบ 1 ใน 6 ของพสยหรอ 1 σ = 1/6 · (max-min) ดงนน σ2 = 1/(62) · (max-min)2

หากไมทราบคาสงสดและตำสดอาจใชคาจากการศกษาวจยททำมากอนหนาน

- ทำการสำรวจลวงหนา (pilot survey) โดยใชตวอยางไมมากนกเพอหาคา σ ฉ. จำนวนตวอยางในการทดลองทางวทยาศาสตร

เนองจากการทดลองทใชสตวทดลองชนดเดยวกนจำนวนมากตองมคาใชจายสงมาก

เชน การทจะทดลองขนโคหยานมเพศผครงเดยวกนจำนวน 30 ตว การหาโคทเปนเอกพนธกน

ทำไดยาก และคาใชจายในการขนโคแตละตวคอนขางสง จงมกอนโลมไมตองใชจำนวนตวอยาง

ตามจำนวนทคำนวณตามสตร โดยในแตละสาขาวชาการจะทราบกนดวาควรใชสตวทดลอง

ในการวจยในเรองประเภทเดยวกนจำนวนเทาใด จงมกไมระบถงทมาของตวอยาง โดยละไว

ในฐานทเขาใจวาสตวทดลองเปนตวแทนของประชากรโดยอนโลม

AW update.indd 132 3/9/10 9:14:41 AM



ภาคผนวก ค

ตวอยางแนวทางการดำเนนงานวจยดานปศสตว

ในบทนจะเปนตวอยางวธดำเนนการวจยของโครงการวจยดานตางๆตามภารกจของ

กรมปศสตว เพอใหสามารถนำไปเขยนวธดำเนนการวจย ในแบบเสนอโครงการวจย (แบบ ว-1ด)

ของ วช. ได เพราะหากเขยนไมครบถวนชดเจนกจะทำใหผตรวจสอบโครงการวจยไมสามารถ

วเคราะหความเปนไปได (feasibility) ของโครงการวจยได โดยหวขอทนำเสนอเปนสงทควร

แสดงในแบบเสนอโครงการวจย อาจมหวขอเพมจากนกได

1. การวจยดานการผลตสตว

สวนใหญเปนการศกษาวจยแบบมการวางแบบแผนการทดลองไวกอน เชนการทดลอง

เปรยบเทยบอาหารสตวชนดตางๆ มการใชแบบแผนการทดลอง

1.1 การวจยดานพชอาหารสตว

สงทควรแสดงไดแก

1.1.1 แบบแผนการทดลอง เขยนเพยงแตระบชอแบบแผนการทดลองและวธทาง

สถตกพอ เชน ใชแบบแผนแบบสมบรบรณในบลอก (RCBD)

1.1.2 สงทดลอง (treatment) ระบปจจยทตองการทดสอบ วามกปจจย กระดบ

หากปจจยมปฏสมพนธกนใหแสดงการจดหมสงทดลอง (treatment combination)

1.1.3 แปลงทดลอง (site) แสดงสถานททดลอง จำนวนซำ (ถาม) ขนาดแปลง

สภาพดน

1.1.4 หนวยทดลอง (experimental unit) ระบพนธพชทใช วธการสมสงทดลองลง

แปลงทดลองตามแผนการทดลอง

1.1.5 วธการปลก (sowing the plot) การเตรยมดนปลก ปยและระดบปยทใช

1.1.6 สภาพของผลผลต อายเมอเกบเกยว วธการเกบเกยว ขอมลทเปนคาสงเกต

1.1.7 การชกตวอยาง (sampling) ผลผลตมาวเคราะห ปรมาณทนำไปวเคราะห

1.1.8 วธการวเคราะหตวอยางผลผลต (analytical method) ทางเคม หรอ ฟสกส

1.1.9 ตวแบบสถต (ถาม) เขยนเปนสมการคณตศาสตร

1.1.10 สมมตฐานทางสถต (hypothesis)

1.1.11 วธการวเคราะหทางสถต เชนระบวาวเคราะหโดยวธ “วเคราะหความแปร

ปรวน (ANOVA)” หรอ “t-test” หรอ “การวเคราะหความถดถอย (regression)” เปนตน

1.2 การวจยดานอาหารสตว

เชนการเปรยบเทยบสตรอาหารสตวในการขนโค สงทควรแสดงไดแก

1.2.1 แผนการทดลอง เขยนระบชอแผนการทดลอง

AW update.indd 133 3/9/10 9:14:41 AM



1.2.2 สงทดลอง ระบปรมาณและคณภาพอาหารหยาบและอาหารขนทตองการ

ทดสอบ ปจจยทตองการทดสอบ ระดบปจจย เชนระดบโปรตนในอาหารขน หากใชทงอาหารหยาบ

และอาหารขนหลายระดบ ใหแสดงการจดหมสงทดลอง (treatment combination) ระดบปจจยทคาด

วาจะมปฏสมพนธกน

1.2.3 คอกทดลอง แสดงสถานททดลอง จำนวนซำ (ถาม) ขนาดคอก

1.2.4 หนวยทดลอง แสดงพนธสตว อาย เพศ จำนวนสตวในหนวยทดลอง

1.2.5 การเตรยมอาหารหยาบและอาหารขน วธการใหอาหาร การจดการอนๆ

วธการเกบขอมลการใหอาหารระหวางการทดลอง

1.2.6 การเตรยมสตวกอนเขาทดลอง การชงนำหนกกอนและสนสดการทดลอง

วธการชง (เชน อดอาหารกอนชงหรอไม)

1.2.7 การสมสตวเขาคอกทดลองตามแบบแผนการทดลอง

1.2.8 แสดงวธการวเคราะห (analytical method) อาหารสตวทใช ทงทางเคมหรอ

ฟสกส

1.2.9 ตวแบบสถตในการวเคราะหขอมล (ถาม) เขยนเปนสมการคณตศาสตร


1.2.11 วธวเคราะหทางสถต เชนระบวาวเคราะหโดยวธ “วเคราะหความแปรปรวน

(ANOVA)” หรอ “t-test” หรอ “การวเคราะหความถดถอย (regression)” เปนตน

1.3 การวจยเกยวกบซาก สงทควรแสดง ไดแก

เชนนำสตวทผานการขนแลวมาศกษาซาก

1.3.1 แบบแผนการทดลอง

1.3.2 สตวทดลอง ระบทมาของสตวกอนทำการฆาศกษาซาก

1.3.3 หนวยทดลอง แสดงพนธสตว อาย เพศ จำนวนสตวในหนวยทดลอง

1.3.4 การเตรยมสตวกอนฆา

1.3.5 การฆาและวธเกบตวอยางชนสวน

1.3.6 วธวดซากเชงปรมาณ เชน เปอรเซนตซาก

1.3.7 การวดคณภาพซาก (ถาม)

1.3.8 การวเคราะหชนสวนทางฟสกสหรอเคม (ถาม)

1.3.9 การตรวจชม (ถาม)

1.3.10 ตวแบบสถตในการวเคราะหขอมล (ถาม) เขยนเปนสมการคณตศาสตร


1.3.12 วธการวเคราะหทางสถต

1.4 การวจยดานการปรบปรงพนธสตว

มทงแบบการวจยเชงทดลอง เชน การสรางสตวพนธใหม จะตองมการจดทำแผน

ปรบปรงพนธ (breeding plan) แลวจงทำการศกษาวจยโดยทำการผสมพนธ คดเลอก เปรยบ

เทยบความกาวหนาในการปรบปรงพนธ หรอเปนแบบไมมการวางแผนการทดลองไวกอน เชน

AW update.indd 134 3/9/10 9:14:42 AM



นำขอมลทดำเนนการอยแลวมาวเคราะหหาคาคณคงทของประชากร (parameter) เปนตน สงท

ควรแสดงไดแก

1.4.1 วตถประสงคการปรบปรงพนธ (breeding objective) แผนการผสมพนธ

(breeding plan) และ เกณฑการคดเลอก (selection criteria) ฯลฯ

1.4.2 สตวทดลอง แสดงพนธสตว อาย เพศ

1.4.3 ลกษณะทศกษาและวธวด

1.4.4 วธการเกบขอมล

1.4.5 การประมาณคาคณคงทของประชากร

1.4.6 ตวแบบทางสถต หรอตวแบบพนธศาสตร เขยนเปนสมการ


1.4.8 วธการวเคราะหทางสถต

2. การวจยทางสงคมศาสตร

สวนใหญเปนการศกษาปรากฏการณทเกดขนแลว ไมสามารถวางแผนแบบการ

ทดลองไวกอนได และเปนการศกษาเกยวกบประชากรทอยจำนวนมาก ดงนนจงใชวธการชก

ตวอยาง (sampling) จากประชากรมาทำการศกษาแทน กระบวนการวจยทางสงคมศาสตรตาม

ภาพผนวก 10

ภาพผนวก 10 กระบวนการวจยทางสงคมศาสตร

ทมา : ธานนทร (2550)

ชองานวจย ปญหาของงานวจย

วตถประสงคการวจย ตวแปร


ประโยชนทไดรบ

ประชากร ตวอยาง การเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใช การวเคราะหและแปลผล

AW update.indd 135 3/9/10 9:14:43 AM



การวจยทางสงคมศาสตรจะตองมการกำหนดขอสมมต (assumption) ในการศกษาให

ชดเจนจงจะมความเขาใจไดตรงกน

2.1 สงทตองกำหนด

2.1.1 ขอบเขตของการวจย ไดแก

ขอบเขตของเนอหา เชน การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย แบบการ

ศกษา ณ จดเวลาภาคตดขวาง (cross-section studies) เกบขอมลดวยแบบสมภาษณแบบม

โครงสราง

ขอบเขตตวแปร ระบตวแปร ทงตวแปรตนและตวแปรตาม

ของเขตประชากร เปนใคร มลกษณะอยางไร จำนวนมากนอยเพยงใด

ขอบเขตระยะเวลา ดำเนนการเกบขอมลเมอใด

นยามศพท คำบางคำอาจตความไดหลายความหมาย หรอเปนคำใหมทสวน

ใหญยงไมรจก หรอในงานวจยนตองการขยายขอบเขตหรอจำกดใหแคบลง

ขอตกลงเบองตน เปนการแสดงเงอนไขบางประการเพอความเขาใจทตรงกน

2.1.2 กรอบแนวคดการวจย ตวอยางตามภาพผนวก 11

ภาพผนวก 11 ตวอยางกรอบแนวคดการวจยทางสงคมศาสตร

ทมา บญธรรม (2551)

2.2 เครองมอในการวจย

อาจตองใชเครองมอ เชน

2.2.1 แบบสอบถาม (questionnaire) การออกแบบสอบถามตองใหครอบคลม

ขอมลทตองการศกษา มขนตอนดงน

ขนท 1 กำหนดระดบของผทจะถกสอบถาม กอนอนตองทราบวาขอมลท

ตองการจะหาไดจากทใด ไดแก

ระดบรายบคคล (individual) เชน เกษตรกร

ระดบชมชน (community) เชน หมบาน ตำบล อำเภอ จงหวด

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

1. เพศ

2. อาย

3. สถานภาพสมรส

4. รายได

...........................

ปญหาสขภาพอนามย

1. ดานรางกาย

2. ดานจตใจ

...........................

AW update.indd 136 3/9/10 9:14:43 AM



ระดบเขตหรอระดบภาค (regional)

ระดบประเทศ (national)

ขนท 2 จดทำแบบสอบถาม จากรายการขอมลทตองการ นำมาสราง

แบบสอบถามโดยพจารณาในประเดนเหลาน

ตองการวดอะไรจากหวขอคำถามตางๆ

จะวเคราะหคำตอบทไดรบอยางไร

คำตอบทไดแตละขอสนองวตถประสงคทตองการศกษาขอใด เพอ

กำจดคำถามทไมมประโยชนออกไป

วธการนเปนวธทมประสทธภาพดทสดแลวหรอไม โดยคำนงถงขอ

จำกดทมอยดวย

การสรางแบบสอบถามมคำแนะนำดงน

1) จดทำโครงสรางแบบสอบถามกอน เพอใหไดขอมลครบถวนตาม

วตถประสงคของการวจย ควรทำรายการทแสดงวาแตละวตถประสงคมหวขอคำถามอะไรบาง

ตามตารางผนวก 13

ตารางผนวก 13 โครงสรางแบบสอบถามเกษตรกร

วตถประสงค คำถาม

1. ขอมลดานประชากรศาสตร 1.1 ชอ ทอย เพศ อาย ระดบการศกษา

1.2 จำนวนสมาชกในครวเรอน ระดบการศกษา ฯลฯ

2. การผลตพช 2.1 พนทปลกพช

2.2 วธการผลต

2.3 ชนดปย ปรมาณทใช ฯลฯ

2) การใชคำถาม จำแนกเปน

ก. คำถามปด (closed question) เปนคำถามทกำหนดคำตอบเปนขอ

เลอกไวเรยบรอยแลวโดยไมเปดโอกาสใหตอบอยางอนนอกเหนอจากทกำหนดไว มขอดคอนำ

มาวเคราะหไดงาย แตมขอเสยคอหากมคำตอบนอกเหนอจากทกำหนดไวกจะบนทกไมไดขอมล

ทเปนตวเลขเชงปรมาณสามารถใชตารางในแบบสอบถามได เชน การสำรวจจำนวนปศสตว

ขอมลรายไดรายจาย

ข. คำถามเปด (open-end question) เปนคำถามทไมมคำตอบใหเลอก

เปดโอกาสใหตอบไดอยางเสร มขอดคอผตอบสามารถตอบไดอยางอสระ แตการนำมาวเคราะห

ไดคอนขางยาก ตวอยางเชนหากตองการทราบวาทำไมเกษตรกรจงกเงนจากนายทนแทนทจะก

จากธนาคาร การใชคำถามปดคงไมสามารถทราบสาเหตได ตองใชคำถามเปด

AW update.indd 137 3/9/10 9:14:44 AM



3) กำหนดรปแบบคำถามใหชดเจน จะมความสมพนธกบการกรอกขอมล

เพอเตรยมการวเคราะหดวย ดงนนเมอตงคำถามกตองกำหนดไดวาคำตอบทไดจะเปนขอมล

ออกมาแบบใด รปแบบคำถามจำแนกออกเปน

ก. คำถามทใหตอบเปนขอมลตวเลข เชน พนทปลกขาว……ไร เมอ

กรอกขอมลกเพยงแตใสตวเลขขอมล

ข. คำถามทใหเลอกตอบเพยงทางเดยว โดยในขอนนใหเลอกเพยงคำตอบเดยว

ค. คำถามใหเลอกไดหลายคำตอบ โดยในขอเดยวกนใหเลอกไดหลายคำตอบ

ง. คำถามทใหใสลำดบท ในขอเดยวกนแสดงคำตอบไวแลว ใหผตอบ

เลอกลำดบทของแตละคำตอบ

4) การวดทศนคต ทศนคต คอ ความรสกของบคคลในเรองใดเรองหนง เชน

ความพงพอใจตอการปฏบตงานของเจาหนาทสงเสรม เครองมอทใชวดมหลายอยาง สวนใหญ

จะแบงเปนสเกลตางๆ ทนยมใชกนมากในการสงเสรมเกษตรเพราะงายแกการวดคอ “ลเคท

สเกล (likert scale)” โดยรวบรวมขอความตางๆ ทเกยวกบทศนคตทตองการศกษา แตละขอม

ทางเลอกใหตอบได 5 ทาง เชน ก. ไมเหนดวยอยางยง ข. ไมเหนดวย ค. ไมแนใจ ง. เหนดวย

จ. เหนดวยอยางยง

การออกแบบควรระมดระวงใหด เชน ความเหนทางดานบวกควรให

คะแนนในทางเดยวกน ใหคะแนนมากกมากเหมอนกน ไมใชคำถามบางขอใหคะแนนจากมากไป

นอย บางขอใหจากนอยไปมาก เมอรวมกนทงปจจยตามวตถประสงคนนคะแนนจะขดแยงกน

5) การใชตารางขอมล (tabular form) ตวเลขทจำแนกออกเปนระดบยอย

ตางๆได หากสามารถทำเปนตารางไดกควรใช เพราะสามารถบรรจรายละเอยดไดมากและตรวจ

สอบความถกตองไดชดเจนกวา

6) ถอยคำทใช แบบสอบถามจะตองกำหนดคำจดความของแตละหวขอให

ชดเจนเพอไมใหผสมภาษณและเกษตรกรเขาใจผด ไมควรใชศพทวชาการทเขาใจยาก ประโยค

หรอถอยคำทไมชดเจนและยาวเกนไป ควรจดทำคมอคำแนะนำในการกรอกแบบสอบถามใหผ

สมภาษณไดเขาใจคำจำกดความ ขอบเขตของหนวยตวอยางหรอคมรวม การบนทกเปนขอมล

ในแบบสอบถาม เปนตน

7) การทดสอบแบบสอบถาม (pilot survey) กอนทผวจยหรอพนกงานวจย

จะไปเกบขอมลจรงในสนาม ควรทำการทดสอบโดยลองถามผตอบจำนวนหนงกอน

2.2.2 แบบสมภาษณ (interview form) โดยทวไปกคอแบบสอบถาม ความแตก

ตางกคอ แบบสอบถามคอคำถามทสงไปใหกลมเปาหมายตอบเอง แบบสมภาษณคอ

แบบสอบถามทผวจยหรอพนกงานโครงการวจยใชไปสอบถามกลมเปาหมายแลวลงคำตอบใน

แบบสอบถามเอง วธการสวนใหญจะเหมอนกน การสมภาษณจำแนกออกเปน

2.2.2.1 การสมภาษณแบบมโครงสราง (structured interview) มการ

กำหนดคำถามไวกอน หรอใชแบบสอบถามไปสมภาษณ

2.2.2.2 การสมภาษณแบบไมมโครงสราง (unstructured interview) ไมมการ

เตรยมคำถามหรอแบบสอบถาม เพยงแตกำหนดเปนแนวทางการสมภาษณ (interview guide) ไวเทานน

AW update.indd 138 3/9/10 9:14:44 AM



2.2.3 แบบทดสอบ (test) เปนชดของคำถามทผวจยสรางขนเพอวดความร ทกษะ

และทศนคตของกลมตวอยาง สวนใหญกคอขอสอบทใหกลมตวอยางทำ แบงออกเปนแบบ

อตนย (subjectivity test) กบแบบปรนย (objectivity test)

2.2.4 แบบสงเกต (observation) เปนเครองมอทผเกบขอมลไปสงเกตเหตการณ

ทเกดขนจรงแลวบนทกเปนขอมล การสงเกตแบงเปน 2 ประเภท

1) การสงเกตแบบมสวนรวม (participatory observation) เปนแบบผสงเกต

เขาไปอยรวมและดำเนนกจกรรมทกอยางเชนเดยวกบกลมตวอยาง

2) การสงเกตแบบไมมสวนรวม (non-participatory observation) เปนแบบ

ผสงเกตไมเขาไปมสวนรวมกบกลมตวอยาง

2.3 การตรวจสอบเครองมอวจย

เครองมอวจย (research instrument) ในการทดลองทางวทยาศาสตรไดแกเครองมอ

ทางวทยาศาสตรทมความเทยงตรงสงอยแลว สวนเครองมอการวจยทางสงคมศาสตรอาจไดแก

1) เครองมอทผวจยสรางขนเอง ซงควรจะนำไปตรวจสอบคณภาพกอน

2) เครองมอทผอนสรางไวแลว

ซงหากไมใชเครองมอมาตรฐานหรอเคยใชกบกลมตวอยางทมลกษณะแตกตาง

กบการวจยครงน กควรทำการตรวจสอบกอน สงทตรวจสอบไดแก

2.3.1 ความสมเหตสมผล (validity) เปนการตรวจสอบเพอใหสามารถวดในสงท

ตองการวดได จำแนกออกเปน

2.3.1.1 ความสมเหตสมผลดานเนอหา (content validity) หมายถงทง

เครองมอทงชด หรอคำถามทประกอบกนเปนเครองมอนนสามารถวดสงตองการวดไดจรง ไมใช

เมอใชคำถามแลวคำตอบทไดไมใชสงทตองการวด

การตรวจสอบทำไดโดยอาศยผเชยวชาญในสาขานนอยางนอย 3 คนเปนผ

พจารณา โดยผเชยวชาญใหคะแนนคำถามแตละขอในเครองมอวดดงน

+1 หากแนใจวาคำถามนวดสงทตองการตามวตถประสงคทตองการจรง

0 ไมแนใจ

-1 แนใจวาคำถามนไมไดวดสงทตองการ

นำคะแนนมาหาดชนสมภาค (index of congruence ยอเปน IOC) ดงน

IOC = nRΣ

เมอ R เปนคะแนนของผเชยวชาญแตละคน

n เปนจำนวนผเชยวชาญทใหคะแนนขอนน

ถาคา IOC ≥ 0.5 แสดงวาคำถามนนมความสมเหตสมผล หากนอยกวาผ

วจยควรปรบปรงใหมหรอตดคำถามนนทง

AW update.indd 139 3/9/10 9:14:45 AM



2.3.1.2 ความสมเหตสมผลแบบเกณฑสมพนธ (criterion-related

validity) โดยการนำเครองมอไปทดสอบกบกลมทใชเปนเกณฑในการทดสอบ เชนนำแบบ

ขอสอบวดความเขาใจในการผลตนมทถกสขลกษณะไปทดสอบกบเกษตรกรกลมทมผลการ

ตรวจนำนมดบผานเกณฑการรบนมแลว เปนตน

2.3.1.3 ความสมเหตสมผลของโครงสราง (construct validity)

เปนการทดสอบวาเครองมอทสรางขนสอดคลองกบขอสมมตทางแนวคดหรอทฤษฎทตองการ

วดหรอไม ซงผวจยจะตรวจสอบไดกตอเมอทราบความสมพนธระหวางตวแปรตางๆ กบม

แนวคดหรอทฤษฎแลว

2.3.2 ความเชอถอได (reliability) หมายถง คณสมบตของเครองมอทแสดงผล

เชนเดม เชนตาชงเครองหนง เมอนำนำหนก 1 กโลกรม มาชงกครงกแสดงนำหนกท 1 กโลกรม

เชนเดม คาความเชอถอทจะนำไปใชควรไมตำกวา 0.70 การวดทำไดโดย

2.3.2.1 การวดความคลองจองภายใน (internal consistency method)

สวนใหญจะใชวธนวธเดยวในการวดความเชอถอ วธการวดทนยมกนมากคอ

1) แบบครอนบาค อลฟา (Cronbach’s alpha) ใชไดกบเครองมอทม

คำตอบเปน 1 หรอ 0 และคำตอบแบบประเมนคา เชน ลเคอรทสเกล โดยหาคาครอนบาค อลฟา

จากสตร

α = (k/(k – 1))(1 – ( 2is / 2

ts ))

เมอ α คอ คาความคลองจองภายในแบบแอลฟา

k คอ จำนวนขอคำถาม

2is คอ ความแปรผนของคะแนนแตละขอ

2ts คอ ความแปรผนของคะแนนรวม

2) แบบคเดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson) ใชไดเฉพาะคำตอบ

เปน 1 หรอ 0 สตรทนยมใชคอ

KR20 = (k/(k – 1))(1 – (Σ pq/ 2

ts ))

เมอ KR20

คอ คาความคลองจองภายในแบบคเดอร-รชารดสน

k คอ จำนวนขอคำถาม

p คอ สดสวนของจำนวนผตอบคำถามไดถกตอง

คดจากจำนวนผทตอบขอนนถกหารดวยจำนวนผตอบคำถามทงหมด

q คอ 1 - p 2ts คอ ความแปรผนของการทดสอบ ซงหาไดจากสตร

2ts =

nX 2Σ - 2)(

nXΣ

เมอ X คอ คะแนนรวมจากการตอบคำถามทกขอของแตละคน

n คอ จำนวนผตอบคำถามทงหมด

AW update.indd 140 3/9/10 9:14:47 AM



โปรแกรม SPSS เลอกจากเมน Statistics, Scale และ Reliability analysis

“การวดความเชอถอวธอนตอไปนไมเปนทนยมกน แสดงไวใหทราบกรณทพบ

งานวจยอนใช”

2.3.2.2 การทดสอบแลวทดสอบซำ (test and retest method) เปนการ

ใชเครองมอเดยวกนกบคนกลมเดยวกนในระยะเวลาทตางกน แลวนำผลการวดทงสองครงมาหา

คาสหสมพนธ ชวงเวลาการทดสอบทง 2 ครง ควรหางกนไมนอยกวา 1 สปดาห โปรแกรม

SPSS ใชคำสงของตวแบบ Strict parallel

2.3.2.3 การวดแบบททดสอบแทนกนได (alternate หรอ parallel

forms method) คลายกบวธการแรก แตการวดครงหลงใชเครองมอคนละชดกบครงแรก แต

เปนเครองมอทคดวาแทนกนไดและมงวดสงเดยวกน ในทางปฏบตเปนการยากทจะสรางเครอง

มอคขนานกนทสามารถทดแทนกนได โปรแกรม SPSS ใชคำสงของตวแบบ Parallel

2.3.2.4 วธการแบงครง (split-halves method) ทง 2 วธแรก ตองทำการ

วดซำสองครง บางครงอาจทำไมได การแบงเครองมอออกเปนสองสวนทเหมอนกน ทำการวด

พรอมกน แลวนำผลมาหาสมประสทธสหสมพนธแบบครงฉบบ แลวนำไปคำนวณคาความเชอ

ถอไดของแบบทงฉบบโดยใชสตรของสเปยรแมน-บราวน (Spearman-Brown formula) คอ

rSB

= 2rxy / (1 + r

xy)

เมอ rSB

คอ คาความเชอถอไดของเครองมอทงฉบบ

rxy

คอ คาสมประสทธสหสมพนธแบบครงฉบบ

ตวอยางเชน หากใชคา rxy

ท 0.80

rSB

= 2 x 0.80 / (1 + 0.80) = 1.6 / 1.8 = 0.888

ปญหากคอการแบงครงทำไดหลายวธ เชน แบงเปนสวนลางและบน หรอ

แบงขอเวนขอ ผลทไดจะแตกตางกนทงๆ ทวดกลมเดยวกน โปรแกรม SPSS ใชคำสงของตวแบบ

Split-half

2.3.3 ความยาก (difficulty) เปนการวดสดสวน (proportion ยอเปน P) ของผ

ตอบคำถามในแตละขอไดถกตอง หาคา P ไดจาก

P = (H + L) / n

เมอ P คอ ดชนความยาก (difficulty index)

H คอ จำนวนผตอบถกในกลมสง (high) หรอกลมเกง

L คอ จำนวนผตอบถกในกลมตำ (low) หรอกลมไมเกง

N คอ จำนวนผตอบในกลมสงและกลมตำ

จากสตรตองจำแนกผตอบเปนกลมสงและตำกอน มวธการดงน

1) นำเครองมอไปทดสอบกบผทดสอบจำนวนหนง หาคะแนนรวมทกขอ

คำถามทไดรบของแตละคนกอน แลวนำไปหาจำนวนในแตละกลม

2) จำนวนผอยในกลมเกงหรอกลมไมเกง หากผทดสอบมากกวา 30 คน

AW update.indd 141 3/9/10 9:14:48 AM



ควรใชสดสวน 27% หากนอยกวาใช 50%

3) นำคะแนนรวมของทกคนมาเรยงลำดบจากมากไปหานอย เชนหากใช

สดสวน 27%

- ผทอยในสดสวน 27% แรกจดอยในกลมเกง จำนวนคนในกลมนคอคา H

- ผทอยในสดสวน 27% ทายสดอยในกลมไมเกง จำนวนคนในกลมนคอคา L

นำคา H และ L ไปหาคา P ของขอสอบแตละขอตามสตร

P มคาตงแต 0 – 1 คานอยกแสดงวาขอสอบขอนนยากมาก คาทเหมาะสม

คอ 0.20 ถง 0.80 หรอ 20 ถง 80% หากคา P อยนอกเหนอเกณฑทำไดโดยปรบปรงคำถาม

ใหมหรอตดขอนนทงไป

2.3.4 การจำแนก (discrimination) เปนสดสวนของผลตางระหวางจำนวน

ผตอบถกในกลมเกงกบจำนวนผตอบถกในกลมไมเกง วดโดยหาคาอำนาจการจำแนก R

(discrimination power) จาก

R = (H - L) / n

เมอ R คอ อำนาจการจำแนก

H คอ จำนวนผตอบถกในกลมสง (high) หรอกลมเกง

L คอ จำนวนผตอบถกในกลมตำ (low) หรอกลมไมเกง

n คอ จำนวนผตอบในกลมสงและกลมตำ

การจำแนกกลมเชนเดยวกบการหาคา P

R มคาตงแต -1 ถง 1 คายงมากยงด มาตรฐานขนตำของคา R ทยอมรบ

ไดคอ 0.20 ซงหมายความวามอำนาจการจำแนก 20% ขนไป หากคา R อยนอกเหนอเกณฑ

อาจปรบปรงคำถามใหมหรอตดขอนนทงไป

2.4 วธดำเนนการวจย สงทตองระบไดแก

แบบของการวจย

ขอมลทใชศกษา

ประชากรและกลมตวอยาง

วธการชกตวอยาง

เครองมอทใชในการวจย

การเกบรวมรวมขอมล

การวเคราะหขอมล

ดตวอยางโดยละเอยดจากหวขอท 3.5 ตวอยางโครงการวจยการสงเสรมการเกษตร

AW update.indd 142 3/9/10 9:14:48 AM



2.5 การกำหนดระดบการจำแนกกลม

การใชเครองมอวจยอาจใหผลเปนขอมลแบบตอเนอง เชน ขอสอบทใหคะแนนเตม

100 คะแนน เมอวดผลออกมาคะแนนมไดตงแต 0 ถง 100 ผวจยอาจตองการจำแนกหนวย

ตวอยางเปนกลมตามคะแนนทได การแบงทำไดโดย

2.5.1 แบบองเกณฑ (criterion reference) เกณฑทกระทรวงศกษาธการใชใน

การประเมนผลการเรยนการสอนนกเรยนตามตารางผนวก 14

ตารางผนวก 14 การจำแนกกลมตามคะแนนขอสอบแบบองเกณฑ

ระดบความร ไดรอยละของคะแนนเตม

ดมาก 90 - 100

ด 80 - 89

ปานกลางหรอพอใช 70 - 79

นอยหรอออน 60 - 69

นอยมากหรอไมด นอยกวา 60


2.5.2 แบบองกลม (norm reference) เปนการแบงตามพนทโคงปกต (normal

curve) โดยใชคาเฉลย ( X ) กบคาความเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ตามตารางผนวก 15

ตารางผนวก 15 การจำแนกกลมตามคะแนนขอสอบแบบองกลม

ระดบความร ไดรอยละของคะแนนเตม สดสวนของจำนวนตวอยาง (%)

ดมาก X + 1.5 SD 7

ด X + 0.5 SD ถง X + 1.5 SD 24

ปานกลางหรอพอใช X - 0.5 SD ถง X + 0.5 SD 38

ออนหรอไมด นอยกวา X - 0.5 SD 31


2.6 เทคนคเดลไฟ (Delphi technique)

เปนวธวจยทรวบรวมความคดเหนจากแบบสอบถามของผเชยวชาญในสาขานนๆ

เพอหาฉนทามต (consensus) โดยไมใหผเชยวชาญมาเผชญหนากน นำความคดเหนครงแรก

มาสรป แลวนำผลสรปกลบไปถามผเชยวชาญกลมเดมในลกษณะเดยวกนรวม 3 รอบ จนไดขอ

ยต เนองจากไมมการพบกนผเชยวชาญจงแสดงความเหนไดเตมทโดยไมตองเกรงใจกน ผลการ

วจยจงนาเชอถอและใชประโยชนไดจรง

AW update.indd 143 3/9/10 9:14:49 AM



3. การวจยการสงเสรมการเกษตร

เปนการวจยทอาจเกยวของทงทางสงคมศาสตรและการทดลองทางวทยาศาสตร ขนอยกบ

วตถประสงคของโครงการวจย ควรเขาใจหลกการของการสงเสรมกอนจงจะออกแบบการวจยไดถก

ตอง

3.1 หลกและวธการดานการสงเสรม

3.1.1 ความหมายของการสงเสรม ความหมายทเหมาะสมทสด ไดแก

“การสงเสรม เปนกระบวนการใหการศกษานอกโรงเรยน ทมวตถประสงค

เพอสอนชาวบานในชนบทใหรวธพฒนาความเปนอยโดยความพยายามของพวกเขาเอง เพอให

นำทรพยากรธรรมชาตทมอยไปใชปรบปรงไรนาและการดำรงชวตอยางชาญฉลาด ซงจะเปน

ประโยชนตอตวเขาเอง ครอบครว ชมชน และประเทศชาต”

3.1.2 วธการทใชสงเสรม คอวธการทจะใชจงใจใหเกษตรกรปฏบตตามทกำหนด

ไวในแผนงาน/โครงการ วธการสงเสรมไดแก

3.1.2.1 การตดตอระหวางบคคลตอบคคล จำแนกเปนวธการตางๆ ดงน

1) การเยยมเยยนถงบานและไรนา (home and farm visit)

2) ชาวบานมาปรกษา ณ สำนกงาน (office call)

3) การตดตอทางจดหมาย ไปรษณยอเลคทรอนคส (e-mail)

4) การตดตอทางโทรศพท โทรสาร

3.1.2.2 การสงเสรมในรปกลม จำแนกเปน

1) การประชมทวไปและการประชมกลม

2) การพาเยยมฟารม (farm visit)

3) การฝกอบรม (training)

4) การสาธตแบบแสดงวธ (method demonstration) และสาธต

แบบแสดงผล (result demonstrations)

5) ทศนศกษา (field trip)

6) การจดงานวนภาคสนาม (field day)

3.1.2.3 การสงเสรมในรปมวลชน จำแนกเปน

1) เอกสารเผยแพรและสงพมพตางๆ เชน โปสเตอร หนงสอพมพ

ตดผนง จดหมายเวยนนทรรศการ แผนพบ ใบปลว และหนงสอพมพ

2) นทรรศการ (exhibition) การรณรงค (campaign)

3) วทยกระจายเสยง

4) โทรทศน

3.1.2.4 การใชรปแบบผสม เนองจากทง 3 รปแบบไมมวธการใดดทสด

ดงนนบางครงการใชรปแบบตางๆ ผสมกนอาจไดผลกวา เชน การรวมกลมกนฟงรายการ

ทางวทยหรอโทรทศน เมอรายการจบแลวอาจใหเกษตรกรมการอภปรายกลมกนตอ และ

การจดการรณรงคเพอแกไขปญหาตางๆ ซงตองใชสอหลายรปแบบ

AW update.indd 144 3/9/10 9:14:50 AM



3.2 ปจจยทมผลตอความสำเรจในการสงเสรม

เปนสงทอาจนำไปใชเปนตวแปรในการวจยได เชน

3.2.1 การยอมรบ (adoption) การสงเสรมสวนใหญเปนการใหบคคลและกลม

ยอมรบนวตกรรม (innovation) หรอสงใหมทเหนวาดกวาพฤตกรรมเดม การทจะเปลยน

พฤตกรรมไดนนจะตองใหมการยอมรบกอน กระบวนการยอมรบประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงน

3.2.1.1 การรบร (awareness) หมายถงวาเกษตรกรไดมการรบรวามสงใหมๆ

เกดขนแลว การสาธตผลจะทำใหเกษตรกรเกดความเหนจรงเหนจง ทำใหเกดความเชอถอไดงาย

3.2.1.2 ความสนใจ (interest) จะเกดขนเมอมความเชอวาวธการนน

สามารถนำไปปฏบตไดจรง ซงเกษตรกรอาจมขอจำกดททำใหตนเองคดวาไมสามารถนำไป

ปฏบตได เชน กำลงทรพย วฒนธรรมของบางสงคม และฐานะทางสงคม

3.2.1.3 การประเมนคณคา (evaluation) เมอเกดความสนใจแลว

เกษตรกรจะประเมนวาคมคาทจะนำไปปฏบตหรอไม มคาใชจายเทาใด รายรบเทาใด มเงน

ลงทนพอหรอไม มความเสยงและสามารถปองกนไดหรอไม

3.2.1.4 เรมทดลองปฏบต (first trial) จะตองเตรยมวสดอปกรณทจำเปน

ตองเรยนรใหเกดทกษะในวธปฏบตใหมๆ นน เตรยมสถานท แรงงาน เงนทนทใชในการทดลอง

ปฏบตน

3.2.1.5 ใชซำ (repeated use) หรอ เลกใช (rejection) หากเกษตรกรไมใช

ซำอกอาจเปนเพราะวานวตกรรมนนไมเหมาะสม อาจเกดจากสาเหตหลายอยาง เชน ตวนวตกรรม

ไมเหมาะสมกบเกษตรกรทงหมด หรออาจไมเหมาะสมกบเฉพาะรายน หรอเกษตรกรอาจปฏบตไม

ถกตองกได

3.3 การแพรกระจายของนวตกรรม

ไดแกทการยอมรบในการเปลยนแปลง ไดแพรกระจายจากเกษตรกรจำนวนนอยไป

ยงเกษตรกรจำนวนมากขนเรอยๆ การศกษาวจยทำไดโดยนำขอมลมาสรางเปนกราฟจะทำมอง

ใหในการยอมรบไดชดเจนขน ตวอยางขอมลอตราการยอมรบนวตกรรม ก. และ ข. ตามตาราง

ผนวก 16

AW update.indd 145 3/9/10 9:14:50 AM



01020304050607080

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

à´×Í¹·Õè

% ÊÐÊÁ ¹ÇÑµ¡ÃÃÁ ¡ .

¹Çµ¡ÃÃÁ ¢ .

ตารางผนวก 16 อตรา (%) การยอมรบนวตกรรม ก. และ ข. ของเกษตรกร

เดอนท

นวตกรรม ก. นวตกรรม ข.

อตราการยอมรบของ ผเขารวมโครงการ

(%)

อตราการ ยอมรบสะสม

(%)

อตราการยอมรบของ ผเขารวมโครงการ (%)

อตราการ ยอมรบสะสม (%)

1 3 3 2 2 2 3 6 2 4 3 6 12 3 7 4 8 20 10 17 5 16 36 9 26 6 19 55 9 35 7 9 64 5 40 8 3 67 4 44 9 1 68 5 49 10 1 69 3 52 11 2 54 12 1 55

ขอมลดงกลาวนำไปสรางกราฟทำได 2 วธคอ นำเปอรเซนตของการยอมรบสะสมจากเดอน

ตางๆ ไปสรางตามภาพผนวก 12 และนำอตราการยอมรบในแตละเดอนไปสรางตามภาพผนวก 13

ภาพผนวก 12 อตราการยอมรบนวตกรรม ก. และ ข. ตามอตราการยอมรบสะสม

ภาพผนวก 12 ซงสรางจากขอมลสะสม จะเหนอตราการยอมรบเปนรปในชวงระยะเวลา

หนง รปแบบของเสนโคงภาพตว S (S curve) แสดงใหเหนวาในระยะแรกการยอมรบหรอการ

แพรกระจายนวตกรรมจะเปนไปอยางชาๆ หลงจากผานไประยะหนงอตราการยอมรบจะเพม

มากขนอยางรวดเรว แตเมอถงจดทมเกษตรกรจำนวนมากยอมรบแลวอตราการแพรกระจาย

ของนวตกรรมจะคอยๆชาลงอก จากเสนกราฟจะเหนวาความชนของนวตกรรม ก. มมากกวา ข.

แสดงวาอตราเรงของการกระจายนวตกรรม ก. มสงกวา หากเปนผลจากการวจยกสามารถหา

ขอสรปเชงทฤษฎไดวาปจจยอะไรบางททำใหเกดความแตกตางกน

AW update.indd 146 3/9/10 9:14:52 AM



ภาพผนวก 13 อตราการยอมรบนวตกรรม ก. และ ข. ตามอตราการยอมรบในแตละเดอน

ภาพผนวก 13 ซงสรางจากอตราการยอมรบในแตละเดอน แสดงใหเหนอตราการ

ยอมรบในแตละชวงเวลาไดอยางชดเจน อาจเปนขอสรปเชงทฤษฎในการใชจำแนกประเภท

เกษตรกรตามการยอมรบได ดงน

1) พวกหวไวใจส (innovators) เปนกลมแรกทยอมปฏบตตามคำแนะนำ โดยยอม

เสยงตอความเสยหายตางๆ ทอาจเกดขน มประมาณรอยละ 2.5 ของจำนวนทงหมด

2) ขอดททา (early adopters) ยอมรบในระยะเวลาอนสนตามกลมแรก มประมาณ

รอยละ 13.5

3) เบงตาลงเล (early majority) เปนกลมทรอดผลการปฏบตของ 2 กลมแรกกอน

เมอไดผลกจะยอมปฏบตตามในระยะเวลาไมนานนก มประมาณรอยละ 34

4) หนเหหวดอ (late majority) เปนพวกอนรกษนยม มกไมยอมเปลยนแปลง

จนกวาสวนใหญจะเปลยนแปลงไปแลว มประมาณรอยละ 34

5) งอมอจบเจา (laggards) เปนกลมสดทายทจะยอมเปลยนแปลง ตองใชความ

พยายามในการสงเสรมเปนอยางมากจงจะเปลยนแปลง มประมาณรอยละ 13.5

6) ไมเอาไหนเลย (dogmatist) เปนกลมทไมยอมเปลยนแปลง มประมาณรอยละ 2.5

การสรางกราฟจะแสดงใหเหนปญหาในการยอมรบเทคโนโลยซงเปนนวตกรรมท

นำมาใช ทำใหสามารถใชพจารณาหาสาเหตในประเดนตางๆไดดงน

1) ความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของเทคโนโลย เชน สภาพความอดมสมบรณ

และการระบายนำของดน การแพรกระจายของปรมาณฝน เปนตน

2) ผลตอบแทนทางเศรษฐกจ หากเทคโนโลยนนใหผลกำไรนอยการแพรกระจายจะ

ชาแมวาเทคโนโลยนนจะมความเหมาะสมกตาม และอาจมปญหาอน เชน ตนทนการขนสงสง

เพราะการคมนาคมไมสะดวกกได

3) การสนบสนนปจจยการผลต เทคโนโลยทใชหากตองพงพาปจจยการผลตจาก

ภายนอกทองถน กจำเปนตองมระบบการสนบสนนปจจยการผลตทเกยวของ

0

5

10

15

20

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

à´×Í¹·Õè

%

¹ÇÑµ¡ÃÃÁ ¡ .

¹Çµ¡ÃÃÁ ¢ .

AW update.indd 147 3/9/10 9:14:54 AM



4) ขอจำกดทางวฒนธรรมและคานยมทางสงคม เชน ความเชอทางศาสนา การไม

นยมบรโภคสตวใหญของบคคลบางกลม เปนตน

5) ปจจยอนๆ เชน ความเสยง ความชดเจนของผลทจะไดรบจากการใชเทคโนโลย

หากเหนผลในระยะสนกจะทำใหยอมรบไดงาย ความยากงายของเทคโนโลย ฯลฯ

6) วธการสงเสรม นอกจากปจจยขางตนแลว สงทไมควรมองขามกคอความเหมาะสม

ของวธการทใชสงเสรม ควรตองกลบไปทบทวนวธการตางๆ ทใชสงเสรมวามความเหมาะสม

แลวหรอไม ควรทำการปรบปรงอยางไร

3.4 ระบบการสงเสรม

3.4.1 การสงเสรมผลผลตเฉพาะอยาง (commodity approach) เปนการสง

เสรมการผลตสนคาเฉพาะอยางใดอยางหนง เชน การผลตกาแฟเพอการสงออก หรอการสง

เสรมการผลตสตวปกของธรกจเอกชน โดยบรษทอาจใหการฝกอบรม จดหาปจจยการผลต และ

รบซอผลผลตทเกษตรกรผลตไดทงหมดไปทำการจำหนายเอง การสงเสรมระบบนมกมขอบเขต

จำกด ไมสามารถสงเสรมไดกวางขวางมากนกเพราะมขอจำกดดานการตลาด

3.4.2 การใหบรการทางวชาการ (technical service) อาจไดแกบรการทตองใช

เทคโนโลยสงเชนการใหบรการผสมเทยม รวมทงบรการความรทางวชาการ

3.4.3 ระบบฝกอบรมและเยยมเยยน (training and visit system ยอเปน T&V

System) กรมสงเสรมการเกษตรของประเทศไทยเคยไดรบความชวยเหลอจากธนาคารโลกให

ใชระบบน วตถประสงคของระบบเพอสรางนกสงเสรมอาชพทสามารถเพมผลผลตและรายได

และทำใหเกดระบบการสนบสนนการพฒนาการเกษตรทเหมาะสม โดยสงเสรมใหเกษตรกรรวม

ตวกนเปนกลมแลวคดเลอกเกษตรกรผนำ (contact farmers) ขนมาเปนผประสานระหวาง

สมาชกกลมกบเกษตรตำบล

หวใจของระบบกคอ เกษตรตำบลจะตองมกำหนดเวลาเยยมเยยนเกษตรกรท

แนนอน เชน อยางนอย 2 สปดาหตอครง จะตองมการประชมระหวางเกษตรตำบลกบเจาหนาท

สงเสรมระดบอนเปนประจำเชนเดยวกนเพอใหเกษตรตำบลนำปญหาของเกษตรกรมาเสนอตอท

ประชมและอาจมการฝกอบรมเกษตรตำบลพรอมกนไปดวย

การสงเสรมระบบน เหมาะสำหรบการบรหารแบบรวมอำนาจทสวนกลาง

(centralized) ทสามารถวางแผนและกำหนดเปาหมายการผลตทแนนอนเฉพาะอยางได

ตวอยางเชนระบบการสงเสรมการปลกออยเพอสงเขาโรงงาน แตอาจไมเหมาะสมกบการผลตท

ไมสามารถกำหนดเปาหมายการผลตและการตลาดทแนนอนได เชน การผลตแบบเกษตรผสม

ผสานทเกษตรกรปลกพช เลยงสตว และทำการประมงรวมกน เพราะเกษตรตำบลเพยงคนเดยว

ยอมไมสามารถมความเชยวชาญในทกดานได และผลผลตทเกษตรกรผลตไดกยงไมมตลาด

แนนอน

3.4.4. การสงเสรมแบบใหกลมเปาหมายมสวนรวม (target group participation)

เกษตรกรในประเทศกำลงพฒนาสวนใหญมกทำการเกษตรทแตกตางกน จะเหนไดวาแมแตใน

หมบานเดยวกนกมการทำการเกษตรหลายรปแบบ การสงเสรมการเกษตรทวางแผนจาก

สวนกลางมกใหความสำคญกบผลผลตเพยงไมกชนดโดยใหรวมกนผลตในรปกลม จงไมสนอง

AW update.indd 148 3/9/10 9:14:55 AM



ความตองการทหลากหลายของเกษตรกรได ผลของการพฒนาการเกษตรจงมกไมถงมอ

เกษตรกรเปาหมาย

การสงเสรมควรจะมงตรงไปทเปาหมายทแทจรง อาจเปนรายบคคลหรอกลม

ททำการเกษตรชนดเดยวกน และใชวธการสงเสรมใหเหมาะสมกบสถานการณทเปนจรง โดยให

บคคลหรอกลมเปาหมายไดมสวนรวมทกขนตอนตงแต การวางแผน ดำเนนงาน และประเมนผล

โดยเจาหนาทสงเสรมเปนเพยงผใหการสนบสนนเทานน ปจจยสำคญของระบบนคอความรของ

เกษตรกรทมอยกบความรทแผนใหมทไดจากการศกษาวจยทจะใชสงเสรม และจะตอง

ครอบคลมกระบวนการทงหมดทงการผลตและการตลาด

เนองจากกลมเปาหมายมความแตกตางกน ดงนนจะตองศกษากอนวาเกษตรกร

กลมเปาหมายมความรอะไรบาง ความรทเกษตรกรมอยสวนใหญเปนความรทไดรบการ

ถายทอดจากบรรพบรษตอๆกนมานนเปนปจจยสำคญทสดในกระบวนการสงเสรมระบบน ควรม

การเรยนรความรเหลานจากเกษตรกรกอนทจะใหการสงเสรมแนะนำ การใหเกษตรกรถายทอด

ความรเหลานใหแกเพอนบานดวยกนเองเปนวธการทไดผลดทสด หลงจากนนนกสงเสรมจง

ทำการถายทอดความรแผนใหมและทำการแกไขปญหารวมกน เกษตรกรจงเปนทงนกวจย ผสอน

และทปรกษาในขณะเดยวกน

สงทควรระวงในการทำวจย คอ เกษตรกรรายยอยสวนใหญทำการเกษตรแบบ

ผสมผสาน การศกษาเฉพาะดานปศสตวอยางเดยวอาจไมสามารถแกปญหาของเกษตรกรได

กลบอาจเปนการสรางปญหาใหแกเกษตรกร ดงนนการศกษาผลของการวจยทมตอเกษตรกร

รายยอยจงควรศกษาระบบการทำฟารม (farming system) ทงระบบ โครงสรางการวจยระบบ

การทำฟารม (farming system research ยอเปน FSR) ตามภาพผนวก 14

ภาพผนวก 14 การวจยระบบการทำฟารม (farming system research : FSR)

การใหผใชประโยชนมสวนรวม (participatory) เปนเกณฑหนงทแสดงถงคณภาพของ

งานวจย เปนการวจยทใหผเกยวของมสวนรวมในการวเคราะหปญหา เลอกเทคโนโลยทจะรวม

ศกษาวจย รวมทงการรวมแปลผล


(hypothesis) ปจจย/ตวแปร

ผลผลต : เกณฑมาตรฐานวธท...

1)…………………

2)…………………

n)…………………

ระบบการทำฟารมวธท

1)…………………

2)…………………

n)…………………

สมพนธกบเกษตรกร ?

ความร ทศนคต รายได : แบบสอบถาม

ตวชวด : เครองมอวจย

วธท..1)………..

2)…………

n)………………

…


AW update.indd 149 3/9/10 9:14:56 AM



การวจยระบบการทำฟารมแบบมสวนรวม (participatory farming system research

ยอเปน PFSR) จะทำใหเกดการเรยนรคกบการวจยตามภาพผนวก 15

ภาพผนวก 15 ผลของการเรยนรทเกดจากการวจยแบบเดมกบแบบใหเกษตรกรมสวนรวม

3.4.5 การรณรงคสงเสรมเชงกลยทธ (strategic extension campaign ยอเปน

SEC) องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ไดพฒนาการสงเสรมระบบนขน

ความหมายของการสงเสรมเชงกลยทธ กคอ “เปนแผนการสงเสรมในการใช

กลยทธ การแกไขปญหา และการใหมสวนรวม ใชเวลาดำเนนการในระยะสน มจดมงหมายเพอ

เพมระดบความรความเขาใจของกลมผทไดรบผลประโยชนเปาหมาย (beneficiaries) เปลยน

ทศนคต และ/หรอพฤตกรรม ในการยอมรบความคดหรอเทคโนโลยทตองการ โดยใชแผนแบบ

(design) เฉพาะ และขาวสาร (message) ทไดจากการทดสอบขนตน (pretest) และสอผสม

(multi-media) ทคมคาใชจาย เพอสนบสนนกจกรรมการใหขอมลขาวสาร (information) การ

ศกษา/ฝกอบรม และการสอสาร (communication) ทใชเปนเครองมอในการเปลยนแปลง”

วธดำเนนการเรมจากการระบลำดบความสำคญของสงทเกยวของกบ

การเกษตรแผนใหม และการรวมกนสำรวจความร (knowledge) ทศนคต (attitude) และวธปฏบต

(practice) ซงเรยกยอวา KAP ของเกษตรกรทเกยวกบเทคโนโลยทตองการใหเกษตรกร

ดำเนนการ เชน หากตองการใหเกษตรกรใชวธการปราบศตรพชแบบผสมผสาน กตองรวมกน

สำรวจกอนวาเกษตรกรม KAP ในการปราบศตรพชอยแลวอยางไรบาง

ผลการศกษาวจย KAP จะมประโยชนดงน

1) ปอนกลบใหนกวจย

2) ใชในการวางแผนและการใชสอ

3) เปนขอมลพนฐานในการประเมนผล

3.5 ตวอยางโครงการวจยการสงเสรมการเกษตร (ปรบจาก สน, 2549)

เพอแสดงใหเหนการเขยนโครงสรางการวจยฯดงน

ชอโครงการ : “กลยทธการสงเสรมการเกษตรตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

สำหรบเกษตรกรรายยอยภาคตะวนตกของประเทศไทย”

แบบเดม

เกษตรกร นกวจย

เรยนร ผลวจย

แบบ PFSR

เกษตรกร + นกวจย

เรยนร ผลวจย

AW update.indd 150 3/9/10 9:14:58 AM



วตถประสงคของการวจย : การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา

1) สภาพสงคมและเศรษฐกจของเกษตรกร

2) การประกอบอาชพของเกษตรกร

3) กลยทธการสงเสรมการเกษตร

4) ความพอเพยงของเกษตรกรตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

สมมตฐานของการวจย : เกษตรกรทประกอบอาชพเกษตรทฤษฏใหมกบ

เกษตรกรทประกอบอาชพเกษตรผสมผสานมความพอเพยงไมแตกตางกน

ขอบเขตของการวจย :

1) สถานทในเขตสงเสรมการเกษตรภาคตะวนตกของกรมสงเสรมการเกษตร

9 จงหวด

2) ระบบการเกษตร ศกษาเฉพาะระบบการเกษตรทฤษฏใหมกบเกษตรผสมผสาน

กรอบแนวคดการวจย : ตามภาพผนวก 16

ภาพผนวก 16 ตวอยางกรอบแนวคดการวจยการสงเสรมการเกษตร

ทมา : สน (2549)

วธดำเนนการวจย :

1) แบบของการวจย : เปนการวจยเชงสำรวจ

ระดบความพอเพยงของเกษตรรายยอย - ดานจตใจ - ดานสงคม - ดานทรพยากรสงแวดลอม - ดานเทคโนโลย - ดานเศรษฐกจ การสงเสรมการเกษตร

- ระบบการสงเสรมการเกษตร

- วธการสงเสรมการเกษตร

- สอทใชในการสงเสรมการเกษตร

- การจดบรการสงเสรมการเกษตร

เกษตรกรรายยอย

- สภาพสงคม

- สภาพเศรษฐกจ

ระบบการเกษตร

- แบบทฤษฎใหม

- แบบผสมผสาน

AW update.indd 151 3/9/10 9:14:58 AM



2) ขอมลทใชศกษา

- ขอมลทตยภมจากเอกสารและผลการวจยตางๆ

- การประชมระดมสมองแบบการวจยแบบมสวนรวม

- ขอมลปฐมภมจากเกษตรกร

3) ประชากร ไดแก เกษตรกรรายยอยททำการเกษตรทฤษฎใหมและเกษตรกร

ทประกอบอาชพเกษตรผสมผสาน

4) วธการชกตวอยาง โดยวธการชกตวอยางแบบหลายชน (multi-stage

sampling) ดงน

- ระดบจงหวด จากจำนวน 8 จงหวด ชกตวอยางแบบสมเชงเดยว (simple

random sampling) จงหวดมาทำการศกษาในอตราสวน 1 : 2 ได 4 จงหวด คอจงหวด.......

- ระดบอำเภอ ชกตวอยางแบบสมเชงเดยวมาทำการศกษาในอตราสวน 1 : 2

ไดจงหวดละ 4 อำเภอ ตามตารางท .......

- ระดบเกษตรกร .............

เครองมอทใชในการวจย : ศกษาขอมลปฐมภมจากเกษตรกรตวอยาง โดยใช

แบบสมภาษณทประกอบดวย 5 ตอน (ตามผนวก ..) ……

เมอสรางแบบสมภาษณเสรจแลวนำไปทดสอบกบเกษตรกรทไมใชกลมตวอยาง

จำนวน 30 คน แลวนำมาหาคาความเชอถอไดโดยวธครอนบาค ไดคาแอลฟา (α ) 0.905 นำมา

ปรบปรงแกไข และนำไปเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมล : ไดฝกอบรมลกจางทำการวจยในการใชแบบ

สมภาษณ เทคนคการสมภาษณ ดำเนนการสมภาษณตามแผนการเกบขอมลดงน ........

การวเคราะหขอมล : ใชสถตในการวเคราะหขอมลจากแบบสมภาษณดงน

ตอนท 1 : สภาพเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกร วเคราะหความถ

คารอยละ ......

ตอนท 2 : ระดบความพอเพยง เปนขอมลตามมาตราลเกรต ใหคะแนนคา

เฉลยถวงนำหนก (weighted mean score) ……..

4. การวจยการสงเสรมปศสตว

การทจะใหผลการวจยใชแกปญหาการผลตสตวของเกษตรกรไดจรงควรมกระบวนการ

ศกษาผสมผสานระหวางการวจยทางสงคมศาสตรกบการวจยทางวทยาศาสตรประยกต โดยศกษาทง

ตวเกษตรกรซงเปนปจจยตนเหต (cause) และการผลตสตวซงเปนผล (result) จากการจดการเลยง

สตวของเกษตรกรตามภาพผนวก 17

AW update.indd 152 3/9/10 9:14:59 AM



ภาพผนวก 17 กระบวนการวจยการสงเสรมปศสตวเพอแกปญหาของเกษตรกร

4.1 การออกแบบสอบถามเกษตรกร

ควรประกอบดวยปจจยหลกไดแก

1) ขอมลทแสดงลกษณะของเกษตรกรทอาจเปนปจจยสาเหตการผลตสตว เชน

อาย เพศ ระดบการศกษา การเปนสมาชกสถาบนเกษตรกรฯลฯ

2) สงปอนเขา (input) หรอปจจยทใชในการผลตทงในเชงปรมาณและมลคาเปนตว

เงน เชน ทดน อาหารสตว แรงงาน ฯลฯ

3) ผลผลตในรปเชงปรมาณและรายได ซงเปนการตคาผลผลตเปนตวเงน เชน ลก

ทขายได สตวคดออก ฯลฯ

4) ความรการเลยงสตว เชนอาจทำเครองมอเปนรายการตรวจสอบ (check list)

สอบถามความรดานพนธสตว การคดเลอก การจดการทสำคญ ฯลฯ

5) วธการจดการฟารมของเกษตรกร เพราะถงแมเกษตรกรจะมความรแตหากไม

นำมาปฏบตกยงคงเปนปญหาอย ปจจยนควรมเครองมอวจยใหผสมภาษณไปสงเกตและบนทก

เองประกอบกบการสอบถามเกษตรกร

6) การไดรบการบรการ เปนการสะทอนถงการใหบรการของเจาหนาทสงเสรมซง

เปนตวแทนการเปลยนแปลง (change agent) ของรฐบาลหรอเอกชนในพนท กอนออกแบบ

สอบถามควรไปศกษากอนวาภาครฐและเอกชนมบรการอะไรใหบาง แลวสอบถามเกษตรกรวา

ไดรบบรการนนหรอไม มากนอยเพยงไร และคณภาพเปนอยางไร พงพอใจมากนอยเพยงใด

ทางสงคม

ปจจยทมอทธพล

- สภาพแวดลอม

- ทรพยากร

- การตลาด

- การบรการ : (ความรท

เกษตรกรเขาถงไดเอง การ

ผสมพนธ สขภาพสตว)

- การสงเสรม : (ความร

ทศนคต พฤตกรรม)

เจาหนาทสงเสรม :

ตวแทนการเปลยนแปลง

วชาการสตวบาล

เครองมอวด การสงเกต

- โครงสรางฝง ดฟน นำหนก

- คะแนนรางกายสตว

- สภาพฟารม

- คณภาพผลผลต

ผลตภาพการผลตสตว

แบบสอบถาม - ขอมลพนฐาน (ลกษณะของเกษตรกร)

- ปจจยการผลต รายจาย - ผลผลต รายได - ความรการเลยงสตว - การจดการฟารม - การไดรบบรการ - ชองทางการตลาด

สถต :

t-test

ความ

สมพนธ

ฯลฯ

ปญหา = ตำกวา

มาตรฐาน

แปลผล ทำคำแนะนำใน

การแกปญหา


AW update.indd 153 3/9/10 9:14:59 AM



การบรการจำแนกออกเปน การใหความร การสนบสนนปจจยการผลต การบรการ

ดานการผสมพนธ (เชน การใชพอพนธ การผสมเทยม) และการบรการดานสขภาพสตว (เชน

การฉดวคซนปองกนโรค ฯลฯ)

7) การตลาด เชนเดยวกบการสงเสรม ควรศกษากอนวามบรการโครงสรางพนฐาน

ดานการตลาดอะไรบาง (เชน การใหขอมล สารสนเทศ ตลาดกลาง การรบซอผลผลต ชอง

ทางการตลาด ฯลฯ) แลวสอบถามวาเกษตรกรไดรบหรอใชบรการนนหรอไม อยางไร ฯลฯ

การสอบถามขอมลจากเกษตรกรมขอควรระวงคอ คำถามทเกษตรกรตอบมานน

เปนความจรงหรอไม เพราะการวจยเปนการหาขอเทจจรง (fact) หากขอมลทไดไมใชขอเทจจรง

แมวาจะดำเนนการวจยไดอยางถกตอง ผลทไดกไมมประโยชน เพราะนำไปใชแกปญหาไมได

4.2 การวดผลตภาพ (productivity) การผลตสตว

การผลตสตวของเกษตรกรเปนอกปจจยหนง ผสมภาษณควรทำเปนเครองมอไป

ทำการสงเกตหาขอเทจจรงเอง เครองมอทใชในการสงเกต เชน

1) โครงสรางของฝง เชน พนธ จำนวนและนำหนกเฉลยของพอแมพนธ โครน

ผเมย ลกหยานม ลกดดนม สตวขน การหานำหนกอาจใชสายวดรอบอกแลวใชสมการแปลงเปน

นำหนก จากขอมลทเกบมาไดอาจนำมาหาตวแปรดานผลตภาพ เชน เปอรเซนตการใหลก

อตราการเตบโต ระยะเวลาขน

2) คะแนนรางกายสตว (body score) แสดงถงสขภาพสตวในฟารมเกษตรกร ซง

เปนผลจากการจดการฟารม

3) สภาพฟารม เชน ความสะอาดของคอกสตว แสดงถงการจดการฟารมทมผลตอ

สขภาพสตว

4) คณภาพผลผลต ไดแก คณภาพนม ไข และซาก ซงซากอาจประเมนทางออม

จากการใหคะแนนลกษณะรางกาย (conformation) สตวขนาดทสงตลาด

ขอมลของแตละลกษณะอาจเกบเปนรอยละ และ คะแนน 1 – 5 เปนตน อาจนำ

แตละลกษณะมารวมเปนดชนเดยวกนเพอสามารถกำหนดเปนเกณฑวดความสำเรจระดบตางๆ

ไดชดเจน ซงอาจตองมการถวงนำหนก (weighted) ใหแกแตละลกษณะแตกตางกน

4.3 การวเคราะหขอมล

การใชสถตแบบอางอง อาจใช t-test เชนตงสมมตฐานวา ฟารมทประสบผลสำเรจ

ไดคะแนนรอยละ 60 ขนไป กวเคราะหแบบการทดสอบกลมเดยววาเฉลยทไดจากการศกษาเปน

ไปตามสมมตฐานหรอไม หากตองการเปรยบเทยบวาสองกลมแตกตางกนหรอไม กใช t-test

แบบกลมเปนอสระตอกน แตหากขอมลไมเปนอสระตอกนกใช t-test แบบเปรยบแบบจบค

(paired comparison) เชน เปรยบเทยบขอมลกอนกบหลงการทดสอบ หากมหลายกลมกใชการ

วเคราะหความแปรปรวน (ANOVA : analysis of variance)

การใชสถตอางองอนๆอาจไดแก การวเคราะหสหสมพนธ (correlation) การ

วเคราะหความถดถอย(regression) ซงมหลายรปแบบ หากตองการศกษาวามปจจยใดบางทม

อทธพลตอความสำเรจของเกษตรกร อาจใชการวเคราะหตวประกอบรวม (common factor

AW update.indd 154 3/9/10 9:15:00 AM



analysis) การวเคราะหสวนประกอบหลก (principal component analysis) หรอ การวเคราะห

ตวประกอบหลก (principal factor analysis) แตการใชสถตขนสงดงกลาวตองระวงความถกตอง

แมนยำของขอมลทเกบมาดงทกลาวมาแลวดวย

เพอตรวจสอบความถกตองในการแปลผลการวจย เมอวเคราะหผลแลวควรทำการ

ปรกษาและอภปรายรวมกบเพอนรวมงานและเกษตรกรทเกยวของกอน

4.4 ประโยชนจากการวจย

ไดแกคำแนะนำใหเกษตรกร และเจาหนาททเกยวของนำไปใชในการแกปญหาตาม

ทงานวจยไดคนพบ เชน อาจปรบปรงการจดการฟารมในหวขอทเปนปญหา ปรบวธการสงเสรม

และการใหการสนบสนน หรอจดการฝกอบรมใหมงแกปญหาตามทไดคนพบโดยตรง

5. การวจยดานสขภาพสตว (animal health)

อาจจำแนกสาขาวชาการไดเปนหลายสาขายอย รวมทงอาจมการวจยทางสงคมศาสตร

มาเกยวของดวย งานวจยมลกษณะทสำคญ คอ เปนการแสวงหาขอเทจจรงโดยมหลกเกณฑ

และระเบยบแบบแผนตามหลกวทยาศาสตรทเชอถอได มวตถประสงคอยางใดอยางหนง มการ

รวบรวมขอมลและหลกฐานมาวเคราะหหาเหตผลและทดสอบสมมตฐานทสรางขน งานวจยอาจ

เปนการวจยขนพนฐาน โดยเปนการศกษาถงขอเทจจรงตางๆ ตลอดจนความสมพนธเบองตน

งานวจยขนประยกตเปนงานวจยทสามารถนำผลการวจยมาประยกตเพอแกไขปญหาตางๆ

ในทนจะยกตวอยางเฉพาะสาขายอยบางสาขาทนาจะเกยวของกบการวจยของกรม

ปศสตวใหสามารถนำไปปรบใชในการวจยภาคสนามได

5.1 การวดขนาดปญหาสขภาพสตว

5.1.1 การวดความถ (frequency) มงเนนทการเกดโรค โดยตองมเกณฑในการ

วนจฉย (diagnosis) แลวนำไปสรางเปนคาตวแปรใหม เชน

5.1.1.1 อตราอบตการณของโรค (incidence rate) เปนการวดเฉพาะ

จำนวนสตวปวยใหม (new case) ทเกดขนตอจำนวนประชากรสตวทงหมดทเสยงตอการ

เกดโรคในชวงระยะเวลาทกำหนด

อตราอบตการณของโรค (ตว/ครง)

= จำนวนสตวปวยใหมทเกดขน (ตว/ครง) x 1,000

จำนวนประชากรสตวทงหมดทเสยงตอการเกดโรค

หนวย = จำนวนประชากรสตว 1,000 ตวตอป

หนวยประชากรสตวอาจเปน 100 1,000 10,000 หรอ 100,000 กได

อตราอบตการณของโรค เปนดชนทแสดงถงโอกาสของการเกดโรคในตำบล

หรอหมบานมมากนอยเพยงใด หมบานทมอตราอบตการณของโรคสง มความเสยงในการเกด

โรคสงและถาใสมาตรการปองกนและควบคมโรคไปแลว พบวายงมอบตการณของโรคสงอย

แสดงวาการดำเนนการปองกนโรคในพนทลมเหลว ดงนนอตราอบตการณของโรคจะเปนดชนท

ชวยประเมนการดำเนนการปองกนโรคและควบคมโรควาไดผลมากนอยเพบงใดเชน การหา

อตราอบตการณของโรคตางๆ จากการเฝาระวงโรค

AW update.indd 155 3/9/10 9:15:00 AM



5.1.1.2 อตราความชกของโรค (prevalence rate) เปนการวดจำนวนสตว

ปวยทกราย (ทงเกาและใหม) ตอจำนวนประชากรสตวทงหมดทจดเวลาทกำหนด (a point of time)

หรอชวงระยะเวลาทกำหนด (a period of time)

1) อตราความชกของโรคทจดเวลาทกำหนด (point prevalence

rate) หมายถง จำนวนสตวปวยทกราย (ทงเกาและใหม) ตอจำนวนประชากรสตวทงหมดทจด

เวลาทกำหนด

อตราความชกของโรค

= จำนวนสตวปวยทงหมดทมอยทจดเวลาทกำหนด x 1,000

จำนวนประชากรสตวทงหมดทจดเวลานน

หนวย = จำนวนสตวปวยตอประชากรสตว 1,000 ตว ทจดเวลาทกำหนด


2) อตราความชกของโรคในชวงเวลาทกำหนด (period prevalence

rate) หมายถง จำนวนสตวปวยทกราย (ทงเกาและใหม) ตอจำนวนประชากรสตวเฉลยในชวงระยะ

เวลาทกำหนด

อตราความชกของโรคในชวงเวลาทกำหนด

= จำนวนสตวปวยทงหมดทมอยในชวงระยะเวลาทกำหนด x 1,000

จำนวนประชากรสตวเฉลยในชวงระยะเวลาทกำหนด

หนวย = จำนวนสตวปวยตอประชากรสตว 1,000 ตวตอระยะเวลา

ทกำหนด


อตราความชกของโรคเปนดชนทแสดงถงการใหบรการดานการ

รกษาพยาบาลดหรอไม

5.1.2 การวดการตาย (measure of mortality) ม 3 แบบ

5.1.2.1 อตราตายอยางหยาบ (crude mortality rate) เปนอตราตายท

บอกถงจำนวนสตวตายทเกดขนจรงตอจำนวนประชากรสตว1,000 ตวตอป เปนดชนทแสดงถง

ภยทเสยงตอการตาย

อตราตายอยางหยาบ = จำนวนสตวตายทงหมดระหวางป x 1,000

จำนวนประชากรสตวกลางป

หนวย = จำนวนตอประชากรสตว 1,000 ตวตอป

5.1.2.2 อตราตายจำเพาะ (specific mortality rate) เปนอตราตายทระบ

เงอนไขหรอภาวะจำเพาะเจาะจงลงทำใหสามารถเปรยบเทยบกนได เชนอาย เพศ พนธ และโรค

ตอจำนวนประชากรสตว 1,000 ตวตอป ไดแก

1) อตราตายจำเพาะตามอาย (age specific mortality rate)

อตราตายจำเพาะในกลมสตวอายตำกวา 3 เดอน

= จำนวนสตวตายทงหมดในกลมสตวอายตำกวา 3 เดอน x 1,000

ประชากรสตวกลางปในกลมสตวอายตำกวา 3 เดอน

AW update.indd 156 3/9/10 9:15:01 AM




2) อตราตายจำเพาะโรค (cause specific mortality rate) เปนอตรา

การตายทมสาเหตมาจากโรคใดโรคหนงโดยเฉพาะ เชน โรคไขหวดนก โรคพยาธใบไมในตบ

ฯลฯ

อตราตายจำเพาะโรคไขหวดนก

= จำนวนสตวปกตายทงหมดดวยโรคไขหวดนก x 1,000

ประชากรสตวสตวปกกลางป


3) อตราตายมาตรฐาน (adjusted or standardized mortality rate)

หมายถง

อตราการตายของสตวตายจากสาเหตใดสาเหตหนงของจำนวน

สตวตายทคาดวาจะเกดจากสาเหตนน เปนอตราการตายทปรบผลของความแตกตางของประชากร

สตวหรอองคประกอบอนๆ ทจะมอทธพลตอการเปรยบเทยบ ตวแปรทปรบสวนใหญไดแก อาย

เพศ หรอพนธ

5.1.3 การวดความสมพนธระหวางปจจยเสยงและการเกดโรคในสตว

5.1.3.1 อตราเสยง หรอ คาความเสยง relative risk หรอ risk ratio เปน

ดชนทแสดงคาความเสยงระหวางสตวทสมผสกบปจจยวามโอกาสปวยเปนโรคมากเปนกเทา

ของสตวทไมไดสมผสกบปจจย เปนดชนทเปนตวเลขลอยๆไมมหนวย ปกตคาของดชนเทากบ

หนง ในกรณทคาของดชนมากกวาหนงแสดงวา ปจจยทกำลงศกษาอยมความสมพนธในดาน

สาเหตของโรค มกใชสำหรบการวเคราะหในการวจยไปขางหนา (prospective or cohort

research)

Relative Risk หรอ Risk ratio

= อตราอบตการณของโรค ในกลมทมปจจย(exposed)

อตราอบตการณของโรคในกลมทไมมปจจย (non-exposed)

= โอกาสเสยงทจะเกดโรค (อบตการณ) ในกลมทมปจจยเสยง (exposed)

โอกาสเสยงทจะเกดโรคในกลมทไมมปจจยเสยง (non-exposed)

การวเคราะหขอมล ความสมพนธระหวางปจจยเสยงและการเกดโรค

เกดโรค ไมเกดโรค

มปจจยเสยง a b a+b

ไมมปจจยเสยง c d c+d

a+c b+d a+b+c+d

ความเสยงของการเกดโรคในกลมทมปจจยเสยง = a / ( a + b )

ความเสยงของการเกดโรคในกลมทไมมปจจยเสยง = c / ( c + d )

AW update.indd 157 3/9/10 9:15:02 AM



Relative Risk หรอ Risk ratio = a / ( a + b )

c / ( c + d )

(ประชากรสตวทไดรบ exposure มความเสยงทจะเกดโรคเปนกเทาของประชากรสตวทไมไดรบ

exposure)

5.1.3.2 อตราเสยง odds ratio หรอ relative odds หมายถง โอกาสของการ

เกดเหตการณ (มปจจย) เทยบกบ โอกาสทเหตการณนนจะไมเกดขน (ไมมปจจย) มกใชสำหรบ

การวเคราะหในการวจยยอนหลง (retrospective or case-control research) เนองจากไม

สามารถคำนวณหาอบตการณของโรค (Incidence rate) ทเกดขน การคำนวณหาอตราเสยง

(relative risk) จงใชไมได จงคำนวณหาอตราสวนการคาดประมาณความเสยง (odds ratio) แทน

odds = โอกาสของการเกดเหตการณ (มปจจย) เทยบกบ โอกาสท

เหตการณนนจะไมเกดขน (ไมมปจจย)

odds ratio = ratio of two odds

odds ratio = odds ของ exposure ในกลมสตวปวย

odds ของ exposure ในกลมควบคม

ปวยcase

ไมปวยcontrol

รวม

มปจจยexposure

a b a+b

ไมมปจจยnon- exposure

c d c+d

รวม a+c b+d a+b+c+d

โอกาสของการเกดเหตการณ (มปจจย) ของสตวปวย = a/(a+c)

โอกาสของการไมเกดเหตการณ (ไมมปจจย) ของสตวปวย = c/(a+c)

odds ของการมปจจยเสยงในกลมสตวปวย = [a/(a+c)] / [c/(a+c)] = a/c

oodds ของการมปจจยเสยงในกลมเปรยบเทยบ = [b/(b+d)] / [d/(b+d)] = b/d

odds ใน case-control study

- odds ของการมปจจยในสตวปวย = a/c

- odds ของการมปจจยในกลมเปรยบเทยบ = b/d

odds ratio = (a/c) / (b/d) = ad / bc

การคำนวณหา relative risk และ odds ratio จะทำไดตอเมอมกลมเปรยบเทยบเทานน

เนองจากเปนการเปรยบเทยบระหวางสดสวน 2 กลมของ exposure ในกลมสตวปวยและกลม

ควบคม ไมควรใช odds ratio มาวเคราะหการศกษาเปรยบเทยบหากการศกษานนสามารถหา

relative risk ได

AW update.indd 158 3/9/10 9:15:03 AM



5.1.3.3 คาความแตกตางของการเสยงโรค (attributable risk หรอ risk

difference) คอ คาความแตกตางระหวางอตราอบตการณของโรคในกลมทมปจจยเสยงกบอตรา

อบตการณของกลมทไมมปจจยเสยง คาความแตกตางของการเสยงโรค จะบอกวาการเกดโรค

ดงกลาว มาจากปจจยนนมากนอยเพยงใด สาเหตของโรค มกเกดจากหลายปจจย ดงนนการ

พจารณาปองกนและควบคมโรคจงควรพจารณาปองกนและควบคมปจจยทมคา attributable risk

สงกอน และเมอไดกำจดปจจยทเปนสาเหตของโรคแลว อตราการเกดโรคนนจะลดลงในปรมาณท

ใกลเคยงกบคา ของ attributable risk

คาความแตกตางของการเสยงโรค (attributable risk)

= อตราอบตการณของโรคในกลมทมปจจยเสยง - อตราอบตการณของโรคในกลมทไมม

ปจจยเสยง

ตวอยาง : การศกษาความสมพนธของการเสรมไวตามนเอดอเพอลดอบตการณการเกดรกคางในโคนม

รกคาง รกไมคาง รวม (ตว)

กลมทไมไดรบ

การเสรมวตามน

27

a

28

b

55

a+b

กลมทไดรบ

การเสรมวตามน

16

c

94

d

110

c+d

ความเสยงการเกดรกคางในกลมทไมไดรบการเสรมวตามน = a / ( a + b )

= 27 / (27 + 28)

ความเสยงการเกดรกคางในกลมทไดรบการเสรมวตามน = c / (c + d)

= 16 / (16 + 94)

Relative Risk = 27 / (27 + 28) = 3.38

16 / (16 + 94)

(ดชนมากกวา 1 แสดงวากลมโคนมทไมไดรบการเสรมวตามน มความเสยงตอการเกดรกคางสง

กวากลมโคนมทไดรบการเสรมวตามน 3.38 เทา)

Attributable Risk = อตราการเกดรกคางในกลมทไมไดรบการเสรมวตามน – อตราการเกดรก

คางในกลมทไดรบการเสรมวตามน

= {a / (a + b) - c / (c + d) } x100

= {27 / (27 + 28) - 16 / (16 + 94) } x100

= 34.54 %

(แสดงถงการไมไดรบการเสรมไวตามน ทำใหอตราการการเกดรกคางเพมขนประมาณ

34.54 %)

AW update.indd 159 3/9/10 9:15:03 AM



5.1.4 การวดผลกระทบ (impact) เปนการวดเพอเปรยบเทยบผลของการเกด

ระหวางหวงเวลาตางๆ โดยการใหคะแนนเพอประเมนผลกระทบของโรคสตวตามระบบการเลยง

สตวของเกษตรกรรายยอยมดงน

5.1.4.1 ในกรณโรคระบาดสตว (non-zoonosis) ตวอยางตามตารางผนวก 17

ตารางผนวก 17 ระบบการใหคะแนนผลกระทบของโรคระบาดสตว ทมตอเกษตรกร

เกณฑ องคประกอบยอย คะแนนและนยาม นำหนก (%)

1 ผลทางเศรษฐกจตอเกษตรกร (85%)

A อบตการณของโรคทเกดในฝง

1) โรคประจำถน (endemic) : % สตวในฝงทแสดงอาการโรคเฉลยแตละป

2) โรคระบาด (epidemic) : ก. ความถของการเกดโรค ข. % ของสตวในฝงทเปน

โรคเมอเกดโรค

70

B ความเสยหายจากการเกดโรคในฝง

0 = กระทบผลผลตเลกนอย 1 = ผลผลตลดลงปานกลาง 2 = ผลผลตลดอยางคงท/เรอรงและซำซาก 3 = ผลผลตลดอยางตอเนอง และตายนานๆ ครง 4 = มการตายบาง และผลผลตลดอยางรายแรง 5 = การตายสง และมผลตอผลผลตอยางมาก

C คาใชจายลาสดดานการปองกนและรกษา

0 < 5% ของคาใชจายดานสขภาพสตวในปน 1 = 5 – 20% 2 = 20 – 40% 3 = 40 – 60% 4 = 60 – 80% 5 > 80%

15

2 ผลกระทบตอประเทศ เปนผลทางออมตอเกษตรกร (15%)

D ผลดานการตลาด (เพราะการเกดโรคจำกดโอกาสทางการตลาด)

0 = ผลผลตไมเสยหาย 1 = มการควบคมการเคลอนยายอยางเขมงวด

เฉพาะในพนท กระทบสตวเพยง 1 ชนด 2 = มการควบคมการเคลอนยายอยางเขมงวด สงหามเคลอนยายในพนทเกดโรค 3 = เกดความเสยงทสำคญตอประเทศเพอนบาน

กระทบสตวหลายชนด 4 = ไมมการคาขายสตวมชวตในพนทเกดโรค 5 = หามการคาขายสตวและผลตภณฑอยางเดดขาด

10

E คาใชจายลาสดของภาครฐ

0 < 5% ของคาใชจายดานสขภาพสตวในปน 1 = 5 – 20% 2 = 20 – 40% 3 = 40 – 60% 4 = 60 – 80% 5 > 80%

5

คะแนนรวม โรคประจำถน = 0.7(A1 x B) + 0.15C + 0.1D + 0.05E โรคระบาด = 0.7(A2 x (ข/ก) xB) + 0.15C + 0.1D + 0.05E

ทมา ปรบจาก Perry et.al (2002)

AW update.indd 160 3/9/10 9:15:04 AM



5.1.4.2 โรคตดตอระหวางสตวและคน (zoonosis) ตวอยางตามตารางผนวก 18

ตารางผนวก 18 ระบบการใหคะแนนผลกระทบของโรคตดตอระหวางสตวและคน ทมตอเกษตรกร

เกณฑ องคประกอบยอย คะแนนและนยาม นำหนก (%)

3 ความสำคญใน

การเปนโรคตดตอ

ระหวางสตวและคน

F สงบงชการเกดโรค 0 = ไมตดตอระหวางสตวและคน 1 = เปนอนตรายตอผเลยงเลกนอย 2 = เปนอนตรายตอผเลยงอยางมนยสำคญ

แตอนตรายตอผอนเลกนอย 3 = เปนอนตรายมากตอผสมผสสตว หรอผ

อาศยในพนท 4 = เปนอนตรายตอผบรโภคผลตภณฑอยาง

มนยสำคญ และ/หรอเปนอนตรายสงตอผทอาศยใกลฝงสตวและผเลยงสตว

5 = เปนอนตรายตอสาธารณชนทวไป

50

G ความรนแรงทม ผลตอผตดโรค

0 = ไมตดตอสคน 1 = รสกไมสบายเลกนอยและ/หรองายตอการ

รกษา 2 = เจบปวยเลกนอยแบบเรอรง มกจะ

วนจฉยไมพบ 3 = เปนปญหารายแรง ตองใชการรกษาทม

คาใชจายสง มกวนจฉยไมพบ 4 = เสยคารกษาสงมาก อาจตองนอนโรง

พยาบาล มความเสยงถงตายได มกวนจฉยไมพบ

5 = มอตราการตายสง เสยคารกษาแพง มกวนจฉยไมพบ

50

คะแนนรวม โรคประจำถน = A1 x (0.5F + 0.5G)

โรคระบาด = A2 x (ข/ก) x (0.5F + 0.5G)

ทมา ปรบจาก Perry et.al (2002)

การประเมนผลกระทบดงกลาวอาจปรบใชมาตเปนมลคาของผลเสยหายทาง

เศรษฐกจได โดยในแบบสำรวจอาจศกษาเพมวาผลเสยหายตอรายมประมาณเทาใด แลวนำคา

เฉลยความเสยหายตอรายทไดจากตวอยางคำนวณกลบเปนมลคาความเสยหายของประชากร

ขอมลนจะเปนขอเสนอแนะของการวจยวา หากมการนำผลการวจยไปดำเนนการแกไขปญหา

ดงกลาวจะมผลตอบแทนทางเศรษฐกจคดเปนมลคาเทาใด

5.1.5 การเลอกใชสถตในการวเคราะหขอมลอยางถกตอง

การเลอกใชสถตแตละแบบจะขนกบลกษณะของขอมล การแจกแจงขอมล

จำนวนกลมของขอมล จำนวนตวแปรทใช ลกษณะการทดสอบ ขอกำหนดตางๆ และ

วตถประสงคในการเลอก

5.1.5.1 สถตทใชวเคราะหสำหรบการวจย ม 2 ประเภท

AW update.indd 161 3/9/10 9:15:05 AM



1) สถตเชงพรรณนา หรอ สถตบรรยาย (descriptive statistics) เปนสถต

ทมงบรรยายใหทราบถงลกษณะของขอมล เชน การแจกแจงความถ การหารอยละ คาเฉลย

มธยฐาน สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาสหสมพนธ เปนตน

2) สถตเชงอนมาน หรอ สถตอางอง (inferential statistics) เปนการ

ศกษากบกลมตวอยางขนาดเลก (ตวแทน) แลวอางองขยายไปยงกลมใหญ หรอ ประชากร

ทงหมด โดยใชในการทดสอบสมมตฐานวานาเชอถอเพยงไร เพอสนบสนนหรอคดคาน

สมมตฐานทตงขน

5.1.5.2 สถตทใชทดสอบสมมตฐาน ม 2 ประเภท คอ

1) สถตพาราเมตรก (parametric statistical test) การใชสถตนขอมล

จะตองมลกษณะเปนการแจกแจงปกต เปนขอมลอยในระดบ interval scale และ ratio scale

ไดแก t-test, z- test, F- test

2) สถตนอนพาราเมตรก (non - parametric statistical test) จะ

เปนการแจกแจงแบบใดกได ลกษณะขอมลอยในระดบนามมาตรา(nominal scale)และอนดบ

มาตรา(ordinal scale) ไดแก Chi-square test, sign - test, median test และ mann - whitney

U test เปนตน

5.1.5.3 ในการเลอกใชสถตสำหรบการวจย ควรพจารณาใน 5 ประเดน คอ

1) กลมตวอยาง (ไดมาแบบสมหรอไมสม)

2) ลกษณะของขอมล ขอมลเปนขอมลเชงปรมาณหรอเชงคณภาพม

ระดบการวดของตวแปรทศกษาเปนแบบใด เชน นามมาตรา อนดบมาตรา ชวงหรออนตรภาค

3) จำนวนตวแปรอสระและจำนวนตวแปรตาม

4) ความมงหมายของการวจย การวจยตองการรอะไร จะตองพจารณา

อะไรบาง เชน

ก. ตองการทราบลกษณะ หรอสภาพทวไปของปญหา ใชสถตการ

อธบายเปนสถตพนฐาน เชน รอยละ คาเบยงเบนมาตรฐาน คาเฉลย และ คาความแปรปรวน

เปนตน

ข. ตองการหาความสมพนธของตวแปรตางๆ โดยใช สถตสหสมพนธ

แบบตางๆ ขนอยกบ ลกษณะของขอมล

ค. ตองการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมตวอยาง ตองด

เงอนไขของกลมตวอยางวาจะใชแบบใด สถตประเภทน ไดแก t-test, Z- test, F- test, Chi-Square

test

5) ขอสมมตของสถตแตละตว นกวจยตองเลอกใชใหเหมาะสมและ

ตองมความเขาใจในขอตกลงเบองตนของสถตแตละตวปนอยางดเพอไมใหเกดความผดพลาดใน

การเลอกใช

AW update.indd 162 3/9/10 9:15:06 AM



5.2 การทดสอบเพอวนจฉยโรค (diagnostic test)

ในการตรวจวนจฉยโรคโดยใชชดตรวจสอบเพอคดกรองโรค (screen test) หากผล

การคดกรองเปนบวกกแสดงวาสตวตวนนมโอกาสเปนโรคจรงอาจตองถกทำลาย แตหากการ

ตรวจเกดผดพลาดเชน พบผลบวกในสตวตวทไมเปนโรค โดยเฉพาะตวทมพนธกรรมชนเยยม ม

ราคาสง เจาของสตวตองสญเสยทางเศรษฐกจเปนอยางมาก แตหากสตวเปนโรคแตการ

คดกรองใหผลลบ สตวตวนกยงคงอยในฝง อาจเปนพาหะแพรโรคเกดความเสยหายมากขน

ดงนนการทดสอบความเทยงตรงของชดตรวจสอบ (validity test) เพอวนจฉยโรค

จะตองคำนวณหาคาความไวของการทดสอบ (sensitivity) ซงหมายถง ความสามารถของชด

ตรวจสอบในการทจะตรวจแยกสตวทเปนโรคไดอยางถกตอง และคาความจำเพาะของการ

ทดสอบ (specificity) ซงหมายถง ความสามารถของชดตรวจสอบในการทจะตรวจแยกสตวทไม

เปนโรคไดอยางถกตอง และความแมนยำ (accuracy ซงหมายถง ความแมนยำของชดตรวจ

สอบ) โดยใช 2 x 2 table (two by two table) โดยเปรยบเทยบกบวธการมาตรฐาน (reference

test/gold standard)

ตวอยางขอมลสมมตผลการทดลองเพอตรวจสอบโรคโดยวธใหม เชนการทดลอง

เพอเปรยบเทยบผลการใชชดทดสอบ (test kit) ทสรางขนมาใหมกบวธมาตรฐานเดมทเสยคาใช

จายสง ผลการทดลองตามตารางผนวก 19

ตารางผนวก 19 ผลการทดสอบโรคดวยชดทดสอบใหมและวธการมาตรฐาน (หนวย : ตว)

วธมาตรฐาน (reference test)

เปนโรค ไมเปนโรค รวม (หนวย : ตว)

ชดทดสอบใหม

(สงตองการ

ทดสอบ)

ผล

บวก

(A) 498

True +ve

(B) 4

False +ve

(A+B) 502

All positive tests

ผลลบ (C) 10

False -ve

(D) 488

True -ve

(C+D) 498

All negative tests

รวม (A+C) 508

All disease

animals

(B+D) 492

All non-disease

animals

(N= A+B+C+D)

1,000

All tested animals

ทมา ปรบจาก มานพ (2551)

จากตารางผนวก 19 จะเหนไดวา การใชชดเครองมอทดสอบใหมตรวจจะใหผล

บวก 4 ตว ในสตวไมเปนโรค (ตรวจโดยวธการมาตรฐาน) และในทางกลบกนจะใหผลลบ 10 ตว

ในสตวทเปนโรค (ตรวจโดยวธการมาตรฐาน)

AW update.indd 163 3/9/10 9:15:06 AM



5.2.1 คำนวณหาคาตาง เชน

ความชกของโรค (ของวธมาตรฐาน) = จำนวนสตวทเปนโรคจรง

จำนวนประชากรสตวกลมเสยง

= A ÷ 1,000 = 498 ÷ 1,000

= 0.49 หรอประมาณ 50%

ผลบวกจรง (true positive) หมายถง ผลทดสอบทเปนผลบวกในสตวทเปนโรค

อตราผลบวกจรง (true positive rate) = จำนวนผลทดสอบทเปนบวกในสตวทเปนโรค

จำนวนสตวทเปนโรคทงหมด

= A ÷ (A + C) = 498 ÷ 508

= 98.03 %

ผลลบเทยม (false negative) หมายถง ผลทดสอบทเปนลบในสตวทเปนโรค

(สตวทเปนโรคไมสามารถตรวจพบจากการทดสอบ)

อตราผลลบเทยม (false negative rate)

= จำนวนผลทดสอบทเปนลบในสตวทเปนโรค


= C ÷ (A + C) = 10 ÷ 508

= 1.97 %

(หมายถงรอยละ 1.97 ของสตวทเปนโรคแตไมสามารถตรวจพบจากการทดสอบ)

ผลลบจรง (true negative) หมายถง ผลทดสอบทเปนลบในสตวทไมเปนโรค

อตราผลลบจรง (true negative rate)

= จำนวนผลทดสอบทเปนลบในสตวทไมเปนโรค

จำนวนสตวทไมเปนโรคทงหมด

= D ÷ (B + D) = 488 ÷ 492

= 99.19 %

ผลบวกเทยม (false positive) หมายถง ผลทดสอบทเปนบวกในสตวทไมเปนโรค

(สตวปกตทตรวจไดผลบวกจากการทดสอบ)

อตราผลบวกเทยม (false positive rate)

= จำนวนผลทดสอบทเปนบวกในสตวทไมเปนโรค


= B ÷ (B + D) = 4 ÷ 492

= 0.81 %

(หมายถงรอยละ 0.81 ของสตวทไมเปนโรคแตใหผลบวกจากการทดสอบ)

AW update.indd 164 3/9/10 9:15:07 AM



5.2.2 ดชนทใชในการประเมนผลการทดสอบ ไดแก

1) ความไวของการทดสอบ (sensitivity) หมายถง รอยละของสตวทเปนโรค

ทตรวจ ไดผลบวกจากการทดสอบ

ความไวของชดทดสอบ (sensitivity) = จำนวนผลทดสอบทใหผลบวกจรง x 100


= A x100

(A + C)

= 498 ÷ 508 x100

= 98.03 % (เทากบอตราผลบวกจรง)

2) ความจำเพาะของชดทดสอบ (specificity) หมายถง รอยละของสตวทไม

เปนโรคทตรวจไดถกตองจากการทดสอบวาเปนผลลบ

ความจำเพาะของชดทดสอบ (specificity)

= จำนวนผลทดสอบทใหผลลบจรง x100


= D x100

(B + D)

= 488 ÷ 492 x100

= 98.19 % (เทากบอตราผลลบจรง)

3) ความแมนยำ (accuracy) หรอประสทธภาพของชดทดสอบ (efficiency of test)

ความแมนยำ (accuracy) = จำนวนผลทดสอบทใหผลบวกและลบจรง x 100

จำนวนตวอยางทดสอบทงหมด

= (A + D) x 100

(A+ B+C+D)

= (498+ 488) x100

1,000

= 98.6 %

ฉะนน การตรวจ/ทดสอบใดๆ เพอการวนจฉยโรค ถาม ความไว ความ

จำเพาะ ความแมนยำและประสทธภาพของการทดสอบนนสง จะยงทำใหไดการวนจฉยโรคได

ถกตองมากขนและเปนทเชอถอ

5.2.3 คาทำนาย (prediction value) เนองจากการใชชดเครองมอทดสอบเสยคา

ใชจายนอยและสะดวกกวาวธมาตรฐาน จงตองการทราบวาเมอใชชดเครองมอทดสอบทดสอบ

แลวจะมโอกาสวนจฉยตรงกบวธมาตรฐานเทาใด คำนวณหาคาทำนายผลบวก (positive

predictive value) และคาทำนายผลลบ (negative predictive value) คาทำนาย ขนอยกบความ

ชกของโรค เมอความไวของการทดสอบและความจำเพาะของการทดสอบอยในระดบรอยละ 95

คาทำนายผลบวกจะเพมขนตามความชก เมอความชกของโรคลดตำลง คาทำนายผลบวกกจะ

ลดตำลงดวย ดงน

AW update.indd 165 3/9/10 9:15:07 AM



1) คาทำนายผลบวก (positive predictive value) หมายถง รอยละของการ

ทดสอบทไดผลบวกแลวมโอกาสเปนโรค ซงจะแสดงถงโอกาสของสตวทมผลการทดสอบเปน

บวกจะปวยเปนโรคเทาใด

คาทำนายผลบวก = จำนวนผลทดสอบทเปนบวกในสตวทเปนโรค x100

จำนวนผลทดสอบทใหผลบวกทงหมด

= A x 100

(A + B)

= 498 ÷ 502 x100

= 99.20%

2) คาทำนายผลลบ (negative predictive value) หมายถง รอยละของการ

ทดสอบทไดผลลบแลวมโอกาสไมเปนโรค แสดงถงโอกาสของสตวทมผลการทดสอบเปนลบจะ

ไมเปนโรคเทาใด

คาทำนายผลลบ = จำนวนผลทดสอบทเปนลบในสตวทไมเปนโรค x100

จำนวนผลทดสอบทใหผลลบทงหมด

= D x 100

(C + D)

= 488 ÷ 498 x100 = 97.99 %

คาดงกลาวแสดงวาสตวทใชชดทดสอบแลวไดผลบวกมโอกาส 99.20 %

ทจะเปนโรคและเชนเดยวกน สตวทผลการทดสอบใหผลลบมโอกาส 97.99 % ทจะไมเปนโรค

ทงนการคำนวณดงกลาวอยบนพนฐานความชกของโรคท 50 %

หากกรณทมความชกของโรคตำมาก เชนตามตารางผนวก 20

ตารางผนวก 20 ผลการทดสอบโรคดวยชดทดสอบและวธการมาตรฐาน กรณความชกของโรคตำ

วธมาตรฐาน (reference test)

เปนโรค ไมเปนโรค รวม

ชดทดสอบ

(สงทตองการทดสอบ)

ผลบวก (A) 1,960 (B) 7,984

False +ve

9,944

All positive tests

ผลลบ (C) 40 (D) 990,016 990,056

รวม 2,000 998,000 1,000,000

ทมา ปรบจาก มานพ (2551)

ความชกของโรค (ของวธการมาตรฐาน) = จำนวนสตวทเปนโรค ÷ จำนวนประชากรสตวกลมเสยง

= 1,960 ÷ 1,000,000 = 0.00196

= 0.196 หรอประมาณ 2%

AW update.indd 166 3/9/10 9:15:08 AM



หาคาทำนายไดดงน

คาทำนายผลบวก = 1,960 ÷ 9,944

= 19.7%

คาทำนายผลลบ = 990,016 ÷ 990,056

= 99.99%

ในกรณนจะเหนไดวา คาทำนายผลลบ = 99.99% แสดงใหเหนวาหากชด

ทดสอบใหผลเปนลบ สตวตวนนกมโอกาสทจะไมเปนโรคสง จากการทคาทำนายผลบวกไดคา

เพยง 19.7% แสดงใหเหนวา ผลการทดสอบทใหผลบวกครงน มโอกาสเปนโรคจรงเพยง 19.7%

ในขณะทสตวทใหผลเปนบวกอาจจะไมเปนโรคเนองจากพบวาผลการทดสอบทใหผลเปนบวก

9,944 ตวนน มจำนวนถง 7,984 ตว (ประมาณ 80%) ทไมไดเปนโรคจรง

5.2.4 คาจดแบง (cut off point) เปนคาทเหมาะสมในการจำแนกการตดสนวา

สตวเปนปกตหรอเปนโรค โดยทกคาทตำกวาคาจดแบงจะถกตดสนวาเปนลบหรอเปนปกต ใน

ขณะทคาทกคามากกวาจดแบงจะแสดงถงผลบวกซงถกตดสนวาเปนโรค หากผทดสอบกำหนด

คาไวสงเกนไปกจะพบสตวทเปนโรคยาก เนองจากสตวทเปนโรคจรงจะหลดไปอยกลมปกต หาก

กำหนดคาไวตำเกนไป กจะมสตวปกตจะหลดไปอยกลมเปนโรคจำนวนมากขน

ภาพผนวก 18 แสดงคาจดแบงของการทดสอบ ทมา มานพ (2551)

AW update.indd 167 3/9/10 9:15:09 AM



ภาพผนวก 19 ผลของคาปกตตอความไวและความจำเพาะของการทดสอบ

5.3 การวจยทางระบาดวทยา (epidemiologic research)

ระบาดวทยาเปนการศกษาเกยวกบ การกระจายของโรคในพนท ปจจยทมอทธพล

ตอการกระจายของโรค การเกดโรคในสตวชนดตางๆ การเปลยนแปลงของโรค ชวยคนหา

สาเหตของโรคและปจจยเสยงของโรค ลกษณะการระบาดของโรคในแงมมตางๆ การพยากรณ

โมเดลการระบาดของโรค และแนวโนมการระบาดของโรค ชวยสบสวนสอบสวนถงสาเหตการ

ระบาดของโรค และเปนเครองมอในการวางแนวทางในการปองกนและควบคมโรคใหดขน

ประกอบดวยกจกรรม การสบสวนโรค (investigation) การสำรวจโรค (survey) และการทดลอง

วธคลนก (clinical trial)

การวจยทางระบาดวทยามวตถประสงคเพอ ศกษาการกระจายของโรคในสตวชนด

ตางๆ สถานท เวลา และปจจยทมอทธพลตอการกระจายของโรคสทตางๆ ปจจยเสยงตอการ

เกดโรค (risk factor) สาเหตของโรค (etiologic agent) ปจจยทเปนสาเหตของการระบาดของ

โรค และแนวทางในการปองกนและควบคมโรค

ปจจยหลกทสำคญทมอทธพลตอการเกดโรคและการแพรกระจายของโรค ประกอบ

ดวย 3 ปจจยหลก ไดแก

1) สงททำใหเกดโรค (agent) เปนสงมชวตหรอไมมชวตกได เชน เชอโรคตางๆ ท

เกดจากเชอไวรส แบคทเรย ปาราสต และเชอราตางๆ สารเคม ความรอน แสง เสยง รงสตางๆ

การขาดสารอาหารตางๆ

2) ตวสตว (host) อาย เพศ พนธกรรม พนธ ปจจยทางสรรวทยา เชน สตวขณะตง

ทอง ชวงหยานม ชวงเปนสด หรออยในภาวะเครยดเนองจากการขนสง หรอการทสตวม

เพมคาปกตโดยเลอนไปทางขวา

• เพมความจำเพาะของการทดสอบ

• ลดความไวของการทดสอบ

ลดคาปกตโดยเลอนไปทางซาย

• ลดความจำเพาะของการทดสอบ

• เพมความไวของการทดสอบ

คาการทดสอบ (Test value)

ไมเปนโรค คาปกตทเปนไปได

เปนโรค

AW update.indd 168 3/9/10 9:15:10 AM



ภมคมกนโรค การทสตวเคยเปนโรคมากอนหรอไดรบการรกษาโรคมากอน ปจจยเหลานมผล

กระทบตอความไวในการตดโรค

3) สงแวดลอม (environment) สงทอยรอบตวสตว จะมความสมพนธและมผล

กระทบตอความเปนอยของสตว ไดแกทำเลทตงทางภมศาสตร ซงเปนสาเหตใหเกดตวแปร

ตางๆ เชน ภมอากาศ อณหภม อากาศรอน หนาว ฝนตก ลกษณะการเลยง วฒนธรรมของ

ผเลยง แหลงและวธการใหอาหาร นำเสย สงปฏกล สตวและแมลงทเปนพาหะนำโรคและการรบ

บรการดานสขภาพสตว

โรคทเกดกบสตวกลมลกษณะหนงมากกวากลมอน ตามสถานทและเวลาทแตก

ตางกน เชน มความชกของโรค และอบตการณของโรคทไมเทากนนอาจนำไปสขอสรป หลกการ

หรอ ทฤษฎทเปนตนเหตของการเกดโรคได

5.3.1 วธการวจยทางระบาดวทยา อาจจำแนกไดเปน

1) การสำรวจโรค โดยเกบขอมลทเกดในภาคสนามเพอใหทราบอบตการณ

ของโรค และความชกของโรคทตองการศกษา

2) การเฝาระวงโรค เปนการตดตามการเกดและการแพรกระจายของโรค

ปจจยเสยงตางๆ และแนวโนมของอบตการณของโรค เพอนำไปสมาตรการการสอบสวนและ

ควบคมโรคอยางมประสทธภาพ การเฝาระวงโรค จะตองประกอบดวยการเกบรวบรวมขอมล

อยางมระบบ การวเคราะหขอมล การประเมนรายงานสตวปวยและตาย รวมถงขอมลทสำคญ

อนๆ และการแปลผล วธการสามารถจำแนกเปน 2 วธ ดงน

ก. การเฝาระวงโรคแบบเชงรบ (passive surveillance) เปนการเฝาระวงโดย

กำหนดใหหนวยงานทรบผดชอบ เชน สำนกงานปศสตวจงหวด หรอ

หองปฏบตการชนสตรโรคสตว เมอพบโรคทอยในขายเฝาระวง ใหทำการบนทกตามรายงานท

กำหนด แลวรวบรวมสงหนวยงานทรบผดชอบ (สำนกควบคม ปองกนและบำบดโรคสตว)

ข. การเฝาระวงโรคเชงรก (active surveillance) เปนการเฝาระวงทผศกษาเขาไป

ตดตามคนหาโรคททำการเฝาระวงอยางใกลชดตลอดเวลา เมอพบโรค

ททำการเฝาระวงจะทำการบนทกเกบรวบรวมขอมลทนทซงขอมลทไดจะครบถวน โดยใชระบบ

สารสนเทศสอสารในการทำงาน และดำเนนการตามขนตอนของมาตรการทกำหนด เหตผลหลก

กเพอใชในการตรวจตราโรค วธการสำคญทสดทจะไดสารสนเทศวธนคอการสำรวจโรค

AW update.indd 169 3/9/10 9:15:10 AM



5.3.2 ขนตอนในการวจยทางระบาดวทยา ประกอบดวย

เกณฑการเลอกปญหา

ความสำคญและเรงดวนของปญหา

ประโยชนทางวชาการทจะไดรบ

โอกาสทจะทำสำเรจสงหรอตำ

ทรพยากร/งบประมาณมเพยงพอหรอไม

ความเหมาะสมของปญหาตอสถานการณปจจบน

ความพรอมของแหลงขอมลทจะตอบปญหา

เกณฑการกำหนดปญหา

ในรปคำถามใหชดเจน มขอบเขตทแนนอน

ในรปความสมพนธระหวางตวแปร

ในรปทสามารถวดและทดสอบได

1.การเลอกและกำหนดปญหา

การวจยบางชนดเชนการสำรวจอาจไมมการตง

สมมตฐาน (descriptive research)

มตวแปรอยางนอย 2 ตว เชนตวแปรทเปนเหต

และแปรทเปนผล

กำหนดแนวคดไวชดเจนไมคลมเครอ

มลกษณะจำเพาะเจาะจงระบเงอนไขตางๆ ไวชดเจน

สามารถทดสอบได

2.การตงสมมตฐาน

เปนความมงหมายทผวจยตองการจากการดำเนนการวจย

ตองการทำอะไร

ทำเพออะไร 3.การกำหนดวตถประสงค

การวจยเชงพรรณนา (descriptive design)

การวจยเชงวเคราะห (analytical design)

การวจยเชงทดลอง (experimental design)

4.การออกแบบวจย

ชอโครงการ สาขาวชาการ ชอผวจยหลก ผวจยรวม

ผลงานวจยอนๆ ทเคยตพมพ วตถประสงค แผนการ

ดำเนนการ อปกรณ ประโยชนทนำไปใช กำหนดเวลา

และอนๆ ตามแบบกองทนการวจยจากแหลงใหทนตางๆ

5.การเขยนโครงการวจย

AW update.indd 170 3/9/10 9:15:11 AM



การทดสอบเครองมอ

ดวาวดไดอยางถกตองหรอไม (validity)

ดความนาเชอถอ (reliabiity)

ดระยะเวลาทใชการรวบรวม

ดลกษณะคำตอบและขอมลทไดมา

เพอทราบความบกพรองการศกษานำรอง

ศกษาความเปนไปไดของการวจยจรง

เพอปรบปรบปรงขบวนการวจย

คนหาขอบกพรองทตองแกไขกอนการวจยจรง

6.การทดสอบเครองมอและ

การศกษานำรอง

ตารางปฏบตงาน

ระยะแรก

ระยะทสอง

ระยะทสาม

7.การจดทำแผนดำเนนงาน

เลอกตวอยางทดเปนตวแทน

แบบงาย (simple random sampling)

แบบเปนชนเปนพวก (stratified sampling)

แบบเปนระบบ (systemic sampling)

แบบเปนกลม (cluster sampling)

8.การสมตวอยาง

ขอมลจากเอกสาร (documentary data)

เปนsecondary data

ขอมลจากสนาม (field data) เปน primary data

(การสงเกต/การสงแบบสอบถาม/การสมภาษณ/

การตรวจ)

9.การรวบรวมขอมล

AW update.indd 171 3/9/10 9:15:12 AM



การวเคราะหขอมล การแยกประเภทขอมล การลงรหส การสรางตาราง การหาคาสถตทสำคญ เชน mean, standard

deviation การทดสอบและหาความสมพนธ เชน correlation

การตความ เชอมโยงกบความรและทฤษฎ ควรอยในขอบเขตของขอมลทไดมา พจารณาตวแปรทอาจมอทธพลทำใหการตความ

ผดพลาด เปรยบเทยบผลการวจยกบทฤษฎและผลงานวจย

อนๆ ความสมพนธจรงหรอไมและเปนความสมพนธใน

เชงเหตและผลตอกน

10.การวเคราะหขอมลและ

การตความ

ตองอยบนพนฐานพยานหลกฐานตางๆ

ควรอยในขอบเขตของการออกแบบวจย

สนกะทดรด

11.การอภปรายผลและ

สรปผล

เนอหา

ปญหาจดมงหมายของเรองททำการศกษา

การศกษางานวจยทเกยวของ

ขอบเขตของการศกษาและสมมตฐาน

วธการวจย

การวเคราะหขอมล

การวจารณผล

การสรปผล


ลกษณะรายงานวจยทด

ถกตอง ปราศจากขอผดพลาดในเรองขอเทจจรง

รดกม สน ตรงประเดน และนาสนใจ

ชดเจน ใชประโยคทเขาใจงาย ไมคลมเครอ

ตอเนอง กลมกลน เรยงตามลำดบ เชอมโยงอยาง

เปนเหตและผลโดยตลอด ไมวกวน สะดดและ

สบสน

เนนความสำคญ ผลทสำคญ

12.การเขยนรายงานวจย

AW update.indd 172 3/9/10 9:15:12 AM



5.3.3 รปแบบการวจยทางระบาดวทยา ประกอบดวย

รปแบบการวจยเชงพรรณนา (descriptive design)

รปแบบการวจยเชงวเคราะห (analytical design)

รปแบบการวจยเชงทดลอง (experimental design)

แตละรปแบบมคณสมบตและประโยชนแตกตางกนไป การเลอกรปแบบการ

ศกษาทางระบาดวทยา ขนอยกบวตถประสงคของการศกษาความรในอดต และปจจบน

ทรพยากรทมอย ความถของโรคและปจจยทตองการศกษา ตลอดจนประชากรทศกษา

5.3.3.1 รปแบบการวจยเชงพรรณนา (descriptive design) เปนการวจย

ทไมมกลมเปรยบเทยบ (control group) เปนการออกแบบวจยเพอสำรวจหาขอเทจจรงหรอการ

เฝาระวงการกระจายของโรค การกระจายของปจจยทเกยวของกบการเกดโรค สวนใหญเปนการ

เปรยบเทยบความถของโรคตามภาคตางๆ ของประเทศ ความถของโรคตามฤดกาล ความถของ

โรคในอดตและปจจบน โดยมกจะศกษาเกยวกบอตราอบตการณของโรค อตราความชกของโรค

และอตราการตายทสมพนธกบ สตว สถานท และเวลา วตถประสงคทไดจากการวจยทำใหทราบ

ถงการกระจายของโรค และแนวโนมของการเกดโรคในพนทนน และไดขอมลเบองตนเพอเปน

แนวทางในการหาสาเหตของโรคและการตงสมมตฐานในการศกษาครงตอไป

AW update.indd 173 3/9/10 9:15:13 AM



อดต ปจจบน อนาคต

1 ศกษาหรอสำรวจเกยวกบโรค และปจจยอนๆ ทนาสนใจซงมอยในพนทจดเวลาใด

เวลาใดเวลาหนง

2 ใชวธการสำรวจ (survey method)

3 วธการศกษาแบบนจะบอกความชกของโรคทจดเวลาใดเวลาหนง (prevalence survey)

เชนการสำรวจหาความชกของโรคพยาธใบไมในตบในโคในจงหวด.....

ภาพผนวก 20 การศกษาเชงพรรณนาตามลำดบเวลา

ขนตอนการศกษาเชงพรรณนา ประกอบดวย

ก. การกำหนดปญหาและวตถประสงค กอนทไดมการวางแผนการศกษา

หรอวจยควรจะไดมการกำหนดปญหาใหชดเจน ปญหาในการศกษาเชงพรรณนามกเกยวกบ

การกระจายของโรค ลกษณะการเลยง สภาพการเลยงด และปจจยตางๆ ทเกยวของกบสตว

การเคลอนยายสตว สถานทและเวลา แมลงหรอพาหะนำโรค ปญหาอาจไดมาจากความสนใจ

ของผศกษา ประสบการณของผศกษาและของผอน ขอมลตางๆ ทมอย เชน สภาวะของโรคสตว

การตายของสตวในเกณฑคอนขางสงทยงไมทราบสาเหตทเกยวของ ผศกษาตองการศกษา เพอ

เปนขอมลพนฐานสำหรบการศกษาเชงวเคราะหตอไปวาปจจยอะไรทเปนปจจยเสยงของการ

การศกษายอนหลง (retrospective study) การศกษาไปขางหนา (prospective study)

1 ศกษายอนหลง

2 รวบรวมสตวปวยทเกดขนทงหมด

3 ศกษาเกยวกบประวตการเจบปวย ผลการ

ชนสตร ผลการตรวจทางหองปฏบตการ

4 ขอมลสตวทปวยและขอมลอนๆ ทสนใจ

ไดขอมลเบองตนเกยวกบโรคทศกษา เปน

ประโยชนในการศกษาขนตอไป

1 ศกษาไปขางหนา

2 เฝาระวงสตวปวยใหมทเกดขนในชวงระยะ

เวลาทศกษาเกยวกบโรคทสนใจ สาเหตของ

โรคและปจจยอนๆ ทนาสนใจ

3 ตดตามและสงเกตการณเปลยนแปลงมาก

กวาหนงครงขนไป (longitudinal study)

4 ไดขอมลเกยวกบสตวปวยใหม หรอ

เหตการณใหม (incidence) ทเกดขนใน

พนท

5 เฝาระวงโรคโดยการรวบรวม และตรวจ

รายงานโรคอยางตอเนองในกลมประชากร

สตวทศกษา

6 ทำการวเคราะหสถานการณของโรคเพอนำ

ผลไปใชในการปองกนและควบคมโรค

การศกษา ณ จดเวลาใด เวลาหนง

(cross-sectional study)

AW update.indd 174 3/9/10 9:15:13 AM



ตายของสตว เมอกำหนดปญหาแลวกตองกำหนดวตถประสงคใหชดเจนวาทำอะไรบาง ทไหน

ระยะเวลานานเทาใด

ข. การกำหนดกลมประชากรสตว จะตองกำหนดกลมประชากรสตวทงหมด

ทกกลมอายทกอำเภอทกจงหวดหรอเฉพาะภาคในภาคหนง ทงนขนอยกบผลการศกษา จะนำ

มาใชสรปหรออางองมากนอยเพยงใด ถามจำนวนมากและสำรวจกอาจทำใหสญเสยเงน เวลา

และกำลงคนมาก การใชตวอยางทเปนตวแทนของประชากรจะชวยใหไดผลดและประหยด

ทรพยากรไปไดมาก การเลอกตวอยางตองใหถกตองตามหลกวธการ และตองพจารณาขนาด

ตวอยางใหไดตามเกณฑ ตวอยางทด ควรมขนาดเพยงพอ เปนตวแทนทดและเชอถอได

ค. ตวแปรทศกษา ตวแปรทสำคญทเกยวของไดแกสตว เชน อาย เพศ

ชนด สายพนธ ลกษณะการเลยง ฯลฯ สถานท เชนจงหวดและภาคตางๆ เขตเมองและเขต

ชนบท เขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาล แมนำลำคลอง การใชประโยชนทดน ฯลฯ เวลา เชน

ฤดกาลตางๆ การเปลยนแปลงในชวงระยะเวลาตางๆ ของป ตวแปรทศกษาควรจะไดกำหนด

นยาม ลกษณะของตวแปรและเกณฑทใชในการวด

ง. รปแบบการศกษา อาจเปนแบบการสำรวจระยะสน ทจดเวลาใดเวลา

หนง หรอการสำรวจระยะยาว โดยการสำรวจหลายครงในระยะเวลาตางๆ เพอศกษาสตวปวย

ใหมหรอเหตการณใหมทเกดขน นอกจากการสำรวจแลวอาจทำในรปแบบการเฝาระวง

จ. การเกบรวบรวมขอมล อาจทำไดโดยการสมภาษณ (interview survey)

โดยใชแบบสอบถามไปสมภาษณ หรอ ใหกรอกเอง โดยการสำรวจจากรายงานการเกดโรค และ

อนๆ ในการรวบรวมขอมลควรจะไดมการตรวจสอบเครองมอและวธการใหอยในลกษณะเดยวกน

และมการฝกบคลากรกอนทจะออกไปรวบรวมขอมลเพอใหปฏบตงานเปนไปในแนวเดยวกน

ฉ. การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลเปนจดระเบยบและแยกประเภท

ขอมลออกเปนสวนตางๆ เพอใหไดคำตอบในปญหาทศกษาหรอวจย ในการศกษาหรอวจย

ปญหาตางๆ จะตองมการเตรยมวางแผนวเคราะหขอมลไวลวงหนา มการเตรยมตารางวเคราะห

ศกษาสถตทจะใชในการวเคราะหขอมล

ช. การสรปผล ควรอยในกรอบของวธการศกษาและกลมประชากรทศกษา

ตองปราศจากความลำเอยง กะทดรด และไดใจความตอบปญหาและคำถามทศกษาและวจยถา

เปนการศกษาทตงสมมตฐานไวกตองพจารณา สอดคลองกบสมมตฐานหรอไม ถาไมไดตง

สมมตฐานกนำผลการศกษามาหาขอยตของปญหา

5.3.3.2 รปแบบการวจยเชงวเคราะห (analytical design) เปนการ

ออกแบบการวจยเพอศกษาหาความสมพนธระหวางการเกดโรค กบปจจยทสงสยวาจะเปน

สาเหตของโรคนนๆ เพอทจะตอบปญหาวา โรคนนๆ เกดจากสาเหตอะไร โดยการเปรยบเทยบ

อตราการเกดโรคในกลมทมปจจยกบกลมทไมมปจจยวาแตกตางกนอยางไร

ก. มกเปนการศกษาเปรยบเทยบระหวางกลมศกษา (study group) กบกลม

ควบคม (control group) โดยเกดขนเองตามธรรมชาต จงเปนขอแตกตางจากการศกษาระบาด

วทยาเชงพรรณนาทไมตองม “กลมเปรยบเทยบ”

AW update.indd 175 3/9/10 9:15:13 AM



ข. มการตงสมมตฐาน มการจดกลมประชากรสตวเพอเปรยบเทยบการเกด

โรคในกลมสตวทมปจจยเสยงกบการเกดโรคในกลมทไมมปจจยเสยง และทำการทดสอบ

สมมตฐานโดยการวเคราะหเปรยบเทยบระหวางกลม

ค. ผลการศกษา ประกอบดวยขนาด (magnitude of effect/point estimation)

และความแมนยำในการวด (precision/interval estimation/statistical significance) ใชในการ

ประมาณคาทตองการวด (parameter) ในประชากรเปาหมาย (target population)

ง. ผลการวจยเปนประโยชนเพอเปนแนวทางในการกำหนดมาตรการการ

ปองกนและควบคมโรค ตวอยาง เชน การศกษาปจจยเสยงของการพบเชอแบคทเรยทตานทาน

ยาปฏชวนะในฟารมปศสตว ซงการใชยาปฏชวนะในฟารมเปนปจจยทเพมโอกาสของการพบ

เชอแบคทเรย ทตานทานยาปฏชวนะ ผลการศกษาลกษณะน สามารถนำไปใชกำหนดมาตรการ

ในการปองกนหรอควบคมโรคไดโดยตรง

รปแบบการศกษาเชงวเคราะหประกอบดวยวธการศกษาระยะสนไดแกการศกษาระยะ

สนเชงวเคราะหทำการศกษาทจดเวลาใดเวลาหนง สวนการศกษาระยะยาว ไดแก การศกษา

ยอนหลงและการศกษาไปขางหนา จะตองพจารณาเลอกรปแบบศกษาเชงวเคราะหใหเหมาะสม

กบปญหาทตองการศกษาและสมมตฐานทตองการทดสอบ

การออกแบบศกษาเชงวเคราะห ควรคำนงถงเกณฑทสำคญดงน คอ

1) การตงสมมตฐาน

ควรจะมการตงสมมตฐานทจำเพาะเจาะจงลงไปการออกแบบรปแบบการศกษาจะได

ถกตองและเหมาะสมยงขน ขนาดตวอยางและขอมลทรวบรวมกจะอยในปรมาณทพอดและไมมาก

เกนไป การสรางเครองมอเพอรวบรวมขอมลกจะเปนไปอยางถกตองตรงตามจดมงหมายทตองการ

ศกษา การตงสมมตฐานควรประกอบดวยตวแปรอสระทเปนเหตและตวแปรตามทเปนผล

สมมตฐานชวยชแนวทางในการคนควาวจยและชวยกำหนดขอบเขตการศกษาหรอวจยใหแคบลง

2) การจดกลมเปรยบเทยบหรอกลมควบคม

การจดกลมเปรยบเทยบมกดำเนนการขนการวเคราะหขอมล แตในการศกษายอน

หลงและการศกษาไปขางหนา จะตองมกลมเปรยบเทยบหรอกลมควบคมเมอเรมดำเนนการ

ศกษา กลมเปรยบเทยบหรอกลมควบคมจะตองมลกษณะตางๆ เหมอนกบกลมศกษา นอกจาก

ตวแปรทกำลงศกษาวจย การจดกลมเปรยบเทยบโดยมากมกจดหนงกลม แตบางครงอาจจด

มากกวาหนงกลมเพอควบคมตวแปรอนๆ ไดดขน

3) วธการศกษาเชงวเคราะหตามลำดบเวลา จะตองพจารณาเลอกรปแบบใหเหมาะสม

กบปญหาทตองการศกษาและสมมตฐานทตองการทดสอบ

การศกษาระยะสน ไดแก การศกษาระยะสนเชงวเคราะหทำการศกษาทจดเวลาใด

เวลาหนง

การศกษาระยะยาว ไดแก การศกษายอนหลงและการศกษาไปขางหนา

AW update.indd 176 3/9/10 9:15:14 AM



การศกษายอนหลง

(retrospective or case-control study) การศกษาไปขางหนา

(prospective or cohort study)

มปจจยทสงสย

ไมมปจจยทสงสย

กลมศกษา มปจจย

เกดโรค

ไมเกดโรค

กลมเปนโรค

ตดตามไปขางหนา สตว ถามประวตยอนหลง เกดโรค




กลมไมเปนโรค

(กลมควบคม)

ไมมปจจย


วดปจจยในอดต

การศกษาระยะสนเชงวเคราะห

(cross-sectional analytic study)

อดต ปจจบน อนาคต

มปจจย


สตว

กลมเปนโรค

สภาวะในการศกษา



มปจจย


การศกษายอนหลง

(retrospective or case-control study)การศกษาไปขางหนา

(prospective or cohort study)



กลมศกษา มปจจย

เกดโรค

ไมเกดโรค กลมเปนโรค

ตดตามไปขางหนา สตว ถามประวตยอนหลง เกดโรค








วดปจจยในอดต

ภาพผนวก 21 รปแบบการศกษาเชงวเคราะหตามลำดบเวลา

ก. การศกษาไปขางหนา (prospective or cohort study)

- ศกษาและทดสอบความสมพนธระหวางปจจยทคาดวาจะเปนสาเหต

ของโรค และการเกดโรค

- สงเกตกลมสตวทมปจจยและกลมทไมมปจจยดงกลาวซงในขณะนนยง

ไมไดเปนโรคทตองการศกษา

- ตดตามไปเปนระยะเวลาหนง เพอดวา “อตราการเกดโรค”กลมสตวทม

ปจจยทศกษานนจะแตกตางไปจากกลมเปรยบเทยบซงไมมปจจยทศกษา หรอไม อยางไร

- เปนการศกษาทเรมจาก “เหต” ไปหา “ผล”

- สามารถวดความเสยงในการเกดโรคไดโดยตรง

- ตดตามนานเพยงพอทจะวดผลไดวาปจจยทสงสยนนกอใหเกดโรคได

คออยางนอยจะตองเทากบระยะเวลากอโรคของปจจยนนๆ หรอระยะฟกตวของโรค (incubation

period) สามารถวางแผนและควบคมการเกบขอมลใหตรงตามแผนทตองการ

AW update.indd 177 3/9/10 9:15:17 AM



ข. การศกษายอนหลง (retrospective or case-control)

- การศกษาทเรมจาก “ผล” ไปหา “เหต”

- เลอกกลมสตวทเปนโรคทตองการศกษา เรยกวา “case” และกลมสตว

ทไมปวยมาเปนกลมเปรยบเทยบ เรยกวา “control”

- รวบรวมขอมลทมอยในอดตวามหรอไมมปจจยทคาดวาจะเปนสาเหต

ของโรค

- เปรยบเทยบ “อตราสวนการไดรบปจจยตอการไมไดรบปจจย” ระหวาง

กลมศกษาและกลมเปรยบเทยบวาแตกตางกนหรอไม

- ใชเปนแนวทางในการศกษาสำหรบในการศกษาไปขางหนาตอไปเพอด

ความนาจะเปนไปไดของแตละสมมตฐานทตงไว

ในการศกษายอนหลง (case-control) การวเคราะหขอมลโดยใช relative risk ไม

สามารถใชไดเนองจากไมสามารถหาโอกาสเสยงตอการเกดโรคในกลม exposure และ non-

exposure ได เมอตองการหาความเสยงเปรยบเทยบ 2 กลม จงใช odds ratios แทน

ค. การศกษาระยะสนเชงวเคราะห (cross-sectional analytic study)

- ทำการศกษาทจดเวลาใดเวลาหนง

- ทำการสมเลอกขนาดตวอยางซงมจำนวนแนนอน

- วดปจจยทคาดวาจะมอทธพลตอการเกดโรคและวดการเกดโรคทมอย

ไปพรอมกน

- เปรยบเทยบวา “ความชกของโรค” ในกลมทมปจจยทศกษาวาแตกตาง

จากกลมทไมมปจจยนนหรอไม (สราง และทดสอบสมมตฐาน)

- ทำไดงายและรวดเรว

- ใชเปนเครองมอขนตนในการหาความสมพนธระหวาง exposure กบ

outcome ทสนใจ

- วธการนไมสามารถคาดคะเนไดวา กลมทไดรบปจจยและไมไดรบปจจย

จะมจำนวนเทากน ทำใหผลวเคราะหทางสถตมความนาเชอถอนอยลง

- เกดปญหาในแงของการอธบายความเปนเหตเปนผลหากพบวามความ

สมพนธจากการศกษาชนดน

- ศกษาไดแตอตราความชกของโรค (prevalence rates) เทานน ไมสามารถ

ศกษาอตราอบตการณของโรค (incidence rates) ได

- ไมสามารถบอกไดวาสาเหตหรอปญหาอะไรมากอนมาหลง

- เปนวธการขนแรกทชวยในการศกษาเชงวเคราะหหรอการศกษาเชง

ทดลองอนๆ ตอไป

5.3.3.3 รปแบบการวจยเชงทดลอง (experimental design) เปนการวจยท

มการวเคราะหเปรยบเทยบระหวางกลม ผทำการวจยเปนผกำหนดตวกระตนทจะทดสอบ (test

stimuli) หรอสถานการณการทดลองในกลมตางๆ ททำการศกษา เชน ปจจยทสงสยจะทำใหเกดโรค

AW update.indd 178 3/9/10 9:15:18 AM



ยาหรอสารทจะใชทดลองในขนาดตางๆ มการกำหนดกลมทดลองและกลมควบคมโดยวธสม ทำการ

ศกษาไปขางหนา เพอคนหาสาเหตของโรค ทดลองวธการรกษาและปองกนโรค ประสทธภาพของ

วธการหรอเทคโนโลยตางๆ การศกษาแบบนเปนการทดสอบทดทางความสมพนธเชงเหตและผล

เพอตรวจสอบดวามประสทธภาพมากนอยแคไหน และวธการไหนทมผลในการรกษาหรอปองกน

โรคมากทสด เพอเปนแนวทางการปองกนโรคตอไป เปนการศกษาเพอคนหาวธใหมๆ เชน วธการ

รกษา วคซน เชน การศกษาการสรางภมคมโรคในสตวตางๆ ตอการใชวคซนปองกนโรค เปนตน

การวจยเชงทดลอง อาจทำการศกษาได โดย

- ใหกลมทดลองไดรบปจจยทสงสยจะทำใหเกดโรค แตกลมควบคมหรอกลมเปรยบ

เทยบไมไดรบปจจยดงกลาว แลวเฝาสงเกตเพอเปรยบเทยบอตราการเกดโรคของทงสองกลม

- ทำการลดหรอกำจดปจจยทสงสยจะทำใหเกดโรคในกลมทดลอง เปรยบเทยบอตรา

การเกดโรคกบกลมควบคมซงยงคงไดรบปจจยตามปกต

ในการศกษาเชงทดลอง ผทำการวจยกำหนดประชากรและตวอยางททำการศกษา แบง

ประชากรออกเปนกลมตางๆ ใหมลกษณะเหมอนกนมากทสดเทาทจะสามารถทำได กำหนด

กลมโดยวธสมใหกลมทดลองไดรบวธการรกษาหรอปองกนทตองการทดลองหรอไดรบปจจยท

สงสยจะเปนสาเหตของโรค สวนกลมควบคมไมไดรบวธการทกำลงทดลองหรอปจจยตางๆ ท

ตองการทดลองตดตามประเมนผลทเกดขนตาม

ตวกระตนททดสอบ

โรคหรอผล

ม ไมม

กลมทดลอง (ไดรบ) a b

กลมทดลอง (ไมไดรบ) c d

ภาพผนวก 22 วธการออกแบบการวจยเชงทดลอง

การกำหนดกลม

โดยวธสม

(randomization)

กลมทดลอง

(experimental

group)

วดผล

การทดสอบ

การเลอกตวอยาง

ทดลอง

(selection of

subjects)

กลมควบคม

(control

group)

วดผล

การทดสอบ

ตวกระตนททดสอบ

(Test stimuli)

AW update.indd 179 3/9/10 9:15:18 AM



การศกษาเชงทดลอง มวธการดงตอไปน

1) โครงรางการวจย (research proposal) ประกอบดวย หวขอตางๆ ครบ เลอกปญหาท

เหมาะสม กำหนดวตถประสงคไวอยางชดเจนวาจะทำอะไร ขอบเขตแคไหน ตงสมมตฐานในรป

ความสมพนธระหวางตวแปร และเลอกรปแบบการทดลองทเปนประโยชนในการทดสอบสมมตฐาน

2) ประชากรอางองและประชากรทดลอง (reference and experimental populations)

ผทนำมาทดลองควรจะหามาไดงายและสะดวก มลกษณะคลายคลงกบประชากรอางองซงจะนำผล

วจยไปอางถง มความถของโรคทเกดขนในประชากรมากพอสมควร

3) การพจารณาขนาดตวอยาง (sample size determination) ขนาดตวอยางยงมาก

กยงทำใหเกดความแนใจมากขน แตควรจะใชจำนวนทเหมาะสม

4) การจดกลม (allocation of subjects) ควรทำโดยวธสม การจบค หรอวธการอน

ซงจะทำใหกลมตางๆ ททำการทดลองมลกษณะเหมอนกนมากทสด ชวยควบคมความผนแปร

และอคตตางๆ ทอาจเกดขนในขบวนการวจย

5) การจดโปรแกรมสำหรบกลมทดลองและกลมควบคม (experimental and control

programs) กลมทดลองและกลมควบคมจะไดรบโปรแกรมหรอการดำเนน การทดลองเหมอนกน

ยกเวนตวแปรทตองการศกษา วธดำเนนการทดลองตางๆ จะตองมลกษณะคลายคลงกนและ

สอดคลองกนตงแตเรมตนการทดลองจนสนสดการทดลอง

6) การกำจดอคตและความผนแปรตางๆ (elimination of biases and variations)

ควรมการกำจดอคตและความผนแปรตางๆ ในการควบคมในการออกแบบ (control in design)

ไดแก การจดกลมโดยวธสม การจบค การจดกลม และประเมนผลแบบบอด (blind assignment

and assessment) และการควบคมในการวเคราะห (control in analysis) เชน การเปรยบเทยบ

ลกษณะตวแปรตางๆ ทอาจมอทธพลตอผลของการทดลองในกลมทดลองและกลมควบคม การ

ใชวธการทางสถตมาชวยในการเปรยบเทยบผล

7) การวดผลการทดลอง (assessment of outcome) การประเมนผลควรคำนงถงวธ

การทใชวด ดชนทใชในการทดสอบ และความถทจะนำมาใชวดผลบอยมากหรอนอยและควร

เปนวธการประเมนผลแบบบอด

8) การดำเนนการศกษา (conduct of the study) ควรมสองระยะคอ การศกษานำรอง

(pilot study) และการทดลองจรง (trial proper) การศกษานำรองเพอทดลองวธการ และเครอง

มอทใชในการศกษา ศกษาความเปนไปไดของการทดลองจรง คนหาปญหาและขอบกพรอง

ตางๆ ทจำเปนตองแกไขกอนการทดลองจรง เมอไดดำเนนการแกไขขอบกพรองตางๆ แลว จง

เรมดำเนนการทดลองจรง

9) การวเคราะหขอมล (analysis of data) กอนเรมดำเนนการทดลองจรงควรจะไดม

การเตรยมแบบฟอรมวเคราะหขอมล ตารางวเคราะหขอมล เลอกวธการวเคราะหขอมล และวธการ

ทางสถตตางๆ ทจะนำมาใชวเคราะหขอมล นอกจากนควรตรวจสอบความถกตองและความ

สมบรณของขอมลกอนการวเคราะห

10) การแปลผลและรายงานผล (interpretation and reporting) และผลขอมลท

วเคราะหแลวอยางถกตอง และปราศจากความลำเอยง การลงความเหนหรอตความทวไป

AW update.indd 180 3/9/10 9:15:19 AM



(generalization) ควรจะกระทำดวยความระมดระวงและใหอยในขอบเขตของการทดลอง และ

ทำการรายงานผลตามรปแบบการเขยนรายงานการวจย

ตวอยาง ขนตอนการออกแบบและวเคราะหในการสำรวจโรค (จาก Cameron, 1999)

อาจมความแตกตางกนตามชนดของการสำรวจโรค แตขนตอนทจำเปนตองม ไดแก

ขนท 1 : การตงคำถาม หรอสมมตฐานการวจย ทกการสำรวจโรคมงไปสการตอบ

คำถามทตองการพสจนในประชากรสตวทรบผดชอบ เชน โปรแกรมการฉดวคซนปองกนโรคได

ผลหรอไม เปนตน วตถประสงคการสำรวจอาจไดแก

1) สำรวจความชกของโรค (prevalence surveys)

2) สำรวจอบตการณของโรค (incidence rate surveys)

3) การสำรวจเพอแสดงวาปลอดโรค (surveys to demonstrate freedom

from disease)

ขนท 2 : กำหนดประชากร จำแนกเปน

1) กลมเปาหมาย (target population) ไดแกกลมสตวทตองการแกปญหา

2) แหลงประชากรสตว (source population) คอกลมประชากรสตวทใชใน

การชกตวอยางเชน กรณการชกตวแบบแบงกลม ประชากรสตวทมาคอกลมทไดจากการสมท

ถกชกตวอยางมาเปนหนวยศกษาจรง ซงอาจไดแก ฟารมเกษตรกร หมบาน ตำบล อำเภอ

จงหวด และภาค โดยหลกการแลวกคอกลมเปาหมาย แตอาจยกเวนบางกลมทไมสามารถเกบ

ขอมลได เชน โคทเลยงแบบปลอยปา

ขนท 3 : กำหนดวธการสำรวจ คำถามทตงจะกำหนดสงทตองการเกบจากตวอยาง

เชน การประเมนผลการใชวคซนในสกร สงทตองการทราบคอระดบภมคมโรคในสกรทชกมาเปน

ตวอยาง จงตองการสำรวจความชกของโรค

ขนท 4 : จำนวนตวอยาง ขนอยกบแบบการสำรวจและระดบความเชอมนทตองการ

ขนท 5 : วางแผนเกบขอมลภาคสนาม ขนอยกบชนดของการสำรวจ แหลงของ

หนวยตวอยาง และสงทจะเกบจากตวอยางเปนสงสงตรวจ (specimen) ในหองปฏบตการณ

รายการตรวจสอบ (check list) ตอไปนเปนสงจำเปนในการเกบขอมลภาคสนาม

แผนจะตองมวตถประสงคชดเจน

ไดรบอนญาตอยางเปนทางการจากหนวยงานรบผดชอบ

จดเตรยมยานพาหนะ หรอวธการเดนทาง

จดทำกำหนดการเขาหมบาน

แจงผนำหมบาน

เตรยมอปกรณจบบงคบสตว เชน เชอก คมหนบจมก

มแผนทพนท เชน แผนผงหมบาน

ประสานกบหองปฏบตการทจะทดสอบตวอยาง

เตรยมแบบฟอรมบนทกขอมล

จดลำดบหมบานทจะไปสมภาษณ

ฝกหรอแนะนำเจาหนาทภาคสนาม

AW update.indd 181 3/9/10 9:15:20 AM



ทดสอบวธการสมภาษณ แบบบนทกขอมล และอปกรณการเกบ

ขอมลอนๆ

เตรยมงานดานคอมพวเตอรทจะบนทกและวเคราะหขอมล

ฝกหรอแนะนำเจาหนาทคอมพวเตอร

ขนท 6 : ฝกอบรมทมสมภาษณ มการประชมชแจง และสรางความสมพนธกน

ขนท 7 : สำรวจนำรอง (pilot survey) เปนการทดลองสำรวจในกลมเลกกอนสำรวจจรง

ขนท 8 : เกบขอมลภาคสนาม

ขนท 9 : เตรยมและสงสงสงตรวจไปหองปฏบตการ

ขนท 10 : ตรวจสอบความสมบรณของขอมลภาคสนาม

ขนท 11 : บนทกขอมลการสำรวจลงคอมพวเตอร

ขนท 12 : ตรวจสอบความถกตองของขอมลในคอมพวเตอร

ขนท 13 : การวเคราะห เปนการวเคราะหผลจากการสำรวจ

ขนท 14 : รายงานผล

5.3.4 การวเคราะหความสมพนธเชงสาเหต (causal association) ในการ

ศกษาใดๆ กตาม หากศกษาแลวพบวาปจจย A มความสมพนธกบการเกดโรค B ซงขอสรปทได

เปนเพยงมความสมพนธทางสถต (statistic Association) เทานน การทจะสรปวาปจจย A เปน

สาเหตทแทจรงของการเกดโรค จะตองพจารณาถงขอเทจจรงอนๆทนอกเหนอทางสถตดวย

โดยตองดองคประกอบทมความสมพนธตอการเกดโรคดวย ในดานระบาดวทยานน จำเปนตอง

คนหาสาเหตของโรค หรอความสมพนธขององคประกอบททำใหเกดโรค

หลกเกณฑทใชในการพจารณาความสมพนธถงสาเหต มดงน

1) กำลงของความสมพนธ (strength of association) บอกถงขนาดของ

ความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรพงพงวามมากนอยแคไหน ถาขนาดกำลงความ

สมพนธยงมาก โอกาสทความสมพนธนนจะเปนความสมพนธทางสาเหตกยงมากขน แตถา

ขนาดกำลงความสมพนธอยในระดบตำ มกเปนความสมพนธทไมจรง โดยมากมกเนองมาจาก

ปจจยทสาม ขนาดกำลงของความสมพนธนไมไดหมายถงความมนยสำคญทางสถต ความ

สมพนธอาจอยในระดบตำแตมนยสำคญทางสถตได ทงนเนองจากขนาดของจำนวนตวอยาง

มาก ถาขนาดกำลงความสมพนธตำโอกาสทความสมพนธนนจะเปนเหตและผลตอกนกมนอย

ขนาดกำลงความสมพนธวดไดจากดชนตางๆ ดงน เชน อตราเสยง (relative risk) อตราสวน

ตายมาตรฐาน (standardized mortality ratio “SMR”) คาสหสมพนธ (correlation coefficient)

คาถดถอย (regression coefficient)

2) ความแนนอนของความสมพนธ (consistency of association) ถาม

การศกษาความสมพนธระหวางปจจยและโรคในลกษณะเดยวกนหลายครง โดยผทำการศกษา

หลายคนดวยวธการตางๆ กน และทำการศกษาในประชากรตางทองทกน ไดผลทำนองเดยวกน

แสดงใหเหนวาความสมพนธนนนาจะเปนความสมพนธทางสาเหต อยางไรกตามควรตองคำนง

ถงอคต (Bias) ทอาจจะเกดขนไดในการศกษาตางๆ กน

AW update.indd 182 3/9/10 9:15:20 AM



3) ความจำเพาะของความสมพนธ (specificity of association) หมายถง

ความแมนยำในการพยากรณการเกดผลอนหนงจากปจจยอกอนหนง โรคอาจเกดขนจากสาเหต

เพยงอยางเดยวหรอหลายอยาง สาเหตชนดหนงอาจทำใหเกดโรคหลายชนดกได ความจำเพาะ

ของความสมพนธชวยสนบสนนความนาจะเปนไปไดของความสมพนธทางสาเหต แตความ

สมพนธทางสาเหตอาจไมมคณสมบตในเรองความจำเพาะกได ถาพบมความจำเพาะของความ

สมพนธในลกษณะหนงตอหนง (One-to-one relationship) กชวยสนบสนนวาความสมพนธนน

นาจะเปนความสมพนธทางสาเหต ปจจยสาเหตควรเปนปจจยเดยวทนำไปสผลๆเดยว หากนำ

ไปสหลายผลอาจแสดงวาปจจยนนไมใชตนเหตทแทจรง

4) การเรยงลำดบเวลาของความสมพนธ (time sequence of association)

การเรยงลำดบเวลาของเหตการณทสมพนธกน เหตการณทเปนสาเหต

มกมากอนเหตการณทเปนผล เชน A เปนสาเหตของอาการ B ดงนนสตวทแสดงอาการ B จะ

ตองไดรบ A กอน หรอปจจย “ C ” ทำใหเกดโรค “ D ” “ C ” ควรจะพบกอน “ D ” การเรยง

ลำดบความสมพนธของตวแปรนบวามความสำคญทจะบอกวาตวแปรตวหนงเปนสาเหตของ

ตวแปรอกตวหนงหรอไม การเรยงลำดบเวลาของความสมพนธ ในกรณโรคตดเชอและโรคทม

ระยะฟกตวสน มกไมคอยมปญหา ในขณะทโรคทไมไดเกดจากเชอและโรคทมระยะฟกตวยาว

อาจทำใหเกดปญหาในการวนจฉยวาอะไรมากอนหรอมาหลง เพราะตวแปรบางอยาง

เปลยนแปลงไปตามเวลา ทำใหเกดการผดพลาดได

5) ความสอดคลองของความสมพนธ (coherence of association) ความ

สมพนธนน ควรจะสอดคลองกบความรทมอยเกยวกบสาเหตของโรค เชน คณสมบตทางเคม

ฟสกส และชวภาพสอดคลองกบความรทมอยเกยวกบโรค เชน ทางคลนก พยาธวทยา

ธรรมชาตของโรค

6) ความเปนไปไดดานชวภาพ (biological plausibility) ความสมพนธทคน

พบ จะตองม

ลกษณะทเปนไปไดตามหลกวทยาศาสตร และอธบายกลไกตางๆ ได

ความคลองจองกบลกษณะทางชววทยา (biological consistency) เปนความสมเหตสมผลทาง

ชววทยา ทฤษฎทางสรรวทยาอาจยนยนไดแลววามความสมพนธกน

กรอบแนวคด (conceptual framework) ทสามารถอธบายความสมพนธ

ดงกลาวไดอยางสมเหตสมผล โดยสมมตฐานการทดลองทตงไวควรมาจากกรอบแนวคดทใช

ความรทเปนปจจบน และถาผลคาสถตจากการวเคราะหเปนไปตามสมมตฐานทตงไวอยาง

มความเชอมนสง แสดงใหเหนวาการวจยครงนถกตองตามระเบยบวธวจย

5.4 การวจยเชงปฏบตการ (operations research)

เปนกระบวนการวจยวธหนงทจะชวยใหผบรหารตดสนใจเลอกวธการใดวธการหนง

ในการแกไขปญหาหรอดำเนนงานใหบรรลตามวตถประสงคทไดตงไว การวจยเชงปฏบตการได

มการเผยแพรและนำมาใชในวงการตางๆ แตเดมการแกไขปญหาตางๆ ของผบรหารมกขนอย

AW update.indd 183 3/9/10 9:15:21 AM



กบประสบการณของผบรหาร สญชาตญาณของแตละบคคล ตลอดจนทดลองผดถก จงทำให

การแกไขปญหาตางๆ ไมเปนไปตามกระบวนการทางวทยาศาสตร ดงนนรปแบบการวจยเชง

ปฏบตการจงเปนวธการทนำมาใชเพอแกไขปญหาตางๆ ของผบรหารทเปนระบบขน ซงกรม

ปศสตวมนโยบายทจะใหมการวจยเพอแกปญหาในการปฏบตงานดวย

ขนตอนในการแกไขปญหาตามกระบวนการวจยเชงปฏบตการ

ขนตอนท 1 การวเคราะหปญหา

1) การกำหนดปญหา

กลมททำการศกษาวจยจะตองรวบรวมขอมลตางๆ ทม เพอศกษาวามปญหา

อะไรบางในพนทหรอองคกรทจะศกษา หลงจากรวบรวมขอมลตางๆ แลว กสามารถทจะกำหนด

ปญหาทเกดขนได การกำหนดประเดนปญหา “ ปญหา คอ ความแตกตางระหวางสงทเปนอยใน

ปจจบนกบสงทควรจะเปน”

2) การวเคราะหปญหา

เมอกำหนดปญหาไดแลว กทำการวเคราะหปญหาโดยพจารณาในรายละเอยด

ตางๆ ของปญหาทกำหนดขน โดยอาจจะแยกปญหาเปนหนวยยอยเพองายตอการวเคราะห

3) การลำดบความสำคญของปญหา

โดยทวไปการกำหนดความสำคญของปญหาขนอยกบขอกำหนดทกลมผ

ทำการศกษาจะกำหนดขน โดยความสำคญของปญหาจะตองมความมนใจวาสามารถทจะแกไข

ไดใหบรรลความสำเรจ และตอบสนองวตถประสงคของการศกษา ผทำการศกษาจำเปนตอง

ศกษาระบบการบรการทงระบบ เพอทจะไดแนใจวากระบวนการวจยเชงปฏบตการทจะแกไข

ปญหานนสามารถดำเนนการได การจดลำดบความสำคญของปญหาอาจใชเทคนค nominal

group technique หรอ delphi technique ในการหาสาเหตของปญหา อาจใชการตงคำถามวา

ทำไม 5 ครง หรอใชผงกางปลา

ขนตอนท 2 การหาแนวทางการแกไขปญหา

1) การกำหนดวตถประสงคของการศกษา

การกำหนดวตถประสงคของการศกษาเปนสงทจำเปน เนองจากจะเปนสงท

จะประเมนภายหลงเสรจสนโครงการ การกำหนดวตถประสงคจะตองชดเจน สามารถทจะวด

หรอประเมนผลได ตลอดจนจะตองกำหนดระยะเวลา และสถานททจะทำการศกษา ทงนเพอท

จะประเมนผลสำเรจของการศกษาไดอยางเปนรปธรรม การกำหนดวตถประสงค สงทไดคอ

ประโยชนระยะสนเมอสนสดโครงการ ในขณะทจดมงหมายจะมความหมายถงประโยชนระยะ

ยาวจากโครงการ

2) กำหนดตวแปรของการศกษา

ในการศกษาวจยเชงปฏบตการจะตองศกษาถงปจจยหรอตวแปรทมผลตอ

การศกษาวจยนนๆ ดงนนจงตองศกษาในรายละเอยดวามปจจยหรอตวแปรใดบางทมผลหรอ

อทธพลตอการแกไขปญหา นอกจากนยงตองศกษาปจจยทเปนทงตวเสรมและอปสรรคตอการ

แกไขปญหาทงหมด ทงนเพอจะไดคำตอบในการแกไขปญหาไดถกตอง

AW update.indd 184 3/9/10 9:15:21 AM



3) การกำหนดแนวทางหรอรปแบบในการแกไขปญหา

ในการแกไขปญหานนมหลายแนวทางหรอหลายรปแบบทกำหนดแนวทาง

หรอรปแบบใดรปแบบหนงในการแกไขปญหาจงเปนขนตอนทสำคญในกระบวนการวจยเชง

ปฏบตการ (operations research) เนองจากรปแบบในการแกไขปญหาทไดรบการพสจนจาก

กระบวนการวจยจะสามารถนำไปใชเปนแนวทางในการแกไขปญหาตอไป

4) การกำหนดความตองการของขอมลและการเกบรวบรวมขอมล

เมอกำหนดรปแบบหรอแนวทางในการแกไขปญหาทจะใชในกระบวนการ

วจยเชงปฏบตการแลว การกำหนดความตองการและวธการเกบรวบรวมขอมลจงเปนขนตอน

ตอมาทงนเพอสามารถรวบรวมขอมลทจำเปนทจะนำมาวเคราะหในการวจยได

5) การพฒนาแนวทางการแกไขปญหาโดยการวเคราะหรปแบบตางๆ

ในการแกไขปญหาของระบบบรการ จะมหลายรปแบบในการแกไขปญหา

ตางๆ ใหสำเรจลลวงไดดวยด การวเคราะหรปแบบตางๆ วาแบบอยางใดทสามารถเปนแนวทาง

ในการแกไขปญหาไดด กจะนำมาปรบปรงแกไขพฒนาใหเปนรปแบบหรอแนวทางในการแกไข

ปญหาทเกดขน

6) การวเคราะหผลกระทบของรปแบบในการแกไขปญหา

ในการดำเนนการแกไขปญหาในรปแบบตางๆ จะมผลกระทบตอผลลพธใน

การดำเนนการทแตกตางกน การวเคราะหผลกระทบของรปแบบในการแกไขปญหาในดาน

ตางๆ จะเปนแนวทางใหผบรหารสามารถตดสนใจเลอกรปแบบหรอวธทจะนำมาใชแกปญหาใน

กระบวนการวจยเชงปฏบตการ

ขนตอนท 3 การพสจนแนวทางการแกไขปญหา

จากขนตอนท 1 และ 2 เราสามารถทราบถงปญหาและรปแบบทจะนำมาแกไข

ปญหา ขนตอนท 3 น เปนการพสจนวาแนวทางทเราเลอกมาแกไขปญหานนเปนแนวทางทถก

ตองสามารถนำมาใชได ดงนนจงตองมการนำแนวทางการแกไขปญหานนมาทดสอบในภาค

สนาม เพอพสจนวาสามารถแกไขปญหาไดจรง โดยขบวนการทางวทยาศาสตร การดำเนนการ

จะประกอบดวย

1) การทดสอบภาคสนาม (field test study design) ซงจะแบงเปน

รปแบบการทดสอบเชงทดลอง (true experimental design)

รปแบบการทดสอบไมใชเชงทดลอง (non experimental design)

รปแบบการทดสอบเชงกงทดลอง (quasi - experimental design)

2) การนำแนวทางทเลอกไปใชในภาคสนาม (implementing the field test) ซง

จะตองมแผนการปฏบตงาน การใชทรพยากร แหลงงบประมาณ การพฒนาเครองมอทจะใชใน

การประเมนผล การฝกอบรม ตลอดจนการเกบรวบรวมขอมลตางๆ ในภาคสนาม

3) การประเมนผล (evaluation)

เมอเลอกโครงการหรอแนวทางทจะใชแกไขปญหา นำไปใชทดสอบในภาค

สนามหลงจากสนสดโครงการแลว การประเมนผลโครงการตลอดจนการพสจนวารปแบบหรอ

AW update.indd 185 3/9/10 9:15:22 AM



โครงการทนำมาใชแกไขปญหาไดผลสำเรจจะเปนขนตอนทสำคญ เนองจากจะสามารถนำเสนอ

ใหผบรหารตดสนใจดำเนนการแกไขปญหาโดยใชผลการศกษาทไดนไดอยางมประสทธภาพ

นอกจากนอาจจะมการปรบแกไขโครงการใหเหมาะสมตอไป

4) การนำผลงานวจยทไดเขาสระบบปฏบตการ

หลงจากไดรปแบบหรอโครงการทไดพสจนแลววามประสทธภาพ ประการท

สำคญสำหรบผบรหารคอ การทจะนำผลงานวจยทไดเขาสระบบปฏบตการปกตทดำเนนอย

ทงนเพอเปนการพฒนาระบบทมอยใหมประสทธภาพยงขน

AW update.indd 186 3/9/10 9:15:22 AM



ภาคผนวก ง

ปฏทนการดำเนนการงานวจย ประจำป

เดอน กจกรรม

ภายใน

สงหาคม

นกวจยสงขอเสนอโครงการวจย ทงทเปนโครงการตอเนองและโครงการใหม

ขอเสนอแผนงานวจย (Research Program) ใช แบบ ว-1ช (ฉบบปรบปรงป

พ.ศ. ...)

ขอเสนอโครงการวจย (Research Project) ใช แบบ ว-1ด (ฉบบปรบปรงป

พ.ศ. ...)

สำหรบขอเสนอแผนงานวจยและขอเสนอโครงการวจยทเปนโครงการตอเนอง

ตองแนบแบบรายงานความกาวหนา (แบบ ต-1ช/ด) มาดวย

สงหาคม-

กนยายน

- คณะอนกรรมการวจยการปศสตวแตละดาน พจารณาขอเสนอโครงการวจย

กรณทมการใหแกไข ปรบปรง ใหสงกลบนกวจยใหแกไขปรบปรงแลวเสรจ

และสงกลบมาทอนกรรมการฯ

- คณะอนกรรมการวจยการปศสตวแตละสาขาตรวจสอบความถกตอง

- คณะอนกรรมการกลนกรองโครงการวจยพจารณาจดเรยงลำดบความสำคญ

ของโครงการวจย

- เสนอขออนมตโครงการวจยตอคณะกรรมการวจยการปศสตวเมอไดรบ

อนมตแลว

ตลาคม

- นกวจยตองกรอกขอเสนอโครงการวจยดวยการ Online ผานระบบ NRPM

โดยแนบ File Computer แบบ ว-1ช หรอ แบบ ว-1ด และแบบ ต-1ช/ด

ขอมลทงหมดจะไปทกลมพฒนาวชาการปศสตว ซงเปน ผประสานงาน

หนวยงาน

- กลมพฒนาวชาการปศสตวจะทำการเรยงลำดบสำคญตามบญชรายชอ (บช-3)

และสงขอเสนอโครงการวจยไดจดลำดบความสำคญแลวดวยการ Online

ผานระบบ NRPM ไปทสำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) และสง

เอกสารทมหวหนาหนวยงานราชการเปนผลงนาม พรอม File Computer

- สำเนาขอเสนอโครงการวจยทไดจดลำดบความสำคญแลวตามบญชรายชอ

(บช-3) ใหกองแผนงานเพอประกอบการของบประมาณรายจายประจำป

AW update.indd 187 3/9/10 9:15:22 AM



AW update.indd 188 3/9/10 9:15:22 AM



ภาคผนวก จ

จรรยาบรรณในการวจย

ในการทำการวจย นกวจยควรมจรรยาบรรณในดานตางๆ ไดแก จรรยาบรรณนกวจย

จรยธรรมในการใชมนษยและสตวทดลอง และจรรยาบรรณการใชสตวเพองานทางวทยาศาสตร ดงน

จรรยาบรรณนกวจย

วช. ไดกำหนดจรรยาบรรณของนกวจย สรปไดดงน

หลกการ

นกวจย หมายถง ผทดำเนนการคนควาหาความรอยางเปนระบบ เพอใหไดคำตอบใน

ประเดนปญหาทสงสย โดยใชระเบยบวธการวจยและศาสตรทเกยวของในการศกษาคนควา

ระเบยบวธการวจยดงกลาวครอบคลมถงแนวคด มโนทศน เครองมอและวธการทใชรวบรวม

ขอมลสถตทใชในการวเคราะหขอมล สำหรบในการศกษาวจยนน นกวจยทดไมควรใหความ

สนใจเฉพาะการคนควาองคความรใหมทตนตองการศกษาหรอคำนงเฉพาะผลประโยชนทไดจาก

ผลการวจยโดยละเลยการคำนงถงจรรยาบรรณของนกวจย แตนกวจยทดพงปฏบตตามจรรยา

บรรณของนกวจยอยางเครงครด

จรรยาบรรณ หมายถง หลกความประพฤตทเหมาะสม แสดงถงคณธรรมและจรยธรรม

ในการประกอบอาชพ และหรอวชาชพทกลมบคคลแตละสาขาวชาชพประมวลขนสำหรบให

สมาชกในสาขาวชาชพนนๆ ยดถอปฏบต เพอคงไวซงชอเสยงและสงเสรมเกยรตคณของ

วชาชพ (สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2541)

จรรยาบรรณในการวจย จงเปนหลกปฏบตของนกวจย ซงนกวจยทดควรไดปฏบตตาม

อยางเครงครด เพอใหองคความรทคนพบเปนองคความรทศกษาวจยโดยนกวจยทมจรรยา

บรรณในการวจย ปราศจากการละเมดสทธสวนบคคลของมนษย หรอปราศจากการเบยดเบยน

เพอนมนษยรวมถงสตวทดลอง การวจยทไมไดคำนงถงผลเสยทเกดขนกบมนษยหรอสตว

ทดลองทศกษายอมทำใหนกวจยถกประณามจากสงคมได ผลการวจยทมคณภาพ จงไมใชความ

สำคญเฉพาะความมคณคาของผลการวจยเทานน แตตองเปนการวจยทปราศจากการละเมด

สทธสวนบคคลของมนษยและไมมผลเสยเกดขนกบมนษยหรอสตวทดลองทศกษา

แนวทางปฏบต

ขอ 1 นกวจยตองซอสตยและมคณธรรมในทางวชาการและการจดการ

นกวจยตองมความซอสตยตอตนเอง ไมนำผลงานของผอนมาเปนของตน ไมลอกเลยน

งานของผอน ตองใหเกยรตและอางถงบคคลหรอแหลงทมาของขอมลทนำมาใชในงานวจยและม

ความเปนธรรมเกยวกบผลประโยชนทไดรบจากงานวจย

AW update.indd 189 3/9/10 9:15:23 AM



ขอ 2 นกวจยตองตระหนกถงพนธกรณและขอตกลงการวจย ตามขอตกลงททำ

ไวกบหนวยงานทตนสงกด

นกวจยตองปฏบตตามพนธกรณและขอตกลงการวจยทผเกยวของทกฝายยอมรบรวม

กนอทศเวลาทำงานวจยใหไดผลดทสดและเปนไปตามกำหนดเวลามความรบผดชอบไมละทง

งานระหวางดำเนนการ

ขอ 3 นกวจยตองมพนฐานความรในสาขาวชาการททำการวจย

นกวจยตองมพนฐานความรในสาขาวชาการททำวจยอยางเพยงพอ และมความรความ

ชำนาญหรอมประสบการณเกยวเนองกบเรองททำวจยเพอนำไปสงานวจยทมคณภาพ และเพอ

ปองกนปญหาการวเคราะห การตความหรอการสรปทผดพลาดอนอาจกอใหเกดความเสยหาย

ตองานวจย

ขอ 4 นกวจยตองมความรบผดชอบตอสงททำการวจย ไมวาจะเปนสงทมชวต

หรอไมมชวต

นกวจยตองดำเนนการดวยความรอบคอบและระมดระวง และเทยงตรงในการทำวจยท

เกยวของกบคน สตว พช ศลปวฒนธรรม ทรพยากรและสงแวดลอม มจตสำนกและมปณธานท

จะอนรกษศลปวฒนธรรม ทรพยากรและสงแวดลอม

ขอ 5 นกวจยตองเคารพศกดศร และสทธของมนษยทใชเปนตวอยางในการวจย

นกวจยตองไมคำนงถงผลประโยชนทางวชาการ จนละเลยและขาดความเคารพใน

ศกดศรของเพอนมนษย ตองถอเปนภาระหนาททจะอธบายจดมงหมายของการวจยแกบคคลท

เปนกลมตวอยาง โดยไมหลอกลวงหรอบบบงคบ และไมละเมดสทธสวนบคคล

ขอ 6 นกวจยตองมอสระทางความคด โดยปราศจากอคตในทกขนตอนของการ

ทำวจย

นกวจยตองมอสระทางความคด ตองตระหนกวา อคตสวนตวหรอความลำเอยงทางวชา

การ อาจสงผลใหมการบดเบอนขอมลและขอคนพบทางวชาการ อนเปนเหตใหเกดผลเสยหาย

ตองานวจย

ขอ 7 นกวจยพงนำผลงานวจยไปใชประโยชนในทางทชอบ

นกวจยพงเผยแพรผลงานวจยเพอประโยชนทางวชาการและสงคม ไมขยายผลขอคน

พบจนเกนความเปนจรง และไมใชผลงานวจยไปในทางมชอบ

ขอ 8 นกวจยพงเคารพความคดเหนทางวชาการของผอน

นกวจยพงมใจกวาง พรอมทจะเปดเผยขอมลและขนตอนการวจย ยอมรบฟงความคด

เหนและเหตผลทางวชาการของผอน และพรอมทจะปรบปรงแกไขผลงานของตนเองใหถกตอง

ขอ 9 นกวจยพงมความรบผดชอบตอสงคมทกระดบ

นกวจยพงมจตสำนกทจะอทศกำลงสตปญญาในการทำวจย เพอความกาวหนาทาง

วชาการ เพอความเจรญและประโยชนสขของสงคมและมวลมนษยชาต

มาตรการของกรมปศสตว

เพอปองกนและคมครองการลอกเลยนงานวจยของผอนไปใช กอง/สำนกตางๆควร

ดำเนนการดงน

AW update.indd 190 3/9/10 9:15:23 AM



1. การรบรองความคดของนกวจย

โครงการ/แผนงานวจย ทเสนอตอคณะทำงานวชาการของกอง/สำนก ควรบนทกเลข

ทะเบยนรบไวเปนหลกฐาน เพอตรวจสอบไดหากมผอนลอกเลยนความคดหรอวธการของ

โครงการ/แผนงานวจยนน

ในระดบกรมฯ ทกโครงการ/แผนงานวจยทผานความเหนชอบของอนกรรมการวจยฯ

สาขาตางๆ แลวจะไดรบเลขทะเบยนโครงการวจยแมวาจะไมไดรบงบประมาณในการดำเนนการ

กตาม

2. การปองกนการลอกเลยน

กรมฯไดกำหนดมาตรการการนำผลงานวจยไปใชประโยชนในการปรบเพมคณวฒ ให

ตองเวยนผลงานวจยไปตามหนวยงานตางๆ เพอใหมการรองคดคานได

จรยธรรมการวจยในมนษยและการใชสตวทดลอง

เนองจากการเคารพศกดศรและการพทกษสทธของมนษยทเปนกลมตวอยางของงาน

วจยเปนจรรยาบรรณหนงในเกาประการของจรรยาบรรณนกวจย ประกอบกบในปจจบน สงคม

ไทยไดใหความใสใจในดานจรรยาบรรณของนกวจยเพมสงขนกวาในอดต จงไดมการจดตง

หนวยงานสำหรบใหความคมครองมนษยและสตวทดลอง เพอปกปองและพทกษสทธของมนษย

และสตวซงผวจยนำมาศกษาวจย นอกจากนสถาบนการศกษา โรงพยาบาลและหนวยงานตางๆ

ยงไดจดคณะกรรมการดำเนนงานสำหรบทำหนาทพจารณาปญหาจรยธรรมในมนษยและการใช

สตวทดลองของโครงการวจย และโครงการวทยานพนธทศกษากบกลมตวอยางซงอยในความ

รบผดชอบของหนวยงานนนๆ

การวจยในมนษยและสตวทดลอง โดยเฉพาะการวจยทมการจดกระทำสงทดลองใหกลม

ตวอยางทเปนมนษย เพอเปนการพทกษสทธของกลมตวอยาง นกวจยพงปฏบตดงตอไปน

1. ผวจยตองดำเนนการตามขนตอนขอความเหนชอบการวจยในมนษยและ

สตวทดลองจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรม

สำหรบโครงการวจยและโครงการวทยานพนธทอยในขายทตองขอความเหนชอบการ

วจยในมนษยและสตวทดลองจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรม ไดแก

1.1 งานวจยทมการใหสงทดลองกบมนษยและสตวทดลองทงทางตรงและทางออม

ซงทำใหมนษยและสตวทดลองตองเปลยนแปลงวถชวตจากปกต

1.2 งานวจยทศกษากบมนษย ซงเปนกลมเปราะบางและออนแอ ไดแก

1.2.1 กลมทมความเสยงสงกวาบคคลทวไป เชน สตรมครรภ และทารกแรก

เกด เปนตน

1.2.2 กลมทหยอนความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ เชน ผปวยจต

เวช และผเยาว เปนตน

1.2.3 กลมทไมมอสระเพยงพอในการตดสนใจ เชน ผตองโทษ ทหารเกณฑ

และผอพยพ เปนตน

1.2.4 กลมอนๆ เชน ผตดสารเสพตดใหโทษ ผคาประเวณ เปนตน

AW update.indd 191 3/9/10 9:15:24 AM



2. ในกรณทผวจยกบกลมตวอยางทเปนมนษย ผวจยตองอธบายใหกบกลม

ตวอยางเหนและทราบถงวตถประสงคการวจย สงทดลองทผวจยศกษา ขนตอนของการ

วจย และประโยชนทกลมตวอยางจะไดรบ โดยใหขอมลทตรงตามความเปนจรง ซงการ

ตดสนใจยนยอมเปนตวอยาง ตองเปนเปนการตดสนใจโดยความสมครใจของกลมตวอยาง ไมใช

ถกบบบงคบใหหรอถกขจากผวจย นอกจากน แมวากลมตวอยางไดตดสนใจใหความรวมมอและ

ยนยอมเปนกลมตวอยางแลวกตาม แตกมสทธขอถอนตวไดตลอดชวงทผวจยดำเนนการทดลอง

ซงหากกลมตวอยางไดพจารณาแลวยนยอมเปนกลมตวอยาง ใหกลมตวอยางลงลายมอชอเปน

หลกฐานในแบบฟอรมยนยอมเปนกลมตวอยาง (consent form)

3. พงขจดความเสยงและปองกนอนตรายไมใหเกดขนกบกลมตวอยาง

4. พงปกปดขอมลและรกษาความลบของกลมตวอยาง การเสนอผลงานวจย พง

เสนอในภาพรวม

5. พงคำนงถงผลเสยทางดานรางกายและดานจตใจทอาจเกดขนกบกลมตวอยาง

6. ไมคำนงถงเฉพาะผลประโยชนทางวชาการ จนละเลยและขาดความเคารพใน

ศกดศรความเปนมนษยของกลมตวอยาง

7. ผลการวจยตองไมทำลายชอเสยงของกลมตวอยาง หนวยงานหรอองคการ และ

ประเทศชาต

8. คำนงถงการเสยโอกาสของกลมตวอยางทเปนกลมควบคม ในกรณทผลการ

วจยพบวา สงทดลองซงจดกระทำใหกบตวอยางในกลมทดลองเปนสงทดลองทมประโยชนและ

เกดผลดกบกลมตวอยาง หากเปนไปได ผวจยพงหาโอกาสจดกระทำสงทดลองนใหกบตวอยาง

ในกลมควบคมดวย

9. ศกษาจากกลมตวอยางทมขนาดเหมาะสม ไมควรศกษาจากกลมตวอยางทม

ขนาดใหญเกนความจำเปน

จรรยาบรรณการใชสตวเพองานทางวทยาศาสตร

วช. ไดกำหนดจรรยาบรรณเกยวกบการใชสตวทดลอง มประเดนสรปไดดงน

นยาม

จรรยาบรรณ หมายถง หลกความประพฤตอนเหมาะสม แสดงถงคณธรรมและจรยธรรมใน

การประกอบอาชพ ทกลมบคคล แตละสาขาวชาชพประมวลขนไวเปนหลก เพอใหสมาชกในสาขา

วชาชพนนๆ ยดถอปฏบต เพอรกษาชอเสยง และสงเสรมเกยรตคณของสาขาวชาชพของตน

สตว หมายถง สตวทมกระดกสนหลงทกชนด รวมถง สตวทดลอง สตวปา

สตวทดลอง หมายถง สตวทถกนำมาเพาะเลยงในทกกขก สามารถสบสายพนธไดซง

มนษยนำมาใชเพอประโยชน ในเชงวทยาศาสตรและเทคโนโลยทกสาขา

สตวปา หมายถง สตวทเกดหรอดำรงชวตอยในปาตามธรรมชาต

ผใชสตว หมายถง ผใชสตวในงานวจย งานทดสอบ งานสอน และงานผลตชววตถ ใน

เชงวทยาศาสตรและเทคโนโลยทกสาขา

AW update.indd 192 3/9/10 9:15:24 AM



องคการ หมายถง สถาบนการศกษาทกระดบ หนวยงานราชการ รฐวสาหกจ หนวยงาน

เอกชน และองคกรตางๆ

จรรยาบรรณการใชสตวเพองานทางวทยาศาสตร หมายถง หลกเกณฑทผใชสตวและผ

เลยงสตวเพองานวจย งานทดสอบ งานผลตชววตถ และงานสอน ในเชงวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยทกสาขา ยดถอปฏบต เพอใหการดำเนนงานตงอยบนพนฐานของจรยธรรม คณธรรม

มนษยธรรม และหลกวชาการทเหมาะสม ตลอดจนเปนมาตรฐานการดำเนนงานทเปนทยอมรบ

โดยทวกน

จรรยาบรรณการใชสตวเพองานทางวทยาศาสตร

1. ผใชสตวตองตระหนกถงคณคาของชวตสตว

ผใชสตวตองใชสตวเฉพาะกรณทไดพจารณาอยางถถวนแลววาเปนประโยชนและ

จำเปนสงสดตอการพฒนาคณภาพชวตของมนษยและสตวและ/หรอความกาวหนาทางวชาการ

และไดพจารณาอยางถถวนแลววาไมมวธการอนทเหมาะสมเทาหรอเหมาะสมกวา

2. ผใชสตวตองตระหนกถงความแมนยำของผลงานโดยใชสตวจำนวนนอยทสด

ผใชสตวจะตองคำนงถงคณสมบตทางพนธกรรมและคณสมบตทางสขภาพของสตวท

จะนำมาใชใหสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมายของการใชสตว เพอใหมการใชสตวจำนวน

นอยทสดและไดรบผลงานทถกตองแมนยำมากทสด

3. การใชสตวปาตองไมขดตอกฎหมายและนโยบายการอนรกษสตวปา

การนำสตวปามาใช ควรกระทำเฉพาะกรณทมความจำเปนตอการศกษาวจย โดยไม

สามารถใชสตวประเภทอนทดแทนได และการใชสตวปานน จะตองไมขดตอกฏหมายและ

นโยบายการอนรกษสตวปา

4. ผใชสตวตองตระหนกวาสตวเปนสงมชวตเชนเดยวกนมนษย

ผใชสตวตองตระหนกวาสตวมความรสกเจบปวดและมความรสกตอบสนองตอสภาพ

แวดลอม เชนเดยวกบมนษย จงตองปฏบตตอสตวดวยความระมดระวงทกขนตอนนบตงแตการ

ขนสงการใชวสดอปกรณ ในการเลยงสตว การจดการสภาพแวดลอมของสถานทเลยง เทคนคในการ

เลยงและการปฏบตตอสตว โดยไมใหสตวไดรบความเจบปวด ความเครยด หรอความทกขทรมาน

5. ผใชสตวตองบนทกขอมลการปฏบตตอสตวไวเปนหลกฐานอยางครบถวน

ผใชสตวตองปฏบตตอสตวตรงตามวธการทเสนอไวในโครงการ และตองจดบนทกไว

เปนหลกฐานอยางละเอยด ครบถวน พรอมทจะเปดเผยหรอชแจงไดทกโอกาส

AW update.indd 193 3/9/10 9:15:25 AM

พมพท :

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด

โทร. 0-2525-4807 โทรสาร 0-2525-4855

AW update.indd 194 3/9/10 9:15:25 AM

นายยอดชาย ทองไทยนนท(ผเชยวชาญดานพฒนาพนธโคเนอ)

¹Ò§ÊÒÇÇÒÃØ³Õ ¾Ò¹Ôª¼Å(ผเชยวชาญดานวเคราะหอาหารสตว)

นางสาวแพรวพรรณ หองทองแดง(ผเชยวชาญดานการวเคราะหคณภาพสนคาปศสตว)

นายเกยรตศกด กลำาเอม(นกวชาการสตวบาลชำานาญการพเศษ)

นายสตวแพทยยคล ลมแหลมทอง อธบดกรมปศสตว ทปรกษานายสตวแพทยประชม อนทรโชต รองอธบดกรมปศสตว ทปรกษานายสตวแพทยทฤษด ชาวสวนเจรญ รองอธบดกรมปศสตว ทปรกษานายสตวแพทยธนต เอนกวทย รองอธบดกรมปศสตว ทปรกษาสตวแพทยหญงฉววรรณ วรยะภาค รองอธบดกรมปศสตว ทปรกษานายสตวแพทยจระ สรนวตร ผเชยวชาญดานมาตรฐานการปศสตวระหวางประเทศ ทปรกษา หวหนากลมพฒนาวชาการปศสตว

นางฉายแสง ไผแกว(ผเชยวชาญดานพชอาหารสตว)

นางสวรรณ ทวมแสง(ผเชยวชาญดานการบำาบดโรคสตว)

นายวโรจน วนาสทธชยวฒน(ผเชยวชาญดานอาหารสตวกระเพาะเดยว)

นางสาวอรหทย เกษรบว(เจาพนกงานสตวบาล)

คณะผจดทำ�

คณะทปรกษ�

¹Ò§ÊÒÇÇÒÃØ³Õ ¾Ò¹Ôª¼Å -...

Documents