arhpGrf;tm;

ရ မ း အ မ း သ မ း ေ ရ း ရ ာ ဆ က သြ ယ လႈ ပ ရ ာ း ေ ဆ ာ င ရြ က ေ ရ း အ သ ငး ( S W A N ) မ ထ တ ေ ၀ သ ည

အ မ တ ( ၁ ) စ က တ င ဘ ာ လ ၂ ၀ ၁ ၅ ခ ႏ စ ၊ ျမ န မ ာ သ က ရ ာ ဇ ၁ ၃ ၇ ၆ - ၇ ၇ ခ ႏ စ

Girl’s PowerGirl’s Power

trsKd;orD;ESifh ,Ofaus;r+"avhxHk;wrf;rsm;

trsKd;orD;pmapmif

arhpGrf;tm; 0dkif;awmfom;rsm;

စစဥသ - SWAN သတငးျပနၾကားေရးႏငမတတမးတငေရးလပငနးစဥ အယဒတာမား - နနးခမးအန၊ ေထးေထး၊ ယငးဟနဖ စာေစာငေရးသားသမား - ယငးခယရ၊ နနးေကာခမး၊ ရငနနးယဥ(ေတာငႀကး)၊ ေမြႏြမဟြမ၊ ယငးစဟြမ၊ နနးဆငမြနး၊ ခမးယငးေနာင(လခား)၊ နနးခမးအြန၊ နနးဟနႏြနး၊ နနးခမးယတ ဘာသာျပန - နနးဟနႏြနး ႏင သတငးျပနၾကားေရးႏငမတတမးတငေရးလပငနးစဥမ၀နထမးမား စာစစာရက - ေမြႏြမဟြမ၊ ယငးဟနဖ စာအပအျပငအဆငဒဇငး - စငးပနး ဆကသြယရန - SWAN P.O. Box 120, Phrasing Post Offi ce Chiang Mai 50205, Thailand Email: documentation@shanwomen.org ၀ကဆဒ - www.shanwomen.org

မာတကာမာတကာ အမာစာ ...................................................................................................................... ၃

ရမးအမးသမးေရးရာဆကသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငးအေၾကာငး ..................................... ၄

အမးသမးႏငကေလးကနးမာေရး ......................................................................................... ၁၁

၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြအေပၚ ကမရ႕အျမင ................................................................................ ၁၄

အမးသမးလႊတေတာအမတႏင တစေန႔တာ (နယးဇလန) ............................................................ ၁၆

အမးသမးရမးစာဆေတာႀကး နနးခမးက .................................................................................. ၁၈

ေမစြမးအားေရဒယ ............................................................................................................. ၂၂

ကာတြနး ........................................................................................................................ ၂၄

ဟာသ ............................................................................................................................ ၂၅

အမးသမးႏငယဥေကးမႈဓေလထးတမးမား ............................................................................ ၂၆

ကားမ တနးတေရးဆတာ တကယဘ ေမြးရာပါအခြငအေရးလား ................................................. ၂၉

အမးသမးႏင ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈ .................................................................................. ၃၁

ရမးျပညနယမ အမးသမးႀကးမား ......................................................................................... ၃၄

အမႈကပေဘးကဇာတလမးေလး .......................................................................................... ၃၈

ကၾကမၼာကဖနတးေပးလကတ ဒကၡမားန႔ ကမရ႕ဘ၀ ................................................................. ၄၀

အျဖဆငးျခငးက ဘယလထနးခပမလ ................................................................................ ၄၂

ကနးမာေရးအတြကတစေန႔တာ လကကသန႔ရငးစငၾကယေအာငေဆးေၾကာပါ ................................. ၄၃

ရမးအမးသမးေရးရာဆကသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငးသည ၂၈ ရက မတ

လ ၁၉၉၉ ခနစတြင ဖြ႕စညးသညအဖြ႕ျဖစသည။ ဖြ႕စညးလကသည ရညရြယခကသည

ျပညသလထအတြက ပညာေရး၊ အမးသမးမားစြမးရညျမႇငတငေရး၊ အမးသမးမားကနးမာ

ေပာရြငေရး၊ သတငးျပနၾကားေရးႏင မတတမးတငေရး တ႔ျဖစသည။ ၁

၆ ႏစတာ ကာလ

ျဖတသနးလာခေသာ အဖြ႕အစညးျဖစသညအျပင အမးသမး ႏင ကေလးအတြက အဓက က

ညလပေဆာငေပးသညအဖြ႕ျဖစသည။

ယေန႔ကာလႏင အနာဂတအတြက အဖြ႕အစညး၏ လႈပရားမႈမားသည ျပညသလ

ထအတြက ပမထေရာကစြာ ပပးကညႏငရန လပငနးစဥအပငးပငးတြငသာမက အျခား

အမးသမးအဖြ႕အစညး၊ တငးရငးသားအဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးပါ၀ငလပေဆာငသည။

လပေဆာငေသာလပငနးမားသည အၾကမးဖကမႈအမးမး၊ လ႕အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား

စသညတ႔ဆန႔ကငေသာလပငနးစဥတ႔ျဖစသည။

အဖြ႕၏လပငနးစဥမားမာ ပညာေရးသည ထငး-ျမနမာနယစပေဒသတြင ျပညသ

လထအေနႏငတညေထာငခေသာ စာသငေကာငးႏငမဘမေကာငးတ႔တ

ြင ေကာငးသ

ေကာငးသားေပါငး ၁၅၀၀ ေကာ ပညာေရးေထာကပမႈမားေပးေနသည။ ဒထကမက

အလယတနးေကာငးေအာငေသာ ကေလးအတြကသညလညး ဆကလကေထာကပေပး

သညအျပင ျပညတြငးအတြကလညး ကညမႈမားလပေဆာငေပးေနသည။ အမးသမးမား

စြမးရညျမႇငတငေရးလပငနးစဥသညလညး အေရးႀကးေသာအပငးျဖစေန

သည။ အဖြ႕အစညး

လပငနးေအာငျမငရနအတြကႏင လပငနးလညပတမႈအပငးတြင ပမအသက၀ငေစေသာ

လပငနးစဥျဖစသည။ ဤလပငနးစဥသည အဖြ႕အစညးစတငဖြ႕စညးသညအခနမစ၍ ယခ

လကရကာလအထ အမးသမးငယမားက အေယာကေပါငးေထာငႏငခ စြမးရညျမႇငတငမႈမား

သငၾကားေပးခသည။

တခနတညးတြင အမးသမးမားကနးမာေပာရြငေရးလပငနးစဥလညး အေရးႀကးေသာ

လပငနးစဥတချဖစသည။ နယစပေဒသႏင ျပညတြငးအတြက ကနးမာေရးႏငပတသကေသာ

အကအညမားေပးသညအျပင လအပေသာ ေဆး၀ါး ကရယာ မားကလညး ပပးေပးသည။

ရမးျပညနယရေစတနာ ကနးမာေရးလပသားမားအတြက သငတနးမားသငၾကားပ႔ခေပးသည

သငတနးမားကလညး လပေဆာငေပးသည။

သညျပင သတငးျပနၾကားေရးႏငမတတမးတငေရးသညလညး အဖြ႕အစညး၏ အေရး

ႀကးေသာအပငးတြငလပေဆာငေသာလပငနးစဥျဖစသည။ အဖြ႕အစညး၏ စာအပစာေစာင

သတငးအခကအလကမားက ျပညသလထဆတ႔ တကရကျဖန႔ေ၀ေပးသည။ ျဖန႔ေ၀ေသာ

စာအပစာေစာငမားတြင အဓကအခကသည လကရအဖြ႕အစညး၏လပငနးစဥႏင ျပညသ

လထေတြ႕ၾကေနေသာအခကအခမားျဖစသည။

ဤစာေစာငဖတျခငးအားျဖင အဖြ႕အစညး၏ လပေဆာငခကမားကသရရနအတြကႏင

အျခားအေတြးေခၚေကာငးမားရရလမမညဟ ယၾကညပါသည။ အၾကာခငေျပာငးလမႈလညး

ႀကေတြ႕ၾကရေတာမညျဖစသညအတြက အကယ၍ ဤစာေစာငဖတၿပးေနာက ေ၀ဖနခက

မားေရးသားေပးပ႔လပါက လပစာအတငးေပးပ႔ႏငပါသည။

trSmpm

3

arhpGrf;tm;

ရမးအမးသမးေရးရာဆကသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငးက ထငးႏငငႏင ရမးျပညတြငး အေျခ စကလႈပရားေဆာငရြကေနၾကေသာ ရမးအမးသမးမားမ ၁၉၉၉ ခႏစ၊ မတလ (၂၈) ရကေန႔တြင ဖြ႕စညးခသည။ အသငး၏ အဓကဥးတညခကမာ ျမနမာႏငငတြငး ႏငငေရးႏင လမႈေရး ေျပာငးလမႈမားျဖစေပၚလာေရး လႈပရားမႈတြင ရပရြာလမႈအသငး၀ငးကအေျချပသည အေရးယေဆာငရြကခကမား၊ သေတသနျပျခငးမားႏင စညးရးလႈ႕ေဆာေရးလပငနးမားက ေဆာငရြကျခငးအားျဖင ကား-မ တနးတညမမႈႏင တရားမားတမႈမားက အမးသမးမား ခစားရရလာေစေရးျဖစသည။

toif;. aemufcHordkif;

ta-umif;2002 - 2004

2005 to the present

4

arhpGrf;tm;

မမတ႔၏အသငးသည ျမနမာႏငငမ တငးရငးသအမးသမးအဖြ႕အစညး (၁၃) ဖြ႕ ပါ၀ငဖြ႕စညးထားေသာ အမးသမးမားအဖြ႕ခပ (ျမနမာႏငင) က စတငတညေထာငခၾကသညအဖြ႕မားအနက တဖြ႕ျဖစသည။

အသငး၏ဥးတညခကမားအသငး၏ဥးတညခကမား

• အမးသမးအခြငအေရးမားႏင ကေလးအခြငအေရးမားက ျမႇငတငေပးရန။

• အမးသမးမားႏငကေလးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈႏင ေခါငးပျဖတမႈမားကဆန႔ကငရန။

• မမတ႔၏ လမႈအဖြ႕အစညးအတြငး ၿငမးခမးေရးႏင လြတလပေရးအတြက အတတကြ လကတြေဆာငရြကရန။

• အမးသမးမား ဘ၀ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက စြမးရညျမႇငတငေပးရန။

• သဘာ၀အရငးအျမစမားႏင ပတ၀နးကငထနးသမးေစာငေရာကေရးဆငရာအသအျမငမား ျမငမားလာေစေရးေဆာငရြကရန။

ပညာေရးလပငနးစဥပညာေရးလပငနးစဥ

• ေန႔ကေလးထနးေကာငး၊ အေျခခပညာ မလတနးေကာငးႏင အလယတနးေကာငး စစေပါငး ေကာငး (၁၁) ေကာငး ဖြငလစသငၾကားေပးျခငး။

• ရမးဘာသာ ေကာငးသးစာအပမား ရကႏပျဖန႔ေ၀ေပးျခငး။

• အရညအခငးျပည၀ေသာဆရာ၊ ဆရာမမား တးပြားလာေရးအတြက စြမးရညျမႇငတငေရးသငတနးမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြမားက ႏစစဥကငးပျပလပေပးျခငး။

• အားကးရာမရေသာ မလဘမမား၊ ႏြမးပါး၍ ကနးမာေရးအခကအခရေသာ မဘမား၏ သားသမးမားအား ပညာသငေထာကပေၾကးရာေဖြေပးျခငး။

• ေထာကပေၾကးရရထားေသာ ေကာငးသေကာငးသားမားအၾကား ႏစစဥေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြမားစစဥကငးပေပးျခငး။ျပညတြငးစစႏငဆကလကျဖစပြားေနသည လ႕

အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားေၾကာင ထြကေျပးလာၾကရေသာ ရမးဒကၡသညမားက ထငးႏငငက “ဒကၡသည” အျဖစ အသအမတျပလကချခငးမရပါ။ ထ႔အတြကေၾကာင သတ႔သည လၿခသညခလႈရာမရ ျဖစေနရၿပး၊ ႏငငတကာအကအညေပးေရး ေအဂငစမားမ ေထာကပကညမႈမားလညးမရရၾကေပ။ ဤအေျခအေနတြင အထးတခငနစနာၾကရသညမာ ကေလးမားျဖစပါသည။ ထကေလးမား၏ မဘမားသည ေရြ႕ေျပာငးအေျခခလပသားမားအျဖစ အလပရာေဖြ၀မးေကာငးေနၾကရၿပး၊ တခါတရ တရားမ၀ငအလပ လပကငေနၾကရပါသည။

5

arhpGrf;tm;

ကေလးအမားစမာ ေကာငးလး၀မတကရသည အေျခအေနျဖစေနရပါသည။

၎ရမးျပညမ ထြကေျပးလာသမားက “ဒကၡသည” အျဖစ အသအမတျပမခၾကရသညအတြက သတ႔အဖ႔ ဒကၡသညစခနးမား တညေထာငရနေသာလညးေကာငး၊ သငေလာသညေကာငးမား တညေထာငရနေသာလညးေကာငး အခြငမရပါ။ မအရ ထငးႏငငအတြငး ေနထငၾကသည ကေလးမားအားလးသည ေကာငးေနခြင အခြငအေရးရပါသည။ သ႔ေသာလညး တရား၀င ေကာငးအပခြငရရနအတြက အခကအခအမးမးရေနပါသည။ မဘမားသည လအမားမလပလ ၾကသည “သးဒ” ဟ အဂၤလပအမညေပးထားေသာ လအမားမလပလၾကသည ညစပတ၊ ခကခပငပနး၍ အႏရာယမားသည အလပမးက လပကငသကေမြးေနၾကရၿပး၊ ၀ငေငြလညးအနညးငယမသာရၾကပါသည။ ဤ၀ငေငြျဖင ကေလးက ထငးေကာငးပ႔၍ ေကာငးထားရန မတကႏငၾကပါ။ အလပအေျခတကမရေသာေၾကာငမဘမားမာ အၿမတေစေျပာငးေရြ႕ေနရျခငးမားလညး ရပါသည။ တရားမ၀ငေနထငၾကရေသာေၾကာင မဘမားမာလပငနးခြငတြငးမအပ ျပငပသ႔ထြကခြာ၍ ကေလးေကာငးအပရနလညး ေၾကာကရြ႕စးရမေနၾကပါသည။ အျပငထြကလင အဖမးခရမညက စးရမေနၾကပါသည။

ကေလးမားေကာငးတကႏငလငေသာမ ေကာငးသြားလာလမးတြင အသြားအျပန၌ မနးကေလးငယမားက ဖမးဆး၍ လကနကးေရာငးခခရမညအေရးက စးရမေနၾကရပါေသးသည။ ဤအခကမားအျပင ထငးေကာငးမား၌ ထငးဘာသာျဖင စာသငၾကားၾကၿပး ရမးကေလးမားက ထငးစကားကေျပာဆႏငျခငးမရၾကပါ။ ကေလးမားက ထငးလမးမားႏငအတ ေရာေႏာပညာသငၾကားျခငးအားျဖင ရမးလမးမား၏ ဘာသာစကားႏင လမးစရကလကၡဏာ ေပာကကြယသြားႏငသညအေရးလညး ရေနပါေသးသည။ ရမးဒကၡသညမသားစမားသည ၎တ႔၏ ဘာသာစကားႏင လမးစရကလကၡဏာက အထးထမးသမးေစာငေရာကလလၿပး ရမးဒကၡသညမားအားလး တေန႔အမျပနရမညဟ ေမာလငထားၾကပါသည။

ဤအေျခေနအရ ထငးႏငင-ရမးျပညနယစပရ ရမးလမးအမားစက သတ႔ေနထငသညေနရာမားတြင အေျခခစာတကေျမာကေရးသငတနးမား စညးရးေဆာင

ရြကေပးေနၿပး ေနရာမေရႊ႕ေျပာငးကေလးမားက စာတကေျမာကေစရန ေဆာကရြကျဖညဆးေပးေနပါသည။ ရမးအမးသမးေရးရာဆကသြယလႈပရ ားေဆာငရြကေရးအသငး (SWAN) စတငဖြ႕စညးခနမစ၍ ပညာေရးလပငနးအစစဥခမတၿပး သငၾကားေနသည တညရၿပးေသာ အလြတပညာသငၾကားေရးအစစဥမားက ပမခငမာလာေရးအတြက ထပေလာငးအားျဖညေပးခပါသည။ လကရအေျခအေနတြင ထငးႏငငႏငရမးျပညနယ နယစပ၌ SWAN က အေျခခစာတကေျမာကေရးအတြက ပညာသငေပးေနသညေကာငး (၈) ေကာငးႏင ေန႔ကေလးထနးေကာငး (၃) ေကာငးအပါအ၀င ေကာငးစစေပါငး (၁၁) ေကာငး ဖြငလစထားသည။

6

arhpGrf;tm;

ထငးႏငငႏင ရမးျပညနယစပရ ရမးဒကၡသညမား/ေရႊ႕ေျပာငးမသားစမားအေနျဖင ပညာေရးသည အေရးႀကးသည လအပခကတခအျဖစ ရႈျမငၾကပါသည။ SWAN က ၎လအပခကက ေျဖရငးေပးႏငရန ႀကးစားသညအစအစဥမားအားလးက ေဒသခရပရြာအဖြ႕အစညးမားကလညး အထးပးေပါငးေဆာငရြကၾကပါ သည။ ဥပမာအားျဖင ေဒသခရပရြာလထမားသည SWAN မ စညးရးေဆာငရြကေပးသည သငတနးမား အစညးအေ၀း၊ ေဆြးေႏြးပြမားက စတပါ၀ငစားစြာ တကေရာကၾကၿပး သတ႔၏ ျပနာမား၊ လအပခက မားကလညး ေဆြးေႏြးဖလယခၾကပါသည။ ဤကသ႔ေဒသချပညသမား၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမရပါက SWAN အေနျဖငထေရာကေသာ မဟာဗဟာမား ခမတလပေဆာငႏငလမမညမဟတပါ။ သတ႔၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈသာ မရရပါက ေဒသချပညသမား၏ လအပခကမားက ေျဖရငးေဆာငရြကႏငလမမည မဟတဘ သတ႔၏ ယၾကညထားခကမားကလညး ဆကလကတကတြနးစညးရးႏငလမမညမဟတပါ။

အမးသမးမားစြမးရညျမႇငတငေရးလပငနးစဥအမးသမးမားစြမးရညျမႇငတငေရးလပငနးစဥ

• အမးသမးေရးဆငရာသငတနးမားေပးျခငး။• ေခါငးေဆာငမႈသငတနး။• လငကြျပားမႈ (Gender) သငတနး။• မတတမးတငႏင သေတသနျပျခငးသငတနး။• အေျခခလ႕အခြငအေရးသငတနး။• အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈရပတန႔ေရး

သငတနး။• အလပသငအစစဥ။

• ထငးႏငင ႏင ျမနမာႏငငေဒသအသးသးတြင “အမးသမးႏးေႏာဖလယပြ” မား ျပလပေထာက ပေပးျခငး။

• အမးသမးငယမားအတြင ႏငငေရးစြမးရညျမႇငတငေရးသငတနးေကာငး (Young Women’s Leadership Training) ဖြငလစပ႔ခေပးျခငး။

• ရမးစာေပတကေျမာကေရးသငတနးမား ဖြငလစသငၾကားေပးျခငး။

အလပသငအစစဥ (Internship Program)အလပသငအစစဥ (Internship Program)

နယစပႏင ရမးျပညနယအတြငးတြင SWAN ၏လပငနးးမားေအာျမငစြာေဆာငရြကႏငေရးအတြက အမးသမးမားက အရညအခငးျမႇငတငေပးႏငရန SWAN က ၁၉၉၉ ခႏစမ စတငအလပသငအစစဥတခက စတငခပါသည။ အလပသငအစအစဥေပါငး (၈) ခမ အမးသမးငယ (၃၆) ေယာကက ေမြးထတႏငခၿပး (၁၃) ေယာကမာ SWAN ၏ လပငနးစဥမားတြင အခန

ျပညတာ၀နထမးေဆာင၍ အျခား (၆) ေယာကမာ SWAN ၏ ကြနယကအဖြ႕အစညးမားတြင အလပလပကငကာ ကနသမားမာ ပညာဆကလကဆညးပးေနၾကပါသည။ လတတေလာၿပးဆးသည အလပသငအစအစဥမာ ၂၀၀၈ ခႏစ ဇြနလတြငျဖစၿပး ယခအခါ၌ အလပသင (၁) ေယာကသည SWAN ၏ လပငနးစဥတခတြင တာ၀နထမးေဆာငေနပါသည။

သငတနးႏင ေဆြးေႏြးပြမားသငတနးႏင ေဆြးေႏြးပြမား

အမးသမးမား စြမးရညျမႇငတငေရးလပငနးစဥမ ထငး-ရမးျပညနယစပေဒသရ ေရႊ႕ေျပာငး/ဒကၡသည

7

arhpGrf;tm;

ရားမႈမား ကငးပျပလပျခငး။

သတငးျပနၾကားေရးႏငမတတမးတငေရးလပငနးစဥသတငးျပနၾကားေရးႏငမတတမးတငေရးလပငနးစဥ

အမးသမးမားႏငအတ ေအာကပါလပငနးစဥမား လႈပရားေဆာငရြကသည။

• ႏစလတစႀကမ “အမးသမးမား ေတြ႕ဆႏးေႏာဖလယပြ” မား ျပလပျခငး။

• ေႏြရာသ ရမးစာေပတကေျမာကေရးသငတနးမားဖြငလစသငၾကားျခငး။

လထအေျချပလႈပရားမႈမားလထအေျချပလႈပရားမႈမား

ႏငငတကာအမးသမးမားေန႔ အျပညျပညဆငရာၿငမးခမးေရးေန႔၊ အျပညျပညဆငရာ အမးသမးမားေပၚအၾကမးဖကမႈပေပာကေရးစသည ေန႔ထးေန႔ျမတမားတြင လမႈအသငးအ၀ငးမားအၾကား အထမးအမတလႈပ

8

arhpGrf;tm;

• “အမးသမးမားစြမးရည” ေရဒယအစစဥ။• ကား-မ တနးတေရးႏင လငကြျပားမႈဆငရာ

ပညာေပးဇာတလမးတမား ရကကးျဖန႔ေ၀ျခငး။• အသငးလႈပရားမႈ သတငးစာေစာငမားက ရမး

ဘာသာျဖင ထတေ၀ျဖန႔ျဖးျခငး။• လငကြျပားမႈ (Gender) အမးသမးႏင လ႕အခြင

အေရး၊ အမးသမးကနးမာေရးဆငရာ အသပညာေပး လကကမးစာေစာငမား၊ ပစတာမားက ရမးဘာသာႏင ျမနမာဘာသာျဖင ထတေ၀ျဖန႔ျဖးျခငး။

• အစရငခစာထတေ၀ျခငး။• ထငးႏငငႏင ရမးျပညအတြငးရ အမးသမးမား

အေပၚ အၾကမးဖကမႈအပါအ၀င လ႕အခြငအေရး အေျခေနမားႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားကစေဆာငး၊ မတတမးတငသေတသ နျပ၍ အစရငခစာမားက ရမး၊ ျမနမာ၊ ထငးႏင အဂၤလပဘာသာမားျဖင ထတေ၀ျခငး။

အမးသမးမား ကနးမာေပာရႊငလပငနးစဥအမးသမးမား ကနးမာေပာရႊငလပငနးစဥ

ကနးမာေရးကနးမာေရး

• အေျခခကနးမာေရး၀နေဆာငမႈေပးသမားအား စြမးရညျမႇငတငေရးသငတနးမား စစဥပ႔ခေပး ျခငး။

• ေကးလကကနးမာေရးေဆးခနးမားအား ေထာက ပျခငး။

9

arhpGrf;tm;

• ကနးမာေရးပညာေပးအစစဥတြင အေျခခကနးမာေရးဆငရာပညာေပးျခငး၊ အေထြေထြေရာဂါမား ကာကြယနညး၊ မးဆကပြားကနးမာေရး၊ ခခအားကဆငးမႈေရာဂါ (HIV/AIDS)၊ နယလည ကနးမာေရးပညာေပးျခငး စသည ေခါငးစဥမားသငၾကားပ႔ခေပးပါသည။

• ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈတြင အေျခခကနးမာေရး ျပစေစာငေရာကျခငးႏင မခငႏငကေလးမားျပ စေစာငေရာကေရးမႈမားလပေဆာငေပးသည။

အမးသမးႏင ကေလးမားအား ေစာငေရာကေရး အမးသမးႏင ကေလးမားအား ေစာငေရာကေရး လပငနးလပငနး

• အၾကမးဖကမႈႏင လငပငးဆငရာအႏငကငမႈ ၾကေတြ႕ခသအမးသမးမားအား အေရးေပၚႏင ကနးမာေရးအပါအ၀င လအပေသာ အကအညမားေပးျခငး။

• အကပအတညးေတြ႕သည အမးသမးႏင ကေလးမားအတြက ကညပပးေရးဌာနမားဖြငလစကညျခငး။

• ဆးရြားသညအေျခအေနေတြ႕ၾကရသမားအား အကအညရယႏငသညေနရာမား၊ ကသႏငေသာ ေနရာမားသ႔ ပ႔ေဆာငေပးျခငး၊ ကညပပးေပးျခငး။

• စတပငးဆငရာ ႏစသမေပးမႈမား အားေပးမႈမား ကညပပးေပးျခငး။

အျခားလႈပရားမႈမားအျခားလႈပရားမႈမား

• မဟာမတကြနယကအဆငဆငတညေဆာကျခငး။• အမးသမးေရးရာႏငပတသကေသာ အသအျမင

ဖြငလႈပရားမႈမား။• ႏငငတကာအသငးအ၀ငးႏင မမတ႔လထအသငး

အ၀ငးအတြငး စညးရးလႈ႕ေဆာျခငး။

ရမးအမးသမးေရးရာဆကသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငး

10

arhpGrf;tm;

ကနးမာေပာရြငလပငနးစဥ- စာေရးသရ ဆယသးႏစတာကာလအတြငး ေတြ႕ႀကခရတ အေတြ႕အၾကန႔ အေျခအေနမားအားလးက ေ၀မဖလယေပးခငပါတယ။

ပထမဥးစြာ ထငးႏငငေရာက ျမနမာႏငငသားမား အလပသမားမား အထးသျဖင မခငႏငကေလး သငယမား၊ ကေလးသငယမားႏင ပတသကေသာ ကနးမာေရးအခနး က႑က ဥးစြာေၿပာပါရေစ- အာေရာဂပရမလာဘ လ႔ဆရးရပါတယ ကနးမာျခငးသည လာဘတပါးမဟတပါလား။ စာေရးသရ လကထကေရာကလာႀကတသေတြ အမားစဟာ မခငႏငကေလး ကနးမာေရးခ႕တျခငး၊ ကေလး၏ ကနးမာေရးခ႕တျခငး (သ႔) မခငေရာကေလးကနးမာေရး ခ႕တသေတြသာ အမားဆး ေရာကလာၾကပါတယ။ ေရာကရလာၾကတလနာမားရ အဓကျပနာကေတာ ဘာသာစကား(ထငး) မာ အနညးန႔အမား အခကအခရျခငး၊ မမခစားေနရေသာ ေရာဂါေ၀ဒနာမားက အမနအတငးမေျပာ

ဆျခငး (ထနခနျခငး)၊ ေငြေၾကးေရးဆငရာျပနာမား စတာေတြဘ ျဖစပါတယ။

စာေရးသထေရာကလာတ မခငႏငကေလးက အေရးႀကးလငႀကးသလေဆးရသ႔ အျမနပ႔သေပးရပါတယ။ ဒေနရာမာ လနာမားအတြက ဆရာ၀နဆမေရာကခင ျဖတသနးသြားရတ ဌာနေတြကလညး မားျပားလပါတယ။

စာေရးသအေနန႔ စတမေကာငးျဖစရတ အေၾကာငးတချဖစတ လပငနးပငးဆငရာအေျခအေနတစခကလညး စာဖတသမားသရေအာင ေျပာျပလပါတယ။ အဒါကေတာ တခ႕တခ႕ေသာ လနာမားဟာ မမတ႔၏ သကဆငရာ ရပကြက-ေကးရြာ- ၿမ႕နယအလက ၿမ႕နယမားတြငရေသာ ေဆးရေဆးခနးမားမာ အရငဆးကသခယၾကပါတယ၊ ဒေနရာမာ ဘာေတြ႕ရလဆေတာ ျဖစတေရာဂါကတစခ သကဆငရာရပကြက-ေကးရြာ- ၿမ ႕နယမားရ႕ ေဆးရ-ေဆးခနးကေန ကသေပးလကတ ကထးမားကတစခ

(အနာတျခား-ေဆးတျခား) ျဖစေနတအတြက တခါတရ အပန႔ထြငးရမေနရာမာ ပဆနန႔ထြငးလကရတအေျခအေနမးေတြ ေတြ႕ရပါတယ။ အကးဆကကေတာ မေသသငဘ ေသသြားၾကရတလနာေတြအတြက စတမခမးမသာစြာ ျမငေတြ႕ခရပါတယ။

အေျခခအေၾကာငးတရားကေတာ ကသမႈနညးပညာပငးဆငရာ ကယဘကကေျပာျပတာ သတ႔နားမလညတအတြက ကထးမားယြငးတာပျဖစပါတယ။ မရႏင မကယႏငအေျခအေနမးေရာကမ ေဆးရႀကးတကဖ႔ ေရာကလာခၾကပါတယ။ ေရာကလာတလနာေတ ြ ကလညး ေဆးရႀကးကေန အတတႏငဆးန႔ အျမနဆးအေကာငးဆး ျဖစေအာင စစဥေဆာငရြကေပးေပမလညး ေဆးရႀကးမ ဆရာ၀နႀကးမားရ႕အဆအရ အဆပါလနာဟာ ကသမႈဆငရာမားမားယြငးၿပးေရာကလာတယဆတာ သရတယ ေနာကဆးေတာ မၾကာခငအခနအတြငးမာဘ အဆပါလနာဟာ ေသဆးခပါတယ။

trsKd;orD;ESifh uav;usef;rm;a&;

ရ င န န း ယ ဥ ( ေ တ ာ င ႀက း)

11

arhpGrf;tm;

ဒေနရာမာ သကဆငရာအဖြ႕အစညးအသးသးမာ ပါ၀ငစးေမာေနတအဖြ႕အစညးအသးသးအားလးက ေျပာလတာကေတာ ေရာဂါျဖစလာမ ကသျခငးထက ေရာဂါမျဖစမ ႀကတငကာကြယျခငးက ပၿပးေတာ အကးရႏငမယလ႔ ယႀကညပါတယ။ တခနတညးမာဘ အေျခခကနးမာေရး၀နေဆာငမႈေပးသ အသးသးကလညး စြမးရညျမငတငေရးသငတနးမားစစဥပ႔သေပးျခငးအားျဖငလညးေကာငး၊ ေကးလကကနးမာေရးေဆးခနးမားအား လအပေသာ ကသျခငးဆငရာနညးပညာ၊ ေဆး၀ါးပစၥညးမားက ေထာကပေပးျခငးအားျဖငေသာလညးေကာငး၊ အေျခခကနးမာေရးဆငရာအသပညာေပးျခငး၊ ေရာဂါမား ႀကတငကာကြယျခငး၊ လငပငးဆငရာအႀကမးဖကမႈ၊ အႏငကငမႈမားက ေတြ႕ၾကခစားခရေသာ အမးသမးမားအား အေရးေပၚကညမႈႏင ကနးမာေရးဆငရာ

အပါအ၀င လအပေသာ အကအည မားေပးျခငး၊ ဆး၀ါးသည အေျခအေနမားက ေတြ႕ၾကရသမားအား ကညပပးေရးဌာနမားဖြငလစကည ေပးျခငး၊ စတပငးဆငရာႏစသမမႈမားေပးျခငး၊ မးဆကပြားကနးမာေရးပညာေပးျခငး၊ HIV-AIDS ခခအားေရာဂါ အသပညာေပးျခငးမားက အဓက အေလးေပးေဆာငရြကရမာျဖစပါတယ။

ဒလစစဥေဆာငရြကေပးဖ႔လ တာ၀နရသေတြရ အဖကဖကမ က

ညမႈေတြ အမားအျပားလအပလာပါ တယ။ ဒါေၾကာင အဖြ႕အစညးအသးသးမ တာ၀နယလပေဆာငႏငသက အထးရာေဖြယၿပး သငၾကား ေပးရပါတယ၊ လာေရာကဆညးပးသငယသြားသမားမတဆင ျပနလညေဆာငရြကေပးမႈမားက လကခရမာလညးၿဖစပါတယ။ သငၾကားၿပးေနာကပငး ဥပမာအားျဖင နးစပရာ ရပ-ေကး-ၿမ႕နယ ေတြမာ သငတနးဖြငသငၾကားေပးလ႔ ၎တ႔မတဆင ကနးမာေရးအတြက သငတနးမား ျပနလညဖြငလစသငၾကားေပးတတလာျခငး၊ အမတြငးကနးမာေရးအပငးမာဥးေဆာင၍ ေဆာငရြကတတလာျခငး၊ အမးသမးႏငကေလးမား (မခငႏငခေလး) ကနးမာေရးပမေကာငးမြနလာျခငး၊ ႀကတငကာကြယမႈမား လပတတလာ ျခငး၊ ေရာဂါျဖစကာစ ကသခယဖ႔ ပ႔ေဆာငတတျခငး၊ အမးသမးမား အခငးခငး နားလညမႈရေစဖ႔ အသ

“ကနးမာေပာရႊင လပငနးစဥ” ဆတ ေဆာငပဒန႔အည လသားအားလး ကနးမာေနရပါမယ ေပာရႊငေနရပါမယ

12

arhpGrf;tm;

ခငးဖလယကာ တဥးကတဥး ကညတတျခငး၊ အားေပးစကားမား ေျပာဆတတလာျခငးမား ေတြ႕ရလာေသာေၾကာငျဖစပါတယ။

ေနာကဆးအေနန႔ ေျပာဆလတာက- “ကနးမာေပာရႊင လပငနးစဥ” ဆတ ေဆာငပဒန႔အည လသားအားလး ကနးမာေနရပါမယ၊ ေပာရႊငေနရပါမယ ကနးမာမလ ေပာရႊငမႈသခအ၀၀က ခစားႏငမာျဖစတာမ႔ ကနးမာေရးေကာငးဖ႔အတြက စာေရးသႏင ကနးမာေရး၀နထမးမားသာလင တာ၀နရတာ မဟတပါဘး၊ ျပညသမားအားလးမာလတာ၀နရပါတယ။ ဒါေၾကာင ကနးမာေရးန႔ဆငတ ပညာေပးအဆငဆငျဖစတ ကာကြယျခငးမားကလညး ေလလာဆညးပးထားရမာလ ျဖစပါတယ။ ဒါမ ကသျခငးထက ကာကြယျခငးက ပ၍ေကာငးသညဆေသာ ေဆာငပဒန႔လ ညမာလျဖစပါတယ။ ကမၻာသ ကမၻာသားအားလး ကနးမာေရးေကာငးမြနၿပး ေပာရြငျခငးသခက ခစားႏငၾကပါေစလ႔ ဆႏၵမြနျဖင ဆေတာငးေမတာပ႔သလကပါတယ။

အမးသမးႏငကေလးကနးမာေရးသည လြနစြာအေရးႀကးေသာအေရးျဖစသညအတြက ေတြးပေနလ႔ မထးပါ၊ ကနးမာေအာင ကာကြယေစာငေရာကဖ႔ရာ မခငတငး ရ႕တာ၀နျဖစပါသည။

တ၀မးေရး - တဌာေနေရာကတအရပ - ေပာေအာငေနကနးမာသနစြမး - အမျပနလမးရႊငလနးဥးတည - ေမြးရပေျမဆ....

ရငနနးယဥ (ေတာငႀကး)

13

arhpGrf;tm;

ေရြးေကာကပြလ႔ အသၾကားလကတာန႔ မေရရာမေသခာမႈမား စတရတေထြးမႈႏင ယၾကညမႈမား ကငးမေနသည။ ကမလ အသကအရြယႀကးသညအထ တစခါမ မရနားကပရသည အေတြ႔အၾက မရဖးသမားလညး အမားအျပားရမည ဟ ထငပါသည။ သတငးစာမား လနေလာဖတမေတာ ျပညေထာငစေရြးေကာကပြေကာမရငက ၂၀၁၅ ခႏစ အေထြေထြေရြးေကာကပြအား ႏ၀ငဘာလဆနးတြင ကငးပမညဟ တရား၀င ထတျပနေၾကညာထားသည။ တခါမ အေတြ႕အၾကမရသည ကမအတြက ဒတစခါေတာ မျဖစမေန ပါ၀ငဆငႏႊဖ႔ လအပပါမညဟ မမကယက သဓဌာနခမခ ပါသည။

ပါ၀ငဆငႏႊဖ႔ရာ ေရြးေကာကပြႏငပတသကသည အသပညာမားႏင မမေရြးခယမည ပါတမား၏ ေဆာငပဒမား မ၀ါဒေပၚလစမားက သတထားေလလာရပါမည။ ထမႏငမၿပးေသးပါ ႏငငေရးအဆကဆကႏငပတသကသည ေရြးေကာကပြမား၊ သမငးမ ထငဟပေနသည မတသားစရာမားကလညး ေလလာရအးပါမည။

ကမဖတမစမရသေလာက ေခတအဆကဆကမ သမငးကျပန

ၾကညမညဆပါက ၁၉၈၈ ျပညသ ဒ မကေရစအေရးေတာပ ႀကးသည ျပညသလထလလားေသာ ဒမကေရစႏင ျပညသ႕အစးရတရပ ေပၚေပါကေရးတြင လထ၏ ေတာငးဆသမားက ႏငငတစခလး တနလႈပေစသညထ လထအၾကြမႈ အသမား ကယေလာငေနျခငးေၾကာင မဆလ ပါတအစးရ၏ အာဏာယမးယငသြားၿပး န၀တအစးရ တညေထာငကာ ႏငငေတာႀကးက စစအစးရမ အာဏာသမးခသည။ န၀တမ လထမားက ဒမကေရစႏငငထေထာငေရးအတြက ကတက၀တမားေပးခၿပး၊ ၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြက ကငးပေပးခသည။ ေရြးေကာကပြတြင အမးသားဒ မကေရစအဖြ ႕ခ ပက ျပညသလထက ပေအာမေပးလကၿပး အျပတအသတႏငခေသာလညး အႏငရပါတမားက န၀တမ အာဏာမလြအပသညအျပင ၎တ႔အား ဖမးဆးလကၿပး ပါတေခါငးေဆာငမားကလညး အကဥးခထားလကသည။

၁၉၉၀ မ ၂၀၁၀ အထ အႏစႏစဆယလးလး လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား၊ ရကစကမႈမား၊ မတရားအႏငကငမႈမား၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမား၊ မဒနးကငမႈမားျဖင တစျပညလးလႊမးျခထားခ

သည။ ဤလပရပမားသည ျပညသလထမားအား ေတာလနဆန႔ကငမႈမားက ပမျဖစေပၚေစခသည။ ႏငငတကာမားမလညး ျမနမာျပညဒမကေရစေျပာငးလေရးအတြက ကညတြနးအားေပးမႈမား ေပးလာသညအတြက အစးရမ ၎အၾကပအတညးမားက ရငဆငလာခရသည။ အစးရသညလညး ၎တ႔ အာဏာျမျမရနအတြက လမးျပေျမပခနစခကက စတငအေကာငအထညေဖာၿပး ႏငငတကာက ဗနးျပခသည။

တၿပငနကတညးမာပင ၂၀၀၈ ခႏစ၌ ျမနမာႏငင၏ အႀကးမားဆး ဆးရးမႈမားျဖစခသည နာဂစမနတငးႏငအတ ျပညသလထ၏ အသကအးအမစညးစမမား ပကဆးဆး ရ းေနေသာကာလအေတာအတြငး တစခနတညးမာပင ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ျပညသ႕သေဘာထားခယကာ ျပညသလထမ ၉၀ ေကာရာခငႏနး ေထာကခသညဟ အတညျပလကသည။ ၎ေနာက ၂၀၁၀ တြင ေရြးေကာကပြက ကငးပေပးသည။ လထအမားဆးေထာကခသည ပါတေခါငးေဆာငမားက ကန႔သတမမားျဖငဖယရားၿပး၊ ၂၀၁၁ အစးရအသစဖြ႕စညးရန ေပၚေပါကလာခသည။

၂၀၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာက

2015 a&G;aumufyGJtay:

usr&Jhtjrifန န း ေ က ာ ခ မ း

14

arhpGrf;tm;

ပြေနာကပငး အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကည တ႔ လြတေတာအသးသးထသ႔ ေရာကလာခနမအစျပကာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျမငေတြ႕လာခသည။ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငရန အဘကဘကမ ႀကးစားခပါေသာလညး အေကာငအထည ေဖာမႈ မေတြ႕ရေသးသညအတြက ျပညသလထမ အစးရအေပၚ ယၾကညမမား တေျဖးေျဖးေလာနညး ခသညက ေတြ႕ေနရပါသည။

တရားမတၿပး မနကနသညေရြးေကာကပြတြင ျပညသလထကယၾကညႏငမ စစမနသည ေရြးေကာကပြျဖစသည။ စစမနသည ေရြးေကာကပြ ေအာငျမငႏငရန အစးရက အာမခႏငဖ႔ လမညျဖစသည။ ေခတအဆကဆကမ မညကသ႔ေသာ သငခနးစာမား၊ ေမာလငခကမား ကငးမမႈရေနပါေစ၊ ကမတ႔လျပညသလထအတြက ေမာလငခကအသစမားက ကငေဆာငၿပး ျပညသ႕တာ၀နက ထမးေဆာငရနအတြက တာ၀နမားက ပခးထမးေနၾကရပါအးမည။

ယခအခါ ႏငငေတာအစးရက အေထြေထြေရြးေကာကပြအား ၂၀၁၅ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၈ ရကေန႔တြငကငးပမညျဖစေၾကာငး ထတျပနေၾကညာထားသည။ အဆပါသတမတခကတြင အခနအလြနနးကပ ေနသညႏငအမ ပါတအခ႕မားမာ ေရြးေကာကပြ၀ငရန ကယစားလယေလာငးေရြးခယမႈမား၊ မဆြယစညးရးျပငဆငမႈမား တစဟနထး ျပလပေနသညက ေတြ႕ျမငေနရပါသည။ ေရြးေကာကပြေအာငျမငရန အေရးပါလသည ျပညသလထေအာကေျခအၾကား ပညာေပးမႈမားႏင လ႕

ေဆာမႈမား အရမးနညးပါးေနသညက ေတြ႕ျမငေနရပါသည။ ၿမ႕ႀကးျပႀကးတြင ျပညသလထမား နားရည၀ ေလာကသည ေရြးေကာကပြႏငပတသကေသာ ပညာေပးမႈမား ရေနပါေသာလညး တငးရငးသားနယေျမ၊ ေ၀းလေခါငဖားသညနယေျမေဒသမားတြင အသပညာေပးမႈမား နညးပါးေနသညက ေတြ႕ေနရပါသည။

ေရြးေကာကပြသည ဒမကေရစ၏ အသကေသြးေၾကာဟဆကာ ဒမကေရစနညးလမးမနအရ အဘကဘကမ ပြငလငးျမငသာမႈ၊ တရားမတမႈမားရရမည။ ဤသညမားရရနအတြက အစးရဘကမ ဘကမလက မမတတျဖင မဆႏၵနယခြေ၀ျခငး၊ မဆြယစညးရးမႈကန႔သတျခငး၊ ေငြသးစြမႈကန႔သတျခငးႏင မားစြာေသာစညးကမးသတမတခကမားက သန႔ရငးမတမႈရရန လပေဆာငေပးရပါမည။ သတငးမဒယာလြတလပခြငႏင ေျပာဆခြငမာလညး အေရးႀကးေသာ အခနးက႑ျဖစသည။ ဘကမလကဘ မနကနသညသတငးမားေဖာျပမႈ၊ ျပညသလထ၏ ထငျမငသးသပမႈ၊ ပါတမား၏လပရားမႈ ေပၚလစမား၊ အစးရ၏ လပေဆာငခကမားသညလညး ျပညသလထ၊ တငးရငးသားနယမားပါမခန ကယကယျပန႔ျပန႔ ထထမမ ထတေဖာေစလပါသည။

ပါတမား၏ ေပၚလစမားႏင ေရြးေကာကပြ၀ငမည လႊတေတာကယစားလယမား၏ မနကနသည သတ ငးအ ခ ကအလက မ ား က ေအာကေျခလထအၾကား ထထေရာကေရာက ျဖန႔ေ၀ေပးမညဆပါက ျပညသမားလညး မမ၏လျခမႈႏငတငးျပညတးတကမႈက တာ၀နခစြမးေဆာငႏငမည ေခါငးေဆာင

ႏငပါတမားက ပမေရြးခယႏငမညဟ ယၾကညပါသည။ ယခငျဖစပကခသည အေတြ႕အၾကမားက သငခနးစာယၿပး ျပညသလထ၊ အမးသမးမား၊ လငယမားအေနျဖင ၾကဆလာႏငမည ျပနာမား၊ ရပေထြးမႈမားက ႀကတငကာကြယႏငရန တစဘကတစလမးမေန၍ ေစာငၾကညေလလာျခငး၊ ပညာေပးျခငး၊ ၀ငး၀နးကညျခငးမားျဖင ပးေပါငးလပေဆာငသြားၾကမညမာ မေသြမလြျဖစပါသည။

၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒကလညး ျပညသ႕ဆႏၵအရ ျပငဆငမႈမား၊ ေျပာငးလမႈမားက ျပလပေပးမသာလင စစမနေသာ ဒမခေရစႏငင ထေထာငႏငမညျဖစသည။ ယခလကရ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ေဖာျပထားသည ေရြးေကာကပြဆငရာဥပေဒလပထးလပနညးမား အခနးပဒမမားတြင နားလညရနခကခေသာ စကားလးမားေၾကာင ကမတ႔ သာမာနျပညသအတြက ေလလာသးသပရန အလြနပင ခယဥးခပါသည။

သ႕ျဖစပါ၍ ဤဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက မျပငဆငသ၍ စစမနသညသတငး အခကအလကမား ပညာေပးမႈမားမရျခငးသည ျပညသလထကအသးခၿပး အာဏာခငၿမေအာင အမးမးေသာ မကလးမားႏင လညကြကမားသည ရပေသးကခကသ႔ပင ေနာကဆးေတာ ဇာတေကာငေနရာ၌ ေနရာအၿမရသည ပြမးဆပါက ကနမတ႔လ သာမာနျပညသလထအတြက ဤသသရာမ လြတေျမာကႏငပါမညလားဟ စးရမစတမားျဖင…..

နနးေကာခမး

15

arhpGrf;tm;

“ေကာငးသေတြလကၿပးေလ လာဖ႔ အမးသမးအမတေတြက ေရြး ထားတယ၊ ႀကကတလေရြးေပါ” လ႔ဆရာမကေျပာတယ။ ၿပးေတာ ဆရာမက သတ႔ရ႕ အတပၸတေတြက ေၾကာျငာခရထားသလမး စတရညလကရည ရငးျပေနတယ။

နယးဇလနရ႕ အဓက အတကအခပါတ (Labour Party) က လေတြန႔က ခဏခဏဆဖးၿပဆေတာ အျခား အတကအခပါတ New Zealand First Party က လကေထာကေခါငးေဆာငျဖစခဖးတ အမးသမးေရးရာ၊ ပညာေရး၊ ဆကသြယေရးမာလညး ေျပာေရးဆခြငရသတစေယာကျဖစသ ကယလလားမႈန႔လညး ကကညသ၊ ၂၀၁၁ ခႏစကတညးက အမတစျဖစခတ အမးသမးလႊတေတာအမတ ထေရစမာတင က ေရြးလကပါတယ။

ကယစတ၀ငစားတ အမတက ေရြးၿပးတေနာက ေနာကအပတ ၾကာသပေတးေန႔မာ သတ႔ေနာကလကၿပး ေလလာရမယတ။ ကယက အမးသမးျဖစတာက တစေၾကာငး၊

ႏငငေရးက အနညးအကဥး စတဝငစားတာက တစေၾကာငး၊ ကယႏငငန႔ ဘယလမားကြာျခားမလဆၿပး စးစမးလတာက တစေၾကာငး အေၾကာငးအရာေပါငးမားစြာန႔ ေလလာဖ႔ ပမနထက တကကြေနခတယ။ ကယႏငငမာလမား အပငကခနရမလားေပါေလ။

လြနခတႏစက ေလလာသအေနန႔ ေနျပညေတာမာရတ လႊတေတာက အမးသမး ၄၀ ေကာန႔ ၂ နာရေလာက သြားေရာကေလလာခဖးတယ။ ျမငခရတျမငကြငးက အခနးကယႀကးထမာဆေတာ တဗြဖနသားျပငမာ နာယကန႔ တငျပသကလႊၿပး အမတတငးရ႕လႈပရားမႈက ေသခာအနးကပ မျမငႏငဘးဆေပမ ဘယသငကမငက ဆတာေတာ ျမငႏငခတယ။ အခနးႀကးလြနးလ႔ထငတယ။

သန႔ေတြ႕ရင ဘာေတြေျပာမယ၊ ဘာေတြေမးမယ၊ သေမးလာရငလ ဘာျပနတန႔ျပနမယဆတာ ေတြက မေန႔ညကေလလာထားတ အခကေတြန႔ ဆကစပေနတနးမာပ

ျမနမာေကာငးသေကာငးသားေတြ ေစာငေနတ ပါလမနထက စားေသာကဆငက သေရာကလာတယ။ သငယခငးက လမးတ႔တယ “နငအမတလာၿပ” တ။

သြားရေအာငလ႔ဆေတာ လမးေၾကာငးေျပာငးလကၿပး သတ႔ႏစေယာကေနာကလကခတယ။ တကလက ဆငးလကန႔ ေျမေအာကထေဆာကထားတ ဓာတေလခါးထျဖတလက၊ တကလကန႔ ထေရစရ႕ ရးခနးကေရာကလာတယ။ သ႔အခနးေဘးနားက သ႔ကကညေပးေနတ သေတသန ပညာရငေတြ ရးဝနထမးေတြန႔ မတဆကေပးအၿပး သန႔ပၿပးရငးႏးကၽြမးဝငေအာင သ႔အလပ ကယအလပအေၾကာငး အခငးခငး ဖလယၾကတယ။ ဝနေဆာငမႈအျပည ပါလမနအစညးအေဝး တကမအခနေတြ၊ အေၾကာငးအရာေတြကအစ သန႔စငခနးဝငမအဆး တစေန ႔တာကယလခ ငတအေပၚမတညၿပး သအကနလကလပေပးတယ။

ထမငးစားနားတအခနမာလ

trsKd;orD;v$wfawmftrwfESifh wpfae‹wm (e,l;ZDvef)

ခ မ း ယ င း ေ န ာ င ( လ ခ ာ း )

16

arhpGrf;tm;

မလစလပရေလေအာင အျခားအမးသမးအဖြ႕န႔ ေန႔လညစာစားေစေတာ လပနညးလပဟနကြာျခားပေတြက ထပမေလလာရျပနတာေပါ။

တစေန႔တာအစအစဥေတြဆြအၿပးမာေတာ ပထမလႈပရားမႈက သ႔တ႔ပါတရ႕ တစေန႔တာ လႈပရားမႈ ေတြက ပါတဝငေတြန႔ အရငေဆြးေႏြးတယ။ ၁၀ နာရထးတာန႔ ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာနရ႕ လကေရြးစငေကာမတ select committee န႔ ဝနႀကးက ေမးခြနးေမးျမနးျခငးက႑မာ ၁ နာရ ေဆြးေႏြးတယ။ စကားအေျခအတင ေဆြးေႏြးတာက လကေတြ႕ျမငဖးလကတယ။ သတထား မလကတာက ေကာမတထမာ အမးသမးအမတဆလ႔ သတစေယာကပရတယ။ အစညးအေ၀းၿပးေတာ သ႕ရးခနးကျပနလာတယ။

သ႔ရ႕စနေခၚမႈက သေျပာျပတယ။ တစခါတစေလမာ ကယ၀ငေဆြးေႏြးတအခကေတြက လကမခတာေတြလရတယ။ ေ၀ဖနတာေတြလ အမားႀကးခရတယ။ အဒဒဏေတြက ေကာျဖတႏငဖ႔ ႀကးစားရတယတ။ သ႕အပမကကလ ေျပာျပေသးတယ။ ျမနမာႏငငပညာေရးက ကညခငတယ တေလ။

ခဏၾကာေတာ ဗစတးရးယား တကသလက ဥကဌ န႔ မလတနးေကာငးအပႀကးအဖြ႕က သတ႔လခင တာေတြက ေတာငးဆခငတာေတြက လာၿပးစညးရးေနတယ။ သ႕ရ႕ ရရငစြာေျပာဆေဆြးေႏြးပ၊ ရငးႏးစြာေျပာဆေနပက တစဖကသားအတြက အခကမေတြ႕ေစဘး။ ေန႔လညစာစားခနေတာင သ႕မာ အခနမရ။ ညေနကရငလ Telecommni-cation ကမၸဏတစခက လာစညးရးဥးမာတေလ။ ၿပးရင ည ၇ နာရအထ အစညးအေ၀းလ ထပတကရမာ။ အမတဆတာ တစေန႔ကနတစေနခနး အလပမားမနး ခမသေတာတယ။

အ ျခားအမ းသမးအဖ ြ ႕အစညးန႔ ေန႔လညစာစားၿပးျပနလာ ေတာလ သကေဆြးေႏြးလ႔မၿပးေသး။ ၂ နာရထးေတာ ေန႔လညစာမစားဘန႔ ပါလမနအစညးအေ၀းက ဆကတယ။ ထးျခားမႈ တစခကေတာ နယးဇလနမာ အမတဥးေရ ၁၂၁ ရၿပး ၃၁ ရာခငႏႈနးက အမးသမးအမတ ေတြျဖစေနတာပါ။ ေနာကတစခက သတ႔အားလးရ႕ လႈပရားမႈမနသမက ေလလာသေတြက အကနျမငႏငတာပ။ အပငကေနသလား၊ လကကငဖး

ပြတေနသလား စတာေတြေပါေလ။ အစညးအေ၀းမာ ကယျဖစခငတ အေၾကာငးအရာန႔ မကကညရင အျပနအလနလညး ေအာဟစေလာငေျပာငၾကတယ။ အျပငေရာကေတာ ဘာမမျဖစတအတငး။ လြနခတ ၂ ႏစက ၂ နာရေလာက ေနျပညေတာ က ျပညသ႕လႊတေတာမာ သြားေလလာခဖးတယ။ ယဥေကးတတငးျပညလညးျဖစ တတလတတဆတေတာ ဇမကစြာန႔ အပငကခဖးတယ။ ထားပါေတာေလ။

အစညးေ၀းၿပးေတာ ေန႔လညစာစားၿပး သ႔အခနးျပနလာတယ။

ျပညသလထအတြက ကယပါတအတြက ကယအမးသမးေတြအတြက ကယကနားလညမေပးႏငတ အမးသားေတြၾကားမာ ဇြမေလာဘ ကယအခနေတြက ေပးဆပႏငတ အခလမး အမးသမးအမတ ေတြမားမား ျမနမာႏငငမာ မားမားလအပေနပါတယ။ တစခနတညးမာဘ အမးသားေတြရ႕ နားလည မႈ၊ ေထာကပမႈမားမားရရငေတာ ေျပာငးလမႈေတြ ပၿပးျမနဆနမယလ႔ ျမငမပါတယ။

ခမးယငးေနာင (လခား)

17

arhpGrf;tm;

&Srf;trsKd;orD;pmqdkawmf

eef;crf;ulန န း ဟ န ႏြ န း ဘ ာ သ ာ ျပ န

18

arhpGrf;tm;

ရမးတ႔ရ႕ မရးဖလာရာဇ၀င ပျပင၀တျပဇာတေတြထမာ ခြနဆမေလာ န႔ နနးဥးျပင ဆတ ဇာတလမးက ၾကားဖးၾကမယထငပါတယ။ ရမးျပည မငးကင န႔ ကငးေတာငးက ေရေျမေတာေတာငေတြအေၾကာငး၊ လြနခတ ႏစေပါငးတစေထာငေကာက ကနသညမား ႏြား၀နတငလညးန႔ ကးသနးေရာငး၀ယေဖာကကား ပ၊ ရမးအသငးအ၀ငးမသားစတြငး ထးတမးစဥလာအယအဆ၊ အပလပ ခစေရးသပေတြ၊ အခစက တနဖးထားသစၥာထားပေတြ၊ အခစအတြကအသကေပးခရတ အေၾကာငးေတြက ရတလကၤာန႔ ဖြ႕ဆထားတာျဖစပါတယ။ တခ႕ကေတာ အဒါက တကအျဖစအပကလ႔ ယဆၿပး တခ႕ကေတာ စာေရးဆရာရ႕ ေျပာငေျမာကတ စတကးစတသနးေတြ ေၾကာင တကယလျဖစေနတာလ႔ ဆပါတယ။ ဒ၀တက အေျခခၿပး ေနာငလာေနာကသားေတြက ျပဇာတ၊ ရပျပစာအပ၊ ပျပင၊ ကဗာ၊ ေတးဂတေတြ ထတလပခတာေၾကာင ရမးအႏပညာေလာကမာ ကေန႔ထ ထငရားလ႔ေနပါတယ။

အဒ ဂႏၶ၀ငေျမာက ဇာတလမးက ေရးသားဖြ႕သခသကေတာ ရမးအမးသမးစာဆေတာ နနးခမးကဘ ျဖစပါတယ။

နနးခမးကဟာ ခြနဆမေလာ နနးဥးျပင အေၾကာငးအျပင စးစမးတတသေလး လ႔အဓပၸၸါယရတ နနးထမစား၊ ဘရားဇာတေတာလာ မငးေလာငးေတြအေၾကာငးအေျခခၿပး ဖြ႕သထားတ ၀တေတြ၊ ေရႊကးရင၊ ၀ေသသနာ၊ သေတာေကာငးပြငလမး၊ ပါရမဆယပါး၊ ေလာက၀ေနယ အစရတ ဘာသာေရး၊ ယဥေကးမႈ၊ ႀကးပြားေရး တကလမးစာေပေတြ

ပါ အေျမာကအမားေရးသားခပါတယ။ ယခငေခတ ရမးစာေပအေရး

အသားမာ ယခေခတလ စကားေျပန႔ ေရးတာမဟတဘ လကလန လ႔ေခၚတ ကာရေလးလးစပ၊ ရစလးစပ၊ ရတလကၤာက နကနၿပး အဓပၸါယရတ ေ၀ါဟာရစကားလးေတြန႔ သကးဖြ႕ဆကာ ရမးစကပရပဒေပၚမာ လကန႔ ၾကကေမြးကညစတကငတြယေရးသားၿပး စတကးစတသနးက လကတနးေရးသားျပစႏငတ အရညအခငးေတြေၾကာင သ႔က ေလးစားၾကညညဂဏျပထကေသာ ရမးစာဆေတာမားစာရငးထမာ ထညသြငးခၾကတာ ျဖစပါတယ။

နနးခမးကဟာ ရမးျပည ေတာငပငး မးနၿမ႕နယ ၀မကနး၀နးေလာ၀း ဇာတျဖစၿပး ဖခငရမးစာဆေတာႀကး စ၀ကနးေဆ န႔ မခင ႏငးေရႊ ေခၚ နနးဆငေရႊ တ႔ရ႕ တစဥးတညးေသာသမးျဖစကာ ေကာဇာသကရာဇ ၁၂၁၅ ခႏစ တနေဆာငမနးလဆနး ၇ ရက တနလၤာေန႔မနကမာ ေမြးဖြါးခပါတယ။

သဟာ ရမးစာဆေတာႀကးရ႕သမးျဖစတာန႔အည ငယစဥကတညးက မဘႏစပါးရ႕ သြနသငဆးမမႈေအာကမာ စာအပစာေပကဗာလကၤာရြတဖတသေတြၾကားမာ ႀကးျပငးအရြယေရာကလာခသ ျဖစပါတယ။ ဒါအျပင ေရးဘဝအထပညာပါရမေၾကာငလညး သငလြယ၊ တတလြယ၊ မတမလြယျခငး၊ စြျမစြာမတ သားတတျခငး နားမလညတာက နားလညသရေအာင စးစမးေမးျမနးတတတ အေလအထရတယလ႔ ရမးသမငးသေတသ စာေရးဆရာ လးခြနမဟာရ႕ ရမးစာဆေတာမား အထပၸတစာအပမာ ေရးသားေဖာျပ

နနးခမးကဟာ အသက ၆ ႏစ

အရြယကတညးက ရမးဗညးအကၡရာ န႔ သရကတြကာ

၀ါကအျဖစ ေရးတတခၿပး အပေဖၚဝငစမာေတာ ဖခငေရးစပထားတ အေၾကာငးအရာ

ဗ႕ကဗာလကၤာရာဇဝင ကမးဂမစာေပေတြ

အားလးက ရြတဆဖတၾကား ေရးသားတတၿပလ႔

ဆပါတယ။

19

arhpGrf;tm;

ထားပါတယ ။ နနးခမးကဟာ အသက ၆

ႏစအရြယကတညးက ရမးဗညးအကၡရာ န႔ သရကတြကာ ၀ါကအျဖစ ေရးတတခၿပး အပေဖၚဝငစမာေတာ ဖခငေရးစပထားတ အေၾကာငးအရာ ဗ႕ကဗာလကၤာရာဇဝငကမးဂမစာေပေတြအားလး က ရြတဆဖတၾကားေရးသားတတၿပလ႔ ဆပါတယ။

ဖခငျဖစသ စာဆေတာႀကး စဝကနးေဆကလညး သမးျဖစသရ႕ဝါသနာပညာပါရမက သတအတြက စာေပအေရးအသား အေျခခကအစ ေဝါဟာရ ေပါရာန သဒၵါ အလကၤာကာရ ကမးဂနအမးမး အသတ အသရညမကန အဆးထ ၾကပမတသငၾကားေပးခပါတယ။

နနးခမးက အသက ၂၅ ႏစရြယမာ စာေပလကၤာာ စတငေရးသားဖြ႕သၿပး၊ စာသားပၿပး ေခာေမြ႕ျပညစေအာင ဖခငက ျပနလညျပငဆငျဖညစြက လမးညႊနေပးတအတြက နနးခမးကရ႕ အေရးအသားဟာ ေကာငးသထကပၿပး ေကာငးမြနလာပါတယ။

သဟာ စာေပအေရးအသားမာ နာမညႀကးရတငသာမကဘ ကယလးကယထည ေသးသြယကစလစ ေခာေမာလပၿပး အေျပာအဆလညး လမၼာေရးျခားရကာ ယဥေကးသမေမြ႕သ၊ ရဟနးသဃာ မဘဆရာ သမား လႀကး သမမားက ရေသေလးစားသ၊ အလဒါနျပရာမာ ေစတနာထကသနၿပး ကြၽနးကငးမ ကငးကြၽနးမ ရပေရးရြာေရးကစၥေတြမာ ပါဝငကညကာ ရးျပငကႏၷားကစၥေတြမာလညး ဖခငက လကပါကည ေပးတတသလ႔ ရမးစာဆေတာမား အထပၸတစာအပမာ ေရးသားထား

ပါတယ။ နနးခမးက အရြယေရာက

လာေတာ အမငးလာတ ဖခငက သမးရ႕ေနာငေရး စတေအးရေအာင ၾကငယာရာေပးဖ႔ စတကးတယ။ သမးက ခစသရညးစား ရညရြယထားသရသလား ေမးျမနးၾကညရာမာ စာေပထမာသာ အခနကနေနလ႔စတမကးမေၾကာငးေျပာတအတြက မဘမားက သငေလာတသားမကေလာငးက ရာေဖြပါေတာတယ။

အဒတနးက စာဆေတာႀကး စ၀ကနးေဆထမာ စာေပပညာလာေရာကသငယေနတ သားတပညေတြလညး ရေနၿပး သတ႔ထက ႏစရညလမား ပညာသငလာခတ စငးစႏာ န႔ စငးေစာစနန တ႔ ၂ ဥးက စာဆေတာႀကးက ေရြးခယကာ သြကလကခကခာ ပညာဥာဏရည စတေနစတထားက စမးသပခပါတယ။

တေန႔မာ စဝကနးေဆ ေစးကအျပန အမဥးၾကမးျပငမာထငၿပး သတ႔ႏစဥး ၾကားေလာကေအာင “ေဟ တေယာကေယာက ေရယလာေပးပါ” လ႔ ေျပာလကတအခါ စငးစႏာက ေရးလကစစာကခထားၿပး ေရစငမ ေရပးဆြကာ ေရခပဖ႔ ေခာငးထက ဆငးသြားလကပါတယ။

ခဏအၾကာ စဝကနးေဆက “ေဟ ေရမရေသးဘးလား ေရယလာပါအး” လ႔ ထပေျပာတအတြက စငးေစာစနနတေယာက စဝကနးေဆဖကလညၾကညရငး အထပေျဖထားတ ကြမးရြကေတြက ေတြ႕တခါထငေနရာက ထလာၿပး ဇလတစခတညးမာ ေရျဖညကာ ဆရာႀကးအနးနား လာခထားေပးပါတယ၊ အဒေနာက ဓားတလကကဆြၿပး ျခထဆငးကာ ငကေပာပငက ငကေပာကပတစခကပါ ယေဆာငေပး

လကခပဆတာ တဖကတညးတးရင

မမညပါ၊ မနးမခညးဘရရင

မျဖစသလ ေယာကားခညးဘ

ရလ႔လညးမျဖစပါ၊

မနးမကဥးေဆာင ရတအခါလညး

ရမယ၊ ေယာကားကဥးေဆာင ရမယအခါလညး

ရမယ

20

arhpGrf;tm;

ခပါတယ။ (စဝကနးေဆ ေစးကေန ကြမးရြကေတြဝယလာၿပး ေရေဆးဖ႔န႔ ၿပးရင ငကေပာကပန႔ ထတထားဖ႔ ဆတာက အကငးပါးတတပညေကာ စငးေစာစနနက ဒကကနသေနလ႔ပါ) ၿပးေတာ သ႔ေနရာသျပနသြားၿပး စာဆကေရးေနလကပါတယ။ စငးစႏာကေတာ ေရခပလာၿပး ေရအးစငနားလာခထားပါတယ။

တခါက စဝကနးေဆ၊ စငးစႏာ န႔ စငးေစာစနန တ႔ ညခမးခနခါ အမေရ႕ကြငးျပငမာ မးလႈရငး သကကယရကဖ႔ ဝါးျခမးခြရငးန႔ စကားစၿမ ေျပာၾကတယ။ စဝကနးေဆက မနးမ န႔ ေယာကား အတေပါငးသငးေနထငရင ဘယသက ဘယသ႔ေနာကလကရမယလ႔ မငးတ႔ထငသလလ႔ ေမးလကပါတယ၊ စငးစႏာက ခကခငးလဘ မနးမဆတာ ေမြးလာကတညးက ေယာကားေတြရ႕ ေ၀ယာ၀စၥအဝ၀က လပကငေပးဖ႔ တာဝနရတယ၊ ဒါေၾကာင မနးမဆတာ ေယာကကားရ႕ ေနာကလကျဖစရမယ လ႔ေျပာပါတယ။ စငးေစာစနန ကေတာ လကခပဆတာ တဖကတညးတးရငမမညပါ၊ မနးမခညးဘရရငမျဖစသလ ေယာကားခညးဘရလ႔လညးမျဖစပါ၊ မနးမက ဥးေဆာငရတအခါလညးရမယ၊ ေယာကားက ဥးေဆာငရမယအခါလညးရမယလ႔ ေျပာပါတယ။

ေနာကမားမၾကာ ညတည လသာသာမာ ဆရာတပညသးေယာက လကဖကရညၾကမးေသာကရငး ထးစအတငး စကားဝငးဖြ႕ၾကျပနပါတယ။ စဝကနးေဆက အမတြငးမႈကစၥေတြမာ ေယာကကားေတြတတဖ႔လသလား လ႔စကားစလကပါတယ၊ စငးစႏာက တတဖ႔မလပါဘး လပတတရင မနးမက အစစအရာရာ သ႕က

ဘ ခငးေနမာ သတ႔အလပက လကလပေပးေနရဥးမယ။ စငးေစာစနန ကေတာ တတဖ႔လအပပါတယ တကယလ႔ မနးမေနထငမေကာငး မကနးမာတအခါ ကေလးေမြးတအခါေတြမာ အမတြငးမႈအလပမလပတတရင ထမငးငတဖ႔ဘရမယ တတဖ႔မလတာကေတာ ကေလးေမြးတအလပဘရမယလ႔ ရယရယေမာေမာန႔ ေျပာလကပါတယ။

ဒလန႔ မၾကာခင ေကာဇာ သကရာဇ ၁၂၄၂ ခႏစ နတေတာလဆနး ၈ ရက ေန႔ေကာငးေန႔ျမတ အခါသမယကေရြးၿပး မဘႏစပါးက နနးခမးက န႔ စငးေစာစနန တ႔က လကထပေပးခပါတယ။ စဝကနးေဆ လညး သကရာဖ ၁၂၄၃ ႏစ သမးရ႕ အမေထာငသကတစႏစ ေလာကမာ ကြယလြနသြားပါတယ။

နနးခမးကလညး ဖခငစာ ဆေတာႀကးရ႕ ပညာအေမြဆကခကာ ကယပငအရညအေသြးန႔ လကၤာစာေပေတြ ဆကလကေရးသားခၿပး ထငေပၚေကာၾကားတ တၪးတညးေသာ ရမးအမးသမးစာဆေတာ ျဖစ လာပါတယ။

ခငပြနးျဖစသ စငးေစာစနန မာလညး စာေပတြငသာမက ေဆးကမး ေဗဒငကမး ဂါထာ မႏာ

အငးအင လကဖြ႕မားတြင ကြၽမးကငသမ႔ လနာကသရာမာ နာမညႀကးသျဖစပါတယ။ သတ႔မာ သားသမး ဘယႏစဥး ထြနးကားခသလ ဆတ အေထာကအထားေတာ မေတြ႕ေသး ပါဘး။

ဘဝသသရာမာ ေသျခငးတရားက ဘယသမလြနဆနႏငျခငးမရသလ ရမးအမၽးသမးစာဆေတာ နနးခမးကဟာလညး အသက ၆၄ ႏစရြယ ေကာဇာသကရာဇ ၁၂၇၉ တပ႔တြလဆနး ၇ ရက တနလၤာေန႔ မာ ကြယလြနအနစၥေရာကခတယလ႔ ဆပါတယ။

လေသေသာလညး နာမညမေသ ဂဏသတငးပ႕သငးေနတ နနးခမးကက ႏစစဥႏစတငး တနေဆာငမနးလဆနးတစရကေန႔မာ ကေရာက တ ရမးဆေတာေန႔မာ အျခားထငရားေကာၾကားေသာ စာဆေတာႀကးမားန႔အတ ရမးျပညသေတြက အခမးအနားန႔ ဂဏျပခးျမႇငခပါတယ။

ရမးစာဆေတာေန႔မာ စာဆေတာၾကးမားရ႕ အထပတမား ဖတၾကားျခငး၊ ကဗာ၊ လကၤာ၊ စာစစာကး ေရးသားၿပငဆငျခငး စာဆေတာမားေရးသားခေသာ ေရးစာေတြက ျပနလညလနေလာေဟာေျပာရြတဖတျခငး၊ စာဆေတာမားက ရညစးၿပး သဃာေတာေတြက ဆြမးဆကကပလဒါနးျခငးေတြ ျပလပၾကပါတယ။

ကးကားကးကား - လးခြနမဟာ ေရးသားေသာ စာဆေတာမား၏ အထပတ ႏင အရငသခမႏၵ (တန႔ယနး) ေရး ရမးတငးရငးသားမား၏ ယၾကညကးကြယမႈ ႏင ဓေလထးစမား။

နနးဟနႏြနး ဘာသာျပန

21

arhpGrf;tm;

arhpGrf;tm;န န း ခ မ း အြ န

Girl’s PowerGirl’s Power(Heng Jai Ying)(Heng Jai Ying)

ေမစြမးအား (ေခၚ) Heng Jai Ying ေရဒယအစအစဥက ၂၀၀၉ ခႏစ ဇလငလ ၃ ရက ေန႔မစၿပး MAP Radio FM 99 MHz (အကဖအမ ၉၉ မဂါဟာဇ) တြင SWAN မ ရမးဘာသာျဖင စတငထတလႊငခသည။ FM 99 MHz ေရဒယလႈငးမ ေမစြမးအားအစအစဥက တပတလင ၂ ႀကမ၊ ဗဒၶဟးေန႔ ႏင ၾကာသာပေတးေန႔ ေန႔လည ၁း၀၀ နာရမ ၃း၀၀ နာရအထ တကရကထတ လႊငေပးေနပါသည။ ၎အသလႈငးသည ခငးမငၿမ႕ႏငအနးတ၀ကပတ၀နးကင ၃၅ ကလမတာ ပတပတလညအတြငး ဖမးယနားဆငႏငၿပး အြနလငး (အငတာနက) www.mapradio.org မ တဆငလညး နားဆငႏငပါသည။

MAP Radio FM 99 MHz ၏အဓကရညရြယခကမာ ျပညပေရာကေရႊ႕ေျပာငးအလပ သမားမားအား သတငးအခကအလကမားႏင အသပညာေပးဗဟသတ၊ ကနးမာေရးဗဟသ တမား ေ၀ငေပးရနျဖစၿပး ေန႔စဥ နနက ၀၉း၀၀ နာရမ ည ၀၈း၀၀ အထ ေလလႈငးမတက ရကထတလႊငေပးေနပါသည။ ဤ MAP Radio FM 99 MHz တြင တငးရငးသားဘာသာေပါငးစျဖင အစအစဥေပါငး ၃၀ နးပါးက ထတလႊငေပးလကရသည။

ေမစြမးအား (ေခၚ) Heng Jai Ying ေရဒယအစအစဥတြင အဖြ႕အစညးႏင ပတ သကေသာ ေဆာငရြကလႈပရားမႈမား၊ ျပညတြငးျပညပမ ေနာကဆးသတငးမား၊ အမးသမးပါ

22

arhpGrf;tm;

၀ငလႈပရားမႈသတငးမား၊ ဗဒၶဟးေန႔တြင အမးသမးႏငကေလး ကနးမာေရးပညာေပးကစၥရပမား၊ အထးသျဖင မးဆကဆငပြားကနးမာေရးႏင ပတသကေသာ ကစၥရပမားႏင တကယေရသန႔ရငးေရးပညာေပးအစအစဥက လညးထတလႊငေပးလကရသည။ ၾကာသာပေတးေန႔တြင အမးသမးမား ႏငငေရး၊ လမႈေရးမား ကစၥရပမားတြငပါ၀ငမႈ၊ ကားမတနးတေရးအေၾကာငး၊ အမးသမးမား အမတြငးအၾကမးဖကခရမႈ၊ ကေလးမားအေပၚ မတရားအႏငကငမႈ၊ လကနကးမႈ၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကခရမႈမားအား ႏစသမေဆြးေႏြးျခငးႏင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားဆငရာ ထငးႏငင၏မ၀ါဒ စေသာ အေၾကာငးအရာမားကလညး ထတလႊငေပးလကရပါသည။

အသလႊငေနခနအတြငး၌လညး ေသာတရငမားမ ေရဒယအသလႊြငဌာနသ႔ တကရကဖနးဆကႏင ၿပး အၾကေပးျခငး၊ နားေထာငလသည အေၾကာငးအရာမားကေတာငးဆျခငး၊ သခငးေတာငးဆျခငးမား ျပလပ ႏငကာ ဖနးျဖငဆကသြယၿပး ေဆြးေႏြးအၾကျပလာ သမားမာ ပမးမအားျဖင တရကလင ၁၅-၂၀ ဥးခန႔ ရပါသည။ ေမစြမးအား ေရဒယအစအစဥက အထးသျဖင အမးသမးေသာတရငမား အလြနစတ၀ငစားၾကၿပး အမးသမးကနးမာေရး၊ မးဆကပြားကနးမာေရးႏင အမးသမးအေပၚ အၾကမးဖကမႈမား ပေပာကေရးအေၾကာငးအရာမားက ပမနားဆငလၾကသည။ ၎တ႔၏ စးရမပပနမႈမားကလညး တယလဖးျဖင ေဆြးေႏြး

တငပငလာၾကသည။ ၎အျပင သခငးမား ပေဟဠမား ကဗာမားလညး ရြတဖတေပးရန ေတာငးခသမား လညးရသည။

ေမစြမးအား (ေခၚ) Heng Jai Ying အစအစဥက MAP Radio FM 99 MHz အသလႊငရအျပင သမးသေတာဆငရ SHAN Radio Online တြငလညး ၂၀၁၄ ခႏစ ၾသဂတလ ၂၅ ရကေန႔ မစတငၿပး အပတစဥ တနလၤာေန႔ ႏင အဂၤါေန႔ ေန႔လည ၁း၀၀ နာရ မ ၃း၀၀ နာရအထ တကရကအသလႊငလကရပါသည။ ဤသမးေရဒယအြနလငးတြငလညး အမးသမးႏင ကေလးမားႏင ပတသကသည ကနးမာေရးအေၾကာငးအရာမား၊ အခြငအေရးမား၊ ဥပေဒမား၊ ကားမတနးတေရးအေၾကာငး၊ ႏငငေရးတြင အမးသမးပါ၀ငပတသကမႈ၊ အမးသမးေခါငးေဆာငမားအေၾကာငးတ႔ကလညး ပညာေပးအသလႊငေနပါသည။ အသလႊငေနခနအတြငး ေသာတရငမားမ ေရဒယအသလြငဌာန သ႔ တကရကဖနးဆကႏငသည။ SHAN Radio Online အား အြနလငး (အငတာနက) http://radio.panglong.org မ တကရကနားဆငႏငပါသည။

MAP radio အြနလငးမ နားဆငရန လငခ -http://www.mapradio.org/mapcm/radio-online.html

SHAN radio အြနလငးမ နားဆငရန လငခ -http://radio.panglong.org

နနးခမးအြန

23

arhpGrf;tm;

umwGef;

Credit to Women can do it

24

arhpGrf;tm;

ေရြးေကာကပြတစခအတြက ကယစားလယေလာငးတစေယာကသည မဆြယတရားေဟာလကရသည။“ေလးစားအပပါေသာ မဘျပညသမားခငဗာ၊ ကၽြနေတာဟာ တငးျပညအတြက တကပြေပါငးမားစြာ ၀ငလာခသ ျဖစပါတယ။ ကၽြနေတာဘ၀မာဆရင အပရာန႔ ဘယေတာမ မအပခရပါဘး။ စစေျမျပငသာ ကၽြနေတာအပ ရာ ျဖစပါတယ။ ကၽြနေတာမာ အမးအကာဆတာလညး မရခပါဘး၊ ရခတာက မးေကာငးကငႀကးသာ ျဖစ ပါတယ။ ကၽြနေတာဟာ ၾကမးတမးခကထနတ လမးေပၚမာ ေျခလမးလကတငး ေသြးတစကစကကသညအထ ခတကခရပါတယ”

ထအခါ ပရသတထမ တစေယာကက ထ၍ေျပာလကသည။“ေတာပါၿပခငဗာ၊ ခငဗားဟာ အဒေလာက တငးျပညအတြက လပလာခတာဆေတာ အခအခနမာ ဆကၿပးလပႏငဖ႔ အငအားဘယရေတာမလ၊ ဒေတာ ကပတ႔လညး ခငဗားအစား အျခားတစေယာကကပ မေပးလကေတာမယဗာ”

ကးကား (http://myanmarthway.blogspot.com/2010/09/blog-post_5596.html)

[mopmrsufESm

vHkavmufaeNyD

tysKdav;rdkUတကနယေဆး႐ကေလးသ႔ လညးတစစးႏငတငလာေသာ လနာတစဦး ေရာကလာသည။ လနာမာ အမးသမး လနာျဖစသည။ အသကအရြယ ငယငယျဖစသည။ ႏနယပျမစေသာ အႏမနးကေလးလနာမာ ေတာ၏သမးပပ ႏြားစာစဥးရငး ၀ဘကလကမာ ဓားစကထသြား၏။ ေသြးအမားထြကကာ သတပငမရတစခက၊ ရတစခက ျဖစေနခသည။ အေတာေခါငေသာရြာမ ဤတကနယေဆး႐ထ လာပ႔ျခငးျဖစသည။ လညးေမာငးသ၊ အကအည အမးသားအျပင လနာ၏မခင အဘြားႀကး ငႀကးခကမႏင လကပါလာ၏။ တာ၀နရ ဆရာ၀န၊ သနာျပမား လပငနး စဥအရ စမးသပၿပးေနာက ဆရာ၀နက လနာ၏ ေသြးအမးအစားက စစၿပး လနာက “အေသြး” သြငးရမယဟ ေျပာေသာအခါ၊ ႐းသားလေသာ လနာရငမခငႀကးက “ကြၽနမသမး “ကြၽနမသမး ႏႏထြတထြတေလးက အေသြးေတာ မသြငးေပးပါန႔ ဆရာ၀နႀကးရယ။ အပေလးမ႔ အပေသြးပ သြငးေပးႏႏထြတထြတေလးက အေသြးေတာ မသြငးေပးပါန႔ ဆရာ၀နႀကးရယ။ အပေလးမ႔ အပေသြးပ သြငးေပးပါေနာ”ပါေနာ” တ။

ကးကား (facebook)

25

arhpGrf;tm;

တငးရငးသားလမးအသးသး မာ မတညၾကတ ရးရာယဥေကးမႈ ဓေလထးတမးအစဥအလာေတြ ရၾကပါတယ။ အမးသမးေတြအတြကသးသန႔သတမတထားတ ဓေလထးတမးစဥလာ ဆရးစကားေတြ၊ လက

နာကငသးရမယ အေလအထေတြ ကလညး ကေန႔ထ ကငသးေနတာက ေတြ႕ရပါတယ။

ဓေလထးစလ႔ဆလကရင ေရးယခငဘးဘြားဘဘင အစဥအဆကက ဆရးစကားေတြန႔ ဆးမသြနသင

ခတာေၾကာင လကနာရမယအရာလ႔ မတခကခခၾကတယ။ ဒါေပမယ အဒဓေလထးတမးအစဥအလာေတြဟာ မနသလား မားသလား ကယန႔ကကညျခငး ရ-မရ ဆနးစစတာမရဘ အဘြားကတဆင အေမဆ၊

trsKd;orD;ESifh,Ofaus;r_"avhxHk;wrf;rsm;

ေ မြ ႏြ မ ဟြ မ

26

arhpGrf;tm;

ျပငဆငေပးရတယ။ အေမေစးထြကေရာငးရငလ သြားကရေသးတယ ၿပးမ ေကာငးသြားရတာ။ ေကာငးကေနျပနလာလ႔ သငယခငးေတြန႔ ကစားရမယမထငပါန႔ ညစာအတြကမးဖေခာငထ၀ငရျပနၿပ။ အဒလန႔ဘ သသရာလညေနရတယ။ ေယာကားေလးဆရငေတာ မနကမးလငးလာတာန႔ လကဖကရညဆငထင မဟတရငလ အမေရ႕ခနးက ဂာနယထငဖတရငဖတ၊ မဖတရင တဗြၾကညေပါ။ ထမငးပြျပငဆငၿပးဖ႔ ေစာငတာကလြလ႔ ဘာမသပမလပရဘး တခါတေလ ထမငးပြျပငတာၾကာလ႔ဆၿပး မကႏာက စပတလကေသးတယ။

သားေတြခညးရတ အမေတြဆရင မခငတငးက ျမတျမတတယလ႔ ယဆေပမယ သားဆးေတြခညးဘ ေမြးမလ႔ ျမငျမတတမခငေတြ ေသတအထ ဒကၡ၊ ေသာက၊ ေ၀ဒနာေတြန႔ စတနာကငခရတ အျဖစအပကမးေတြက ပတ၀နးကငေတြက ဘယလေခါငးစဥတပၾကမလ။ ေယာကားေလးေတြက ဘယေလာကဘဆးဆး ပဥၨငးတကတာဟာ မဘေကးဇးဆပျခငးတမးတ။ သမးမနး

အေမကေနၿပး သမး၊ သမးကေနတဆင ေျမးဆ တဆငၿပးတဆင လကဆငကမးၿပး ထနးသမးလကခကငသး ဆငပြားခတာက ေတြ႕ေနရပါတယ။

တခ႕ကလညး မေကာငးမနး မဟတမနး မကကညမနး သသႀကးန႕ လကနာေနတသေတြလ အမားႀကးရပါတယ။ အဒအျမငေတြ ဓေလထးစေတြက ျပျပငေျပာငးလခငတ သေတြကကေတာ ပတ၀နးကငအသငးအ၀ငးအမားစက ယဥေကးမႈဓေလထးတမးက ပကပယေအာင လပခငသ၊ သဘာ၀တရားက ဆန႔ကငတသ ဆၿပး မတခကခၾကတယ။

အမတအမမာ ကေလးေမြးလာရင အဒကေလးက ေယာကားေလးဆရင ျမငျမတတယလ႔ ယဆၾကတယ။ သမးမနးခေလး ေမြးရငေတာ မေကာငးဘးလ႔ ႏႈတကဖြငမေျပာၾကေပမ စတထမာေတာကတကေအာငေတြျဖစေနၾကတယ။ ေမာငႏ မေတြၾကားမာဆရငလညး အစမက ေမာငေလးကပါ ေလးစားသငတယ ေခါငးေတြမကငရဘး ေျခန႔မထရဘး ေယာကားေလးမ႔လ႔ ဘာမလပရ ညာမလပရ ဘနးနမမာေၾကာကတယဆတ အမကစညးကမးခကေတြက လကနာခရတယ။ အစကဆရငပဆးေပါ အေဖၿပးရင အကက အထြတျမတဆးဆၿပး အေမေတြက ေျပာၾကတယ။ သမးမနးခေလးေတြဆရငေတာ အမေနာကေဖးန႔ မးဖေခာငထမာဘ ေနခြငေပးထားၾကတယ။ “မနးမ” ဆလ႔နာမညတပလကရန႔ပ လကနာရမစညးကမးခကေတြက အမားႀကး မနကဆရငလ ေစာေစာထရၿပ အမကအေဖ၊ အေမ၊ အက၊ ေမာငေတြအတြက မနကစာစားဖ႔ေသာကဖ႔

ခေလးေတြပရလ႔ မဘကျပစလပကငေကၽြးေမြးေနတသေတြ သလရင၀တတာၾကေတာ မဘေတြအတြက ထမငးစားေရေသာကအလပတခေလးေလာကပလ႔ ျမငတတၾကတယ။ သားေယာကားေလးေတြက ပဥၨငးခရဟနးခဖ႔ တကတြနးအား ေပးသေလာက သမးမနးခေလးမား သာသနာေဘာင၀င ဖ ႔အတြကက ေတာ ဟန႔တားခငတတၾကတယ၊ ဒါလညး ခြျခားဆကဆျခငးတမးပါ ဘ။ အဓကအေၾကာငးရငးကေတာ အမမာ အမမႈကစၥလပမသမရမာစးလ႔။ တခ႕ ရဟနးခခငစတမရတ သားေယာကားေလးေတြကလညး မဘစတခမးသာေအာငဆၿပး အနညးဆး ခႏစရက - ကးရကေလာက ေအာငအးသညးခ၀တေနရတာေတြ လညး အမားၾကးေတြ႕ဖးပါတယ။ အဒါေတြဟာ ကမတ႔လကကငကငသးလာခၾကတ ဓေလထးတမးမားရ အကးဆကေတြပါပ။

အမးသမးန႔ အမးသားေတြက ခြျခားဆကဆတယဆတာ အမထမတငသာမကပါဘး၊ စာသင ေကာငးေတြမာလညးရတယလ႔ ကမကယတင ခစားလာခရတယ။ ကမတ႔ငယငယတနးကဆရင ဆရာ-ဆရာမဆတာက အရမးေၾကာကရြ႕ ရေသေလးစားရတယ။ ဒလျဖစ ေအာငလ လႀကးေတြ၊ ဆရာ၊ ဆရာမေတြကယတငက သြနသငဆးမခၾကတယ။ ဆရာခငးသမက မညညးမည လပေပးရတာက ေကးဇးဆပသလမး ခစားရၿပး ပတျဖစခတယ။ အသလလပမပ ဆရာက အမတေပးမယ စာေမးပြမေအာငရငလ ေအာငႏငတယဆၿပး ယဆၾကတယ။ ဆရာ၊ ဆရာမေတြ ေျပာသမကလညး နာခၿပး ေၾကာကလ႔

“မနးမ” ဆလ႔နာမညတပလကရန႔ပ

လကနာရမစညးကမးခကေတြက

အမားႀကး

27

arhpGrf;tm;

ေကးသမေမြ႕ရမယ၊ ဗငးေကာငး ေကာကဖေနရမယ ဆတဓေလက ငယငယကတညးက အရးစြေအာင နားထရကသြငးခခရတယ။ အခက အျပတ၊ အခပအလပ၊ ဇာထးပနးထးစတ အမမႈကစၥ ကၽႊမးကငတကေျမာကမ “စးတေရဆညတကနသငး” လပႏငတအရညးအခငးရမ မနးခေလးပသမယလ႔လေျပာၾကတယ။ ဒါေပမ ေရးအစဥအဆကက လကကငကငသးလာၾကတ ဗငးေကာငး

ေကာကဖ ဆရးစကားရသလ အမးသမးေတြက အမျပငထြကဖ႔ ပကဆရာဖ႔ အခြငအေရးမရခဘး ေခါငးေဆာငမႈအပငး ႏငငေရးအပငးမာ ပါ၀ငဖ႔ဆ ပေတာငမေ၀းေရာေပါ။

အဒါေၾကာင ကမတ႔အမးသမးေတြက သမေမြ႕လြနးေတာ လၾကားတးဖ႔ အခကအခရတတၾက တယ။ ဗငးေကာငးေစဖ႔ ေကာကဖ တာဆေပမလညး အဖလြနရငေတာ ျပားသြားပါလမမယ။ ျပားျပား၀ပ စတဓာတန႔ပ ကမတ႔အမးသမး ေတြဟာ ဘယအခနဘယအခါမ ကမၻာႀကးန႔ ရငေဘာငတနးႏငေတာမာမဟတပါဘး။ ကမၻာႀကးရ လဥး

မေျပာရတအထ ျဖစခတယ။ တခ႕ေကာငးဆရာေတြဆရင ေကာငးသေလးေတြက ထကပါးရကပါးေတြ ဟကငဒကငလပတာမး၊ လငပငးဆငရာ ေစာကားခရတာေတြလညးရတယ။ အဒျဖစရပေတြက မနးခေလးမားက ႀကတမတၿပး ခစားရတယ အမက လႀကးမဘေတြက လညး ဖြငမေျပာရ၊ ကယဘာသာကငေၾကြးရငးန႔ပ မသပထားခရတ ေကာငးသေတြလ မနညးေတာပါဘး။

ကမတ႔ ျမနမာႏငငရ႕ပညာေရးစနစန႔ပတသကလ႔ မရငးတအ ရာတခကေတာ တကသလ၀ငတနးစာေမးပြေျဖတအခါ ေကာငးသားန႔ေကာငးသ အမတစာရငးသတမတခကက ဘာလ႔ ကြာေနရတာလ။ ေဆးလငး၀ငဖ႔ အငဂငနယာျဖစဖ႔ ဆရင ေကာငးသေတြက ေကာငးသားေတြထက ဘာလ႔အမတအမားၾကးရမ ၀ငလ႔ရတာလ။ တကယတမးဆရင လတေယာကရႀကးစား မႈကသာလငအဓကပါ။ အဒါေၾကာငတခ႕ေကာငးသေတြဆရင ရညမနးထားတအမတမရတအခါ ကယကမဘရဆႏၵကမျဖညဆညးႏငလ႔ အမကမဘဆပႀကမးေမာငးမာေၾကာကလ႔ဆၿပး အမမျပနရတာေတြရသလ တခ႕ဆဆရင ကယကသတေသတ အေျခေနဆးအထ ေရာကၾကတာလညးရတယ။ သမးဆရင ေကာငးမၿပးလေနပါေစ၊ ရညးစားစာေရးတတ ဖတတတရငလညး ေယာကားရၿပ ငါတ႔ေတာငပညာမတတဘး နငတ႔ကေတာငရာေကြးႏငတာပ ဆၿပး ပညာေရးပငးမာလညး အားေပးအား ေျမႇာကမခခရပါဘး။

ဒါေၾကာင ထးတမးအစဥအ လာျဖစတ သမးမနးကေလးဆရငမဘစကားနားေထာငရမယ ယဥ

ေရထက၀ကေကာဟာ အမးသမး ေတြျဖစတယ၊ အမးသမးေတြရ ပးေပါငးပါ၀ငမႈလပအားမပါရင ကမၻာအသငးအ၀ငးဟာ ဘယလပမနလညပတႏငေတာမာလ။

ဒါေၾကာငမ႔လ႔ အားႏြ႕တမနး မသားဆတစတဓာတက ကမတ႔အမးသမးကယတငက ေဖာကပစဖ႔လအပပါတယ၊ ကမတ႔အမးသမးရ႕ လပႏငစြမးက ေဖာထတျပရမယ။ ရမးမာစကားပရပါတယ “ၾကကမ တြနရင မးမလငးဘး” တ အဒါဟာ အမးသမးမာ အရညအခငးမရဘးလ႔ တငစားၿပး သတမတၾကတာျဖစတယ။ တကယတမးေတာ ၾကကမတြနတာပျဖစျဖစ ၾကကဖတြနတာပျဖစျဖစ အခနတနရင မးလငးတာဘ၊ ရျခငး-ျဖစျခငး အမနတရားက လကခယၾကညကငသးဖ႔ေတာ လအပပါတယ။ အခေခတ မာ အမးသမးေကာ အမးသားပါ လကမၻာေပၚတကေနတ ေခတႀကး မာ မနးမဆတာ ေယာကားေတြရ႕ အလပအေကြးမဟတေတာပါဘး။ အမးသမးေတြဟာ အမမႈကစၥအျပင အမရ႕၀ငေငြအတြကလညး တဘကတလမးကေန ရာေဖြရသလ လမႈေရး၊ ႏငငေရးအတြကလညး အခနေပးေနရတ အမးသမးေတြလညး အမားႀကးရေနပါတယ။ ႏငငေခါငးေဆာငတအပငးမာလညး အမးသမးေတြ ေနရာေတာေတာမားမားရ ေနပါၿပ။ ဒါေၾကာင အခခနမာ အ မးသား-အမးသမး ခြျခားဆကဆဖ႔ မလေတာဘ ေမာငတစထမး-မယတစရြက ဆတအတငး တနးတလကတြၿပး တာ၀နမားက ခြေ၀ထမး ေဆာငၾကပါစ႔လ႔ တကတြနးရငး…..

ေမြႏြမဟြမ

ဗငးေကာငးေစဖ႔ ေကာကဖတာဆေပမလညး အဖလြနရငေတာ ျပားသြားပါလမမယ

28

arhpGrf;tm;

usm;rwef;wla&;qdkwmwu,fbJ arG;&mygtcGifhta&;vm;န န း ခ မ း ယ တ

Photo: SYP

ကမက ရမးအမးသမးေရးရာ ဆကသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငးမာ ၁၄ ႏစတာ အမးသမးမား ဘ၀တးတက ေရးအခနးက႑က တာ၀နယေဆာငရြကခပါတယ။ အမးသမးမားအခငးခငး ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးရငး ဘ၀အစစက မတညတ အမးသမးမား ဘ၀ျဖတသနးမႈအေျခအေနေတြ သရခြငရခပါတယ။

29

arhpGrf;tm;

အဒထက ကမကအၿမတမးအမတရေစတ ရမးအသငးအ၀ငးက တကယအျဖစအပကေလးတခ စာဖတပရတသတမားက ဖလယေပး ခငပါတယ အဒါကေတာ ရမးအမးသမးတေယာကရ႕ဘ၀ခရးလမးျဖတ သနးမႈတစခပါ။ သ႕မခငဟာ သ႕က ေမြးဖြားၿပးတေနာက ၃ ရကအၾကာ မာ ဆးပါးသြားခတယ။ ေမြးလာတကေလးကခကလ႔ မခငဆးရတာဆၿပး သတ႔အသငးအ၀ငးမာ အယသညးေတာ သ႕အေဖကပါ သ႔အေပၚမာ အျပစပခခပါတယ၊ သ႕ေၾကာင သ႕အေမဆးရတယ၊ အေမကနငတသမးဆၿပး လစလရခခရတယ။ အဒေန႔က ေမြးကငးစကေလးက အမထမာမထားဘ အမအျပင ၀ရတာမာ ထတထားခၾကတယ။ ဘာမမသေသးတ ကေလးေလးဟာ ႏ႕ခငတၿပး ဆာေလာငလြနးလ႔ သ႕ရ႕ လကသးန႔ ေျခဖေနာငက ျပနငခရတယ။ ကေလးက ဆာေနမလား၊ အႏးစၿပလား၊ အေပါသြားသလား၊ အေလးသြားသလား ဆၿပး ဂရစကမယသမရ၊ သ႕ေၾကာင သ႕အေမေသရတအတြက သလ သ႕အေမေနာကလကသြားပါေစဆၿပး ဥေပကၡာျပခၾကတယ။

ဒလန႔ ၂ ရကေျမာကတေန႔ မာ ကေလးငသ အဆကမျပတၾကား ေနရတ အမနးနားခငးေတြ၊ အျပငလေတြ မေနႏငေတာဘ ကေလးရရာ ေရာကလာၾကတယ။ ဘာမမသ ေသးတကေလးေလးက ဒလမႏပစကသငဘးဆၿပး ကေလးက ေမြးစားဖ႔ ကမးလမးၾကတယ။ ဒါေပမယ သ႕အေဖက မေပးႏငဘး၊ ငါကေလး ငါလပခငသလလပမယ ဘယသန႔မမဆငဘးဆၿပး ျပနေျပာတယ။

ေနာကဆးေတာ အားလး

က၀ငး၀နးေဖာငးျဖတအတြက ကေလးဟာ ကေကာငးစြာန႔ပ ေမြးစားမ မသားစတစ လကထေရာကသြားပါတယ။ သ႕ကရေတာ ေမြးစား အေမက အရမး၀မးသာသလ တဘကကလညး ကေလးဟာ သတ႔လကထမာ ၾကာၾကာေနႏငမလား ဆတာကလညး ေတြးပခပါတယ။ ဒါေပမယ ကေလးအေပၚ သေယာဇဥ ျဖစမေတာ အေကာငးဆးျပစသြားဖ႔ ဆးျဖတခကခခပါတယ။

ေမြးစားမခငက သ႕ကစေတြ႕စဥ ကေလးေလးရ႕ကယခႏၶာမာ ျခငကကရာန႔ တျခားအနာတရေတြန႔ အန႕အသကေတြန႔ နေစာေနတယ။ သဟာ ေလာကဒဏက ေမြးကတညးက ခခရတယ။ ဒါေပမယ သ႔ကေမြးစားလကတ မသားစအ

သစက သ႕ကအေကာငးဆးျပစခတအတြက ကေန႔ထ ကနးမာစြာ ရငသနနငထငခြငရေနတာကလညး ေကးဇးတငမပါတယ။

သ႔ဘ၀တသကမာ အၿမအမတရေစတာကေတာ သလမး ေလာကတငးမာ ေျခေထာကမညတကစၥျဖစပါတယ။ ေမြးစက ဆာေလာငမြတသပစဥ စ႔စရာႏ႔မရေတာ ကယေျခေတာကက ျပနငထားရတကေလးဟာ ေျခတဘကသမသြားရတာ မားလားလ႔ သအၿမေတြး ေတာမပါတယ။ ေတြးတငးလညး ၀မးနညးခရတယ။

သ႕ဘ၀ဟာ မသားစအသစရငခြငထမာ အဆငေျပေပာေမြ႕ေနေပမယလညး သ႕ဖခငအရငးရ႕လပရပကေတာ ရငမာနာၾကညး၀မးနညးျခငးန႔ အၿမအမတရေနမပါတယ။ ဒအျဖစအပကကေလလာၾကညမယဆရင ေရးရးအစဥအလာက အစြနးေရာကယၾကညလြနးလ႔ အျပစကငးစငတ ကေလးေလးေတြ ေတာငမ အသကေဘးအႏရာယ ေရာကတအထ ခြျခားဆကဆခခရ တယ။ ဒလအလားတ အယ၀ါဒေတြေၾကာင ခြျခားဆကဆ ႏမခခရတဘ၀ေတြ ကမတ႔ လကလမးမမႏငတ ေနရာေတြမာ အမားႀကးရေနပါလမမယ။

ဒါေၾကာင သအရအရ ကားမတနးတေရးဟာ ေမြးရာပါလ႔ ေျပာ ေနေပမယ တကယလကေတြ႔ျပငပ မာေတာ လမႈအသငးအ၀ငးမာ ခြြျခားဆကဆျခငးေတြရေနေသးတအတြက အခြငအလမးေတြ၊ အသပညာေတြ ဆတာလညး မျမငမကမး အလမးေ၀ေနဆဘလ႔ ဆခငပါတယ။

နနးခမးယတ

သ႕ဘ၀ဟာ မသားစအသစရငခြငထမာ

အဆငေျပေပာေမြ႕ေနေပမယလညး သ႕ဖခငအရငးရ႕လပရပကေတာ ရငမာ နာၾကညး၀မးနညးျခငးန႔ အၿမအမတရေနမပါတယ

30

arhpGrf;tm;

trsKd;orD;ESifh EdkifiHa&;yg0ifywfoufrI

ခ င မ မ မ း

အစဥအလာ ဓေလထးစေတြက အမးသမးေတြက အားနညးသ မားလ႔ သတမတထားခၾကပါတယ။ ဒါေၾကာငလ အမးသမးေတြဟာ မသားစတြငးမာေရာ၊ ျပငပမာပါ အမးသားမားအေပၚမာ မခေနရသမား အျဖစ ခြျခားဆကဆခခၾကရပါတယ။ အမးသမးေတြက မးဆကသစျပန႔ပြားေရး၊ အမမႈကစၥျပလပေရးလပငနးေဆာငတာမား လပကငဖ႔အတြက သာ သတမတထားခၾကၿပး၊ အမးသမးမားရ႕ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈက႑က လစလရခ ခရပါတယ။ အမးသမးေတြဟာ ႏငငေရးရာန႔ပတသကၿပး စတ၀ငစားမႈနညးပါးတယလ႔ ယဆခၾကပါတယ။ အခတပတမာ အမးသမးန႔ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈအေၾကာငးက တငျပမာျဖစပါတယ။

31

arhpGrf;tm;

ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈဆ တာ လပဂၢလတဥးခငးကပျဖစျဖစ၊ အပစဖြ႕ၿပးျဖစျဖစ သတ႔ရ႕ ဘ၀ေတြအေပၚမာ သကေရာကမႈရေစမယ အစးရလပငနးေဆာငတာေတြအေပၚမာ တကၾကြစြာ ပါ၀ငပတသကမႈျဖစပါတယ။ ဒလပါ၀ငပတသကရာမာ ဆးျဖတခကခမတတ ကစၥရပေတြမာ ပါ၀ငရတာရသလ အတကအခအျဖစ ပါ၀ငပတသကမႈေတြလရမာ ျဖစပါတယ။ ႏငငေရးသပၸပညာရငမားက ႏငငေရးပါ၀င ပတသကမႈဆတာက ပသ႑ာနႏစမး ခြျခားသတမတထားၾကပါ တယ။ ပထမတမးကေတာ ထးတမးစဥလာ ႏငငေရးလပငနးေဆာငတာျဖစတ ႏငငေရးပါတေတြ၊ ႏငငေရးအဖြ႕အစညးေတြမာ ပါ၀ငေဆာငရြကတ သ႑ာနျဖစပါတယ။ ေနာကတမးကေတာ အဒလ ထးတမးစဥလာႏငငေရးမာ ပါ၀ငပတသကတာမဟတပ ခတကပြေတြ၊ ဆႏၵျပပြေတြ၊ ေတာလနေရးဆငႏႊမႈေတြအေနန႔ ပါ၀ငတာျဖစပါတယ။

ႏစဆယရာစကာလမတငခင အထ ဒအသြငသ႑ာနႏစမးလးမာ အမးသမးေတြ ပါ၀ငပတသကမႈအေပၚ ကန႔သတခကေတြ အမားအျပား ရခပါတယ။ ႏစဆယရာစေႏာငးပငးကာလေရာကေတာ လ႕အဖြ႕အစညးေတြရ႕ အေတြးအေခၚေတြ၊ စတေနစတထားေတြ တးတကျမငမားလာတာန႕အမ အမးသမး ေတြရ႕ တကၾကြလႈပရားႏငငေရးမာ ပါ၀ငပတသကမႈႏႈနးဟာ သသသာ သာ ျမငတကလာသလ၊ ထးတမးစဥလာႏငငေရးမာ ပါ၀ငပတသကလာၾကတ အမးသမးပါလမနအမတေတြ၊ ႏငငေရးေခါငးေဆာငေတြ၊ ႏငငေတာအႀကးအကေတြလ ေပၚ

ထြကလာပါတယ။ ဒါေပမယ တခ႕ေသာ ေခတေနာကျပနဆြ အေတြးအေခၚေတြရေနတ လ႕အဖြ႕အစညးေတြ၊ စတဓာတပငးဆငရာ တးတကေခတမမႈ ေနာကကေႏးေကြးတ အမးသားတစကသာ အာဏာရေနတ ႏငငေတြ၊ ႏငငေရးအဖြ႕အ

စညးေတြမာကေတာ အမးသမးမားရ႕ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈေတြက နညးမးစန႕ ကန႔သတထနးခပ ထားတတၾကပါတယ။

ကြနမတ႔ ျမနမာႏငင အပါအ၀င တခ႕ေသာႏငငေတြမာဆရင ဓေလထးစေတြ၊ အဆအမန႔ေတြ၊ ဘာသာစကားေတြ၊ ပညာေရးစာအပစာတမးေတြ၊ အလပခြေ၀သတမတမႈေတြ၊ ဘာသာတရားအဆအမန႔ေတြက အသးျပၿပး၊ အမးသား ေတြက အမးသမးေတြက ဘယက႑မာ ပါရမယ၊ မပါရဘး ဆတာမးေတြန႔ လႊမးမးခပကငတ လမႈေရး၊ ၀ါဒျဖန႔ခေရး၊ ႏငငေရးဆင ရာ အေတြးအေခၚေတြ ပ႕ႏ႔ေနဆပ ျဖစပါတယ။ ဒလ အေတြးအေခၚ ေတြဟာ အမးသမးေတြက အမတြငး၀နးကငမာသာ မခင၊ ဇနးအ ေနန႔ ေနထငကငလညေစၿပး၊ အမးသားေတြကသာ ျပငပ၀နးကငမာ ပါ၀ငပတသကေစတာေတြ ရေနေစ ခပါတယ။

ႏငငေရးရာေတြျဖစတ ႏငငေရးပါတေတြ၊ ႏငငေရးအဖြ႕အစညးေတြ၊ ႏငငေရးယဥေကးမႈေတြမာ အမးသားမားကသာ လႊမးမးခပ ကငမႈဟာလ အမးသမးမားရ႕ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈက ကန႔သတထားပါတယ။ ႏငငေရးပါတေခါငးေဆာငေတြမာ၊ အစးရထမာ အမးသားေတြပ ပါ၀ငေနခရင ႏငငေရးရာကစၥရပေတြက အမးသားအျမငန႔သာ ၾကညရဆးျဖတတတၾကတာေၾကာင၊ လဥးေရတ၀ကေကာရတ အမးသမးေတြက လစလရထားတာန႔ အတတပါပ။ ဒါေၾကာင ဒလ ႏငငေရးပါတေတြ၊ အဖြ႕အစညးေတြ၊ အစးရေတြက လထအားလးက ကယစားျပတယလ႔ မ

အစဥအလာေတြအရ အမးသားေတြဟာ အမးသမးေတြက ႏငငေရးန႔ ဆကႏြယလာရငေတာင ဇနး၊ မခငေတြအေနန႔သာ ေခၚေဆာငလာတတၾကပါတယ။

ဒါက ႏငငေရးရာေတြမာ အမးသမးေတြ ပါ၀ငလာတယလ႔ မသတမတႏငပါဘး။

32

arhpGrf;tm;

သတမတႏငပါဘး။ အစဥအလာေတြအရ အမးသားေတြဟာ အမးသမးေတြက ႏငငေရးန႔ ဆကႏြယလာရငေတာင ဇနး၊ မခငေတြအေနန႔သာ ေခၚေဆာငလာတတၾကပါတယ။ ဒါက ႏငငေရးရာေတြမာ အမးသမးေတြ ပါ၀ငလာတယလ႔ မသတမတႏငပါဘး။

ဒလအေတြးအေခၚေတြ၊ လပ ေဆာငမႈေတြေၾကာင ကယဘ၀အ ေပၚမာပါ သကေရာကမႈရေနတ ႏငငေရးရာေတြမာ အမးသမးရ႕ ပါ၀င ေဆာငရြကခြငေတြ အားနညးခၾက တာပါ။ တကယေတာ ဒလအေတြး ေခၚေတြ၊ လပေဆာငမႈေတြဟာ တးတကေခတမတႏငငႀကးေတြမာ လ ရခဖးတာပါပ။ ဒႏငငႀကးေတြမာ လ အမးသမး အခြငအေရးလႈပရားသေတြန႔ တးတကတအျမငရတ အမးသားအခ႕ေၾကာငသာ ေနာကပငးမာမ တစတစ အမးသမးေတြ ရ႕ မေပးပငခြင၊ ပါလမနအမတေရြး ခယခခြင၊ ဆႏၵျပပြမားမာ ဥးေဆာငပါ၀ငခြင စတ အခြငအေရးေတြ ရရလာခၾကတာပါ။

က ြ နမတ ႔ တ ငး ျပညမ ာက ေတာ ဒလအေတြးအေခၚေတြ၊ အယအဆေတြရ႕ လႊမးမးမႈေတြတင သာမက အပခပသစစအပစရ႕ ဖႏပမႈေတြကပါ အပထပေဆာငးလာ ပါတယ။ အမးသားမားသာ ပါ၀ငတ စစတပကသာ တငးျပညအာဏာက သမးယထားတာေၾကာင အမးသမးမားရ႕ အစးရအဖြ႕၀ငအျဖစ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကႏငမႈအခြငအေရးဟာ ဆးရးသြားပါတယ။ တခါ ႏငငေရးပါတေတြ၊ ႏငငေရးအဖြ႕အစညးေတြကလ ဖႏပခပခယထားတာေၾကာင အမးသမးမားရ႕ ထးတမးစဥလာ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကခြင

ဟာလ ေလာနညးသြားျပနပါတယ။ ခတကဆႏၵျပပြေတြ၊ လထစေ၀းပြေတြက ပတပငထားတာေၾကာင တကၾကြစြာလႈပရားရတ ႏငငေရး လပငနးေဆာငတာေတြမာလ အမးသမးေတြ ပါ၀ငခြငမရေတာျပနပါဘး။ စစအပစဟာ ေခတေဆြးေနတ

အေတြးအေခၚေတြ၊ အယအဆေတြက အသးျပၿပး အမးသမးမားရ႕ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈအခြငအေရးက ပတပငထားပါတယ။ ႏငငရ႕ လဥးေရတ၀ကေကာဟာ အမးသမးမားျဖစတာေၾကာင အမးသမး မားရ႕ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈအခြငအေရးက ပတပငထားျခငးဟာ စစအပစအာဏာတညၿမေရးရ႕ လက နကႀကးတခသဖြယ ျဖစေနပါတယ။

တကယေတာ လ႔အဖြ႕အစညးဆတာဟာ အမးသားန႔ အမးသမး ႏစမးလး ေပါငးစပတညေဆာကထားတာ ျဖစပါတယ။ လဥးေရတ၀ကေကာရ႕ တးတကမႈအခြငအလမးေတြ၊ ႏငငေရးရာပါ၀ငပတသကမႈေတြက ကန႔သတခပခယတာဟာ လ႔အဖြ႕အစညးတခလးက ဆတယတပကစးေအာင၊ တးတကမႈေႏာငေႏးေအာင ျပလပ တာန႔ အတတပါပ။ ေရျမငမ ၾကာတငမာ ျဖစပါတယ။ အမးသမးမား ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈ ေလာနညးတာဟာ ေရနညးေနတာန႔ အတတပါပ။ လ႕အဖြ႕အစညးတးတကျမငမားမႈဆတ ၾကာပနးတငတငတယတယပြငလာဖ႔က အမးသမး ေတြအေပၚမာလ အမားႀကးမတညလပါတယ။ ဒါေၾကာင အမးသမးေတြရ႕ ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈက ေလာကေစႏငတ အေၾကာငးရငးမားက ၀ငး၀နးဖယရားၾကရငး ျမနမာလ႕အဖြ႕အစညးတးတကမႈကေန ကမၻာတ၀မးက လ႕အဖြ႕အစညးအားလး တးတကျမငမားဖ႔ ၀ငး၀နးေဆာငရြကၾကပါစ႔လ႔ တကတြနး လကရပါတယ။

ခငမမမး (၂၀၀၉)

ႏငငရ႕ လဥးေရ တ၀ကေကာဟာ အမးသမးမားျဖစတာေၾကာင အမးသမးမားရ႕

ႏငငေရးပါ၀ငပတသကမႈအခြငအေရးက

ပတပငထားျခငးဟာ စစအပစအာဏာ တညၿမေရးရ႕

လကနကႀကးတခသဖြယ ျဖစေနပါတယ။

33

arhpGrf;tm;

၂၀၁၄ ခႏစ ဧၿပလ ၁ - ၃ ရကေန႔မားက အမးသမးႀကးမား၏ အေတြ႕အၾက အျမငဖလယျခငးဆင ရာ စကားဝငးတခက ရမးျပညနယ ေတာငႀကးၿမ႕၌ ကငးပခရာ ေတာငႀကး၊ ရနကန၊ ပဂ ႏင ခငးမင (ထငးႏငင) မ အမးသမးႀကး ၁၉ ေယာက တကေရာကခသည။ ၎တကေရာကသ အမးသမးႀကးအမားစမာ ရမးျပညနယတြငး ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လမႈေရး၊ စမခန႔ခြေရး ႏင ရးရာယဥေကးမႈေရးရာမားအျပင ရမးျပညေရးရာႏင လ႔အခြငအေရး ကစၥမားတြင ယေန႔ထ တကကြစြာ ေဆာငရြကေနသမား ျဖစၾကပါသည။

ထသးရကတာ စကားဝငးတြင တကေရာကလာသ အမးသမးႀကးမားက မမတ႔ျဖတသနးခရသည ႏငငေရး၊ စးပြားေရး ႏင လမႈေရး ဘဝအေတြ႕အၾကမားအား

ဖလယ ၾကသညအျပင မမတ႔ ေနထငရာ ရပရြာေဒသအတြငး ယခလကရ ျမငေတြ႕ၾကားသေနရေသာ အေရးကစၥမားႏင လတတေလာ ေရပနးစားေနသည ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငမႈလပငနးစဥႏငပတသက၍လညးတကကြစြာ တငျပေဆြးေႏြးဖလယခသည။ အထးသျဖင အမးသမးႀကးမားက မမတ႔၏ ရမးျပည၏ လကရ ျဖစေပၚေနေသာ အေျခအေနအရပရပသည ရမးျပည၏ အနာဂတ၊ ရမးျပညနယသနယသားမား၏ အနာဂတ အတြက ရငေလးဖြယရာျဖစေနသညက ပြငလငးစြာ ေဆြးေႏြးခၾက၍ ေအာကပါအတငး တငျပေတာငးဆခၾကသည။

မမတ႔ ဘဝတေလာကလး မမတ႔၏အမတြငလညးေကာငး၊ မမတ႔ ရပရြာ မမတ႔ အလပလပေသာ ေဒသတြငးတြငေသာလညးေကာငး ေအးခမးသာယာေစ

သ အမးသမးႀကးမားက မမတ႔ျဖတသနးခရသည ႏငငေရး၊ စးပြားေရး ႏင လမႈေရး ဘဝအေတြ႕အၾကမားအား

လညးေကာငး၊ မမတ႔ ရပရြာ မမတ႔ အလပလပေသာေဒသတြငးတြငေသာလညးေကာငး ေအးခမးသာယာေစ

ရမးျပညနယမ အမးသမးႀကးမားရမးျပညနယမ အမးသမးႀကးမားSenior Women’s of Shan StateSenior Women’s of Shan State

34

arhpGrf;tm;

ေရး၊ အဆငေျပဖြ႕ၿဖးတးတကေရးမားအတြက ေဆာငရြကခသမားျဖစၾကသည။ မမတ႔သည ႏစေပါငး ၆၀ ေကာ ခါးသးလသည ႏငငေရးႏင စစပဋပကၡမားက ရငဆငျဖတသနခၿပး ကနရစရငသနသမား ျဖစၾကသည။ မမတ႔ဘဝတြင တငးျပည၏ ၿငမးခမးသာယာဝေျပာသညက ခစားရေသာ အခနကာလမာ အလြန တေတာငးလပါသည။ အသကအရြယႀကးရငလာသည မမတ႔အေနျဖင ကနရသညအခနကာလ၌ တတငးျပညလးၿငမးခမး၍ ေအးခမးသာယာသညက ျမငလေတြ႕ၾက ခစားသြားလပါသည။

သ႔ေသာ လကေတြ႕ဘဝတြင မမတ႔တငးျပညသည ႏစေပါငး ၆၀ ေကာၾကာ ႏငငေရးႏင စစပဋပကၡ မားေၾကာင စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ႏငငေရးအဖကဖကတြင ဆးဝါးစြာ ခြတျခကေနသညက ေတြ႕ျမငခစားေနရ သည။ ျပညသအမားစမာ အၾကမးဖကမႈမားေအာကတြင အကာကြယမျဖစၾကရၿပး အေၾကာကတရားမားႏင ရငဆငေနၾကရသည။ လမား၏ အမအကင၊ သလႏင စတေနသေဘာထားမား ပကစးယယြငးေနသညက ရငနငဖြယရာ ၾကေတြ႕ေနရသည။

မမတ႔ရမးျပညသညလညး ျပညတြငးစစႏင ႏငငေရးပဋပကၡမား၏ဒဏေၾကာင မမတ႔၏မသားစအတြငး၊ ရပရြာအတြငး လမႈအသငးအဝငးမား အကကြခရသည။ အထးသျဖင လြနခသည ႏစအနညးငယက စတငခသည ဘာသာေရးပဋပကၡမားက မမတ႔ လ႔အသငးအဝငးအား ပ၍ အစတစတအမႊာမႊာ ကြေစသည။ ဤသ႔ ပဋပကၡမားၾကားတြင ယေန႔တင ခါးစညးရငဆငၾကရသမားႏင အထအနာဆးမာ အမးသမးမားႏင ကေလးမား ျဖစေနသညမာ ကယေတြ႕ပငျဖစသည။

၎အျပင ေန႔တဓဝ ေတြ႕ျမငၾကားသေနရသည အခငးအရာမားေၾကာင ရမးျပညနယႏင ပတသက၍လညေကာငး၊ ရမးျပညတြငးမတငးေနထငၾကသည ရမးျပညနယသ၊ ျပညနယသားမားအတြက အထးစးရမပပနျခငးမားက မမတ႔ တငျပလပါသည။

မမတ႔၏ အဓက စးရမခကမား- မမတ႔၏ အဓက စးရမခကမား-

၁။ ရမးျပညနယတြငးႏင မမတ႔ပတဝနးကငအသငးအဝငးအတြငး ပဋပကၡမားေၾကာင ကယစတ ၿငမးခမးမႈ၊ ေအးခမးမႈ မရျခငး။

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက ေဖာေဆာငေနသညဟ

ဆေသာလညး၊ မမတ႔တငးျပညတြင စစတပသာစးမး၍ တကပြမား ျပညနယတြငး ဆကလကျဖစေနဆ ျဖစေသာေၾကာင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားသည မေသခာမေရရာ ျဖစေနသည။ မမတ႔အေနျဖင ၿငမးခမးေရးဆသညမာ စာရြကေပၚ သေဘာတလကမတထးအခနးအနားကငးပရသာမက လကေတြ႕ကအေကာငအထညေဖာျခငးမားက ျမငေတြ႕လသည။ ယခလကရတြင တကပြမား ဆကလကျဖစေနသညအျပင၊ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ဆကလကျဖစပြားေနသညအတြက ၿငမးခမးေရးရရရန အလမးေဝးလြနးေနသည။

ဗဒၶဘာသာဝငမား ႏင မြတစလငဘာသာဝင အသငးအဝငးမားအၾကား ဘာသာေရးပဋပကၡမား ျဖစလာေစရန လႈ႕ေဆာေသြးထးျခငးမာ အထးစးရမပပနစရာျဖစသည။

ထ႔အျပင ဗဟအစးရ၏ တငးရငးသားလမးစ တစခငးအေပၚ၊ လကနကကငမားအေပၚ ျပမဆကဆပမား မတညသညအတြက ရမးျပညနယတြငးရ တငးရငးသားလမးစမားအၾကားႏင လကနကကငမားအ ၾကား ပမတငးမာေသာ ပဋပကၡမား ျဖစလာမညကလညး အလြနစးရမမပါသည။

၂။ ရမးျပညနယ၏ သဘာဝပတဝနးကင အဖက ဆးခရျခငး၊ ပကစးေနျခငး။

သစေတာျပနးတးျခငး- တရားမဝင သစခတလျခငးမၽား၊ သစခးထတျခငးမားေၾကာင ရမးျပညအႏ႔ လြငတးေခါငမား၊ ေတာငဂတးမား ျဖစလာေနသည။ စညးစနစမကသည အမယာစမကနးမား၊ ေဒသဆငရာအပခပေရး ႏင စစေရးဆငရာ အေဆာကအအေဆာကလပျခငး ႏင လမးမားေဖာကျခငးေၾကာင အလြနအမငး ေတာျပနးျခငးက အထးစးရမဘြယေတြ႕ရသည။ ဥပမာ- ေတာငႀကးေတာငမာ ယခငကသ႔ သစႀကးဝါးႀကးမား မရေတာဘ စမးစမႈေလာနညးလာသည။

စးပြားေရးလပငနးရငမားႏင စစတပမားမ ေျမ ယာသမးဆညး၍ စညးစနစမကသည ေရႊ ေငြ ခေနာကစမး စသည သယဇာတ သတတးေဖာျခငးမား၊ စညးကမးအပနးေျဖလညပတသမားအတြက ဟတယဇမား အပနးေျဖေနရာမား အလြနအမငးတးခ႕ေနျခငး၊ ဥပမာ- အငးေလးကန အေရ႕ဘကေတာငေျခႏင အေနာကဖက၊ သလြငေရကာတာကသ႔ေသာ မဟာစမကနးမား၊ စကရမားမ စညးစနစမကေသာ ေဘးထြကပစၥညးစြန႔

35

arhpGrf;tm;

ပစမႈမားေၾကာင သဘာဝပတဝနးကင အဖကဆးခရျခငးမားအတြက စးရမေနပါသည။

အထကပါအေၾကာငးမားေၾကာင၊ ရမးျပညတြငး ေရခနးျခငး၊ ေရထြကမားေပာကကြယသြားျခငး၊ ေရစမခန႔ခြမႈစနစတကမရျခငးေၾကာင (ဥပမာ- မးတြငး၌ မးေရစနစတက ေလာငမထားျခငး) ေျခာကေသြ႕ရာသ၌ ေသာကသးေရမားရားပါးလာျခငးမားမာ တႏစထကတႏစ ပမဆးဝါးလာသညမာ စးရမဖြယရာျဖစသည။

၎တ႔အျပင အမႈကျပနာက ရမးျပညနယ တခလး ေတြ႕ျမငေနရသည။ ပလတစတစမားမ ရမးျပညနယ၏ ေတာေတာငသဘာဝအား ပကစးေစသညအျပင၊ ေကးငကသားရတရစနမား ပလတစတစေၾကာင ေသေၾကပကစးျခငးမား ျဖစေနသည။ အေရ႕ေတာငအာရတြင အသန႔ရငးဆးဆ ရထားေသာ ေတာငႀကးၿမ႕သည အမႈကျပနာက ေန႔စဥၾကေတြ႕ေနသညမာ မကျမငကယေတြ႕ျဖစသည။ အမႈကစြန႔ပစမႈ စညးစနစ မကသညအတြက ရမးျပညတခလး မၾကာမႏစမားအ တြငး လြနစြာ အကညးတနလာမည။ လထကနးမာေရးက ထခကလာမည။

၃။ လ႔အခြငအေရးေဖာကဖကျခငးမားႏငတ အထကေဖာျပပါ အေၾကာငးတရားမားေၾကာင အမးသမး ႏင ကေလးမားအေပၚ ဆးဒဏမားသကေရာကျခငး။

ဤသ႔ ပဋပကၡမားႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက မမတ႔အမးသမးမားႏင ကေလးမား၏ ဘဝႏင လေနမႈအဆငအတနး ပမႏမကလာေစသညအျပင၊ စာရတပကစးျခငး၊ ကယကယက တနဘးထားမႈမား ေခါငးပါးလာျခငး၊ ဤပဋပကၡမား၊ ေျမယာအတငးအဓမၼသမးယျခငးႏင လမားအား အတငးအဓမၼ ဖယရားျခငးမားေၾကာင အေျခခလတနးစားမား၏ ဆငးရတြငးပနကလာရာ အလြနအမငး ဆငးရမြေတမႈမားက အမးသမးမားႏင ကေလးငယမားအား အတတပညာမား၊ အသပညာမားမေစရန ဖနတး၍ ကယကးရာ မသမာသမား၏ သမးသြငးရာသ႔ ဆကေရာကသြားေစျခငး၊ လကနကးခရျခငး စသည အကးဆကမားက ၾကေတြ႕ေနသညက အထးစးရမပပနမပါသည။

ထ႔အျပင – ပဋပကၡမားႏငအတ ကန႔သတခပခယမႈမားေၾကာင အမးသမးမားအေနျဖင အေျခခ ကနးမာေရးဆငရာ သတငးအခကအလကမားရရမႈ အလြနနပါးရာ အထးသျဖင မးပြားသားဖြားဆငရာ သတငး

အခကအလကမားက လကလမးမမေသာေၾကာင အမးသမးမား၏ ကနးမာေရးမာ အထးစးရမေနရသည။

၄။ ပညာေရးစနစညဖငးမႈ ႏင လထအသပညာေပးမႈမားနညးပါးလြနး၍ ယေန႔ေခတကာလလငယမားအၾကား ယဥေကးလမၼာသည အျပအမ၊ အေျပာအဆ၊ အေနအထငႏင ေတြးေခၚမႈမား ခ႕ယြငးလာျခငး။

၅။ ရမးျပညအႏ႔အျပား တးပြားလာသည ဘနး

စကခငးမားအတြက စးရမရသညအျပင၊ လငယမားအၾကား၊ လထမား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ပမမားျပားလာျခငးကလညး ရငထမနာ ေတြ႕ျမငေနရပါသည။

၄ငးတ႔အျပင- ၆။ ရမးျပည၏ သမငးအစစအမနမား၊ ယဥ

ေကးမႈအေမြအႏစမားက အစအစဥတက ဖကဆးေနျခငးက လညးရငနာစြာႏင ျမငေနရပါသည။

မမတ႔ ေနထငရာ လမႈအသငးအဝငးတြင တငးရငးသား လမးေပါငးစ၊ ဗဒၶဘာသာ၊ ခရစယာန၊ မြတစလင၊ ဟႏၵ စသညျဖင ကးကြယသည ဘာသာမတသမား၊ လမးရးေနာကခမတသမားသည မမတ႔ မေမြးဖြားမကတညးကပင ၿငမးခမးစြာ အတယဥတြေနထငလာခၾကသည။ မမတ႔သည အမတြငး ႏင ရပရြာ ၿငမးခမးေရးက တညေဆာကသမား၊ ေဖာေဆာငသမား ျဖစၾကသည။ မမတ႔ ရမးျပညနယ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက မမတ႔အသငးအဝငးတြငး ၿငမးခမးစြာ အတတကြ ယဥတြေနထငေရးကလညး ဆကလကထမးသမး ေစာငေရာကေနၾကမညသမားျဖစသညအေလာက ရမးျပညနယအစးရသ႔ ေအာကပါအတငး အၾကျပ တကတြနးလပါသည။

အၾကျပခကမားအၾကျပခကမား

ျပညတြငးနယခ႕စးမးျခငးက တကဖကၿပး နယစပလၿခေရး အဓကထားကာကြယ၍ ျပညသမားက အေထာကအကျပေသာ လပငနးမားေဆာငရြကသည တငးရငးသားအားလးပါဝငေသာ ျပညေထာငစတပမေတာ ျဖစေပၚလာေစေရးအတြက မရမျဖစ လအပသည အေျခအေနမားေပၚထြနးလာေအာင အားေပးလပေဆာငရန။

36

arhpGrf;tm;

ျပညသမားအား ပမဒကၡေရာကေစသည ေငြႏင အာဏာသး၍ လယေျမမား၊ ယာေျမမားသမးေနျခငးမား ရပတန႔ေစရနအတြက တရားဥပေဒစးမးေရးက တာဝနယထားသမားက မမတ႔ျပညသမားႏင ပးေပါငး၍ တရားဥပေဒအရ နညးမနလမးမန အေရးယေပးရနအတြကတြနးအားေပးရန။

ေငြမက ေငြျဖျဖစေအာငလပ၍ ကယကယက ကာကြယေနသည ကမၸဏႀကးမားေၾကာင ျပညသအမားစ နစနာေနသညက သကဆငရာတာဝနရသမားက အေရးယေပးေရးအတြက ေဖာထတတြနးအားေပးရန။

ရမးျပညနယတဝနးလး ျဖစေနသည အမႈကျပနာက အေလးအနကထားေျဖရငးေပးရန။

ရမးျပညနယတခလးတြင သစေတာျပနးတးမႈေၾကာင ေရထြကမားခနးေျခာကမႈျဖစ၍ ေရရားပါးသည ျပနာမား ရငဆငေနရသညက အေလးအနကထား အေရးယေဆာငရြကရန။

ကေလးမားအား ငယစဥမစ၍ ယဥေကးလမၼာ၍ မြနရညေသာသမား၊ သဘာဝပတဝနးကငက ေစာငေရာကတတသမား၊ မမတငးရငးသားစာေပႏင ယဥေကးမႈအေမြအႏစမား ထနးသမးတတသမားျဖစလာေစ

ရန ျပညသ႔နတ အပါအဝင လမႈေရးအသပညာမားပါဝင သည ပညာေရးစနစသ႔ ျပျပငေပးရန။

ေနာငအနာဂတ မးဆကသစမား၏ ဘဝေကာငးမြနစြာ ရငသနေစေရးအတြက ရမးျပညနယသျပညနယသားမားအား မမတ႔၏ ရမးျပညသမငးအစစအမနမားအား ေဖာထတခြင၊ သမငးမားေပးေသာ သငခနးစာမားက ေလလာခြငရေရးအတြက အားထတရန။

ယခငအစးရအဆကဆကမ ကးလြနခေသာ မတရားမႈမား တရားမတမႈရရေစရန အေရးယေဆာငရြကေပးရန။

ရမးျပညနယလထအား မမတ႔ တငးရငးသ တငးရငးသားမားအၾကား ညညြတမႈအေရးႀကးၿပး ေရရညတညတန႔ေသာ ၿငမးခမးေရး၊ သဘာဝပတဝနးကင မပကစးေရး ႏင အမးသမးႏင ကေလးငယမား၏ အနာဂတဘဝ ေကာငးမြနေရးအတြက ညညာစြာျဖင ႀကးပမးေဆာငရြကရန ေလးနကစြာ တကတြနးပါသည။

ရမးျပညနယမ အမးသမးႀကးမား Senior Women’s of Shan State

၂၀၁၄ ခႏစ ေမလ

37

arhpGrf;tm;

ျမနမာႏငငသည လြနခသည ၂၀၁၂ ႏစမစ၍ ေျပာငးလမႈမားတစေျဖးေျဖးခငး ျဖစေပၚလာသည။ ျပျပငေျပာငးလေရးကာလ ဟ၍လညး ေခၚဆၾကသည။ စးပြားေရးေတာငတငးေသာ အငအားႀကးႏငငမားကလညး ျမနမာႏငငဟေသာ အပမေလးအား ၀ငး၀နးလယကကာ လာေရာကပးပနးၾကသညမာလညး အလြနပင မားလပါသည။ စးပြားေရးရငးႏးျမႇပႏမႈမား၊ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးလပငနးစဥမား၊ အပစအခတရပစေရးလပငနးစဥမား၊ ၿငမး

ခမးေရးေဖာေဆာငေရးလပငနးစဥမားမာလညး ေရငပသမား ေခါငးေဖာသညအလား တစခၿပးတစခအစအရ ေပၚထြကလာၾကသည။

ဒါအျပင ႏငငတကာမ ေခးထား၍ ျပနမဆပႏငေသာ ေငြအေျမာကအမားကလညး လပေတာ အငအားႀကးႏငငမားမ ၀ငး၀နးကညဆပေပးၾကသည။ ဤသ႔ အ ေကာငးဖကေဆာင တးတကေျပာငးလေနေသာ အေျပာငးအလကာလႀကးကျမငရ၍ ျပညသလထမား အလြနပင ၀မးေျမာက၀မးသာျဖစခရ

ရမကဘ စးရမပပနမႈဟေသာ အစငအခၾကးလညး ေပာကကြယခရပါေတာသည။

လြနခသညတစႏစက သငယခငးမားႏင အေၾကာဆငတြငထငစားေနစဥ ကေလးတစေယာကမ ကမတ႔၏စားပြနားတြငလာ၍ “မန႔ဖးေလးေပးပါ” ဟ ဒးေထာက၍ ရခးမညအလား ေတာငးဆေနပါသည။ ကမတ႔လညး ပနးကနထတြင ကနေနေသးသည အေၾကာမားကေပးေသာအခါ “ပကဆပလခငပါတယ’’ ဟ ေျပာၿပး မရမခငး ေစာင

trd+ufyHkab;u Zmwfvrf;av;လ ရ ည ဦ း - K N

38

arhpGrf;tm;

ေနပါသည။ ကၽြနမတ႔လညး စတတ၍ “အေၾကာပရတယ” ဟ တ႔ျပနလကပါသည။ အေၾကာ၏တနဘးသည ထကေလးကေပးမည မန႔ဘးကပ ၅၀၊ ၁၀၀ ထက ေစးႀကးေသာလညး အဘယေၾကာင ကေလးက ပကဆပလခငေနရသနညးဟေသာေမးခြနးက ကမအားအေတြးကမၻာသ႔ ေခၚေဆာငသြားပါသည။ ေနာကပငးမ သရသညမာ ထမန႔ဖးလကေတာငးေသာ ကေလးမားတြင ခေလးဂဏးရၿပး ဂဏးခပက ကေလးမားအား တရကတာသတမတထားေသာ ပကဆအေရအတြက မျပညမခငး ျပနမလာရ ဟေသာ အမန႔ထတထားသညဟ သရသည။

ဤအျဖစက ၾကရၿပးေနာက ကေလးအခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကမႈအဖြ႕မ စစတမးေကာကယေမးျမနးထားေသာ ဗြဒယဇာတလမးေလးတစခက ၾကညရလကရေသာအခါ ကမ၏ ရငဘတက ဓါးစကခရသညအလား အလြနပင နာကငစးေအာငလပါသည။ ထဗြဒယ ဇာတလမးေလးသည ထငး-ျမနမာနယစပ မေဆာကၿမ႕ အမႈကပတေနရာတြင ေနထငေသာ ျမနမာႏငငမ အကအညမ အကာအကြယမ ကေလးတစေယာက၏ ၀မးနညးစရာ ရငဖြငသမားက ရကကးထားေသာ ဗြဒယေလးျဖစပါသည။ ထကေလးကသ႔ အမႈကပတြင အကာအကြယမ၊ အ၀တအစားမႏင နေဟာငေနေသာ၊ ေတာငလပေနေသာ အမႈကပႀကးတြင ရာေဖြစားေသာကေနေသာ သး၊ ေလးႏစအရြယကေလးမားမာလညး မနညးမေနာပငရေနေသးသည။

ထအထတြင ၁၃ ႏစအရြယ

ဆာလာအတလ ြ ယ အ တကေလးတစလးႏင အမႈကရာမည သခြနး တစေခာငးႏင ကေလးတစေယာကအား ေမးျမနးထားသည စကားသမားကၾကားရသညအခါ အလြနပငရငနငကာ မကရည၀မပါသည။ တစေန႔တစေန႔ အမႈကထက ေရႊျဖစမည ေကာဘး၊ ပလတစတစ ဘးမား၊ သတသစမား၊ အ၀တအစားေဟာငးမား စသညတ႔က ရာေဖြကာ ဘ၀က ရနးကနေနရပါသည။ သတစပါး၏ အကႌစတ၊ ေသြးေပေနေသာ၊ ညစေပေနေသာ အ၀တအစားမားကလညး သန႔စငကာ မရြမရာ ၀တၾကရပါသည။ ရကလြနေနေသာ အစားအေသာကမားႏင အသကရငသနေနရေသာ သတ႔ေလး၏ ဘ၀မားကလညး အလြနပင သနားစရာေကာငးလပါသည။ ထေမးျမနးခနးမားထမ အလြနပင၀မးနညးေၾကကြဖြယေကာငးေသာ စကားသေလးမာ “သားတ႔ဘ၀က အမႈကပမာေနရေတာ မသန႔ရငးပါဘး၊ စားစရာလညး မသန႔ရငးပါဘး၊ ေရလညး မသန႔ရငးပါဘး၊ အမႈကကားလာၿပဆရင အမႈကကေျပးၿပး ေပါကရပါတယ၊ ပစၥညးက ေကာတ႔၊ စားစရာတ႔ ေကာကပါတယ၊ ပစၥညးရရငရသလ အလပေကာကသြားပါတယ။ အမႈကေတြလညး ေပက သမားေတြကလ ကရ႕ၾကတာေပါ၊ ကယကမရလ႔သာေကာကေနရတာ” ဟ ရငဖြငရာပါသည။

“သမားေတြဘာေျပာၾကလ” ဟ သတငးေထာကက ေမးေသာအခါ “ဒလပႏမၾကတာေပါ ကယကေတာမရကပါဘး ဒလပလကေကာကတယ၊ ဒအမႈကပကဘ ေကာကစားေနေတာ ဒအမႈကပကဘ ေကးဇးတငရမာေပါ။ သားတ႔တစေန႔တစေန႔

ပစၥညးေကာကၿပး ျပနသြားေရာငးတာ တခါတေလ ကပတစေထာငရတယ၊ အလပ တစခါတစေလကေတာ သပမရဘးေပါ။ ဒစကရကလညး အရငကေတာ ပစၥညးေကာငးရငေကာငးသလ ပကဆေတြေပးတယ၊ အခကေတာ သေ႒းေျပာငးသြားေတာ ၀ငေငြသပမေကာငးေတာဘး၊ အဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ ပမနပကဆမရေတာဘး။ တစခ႕ကလညး ညစပတေပေရေနတ အမႈကပမာ ေကာကခငလြနးလ႔ ေကာကတာမဟတဘး ကယကအဆငမေျပလ႔သာ ေကာကေနရတာ” ဟ ဆကလကရငဖြငပါသည။

ဤစတမေကာငးစရာ အျဖစအပကေလးက ေတြ႔ရရၿပးေနာကပငးတြင ျမနမာႏငငအတြငးရ အျခားေနရာေဒသမားတြငလညး ဤကသ႔လ ႔အခြငအေရးခ းေဖာကခရေသာ ကေလးမား အမားအျပားရလမမညဟ သးသပမပါသည။ အခ႕လမားက အဒကေလးေတြ ပကဆလာ ေတာငးရင မေပးန႔ အကငပါတတတယဟ ေျပာၾကပါသည။ ထလႈ႕ေဆာမႈမားေၾကာင ကေလးသငယမားအား ေပးကမးစြန႔ၾကျခငးမားအလြနနညးပါးလာပါသည။ စာနာစတမားလညး ေလာနညးလာၾကသည။ ဤကသ႔ေသာ ထကေလးမား အဘယေၾကာင တးမားလာ သည၊ အဘယေၾကာင လာေတာငးေနရသနညး ဟေသာ သးသပမႈမားသပမရၾကေခ။ ထ႔ေၾကာင သကဆငရာအစးရက ဤကေလးသငယမားအတြက မညကသ႔ေသာ အထးစမေဆာငရြကခကမားက လပေဆာငေပးမညနညးဟ ေမာလငလၽက……

လရညဥး - KN

39

arhpGrf;tm;

uH=urRmuzefwD;ay;vdkufwJh 'kuQrsm;eJ@ usr&J@b0

မးယစေဆး၀ါးျပနာေၾကာင မသားစအတြငး အမးသမးမား ၾကေတြ႕ၾကရေသာ အေျခအေနမားက ရကကးတငဆကထားသည ျဖစရပမနဇာတလမးတတစခအား ရမးအမးသမးေရးရာ ဆကသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငး (Shan Women's Action Network) မ ေဒသခမား၏ ပးေပါငးပါ၀ငမႈျဖင စစဥ ထတေ၀ျဖန႔ခေပးလကပါသည။

"ဒကၡဒဏေတြဟာ ကမအတြကပလား" ဟ အမညေပးထားတ ျဖစရပမနမတတမးတငဇာတလမးတက ရမးဘာသာျဖင ၂၀၁၅ ခႏစအေစာပငးအတြငး ရမးျပညနယအတြငး၌ ရကကးကာ DVD ေခြမားျဖင ထငးႏငင၊ ထငး-ရမးျပညနယစပ ႏင ရမးျပညနယအတြငး ျဖန႔ေ၀ေပးလက ရပါသည။

40

arhpGrf;tm;

အဖြ႕အစညး၏ ဥးတညခက အတငး အမးသမးမားဘ၀ျမႇငမားေစေရးအတြက ၁၆ ႏစတငေအာင အမးသမးမား စြမးရညျမႇငတငေရးလပငနးစဥမဥးေဆာငၿပး လငယအမးသမးေခါငးေဆာငမားက ေမြးထတေပးခသလ ယခလ ပညာေပးဇာတလမးမားကလညး ထတလပခၾကပါသည။ အမးသမးမားအေၾကာငး စလငစြာသရလာရသညႏငအမ တခနတညးမာပင သတ႕ၾကေတြ႕ရေသာ ျပနာမားကလညး ေလလာသရရပါသည။ ႏငငေရးအေျခအေနမတညၿငမမႈ၊ တငးရငးသားေဒသမားတြင တကပြမားေၾကာင အမးသမးမားႏင ကေလးငယမားဓါးစာခအျဖစ အသးခခရမႈ၊ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား၊ အဓၶမကငမႈမား၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမား စသည အမးမးေသာပဋပကၡ ဒဏမားေၾကာင ကယေမြးရပေျမေနရာေဒသ၌ ေနထငခြငမရပအမနးခငးႏငငမားတြင ဒကၡသညမားအျဖစ သြားေရာကခလေနထငၾကရပါ သည။ စစပြမားမျဖစပြားသညေနရာ ေဒသမားတြငလညး မးယစေဆး၀ါးျပနာမားက အမးသမးႏင က ေလးငယမားအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈမား အမားအျပားရေနပါသည။

ယခအခါ မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈျပနာမားသည အမတငးလလ ေန႕စဥျဖစပြားေနသညမာ လကခးေရ၍မကနႏငပါ။ မးယစေဆး၀ါးသးစြသမား၏ မသားစမားမာ ကယဆငးရ စတဆငးရျဖစရသည ဒကၡဒဏမားမလြ၍ ဘာမေကာငးကးမေပးပါ။ ဥပမာအေနႏင ဗြဒယမတတမးထတြင ခငပြနးျဖစသ မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈေၾကာင အမရငမတ

ေယာကအေနႏင ဆငးရဒကၡဒဏမားက မညမခစားရသနညးဆသညက ဇနးျဖစသ နနးခန မ သမ၏ခစားခကက ေျပာျပထားပါသည။ “တစေန႔တာ ၀မးစာေရးလေလာကဖ႔အႏငႏင တစနပစာအတြက မနညးရးကနေနရတယ၊ စားေရးေသာကေရး ကေလးပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လမႈေရးကအစ ကမပ အကနတာ၀နရတယ။ မသားစအေရး တာ၀နအကနလးက ကမေခါငးေပၚပကကနတယ။ အမေထာငကတာ

ကယအားကးရမသရဖ႔၊ အတတကြျပစပးေထာငဖ႔ထငေနခတာ အခေတာ သရာေပးတာက ထငစားရဖ႔ မေျပာန႔ သေဆးဖးအတြကေတာင ကမက ထပတာငးေသးတယ” ဆၿပး ကမတ႔က ခစားခကအျပညႏင ၀မးနညးစြာ ေျပာျပပါသည။

ျမနမာႏငငတစႏငငလးအတငးအတာျဖင မးယစေဆး၀ါးအႏ

ရာယႏႇမနငးရနအတြက ႏငငေတာ အစးရႏင အဘကဘကေသာ အဖြ႕အစညးမားအားလး ပးေပါငးေျဖရငးရနမာ အဓကေသာခကျဖစၿပး အားႀကးမာနတကေဆာငရြကသြားရန လအပပါသည။ မးယစေဆး၀ါး ျပနာမားသည လငယမားအေပၚ မညကသ႔ေသာ အတငးအတာအထ ဆးကးသကေရာကမည၊ တငးျပည ႏင လမးအေပၚ မညမဆးကးသကေရာကႏငမည စသညတ႔က လကရအေျခအေနမနမားအေပၚ ျပနလညသးသပဆငျခငၿပး အနာဂါတလငယ-လရြယမား၏ ေခါငးေဆာငမႈ ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈတ႔အတြက အေရးတႀကး စမေဆာငရြကသြားရမည ျဖစပါသည။

ကယေနထငရာ ေနရာေဒသပတ၀နးကင ရပထရြာထတြင အကယ၍မား အမးသားမားက မးယစေဆး၀ါးသးစြသမား ျဖစကနလင အမေထာငဥးစးကစၥ၊ ရပထရြာထေခါငးေဆာငမႈအပငး ဘယသက ဆကလကထမးေဆာငမာလ? အမးသမးမားႏင ကေလးငယမားသာ တာ၀နထမးေဆာငရမာလား? ကမတ႔၏ မးဆကသစလငယမား၏ အနာဂါတက ဤမးယစေဆး၀ါးႏင အဆးသတေတာမာလား? ဘယခနထမား ဘယခါကမ ဤျပနာမားက အမနတကယ ကငတြယေျဖရငးၾကမာလ? မးဆကသစလငယမား၏ အနာဂါတအတြက စးရမပပနမႈေပါငးမားစြာျဖင ……

SWAN သတငးျပနၾကားေရးႏင

မတတမးတငေရးလပငနးဌာန

ကမတ႔၏ မးဆကသစလငယမား၏ အနာဂါတက

ဤမးယစေဆး၀ါးႏင အဆးသတေတာမာလား?

ဘယခနထမား ဘယခါကမ

ဤျပနာမားက အမနတကယ

ကငတြယေျဖရငးၾကမာလ?

41

arhpGrf;tm;

မ နးကေလးတစေယာကအ တြက မနးမကယသန႔ရငးေရးကလညး အေရးႀကးပါတယ။ မကႏာက လပေအာင ဘယလပျပငဆငျခယသထားပါေစ၊ သငကယသင လျခမႈမရနငပါဘး။ ခႏၶာကယ တစကယလး သန႔ရငးၿပး တစကယရညကနးမာေရးန႔ ညၫြတဖ႔လတယဆေပမယ သငခႏၶာကယရ႕ မးပြားအဂၤါျဖစတ မနးမကယကလညး သန႔ရငးေနဖ႔ လအပပါတယ။

အမးသမးေတြမာ အျဖဆငး ျခငးဟာ သဘာ၀ျဖစတအတြက အမာအားျဖငသာမနပါပ။ ဒါေပမ အျဖဆငးတပမာဏက ေရာဂါပးကးစကမႈ၊ ေဟာမနးေျပာငးလမႈ၊ နာမကနးမႈန႔ စတဖစးမႈေတြေၾကာငလညး ေျပာငးလႏငပါတယ။ တခ႕အမးသမးေတြဟာ သဘာဝအရ အျဖမားမားဆငးတတၿပး ဓမၼတာရာသစကဝနးအတြငး အေျပာငးအလရတတပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔လ႔ အျဖ အမား ၾကးဆငးတသမားအတြက

ေအာကပါအခကမားက လကနာ ေဆာငရြကသငပါတယ။

အဆင (၁)အဆင (၁)ေန႔စဥသး ဂြမးကပအပါး (Pa-

ntyliner) သးပါ။ အျဖဆငးတာက မရပေစႏငေပမယ သငက သန႔ရငးလနးဆနးတ စတခစားမႈ ျဖစေစႏငပါတယ။

အဆင (၂)အဆင (၂) ခညသားေအာကခေဘာငး

ဘကသာဝတပါ။ ေလဝငေလထြက ေကာငးေစၿပး ေျခာကေသြ႕ေအာင ကညႏငပါတယ။

အဆင (၃)အဆင (၃) အမသာသး တစရႈးစကက

အျဖေရာင၊ အန႔မပါတာကသာ သး ပါ။ ေမႊးရန႔ေတြန႔ အေရာငဆးေဆးေတြဟာ မနးမကယက ယားယေစၿပး အျဖပဆငးေစႏငပါတယ။

အဆင (၄)အဆင (၄) မနးမကယအန႔ေပာက စပ

ေရး (Vaginal Deodorant Spary) ေတြက မသးပါန႔။ ယားယေစ ႏငပါတယ။

အဆင (၅)အဆင (၅) သငဟာ သေႏၶတားေသာက

ေဆးေတြ ေသာကေနရသျဖစရင၊ ေဆးစေသာကၿပးမ အျဖဆငးတ ျပနာျဖစလာရင ဆရာဝနန႔ တငပငၿပး တျခားေဆး ဒါမမဟတ နညးလမးေျပာငးဖ႔ စဥးစားပါ။

အဆင (၆)အဆင (၆) အျဖဆငးတာဟာ ဘယအ

ခနမာ အမားဆးဆငးလန႔ ဘယအခနမာ အနညးဆးဆငးလဆတာ မတထားပါ။ အျဖဆငးတပစန႕ အေရာငေျပာငးလသြားရင ဆရာဝနန႔ေတြ႕ဆစစေဆးပါ။ ဒါမသာ ဘယအခကေတြက အျဖဆငးတျပနာက ျဖစေစတာလဆတာရာႏငၿပး

tjzLqif;jcif;udk b,fvdkxdef;csKyfrvJ

ယ င း ခ ယ ရ

42

arhpGrf;tm;

ခႏၶာကယတစခလးတြင အ ညစပတဆးေနရာမာ လကဖ၀ါးႏင လကေခာငးမားျဖစပါသည။ ကမတ႔ေနထငေသာ ဧညခနး၊ အပခနး၊ လပငနးခြင၊ စာသငေကာငး၊ ေဆးရ၊ ေဆးခနး၊ မးဖေခာငကအစ အမသာအဆး ပတ၀နးကငေနရာအႏ႕အျပားတြင လကႏငကငတြယထေတြ႕မႈမား ရၾကသည။ ထ႔ေၾကာင လကက ေရႏငဆပျပာျဖင သန႔ရငးေအာငေဆးရန လအပပါသည။ လကအား သန႔ရငးစြာထားျခငးျဖင ကးစကေရာဂါမားက ကာကြယႏငသညအျပင သနေကာင၊ တတေကာင၊ တတေကြး၊ အေအးမ၊ အသေရာငအသား၀ါေရာဂါ၊ ဥးေႏာကအေမးေရာငေရာဂါႏင ကးစကတတေသာ ၀မးေရာဂါမားက တားဆးေပးႏငသည။ ဘကတးရးယားပးကပၿငေနေသာလကျဖင မကစ၊ ႏာေခါငး၊ ပါးစပတ႔က ထမပါက ကးစပႏငေသာေရာဂါ ရႏငသည။

အစားအစာျပငဆငခန၊ စားၿပးခနႏင အမသာမအျပနတ႔တြင လကေဆးရနမေမပါႏင။ တရစာၧနမားႏင အညစအေၾကးမားက ကငတြယၿပးသညအခါ လကေဆးသငသည။ ကေလးမားက အညစအ

ေၾကးသန႔စငေပးၿပးသညအခါတြင လညး လကေဆးရမည။ ေငြစက ကငၿပးသညအခါႏင ႏာေခ၊ ေခာငးဆးသညအခါမားတြငလညး လကေဆးေပးရမညျဖစပါသည။ အမတြင မကနးမာသရလငလညး မၾကာခဏ လကေဆးေပးဖ႔က အေရးႀကးသည။

စာသငေကာငးတြငလညး ကေလးမား ကနးမာေရးေကာငးမြနေစ ရနအတြက ဤလကေဆးနညးမားက ဆရာ၊ ဆရာမမားက အေလအကငျဖစေစရန ေန႔စဥလပေဆာငေပးရန လအပပါသည။ ကမတ႔ ရမးအမ းသမးေရးရာဆကသြယလႈပရားေဆာငရြကေရးအသငး (SWAN) မ ကညေထာကပေပးထားေသာ ထငးႏငငႏင ရမးျပညနယစပရ စာသငေကာငးမားတြင ႏစစဥႏငအမ အတနးအလက ေကာငးသေကာငးသားမားအား ဆရာ၊ ဆရာမမားက ကနးမာေရးႏငညညြတေသာ လကေဆးနညးမား၊ အေျခခကနးမာေရးပညာေပးအေ ၾကာ ငးအရာမ ား က သငၾကားပ႔ခေပးပါသည။

လကေဆးျခငးႏငပတသက၍ ေအာကပါနညးလမးမားကအသးျပရန တကတြနးလပါသည။

usef;rma&;twGuf wpfae@wmvufudk oef@&Sif;pif=u,fatmif aq;a=umyg

ေ မြ ႏြ မ ဟြ မ

ဆရာ၀နက ေဆးေတြက ညႊနၾကားေပးမာျဖစပါတယ။

အဆင (၇)အဆင (၇) ပးမႊားကးစကလြယေစနငတ

လငအဂၤါတစဝကမာရတ အေရျပားေတြ သန႔ရငးေနဖ႔ အလြနအေရးႀကးပါတယ။

အဆင (၈)အဆင (၈)ရာသလာတအခါ အမးသမး

လစဥသးပစၥညးက မလဘ တစေနကန ဝတဆငထားတာမးက ေရာငရားပါ၊ ျဖစႏငပါက ၃ နာရတႀကမ လေပးပါ။ အထးသျဖင ညအပရာဝငခါနးမာ မနးမကယက သန႔ရငးေရးေသခာစြာျပလပသန႔စငၿပး လစဥသးပစၥညးအသစက လလယဝတဆငကာ အပစကပါ။

သတျပရနသတျပရန သငဟာ လငဆကဆမႈရရင

အျဖဆငးတ ပစေျပာငးလမႈဟာ လငဆကဆမႈမတစဆင ကးစကႏငတေရာဂါေတြေၾကာင ျဖစႏငပါတယ။ ဒါမမဟတ ကယဝနရတာလညး ျဖစႏငပါတယ။ ဆရာဝနန႔ စစေဆးပါ။ အျဖဆငးတာက အလြနမားၿပး အန႔နမယ၊ အေရာငရမယ ဆရငလညး ေရာဂါတစခခေၾကာင ျဖစႏငတအတြက ဆရာဝနျပပါ။ အျဖဆငးတာဟာ ေရာဂါပးကးစကမႈ၊ ေဟာမနးမညမမႈန႔ တျခားေရာဂါေတြရ႕လကၡဏာလညး ျဖစႏငပါတယ။

အားလးကနးမာရႊငလနးခမးေျမ႕ပါေစ

ယငးခယရ

(ကးကား။ ရးရာေလး)

43

arhpGrf;tm;

လမးညႊန (၄)လမးညႊန (၄)

လကမက စက၀ငးသ႑ာနပြတတကကာ၊ လကမႏငလကညးၾကားအေရျပားမားက ဘယ-ညာ အျပနအလန ခပဖြဖြပြတ၍ ေဆးေၾကာပါ။

လမးညႊန (၅)လမးညႊန (၅)

လကသးဆပ၍ လကဖ၀ါးေပၚတြင ဘယ-ညာ အျပနအလန ပြတတကေဆးေၾကာပါ။

လမးညႊန (၆)လမးညႊန (၆)

လကသညးၾကားမာရတ ေခး(ဂး) ေညႇာေတြကငးစငေအာင ဘယလကလကသညးမားအၾကားက ညာလကေခာငးမားျဖင ေခး (ဂး) ကေလာထတေပးပါ။ တဖနညာ လကသညးမားအၾကားက ဘယလက

ေရးဥးစြာ လကက ေရျဖငေလာငးခၿပး၊ ဆပျပာအလအေလာကသး၍-

လမးညႊန (၁)လမးညႊန (၁)

လကဖ၀ါးႏစဖကက ေသေသ ခာခာပြတပါ။

လမးညႊန (၂)လမးညႊန (၂)

လကဖ၀ါးႏစဘက မကႏာခငးဆငထားၿပး၊ ဘယ-ညာ လကေခာငးၾကား အခငးခငးပြတတကေဆးေၾကာပါ။

လမးညႊန (၃)လမးညႊန (၃)

လကက ေမာကၿပး၊ လကဖမးမားက ေသေသခာခာပြတပါ။

ေခာငးမားျဖင ေခး (ဂး) ကေလာထတေပးပါ။

လမးညႊန (၇)လမးညႊန (၇)

ဘယ-ညာ လကေကာက၀တ ႏစဘကက အျပနအလနစက၀ငးသ႑ာန ပြတတကေဆးေၾကာပါ။

လမးညြန (၈)လမးညြန (၈)

အားလးၿပးသြားရငေတာ ေရအလအေလာကေလာငးခၿပး ေျခာကေသြ သန စငတ လကသတပ၀ါ (သ မဟတ) တစခါသးစကတစရႈး တ႔ျဖင ေရစငေအာငသတလကပါ။

လကအႏ ႔ေဆးေၾကာရာတြင အနညးဆး မနစ ၂၀ ခန႔ အခနယ၍ ပြတသပေဆးေၾကာေပးပါ။ သန႔ရငးစငၾကယေသာလကမားျဖင အားလးကနးမာေပာရႊငႏငၾကပါေစ။

ေမြႏြမဟြမ (ဘာသာျပန)

(ကးကား။ Healthy Guides 29th May 2013)