รายงานวจย เรอง

ประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา Effectiveness of Thai Royal massage in Myofascial Pain Syndrome ’s Patients in Professional Experience Center

Applied Thai Medicine

โดย นางสาวพรดา จนทรวบลย นางสาวศภะลกษณ ฟกค า

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2553

รายงานวจย เรอง

ประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

Effectiveness of Thai Royal massage in Myofascial Pain Syndrome ’s Patients in Professional Experience Center

Applied Thai Medicine

โดย นางสาวพรดา จนทรวบลย นางสาวศภะลกษณ ฟกค า

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2553

บทคดยอ ชอรายงานการวจย : ประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอ หลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ชอผวจย : นางสาวพรดา จนทรวบลย, นางสาวศภะลกษณ ฟกค า ปทท าการวจย : 2552 ………………………………………………………………………………………………………. การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (Quasi – Experimental Research) one-group pre-post test มวตถประสงคเพอ ศกษาประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ตวอยางในการศกษา ไดแก ผทมารบการรกษาพยาบาลทศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน และไมไดรบการรกษาดวยวธการอน วธการเลอกกลมตวอยางโดยการเลอกแบบบงเอญ (Accidental Sampling) มจ านวนทงสน 30 คน เปรยบเทยบผลกอนและหลงนวด เกบขอมลโดยใชแบบสมภาษณและการตรวจ วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรป สถตทใชไดแก คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบคา Paired – Samples T – Test ผลการวจย พบวา ระดบความปวดกลามเนอหลงสวนบนของผรบการรกษา ภายหลงจากการนวดแบบราชส านกเพอรกษา ระดบความปวดลดลงอยางมนยส าคญทางสถต ( P–value <0.001)

www.ssru.ac.th

ABSTRACT

Research Title : Effectiveness of Thai Royal massage in Myofascial Pain Syndrome ’s Patients in Professional Experience Center Applied Thai Medicine

Author : Peerada Junwibool, Supalak Fakkham Year : 2009 ……………………………………………………………………………………………………….

This study is an Quasi – Experimental Research one-group pre-post test. The main aim of this study are Effectiveness of Thai Royal massage in Myofascial Pain Syndrome ’s Patients in Professional Experience Center Applied Thai Medicine The sample consists of 30 Thai Royal massage in Myofascial Pain Syndrome ’s Patients in Professional Experience Center Applied Thai Medicine. Data collection by interview and measuring flexibility of Myofascial Pain Syndrome ’s before and after receiving Thai Royal massage. Data was analyzed by descriptive statistics and Paired – Samples T – Test. The result indicated that : The level of Myofascial Pain Syndrome ’s after massage was significantly lower than before massage (P–value <0.001), respectively.

www.ssru.ac.th

กตตกรรมประกาศ

รายงานการวจยเรอง ประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวด

กลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏ

สวนสนนทาไดรบทนสนบสนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2553 ซงการ

ด าเนนงานวจยครงนส าเรจลลวงไดดวยความชวยเหลอจากทานอธการบด และผบรหารคณะ

วทยาศาสตรและเทคโนโลย คณาจารยประจ าสาขาวชาการแพทยแผนไทยประยกต ผอ านวยการ

สถาบนวจยและพฒนา และผทรงคณวฒทใหค าแนะน าและขอเสนอแนะเกยวกบวธการด าเนนการ

วจย ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสง

ขอขอบพระคณ ศ. นพ. อดลย วรยะเวชกลและ ศ.เกยรตคณ นพ.ทรงฉตร โตษยานนท

ผทรงคณวฒทไดกรณาตรวจสอบเครองมอในการวจยพรอมใหค าแนะน าอนเปนประโยชนอยางยงใน

การสรางเครองมอและการท าวจยในครงนใหส าเรจลลวงไปไดดวยด

ขอขอบพระคณผมารบบรการทศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏ

สวนสนนทาทกทาน ทใหความรวมมอเปนอยางดในการเกบขอมลวจย และขอขอบพระคณคณาจารย

แพทยแผนไทยประยกตผใหบรการและชวยในการเกบขอมลท าใหงานวจยด าเนนไปดวยด

คณคาและประโยชนของงานวจยฉบบน ขอมอบแดบดา มารดา และครบาอาจารยทกทานท

ไดอบรมสงสอนใหความรแกผวจยตงแตอดตจนถงปจจบน

ผวจย

ธนวาคม 2553

www.ssru.ac.th

ก

สารบญ

บทท หนา 1 บทน า .....................................................………………...……………………… 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา …………............................................... 1 ค าถามการวจย ...................................................................................................... 3 วตถประสงค ............................……………………………..………………….. 3 สมมตฐานการวจย.................................................................................................. 3 ตวแปรทใชในการวจย ......................................................................................... 3 นยามศพททใชในการวจย ..............................………………………………… 4 2 วรรณกรรมทเกยวของ ....................................…………………………………. 5

แนวคดทฤษฎทางการแพทยแผนไทย ..........................………………………. 5 แนวคดทฤษฎการแพทยแผนไทยประยกต .......................................................... 7 แนวคดทฤษฎการนวด ..................................……….………………………….. 8 การวนจฉยทางดานการแพทยแผนไทย ...……………………………………… 14 โรคทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ……………………………………….. 17 การประเมนอาการเจบปวดกลามเนอหลงสวนบน ……………………………… 27 ประสทธผล …………………………………………………………………….. 33 งานวจยทเกยวของ………………………………………………………………. 34 กรอบแนวคดในการวจย ………………………………………………………. 36 3 วธด าเนนการวจย .........................................…………………………………… 37

รปแบบการวจย ……………………………………….………………………. 37 ประชากรและกลมตวอยาง ……………….……….…………………………… 37 เครองมอทใชในการวจย ..................................……….………………………… 38 ขนตอนการด าเนนงานวจยและการรวบรวมขอมล………………………….…… 39 การวเคราะหขอมล .……….…………………………………………………….. 40

www.ssru.ac.th

ข

บทท หนา 4 ผลการวเคราะหขอมล ..........................................………………………………. 41

ผลการวจย …………......................................………………………………. 41 ลกษณะทางชวสงคมของผมารบบรการ…………………………………... 41 ขอมลเกยวกบอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ………………………… 43 การประเมนลกษณะกระดกตนคอ, ลกษณะการเคลอนไหวและการรบร ความรนแรงของความปวดกอนท าการทดลอง……………………………

44

การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบบรการรกษาโดยวธการ นวดรกษา ตงแตไมรสกปวดจนกระทงมความรสกปวดรนแรงมากทสด…

46

5 สรปผล และขอเสนอแนะ ................…….........……………………………… 55

สรปผลการวจย .......................................……………………………………. 56 ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ......................................………………. 58 บรรณานกรม .....................................................……………………………… 60 ภาคผนวก .......................................................………………………………..… 63 ประวตยอของผวจย ................................................…………………………… 72

www.ssru.ac.th

ค

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 แสดงความแตกตางของการนวดแบบเชลยศกดกบราชส านก............................... 9 2 แสดงการสรปน าหนกค าแนะน าในการวนจฉย chronic MPS …………………. 20

3 แสดงการสรปน าหนกค าแนะน าในการประเมนปญหา chronic MPS ................. 21 4 ลกษณะทางชวสงคมของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ………………………………………………. 42

5 ขอมลเกยวกบอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพ

แพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา................................... 44

6 การประเมนลกษณะกระดกตนคอ, ลกษณะการเคลอนไหวและการรบรความรนแรงของความปวดกอนท าการทดลอง………………………………………..

45

7 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผมารบการรกษากอนท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษากมหนาคางชดอก...............................

46

8 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษากอนท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน………………

47

9 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษากอนท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล……

48

10 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษากอนท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษา เอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล……

49

11 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผมารบการรกษาหลงท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษากมหนาคางชดอก...............................

50

12 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาหลงท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน………………

51

13 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาหลงท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล……

52

14 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาหลงท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษา เอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล……

53

15 การวเคราะหหาความแตกตางระหวางกอนไดรบการนวดรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนและหลงไดรบการนวดรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน…………………………………………………………………………..

54

www.ssru.ac.th

ง

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 ทานงทไดสมดลรางกาย จากการปรบอปกรณ…………………………. 25 2 ทายนทเหมาะสมจากการฝกตนเอง…………………………………….. 25 3 กายวภาคศาสตรหลงสวนบน………………………………………….. 26 4 แสดงสหนาบอกความรสกปวด เฟเชยล สเกล (facial scales)……….. 29 5 แสดงการใหคะแนนความเจบปวด วชวล อนาลอก สเกล (visual

analogue scales : VAS)………………………………………………… 29

6 แสดงการใหคะแนนความเจบปวดแบบวชวล เรตตง สเกล (visual rating scales : VRS) ……………..…………………………………………….

29

7 แสดงความเจบปวดแบบบอดไดอาแกรม (bodydiagrams)……………... 30 8 แผนผงแสดง Gate control theory ……................................................... 32 9 แสดง Gate control theory ……………………………………………... 33

10 กรอบแนวคดในการวจย………………….…………………………….. 36

www.ssru.ac.th

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ปจจบนสงคมไทยเกดความเปลยนแปลงทงดานการเมองและเศรษฐกจ ซงสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชน ท าใหเกดภาวะความเครยดในทกกลมอาย เปนสาเหตของการเกดโรคตาง ๆตามมา ซงประชาชนโดยสวนใหญพยายามแสวงหาทางเลอกใหมในการด าเนนชวตเพอใหมสขภาพกาย สขภาพจต และคณภาพชวตทด แตเมอมการเจบปวยประชาชนสวนใหญจะเลอกใชการแพทยแผนปจจบนหรอแนวทางการรกษาแบบตะวนตกในการรกษา เพราะการแพทยแผนปจจบนจะเนนการรกษาดวยเทคโนโลยชนสงซงสามารถเหนผลในการรกษาอยางรวดเรว อาท การใหยาปฏชวนะ การผาตด หรอการฉายแสง เปนตน สงผลใหมประชาชนเปนสวนนอยทเลอกใชวธการดแลรกษาสขภาพดวยการแพทยแผนไทย ตงแตสมยอดตจนถงปจจบน นบวาการแพทยแผนไทยอยคกบคนไทยมาทกยคสมย ในการน ามาใชดแลรกษาสขภาพ ดงนนถอวาการแพทยแผนไทยเปนมรดกทางวฒนธรรมและภมปญญาของคนไทยทมคายงควรแกการด ารงรกษาไวใหคนรนหลงในการใชดแลรกษาสขภาพ โดยจะตองสามารถบรณาการ การแพทยแผนไทยใหเหมาะสมสอดคลองกบการแพทยในยคปจจบน เพอใชในการดแลสขภาพแบบองครวมเพอมงใหเกดความสมดลทางดานรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณ โดยการผสมผสานการใชยาสมนไพร การนวดไทย การประคบ การอบสมนไพร อาหารสมนไพร การใชหลกธรรมมานามย การท าสมาธ การออกก าลงกาย ในการสงเสรมสขภาพตนเองและบคคลในครอบครว (กระทรวงสาธารณสข, 2539) โดยกระทรวงสาธารณสขไดมนโยบายสงเสรมใหเกดการใชภมปญญาในดานการแพทยแผนไทย เพอชวยบรรเทาปญหาสาธารณสขและเปนทางเลอกหนงในการดแลสขภาพของประชาชน สอดคลองกบนโยบายขององคกรอนามยโลกตงแตแผนพฒนา สาธารณสขฉบบท 4 เปนตนมา ซงภาครฐไดก าหนดเปนแนวทางทชดเจนขนเปนล าดบ โดยไดจดตงองคกรภาครฐทเกยวกบการแพทยแผนไทย ไดแก “สถาบนการแพทยแผนไทย” ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 พ.ศ.2530 – พ.ศ.2534 และการพฒนาสขภาพอนามย ไดมนโยบายในการด าเนนงานใหประชาชนทงในเขตเมอง และเขตชนบทไดเขาถงบรการสาธารณสขขนพนฐาน อนไดแก การปองกนโรค การสงเสรมสขภาพและการรกษาพยาบาลเบองตน ณ ภมล าเนาของตนเอง รวมทงผนกวธการรกษาพยาบาลแบบการแพทยพนบานกบระบบการพยาบาล ในโครงการสาธารณสขมลฐานเพอใหสามารถพงตนเองได

www.ssru.ac.th

2

ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 พ.ศ.2540 – พ.ศ.2544 ในสวนของนโยบายการพฒนาสขภาพและอนามย เพอ เพมประสทธภาพ คณภาพและการเขาถงบรการสาธารณสข มการสนบสนนการพฒนาการแพทยแผนไทยใหสามารถผสมผสานในระบบสขภาพโดยการพฒนาองคความรและการพฒนาระบบขอมลขาวสาร ตลอดจนการปรบปรงคณภาพมาตรฐานของบคลากรและสถานบรการการแพทยแผนไทยเพอใหเปนทเชอถอของประชาชน (ส านกนายกรฐมนตร, 2539) ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 พ.ศ.2545 – พ.ศ.2549 นโยบายการปฏรประบบสขภาพใหมการพฒนาการแพทยทางเลอก การแพทยแผนไทยและสมนไพรไทยใหไดมาตรฐานทางการแพทย รวมทงใหมการฝกอบรมถายทอดความรแกบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข (ส านกนายกรฐมนตร, 2544) การแพทยแผนไทยไดมการพฒนามาจนถงปจจบนในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ.2550 – พ.ศ.2554 มยทธศาสตรการพฒนาคณภาพและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนร แนวทางการพฒนาโดยการเสรมสรางสขภาวะคนไทยใหมสขภาพแขงแรงทงกายและใจอยในสภาพแวดลอมทนาอย โดยมงสรางความมนคงดานอาหารและการดแลสขภาพเชงปองกน โดยการพฒนาการแพทยทางเลอกและการแพทยแผนไทย ทมงการวจยและพฒนาเพอพฒนาคณภาพชวตและสรางสรรคมลคาทางเศรษฐกจ จดการคมครองทรพยสนทางปญญาทเกดจากการพฒนา และพฒนาบคลากรทสามารถผสมผสานแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกกบการแพทยสมยใหมได (ส านกนายกรฐมนตร, 2549)

ปญหาสขภาพทเกดขนในปจจบน สวนใหญมกเกยวของกบความเครยด และเกยวกบการท างานในชวตประจ าวน การท างานทตองนงนาน ๆ หรอ ยนนาน ๆ การใชคอมพวเตอรเปนประจ าและตดตอกนเปนเวลานาน โดยไมไดดแลสขภาพของตนเอง ท าใหมอาการปวดกลามเนอหลง ปวดกลามเนอบา ปวดกลามเนอขา ปวดขอและกระดก ฯลฯ ซงแตละคนมวธในการรกษาทแตกตางกน มทงการรกษาทางดานการแพทยแผนปจจบน การรบประทานยา การผาตด ฯ อกทงการรกษาทางดานการแพทยแผนไทย ทมการรกษาโดยใชยาสมนไพร การประคบสมนไพร การอบสมนไพร การนวดรกษา การใชหลกธรรมมานามย

ศนยวชาชพการแพทยแผนไทยประยกต คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลย ราชภฏสวนสนนทา เปนหนวยงานทเปดใหบรการ การตรวจรกษา การใชยาสมนไพร การประคบสมนไพร การอบสมนไพร การนวดรกษา ธรรมชาตบ าบด รบปรกษาปญหาสขภาพ ใหบรการดานการดแลมารดาหลงคลอด และเปนแหลงฝกประสบการณวชาชพการแพทยแผนไทยประยกตของนกศกษาสาขาการแพทยแผนไทยประยกต จากสถตของผมารบบรการสวนใหญผมารบบรการมอาการปวดบรเวณกลามเนอหลงสวนบน เชน อาการปวดบา ปวดตนคอ ปวดสะบก ปวดบรเวณหวไหล จากปญหาสขภาพทเกยวกบปญหาดานกลมอาการปวดกลามเนอ คณะผวจยจงสนใจทจะ

www.ssru.ac.th

3

ศกษาประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพการแพทยแผนไทยประยกต หาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา 1.2 ค าถามการวจย

1) ประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา เปนอยางไร

2) ระดบความเจบปวดกลามเนอหลงสวนบน กอนไดรบการรกษาดวยการนวดแบบ ราชส านก และหลงไดรบการรกษาดวยการนวดแบบราชส านก มความแตกตางกนหรอไม 1.3 วตถประสงค

1.3.1 วตถประสงคทวไป เพอศกษาประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอ

หลงสวนบนของผ มารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏ สวนสนนทา

1.3.2 วตถประสงคเฉพาะ 1) เพอศกษาขอมลเกยวกบ เพศ อาย สถานภาพสมรส การศกษา อาชพ รายไดเฉลย

ตอเดอน ระยะเวลาทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ลกษณะอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน 2) เพอศกษาเปรยบเทยบระดบความเจบปวดกลามเนอหลงสวนบน กอนและหลงไดรบ

การรกษาดวยการนวดแบบราชส านก 1.4 สมมตฐานการวจย

ผมารบบรการนวดแบบราชส านกรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนหลงไดรบการนวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนลดลง 1.5 ตวแปรทใชในการวจย การวจยมงศกษาตวแปรทมผลตอประสทธผลของการนวดแบบราชส านก ก าหนดเปนตวแปรอสระ และตวแปรตาม ดงน 1.5.1 ตวแปรอสระ ไดแก การนวดแบบราชส านกบรเวณกลามเนอหลงสวนบน โดยแพทยแผนไทยประยกต

www.ssru.ac.th

4

1.5.2 ตวแปรตาม ไดแก ผลการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอ

หลงสวนบน โดยการประเมนจาก 1) การรบรความรนแรงของความปวด 2) การวดองศาการเคลอนไหวของตนคอดวยสายตา 3) ตวแปรอธบาย คอ ปจจยลกษณะทางชวสงคม ไดแก เพศ อาย สถานภาพ การศกษาอาชพ รายได ระยะเวลาของอาการปวด ลกษณะของอาการปวด

1.6 นยามศพททใชในการวจย เพอใหการวจยในครงน มความเขาใจถกตองตรงกน ผวจยจงไดก าหนดนยามศพทของ ตวแปรและค าทเกยวของไวดงน 1.6.1 การนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน หมายถง การนวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใชเฉพาะนวหวแมมอ วางคเรยงกน และใชทาทางการนวดทสภาพ สมยกอนเปนการนวดเพอถวายกษตรยและเจานายชนสงของราชส านก 1.6.2 ปจจยดานชวสงคม หมายถง ลกษณะทางบคคลของผมารบบรการ ทก าหนดไวดงน คอ เพศ อาย สถานภาพ การศกษา อาชพ รายได 1.6.3 การแพทยแผนไทย (Thai Traditional Medicine) หมายถง ระบบการดแลรกษาสขภาพแบบดงเดมของสงคมไทยทมลกษณะเปนการแพทยแบบองครวม (holistic medicine) โดยม องคความรและการฝกปฏบตในการสงเสรมสขภาพ การวนจฉยปองกนและบ าบดความไมสมดลของรางกายและจตใจ มการผสมผสานทฤษฎและการประยกตใชมาอยางตอเนองโดยบนทกไว ในคมภรและต ารายา หรอการบอกเลาสบตอกนมา 1.6.4 การแพทยแผนไทยประยกต (Applied Thai Traditional Medicine) หมายถง ระบบ การดแลและรกษาสขภาพโดยน าหลกการแพทยแผนไทยเดมมาผสมผสานกบหลกการทางวทยาศาสตร เพอทจะเขาใจรปลกษณะและกลไกการท างานของรางกาย การบรหารยา กลไกการเกดโรคและการหายจากโรคตลอดจนการปองกนโรค รจกการใชวธทางวทยาศาสตรชวยในการวนจฉยโรค เพอความแมนย าและใชในการวจยเพอเพมพนความร สวนวธการรกษาโรคจะใชยาสมนไพร ธรรมชาต บ าบด หตถเวช และการนวดกดจดรกษาโรค

1.6.5 ผมารบบรการ หมายถง ผทมารบบรการแพทยแผนไทยประยกตโดยการนวดแบบราชส านก ทศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ชวงเดอนพฤศจกายน 2552 ถง กนยายน 2553

www.ssru.ac.th

5

บทท 2 วรรณกรรมทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดท าการศกษาคนควา แนวคด ทฤษฏ เอกสารและงานวจยท

เกยวของ ซงผวจยไดน ามาใชในการก าหนดสมมตฐาน กรอบแนวคดในการวจย โดยไดประมวลไวดงน การทบทวนวรรณกรรม/สารสนเทศ (information) ทเกยวของ 2.1 แนวคดทฤษฏการแพทยแผนไทย 2.2 แนวคดทฤษฎการแพทยแผนไทยประยกต 2.3 แนวคดทฤษฏการนวด 2.4 การวนจฉยทางดานการแพทยแผนไทย 2.5 โรคทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน 2.6 การประเมนอาการเจบปวดกลามเนอหลงสวนบน 2.7 ประสทธผล (Effectiveness) 2.8 งานวจยทเกยวของ 2.1 แนวคดทฤษฎทางการแพทยแผนไทย การแพทยแผนโบราณหรอการแพทยแผนไทยเปนการแพทยทสบทอดกนมาหลายชวอายคน เปนวถชวตทเปนชาวพทธ การด าเนนชวตตงแตเกด แก เจบ และตายจงเกยวของกบพระพทธศาสนาทงสน การแพทยแผนไทยจงอาศยแนวทางของพระพทธศาสนามาเปนหลกดวยเชนกน และการแพทยแผนไทยยงเกยวของกบพธกรรม การด ารงชวตทเปนธรรมชาต เปนวฒนธรรม ในการด ารงชวต ความเจบปวยมไดมองเพยงแคเชอโรคทเรยกวา “ตวกมชาต” หากแตมสาเหตมาจากสมฏฐาน 4 ประการ คอ ธาตสมฏฐาน ซงประกอบดวยธาตทง 4 ไดแก ดน น า ลม และไฟ โดยมดนอยางนอย 20 น า 12 ลม 6 และไฟ 4 รวม 42 ประการ ธาตทง 4 อยในลกษณะสมดลกบธาตภายในและธาตภายนอก ธาตภายนอกหมายถงสงแวดลอม ไดแก ดน น า ลม ไฟ อากาศ มนษยก าเนดในครรภมารดายอมเกดธาตเจาเรอน ดวยอทธพลของธาตมารดาและบดา พรอมทงอาหารและน าทมารดาดมกน ตลอดจนอทธพลของภมอากาศขณะปฏสนธ เรยกวา อตสมฏฐาน หมายถงอทธพลของฤดกาล ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว ซงมนษยตองปรบตวปแลวปเลา ผานรอน ผานฝน ผานหนาว ความรอนและความเยนทกายสมผสระหวางรอยตอ แหงฤดกาล มผลตอสขภาพอยาง

www.ssru.ac.th

6

หลกเลยงไมได นอกจากนยงมกาลสมฏฐาน ซงหมายถงอทธพลแหงกาลเวลา ไดแก อ านาจพลงแหงดวงอาทตย ดวงจนทร ท าใหเวลาตลอด 24 ชวโมงทผานไปมอทธพลทท าใหมนษยตองปรบตวทกนาท นอกเหนอจากอทธพลดวงอาทตยและดวงจนทรแลวยงมอทธพลของดาวอน ๆ อกมากมายในสรยจกรวาล ซงมนษยมความเชอและไดสรปเปน องคความรเรยกวา โหราศาสตร มการเรยนสบทอดความเชอถอกนมาจนปจจบน อกประการหนงคอ อายสมฏฐาน มนษยเกดมาตางมอายขยเปนไปตามธรรมชาตม เกด แก เจบ และตาย ไมมใครหลกหนความตายไปได สมดลแหงสขภาพตามทฤษฎการแพทยแผนไทยเปนองครวมเนนธรรมชาต เนนการท าใหรางกายสมดล แมมไดเนนถงเชอโรคแตไดเนนถงการมพฤตกรรมทกอโรคอยางทนสมย เนนระบาดวทยา อาย ฤดกาล เวลา ทอยอาศย และพนธกรรม (ธาตเจาเรอน) และทฤษฎการแพทยแผนไทยมความเชอเกยวกบสาเหตทท าใหเกดความเจบไขไดปวยในมนษย แบงไดเปน 3 กลมใหญ คอ เชอวาความเจบปวยเกดจากสงทเหนอธรรมชาต ไดแก ผบรรพบรษ สงทมอ านาจ เชน ผปา ปศาจ ผหรอสงของทผอนเสกมากระท าโทษ เชอในเรองของเทพ เรองของพระเจาลงโทษผท าผดจารตประเพณ ความเชอนมอยโดยทวไป แตกตางกนตามทอยและวฒนธรรมของแตละทอง ถ น เ ชอว าความ เจ บปวย เกดจากธรรมชาต ได แก การเสยสมดลของรา งกายอนประกอบดวยธาตทง 4 การเสยสมดลของความรอนความเยน การเสยสมดลของโครงสรางรางกายเชอวาความเจบปวยเกดจากพลงจกรวาล ไดแก อทธพลของดวงดาวตาง ๆ ซงมทงพลงทสรางสรรค และพลงทท าลายตอสขภาพ หากพลงใดมากกวากจะสงผลใหสขภาพดหรอรายไปตามนน การรกษาจงเปนไปตามความเชอถอมทงการใชพธกรรม ไดแก การบชาสงศกดสทธการบวงสรวงเทพเจา การเสยเคราะหตอชะตา การใชสมนไพรและการกนอาหารหรบสมดลของรางกาย การนวด การอบ การประคบ และการปรบสมดลทางจตดวยสมาธ ผรกษาไดแก หมอแผนโบราณ หมอพนบานทมการเรยนการสอนสบตอกนมา ทงการเรยนการสอนในสถาบน และจากการสบทอดความรกนภายในครอบครวหมอแผนไทย ในอดตมความรมากมายหลายสาขา เปนทงผช านาญ การประกอบพธกรรม การใชยา การนวด และโหราศาสตร บางคนเคยบวชเรยนจงเกงในเรองการนงสมาธ การแพทยแผนไทยเคยรงเรองมากจนมผช านาญเฉพาะทางในสมยอยธยาท าใหมต าราคมภรเฉพาะโรคมากมาย แตตองเสอมลงเพราะถกท าลายโดยสงครามถงสองครงหลงเหลอแตต ารายาบางสวน ส าหรบหมอทเหลออยเปนผมความรเฉพาะอยางเปนสวนใหญ บางกท าเฉพาะพธกรรมบางกรกษาแตโรคกระดก บางเปนเพยงหมอนวดหรอเปนหมอยา ซงเกงเรองยากนคนละไมกต ารบ บางเปนหมอกวาดยา หมอยาฝน มหมอแผนโบราณบางกลมทมการสอนการสอบโดยรวมกนเปนสมาคม มการเรยนทฤษฎมากขน แตกถกแบงเปนสาขา เชน เวชกรรม เภสชกรรม ผดงครรภ โดยทเวชกรรมรวมนวด อบประคบไวดวย การแบงเปนสาขาดงกลาว อาจน าไปสการคดแบบแยกสวน

www.ssru.ac.th

7

ซงไมเปนผลดตอการพฒนาการแพทยแผนไทย (สถาบนการแพทยแผนไทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2539) 2.2 แนวคดทฤษฎการแพทยแผนไทยประยกต แพทยแผนไทยประยกตหรอแพทยอายรเวท คอ แพทยแผนโบราณแบบใหมของไทย ตางกบแพทยแผนโบราณทวไปตรงทมความรทางวทยาศาสตรและสามารถใชความรนชวยใหเขาใจเรองรปรางและการท างานของรางกาย สาเหตของโรค ยาและกลไกการท างานของยา ตลอดจนพษของยา การรกษาโรควาหายเพราะเหตใด ตายเพราะเหตใด การทมวทยาศาสตร เปนพนฐานท าใหการอบรมสงสอนมหลกวชา เกดความแนนอนและแมนย า ไมใชอาศยแตความจ าหรอประสบการณ การวนจฉยโรค จะมเครองมอชวย เชน การฟงเสยง การตรวจเลอด ตรวจปสสาวะ ฯลฯ ซงท าใหเกดความแมนย า ชดเจนยงขน แพทยแผนโบราณทวไปอาศยแตเฉพาะอาการเปนเครองตดสนโรค จงมความผดพลาดมากแมมยาดกไมมประโยชน เพราะถาวนจฉยกยอมรกษาผด เพราะฉะนนแพทยแผนไทยประยกตหรอแพทยอายรเวท จงควรมประสทธภาพดกวาแพทยแผนโบราณเปนอยางมาก นอกจากนนความรทางวทยาศาสตรจะท าใหสามารถปรบปรงพฒนาวธการตาง ๆ ตลอดจนการผลตยาทมประสทธภาพสงขน และท าการเผยแพรผลงานใหแกแพทยทวไป ทงแผนปจจบนและแผนไทยเปนประโยชนแกการสาธารณสขของประเทศ แพทยอายรเวทใชเวลาในการเรยน 3 ป วชาทเรยน เรยนวชาแพทยแผนโบราณวชาพนฐานทางแพทยแผนปจจบน วทยาศาสตรการแพทย เนนการวนจฉยโรคเปนสวนใหญ วชาประกอบม ปฐมพยาบาล เคหะพยาบาล สาธารณสขทวไป ฯลฯ การสอนมทงภาคทฤษฎและปฏบต วชาแผนโบราณเปนอาจารยแผนโบราณ วทยาศาสตรการแพทยและวชาแพทยคลนก สอนโดยอาจารยอาสาสมครจากคณะแพทยศาสตร และคณะเภสชศาสตรของมหาวทยาลยบางแหงวชาประกอบสอนโดยอาจารยของโรงเรยนอายรเวท และอาจารยอาสาสมครจากสถาบนตาง ๆ ความสามารถของแพทยอายรเวท แพทยอายรเวทสามารถรกษาโรคทางยาโดยทวไป โดยใชยาสมนไพรแบบโบราณ ไมใชยาแผนปจจบนและไมใชวธฉดยา (ยกเวนไมรกษาโรคตดเชอรนแรง ซงตองใชยาปฏชวนะและโรคทจ าเปนตองรกษาดวยยาฉด) ท าแผลผาตดเลกซงไมตองวางยาสลบหรอฉดยา แตงแผลได เยบแผลได ท าแผลสามญได เขาเฝอกกระดกหกสามญได รกษาโรคกระดกและโรคขอทไมตองผาตด ท าคลอดปกตได ดแลทารกแรกเกดและมารดาหลงคลอด สามารถวนจฉยครรภปกต (เพอสงตอใหแพทยแผนปจจบน) รกษาโรคเฉพาะสตรภายนอก โรคระดผดปกต วยหมดระด รกษาโรคเดกทกอยางทไมตองผาตด รวธเลยงทารกและเดก รวธนวดและสามารถประยกตใชในโรคตางๆ รขอหาม รจกใชแสงแดด อากาศ น า อาหาร ฯลฯ ในการรกษาโรค รจกรกษาโรค ตา ห คอ จมก โดยใชยาไทยสามารถวนจฉยโรคฉกเฉนทางอายกรรม ศลยกรรมและสตกรรม เชน โรคนว กระเพาะอาหารทะล มดลกแตก

www.ssru.ac.th

8

ฯลฯ การรกษาทกอยางใชยาไทย หรอยาสมนไพร และวธธรรมชาต โดยยดหลกทฤษฎการแพทยแผนไทยควบคกบความรทางวทยาศาสตร การแพทยแผนปจจบน (มลนธฟนฟสงเสรมการแพทยแผนไทยเดม สมาคมแพทยอายรเวท แพทยแผนไทยประยกตแหงประเทศไทย, 2542) 2.3 แนวคดทฤษฏการนวด การนวดเปนภมปญญาของคนไทยทสบทอดกนมาจากบรรพบรษจากปากตอปาก เปนการสอนตวตอตว โดยเชอวาการนวดมจดเรมตนมาจากการชวยเหลอเพอบรรเทาอาการเจบปวยเลก ๆ นอย ๆ กนเองภายในครอบครว เชน ภรรยานวดสาม สามนวดภรรยา ลกหลานนวดใหพอแม ป ยา ตายาย จนเกดประสบการณและความช านาญจงพฒนาเปนการนวดชวยเหลอบรรเทาอาการเจบปวดของเพอนบาน จนไดรบความนยมและเชอถอมการพฒนาการนวดไทย เปนการใหประชาชนสามารถเรยนรฝกฝนใหเกดความช านาญและน ามาประยกตใชเพอการดแลสขภาพของตนเองและบคคลในครอบครว ชวยสรางสมพนธภาพทดภายในครอบครวและชมชนการนวดไทยแบงออกเปน 2 ประเภท 1. การนวดแบบทวไป (แบบเชลยศกด) หมายถง การนวดแบบสามญชน มการสบทอด ฝกฝนแบบแผนการนวดตามวฒนธรรมทองถน ซงเหมาะสมมากส าหรบชาวบานนวดกนเองใชสองมอและอวยวะสวนอนโดยไมตองใชยา การนวดแบบเชลยศกดเปนการนวดบรเวณกลามเนอและขอศอกตาง ๆ ของรางกายการนวดแบบเชลยศกด เปนการสอนแบบสบทอดกนมาจากบรรพบรษ เปนการนวดตามวฒนธรรมทองถนในแตละทองถน อาจมวธการนวดแตกตางกน ซงกอนเรมนวด ผนวดจะตองพนมมอไหวครเสยกอนและไหวเพอขอโทษ ผปวยกอนทจะถกเนอตองตวในขณะทผปวยนอนหงายและหลงจากนนเรมนวดตงแตเทาไปจนถงเขาไปจนถงขาชวงบนและนวดทอง หลง ไหล ตนคอและแขน นวดทวทงตว นวดเพอการไหลเวยนของเลอดและน าเหลองไหลเวยนดขนและการนวดยงสงผลสะทอนใหกบการท างานของอวยวะทอยหางออกไปจากบรเวณนวด ซงการนวดชวยรกษาและบรรเทาอาการตาง ๆ เชน อาการเคลด ขดยอก คอแขงจากการตกหมอน ซน รกษาอาการอาหารไมยอย ทองอดเฟอ ทองผก ปวดหลง เจบเอว ปวดเขา ตะครว ปวดศรษะ นอนไมหลบ อาการวงเวยน ชวยคลายความเครยด ชวยใหขอทเคลอนกบเขาท 2. การนวดแบบราชส านก หมายถง การนวดเพอถวายกษตรยและเจานายชนสงของ ราชส านก ผนวดจะตองเดนเขาเขาหาผปวยทนอนอยบนพนเมออยหางผปวยราว 2 ศอก จงนงพบเพยบและคารวะขออภยผปวย หลงจากนนหมอจะคล าชพจรทขอมอ และหลงเทาขางเดยวกนเมอตรวจดอาการของโรคจงเรมท าการนวดคลายกบการนวดแบบทวไป ตางกนทต าแหนงการวางมอ องศาทแขนของผนวด ซงตองกระท าอยางสภาพยง การนวดแบบราชส านกพจารณาถงผเรยนอยางประณตถถวน การสอนมขนตอน การนวดทสภาพ การนวดเปนเอกลกษณ เปนการนวดพนฐานตางๆ เชน

www.ssru.ac.th

9

พนฐานขา พนฐานแขน พนฐานหลง พนฐานบา การนวดกลามเนอตนคอ การนวดศรษะ การนวดคลายกลามเนอบรเวณหนาทอง ความแตกตางของการนวดแบบเชลยศกดกบราชส านก (สถาบนการแพทยแผนไทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข, 2547) ตารางท 1 แสดงความแตกตางของการนวดแบบเชลยศกดกบราชส านก

นวดแบบราชส านก นวดแบบเชลยศกด 1. ตองมกรยามารยาทเรยบรอย เดนเขาเขาหา ผปวยไมหายใจรดผปวย ไมเงยหนา 2. เรมนวดตงแตใตเขาลงมาขอเทา หรอจาก

ตนขาลงมาถงเทา 3. ใชเฉพาะมอ คอนวหวแมมอ ปลายนวและ

องมอในการนวดเทานน แขนตองเหยยดตรงเสมอ

4. ท าการนวดผปวยทอยในทานง นอนหงายและตะแคง ไมนวดผปวยในทานอนคว า

5. ไมมการนวดโดยใชเทา เขา ขอศอก ไมมการดด งอขอ หรอสวนใดของรางกาย

6. ผนวดเนนใหเกดผลตออวยวะและเนอเยอโดยยดหลกการกายวภาคเพอเพมการไหลเวยนของเลอดและการท างานของเสนประสาท

1. มความเปนกนเองกบผปวย 2. เรมนวดทฝาเทา 3. ใชอวยวะทกสวน เชน มอ เขา ศอก

ในการนวด 4. ท าการนวดผปวยทานง นอนหงาย

ตะแคงและทานอนคว า 5. มการนวดโดยใชเทา เขา ศอก มการดดงอขอ

และสวนตาง ๆ ของรางกาย 6. ผนวด เนนผลทเกดจากกดและนวดคลงตาม

จดตาง ๆ

ประโยชนของการนวดทสงผลตอระบบตาง ๆ ของรางกาย (สถาบนการแพทยแผนไทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข, 2547) 1. การนวดชวยใหระบบไหลเวยนเลอดและน าเหลองไหลเวยนดขน 2. การนวดชวยใหกลามเนอบรเวณทบวมลดลง แตไมควรนวดบรเวณทมการอกเสบอาจท าใหบวมมากขน 3. ท าใหกลามเนอผอนคลาย คลายความเกรง 4. ท าใหผงพดออนตวลง ท าใหกลามเนอมความยดหยนดขน และอาการเจบปวดลดลง 5. ท าใหเลอดมาเลยงผวหนงมากขน ท าใหผวหนงเตงตง 6. เพมความตงตวของระบบทางเดนอาหาร ไดแก กระเพาะอาหาร และล าไส

www.ssru.ac.th

10

7. เกดการบบตวของกระเพาะอาหารและล าไส ท าใหเจรญอาหาร ทองไมอดไมเฟอ 8. ชวยใหผอนคลาย คลายเครยด สบายใจ 9. ท าใหรสกแจมใส กระฉบกระเฉง สงส าคญของการนวดแบบราชส านกมดงน ศลของหมอนวด

1. ไมดมสรา หมายถง ไมดมสราทงกอนและหลงการนวดรวมทงการรบประทานอาหาร ทบานของคนไข เพราะอาจควบคมตนเองไมได และอาจท าใหการนวดไมไดผล รวมทงอาจเปนการรบกวนคนไขและญาต 2. ไมหลอกลวง หมายถง ไมเลยงไข เชน ถาสามารถรกษาโรคนนๆใหหายไดภายใน 1-2 ครง กไมหลอกลวงวาตองนวด 5-6 ครง เพอหวงประโยชน ลาภ ยศ สรรเสรญ 3. มความสภาพ ไมเจาช หมายถง ไมแสดงกรยาทาทางลวนลามหรอใชค าพดแทะโลมคนไขทเปนหญง หรอถาผนวดเปนผหญงกไมควรแสดงกรยาย วยวนคนไขทเปนผชาย ตองนวดดวยความสภาพเรยบรอย พดคยแตพอควร

4. ไมพดจาโออวด การเตรยมตวของผนวด การฝกก าลงนว เพอใหนวมอมก าลงแขงแรง จะไดมก าลงเพยงพอ มอไมสนไมออนแรง กดไดตรงเปาหมายในการรกษาและไดผลรวดเรว สามารถท าไดโดยฝกซอมยกกระดานทกวน ดวยการนงขดสมาธเพชรและหยงมอเปนรปถวยวางไวขางล าตว แลวยกตวใหพนจากพน อาจใชการฝกโดยบบขผงจนออนตว การรกษาสขภาพ ผนวดจะตองรกษาสขภาพใหดอยเสมอทงกายและใจหมนออกก าลงกายใหรางกายแขงแรง ถารสกวาไมสบายหรอมไขไมควรท าการนวดเพราะนอกจากการนวดจะไมไดผลดเทาทควรแลวยงอาจแพรโรคใหกบผถกนวดได และเลบมอควรตดใหสน การแตงรสมอ หมายถง การลงน าหนกแตละรอบและจงหวะการลงน าหนก ซงการลงน าหนกนวมอทกด ม 3 ระดบ คอ

1. น าหนกเบา ประมาณ 50 % ของน าหนกทสามารถลงไดสงสด 2. น าหนกปานกลาง ประมาณ 70 % ของน าหนกทสามารถลงไดสงสด 3. น าหนกมาก ประมาณ 90 % ของน าหนกทสามารถลงไดสงสด

www.ssru.ac.th

11

การลงจงหวะนวมอในการนวด จงหวะในการลงน าหนกแตละครง ม 3 จงหวะ คอ - หนวง เปนการลงน าหนกเบา เพอกระตนใหกลามเนอรตว ไมเกรงรบการนวด - เนน ลงน าหนกเพมขนบนต าแหนงทตองการกด

- นง ลงน าหนกมาก และกดนงไวพรอมกบก าหนดลมหายใจสนยาวตามตองการ การลงน าหนกเพมขนทละนอย ท าใหกลามเนอสามารถปรบตวรบน าหนกได ท าใหไมเจบหรอเจบปวยมากขน การลงน าหนกมากตงแตเรมกด จะท าใหกลามเนอเกรงรบทนท และอาจท าใหต าแหนงทกดคลาดเคลอนไป และผถกนวดจะเจบมากหรอระบมไดเชนกน การก าหนดลมหายใจ ตองฝกหายใจเขาออกใหสมพนธกบการลงน าหนกโดยทวไปการลงน าหนกควรกดลงไปขณะผทถกนวดหายใจออก ซงเปนขณะทรางกายผอนคลาย หายใจเขาออกปกต 1 ครง เรยกวา คาบนอย คอ การสดลมหายใจประมาณ 10 วนาทสวนใหญใชกบการนวดพนฐานตางๆ การหายใจเขาลก หายใจออกยาว 1 ครง เรยกวา คาบใหญ คอ การสดลมหายใจประมาณ 15-20 วนาท สวนใหญใชกบการนวดรกษาโรค และการเปดประตลม แตการเปดประตลมมกจะใชคาบใหญ 3 ครง การนวดนานเพยงใดขนกบ ลกษณะของโรค ระยะเวลาทเปน และลกษณะของผถกนวดการกดโดยใชระยะเวลาสนเกนไป การรกษาจะไมไดผล การกดนานเกนไปท าใหมอผนวด และต าแหนงทถกนวดระบมได การก าหนดองศามาตราสวนหรอทานวดและการวางมอ เปนการวางทานวดของผนวดใหเหมาะสมกบผถกนวดและต าแหนงทนวดเพอใหใชแรงทกดนนลงตามจดและมน าหนกเพยงพอทจะรกษาโรค ซงการวางมอ การวางเทา การนงของผนวดตองเหมาะสมกบมอทกดลงบนผปวย เรยกไดวาเปนสดสวนองศาและทศทางในการนวด โดยทวไปแลวขณะทนวดแขนจะเหยยดตรง เพอลงน าหนกตามแขนลงไปสนวทนวด หากมการงอแขนอาจท าใหน าหนกลงไมตรงจดแมจะใชน าหนกมากและท าใหการรกษาไดผลนอยหรอไมไดผลเลย ซงในการนวดแบบราชส านกไดใหแนวทางไววา “ แขนตง หนาตรง องศาได” มารยาทในขณะท าการนวด 1. กอนท าการนวด ผนวดควรส ารวมจตใจใหเปนสมาธ ระลกถงคณครอาจารย ส าหรบการนวดแบบราชส านกจะมการยกมอไหวผถกนวด เพอเปนการขอขมาทลวงเกนบนรางกาย 2. ขณะนวดควรนงหางจากผถกนวดพอสมควรในดานทจะท าการนวดไมควรครอมตวผ ถกนวด ส าหรบการนวดแบบราชส านก จะเดนเขาเขาหาผถกนวดอยางนอย 4 ศอก และนงหางจากผ ถกนวดประมาณ 1 ศอก และจบชพจรดลมเบองสงกบลมเบองต า

www.ssru.ac.th

12

3. ขณะนวดไมควรกมหนาจะท าใหหายใจรดผถกนวด ซงในการนวดแบบราชส านก ไดมค ากลาวไววา “แมลมหายใจกไมใหรดพระวรกาย” ขณะท าการนวดจงมกจะหนหนาตรงไปขางหนา โดยไมกมหนา และไมเงยหนามองฟา อนเปนการแสดงความไมเคารพ 4.ขณะท าการนวด หามกนอาหารหรอสงใดๆ และระมดระวงการพดทอาจท าใหผถกนวดตกใจ สะเทอนใจหรอหวาดกลว ควรซกถามและสงเกตอาการอยเสมอ ควรหยดเมอผถกนวดขอใหพก หรอเจบปวดจนทนไมไหว ขอควรระวงในการนวด

1. ในกรณทนวดทองไมควรนวดผทรบประทานอาหารอมใหมๆ (ไมเกน 30 นาท ) 2. ไมควรใหเกดการฟกช ามากเกนไป หรอมอาการอกเสบซ าซอน 3. กรณผสงอาย โรคประจ าตวบางอยาง เชน เบาหวาน โรคความดนโลหตสง ตอง

ระมดระวงในการนวด 4. ไมควรนวดผทมอาการอกเสบตดเชอ คอ มไขมากกวา 38 องศาเซลเซยส ปวด บวม

แดงรอน 5. ไมควรนวดผทหลงประสบอบตเหตใหมๆ ควรไดรบการชวยเหลอขนตน และตรวจ

วนจฉยภาวะแทรกซอนตางๆ หากเกนความสามารถ ควรประสานความรวมมอกบแพทยแผนปจจบน

6. ขอหามหรอขอควรระวงอนๆ ทกลาวไวเฉพาะแตละโรคหรออาการ ขอปฏบตหลงการนวด 1. ค าแนะน าส าหรบผนวด หากผนวดมอาการปวดนวมอ ใหแชมอในน าอนเพอชวยใหกลามเนอผอนคลายและการไหลเวยนโลหตดขน หรอใชผาชบน าอนประคบมอ และนวดคลงบรเวณเนนกลามเนอฝามอและรอบขอนวมอ 2. ค าแนะน าส าหรบผถกนวด - งดอาหารแสลง เชน อาหารมน อาหารทอด หนอไม ขาวเหนยว เครองในสตว เหลา เบยร ของหมกดอง - หาม สลด บบ ดด สวนทมอาการเจบปวด - ทากายบรหารเฉพาะโรคหรออาการ - ค าแนะน าอนๆ เชน หลกเลยงพฤตกรรมทเปนมลเหตเกดโรค

www.ssru.ac.th

13

มาตรฐานของผใหบรการ ผใหบรการตองเปนแพทยแผนไทยประยกตทมใบประกอบโรคศลปะการแพทยแผนไทยประยกต และมหลกในการใหบรการดงน การแตงรสมอ หมายถง การลงน าหนกแตละรอบและจงหวะการลงน าหนก ซงการลงน าหนกนวมอทกด ม ๓ ระดบ คอ 1. น าหนกเบา ประมาณ 50 % ของน าหนกทสามารถลงไดสงสด 2. น าหนกปานกลาง ประมาณ 70 % ของน าหนกทสามารถลงไดสงสด 3. น าหนกมาก ประมาณ 90 % ของน าหนกทสามารถลงไดสงสด การลงจงหวะนวมอในการนวด จงหวะในการลงน าหนกแตละครง ม 3 จงหวะ คอ - หนวง เปนการลงน าหนกเบา เพอกระตนใหกลามเนอรตว ไมเกรงรบการนวด

- เนน ลงน าหนกเพมขนบนต าแหนงทตองการกด - นง ลงน าหนกมาก และกดนงไวพรอมกบก าหนดลมหายใจสนยาวตามตองการ การลงน าหนกเพมขนทละนอย ท าใหกลามเนอสามารถปรบตวรบน าหนกได ท าใหไมเจบหรอเจบปวยมากขน การลงน าหนกมากตงแตเรมกด จะท าใหกลามเนอเกรงรบทนท และอาจท าใหต าแหนงทกดคลาดเคลอนไปและผถกนวดจะเจบมากหรอระบมไดเชนกน (สถาบนการแพทยแผนไทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข, 2547) 2.4 การวนจฉยทางดานการแพทยแผนไทย การวนจฉยทางดานการแพทยแผนไทยสามารถวนจฉยโรคทางหตถเวชกรรมไทยไดดงน โรคลมปลายปตคาด เปนโรคชนดหนงทเกดจากการแขงตวของเลอด สามารถเปนไดทกสวนของรางกาย เชน กลามเนอ เสนเอน เยอหมกระดก รมหวตอกระดก ยกเวนตวกระดก ลกษณะอาการของโรค มอาการปวดเสยว อาจมบวม แขงเปนกอน เปนล า หรอไมบวมกได ไมมความรอน หรออาจมความรอนไดเลกนอย การตรวจวนจฉยโรค ตามอาการและต าแหนงทโรคเกด

www.ssru.ac.th

14

หลกการรกษา ท าใหกลามเนอคลายตว เพอใหเลอดมาเลยงบรเวณนนดขน โดยการนวดพนฐาน และนวดสญญาณ 1-5 แลวแตกรณของโรคทเกด ค าแนะน า

1. ประคบดวยความรอน 2. ทาบรหาร 3. งดอาหารแสลง

โรคลมปลายปตคาดสญญาณ 4 หลง สาเหต เกดจากการแขงตวของเลอดบรเวณบาและสญญาณ 4 หลง เนองจากความเครยด การท างานหนก พกผอนไมเพยงพอ ทาทาง อรยาบถตางๆ ไมถกตอง ความเสอมของตวกระดกคอและจากอบตเหต ลกษณะอาการของโรค ปวดตง คอ กลามเนอบา และสะบก อาจพบอาการปวด ราว ชา แขนดานนอกและนวมอ หายใจไดไมเตมท ขดยอกหนาอก การตรวจวนจฉย

1. กมหนาคางชดอกไมไดองศา 2. คล าหาจดเจบ 3. ตรวจบรเวณสญญาณ 4 หลง ดความเยน รอน ออน แขง ของกลามเนอยาและตนคอ

สงเกตดแนวกระดกตนคอและหวดมไหล 4. เงยหนาไมไดองศา สงเกตดโหนกแกมทง 2 ขาง ถาขางทเปนสง แสดงวามการเกาะ

ของหนปนและถาต า แสดงวามการทรดตวของกระดกตนคอ 5. เอยงหชดไหล เพอดองศาและความตงตวของกลามเนอตนคอ

วธการรกษา (สตรกลาง) 1. นวดพนฐานบาขางทเปน 2. นวดพนฐานโคงคอ 3. นวดสญญาณ 4,5 หลง เนนสญญาณ 4 4. นวดสญญาณ 4 หวไหล 5. นวดพนฐานหลง

www.ssru.ac.th

15

ค าแนะน า 1. ประคบความรอน เชา – เยน ประมาณ 10-15 นาท 2. งดอาหารแสลง เชน ขาวเหนยว, หนอไม, เครองในสตว, เหลา-เบยร และยาแก

ปวด 3. ใชทาบรหาร

- ทาเทาแขน 3 จงหวะ - ทาดงแขนชแขน 3 จงหวะ - ทาบรหารอนๆ ตามความเหมาะสม

4. หลกเลยงสาเหตทท าใหมอาการปวด

5. หามบด ดด สลดคอ และแขน ทรนแรง โรคลมปลายปตคาดสญญาณ 5 หลง สาเหต เกดจากการแขงตวของเลอดบรเวณบาและสญญาณ 5 หลง เนองจากความเครยด การท างานหนก พกผอนไมเพยงพอ ทาทาง อรยาบถตางๆ ไมถกตอง ความเสอมของตวกระดกคอและจากอบตเหต ลกษณะอาการของโรค มนงง เวยนศรษะ ปวดศรษะ ปวดกระบอกตา ปวดตนคอ อาจพบราวชาออกแขนดานใน การตรวจวนจฉย

1. กมหนาคางชดอกไมไดองศา 2. คล าหาจดเจบ 3. ตรวจบรเวณสญญาณ 5 หลง ดความเยน รอน ออน แขง ของกลามเนอยาและตนคอ

สงเกตดแนวกระดกตนคอและหวดมไหล 4. เงยหนาไมไดองศา สงเกตดโหนกแกมทง 2 ขาง ถาขางทเปนสง แสดงวามการเกาะ

ของหนปนและถาต า แสดงวามการทรดตวของกระดกตนคอ 5. เอยงหชดไหล เพอดองศาและความตงตวของกลามเนอตนคอ

วธการรกษา (สตรกลาง) 1. นวดพนฐานบาขางทเปน 2. นวดพนฐานโคงคอ 3. นวดสญญาณ 4,5 หลง เนนสญญาณ 5 4. นวดสญญาณ 4 หวไหล

www.ssru.ac.th

16

5. นวดพนฐานหลง ค าแนะน า

1. ประคบความรอน เชา – เยน ประมาณ 10-15 นาท 2. งดอาหารแสลง เชน ขาวเหนยว, หนอไม, เครองในสตว, เหลา-เบยร และยาแก

ปวด 3. ใชทาบรหาร

a. ทาเทาแขน 3 จงหวะ b. ทาดงแขนชแขน 3 จงหวะ c. ทาบรหารอนๆ ตามความเหมาะสม

4. หลกเลยงสาเหตทท าใหมอาการปวด 5. หามบด ดด สลดคอ และแขน ทรนแรง

โรคลมปลายปตคาดเสนโคงคอ สาเหต 1. เกดจากทาทางอรยาบถไมถกตอง เชน นงคอเอยง คอไมตรง 2. ความเครยดของกลามเนอตนคอ 3. ความเสอมของกระดกตนคอ ลกษณะอาการโรค คอแขง ทรงศรษะไมอย กลามเนอคอไมมก าลง กม-เงย หรอ เอยงคอ มอาการตง ปวดตนคอ ปวดศรษะ ปวดกระบอกตา ตากระตก หออ อาจพบขดยอกทขอตอหวไหล หรอโรคหวไหลตดรวมดวยปวดชาตนแขน ชาปลายนว การตรวจวนจฉยโรค 1. กมหนาคางชดอก ไมไดองศา 2. หาต าแหนงทเจบ ดกลามเนอบา โคงคอ แขงเปนล า บวม 3. สงเกตดแนวกระดกตนคอและหวดมไหล 4. เงยหนาไมไดองศา เนองจากกลามเนอคอแขงเกรง ใหตรวจกระดกคอรวมดวย อาจพบรวมกบโรคสญญาณ 4,5 หลง 5. เอยงหชดไหล เพอดองศาและความตงตวของกลามเนอตนคอ วธการรกษา 1. นวดพนฐานบาขางทเปน 2. นวดสญญาณ 4,5 หลง

www.ssru.ac.th

17

3. นวดเสนโคงคอ 4. นวดหวไหลสญญาณ 4 ค าแนะน า 1. ประคบความรอน เชา – เยน ประมาณ 10-15 นาท 2. งดอาหารแสลง เชน ขาวเหนยว, หนอไม, เครองในสตว, เหลา-เบยร และยาแกปวด 3. ใชทาบรหาร a. ทาเทาแขน 3 จงหวะ b.ทากม-เงย ศรษะ c. ทาเอยงหชดไหลซาย - ขวา 4. หลกเลยงสาเหตทท าใหมอาการปวด 5. หามบด ดด สลดคอ และแขน ทรนแรง (มลนธฟนฟสงเสรมการแพทยไทยเดมฯ โรงเรยนอายรเวท, 2548)

2.5 โรคทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน กลมอาการปวดกลามเนอและเยอพงผดมยโอฟาสเชยล(Myofascial Pain Syndrome) Myofascial pain syndrome (MPS) หมายถงกลมอาการปวดราว (referred pain) และ/หรออาการของระบบประสาทอสระ (autonomic symptoms) อนเนองมาจาก myofascial trigger point(s) (TrP) ของกลามเนอ หรอเยอผงผด โดยจ ากดอยบรเวณหนงบรเวณใด (regional pain) ของรางกาย ถาอาการตาง ๆ ด าเนนอยางตอเนองหรอเกดซ าอยางสม าเสมอเปนเวลามากกวา 3 เดอน เรยกวา chronic MPS 1.1 อบตการณ MPS เปนสาเหตของปญหาปวดเรอรงทพบบอยเปนอนดบตน ๆ มกเกดรวมกบภาวะอนไดอบตการณมความแตกตางกนในแตละการส ารวจ บางรายงานกลาววาพบไดถง 21 % ของผปวย ออรโธปดกสทวไป และ 30% ในคลนกเวชปฏบตทวไป 1.2 ลกษณะทางคลนก อาการเดนคอ 1. ปวดราวเฉพาะสวนใดสวนหนงของรางกาย (regional pain) ความรนแรงมไดตงแตปวดเลกนอยเพยงร าคาญจนถงปวดรนแรงทรมานอยางมาก TrP ของกลามเนอแตละมดจะมลกษณะแบบแผนการปวดราวทเฉพาะตว ซงมความส าคญในการคนหาวาอาการปวดเกดจาก TrP ของกลามเนอมดใด

www.ssru.ac.th

18

2. อาการของระบบประสาทอสระซงพบรวมไดบอยเชน ชา วบ เยน เหนบ หนา หรออาการแสดง เชน ซด ขนลก เหงอออกตามบรเวณทมอาการปวดราว สวน TrP บรเวณคออาจมอาการมนงง หออ ตาพราได การตรวจรางกายคอการสมผสดวยมอ โดยการกดคล ากลามเนอตองพบ TrP ทกออาการ อนมคณสมบตเบองตนทส าคญ 3 ประการคอ 1. เปนจดทมความไวสง (hyperirritable spot) ไวตออาการปวดกวาบรเวณใกลเคยง 2. เปนจดทสามารถกระตนใหอาการตางๆ แสดงออกชดเจน (reproducible symptoms) ดวยแรงกดหรอการแทงดวยปลายเขม 3. TrP แตละจดมขนาดเลก เสนผาศนยกลางประมาณ 2-3 มม. แตมกจะเกดรวมกนเปนกลม (cluster) ในกรณท TrP อยในกลามเนอทไมลกเวลาคล าจะรสกไดถงความเปนแถบตง (taut band) 1.3 พยาธก าเนด กลไกทแทจรงยงไมทราบชดเจน ทกลาวถงกนอยางกวางขวางในกรณของ chronic MPS คอการผสมกนระหวางความผดปกตของ peripheral nociception กบ central sensitization เรยงล าดบเหตการณดงน - ภาวะทกลามเนอท างานเกนก าลงจาก physical และ/หรอ psychosocial overload จนถงจดทม motor endplate ท าใหบกพรองของพลงงาน เปนทมาของการอธบายภาวะอาการลางายของกลามเนอมดทม TrP ท าใหเกด - Muscle contraction knot เปน self-sustained contraction ทตรงต าแหนงของ TrP จงสามารถคล าไดเปนล าหรอกอน และท าใหพสยการเคลอนไหวนอยลง นอกจากนยงพบวามการคงคางของ waste products ทกออาการปวดหลายชนด แตไมพบ inflammatory-process cell ทชดเจน - Autonomic nervous dicturbance จากการกระตนของสารคงคางดงกลาวเปนทมาของ autonomic symptoms ตางๆ ในบรเวณนน ๆ และตามมาดวย - Central sensitization ซงจะท าให TrP มความไวตอการกระตนมากขน

1.4 การวนจฉย ตงอยบนพนฐานการวนจฉยทางคลนกจากประวตและตรวจรางกายเปนส าคญ คอ ประวตของอาการปวดและ/หรออาการประสาทอสระบรเวณใดบรเวณหนง รวมกบตรวจรางกายทกลามเนอโดยการคล าหรอกดดวยนวมอ จะตองพบ TrP ทสามารถแสดงอาการตางๆ ทผปวยใหประวตไดชดเจนถาอาการตางๆ ด าเนนอยางตอเนองหรอเกดซ าอยางสม าเสมอเปนเวลามากกวา 3 เดอน เรยกวา chronic MPS

www.ssru.ac.th

19

MPS พบไดทง acute และ chronic forms ทง primary และ secondary forms โดย 1. Acute MPS มกจะมประวตน ามาของ sudden overload เชน sprain, strain,หรอinjuryสวนใหญอาการจะคอย ๆ ดขนเองตามล าดบจนหาย หรอถาไมหายการรกษาเฉพาะททต าแหนงของ TrP (TrP eradication) ดวยวธตาง ๆ มกจะไดผลดตางกบกรณของ 2. Chronic MPS ซงสวนใหญเปนเรองทมปจจยเกอหนนใหเรอรง (perpetuating factors: PF) ปจจยตาง ๆ ในทนหมายถงภาวะไมใชโรค ในกรณนเรยกวา secondary MPS PF แบงไดเปน 3 กลมใหญ ทแพทยเวชปฏบตทวไปควรทราบคอ 1. Physical PF ทพบบอย ไดแก poor physical conditions, poor posture, repetitive microtrauma ทคาบเกยวกบพฤตกรรมการใชกลามเนอมดหรอกลมนนอยางซ า ๆ จนเกดภาวะ overload บอยครงคอกจวตรหรองานทท าประจ าซงผปวยและแพทยมกจะนกไมถง หลายรายจงใหประวตวาอาการเกดขนเองโดยไมไดไปท าอะไรผดปกต ดวยเหตนการกลบมาของ TrP หลงจากการท า TrP eradication จงเปนเรองทไมไดเกนความคาดหมาย 2. Psychological PF ทพบบอย ไดแก ภาวะวตกกงวล/เครยด (anxiety/stress), ทอแท/ซมเศรา (despair/depress) 3. Systemic PF ทพบบอยไดแก - ภาวะ low normal vitamin B 1, 6, 12, folic acid และ vitamin C อาการทพบบอยคอ เพลย ชาปลายมอ ปลายเทาเปนครงคราว - ภาวะ borderline hypothyroid อาการทพบบอยคอ ออนลา เฉอยชา หนาวงาย ทองผก Chronic MPS อาจเกดรวมกบโรคอน (co-morbid) ทพบบอย ไดแก osteoarthritis และ fibromyalgia การตรวจคนทางหองปฏบตการ เพอวนจฉย MPS การตรวจคนทางหองปฏบตการไมมความจ าเปนเพราะทต าแหนง TrP จะไมพบความผดปกตทชดเจนใด ๆ จากการตรวจคนทางหองปฏบตการ สวนใหญทราบไดจากการซกประวตและตรวจรางกาย การตรวจคนอาจมความจ าเปนในกรณทสงสยโรคอนหรอโรครวม (co-morbid) ตาง ๆ ทการตรวจคนทางหองปฏบตการชวยในการวนจฉย เชน รงสวนจฉยในกรณ osteoarthritis

www.ssru.ac.th

20

ตารางท 2 แสดงการสรปน าหนกค าแนะน าในการวนจฉย chronic MPS

ประวต น าหนกค าแนะน า

- อาการปวดและ/หรออาการประสาทอสระบรเวณใดบรเวณหนงนานกวา 3 เดอน

++

- ประวตอาการปวดของโรคหรอภาวะอนๆ ทใหอาการปวดบรเวณเดยวกนนได

++

การตรวจรางกาย

- ตรวจรางกายทกลามเนอโดยการคล าหรอกดดวยนวมอตองพบ TrP ทสามารถแสดงอาการตางๆ ทผปวยใหประวตไดชดเจน

++

การตรวจคนทางหองปฏบตการ

- ท าเมอมขอบงชเพอแยกโรคหรอยนยน co-morbid +

1.5 การประเมนปญหา การประเมนปญหาทเหมาะสมท าใหทราบถงภาพรวมขนาดของปญหา แนวทางการรกษา ตลอดจนแนวโนมของการพยากรณโรค การประเมนปญหา MPS จงเปนขนตอนทมความส าคญมาก โดยพนฐานควรประกอบ 3 สงคอ 1. อาการปวด (pain severity) โดยประเมนเชงปรมาณ (quantitative) มาตรวดทแนะน าคอ numerical rating (NRS) โดยใช 11- point Liker scale (0 = ไมปวดเลย, 10 = ปวดมากทสด

ไมปวดเลย

0

ปวดเลกนอย

1-3

ปวดปานกลาง

4-6

ปวดมาก

7-10 2. PF ประเมนจากประวตอาการและการตรวจรางกายทง physical, psychological, และ systemic PF 3. ในกรณเรอรงควรมองหา co-morbid ทอาจเกดรวมโดยเฉพาะทมอาการใกลเคยงกบ MPS เชนinflammatory joint disease (เชน osteoarthritis), radiculopathy, fibromyalgia 1.6 การวนจฉยแยกโรค MPS เปนกลมอาการทนอกจากเลยบแบบโรคอนไดและยงอาจเกดรวมกบโรคอนๆ ได หลกการทน ามาพจารณาวนจฉยแยกโรคจงตองค านงถงสประเดนหลกทส าคญเสมอ คอ

www.ssru.ac.th

21

1. MPS เปนกลมอาการปวดทสามารถเกดไดทกบรเวณของรางกาย การวนจฉยแยกโรคจงตองแยกจากโรคตางๆ ทสามารถกอใหเกดอาการปวดในบรเวณนน ๆ เชน TrP ทกลามเนอบา คอ และศรษะกอใหเกดอาการปวดหวจงตองวนจฉยแยกโรคกบ tension headache กบ migraine สวน TrP ทกลามเนอหนาอกดานซายท าใหเจบหนาอกจ าเปนอยางยงทตองวนจฉยแยกโรคกบภาวะ angina pectoris 2. บรเวณทมอาการปวดอาจแคบหรอกวางขนอยกบ TrP ของกลามเนอแตละมด ถาเปนบรเวณแคบและใกล ต าแหนงของขอตอตองแยกโรคกบภาวะ osteoarthritis, bursitis หรอ tendinitis ถามอาการเปนบรเวณกวาง ตองแยกกบภาวะ neuralgia หรอ peripheral neuropathy 3. ในกรณท TrP กระจายหลายบรเวณตองแยกกบ widespread pain 1 เชน fibromyalgia 4. Chronic MPS อาจเกดรวมกบ co-morbid ทมอาการคลายคลงกนไดบอย เชน osteoarthritis

ตารางท 3 แสดงการสรปน าหนกค าแนะน าในการประเมนปญหา chronic MPS

น าหนกค าแนะน า

Pain Severity

ปวดมาก ปวดปานกลาง ปวดเลกนอย ไมปวดเลย +

Perpetuating Factor

- Physical (poor physical conditions, poor posture) ++

- Psychological (stress, depressed, coper) ++

- Systemic (เพลย เยน ๆ ชาๆ ปลายมอปลายเทา เฉอยชา หนาวงาย ทองผก)

++

Co-morbid +

1.7 การรกษา Chronic MPS เปนภาวะทมการรกษาหลากหลายรปแบบทสดภาวะหนงจากการขาดความเขาใจในลกษณะของโรคและความสบสนในการวนจฉยแยกโรค เพอความชดเจนจงมความจ าเปนเบองตนทจะตองจ าแนกใหไดวาเปน primary MPS, secondary MPS (TrP เกดขนจากการชกน าของ PF) หรอ chronic MPS ทม co-morbid (อาจมมากกวาหนง primary diseases) เพอเปนแนวทางในการเลอกกรรมวธรกษาทเหมาะสมกลาวคอ

www.ssru.ac.th

22

1.7.1 การรกษา primary MPS หมายถง MPS ทเปนสาเหตอาการปวดของผปวยโดยไมม PF ซงพบไดนอย สวนใหญสาเหตทท าใหเกดอาการเรอรงมาจากการมองขามในการวนจฉย ถาวนจฉยถกตอง การรกษาท TrP หรอ TrP eradication ทกวธ ไดผลด และไมมความแตกตางกนอยางชดเจนในดาน evidence-based ของแตละวธการรกษาทเหมาะสมควรจะพจารณากรรมวธทผปวยพงพอใจและไมมขอหามเปนอนดบแรก ๆ สวนการรกษาระยะยาวเพอปองกนการเกดซ าจะตองค านงถงความปลอดภยสามารถน าไปปฏบตไดเอง เขาถงไดงายสอดคลองกบวถชวตแลคมคา เทคนคการท า TrP eradication ทไดรบความนยมไดแก - การยดกลามเนอทม TrP (stretching) ยดกลามเนอชาๆ จนถงจดทตงหรอเรมมอาการปวดเลกนอย และคางไวระยะเวลาหนง (prolong stretching) ขอดคอปลอดภย สะดวก และสามารถท าไดเอง ถอเปนมาตรฐานการรกษาพนฐานทจะตองท าในทกราย โดยทวไปควรยดกลามเนอคาง ไวนาน 20-30 วนาท ขณะยดควรอยในภาวะผอนคลายและจดทาทางใหมนคง ท าชดละ 5-10 ครง และแนะน าใหท าอยางนอยวนละ 2 ชด (เปนเวลา 2 สปดาห นบเปน 1 course) -การนวด (massage) นยมนวดแบบกดจด (acupressure) สวนการนวดแผนไทยจะครอบคลมพนทไดเปนอยางผลพลอยได ทเปนจดเดนคอ deep relaxation นวดไทยมสองแบบคอ นวดไทยอายรเวทซงเนนการกดจดอยางเดยว และนวดไทยแผนวนโพธทมการยดดดรวมดวย ซงสามารถเพมประสทธภาพการรกษา TrP ไดเปนอยางด แตตองระวงหรอหลกเลยงในรายทมภาวะ mechanical instability การนวดควรท าตดตอกน 6-12 ครง (ถอเปน 1 course) -การท ากายภาพบ าบด (physical therapy) เปนการรกษาทมองคประกอบหลายอยางทชวยรกษา TrP เชน การประคบรอน การนวด การยดกลามเนอ สวนใหญจะท ามากกวาหนงอยาง (การกายภาพบ าบด 2 สปดาหถอเปน 1 course) - การฝงเขม (acupuncture) ปลายเขมจะท าให TrP คลายตวดวยกลไก mechanical disruption และพบวาจดฝงเขมมความสมพนธใกลชดกบต าแหนงของ TrP ทพบบอยถง 71% (ฝงเขม 10 ครง คอ 1 course) - การแทงเขมท TrP (dry needling) เปนอกทางเลอกทใชแทนการฝงเขมได

www.ssru.ac.th

23

- การฉดยาท TrP (trigger point injection) เชอวาผลการรกษา TrP ทส าคญมาจากการแทงเขม โดยทสารหรอยาทใชเปนเพยงตวเสรมสารทนยมใชคอ ยาชาเฉพาะท ควรเลอกใชชนดทมผล myotoxic นอยและความเขมขนอยในระดบทระงยการท างานของ sensory fiber โดยไมยบย งการท างานของ motor fiber เชน 0.5 % bupivacaine หรอ 1% lidocaine ยาชาทใชตองไมมสวนผสมของ adrenaline ทจะท าใหมการหดตวของเสนเลอดบรเวณ TrP ปรมาณยาทใชเฉลย 0.5-2 มล. ตอจด ขนอยกบขนาดของกลามเนอ แตตองค านงถงปรมาณสงสดในแตละครงทท าการรกษาหลายจดเพอความปลอดภย - Botulinum Toxin injection มขอบงชในกรณ refractory TrP หรอ TrP ทตอบสนองตอการท า TrP eradication แตผลทไดอยเพยงเวลาอนสนดวยคาใชจายทสงเพราะยาราคาแพงจงสมควรอยในดลพนจของผเชยวชาญ - ยา (drugs) จนถงปจจบนยงไมมหลกฐานวายาตวใดสามารถท าให TrP คลายตวจนหายไปได แตยากมความจ าเปนในกรณตางๆ ดงน 1. ลดอาการปวดซงเปนการรกษาตามอาการในกรณทปวดนอยถงปานกลางนยมใชยาแกปวดธรรมดา เชน acetaminophen สวนใหญใชในชวยแรกของการท า TrP eradication ซงบางวธอาจมอาการปวดหลงท าการรกษาได เชน trigger point injection การฝงเขม และควรหลกเลยง aspirin เนองจากเพมความเสยงตอภาวะ bleeding ของการท า TrP eradication หลายวธ ในกรณทปวดปานกลางถงรนแรงอาจพจารณาใหยากลม tramadol และความ

หลกเลยงการใชตดตอเปนเวลานาน ยาคลายกลามเนอ (muscle relaxants) ทพบวาแพทยนยมสงใหผปวยยงไมมหลกฐานสนบสนนวาสามารถท าให TrP สลายหรอคลายตวได อกทงอาจท าใหภาวะ overload ท TrP มากขนจากการทยาไปมผลทกลามเนอปกต (normal muscle) รอบๆ ใหคลายตว ผปวยบางรายจะรสกถงอาการทมากขนไดส าหรบรายทใชแลวอาการดขนมนจะเปนในกรณของ TrP ทกลามเนอรอบ ๆ หรอใกลเคยงมการเกรง (muscle spasm) หรอความตงตว (muscle tension) รวมอยดวย ซงเปนเหตการณทพบไดไมนอย ยาจะมผลในการคลายและลดอาการของกลามเนอรอบ ๆ TrP แตจะไมสามารถท าให TrP คลายหรอหายไปได NSAIDs กเปนอกกลมของยาทถกใชบอยในกรณ MPS แตผลทไดมกจะนอยกวาทคาดหวงเนองมาจากทต าแหนงของ TrP นนไมพบ inflammatory-mediated cells ทชดเจน แตยากลมนอาจมประโยชนในกรณทม inflammatory joint diseases เปน co-morbid

www.ssru.ac.th

24

Steroids เปนอกกลมยาทนยมน ามาใชในการฉดทต าแหนง TrP โดยเชอวาไดผลดกวาการใชยาชาเฉพาะทในการลดอาการปวดและแกไขภาวะ fibrosis ทต าแหนง TrP แตไมมหลกฐานสนบสนนจงไมแนะน าเนองจากผลทไดไมคมคาตอการเสยงกบ local และ systemic side effects ของ steroid 2. ใชรกษา PF บางอยางเชน vitamin, antidepressants และอาจใช anxiolytics เชน clonazepam ในระยะสนตามความจ าเปน 3. ใชรกษา co-morbid ตวอยางทพบบอยคอ osteoarthritis และ neuropathic painการรกษาแตละวธจะมจดเดนและจดดอยรวมทงขอควรระวงและขอหามทอาจมความแตกตางกนการรกษาในผปวยบางรายทมอาการมากและซบซอนอาจจ าเปนตองมการผสมผสาน (mix and match) ของการรกษามากกวาหนงอยางเพอความเหมาะสม ถาผลการรกษาดวย TrP eradication 2-3 ชด (courses) แลวไมไดผลด มกจะเปน secondary MPS ทมภาวะหรอปจจยชกน า (PF) ซอนเรนอย ควรท าการคนหาและถาพบกใหรกษาแบบ secondary MPS หรอถาม co-morbid เปนตวกระตน ตองรกษา co-morbid รวมกน 1.7.2 การรกษา secondary MPS Secondary MPS หมายถง MPS อนเนองมาจากการชกน าของ PF การรกษาท TrP หรอ TrP eradication เปนเพยงการรกษาตามอาการและมกจะไดผลชวคราวเปนเหมอนเกมรบ การรกษาเพอหวงผลระยะยาวทเปนเหมอนเกมรกจะตองมงประเดนทการคนหาและท าการแกไข PF ซงแบงเปน 3 กลม และอาจพบไดมากกวาหนงอยางในผปวยบางราย การแกไข PF 1. Physical PF ปจจยทางรางกายของผปวยทท าให TrP อยในสภาพท overload จนเกดอาการไดบอย มกจะมความคลายหรอใกลเคยงกนในเกอบทกรายคอ - ทาทางทไมอยในสมดล (poor posture) แกไขโดยจดสมดลใหรางกายอยในลกษณะทเสยเปรยบเชงกลนอยสดโดยใบห หวไหล ปมกระดก Trochanter อยในแนวเสนดงเดยวกนในทานง และอยในแนวเสนเดยวกบจดกลางดานขางขอเขาในทายน (good posture) ในทางปฏบตมไดหลายวธเชน การปรบทาทาง การดดแปลง อปกรณเครองใชทมผลตอทาทางใหเหมาะสม ปรบสมดลรางกายดวยโยคะสวนทเหมาะสมและนยมในรายสงอาย อาจเปนร าไมพลองหรอร ามวยจน การแกไขทาทางนอกจากมผลในการรกษายงเปนการเสรมบคลกภาพไปในตว - สมรรถภาพรางกายไมสมบรณเพยงพอ (poor physical) แกไขโดยการออกก าลงสม าเสมอ นอกจากเปนการรกษาแลวยงเสรมภาพลกษณไดอยางด ขอควรระวงคอ อาการปวดอาจก าเรบขนซงมกเกดจากออกก าลงมากเกนความสามารถของรางกาย ดงนนจงจ าเปนตองออกก าลงอยางคอยเปนคอยไปและค านงถงสมรรถภาพของตนเองไดด

www.ssru.ac.th

25

ภาพท 1 ทานงทไดสมดลรางกาย จากการปรบอปกรณ ภาพท 2 ทายนทเหมาะสม(รปขวามอสด)จากการฝกตนเอง ทมา : (สมาคมการศกษาเรองความปวดแหงประเทศไทย, 2552)

2. Psychological PF ทส าคญคอความวตกกงวลจนอาจถงทอแทซมเสราจากความเรอรงของอาการทไมไดรบค าตอบทชดเจน บอยครงทหลายรายถกเขาใจวาแกลงหรอไมไดปวดจรง อกทงถกคดวาอาการทางจตใจเปนสาเหตหลกเนองจากอาการมกจะก าเรบหรอรนแรง ชวงทงานมากงานเรงซงเปนชวงทปจจยกระตนทางกายมาคกน การวนจฉยทเหมาะสมกเพยงใหผปวยสบายใจขนมากการอธบายใหขอมลทถกตองชดเจน ใหความเขาใจตลอดจนแนะน าทางรกษา ใหก าลงใจและใหความมนใจมประโยชนมาก ส าหรบรายทมอาการรนแรงอาจพจารณาให anxiolytic หรอ antidepressant ในชวงเรมการรกษาหรอชวงทมปจจยเหลานเขามาเกอหนนอาการเปนครงคราว 3. Systemic PF เปนเรองทตองนกถง โดยสอบถามหรอสงเกตจากอาการทผปวยบอกเลาทพบบอยคอ - อาการออนเพลยชาปลายมอปลายเทาเปนครงคราวใหนกถงภาวะ low normal level water soluble vitamins ใหท าการเสรม vitamin B1, 6, 12 และ folic acid ตลอดจน vitamin C ขนาดทแนะน าคอขนาดนอย เชน B1 10 mg, B6 10 mg, B12 500 µg, folic acid 1 gm, และ C 500 mg ซงทงหมดสามารถพบไดในวตามนรวมบางขนาน การใหเกดความตองการรางกายสามารถขบออกได หลงการเสรมอาการมกจะดขนภายใน 1-2 เดอน - ส าหรบรายทมอาการออนลา เฉอยชา หนาวงาย ทองผก ใหนกถงภาวะ borderline hypothyroid ควรท าการยนยนโดยสงตรวจระดบฮอรโมนกอนถาจะมการเสรม และควรใหในปรมาณเลกนอย

www.ssru.ac.th

26

กายวภาคศาสตรของคอมนษย

ภาพท 3 กายวภาคศาสตรหลงสวนบน

กระดกสนหลงสวนคอมทงหมด 7 ชน เรยงตามล าดบตงแตบนลงลาง C-1 ถง C-7 โดยมแผนกระดกออนอยระหวางกระดกสนหลงแตละชน คอท าหนาทรบน าหนกของศรษะและปกปองเสนประสาทซงน าขอมลรบความรสกและสงการจากสมองลงไปยงสวนตางๆ ของรางกาย นอกจากนคอยงมความยดหยนซงท าใหสามารถหมนและงอไดในหลายทศทาง กระดกสนหลงสวนคอทงเจดชนจะเรยงตวโคงแอนมาทางดานหนาเลกนอย สวนโคงของกระดกสนหลงบรเวณคอนมลกษณะโคงนอยทสดเมอเทยบกบสวนโคงของกระดกสนหลงอนๆ (มลนธฟนฟสงเสรมการแพทยไทยเดมฯ โรงเรยนอายรเวท, 2548) กายวภาคศาสตรเนอเยอออน เมอคล าในแนวกลางใตตอคางจะสามารถสมผสตวของกระดกไฮออยด (hyoid bone) ใตลงไปจะเปนสวนนนของกระดกออนไทรอยด (thyroid cartilage) ซงเรยกวา "ลกกระเดอก" (Adam's apple) ซงจะเดนชดในผชายมากกวาผหญง ใตลงไปเปนกระดกออนไครคอยด (cricoid cartilage) ซงสามารถคล าได ระหวางกระดกออนไครคอยดและรอยเวาซปปราสเตอรนล (suprasternal notch) คอทอลม (trachea) และสวนคอดของตอมไทรอยด (isthmus of the thyroid gland) ดานขางเปนแนวของกลามเนอสเตอรโนไคลโดมาสตอยด (Sternocleidomastoid muscle) ซงเปนจดหลกทส าคญทแบงระหวางพนทสามเหลยมล าคอดานหนา (anterior triangle of neck) และพนทสามเหลยมล าคอดานหลง (posterior triangle of neck) สวนบนของพนทสามเหลยมล าคอดานหนามตอมน าลายใตขากรรไกรหรอตอมซบแมนดบลาร (submandibular gland) ซงวางตวอยใตครงหลงของตวขากรรไกรลาง การหาแนวของหลอดเลอดแดงคอมมอนคาโรตด (common carotid artery) และหลอดเลอดแดง

www.ssru.ac.th

27

เอกซเทอรนลคาโรตด (external carotid artery) ท าไดโดยลากเสนเชอมระหวางขอตอสเตอรโนคลาวควลาร (sterno-clavicular articulation) ไปยงมมกรามลาง เสนประสาทสมองคท 11 หรอเสนประสาทแอคเซสซอร (accessory nerve) สมพนธกบเสนทลาก จากจดกงกลางระหวางมมของขากรรไกรลางและปมกกห ไปยงกงกลางของขอบดานหลงของกลามเนอสเตอรโนไคลโดมาสตอยด แลวลากขามพนทสามเหลยมล าคอดานหลงไปยงพนผวชนลกของกลามเนอทราพเซยส (trapezius) หลอดเลอดด าคอชนนอก (external jugular vein) สามารถเหนไดงายจากผวหนง หลอดเลอดด านจะทอดตวในแนวเสนทลากจากมมขากรรไกรลางไปยงกงกลางของกระดกไหปลารา (clavicle) ใกลๆ กนนนจะมตอมน าเหลองขนาดเลก สวนหลอดเลอดด าแอนทเรยรจกลาร (anterior jugular vein) จะมขนาดเลกกวา วงลงมาประมาณครงนวหางจากเสนกงกลางคอ กระดกไหปลาราเปนขอบเขตลางสดของคอ สวนดานขางของคอจะมลกษณะโคงชนออกดานนอกเลกนอยไปยงไหลเนองจากมกลามเนอทราพเซยสอย แกการบาดเจบทคอ ความผดปกตของคอเปนสาเหตหลกของการปวดคอ คอเปนโครงสรางทท าหนาทหลากหลายแตกรบความเคนสง สาเหตหลกๆ ของอาการปวดคอ (และอาการปวดบรเวณอนทเกยวของ เชน การปวดทลามมาทแขน) ไดแก - อาการปวดคอ (Whiplash) จากความเครยดของกลามเนอหรอการบาดเจบของเนอเยอออนอนๆ - หมอนรองกระดกสนหลงเคลอน (Cervical herniated disc) - การตบของสนหลงสวนคอ (Cervical spinal stenosis) - กระดกขอตออกเสบ (Osteoarthritis) - อาการปวดเนองจากหลอดเลอด เชน การกดเซาะของหลอดเลอดแดง (arterial dissections) หรอภาวะหลอดเลอดด าคอชนในมลมเลอด (internal jugular vein thrombosis) (สมาคมการศกษาเรองความปวดแหงประเทศไทย, 2552)

2.6 การประเมนอาการเจบปวดกลามเนอหลงสวนบน

การวดระดบความปวด ม 2 วธ คอ 1. การวดความปวดโดยไมใชเครองมอ ไดแก 1.1 การบอกความรสกดวยค างายๆ (simple descriptive scales) เชนพยาบาลอาจถามผปวยวาขณะนปวดไหมคะผปวยอาจตอบวาไมปวดหรอปวดถาปวดพยาบาลกจะถามตอวาปวดมาก

www.ssru.ac.th

28

นอยแคไหนกจะไดค าตอบวาปวดเลกนอยปวดพอทน ปวดมาก หรอปวดมากจนทนไมไหว เหลานเปนตน

1.2 การบอกความรสกเปนตวเลข (numerical rating scales : NRS) เปนการประเมนความปวดดวยตวเลขโดยพยาบาลจะบอกผปวยวาถาไมปวดเลยแทนดวยเลข 0 และ ปวดรนแรงมาก แทนดวยเลข 10 หรอ 100 อยางใดอยางหนงใหผปวยเลอกวาปวดตอนนอยทเลขใด

โดยทวไปจะพบวาผปวยใหคะแนนความปวด(pain score)

1-2 คอ ยอมรบได

3-4 มอาการปวดเลกนอยพอทนได

5-6 ปวดปานกลางบางครง

มากกวา 6 ขนไป ถอวาควรไดรบการบ าบดรกษาอาจใชยาแกปวดรวมดวยซงไมควรรอใหถง 10 หรอจนผปวยบอกวาทนไมไหวเพราะการรกษาความปวดแตเนนๆเปนวธการทถกตองและใหผลดทงทางดานรางกายและจตใจ

2. การวดความปวดโดยใชเครองมอประกอบการวด ไดแก

2.1การวดระดบความรนแรงของความปวดแบบมตเดยว (unidimensional assessment) วธนเปนการวดความรนแรงความปวดเพยงอยางเดยวนยมใชในทางปฏบตเนองจากวธการไมยงยาก ใชเวลาคอนขางนอยเครองมอนไดแก

2.1.1 เฟเชยล สเกล (facial scales) คอ การใชรปภาพแสดงสหนาบอกความรสกปวด

- เรมตงแตไมปวดแทนดวยภาพสหนายมรามความสข

- ปวดพอทนแทนดวยภาพหนานวควขมวดจนถง

- ปวดมากทสด แทนดวยภาพใบหนาทมน าตาไหลพราก

วธนนยมใชในผปวยเดกเลกคนชราหรอคนทไมสามารถสอสารไดดวยค าพดพยาบาลจะใหผปวยดรปดงกลาวอธบายแลวใหผปวยชภาพหนา ทตรงกบความรสกขณะนนอยทระดบใดโดยน ามาแทนคาเปนคะแนนตามทก ากบไวใตภาพ

www.ssru.ac.th

29

ภาพท 4 แสดงสหนาบอกความรสกปวด เฟเชยล สเกล (facial scales) 2.1.2 วชวล อนาลอก สเกล (visual analogue scales : VAS) เปนการวดโดยใชเสนตรงยาว 10 เซนตเมตร ใหปลายขางหนงแทนคาดวยเลข 0 หมายถง ไมปวด ปลายอกขางหนงแทนคาดวยเลข 10 หมายถง ปวดรนแรงมากทสด วธการวดกระท าโดยผปวยท าเครองหมายบนเสนตรงนเพอแสดงความรนแรงของความปวดแลวน าคาทไดมาวดเปนเซนตเมตรแทนคาความปวดเหมอนการใหคะแนนความปวด (pain score) เปน 0 – 10 วธการนมขอจ ากดในผปวยสงอายหรอผทมปญหาทางสายตา

ภาพท 5 แสดงการใหคะแนนความเจบปวด วชวล อนาลอก สเกล (visual analogue scales : VAS) 2.1.3 วชวล เรตตง สเกล (visual rating scales:VRS) คอการวดโดยใชเสนตรงยาว 10 เซนตเมตรแบงเปน 10 ชองๆละ 1 เซนตเมตร ใหผปวยท าเครองหมายบนเสนตรงทมตวเลขแทนคาความรนแรงของความปวดโดยปลายขางหนงแทนคาดวยเลข 0 หมายถง ไมปวดปลายอกขางแทนคาดวยเลข 10 หมายถง ปวดรนแรงมากทสด ผปวยท าเครองหมายตรงเลขใดถอเปนคะแนนความปวด

ภาพท 6 แสดงการใหคะแนนความเจบปวดแบบวชวล เรตตง สเกล (visual rating scales:VRS)

www.ssru.ac.th

30

2.1.4 บอดไดอาแกรม (bodydiagrams) คอการวดโดยใชภาพวาดใหผปวยชหรอเขยนลงในภาพวาดรปคนแสดงต าแหนงทมความปวดวธนบอกความรนแรงไมได แตบอกต าแหนงทปวดซงสามารถอธบายบรเวณทปวดวามากขนหรอนอยลงเหมาะส าหรบเดกหรอผสงอาย

ภาพท 7 แสดงความเจบปวดแบบบอดไดอาแกรม (bodydiagrams)

2.2 การวดระดบความรนแรงของความปวดแบบหลายมต (multidimentional assessment) เปนการประเมนความปวดหลายๆมตทคอนขางละเอยด ไมนยมใชในทางปฏบตเนองจากใชเวลามากสวนใหญใชในการท าวจยหรอตองการขอมลเพอประกอบการรกษาพยาบาลเพมเตมเครองมอทใชวด ไดแก 2.2.1 แบบสอบถามของแมคกลล (McGill pain questionnair : MPQ) เปนเครองมอวดระดบความปวดซงประกอบดวยการประเมนความรสกทางระบบประสาท (sensory) ประเมนสภาพอารมณ จตใจ (affective) และประเมนโดยรวม (evaluative) การประเมนความรสกทางระบบประสาทเปนการประเมนลกษณะความปวดวาเปนความปวดชนดใดเชนความปวดทเกดจากการบาดเจบของเนอเยอลกษณะความปวดจะเปนแบบปวดตอปวดหนบหรอปวดบดถาเปนความปวดจากเสนประสาทไดรบบาดเจบความปวดจะมลกษณะปวดแปลบปวดเสยวหรอปวดแสบปวดรอน เปนตน

www.ssru.ac.th

31

การประเมนสภาพอารมณ จตใจ เปนการประเมนความรสกทถกคกคามจากความปวด ถารนแรงจะกอใหเกดการเปลยนแปลงทางอารมณ ผปวยจะมความรสกเบอหนาย ร าคาญ เศราหมอง รสกไรคาหรอบางครงท าใหเกดความกลวและทกขทรมาน การประเมนโดยรวมหมายถงการรวมคะแนนของทงหมด 1-10 ประเมนความรสกทางระบบประสาท

11-15 ประเมนความรสกทางดานอารมณและจตใจ

16 ประเมนโดยรวม

17-20 ประเมนอนๆ

ดชนระดบความปวด (Pain Rating Index : PRI) คอคะแนนรวมทงหมด ประเมนระดบความปวดปจจบนโดยใชคะแนน 0- 5 (PPI)

2.2.2 แบบสอบถามของแมคกลล แบบยอ (short-form Mcgill pain questionnair : SF-MPQ) เปนแบบสอบถามทดดแปลงมาจากแบบสอบถามของแมคกลล โดยมการประเมนทสนลงเพอใชในกรณทพยาบาลมเวลาไมมากนกแตตองการขอมลมากกวาความรนแรงของความปวดประเมนความรสกทางระบบประสาท

2.2.3 บตรสอบถามความรนแรงและความรสกของผปวย (memorail pain assessment card) คอการประเมนความรนแรงของความปวดโดยใชบตรค าในบตรนมการวดผลการรกษารวมดวย โดยเปรยบเทยบบตรแตละใบลกษณะของบตรจะเปนกระดาษแขงขนาด 8.5 x 11 นวแบงออกเปน 4 สวน สวนท 1 เปนการถามระดบความรนแรงของความปวด สวนท 2 เปนการถามระดบของอารมณผปวยขณะมความปวด ทง 2 สวนนใชวธวดโดยวชวลอนาลอกสเกล สวนท 3 เปนการถามความรสกของผปวยโดยการใชเวอรเบล เรทตง สเกล และสวนสดทาย เปนการถามระดบความพอใจของระดบการบรรเทาปวด ใชการวดโดยวชวลอนาลอกสเกลเชนกน

2.2.4 การประเมนทางสรระวทยาและพฤตกรรมทแสดงออกขณะมความปวด(biobehavioral pain inventory) เชนความดนโลหตเปลยนแปลง ชพจรเรว รองกวน หงดหงด กระสบกระสาย หรอไมยอมเคลอนไหว และอนๆ วธนเหมาะส าหรบเดกเลก ผสงอาย ผปวยทยงไมรสกตวด หรอผทสอสารไมได (สมาคมการศกษาเรองความปวดแหงประเทศไทย, 2552)

www.ssru.ac.th

32

ทฤษฏควบคมประต (Gate Control Theory) ทฤษฎควบคมประต (Gate Control Theory) ถกคนพบโดยเมลแซคและวอล (Melzsck and Wall) เปนทฤษฎทนยมใชท าความเขาใจเกยวกบการควบคมความเจบปวด โดยสมองและไขสนหลงสามารถกระตนและควบคมการสงสญญาณประสาทจากตวรบความเจบปวดไปยงประสาทสวนกลางได ตอมาทฤษฎนไดมการศกษาและถกขยายมากขนท าใหสามารถเขาใจความหมายของสมองในการแยกแยะความรสกเจบปวดและพฤตกรรมการตอบสนองทางจต อารมณ และการรคดตอความเจบปวด ทฤษฎนอธบายวาการสงตอสญญาณรบความรสกถกควบคมโดยสญญาณประสาทจากเสนประสาทขนาดเลกทน ากระแสประสาทชา และเสนประสาทขนาดใหญทน ากระแสประสาทเรว การกระตนเสนประสาทขนาดเลกมผลเปดประต แตการกระตนเสนประสาทขนาดใหญ มผลปดประต (ลดความเจบปวด) ประตทควบคมการสง สญญาณประสาท ความรสกเจบปวดจะสงสญญาณ ตอไปยง transmitter cells หรอ T cells จะถกควบคมโดยสญญาณจากเสนประสาทขนาดเลกและใหญนนอกจากนการควบคมประตยงสามารถท าไดจากทงเสนประสาทขาขนและขาลง หมายความวา สญญาณประสาทจากระบบประสาทสวนกลางมผลในการควบคมประตนดวย การควบคม การปดหรอเปดประต หรอควบคมการสงสญญาณความรสกเจบปวดไปสสมองเกดขนท dorsal horn ของไขสนหลง (ภาพท 1 และ 2) ไขสนหลงท าตวเปรยบเสมอนประตเปดและปด การสงตอสญญาณประสาททน าความรสกเจบปวด กอนทจะถกสงไปสสมอง ซงท าใหเกดการรบรความเจบปวด และเกดปฏกรยาทสนองตอความเจบปวด ภาพท 8 แผนผงแสดง Gate control theory โดยท L หมายถงเสนประสาทขนาดใหญ, S หมายถงเสนประสาทขนาดเลก, SG หมายถงsubstaintia gelatinosa, T หมายถง Transmission cells เมอ L fiber ถกกระตนจะไปกระตนการท างานของเซลลจาก SG ท าใหมผลยบยงการสงสญญาณความเจบปวดของ T cell ไปสสมอง “ปด gate” และการกระตน S fiber จะมผลกระตนการสงสญญาณความเจบปวดของ T cell(+ หมายถงการกระตน, - หมายถงการยบยง) ทมา : สรรคภพ สรรศลา, มปป.

www.ssru.ac.th

33

ภาพท 9 แสดง Gate control theory โดยท interneuron cell ม cell body อยใน substantial gelatinosa (+ หมายถง การกระตน, - หมายถง การยบยง) ทมา : สรรคภพ สรรศลา, มปป. จากความรทไดจากทฤษฎประตควบคม ความเจบปวด (Gate control theory) เราสามารถท าการกระตนเสนประสาทขนาดใหญเพอปดประตความเจบปวดไดหลายวธ เชน การฝงเขมแบบจน การฝงเขมดวยไฟฟาฝงเขม การกระตนดวยเครอง TENS ทางกายภาพบ าบด รวมถงการนวดกดจด ซงไดมการศกษาการนวดกดจดบนจดฝงเขม แลวพบวาสามารถใหผลในการรกษาบรรเทาอาการไดดระดบหนง ซงประยกตใชกบสวนตางๆของรางกายไดไมยาก เปนวธทงายตอการรกษาตนเอง ไมมผลหรออาการขางเคยงทอนตราย ทงยงไมเสยคาใชจายใดๆอกดวย (สมาคมการศกษาเรองความปวดแหงประเทศไทย, 2552) 2.7 ประสทธผล (Effectiveness) จนดาลกษณ วฒนประสทธ (2529) กลาววา ประสทธผลคอการพจารณาวาผลงานของนโยบายนนบรรลวตถประสงคหรอไมเพยงไร ประสทธผลเปนเรองทเกยวกบการใชหลกเหตผลทางเทคนควชาการ (Technical Rationality) นศา ชโต (2531) รายงานวาประสทธผลเปนกจกรรมการเกบรวบรวมขอมลการวเคราะหความหมายขอเทจจรงเกยวกบความตองการหาแนวทางวธการปรบปรงวธการจดการและหาเหตผลทแนใจวา เพอเปนการเพมคณภาพและประสทธภาพของโครงการใหดยงขน สมพงษ เกษมสน (2514) กลาววา ประสทธผล หมายถงการพจารณาผลของการท างานทส าเรจลลวงดงประสงคหรอทคาดหวงไวเปนหลก และความส าเรจของงานอยางมประสทธผลนน อาจเกดจากการปฏบตงานทประหยดหรอมประสทธภาพกไดเพราะประสทธภาพเปนเรองของการท างานใหไดผลสงสด สวนประสทธผลเปนเรองของการน าเอาผลงานทส าเรจดงทคาดไวมาพจารณา

www.ssru.ac.th

34

กลาวโดยสรป ประสทธผล หมายถง ผลงาน (Outputs) หรอผลลพธสดทาย (Ultimate outcomes)ทแสดงถงระดบความส าเรจทพงประสงค 2.8 งานวจยทเกยวของ จากการศกษางานวจยทเกยวของเกยวกบประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน พบวามผทท าการศกษาดงน นตยา (2548) ไดท าการศกษาประสทธผลของการนวดแผนไทยประยกต(อายรเวท) ตออาการปวดตนคอของผมารบบรการในคลนกแพทยแผนไทยประยกตสถาบนเทคโนโลยราชมงคลวทยาเขตธญบร อ าเภอธญบร จงหวดปทมธาน ตวอยางในการศกษา คอ ผทมอาการปวดตนคอทมารบบรการนวดตนคอโดยวธการนวดไทยแบบราชส านก (อายรเวท) ในคลนกแพทยแผนไทยประยกต สถาบนเทคโนโลยราชมงคลวทยาเขตธญบร อ าเภอธญบร จงหวดปทมธาน แบบบงเอญจ านวน 30 คน เปรยบเทยบผลทไดกอนและหลงนวด รวบรวมขอมลโดยสมภาษณและการตรวจ วดองศาของคอและวเคราะหขอมลในเชงสถต โดยใชโปรแกรมส าเรจรป สถตทใช ไดแก คารอยละ คา เฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบคา Pair-Simple T-test ผลการศกษาพบวา 1. ระดบความปวดตนคอหลงไดรบการนวดลดลงกวากอนนวด อยางมนยส าคญทางสถต (P<.001) 2. ระดบความออนแอของตนคอหลงไดรบการนวดดขนกวากอนนวด อยางมนยส าคญทางสถต (P<.001) แตเงยหนามองเพดานไดไมมความสมพนธทางสถต กรงไกร และ ประเสรฐศกด (2534) ไดท าการศกษาถงผลของการนวดแบบเดมของไทย กบอาสาสมคร บรเวณกานคอและไหล ตออตราชพจรและความดนโลหต รวมทงอาการบางอยาง พบวา อตราชพจรและความดนโลหตลดลงอยางมนยส าคญทางสถต อาการเกยวกบศรษะ คอ อาการมน เวยนศรษะและปวดศรษะทเลาหรอหายไป อาการเกยวกบตนคอคอ อาการตง หนกทตนคอ และอาการปวดคอ ทเลาหรอหายไป อาการเกยวกบไหลคอ อาการตงหนก เมอยทไหล ทเลาหรอหายไป การเคลอนไหวของคอ ผปวยทกคนสามารถกมเงย เอยงศรษะไปทางซายและทางขวาไดดขนอยางเหนไดชด นอกจากนนอาสาสมครทกคนสบายขนมากบาง นอยบาง เกยวกบอาการทางสมอง ศรษะ ตา หวใจ การหายใจและความตงเครยด รสกสมองปลอดโปรง ศรษะเบา ตาสวาง หายใจคลองขน ใจ ไมเพลย เบาบรเวณไหล และตนคอ สวนมากมความรสกผอนคลายจากความตงเครยด มบางคนรายงานวา หลบสนทดขน ในวนทไดรบการนวด ทกคนรสกพอใจ บญเรอง และ ประจวบ (2539) ไดท าการศกษาวจยการอบสมนไพร ผลการศกษาตงแตมกราคม พ.ศ. 2537 ถงธนวาคม พ.ศ. 2537 พบวา ในขณะทอบไอน าอตราชพจรเฉลยเพมขนจากเดม 20 ครง / นาท อตราการหายใจเพมขนจากปกต 6 ครง / นาท ความดนเลอดลดลง ทงคา Systolic และ Diastolic อยางละ 10 มลลเมตรปรอท ซงไมท าใหเกดอนตราย หลงจากเสรจสนการอบไอน าแลว อตราชพจร อตราการหายใจ และความดนเลอดจะกลบสปกตภายในเวลา 20 นาทในผ

www.ssru.ac.th

35

ทมารบบรการอบไอน าสมนไพร พบวา อบไอน าเพอสขภาพและคลายเครยดคดเปนรอยละ 80 เพอบรรเทาอาการปวดกลามเนอหลง และปวดเขาคดเปนรอยละ 10 เพอลดน าหนกคดเปนรอยละ 5 เพอใหผวสวยคดเปนรอยละ 3 และเพอบรรเทาอาการเปนหวดคดจมกคดเปนรอยละ 2 กลาวโดยสรป “การอบไอน าสมนไพร” เปนกรรมวธบ าบดโรคของแพทยแผนไทยทปลอดภยและควรทจะไดรบการพฒนาตอไป กสมา (2543) ไดท าการศกษารปแบบทพงประสงคในการใหบรการนวด อบ ประคบสมนไพรเพอสงเสรมสขภาพ : กรณศกษาศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอนอนเนองมาจากพระราชด าร จงหวดฉะเชงเทรา การศกษาใชรปแบบการวจยเชงพรรณนา ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางทง 4 กลม สวนใหญเหนดวยกบรปแบบทพงประสงคในการใหบรการนวด อบ ประคบสมนไพร เพอสงเสรมสขภาพ ปยาภรณ (2546) ไดท าการศกษาความพงพอใจของผมารบบรการนวดไทยในคลนกแพทยแผนไทย โรงพยาบาลพล อ าเภอพล จงหวดขอนแกน พบวา ผมารบบรการสวนมาก มอาการปวดเรอรง จะพบผมารบบรการทมอาการปวดหลงและปวดตนคอมากทสด จ านวน 34 ราย คดเปนรอยละ 68 ผลการศกษาครงนในภาพรวมผมารบบรการมระดบความพงพอใจในดานความสะดวกในการใชบรการมระดบมากทสด เฉลยคนไขเกา 4.45 คนไขใหม 4.68 ความพงพอใจดานอาคารสถานทมระดบมากทสด เฉลยคนไขเกา 4.48 คนไขใหม 4.59 ความพงพอใจพฤตกรรมของผใหบรการ ระดบมากทสด คนไขเกา 4.64 คนไขใหม 4.50 ความพงพอใจดานคณภาพการบรการมระดบมากทสด คนไขเกา 4.72 คนไขใหม 4.61 จากผลการศกษาสวนใหญผมารบบรการมความเหนวาคาบรการเหมาะสมดแลว กลมงานวจยทางคลนกดานการแพทยแผนไทย และสมนไพร (2546) ไดศกษาประสทธผลและความพงพอใจของผรบบรการดานการนวด ทศนยสงเสรมสขภาพแผนไทย กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2546 จ านวน 60 คน ผลการศกษาพบวา ประสทธผลของการนวดโดยเปรยบเทยบกอนและหลงนวด ผปวยทไดรบการรกษาจากการนวดสายราชส านก มกจะมอาการปวดกลามเนอบรเวณบานอยกวากอนไดรบการรกษาในแตละชวงเวลา อยางมนยส าคญทางสถต ความคดเหนของผปวยเกยวกบการนวดสายราชส านก พบวาความรตอการนวดสายราชส านกและทศนคตตอการนวดสายราชส านกสวนใหญอยในระดบเหนดวยมาก ความพงพอใจเกยวกบการรกษาของผมารบบรการในดานคณภาพบรการ ดานอธยาศยของเจาหนาทผใหบรการ ดานการใหขอมลขาวสารดานสถานทอปกรณเครองมอ และดานคาใชจายในการรกษาดวยวธการนวด สวนมากจะมความพงพอใจอยในระดบมากทสดและมาก

www.ssru.ac.th

36

ผลการนวดราช

ส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน

กรอบแนวความคดในการวจย ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

การนวดแบบราชส านก

- การนวดรกษา - การประคบสมนไพร

ตวแปรอธบาย

ปจจยทางชวสงคม 1. เพศ

2. อาย 3. การศกษา 4. อาชพ 5. รายได ภาพท 10 กรอบแนวคดในการวจย สมมตฐานการวจย ผมารบบรการนวดแบบราชส านกรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนหลงไดรบการนวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนลดลง

www.ssru.ac.th

37

บทท 3 วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยทมงศกษาประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยการด าเนนงานวจยมรายละเอยดตามล าดบดงตอไปน 3.1 รปแบบการวจย 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 3.3 เครองมอทใชในการวจย

3.4 ขนตอนการด าเนนงานวจยและการเกบรวบรวมขอมล 3.5 การวเคราะหขอมล

3.1 รปแบบการวจย การวจยครงนเปนการวจยเปนแบบกงทดลอง (Quasi – Experimental Research) one-group pre-post test มวตถประสงคเพอ ศกษาประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผ มารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา โดยน าทฤษฎ และคมอการตรวจรางกายตามหลกการแพทย แผนไทยประยกตมาเปนแนวทางในการศกษา 3.2 ประชากรและกลมตวอยางในการวจย 3.2.1 กลมประชากร

ผทมารบการรกษาพยาบาลทศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ทงเพศชายและเพศหญง ในชวงเดอน เมษายน 2553 – มถนายน 2553 จ านวน 3 เดอน 3.2.2 กลมตวอยางและขนตอนการเลอกกลมตวอยาง

กลมตวอยาง ไดแก ผทมารบการรกษาพยาบาลทศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ทงเพศชายและเพศหญงทกคน ทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน และไมไดรบการรกษาดวยวธการอน มารบการรกษาพยาบาลในชวงเดอน เมษายน 2553 – มถนายน 2553 จ านวน 3 เดอน ใชวธการเลอกกลมตวอยางโดยการเลอกแบบบงเอญ (Accidental Sampling) มจ านวนทงสน 30 คน ตามเกณฑดงน 1) เปนผทไดรบการตรวจวนจฉยตามหลกการแพทยแผนไทยประยกต จากแพทยแผนไทยประยกตทไดขนทะเบยนเปนผประกอบโรคศลปะ โดยผทไดรบการตรวจวนจฉยจะตองมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน

www.ssru.ac.th

38

2) ไมมปญหาตามขอหามของการนวด โรคหรออาการทหามนวดไดแก 2.1 มไขสงเกน 38.5 องศาเซลเซยส 2.2 ไขพษ ไขกาฬ อสกอใส งสวด เรม 2.3 โรคผวหนง 2.4 โรคตดตอ เชน วณโรค 2.5 ผปวยทมกระดกหก แตหลงจากกระดกตดดแลวสามารถนวดได

3) มความสมครใจและยนดเขารวมการวจยครงน

3.3 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยและวธการสรางเครองมอ มรายละเอยดดงน 3.3.1 เครองมอทใชในการวจย 1) แบบบนทกการรกษา ไดแก เพศ อาชพ อาย สถานภาพ เชอชาต สญชาต ทอย อาการส าคญ ประวตการเจบปวยปจจบน ประวตการเจบปวยในอดต ประวตครอบครว ประวตสวนตว ประวตประจ าเดอน การตรวจรางกาย 2) แบบสมภาษณวดระดบความเจบปวด โดยใชประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการนวด ตงแตไมมความรสกปวดจนกระทงมความรสกปวดมาก จนรสกทนไมได โดยท าเครองหมาย X หรอชลงบนตวเลขระหวาง 0 -10 ทใดกไดทตรงกบความรสกปวดของผรบการนวดในขณะนมากทสด ผวจยเปนผอธบายระดบของความปวดตามมาตรวด Comparative Pain Scale

3.3.2 การสรางเครองมอ วธการสรางเครองมอส าหรบเกบรวบรวมขอมลในการวจย เพอศกษาประสทธผลของ

การนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา มดงน

1) แบบบนทกการรกษา เปนแบบบนทกทไดพฒนาขนโดย สาขาวชาแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา โดยผวจยไดน ารปแบบขอค าถามมาพฒนาและปรบปรงเปนบางสวนโดยขอแนะน าจากผเชยวชาญ เพอใหมความเหมาะสมและตรงกบวตถประสงคในการศกษา

2) แบบสมภาษณวดระดบความเจบปวด ไดพฒนา ขนโดยศกษาคนควา เอกสารขอมลทางวชาการและงานวจยทเกยวของ และขอแนะน าจากผเชยวชาญ

www.ssru.ac.th

39

3.3.3 การตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการวจย 1) การตรวจสอบความตรง (Validity) ของเนอหา (Content Validity) ตรวจสอบโดยน าแบบสมภาษณทไดปรบปรงแกไข ใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ตรวจสอบความถกตอง 2) ความตรง (Validity) เครองมอทใชประเมนอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนทใหผปวยประเมนความเจบปวยดวยตนเอง โดยอาศยพนฐานความเชอของ ลอคสโตน (Lockstone) ทวา การประเมนความเจบปวดทดทสด คอ การบอกเลาของผปวยโดยใหผปวยเปนผบอกระดบ ความเจบปวดในขณะนนเปนการตดสนเกยวกบความรนแรงและต าแหนงของความเจบปวดหลงจากนนผวจย ผชวยวจยและแพทยแผนไทยประยกตทไดขนทะเบยนเปนผประกอบโรคศลปะ(ผนวด) รวม 3 คน รวมกนประเมนระดบความเจบปวดของผมารบบรการทงกอนและหลงนวดแลวหาคาเฉลยของอาการปวดทไดบนทกลงในแบบประเมนการรบรความรนแรงของความปวดกอนและหลงทดลองของจอหนสน ซงเปนมาตรวดทท าใหสามารถแยกไดระหวางความรสกทางกายและความรสกทางจตใจ นอกจากนนลกษณะของแบบประเมนความเจบปวดทใชมลกษณะเขาใจงายสามารถใชเวลาในการตอบไมนานจงเหมาะสมในการใชเมอท าการทดลองซงตองการวดการตอบสนอง ความปวดทางดานรางกาย (Physical) ซงมผน ามาตรวดความเจบปวดนมาใชในการวดความปวดและความทกขทรมานในผปวยโรคมะเรงของเทวกา (2546) ผลของการนวดแผนไทยประยกตตอความปวดและทกขทรมานจากความปวดในผปวยมะเรงหรออาการปวดศรษะของ เรณ (2544) ศกษาเปรยบเทยบผลการนวดไทยประยกตกบการใชยาพาราเซตามอลในบคคลทมอาการปวดศรษะ เนองจากความเครยด 3) ความเทยง (Reliability) ในการวจยครงน ผวจยปองกนความล าเอยงทอาจเกดขนจากผวจยเองโดยผวจย ผชวยวจยและแพทยแผนไทยประยกตทไดขนทะเบยนเปนผประกอบโรคศลปะ (ผนวด) รวม 3 คน รวมกนศกษาขอบเขตของมาตรวดความปวดและท าความเขาใจเกยวกบระดบความปวดจนมความเขาใจในแนวเดยวกนหลงจากนนรวมประเมนระดบความเจบปวดของผมารบบรการทงกอนและหลงนวดแลวหาคาเฉลยของอาการปวดทไดบนทกลงในแบบเครองมอ และผวจยไดน าเครองมอประเมนความปวดไปหา Reliability ได คาความเทยง 0.89 ใหแพทยแผนไทยประยกตทไดขนทะเบยนเปนผประกอบโรคศลปะ เปนผนวดแตเพยงผเดยว สวนผวจยเปนผตรวจวนจฉยสรปผลการนวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนและความรสกของผรบบรการและเปนผบนทกลงในแบบเครองมอหลงจากไดรบการนวด 3.4 ขนตอนการด าเนนงานวจยและการเกบรวบรวมขอมล

ขนตอนการด าเนนงานวจยและการเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน ไดเกบรวบรวมขอมลจากผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา โดยคดเลอกผมารบบรการทมคณสมบตตามทก าหนดและสรางสมพนธภาพโดยการแนะน าตว ชแจง

www.ssru.ac.th

40

วตถประสงคและประโยชนทผรบบรการไดรบ อธบายใหผมารบบรการมนใจในความปลอดภยในการนวด และเปดโอกาสใหผรบบรการซกถามเกยวกบการวจยจนเปนทพอใจและพทกษสทธผมารบบรการ การวจยครงนด าเนนการเกบขอมลเปน 2 ระยะ คอ กอนไดรบการนวดกลามเนอหลงสวนบนเพอลดอาการปวด และหลงไดรบการนวดกลามเนอหลงสวนบนเพอลดอาการปวด ดงน

กอนไดรบการนวดกลามเนอหลงสวนบน หลงไดรบการนวดกลามเนอหลงสวนบน

O1 X O2

โดยไดก าหนดให O1 การเกบขอมลกอนการทดลอง โดยใชแบบบนทกการรกษาและแบบสมภาษณวด

ระดบความเจบปวด O2 การเกบขอมลหลงการทดลองโดยใชแบบบนทกการรกษาและแบบสมภาษณวด

ระดบความเจบปวด X การนวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยวธการนวดแบบราชส านก จาก

แพทยแผนไทยประยกตทไดขนทะเบยนเปนผประกอบโรคศลปะ 3.5 การวเคราะหขอมล

การวจยครงนมขนตอนการวเคราะหขอมลและใชสถตดงน

3.5.1 น าแบบสมภาษณทงหมดมาตรวจสอบความถกตอง 3.5.2 น าแบบสมภาษณทตรวจสอบความถกตองสมบรณเรยบรอยแลว น ามาวเคราะหขอมล

ทวไป ขอมลสวนบคคล โดยวเคราะหหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน เพออธบายใหเหนลกษณะของขอมล

3.5.3 หาผลตางของคะแนนการรบรความรนแรงของความปวดกอนและหลงไดรบการนวด อาการปวดตนคอในกลมตวอยางแลวค านวณหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของผลตางคะแนนนน

3.5.4 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางผลตางของคะแนนการรบรความรนแรงของความปวดระหวางกอนไดรบการนวดแผนไทยประยกตกบหลงจากไดรบการนวดแผนไทยประยกตโดยใช สถตทดสอบคา Paired – Samples T - Test

www.ssru.ac.th

41

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงนเปนการศกษาประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ผวจยคดเลอกผปวยตามคณสมบตทก าหนดโดยการเลอกแบบบงเอญ (Accidental Sampling)จ านวน 30 คน โดยก าหนดระยะการวจยเปน 2 ระยะ คอ กอนไดรบการนวดกลามเนอหลงสวนบนเพอลดอาการปวดและหลงไดรบการนวดกลามเนอหลงสวนบนเพอลดอาการปวดซงเปนการวจยแบบ One group โดยใชแบบบนทกแบบสมภาษณขอมลสวนบคคล และขอมลการประเมนการรบรความรนแรงของความปวดตามมาตรวดความปวดของจอหนสน (Johnson’s Two Components Scale) ด าเนนการเกบขอมลในชวง เดอนเมษายน 2553 – เดอนมถนายน 2553 วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรป และสถตทน ามาใชในการวเคราะหขอมล ไดแก สถตพรรณนา คอ ความถ คารอยละ (Percent) คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และสถตวเคราะหเปรยบเทยบระหวางกอนและหลงไดรบการนวดของผรบ บรการนวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ใชสถตวเคราะหความสมพนธดวยคา Paired – Samples T –test โดยน าเสนอผลการวเคราะหขอมล ดงน

4.1 ผลการวจย 4.1.1 ลกษณะทางชวสงคมของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จากการศกษาลกษณะทางชวสงคมของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พบวา เปนจ านวนเพศหญงมากกวาเพศชาย มจ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.70 กลมอายของผมารบบรการสวนใหญ คอ กลมอายระหวาง 20-29 ป มจ านวน 12 ราย คดเปนรอยละ 40.00 โดยมอายเฉลย 31.23 ป (SD=10.64) อายสงสด 52 ป อายต าสด 18 ป ผมารบบรการสวนใหญมสถานภาพโสด มจ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.70 รองลงมาคอ สถานภาพค มจ านวน 7 รายคดเปนรอยละ 23.30 ระดบการศกษาของผมารบบรการสวนใหญจบการศกษาในระดบปรญญาตร มจ านวน 14 ราย คดเปนรอยละ 46.67 และผมารบบรการมรายไดประจ าเฉลย 13,416.33บาท (SD=8,300.44 บาท) รายไดต าสด 5,000 บาท รายไดสงสด 35,000 บาท ผมารบบรการสวนใหญมอาชพเปนพนกงานมหาวทยาลย มจ านวน 13 ราย คดเปนรอยละ 43.40 รองลงมาไดแกอาชพรบจาง มจ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 33.30 ลกษณะการท างานของผมารบบรการสวนใหญ มลกษณะการ

www.ssru.ac.th

42

ท างานแบบนงท างาน มจ านวน 27 ราย คดเปนรอยละ 90.00 รองลงมาไดแก ลกษณะการท างานแบบยนท างาน มจ านวน 2 ราย คดเปนรอยละ 6.70 ดงตารางท 4 ตารางท 4 ลกษณะทางชวสงคมของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

คณลกษณะสวนบคคล จ านวน ( n=30)

รอยละ

เพศ ชาย 7 23.30 หญง 23 76.70 อาย (ป) 10-19 ป 3 10.00 20-29 ป 12 40.00 30-39 ป 8 26.67 40-49 ป 6 20.00 50-59 ป 1 3.33 X =31.23 , S.D=10.64 , Max=52 , Min=18 สถานภาพสมรส โสด 23 76.70 ค 7 23.30 ระดบการศกษา ต ากวาปรญญาตร 11 36.67 ปรญญาตร 14 46.67 ปรญญาโท 4 13.33 ปรญญาเอก 1 3.33

www.ssru.ac.th

43

ตารางท 4 ลกษณะทางชวสงคมของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา (ตอ)

คณลกษณะสวนบคคล จ านวน ( n=30)

รอยละ

รายไดประจ า (บาท/เดอน) 5,000-10,000 บาท 18 60.00 10,001-15,000 บาท 4 13.33 15,001-20,000 บาท 3 10.00 20,001 บาทขนไป 5 16.67 X = 13,416.33 , S.D = 8,300.44

Max = 35,000 , Min = 5,000

อาชพ ประกอบธรกจสวนตว 3 10.00 รบจาง 10 33.30 รบราชการ 4 13.30 พนกงานมหาวทยาลย 13 43.40 ลกษณะการท างาน นงท างาน 27 90.00

ยนท างาน 2 6.70 เดนท างาน 1 3.30

4.1.2 ขอมลเกยวกบอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการในศนยวชาชพ

แพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จากการศกษาลกษณะขอมลเกยวกบอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการ

ในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พบวา ระยะเวลาทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการสวนใหญมอาการปวดเฉยบพลน (เรมปวด – 6 เดอน) มจ านวน 20 ราย คดเปนรอยละ 66.70 รองลงมา ไดแก ผมารบบรการมอาการปวดเรอรง ( 6 เดอน ขนไป ) มจ านวน 10 ราย คดเปน รอยละ 33.30 โดยขณะทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน พบม

www.ssru.ac.th

44

อาการปวดราวไปบรเวณอน มจ านวน 17 ราย คดเปนรอยละ 56.70 และชวงเวลาทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนมากทสดไดแก ในขณะท างาน มจ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.60 รองลงมา ไดแก ชวงเวลาหลงเลกงาน มจ านวน 3 ราย คดเปนรอยละ 10.00 ดงตารางท 5

ตารางท 5 ขอมลเกยวกบอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพ

แพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

อาการ จ านวน ( n=30)

รอยละ

ระยะเวลาทม อาการปวด กลามเนอหลง ปวดเฉยบพลน (เรมปวด – 6 เดอน) 20 66.70 สวนบน ปวดเรอรง ( 6 เดอน ขนไป ) 10 33.30 ขณะทมอาการ ปวดทานม อาการปวดราว ไปบรเวณอน ม 17 56.70 หรอไม ไมม 13 43.30 ชวงเวลาทม อาการปวด กลามเนอหลง สวนบนมาก ตนนอนตอนเชา 2 6.70 ทสดเวลาใด ขณะท างาน 23 76.60 หลงเลกงาน 3 10.00 ตลอดเวลา 2 6.70

4.1.3 การประเมนลกษณะกระดกตนคอ,ลกษณะการเคลอนไหวและการรบรความรนแรงของความปวดกอนท าการทดลอง ในผ มารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

www.ssru.ac.th

45

จากการประเมนลกษณะกระดกตนคอ ลกษณะการเคลอนไหวและการรบรความรนแรงของความปวดกอนท าการทดลอง ในผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พบวา จากการสงเกตแนวกระดกของผมารบบรการ มลกษณะกระดกตนคอทผดปกต จ านวน 1 ราย คดเปนรอยละ 10.00 และเมอตรวจรางกายผมารบบรการโดยการคล าแนวกระดกพบวามลกษณะกระดกตนคอทผดปกต จ านวน 1 ราย คดเปนรอยละ 10.00 และจากประเมนลกษณะกลามเนอบาและกลามเนอหลงสวนบน โดยการดอาการปวดบวม แดง รอน พบวา มอาการผดปกต จ านวน 2 ราย คดเปนรอยละ 6.70

ตารางท 6 การประเมนลกษณะกระดกตนคอ,ลกษณะการเคลอนไหวและการรบรความ

รนแรงของความปวดกอนท าการทดลอง

อาการ จ านวน ( n=30)

รอยละ

การประเมน ลกษณะกระดก ตนคอจากการ สงเกตแนว ปกต 29 96.70 กระดก ผดปกต 1 3.30 การประเมน ลกษณะกระดก ตนคอโดยคล า ปกต 29 96.70 แนวกระดก ผดปกต 1 3.30 การประเมน ลกษณะ กลามเนอบาและ กลามเนอหลง ปกต 28 93.30 สวนบน ผดปกต 2 6.70

www.ssru.ac.th

46

4.1.4 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาโดยวธการนวดรกษา ตงแตไมรสกปวดจนกระทงมความรสกปวดรนแรงมากทสด

1) ระยะกอนท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา 1.1) การประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก ตารางท 7 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษากอนท าการทดลองดวย

วธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก

อาการ จ านวน ( n=30)

รอยละ

ระดบความ ปวดตงตนคอ ระดบความปวด ทระดบ 0 0 0.00 เมอกมหนา ระดบความปวด ทระดบ 1 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 2 3 10.0 ระดบความปวด ทระดบ 3 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 4 2 6.70 ระดบความปวด ทระดบ 5 7 23.30 ระดบความปวด ทระดบ 6 5 16.70 ระดบความปวด ทระดบ 7 7 23.30 ระดบความปวด ทระดบ 8 4 13.30 ระดบความปวด ทระดบ 9 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 10 0 0.00 X = 5.66 S.D = 2.00

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษากมหนา

เพอใหคางชดอก พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 5 และระดบท 7 จ านวนระดบละ 7 ราย คดเปนรอยละ 23.30 X = 5.66 S.D = 2.00

www.ssru.ac.th

47

1.2) การประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน ตารางท 8 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษากอนท าการทดลองดวย

วธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน

อาการ จ านวน ( n=30)

รอยละ

ระดบความปวด ตงตนคอเมอ ระดบความปวด ทระดบ 0 1 3.30 แหงนหนามอง ระดบความปวด ทระดบ 1 0 0.00 เพดาน ระดบความปวด ทระดบ 2 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 3 6 20.00 ระดบความปวด ทระดบ 4 2 6.70 ระดบความปวด ทระดบ 5 8 26.70 ระดบความปวด ทระดบ 6 2 6.70 ระดบความปวด ทระดบ 7 8 26.70 ระดบความปวด ทระดบ 8 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 9 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 10 0 0.00 X = 5.10 S.D = 2.02

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาแหงนหนา

มองเพดาน พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 5 และระดบท 7 จ านวนระดบละ 8 ราย คดเปนรอยละ 26.70 X = 5.10 S.D = 2.02

www.ssru.ac.th

48

1.3) การประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล ตารางท 9 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษากอนท าการทดลองดวย

วธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล

อาการ จ านวน ( n=30)

รอยละ

ระดบความปวด ตงตนคอเมอ ระดบความปวด ทระดบ 0 2 6.70 เอยงคอไปขาง ระดบความปวด ทระดบ 1 1 3.30 ซายใหหชดไหล ระดบความปวด ทระดบ 2 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 3 2 6.70 ระดบความปวด ทระดบ 4 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 5 7 23.30 ระดบความปวด ทระดบ 6 9 30.00 ระดบความปวด ทระดบ 7 3 10.00 ระดบความปวด ทระดบ 8 2 6.70 ระดบความปวด ทระดบ 9 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 10 2 6.70 X = 5.53 S.D = 2.43

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 6 จ านวน 9 ราย คดเปนรอยละ 30.00 X = 5.53 S.D = 2.43

www.ssru.ac.th

49

1.4) การประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล ตารางท 10 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษากอนท าการทดลองดวย

วธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล

อาการ จ านวน ( n=30)

รอยละ

ระดบความปวด ตงตนคอเมอ ระดบความปวด ทระดบ 0 0 0.00 เอยงคอไปขาง ระดบความปวด ทระดบ 1 1 3.30 ขวาใหหชดไหล ระดบความปวด ทระดบ 2 2 6.70 ระดบความปวด ทระดบ 3 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 4 5 16.70 ระดบความปวด ทระดบ 5 5 16.70 ระดบความปวด ทระดบ 6 5 16.70 ระดบความปวด ทระดบ 7 5 16.70 ระดบความปวด ทระดบ 8 4 13.30 ระดบความปวด ทระดบ 9 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 10 2 6.70 X = 5.86 S.D = 2.22

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไป

ขางขวาใหหชดไหล พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 4 ระดบท 5 ระดบท 6 และระดบท 7 จ านวนระดบละ 5 ราย คดเปนรอยละ 16.70 X = 5.86 S.D = 2.22

www.ssru.ac.th

50

2) ระยะหลงท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา 2.1) การประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก ตารางท 11 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาหลงท าการทดลองดวยวธการ

นวดรกษา โดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก

อาการ กอนทดลอง ( n=30)

รอยละ หลงทดลอง ( n=30)

รอยละ

ระดบความ ปวดตงตนคอ ระดบความปวด ทระดบ 0 0 0.00 3 10.00 เมอกมหนา ระดบความปวด ทระดบ 1 1 3.30 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 2 3 10.0 4 13.30 ระดบความปวด ทระดบ 3 0 0.00 8 26.70 ระดบความปวด ทระดบ 4 2 6.70 6 20.00 ระดบความปวด ทระดบ 5 7 23.30 6 20.00 ระดบความปวด ทระดบ 6 5 16.70 3 10.00 ระดบความปวด ทระดบ 7 7 23.30 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 8 4 13.30 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 9 1 3.30 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 10 0 0.00 0 0.00

X = 5.66 S.D = 2.00 X = 3.46 S.D = 1.67 จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนภายหลงจากท าการทดลองดวย

วธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 3 จ านวน 8 ราย คดเปนรอยละ 26.70 X = 3.46 S.D = 1.67

กลาวคอ เมอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก ภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา ผรบการรกษามอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนอยในระดบทต าลง

www.ssru.ac.th

51

2.2) การประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน ตารางท 12 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาหลงท าการทดลองดวยวธการ

นวดรกษา โดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน

อาการ กอนทดลอง ( n=30)

รอยละ หลงทดลอง ( n=30)

รอยละ

ระดบความปวด ตงตนคอเมอ ระดบความปวด ทระดบ 0 1 3.30 4 13.30 แหงนหนามอง ระดบความปวด ทระดบ 1 0 0.00 4 13.30 เพดาน ระดบความปวด ทระดบ 2 1 3.30 4 13.30 ระดบความปวด ทระดบ 3 6 20.00 5 16.70 ระดบความปวด ทระดบ 4 2 6.70 5 16.70 ระดบความปวด ทระดบ 5 8 26.70 7 23.30 ระดบความปวด ทระดบ 6 2 6.70 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 7 8 26.70 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 8 1 3.30 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 9 1 3.30 0 0.00

ระดบความปวด ทระดบ 10 0 0.00 0 0.00 X = 5.10 S.D = 2.02 X = 2.93 S.D = 1.83

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนภายหลงจากท าการทดลองดวย

วธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 5 จ านวน 7 ราย คดเปนรอยละ 23.30 X = 2.93 S.D = 1.83

กลาวคอ เมอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน ภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา ผรบการรกษามอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนอยในระดบทต าลง

www.ssru.ac.th

52

2.3) การประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล ตารางท 13 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาหลงท าการทดลองดวยวธการ

นวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล

อาการ กอนทดลอง ( n=30)

รอยละ หลงทดลอง ( n=30)

รอยละ

ระดบความปวด ตงตนคอเมอ ระดบความปวด ทระดบ 0 2 6.70 5 16.70 เอยงคอไปขาง ระดบความปวด ทระดบ 1 1 3.30 3 10.00 ซายใหหชดไหล ระดบความปวด ทระดบ 2 0 0.00 2 6.70 ระดบความปวด ทระดบ 3 2 6.70 6 20.00 ระดบความปวด ทระดบ 4 1 3.30 4 13.30 ระดบความปวด ทระดบ 5 7 23.30 6 20.00 ระดบความปวด ทระดบ 6 9 30.00 3 10.00 ระดบความปวด ทระดบ 7 3 10.00 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 8 2 6.70 0 0.00 ระดบความปวด ทระดบ 9 1 3.30 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 10 2 6.70 0 0.00 X = 5.53 S.D = 2.43 X = 3.26 S.D = 2.25

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนภายหลงจากท าการทดลองดวย

วธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 3 และระดบท 5 จ านวนระดบละ 6 ราย คดเปนรอยละ 20.00X = 3.26 S.D = 2.25

กลาวคอ เมอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล ภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา ผรบการรกษามอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนอยในระดบทต าลง

www.ssru.ac.th

53

2.4) การประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล ตารางท 14 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาหลงท าการทดลองดวยวธการ

นวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล

อาการ กอนทดลอง ( n=30)

รอยละ หลงทดลอง ( n=30)

รอยละ

ระดบความปวด ตงตนคอเมอ ระดบความปวด ทระดบ 0 0 0.00 5 16.70 เอยงคอไปขาง ระดบความปวด ทระดบ 1 1 3.30 2 6.70 ขวาใหหชดไหล ระดบความปวด ทระดบ 2 2 6.70 3 10.00 ระดบความปวด ทระดบ 3 0 0.00 6 20.00 ระดบความปวด ทระดบ 4 5 16.70 5 16.70 ระดบความปวด ทระดบ 5 5 16.70 3 10.00 ระดบความปวด ทระดบ 6 5 16.70 3 10.00 ระดบความปวด ทระดบ 7 5 16.70 2 6.70 ระดบความปวด ทระดบ 8 4 13.30 1 3.30 ระดบความปวด ทระดบ 9 1 3.30 0 0.00

ระดบความปวด ทระดบ 10 2 6.70 0 0.00 X = 5.86 S.D = 2.22 X = 3.36 S.D = 2.29

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนภายหลงจากท าการทดลองดวย

วธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 3 จ านวน 6 ราย คดเปนรอยละ 20.00 X = 3.36 S.D = 2.29

กลาวคอ เมอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล ภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา ผรบการรกษามอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนอยในระดบทต าลง

www.ssru.ac.th

54

2.5) การวเคราะหหาความแตกตางระหวางกอนไดรบการนวดรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนและหลงไดรบการนวดรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใชสถตวเคราะหความสมพนธดวยคา Paired – Sample T –test

ตารางท 15 การวเคราะหหาความแตกตางระหวางกอนไดรบการนวดรกษาอาการปวดกลามเนอหลง

สวนบนและหลงไดรบการนวดรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน อาการ

X S.D t p-value ความแตกตางของระดบความปวดเมอกมหนาคางชดอก

2.20 1.73 6.96 0.000

ความแตกตางของระดบความปวดเมอแหงนหนามองเพดาน

2.16 1.46 8.10 0.000

ความแตกตางของระดบความปวดเมอเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล

2.26 1.36 9.10 0.000

ความแตกตางของระดบความปวดเมอเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล

2.50 1.38 9.89 0.000

ผลการวเคราะหความแตกตาง พบวา ระดบความปวดกลามเนอหลงสวนบนเมอกมหนา

กมหนาคางชดอก แหงนหนามองเพดาน เอยงคอไปขางซายใหหชดไหล และเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล กอนนวดมความแตกตางกบหลงการนวดแบบราชส านก กลาวคอ หลงจากผทไดรบการรกษาดวยการนวดแบบราชส านก อาการปวดกลามเนอหลงสวนบนเมอกมหนากมหนาคางชดอก แหงนหนามองเพดาน เอยงคอไปขางซายใหหชดไหล และเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล อาการปวดกลามเนอหลงสวนบนลดลงอยางมนยส าคญทางสถต p < 0.01

www.ssru.ac.th

55

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงนเปนการวจยเปนแบบกงทดลอง (Quasi – Experimental Research) one-group

pre-post test มวตถประสงคเพอ ศกษาประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผ มารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา กลมตวอยาง ไดแก ผทมารบการรกษาพยาบาลทศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ทงเพศชายและเพศหญงทกคน ทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน และไมไดรบการรกษาดวยวธการอน มารบการรกษาพยาบาลในชวงเดอน เมษายน 2553 – มถนายน 2553 จ านวน 3 เดอน ใชวธการเลอกกลมตวอยางโดยการเลอกแบบบงเอญ (Accidental Sampling) มจ านวนทงสน 30 คนตามเกณฑ ดงน 1) เปนผทไดรบการตรวจวนจฉยตามหลกการแพทยแผนไทยประยกต จากแพทยแผนไทยประยกตทไดขนทะเบยนเปนผ ประกอบโรคศลปะ โดยผทไดรบการตรวจวนจฉยจะตองมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน 2) ไมมปญหาตามขอหามของการนวด โรคหรออาการทหามนวด และ3) มความสมครใจและยนดเขารวมการวจยครงน เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบบนทกการรกษาและแบบสมภาษณวดระดบความเจบปวด ตรวจสอบคณภาพเครองมอโดยตรวจสอบความตรง (Validity) ของเนอหา (Content Validity) โดยน าแบบสมภาษณทไดปรบปรงแกไขใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน ตรวจสอบความถกตองและความตรง (Validity) เครองมอทใชประเมนอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนทใหผปวยประเมนความเจบปวยดวยตนเอง โดยอาศยพนฐานความเชอของ ลอคสโตน (Lockstone) ทวาการประเมนความเจบปวดทดทสด คอ การบอกเลาของผปวยโดยใหผปวยเปนผบอกระดบ ความเทยง (Reliability) ในการวจยครงน ผวจยปองกนความล าเอยงทอาจเกดขนจากผวจยเองโดยผวจย, ผชวยวจยและแพทยแผนไทยประยกตทไดขนทะเบยนเปนผประกอบโรคศลปะ (ผนวด) รวม 3 คน รวมกนศกษาขอบเขตของมาตรวดความปวดและท าความเขาใจเกยวกบระดบความปวดจนมความเขาใจในแนวเดยวกนหลงจากนนรวมประเมนระดบความเจบปวดของผมารบบรการทงกอนและหลงนวดแลวหาคาเฉลยของอาการปวดทไดบนทกลงในแบบเครองมอ และผวจยไดน าเครองมอประเมนความปวดไปหา Reliability ได คาความเทยง 0.89 วเคราะหขอมลโดยหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและเปรยบเทยบความแตกตางระหวางผลตางของคะแนนการรบรความรนแรงของความปวดระหวางกอนไดรบการนวดกบหลงจากไดรบการนวดโดยใชสถตทดสอบคา Paired – Samples T – Test สรปผลดงน

www.ssru.ac.th

56

5.1 สรปผลการวจย

5.1.1 ลกษณะทางชวสงคมของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

จากการศกษาลกษณะทางชวสงคมของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พบวา เปนจ านวนเพศหญงมากกวาเพศชาย มจ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.70 กลมอายของผมารบบรการสวนใหญ คอ กลมอายระหวาง 20-29 ป มจ านวน 12 ราย คดเปนรอยละ 40.00 โดยมอายเฉลย 31.23 ป (SD=10.64) อายสงสด 52 ป อายต าสด 18 ป ผมารบบรการสวนใหญมสถานภาพโสด มจ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.70 รองลงมาคอ สถานภาพค มจ านวน 7 รายคดเปนรอยละ 23.30 ระดบการศกษาของผมารบบรการสวนใหญจบการศกษาในระดบปรญญาตร มจ านวน 14 ราย คดเปนรอยละ 46.67 และผมารบบรการมรายไดประจ าเฉลย 13,416.33บาท (SD=8,300.44 บาท) รายไดต าสด 5,000 บาท รายไดสงสด 35,000 บาท ผ มารบบรการสวนใหญมอาชพเปนพนกงานมหาวทยาลย มจ านวน 13 ราย คดเปนรอยละ 43.40 รองลงมาไดแกอาชพรบจาง มจ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 33.30 ลกษณะการท างานของผมารบบรการสวนใหญ มลกษณะการท างานแบบนงท างาน มจ านวน 27 ราย คดเปนรอยละ 90.00 รองลงมาไดแก ลกษณะการท างานแบบยนท างาน มจ านวน 2 ราย คดเปนรอยละ 6.70

5.1.2 ขอมลเกยวกบอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

จากการศกษาลกษณะขอมลเกยวกบอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พบวา ระยะเวลาทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน ของผมารบบรการสวนใหญมอาการปวดเฉยบพลน (เรมปวด – 6 เดอน) มจ านวน 20 ราย คดเปนรอยละ 66.70 รองลงมา ไดแก ผมารบบรการมอาการปวดเรอรง ( 6 เดอน ขนไป ) มจ านวน 10 ราย คดเปน รอยละ 33.30 โดยขณะทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน พบมอาการปวดราวไปบรเวณอน มจ านวน 17 ราย คดเปนรอยละ 56.70 และชวงเวลาทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนมากทสดไดแก ในขณะท างาน มจ านวน 23 ราย คดเปนรอยละ 76.60 รองลงมา ไดแก ชวงเวลาหลงเลกงาน มจ านวน 3 ราย คดเปนรอยละ 10.00

5.1.3 การประเมนลกษณะกระดกตนคอ,ลกษณะการเคลอนไหวและการรบรความรนแรงของความปวดกอนท าการทดลอง ในผ มารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จากการประเมนลกษณะกระดกตนคอ,ลกษณะการเคลอนไหวและการรบรความรนแรงของความปวดกอนท าการทดลอง ในผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พบวา จากการสงเกตแนวกระดกของผมารบบรการ มลกษณะกระดกตนคอท

www.ssru.ac.th

57

ผดปกต จ านวน 1 ราย คดเปนรอยละ 10.00 และเมอตรวจรางกายผมารบบรการโดยการคล าแนวกระดกพบวามลกษณะกระดกตนคอทผดปกต จ านวน 1 ราย คดเปนรอยละ 10.00 และจากประเมนลกษณะกลามเนอบาและกลามเนอหลงสวนบน โดยการดอาการปวดบวม แดง รอน พบวา มอาการผดปกต จ านวน 2 ราย คดเปนรอยละ 6.70

5.1.4 การประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการรกษาโดยวธการนวดรกษา ตงแตไมรสกปวดจนกระทงมความรสกปวดรนแรงมากทสด

1) ระยะกอนท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 5 และระดบท 7 จ านวนระดบละ 7 ราย คดเปนรอยละ 23.30 X = 5.66 S.D = 2.00

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 5 และระดบท 7 จ านวนระดบละ 8 ราย คดเปนรอยละ 26.70 X = 5.10 S.D = 2.02 จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 6 จ านวน 9 ราย คดเปนรอยละ 30.00 X = 5.53 S.D = 2.43 จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 4 ระดบท 5 ระดบท 6 และระดบท 7 จ านวนระดบละ 5 ราย คดเปนรอยละ 16.70 X = 5.86 S.D = 2.22

2) ระยะหลงท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนภายหลงจากท าการทดลอง

ดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 3 จ านวน 8 ราย คดเปนรอยละ 26.70 X = 3.46 S.D = 1.67 กลาวคอ เมอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก ภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา ผรบการรกษามอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนอยในระดบทต าลง

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 5 จ านวน 7 ราย คดเปนรอยละ 23.30 X = 2.93 S.D = 1.83 กลาวคอ เมอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษาแหงนหนามองเพดาน ภายหลง

www.ssru.ac.th

58

จากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา ผรบการรกษามอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนอยในระดบทต าลง

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 3 และระดบท 5 จ านวนระดบละ 6 ราย คดเปนรอยละ 20.00 X = 3.26 S.D = 2.25 กลาวคอ เมอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล ภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา ผรบการรกษามอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนอยในระดบทต าลง

จากการประเมนเพอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา โดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล พบวา ระดบความปวดของผมารบการรกษาทพบมากทสด คอ ระดบท 3 จ านวน 6 ราย คดเปนรอยละ 20.00 X = 3.36 S.D = 2.29กลาวคอ เมอวดอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนโดยใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล ภายหลงจากท าการทดลองดวยวธการนวดรกษา ผรบการรกษามอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนอยในระดบทต าลง

5.1.5 การวเคราะหหาความแตกตางระหวางกอนไดรบการนวดรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนและหลงไดรบการนวดรกษาอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน โดยใชสถตวเคราะหความสมพนธดวยคา Paired – Sample T –test

ผลการวเคราะหความแตกตาง พบวา ระดบความปวดกลามเนอหลงสวนบนเมอกมหนากมหนาคางชดอก แหงนหนามองเพดาน เอยงคอไปขางซายใหหชดไหล และเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล กอนนวดมความแตกตางกบหลงการนวดแบบราชส านก กลาวคอ หลงจากผทไดรบการรกษาดวยการนวดแบบราชส านก อาการปวดกลามเนอหลงสวนบนเมอกมหนากมหนาคางชดอก แหงนหนามองเพดาน เอยงคอไปขางซายใหหชดไหล และเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล อาการปวดกลามเนอหลงสวนบนลดลงอยางมนยส าคญทางสถต p < 0.01

5.2 ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป

5.2.1 ในการท าวจยเกยวกบการนวดแบบราชส านกครงตอไป ควรน าเครองมอหรออปกรณทางการแพทยแผนปจจบนมาเปนตววดประสทธผลดวย เชน การวดความตงตวของกลามเนอแทนการคล าดวยมอซงผตรวจอาจบอกระดบความแขงเกรงของกลามเนอแตกตางกนหรอ X-ray เพอดแนวกระดกกอนและหลงนวดในผมารบบรการทมปญหากระดกผดปกตเพอดความเปลยนแปลงทเกดขนเพอสรางมาตรฐานใหกบการนวดไทย

www.ssru.ac.th

59

5.2.2 การศกษาวจยเชงทดลอง เกยวกบผลของการนวดแบบราชส านกในการบ าบดรกษา

ควรจะมการผสมผสานกบการใชยาสมนไพร เชน ยากน การอบสมนไพร การประคบดวยสมนไพร เพอสรางทางเลอกในการบ าบดรกษาอาการปวดตามสวนตาง ๆ ของรางกาย

5.2.3 ควรมการศกษาใหทกสวนของรางกายเพอมงผลการรกษาทมประสทธภาพ

www.ssru.ac.th

60

บรรณานกรม กตตวรรณ จนทรฤทธ. (2542). การใชบรการแพทยแผนไทยในโรงพยาบาลชมชนของประชาชน

ในจงหวดนครสวรรค. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยมหดล. กรงไกร เจนพาณชย และ ประเสรฐศกด ตจนดา. (4756). ผลการนวดแบบเดมของไทย บรเวณ

กานคอและไหล ตออตราชพจรและความดนโลหต รวมทงอาการบางอยาง. สถาบนการแพทยแผนไทย, นนทบร.

กลมงานวจยทางคลนกดานการแพทยแผนไทยและสมนไพร. (2546). ประสทธผลและความ พงพอใจของผมารบบรการดานการนวด ทศนยสงเสรมสขภาพแผนไทย กระทรวง สาธารณสข. สถาบนการแพทยแผนไทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทย และการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข, นนทบร. กสมา ศรยากล. (2543). รปแบบทพงประสงคในการใหบรการนวด อบ ประคบสมนไพรเพอ สงเสรมสขภาพ: กรณศกษาศนยศกษาการพฒนาตามแนวพระราชด ารเขาหนซอน

จงหวดฉะเชงเทรา. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จนดาลกษณ วฒนประสทธ. (2529). “การประเมนนโยบายสาธารณะ” ใน เอกสารการสอนชด วชานโยบายสาธารณะและการวางแผน หนวยท 6 หนา 254 นนทบร มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช สาขาวทยาการจดการ. เทวกา เทพญา. (4768). ผลของการนวดไทยประยกตตอความปวดและความทกขทรมานจากความ

ปวดในผปวยมะเรง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

ธนวรรธน อมสมบรณ. (2541). คมอการด าเนนงานสขศกษาเพอการพฒนาพฤตกรรมสขภาพ ในการควบคมโรคตดตอ. กรมควบคมโรคตดตอ, กรงเทพฯ.

นตยา พทธธรรมรกษา. (2548). ประสทธผลของการนวดแผนไทยประยกต (อายรเวท) ตออาการปวดตนคอของผมารบบรการในคลนกแพทยแผนไทยประยกตสถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตปทมธาน อ าเภอธญบร จงหวดปทมธาน. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

นศา ชโต. (2531). การประเมนโครงการ. พมพครงท 2 กรงเทพมหานคร โรงพมพมาสเตอรเพลส บญเรอง นยมพร และ ประจวบ รกษแพทย. (2539). วจยการอบไอน าสมนไพรการประชม เสนอผลงานวชาการแพทยแผนไทย ครงท 1. สถาบนการแพทยแผนไทย, เชยงใหม.

www.ssru.ac.th

61

ปยาภรณ แสนศลา. (4768). ความพงพอใจของผรบบรการนวดแผนไทยในคลนกแพทยแผนไทยโรงพยาบาลพล อ าเภอพล จงหวดของแกน. มหาวทยาลยมหาสารคาม.

มลนธฟนฟสงเสรมการแพทยแผนไทยเดม และสมาคมแพทยอายรเวท แพทยแผนไทยประยกต แหงประเทศไทย. 4764. 2 ทศวรรษอายรเวท. กรงเทพฯ. เรณ มชนะ. (4766). เปรยบเทยบผลการนวดไทยประยกตกบการใชยาพาราเซตามอลในบคคลทม

อาการปวดศรษะเนองจากความเครยด. วทยานพนธมหาบณฑต วทยาศาสตร (พยาบาลสาธารณสข มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพฯ.

ศภลกษณ ฟกค า. (4767). ปจจยทมผลตอการใชการแพทยแผนไทยประยกตในการใหบรการ ดานสขภาพในโรงพยาบาล สงกดกองทพบก เขตพนทกองทพภาคท 1. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สมพงษ เกษมสน. (2514). “การบรหารกรงเทพมหานคร” สารานกรมการบรหารสถาบนบณฑต พฒน บรหารศาสตร. กรงเทพมหานคร เกษมสวรรณการพมพ สถาบนการแพทยแผนไทย กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวง

สาธารณสข. (2547). คมอประชาชนในการดแลสขภาพดวยการแพทยแผนไทย. ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศกในพระบรมราชชปถมภ, กรงเทพฯ.

สถาบนการแพทยแผนไทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2539). การแพทยแผนไทยการแพทยแบบองครวม. โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก, กรงเทพฯ.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกนายกรฐมนตร. (2519). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 พ.ศ. 2520 – 2524. เรองแสงการพมพ,กรงเทพฯ.

. (2529). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 พ.ศ. 2530 – 2534. ฟสกส เซนเตอรการพมพ, กรงเทพฯ. . (2539). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 พ.ศ. 2540 – 2544.

หางหนสวนจ ากดเมดทรายพรนตง, กรงเทพฯ. . (2544). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 พ.ศ. 2545 – 2549.

ครสภาลาดพราว, กรงเทพฯ. . (2549). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550 – 2554.

หางหนสวนจ ากดว. เจ. พรนตง, กรงเทพฯ.

www.ssru.ac.th

62

สมาคมการศกษาเรองความปวดแหงประเทศไทย. (2552 : 1-12). แนวทางเวชปฏบตกลมอาการปวดเรอรงระบบกระดกและกลามเนอ Myofascial Pain Syndrome Fibromyalgia. กรงเทพฯ : บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลตง จ ากด (มหาชน)

สรรคภพ สรรศลา. นวดกดจดดวยตนเองเมอปวดคอและปวดหลง. มปป. อบล เลยววารณ. (2534). ความส าคญของการศกษาทมตอจตลกษณะและพฤตกรรมสขภาพ ของผปฏบตงานในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาโท ,มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒประสานมตร. Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs. Prentice-Hall, N.J. Psychological Review 84(2): 191-215. __________. (1985). Self-efficacy toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review 84(2): 191-215. Becker, M.H. (1974). A New Approach to Explaining Sick- Role Behavior in Low-Income

Populations. American Journal of Public Health. 64 (3): 206. Green, L.W. and M.W. Kreuter. (1991). Health Promotion Planning; An Education and Environment Approach. Mayfield Publishing Company, Toronto. Pender, N.J. (1987). Health promotion in nursing praetice. 2nd ed. Appleton century-crofts,

East Norwalk. Pilisuk, M. (1982). Delivery of Social Support. The Social Inoculation. American Journal O.thopeyelatry. 52(1): 20. Yamane, T. (1973). Statistis, An introductory analysis. Harper & Row, Publishers, lnc,

New York.

www.ssru.ac.th

63

ภาคผนวก

www.ssru.ac.th

64

แบบสมภาษณ

เรอง ประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ค ำชแจง แบบสมภาษณน มจดประสงคเพอศกษาเกยวกบประสทธผลของการนวดแบบราชส านกในการรกษากลมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบนของผมารบบรการในศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ขอความกรณาจากทาน โปรดอนเคราะหใหขอมลตามความเปนจรงอยางครบถวนทกขอ

แบบสอบถาม 1 ชด ม 2 ตอนดงน ตอนท 1 ขอมลทางชวสงคม ตอนท 2 แบบประเมนลกษณะกระดกตนคอ,ลกษณะการเคลอนไหวและการรบรความรนแรงของความปวดกอนทดลองดวยมาตรวดความปวดแบบวชวล เรตตง สเกล (visual rating scales:VRS) ความรวมมอของทานในครงนจะมคณคาและมประโยชนอยางยงตอการพฒนาการแพทยแผนไทยประยกตในการใหบรการดานการดแลสขภาพแบบองครวมอนเปนมรดกอนล าคาใหคงอยสบไป ผวจยขอกราบขอบพระคณทกทานมา ณ โอกาสนทไดกรณาเสยสละเวลาอนมคาในการตอบแบบสอบถามไดอยางครบถวนสมบรณ

คณะผวจย สาขาแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

www.ssru.ac.th

65

ตอนท 1 ขอมลทางชวสงคม

ค าชแจง โปรดเตมขอความหรอขด ลงในชอง ใหตรงกบตวทานเพอใหเกดประโยชนสงสด ขอความกรณาโปรดตอบทกขอ มทงหมด 9 ขอ ก. ขอมลสวนตว 1. เพศ

1. ชาย 2. หญง 2. อาย.............................. ป 3. สถานภาพ 1. โสด 2. ค 3. หมาย 4. หยา-แยกกนอย 4. อาชพ 1. ประกอบธรกจสวนตว 2. รบจาง 3. รบราชการ 4. อนๆ ระบ................ 5. ลกษณะการท างาน 1.นงท างาน 2. ยนท างาน 3. เดนท างาน 4. ใชแรงงาน 6. การศกษา 1. ประถมศกษา 2. มธยมศกษา 3. ปรญญาตร 4. ปรญญาโท 5. ปรญญาเอก 6. อนๆ ระบ............... 7. รายได……………………………….บาท / เดอน ข. ขอมลเกยวกบอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน (บรเวณตนคอ กลามเนอบา) 8. ระยะเวลาทมอาการปวดกลามเนอหลงสวนบน (ชนดของอาการปวด)

ปวดเฉยบพลน (เรมปวด – 6 เดอน) ปวดเรอรง ( 6 เดอน ขนไป )

9. ขณะทมอาการปวดทานมอาการปวดราวไปบรเวณอนหรอไม (ลกษณะการปวดกลามเนอหลงสวนบน) ไมม มราวไปท............................

10. ชวงเวลาทมอาการปวดตนคอมากทสดเวลาใด ตนนอนตอนเชา ขณะท างาน หลงเลกงาน ตลอดเวลา อนๆ ระบ.....................................

www.ssru.ac.th

66

ตอนท 2 : แบบประเมนลกษณะกระดกตนคอ,ลกษณะการเคลอนไหวและการรบรความรนแรงของความปวดกอนทดลองดวยมาตรวดความปวดแบบวชวล เรตตง สเกล (visual rating scales:VRS) 1. ประเมนลกษณะกระดกตนคอจากการสงเกตแนวกระดก

ไมมความผดปกต ผดปกตคอ............................................... 2. ประเมนลกษณะกระดกตนคอโดยคล าแนวกระดก

ไมมความผดปกต ผดปกตคอ............................................... 3. ประเมนลกษณะกลามเนอบาและกลามเนอหลงสวนบน ดอาการปวดบวม แดง รอน กอนไดรบการนวด

ไมมความผดปกต ผดปกตคอ............................................... 4. ประเมนวดความปวดตามความรสกของผรบการนวด ตงแตไมรสกปวดจนกระทงมความรสกปวดรนแรงมากทสด ค าชแจง มาตรวดนเปนมาตรวดแบบวชวล เรตตง สเกล (visual rating scales:VRS) คอ ใชวดความปวดตามความรสกของผรบการนวด ตงแตไมรสกปวดจนกระทงมความรสกปวดรนแรงมากทสด โดยท าเครองหมาย X หรอชลงบนตวเลขระหวาง 0 -10 โดยปลายขางหนงแทนคาดวยเลข 0 หมายถง ไมรสกปวดปลายอกขางแทนคาดวยเลข 10 หมายถง ปวดรนแรงมากทสด ทใดกไดทตรงกบความรสกปวดของผรบการนวด ในขณะนมากทสด ผวจยเปนผอธบายระดบของความปวดตามมาตรวด 4.1 เมอใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก

ระดบความปวดตงตนคอเมอกม ไมรสกปวด รสกปวดปานกลาง ปวดรนแรงมากทสด 4.2 เมอใหผรบการรกษาใหแหงนหนามองเพดาน

ระดบความปวดตงตนคอเมอแหงนหนามองเพดาน

ไมรสกปวด รสกปวดปานกลาง ปวดรนแรงมากทสด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

www.ssru.ac.th

67

4.3. เมอใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล ระดบความปวดตงตนคอเมอเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล

ไมรสกปวด รสกปวดปานกลาง ปวดรนแรงมากทสด

4.4 เมอใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล ระดบความปวดตงตนคอเมอเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล

ไมรสกปวด รสกปวดปานกลาง ปวดรนแรงมากทสด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

www.ssru.ac.th

68

หลงนวดรกษา

4.1 เมอใหผรบการรกษากมหนาเพอใหคางชดอก ระดบความปวดตงตนคอ

ไมรสกปวด รสกปวดปานกลาง ปวดรนแรงมากทสด

4.2 เมอใหผรบการรกษาใหแหงนหนามองเพดาน ระดบความปวดตงตนคอ

ไมรสกปวด รสกปวดปานกลาง ปวดรนแรงมากทสด

4.3 เมอใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางซายใหหชดไหล

ระดบความปวดตงตนคอ

ไมรสกปวด รสกปวดปานกลาง ปวดรนแรงมากทสด

4.4 เมอใหผรบการรกษาเอยงคอไปขางขวาใหหชดไหล

ระดบความปวดตงตนคอ

ไมรสกปวด รสกปวดปานกลาง ปวดรนแรงมากทสด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

www.ssru.ac.th

69

ตวอยางแบบบนทกผปวย ศนยวชาชพแพทยแผนไทยประยกต มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

วนท …… / …… / ……. เลขทบตร ……………… ประวต ชอ – นามสกล ……………………………………… เพศ ………………….. อาย …………… สถานภาพ …………………… เชอชาต ………… สญชาต ……………. อาชพ …………….. ทอยปจจบน ……………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….……… อาการส าคญ …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ประวตการเจบปวยปจจบน ……………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………… ประวตการเจบปวยในอดต ……………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………… ประวตครอบครว …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ประวตสวนตว…………………………………………………………………………………… ประวตประจ าเดอน.......................................................................................................................... การตรวจรางกาย T …….. c PR ……….t/m RR …………t/m BP …….mmHg

Wt …….Kg Ht ……….cm. Rt Lt

รแฟลกซ (REFLEX) BICEPS JERK ……………. .................... TRICEPS JERK …………….. .................... KNEE JERK …………….. .................... ANKLE JERK …………….. ....................

www.ssru.ac.th

70

หตถบ าบด ตรวจ 1. ………………………………………………………………………………

2.………………………………………………………………………………. 3………………………………………………………………………………. 4……………………………………………………………………………….

ปญหาอนๆทตรวจพบ ………………………………………………………………………… การวนจฉยโรคแผนไทย ……………………………………………………………………… การวนจฉยโรคแผนปจจบน …………………………………………………………………… การรกษา

1………………………………………………………………………………. 2. ……………………………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………………………… 4. ……………………………………………………………………………… 5....……………………………………………………………………………..

ผลการรกษา 1. ……………………………………………………………………………… 2. ……………………………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………………………… 4. ………………………………………………………………………………

ค าแนะน า 1. ……………………………………………………………………………… 2. ……………………………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………………………… 4. ………………………………………………………………………………

อาจารย…….…………………….… ผดแล

วนท ……… / ………. / ……

www.ssru.ac.th

72

ประวตผท ารายงานการวจย 1. ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางสาวพรดา จนทรวบลย 2. ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Miss peerada junwibool 3. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 3670100465900 4. ต าแหนงปจจบน อาจารย 5. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก เลขท 1 มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ถนนอทองนอก แขวงวชระ เขตดสต กรงเทพฯ 10300

หมายเลขโทรศพท 0-2243-2240 ตอ 151 ตอ 101 089-9688164 E-mail : peerada_jun@hotmail.com

6. ประวตการศกษา ระดบประกาศนยบตร ประกาศนยบตรการแพทยแผนไทยประยกต ระดบปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต (การแพทยแผนไทยประยกต) ระดบปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต (สขศกษา)

www.ssru.ac.th

73

1. ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางสาวศภะลกษณ ฟกค า 2. ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Miss Supalk fukcom 3. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 4. ต าแหนงปจจบน อาจารย 5. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก เลขท 1 มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ถนนอทองนอก แขวงวชระ เขตดสต กรงเทพฯ 10300

หมายเลขโทรศพท 0-2243-2240 ตอ 151 ตอ 101 081-4898512 E-mail : Supalk99@hotmail.com

6. ประวตการศกษา ระดบประกาศนยบตร ประกาศนยบตรการแพทยแผนไทยประยกต ระดบปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต (การแพทยแผนไทยประยกต) ระดบปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต (สขศกษา)

www.ssru.ac.th