เกี่ยวกับผู้เขียน ปราบดา หยุ่น ... ·...
TRANSCRIPT
เกยวกบผเขยน
ปราบดา หยน เปนคนเขยนหนงสออสระ และเปนผกอตงสำานกหนงสอไตฝน
(www.typhoonbooks.com)
เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ปกและรปเลม
Typhoon Studio
เจาสำานก
ปราบดา หยน
ผจดการสำานก
ปาลดา พมพะกร
สมาชกสำานก
บญศรกล ทวาสมฤทธ
สำานกหนงสอไตฝน
ไตฝน สตดโอ
139/5 ชน 3 ถนนวทย
แขวงลมพน เขตปทมวน
กทม. 10330
โทรศพท/โทรสาร 0-2654-0458
หรอโทรศพท 0-80218-7770
Website: www.typhoonbooks.com
E-mail: [email protected]
Facebook: www.facebook.com/typhoonstudio
เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
รวมบทความและความเรยง
ปราบดา หยน เขยน
ภญโญ ไตรสรยธรรมา บรรณาธการ
พมพครงแรก มถนายน 2546
โดย สำานกพมพ openbooks
พมพในรปแบบอเลกทรอนกสครงแรก เมษายน 2555
ผลงานอนของ ปราบดา หยน
รวมเรองสนเมองมมฉากความนาจะเปนอทกภยในดวงตาสวนทเคลอนไหวเรองนเกดขนจรงกระทบไหลเขาความสะอาดของผตายดาวดกดำาบรรพ
นวนยาย
ชทแตก!
แพนดา
ฝนตกตลอดเวลา
นอนใตละอองหนาว
รวมบทความและความเรยง
ภาพไมนง
นำาใสกะโหลก
อยาอานเลย กแลวกน
สมมตสถาน
(เปดไป) หนาศนย
เรองตบตา
เขยนถงญปน
ดนตรทมนำาตา
บทภาพยนตร
เรองรก นอยนด มหาศาล
(Last Life in the Universe)
Invisible Waves:
คำาพพากษาของมหาสมทร
กบวนทร เลยววารณ
ความนาจะเปนบนเสนขนาน 1-7
หนงสอแปล
คนหวหมา โดย อาเธอร แบรดฟอรด
(Dogwalker by Arthur Bradford)
จะเปนผคอยรบไว ไมใหใครรวงหลน
(The Catcher in the Rye by J.D. Salinger)
ห.ส.ร. หนยนตสากลราว
(R.U.R. (Rossum’s Universal Robots) by Karel Capek)
คนไขลาน
(A Clockwork Orange by Anthony Burgess)
หนงสอภาพ
Wildwitness Project:
I Met a Lazy Bear
I Knew a Handsome Elephant
I Flirted with a Cute Dolphin
เรองสนขนาดยาว
แสงสลาย
พาไรโดเลยรำาลก
สารบญ
(กอนจะมาเปนเปน) ปราบดา หยน
15
บทท 1 เปนตว
25
บทท 2 เปนอย
51
บทท 3 เปนราง
69
บทท 4 เปนเรอง
87
บทท 5 เปนลม
103
เมออานหนงสอเลมนจบลง ผมอดคดถงเหยอกแกวใบหนง
ทเดกๆวางเอาไวในลำาธารเพอดกจบปลาตวเลกๆไมได
มนเปนฉากหนงในหนงสอ Remembrance of
Things Past ของมารแซล พรสต
ผมไมเคยตดใจเหยอกแกวใบนนเลย จนกระทง
ไดอานบทความของ นพพร ประชากล วาดวยเหยอกแกว
ใบนนกบขนตอนการทำางานของพรสต
แลวผมกตองอศจรรยใจ...
ความรสกของผมประหนงถกดงลากออกมาโอบอม
ประคบประคอง ตบต สงสอน เมออานบทความนนจบ นำาตา
ของผมปรม ตนเตน ประหวน อมใจ แฟบฟบ พองโต และ
ฟฟอง
คำานำา
พรสตเขยนถงเหยอกแกวใบนนโดยตงขอสงเกตวา
เหยอกแกวทถกทงไวในลำานำา เปนเหยอกททงบรรจนำา
ไวภายใน และทงถกนำ าลอมอยภายนอก เหยอกกใส
นำากใส ทงเหยอกและนำาจงคลายเปนภาพของความชนฉำา
เดยวกน พรสตทำาใหเราฉงนไปกบความกำากวมของนำา
และแกว ซงนอกจากจะมลกษณะคลายกนแลว ยงซอนทบ
กนอย เปนภาวะนอก-ใน ทล ำาลก นอกจากน พรสตยงเชอมโยง
เหยอกแกว ‘ใสนำา’ ใบทวางอยในลำานำานนกบเหยอกแกว
ใสนำาทวางอยบนโตะดวย, วาเหยอกแกวทอยในลำานำา
ชวนใหเรากระหายยงกวากระหาย อยากดมนำาในเหยอก
กนลำาธารเสยยงกวาเหยอกแกวบนโตะ เพราะมนคอ
เหยอกแกวใสนำาทลอมไวดวยนำาอกชนหนง ทวาความ
กระหายนกลบเปนความกระหายทไมมวนสมปรารถนา
เพราะมนวางอยในธารนำา การยกมนขนมาจะทำาใหเหยอก
ไมมน ำาลอมอกตอไป จะทำาลายทกสง ดงนน ‘ภาพ’ ทเราเหน,
‘ภาพ’ ทเรากระหายยงกวากระหาย, จงเปน ‘ภาพ’ ทวงหน
เราไปเรอยๆ ไมมวนเตมความกระหายของเราใหเตมอมได
แตเพราะมนวงหนเราไปเรอยๆไมมทสนสดนเอง
ความกระหายจงยงตดนงอยในความรสก เจบปวด ขอนใจ
และคางคา ชวนใหกระหายอกซำาแลวซำาเลา
พรสตไมไดเหนเหยอกแกวในลำาธารแลวเขยน
ขอความสวนนขนทนท จากการศกษาพบวาเขาเกบภาพ
ทเหนไวในใจ แลวเขยนถงมนตางกรรมตางวาระถงสาม
ครง กอนจะแปรสภาพเปนสวนหนงของนยายเรองใหญ
อนยอดเยยม
รายละเอยดเลกนอยในชวตแปรสภาพไปเปน
ความยงใหญในงานเขยน ไมใชเพยงเพราะการสงเกต
เยยงนกวทยาศาสตร หากแตเปนขนตอนวธคดแบบศลปน
ททำาทงเปรยบ ตบ ตด ขบ และพงกระเจงขนสสภาวะเหนอ
สามญ
แคเหยอกใบหนงทวางอยใตลำาธาร กทำาใหมนษย
คนพบสภาวะยงใหญบางอยาง
บางครงการเขยนหนงสอกคลายการ ‘กลาย’ ไปเปน
เหยอกแกวใบนน
ในเนอเนยนใสของเหยอกแกวมความกำากวม
ไมรตวตน ไมแนใจวาคออะไร ระหวางนำาใสหรอผลกแกว
ระหวางผลกแกวทละลายไหลไปคลายสายนำา หรอมวล
ของนำาทหยดนงแขงตวอยกบทคลายแกว
เราเปนใครในระหวางผคนทโลดแลนอยในเรอง หรอ
ผคนทโลดแลนอยในเรองจะเปนเรา
แลวผคนและสรรพสงทโลดแลนอยในโลกเลา?
การเขยนหนงสอไมมอะไรยาก
แตการเขยนหนงสอใหด, ไมมอะไรงาย
พรสตเขยนครงแลวครงเลา เพอกลนกรองและ
ตรวจสอบความคดของตวเองจนผสานศลปะเขากบปรชญา
ไดโดยแนบเนยนและไมรตว
ผมเชอวาเขาไมรตว
การหมกมนยำาๆซำาๆทอยกบสงเดมอนวนเวยน
เขาสหวงคำานงครงแลวครงเลา และการแปรสภาพสงเหลานน
เมอมสงอนมาตกกระทบจนเฉไฉไปมา–ผมไมเชอวา
เกดขนดวยอาการ ‘รตว’
การเขยนหนงสอใหดเกดขนพรอมอาการ ‘รตว’
ไมได ทวาขาดสตกไมไดอกเชนกน การเขยนหนงสอใหด
จงคลายยนอยบนขอบของการ ‘กลาย’ เปนอะไรบางอยาง
คลบคลายและพรอมจะเปนสงนน ทวากหาไดเปน
‘เปน’ แตไมไดเปน
คลบคลาย, แตไมไดกลบกลาย
อยบนขอบผา, ทวาไมไดตกลงไป
จงมสต, แตไมรตว
และมความคด, หากไมไดนกคด
ผมเชอเหมอนปราบดาอยางหนงวา ถาเราสามารถ
ปลก ‘ลม’ หรอ ‘วญญาณ’ ของตวหนงสอได ตวหนงสอ
ของเราจะกลายเปนตวหนงสอทมชวต จากนนมนจะโลดเตน
และเปนผฉดลากเราเขาสสภาวะพสดารบางอยาง หมกมน
อยกบสภาวะพสดารบางอยาง
สภาวะททำาใหเรากลายเปนเหยอกแกวใสใบนน
ไมอาจตานทาน
เปนเหยอกแกวใบทไมอาจร-วาตวมนคอกระแสนำา
ทจบแขง หรอเนอผลกแกวใสทไหลลองไปไมมวนสนสด
กระหาย แตไมอยากดม
ออกเดนทาง ออกไปอยระหวาง, อยากไปถง แต
ไมอยากไปใหถง-จงจะไปถง
ถาคณอยากออกเดนทางสสภาวะพสดารนน
หนงสอเลมน หกรางถางพงเอาไวบางแลว
โตมร ศขปรชา
15ปราบดา หยน
ตนฉบบท เตบโตขนเปนหนงสอบางๆเลมน มทมา
คอนไปขางแปลก เพราะตงแตเกดมา ผมไมเคยมความคดวา
ตวเองโอหงพอจะเขยนหนงสอเกยวกบ ‘การเขยนหนงสอ’
ออกมาอยางเปนเรองเปนราว
ไมวาจะเปน ‘เขยนหนงสออยางไรใหไดด’ ‘เขยน
หนงสออยางไรจงจะขายด’ ‘เขยนหนงสออยางไรคนจงจะ
นกวาทานเปนปญญาชน’ ‘เขยนหนงสออยางไรทานจงจะ
มสาวก’ ‘เขยนหนงสออยางไรใหอานไมรเรอง’ ‘เขยนหนงสอ
อยางไรใหคนหมนไส’ ตลอดถง ‘เขยนหนงสออยางไรให
อานไมรเรอง คนหมนไส แตไดรางวล’ ผมกไมเคยแมแตจะ
ยางกรายเขาไปใกลความตองการจะผลตตนฉบบอนเกยวแก
ศลปะของการเขยนหนงสอในลกษณะนน ดวยมความเชอ
ตดตวมานานวา งานและประสบการณทางดานศลปะเปน
(กอนจะมาเปนเปน)
16 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
เรองสวนบคคล ถายทอดใหเขาใจอยางถองแทแกสาธารณะ
ไดยากยง
เมอ คณมนทรา จฑะพทธ แหง อโอทเดย (EO
TODAY) เอยปากชกชวนใหผมเปนวทยากรในโครงการ
อ-เลรนนง (E-LEARNING) ของป พ.ศ. 2545 โดยผมตอง
รบผดชอบชนเรยนภายใตหวขอ ‘เรองสน’ – กลาวคอผมตอง
ทำาหนาทเปนเสมอนอาจารยหรอผรเกยวกบศลปะการเขยน
เรองสน แลวพยายามถายทอดวชาใหผเขาเรยนจำานวนหนง
ฟง เปนเวลา 5 ครง–ผมยงสะดงกบความคดทวาจะตอง
ไปยนหนาหองเพอพดพลามถง ‘ความเชอ’ ของตวเองให
คนอนฟง ผมอำาอง ไมกลารบคำาชวน และพยายามอธบาย
ใหคณมนทรา หรอ ‘พออย’ เขาใจในความไรสมรรถภาพของ
ผม แตเธอกเกลยกลอมจนผมตองกลบไปนอนกายหนาผาก
ตรกตรองลองคดโอหงดสกตง
สาเหตหลกททำาใหผมกระดากเกนจะรบคำาชวน คอ
โดยปกตผมเปนคนขอายอยางแรงกลา ไมสามารถทำาตว
‘สบายๆ’ ตอหนาคนจำานวนมาก ไมสามารถเรยบเรยง
ความคดเพอพดใหปะตดปะตอตลอดรอดฝง และทสำาคญ
ผมเปนนกพดผจดชดและไรสสนยงกวาหนงขาวดำาเกยวกบ
แมลงวนเอากน–แคยนพดคนเดยวนานๆกจะตายอยแลว
จงไมสามารถสรรหามขตลกหรอประดษฐทาทางสรางความ
17ปราบดา หยน
บนเทงระหวางการพด ใหเปนทครนเครงกนถวนทวได
คนทเคยฟงผมพลามนานๆ มกมมารยาทพอจะไม
เอยปากประณามความนาเบอหนายอนโหดรายของผม แต
กอดไมไดทจะบอกใหฟงอยางสภาพวา “เออ...คลนเสยง
ของคณนฟงเปนระดบเดยวกนดนะ” ซงถามลามถอดภาษา
มารยาทยนฟงอยขางๆ เขาอาจจะแปลความเหนนนเปน
“เออ...ขอปนกระบอกนง ยงไมรจะยงใคร แตมนเปนวธเดยว
ทจะหลกหนความนาเบอบดซบของคณ”
คยไปคยมา ผมกเสนอพออยวา ถาไมไดเปน
การสอนในลกษณะ ‘ถายทอดวชา’ (เพราะผมไมมวชาอะไร
จะถายและทอด) แตเปนการพดคยหรอทำากจกรรมรวมกน
ในรปแบบเวรคชอป ผมกจะรสกหายใจทวทองกวา และ
ความนาเบอของผมอาจไดกจกรรมตางๆชวยบดบงรศม
จนคนไมสงเกต และคดวาอยางนอยนายคนนกธรรมดา
ฟงไดเพลนๆ
พดงายๆ–แทนทจะเปนการ ‘สอน’ วธเขยนเรองสน
ผมอยากปรบใหมนกลายเปน 5 วนของการฝกเขยนและ
ทำาความรจกเรองสนไปพรอมๆกน โดยอาจแทรกบางชวง
ดวยการฟงผมพลามนดๆหนอยๆ ถงทศนะสวนตวของผม
ทมตอเรองสนหรองานวรรณกรรมอยางกวางๆ เพอไมใหม
ความฉงนใจขนวา แลวไอหวเหมงนมนมหนาทอนใดในหองน
18 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
พออยไมตะขดตะขวงตอขอเสนอของผม เราจง
ตกลงกนวาจะเปดคอรสชอ ‘เปน : วาดวยลมหายใจใน
ตวหนงสอ’ และพวงวงเลบ (เรองสน) ไวขางทาย สำาหรบคนท
สนใจเรองสนโดยเฉพาะ แตไมระบวาเปนการ ‘สอน’
ตงแตวนทตกปากรบคำา ผมกเรมรางสนทรพจน
สำาหรบการพบปะระหวางผมกบผสมครรวมกจกรรม
ระหวางรางกฝกทกษะการพดหนาคนหมมากไปดวย เมอ
เวลาจรงมาถงผมจะไดไมประหมาจนเกนไปนก แตแลวก
พบวาเรองแบบนตระเตรยมยากลำาบากเชนกน การฝกคน
ไมใหตนเตน อาจจะยากกวาฝกหมาใหถายเปนทเปนทาง
ดวยซำา เพราะตอนฝก ยงไงกไมตนเตนอยแลว พดคนเดยว
หนากระจก ใครๆกทำาจนชำานาญได ปลอยมขอะไรออกมา
กระจกมนกฮาดวย ทำาทาทำาทางอยางไร กระจกมนกเหนด
เหนงาม กมนเปนกระจกของเรา เรายอมเปนเลศในปฐพ
วนยงคำา
เวลาผานไปอยางเงยบเชยบ ผมไมไดพดคยกบ
พออยหรอใครทอโอทเดยสกระยะหนง แตความตนเตน
กลบกระเตองขนทกวน ทกวน
จนในทสด เมอเสนตายใกลเขามา กยงไมมใคร
ตดตอผม ความแปลกใจทำาใหผมนง ไมกลายกหโทรศพท
ไปถามไถ
19ปราบดา หยน
แตแลวพออยกเปนคนโทรฯบอก ‘ขาวร’ (ขาวไมรราย
หรอด จงออกจะรๆ) วา จำาเปนตองยกเลกโครงการของผม
เพราะมคนสมครเรยนไมพอ–กลาวคอ มคนอยาก
ฟงผมพลามจำานวนนอยนดจนนาใจหาย!
อนนผมไมแปลกใจ
พออยบอกวามคนสนใจและโทรศพทเขาไปถามไถ
เกยวกบโครงการ ‘เปน’ คอนขางมาก แตคำาถามสวนใหญ
มกจะเปนทำานองวา “ถามาเรยนจบแลวจะเขยนเรองสนได
หรอเปลา” ซงกตองตอบกนไปตามความเปนจรงวา ไมใช
กจกรรมสอนเขยนเรองสนให ‘เปน’–คำาตอบนคงไมคอย
ถกใจคนถาม จงไมมใครหลวมตวสมครเขารวมสนกเทาไหร
สงแรกทผมรสกเมอทราบขาวรน คอ ‘โลงอก’
และความรสกถดมา คอ คนจำานวนมากยงเชอวา
ทกสงทกอยางในโลกนสามารถเรยนรไดในลกษณะการอาน
‘ตำารา’
ดวยเหตนเอง หนงสอ ‘คมอ’ นานาชนด จงตดอนดบ
หนงสอขายดอยเสมอ และหากผมตงชอหลอกลวงประชาชน
บนปกวา ‘5 ทางลดสการเปนนกเขยนหนงสอขายด และได
รางวลชวรๆ ’ ผมมนใจเปนอยางยงวาจะทำาใหหนงสอบางๆท
ไมควรจะขายดบขายดอะไรนกเลมน กระโดดขนไปตดอนดบ
เบสตเซลเลอรไดไมยาก
20 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
เชนเดยวกบโครงการพบปะและรวมกจกรรม
ทไมมใครสนใจจะเสยเวลามารวมในครงนน (อตสาหไป
ซอหนงสอ ‘วธพดในทสาธารณะใหคนฮอฮา’ มาศกษาอยาง
ครำาเครงแลวเชยวนา) หนงสอเลมนกจะไมมประโยชนอะไร
นกสำาหรบผทอยากเปนนกเขยน
‘เปน’ ในทน ไมใชเปนในความหมายของการเขยน
เปน แตเปนเปนในความหมายตรงขามของ ‘ตาย’
‘เปน’ ในความหมายของสงทมลมหายใจ มจงหวะ
การเตนของหวใจ และมอะไรตออะไรทมคำาวา ‘ใจ’ ฝงอย
ผมเขยนมนขนเพออธบายความรสกของตวเอง
ทมตอภาษาและการเขยนหนงสอ ในลกษณะของการพดคย
ไมใชงานเชงวชาการ
เพอยนยนทศนคตทวาภาษาเปนสงมชวต
และถงแมจะไมมศกยภาพพอจะสอนใครตอใคร
ใหเขยนหนงสอเปนได (เขยนหนงสอใหขายดยงไมตอง
พดถง) แตผมคดวาการเรมมองตวหนงสอเปนสงมชวต จะ
ชวยถากถางพงหญารกรางทกนขวางหนทางสความเขาใจ
ในศลปะการเขยนใหเดนไปถงอยางอารมณดขน
แตไมใชเรวขนแนนอน
เพราะทางลดสวนใหญถกสรางโดยความมกงาย
และสนดานทจรต–ยงเลวยงตองรบ
21ปราบดา หยน
ผมขดเกลาตนฉบบจากโครงการในคร งนน
แลวพมพออกมาเปนหนงสอเลมน ดวยทกทกเอาวา
ประสบการณระหวางทางในการอานและเขยนของตวเอง
อาจจะมประโยชนทางความคดหรอความรสก–แมเพยง
นอยนด–สำาหรบผนยมหลดลองส โลกของตวหนงสอ
ในลกษณะของการเสพศลปะ และไมไดหวงผลประโยชน
อะไรมากมายกวานน
พดงายๆ :
ผมอยากใหคนอานหนงสอไดยนเสยงหายใจของ
สญลกษณยกยอเหลาน อยางทผมไดยน
และทกอยางท ‘เปน’ ยอมตองการเพอนคย
ในบางครง
ปราบดา หยน
2546
ขอบคณครบ : พออย–มนทรา
…every time I am faced with a blank page,
I feel that I have to rediscover literature for myself.
-Jorge Luis Borges, This Craft Verse
ทกครงทเผชญกบหนากระดาษเปลา
ผมรสกวาตองทำาการคนพบวรรณกรรมสำาหรบตวเอง
-ยอรจ ลยส บอรเฮส จากหนงสอ This Craft Verse
แดผปกครองทงสองของผม
(หนากระดาษเปลา)
25ปราบดา หยน
การเขยนหนงสอคองานศลปะแขนงหนง ประโยคนคอ
ความรสก (ไมถงขนความเชอ) และพนฐานในการทำางาน
ของผม ซงตองอธบายใหชดเจนเปนอนดบแรก เพราะ
เปนความรสกทเชอมโยงตอไปถงความรสกอนดบตอมา
นนกคอ การเขยนหนงสอเปนสงทสอนกนไมได
สอนไมได ไมใชเพราะเปนศาสตรซบซอนยงยาก
เกนเออม หรอตองอาศยพรสวรรคเกอหนนมากกวาทฤษฎ
ในตำารา แตทสอนไมได เพราะผมรสกวาธรรมชาตของศลปะ
คอการทดลอง การเปลยนแปลง การเตบโตงอกเงย และ
การเรยนรอนไมมวนสนสดของตวผสรางสรรคเอง ดงนน
การ ‘สอน’ ดวยหลกสตรหรอแนวทางสำาหรบปฏบต โดย
มจดประสงคใหผเรยนกาวไปสความสำาเรจ ณ จดใดจดหนง
จ งขดแย งกบความหมายและธรรมชาตของศลปะ
บทท 1
เปนตว :
ทำาความรจกกบตวเอง
26 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
เปนอนตรายอยางยงตอการแตกหนอของจนตนาการ
แมวาในโลกนจะมผร นกวชาการ นกทฤษฎและ
ครบาอาจารยมากมาย ทพรอมจะรางกฎเกณฑตางๆขน
เพอวางมาตรฐานของการเขยนหนงสอ เพอตดสนคณภาพ
งานของนกเขยน และเพอกำาหนดประเภทของงานเขยน
เปนหมวดหม แตกจกรรมเหลานเกดขนภายใตโครงสราง
ทางการศกษา และเพอเตมเตมชองวางใหวงจรปญญาชน
ของบางวงการและบางกลมคนเทานน
ในบรรดากจกรรมท งหลายของมนษย การ
สรางสรรคงานศลปะคอกจกรมทมอสระทสด หลายคนมก
ลมหรอมองขามอสระมหาศาลน เพราะเปนกงวลกบสายตา
และคำาพพากษาของคนอนมาก เสยจนเกอบจะสรางกรง
ขนมาขงจนตนาการตวเอง
กฎในการเขยนหนงสอทจำาเปนจรงๆมอยขอเดยว
นนคอตองสอสารกบผอาน เพราะการเขยนหนงสอเปน
ศลปะทผลดอกออกจากความตองการทจะพดคยกนของ
มนษย สวนจะสอสารอะไร สอสารแบบไหน และสอสารเพอ
อะไร ลวนขนอยผเขยนทงสน
ทวาการ ‘ขนอยกบผเขยน’ นเอง ทเปนความ
ยากเยนสาหสของการเขยนหนงสอ และทนากลวกคอ ผม
คดวามนจะเปนความยากเยนทมแตจะยากและเยนขน
27ปราบดา หยน
เรอยๆ ไมลดนอยถอยลงตามเวลาและประสบการณ
สำาหรบผม งานเขยนทตองใชจนตนาการ ไมใชงานท
ยงทำายงเกง ยงทำายงชำานาญ ตรงกนขาม ผมเชอวาผเขยน
ควรจะหลกลหนความเกงและความชำานาญใหหางไกลทสด
เทาทจะเปนไปได เพราะความชำานาญเกดขนพรอมๆกบ
ความจำาเจซำาซาก อนเปนศตรตวสำาคญของจนตนาการ
และความคดสรางสรรค เวนแตวาตองการอยางนน ตองการ
จะเปนนกเขยน ‘เฉพาะดาน’ เชน ชวตนจะเขยนแตเรอง
รกหวานแหววไปจนตาย หรอรกความบรสทธของเดก
เสยเหลอเกน ยงไงกจะเขยนแตวรรณกรรมเยาวชนไปจนแก
จนเฒา ผมคงไมสามารถออกความเหนอะไรได
ทงนผมมไดเสนอวาคนเราไมควรเรยนร ตรงกนขาม
เราควรเรยนรใหมากทสดเทาทจะเปนไปได และควรเรยนร
จากคนอน แตเมอเรยนรจากคนอนไดพอประมาณแลว ผม
คดวาสงสำาคญตอมาคอตองหดเรยนรจากตวเอง หดสอน
ตวเอง หดวพากษวจารณตวเอง หดแกไขตวเอง เพราะ
คนอนไมมทางเขามาใชมมมองในสมองของเราได คนอน
ไมรวาเราเหมาะกบอะไร ถาเราฝกทกทายและรจกตวเอง
แตเนนๆ เราจะสามารถเปนทปรกษาและเปนทพงอยาง
แนนแฟนและเชอถอไดทสดของตวเอง โดยเฉพาะกบ
งานเขยนหนงสอ และงานศลปะทกแขนง อนเปนงานทตอง
28 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
บมเพาะภายใน จะไมมใครชวยเราได หากเราเหนตวเอง
เปนคนแปลกหนา
คำาแนะนำาในการเขยนหนงสอทมกไดยนบอยครง
จากนกเขยนคอ ‘เขยนถงสงทตวเองรจก’ ถงแมจะเปน
คำาแนะนำาทใชไดในบางครงบางคราว แตผมเหนวาไมใช
หลกการตายตวเสมอไป นกเขยนในอดตบางคนกสามารถ
เขยนถงสงทพวกเขาไมรจกไดเปนวรรคเปนเวรและ
เขยนไดอยางสนกสนานนาทงเสยดวย เพราะสำาหรบ
งานเขยนทใชจนตนาการเปนไฟฉายสองทางตวผเขยนเอง
บางครงกไมสามารถคาดเดาวามอะไรรอคอยอย ใน
ความมดบาง นนคอความตนเตนระทกขวญอยางหนงในโลก
แหงตวหนงสอ
สำาหรบผม หลกการตายตวเรมแรกสำาหรบการ
เขยนหนงสอ และการสรางสรรคงานศลปะใดๆกตาม คอ
การทำางานอยาง ‘รจกตวเอง’
การรจกตวเองเปนสงททำาไดงายและยากทสด
ในชวต เปนกจกรรมทไมมวนสนสด เพราะ ‘ตวตน’ ของเรา
มสทธเปลยนแปลงไดตามเวลาและสภาพแวดลอมตาม
ระบบการเมองและกฎเกณฑสงคม ดงนน จะเรยกวาการ
เขยนหนงสอสำาหรบผม คอการทำาความรจกกบตวเอง
ไปจนตายกไมผดนก
29ปราบดา หยน
จะไดรจกจรงๆสกครงไหมกไมร!
ความสนใจในตวหนงสอของผมเกดจากความ
สนกสนานไปกบจนตนาการ ไมนาเชอวาตวหนงสอ
ทเรยงรอยเปนคำาบนหนากระดาษ จะสามารถสรางภาพ
ตางๆนานาในหวนอยๆของเราได ทงยงสามารถกระตน
อารมณใหเกดอาการรวมไปกบตวละคร เกดความรสก
เคลมคลอยไปกบบรรยากาศในเรอง ลนระทกถงบทสรป
ทไมอยากใหมาถงรวดเรวเกนไปนก และเมออานจบแลว
ตองจบหนงสอทงเลมนนพลกไปมาในมอ ดแลวดอก พลาง
นกในใจดวยความสนเทหวา “กระดาษปกนมโลกซอนเรน
อยไดอยางไร!”
พลงของตวหนงสอกระทบโดนคนอานแตละคน
ไมเหมอนกน บางคนอาจจะซาบซงไปกบตวหนงสอท
บรรยายถงธรรมชาตอนงดงามยงใหญ บางคนอาจจะ
ฮกเหมไปกบตวหนงสอทอดแนนดวยอดมคตและปรชญา
เรารอน บางคนอาจจะถกกลอมจนตองนอนยมทมแกม
โดยตวหนงสอทแตงแตมความสดใสของวยเยาวและ
ความฝน แรงกระทบหลากหลายรปแบบเหลานน ทำาให
คนอานบางคนเกดอยากเปนคนเขยนเองบาง และวฒนธรรม
การเขยนหนงสอจงสบทอดตอมาและตอไปในสงคมมนษย
30 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ในเมอแรงบนดาลใจเกดขนไดหลายรปแบบ การ
เขยนหนงสอจงเปนศลปะแขนงหนงทเตมไปดวยอสระ หาก
มใครมาประกาศปาวๆวาการเขยนหนงสอตองเปน
อยางนนอยางน ตองเขยนเพอนนเพอน คนคนนนคอ
เผดจการ เปนผทำาลาย และเปนศตรสำาคญของศลปะและ
จนตนาการ
สำาหรบคนเขยนหนงสอ ทงทเขยนเปนอาชพและ
เขยนเพราะรกทจะเขยน การทำาความรจกกบตวเองกคอ
การเขาใจใน ‘อสระ’ ของศลปะแขนงนดวย
ผมขอยกตวเองเปนตวอยาง เพราะคงไมแขงแรง
พอจะยกคนอนไหว
พนฐานการอานหนงสอของผมแบงไดคราวๆเปน
สหม
(1) วรรณกรรมแปล ทงจากตะวนตกทมเนอหา
เกยวกบการผจญภย การสบสวน เรองลลบ เรองแนว
วทยาศาสตร และวรรณกรรมแปลกำาลงภายในของจน
(2) วรรณกรรมไทย ทม เนอหาใกลเคยงกบ
วรรณกรรมตะวนตกในขอแรก โดยเฉพาะวรรณกรรมชด
ลองไพร ของ นอย อนทนนท เรองสนและนยายบางเลมของ
หมอมราชวงศคกฤทธ ปราโมช และงานตลกเรอยเปอย แต
ปราดเปรองของ ฮวเมอรสต เรองสน ‘เพอชวต’ บางเลม และ
31ปราบดา หยน
อารมณขนแบบ ‘’ถาปดจฬา’ ทรงเรองมากในยคหนง
(3) วรรณกรรมภาพวาด หรอ ‘หนงสอการตน’
โดยเฉพาะการตนญปน
(4) กวนพนธและเนอเพลง
เมอไปศกษาตอทสหรฐอเมรกา ความสนใจใน
การอานการเขยนกยงสบสาน ทำาใหผมเรมศกษาทง
ในหองเรยนและดวยตวเองเรอยมา ไดรจกวรรณกรรม
ตางแขนงตางรปแบบ และพยายามคนควาหาความร
เก ยวกบประวตศาสตรวรรณกรรม รวมถงทฤษฎ
หลากประเภท จนบดนกยงศกษาไมจบสน (และหวงวาจะ
ไมมวนจบ)
แตผมเชอวาพนฐานหลกจากประสบการณการอาน
ในวยเดกและวยรน ฝากฝงรากไวลกจนเปนสวนทสำาคญยง
ของ ‘ตวผม’ และไมวาจะมความรความสนใจเพมพน
ขนอกเทาไร ไมวาปรชญาหรอมมมองเกยวกบชวตและโลก
ของผมจะขยบเขยอนไปทางไหน พนฐานสขอนนกจะยง
ตามไปดวยเหมอนอวยวะชนหนงของรางกาย
ไมไดแปลวาผมรจกตวเองดแลว แตพนฐานทำาให
พอจะเขาใจแรงขบเคลอนภายในทชวยผมในการสอสาร
ดวยตวหนงสอ พอจะเขาใจวาความชอบสวนตวทปรากฏ
ในเนองาน (บางครงกปรากฏแบบแอบๆ) คออะไรบาง
32 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ผมชอบความลกลบ ผมชอบประเดนทไมมคำาตอบ ผมชอบ
ความสนกของจนตนาการ ผมชอบสรางโลกขนใหมบน
หนากระดาษ ผมชอบหาสาระในสงทเหมอนจะไมมสาระ
ผมชอบอารมณขน ผมชอบพฤตกรรมแปลกๆ (แตทจรง
แสนจะธรรมดา) ของคนในสงคม สงเหลานจงจะมอย
ในตวหนงสอของผมเสมอ ไมวาผมจะเลอกสอสารกบ
คนอานอยางไร ไมวาผมจะใช ‘ลกเลน’ หรอความคกคะนอง
ทางรปแบบประเภทใด กลนอายบางอยางจากพนฐาน
สขอนนจะยงหลงเหลอใหสมผส อาจจะเบาบางบางครง
หรอหนาแนนบางคราว คละเคลากนไปตามความ
เปลยนแปลงของสภาพอารมณ
การรจกอทธพลหรอแรงบนดาลใจใหเขยน เปนการ
ทำาความรจกและทกทายตวเองอยางงายๆและรวดเรว
ทสด และควรทำาดวยความซอสตย โดยไมตองเขนอาย
หรอเกรงวาแรงบนดาลใจของตนไรสาระ ไมจำาเปนหรอก
ทแรงบนดาลใจจะตองมาจากวรรณกรรมยงใหญระดบ
โลกหรอหนงสอประเภทปฏวตปรบเปลยนการปกครอง
พลกโฉมหนาสงคม บางคนอาจจะชอบอานนทานมาก
จงอยากเขยนนทาน บางคนอาจจะชอบอานเรองเกยวกบ
จตวญญาณ จงอยากเขยนผสางนางไม บางคนอาจไมชอบ
อานอะไรเลย จงอยากเขยนอะไรทตวเองอยากอานขนมาเอง
33ปราบดา หยน
(ผมยงไมเคยเจอคนประเภทน แตกเปนไปไดทจะมอยจรง)
นกเขยนในอดตหลายคนทมอทธพลตอวงการวรรณกรรม
ระดบสากล กมพนฐานและไดแรงบนดาลใจจากการตน
จากนยายประโลมโลกมามากตอมาก
อทธพลและแรงบนดาลใจเปนเพยงแรงขบ เปน
เชอเพลง ไมไดหลอมเปนเนอเปนตวของผใช จงไมจำาเปน
ทงานเขยนของผมจะตองออกมาในรปแบบเดยวกนกบ
งานของคนทผมอานหรอชนชอบ เพราะเมอรจกวาตวเรา
ใชอะไร ไมใชอะไร กจะสามารถใชเชอเพลงทไดมาจาก
คนอน ไปในเสนทางเหมาะสมกบตวเอง ซงอาจจะขนาน
ไปกบทางของแรงบนดาลใจเหลานน หรอถาไปบน
เสนเดยวกน กระทงสวนทางกนกเปนได
มงานเขยนหลายชนทผมเคยชอบมากเมอสมยเดก
แตเมอผานพนวยหนง กกลบเปลยนใจกลายเปนไมชอบ
และไมรสกอยากอานอกเลย นเปนปรากฏการณปกตของ
การเตบโตและมมมองทเปลยนแปลงไปของคน ถงกระนน
กปฏเสธไมไดวาสงทเราเคยชอบ ไดกลายเปนเชอเพลง
ในตวเราเรยบรอยแลว ทงยงถอวามบญคณกบสมองไมนอย
จงไมควรหนไปดถกหรอเหยยดหยาม ไมชอบกไมชอบ
เทานน คนทยงชอบ และยงไดแรงบนดาลใจจากสงเหลานน
กมถมไป
34 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ยกตวอยางงายๆดวยภาพยนตร ผมเคยชนชม
ผลงานการกำากบหนงของ สตเวน สปลเบรก มาก ถงขนวา
หนงเรองไหนมชอเขาปรากฏ ไมตองกำากบกไดแคเปน
ผผลต เปนผนำาเสนอ เทานนผมกเชอมนแลววาตองเปน
หนงด เปนหนงสนก และในสมยทผมเคยอยากจะเปน
ผกำากบหนง ผมกอยากเปนอยางฮโรคนนนนนเอง ทวาเมอ
โตขน รำาเรยนมากขน ไดรไดเหนอะไรมากขน ไดดหนง
หลากหลายรปแบบขน ความคดเกยวกบสปลเบรกก
เปลยนไป เดยวนผมรสกเหมอนเขาเปนคนทำาลกกวาด
ทำาขนม แถมยงทำาไมอรอยเหมอนกอน จงไมกระตอรอรน
จะดหนงเขาทกเรองอกแลว หนำาซำายงมอคตในใจตงแต
ยงไมไดดวาหนงของเขาตองแยแนๆ ตรงกนขามกบ
ความรสกตอนเดกชนดสดโตง แตผมกพยายามสำานก
อยเสมอวาเขามสวนกระตนความสนใจเกยวกบภาพยนตร
ใหผมอยางมหาศาลในครงหนง ใครหรออะไรกตามท
สามารถกระตนสมองของเดกๆไดผมถอวาตองไมธรรมดา
และสปลเบรกกไมธรรมดาแนนอน เพยงแตผมไดรจกคนท
ไมธรรมดายงไปกวาเขาอกมากหนาหลายตาหลงจากนน
เหมอนวนหนงกรวาไมควรกนลกกวาด จงเลกกน แตความ
ตนเตนทเคยไดลมในอดต ยงตราตรงในความทรงจำาเสมอ
การทำาความรจกกบแรงขบพนฐานของตวเอง
35ปราบดา หยน
จงมไดแปลวางานจะตองออกมาในรปแบบเดยวกนกบ
อทธพลเหลานน ระยะเวลาเบองตนของชวต คอการเปด
คลงสมองรบขอมล เมอรบเขามามากพอ และถงเวลาอยาก
ปลอยขอมลออกไปใหคนอนบาง เราอาจจะเลอกปลอย
ขอมลทแตกตางจากทเคยรบมาโดยสนเชง เพราะชวต
เตมไปดวยประสบการณมากมายนอกเหนอไปจาก
การอานหนงสอ อทธพลอนกมบทบาทสำาคญไมนอยในการ
กอรางสราง ‘ตวตน’ ใหกบมนษยคนหนง
อทธพลอนๆนนเอง ททำาใหการรจกตวตนเพอ
การเขยนหนงสอทำาไดยากขน โดยเฉพาะอยางยง ถา
ตองการเขยนตวหนงสอทหายใจในแบบของตวเอง
ไมหยบยมหรอลกขโมยปอดหรอจมกของนกเขยนคนอน
มาใช
ณ บดน ผมเปนชายวยใกลสามสบปทไมเคยเผชญ
กบความลำาบากทางรางกายและการเงน ในยคเรมแรก
สมยทผมยงเดก ฐานะทางครอบครวถอวาปานกลาง
ไมรวย ไมจน ไมเคยตองอดมอกนมอ ตอมาเมอธรกจของพอ
เตบโตขน ฐานะทางการเงนกดขนโดยทผมไมไดรเรองรราว
หรอใสใจนก รแตวาตวเองไดร ำ า เรยนครบถวน และ
มโอกาสจะไดไปเรยนตอตางประเทศ แสดงวาคงมเงนพอใช
จนทกวนน ถงจะมคนจำานวนมากมองวาผมเปนลกเศรษฐ
36 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
แตโดยสวนตวแลวผมไมรสกเชนนนเลย กยงคงรสกแควา
มเงนพอใชไมลำาบาก เพราะพอกบแมกไมเคยพดถงเรองเงน
หรอแสดงความรำารวยใหเหนในการดำาเนนชวตวนตอวน
สถานภาพทางครอบครวยอมเปนอทธพลหนง
ในการทำางานแนนอน เนองจากไม เคยตองลำาบาก
ความสนใจของผมจงปราศจากอปสรรค ความชนชอบศลปะ
จงมงไปในทศทางของปรชญา อารมณ ความรสกพนฐานและ
พฤตกรรมสากลของมนษย มากกวาอดมคตทางการเมอง
หรอความตองการ ‘ยกระดบสงคม’ และถงแมจะคำานงถง
ปญหาตางๆทเกดขนรอบตว ผมกสำานกเสมอวาตนไมม
ประสบการณรวมจรง และหากพยายามเคนอดมการณ
ออกมาเปนตวหนงสอ กจะเปนการหลอกทงตวเองและ
ผอนอยางใหอภยไมได แตเนองจากไมเคยใชชวตสรยสราย
แบบเศรษฐ บางครงผมจงสามารถอยากเขยนสะทอน
ความฟมเฟอยเฟะฟะอนเกนขอบเขตของคนรวยไดอยาง
ไมเคอะเขนดวยเชนกน (แถม : เคยไดยนคำาสอนทวาคนเรา
ควรรคาของเงนไหมครบ ทำาไมไมสอนกนวาทจรงแลว
เงนไมมคาบางกไมร ผมวานนตางหากทเปนความจรง
หรอนจะเปนเพยงตวอยางหนงของความคดแบบชนชนกลาง
ทไมเคยลำาบาก!)
37ปราบดา หยน
คงเปนเรองยงใหญไมใชเลน ทใครบางคนจะ
เขยนหนงสอสกเลม แลวสงผลใหเกดความเปลยนแปลง
ในสงคมได แตใชวาทกคนจะสามารถเขยนหนงสอเลมนน
และทสำาคญยงกวากคอ ใชวาทกคนจะ ‘ตอง’ เขยนหนงสอ
เลมนน
การทำาความรจกกบตวเองอกขนหนง คอรจก
สถานภาพของตวเอง ทงฐานะความเปนอยและฐานะ
ทางปญญา ผมเชอวาศลปะไมใชเครองมอของคนชนชนใด
ชนชนหนง ถงแมจะตดเกาะอยคนเดยว กมสทธสรางงาน
ศลปะได ดงนน อยาวางงานเขยนหนงสอไวบนหง อยาบชา
วาวรรณกรรมคอสงศกดสทธทตองมความ ‘สำาคญ’ ตอโลก
อยากจะเขยนอะไรกเขยน ไมมอะไรสำาคญ และไมมอะไร
ไมสำาคญ อยาดถกคนเขยนหนงสอททำางานตางไปจาก
ความสนใจของเรา
หากลองนกกลบไปถงพนฐานขนตนในประสบการณ
การอานของตวเอง หนงสอตลกโปกฮาอนเบาบางทงสาระ
และความงดงามทางภาษา บางครงกลบเปลยนอารมณ
ผอานไดอยางนาทง จากเศราใหเปนสข จากเหงาหงอย
เปนรนรมย อยางน จะดถกวาหนงสอเร องนนเปน
ขยะวรรณกรรมหรอ อะไรทใชประโยชนบางอยางได
ยอมไมใชขยะ ขยะเกดขนจากการไมรจกใชเทานน
38 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ผมไมไดชอบงานเขยนทกรปแบบ เปลาครบ-ยง
ไมใจกวางขนาดนน แตในความไมชอบ ตองเขาใจวาความ
หลากหลายเปนปจจยสำาคญยงของศลปะ ผมเคยอานเรอง
ของคนไมชอบความหลากหลายอยคนหนง ทงๆทเขากชอบ
ศลปะเหมอนกน เขาชอเอดอรฟ ฮตเลอร เขาฆาคนไปเปน
จำานวนมาก เพยงเพราะอคตและความรงเกยจ ฮตเลอรเคย
สมครเขาโรงเรยนศลปะแลวเขาไมได ซงสมควรแลว เพราะ
ศลปะกบการฆาคนไมเคยอยรวเดยวกน
การทำาความรจกตวเองทอาจจะยากทสดในการ
เขยนหนงสอ คอรจกวาเขยนเพออะไร ฮตเลอรเขยนหนงสอ
(ไมรใช Ghostwriter หรอเปลา) ขนมาเลมหนง และสงเผา
เลมอนทงหมด เพอครอบงำาประชาชนใหคลอยตามความคด
ของเขาคนเดยว เราอยากเขยนหนงสอเพอจดประสงคเดยวกบ
ฮตเลอรหรอเปลา คงมนอยคน แตสงทคนเขยนหนงสอ
สวนมากมเหมอนกนกบฮตเลอร คอความตองการสอสาร
ความเชอบางอยางหรอหลายอยางของตวเองใหคนอน
ไดรบร
ไมวาความเชอนนจะแอบแฝงอยในรปแบบของ
สญลกษณในเนอหา หรอจะประกาศออกมาโตงๆตลอด
เรอง ไมวาจะเปนความเชอระดบปรชญาลำาลกหรอเพยง
ตองการบอกวากอนขามถนน ควรหนมองซายขวา กถอเปน
39ปราบดา หยน
แกนสำาคญของการสอสารระหวางคนเขยนและคนอาน
และทำาใหตวหนงสอมความ ‘เปน’ มลมหายใจ มนสย
มสมอง มบคลกขนมาได เมอนนเองทจะเกดศลปะขน
บนหนากระดาษ แทนทจะเปนเพยงการเขยนแบบบรรยาย
ใตภาพเพอรายงานขาวดอๆ
การ ‘หา’ จดประสงคในการเขยนหนงสอ ไมใช
เรองยาก เพราะสามารถเลยนแบบจดประสงคของคนอนได
มากมาย ทยากคอการทำาความรจกกบจดประสงคของตวเอง
และเรยบเรยงใหตวเองเขาใจไดวาตองการสอสารเรองอะไร
กบคนอาน
ทงนมไดแปลวานกเขยนคนหนงตองมจดประสงค
เดยวในการเขยนหนงสอ ในทางตรงกนขามยงมหลาย
จดประสงคกจะย งทำางานไดอยางไรขดจำากด และ
จดประสงคกเปลยนแปลงไดตามความสนใจอกเชนกน
จะเหนวาชาวตะวนตกยคบปผาชนจำานวนมากไดแปรผน
ตวเองมาเปนนกธรกจเปนชาวทนนยมเตมตว กระโดด
เปลยนจดยนโดยไมหนกลบไปมอง การเปลยนแปลงอยางน
เปลยนทงมมมองและพฤตกรรมในชวตประจำาวน การเขยน
หนงสอกสามารถเกดกรณนนไดเชนกน จากเพอชวตคนอน
เปนเพอชวตตวเอง จากเพอความฝนและจนตนาการเปน
เพอธรกจการเงนกไมแปลก เพยงแตตองยอมรบและซอสตย
40 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
กบความเปลยนแปลงเทานน
เสนหอยางหนงในการอานหนงสอ คอไดคนหา
จดประสงคของผเขยนไปดวย ไดซมซบปรชญาและมมมอง
ชวตในแบบเฉพาะของคนคนนน มนอาจจะไมงายนก ยงถา
จดประสงคเหลานไมไดถกเขยนออกมาอยางชดเจนแจมแจง
แตผมคดวาการ ‘ตอง’ คนหา ทำาใหตวหนงสอยงมเสนห
และในทางกลบกน การประกาศตวเองอยางโฉงฉาง ทำาให
เสนหในเนอหาลดนอยลง เชน นกเขยนผฝกใฝในปรชญา
สงคมนยม แทนทจะใหตวละครพดปาวๆวาสงคมนยม
ดอยางนนอยางน กอาจจะหลบเลยงโดยการใหตวละคร
มรอยสกเปนหวประธานเหมา อยบานกนงอานหนงสอของ
คารล มารกซ อะไรทำานองนน แลวใหคนอานเขาใจไปเอง
(ถาไมเขาใจกทำาใหตองไปคนควา ไดความรเพมขนอก
ตางหาก) หรอจะเขยนเรองทสอนสจธรรม ‘เวรยอมระงบ
ดวยการไมจองเวร’ กใชการผกเรองใหสอไดความหมาย
เดยวกน ไมตองใหพระสงฆมายนคำาหวแลวเทศนออกมา
ใหเปลองนำาลาย เปลองตวหนงสอและซำาซากจำาเจ
คนทมจดประสงคใหกบตวเอง แมจะเขยนเรอง
ไรสาระ กสามารถใชความไรสาระใหสอเปนปรชญาหรอ
มมมองชวต ซงในความเหนสวนตว ผมรสกทงกบนกเขยน
ททำาอยางนนได มากกวานกเขยนทใชตวหนงสอเตมไปดวย
41ปราบดา หยน
สาระเพอเสนอสาระดวยซำา เพราะผมคดวาธรรมชาตก
สอนคนดวยวธเดยวกน ในกระแสลมทพดเยนๆ นอกจากจะ
มความสบายกายแลว ยงมวทยาศาสตรใหศกษา ใหทดลอง
ดอกไมนอกจากจะสวยเมอไดเหน กยงมรายละเอยดให
เรยนรลกซงไปกวาภาพภายนอก การอานหนงสอท
เตมไปดวยความสนกสนาน แลวจๆ กตองชะงกเพอหยดคด
จๆสมองตองตกเกาอ จๆสตกสวางโรพรอมๆกบอทานวา
“เออ! จรงดวย!” ผมคดวานนคอตวหนงสอทกาวถงความ
เปนศลปะอยางแทจรง
เมอเปนนกเขยนทคนรจกขนมา จะมคำาถามเสมอ
วา “ตองการสออะไร” คำาถามนมกออกจากปากของคนท
ไมอาน หรอพนฐานการอานไมแขงแรง เพราะการเขยน
หนงสอกคอการสอบางอยางอยแลว ถงผมจะเขยนแควา
‘นกตกลงมาจากกงไม’ กสอบางอยาง และสอชดเจนเสยดวย
ดงนน สำาหรบคำาถามน ผมคดวาไมตองตอบ หรอไมเชนนน
กตอบโมๆไปเลยดกวา ถาผมตองการสอดวยคำาพด ผมคง
ไมเขยน
ความเชอเกยวกบวรรณกรรมของคนเราในปจจบน
ถกจำากดขอบเขตไวมาก ไมวาจะโดยนกวชาการ หรอ
โดยนกเขยนเผดจการ เมอไดอาน ‘นกตกลงมาจากกงไม’
ผอานหลายคนจงคดวาผเขยนตองพยายามแอบแฝง
42 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ความหมายลกซงบางอยางเอาไวในคำาเจดคำานนเปนแน
ใครเลาจะงเงาถงขนเขยนประโยคไรสาระอยางนนออกมา
เฉยๆ
เปนไปไดทบางคนอาจจะใชนกเปนสญลกษณของ
อสรภาพ และการตกลงมาจากกงไมกคอการสญสลายไป
ของอสรภาพนน แตกเปนไปไดเชนกน ทบางคนจะเขยน
เพยงตองการสอตรงๆ วานกตวหนงตกลงมาจากกงไม
ใครจะทำาไม
ผมเหนความงดงามในสองมมมองเทาเทยมกน
แตวรรณกรรมปจจบนมกโอนเอยงไปในทาง ‘ความหมาย’
มากกวาความรสก ดงนน คนทนยมจะบอกแควานกตกลงมา
จากกงไม จงถกตงขอสงสยมากกวาคนท ใชนกเปน
สญลกษณ
การรจกตวเองและรจกสงทตวเองตองการจะสอ
จงสำาคญเมอตองเผชญกบสายตาของผอาน มใชเพอปกปอง
ผลงานหรอความเชอของตวเอง แตเพอความมนคงใน
การกระทำา กบงานเขยนของผม มเสยงวพากษวจารณ
หลายครงวาอานไมรเรอง ไมรจะอานไปทำาไม อานแลว
ไมไดอะไรขนมา อานแลวไมสออะไรเลย ซงถาผมไมรจก
ตวเอง ไมรจกสงทตวเองตองการจะสอ กไมรจะเขยน
ตอไปทำาไมจรงๆ
43ปราบดา หยน
ผมสอบางอยางแนนอน เพยงแตสงทสอ อาจจะ
สะกดบางคน ไมสะกดบางคน เปนเรองเหนอความควบคม
ของผม บางครงนกของผมกหมายถงอสรภาพทถกกระชาก
ไปจากมนษย บางครงมนกเปนนกธรรมดาทหวใจวายตาย
จงตกลงมาจากกงไม
สงทสำาคญทสดสำาหรบผสนใจจะใหตวหนงสอสอ
จนตนาการ คอตองระลกวา ในโลกน ในเอกภพน ไมมอะไร
ไรสาระ และไมมอะไรท ‘ไมมอะไรเลย’
แมแตในอากาศใสๆตรงหนา ยงมฝนละอองลองลอย
เกลอนกลาด เพยงแตเรามองไมเหนเทานน
‘นกตกลงมาจากกงไม’ จงมเสนหนาคนหาลนเหลอ
โดยไมตองแอบแฝงสญลกษณอะไรเขาไปแมแตนอย
มคนเคยพดวา “เมอเลาเรยนจบแลว ชวตทเหลอ
ควรใชไปกบการลบลางสงทเรยนมา” ผมจำาไมไดวาใครพด
แตมนเปนความเหนทนาฟงไมนอย ถงแมการศกษาจะเปน
ปจจยบงคบสำาคญอนดบหนงสำาหรบการใชชวตในสงคม
ปจจบน และยงเปนตวชนำาทาง ‘อำานาจ’ วาใครจะไดดหรอ
ไมไดด ไดการงานใหญโตหรอหนาทต ำาตอย ไดเปนครใหญ
หรอภารโรง แตการศกษากเปนกรอบอยางหนงของมนษย
ทสรางขนเพอจดประสงคเฉพาะเทานน คนทเรยนจบสงๆ
มกจะไดรบคำาเยนยอวาเปนปญญาชน เปนคนฉลาด
44 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ในขณะทผดอยการศกษามกถกมองวาโงเขลา ไมทนคน
ไมมความสามารถทจะคดอะไรลำาลกได ทงหมดน คนมกจะ
ลมไปวามนเปนเพยงการมองโลกภายใตกฎเกณฑของสงคม
ถงแมวาการศกษาจะทำาใหสมองของคนเราไดใชงานมากขน
จรง แตกมไดแปลวาจะเปนสงถกตองหรอมคณคาตอชวต
ไปเสยทงหมด ในเมอเปนกรอบเปนกฎ การศกษาจงตอง
ถกออกแบบใหครอบคลมคลายกน ทงทโดยธรรมชาตของ
แตละคนยอมเหมาะสมกบความรทแตกตางกน
ปญหานนยงไมนากลวเทาไรนก แตการทคนมก
ทกทกเอาวาความรทตนศกษาจากสถาบนนนยอมเปน
ความจรง เปนความถกตอง เปนสากลโลก นนตางหากท
ผมคดวาเปนปญหาบนทอนการเขาใจชวต
เมอคนเชอในตำาราเชอในทฤษฎทถกเสยมสอน
กละเลยทจะตงคำาถาม และเหมาเอาวาตนรทกอยางดงท
ควรจะรและเชอถอแลว
อปสรรคใหญของการรจกตวเองกคอการศกษา
ทสะสมอยลนหลามจากหลกสตรตางๆนนเอง ในงานเขยน
หรองานศลปะทกแขนง เรองนกเปนตวการสำาคญททำาให
ความคดสรางสรรคของเรามขดจำากดตำากวาทควร เราใช
มมมองและแนวคดทถกปอนใสสมองจากหองเรยน
และตำารามากเกนไป สำาหรบคนทโชคด มโอกาสไดร ำาเรยน
45ปราบดา หยน
สงๆ หรอมประสบการณถงเมองนอกเมองนา กนายนด
และผมเชอวาถาใครสามารถศกษาหาความรไปไดเรอยๆ
ตลอดชวต กยงควรทำาอยางไมตองสงสย แตในขณะท
เรยนอยนน กจำาเปนทจะตองทบทวนสงทเรยนมา และ
ใชเหตผลลบลางบางอยางหรอหลายอยางออกไปดวย
ตำาราไมไดถกเสมอไป ครบาจารยไมไดถกเสมอไป แมแต
ความเชอของเราเองกไมไดถกเสมอไป ดงนนกจกรรมสำาคญ
ในการรจกตวเอง คอการหดชะลางสงทไมใชตวเองออก
การเรยนอะไรนานๆ กเหมอนถกลางสมอง หรอถก
เคลอบสมองดวยความคดและความเชอของคนอน เมอ
สมองถกเคลอบหนาขน กนาจะขดมนออกบาง กอนทเรา
จะมองไมเหนสมองของตวเองอกเลย
เมอพอจะรจกและเขาใจตวเองแลว ความมนใจ
ในการสอสารกบคนอนกจะเกดขนโดยอตโนมต และโดย
ไมตองแหกปากปาวประกาศใหใครร เราจะรของเราเอง
จะเขาใจของเราเอง และถงแมบางความคดจะดเหมอนวา
สอสารออกมายากเยนเหลอเกน ดเหมอนจะไมมใครเขาใจ
เอาเสยเลย ผมคดวาอยางไรเสย กตองมอกหนงคนทเขาใจ
ถาเรารจกตวเองจรง ความไมเขาใจจากขางนอกจะไมทำาให
เราหวนไหว
46 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
คนทสนใจจะเขยนหนงสอ เพราะมความผกพน
กบตวหนงสอ เพราะมความรกทจะทำา ถงแมไมมคนเขาใจ
ผมเชอวากยงตองทำาอยด เพราะมนขาดไมได ไมทำาไมได
ดงนนคนทพยายามแลวรสกวาตนไมสำาเรจ คนอนไมเหน
จะอาน ไมเหนจะมาสนใจ เขยนเทาไรกไมดงเสยท แมแต
ตวเองกไมสนกทจะเขยน กเปนวสยทโทษคนอนไมได เมอ
ไมมความสขทจะทำา กไมควรทำา อาจจะฟงดโหดรายสกนด
แตผมไมเชอในการฝนความสามารถหรอความรสกของตวเอง
ในศลปะทกแขนง ผมเชอวาความผกพนตองมากอน
ความเปนอาชพ ถาเรมเขยนหนงสอเพราะคดวาจะขายด จะ
เปนเบสตเซลเลอร จะเท จะทำาใหตวเองดชาญฉลาด อยางน
ผมวาอยาเขยนเลย เพราะผดจดประสงคตงแตแรกแลว
และในความเปนจรงกคอ มอาชพมากมายทจะนำาเงนมา
เขากระเปาคนไดมากกวาการเขยนหนงสอ จะเสยเวลา
เมอยสมองทำาไม
แตวนใดทความผกพนกบตวหนงสอของใครคนหนง
เปนทรจกในวงกวาง กลายเปนนกเขยนอาชพทมคน
ตามอานเหนยวแนน คนคนนนจะเปนคนทนาอจฉา แมวา
มนจะไมใชงานทเปนธรกจรำารวย และไมสามารถคาดเดา
ความอยรอดในอนาคตได แต ณ เวลาทตวหนงสอของเขา
หรอเธอมลมหายใจแขงแรงจนพดคยกบคนอนรเรอง แถมยง
47ปราบดา หยน
เปนทนยม เปนทตองการ นนคอ ความสำาเรจของ ‘ตวตน’
ของคนคนนนอยางแทจรง ไมใชความสำาเรจทมากจาก
ตำาแหนงการงาน พนฐานการศกษา ฐานะทางครอบครว
หรอรปรางหนาตา แตเปนความสำาเรจจากการสอสารจาก
ภายในลวนๆ ทไมสามารถมใครมาโคนลางได
สำ าหรบผม การ เข ยนหน ง สอ เปนศ ลปะท
มความพเศษตรงความเปนงานทงายทสดและยากทสด
สบายทสดแตลำาบากทสด วางเปลาทสดแตลกซงทสด
เงยบเหงาทสดแตครกครนทสด และเปนสงทไดใช ‘ตวตน’
ของเราใหคมคาทสด
ผมยงจำาไดวาครงหนง ขณะกำาลงนงวาดรประบายส
อยกบเพอน ผมบนขนวา ถาเลอกได ผมอยากเขยนหนงสอ
มากกวาเขยนรป เพราะการเขยนหนงสอเกอบจะไมตอง
ใชอปกรณอะไรเลย ในขณะทงานศลปะแขนงอน
ตองพงอปกรณมากมาย วาดรปกตองมส มพกน มผาใบ มไม
มโนนมนสารพด แตถาจะเขยนหนงสอ มแคดนสอกบ
กระดาษกพอ หรอถาความเจรญทกอยางบนผวโลกตอง
พงพนาศไปสกวนหนง ผมกยงเขยนหนงสอได ตราบใดท
ยงมสมองอย
ทกวนนผมกเชออยางนน ผมเขยนหนงสอในหวกอน
เสมอ และถงแมจะชอบความ ‘สด’ และการ ‘ดน’ เรองโดยไม
48 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
วางพลอตอยางละเอยดกอนเขยน แตกไมมงานชนไหนเลย
ทผมเขยนออกมาจากสมองกลวงๆ ถงจะเตรยมการนอย
ขนาดไหน ในหวกมบางอยางถกเขยนขนแลว และนนคอการ
เขยนหนงสอทแทจรง กระดาษเปนเพยงวธแปรคลนสมอง
เปนรปธรรมเทานน
การรจกตวเองทำาใหการเขยนหนงสอเกดขนได
โดยไมตองเขยน และยงรจกมากเทาไร เขาใจมากเทาไร
การเขยนความคดลงบนกระดาษ ลงบนคอมพวเตอรกจะ
ยงงายขน นกเขยนททำาไดอยางนน จะไมมวนไดนงนอน
หรอยนอยเฉยๆ โดยไมทำางานอกเลยตลอดชวต เพราะ
สมองจะเขยนอยไมหยดหยอน เหนนกเขยนนงเหมออยนงๆ
อยานกวาเขาขเกยจหรอเมายา เขาอาจกำาลงทำางานอย
อยางขะมกเขมน
ผมรสกเปนอยางยงวาใครทยงไมคอยรจกตวเอง
จะเรมเขยนหนงสอไดดวยความยากลำาบาก และในทสด
กจะทอถอยไป ดงนน กอนจะเขยนอะไรกตาม ไมวาจะเปน
เรองสน เรองยาว สารคด บทกว คอลมน อะไรกตามทตองใช
ศลปะแหงภาษาในการทกทายสายตาและสมองของคนอน
จำาเปนอยางยงทจะตองทกทายสายตาและสมองของตวเอง
อยางเหมาะสม
แตอยาเชอผมมากนะครบ!
49ปราบดา หยน
กจกรรม
1. นกกลบไปถงแรงบนดาลใจแรกๆททำาใหอยากเขยน
หนงสอ เขยนชอสงเหลานนลงบนกระดาษ แลวลอง
เปรยบเทยบดวา แตละอยางมความคลายคลงหรอแตกตาง
กนอยางไร
2. แรงบนดาลใจหรออทธพลในปจจบนคออะไร เปรยบเทยบ
กบแรงบนดาลใจหรออทธพลในอดตแลวเปนอยางไร มอะไร
เพมขนมาหรอจางหายไปบาง
3. เลอกหนงสอหนงเลมทเคยชอบในอดต แตงเรอง
ความยาว 1-3 หนากระดาษ ในแนวเดยวกนกบหนงสอ
เลมนน โดยใหตวเองเปนตวละครหลก
51ปราบดา หยน
เรองสนคออะไร
เรองสนคอเรองทไมยาว
นคอความหมายแทจรง ไมไดตอบกวนตนใหหมนไส
ความอสระในการสรางสรรคงานเรมจากจดน จดทเปด
ความหมายของสงทจะทำาใหไดกวางทสดเทาทสมอง
ของเราจะอำานวย
ความยาวเทาใดจงจะเรยกวาไมยาว ประเดนนทำาให
ซบซอนขนอกนด สำาหรบผม ความยาวทยงเรยกวาสนได
กคองานทสามารถเสพโดยไมตองหยดพก ไมตองมการ
ตงสตใหมหรอเตรยมตวมากนก ถาเปนเรองสน กควรจะ
อานไดอยางลนไหลในหนงนงหรอหนงนอนหรอหนงยน
ไมถงกบทำาใหอวยวะสวนไหนปวดเมอยเคลดขดยอกจน
เกนไป แตนนกเปนความรสกสวนตว คนแตละคนยอม
บทท 2
เปนอย :
ทำาความรจกกบความอสระ
(วาดวยเรองสนอยางคราวๆ)
52 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
มความอดทนในการเสพศลปะหรองานเขยนไมเทากน
แมแตตวผเขยนเอง บางคนกนยมเขยนเรองสนสนๆ บาง
กชอบเขยนเรองสนยาวๆ บางทตงใจจะเขยนเรองสนๆ
สมองกลบสวางเหนทางไกลกวาทคด กเถลไถลยาวไป
จนกลายเปนนวนยาย บางคนเรมดวยโครงเรองสำาหรบ
หนงสอหนาหารอยหนา พอเขยนไปเขยนมา เกดตบตน
จำาตองเปลยนแผน หกเลยวจบเรองตรงหนาทหกทเจด
กลายเปนเรองสนทนท
เคยอานนยายแลวมความรสกวาทจรงมเนออย
นดเดยว เลาสองสามหนากจบบางไหมครบ นนแปลวา
โดยธรรมชาตของเรองนนควรจะเปนเรองสนมากกวา
ในขณะทเรองสนบางเรองกมรายละเอยดยอยยบเสยจน
นาเสยดายทตองจบลงภายในไมกหนา กรณหลงนเกดขน
กบนกเขยนชอดงหลายคน นยายหลายเลมจงมตนตอ
มาจากเรองสนทควรจะยาวไดจากความเขมขนของชวต
ตวละครทไมยอมพบจดจบกะทนหนเกนไป
ผมคดวาเรองสนมคณสมบตพเศษทคลายกบการ
ดภาพเขยนหนงภาพบนผนงหนงผนง นยายกเหมอนการ
ดภาพเขยนขนาดใหญและยาว ทรายลอมรอบวดหรอโบสถ
ตองใชเวลาเดนวนเปนวน หรอมากกวานน เพอจะไดเหน
ครบถวน เรองสนเปนศลปะทเกยวของกบเวลาปจจบน
53ปราบดา หยน
กลาวคอผอานสามารถซมซบมนเขาไปไดโดยไมตองสานตอ
ในอนาคต เหมอนภาพเขยนขนาดพอด ทสามารถชนชมได
ในการยนดครงเดยว หากใครตดใจจนอยากจะกลบมาดใหมอก
อยากจะกลบไปอานใหมอก นนถอเปนคณสมบตพเศษของ
งานแตละชนทมแรงดงดดไมเทากน
โดยสวนตว ผมอานเรองสนเปนยาดวน ดวยหวงวา
หากไดอานเรองทด กจะไดแรงบนดาลใจอยางฉบพลน และ
มกไมหวนกลบไปอานซำาอก เวนแตบางเรองทอานครงเดยว
ไมเขาใจ หรอเรองทยงมสมาธใหไมพอ กจำาตองยอนไป
เรมตนใหมบาง
การเขยนเรองสนกเชนกน ผมมกเขยนเพอ
ปลดปลอยแนวคดหรออารมณทตองการสอสารอยางรวดเรว
และพยายามหลกเลยงทจะจมปลกอยกบเรองหนงเรอง
เนนนานเกนเหต เพราะผมรสกวาธรรมชาตของเรองสน
ขดตอการถกหมกดองดวยเวลา เมอหลายวนผานไป
ความสดกจะคอยๆเสอมลง คอยๆเหยวเฉาจนอาจจะเนา
ไดในทสด ผมจงคดวาเรองสนหนงเรองไมควรใชเวลาเขยน
นานกวาหนงสปดาห นหมายถงเขยนอยางตดตอกน ไมใช
เขยนทงไวแลวมาเขยนตอ ซงในกรณหลงน ไมมใครคาดเดา
ไดวาเมอไรจะกลบไปสานตอความคดทคงคางไดอก
54 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
เรองสน นอกจากจะคอเรองทไมยาว และใชเวลา
เขยนไมนานนกแลว ในเรองเนอหาและโครงสรางไมม
กฎเกณฑตายตวใดๆทงสน นคอความอสระดานแรก
ทผเขยนตองรจกใชใหเปนประโยชนสงสด
ผมเปนคนหนงทมความผกพนชนดเลยเถดกบ
รานหนงสอ คอตองเขาไปเหยยบอยางนอยวนละหนงครง
หนงราน เพราะผมตดหนงสอเหมอนคนตดยา วนไหนไมได
เขาอาณาเขตแหงหนงสอ วนนนจะรสกเหมอนขาดบางสง
บางอยางไป และเมออยในราน ผมเดนลยดหนงสอทกชน
ทกประเภท ไมวาจะเปนนยาย สารคด ศาสนา ปรชญา
ศลปะ ทองเทยว วรรณกรรมเยาวชน หนงสอการตน
นตยสาร ทกชนดจรงๆ
แตเชอไหมวา ผมไมเคยสนใจจะดสวนทขายหนงสอ
วาดวย ‘วธ’ เขยนหนงสอเลย ทงๆทนนนาจะเรยกรอง
ความสนใจของคนททำางานกบตวหนงสออยางผมได
ไมนอย ทผานมา ผมเคยอานหนงสอประเภท ‘ทฤษฎ’
แนะนำาและแนะแนวทางการเขยนหนงสอท ‘ด’ และ ‘ประสบ
ความสำาเรจ’ มาบาง แตเจอเพยงไมกเลมเทานนทผมรสกวา
มประโยชนอยางแทจรง เลมหนงชอ The Elements of Style
โดย วลเลยม สตรง จเนยร (William Strunk Jr.) และ
อ. บ. ไวท (E.B. White) เปนคลาสสกเลมบางๆ (ไมถง
55ปราบดา หยน
รอยหนา) ซงผมแนะนำาเปนอยางยงสำาหรบคนทอานภาษา
องกฤษได ถงแมวาจะเปนหนงสอทเกยวของโดยตรงกบ
การใชภาษาองกฤษใหสละสลวย แตคำาแนะนำาหลายอยาง
กมความเปนสากลสง ไมวานกเขยนภาษาใด กนาจะ
ไดประโยชนหรอขอคดจากคมภรเลกๆเลมน ผเขยน
ระมดระวงทจะ ‘สอน’ หรอแนะนำาเพยงวธขดเกลาสำานวน
การเรยงรอยถอยคำา และการใชไวยากรณอยางเหมาะสม
เทานน มไดพยายามยดเยยด วธคด วธสรางสรรคผลงาน
หรอประเดนของงานทควรเขยนใสสมองผอานแตอยางใด
หนงสอเกยวกบการเขยนหนงสอมอกมากมาย
หลายเลม ทงโดยอาจารย นกวชาการ นกทฤษฎ นกปรชญา และ
นกเขยนทมชอเสยง ลาสดสตเฟน คง ราชานยายระทกขวญ
ของอเมรกากเพงตพมพหนงสอชอ On Writing: a Memoir of
the Craft ออกมาสสายตาสาธารณชน ปรากฏวาเปนงานท
นาสนใจทเดยว อาจจะไมอมตะเทา The Elements of Style
(ซงคงยกใหเปนหนงสอในดวงใจเหมอนกน) แตผมวา
กจดอยในกลมเชอถอได และเปนประโยชนกวาหนงสอ
โดยนกวชาการหรอนกทฤษฎหลายคนทมงแตจะจำากด
จนตนาการ จำาแนกประเภทวรรณกรรมและชขาดความดชว
ของงานสรางสรรค โดยมพนฐานรองรบชดๆเพยงรสนยม
กบทศนคตสวนตวเทานน
56 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
เรองสนทเรารจกกนในปจจบน วากนวาเปนอทธพล
จากตะวนตก ใครจะเปนผคนคดหรอเขยนขนเปนคนแรกๆ
ปลอยใหเปนหนาทของนกวชาการเขาถกเถยงกนดกวา
รเพยงแตวาหากขยายคำาจำากดความของเรองสน
ใหเหลอแค ‘เรองทไมยาว’ แลว ประวตศาสตรของเรอง
ทไมยาว ยอมมมาเนนนาน แมแตในเมองไทยเองกอาจจะ
นบนทานพนบานเปนเรองสนได
กอนจะมการเขยนหนงสอเปนจรงเปนจง กอนจะ
มคนประกอบอาชพเปนนกเขยน เกอบทกอารยธรรมกม
นกเลาเรองมากอน มนกเลานทานมากอน นทานสนๆกคอ
เรองสนนนเอง
ปจจบนมการแบงประเภทงานเขยนกนมาก จนผม
คดวาเสนแบงแตละเสนดชดเจนเกนไป เหมอนถาจะเขยนรป
ลงบนผาใบ กมการกำาหนดไวแลววา ผาใบสเหลยมตอง
วาดรปแบบนผาใบกลมตองวาดรปแบบนนผาใบสามเหลยม
ตองวาดแบบโนน
ในการสรางสรรคงานศลปะ ลกษณะใดกตาม
เมอผสรางรจกกบตวเองแลว ขนตอไปคอตองผลกหนาตาง
ในสมองของตนออกใหกวางทสด แลวคอยๆเรยนรสงทเหน
เบองนอก สงทเกดขนบอยครงกบหลายคน คอแทนทจะ
เปดหนาตางทงบาน กลบเลอกเจาะรแอบดแทน เลอกทจะ
57ปราบดา หยน
มองเฉพาะจดทตวเองคดวานามอง พฤตกรรมเชนนทำาให
เกดการแบงแยกพรรคพวก แบงแยกมมมอง โดยละเลย
ทจะเขาใจภาพใหญๆทงหมด เปนความประพฤตทกดกน
ศกยภาพของศลปะเสยแตเนนๆอยางนาสลด
จรงอย การเปดหนาตางกวางๆออกตงแตแรกอาจจะ
ไมงาย ในจะมกระแสลมขกรรโชก ไหนจะมละอองฝน
ไหลลนเขามา ไหนจะตองเจอกบแสงสวางจาจนแสบตา
การเปดสมองอาจจะทำาใหเกดความรสกทวมทนจนเกนไป
เลอกเฟนไมถกวาอะไรคออะไร แตถาอดทนเขาไว และ
เชอมนวางานเขยนหนงสอคอสงทเรารกจะทำาอยางแทจรง
สายตากจะคอยๆปรบใหเขากบภาพทงหมดไดเอง จน
ในทสดกจะพบวาวตถดบจากภาพขนาดมโหฬารนน
ไมมวนใชไดจบสน
แรงบนดาลใจกเชนกน มนลองลอยอยทวไปอยาง
ไมหวงตว เคยไดยนคนบนทำานองวาไมมอารมณจะทำางาน
หรอไมมแรงบนดาลใจอะไรเลยไหมครบ นนเปนเพราะวา
พวกเขามองโลกผานรเลกๆ ทสกพกกจะไมมอะไรใหด
ระยะแรกๆการมองผานรมนอาจจะนาตนเตน เพราะเหนภาพ
ชดเจน เหมอนคนมอดมคต มอดมการณแจมแจง เหน
อะไรกเชอ แตไมเขาใจวายงมภาพทใหญกวาอยเบองหลง
ความคมชดนน ดไปนานๆกไมไดอะไรใสสมองมากขน
58 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ความเชออาจจะเปนสงสำาคญในงานเขยนหนงสอ
เมอทำาความรจกกบตวเองแลว กยอมตองเขาใจใน
ความเชอของตวเอง แตในขณะเดยวกน ผมวาอสระ
ทางความคดเปนเรองสำาคญกวา และหากเรารจกตวเอง
จรงๆกจะรวาความเชอสวนใหญของเรามาจากความเชอ
ของคนอนทงสน ความเชอของคนอนกคอสงทประกอบขน
เปนภาพใหญนอกหนาตางนน ดงนนความเชอของเรา
กสอดคลองกนอยกบความเชออนๆทงหมด
อาจจะฟงดแปลก หากผมจะบอกวาทจรงประชาธปไตย
กบคอมมวนสตกเปนสองความเชอบนภาพเดยวกน แต
ในโลกทดำาเนนไปตามกฎของสองขวหรอถาใหใชศพทเตา
กคอ กฎ ‘หยน-หยาง’ ทกสงแมจะดตางกน แททจรงก
เกาะเกยวกนอยเสมอ กลางคนคอยๆสวางขนเปนกลางวน
กลางวนคอยๆมดลงเปนกลางคน ไมมอะไรเปลยนไป
อยางฉบพลน ความเชอในการทำางานของเรากเปนอยางนน
นกเขยน ‘เพอชวต’ อาจจะคดวาปรชญของเขาอยคนละฝง
กบนกเขยนนยายประโลมโลกท เปนทาสโครงสราง
สงคมทนนยม ซงกอาจจะอยคนละฝงจรง แตฝงกยอม
เชอมดวยนำาหรออะไรสกอยางเสมอ และยงตองอาศยการ
เชอมโยงนนเพอความอยรอด การแบงพรรคแบงพวก
จงเปนกจกรรมลวงตา
59ปราบดา หยน
การทำางานศลปะใดกตาม ผมคดวาควรจะม
ความเขาใจในภาพใหญน เขาใจวาทกชนสวนประกอบกนขน
เปนหนง เพราะผผลตงานสรางสรรคจะทำาตวเปนกระจก
สะทอนสงคมและโลกไดไมคมชดเลย หากเลอกทจะ
สะทอนภาพจากรเลกๆเทานน
กอนทจะเลอกเฟนตำาแหนงจองใหเหมาะสม
กบตวเอง จำาเปนอยางยงทตองรวามอะไรใหจองไดบาง นคอ
ชวงแหงอสระทควรตกตวงใหไดมากทสด การเปดหนาตาง
ใหกวางทวาน ผมไมไดหมายความวาผสนใจตองไปควานหา
หนงสอทกประเภทมาอาน หรอตองทำาความเขาใจกบ
แนวทางและประวตศาสตรวรรณกรรมจนลกซง ในทาง
ตรงกนขาม อสระเรมจากการไมรอะไรเลย ไมเขาใจอะไร
และไมโนมนาวไปทางไหนเปนพเศษทงสน เปดหนาตาง
แลวตองรสก “โอโฮ อะไรกนน มนกวางขวางไปหมด
นาดไปหมด” จนไมรจะทำาอะไรด
ผมเคยคยกบนกเขยนบางทานทเหนวางาน
วรรณกรรมทดควรสรางสะเทอนใจ กระเทอนอารมณผอาน
ผมไมเถยง เพราะตวเองกเคยอานงานดๆหลายเลม หลาย
เรองททำาใหนำาหเลดนำาตาไหล ทำาใหเปนเดอดเปนรอน
ไปกบตวละคร หรอทำาใหฮกเหมอยากชวยเหลอทกคน
ในโลกทประสบโชคชะตาเศราโศกเชนในเรอง แตผม
60 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ไมคดวานนคอลกษณะงานอยางเดยวทเรยกวา ‘ด’ ได
งานอกประเภททมอทธพลกบชวตผมมาก คองานทอานแลว
ทำาใหผมมมมมองเพมขน ทำาใหผมรสกเหมอนคนโงท
เพงคดอะไรบางอยางออก ทำาใหวถชวตของผมเปลยนไป
ทำาใหผมไดใชสมองมากขน งานแบบน หลายครงกไมได
สรางความสะเทอนใจกบผอาน ไมมใครตาย ไมมใครตอง
เผชญกบความไมเปนธรรมในสงคม ไมมใครถกใสรายปายส
บางครงเพยงความสะเทอนใจกไมไดทำาใหมนษยเรยนรอะไร
มากขน ไมไดทำาใหตวเองมองเหนรายละเอยดใหมๆ แปลกๆ
ของชวต เคยมใครคนหนงบอกวา สำาหรบเขา งานศลปะทด
คองานทสามารถ ‘เปลยน’ เขาได หลงเสพแลวตองเกดความ
เปลยนแปลงในตวบางอยาง ผมพอจะเขาใจความรสกนน
เพราะเคยประสบกบตวเองมาแลวจากการอานหนงสอ และ
ไมไดเกดขนจากความสะเทอนใจ
การทวรรณกรรม ‘ตอง’ อยางนนอยางน คอการ
จำากดอสระอกเชนกน ผมคดวางานเขยนตองทำาอะไร
กขนอยกบผเขยน ไมใชหนาทของคนอนมาสงบงคบ ผมเชอ
วาทกคนทอตสาหเขยนหนงสอออกมายอมมความประสงค
ใหตวหนงสอ ‘ตอง’ ทำาอะไรสกอยางเปนแน ไมวาจะเปน
ทางตรงหรอทางออม ไมมใครหรอกทจะเขยนหนงสอเพราะ
ละเมอ ไมรเนอรตววาทำาอะไรลงไป เพยงแตวา ‘ตอง’ อะไรนน
61ปราบดา หยน
สำาหรบแตละคนกมอสระทจะไมเหมอนกน บางคนกหวงวา
ตวหนงสอตองสนก บางกวาตองสะทอนสงคม บางกวาตอง
ขายด บางกวาตองปฏวตวงการวรรณกรรมไมใหเหลอซาก
กวากนไป แตอยา ‘หาม’ ความ ‘ตอง’ ของใครเปนอนขาด
ความเชอของผมอกอยางคอความเทาเทยมกน
(ไมใชเทยมเทาๆกน!) ของศลปะ ความเทาเทยมกนในทน
คอความเทาเทยมในหนาทและความสำาคญ ผมคดวา
หนงสอททำาใหคนหวเราะได กบหนงสอททำาใหประชาชน
ลกฮอขนลมลางความชวรายของสงคม มคาทดเทยมกน
มนอาจจะดแตกตางอยางมหาศาลจากภายนอก แตผม
ไมแบงแยก ผมคดวาทกอยางมหนาทของมน และทกหนาท
มความสำาคญพอๆกน การทำาใหจตใจของมนษยดขน
ราเรงขน มความสขขน ไมวาเปนจตใจมนษยคนเดยว
หรอลานคน ผมกเหนวางานชนนนมความสำาคญในตวมนเอง
การตดสนใจจากผลลพธภายนอกเปนอนตราย
อกชนดหนงสำาหรบงานศลปะ บางทคนดกใสเสอผาไมสวย
บางทคนดกปะปนอยในหมโจร เฉกเชนคนเลวบางคนก
อาศยอยในวดในวา บางคนกเดนเลนทามกลางสวนดอกไม
ประดบดวยผเสอปกสวย บางคนกมตำาแหนงอยในรฐบาล
เปนอยางนเสมอ
62 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
โดยปกตแลวผมไมคอยคบหานกธรกจ เพราะ
พดจากนคนละภาษา และมกมอคตไวกอนวานกธรกจตอง
เหนแกเงนมากกวาสงอน แตจากประสบการณพบวาบางครง
ศลปนกหนาเงนกวานกธรกจ บางครงนกอนรกษทดเหมอน
จะอยฝายธรรมะ กเปนนกขมขนเดก เปนนกตบตลกเมย
ความดชวจงตดสนทหนาทการงานซงเปนเปลอกนอก
ไมไดจรงๆ
ในงานเขยนหนงสอ เปลอกภายนอกกมเพยง
ใหคนสวนมากแยกแยะไดงายเทานน ในเนอหาทแทจรงแลว
อาจจะไมเหมอนเปลอกเลยกได นกเขยนนยายวทยาศาสตร
อยาง เอช. จ. เวลลส ถงแมจะเขยนหนงสอทมเนอหา
เตมไปดวยแฟนตาซ เตมไปดวยความ ‘ไมจรง’ แตเขาแฝง
ปรชญาหลากหลายไวในทกชนงาน นยายเกยวกบโลก
อนาคต โลกดกดำาบรรพ โลกดาวองคาร โลกตางๆนานา
ทเหมอนจะหางไกลจากโลกมนษยเหลอเกน ลวนเปน
จนตนาการทสะทอนถงโลกจรงในยคสมยของเขาทงสน
เวลลสเขาใจวาเนอหาในการเขยนหนงสออยตรงไหน เขา
จงสามารถระบายสบนเปลอกใหหวอหวาอยางไรกได
บางคนเคยพดถงงานเขยนเรองสนของผมวา ‘ไมม
เรอง’ หรอ ‘แหกขนบการเขยนเรองสน’ ผมถอวาทงสอง
ความเหนนนเปนคำาชม แตกตองบอกวาไมถกตองนก ผม
63ปราบดา หยน
ไมไดเขยนดวยจดประสงคทจะแหกกฎหรอขนบใดๆเลย
เพยงแตวา ผมเรมเขยนโดยไมรขนบ จงไมสนใจในขนบ
และตองสารภาพวามความตงใจทจะมองขามขนบไปเสยกอน
จงคอยลงมอเขยน ใชวธคดแบบแรกเรม นนคอ ไมเคยอาน
เรองสนมากอน ไมเคยเขยนเรองสนมากอน ถายทอดออกมา
เหมอนเพงเขยนหนงสอเปนครงแรก แนนอนวาความหนา
ของสงปกคลมในสมองผมมมากเกนจะปดเปาออกไปหมด
ยากทจะเปดสมองใหวางเหมอนเดกทเพงจบดนสอจอลง
บนแผนกระดาษเปนครงแรก แตอยางไรเสย ผมกพยายาม
ทำางานดวยวธนมาตลอด เพอความสนก เพอความรสก ‘สด’
และเพอคนหาความเปนไปไดใหมๆ เพอเปดหนาตางออกไป
กวางๆกอน แลวคอยหาจดมองทนาสนใจในเวลานน
สวนความ ‘ไมมเรอง’ ผมเถยงมาตลอด มนฟงด
เกไก เอาการทผมจะสามารถเขยนเรองไมเปนเ รอง
ใหเปนเรองได แตนนกเปนภาพลวงตาอกเชนกน เพราะผม
เชอวาในโลกน ไมมอะไรท ‘ไมมเรอง’ แมแตการเคลอนไหว
ของฝนกม ‘เรอง’ แลว แมแตการหนหวไปมองของใครคนหนง
กมเรองแลว ความเขาใจใน ‘เรองราว’ ของคนอานมกถก
ตกรอบไวอกเชนกน อสระถกกกขงเหมอนเดม การมเรอง
จงจำาเปนตองหมายถงความซบซอน มขนตอน มการดำาเนน
ทเขมขน คนยกแกวนำาขนดมจงไมใชเรอง เปนแคการกระทำา
64 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
สนๆ เรองมนตองมอะไรบางอยาง ‘เกด’ ขน
ยกตวอยางเชนเรองสน ความนาจะเปน ของผมเอง
เรองนมอยเพยงวา ชายคนหนงทำากระดาษแผนหนงตก
ลงบนพน เขาจงกมลงไปเกบ–จบแลว เหตการณมเทาน
แตในขณะทกมลงไปเกบ เขานกยอนหลงไปถงทมาของ
กระดาษ ถงชวตเมอครงทเขาเขยนขอความบนกระดาษ
แผนนน และคดถงชวตในอดตทอยกบตายาย ผมเขยนเรองน
ดวยพนฐานการสงเกตทวา คนเราพกความหลงและ
ความทรงจำาตดตวอยตลอดเวลา ทกอยางทเกดขนใน
ปจจบน ลวนมอดตเกยวโยงอยทงสน ไมวาจะแคทำาของตก
หรอหกลมขางถนน แมเหมอนจะ ‘ไมมอะไร’ เลย ทจรง
มรายละเอยดมากมายแอบแฝงอยเงยบๆ และมผลกระทบกระทง
ความคดและอารมณความรสกของเราไดเสมอ ดงนน
ในความไมมอะไรกมอะไรอย เพยงแตเราไมใหเวลาสงเกต
หรอศกษามนนานพอ ชวตเรารบรอนทจะ ‘หาเรอง’ จนลม
‘เหนเรอง’ ทมอยลนหลามรอบตว
งานลกษณะนไมไดแปลกประหลาดอะไร นกเขยน
กลมโมเดรนอยาง เวอรจเนย วลฟ กเคยเขยนเรองสน
ชอ The Mark on the Wall หรอ รอยบนผนง ซงเกยวกบ
จดเลกๆจดหนงบนผนงทผบรรยายในเรองไมรวาคออะไร
ไมมอะไรเขมขนมากไปกวานน แตกเปนเรองสนทนาตดตาม
65ปราบดา หยน
ทสดของเธอเรองหนง
มคนพดวา สงสำาคญไมไดอยท ‘อะไรเกดขน’
แตอยทมน ‘เกดขนอยางไร’ มากกวา และผมกเหนดวย
โดยเฉพาะในการสรางงานศลปะ ในการเขยนหนงสอ
คนแตละคนยอมมองจดบนผนงแตกตางกนไป หรอม
ความทรงจำาเกยวกบเศษกระดาษไมเหมอนกน สงสำาคญจง
ไมไดอยทจดหรอเศษกระดาษ แตอยทตวผมองผเหน วาจะ
ถายทอดประสบการณออกมาอยางไร
ไมมใครบงคบ
เมอเปดหนาตางออกไปกวางๆได ยอมไมตองกงวล
วา ‘ไมรจะเขยนอะไร’
เมอใดทมคนมาบอกผมวาอยากเขยนหนงสอ อยาก
เปนนกเขยน แตไมรจะเขยนอะไร ทำายงไงด ผมตองนกขำา
ในใจเสมอ ผมพอจะเขาใจวาอาการไมรจะเขยนอะไรนนคอ
อะไร มนคออาการ ‘ไมรจะเขยนอะไรทดหรอมคณคาพอจะ
เขยนออกมา’ หรอเคยมคนทไมใชนกเขยนอาชพ แตบงเอญ
มเหตใหตองเขยน เขากเขยนไปบนไปดวยความกงวลวา
สงทเขาเขยนอยจะมคนสนใจอานหรอ ทำาไมคนอนจงจะมา
สนใจวาเราคดอะไร หรออยากสอสารอะไรในตวหนงสอ
กอนอน ถาเขยนหนงสอดวยความรสกวาสงทเขยน
อยนนไรสาระสนด กควรจะเลกเขยนเสย เพราะผเขยนเปน
66 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
คนอานงานตวเองเปนคนแรก หากตวเองยงไมชอบ กอยา
ดนทรงใหคนอนอานดกวา แตถาตวเองรสกสนกสนานไปกบ
การถายทอดลมหายใจใสหนากระดาษ กไมมความจำาเปนใด
ทจะตองกงวลวาคนอนจะสนกดวยหรอไม เพราะความสนก
ของผเขยนกเปรยบเสมอนการรบประกนขนตนแลววา
อยางไรกตองมคนเหนสนกไปดวยแนนอน จะมากหรอนอย
นนอกเรอง
เมอรจกอสระในการเขยน กจะทำาใหความไมร
จะเขยนอะไรหมดไป หรอลดนอยลงไปดวย และอาจจะ
กลายเปนวาไมรจะเขยนอะไร เพราะมใหเขยนเยอะไปหมด
จนเลอกไมไหว!
ผมอยากรสกอยางนนเหมอนกน แตยงเปดหนาตาง
ไมกวางพอ นกเขยนทสามารถเขยนไดทกวนทกเวลา
ไมมเหนดเหนอยหรอขดสนวตถดบ คงจะเปนนกเขยนท
มความสขมาก หรออยางนอยกไมตองกงวลเลยวาชวตน
จะทำาอะไร เขามอสระพอทจะเขยนหนงสอไปจนตายไดแลว
ดบเบลย. ซมเมอรเซท มอหม พดอยางตดตลกไววา
การเขยนหนงสอมกฎหลกๆอยสามขอ แตโชครายตรงท
ไมมใครรวาสามขอนนคออะไร
นคอความกวนทเตมไปดวยความจรง
เมอไมมใครรกฎ กไมมอะไรใหแหก
67ปราบดา หยน
เคยไดยนประโยคนไหมครบ : “ถาคณรกใครสกคน
จงใหอสระแกเขา”
ถารกการเขยน จงปลอยตวหนงสอเปนอสระ
ตลอดเวลา!
กจกรรม
เขยนเรองสนขนาด 1-3 หนากระดาษ เกยวกบจดบนผนง
ทบาน จะเปนจดไหนบนผนงกได
69ปราบดา หยน
โลกบนหนากระดาษทประกอบขนดวยตวหนงสอแมจะ
เปนโลกสะทอน หรอโลกทเกยวโยงกบโลกมนษยและ
ความเปนไปในธรรมชาตของความเปนมนษยโดยตรง
อยางหลกเลยงไมได (เวนแตวาผเขยนจะมาจากดาวดวงอน)
แตภาษาทเรยงรอยออกมาเปนเรองราวสอสารเปนหนงสอ
สกเลม กเปนอกโลกทมการดำาเนนไปของมนเองเชนกน
ผมไมอาจทราบไดว า เหต ใดโลกแหงภาษา
จงซบซอนและลกซง บางครงถงกบลกลบจนยากจะหยงถง
พอๆกบทผมไมอาจทราบเชนกนวาคนเราเกดมาเพออะไร
ผมเพยงสนนษฐานวา สงใดกตาม เมอม ‘ราง’ เปนรปธรรม
ขนบนโลกน ยอมม ‘ชวต’ และชะตากรรมของมนเอง ตางกน
กแตความหวอหวา ความเขมขน บางสงกมชวตเรยบงาย
จนเหมอนไมไดกระดกตวไปไหนตลอดรอยลานป ในขณะท
บทท 3
เปนราง :
ทำาความรจกกบตวหนงสอ
70 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
บางสงกระตอรอรนทจะเปลยนแปลงตลอดเวลา โลกแหง
ภาษาเปนหนงในโลกทเรารอน เคลอนทรวดเรววองไว
ไมยอมใหใครกกขง ซงกคงสะทอนธรรมชาตของความ
เปนมนษย ทมองคประกอบสำาคญในการดำารงชวตเปน
ความเปลยนแปลง ความไมอยนง ความซบซอนทางอารมณ
และความคด ดงนน โลกของภาษากสามารถมคณสมบต
ทกอยางละมายคลายโลกมนษย หนำาซำา บางครงยงอาจแลด
ซบซอนกวา เพราะความทเราไมไดคลกคลกบมนตลอดเวลา
ความผกพนกบการอานและงานเขยนยอมหมายถง
ความสมพนธกบโลกแหงภาษาทมากกวาปกต คนทไมชอบ
อานหนงสอกจะหยดอานจรงๆจงๆหลงศกษาเลาเรยนจบ
แลว ซงหมายความวาชวตจะเรมตหางจากโลกแหงภาษา
หรอโลกแหงตวหนงสอไปจนไมคนกนอก สวนคนทยง
อานอยแตไมชอบเขยน กเปรยบเสมอนคนทมแผนทเมอง
อยในมอ รหมดวาเสนทางไหนมงไปไหน ถนนสายใด
ตดกบสายใด ทวาไมเคยลงไปเหยยบยำา ไมสามารถคาดเดา
ไดวาบนถนนเสนตางๆเหลานนแทจรงเปนอยางไร บางคน
กพอใจทจะรบรเทานน เพราะไมตองการออกแรง แตบางคน
กอยากทงแผนท แลวพยายามคลำาหาทางเอาเอง
เมอจะเขยนหนงสอ ผเขยนตองทำาความรจกกบ
โลกของตวหนงสอใหชำาชอง นมไดแปลวานกเขยนทกคน
71ปราบดา หยน
ขวนขวายเทากน คนทไมไดสนใจจะรจกททางในโลก
ซบซอนนนเลย กมกจะหลงทางอยเสมอ มกจะเดนไป
เจอทางตน มกจะตกหลมตกบอ มกเหนดเหนอยเมอยลา
เพราะหาทพกไมพบ ผมจงเชอวาความเขาใจในโลก
แหงตวหนงสอและโลกแหงภาษา มความสำาคญสำาหรบ
คนเขยนหนงสอพอๆกบความอสระทางความคดและ
จนตนาการ ถกตอง–คณจะเขยนอะไรกได เหมอนกบท
คณจะเดนออกจากบานไปไหนกได แตการรจกกบ
สภาพแวดลอมเปนอยางด กจะทำาใหการเดนทางราบรน
และมความสขขน นกเขยนผรจกการใชภาษาทเหมาะสม
สละสลวย กยอมทำาใหการทำางานราบรนและมความสขขน
เชนกน
ผมมอาจสำาคญตววาเปนคนเขาใจโลกแหงภาษา
อยางถถวน เพราะแมในปจจบนกยงบกพรองตกหลน
บอยครง แตเมอใดทมคนถามวาทำาไมจงใชภาษาไทยไดด
ทงๆทขาดชวงไปนานรวมสบป สมยเปนนกเรยนอย
ตางประเทศ เหตผลเดยวทผมพอจะคดออกคอ ผมอาจจะ
ถกปลกฝงดานภาษามาอยางเหมาะสมตงแตเมอครงยงอย
เมองไทยและไดอานหนงสอภาษาไทยเยอะๆ ผมคงโชคด
ทหนงสอแตละเลมทอานในยคนนประพนธขนโดยนกเขยน
ผมความเขาใจในโลกแหงภาษาคอนขางสง โดยเฉพาะ
72 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
อยางยง ผมเปนแฟนหนงสอของ ครอบ ไชยวส หรอ ฮวเมอรสต
ซงเปนนกเขยนทใหความสำาคญกบความสละสลวยและ
ความถกตองของการใชภาษามากกวาใครๆ หรองานของ
หมอมราชวงศคกฤทธ ปราโมช กจดวาอยในกลมงาน
วรรณกรรมของนกเขยนทใชภาษาไดดเปนพเศษ หนงสอ
แตละเลม งานแตละชนของนกเขยนเหลานนคงเปนคร
ทางการใชภาษาทสำาคญของผมโดยไมไดตงใจ
นกเขยนรวมสมยหลายคนอาจจะละเลยเรอง
การทำาความรจกกบโลกของภาษาไปมาก บางเพราะคด
วาเชยและไมสลกสำาคญเทาการวางโครงเรอง บางกเพราะ
ไมรจะเอาบรรทดฐานใดเปนตววด แตในทศนคตสวนตว
ผมวางการใชภาษาเปนอนดบหนง ดวยความรสกทวา
สำาหรบผชำานาญในการใชภาษา แมไมรจะเขยนเรองเกยวกบ
อะไร กยงสามารถเขยนตวหนงสอใหสนกและมสาระได
ในตวมนเอง เหมอนจตรกรทชำานาญการใชสใชเสน ถงแม
จะวาดไมเปนรป กสามารถสอสารดวยการใชเฉพาะสและ
เสนไดเปนผลลพธนาทงพอกน
หลายคนทอยากเปนนกเขยน แตสะกดคำาผดเกลอน
กลาด สบสนระหวาง ‘คะ’ กบ ‘คะ’ (คะ–นเปนความสบสน
ทผมพบบอยทสดในปจจบนจรงๆนะคะ) หรอ ‘จะ’ กบ ‘จะ’
ความผดเพยงเลกนอยเทาน ถอเปนเรองใหญมากสำาหรบผม
73ปราบดา หยน
เพราะมนแสดงใหเหนวาผทำาผดยงมไดมความละเอยดออน
กบภาษาเพยงพอท จะอยากเปนนก เขยนดวยซำ า
เหมอนนกรองทรองเพลงโดยไมออกเสยงควบกลำา ‘ร’ กบ
‘ล’ ไดยนทไรกรำาคาญหรำาคาญใจทกท ทงๆทนำาเสยงของ
ผรองอาจไพเราะเพราะพรงมาก
ในการเขยนหนงสอ ความบกพรองทางการใชภาษา
กเปนความนารำาคาญททำาใหคณภาพของเนองานดอยลงไป
ถนด ทงๆทความตงใจหรอโครงสรางของเรองทเขยนอาจจะ
ยอดเยยมลำาลก
คำาซำากเปนอกปญหาหนงทคนมกมองขาม มนไมใช
ความผดใหญโต แตกสรางความรงรง และบนทอนความ
งดงามลงไดฮวบฮาบ
ในภาษาพดของมนษย เราใชคำาทไรความหมาย
มากมาย แคพดวา “อะไรกนหรอจะ” กมคำาเกนจำาเปน
ตงสามคำาแลว เพราะทจรงถามวา “อะไร” กตรงจดประสงค
ทสด สวน “กนหรอจะ” ทพวงมาดวยนนเปนเพยง
ขนบธรรมเนยมการสนทนาททำาใหนำาเสยงฟงรนหมากขน
ทวาในการเขยนหนงสอ ซงมธรรมชาตของการสอสารท
แตกตางไปจากการพดคยธรรมดา อะไรทไมจำาเปน แทนทจะ
ทำาใหการสอสารกลมกลอม กลบจะกลายเปนสงสกปรก
เปรอะเปอนจนบดบงความสวยงามอยางอนได หากสามารถ
74 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
เลยงกควรหลก หรอหากตดทอนสงใดออกแลวความหมาย
ทตองการสอสารยงคงอยครบถวน กไมควรเสยดาย
การรจกขดเกลาภาษามไดแปลวาจะสนกกบภาษา
ไมได ผมเปนคนหนงทนยมเลนตลกกบตวหนงสอ เพราะ
รสกวาเปนการเพมรสชาตและสสนใหกบโลกทบางครงก
มคนใชทางเดนเดยวกนบอยครงเกนไป ผมไดยนผใหญ
พดใหฟงมาตงแตเดกวา ‘ภาษาดนได’ ซงหมายความวา
ในกฎเกณฑตางๆของการใชภาษา ยงมชองวางสำาหรบ
การทดลอง สำาหรบการหยอกลอกบภาษาเสมอ เรามควร
สบสนความหมายของการ ‘ใชภาษาอยางสละสลวย’ กบ
การเปนทาสของกฎระเบยบ ผมเองกเปนหนงในสมาชก
ชมรมผนยมแหกกฎเมอเหนลทาง แตผมเชอวาทกคนควร
รจกและเคารพในกฎทจะแหกใหดเสยกอน เพราะการแหก
โดยไมร มอาจเรยกวาแหกกฎได มนเปนแคความคะนอง
มวซวเทานนเอง
ในเมอผมสามารถเรยนรวธการใชภาษาไทย
มาจากนกเขยนชนคร คดวาทกคนนาจะสามารถทำาได
ดวยวธเดยวกน ทงนมไดแปลวาอานมากๆแลวจะเขาใจ
โลกของภาษาไดละเอยดถถวน เพราะถงอยางไรกยงตอง
พยายามคลำาทางเอาเองดวย และทสำาคญ นกเขยนท
มชอเสยง ไมวาจะในอดตหรอปจจบน ไมวาจะขนชอเปน
75ปราบดา หยน
ชนครหรอชนอะไร กไมไดมความสามารถในการใชภาษา
ทดเทยมกน บางทานกโดงดงเพราะความสามารถในการ
รอยรางโครงเรองมากกวา โดยสวนตว ผมกคงแนะนำาชอ
ทไดเอยไปแลว เพราะภาษาของบคคลเหลานนยงคงอย
ในความทรงจำาผมเสมอ และหากจะใหเสรมอกสกสามสชอ
ผมกเสนอ กหลาบ สายประดษฐ (ศรบรพา) มาลย ชพนจ
(นอย อนทนนท) และสองบรษทยงคงยนหยดอยในวนน:
คำาสงห ศรนอก (ลาว คำาหอม) และ ’รงค วงศสวรรค และ
อกหลายชอทผมอาจจะไมเคยรจกผลงานดวยซำา จงตอง
ขออภยทไมไดยกอาง ถงแมวานกเขยนรนเกา (ยคบกเบก
‘วรรณกรรมสมยใหม’ ของไทย) จะไมไดใชภาษาดทดเทยมกน
ทกคน แตโดยรวมๆแลว ผมเชอวาคณภาพกอยบน
เสนทางทสงกวางานโดยรวมของวรรณกรรมรวมสมย
ในขณะน ดงนน ไมวาจะเปนงานของใคร หากอานอยาง
ละเอยด พลางพยายามซมซบวธใชภาษามาสอนตวเอง
ยอมตองไดประโยชนแนนอน
การทำาความรจกกบตวหนงสอและวถชวตของ
ภาษา มรายละเอยดปลกยอยมากมายเกนกวาจะพดคย
หมดภายในไมกหนา นคอดานหนงของการเขยนหนงสอ
ทตองอาศยศลปะสวนตวของแตละคนในการถายทอด และ
ในระหวางการศกษาเรยนร จะดวยการอานงานดๆ หรอ
76 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
การฝกเขยนสมำาเสมอ ผเรยนไมควรลมอสระของการเปด
หนาตางกวางๆบานนน ในขณะทมคนชนำาทาง กไมควรละเลย
ทจะคลำาหาดวยตวเองตอไป เพราะในโลกแหงตวหนงสอ
ถงจะมผชำานาญทางอยหลายคน แตความทเปนโลก
ขนาดใหญ และพรอมจะขยายอาณาเขตออกไปเรอยๆ
ยอมไมมใครเขาใจหรอรจกไปเสยทกตรอกซอกซอย ยงม
มมมดมากมมรอคอยการคนพบโดยคนตาด ยงมทางลด
อกมากมายรอคอยการเปดโปงโดยคนหวไวใจรอน และ
กเปนไปไดอกเชนกน ทผเดนทางอาจจะอาจหาญถงขน
ถมถนนใหมขนเอง สรางทางเชอม สะพาน ทางดวน
รถไฟฟา รถไฟใตดน เพราะโลกของตวหนงสอกเหมอน
โลกทเราดำาเนนชวตอย มนเปนโลกทมลมหายใจ พรอมจะ
เตบโตเปลยนแปลง
อาจารยสอนวชาออกแบบของผมคนหนง เคยให
ขอคดตดสมองไววา ในการออกแบบอะไรกตาม พยายาม
นกวางานชนนนเปนสวนทเราตองเดนเขาไป ถาเปนสวน
ทสกปรก รกรงรง มแตของวางเกะกะขยบตวไปมาลำาบาก
กถอวาเปนสภาพแวดลอมทไมนาอย ไมนาเขา ไมนาเดนชม
งานออกแบบทด กคอสวนททงสวย สะอาด มระเบยบ และ
มเสนห นาสนกไปในตว ใครสามารถออกแบบอะไรทม
คณสมบตเหลานนครบถวน กจะเปนนกออกแบบทด
77ปราบดา หยน
ผมชอบขอคดของอาจารยคนนน เพราะใชไดกบ
งานศลปะเกอบทกประเภท ไมใชเฉพาะงานออกแบบ
การเขยนหนงสอทสละสลวยกเหมอนการออกแบบสวน
เชนกน และคณสมบตดงกลาวกลวนเปนสงจำาเปนทงสน
ในการดแลสวนตวหนงสอ การสอสารทเหมาะสมกบเนอหา
เมอใดควรขนยอหนาใหม คำาไหนควรตดทอนออกไปได
ประโยคไหนสบสนจนทำาใหความหมายลบเลอน คำาไหน
สะกดผด ประโยคสดทายเหมาะสมทจะปดเรองแลวหรอไม
เหลานคอคำาถามของผดแลสวน ซงตองอาศยประสบการณ
สวนตวของแตละคนในการตดสนใจ
คงมนกเขยนไมนอยทหว งพ งบรรณาธการ
ชวยขดเกลาสำานวนภาษาให ถาเปนสมยกอนกอาจจะพอ
ฝากเนอฝากตวไวกบบรรณาธการได อาจจะมนกเขยน
จำานวนมากดวยซำา ทหากขาดบรรณาธการประจำาตวไปเสย
คณภาพในงานกจะตกลงเหวอยางไมนาเชอ แตนนคอ
ยคสมยทมบรรณาธการเกงๆและสนใจโลกแหงตวหนงสอ
พอๆกน หรออาจจะมากกวานกเขยนเสยอก ซงตอง
ยอมรบอยางนาใจหายวาสถานการณในปจจบนไมไดเปน
เชนนนแลว ความพถพถนในการตรวจอานงานเขยน
กอนสงโรงพมพกำาลงอยในยคตกตำาอยางมาก คงเปนเพราะ
การแขงขนทางธรกจรนแรงรวดเรวขน จนเหลอเวลาสำาหรบ
78 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ความประณตนอยลง สงวนน วางแผงพรงนอะไรทำานองนน
ประกอบกบคณภาพบคลากรทคงตกตำาตามไปดวย หนงสอ
หลายเลมทวางแผงอยในตลาดจงดเหมอนไมไดผานการ
ดแลความเรยบรอยมาเลย หรอถาผานกผานแบบขอไปท
เพราะวนๆหนงบรรณาธการอาจตองผานตนฉบบเปนสบๆ
เลม
นกเขยนไทยสวนใหญกยงไมร ำารวยพอจะจาง
บรรณาธการสวนตว เหมอนทนกเขยนบางประเทศเขาทำากน
(หรอถงจะรำารวยพอ กคงไมมบรรณาธการใหจาง) ดงนน
นกเขยนจงตองพถพถนกนเอง และควรศกษาหาความร
เพอปรบปรงขอบกพรองทางภาษาอยเสมอ บางทเขยนไป
นานๆเขากจะเกดความเคยชนกบการใชคำาบางคำา สำานวน
บางสำานวน หรอลกเลนบางอยาง จนทำาซำาแลวซำาเลา
โดยไมรตว จงตองหดฝกฝนทจะตรวจสอบความประพฤต
ทางตวหนงสอบอยๆ หดสะกดตวเองเมอมโอกาส คนสวน
ทดคงไมสามารถลาพกรอนนานๆ เพราะกงกานของตนไม
จะทมไชใหสวนรงรงไดในเวลาอนสน เวนแตวาจะอยาก
เลกเปนคนสวน กวากนไมได คนเขยนหนงสอถาไมดแล
ตวหนงสอของตวเองใหด กอาจจะแปลวาหมดความสนใจ
ในโลกแหงภาษาเสยแลวกระมง
79ปราบดา หยน
นอกจากโลกของตวหนงสอจะมลกษณะการ
ดำาเนนชวตคลบคลายกบโลกแหงความเปนจรง (แบบมนษย)
แลว ผมยงเชอวาหนงสอแตละเลม เรองเขยนแตละเรอง
เปนโลกทไมไดเปน ‘ความจรงสากล’ กลาวคอ การอาน
หนงสอเลมเดยวกน ถามนกอานสองคน กอาจจะมสองโลก
สามคนกสามโลก เปนตน ทงทผเขยนเขยนออกมาเพยง
โลกเดยวเทานน
โลกของตวหนงสอ ถงแมจะอางองโลกจรงอยาง
ละเอยดลออเทาใด เนองจากตองกรองเปนตวหนงสอ
อกทอดหนง ผมเชอวาไมมหนงสอหรองานเขยนชนไหน
ทจะเรยกไดวาเปนการเสนอ ‘ความจรง’ อยางถองแท
แมแตงานเขยนสารคดกตองมคราบไคลแหงการปนแตง
เปนองคประกอบ แมจะนอยนดเทาไรกตาม ดวยเหตนเอง
ความเขาใจผดหรอคลาดเคลอนจงเกดขนได เสมอ
ในการอาน หนงสอแตละเลมจงสอสารความหมายตางกน
ไปบางตามการรบปอนขอมลของคนอานทตางพนฐาน
ความคดกน ศรบรพาอาจจะเขยน ขางหลงภาพ ขนมา
เลมเดยว เปนโลกเดยว แตถามคนอานสบคน ขางหลงภาพ
กมสบภาพสบโลก มรอยคนกรอยแบบรอยโลก นคอ
คณสมบตของศลปะทนาทง มนสามารถแตกขยายได
กวางไกลเกนกวาใครจะสามารถคาดเดา และมลมหายใจ
80 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
หลากหลายลกษณะ ทแมแตตวผสรางกไมมปญญาลวงร
หรอบงคบได
ฝรงพดกนวา ‘Beauty is in the eyes of the
beholder’ แปลวา ความงามขนอยกบดวงตาของผทได
เหน นนคอ แตละคนมองตางกน อะไรทคนหนงวาสวย
อกคนอาจจะวาอปลกษณ ตวหนงสอกมคณสมบตเชนน
งานเขยนแตละชนกเปนโลกของผอานเปนการตความของ
ผอาน ผเขยนจะสอดแทรกปรชญาลำาลกหลายขมไวเทาใด
หากผอานไมเลอกจะรบร กไมมความสำาคญ ในทางกลบกน
บางอยางทผอานซาบซงหรอเลอมใสในตวหนงสอ ผเขยน
อาจไมไดตงใจหยอดใสไวเลยกได
ผมรสกสนกทกครงทไดยนคนตความงานเขยน
ของผมไปตางๆนานา บางครงกตรงกบทผมคดตอนเขยน
บางครงกนาตนเตนกวาทผมคดเองเสยอก แตผมจะไม
ตดสนในแงผดหรอถก หากมคนถามวา “นกวจารณคนน
ตความงานคณถกหรอเปลา” ผมจะตอบไมได เพราะผมเชอ
วาถงอยางไร คงไมมใครลวงรถงสงทผมคดระหวางทำางาน
ได ‘ถก’ เทาตวผมเอง ดงนน การอานหรอเขยนงานวจารณ
สงสำาคญจงมไดอยทความแมนยำาในการตความของผเขยน
แตอยทความสามารถในการจบเนอแลวแตกหนอออกไป
อยางนาสนใจตางหาก เพราะงานเขยนชนหนงคอพนท
81ปราบดา หยน
ททกคนมสทธใชเพอชทาง ผมอาจจะเปนคนเขยนโลกนน
ขนมา แตผมกไมสามารถเหนรายละเอยดของมนไดทงหมด
ยงถาเปนโลกซบซอน มการเจรญเตบโตของมนเอง ผมยง
จนปญญาจะตามไปเกบทกเหตการณทเกดขน และเมอ
เผยแพรออกสสายตาสาธารณชนแลวคนอนยงมสทธ
ทดเทยมกนในการตรวจสอบหรอใชประโยชนจากโลกนน
บางโลกทเขยนขนเอง ผมกไมประสงคจะไปเหยยบ
อก บางโลกกเขยนขนอยางวองไว จนมองพลาดหลายสง
หลายอยาง บางโลกกผกพนมากจนรสกอยากปกปอง
เกนเหต แตผมกพยายามทำาใจอยเสมอวางานทกชนมชวต
ทเปนอสระ สงทผมไดจากการเขยนโลกของตวหนงสอ
ขนมาแตละโลกกคอคาตอบแทนเฉพาะทลงแรงสรางมน
ขนมาเทานน ทายทสดแลว ผมกไมใชเจาของชวตของ
งานเขยนชนใดเลย
เมอใหอสระกบตวเองในการจนตนาการ กตองให
อสระกบการดำาเนนชวตของจนตนาการดวยเชนกน
คอยดได–ตวหนงสอจะมชวตอยนานกวาผมดวยซำา
มนแขงแกรงกวามนษยมากนก
การรจกจดสวนแหงตวหนงสอใหด นอกจากจะเปน
คณสมบตอนไมควรแยกออกจากความเปนคนเขยนหนงสอ
ทดแลว ยงจะชวยใหงานเขยนดำาเนนไปอยางงายดายยงขน
82 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ตวหนงสอทมชวตจะชวยสรางชวตใหตวละคร ชวยสราง
ฉากใหเหตการณ ชวยผกโครงเรองใหโดยผเขยนไมตอง
กมขมบเปนเวลานาน
ในหนงสอเกยวกบการเขยนหนงสอของสตเฟน คง
เขาเปดเผยอยางหนาชนตาบานวาเขาไมชอบการวางพลอต
หรอโครงเรองกอนลงมอเขยน เพราะเขาเชอวาในการ
ดำาเนนชวตแตละวน เรากไมรพลอตของตวเอง และเชอวา
การ ‘สรางสรรคอยางฉบพลน’ เปนสวนสำาคญของ
การผลตงาน เมอเรารจกโลกของตวหนงสอดแลว รวธ
จดการดแลอยางรดกมพอสมควร ตวหนงสอกจะจงมอเรา
ไปยงทศทางอนนาตนเตนตางๆไดเอง
บางครงในความคนเคยกบตวหนงสอ ผเขยนจะ
ไดเดนทางไปเจอสถานทสวยงามหรอนาสนใจหลายแหง
โดยไมตงใจ การคนพบหรอสรางสรรคอยางบงเอญ (บาง
อาจบอกวามาจากจตใตสำานก) แบบนเกดขนบอยในงาน
ศลปะ จนบางครงความไมตงใจดจะโดดเดนและมบทบาท
สำาคญมากกวาสงทตงใจเสยอก ครสอนวาดเขยนคนหนง
ของผมเรยกปรากฏการณนวา ‘อบตเหตอนนายนด’ (Happy
Accidents) เธอวามนนาตนเตนมากเมอความไมตงใจดๆ
เกดขน และตวผสรางสรรคกควรอาแขนโอบกอดวาระพเศษนน
อยางเตมใจ บางคนไมเรยกมนเปนอบตเหตดวยซำ า
83ปราบดา หยน
ศลปนจำานวนไมนอยเชอวาในโลกนไมม ‘อบตเหต’ ทกสง
ทกอยางอบตขนเพอรองรบเหตผลเสมอ สำาหรบคนท
ชำานาญทางของโลกแหงตวหนงสอ ไมตองกงวลเลยวา
จะมโอกาสไดประสบอบตเหตอนนายนดกบเขาไหม
เพราะมนเปนปรากฏการณทเหมอนจะรบประกนแลว
ไมวนใดกวนหนง ตวหนงสอจะทำาหนาทนำาทางไปส
ความนาประหลาดใจเชนนนแนนอน
ภาษาเปนเครองมอของมนษย และในเมอมนษย
แบงออกเปนเผาพนธ เปนชนชาต ลกษณะของภาษา
กสะทอนความแตกตางระหวางกลมยอยของมนษย
โดยปรยาย ทวาความเปนสากลครอบคลมชวตคนทงโลก
กเปนสงทปฏเสธไมได คนกคอคนเหมอนกน
เมอเปนเชนน ภาษาตางๆกมความเปนสากล
เคลอบอยบนผวของความแตกตาง เกอบทกภาษาทผานการ
เตบโตมาเปนเวลานานมกมการแตกแขนงของวรรณศลป
คลายคลงกน เกอบทกภาษามกาพยกลอน เกอบทกภาษา
มการแตงเนอเพลง เกอบทกภาษามอารมณขนอนเกดจาก
การพลกแพลงตวหนงสอ (เชนคำาผวนของไทย) เกอบทก
ภาษามแสลงทเปลยนแปลงตามความนยม เกอบทกภาษา
มคำาดดจรตทใชกนเฉพาะในหมนกวชาการ รายละเอยดยอย
เหลานมอกหลายรปแบบ จะใหเปรยบเทยบจรงจงระหวาง
84 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ภาษากคงพมพเปนหนงสอไดอกหลายสบเลม แตสรปวา
ในความแปลกหเมอเราไดฟงภาษาตางถน กคอการสอสาร
ทไมผดแผกไปจากภาษาของเราเองมากนก เราจงสามารถ
‘แปล’ ความหมายใหคนตางชนชาตไดพดคยกนเขาใจ
อยางไรกรวาตองสอสารถงสงทเกยวของกบสงทเปน
ประสบการณและปรากฏการณบนโลกเหมอนกน
ดวยเหตน ผมคดวาการเขาใจภาษาใดภาษาหนง
อยางด กจะชวยในการเขาใจความเปนสากลของภาษา
ทงหมดไดดวย และจะสามารถถายเทคณสมบตของแตละ
ภาษา เพอใชรวมกนไดอยางสมดลคลองจอง
ภาษาไทยเปนภาษาทมความสามารถในการ
พลกแพลงสง เปนภาษาทมากดวยลกเลน ลนเออดวยความ
สนกสนาน ในขณะทภาษาอยางภาษาองกฤษมหลกการใช
รดกมหลายขนตอน ผมความสนใจในตวหนงสอและโลกแหง
ภาษาทโชคดไดเรมดวยการรจกภาษาไทย จงควรตกตวง
อสระพเศษและรายละเอยดอนเปนเอกลกษณของภาษาไทย
ใหซมซบเขาไปในการทำางานอยางเตมท
อาจจะรอนหนอย ทำาใหเหนยวตวนด แตกม
หนาฝนชมฉำารออยเสมอ
85ปราบดา หยน
กจกรรม
ทำาความรจก ปดกวาด และขดเกลาเรองทเขยนทงสองเรอง
กอนหนาน
87ปราบดา หยน
ผกำากบภาพยนตรทานหนง เคยยกตวอยางเรองความสมจรง
ในการเขยนหนงสอ หรอการวางโครงเรองใหผมฟงวา
ในโลกนมกะเหรยงคอยาวอยกจรง แตคงไมบอยนกทเรา
จะเหนกะเหรยงคอยาวคนหนงนงจบกาแฟอยในราน
กลางกรงเทพฯ ซงเปนการแนะใหเหนวาถงแมโลกน
จะมความหลากหลายลนหลาม แตทกอยางกมททางและ
ความเหมาะสมของมน และหากใสสงแปลกปลอมลงไปทใด
กจะเปนจดสนใจจนดพลกพลนผดธรรมชาต
มเหตผลอยในคำาแนะนำาของผกำากบแนนอน แต
สำาหรบผม แนวคดเชนนนทำาใหเกดสงทเราเรยกวา ‘สตร’
หรอความยดตดกบปรากฏการณ ‘โดยทวๆไป’ เสยจนลมทจะ
สะทอนสสนอนแตกตางของธรรมชาตและความเปนมนษย
ไมเถยงวาการใหกะเหรยงคอยาวมานงในรานกาแฟโดยไมม
บทท 4
เปนเรอง :
ทำาความรจกกบโลกภายนอก
88 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
สาเหตอาจจะแปลกประหลาดไปเสยหนอย แตหากวาสงท
ผเขยนตองการสอคอ ‘ความเปนไปได’ ในสงคม ผมวากม
นำาหนกพอสำาหรบการทดลองแลว
ความซำาซากจำาเจจะเกดขนกบงานศลปะกตอเมอ
ทกคนคดหรอมองไปในจดเดยวกนเปนเวลานาน ดงนน
กอนอนเราควรทำาความเขาใจวา โลกใบนมรายละเอยด
มากมายทยงไมโดน ‘สตร’ กกขง และสงคมมนษยกซบซอน
เกนกวาจะสามารถแบงแยกเปนรปแบบตายตวได
ยกตวอยางงายๆ เมอใดทมผ เขยนถงความ
ไมเปนธรรมในสงคม ตวละครแหงความขดแยงมกจะเปน
ระหวางผมอำานาจกบผถกกดข บอยครงเหลอเกนท
ผมอำานาจถกวางใหเปนคนรวย และผถกกดขคอคนจน
สำาหรบผมสำานกผดชอบกบวถชวตมนษย แนนอนวาความ
ไมยตธรรมระหวางชนชนเปนประเดนหลกทควรสะทอนถง
เมอมโอกาส แตในขณะเดยวกน ผมคดวาสงสำาคญคอ
การสะทอนอยางกระจกเงา มใชสะทอนดวยนยนตา
ของผเขยนเพยงฝายเดยว สะทอนอยางกระจกเงา คอ
การสะทอนทกรายละเอยดอยางทมนเปน มไดเขาขาง
รายละเอยดใดเปนพเศษ เพราะประเดนการสะทอนชวต
กมหลายขนตอน จะตดสนวาคนอยางนด คนอยางนเลว
เพยงเพราะเหตการณโดยรวมพาไปนน ผมวาเปน ‘การ
89ปราบดา หยน
โฆษณา’ มากกวาการสะทอนภาพอยางคมชด
ภาพคมชด คอภาพของความเปนไปในสงคมทลก
กวาเปลอกของอาชพ เชนตวอยางคนรวย–คนจนทกลาวมา
ลกษณะงานเขยนโจมตสวนใหญมกฟนธงวาคนจนเปนฝาย
ธรรมะ คนรวยเปนฝายอธรรม ซงในโลกแหงความเปนจรง
มใชเชนนนเสมอไป คนจนทเปนคนเลวกม คนรวยทเปนคนด
กม คนจนทจนเพราะทำาตวเหลวแหลกกม คนรวยท
รวยเพราะขยนขนแขงและดำาเนนชวตโดยไมไดเหนแก
เงนทองมากนกกม ขอทานไมจำาเปนตองนาสงสารเสมอไป
พระสงฆทกรปไมไดฝกใฝในการศกษาธรรมะอยางเครงครด
เทาเทยมกน ตำารวจไมใชคนดทกนาย ผรายบางคนก
มความจำาเปนผลกดนใหตองทำาผดกฎหมาย ครบาอาจารย
ไมไดนาสรรเสรญเยนยอไปเสยหมด เพราะบางคนกไม
สนใจการสอน จองแตจะจบลกศษย ผชายทมททาออนชอย
กไมจำาเปนตองเปนเกยทกคน ในขณะทหญงมน คลองแคลว
ตดผมสนเตอ กไมไดแปลวาเธอตองเปนทอม คนหนาตา
โหดเหยมอาจจะมนำาใจงดงาม เดกทดสดใสไรเดยงสา
อาจจะเพงจบนองกดนำาตายไปหมาดๆ คนพดจาหยาบคาย
ไมใชคนกาวราวเสมอไป และคนเรยบรอยเหมอนผาพบไว
กมไดแปลวาจตใจออนโยน คนนยมทำาบญเปนกจวตรอาจจะ
เปนมอปนฆาคน และคนทไมเคยชวยเหลอเกอกลใครเลย
90 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
อาจจะมความเออเฟอเผอแผเจงนอง เพยงแตไมมใครเคย
ถามเขา คนชอบกนแฮมเบอรเกอรไมจำาเปนตองเปนพวก
นยมของนอก ในขณะทคนนงหมชดไหมไทยทงปทงชาต
อาจจะไมเคยดลเกแมแตครงเดยว ผชายทเปนมตรสนทสนม
กบเพอนรวมงานอยางด อาจจะกลบบานไปตบถบลกเมย
ทกวน หญงขายบรการทางเพศไมไดทำาดวยความฝนใจ
ไปเสยหมด เดกตดเหลาเมายากไมไดใฝชวทกคน เหลาน
คอตวอยางคราวๆทผมกลายนยนวาเปนความจรงในสงคม
ทงๆทฟงดเหมอนไมนาจะจรงเอาเลย
การยดตดกบสตรของความนาจะเปนจนเกนไป
มสวนทำาใหงานวรรณกรรมละเลยทจะ ‘เลา’ และ ‘ฉาย’
พฤตกรรมอนนาสนใจหลายอยางของคนและธรรมชาต
งานทถกแบงเปนประเภทจงถกถายทอดออกมาเหมอนๆ
กนหมด และบอยครงทความแตกตางปะทะกนเองโดยไมม
เหตผล นกเขยนทาสทนนยมกจะเขยนแตความเจรญรงเรอง
ของผลตภณฑตางๆ ในขณะทนกเขยน ‘เพอชวต’ กมงแตจะ
ตอสเอาชนะ หรอระบายความคบแคนใจของฝายใดฝายหนง
นกเขยนหลายทานอาจจะเชอวางานวรรณกรรม หรอการ
เขยนหนงสอควรมหนาทรบใชกระบวนการอะไรบางอยาง
เพอตดสนความถกตองทางศลธรรม ทางจรยธรรมในสงคม
แตผมไมฝกใฝความเชอนน เพราะรสกวามนบบศลปะให
91ปราบดา หยน
ตบตนเกนไป และทำาใหคนไมไดมองโลกอยางทมนเปน
–ซงคอโลกแหงการเชอมโยงของทกสงทงดและชว ทงมว
และเหมาะ ทงเจาะและกลบ ทงรบและกอดคอ
งานเขยนทมประโยชนในทศนคตของผม คองานท
ชวยขยายมมมองของมนษยทมตอโลกใหกวางขน สามารถ
ทำาใหผอาน ‘เหนความเปนไปในโลกโดยไมตองออกไป
ไหนเลย’ ดงสำานวนในปรชญาฮนดวาไวหรอทำาหนาทเปน
เหมอนหยดนำาเลกๆทสะทอนไดแมแตภาพดวงจนทร
ทงดวง ดงท โดเกน นกพรตเซน สำานกโซโตะ เปรยบเปรย
ถงการ ‘หยงร’ ของจตใจมนษย
การสงเกตพฤตกรรมของคนจงเปนงานอดเรกท
จำาเปนสำาหรบผสนใจงานเขยนหนงสอ ถาไมสงเกตไมเฝาด
ไมศกษาความหลากหลายของคนในสงคม กจะยดตดอยกบ
ตวละครสตรสำาเรจทซมซบมาจากแหลงอนอกทอดหนง
ดหนงดละครมากๆกจะตดตวละครทถกเหลาเสยจนเบาบาง
ไมใชมนษยทแทจรง เพราะในความบนเทงทฉาบฉวยกวา
ตวหนงสอ ยอมตองลดความสมจรงลงเพอเปดพนทใหกบ
ความเขมขน ความมสสนของบทบาทผแสดง ตวอจฉา
ในละครทวจงไมเคยมงานทำา วนๆไดแตขบรถไปตบตกบ
นางเอก ไดแตโผลไปเซอรไพรสพระเอกททำางาน ไดแต
ทะลงเขาไปหาเรองคนใชในครว คนใชกไดแตจบกลมกน
92 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
นนทานาย ไดแตทำาตวเปนฝายสอดแนมใหพอแมพระเอก
พระเอกกไดแตนงอยกบโตะออฟฟศ จองมองเอกสาร
ปลอมๆไดเปนเดอนเปนป นางเอกกไดแตอมทกข ขมวดคว
เงอมอจะตบตวอจฉาแตกตองระงบใจไว เหลานคอรปแบบ
ตวละครทเหนซำาแลวซำาอกในละครไทย ใครอยากเขยน
หนงสอทประกอบไปดวยคนกลวงแบนดงกลาวไมใชเรอง
ยาก ครานจะเขยนไดวนละสองสามเลมดวยซำา แตในโลก
แหงความเปนจรง กจวตรประจำาวนของคนมรายละเอยด
มากมายทอาจจะไมเกยวกบ ‘ประเดน’ หลกในชวต
ผหญงทมสนดานอจฉารษยาอยางในละครนน
คงมอยจรงได แตกตองมบางทเธอจะตองสงบจตสงบใจ
ตองเขาหองนำา ตองไปหาเพอนพอง ตองเปนหวดไมสบาย
ตองไปดหนงกบครอบครว ตองทำาอะไรตออะไรหลายอยาง
ทมากไปกวาการหาเรองทบานคนอน และในบางครง
คนขอจฉากสามารถคดจะทำาดขนมากได วนพระกอาจจะ
ไปทำาบญ เหนเดกขายพวงมาลยตามสแยกกอาจจะสงสาร
ถงขนแอบรองไหกไดเชนกน
เรองทคดไมถง แตเปนความจรงของโลก คอ
ความนาสนใจอนดบตนๆททำาใหผมชอบอานและชอบ
เขยนหนงสอ และความจรงกไมยากเยนเกนความสามารถ
ทจะคนพบในสงคม เพยงนงมองคนขางถนนสกพก
93ปราบดา หยน
ความหลากหลายกจะปรากฏขนใหเกบขอมลเอง หรอถา
ไมมเวลาเฝามองคนแปลกหนา การกมมองตวเองกพอแลว
ลองไตรตรองดวาเราเคยทำาอะไรทนาแปลกใจแมแตสำาหรบ
เราเองบางหรอไม เชนปกตเราเปนคนตนสาย แตจๆก
เกดตนเชาขนมาวนหนง แลวทำาใหไดทกทายกบแสงแดด
นมๆทไมเคยสมผสมากอน หรอปกตเราจะใหเงนขอทาน
บนสะพานลอยวนละบาทสองบาทดวยความสงสาร แตจๆ
วนหนงกเกดอาการตอตาน นกวจารณในใจวาทำาไมเขา
ไมลองไปหางานทำาดบาง เกดความคลางแคลงใจจงไม
ใหเงนเหมอนเดม หรอปกตเราเปนคนใจเยน แตจๆวนหนงก
ใจรอน ลกลนรบเรงจนประสบอบตเหต เฉพาะตวเรากมความ
นาแปลกใจเลกๆนอยๆปะทพพองไดทกววน เคยรำาพงเงยบๆ
วา ‘วนนเกดอะไรหนอ รสกไมเปนตวเองเอาเลย’ บางไหมครบ
นนคอสงทเกดขนจรงๆกบชวต บางวนเรากไมเปนเรา
การรวบรวมรายละเอยดหลากชนดของชวต
เปนวตถดบชนเยยมสำาหรบงานเขยนหนงสอ และถาขยน
ทจะสงเกต ขยนทจะเกบเกยว ผมคดวาจะไมมวนทวตถดบ
จะหมดไปได สำาหรบคำาถาม “หาวตถดบจากไหนมาเขยน”
ผมตองถามกลบไปวา “มทไหนไมมวตถดบบาง” เพราะ
วตถดบมอยทวไป ทกหนแหงตลอดเวลา กระทงเวลานอน
วตถดบกยงสามารถพรงพร นกเขยนหลายคนสารภาพวา
94 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ไดแนวคดในการทำางานมาจากความฝนบอยครง ดงนน
ถารจกจะมอง ไมตองเกรงกลววาจะอบจนความคดหรอ
แรงบนดาลใจ
ปญหากคอ สำาหรบคนจำานวนมาก คำาวาวตถดบคอ
การวางแผนคนควาเพองานเขยน หรอการหมกมนกบสงใด
สงหนงประหนงยากระตนใหเกดประกายในการเรมทำางาน
วธการขดหาวตถดบอยางนนกเปนวธทอาจจะ
ไดผล การอานหนงสอ การดหนงฟงเพลง เปนกจกรรมท
ชวยปนกระแสไฟฟาในสมองไดแนนอน ทวามนเปนเพยง
วธหนงเทานน ไมใชวธเดยว และเมอมนกลายเปนวธเดยว
เมอไร วตถดบทไดกจะมาเปนสตร เปนรปแบบจำาเจ
ทผดจากความเปนจรงในโลกกวาง ทกคนกจะสอสงซำาซอน
ซำาซาก ดงทเปนปญหาในบางยคสมยของงานศลปะ
บางคนคดวาการศกษาจากชวตประจำาวนเปน
เรองนาเบอและไมสรางสรรค นนเปนความเชอทผดถนด
และเปนความเชอททำาใหเมอผเชอไปเจองานสรางสรรค
ทจำาลองมาจากชวตจรง กจะทำาใหตองแปลกใจ ทกทกเอา
วาเปนเรองแปลกประหลาด เปนงาน ‘ทดลอง’ หรอเปนการ
ประพฤตผดขนบธรรมเนยมทเคยทำากนมา
ทงทจรงแลว ขนบธรรมเนยมยาวนานนนตางหาก
ทประหลาด!
95ปราบดา หยน
ตอนหนงในนยายเรอง ยลซส (Ulysses) ของ
เจมส จอยซ ตวละครทชอ ลโอโพลด บลม พยายามนกถง
อะไรบางอยาง แตเขานกไมออก จงกลบไปสนใจสงอน
ทเกดขนรอบขางแทน จนกระทงเวลาลวงเลยไปหลายหนา
กระดาษ อาจจะเปนรอย ขณะบลมกำาลงทำากจกรรมบางอยาง
จๆ เขากโพลงความทรงจำาออกมาทงทไมไดมอะไรเกยวของ
กบสงททำาอยแมแตนอย มนคอความทรงจำาทนายบลม
นกไมออกเมอหลายหนาทแลวนนเอง
เจมส จอยซ เปนนกเขยนคนหนงทสนใจในการ
‘จำาลอง’ พฤตกรรมของมนษยดวยตวหนงสออยางละเอยด
ทสด และการ ‘นกออก’ ของตวละคร กคอการสะทอนสงท
คนเราทำาเสมอไดอยางสนกสนาน คณเองกเคยใชไหม
ทตนมาตอนเชา พยายามนกวาฝนอะไรไปบาง แตนงนก
นานเทาไรกจำาไมได แลวเมอวนผานไปขณะกำาลงนงคย
กบเพอนกลางโตะอาหารเยน ภาพความฝนทนกไมออก
ตอนเชากพลนผดขนมาอกครงอยางชดเจน ความชางสงเกต
ของจอยซทหยบพฤตกรรมปกตของเราไปใชในงานเขยน
กลบทำาใหเปนรายละเอยดโดดเดนและแปลกใหมขนมา
แตเขาไมไดคดอะไรขนมาเองเลย!
นาแปลกใจทงานจำาลองชวตจรงหลายชนถกมอง
เปนงานพสดาร ดเหมอนวาคนเราจะยงไมรจกธรรมชาต
96 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
แหงความเปนมนษยดพอดวยซำา นคอเหตผลททำาให
ตวหนงสอยงมชองวางในการสะทอนภาพของโลกไดไมจบสน
เปรยบเสมอนกระจกทยงขยายขนาดใหญโตขนทกขณะ
ในการสนทนาระหวางกน คนเรากมกไมยนเผชญหนา
ทอๆแลวพนคำาพดตรงๆ บางคนกไมชอบสบตากบอกฝาย
บางกชอบหนไปหนมาอยไมสข บางกชอบเกาโนนเกาน
ไปดวยขณะคย แตเมอดความประพฤตของคนในละคร
หรอในหนงบางเรอง ผแสดงมกจองหนาพดจาอยางกบจะ
สะกดจตกนดวยสายตา นคอสตรคอรปแบบสำาเรจ
อนนาเบอหนายและไมสมจรง และเปนสงทผมเหนวาควร
หลกเลยงเปนอยางยงในงานเขยน
แมแตการ ‘ไมมอะไรเกดขน’ ในโลกนกมรายละเอยด
นาสนใจมากมายใหสงเกต แมแตคนนงเฉยๆ กมวธนงเฉยๆ
แตกตางกนไป ถาเฝามองดวยตาคมกรบ และบนทก
ทกการเคลอนไหวของคนนงเฉยๆอยางถถวน ผมเชอวา
สมดหนาๆหนงเลมกใชจดไมหมด และสามารถเขยนออกมา
เปนหนงสอไดโดยไมตองใหคนนงเฉยๆคนนนลกขนเดน
ไปไหนเลย
ปรากฏการณในธรรมชาตกเปนสงสำาคญสำาหรบ
งานเขยน คนเราตองอยกบสภาพแวดลอม ตองอยกบ
อณหภมอากาศบางอยาง ตองยนอยในพนทบางประเภท
97ปราบดา หยน
ไมมใครใชชวตลองลอยในความวางเปลา ดงนน การรจก
สงเกตดนฟาอากาศกซบซอนพอๆกบการสงเกตพฤตกรรม
มนษย ทจรงธรรมชาตซบซอนกวาดวยซำา แตในเมอ
นกเขยนไมใชนกวทยาศาสตรจงไมตองศกษาถงขนเจาะลก
ลงไปในโมเลกล เพยงรพอจะสรางบรรยากาศใหตวหนงสอ
ได พอจะบอกตวละครวาในอากาศอยางนควรจะรสกอยางไร
ควรจะครนเนอครนตวไหม ควรจะไอจาม หรอควรจะยกมอ
ขนปองจมกเพราะฝนลงจดเกนไป หรอควรจะกางรมเพราะ
ฝนเรมลงเมด หรอควรจะมควนพวยพงออกจากปากเพราะ
หนาวจนหมะตก ถาตวหนงสอทอยขวโลกเหนอไมมควน
ออกจากปากเวลาตองสนทนา ความ ‘จอมปลอม’ ของ
ตวหนงสอจะปรากฏทนทโดยไมตองปาวประกาศ
ความไมจรงจะแสดงตวออกมาเองเสมอ
เคลดลบในการรจกโลกภายนอก คอตองระลก
เสมอวา ‘ความจรงคอความลวง’ กลาวคอ สงใดทเราเชอวา
ตองเปนอยางน ทจรงมนอาจจะเปนอยางนน สงทเราเหน
กบตาหนาบานทกวน กมสทธทำาใหเราแปลกใจได การ
สงเกตอยางสมำาเสมอเทานนทจะชวยใหเราเรยนรวธ
สะทอนภาพชวตอยางทมนดำาเนนไปจรง
พดเหมอนงาย แตนคอกจกรรมทผสนใจใน
ตวหนงสอตองทำาไปตลอดชวต เพราะไมมวนจบสน
98 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ความจรงวนนกลายเปนความลวงวนพรงนไดอยางงายดาย
ตวหนงสอกเชนกน วนนอาจจะเปนสจธรรม อกสบปอาจจะ
พฒนาไปเปนนทานหลอกเดก
หนาทของตวหนงสอทเหมาะสมจงอาจจะไมถงกบ
ตองเปลง ‘สจธรรม’ ออกมาเสยทเดยว แตเปนการบนทก
ความจรงอยางตรงไปตรงมาตามเวลาทมนสะทอนมากกวา
และเหมอนกบทกๆเรองในการมชวต-อยาปกใจเชอ
ความจรงใดนานเกนไปนก
ผมไม รวามคนคดแบบผมอยมากนอยเทาใด
แตผมรสกวาความคดสรางสรรคหรอแนวคดทกอยาง
ลวนลองลอยอยในอากาศ อยทวาใครโชคดไขวควาแนวคด
ไหนออกมาเปนรปธรรมไดเทานน หาก อลเบรต ไอนสไตน
ไมไดเกดมา กตองมนายอะไรสกนายทสามารถเกบเกยว
สมการฟสกสจากอากาศเชนเดยวกบสมการของไอนสไตน
งานเขยนหนงสอกไมใชขอยกเวน มมมองใหมๆลอยเออย
ไปทว รอคอยการคนพบจากผคน ดงนน ยงเอาตวเขารวม
กบธรรมชาตของโลกไดดเทาไร โอกาสจะปะทะกบความคด
แหวกแนวในอากาศกจะยงมมากขน
สมยนกระแสการทองเทยวกำาลงแรง ใครพอเจยดทรพย
จายคาเดนทางไดกโชคด ไดพบเหนวฒนธรรมตางถน
(ตางถนในทนอาจจะเปนตางจงหวดกได ไมจำาเปนตอง
99ปราบดา หยน
ตางประเทศ) ทนาสนใจใหเรยนรมากมาย แตกไมได
หมายความวาการมองโลกกวางๆคอการเดนทางทองเทยว
ไปในทหางไกลเสมอ หากเงนทองไมอำานวยกไมตอง
ดนทรง เพยงออกไปนอกประตบานกหาจดใหมๆใหมองได
ทกวน ผมเคยสงเกตวากระทงตกทอยบนถนนเดยวกนกบ
บานตวเองหลายหลงผมไมเคยแมจะชำาเลองมองดวยซำา
ความทกจวตรในชวตมแตจะบงคบใหเดนทางซำาไมกเสน
การ ‘ผจญภย’ จงเกดนอยครง ทงทมนเกดไดงายๆ
โดยความตงใจของเราเอง เหนตรอกไหนไมเคยเขา
บานไหนไมเคยสงเกตชดๆ ตนไมตนไหนไมเคยร ชอ
สงเหลานเราศกษาไดเมอตองการ
สำาหรบผทมความเกยวพนกบงานเขยนหนงสอ
อยแลว แตจๆเกดอาการสมองไมแลน หรอแลนไปชน
กำาแพง การปลดปลอยตวเองออกจากสงแวดลอมเดมๆ
เพอทำาความสะอาดสมองสกพกนาจะชวยใหมพนทสะอาด
เพอใชงานเพมขน ลองทำาอะไรทไมเคยทำา กนอะไรทปกต
เกลยดเขาไส คยกบศตร ยมใหคนแปลกหนา อะไรกไดทจะ
งางความรสกกวางออก แลวรบความคดใหมๆเขามา
นก เขยนหลายคนอาจจะไ ม ตองการความ
เปลยนแปลงทางมมมอง นนเปนเรองและสทธของเขา
หลกฐานกปรากฏโทนโทวานกเขยนผนยมจะเดนทางเดยว
100 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ไปเรอยๆกมมากมาย โลกของเขาเปนโลกทเลอกแลว เขาจะ
ไมลองในสงทไมมนใจหรอไมคนเคย
หากถนนเสนสำาคญของเขาใหญโต โอ โถง
กวางขวางพอ เขากอาจจะไมจำาเปนตองขวนขวายหาตรอก
ซอกซอย แตผมเคยเหนนอยคนนกทจะปทางมนคงและ
นาเดนไปไดตลอดชวต สวนใหญคนทพอใจจะเดนทางเดยว
จะเปนเพราะอาการหวาดกลวภายใน หวาดกลวอนตราย
หวาดกลวคนแปลกหนา หวาดกลวความลมเหลว หวาดกลว
ทกอยางทตนไมรจก อยางนจะเรยกวารจกโลกภายนอก
ไมได เปนเพยงการรจกสงทปลอดภยเทานน เมอใดทคดจะ
ลองสงใหมๆผมกกลวหวเกอบหดเหมอนกน แตกยงอยาก
ลองไปใหตลอดรอดฝง เพราะความรสก ‘สำาเรจ’ ทมคามาก
ทสดตอจตใจ คอการไดกาวขามหวความหวาดกลวจนมน
คอยๆลบตา และไมตองเจอะเจออกเลย
ทกคนคงคนกบคำาพดทวา “ชวตจรงแปลกประหลาด
ยงกวานยาย” ซงถกตองอยางมาก เพราะนยายมองชวตจรง
ไดไมทะลปรโปรงเทาทควร!
มาพยายามทำานยายใหแปลกประหลาดไดเทยบเทา
ชวตจรง หรอแปลกประหลาดยงกวานนกนไหมครบ
เรมดวยกะเหรยงคอยาวในรานกาแฟกได
101ปราบดา หยน
กจกรรม
1. ออกไปเดนขางถนนพรอมกลองถายรปในมอ (หรอ
ใครไมมกลองใชวธวาดหรอจดเอากได) แลวบนทกภาพ
พฤตกรรมของคนทพบเหนโดยไมตงใจ (ถายรปดวยวธ
ไมมองในกลองกอน จะทำาใหไดภาพเหนอความคาดหมายด)
เมอลางรปแลว เลอกหนงรปทสะกดตาสะกดใจ เขยนเรองสน
ขนาด 3-5 หนากระดาษ จากภาพนน
2. นงนงๆในหองใดกได หรอทไหนกได สกประมาณ
ครงชวโมง หรอมากกวานน ไมตองทำาสมาธ แตมองไปทวๆ
อยางชาๆ คณรจกทกสงในหองนนจรงๆหรอไม
103ปราบดา หยน
ลมเปนปรากฏการณลองหน แตอานภาพของมนยงใหญ
ไมแพปรากฏการณธรรมชาตชนดอน ทงยงเปนอากาศท
สงมชวตตองใชในการหายใจเพออยรอด
งานศลปะทกชนดกมองคประกอบบางอยางท
ทำาหนาทคลายลม คอมองไมเหน จบตองไมได แตสำาคญ
อยางมากในการเกดขนและ ‘เปน’ อย
หากไมมลม ตวหนงสอกจะหายใจไมออก และเมอ
หายใจไมออก กจะไมมชวต
ในอดตกาลนานมา เคยมคนเชอและเรยกลมวา
‘วญญาณ’
เมอมสมอง มหวใจ กตองมวญญาณ ชวตจงจะ
เกดขนได (เรองกนดมเอาไวทหลง)
บทท 5
เปนลม :
ทำาความรจกกบกระแสลม
104 เปน: เรยงความวาดวยลมหายใจในตวหนงสอ
ในการเขยนหนงสอ เมอมตวเอง มโลกของ
ตวหนงสอ มโลกมนษย กตองมองคประกอบคลายๆ
วญญาณเชนกน
เพยงแตยงไมมใครเรยกชอสงนนไดเหมาะเจาะนก
ฝรงบางคนใชคำาวา Magic–‘ความมหศจรรย’
งานเขยนทมชวตยงยนยาวนาน เปนอมตะครอบคลม
ทกยคสมย มกอดมไปดวยความมหศจรรยหรอ ‘ลม’ ทวาน
ผมไมสามารถบอกไดว าจะเปาลมใส เขาไป
ในงานเขยนอยางไร ทกวนนกยงพยายามหาคำาตอบให
ตวเองอยอยางแทบจะเปนลม
แตผมคดวาศลปะกบชวตตางกนตรงท ลมตองมอย
กอนชวตจะบงเกดขน ในขณะทลมในงานศลปะเกดตาม
การสรางสรรคของมนษย
ดงนน ทกคนมสทธในการคนพบและทำาความรจก
กบความมหศจรรยเทาเทยมกน
และเมอตวหนงสออยในสภาพพรอมจะมชวตแลว
การหาชวตมาใสเปนขนสดทายไมใชเรองยาก
ตวหนงสอทมชวต มความมหศจรรย จะเตบโต
ไปเอง และตดขาดกนกบผเขยนอยางสนเชงได กเหมอน
อากาศในโลกทไมรบใชมนษยคนใดเพยงผเดยว
ผมเชอวาในโลกแหงตวหนงสอ เมอคณนงลงอยาง
เขาใจตวเอง เขาใจสวนทไดสรางขนมาและดแลรกษา
อยสกพกหนง คณกจะคอยๆรสกถงกระแสลมทลอยมา
กระทบผวแกม และเมอนน คณกจะพรอมลกเพอกาวตอไป
สดลมนนเขาปอดใหลกๆ แตระวงจะสำาลก
ขอใหเดนทางโดยสวสดภาพครบ
Ever tried? Ever failed? No matter. Try again.
Fail again. Fail better.
-Samuel Beckette
เคยพยายามไหม เคยพลาดพลงไหม ชางมน พยายามอก
พลาดอก พลาดใหดกวาเดม
-แซมมแอล เบกเกท