รายงานวจยฉบบสมบรณ

การตอสในชวตประจ าวนของแรงงานขามชาตภายใตกระแสเสรนยมใหม

กรณศกษาเปรยบเทยบแรงงานขามชาตชาวกมพชาในสมทรปราการ

และแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต

The Struggle in Everyday life of Transnational Worker under Neoliberalism: A Comparative Case Study of Transnational Workers

in Samutprakarn and Phuket

อาจารย ศรขวญ ไผทรกษ

อาจารย ดร.ษษฐรมย ธรรมบษด

โครงการวจยนไดรบการสนบสนนจาก กองทนวจยคณะวเทศศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต

ประจ าปงบประมาณ 2554 รหสโครงการ สญญาเลขท FIS T5502

บทคดยอ

งานวจยชนน คณะวจยไดท าการศกษาเงอนไขการใชชวตของแรงงานขามชาตในสองพนท อน

ไดแกแรงงานขามชาตชาวกมพชาในพนทจงหวดสมทรปราการ และแรงงานขามชาตชาวพมาในพนท

จงหวดภเกต โดยการเกบขอมลลกษณะชาตพนธวทยาเมอง ผานการวเคราะหชาตพนธวทยาหลากสนาม

ระหวางป 2555-2556 ผานการสมภาษณผใชแรงงานในพนททงสอง ผประกอบการ รวมถงเอกสารทางการ

ทเกยวของ เพอประกอบการวเคราะหถงลกษณะความขดแยงและการตอสในพนท กรอบวเคราะหใน

งานวจยชนนวางอยบนฐานเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศโดยมงฉายใหเหนถงการปรบตวของระบบ

ทนนยมซงสรางกลมแรงงานเสยง (Precariat) แรงงานทมอ านาจตอรองต าในพนทตางๆเพอประโยชนตอ

การสะสมทน อนสรางความขดแยงและวางเงอนไขการตอตานของผใชแรงงาน

จากการวจยพบวา แมจะมลกษณะทวไปของการสะสมทนตามรปแบบเสรนยมใหม แตลกษณะ

ความสมพนธทเกดขนแตละพนทการผลตกลบมลกษณะเฉพาะแตกตางกน อนเหนไดจากแรงงานขามชาต

ในสองพนทเผชญลกษณะความขดแยงทแตกตางกนตามลกษณะการผลต คออตสาหกรรมการบรหาร

และอตสาหกรรมหนก อนเปนภาพสะทอนใหเหนถงความยดหยนของระบบทนนยมเสรนยมใหมทแตกตาง

จาก ระบบทนนยมสายพานเดม คณะวจยไดน าเสนอกระบวนการจดนโยบายสาธารณะในรปแบบความ

ยตธรรมแบบพกพาเพอการบรณาการการคมครองทางสงคมทตองเขามาแทนทรฐชาตซงเสอมสทธอ านาจ

ไปตามลกษณะการสะสมของทน ผานการจดระบบการคมกนเพอลดทอนความเปราะบางในระบบทนนยม

กตตกรรมประกาศ

งานวจยชนนไดรบการสนบสนนจาก กองวจยคณะวเทศศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร

(วทยาเขตภเกต) ประจ าปงบประมาณ 2554 คณะวจยขอขอบคณคณะผชวยวจย อนไดแก คณ Leakena

Duong , Saren Keang, Vylyny Chat และ Sreymom Oy นกศกษาชาวกมพชาจากมหาวทยาลย Asian

University for Women ประเทศบงกลาเทศ ซงมสวนส าคญในการเกบขอมลภาคสนาม นอกจากนตอง

ขอบคณ ทมบรรณาธการสารสาร Japanese Chamber of Comerce ในการชวยแปลและขดเกลาภาษา

เพอตพมพบทความในวารสาร Japanese Chamber of Commerce ประจ าฉบบท 614 ป 2557 สดทายน

ขอขอบคณ ผใหขอมลชาวกมพชา และชาวพมาทเสยสละเวลาวางอนนอยนดจากการท างานใน

ชวตประจ าวน ในการใหขอมลแกคณะวจย

อ.ศรขวญ ไผทรกษ

อ.ดร.ษษฐรมย ธรรมบษด

15 มถนายน 2556

สารบญ หนา

1.บทน า.......……………………………………………………………….…………….. 1 1.1 ทมาและความส าคญ.......................................................................................... ... 1 1.2 วตถประสงคการวจย…………………………………………………………………… 3 1.3 ค าถามวจย…………………………………………………………............................ 3 1.4 สมมตฐาน…………………………………………………………............................. 3 1.5 ขอตกลงเบองตน......................................................................... .......................... 4 1.6 ขอบเขตการศกษา................................................................................. ................ 4 1.7 ระเบยบวธวจย.............................................................................. ........................ 5 1.8 ผลทคาดวาจะไดรบ............................................................................................... 6 1.9 ทบทวนวรรณกรรม................................................................................................ 6 บทท 2 ทฤษฎและกรอบวเคราะห...................................................................... ...... 14 2.1 บทน า............................................................................. ...................................... 14 2.2 กลมแนวคดเศรษฐกจการเมอง ระหวางประเทศ....................................................... 14 2.3 กลมแนวคดชาตพนธวทยาเมอง ............................................................................. 18 2.4 กลมแนวคดขบวนการเคลอนไหวทางการเมองและสงคม……………………………... 19 2.5 กรอบวเคราะห และภววทยาชาตพนธวทยาหลากสนาม............................................ 20 2.6 บทสรป................................................................................................................. 22 บทท 3 วธด าเนนการวจย และขอมลภาคสนาม…................................................... 24 3.1 บทน า............................................................ ................................................ ....... 24 3.2 ญาณวทยาชาตพนธวทยาหลากสนาม………………………………………………… 24 3.3 กระบวนการสรางสนามวจย…………………………………………………………… 25 3.4 ขอมลภาคสนาม……………………………………………………………………… 27 3.5 การวเคราะหขอมล…………………………………………………………………… 33 บทท 4 แรงงานขามชาตชาวกมพชา ในสมทรปราการ............................................. 35 4.1 บทน า............................................................. .................................................. 35 4.2 ภมรฐศาสตรสมทรปราการ…………………………………………………………… 35 4.3 เงอนไขประเทศตนทางการอพยพ……………………………………………………… 40 4.4 เงอนไขชวตประจ าวนของแรงงานขามชาตชาวกมพชาในสมทรปราการ……………… 44

4.5 บทวเคราะหลกษณะการตอสในชวตประจ าวน………………………………………... 54 4.6 บทสรป………………………………………………………………………………… 57 บทท 5 แรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต……………………………………………… 58 5.1 บทน า............................................................. ...................................................... 58 5.2 ภมรฐศาสตรของจงหวดภเกต พฒนาการ ประวตศาสตรการผลต และความสมพนธเชงอ านาจในพนท…………………………………………………………………………

59

5.3 เงอนไขประเทศตนทาง…………………………………………………………………. 66 5.4 สภาพการใชชวตของแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต……………………………… 73

5.5 การตอสในชวตประจ าวน…………………………………………………………….... 77 5.6 บทสรป................................................................................................................. 81 บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะเชงนโยบาย…………………………………………. 82 6.1 บทน า................................................................................................................... 82 6.2 บทวเคราะหเชงเปรยบเทยบ................................................................................... 82 6.3 บทสรปขอคนพบ................................................................................................... 85 6.4 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย การพฒนาระบบความยตธรรมแบบพกพา………………… 85 รายนามเอกสารอางอง...................................................... ........................................ 94

1

บทท 1 บทน า

1.1 ทมาและความส าคญ

ภายใตการแบงงานกนทาระดบโลก รฐไทยไดจดวางตวเองในหวงโซอปทานในฐานะแหลงผลต

สนคาปฐมภม เนองดวยความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในดานความสมพนธการผลตและระบบโครงสราง

พนฐาน การผลตเพอทดแทนการนาเขาทไดวางรากฐานไวนบแตหลงสงครามโลกครงทสองไดมการปรบตว

สการผลตเพอการสงออกนบแตกลางทศวรรษ 1980 (Glassman 2004) จนกระทงวกฤตการเงนเอเชยใน

ป1997 กลมธรกจทเกดใหมไดพฒนาสการเปนกลมอตสาหกรรมเพอการสงออกอยางเตมตว

กรงเทพมหานครปรบตวสการเปนศนยกลางดานความมนคงในชวงสงครามเยน (Askew 2002) สการเปน

ศนยกลางทางการเงนของภมภาคอนโดจน แหลงรวมอตสาหกรรมเทคโนโลยสารสนเทศ สานกงานใหญ

ของบรษทขามชาต ทยดโยงการผลตตามพนทอตสาหกรรมรอบนอก ซงถกกอตงขนเพอประโยชนดาน

ตนทนและการควบคมแรงงาน

การตอบสนองเงอนไขการผลตสนคาบรการทมราคาสามารถแขงขนไดในตลาดโลก จาเปนตองม

การลดตนทนดานความสมพนธการผลต อนไดแกตนทนดานแรงงาน (Dicken 2011) การนาเขาแรงงาน

อพยพจากประเทศเพอนบานกลายเปนทางออกสาคญสาหรบพนทอตสาหกรรมชานเมองซงการกดข

แรงงานอพยพภายในประเทศหลายทศวรรษไดเลยขดจากดมานานแลว ภาพการประทวงของสหภาพ

แรงงาน กรณพพาทในชมชนแออด ตลอดจนการประทวงทางการเมอง เปนภาพสะทอนปจจยภายนอกเชง

ลบ ทเกดขนจากการกดขผใชแรงงานมานานหลายทศวรรษ ภายใตลทธเสรนยมใหมทมการผลกดนอยาง

ตอเนองโดยรฐบาล พลเอก ชาตชาย ชณหะวณ (Pasuk and Baker 1995) ไดแปรสภาพพนทพรมแดนทม

ความศกดสทธในชวงสงครามเยน สประตของการแสวงหาความมงคงของผประกอบการทงไทยและ

ตางชาตเหนอพลงแรงงานของแรงงานอพยพจากประเทศเพอนบาน ทงจาก ประเทศลาว กมพชา และ

เมยนมาร แตในขณะเดยวกนภายใตความสมพนธแบบเสรนยมใหมนกเปนการสราง “ชดคาสญญา”แก

แรงงานอพยพระหวางประเทศถงความสาเรจและการยกระดบชวตพนจากเงอนไขเดมในประเทศของตน

ดงนนหากพจารณาความสมพนธแบบเสรนยมใหม ในฐานะยทธศาสตรการจดการความสมพนธ

ของระบบทนนยม ผใชแรงงานจงไมใชผ ท “ยากจน” ทางดานวตถตามคาอธบายแบบดงเดม หากแต

ความสมพนธนไดสรางภาวะ “โลกทส” คอภาวะ การถก ขดรดอยางแสนสาหส การถกแปลกแยกจากสงคม

การไรซงอานาจ และการถกทาใหเปนปจเจกชนสดขว (Castells 2001) ภาวะโลกทสนจะมความเขมขน

2

ตามพนททเกดการสรางมลคาสวนเกนมหาศาล เพราะยอมนาสการขดรดและแปลกแยกการผลตในหม

ผ ใชแรงงานมหาศาลเชนกน

สาหรบรฐไทยนนนอกจากการผลตสนคาอตสาหกรรมขนปฐมภมแลว อตสาหกรรมการทองเทยวก

ยงเปนภาคการผลตสาคญทสรางมลคาสวนเกนปรมาณมหาศาล เพอการคงไวซงมลคาสวนเกนมหาศาลน

ไว ลกษณะความสมพนธการผลตของอตสาหกรรมทองเทยวจงมความคลายกบอตสาหกรรมขนปฐมภม

ตาม โรงงานหองแถวชานเมอง หรอเมองอตสาหกรรมชายแดน (Glassman 2004) กลาวคอมความ

ตองการแรงงานทมความยดหยนตอสภาพการทางาน มอานาจตอรองนอยเกยวพนกบพนทเพยงแค

กจกรรมทางเศรษฐกจเทานน ดวยเหตนแรงงานขามชาตจงเตมเตมการผลตในอตสาหกรรมทองเท ยว

เชนเดยวกน

ในการศกษาวจยครงนเพอฉายภาพการตอสในชวตประจาวนของแรงงานขามชาตภายใตกระแส

เสรนยมใหมจงไดทาการศกษาพนทยทธศาสตรสาคญของรฐไทย อนไดแกอตสาหกรรมการผลตสนคาปฐม

ภม และอตสาหกรรมการบรการ โดยในภาคการผลตแรกไดเลอกพน ทสมทรปราการในฐานะเมอง

อตสาหกรรมทมการปรบตวอยางตอเนองเพอตอบสนองตอการผลตเพอการสงออก และภเกตในฐานะเมอง

อตสาหกรรมการทองเทยวทเปนปลายทางของนกทองเทยวระดบโลกทมอานาจซอมหาศาลเชนเดยวกน

การศกษาวจยครงนจงมงฉายภาพใหเหน ชวตประจาวนของผใชแรงงานขามชาตทถกควบคมภายใต

กระบวนการทาใหเปนสนคา และชใหเหนความขดแยง ประนประนอม ภายใตความสมพนธการผลตน

จากการศกษาในพนทเมองสมทรปราการทผานมานน แรงงานขามชาตชาวกมพชามลกษณะ

สาคญทแตกตางจากแรงงานขามชาตชนชาตอน โดยมการอพยพตามฤดกาล อยอาศยเปนกลมกอนและ

โดยมากอยในภาคการผลตทไมเปนทางการ อาท การกอสราง ธรกจขอทาน เกบของเกา และรวมถงการคา

ประเวณ ซงเปนประเดนทยงไมมการศกษาอยางจรงจงในแงชาตพนธวทยาเมอง (ษษฐรมย ธรรมบษด

2555) เชนเดยวกนกบทภเกตซงมลกษณะทางภมประเทศใกลกบประเทศพมา การขยายตวของผ ขามชาต

อพยพเปนไปอยางตอเนองเพอตอบสนองลกษณะธรกจบรการทตองอาศยความยดหยนของลกจาง

ภายใตเงอนไขการปรบขนคาจางขนตาทงในพนทจงหวดสมทรปราการและภเกตในป 2555 นาส

ขอถกเถยงเกยวกบการปรบใชนโยบายขางตนสผ ใชแรงงานขามชาต อนเปนภาพสะทอนความ

เปลยนแปลงของความสมพนธการผลตทเกดขนอยางตอเนองโดยมแรงงานขามชาตเปนตวแสดงสาคญ

3

ดงนนคณปการสาคญทคาดหวงจากการวจยครงนคอการชใหเหนพฒนาการของความขดแยงใน

ความสมพนธการผลตของไทย และการหาทางออกโดยการนาเขาแรงงานราคาถกเพอดารงไวซงมลคา

สวนเกนปรมาณมหาศาล การขดรดในลกษณะ Race to the Bottom นยอมมใชทางออกระยะยาวของการ

พฒนาสสงคมพหวฒนธรรมทยงยน (Cross 1993) หากแตเปนจดเรมตนของการสะสมความขดแยงครง

ใหมในสงคมการผลตไทย การสราง การตระหนกรของทกภาคสวนในประชาสงคมไทยเพอนาสการเตรยม

ความพรอมเพอการเขาสประชาคมอาเซยน ทจาเปนตองมการกาหนดมาตรฐานสทธมนษยชน และการ

คมครองแรงงานใหเปนบรรทดฐานสากลตอพลเมองของทกประเทศในภมภาคน

1.2วตถประสงค

1.เพอศกษาเปรยบเทยบลกษณะพนฐานของการตอสในชวตประจาวนของแรงงานขามชาตชาวกมพชาใน

พนทสมทรปราการ และแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทภเกต

2.เพอวเคราะห มลเหตของความขดแยงและความเปราะบางของการใชชวตของแรงงานขามชาต ในพนท

สมทรปราการและภเกต

3.เพอเปรยบเทยบลกษณะรวมของลกษณะชวตประจาวนของสองพนท ซงทาการศกษา

4.นาเสนอแนวทางการคมกนทางสงคมผานการจดทานโยบายของภาคสวนทเกยวของ

1.3 ค าถามวจย

1.ลกษณะชวตประจาวนของแรงงานขามชาตตางเชอชาตในสองพนทมความแตกตางกนหรอไมอยางไร

2.ลกษณะพนทการผลตมผลตอการกาหนดรปแบบการใชชวตและความขดแยงในชวตประจาวนหรอไม

อยางไร

3.รปแบบการตอสในชวตประจาวนของแรงงานขามชาต นาสควาสมพนธลกษณะใ ดในสงคมการผลตไทย

ในอนาคต

1.4 สมมตฐาน

แรงงานขามชาตไดผานกระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขนในสงคมเสรนยมใหม ดารงอยใน

สงคมการผลตทเตมไปดวยความขดแยง อนนาสการตอสในชวตประจาวน ซงลกษณะการตอสใน

4

ชวตประจาวนนมความเกยวของกบลกษณะการผลตและสะสมทนของแตละพนท ดงนนความแตกตางของ

วถชวตแรงงานขามชาตระหวางพนทสมทรปราการและภเกต จงไมใชความแตกตางทางชาตพนธ แตเปน

กระบวนการ กาหนดเงอนไขทางชาตพนธเพอตอบสนองรปแบบการสะสมทนทแตกตางกน ลกษณะนทา

ใหเกดเงอนไขสามประการในความสมพนธทางสงคมคอ ปจเจกชนถกทาใหมความคลายกนในฐานะสนคา

(Homogeneity) มความเหลอมลา (Hierarchy) และ ขาดความเปนหนงเดยว (Fragmentation)

1.5 ขอตกลงเบองตน

ในงานวจยนใชคาวา “แรงงานขามชาตชาวพมา” อนหมายถงแรงงานทกชาตพนธจากสาธารณรฐ

เมยนมาร โดยเพอสะทอนลกษณะทางสงคมศาสตรภาษาศาสตรของไทยในการเรยกทกชาตพนธจาก

พรมแดนดานตะวนตกวา “ชนชาตพมา” โดยมไดมจดมงหมายในการเหมารวมหรอลดทอนความ

หลากหลายทางชาตพนธในประเทศแตอยางใด

คาวา”ชนชน” ทใชในงานวจยมงนยามถงชนชนจากความสมพนธการผลต มากกวาความสมพนธ

ทางการบรโภค ดงนนชนชนแรงงาน ชนชนกลางหรอชนชนสงในทนจงพจารณาผานลกษณะการถอครอง

ปจจยการผลต มากกวาวถชวตหรอภมหลงทางสงคม

1.6 ขอบเขตการศกษา

1.ขอบเขตดานพนท

-พนทจงหวดสมทรปราการไดแกเขตเทศบาลจงหวดสมทรปราการ ประกอบดวยหก

อาเภอ รวมถงพนทใกลเคยงซงแรงงานขามชาตอยในตลาดแรงงานเดยวกน อาทพนทเขตพระโขนง บางนา

และบางปะกง

-พนท ภเกต หมายถงเขตเทศบาลจงหวดภเกต

2.ขอบเขตดานประชากร และกลมตวอยาง

-ในพนทสมทรปราการไดทาการศกษา เนนไปทแรงงานขามชาตชาวกมพชา ดวยเหตผล

ดานประชากรและลกษณะการผลตทมความเฉพาะในพนทสมทรปราการ รวมถงเปนมการจดระบบภายใน

ผอพยพขามชาตดวยกนอยางเปนระบบดวยเงอนไขความเปนหนงเดยวดานชาตพนธ

5

-พนทภเกตศกษาแรงงานขามชาตชาวพมา อนรวมถงผแรงงานอพยพทกชาตพนธจาก

พนทประเทศสาธารณรฐเมยนมาร ทงเขาเมองถกกฎหมายและผดกฎหมาย มเอกสารระบตวตนและไมม

เอกสารระบตวตน ดวยเหตผลในการเปนกลมประชากรผอพยพหลกของพนทซงมไดมชองทางการเดนทาง

ตอเนองกบประเทศเพอนบานอนๆ

3.ขอบเขตดานเวลา

-การวจยแสดงถงพฒนาการทางประวตศาสตรเศรษฐกจโดยพจารณาตงแตการเชอมตอ

ของรฐไทยสระบบทนนยมโลกและกระบวนการควบคมแรงงานในพนทนบแตกระบวนการทาใหเปน

สมยใหมในชวงตนศตวรรษทยสบ โดยเนนจดเปลยนผานในชวงทศวรรษ 1980-1990 ทงนระยะเวลาการ

เกบขอมลภาคสนามอยในชวงป 2012-2013

1.7 ระเบยบวธการวจย

ญาณวทยาแบบสจจะนยมเชงวพากษ

งานวจยพจารณาถงลกษณะการสรางองคความรในฐานะชดคาอธบาย โครงสรางซงกาหนดการ

ปฏสมพนธของมนษยในสงคมโดย อนเปนโครงสรางการกาหนดรปแบบการตความ ใหความหมาย หรอ

มาตรวดตางๆในสงคม ศกษาผานแนวทางชาตพนธวทยาหลากสนามพจารณาการปฏสมพนธเชงพนท

ภายใตโครงสรางมหภาคของระบบทนนยมโลก โดยเนนการสรางองคความรผานวธการทางอปนย

กลมตวอยาง

1.อาศยการสมตามวตถประสงค โดยพจารณากลมตวอยางซงตอบโจทยของวตถประสงคการวจย

โดยในเบองตนพจารณาการเลอกเชอชาตของกลมตวอยางตามวตถประสงค โดยศกษาแรงงานขามชาต

ชาวกมพชาในสมทรปราการ และแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต

2. การเกบขอมลสถตเชงบรรยายในชมชนแรงงานขามชาต เพอแสดงลกษณะโดยพนฐานของ

ชวตประจาวนแรงงานขามชาต

3.การเกบขอมลผานการสมภาษณผใหขอมลสาคญ อนไดแกเจาหนาทรฐผ เกยวของ เจาหนาท

องคกรพฒนาเอกชน ผประกอบการ และตวแทนแรงงานขามชาต

6

4.ศกษาผานการสราง Focus Group ในชมชนหรอสถานประกอบการของแรงงานขามชาต

5.การเกบขอมลใชลกษณะ Snow Balling Sampling โดยเรมตนจากแรงงานขามชาตทมสวน

เกยวของกบมลนธทตดตอไว ผานการทากจกรรมดานการพฒนาของผชวยวจยเชอชาตเดยวกนกบแรงงาน

ขามชาต โดยเกบขอมลเชงคณภาพเพอสรางสถตเชงบรรยาย จานวนประมาณ 30 ครวเรอนตอพนทหนง

จงหวด รวมประมาณ 60 ครวเรอนทงพนทสมทรปราการและภเกต

1.8 ผลทคาดวาจะไดรบ

มตดานวชาการ

1.สรางองคความรเพอรองรบการบรณาการประชาคมอาเซยนในป 2015

2.จดทาเผยแพรในรปแบบรายงานการวจย นาเสนอในเวทวชาการระดบชาต/นานาชาต ตพมพใน

วารสารวชาการระดบนานาชาต และเผยแพรในรปแบบสงพมพสาหรบผอานทวไป

มตดานเศรษฐกจและสงคม

1.นาสการเสวนาระดมความคด สาหรบผ เกยวของเพอนาสการจดทานโยบายวาดวยการคมกน

ทางสงคมของแรงงานขามชาต

2.ลดอคตทางชาตพนธในสงคมไทย และสรางพนทการอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรม

3.ขอเสนอเชงนโยบาย สภาครฐ ธรกจและประชาสงคมโดยรวม

1.9 ทบทวนวรรณกรรม

ในการศกษาวจยไดทาการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของอนประกอบดวยงานวจยทงหมดสามกลม

ประกอบดวย 1. งานวรรณกรรมดานมานษยวทยาทพจารณาประเดนวาดวยอตลกษณชาตพนธ 2.งาน

วรรณกรรมทศกษาดานพฒนาสงคมเศรษฐกจการเมองของพนทเมอง และ 3.งานวรรณกรรมทศกษาดาน

นโยบายสาธารณะ

1.งานวรรณกรรมดานมานษยวทยาทพจารณาประเดนวาดวยอตลกษณชาตพนธ

7

งานวจยของเดชา ตงสฟา (Tangseefa 2003) ชใหเหนถงชวตประจาวนในคายผอพยพตาม

ชายแดน กลไกการสรางความเปนอนของรฐเหนอชนกลมนอย กระบวนการสรางพนทชายแดนไดกอใหเกด

ความรนแรง สองประเภทคอ ระหวางรฐกบรฐ และ รฐกบคน ภายใตตรรกะของรฐชาต ไ ดทาใหพนท

ชายแดนอยภายใตตรรกะความรนแรงไปในตว พนทชายแดนเปนพนทสญญากาศทรฐชาตหวงแหน แตก

เปนพนททสรางปญหาใหแกองคอธปตยไปพรอมกน ในอกดานหนง แนวความคดของเดชา สอดรบกบ

แนวคดของ Ernest Gellner (1992) นกมานษยวทยาซงชใหเหนวา ความขดแยงระหวางชาตพนธเปน

ปรากฏการณสมยใหมทเกดจากการพยายามขดเสนพรมแดน เพอควบคมพลเมองและทรพยากร พรอมกบ

การสรางอตลกษณของชนกลมนอย ใหอยภายใตการควบคมในตาแหนงแหงทตางๆของรฐชาต

เชนเดยวกนกบ งานวจยของ จกรกรช สงขมณ (2010) ซงชใหเหนวา พรมแดน หรออตลกษณเปนหนงใน

กลไกการสรางชมชนจนตกรรมในการยดโยงและใหความหมายรวมของผคนในสงคม รฐสมยใหมพยายาม

สรางมโนทศนวาดวย “สงคมพหวฒนธรรม” แตในอกดานหนงกเปนการปดกนการผสมผสานและจดวาง

พนทแตละชาตพนธ ชนกลมนอยและชาตพนธจงตกอยในภาวะ “ถกทาใหเปนชายแดน” เปนคนชายขอบ

ของสงคม

อยางไรกด มมมองดานมานษยวทยามกเรมตนดวยภววทยาวาดวยพนทซงแยกขาดออกจากกน

ระหวางรฐและชมชน และใหความสาคญแก ”รฐชาต” ในฐานะตวแสดงหลกซงเปนสนามของการ

ปฏสมพนธ โดยไดบรรจ “สงคม” (Almond 1995) ไวภายในนน ดงนนหากพจารณารปแบบความสมพนธ

แบบเสรนยมใหมแลว เมอรฐชาตเสอมสทธอานาจในการยดโยงพลเมองของตนไว ปจเจกชนเองกกาลง

ขบเคลอนสความเปราะบางรปแบบใหมทอยนอกเหนอกลไกควบคมและใหความหมายของรฐชาต หากแต

เปนกลไกควบคมของ “รฐตลาด” ซงยดโยงกระบวนการทาใหเปนสนคาภายใตอตลกษณใหมของปจเจก

ชนและสงคม (Jessop 2002)

2. งานวรรณกรรมทศกษาดานพฒนาสงคมเศรษฐกจการเมองของพนทเมอง

ภววทยาแนวสงคมเศรษฐกจการเมอง ในพนทเมอง (Urban Space) พจารณาเมองในฐานะกลไก

การผลต และผลตซาในระบบทนนยม เปนพนทสรางมลคาและพนทในการผลต “ผใชแรงงาน” เขาสระบบ

ไปพรอมกน ดงนนเมองจงเปนพนทซงมทงความขดแยง ความรวมมอ การประนประนอม รวมถงการ

ตอตานและปฏวตในสงคม การเตบโตของเมองนาสการใหความหมายและความชอบธ รรมแกระบบทน

8

นยม ทงในเชงปรมาณคอกระบวนการสะสมทนของระบบทนนยม ควบคกบการเตบโตของวฒนธรรมและ

วถการบรโภคในเขตเมอง

ผาสก พงษไพจตร และ ครส เบเกอร (Baker 2005) ศกษาเศรษฐกจการเมองไทยสมยกรงเทพโดย

ชใหเหนถงกระบวนการตอสของชนชน (Fraction) ตางๆในระบบทนนยมไทยในชวงปลายศตวรรษท 19

โดยชใหเหนความขดแยงและรวมมอของพลงตางๆ อาท ทนทหาร ทนจน แรงงานอพยพ สภาพแรงงาน ทน

อนรกษนยม สหรฐอเมรกา รวมถงชนชนกลางสมยใหม การพฒนากรงเทพสการเปนเอกนครของประเทศน

สะทอนผลประโยชนมหาศาลของกลมทนตางๆ ในขณะเดยวกนกแลกดวยการขดรดแรงงานอพยพ

ภายในประเทศ อยางตอเนองอนเปนการสะสมความขดแยงทไมมทางออกในความสมพนธของเขตเมอง

งานวทยานพนธระดบปรญญาเอกของพชญ พงษสวสด (Pongsawat 2007)ไดชใหเหน

กระบวนการทางานของระบบทนนยมโลกทยดโยงทกพนทเขาไวดวยกน ภายใตกรณศกษาเมองแมสอด

จงหวดตากในฐานะเมองชายแดนทรองรบการขยายตวของ ‚โรงงานอตสาหกรรมไรราก” อนเนองมาจาก

วกฤตการเงนเอเชยในชวงปลายศตวรรษทยสบ โดยสรางการสะสมทนรอบใหมขนมาในเมองชายแดน ผาน

กระบวนการนาเขาแรงงานขามชาต พรอมกนนนการใชระบบบตรสแสดงสถานะบคคลกเปนหนงใน

กระบวนการควมคมแบบใหมภายใตแนวคด “พลเมองบางสวน” ซงใหความเปนพลเมองแกบคคลหนง

เพยงแคกจกรรมเศรษฐกจทเขามสวนรวมเทานน

พนทเมองจงเปนสนามของการปฏสมพนธทงในระดบกายภาพ เปนชมชนทเกดขนจรง (Actual

Community) เชนโรงเรยน โรงงาน บาน รานอาหาร สถานทราชการ และเปนชมชนจนตกรรม (Imagine

Community) ทเกดจากการสรางพนทในการรบรขนมาเพอกาหนดแบบแผนในการปฏสมพนธ ดงเชน

ปรากฏในงานของ ภญญพนธ พจนะลาวณย ซงไดศกษากระบวการสรางพนทสมยใหมของจงหวด

เชยงใหม โดยชใหเหนการกาหนดใหเมองเชยงใหมตอบสนองตอเงอนไขการผลตทเปลยนแปลงไป การเกด

สถานททองเทยว เพอรองรบชนชนกลางใหมซงมวนหยดแนนอนตามฤดกาล การเกดนคมอตสาหกรรมใน

พนทรอบนอกเพอการสรางเชยงใหมเปนศนยกลางของการผลตในภาคเหนอ รวมถงการสรางอดมการณ

และประวตศาสตรชดใหมเพอการรวมเชยงใหมในฐานะสวนหนงของการพฒนาจากสวนกลาง แตทงน

กระบวนการดงกลาวมไดเปนกระบวนการทเกดขนโดยมไดมการโตกลบ หรอขดแ ยงหากแตเตมไปดวยการ

ตอตานและขดแยงในพนท

9

การศกษาพนทเมองจงไดทาการพจารณาออกเปนสามลกษณะคอ การสรางพนทกายภาพ พนท

ทางสงคม (ชดของความสมพนธ) และพนททางความคด-ความร (อดมการณการใหความหมาย) โดยไดม

งานวจยทศกษาเกยวกบเมองสมทรปราการ และ ภเกตอนเปนเมองสาคญในแงอตสาหกรรมการผลตและ

อตสาหกรรมการบรการตามลาดบ

สมทรปราการเปนเมองอตสาหกรรม ทตงทางภมศาสตรแลวอยทางตอนใตของกรงเทพ

สมทรปราการคอแหลงรวมการถายโอน ของเสยจากกรงเทพฯ พนทนคมอตสาหกรรมตางถกถ ายโอนมายง

สมทรปราการ ตอเนองจากพนท ยานพระรามสาม คลองเตยทความสมพนธแบบสงคมโรงงานมาถงขดสด

เมอสองทศวรรษกอน รวมถงการขยายยานธรกจของกรงเทพมหานคร ตอเนอง มายงพนทอตสาหกรรมเดม

สมทรปราการกลายเปนแหลงสนบสนนกรงเทพในสวนททางภมศาสตรกายภาพกรงเทพฯไมสามารถ

รองรบได

สมทรปราการหรอกระทงกรงเทพมหานครอาจไมใช โลกานครตามความหมายของโคเฮน

(Cohen,1999:112-121) แตยอมมอาจปฏเสธวาสมทรปราการมความสมพนธในการผลตระดบโลกใน

หวงโซอปทานของศตวรรษน แนนอนวาสดสวนของผประกอบอาชพด าน การเงน และเทคโนโลย

สารสนเทศ อาจไมสงนกในสองเมองน โดยทประชากรสวนมากยงเปนผใชแรงงาน แตการผลตทเกดขนใน

สมทรปราการ กลวนเตมไปดวยเทคโนโลยสมยใหม แมในโรงงานหองแถว พรอมกนนนในโรงงานขนาด

ใหญเองกมชนชนผประกอบการขามชาตทใช การบรหารจดการสมยใหม ควบคมแรงงาน เชนเดยวกบองค

ความรดานโลจสตกส หนวยงานดานการจดซอจดจาง กกลายเปนองคประกอบสาคญ ในการขบเคลอน

ความสมพนธในสถานประกอบการของเมองสมทรปราการ ทเชอมตอสเขตอตสาหรรมแถบชายฝงทะเล

ดานตะวนออก

เชนเดยวกบเมองอตสาหกรรมอนๆ แรงงานขามชาตคอกลจกรสาคญในการผลตทมการถายโอน

การผลตสพนททหลากหลาย (Out Source) โรงงานขนาดใหญทมคนงานตงแตหนงพนคนขนไปในนคม

อตสาหกรรมทมการกอตงตงแตทศวรรษ1980 เรมเผชญกบปญหาการเรยกรองคาแรงของสหภาพแรงงาน

และคาจางทสงขนสาหรบแรงงานไทย การเลกจางขนานใหญเกดขนทวไป เพอการตงโรงงานในเขต

อตสาหกรรมทคาจางตากวา แตพรอมกนนนการถายโอนการผลตสโรงงานหองแถวททาการจางแรงงาน

ขามชาตกเกดขนในการผลตปกตความสมพนธระหวางแรงงานขามชาตและแรงงานไทยในพนทนจงม

10

ความขดแยง และพยายามเสนอคาจางทตาทสดเพอใหไดงานโดยเฉพาะในภาคการผลตทไมเปนทางการ

(อดศร เกดมงคล 2549)

งานศกษาเกยวกบจงหวดสมทรปราการ โดยมากแลวศกษาโดยงานดานผงเมอง และภมศาสตร

กายภาพอนเกยวของกบอตราความเปนเมองและการเตบโตของอตสาหกรรม โดยมจดรวมเดยวกนคอ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 5 ดงเชนปรากฏในงานของ กฤษณ พทกษชยธรรม (2533)

ซงทาการศกษาประมาณหนงทศวรรษหลงแผนพฒนาเศรษฐกจดงกลาวไดระบถงการเตบโตของเมอง

สมทรปราการ ดวยการวดปรมาณโรงงานอตสาหกรรม จานวนธนาคาร และรายไดของประชากร แตงาน

ดานผงเมองมกจะพบปญหาสมทรปราการเตมไปดวยประชากรแฝงปรมาณมหาศาล และการจด

สาธารณปโภคโดยรฐกมกจะไมเพยงพอ ขณะทโครงการพฒนาดานทอยอาศยโดยมากแลวตอบสนอง

เฉพาะชนชนกลางทมรายไดประจา ผอยอาศยโดยมากเปนผ เชา (กฤษณ พทกษชยธรรม ,2533:10-25)

ณฐวฒ อศวโกวทพงษ (2547:101-111) ไดระบถงปญหาเรองทอยอาศยวาสวนสาคญเกดจาก

การทางานทไมเปนระบบของหนวยงานรฐ บอยครงทบางสวนงานมความทบซอนกน พรอมทงไมมขอมลท

ถกตองเกยวกบผอยอาศยทถกตองในพนท ในแงของแรงงานขามชาตนนโดยมากอยในพนทเฉพาะ สาหรบ

พนทสมทรปราการแรงงานขามชาตไมไดอยในอตสาหกรรมเฉพาะ และทางานในลกษณะเดยวกนกบ

แรงงานไทย หากแตรบคาจางและสวสดการทตากวาแรงงานไทย

ในสวนของจงหวดภเกต หากพจารณาพฒนาการทางเศรษฐกจการเมอง การบรการ การคมนาคม

การคาปลก การเกษตร ประมงถอเปนเศรษฐกจทสาคญของจงหวดภเกต เดมรายไดหลกของจงหวดภเกต

คอ “การทาเหมองแร” และปจจบนไดเปลยนมาเปน “การทองเทยว” ในปจจบนเศรษฐกจ

ของจงวดภเกตนนขนอยกบการทองเทยวเปนหลก ซงขยายตวเพมขนทกป ในชวงทผานมาจงหวดภเกตม

จานวนนกทองเทยวทงชาวไทยและตางประเทศ ปละประมาณ 4 ลานคน และในชวง ป 2550 - 2551 (

ขอมลถง กมภาพนธ 2551 ) จงหวดภเกตมจานวนนกทองเทยวทงชาวไทยและตางประเทศ มาทองเทยว

จงหวดภเกตประมาณ 6 ลานคน และในป 2552 มนกทองเทยวประมาณ 6,097,200 คน และป 2553

มนกทองทองเทยวประมาณ 5,442,358 คน (ขอมลจากกรมการทองเทยวและกฬา กระทรวงการทองเทยว

และกฬา) ยคบกเบกการทองเทยวของภเกตนน ตองยอนกลบไปเมอราวป พ .ศ.2520 ในยคนนการทา

เหมองแรเขาขนวกฤต กลาวคอ จานวนแรดบกในภเกตลดนอยลงมาก แรทขดไดไมพอกบรายจาย และการ

แบงผลประโยนระหวางนายทนกบแรงงานทอยในเหมองกไมยตธรรม นายทนในสมยยคเหมองแรนนจะ

11

เปนฝรงโดยสวนมากแรงงานทอยในเหมองจะเปนชาวจนซะสวนใหญและบางสวนเปนแรงงานจากภาคอ

สานของประเทศไทย เนองจากขดแยงดานผลประโยชนจงทาใหภเกตมการจลาจลเกดขนในยคเหมองแร

กอนยคการทาเหมองจะสนสดลง มนายทนบางกลมมองเหนทศทางในการประกอบธรกจอยางอนนนคอ

การทองเทยว เนองจากสภาพภมศาสตรของจงหวดเปนทะเล และทศนยภาพสวยงาม แรทกาลงจะหมดไป

พรอมกบสงแวดลอมทโดนทาลายไปพรอมกบในยคทาเหมองกาลงจะสนสดลง หลงจากกนนไมนานยคทา

เหมองกถงตอนอวสานในป 2520 ภเกตเรมมการสรางรสอรทและโรงแรมซงพฒนาจากขมเหมองใหกลาย

มาเปนทพกตากอากาศ ในยคแรกเรมนน มเพยงชาวตางชาตบางกลมเทานนทรจกจงหวดภเกต

ชาวตางชาตกลมนเขามาแสวงหาพนทตากอากาศและพกผอนแบบสงบทามกลางธรรมชาตเทานน และใน

ป 2530 หลงจากรฐบาลมนโยบายสงเสรมการทองเทยวนกทองเทยวเรมตนหลงไหลเขามาในพนทภเกต

มากขนในทสดกทาใหภเกตกลายเปนเมองทองเทยวเตมตวและมชพจรเศรษฐกจหมนวนอยกบการ

ทองเทยวจนปจจบน จากขอมล GPP ประจาป พ.ศ.2553 จงหวดภเกตมผลตภณฑมวลรวมของจงหวด

(Gross Provincial Product ) 78,964 ลานบาท คดเปนรอยละ 8.57 ของ GRP และรอยละ 9.93 ของ

GDP เปนอนดบ 1 ของภาคใต ซงเปนผลมาจากการผลตสาขาโรงแรมและภตตาคารเปนสวนใหญ มมลคา

ถง 73,590 ลานบาท และมมลคาผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอหวประชากร (GPP Per capita) เทากบ

262,529 บาท/คน/ป เปนลาดบท 1 ของภาคใต

3.งานวรรณกรรมทศกษาดานนโยบายสาธารณะ

ภายใตกรอบแนวคดแบบพหนยมนโยบายสาธารณะเปนภาพสะทอนการตอรองผลประโยชนของ

กลมตางๆในสงคม โดยมการยดโยงกลมของตนเองเขากบประเดนสาธารณะ กลาวอกนยหนงแลว

“ผลประโยชนแหงชาต” จงมเคยเกดขนจรงหากแตเปนการตอรอง ทงในเชงปรมาณ (อาท การจดสรร

งบประมาณ) หรอเชงคณภาพ (รปแบบการจดสรร การกระจายอานาจ) โดยเปนการตอรองจากกลมตางท

มสวนเกยวของ (Stake-Holder) ในประเดนทปรากฏหลากหลายในสงคม ขณะทกลมเศรษฐศาสตร

การเมองแบบมารกซสตพจารณานโยบายสาธารณะในฐานะผลประโยชนโดยรวมของชนชนนายทนทมการ

จดสรรผานรฐของชนชนนายทน ดงนนหากพจารณาในแงนนโยบายสาธารณะจงแตกตางจากแนวคด “การ

ตอรองของกลมทหลากหลาย” จากมมมองของแนวคดพหนยม หากแตถกพจารณาในฐานะกลไกการ

ควบคมของระบบทนนยม แตทงสองแนวทางไดฉายภาพจดรวมสาคญคอนโยบายสาธารณะเกดจากการ

ตอรองในสงคมไมวา หนวยการวเคราะห จะเปนกลม หรอชนชนการผลต ซงวางอยบนฐานประโยชนของผ

12

ตอรองเอง จงเปนการลบภาพ นโยบายสาธารณะบนฐานสงคมศลธรรมซงมกถกนามาอธบายในบรบท

สงคมไทย

หากพจารณาในพนทจงหวดภเกตและสมทรปราการ ทงสองพนทจดเปนพนททมรายรบและขนาด

เศรษฐกจสงหากแตกระบวนการกาหนดนโยบายสาธารณะยงขนตรงกบสวนกลางผาน การปกครองสวน

ภมภาค ขณะทองคการบรการสวนทองถนมอานาจทจากดและมงประโยชนตอ ผอยอาศยถาวรซงจดเปน

ประชากรสวนนอยของทงสองพนท ดงนนการทแรงงานอพยพทงภายในและระหวางประเทศไมมอานาจใน

การตอรองการเมองในชวตประจาวนของตนสงผลใหนโยบายพฒนาเมองของทงสองจงหวดมงสการเออ

ประโยชนแกผประกอบการ การปรบปรงภมทศนทวไปมากกวาการสรางระบบคมกนทางสงคมอยางเปน

ระบบในพนทเมองทงสอง หากเปรยบเทยบเมองทงสองแลว การทสมทรปราการไดดดซบแรงงานอพยพ

ภายในประเทศมาตงแตหลงสงครามโลกครงทสองเพอตอบสนองตอการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทน

การนาเขา ทาใหการปรบสภาพสเมองอตสาหกรรมยคเสรนยมใหมสมทรปราการสามารถจดการความ

ขดแยงรปแบบใหมทเกดขนได ผานกลไก “อนวฒนาการของเมอง” (Urban Involution) กลาวคอการสราง

ลกษณะทมความซบซอนเชงปรมาณหากแตไมมการพฒนาเชงคณภาพ (อาท การแปรสภาพชมชนเสอม

โทรมเปนทพกของแรงงานขามชาต ระบบขนสงทองถน ตลอดจนตลาดนดราคาถก ) ขณะทภเกตซงมการ

พฒนาสเมองอตสาหกรรมการบรการในชวงปลายสงครามเยนไมมประสบการณในลกษณะเดยวกนกบ

สมทรปราการ เพราะแรงงานอพยพสอตสาหกรรมเหมอแรของภเกตมกเปนแรงงานอพยพถาวรจากจน

แผนดนใหญ ซงเขาสการเปนคนทองถนในพนทและสรางโครงสรางลาดบชนทางชาตพนธตอไป

การพจารณาแผนพฒนาเมองของทงสมทรปราการและภเกตยงมทศนะตอแรงงานขามชาตใน

ฐานะภยคกคามมากวา ผลประโยชนทางเศรษฐกจหรอผถกคกคามความมนคงทางมนษย อนเปนภาพ

สะทอนการกาหนดฐานนโยบายสาธารณะจากกลมผลประโยชนเฉพาะโดยมไดมการปรบเปลยนฐาน

นโยบายใหสอดคลองกบสภาพการผลตและเงอนไขชวตประจาวนของประชาชนสวนใหญในสงคม

1.10 กรอบทฤษฎทใช

การศกษาแรงงานขามชาตในสงคมไทย สามารถแบงการศกษาไดออกเปนสามลกษณะ คอ

การศกษาแนวกลมผลประโยชน/นโยบายสาธารณะ การศกษาแนวมานษยวทยา และการศกษาแนว

เศรษฐกจการเมองวาดวยความสมพนธในเขตเมอง โดยในงานวจยชนนจะใชกรอบแนวคดวาดวย

13

ชวตประจาวนในเขตเมองของนกสงคมวทยาชาวฝรงเศส –Henri Lefebvre (2002) ซงไดพฒนากรอบ

ความคดจากขบวนการตอสของผใชแรงงานในกรงปารสชวงทศวรรษ 1960-1970 โดยชใหเหนถงกลไก

ตอสและตอรองผานการสรางพนทตางๆของระบบทนนยมซงตองการควบคมความสมพนธการผลต และ

กลไกการผลตซาของผใชแรงงาน ทงน Lefebvre ได พจารณาพนทในระบบทนนยมออกเปนสามระดบคอ

1.พนททางกายภาพ เปนภาพสะทอนสนามของบการปฏสมพนธของผคนในสงคมเปนพนทซง

สามารถจบตองหรอเหนดวยตาได พนทกายภาพนถกสรางข นมาเพองรองรบชดความคดและอดมการณ

ตางๆ ไดแก โรงงาน โรงเรยน รานอาหาร ถนน สถานรถไฟ หองเชา

2.พนททางสงคม ชดความสมพนธทางสงคมทถกสรางขนมา เพอรกษาสถานะหรอโครงสราง

สงคมทมไว อาท ระบบการศกษา ระบบเครอญาต เพอนฝง ระบบการจางง าน วถการบรโภค ระบบ

กรรมสทธทรพยสนตางๆ

3.พนททางความคด อดมการณเพอสรางความชอบธรรมแกพนททางสงคม มสวนตอการผลตซา

ความสมพนธ การผลต การใหคณคากบความสมพนธตางๆ อาทความเชอ องคความร ความเปนวตถวสย

พนททางความคดจะมสวนตอการกาหนดพนททางกายภาพและพนททางสงคมไปพรอมกน

การประยกตใชแนวคดของ Lefebvre ตอการศกษาชวตประจาวนของแรงงานขามชาตในสงคม

การผลตไทยนามาประยกตเขากบกรอบอธบายของ Jim Glassman (2004) ซงอธบายเงอนไขเศรษฐกจ

ระดบโลกทแปรสภาพความสมพนธของพนทอตสาหกรรมรอบนอกในเมองไทยนบแตชวงทศวรรษ 1980

ควบคกบแนวความคดของ Aihwa Ong (2006) ซงชใหกระบวนการทรฐอตสาหกรรมใหมในเอเชย

ตะวนออกไกล สราง”ลกษณะเฉพาะ”ภายใตอตลกษณทางวฒนธรรมของตนเองเพอควบคมแรงงานใน

พนทตางๆเพอสรางมลคาสวนเกนตอบสนองตอหวงโซอปทานระดบโลก

14

บทท 2 ทฤษฎและกรอบวเคราะห

2.1 บทน า

ในบทนจะทาการพจารณากรอบวเคราะหทเกยวของกบการวเคราะหลกษณะพนฐานการตอสใน

ชวตประจาวนของแรงงานขามชาตชาวกมพชาในสมทรปราการและ แรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวด

ภเกต โดยจะฉายภาพใหเหนถงกรอบแนวคดเชงทฤษฎหลกอนประกอบดวย 1.กลมแนวคดทางเศรษฐกจ

การเมอง อนฉายภาพใหเหนลกษณะความเปราะบางของแรงงานขามชาตภายใตกระแสการสะสมทน

แบบเสรนยมใหม อนกอใหเกดกลมแร งงานเสยง (Precariat) กลมแรงงานทถกวางสานกแบบ

ผประกอบการ ผานการแบกรบความเสยงแทนชนชนนายทน 2. กลมแนวคดชาตพนธวทยาเมอง เพอฉาย

ใหเหนเงอนไขความสมพนธเชงอานาจทปรากฏในการควบคมผใชแรงงานในพนท สมทรปราการและภเกต

และ 3. กลมแนวคดขบวนการเคลอนไหวทางการเมองและสงคมเพอฉายใหเหนลกษณะการตอสของผใช

แรงงานทงสองพนท การบรณาการแนวคดทงสามกลมเขากนเกดขนภายใต ภววทยาของวธวทยาทางชาต

พนธวทยาหลากสนาม เพอฉายใหเหนถง ลกษณะรวมกนของพนททางกายภาพทถก วางเงอนไขโดยระบบ

ทนนยมโลก

2.2 กลมแนวคดเศรษฐกจการเมอง ระหวางประเทศ

ขณะทแนวทางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศกระแสหลก อนมรากฐานจากกรอบแนวคด

ปฏฐานนยม (Gilpin 1987 12-23) โดยพจารณาวารฐแตละรฐเปนตวแสดงหลกทมองคประกอบเหมอนกน

(Liked Unit) เปนตวแปรควบคมและ มปจจยทางเศรษฐกจเปนตวแปรทดลองจงนบเปนจดเรมตนของการ

ใหความสาคญปจจยทางเศรษฐกจในการกาหนดความสมพนธระหวางประเทศ ในแงเศรษฐกจการเมอง

แลว แนวคดดงกลาวมความเกยวพนกบแนวคดของ เดวด รคารโด ทพจารณาศกย ภาพการผลตของแตละ

ประเทศอนนาสประเดนความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ การปฏสมพนธระหวางประเทศจงถกจงใจดวย

ราคาสนคาทถกจากความสามารถในการผลตทแตกตางกน

ทงน Marx (1976)ไดระบไวในหนงสอ “วาดวยทน” บทท 25 วาดวยการสะสมบพกาลโดยชใหเหน

วาความสมพนธทเกดขนในการผลตนน หาไดเกดขนจากการเหนพองตองกนอยางแนวการวเคราะหของ

รคารโด แตการจากการขบงคบ หลอกลวง และปลนชง เพอสถาปนาระเบยบทนนยมขนในพนทศนยกลาง

เลนนไดขยายความตอใน หนงสอ “จกรวรรดนยมคอขนสงสดของทนนยม”(Lenin 1947 89-101) โดยระบ

15

ถงสาเหตของการลาอาณานคมในตนศตวรรษท 20 วาเพอแสวงหาปจจยการผลต ตลาดแรงงาน ตลาด

ระบายสนคา เพอตอบสนองรฐทนนยม แนวคดดงกลาวยงเปนรากฐานกลมทฤษฎพงพงของทางลาตน

อเมรกา โดยชใหเหนวาความดอยพฒนาในประเทศโลกทสามหาไดเกดขนจากปจจยภายในประเทศนน

หากแตเกดจากการวางโครงสรางของระบบทนนยมโลก (Frank, Chew et al. 1996 17-30) แมจะเปนท

ถกเถยงกนถงความสามารถในการอธบายของกลมทฤษฎนในความสมพนธในศตวรรษท 21 แตกเปน

จดเรมตนของการพจารณาวา ปจจยทางเศรษฐกจไดวางเงอนไขความสมพนธเชงอานาจในการปฏสมพนธ

ระดบโลก

การพจารณาผานกรอบขางตนนนเปนการใหความสาคญตามกรอบภมรฐศาสตร และการ

ปฏสมพนธเชงพนทตามแนวทางรฐ(ทนนยม) สมยใหมทสถาปนาขนในชวงศตวรรษท19-20 จะเหนไดวา

กรอบอธบายดงกลาวเผชญปญหาเมอโลกทนนยมเผชญกบวกฤตเศรษฐกจและนาสการปรบตว การ

ขยายตวของระบบทนนยมหาไดกอใหเกดความเหลอมลาระหวางโลกทหนงและโลกทสาม และนาสความ

โกรธแคนสรางเงอนไขการปฏวต ในทางตรงขามในแงพนทแลวการปรบโครงสรางการผลตไดสรางความมง

คงในอดตประเทศโลกทสามอยางทไมเคยมมากอน

ขณะเดยวกน Robert W.Cox (1987) ไดขยายความประเดนความสมพนธเชงอานาจระหวางรฐ

ทนนยมโดยชใหเหนวา เงอนไขทางเศรษฐกจไมไดกาหนดความสมพนธเชงอานาจระหวางรฐเพยงลาพง

Cox ยงใหความสาคญแกเงอนไขดานกลการใหความหมาย อดมการณ วฒนธรรม ทฤษฎแนววพากษ

สามารถสรปหวใจสาคญไดดงน

1.พฤตกรรมของตวแสดงตางๆไมสามารถเกดขนโดยการตดสนใจอยางเปนอสระได หากแตอย

ภายใตกรอบแนวคดใดอยเสมอ

2.แตไมใชเพยงแคพฤตกรรมเทานนทอยภายใตบรบทใดบรบทหนง ตวทฤษฎเองกมลกษณะทตก

อยภายใตเงอนไขบางอยางดวยเชนเดยวกน ดงนนทฤษฎจงไมสามรถดารงอยในลกษณะระบบปด ใน

หองทดลอง และสรางสตรสาเรจใหกบทกคาตอบ มมมองของ Cox (1987) จงมลกษณะสมพทธนยม

3.กรอบแนวคดทกาหนดพฤตกรรมตางๆมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทฤษฎแนววพากษเปน

การศกษาเพอเขาใจการเปลยนแปลงนน โดยการเปลยนแปลงนนจงวางอยบนเงอนไขของ เงอนไขทางวตถ

(ผลประโยชนทางเศรษฐกจ) อดมการณความเชอ สถาบนทางสงคม ซงไมไดเปนการกาหนดเชงกลไก

หากแตไดกอรางสรางบรบทการอบตวแสดงขนมา

16

4.พฤตกรรมหรอการตดสนใจตางๆจงไมไดเกดขนจากการตดสนใจตามทฤษฎชนชนนาหากแตเกด

จากบรบทรอบตวแสดงนน ทงปจจยภายนอกและพลงสงคมจากเบองลาง อนเปนเงอนไขทเปลยนแปลงได

ตลอดเวลา

หากนากรอบขางตนมาพจารณาพฒนาการเศรษฐกจกรเมองสงคมของรฐไทยยอมหมายความวา

กจกรรมตางๆทเกดขนนนยอมมไดเกดขนอยางเปนอสระหากแตอยภายใตโครงสรางเศรษฐกจการเมอง

โลก เชน ระเบยบเบรตตนวดส สงครามเวยดนาม การปรบโครงสรางเศรษฐกจนามาสการปรบอดมการณ

วฒนธรรม ภายในรฐใหมความสอดรบกบระเบยบโครงสรางนน ในขณะเดยวกน กอาจเกดผลตอบรบ

คขนานจากโครงสรางเศรษฐกจ เชนความขดแยงและเหลอมลาในสงคมจากการพฒนาตามแนวทางทน

นยมโลก เงอนไขความขดแยงนนกจะเปนตวกาหนดคณลกษณะของรฐนน (Cox,1996:93)

ขณะเดยวกน Jim Glassman (2004:15-22) ไดใหความสาคญความสมพนธเชงอานาจของรฐทน

นยมในโครงสรางเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศ โดยระบถงความเหลอมลาภายในระบบทนนยม วา

หาไดเปนไปในมตของการ ควบคมการผลตหรอจดสรรทรพยากรเทานนหากแตมความเกยวพนกบม ตดาน

อดมการณดวย

Glassman (2004) วพากษมมมองทมลกษณะรฐอนละเลยปจจยความสมพนธกบระบบทนนยม

โลก อาทการเนนรฐศนยกลางแบบเวเบอร ทมองวาการเชอมโยงของโลกมขดจากด และการปฏสมพนธ

ของมนษยยงคงอยในรฐเปนหลก แนวคดนใหบทบาทของรฐนาการพฒนา เชนเดยวกบแนวคดของ

การเมองระหวางประเทศกระแสหลก ทระบวา รฐเปนตวแสดงหลกในความสมพนธระหวางประเทศ โดยม

พรมแดนเขตแดนอธปไตยทตายตว การเมองภายประเทศและการเมองระหวางประเทศใชกรอบวเคราะห

คนละกรอบ และเสนพรมแดนอธปไตยเปนตวบรรจสงคมของรฐนนไวภายในทงน Glassman ไดระบถง

สภาพโครงสรางทนดงตอไปน

1. กระบวนการเปนสากลของทน (Internationalize of Capital) เปนกระบวนการเปนสากลทางชน

ชนทเกดขน ทกระดบชนชนในระบบทนนยม กลาวคอความสมพนธการผลตไดแผขยายขามพนทและ

พรมแดนทเคยม โดยความสมพนธการผลตทขยายนกสงผลการสรางเงอนไขทางชนชน การกดขแรงงาน

ภายในโดยทนขามชาตอาจเกดขน พรอมกบการตดตอสอสารรวมมอและมความรสกรวมกนของผถกกดข

17

ขณะเดยวกนสาหรบชนชนนายทนกใชตรรกะรวมกน และมการรวมมอกนในความสมพนธการผลต

เชนเดยวกน

2.กระบวนการเปนสากลของทนนนหาใชปรากฏการณทเกดขนใหม หากแตเปนกระบวนการทเกด

ขนมาอยางยาวนาน และตอเนอง โดยมความเชอมโยงเกยวของกบลทธจกรวรรดนยม และการแสวงหา

อาณานคม ซงมกมความเขาใจทคลาดเคลอนวาการยดครองอาณานคมเปนการครอบงาระหวางชาตหนง

โดยละเลยเงอนไขความสมพนธทางชนชนทเกดขนในระบบทนนยม จกรวรรดนยมเปนภาพสะทอนการ

ความเหลอมลาจากการพฒนาในระบบทนนยมในยคสมยหนง โดยมตวแทนจากภายในทาหนาทเปนชน

ชนนาระหวางประเทศ ทเออประโยชนใหเกดการพฒนาตามมมมองของ ทฤษฎพงพง

3.กระบวนการเปนสากลของทนนน หาใชเพยงแคปรากฏการณทางเศรษฐกจเทานน หากแตเปน

การแปรสภาพทงมตทางสงคมในวงกวาง ดงเชนปรากฏการณจกรวรรดนยม นนหาไดเปนการครอบงาทาง

เศรษฐกจเทานน แตมความสมพนธกบการเมอง วฒนธรรม และโครงสรางอดมการณ อนจะสราง

โครงสรางสงคมในการครอบงา และเปนรปแบบการสะสมทนของพนทนนๆ การผลตซาทเกดขนในระบบ

ทนนยมจงไมใชปรากฏการณเชงกลไก แตการขยายความสมพนธโดยทนนนเปน วถการควบคมทตองตอส

เพอสถาปนาดวยความซบซอน เพอการสะสมทนในระดบสากล

ดวยกรอบแนวคดทางเศรษฐกจการเมองขางตนจงสามารถวางสรปเบองตนเกยวกบลกษณะ

ความสมพนธของรฐไทยกบระบบทนนยมโลกทใชในการวเคราะหในงานวจยฉบบนไดดงน

1.รฐไทยมไดเปนพนทแยกขาดจากระบบทนนยมโลกและมไดมความอสระโดยสมพทธเมอเทยบ

กบทน แตมไดหมายความวารฐมไดมบทบาทในทางตรงขามรฐมความสาคญอยางยงในการวางเงอนไข

เพอเออแกระบบทนนยม และเงอนไขสาคญคอการควบคมแรงงานทงในมตการผลต และการผลตซา

2.ดงนนการแบงภมรฐศาสตรตามแนวระนาบจงมไดเปนการฉายภาพทครบถวน กระบวนการทา

ใหเปนสากลของระบบชนชนเกดขนขามพนททางภมศาสตร กลาวคอระบบการผลต และการควบคม

ถกควบคมภายใตตรรกะเดยวกน และสรางเงอนไขของผใชแรงงานทมความเปราะบาง ในลกษณะเดยวกน

ดงท Castells ไดระบเงอนไขโลกทสในฐานะภาพสะทอนชวตของผใชแรงงานทถกขดรดอยางแสนสาหส

และไรอานาจการตอรองซงเกดขนในทกพนทการผลตในกระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหม

18

3.ระบบการผลตแบบทนนยมทผานการควบคมผานโครงสรางและกลไกตางๆในศตวรรษทยสบ ไม

วาจะเปนระบบสายพานอตสาหกรรม รฐชาต และการควบคมผานระบบปดโดยเปรยบเทยบกาลงแปร

สภาพสกลไกการควบคมรปแบบใหม กลาวคอเปนการวางเงอนไขใหรฐมขนาดเลกลงแตมกลไกการ

ควบคมทเขมขนมากขน

4.เพอประโยชนของการสะสมทน ระบบทนนยมไดสรางความสมพนธการผลตแบบทนนยมภายใต

กระแสเสรนยมใหม ดวยเงอนไขนกอใหเกดกลม แรงงานเสยง ชนชนสงคม ซงมลกษณะแตกตางจากชนชน

กรรมาชพ คอการเปนกลมผใชแรงงานทตองแบกรบความเสยง และความเปราะบางจากชนชนนายทน

ภายใตระบอบการสะสมแบบยดหยนแรงงานขามชาตไดเผชญกบภาวการณเปน แรงงานเสยง อน

เนองจากการปราศจากอานาจการตอรองโดยสมพทธกบกลมชนชนอนในสงคม

2.3 กลมแนวคดชาตพนธวทยาเมอง

การศกษาชาตพนธวทยามกไดรบการศกษาผานความแตกตางของชาตพนธทแยกขาดตามพนท

และถกครอบงาโดยกรอบแนวคด Primodialism ซงจาเปนตองพจารณากลไกการใหความหมายในระดบ

ชมชนและความสมพนธระดบปจเจกชน (Smith 2000) การศกษาชาตพนธวทยาเมองแมจะมฐานภววทยา

ทพจารณากลไกการใหความหมายจากระดบปจเจกชนแตมเงอนไขสาคญในการพจารณาคอพลวตการ

เปลยนแปลงในความสมพนธการผลตทเกดขน นกมาน ษยวทยาการเมองอยาง Gellner (1987) นกสงคม

วทยาชาวเยอรมนชใหเหนวาลกษณะทางชาตพนธในสงคมสมยใหมเปนไปเพอการควบคมในสงคม

อตสาหกรรม อนเปนภาพสะทอนความสมพนธเชงอานาจในสงคมสมยใหมทใชตรรกะความสมพนธทาง

วฒนธรรมในมตทางชาตพนธเพอการควบคมความเหลอมลาในสงคม การศกษากลไกวฒนธรรมในเมอง

ไดรบการพฒนาตอเนองโดยนกมานษยวทยาการเมองเชอสายมาเลเซยอยาง Aihwa Ong (2006)

ในงานวจยชนนไดพยายามวเคราะหกรอบชาตพนธวทยาผานการศกษาความสมพนธเชงอานาจท

เกดขนในพนทเมอง ดงนน การศกษาชาตพนธวทยาเมองจงมความจาเปนตอ งกาวผาน แนวคดหลกกลม

แรก คอ กลมมานษยวทยากระแสหลกซงมงเนนการใหความหมายของการศกษาชมชนเฉพาะทแยกขาด

จากพลวต และการเปลยนแปลงของระบบเศรษฐกจการเมองโลก รวมถงแนวคดชมชนจนตกรรมซงไดรบ

การพฒนาขนมาโดย Benedict Anderson ซงใหความสาคญแกกลไกการใหความหมายและการสะสม

ความทรงจารวมในสงคม ดวยเง อนไขนเองขอสรปของแนวคดชมชนจนตกรรมจงเปนการลดทอน

19

ความสาคญของเงอนไข “ชวตประจาวน” ในชมชนทประสบจรง โดยสามารถสรปลกษณะสาคญของ

แนวคดชาตพนธวทยาเมองไดดงตอไปน

1.แนวคดชาตพนธวทยาเมอง มไดเปนการมองวาพนทกายภาพแตละพนทมความแยกขาดออก

จากกน ซงเปนภาพสะทอนตอเนองจากกลมแนวคดทางเศรษฐกจการเมองซงชใหเหนวาความสมพนธของ

แตละเขตเมองมพลวตอนเกดจากการผนแปรของความสมพนธระดบโลกดงจะเหนไดจาก พนทศกษาใน

งานวจยชนน จงหวดสมทรปราการและภเกตมไดถกวางเงอนไขจากความสมพนธภายในเพยงลาพง แต

ปจจยดานเศรษฐกจการเมองระดบโลกไดมผลสาคญในการกาหนดโครงสรางชนชนภายในเมอง ดงนน

ความสมพนธระหวางชาตพนธในเมองจงเปนเรองของภาพสะทอนทางเศรษฐกจการเมองทงภายในพนท

กายภาพและเงอนไขระดบโลกไปพรอมกน

2.ชมชนในเมองดารงอยดวยความสมพนธเชงอานาจ ดงนนความทรงจารวมในลกษณะชมชน

จนตกรรม จงไมมผลสาคญตอการดารงอยของความสมพนธในสงคมเทากบเงอนไขชมชนประสบจรง โดย

มรปธรรมสาคญคอ การยดโ ยงแรงงานขามชาตดวยความสมพนธของการเปนชาตพนธเดยวกนไมสาคญ

เทากบเงอนไขการทางานจรงทพวกเขาตองเผชญเงอนไขการรองรบความเสยงทถกถายโอนโดยระบบทน

นยม และมแนวโนมการรบผดชอบเงอนไขขางตนในลกษณะปจเจกชน มากกวาการรวมหม

3.ความสมพนธเชงชาตพนธทปรากฏในงานวจยชนนจงพจารณาในลกษณะกระบวนการให

เหตผลของกระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหมเพอวางเงอนไขใหเกดแรงงานเสยง เพอใหผใชแรงงาน

ขามชาตยอมรบตอการแบกรบความเสยงแทนชนชนนายทน ดวยการรบเงอนไขความเสยงแบบผ

ผประกอบการเหนอแรงงานตวเอง ดงเชนปรากฏลกษณะการใหเหตผลถง ชวตชวคราวในประเทศ

ปลายทาง การยกระดบชวตในพนทปลายทางหรอการบรณาการเขาสประเทศปลายทางในฐานะประชากร

ชนสองเพอผลตซาเงอนไขความเหลอมลาในกระบวนการสะสมทน เชนการพฒนาตนสการเปน

ผประกอบการขนาดเลกซงแสวงประโยชนจากแรงงานขามชาตในชมชนเดยวกนอกตอหนงเปนตน

2.4 กลมแนวคดขบวนการเคลอนไหวทางการเมองและสงคม

งานวจยชนนชใหเหนกระบวนการตอสและเคลอนไหวของกลมแรงงานเสยงซงเกดภายใต

กระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหม ซงชใหเหนการจดโครงสรางความสมพนธทแตกตางไปจากระบบ

อตสาหกรรมแบบดงเดม และมความเปราะบางในรปแบบทตางออกไป ในชวงปลายศตวรรษท 20 ไดม

20

นกวชาการแนวขบวนการเคลอนไหวทางการเมองและสงคม ไดพยายามสงเคราะหแนวคดขบวนการ

เคลอนไหว ทางการเมองและส งคมใหม (New Social Movement) ซงใหความสาคญกบกระบวนการ

ตอตานโลกาภวตน และการเรยกรองดามสมพนธเชงอตลกษณทกาวพน จากการสดวยประโยชนทาง

การเมอง หรอ เศรษฐกจเดม (Buechler 2010) อนนาสการพฒนาขบวนการตอสในแนวราบมากกวา การ

ตอสผานความสมพนธเชงอานาจแนวดงแบบเดม อยางไรกตาม แมแนวคดขบวนการเคลอนไหวทางสงคม

แบบใหม จะวางเงอนไขสาคญทชใหเหนถงการแปรสภาพของความขดแยงภายใตกระแสเสรนยมใหม แต

เปนการพรามวความขดแยงทงหมดภายใต ความขดแยงเชงอตลกษณทมลกษณะสมพทธนยม ในงานวจย

ชนนชใหเหนถงกระบวนการตอสของแรงงานขามชาตทเกดขนในชวตประจาวน หลงจากเผชญความ

เปราะบางในลกษณะของแรงงานเสยง เงอนไขของการเคลอนไหวในกลมแรงงานเสยง จงมไดม ลกษณะ

สมพทธเชนเดยวกนกบการเคลอนไหวเชงอตลกษณของขบวนการเคลอนไหวทางสงคมใหม หากแตเปน

ภาพลกษณะการเคลอนไหวทมลกษณะทวไปในฐานะกลมชนชนการผลตในกระบวนการสะสมทนแบบเสร

นยมใหม

ทงนลกษณะสาคญของการเคลอนไหว และตอสของกลมแรงงานเ สยงซงถกพฒนาเพอใชในการ

อธบายในงานวจยชนน พฒนาขนจากแนวคดการถกพรากเชงสมพทธ และวกฤตการสรางความชอบธรรม

ของ Habermas (Habermas and Seidman 1989) เพอเนนยาใหเหนถงลกษณะทวไปของแรงงานขาม

ชาตทมไดเปนผ ทยอมจานนอยางไมมเงอนไข การตอส นเปนหนอออนของการนาสการเปลยนแปลงทาง

สงคม ทมลลกษณะแตกตางจากขบวนการแรงงานในชวงการผลตแบบอตสาหกรรมสายพาน และไมใช

การตอสทแยกขาดในลกษณะสมพทธนยม อนจะปรากฏใน บทท 4 และบทท 5 เมอพจารณากรณศกษา

ของแตละพนทไปพรอมกน

2.5 กรอบวเคราะห และภววทยาชาตพนธวทยาหลากสนาม

การศกษาวจยในครงนมเปาประสงคหลกเพอฉายภาพใหเหนเงอนไขการใชชวตของแรงงานขาม

ชาตสองชาตพนธในพนทสองพนทซงมความแตกตางกนในลกษณะการผลต การพจารณาชาตพนธวทยา

หลากสนามในงานวจยชนนเปนไปเพอชใหเหนลกษณะทวไปของแรงงานขามชาตทมไดเผชญความเฉพาะ

ตามลกษณะของพนทการผลต หรอภมหลงตามชาตพนธ โดยสามารถสรปกรอบวเคราะหผานการบรณา

การกรอบวเคราะหไดดงน

21

1.วเคราะหแรงงานขามชาตสองพนท ในฐานะแรงงานเสยง (Precariat) โดยชใหเหนถงพลวตการ

เปลยนแปลงพลงการผลตในระบบทนนยม ผานการชใหเหนเงอนไขการสรางกลมแรงงานเสยงทแบกรบ

ความเสยงแทนผประกอบการเพอตอบสนองตอการสะสมทนทมการทาใหเปนสนคาเขมขน

2.ในลกษณะทวไปทปรากฏในกลมแรงงานเสยงน กรอบวเคราะหชาตพนธวทยาเมองมสวนในการ

ฉายภาพใหเหนถงกลไกควบคมและความสมพนธเชงอานาจในแตละพนททมลกษณะเฉพาะเพอฉายให

เหน เพอถายโอนความเสยงสผ ใชแรงงานขามชาต การวเคราะหในระดบนไดชใหเหนถงกลไกการพยายาม

ครอบงาและขดรดมลคาสวนเกนจากผใชแรงงาน แตในความสมพนธเชงอานาจนกไดแสดงใหเหนการ

ตอรองและการตอสในปรมณฑลตางทงทางเศรษฐกจ การเมองและสงคม

3.กลมแนวคดขบวนการเคลอนไหวทางสงคม ชใหเหนถงกระบวนการตอตานและตอสของแรงงาน

ขามชาตบนเงอนไขการตอรองในลกษณะของกลมแรงงานเสยง ซงแมจะเปนผ ทไมไดถอครองปจจยการ

ผลตและดารงชวตอยบนเงอนไขการแบกรบความเสยง แตมใชวากลมแรงงานขามชาตในฐานะแรงงาน

เสยงเปนผยอมจานนอยางไมมเงอนไข ในทางตรงขาม การทพวกเขามความตนตวตอการลดรอนสทธเ ชง

สมพทธ ทาใหการเรยกรองผานระบบชนชนใหมถกกอตวอยางเปนระบบและมลกษณะทวไปในระบบการ

ผลตโลก

22

โดยสรปแลวการวเคราะหในงานวจยชนนจงเปนการวเคราะหในลกษณะสหระดบเพอหาลกษณะ

ทวไปของกลมแรงงานเสยงพรอมกบการควบคมผานความสมพนธเชงอานาจในระดบทองถน อนเปน

เงอนไขเรมตนของการตอตานจากผใชแรงงานทมทงลกษณะเฉพาะทเกดจากการสะสมความขดแยงใน

พนทควบคกบลกษณะทวไปของแรงงานเสยงทเผชญความเปราะบางแบบเสรนยมใหม การตอสใน

ชวตประจาวนทเกดขนจงเปนภาพสะทอนจากการแปรสภาพของระบบเศรษฐกจโลก ทแมดานหนงจะเปน

การลดอานาจการตอรองของผใชแรงงาน ผานการถายโอนความเส ยง และการทาใหเปนสนคาสงขน แต

ภายใตการสรางจตสานกกแบบผประกอบการ และเงอนไขกตกาแบบเสรนยมใหมทเนนการใหความสาคญ

แกการสะสมเชงปรมาณ และกรรมสทธสวนบคคลทาใหการแยงชงหรอขดรดตตวแรงงาน ไมสมเหตสมผล

มากขนเมอกระบวนการผลตเผชญวกฤตในการสะสมทน

2.6 บทสรป

ในบทนไดแสดงถงกรอบวเคราะหแนวคดเชงทฤษฎซงไดรบการประยกต เพอสรางกรอบวเคราะห

อนประกอบดวย แนวคดเชงทฤษฎดานเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศไดฉายภาพใหเหนพลวตการ

เปลยนแปลงความสมพนธการผลตของระบบทนนยมโลกซงทางานผาน ระบบความสมพนธเชงอานาจใน

23

เมองซงไดรบการอธบายผานกรอบแนวคดเชงทฤษฎดานชาตพนธวทยาเมอง และในความสมพนธเชง

อานาจทปรากฏในพนทเมองสมทรปราการ และภเกต กอใหเกดความขดแยงและการตอสในชวตประจาวน

ซงเปนการตอสบนฐานผลประโยชนและชนชนทางเศรษฐกจการเมองมากกวา อตลกษณและวถชวตตาม

คาอธบายแบบขบวนการเคลอนไหวใหม หรอมานษยวทยาแนวสมพทธนยม อนเปนภาพสะทอนความ

เปราะบางภายใตวถการสะสมทนแบบเสรนยมใหม ทผใ ชแรงงานขามชาตเปนภาพสะทอนของความ

เปราะบางเชงปรมาณ เชนปรมาณคาจาง และเชงคณภาพเชนความแปลกแยก และการถกทาใหเปนสนคา

อยางเขมขน โดยทเงอนไขเชงปรมาณและเชงคณภาพปรากฏขนพรอมกนในกระบวนการสะสมทนแบบเสร

นยมใหม

24

บทท 3 ระเบยบวธวจย และขอมลภาคสนาม

3.1 บทน า

ในบทนไดแสดงถงการไดมาซงขอมลภาคสนาม วธการวเคราะห และการสรางขอสรปทวไปท

เกดขนในกรณศกษาทเลอก รวมถงรายงาน ขอมลปฐมภมจากการสมภาษณในพนท โดยการศกษาวจยใน

ครงนไดใชกรอบการศกษาชาตพนธวทยาหลากสนาม ซงไดรบการพฒนาโดย George E.Marcus เพอ

แสดงใหเหนการเชอมรอยระหวางสองพนทกายภาพทมความหางไกลแตถกเชอมรอยดวยเงอนไขเศรษฐกจ

การเมองระหวางประเทศ ซงในบรบทนสอถงกระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหม อนกอใหเกดการ

เคลอนยายของทนและแรงงาน รวมถงการสรางความเขมขนของกระบวนการทาใหเปนสนคา (Becker

2001)

ระเบยบวธวจยยงคงวางอยบนฐานของชาตพนธวทยา คอการพยายามหาลกษณะเฉพาะของแต

ละกลมทางสงคมในพนทหนง ศกษากลไกการใหความหมาย และลกษณะในชวตประจาวนของแรงงาน

ขามชาตทปรากฏในสองพนทผานการสมภาษณแบบมสวนรวม และการเกบขอมลแบบสมภาษณหม

(Focus Group) การสมภาษณเชงลกในกลมตวอยาง ชาวกมพชาทงหมด 27 คน และ ชาวพมา 22 คนได

จากการสมตวอยางแบบมวตถประสงคเพอสะทอนเงอนไขชวตและกลมอาชพทหลากหลาย โดยในขนตอน

การวเคราะหนน แบงเปนสองระดบคอการวเคราะหในลกษณะเฉพาะของกลมสงคมในพนทนน และการ

วเคราะหในลกษณะทวไปซงฉายภาพถงความสมพนธระหวางพนท โดยจดทาขอมลทไดในลกษณะสถต

เชงบรรยาย

ในบทนจะแบงการนาเสนอออกเปน ญาณวทยาของชาตพนธวทยาหลากสนาม กระบวนการสราง

สนามการวจย ขอมลภาคสนาม และกระบวนการวเคราะหผานวธวทยาทางชาตพนธวทยาหลากสนาม

3.2 ญาณวทยาชาตพนธวทยาหลากสนาม

ญาณวทยา (Epistemology) หรอการศกษาเพออธบายวาความรคออะไร อนนาสการตงคาถาม

หลกวาการไดมาซงความรทดมลกษณะและวธการอยางไรเมอพจารณา ญาณวทยาทางชาตพนธวทยา

โดยมากแลวจะพจารณาจงวธการเกบขอมลภาคสนามในพนทและเวลาทเขมขนในลกษณะของ

Malinowski ซงพยายามศกษาถงกลไกการใหความหมายในฐานะคนใน และขดเสนแบงพนททางกายภาพ

และพนททางสงคม ระหวางคนในและคนนอก โดยเชอวาความรทดมแนวโนมทจะมลกษณะสมพทธนยม

25

โดยหลกเลยงการสรางขอสรปในลกษณะทวไปทอธบายขามพนทและเวลา หรอการอธบายตามชดความ

จรงทตายตว การศกษาในลกษณะดงกลาวยงไดรบการพฒนาตอเนองโดย Clifford Geertz และกลมนก

คดหลงอาณานคมและหลงสมยใหมเพอหลกเลยงการสรางขอสรปทองกบทฤษฎหรอระบบคดใด

โดยเฉพาะ (Geertz 2001)

ทงนกรอบวเคราะหดงกลาวถกทาทายและตงคาถามโดยนกมานษยวทยาอยาง George E.

Marcus ซงชใหเหนวา ปจจบนมไดมพนทใดแยกขาดออกจากกนเปนอสระ การเชอมรอยของระบบการคา

แรงงาน และการผลตเปนตวจดประเดนใหเหนวาแตละพนทมความเกยวพนกน เชนการจะทาความเขาใจ

วาสนคาหนงผลตดวยกรรมวธอยางไรจาเปนตองทาความเขาใจผานการทางานของหวงโซอปทานโลก

เพราะไมมพนทใดพนทหนงซงทาการผลตเพยงลาพง แมกระทงการทาความเขาใจกลไกทางภาษากมได

เกดขนบนพนททแยกขาดเฉพาะของพนทหนง และดวยเงอนไขนเอง ทการทาความเขาใจแรงงานขามชาต

จงจาเปนตองศกษาควบคกนมากกวาพนทเฉพาะหนง ซงเปาประสงคของการใชญาณวทยาแบบชาตพนธ

วทยาหลากสนามในงานวจยชนนคอการพยายามสงเคราะหความเกยวพนระหวาง สมทรปราการ และ

ภเกตในฐานะพนทเสรนยมใหมทงคแมวาจะมพนท ทหางไกล รวมถงผใชแรงงานขามชาตในสองพนทก

มไดมความเกยวของกนโดยตรง แตสงทผวจยไดทาการตดตามขามพนท คอ การตดตามอปลกษ ณ

ความสมพนธการผลต ความขดแยงและการตอสของผใชแรงงานสองพนทวามความเกยวพนกนอยางไร

3.3 กระบวนการสรางสนามวจย

สนามวจยในแงพนทกายภาพถกจดวางผานการเปนพนทการผลตอตสาหกรรมหนกและ

อตสาหกรรมการบรการ โดยการกาหนดขอบเขตผานพนทอานาจการปกครอง ในกรณสมทรปราการซง

พนทเปนพนทเปดและไมมอาณาบรเวณทชดแจงวาเขตอตสาหกรรมตอเนองถงพนทใด ผวจยไดเลอก

ศกษาพนทเทศบาลตาบลสาโรงเหนอ อนเปนพนทซงมความเฉพาะในความเปนชมชนแรงงานขามชาตชาว

กมพชา สวนในกรณภเกตนน เลอกศกษาพนทอาเภอเมองเปนหลกเพพอสะทอนใหเหนถงปฏสมพนธของ

แรงงานขามชาตชาวภเกตตอพนทเมองทมทงกลไกการผลตและผลตซาไปพรอมกน โดยสนามทงสอง

สนามมการปฏสมพนธตอระบบโลกดงน

1.สมทรปราการดารงอยในฐานะเมองอตสาหกรรมททาการผลตสนคาตอบสนองตอหางโซอปทาน

โลก แรงงานขามชาตชาวกมพชาเองแมจะทางานอยในอตสาหกรรมเนนแรงงานและใชทกษะตา ธรกจกง

ทางการ แตความยดหยนซงสะทอนออกมาในตวผใชแรงงานนนเปนภาพสะทอนกลไกการสะสมทนแบบ

26

เสรนยมใหมไดเปนอยางด ดงนนความเกยวพนของสมทรปราการทปรากฏผานชวตของแรงงานขามชาต

ตอระบบทนนยมโลกจงเกยวของกบสามพนทเปนอยางนอย คอ พนทสมทรปราการเอง พนทตนทางใน

กมพชา (ประกอบหลากหลายพนท) และพนทปลายทางของสนคาททาการผลตอนไดแกกลมประเทศ

อตสาหกรรมกรงเทพมหานคร ในกรณของการเปนคนงานกอสรางความเกยวของนสะทอนอยท

ความสมพนธระหวางมลคาบานชานเมองและวถชนชนกลางในกรงเทพ

2.ภเกตอนเปนพนทอตสาหกรรมบรการขนาดใหญ การศกษาลกษณะชวตประจาวนของแรงงาน

ขามชาตในภเกตสะทอนเงอนไขความสมพนธอยางนอยสามพนทเชนกน คอ พนทภเกต พนทตนทางอนสอ

ถงพนทพมาตอนใต และพนทซงสนคาทผลตในภเกตไปปฏสมพนธดวยซงในงานวจยชนนสอถง บรการท

เกดขนในภเกตซงดานหนงคอการรองรบการเตบโตของชมชนชนกลาง และในอกดา นหนงตอบสนองการ

ขยายตวของอตสาหกรรมการทองเทยวและบรการทมลกคาจากทกมมโลก

3.จะเหนไดวาสนามวจยทงสองน มไดมการปฏสมพนธโดยตรงแตสามารถสรปความสมพนธของ

สนามไดดงน

จากแผนภาพจะเหนไดวา พนทแตละพนทมปฏสมพนธกนผานโครงสรางทนนยมโลกดงนน แตละพนทจง

ไมใชพนททแยกขาดออกจากกนอยางสมบรณ การวเคราะหจงตองวเคราะหลกษณะเฉพาะและลกษณะ

ทวไปของแตละพนทไปพรอมกน

27

3.4 ขอมลภาคสนาม

จากการเกบขอมลภาคสนามในพนทสมทรปราการและภเกตสามารถจาแนกขอมลดบไดดงตารางดานลาง

ตาราง 3.4.1 ขอมลแรงงานขามชาตชาวกมพชาในพนทสมทรปราการ

หมายเลข เพศ อาย สมรส จานวนป บานเกด อาชพ รายไดตอวน

1 M 33

Married

2

Kampong Cham (moved to

Banteay Meanchey) Nail Factory 260

2 F 34 2 Banteay Meanchey Nail Factory 280

3 M 47

Married

2

Phnom Penh (moved to Poi

Pet) Nail Factory 280

4 F 40 2 Poit Pet Nail Factory 280

5 F 35 Married

8-9

years Poit Pet Kodang 0

6 M 25 Married 8 Pursat

Cassava

powder fac 700

7 M 23 Single 1.5 Kampong Thom

Steel

Factory 500

28

8 M 25 Single over 10 Siem Reap

Internet

Café 300

9 M 18 Single 1/2 year Battambang Unemployed 0

10 M 20 Single 1 Battambang Sell Chicken 230

11 M 45

Married

2 Preyveng Kodang 50-200

12 F 35 2 Preyveng Kodang 50-200

13 F 17 Single 12 Banteay Meanchey Unemployed 0

14 M 30 Divorced 2 Battambang

sell in

Market 400

15 F 28 Married 2 Banteay Meanchey CW 250-300

16 F 44 Married

5-

6years Pursat Kodang 200

17 F 34 Married over 10 Kampong Thom seaweed fac 300

18 F 34 Married 8 Banteay Meanchey

bread

factory 300

19 F 25 single

3

months Battambang

bread

factory 300

29

20 F 19 Single

2

months Battambang Kodang 220-250

21 F 42 Married 2months Banteay Meanchey

Domestic

worker

4000/month (free

food and housing)

22 F 38 Single

5

months Battambang

Bread

Factory 300

23 F 26 Single 2months Battambang

Bread

Factory 300

24 F 35 Married over 10 Battambang Housewife 0

25 F 50 Married over 10 Kampong Thom Kodang 80-150

โดยสามารถจาแนกตามแผนภาพแสดงถงลกษณะพนทตนทางการอพยพ ดงน

30

สวนขอมลแรงงานขามชาต ชาวพมาในพนทภเกตสามารถจาแนกตามตารางไดดงตาราง 3.4.2

หมายเลข เพศ อาย จ านวนป บานเกด อาชพ รายไดตอวน

1 F 41 7 Maylamaeng Waitress 7000/M

2 M 30 9 Ye

Curtain

Shop 9000/M

3 M 22 6 Maylamaeng

Curtain

Shop 8000/M

31

4 M 22 6 Dawei Gas Store 9500/M

5 M 29 8 Dawei Waiter 12000/M

6 F 28 4 Maylamaeng

Domestic

Worker 7800/M

7 F 33 18 Maylamaeng Shoe Seller 7000

8 F 27 4 Dawei

คนลวก

กวยเตยว 9000

9 M 24 8 Rakhine

แรปลา/

ประมง 4000

10 M 29 3 Yangoon

รานทากรอบ

รป 9500

11 M 31 11 Ye ชางเบาะ 13000

12 F 35 35 Kachin รานขาวตม 10000

13 M 30 5 Dawei

บรษทรบจด

ทะเบยน 10000

14 M 40 25 Maylameng

แรปลา /

ประมง 10000

32

15 M 42 15 Ramo

ชางเยบ

ผามาน 9000

16 F 28 8 Maylameng พนกงานเสรฟ 8500

17 M 39 9 Dawei ประมง 7200

18 F 23 2 Bawramaii

ชงนารานเรอง

ดม 4000

19 F 29 6 Kaw Thong แมบาน 7000

20 F 19 9 Maylameng

พนกงานลาง

รถ 5000

33

3.5 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลพจารณาตามหลกชาตพนธวทยาหลากสนาม เปนการกระทาโดยการ

เปรยบเทยบสองลกษณะคอ การวเคราะหลกษณะเฉพาะและลกษณะทวไปทเกดขนภายในและระหวาง

สองพนท โดยเปนการวเคราะหเชงอปนยจากกรณเฉพาะเพอสรางขอสรปทมลกษณะทวไป ระหวางพนท

3.4.1 แนวทางการสรางขอสรปเฉพาะ

การสรางขอสรปเฉพาะเกดขนผานการพจารณาเงอนไขภายในของพนทนน และความเกยวพนของ

แรงงานขามชาตทเกดขนในพนทนนโดยทงนการวเคราะหทเกดขนเพอสรางลกษณะเฉพาะโดยวเคราะห

ผานแงมมดงตอไปน

1.ลกษณะพนหลงทางเศรษฐกจสงคมของแรงงานขามชาต เพออธบายโลกทศนและความ

คาดหวงในการใชชวตทประเทศตนทาง

2.ภมศาสตร หรอพนททางสงคมในการกาหนดความสมพนธการผลตและกลไกการใหความหมาย

ของแรงงานขามชาตกบผประกอบการชาวไทย

3.เงอนไขทางเศรษฐกจ คาจาง การสงเงนกลบและความคาดหวงในอนาคต

4.ความเปราะบางในชวตความไมมนคงและการตอสในชวตประจาวนโดยจาแนกในลกษณะ

เฉพาะปจเจกชนและการตอสแบบรวมหม

3.4.2 แนวทางการสรางขอสรปทมลกษณะทวไป

1.วเคราะหลกษณะทวไปผานความเปราะบางในชวตของผใชแรงงานทมผานกระบวนการสะสม

ทนแบบเสรนยมใหม บนฐานสมมตฐานของการวจยสามลกษณะทวา แรงงานขามชาตเผชญเงอนไขความ

เปราะบางวามลกษณะคอ การถกทาใหมความคลายกนในฐานะสนคา ความเหลอมลา มความเปนปจเจก

ชนเขมขน และถกกนออกจากพนททางสงคมหลก

2.วเคราะหลกษณะทวไป ผานระบบชมชนจนตกรรมในการสรางสานกรวมของกระบวนการสราง

ความทรงจารวมของแตละพนท ผานสานกชะตากรรมรวมทกาวผานประเดนทางชาตพนธ

34

3.ลกษณะการตอส ทแมสวนหนงจะปรากฏขนมาในลกษณะเฉพาะของแตละพนทและกลมทาง

ชาตพนธแตการศกษามงเนนวเคราะหลกษณะทวไปทปรากฏในฐานะ ชนชนแรงงานเสยง (Precariat)

กลมผใชแรงงานทปรากฏในสงคมเสรนยมใหมซงมหนาแบกรบความเสยงในการผลต และผลตซาแกชนชน

นายทน ในประเดนนจงจะพจารณาแรงงานเสยงในฐานะภาพสะทอนลกษณะทวไปทปรากฏในเงอนไขการ

ใชชวตและการตอสของแรงงานขามชาตระหวางสองพนท

35

บทท 4 แรงงานขามชาตชาวกมพชา ในสมทรปราการ

4.1 บทน า

ในบทนจะแสดงถงเงอนไขชวตประจาวนของแรงงานขามชาตในพนทสมทรปราการ โดยพจารณา

การเปลยนผานของระบบทนนยมโลกซงสงผลตอโครงสรางอานาจภายในเมองสมทรปราการ อนกอใหเกด

ความเปราะบางและการตอสของแรงงานขามชาตชาวกมพชาในพนทสมทรปราการ โดยมลาดบการ

นาเสนอคอ สวนทหนงพจารณา ภมรฐศาสตรของพนทสมทรปราการอนกาหนดโครงสรางชนชนภายใน

เมองและความสมพนธกบแรงงานขามชาตชาวกมพชาในฐานะแรงงานเสยง สวนทสองจะพจารณาถง

เงอนไขประเทศตนทาง ของผใชแรงงานขามชาตทประเทศกมพชาโดยฉายภาพใหเหนถงการเปลยนแปลง

ในมตทางเศรษฐกจและความเปนอยของผอพยพ สวนทสามพจารณาถงความเปราะบางในชวตการทางาน

ของผใชแรงงานขามชาตชาวกมพชาในสมทรปราการ และสวนทสนาเสนอในประเดนความขดแยงและการ

ตอสของแรงงานขามชาตชาวกมพชาทปรากฏในพนทเมองสมทรปราการ

การศกษาวจยพนทสมทรปราการ เทศบาลสาโรงเหนอ และพนทชมชนใกลเคยงไดแสดงใหเหน

ลกษณะสาคญของผใชแรงงานขามชาตชาวกมพชาอนเปนผลจากกระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหม

ประการแกรก คอ การใชชวตแบบกระจดกระจายและขาดการรวมตว ลกษณะทสองคอการแขงขนภายในช

มน อนเกยวพนกบลกษณะทสามคอการถกแยกขาดจากพนทหลกของเมองแมประชากรชาวกมพชาจะม

ปรมาณเยอะในกาลงแรงงานของพนทสาโรงกตาม ลกษณะนนาสความเปราะบางและไมสามารถกาหนด

อนาคตตนเองได แตในสภาพนมใชหมายความวาแรงงานขามชาตชาวกมพชาจาเปนตองแรงงานเสยงท

จานนอยางไมมเงอนไขการตอสและตอรองเกดขนในพนทอยางตอเนอง ภายใตการพยายามควบคมผาน

ความสมพนธเชงอานาจในพนทเมองซงไมสามารถทางานไดอยางตอเนาองสมาเสมอเมอการสะสมทน

เผชญกบวกฤตการณตางๆ

4.2 ภมรฐศาสตรสมทรปราการ

4.2.1 พฒนาการผลตในสมทรปราการ

David Harvey (2006) ไดพจารณาเงอนไขสาคญของการจดความสมพนธเชงอานาจในพนทเมอง

วาเกดจากกระบวนการสะสมทน และการสรางพนทเพอตอบสนองกระบวนการทาใหเปนสนคาและการ

แบงงานกนทาทเกดขนในพนทเมอง ซงพนทเมองมบทบาทสาคญในการผลตและผลตซา โดยเฉพาะเมอง

36

อตสาหกรรมดงกรณศกษา สมทรปราการ ทงนสมทรปราการเปนพนทสาคญทถกสรางขนมาเพอรองรบ

กระบวนการกระจายตวของอตสาหกรรมนบจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 5 โดยเนน

การขยายตวอตสาหกรรมเพอเปลยนผานจากอตสาหกรรม เพอทดแทนการนาเขาสการเปนอตสาหกรรมท

เนนการสงออก ดงนนสมทรปราการจงเปลยนผานจากการเปนพนทตอเนองอตสาห กรรมการเกษตร เชน

ฟารมปศสตวขนาดกลาง โรงสขาว สการเปนพนทอตสาหกรรมหนกเพอเนนการสงออก ถนนป เจาสมง

พรายซงเปนถนนทเชอมจากถนนสขมวท สทานาพระประแดงกลายเปนพนทอตสาหกรรมสาคญทรองรบ

การเตบโตของอตสาหกรรมหนก

ยางเขาสทศวรรษ 2540 วกฤตเศรษฐกจการเงนในภมภาคเอเชยตะวนอออกสงผลโดยออมตอการ

ปรบตวของพนทจงหวดสมทรปราการ แมวาเงอนไขการจางในสมทรปราการจะเปนการจางแรงงานกง

ทกษะโดยมคาตอบแทนตาเปนกาลงผลตสาคญ แตชวงสองทศวรรษทผานมาของการขยายตวในสงคม

อตสาหกรรมทเนนการสงออกนาสการนาเขาแรงงานอพยพจากพนทชนบทอนนาสความสมพนธของ

ตลาดแรงงานระหวางสองพนท ทงนคาอธบายการอพยพตามแนวนโอคลาสสคไดอธบายถงมลเหตสาคญ

ของการอพยพยายถนดวยเงอนไข “แรงงานสวนเพม” ในพนทประเทศปลายทาง อยางไรกด จากการศกษา

วทยานพนธระดบปรญญาเอกของ ษษฐรมย (2555) ไดชใหเหนถงปรากฏการณอนวฒนาการของเมอง ซง

ชใหเหนถงกลไกการดดซบของตลาดแรงงานททาให แรงงานสวนเพมไมเขาใกลศนย ดานหนงสะทอน

กลไกการขดรดซงเกดขนในหมผอพยพ และสมทรปราการกไดฉายภาพสาคญของกลไกการดดซบแรงงาน

นบแตการปรบตวหลงวกฤตเศรษฐกจป 2540 ซงกอใหเกดพนทอตสาหกรรมปดราง และนาสการยายฐาน

การผลตสพนทนคมอตสาหกรรมเทคโนโลยสง ทบางพลตามถนนบางนาตราด อยางไรกด พนทอาเภอ

เมองสมทรปราการและใกลเคยง กยงมใชภาพสะทอนของ “อตสาหกรรมขาลง” ในทางตรงกนขามไดเกด

การปรบตวของระบบ อตสาหกรรมเหมาชวง ตามหองแถว เพอตอบสนองตอความไดเปรยบเชง

เปรยบเทยบ บนหวงโซอปทาน โดยเปนการผลตทใชแรงงานเขมขน สวนทางกบพนทนคมอตสาหกรรม

เทคโนโลยสงซงเปนการผลตทใชทนเขมขน

นอกจากการผลตในโรงงานเหมาชวงแลว สมทรปราการยงเปนพนทรองรบสวนเกนเชงปรมาณ

จากใจกลางกรงเทพมหานคร ดวยเหตของการเปนจงหวดในเขตปรมณฑลทใกลกบกรงเทพมากทสด

สมทรปราการไดรองรบพนทบานจดสรรสาหรบชนชนกลางชานเมอง การขยายของรถไฟฟาสวนตอขยาย

ออนนช-แบรง ถนนวงแหวนรอบนอก และสะพานแขวนขนาดใหญเปนการจดความสมพนธ เชงพนทแก

37

เมองสมทรปราการใหมใหกลายเปน เกาะอตสาหกรรม ทถกโอบลอมดวยพนทกรงเทพมหานครชนใน โดย

เชอมดวยระบบขนสงททนสมยทสดในประเทศ แตการรองรบการผลตภาคบรการในพนทใจกลาง

กรงเทพมหานคร จาเปนตองใชการผลตแรงงานเขมขน ในภาคการผลตกอสรางและอตสาหกรรมเหมา

คาแรง และเมอพจารณาดวยเงอนไขน ทาใหอตสาหกรรมจาเปนตองเรยกรองแรงงานทมความยดหยนสง

โดยเฉพาะแรงงานขามชาต อนเปนผลใหสมทรปราการเปนปลายทางอพยพของแรงงานขามชาตจาก

ประเทศเพอนบาน ทงสามประเทศ ผานกระบวนการดดซบแรงงาน การดดซบแรงงานปรมาณมหาศาล

กอใหเกดความขดแยงในเมองทกรอบของการสะสมมลคาสวนเกน และดวยเงอนไขนเองทาให การตอสใน

พนทเมองเปนภาพทเกดขนตลอดเวลา (Adams 2009)

เมอพจารณาความสมพนธเชงอานาจในพนทเมองสมทรปราการ แมจะเปนททราบดวาตระกลอศว

เหม ซงเตบโตขนมาจากธรกจตอเรอจะเปนผกมอานาจหลกในการเมองระดบทองถนของสมทรปราการ แต

จากการปรบสภาพของพนทการผลต สงผลตอการเปลยนแปลงความสมพนธเชงอานาตจภายในพนทเมอง

สมทรปราการ กลมทางการเมองระดบชาตเรมมบทบาทสงขนอยางตอเนอง สอดรบการเปลยนแปลง

โครงสรางพนฐานทางประชากรเมอแรงงานอพยพตามฤดกาลเมอ สองทศวรรษกอนไดมการปรบตวการ

เปนคนจนเมองในพนท และมความผกพนตออานาจการเมองทองถนนอยลง อนทาใหเงอนไขการสถาปนา

อานาจของกลมการเมอง ในสมทรปราการผนสความสามารถในการควบคมแรงงานในพนท และดวย

เงอนไขการผลตทใชแรงงานเขมขนในพนท อาเภอเมอง และอาเภอพระประแดงสงผลใหการควบคม

แรงงาน “ในฐานะสนคา” จงกลายเปนกลไกสาคญในการควบคมฐานอานาจในพนทเมอง โดยจะพจารณา

ไดจากตระกลกจเลศไพโรจน ซงมออทธพลในพนทสาโรงเหนอ กเปนภาพสะทอนในการควบคมยานธรกจ

บรเวณหางสรรพสนคา อมพเรยลสาโรง และตลาดสาโรงซงเปนพนทสาคญในการวางเงอนไข

ชวตประจาวนของผใชแรงงาน

4.2.2 โครงสรางตลาดแรงงาน และการแบงงานกนท าระหวางเชอชาตบนพนท

สมทรปราการ

ตามทไดพจารณาไปในสวนกอนหนาน สามารถแบงพนทการผลตของสมทรปราการออกมาไดเปน

พนทหลกคอ อตสาหกรรมเทคโนโลยสงตามพนทนคมอตสาหกรรมอาเภอบางพล พนทอตสาหกรรมเหมา

ชวงเขตอาเภอเมองตาบลสาโรง และพนพนทอตสาหกรรมตอเนองประมงตามชายฝงเขตทาเรอพระ

38

ประแดง และปากนา ดวยเงอนไขการผลตทแตกตางกนนาสกลไกการควบคมทตางกน และเปนเง อนไขของ

กลไกชาตพนธเมองในการควบคมความสมพนธการผลตในแตละพนท (Charnock 2009, Ong 2010)

จากการศกษาการแบงงานกนทาในพนทสมทรปราการระหวางป 2553-255 ไดชใหเหนกลไก

สาคญอนมลกษณะดงน

1.แรงงานชาตพนธจากประเทศเมยนมาร พนทตอเนองประมง เชนการคดสนคาอาหารทางทะเล

โรงงานหองเยน อาท กระเหรยง มอญ พะโอ ทงนกลมแรงงานชาวมอญ ในสมทรปราการไมมความเกยว

กนกบชมชนชาวมอญพระประแดงทงในแงชมชนประสบจรง และชมชนจนตกรรม

2.แรงงานชาวลาว และเวยดนาม มกระจดกระจายโดยมากแลวเปนผ รบใชภายในบาน หรอทางาน

รานอาหาร สวนมากเปนแรงงานสตร

3.แรงงานชาวพมา (ชาตพนธพมา) โดยมากมเอกสารสทธ และทางานในโรงงานเทคโนโลยสง

รวมกบแรงงานไทย โดยบรษทเหมาชวง อยางไรกดสมทรปราการเมอพจารณาแลวเปนทนยมในหมผ

อพยพแรงงานขามชาตชาวพมานอยกวาพนท มหาชย หรอสมทรสาคร

4.แรงงานชาวกมพชา อนเปนแรงงานทพจารณาในงานวจยชนน โดยมากแลวกระจายตวใน

อตสาหกรรมขนาดเลกขนาดกลาง โรงงานเหมาชวง กจการกอสราง นอกจากนสาหรบสมทรปราการ

แรงงานชาวกมพชายงมสวนสาคญในอตสาหกรรมประมงในฐานะลกเรอซงเปนอตสาหกรรมทมความเสยง

ภยสง และคาตอบแทนตา โดยในงานวจยชนนจะพจารณากลมอาชพกจการกอสราง และอตสาหกรรม

ขนาดยอมเปนหลกสาหรบกรณศกษา

การแบงงานกนทาตามเชอชาตทพจารณาในงานวจยชนนมไดเปนไปเพอการผลตซากลม

คาอธบายแนว Primodialism (Smith 2000) ซงไดชใหเหนวาแตละชาตพนธมคณลกษณะทแตกตางกน

โดยกาเนดอนสงผลตอวถชวตและความถนดในการทางานทตางกน ในทางตรงขามการวเคราะหโครงสราง

การแบงงานกนทาตามเชอชาตชใหเหนถงสองลกษณะของการสะสมทนในพนทเมอง ประการแรก คอ

ประโยชนตอการควบคมของผประกอบการทสามารถวางเงอนไขการผลตทสะดวกและสามารถสอสารใน

ลกษณะเดยวกน รวมถงการสรางความแตกตางระหวางชาตพนธในพนทตางๆเพอปองกนการรวมตวและ

การสานกในผลประโยชนรวม โดยใหการยดโยงเกดผานระบบอตลตลกษณมากกวาระบบชนชน และ

ประการทสอง คอ การแบงงานกนทาระหวางเชอชาตสรางผลดแกการสะสมทน และการสรางมลคา

39

สวนเกน ดวยกลไกการพฒนาทนมนษย และชมชนทมลกษณะเฉพาะในการผลตซาแรงงานตนทนตา หรอ

ระบบผประกอบการรายเลก (Micro Entrepreneur) ทสามารถจดการสนคาอปโภคบรโภคราคาถกแก

แรงงานขามชาต (Skeldon 1990) หรอกระบวนการจดหางานซงมความจาเปนอยางยงกบลกษณะ

ตลาดแรงงานทมความยดหยนสง รวมถงการเออใหเกดการสรางเครอขายทางสงคมทลดแรงเสยดทาน

ระหวางผประกอบการและผใชแรงงาน ซงชดเจนวาการรวมตวในชมชนชาตพนธเดยวกนนมจาเปนตอง

ใหผลบวกแกผใชแรงงานเสมอไป บอยครงทพวกเขาถกจากดสทธเพอประโยชนของเชอชาต และการ

เรยกรองผลประโยชนสาหรบตวเอง ถกสรางใหเปนเรองตองหาม เพราะอาจกระทบตอภาพลกษณของทง

ชมชน

4.2.3 ภมรฐศาสตรและความสมพนธเชงอ านาจในพนทกรณศกษา

ในกรณศกษาพนทชมชนสาโรงเหนอ และคลองดาน อนจดเปนชมชนแรงงานขามชาตชาวกมพชา

ทปรากฏชดทสดในประเทศไทยหากไมนบ ผใชแรงงานในนคมอตสาหกรรมในพนทภาคตะวนออก เขต

เทศบาลตาบลสาโรงเหนอนบเปนชมชนแรงงานขามชาตชาวกมพชาทมขนาดใหญ และกระจายตวในอย

ในวสาหกจขนาดกลางและขนาดเลก งานกอสราง ขณะทงานประมงทผกขาดโดยแรงงานชาวกมพชา

เชนกนนนอยในพนทเทศบาลเมองปากนาซงอยหางไกลออกไปประมาณ 10 กโลเมตรและผใชแรงงาน

ประมงไมมความเกยวพนกบชมชนผใชแรงงานบรเวณสาโรงและคลองดานอยางมนยยะสาคญ

เทศบาลสาโรงเหนอไดปรบเปลยนสการเปน ศนยกลางของสมทรปราการ แทนพนทเทศบาล

ปากนา นบจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท 5 ดวยลกษณะการเปนพนทเชอมตอกบระบบขนสง

ทางนา ทาเรอนาลกบรเวณพระประแดงถกพฒนาขนมารองรบการขยายตวของทาเรอคล องเตย เพอ

ตอบสนองตอการผลตเพอเนนการสงออก เทศบาลสาโรงเหนอจงเปนพนทซงถกขนาบดวยทาเรอนาลก

ขนาดใหญบรเวณพระประแดง และพนทศนยธรกจของกรงเทพมหานครซงหากไปประมาณ 8 กโลเมตร

สาโรงกลายเปนโรงงาน “ผลตแรงงาน” (Sombu n, Sugihara et al. 2012) ชมชนผใชแรงงานอพยพใช

สาโรงเปนทพกดวยเหตปจจยของการลดตนทนการผลตซารางกายของตวเอง นอกจากนพนทสาโรงไดวาง

เงอนไขตอบสนองกระบวนการสะสมแบบยดหยน ผใชแรงงานสามารถโยกยายตวเองสอตสาหกรรมการ

ผลตไรทกษะทหลากหลาย ดงทงานวจยชนนไดแสดงใหเหนวาผใชแรงงานชาวกมพชา มการโยกยายงาน

บอยครง และทกครงทยายงานมกเปนเงอนไขทไมเกยวของกบตวเอง และจานวนหนงมาจากการเลก

กจการ หรอปรบเปลยนสภาพการจางงานเหมาคาแรงแบบกะทนหน

40

ในฐานะการเปนแรงงานเสยง ซงถกถายโอนความเสยงในระบบทนนยมจากผประกอบการและ

รบผดชอบโดยผใชแรงงานเอง สาโรงในฐานะพนทกายภาพมรสวนสาคญททาใหแรงงานขามชาตชาว

กมพชาสามารถยอมรบเงอนไขความเสยงตางๆไวได (Standing 2011) เชนเงอนไขความสะดวกในการ

เดนทางทาใหพวกเขาสามารถทางานอนๆเสรมได และดวยลกษณะการอพยพเปนครอบครว สาโรงเปน

พนทหนงซงมลกหลานชาวกมพชาประกอบอาชพขอทาน การโดยสารโดยรถโดยสารประจาทางเขาสยาน

บนเทงบรเวณถนน สขมวท-อโศก ใชเวลาไมเกนสามสบนาท ขณะทพอ แมของพวกเขาประกอบอาชพใน

การเปนคนงาน ขนขาวสารบรเวณรมแมนาฝงตรงขามกบพระประแดง ในแงนพนทกายภาพจงเปนเงอนไข

สาคญในการกาหนดความสมพนธระหวางผประกอบการและผใชแรงงาน ทงนพนทกายภาพแมจะเปน

สนามของการปฏสมพนธ แตกมบทบาทสาคญในการวางเงอนไขพนทางสงคม ซงจะพจารณาตอไปในสวน

ของเงอนไขการใชชวตของผใชแรงงานขามชาตชาวกมพชา

4.3 เงอนไขประเทศตนทางการอพยพ

การพจารณาเงอนไขประเทศกมพชาในฐานะพนทตนทางการอพยพจาเปนตองพจารณา จาก

ลกษณะสามลกษณะคอ 1. เงอนไขพฒนาการเศรษฐกจการเมองของกมพชา และโครงสรางทางชนชน 2.

ลกษณะภมหลงทางเศรษฐกจสงคมของผอพยพ 3. แนวโนมพฒนาการเศรษฐกจของกมพชาทเกยวของกบ

ผอพยพ ทงนลกษณะโดยทวไปจะพบวาแรงงานขามชาตชาวกมพชาในพนทสมทรปราการโดยมากมภม

หลงจากพนททมฐานะเศรษฐกจสงคมทมความเสยงสงในประเทศตนทาง ทงนจากการวจยพบวากลม

แรงงานชาวกมพชามความผกพนกบประเทศตนทางสงกวาโดยเปรยบเทยบกบแรงงานชาตพนธอน

4.3.1 เงอนไขพฒนาการเศรษฐกจการเมองของกมพชาและโครงสรางชนชนทางเศรษฐกจ

ประเทศกมพชามลกษณะภมศาสตรกายภาพเปนพนทราบ โดยม ‘โตงเลงสาบ’ เปนแหลงนาจด

ขนาดใหญอยกลางประเทศ ดวยลกษณะภมศาสตรทอดมสมบรณ และตงอยระหวางแหลงอารยธรรม

อนเดยและจน ทาใหพนทดงกลาวพฒนาอารยธรรมฮนดพราหมณขนมาในชวงพทธศตวรรษ 16-17 และ

ทาใหพนทดงกลาวเปนทปรารถนาของอาณาจกรขางเคยง รบจากพทธศตวรรษ 20 เปนตนมาพนท

ดงกลาวกผลดจากการยดครองโดยอานาจจากพนทขางเคยง เชนอาณาจกรอยธยา หรอ เวยดนาม อยางไร

กด การปรบเปลยนอานาจการควบคมมผลตอชวตความเปนอยของประชาชนคอนขางจากดหากพจารณา

ลกษณะภมรฐศาสตรของเอเชยตะวนออกเฉยงใตท เปนตวแบบ “มาเดลา” การทาสงครามระหวางรฐศกด

นาตางหากทเปนตวสงผลใหชวตความเปนอยทยากลาบากแกประชาชนทวไปมากกวาการถกยดครองโดย

41

“เจา” ตางชาต กมพชาถกดงเขาสระบบทนนยมโลกผานการเตบโตของทนพาณชยนาโดยองกฤษ กรอบ

มโนทศนวาดวยรฐสมยใหม จฬาลงกรณกษตรยแหงสยามไดเปนผ รเรมการปรบพนทเขาสระบบรฐสมย

ใหมและหลงจากทาการลาอาณานคมตนเองในพนทรฐศกดนาเดม อยาง ปตตาเวย และลานนา สยามเร ม

กระทาตนเปนจกรวรรดในภมภาคน และกอกรณพพาทกบฝรงเศส ดวยกรอบมโนทศนแบบรฐสมยใหม

และเปนการทาสงครามสมยใหมเพออางสทธเหนอ กมพชา ความพายแพของสยาม ผนวกกบเงอนไข

การเมองระหวางประเทศ สงผลใหกมพชาเปนรฐในอารกขาของฝรงเศสในชวงตนศตวรรษท 20

(Chandler 2007)

ปญหาการเมองภายในสงผลโดยตรงตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศกมพชา เชนเดยวกนกบ

อาณานคมของฝรงเศสทวไปโครงสรางพนฐานของกมพชามไดรบการพฒนาเมอเปรยบเทยบกบอาณา

นคมขององกฤษ ดวยการเปนตนแบบระบบราชการรวมศนย ชนชนนาในกมพชาไดรบการศกษาชนสงจาก

ฝรงเศสและมทศนะคตทไมไดเปนลบตอประเทศเจาอาณานคม การไดมาซงเอกราชของกมพชามไดม

ความขดแยงและการตอส ทแหลมคมหากเปรยบเทยบกบเวยดนาม ในอกดานหนงอาจกลาวไดวากมพชา

ไดรบผลพลอยไดจากความพายแพของฝรงเศสตอเวยดนาม และความเสอมถอยของลทธจกรวรรดนยม

กอนจะนาสการเปนประเทศกนชนในชวงสงครามเยนระหวางคายเสรนยมและสงคมนยมในชวงครงหลง

ของศตวรรษทยสบ (Rowley 2005)

ขณะทกมพชามความผกตดกบโครงสรางเศรษฐกจโลกมากขน แตมาตรฐานโดยร วมของชวต

ประชาชนสวนมากซงอยในพนทชนบทกลบมชวตทไมแตกตางจากชวงสองศตวรรษกอนเทาใดนกมเพยง

ชนชนสงในพนมเปญเพยงไมกตระกลทไดรบประโยชนจากการพฒนาและเงนชวยเหลอจากตางประเทศ

รวมกบเงอนไขการแยงชงอานาจนบแตหลงสงครามโลกครงทสอง ซงสามารถพจารณาไดเปนหาชวงคอ 1.

ยคราชอาณาจกรกมพชา ปกครองโดยระบอบรฐสภาโดยมกษตรยเปนประมขนาโดย พระเจานโรดมสหน

เปนตวแสดงหลกทางการเมอง 2.ยคสาธารณรฐกมพชา รฐบาลลอนนอลไดรบการสนบสนนจาก

สหรฐอเมรกาเพอดาเนนนโยบายตอตานคอมมวนสตในภมภาค 3.ยคประชาธปไตยกมพชา เปนชวงระยะ

สปของการครองอานาจและฆาลางเผาพนธโดยรฐบาลเขมรแดง 4.สาธารณรฐประชาธปไตยกมพชา

กมพชาหลงเวยดนามเขายดครองและผลกดนเฮงสมรนขนเปนผ นา 5.ราชอาณาจกรกมพชา รฐสภาโดยม

กษตรยใตรฐธรรมนญบทบาทสถาบนกษตรยของสมเดจพระเจานโรดมรนฤทธ ถกจากดและควบคมโดย

ฮนเซน ตงแตป 1993 ทงนจะเหนไดวามการเปลยนผานโครงสรางทางการเมองถงสครงในรอบเพยงครง

42

ศตวรรษ อนสงผลโดยตรงตอสภาพความเปนอยของประชาชนชาวกมพชา โดยเฉพาะอยางยงชวงเวลาการ

ปกครองของเขมรแดงททาใหการพฒนาทงหมดของประเทศกมพชาหยดนงและนบถอยหลงไปชวงกอน

ปฏวตอตสาหกรรม (Un and Ledgerwood 2003)

ขณะทเงนรายไดหลกของประเทศนบจากทศวรรษ 1970 มาจากการบรจาคจากตางประเทศ

อตสาหกรรมการเกษตรไมเพยงพอตอการสงออก ขณะทระบบอตสาหกรรมมไดรบการพฒนาและผกขาด

โดยรฐ กระทงปลาย ทศวรรษ 1990 จงเปดใหมการลงทนโดยนกลงทนตางชาต ทงนนอกจากเงนบรจาค

จากตางประเทศแลว รายไดสาคญของประเทศนบจากทศวรรษ 1990 มาจากอตสาหกรรมการทองเทยว

และบอนคาสโนขนาดใหญ อยางไรกดประชาชนสวนใหญยงคงอยในภาคเกษตรกรรมยงชพ โดยมสวน

นอยทเขาสเกษตรกรรมเชงพาณชยเตมรปแบบ ดวยปญหาสาคญจากระบบชลประทานและลกษณะทาง

กายภาพทาใหปญหาอทกภยเปนปญหาหลกของเกษตรกรในพนทชนบท (Hughes 2006)

ประชาชนสวนใหญในกมพชามความทรงจารวมกบเหตการณฆาลางเผาพนธซงนาโดยรฐบาล

เขมรแดงชวงครงหลงของทศวรรษ 1970 ดวยความทรงจาอนยาแยกบการสงหารหมประชาชนชาวกมพชา

กวา 2 ลานคน ความบอบชาถกผลตตอเนองจากการทาสงครามกลางเมอง สมเดจอครมหาเตโชฮนเซน จง

เปนผ นาคนสาคญทมสวนสาคญในการยตความขดแยง ขณะทสมเดจกรมพระนโรดมสหนเลอกทจะ

สนบสนนรฐบาลเขรมรแดงและดารงตาแหนงประมขแหงรฐในชวงเวลาดงกลว จงไมใชเรองนาแปลกใจท

ความนยมของฮนเซนจะมมากขน แมเขาจะไดรบการสนบสนนจากรฐบาลเวยดนามซงคนกมพชาม

ทศนคตทไมดเทาไรนก (Chandler 2004)

การดาเนนนโยบายเปดเสรทางเศรษฐกจของฮนเซนทาให คนกมพชามโอกาสในการเขาสระบบทน

นยมมากขน แตเชนเดยวกนกบเมองทวไปในเอเชยตะวนออกเฉยงใต พนมเปญเมองหลวงกลายเป นเอก

นครทมขนาดใหญกวาเมองเจรญอนดบสองหลายเทา โครงสรางระบบอปถมภและการผกขาดของชนชน

นาทาให คนกมพชาทมการศกษาระดบสงจากตางประเทศเลอกทจะไมกลบประเทศตนเอง ปญหาสมอง

ไหลกลายเปนปญหาหลกในการพฒนาประเทศ พรอมกนนนโอกาสการเขาไปทางานในเมองหลวงหรอ

เมองทองเทยวอนสาหรบประชารทมฐานะเศรษฐกจและสงคมระดบลางกมใชเรองงายนก เฉพาะผ ทม

เครอขายหรอญาตในเมองหลวงจะสามารถหาลทางในกรงพนมเปญได แตในอกดานหนงพนมเปญกได

รองรบกาลงแรงงานไวอยางมหาศาล อนหมายความวาการเขาไปทางานในพนมเปญอาจมใชตวเลอกใน

การยกระดบฐานะสาหรบแรงงานทมฐานะทางเศรษฐกจสงคมระดบลางจากพนทชนบท เมอพจารณาตาม

43

ลกษณะทางภมศาสตรกายภาพซงถกโอบลอมโดยรฐไทยทางตะวนตกและตะวนตกเฉยงเหนอ การอพยพ

ขามพรมแดนสพนทเมองชายแดนของไทยทกาลงเตบโตเนองดวยการพฒนารฐตามแนวทางเสรนยมใหม

จงเปนตวเลอกทเหมาะสมสาหรบพวกเขา (Un and Ledgerwood 2003)

4.3.2 กมพชาในฐานะชมชนจนตกรรม

ขณะทปญญาชนอนรกษนยมของไทย อยาง คกฤทธ ปราโมทย พยายามสรางความแตกตาง

ระหวางอาณาจกรขอมโบราณและประเทศกมพชาในปจจบนเพอแสดงใหเหนวา อาณาจกรขอมโบราณท

ยงใหญไมมความเกยวของสมพนธกบประเทศกมพชา ประเทศยากจนและดอยกวารฐไทยทกมตใน

ปจจบน ขางตนเปนตวอยางกลไกการสรางความเปนอนของรฐไทยและการผลตซาชมชนจนตกรรม ในดาน

กมพชาเอง สยามคอผกดขทโหดราย มงเอาเปรยบ เชนเดยวกบ เวยดนามและจน ความเชอขางตนถกผลต

ซาและเหนชดเจนมากกวาประวตศาสตรโบราณ หากแตเปนประวตศา สตรรวมสมยและความบอบชาทาง

สงครามทเกดขนแกผคนรนปจจบน

คนกมพชาบอบชากบสงครามและความขดแยง ดวยรปธรรมคอผ เสยชวตกวา 2 ลานคนใน

ชวงเวลาไมกป แมฮนเซนจะไมใชตวเลอกทดทสดแตอยางนอย เขาคอผ ทลบฝนรายอยางยคสมยพอลพต

ขณะทรฐไทยถกสรางขนมาจากศตรเทยมในชมชนจนตกรรมอยางพมาในประวตศาสตรรฐศกดนาโบราณ

ตวตนของคนกมพชาถกสรางขนมาดวยความกลวและเกลยด ทงประเทศเพอนบาน ประเทศมหาอานาจ

และกลมการเมองชาตเดยวกน ประเทศกมพชาเปนประเทศเลกทวางอยบนเงอนไขของความเกลยดชง ท

ถกสรางขนมาโดยชนชนปกครอง แตผลบวกสาคญทสดสาหรบคนกมพชาคอพวกเขาจะไมมทางสนบสนน

ระบบการเมองอนใดเวนจากประชาธปไตยตวแทน การรฐประหารในกมพชานอกจากจะเปนไปไดยาก

ในทางเทคนคซง ฮนเซนเปนผควบคมกองกาลงสาคญทงหมด ในแงอดมการณกเปนเรองยากทจะม

ประชาชนใหการสนบสนนการปกครองแบบ “ทางเลอก” ใดๆ (Chandler 2007)

“ชาตนยม” อนเปนแนวคดพนสนมยในโลกอารยะในยคสมยแหงโลกาภวตน จงถกผลตซาใน

สงครมการเมองกมพชาอยเสมอ โดยเฉพาะอยางยงประชาชนในระดบลางทมชวต ทเปราะบางและถก

ครอบงาโดยรฐบาล อยางไรกดชมชนจนตกรรมเหลานไมมนาหนกเมอเทยบกบชวตประจาวนของพวกเขา

ขณะทชนชนกลางหรอชนชนสงมตวเลอกในการพฒนาภาษาองกฤษของตนเองและสอบชงทนศกษาตอ

ตางประเทศและไมกลบประเทศตนอก ชนชนลางมตวเลอกเดยวคอการอพยพเขาสประเทศไทยและละ

ทงอตลกษณทางจนตกรรมทงหมดสการเปนแรงงานทยอมรบทกเงอนไขในประเทศปลายทาง

44

แรงงานชาวกมพชาสวนมากมเปาหมายในการทางานทประเทศไทยในระยะสน จานวนหนง

สามารถไปกลบตามฤดกาลทานาได ดวยเงอนไขพนททางภมศาสตร การคมนาคมทสะดวก และนโยบาย

ความรวมมอระหวางประเทศ การอยทประเทศจงถกกาหนดเปนสถานะชวคราว และ ”เปนบานเมองอน”

สาหรบเขาเสมอ แมจะมขอเทจจรงวาแรงงานจานวนมากไมสามารถเดนทางกลบบานเกดไดทกป แมวาอย

ประเทศไทยมากกวาสบปแลวกตาม “ภาพจนตกรรม” วาดวยการกลบบานเมอไรกได กลายเปน ชมชน

จนตกรรมททาใหพวกเขาหางไกลจากสภาพความเปนอยในปจจบน

4.4 เงอนไขชวตประจ าวนของแรงงานขามชาตชาวกมพชาในสมทรปราการ

การพจารณาเงอนไขในชวตประจาวนของแรงงานขามชาตชาวกมพชาในพนทสมทรปราการได

จากการเกบขอมลภาคสนามโดยระเบยบวธวจยทางชาตพนธวทยา โดยสามารถอธบายลกษณะพนฐาน

ของความเปนอยโดยพจารณาผานกลมอาชพไดดงน

จากตารางจะเหนไดวาผใชแรงงานขามชาต ประกอบอาชพในโรงงานเปนสดสวนทสงทสด

รองลงมาคอกลมอาชพทรบจางแบกขาวสารในโกดงขาง ขณะทกลมอาชพอนๆมการกระจายตวโดยมาก

แลวเปนภาพของลกจางวสาหกจในครวเรอน หรอ ธรกจขนาดยอม นอกจากนจากภาพสะทอนระยะเวลาท

อยในประเทศไทยตามแผนภาพดานลาง

2 1

6

11

13

1

Current jobs of the informants

45

จากแผนภาพแสดงใหเหนวา แรงงานขามชาตดกรณศกษาในพนทเทศบาลตาบลสาโรงเหนอ

สวนมากแลว เปนผอพยพรนใหมปะปนกบผ ทอยอาศยมานาน (มากกวา 8 ป) ขณะทผอยอาศยทใชชวตใน

ชวงเวลาระดบกลาง 3-5 ป มไมมากนกดงนนสามารถตความได สองลกษณะคอ

1.ชวงเวลาของการเกบขอมลภาคสนามเปนชวงเวลาของการเปลยนผานรนของผอพพ ทงน

แรงงานรนหนมสาวโดยมากมกจะทางานในโรงงานทมลกษณะการจางงานทมนคงกวาโดยเปรยบเทยบ

ขณะทแรงงานทอยอาศยในพนทมาเปนเวลานานโดยมากทางานในลกษณะการรบคาจางวนตอวนตาม

โกดง หรอการทางานในธรกจขนาดกลางและขนาดยอมซงเปนกจการทตองมการสอสารระหวางผผลตและ

ผบรโภคจงตองการผ ทสามารถสอสารหรอปฏสมพนธกบคนไทยได

2.เปนภาพสะทอนแนวโนมการปรบตวสการจางงานแบบยดหยน เนองดวยแ รงงานรนใหมทเขาส

ตลาดแรงงานกมแนวโนมทจะอยทประเทศนะระเวลาทไมนานนก โดยพวกเขาเชอมนวาหากเขาไดทางานท

มนคงในประเทศไทย ระยะเวลาไมกป กจะสามารถทาใหพวกเขามชวตทดในกมพชาได

แมจะทราบดวามประเดนสาคญเมอพจารณาถงแรงงานกมพชาในพนทสาโรงคอการคาประเวณ

และธรกจขอทาน แตในงานวจยชนนจจะมงฉายใหเหนถงลกษณะการประกอบอาชพตามกลมทปรากฏ

เปนหลกขณะทธรกจประเวณ และขอทานจะพจารณาเปนองคประกอบเสรม

4.4.1 กรณศกษา และความทรงจ าทางสงคม

ในการยกกรณศกษาแรงงานขามขาตชาวกมพชาในพนทสมทรปราการ ความทรงจาทางสงคมเปน

ประเดนสาคญทตองพจารณาในกรณศกษาผใหสมภาษณ เพอฉายภาพใหเหนความขดแยงและตอสใน

0

2

4

6

8

10

12

Less than a year

1-2 years 5- 8 years over 8 years

Nu

mb

er

of

info

rman

ts

Duration

Years in Thailand

46

ชวตประจาวน กรณศกษานเปนภาพสะทอนเงอนไขชวตปกต ของแรงงานขามชาตชาวกมพชา ทเผชญกบ

ความเปราะบาง และมความหลากหลายในความคาดหวงตอการใชชวตในสมทรปราการ โดยพจารณา

ผานกรณศกษา การบรรยายเรองราวของชวตโดยแรงงานขามชาตชาวกมพชา โดยชอทใชเรยกทงหมดท

ปรากฏในงานวจยเปนนามสมมต

ชาล

เมอพจารณาแลวชาลมไดมากจากครอบครวทยากจนนก เขาตดสนใจอพยพมาสประเทศไทยดวย

เรองเลาของญาต ซงมประสบการณในการทางานทประเทศไทยมากอน ญาตของเขาอพยพมาพรอมกบ

ภรรยา พวกเขาทงคมความสขกบชวตเมองไทย ผวจยไดทาการสมภาษณญาตของชาลซงพบวาพวก เขา

พอใจกบชวตเมองไทยหองเชาของพวกเขาสะอาด และมสงอานวยความสะดวกครบครน คสามภรรยาให

ขอมลแกชาลวาการใชชวตทตลาดหนามแดงไมลาบากนก มชมชนชาวกมพชาตงถนฐานอยทาใหไมรสกวา

หางบาน คณภาพชวตของทนโดยรวมดกวาการอยทกมพชาแนนอน ยงไปกวานน หากชาลไดใบอนญาต

ทางาน และไดงานกะกลางวน ชวตทนนบเปนสงทครบถวนสมบรณ เมอพจารณาแลวชาลไดรบอทธพล

จากการใชชวตแบบไทย และพยายามแตงตวใหดดตามแบบฉบบวยรนไทย เขาไมมแผนการอพยพกลบ

ประเทศในชวงเวลาน แตกคดถงบานและอสระเมอครงอยทกมพชา การทเขาเปนลกชายคนโตของบาน เขา

มองวาเมองไทยเปนททดสาหรบคนหนมในการหาประสบการณเขาอยากใหนองชายเขามโอกาสไดมา

ทางานทเมองไทย แตสาหรบนองสาวของเขา เขาคงไมแนะนาทนเสยงเกนไปสาหรบผหญง และผหญงท

ไดมาทางานทเมองไทยกมกมชอเสยงทไมดเมอกลบบานเกด

ปน

สาหรบกรณของปน แรงงานสตรชาวกมพชา การมาทางานทประเทศไทยไมใชทางเลอกทเธอตงใจ

ไวตงแตทแรก เธอเตบโตมากบยายของเธอซงไมสามารถสนบสนนเงนสาหรบการศกษาหรอกระทงการ

ดารงชวตพนฐานได การมาทางานทประเทศไทยซงมเวลานอนแคคนละสชวโมง การทางานเปนกรรมกร

แบกขาวสารทโกดงทาใหเธอทางานเพอผลตอบแทนรายชนจนกระทงทางานไมไหวทบานเจาของกจ การ

ชาวไทยเชอสายจน

ขณะนเธออายสบเจดปแลว แตยงปรารถนาทจะไดรบการศกษาเหมอนตอนทเธออายนอยกวาน

เธอตองออกจากโรงเรยนตงแตอายสบสองปเพอทางานหนกขณะทเดกคนอนไดศกษาตอในชนมธยม แม

47

การอยทประเทศไทยจะเปนการเปดหเปดตาและรสนกกบชวตวยรน แตเธอยงคงปรารถนาทจะกลบ

กมพชาบานเกดของเธอ ซงเธอรสกวาเปนบานทแทจรงของเธอ สาคญทสดคอยายของเธอและเสรภาพท

กมพชากมมากกวาทประเทศไทย แมวาเธอจะหาเงนทเมองไทยไดเปนปรมาณหลายเทาเมอเทยบกบท

กมพชาแตคาใชจายของเธอกสงเชนกน โดยมากแลวแตละเดอนเธอแทบไมมเงนเหลอเกบ เธอใหความเหน

วางานทนหนกมากและหากตงการพกผอนกจาเปนตองใชจาย อนเปนสาเหตใหเธอไมเหลอเงนเกบสงกลบ

ทกมพชา เธอใหความเหหนวาหากมงานอะไรกไดใหเธอทาทกมพชาและมเงนคาจางเพยงแคดารงชพได

โดยไมจาเปนตองเหลอเกบเธอกพรอมทจะกลบกมพชา อยางนอยกไดอยทบา น ทกครงทเธอใชเงนท

ประเทศไทยเธอมกมคาถามอยในใจเสมอวา อกนานเทาไรจะไดกลบกมพชาเสยท

สตตา

เมอเธอไดบอกพอแมของเธอวาเธอกาลงจะถงประเทศไทย พอแมของเธอไดบอกใหกลบบานซง

เธอปฏเสธ ซงตอนนเธอคดถงบานมาก เหมอนกบแรงงานขามชาตรนหนมสาวคนอน เธอคดถงอสระทมท

บานเกด ทกวนนความปรารถนาเดยวของเธอคอการไดกลบบานเมอพจารณา ถงการเดนทางมาประเทศ

ไทย สาหรบเธอแลวถอวาดกวาแรงงานคนอนโดยเปรยบเทยบ การเดนทางปลอดภยและราบรน แมวาการ

ทางานทเมองไทยจะยากลาบากสาหรบเธอ ไมกเดอนหลงจากททางานเมองไทยเธอกลบบานเกดไดชวน

นองสาวและญาตอกสองคนรวมทางานทประเทศไทย เมอถามถงเหตผลการตดสนใจ

เธออธบายวาในทแรกเธอไมคดทจะกลบมาทางานทประเทศไทยอกแตเมอนายจางเธอรนายจางขวา

จะไมจายเงนเดอนเดอนสดทายเธอไมมทางเลอกทตองกลบมาทางาน เมอเธอถงบานนองสาวและญาต

ของเธอรองขอใหเธอพามาเมองไทยดวย เพราะอยางนอยเธอกยงสามารถสงเงนกลบมาใหทบานได และ

ครงนเธอไดรบสวนลดจากเอเยนตในการอานวยความสะดวกดานการเดนทางโดยคดคาใชจายอยทหวละ

2300 บาทตางจากครงแรกทเสยคาใชจาย 2500 บาท ตอนนทงสคนอยอาศยอยทหองเชาของเจาองบาน

คนไทย ไมมชาวกมพชาอยในบานเชาแหงน เธอเลาใหฟงวาเจาของหองเคยคดจะเลกสญญาเชาหลายครง

ซงเธอขอเวลาจนถงเดอนตลาคม แลวจะกลบกมพชา

เวอน

กอนทจะมาอยทประเทศไทย เวอนทางานถงแปดปในมาเลเซย ชวตทผานมา เตมไปดวยความ

ยากลาบากและตอส ชวหนงปครงแรกทเขาทางานทมาเลเซยบางครงเขาไดนอนหลบเพยงวนละชวโมง

48

โดยมหนาทตรวจการทางานของเครองจกร หลงจากทเขาใจการทางานของเครองจกรดแลว เขาไดรบเลอน

ขนใหเปนคนคมคนงาน เชนเดยวกนกบทเมองไทยแมเขาจะเขามาหลงแรงงานรนกอนหนาแตดวยลกษณะ

ชางสงเกตของเขาทาใหเปนคนคมคนงานในตลาดแมจะมประสบการณนอยกวากตาม โดยทเขาใชเวลา

ไมกเดอนในการเรยนรวานายจางชาวไทยตองการอะไรจากเขา และเขากเรมแนะนาใหเพอนรวมงานทา

ตาม นายจางชอบเขามากในทางตรงขามเพอนรวมงานไมชอบเขานก เวอนใหความสาคญตอการ

ชวยเหลอในชมชน โดยคดวาเปนเรองตางตอบแทนกน สาหรบแรงงานอพยพการไดรบความชวยเหลอใน

ชวงแรกเปนเรองสาคญมากกอนทจะสามารถตงตวในอาชพได

เวอนถอวาเปนนกชาตนยมคนหนง เขามกใหความชวยเหลอแกแรงงานชาวกมพชากอนทจะทางานใ น

ตลาด เขาเคยทางานทรานขายของชามากอน เชนเดยวกบททางานอนๆเขาเปนทโปรดปรานของเจานาย ม

ครงหนงซงเขาตองกลบบานไปทาธระไมกวน ซงเจานายตดสนใจจาง คนงานพมา และคนงานกมพชาเพม

อยางละหนงคน เมอเขากลบมานายจางตดสนใจไลชาวกมพชาออกเขาบอกนายจางใหไลเขาออกแทนท

ชาวกมพชาคนนน สาหรบเขาแลวการอยทประเทศไทยกเหมอนประเทศอน ปญหาใหญของทนคอไมม

โรงเรยนสาหรบลกพวกเขา สาหรบพนททอยอาศยหรอทพกผอนหยอนใจไมใชปญหาใหญนก เพราะมนก

ไมมเวลาจะไปทไหนอยแลว

โสพ

โสพตดสนใจเขาประเทศไทยตงแตยงเปนวยรน ดวยเหตผลเชนเดยวกนกบแรงงานคนอนคอการ

ทางานทเมองไทยไดคาตอบแทนทดกวาทกมพชาเขาจงอยากรวาสภาพการทางานทเมองไทยเปนอยางไร

หากเปรยบเทยบกบแรงงานคนอนแลว เขามาจากครอบครวทพนหลงดกวาผอพยพทวไป ประสบการณ

แรกทไรออย เขามชวงเวลาทยากลาบากในการทจะหาเงนใหไดเทาแรงงานคนอน แตเมอไดยายมาอยท

สมทรปราการนบวาสภาพการทางานดขนกวาแตกอน แตสาหรบเขาแลวการกลบบานยงเปนสงทเขาคดอย

เสมอ โสพมประสบการณสาคญในการเรยกรองสทธของเขา ครงหนงมเพอนแรงงานชาวกมพชาประสบ

อบตเหตในโรงงาน ในทแรกเจาของกจการปฏเสธทจะจายเงนคารกษาพยาบาล จากนนเขาและเพอนรวม

งานทาการรวมตวประทวงเรยกรองการรกษาพยาบาล เนองดวยการรวมตวประทวงในทสดทางโรงงานจง

ยนยอมรบผดชอบคารกษาพยาบาล ในททางานนผคมงานคนไทยมกขตะคอกเขาเมอทาอะไรผดพลาด

และเขากไมไดยอมเสมอไปบางครงกนาสความขดแยงและตอส เขาเคยถกไลออกจากงานแตสดทายแลว

49

ในวนรงขนเขากมารบงานอก บางทเขาอาจไมเปนทสาคญมากเทาทตวเองคด โสพใหความเหนวาสงทเขา

เจอนนคงเปนภาพฉายซาสาหรบผอพยพรนหนมสาวในปจจบน

อน

อนอาศยอยทประเทศไทยมามากกวาสบปแลว เธอเคยมปญหามะเรงเตานมและอาการกแยลงทก

วน เธอไดรายไดเพยงเลกนอยจากโกดงผลตขาวทาใหเธอกงวลเกยวกบปญหาสขภาพเธอม ากขน อยางไร

กดการเขาถงสทธประกนสขภาพถวนหนา สามสบบาทรกษาทกดรคซงสามารถรกษาเธอจนหายได จาก

ประสบการณของเธอ เธอเหนวาระบบสาธารณสขของไทยใหประโยชนแกแรงงานขามชาตอยางมาก

สาหรบการอยในเมองไทย บางครงเธอไมไดรสกวาอยทเมองไทยอนเปนเพราะเธอแวดลอมดวย

ชมชนชาวกมพชา เธอเคยเปนเถาแก หรอผใหญตามงานแตงานของผอพยพรนหนมสาว ซงมจานวนมากท

พบรกและแตงงานทเมองไทย งานแตงงานทาแบบงายๆตามประเพณของกมพชา การมสวนรวมกบชมชน

ชาวกมพชาทาใหเธรสกอบอนเหมอนบาน อนเปนเหตใหเธอมความตงใจในการอยทประเทศไทยยาวนาน

กวาผอพยพคนอน แตการกลบบานกยงคงเปนเปาหมายหลกของเธอ แมทนนจะไมมงานใดๆคอยเธออย

แตเธอยงคงคดวาทนนเปนบาน และไมเคยคคดทจะไดหรอขอสญชาตไทยแตอยางใด

โซนา

โซนา ชายหนมอายยสบป เมอครงเขาอยทกมพชา เขาเคยทางานเปนคนงานขายถาน การทเขาไม

สามารถหาถานไดเหมอนแตกอนทาใหรายไดของเขาไมคอยแนนอน พเขยของเขาเปนคนแจงถงโอกาสใน

การทางานทเมองไทยวาสามารถหางานไดงาย และไดคาตอบแทนทด แมคนทไมสาม ารถหางานไดกจะม

ตวแทนหางานให แมจะเปนงานทลาบากแตสาหรบเขาแลวคงไมมอะไรหนกไปกวาการเปนคนเผาถานท

กมพชา โซนามองวาการทางานทเมองไทยลวนใหผลดแกทงผใชแรงงานและสงคมไทย เพราะพวกเขาเปน

ผ เตมเตมเงอนไขการทางานทคนไทยไมสามารถยอมรบคาจางทตาขนาดน หรอลกษณะงานทยากลาบาก

ขนาดน

นด

นดอาย 25 ป เธอตดสนใจมาทางานทประเทศไทยเพอหาประสบการณครอบครวเธอมไดมปญหา

ทางการเงนทนาเปนหวง เชนเดยวกบผอพยพรนอายนอยๆคนอนเธอไดยนมาวางานทเมองไทยหางายและ

คาตอบแทนด ซงกเปนอยางนนแตสาหรบเธอแลวเงอนไขการทางานมนยากลาบากมากกวาทเธอคดไว

50

และสาหรบแรงงานชาวกมพชาคาจาง 300 บาทยงดเปนไปไดยาก ยงไปกวานน ภาษาไทย

กลายเปนอปสรรคสาหรบเธอเธอไมสามารถเขาใจเวลานายจางคนไทยสงงาน หรอกระทงเวลาตาหน

ตะคอกใสเธอ ภาษายงคงเปนอปสรรคตอการเขาถงบรการสาธารณสขททางโรงงานจดใหเธอ

กรณศกษาทยกมาขางตนเปนเพยงภาพสะทอนเบองตนทแสดงใหเหนเงอนไขการใชชวตของ

แรงงานขามชาตชาวกมพชาในสมทรปราการ ซงสามารถวเคราะหไดจากขอมลภาพรวมจากผใหขอมล

ทงหมดดงปรากฏในหวขอ 4.3.2

4.4.2 บทวเคราะหความเปราะบางในชวตประจ าวน

ความเปราะบางในชวตประจาวนของแรงงานขามชาตชาวกมพชาในสมทรปราการเปนภาพ

สะทอนเงอนไขการสะสมทนบนเงอนไขเสรนยมใหมทมกระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขน โดยการสราง

แรงงานเสยง อนเปนสภาพแรงงานทแบกรบความเสยงจากชนชนนายทนผานการสรางจตสานกของความ

เปนผประกอบการและเงอนไขการใชชวตแบบชวคราว โดยสามารถวเคราะหสภาพความเปราะบางไดสาม

ลกษณะคอ ความคลายกนในฐานะสนคา (Homogeneity) ความแตกแยก (Fragmentation) และ การถก

แยกขาดออกจากสงคมสวนใหญ (Social Disintegration)

ในเบองตนจะเหนไดวาระบบการผลตไดวางเงอนใหแรงงานขามชาตชาวกมพชามสภาพทยอม

จานนและหลกเลยงความขดแยงอนกอใหเกดปญหาตางๆตามมา เมอพจารณาจะพบวาแรงงานขามชาต

ชาวกมพชามลกษณะรวมกบแรงงานเสยงทวไปภายใตกระบวนการสะสมแบบเสรนยมใหม ในเบองตน

พวกเขามลกษณะคลายกนในฐานะสนคา พวกเขาขบเคลอนดวยความสมพนธเยยงสนคาอยางเขมขน

ชวตของพวกเขาถกตราคา ดงนนสงแรกทพวกเขาคดถงคอเงอนไขของการสรางรายไดแกตวเอง โดยละทง

ประเดนอนในชวต และหากพจารณาจากผใหขอมลซงสวนมากเปนแรงงานอพยพทเขาเมองผดกฎหมาย

ความหวาดกลวทจะถกจบกมจากเจาหนาทรฐทาใหพวกเขายอมรบตอเงอนไขการทางานหนกและการถก

กดขมากขน ผใหขอมลวย สามสบป ใหความเหนวาเธอหวาดกลวตอเจาทรฐ โดยเฉพาะตารวจเสมอแมจะ

เปนการเดนทางปกตในเมองสมทรปราการ แตประเดนทนาสนใจคอ เธอไมเคยแบงปนความรสกน กบ

เพอนบานหรอเพอนรวมงานแตอยางใด เพราะเธอเขาใจวามนเปนเงอนไขททกคนเผชญอยแลว และไมม

ทางออกดๆ เพราะทกคนตางเขามาเพอหาเงน ทกคนไมมเวลาจะสนใจเรองอน นอกจากคาจางแลว

แรงงานตางดาวจาเปนตองละทงเรองอนซงถกพจารณาในฐานะปญหา “ไกลตว”

51

แรงงานชาวกมพชาอพยพมาเพอการไดรบคาจางสาหรบการดารงชพ หากพวกเขาไมสามารถ

ทางานได จงจะเปนเรองใหญและหนกหนาทสดในชวตเมองไทย ครอบครวผอพยพหนงไดใหความเหนวา

เมอแมปวย มนไดสรางความเปราะบางแกสถานะความเปนอยของครอบครวมาก เพราะมนไมใชเพยง

รายไดทสญเสยไปหากแตหมายรวมถงการทสมาชกในครอบครวตองผลดเปลยนกนมาดแล ซงกระทบตอ

รายไดสาหรบครอบครวแรงงานชาวกมพชา ทสมาชกทกคนตองทางานตลอดเวลาเวนแตตอนหลบนอน

สภาพความเปราะบางนเมอดาเนนตอเนองในทสดการอยในเมองไทยสาหรบทงครอบครวดจะเปนเรอง

ฟ มเฟอยเกนไป สามภรรยา ตดสนใจกลบบานโดยลกชายวยรนอยท เมองไทยตอไป กระนนเองปญหาก

ยงคงเกดขนตอเนอง เมอพวกเขาไมมเงนคาเดนทางทเพยงพอสาหรบกลบบาน และสขภาพของเธอก

ลาบากตอการเดนทาง แผนการเดนทางกลบบานจงถกยกเลกอยางไมมกาหนด โดยทเธอไมสามารถเขาถง

การรกษาพยาบาลใดๆทเมองไทยได และแนนอนทสดดวยเงอนไขสขภาพของเธอการอยทกมพชาเองกม

โอกาสทจะทาใหอาการทางสขภาพของเธอหายขาดไดแตอยางใด

ความคลายกนในฐานะสนคายงสามารถพจารณาไดจากประสบการณการขามพรมแดนของ

แรงงานขามชาตชาวกมพชา ในการขามพรมแดนของทกคนในครงแรกจาเปนตองอาศยเครอขายของผ

52

นาเขาแรงงาน หรอไมกการมญาตหรอสมาชกครอบครวทมประสบการณ ดงนนจะเหนไดวานอกจาก

ปญหาทวไปในการใชชวตแลว แรงงานขามชาตโดยมากยงประสบปญหาการอยในภาวะพงพง และไม

สามารถกาหนดเงอนไขชวตของตนเองไดในเบองแรก ดงนนสภาวะพงพงนจงเปนการผลตซาความสมพนธ

การผลตแบบเสรนยมใหมทปรากฏในหมแรงงานขามชาต และไมสามารถสรางชดจนตกรรมทนอกเหนอไป

กวาขอมลทไดรบจากแรงงานรนกอนหนา

สาหรบตวแทนการนาเขาแรงงานขามชาตแลว จดคมทนของการนาเขาแรงงานขามชาตอยท

ประมาณ 5-6 คนตอเทยว แตในทางปฏบตแลวอาจมการบรรทกแรงงานประมาณ 12-13 คนโดยรถกระบะ

หนงคนและถกคลมดวยผาพลาสตก การขนสงลกษณะนนบวาเสยงอนตรายมาก และอาจมอาการ

เจบปวยหรอเสยชวตระหวางการเดนทาง

ในเบองตนไดพจารณาใหเหนวาแรงงานขามชาตมลกษณะคลายกนในฐานะสนคาทมความ

“คลายกนเชงคณภาพ” แตหากพจารณาอยางลกซงกจะพบวาในความคลายกนเชงคณภาพนกยงคง

ปรากฏความเหลอมลาเชงปรมาณ ซงเปนภาพสะทอนความสมพนธเชงอานาจทปรากฏในผใชแรงงานขาม

ชาต ความเหลอมลาทปรากฏชดโดยมากแลวสามารถแสดงใหเหนในความสมพนธระหวางแรงงานเขาใหม

กบแรงงานทมประสบการณในเมองไทย ดงตวอยางกรณของแรงงานสตรวย 28 ปซงอพยพมจาก

จงหวดเสมราฐ ซงอยไมไกลจากชายแดนไทย ทาใหเธอสามารถพดและสอสารภาษาไทยไดในระดบปาน

กลาง ทาใหเธอถกตงขอรงเกยจจากเพอนชาวกมพชาดวยกน โดยงานแรกของเธอคอการเปนคนงานร บจาง

ในสวนทเรยน เธอเปนทโปรดปรานของเจานายเนองดวยเธอเปนแรงงานทเขาใจภาษาไทยไดดทสด ทาให

นายจางมกเขาหาเธอเปนคนแรกเมอตองการสงงานทมความซบซอน และมกมอบหมายใหเธอดแลงาน

ตางๆแทนทจะเปนแรงงานทเขามากอน เมอเธอแปลคาสงนายจาง คนงานคนอนจะรสกตาตอยกวาและ

รสกวาเปนการออกคาสงของเธอ เพอนรวมงานปฏเสธทจะพดคยกบเธอ จองจบผดและปฏเสธทจะชวนมา

ทานอาหารดวยกน

นอกจากนยงมผใหขอมลทนาสนใจ แรงงานขามชาตชายวยยสบปเศษซงทางานในเมองไทย

มาแลวกวาแปดป เขามเครอขายมากมายในหมผอพยพชาวกมพชาและนายจางชาวไทย ทาใหเขาเปนท

ยอมรบและเคารพในหมผอพยพชาวกมพชาทวไป เนองดวยเครอขายของเขาสามารถชวยแรงงานอพยพรน

ใหมในการหางานได นอกเหนอจากความสามารถในการใชภาษาไทยและประสบการณในเมองไทยแลว

ลกษณะงานยงคงเปนตวบงชความเหลอมลาในหมผ ใชแรงงาน พนกงานขายของในรานขนาดใหญทไดรบ

53

คาจางสงมกไดรบการยอมรบ ขณะทอาชพขอทานไมเปนทยอมรบนกจากหมผ ใชแรงงานอาชพอน สาหรบ

ตวผอพยพททาอาชพขอทานเองกมกจะรวมตวเปนกลมและแยกขาดจากชมชนสวนใหญ

จากเงอนไขทงหมดทไดแสดงมา จะพบวาการใชชวตในประเทศปลายทางทาใหพวกเขามความ

เปนปจเจกชนในระดบทสงขน ถงแมวพวกเขาจะอาศยอยในชมชนเดยวกน ใชภาษาเดยวกน แตพวกเขา

ยงคงใหความสาคญตอตอเงอนไขเศรษฐกจเปนอนดบแรก อนหมายความวาแมพวกเขาจะรสกใสใจตอ

ชมชนในฐานะเพอนรวมชาต แตพวกเขาจะไมใหความชวยเหลอใดๆทกอใหเกดความสญเสยตอมลคาทาง

เศรษฐกจใดๆทพวกเขาม

จากขอมลผใหสมภาษณทงหมด ไมพบแรงงานชาวกมพชาทกอตวประทวงนายจาง ในรอบปท

ผานมา สาหรบชมชนยานสาโรงเหตการณทโกดงขาวเมอปกอนดจะเปนเรองททกคนจดจากนได จากการ

ใหขอมลของคหนมสาวททางานในโกดงเมอปทแลวใหขอมลวา

“ เมอปกอนไดมเหตการณ ลวงละเมดทางเพศ แรงงานชาวกมพชา ในเวลาทางาน นองสาวถก

ลวนลามและขมขนในเวลางาน โดยลกชายของเจาของโกดง ทาใหพชายซงทางานทเดยวกนไมสามารถ

อดทนได จงไดตอยหนาฝายชาย ในวนเดยวกนระหวางกลบบาน พชายถกกลมอนธพาลลากตวขนรถต

ขณะทแรงงานคนอนไมกลาทาอะไรเนองดวยกลมดงกลาวมปนและขจะยงทกคน และทนากลวกวาปนคอ

ทกคนกลวจะเสยงานไป กลมอนธพาลทาการซอมพชายทกคนไดแตกรดรองใหหยด แตกไมมใครทาอะไร

พวกเรากลวตกงาน สาหรบแรงงานชาวกมพชาทมาเมองไทยใหมๆ ไมมงานอะไรนอกเสยจากการแบกขาว

ในโกดง” กระนนเองนบจากเหตการณครงนนกไมมใครทจะประทวง หรอหาทางชวยเหลอพนองคนน

สดทายแลวสองพนองจาตองออกจากงานและกลบบานทกมพชาไปโดยไมไดรบความชวยเหลอใดๆทงจาก

องคกรภายนอก หรอภายในชมชนเองกตาม

ขอมลเพมเตมสาคญ จากผใหขอมลชาวกมพชา ความสมพนธภายในชมชนนอกจากกบญาตหรอ

เพอนสนทแลว การชวยเหลอเปรยบเหมอนกบการแลกเปลยน อนหมายความวาการไหววานทเกดขนใน

ชมชนตองมคาจางใหเสมอ ถงแมวาผใหความชวยเหลอจะไมไดรองขอเรองเงน แตก เปนธรรมเนยมททก

คนตระหนกดวา แรงงานตางมาหาเงนทเมองไทยดงนนการเสยเวลาจงตองแรกมาดวยเงนเสมอ ชวตทดขน

สาหรบชาวกมพชาทมาทางานในเมองไทยคอ การวดประเมนผานตวเงนและคาดหวงชวตทดขนเมอกลบ

บานเกด จงไมใชเรองแปลกนกทพวกเขาจะคานงถงชวตตวเองมากกวาคนอน และดวยสถานการณเขา

54

เมองผดกฎหมายการมกรณพพาท หรอประทวงดไมใชตวเลอกทดนกพวกเขากลวการมปญหากบ

เจาหนาทไทย การชวยเหลอแรงงานขามชาตทรจกและไมมความกยวของดจะเปนการนาปญหาใหตนเอง

การชวยเหลอจงปรากฏในรปแบบของการสนบสนนทางจตใจมากกวา แมพวกเขาจะไมไดพดคย

กนมากนก แตกทราบความเปนอยโดยพนฐานของคนในชมชนเปนอยางด ในททางานหากใครถกตะคอก

หรอลวนลาม โดยหวหนา เพอนรวมงานคนอนจะหาทางใหกาลงใจไมทางใดกทางหนง ดงกรณศกษาซงม

แรงงานวย 45 ป ประสบอบตเหตและนวขาดขางหนง เพอนบานตางแวะเวยนกนมาเยยม หรอการมงาน

ประเพณสาคญเชนหมนหรอแตงงานกจะมการเขารวมงานทคบคง ตราบใดทการชวยเหลอนนไมกระทบ

ตอ วถทางเศรษฐกจ

4.5 บทวเคราะหลกษณะการตอสในชวตประจ าวน

การพจารณาการตอสในชวตประจาวนของแรงงานขามชาตชาวกมพชาเปนภาพสะทอนการตอส

ของแรงงานเสยง ซงสามารถพจารณาไดสองลกษณะรวมกนคอการตอสในฐานะปจเจกชนและ การตอสใน

ลกษณะการรวมหม จากการวจยพบวาการตอสในลกษณะรวมหมไมปรากฏชดนกในหมแรงงานขามชาต

ชาวกมพชา แมพวกเขาจะมลกษณะรวมทางเศรษฐกจการเมองสงคมทนาจะสามารถผลกดนใหเกดการ

55

ตอสได แตตามทไดพจารณาไปในสวนของบทวเคราะห แรงงานขามชาตชาวกมพชา ถกวางเงอนไขให

ดารงอยในภาวะปจเจกชนเขมขน และเงอนไขนเองทาใหพวกเขาขบเคลอนการตอสในลกษณะปจเจกชน

มากกวาการสรางสานกแบบรวมหม ซงเปนลกษณะชวคราวและไมกอใหเกดการขบเคลอนทนาสการ

เปลยนแปลงโครงสรางระดบกลมแตอยางใด โดยสามารถสรปลกษณะการตอสแบบแยกสวนตามแนวทาง

ปจเจกชนไดดงน (Reisen 2006)

1.ตอรองผานโครงสรางความสมพนธสวนบคคล ดงจะเหนไดจากกระบวนการเรมตนของการ

นาเขาแรงงานขามชาตซงเกดขนโดยเรมตนจากการทพวกเขาตดตอ ตอรองกบตวแทนการนาเขาแรงงาน

ขามชาต การไดราคาทถกลง หรอ การรบรองเรองคาจางทเมองไทย เกดขนบนฐานการตอรอง ดวย

ความสมพนธสวนตน เพอประโยชนเฉพาะตน

2. การตอส เปนไปในลกษณะ บนฐานประเดนเฉพาะ และมไดเปนไปเพอแกไขสภาพทเปน

จดเรมตน ดงนนเมอปญหารนแรงเกดขนจนไมสามารถแกไขได จงมกปะทออกเปนความรนแรงและผ ทรบ

ผลคอตวแรงงานขามชาตเอง

3.ทงหมดนเกดขนในปรมณฑลของการตอส ทอยบนฐานความสมพนธเชงอานาจ ดงนนการจดวาง

ใหแรงงานขามชาตชาวกมพชาแบกรบความเสยงแทนชนชนนายทน จงเปนเงอนไขใหพวกเขามความ

เปราะบางในชวตทสงขน มนษยทมความเสยงในชวตตลอดเวลายอมไมสามารถนาสการตอสและเรยกรอง

เชงโครงสรางได ขอเสนอการตอส เพอคณภาพชวตของแรงงานขามชาตจะทาการสรปและนาเสนอในบทท

6 เพอฉายภาพกรณศกษาเปรยบเทยบตอไป

56

ภาพแสดงลกษณะทอยอาศย

57

4.6 บทสรป

การศกษาวจยพนทสมทรปราการ เทศบาลสาโรงเหนอ และพนทชมชนใกลเคยงไดแสดงใหเหน

ลกษณะสาคญของผใชแรงงานขามชาตชาวกมพชาอนเปนผลจากกระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหม

โดยประกอบดวย การใชชวตแบบกระจดกระจายและขาดการรวมตว การขาดคความรวมมอในชมชน

เดยวกน อนวางเงอนไขในลกษณะทสามคอการถกแยกขาดจากพนทหลกของเมองแมประชากรชาว

กมพชา ลกษณะนนาสความเปราะบางและไมสามารถกาหนดอนาคตตนเองได การดารงอยในสภาวะ

แรงงานเสยง (Miller 2010) ทตองแบกรบความเสยงแทนชนชนนายทนทาใหอานาจตอรองของแรงงานขาม

ชาตชาวกมพชาอยในระดบตา และการตอสปรากฏออกมาในลกษณะของการตอสบนฐานปจเจกชน

มากกวาการรวมตว ในการสรางอตลกษณรวมและทาทายมากกวาการแกไขในลกษณะตงรบ นอกจากน

การมสภาวะทพงพงตอแรงงานรนกอนหนาดวยการขาดขอมล รวมถงความสมพนธเชงอานาจในชมชน

สงผลใหแรงงานรนใหม มหนาทในการผลตซาความสมพนธทมการขดรดอยางมากตอไป มากกวาการทา

ทายตอเงอนไขทแรงงานรนกอนหนาไดเผชญมา

58

บทท 5 แรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต

5.1 บทน า

ในบทนจะชใหเหนเงอนไขการใชชวตของแรงงานขามชาตชาวพมาในจงหวดภเกต แมแรงงานชาว

พมาจะนบเปนผอพยพทมสดสวนสงในหมผ ใชแรงงานขามชาตในไทยแตการศกษาโดยมากไดมการ

เจาะจงลงไปในพนทชายแดนดานตะวนตก และพนทอตสาหกรรมในเขตกรงเทพและปรมณฑล ขณะท

การศกษาในพนททางภาคใตนนโดยมากเปนการศกษาผานกรอบแนวคดของสทธพลเมองและปญหา

การคามนษย โดยทการศกษาสภาพการจางในสภาวะปกตยงมไดปรากฏชดเทาไรในการศกษาทผานมา

การเลอกกรณศกษาภเกตมจดเดนในการฉายใหเหนเงอนไขการใชชวตและการตอสในชวตประจาวนของ

แรงงานขามชาต ดวยลกษณะเดนคอ 1.การมพนทกายภาพเปนเกาะ พนทกายภาพในลกษณะนมผล

สาคญในการสรางความเขมขนของปฏสมพนธทเกดขนในพนททางสงคม 2.การเปนอตสาหกรรมบรการ

ขนาดใหญซงนบเปนกระบวนการผลตทองกบตวผใชแรงงาน และเปนการผลตทใชการแขงขนแบบทน

เขมขน กลาวคอในการแขงขนไมจาเปนตองมการวางเงอนไขใหไดคาแรงานทตา ทสดเพอประโยชนในการ

แขงขนในตลาดสนคา ดงนนหากเปรยบเทยบกบพนทสมทรปราการแรงงานขามชาตชาวกมพชาเผชญ

เงอนไขการขดรด “เชงปรมาณ” ในขณะทแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกตเผชญกบสภาพการขดรดเชง

คณภาพและการทาใหเปนสนคาทเขมขน แมวาพวกเขาอาจมรายไดทสงกวาโดยเปรยบเทยบกตาม ในบท

นจะแบงการนาเสนออกเปน 4 สวน คอ 1.ภมรฐศาสตรของจงหวดภเกต พฒนาการและประวตศาสตรการ

ผลต ตลอดจนความสมพนธเชงอานาจในพนท 2.เงอนไขประเทศตนทางและการแปรสภาพการผลตใน

ประเทศพมานบจากศตวรรษทท 21 3.ลกษณะชวตประจาวนและความเปราะบางในอตสาหกรรมการ

บรการ และ 4. การตอสในชวตประจาวนของแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทภเกต

จากการศกษาวจยพบวา เนองดวยพนทกายภาพทมความหนาแนนและเขมขนไดทาใหพนททาง

สงคมซงเปนสนามของการปฏสมพนธมกระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนเชนกน แมแรงงานขามาตชาว

พมาในภเกตจะไดรบคาตอบแทนทสงโดยเปรยบเทยบกบแรงงานขามชาตในพนทอน แตมไดหมายความ

วาแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกตจะพนจากสภาพการขดรดในรปแบบเชงคณภาพ ในอกดานหนงเมอ

พจารณาเงอนไขการพฒนาเมอง และการผลตแบบเนนทน ทาใหภเกตมไดประสบเงอนไขอนวฒนาการ

ของเมองเมอเปรยบเทยบกบสมทรปราการ นนคอเมองสามารถรองรบและขยายโอกาสการทางานและ

59

สรางการพฒนาชวตในเชงคณภาพตอไปได รวมกบการทมตลาดแรงงานเนนแรงงานในพนทรอบนอก

สาหรบอตสาหกรรมการประมงและตอเนองประมงในพนท พงงา และ ระนอง แตดวยการสะสมทนแบบ

เขมขนนทาให รอบการสะสมทนในภเกตหดสน ยดหยน อนทาใหชวตความเปนอยของแรงงานขามชาต

ชาวภเกต ตกอยในสภาวะชวคราว และไมสามารถคาดหวงกบอนาคตได เงอนไขนจงจดเปน สภาวะ Over

Accumulation หรอการสะสมแบบลนเกน อนเปนปรากฏการณททนทางานมากเกนไป เงอนไขนทาใหเกด

การแปลกแยกมหาศาลในหมผ ใชแรงงาน หรอเปนการขดรดเชงคณภาพ ในขณะเดยวกนทาใหลกษณะ

พฒนาของเมองกลายเปนสภาพชวคราวทเนนทน อนมไดตอบสนองตอชวตของผใชแรงงานในมตของ

ความเปนมนษยแตอยางใด

5.2 ภมรฐศาสตรของจงหวดภเกต พฒนาการ ประวตศาสตรการผลต และความสมพนธเชง

อ านาจในพนท

5.2.2 ภมรฐศาสตร และประวตศาสตรสงคมในภเกต

ภเกตเปนพนทเกาะซงรายรอบดวยเกาะเลกประมาณ 39 เกาะพนทกายภาพครอบคลม 570

ตารางกโลเมตรขนาดโดยประมาณใกลเคยงกบประเทศสงคโปร จานวนผอยอาศยตามทะเบยนบานเมอ

ตนศตวรรษท 21 อยท 249,000 ขณะทผอยอาศยจรงอาจเพมเปนสองเทา จากผอพยพในประเทศ แรงงาน

อพยพชาวพมา สถตทางการระบวาประชากรสวนมากเชอสายไทย เปนชาวพทธรอยละ 80 กวารอยละ 17

ทเหลอในสดสวนรอยละ 3 เปนชาวเลพนเมอง ชาวครสต ในพนทนไมมความแตกตางระหวาง ชาวไทย

และชาวจนอพยพเมอศตวรรษกอน คาอธบายเกยวกบภเกตและพฒนาการทางประวตศาสตรอยางวตถ

วสยเตมไปดวยความสบสน โดยสามารถสรปประวตศาสตรฉบบทางการทอธบายถงพฒนาเศรษฐกจสงคม

ในภเกตไดเปนสามชดดงน (Nasution 2004)

1.ประวตศาสตรแบบสวนกลางและสองวรสตรจากถลาง จากคาอธบายของ ธงชย วนจจะกลได

อธบายถงกระวนการสรางรฐสมยใหมของเจากรงเทพฯในชวงปลายศตวรรษท 19 ในการกาหนดแนวคด

พลเมอง และพรมแดนสมยใหม พรอมทงการสรางประวตศาสตรชดเดยวกนทมพฒนาการแบบเสนตรง

ปญญาชนอนรกษนยมพยายามสรางประวตศาสตรเพออธบายใหเหนวา รฐไทยกบชนชาตไทยถกพฒนาค

กน พรอมกบสถาบนกษตรย ดงนนคาอธบายแบบรฐศกดนาเดมทผกตดอานาจ ระหวางความสมพนธ ของ

ผครองนครมากกวามตทางภมรฐศาสตร จงตองถกปรบเปลยนดงนนเปนเหตผลใหประวตศาสตรทกชดถก

เชอมตรงเขากบประวตศาสตรสวนกลาง (Amaranand 1996) ดงเชนกรณของวรสตรเมองถลาง คณหญง

60

มก คณหญงจน อนถกเชอมรอยเขากบประวตศาสตรของการปกปองดนแดนในระหวางการสรบของสยาม

และพมา แนนอนวาคาอธบายวรกรรมครงนถกอธบายผานชดอธบายแบบรฐสมยใหมทมอานาจอธปไตย

เสมอกนในดนแดนหนง เชนเดยวกบประวตศาสตรทางการวาดวยสงครามระหวางไทยและพมาอ นๆ ท

ไมไดถกอธบายผานกรอบแบบวตถวสย “สงคราม” ถกอธบายไมตางจาก การด ‚กฬาโอลมปก” มากกวา

คาอธบายทครบถวนทางสงคมวทยา

ในชวงปลายศตวรรษทยสบเจาหนาททางการของภเกตพยายามยนยนความมตวตนของสอง

วรสตรโดยการตามหาจดหมายสนทนาระหวางสองวรสตรกบกปตน ฟรานซส ไรท ผ สาเรจราชการแหง

เกาะปนงชาวองกฤษ แตนนทาใหภาพของสองวรสตรชาวสยาม คลมเครอมากขน เพราะในจดหมายมได

แสดงถงการเปนชาวสยามในอดมคตตามคาอธบายแบบประวตศาสตรทางการกระแสหลกแตอยางใด

ประสทธ ชนกานตใหความเหนวา ศาสนาของสองวรสตรยงเปนทนาสงสยวา พวกเธอเปนชาวพทธ มสลม

หรอครสเตยน ชาวมสลมพนเมองใหความเหนวา ชอมสลมของสองวรสตร คอ ฟาตมา และฮาลมา ถกเกบ

เปนความลบ พวกเธอถกทาใหเปนพทธตามแบบฉบบของกระบวนการสรางรฐชาตสมยใหม เชนเดยวกบ

ความหมายของ ภเกต ทถกตความวาเปนภาษาไทยกลาง วาภเกจ มากกวาบกตาอนสะทอนรากเหงาจาก

ทางมาเลย ทงนในจดหมายสนทนากบ ฟรานซส ไรท ยงสะทอนแนวคดแบบรฐพาณชยทมความเปนอสระ

ของภเกตมากกวาเมองทขนตรงตอพระเจากรงสยาม แตไมวาขอเทจจรงจะเปนอยางไร ตามขอเสนอของ

Thammaboosadee (2011) กลไกการสรางความชอบธรรมมไดเกดขนผานผปกครองเทานน แตกลม

กระฎมพใหมเองกอาศยความชอบธรรมผานการแสดงความภกดตอโครงสรางทมมา ดงปจจบนจะเหนชาว

ไทยชนชนกลางเชอสายจนในภเกต แสดงความเคารพตอ อนสาวรยวรสตรทงสอง เพอแสดงใหทางการไทย

เหนถงความภกดของพวกเขาในชวงเปลยนผานของทศวรรษ 1950-1960 (Kachorn 1962)

2.พระนางเลอดขาว พระนางมะสหร แหงลงกาว แมเปนททราบกนดวาเรองเลาพระนางเลอดขาว

ถกเลาผานการใสความรสกและเปนนยายปรมปรามากกวาการถอจรงจง โดยเปนเรองราวของสตรสงศกด

ทถกประหารชวตดวยขอหาทเธอไมไดเปนผกอ กอนทสามของเธอจะอพยพจากเกาะลงกาวมาสพนทหาด

กมลาในภเกต เรองราวนยายปรมปราถกทาใหเปนจรงจงขนเมอนายกรฐมนตร มหาเธรแหงมาเลเซย ตาม

หาทายาทรนท 7 เพอถอนคาสาปทลงกาว แมจะเปนเรองราวปรมปราแตเปนภาพสะทอนบทบาทของรฐ

มสลมเหนอพนทภเกตในชวงยคสมยการเรออานาจของรฐอสลาม อนปรากฏชอเมองตางๆในบรเวณ

61

ชายฝงอนดามนในภาษามาเลย เชน บกตา (ภเกต) บงกา (พงงา) หรอ เตรง (ตรง) เปนตน (Gessick

1995)

3.ชาวจนโพนทะเล และ คอซมบ ณ ระนอง

ป 1913 ท คอซมบ เสยชวตนบเปนปททางการไทยสงหามการใชชอจน และชาวจนโพนทะเลทก

คนตองเปลยนชอเปนชอไทย ทกวนน คอซมบถกยกใหเปนสงศกดสทธประจาภเกต ดว ยการฉายภาพให

เหนถงชาวจนโพนทะเลผภกด พยายามสรางประโยชนใหแกกษตรย และประเทศชาต ภาพของคอซมบถก

ทาใหลดความชดเจนลงและมไดสะทอนเงอนไขทางเศรษฐกจสงคมเทาใดนก ตามขอเทจจรงทาง

ประวตศาสตรแลว คอซมบนบเปนกลจกรสาคญในการสถาปนารฐสมยให มของ ราชวงศจกรผานการลา

อาณานคมตนเอง ความชานาญทางการคาของผประกอบการชาวจนเปนสงตองการ พอกบเทคโนโลยจาก

เยอรมน และระบบบรหารภาครฐจากองกฤษ เงอนไขน คอซมบจงเปน กงขาราชการ และกงนายวานชไป

ในตว ซงทาหนาทในการเกบภาษทไดรบจากการสมปทานใหแกสวนกลาง (Baker and Pasuk 2009)

บทบาทของ คอซมบ เปนภาพสะทอนพฒนาการของภเกตจากเมองเหมองแร ซงมผประกอบการ

ชาวจนในการควบคมแรงงานอพยพชาวจนฮกเกยน อตสาหกรรมเหมองแรเปนการกาหนดความสมพนธ

ของภเกตกบเกาะคแฝดทางใตอยางปนง โดยภเกตสงออกแรดบเพอทาการแปรรปทปนง ด วยเงอนไขทาง

ภมศาสตรแมกระทงชวงตนศตวรรษท 20 การเดนทางทภาคใตยงไมสะดวกนก แมกระทงพนทหาดใหญ

หวเมองขนาดใหญสดของภาคใตเองกตาม ดงนนเศรษฐ หรอชนชนกลางในภเกตจงมความใกลชดกบเกาะ

ปนงมากกวากรงเทพ การสงลกหลานไปศกษาตอทปนงนบเปนทางเลอกทดทสดในยคสมยนน อยางไรกด

อตสาหกรรมเหมองแรมไดคงทนถาวรเทาใดนก ความผนผวนของวกฤตเศรษฐกจโลกชวงทศวรรษ 1930

ทาใหสภาพเมองปนงเปลยนแปลงไป และนบจากการปฏวตในป 2475 อานาจสวนกลางจากกรงเทพเรม

เขามามบทบาทสาคญ การสรางสะพานสารสนชวงหลงสงครามโลกครงทสองทาใหภเกตมไดเปนเกาะท

แยกขาด ความใกลชดกบปนงเรมหมดไป ความแตกตางระหวางกลมทนจนแตจวในสวนกลาง กบกลมทน

จนฮกเกยนในพนททองถนเรมปรากฏนยยะสาคญในชวงน ขณะทกลมจนแตจวในกรงเทพผกสมพนธกบ

กลมนายทหาร ขาราชการ และเชอพระวงศ จนฮกเกยนในภเกตกลบกระจกตวและจากดอทธพลในสาย

อาชพเฉพาะของคนจน (Sakulpipatana 2003)

นบจากทศวรรษ 1960-1970 ภเกตเรมพฒนาสการเปนปลายทางของนกทองเทยว และเปนโอกาส

ททนจากสวนกลางจะเขามาเพอแสวงกาไร กลมทนในภเกตคอนขางจากดตว ทศวรรษ 1990 ภเกตเรมเปน

62

ปลายทางของการอพยพของแรงงานภายในประเทศ และเปนตวเลอกทดไมนอยกวาการทางานในนคม

อตสาหกรรมในกรงเทพ กระทงวกฤตการเงนเอเชยป1997 นโยบายการเปดเสรทางการคาและการลงทน

เปดโอกาสใหกลมทนในกรงเทพ และกลมทนขามชาตเขาสภเกตมากขน ในเวลาไมกสบป หางเมกะสโตร

ซงรวมทนระหวางกลมทนกรงเทพและทนขามชาตเรมมบทบาทสงในการขยายตวของ หางสรรพสนคา คา

ปลกและสรางพนททางกายภาพแบบใหม นอกจากนภเกตยงขนชอในการเปนแหลงฟอกเงนผดกฎหมาย

ของนกธรกจ และนกการเมองจากประเทศตางๆ เนองดวยมลคาการบรการทไมสามารถประเมนไดตายตว

เหมอนสนคาอตสาหกรรม (Pasuk and Baker 2004)

จากประวตศาสตรกงทางการของภเกตสามารถสรปลกษณะสาคญในแงประวตศาสตร เศรษฐกจ

สงคมดงน (Suwannathat 2003)

1.ภเกตในชวงศตวรรษท 19 มลกษณะทวไปของการเปนรฐพาณชยทมความเปนอสระโดยสมพทธ

กบรฐศกดนาอนในสยามในชวเวลาเดยวกน อนเปนการวางเงอนไขการยดหยนของพนทการผลตสนคา

และบรการ กลมคนจนอพยพชาวฮกเกยนโดยมากเปนผใ ชแรงงาน และไมสามารถเกาะเกยวอานาจรฐได

อยางเชนกลมจนแตจวในพนทสวนกลาง

2.จกรวาลวทยาของภเกตถกโอนยายจากปนงสกรงเทพในชวง ชวอายคนทผานมาเทานนอน

สะทอนใหเหนวา บทบาทอานาจรฐสมยใหมแบบรปธรรมเพงสถาปนาในภเกตในชวงทศวรรษ 1950-1960

เทานน ทภเกตถกเชอมรอยเขากบรฐสวนกลางในทางปฏบต โครงสรางเศรษฐกจและการพฒนาของภเกต

ถกเชอมรอยเขากบทศทางกระแสหลกของรฐไทย

3.ลกษณะผใชแรงงานในภเกตเปนแบบฉบบของรฐไทย โดยเรมตนจากการใชแรงงานชาวจน

อพยพ สการใชแรงงานอสาน และเปลยนผานสการใชแรงงานขามชาตชาวพมา อนเปนภาพสะทอนรอบ

การสะสมทนทสนโดยเปนเวลาเพยง 50 ปเทานนทมการเปลยนผานพลงการผลตสามรน

4.แตลกษณะสาคญชองพฒนาการเมองภเกต แมจะมการอพยพปรมาณมหาศาลของผใชแรงงาน

ตลอดครงทศวรรษทผานมา ภเกตมไดประสบปญหาของปรากฏการณ อนวฒนาการของเมอง หรอการดด

ซบแรงงานโดยไมมการพฒนาเชงคณภาพ แรงงานอพยพชาวจนมการพฒนาคณภาพชวตทดโดย

เปรยบเทยบ จากการเขามาของทนขามชาตททาใหอสงหารมทรพยมการเพมราคาตอเนอง เชนเดยวกนกบ

แรงงานอพยพจากพนทอน ทมชองทางการแสวงหางานทาทหลากหลายมากขน ดงนนในชวงหลาย

63

ทศวรรษทผานมาเมองจงมการพฒนาเชงคณภาพควบคกบการดดซบเชงปรมาณ อาจเนองดวยการเปน

พนทใหมสาหรบการลงทน และเปนการผลตทเนนทนมากกวาเนนแรงงาน แตกมไดหมายความวาเ งอนไข

การใชชวตของผใชแรงงานจะราบรนและดาเนนไปตามอนตวทยาแบบเสรนยมใหม

5.2.2 การควบคมแรงงานและความสมพนธเชงอ านาจในพนท

เมอมการดดซบแรงงานเขาสพนทปรมาณมหาศาลจาเปนตองมการจดวางความสมพนธเชง

อานาจในเมองขน แตกตางจากเมองอตสาหกรรมในเขตภาคกลาง ทการอพยพเขาสพนทซงทาการผลต

แบบเนนแรงงาน ไมเรยกรองคณสมบตของผใชแรงงาน โดยมรปธรรมคอแรงงานไมจาเปนตองมทกษะ

พนฐานหรอความร ทเกยวของกบงานมากนกในการเรมงานหนงๆ ดงทปรากฏในกรณศกษาแรง งานขาม

ชาตชาวกมพชาในพนทสมทรปราการ แตในพนทภเกตงานโดยมากแมจะเปนงานบรการแตดวยเงอนไข

การสรางมลคาและโอกาสการทางานทมากกวาทอนโดยเปรยบเทยบ เงอนไขนทาใหการอพยพสภเกตแม

จะไมยากในทางภมศาสตรดวยการเปนพนทเกาะซงยากตอการควบคมของเจาหนาทฝายความมนคงของ

รฐ หากแตในเงอนไขเศรษฐศาสตรแรงงานการทางานในภเกตมใชเรองทงายสาหรบผใชแรงงาน เพราะ

หมายความวาผใชแรงงานจาเปนตองมเครอขายทเขมแขง มทกษะ และประสบการณพรอมทางาน ภาพ

ชมชนแรงงานเขาใหมทรอนายจางอยในชมชนเปนเวลาหลายสปดาหเพอเรมงานไมปรากฏชดในพนท

ภเกต ชมชนผใชแรงงานไมปรากฏชด โดยสวนมากกระจดกระจายอยกบนายจางซงดาเนนกจการดาน

บรการและมเวลาทาการทไมแนนอน ผใชแรงงานในภเกตมชองทางการเตบโตและสะสมเงนไดดกวาผใช

แรงงานขามชาตอนในอตสาหกรรมหนก แตกหมายถงการตองทางานในสภาพการทางานทไมแนนอน และ

การยดหยนตอสภาพการจาง

64

จากภาพไดแสดงใหเหนพนททาการผลตสาคญในจงหวดภเกต พนท A คอพนทหาดปาตอง ซงม

พนทสาคญในอตสาหกรรมการบรการ หาดปาตองอยหา งจากสนามบนนานาชาตภเกตประมาณ 40

กโลเมตร เปนปลายทางแรกของนกทองเทยวตางชาต ลกษณะทางภมศาสตรกายภาพถกกนดวยทวเขา

ระหวางตวอาเภอเมอง และชายหาด การคมนาคมนอกจาก รถรบจางสวนตวแลว รถโดยสารสาธารณ

รบสงชวงเชาและชวงเยน แรงงานจานวนมากเมอเขาทางานทปาตองแลว พวกเขาตองใชเวลาหลายเดอนก

จะเกดความคนชน และออกสพนทอน กลมแรงงานสาคญในพนทนคอ ผอพยพชาวเนปาล ซงเปนลกจาง

65

ในรานขายของทระลก ตามถนนรมหาด ขณะทแรงงานขามชาตชาวพมายงสามารถพบไดทวไปตาม

โรงแรมหรอ เกสทเฮาสขนาดเลก โดยทโรงแรมขนาดใหญยงทาการจางแรงงานชาวไทยซงมทกษะสงกวา

และสามารถสอสารกบนายจางไดเขาใจตามวตถประสงค แมแรงงานไทยจะมความสามารถดาน

ภาษาองกฤษนอยกวาแรงงานชาตอนกตาม

เมอพจารณาพนท B ซงเปนพนทในเขตเทศบาลเมองภเกตอนเปนแหลงทอยอาศยของคนไทยเชอ

สายจน และธรกจทองเทยวเชงวฒนธรรม พนทนมการจางแรงงานขามชาตในธรกจรานอาหาร และ

วสาหกจขนาดยอม แรงงานขามชาตโดยมากไดรบคาจางเทาหรอตากวาคาแรงขนตาเลกนอย การรวมตวม

ในระดบตา แตมอานาจตอรองในการเปลยนงานสง เมอยงเปรยบเทยบกบพนทอตสาหกรรมหนกทใช

แรงงานไรทกษะเปนหลก กลาวคอเงอนไขการทางานทยากลาบากหรอไมเออตอการทางานเสรม ลกจาง

อาจไมยดตดกบตวนายจาง พวกเขามตวเลอกทมากกวาการตองจาอยในเงอนไขการจางแบบเดยว

พนท C อยในอาเภอเมอง เทศบาลตาบลรษฎา หรอพนทเกาะสเหรซงเปนเกาะทถกคนดวยคลอง

ขนาดเลกเกาะสเหรเปนพนทของชาวเลเดม หรอมชอชาตพนธภาษามาเลยวาอลกลาโวย พนเพอาชพ

บรเวณนคอการแปรรปอตสาหกรรมเครองประดบไขมก รวมถงประมงชายฝงและประมงนาลกแรงงานขาม

ชาตชาวพมาเตมเตมเงอนไขการทางานทมลกษณะเนนแรงงานในธรกจนได ชมชนเกาะสเหรปรบตวสการ

เปนชมชนแรงงานพมา แตการตงถนฐานยงคงกระจดกระจาย และไมมผ มอทธพลเฉพาะในการควบคม

พนทตาบลรษฎายงมศนยกลางสาคญ คอหางคาปลก ซปเปอรชป ซงเปนธรกจของคนพนทภเกตในการ

ขายปลกและสงสนคา ทมตนทนตาโดยมลกคาเปนทงผประกอบการ และแรงงานขามชาตคาจางตา

พนท D พนทสวนใตของเกาะเปนบรเวณทถนนเจาฟาตะวนตกและตะวนออกเชอมตรงสแหลม

พรหมเทพ มหาดสาคญคอ หาดกะตะกะรน และพนทอาวฉลองซงเปนพนท สาคญในการเดนทางสพนท

เกาะขางเคยง การจางแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทนสามารถพบไดทวไปแตไมปรากฏลกษณะทชด

หากเปรยบเทยบ กบ พนท ในเมอง และเกาะสเหร หรอบางธรกจในพนทหาดปาตอง

66

5.3 เงอนไขประเทศตนทาง

จากภาพแสดงใหเหนเสนางการอพยพหลกของแรงงานขามชาตชาวพมา ซงเปนเสนทางทไมเปนท

นยมในการคมนามคมสาหรบนกทองเทยวหรอนกเดนทางทวไป เสนทางแรกคอการเดนทางจากเก าะสอง

เขาสภเกตโดยตรง ซงเปนขนตอนการลกลอบเขาเมองทมความเสยงสง จากภยธรรมชาตแตแรงงานจานวน

หนงกพจารณาวามความเสยงนอยกวาการเขาผานจงหวดระนอง ซงมโอกาสถกตรวจจบจากเจาหนาท

การลกลอบนกมความเสยงภยตอการเสยชวตไมตางจากการโดยสารทางนาเทาใดนก จากคาอธบาย

ขางตนเสนทางการอพยพนเปนภาพสะทอนวาผอพยพโดยมาก อพยพจากทางตอนใตของพมา และ

จานวนหนงของผใหขอมลอพยพจากยางกง อนเปนพนทของชนชาตพนธพมาชนชาตพนธหลกของประเทศ

น เพอใหเหนภาพการเชอมตอทครบถวนในสวนนจะแสดงใหเหนถงพลวตรการเปลยนแปลงทเกดขนใน

ประเทศพมา นบจากการเชอมตรงเขาสเศรษฐกจโลก

1.เศรษฐกจการเมองพมากอนยคอาณานคม

เชนเดยวกบประเทศอนในชวงศตวรรษท 18 กรอบความคดรฐสมยใหมมไดเปนทแพรหลายใน

ภมภาคน พนทประเทศพมาในปจจบนเมอกวาสองศตวรรษกอนนน รจกในนามของพนทท อยระหวาง

สวรรณภมและอนเดย ปกครองโดยชาตพนธทแตกตางกนตามแตละยคสมย ความขดแยงระหวาง “พมา”

และสยามมใชสงทมมาแตโบราณ ตามความเหนของ ปวน ชชวาลพงศพนธ ประดษฐกรรม “พมา” เปนสง

ทถกสรางขนในสมยตนรตนโกสนทร เพอการสรางความเ ชอมตรงของเจารตนโกสนทรเขากบเชอพระวงศ

สมยอยธยาตางจากอาณาจกรกอนของพระเจากรงธนบร หลงยคอาณานคมเปนตนมาความสมพนธ

67

ระหวางไทย พมา ทงทางความรวมมอและความขดแยง เนองดวยปญหาภายในพมา และความตงเครยด

ทางชายแดนฝงตะวนออกทไทยใหความสาคญมากกวาในแงของอดมการณคอมมวนสต

กระนนพมาในชวงกอนยคอาณานคมกมไดเปนพนทแยกขาดและเปนระบบเกษตรกรรมยงชพ

ทงหมด กอนเขาสยคอาณานคมกบฏชาวนาในพมาเกดขนบอยครงอนแสดงถงความขดแยงในพนทลม

แมนาอรวด ความขดแยงรปแบบใหมปรากฏชดเมออนเดยเรมถกองกฤษเขายดครอง เงอนไขนทาให

การคาการพาณชยเรมแพรหลาย บรษทองกฤษเรมมปฏสมพนธกบเชอพระวงศ และเจานายระดบสงใน

พมา พระเจามนดงเปนตวอยางของชนชนนาในพมาทพยายามปรบระบบเศรษฐกจแบบศกดนาสการเปน

ระบบทนนยมโดยรฐ ความพยายามของพระองคประสบความลมเหลว และนาสจดเรมตนของการยาย

เมองหลวงสมนฑะเลยราชธานแหงสดทายกอนการเสยดนแดนทงหมดใหกบองกฤษในสมยพระเจ าธบอ

(Scott 2007)

ภาพสะทอนขางตนไดแสดงใหเหนวา ลทธจกรวรรดนยมมใชเพยงแคการควบคมทางการเมอง แต

ลทธจกรวรรดนยมจงมาควบคการควบคมทางเศรษฐกจ องกฤษสามารถเปลยนพมาประเทศทลาหลงและ

อยในยคกลางในชวงปลายศตวรรษท19 ใหกลายเปนประเทศสงออกขาวรายใหญ การพฒนาโครงสราง

พนฐานเกดขนทวไป แตสาหรบกลไกการผลตแลว เปนมายาคตเกยวกบการปกครองของเจาอาณานคม

แมจะเปนเรองทถกตอง ทมการกดขเกดขนกบชนพนเมอง แตลกษณะความสมพนธทเกดขนนนสาหรบชน

ชนลางมนมไดยาแยไปกวาความสมพนธของเจาปกครองเดม ดงตวอยางท ชวงการยายเมองหลวงหลงแพ

สงคามของพระเจามนดง พมาไดถกแบงออกเปนสองสวนซงสวนทางเหนอปกครองโดยราชวงศพมา

ขณะทอกสวนหนงเปนเขตการปกครองขององกฤษ พบวาชาวพมาสวนใหญอพยพเขาสการปกครองของ

องกฤษ ระบบการปกครองแบบหมบานโบราณสรางปญหาใหกบสามญชน (Sen 1945)

ขอเสนอนสอดรบกบแนวคดของ Samuelle Popkin ซงระบวาสงคมดงเดมไมไดมลกษณะถอยท

ถอยอาศย หรอมกลไกสวสดการสาหรบคนในทองท ในทางตรงขามสงคมเกษตรดงเดมเปนสภาพสงคม

แบบแขงขนตางคนตางอย ชมชนมกลไกทเปราะบางสาหรบการรบผดชอบชวตของแตละปจเจกชน เปน

อานาจรฐสวนกลางทมกมสวนรบผดชอบในปญหาทพภกขภย และกเปนเรองทวไปทชาวนาในชนบทจะ

มองวาเปนความรบผดชอบของรฐสวนกลางตอปญหาของตน อนแตกตางจากงานของคารล โพลานยซง

ชใหเหนวาในทายทสดสงคมดงเดมไดถกทาลายลงดวยกลไกตลาดและการขบเคลอนสตลาดแรงงานของ

เกษตรกร Popkin พจารณาในอกดานหนงวา กลไกตลาดและการทาใหเปนสมยใหมไมไดทาลายสภาพ

68

ชมชนเกษตรกรรมดงเดม โดยชาวนามแนวโนมทจะปรบตวเขากบกลไกตลาด และกลไกของเจาอาณานคม

เปดรบเทคโนโลยใหมๆ เพอทาการผลต โดยพนฐานแลวพวกเขามแนวโนมทจะแขงขนกนมากกวารวมมอ

สภาพความสมพนธภายในชมชนอยบนพนฐานการคานวณอรรถประโยชนสวนตนมากกวา สวสดการของ

ชมชนโดยรวม และมแนวโนมทจะใชโอกาสทมในการเขาไปแสวงประโยชนในโครงสรางทเปลยนแปลงไป

Popkin จงชใหเหนวา สภาพสงคมทนนยมและอานาจอาณานคม ทเขาไปในสภาพสงคมชาวนาในเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต ไมไดเขาไปเผชญกบ สภาวะธรรมชาตของรสโซ หากแตเขาไปเจอสภาวะธรรมชาต

แบบฮอบสมากกวา จรงอยทการปกครองของเจาอาณานคมเปนสงทโหดรายแตไมไดหมายความวาสงท

เกดขนกอนหนานนจะเปนสงคมอดมคต การมชวตทถกควบคมผานความสมพนธเชงอานาจระหวาง

รฐสมยใหมเหนอพลเมองและกลไกตลาด (แมจะมลาดบชนของพลเมอง) ยอมเปนสงทพงประสงคกวา

ความไมแนนอนจากการควบคมผานกลไกธรรมชาต และสภาวะอนาธปไตยในชมชนดงเดม

ทงนสามารถเปรยบเทยบความสมพนธในชมชนดงเดมกบชมชนสมยใหมในสงคมพมาหลงยค

อาณานคมผานขอเสนอแบบศลธรรมทพยายามสรปถงลกษณะสงคมสมยใหมทสรางความเปราะบางแก

แรงงานมากขน ขณะทกรอบแนวคดไดดงน

กรอบเศรษฐกจแบบศลธรรม กรอบเศรษฐกจการเมอง

สภาพทวไป แยกขาด ลาหลง และอยดวย

ตนเอง

มความเกยวของกบโลกภายนอก และม

พฒนาการ

ความสมพนธภายใน

ชมชน

พงพาอาศย ภายในชมชน ปจเจกชนทคานวณผลไดสวนตน

กระบวนการตดสนใจ หลกเลยงปจจยเสยง มแนวโนมทจะเสยงเพอผลประโยชน

สวสดการ สวสดการจดโดยชมชนสราง

เครอขายปลอดภย

ปจเจกชนรบผดชอบตวเอง

ล าดบชนในสงคม ระบบอปถมภสรางเครอขาย

สงคมในแงบวก

ระบบอปถมภเปนความสมพนธเชงอานาจ

ทสงผลกระทบตอปจเจกชน

ผลของการ

เปลยนแปลงสงคม

โดยรวม

การลาอาณานคมและ

กระบวนการทาใหเปนสมยใหม

เปนการทาลายสภาพชมชน

ดงเดม

การลาอาณานคมและกระบวนการทาให

เปนสมยใหมสรางโอกาสใหแกชาวบาน

69

เปาหมายของการ

เปลยนแปลง

ตองการสภาพสงคมดงเดม

กลบคนมา

แสวงประโยชนจากเงอนไขใหมท

เปลยนแปลงไป

พมานบเปนประเทศแรกในเอเชยตะวนออเกฉยงใตทรบระบบการบรหารจดการเชงพาณชยเตม

รปแบบในฐานะเขตปกครองหนงของอนเดย Lucien Pye ตงขอสงเกตในชวงทศวรรษ 1950 โดยการ

เปรยบเทยบ พมา เกาหลใต และไทย พมาไดรบการจบตาในฐานะประเทศใหมทไดรบเอกราช ทมอนาคต

มากกวาสองประเทศทเหลอ จดเปลยนสาคญของระบบเศรษฐกจการเมองของพมาคอการปกครองโดย

รฐบาลทหารทยาวนานนบแตทศวรรษ 1960 การลกอเรมตนตงแตปลายทศวรรษ 1980 และใชเวลากวา

ยสบปในการคลคลาย นบเปนเวลากวาครงศตวรรษทระบบเศรษฐกจการเมองในพมาอยใตการปกครองท

ลาหลงกวาประเทศเพอนบานอนในภมภาค

2.เศรษฐกจการเมองภายใตการปกครองรฐบาลทหาร

หลงจากทนายพลอองซาน ถกลอบสงหาร ไดมการประหารชวตผ นาฝายคานซงคาดวาอย

เบองหลงการลอบสงหารดงกลาว อ น เขาสตาแหนงนายกรฐมนตร ซงจาตองดาเนนโยบายตอปญหาทถก

ทงคางไวนบแตการปกครองขององกฤษคอการสถาปนารฐชาตสมยใหมบนเงอนไขความ ขดแยงทางชาต

พนธ พนทประเทศพมาปจจบนประกอบดวยชนชาตพนธกวา 135 ชาตพนธ ขณะทชาตพนธพมามสดสวน

เยอะทสดอยทประมาณรอยละ 60 นายพลอองซานไดมความพยายามในการพฒนาสนธสญญา ”ปาง

โหลง” (San and Myint 2006) เพอกอใหเกดสนตภาพ เคารพความแตกตาง และเพมอสระในการปกครอง

ตวเองของกลมอานาจตางๆ ทามกลางความขดแยงทางอดมการณของการเมองโลกในชวงหลง

สงครามโลกครงทสอง และปญหาการจดการความขดแยงของนายกรฐมนตร อ น นาสสงครามกลางเมอง

ระหวางชาตพนธในทศวรรษ 1960 และเปนการกาวสอานาจของนายพล เนวน ทยตความขดแยงขางตนได

แตเงอนไขนกนาสการปกครองโดยเผดจการทหารทยาวนานกวา ครงศตวรรษ (Aung-Thwin 2001)

รฐบาลทหารพมาภายใตการนาของนายพลเนวน ประกาศนโยบายเศรษฐกจในรปแบบพทธสงคม

นยม ในเวทการเมองระหวางประเทศพมาประกาศตวเปนกลางทางการเมอง ขณะทระบอบเศรษฐกจ

การเมองถกวางดวยฐานอดมคต แตรปธรรมคอการผกขาดอานาจในลกษณะคณาธปไตยอยางเขมขน

ระบบทหารราชการถกสถาปนาอยางเขมแขง และงบประมาณรฐบาลจานวนมากถกนาสการพฒนาขด

ความสามารถทางการทหารเพอตอตานกองกาลงตดอาวธของชนกลมนอย การแบงแยกทางชาตพนธ

เกดขนอยางรนแรง และยงสงครามระหวางชาตพนธรนแรงมากขนยอมสงผลตอชวตความเปนอยของคน

70

ธรรมดามากขน ปญหาดงกลาวทวความรนแรงเมอเผชญกบวกฤตเศรษฐกจโลก และการแกไขทขาดหลก

วชา การสงยกเลกธนบตรเพอตดการสะสมทนของกลมตดอาวธชนกลมนอย ทาใหสภาพความเปนอยของ

ประชาชนทยาแยอยแลวยาแยมากขน การจลาจลในปลายทศวรรษ1980 มตนเหตจากปญหาความยกจน

ในชวตประจาวนอยางชดเจน การปราบปรามของรฐบาลนาสการอพยพของคนหนมสาวสพนทชายแดน

เขารวมกบกองกาลงชนกลมนอย การปราบปรามของรฐบาลทาใหเกดการตงเครยดทสงขน เงอนไขนนาส

การอพยพลภยเขาสเมองชายแดนไทย และสอดรบกบการขยายตวของทนอตสาหกรรมไทยและการเตบโต

ของเมองชายแดนในชวงเวลาเดยวกน (Tucker 2001)

ดงจะเหนไดวาโครงสรางเศรษฐกจการเมองพมาในชวงเวลาทศวรรษ 1960-1990 มลกษณะรวม

ศนยและมการปฏสมพนธกบโครงสรางเศรษฐกจโลกทตาโดยเปรยบเทยบ ดวยเงอนไขนทาใหความ

เปราะบางของการใชชวตโดยรวมของประชาชนสงขนเมอตองเผชญกบวกฤตทไดรบผลกระทบจากการผน

แปรของเศรษฐกจโลก อยางไรกดนโยบายผอนปรนของรฐบาลทหารยคปลายของ นายพลเนวน ทาใหเกด

ชนชนกลางกลมใหมซงเปนหนอออนจากชนชนนาขาราชการ-ทหารเดม ซงสามารถแสวงประโยชนไดจาก

การเปดเสรทางการคา และเมอยางเขาสปลายทศวรรษ 1990 การอพยพสพรมแดนไทยมใชเพยงแค เรอง

“บงเอญ” หรอการไปตายเอาดาบหนาอกตอไป เพราะมนหมายถงการลงทนทสามารถจบตองไดในสภาพท

ระบบตลาดในประเทศพมาลมสลาย การทางานในประเทศไทยจงเปนทางออกสาหรบชนนกลางระดบลาง

ทพอจะมหนทางอยบาง

3.โครงสรางเศรษฐกจในชวงศตวรรษท 21

นโยบายคมขง อองซาน ซจ ตลอดชวงทศวรรษ 1990 ทาใหพมาถกเดยวจากสหภาพยโรปและ

สหรฐอเมรกา แตโครงสรางเศรษฐกจโลกยคหลงสงครามเยนและกระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหม

ไดจดภมรฐศาสตรทางเศรษฐกจโลกใหม พมากลายเปนจดยทธศาสตรสาคญในการสะสมทนในยคเสร

นยมใหม นอกจากทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณแลว ภมศาสตรทอยระหวางจนและอนเดย

มหาอานาจทางเศรษฐกจในยคเสรนยมใหมทาใหรฐบาลทหารพมามอานาจตอรองมากขน รวมกบเงอนไข

ความดอยพฒนาทางการเมอง และความไมเขมแขงของประชาคมเอเชยตะวนออกเฉยงใต รฐบาลพมา

ยงคงมอานาจตอรองในประชาคมเศรษฐกจของภมภาค ดวยการเจรจาในลกษณะทวภาค ดงเชนโครงการ

สมปทานคลนสญญาณดาวเทยมซงลงนาม ระหวาง พล.ต.ท ทกษณ ชนวตร และ พลเอก ขน ยนต

นายกรฐมนตรพมา ผสนบสนนนโยบายเปดเสรทางการคา แมในป 2006 จะเกดรฐประหารดขนลมอานาจ

ของทงค แตความรวมมอทวภาคระหวางทนยงคงดาเนนตอไป ในป 2010 นโยบายผอนปรนตอพรรคฝาย

71

คาน และนางอองซานซจ ทาใหพมาเรมเปนทสนใจอกครง รฐธรรมนญฉบบใหมทาใหพมามความมนคง

ทางดานนโยบายเศรษฐกจมากขน อนนาสโครงการหลายโครงการทมความรวม มอกบรฐบาลและทนขาม

ชาต เชนการพฒนาเพอความมนคงทางพลงงาน บรเวณทางเหนอรวมกบจน และไทย ตลอดจนการพฒนา

ทาเรอนาลกและระบบโลจสตกขนานใหญบรเวณทวาย เพอเชอมตรงกรงเทพเชากบมหาสมทรอนเดย

นบเปนครงแรกในรอบศตวรรษทพมามอตราการเชอมตอกบตางประเทศในระดบสงขนาดน (Prasse-

Freeman 2012)

ในมตการใชชวตของประชาชน หลงวกฤตการเงนป 1997 การขยายตวของระบบอตสาหกรรมเนน

การสงออกเรมเปนการผลตหลกของรฐไทยอนจาเปนตองนาเขาแรงงานราคาถกจากพมา ธรกจการ

กอสราง ประมง และตอเนองประมงอนเปนอตสาหกรรมทมความเกยวพนกบหวงโซอปทานการผลต และ

การขยายตวของชมชนชนกลางในพนทเมองใหญแรงงานขามชาตชาวพมาจงเตมเตมเงอนไขนดวยการเปน

แรงงานราคาถกและยดหยนตอสภาพการจาง ดวยการพฒนาของระบบขนสงจากพนทสวนกลางเขาส

พนทชายแดน ทาใหการเดนทางเขาสพนทนคมอตสาหกรรมภายในเมองแมจะยงคงมตนทนสงแตกมได

เปนการเดนทางทยากลาบาก เมอยางเขาสศตวรรษท 21 การเดนทางสประเทศไทยไมใชการหนตายอก

ตอไป คนงานรนหนมสาวพจารณาการเขาสเมองไทยในฐานะการลงทน ป2010 รฐบาลไทยและพมาไดทา

ขอตกลงรวมกนเรองการนาเขาแรงงาน อนสงผลใหเกดการพฒนาการอบรมแรงงานขนพนฐานกอนการเขา

ทางานในประเทศไทย รองรอยความสาเรจของผอพยพเขามาทางานในประเทศไทยเรมปรากฏชด ขณะท

แรงงานอพยพชวงทศวรรษ 1990 มกจะกระจกตวอยตามพนทชายแดนและมเหตจงใจการอพยพดวย

ปจจยทางการเมอง ผอพยพรนหนมสาวในศตวรรษท 21 มแรงจงใจในการอยในเมองไทยอยางเปนระบบ

ผานเงอนไขทางเศรษฐกจ แมตามมตคณะรฐมนตรจะกาหนดการผอนผนสทธชวคราว (บตสชมพ) เพอ

กาหนดการอยอาศยในเฉพาะพนททกาหนด แตจากงานวจยพบวา แรงงานรนกลาง มแนวโนมทจะยาย

งานอยางเสรและไมยดตดกบพนท หรอเครอขายทางสงคม (James 2010)

4.พมาตอนใต และพนทภเกต

โครงการพฒนาทาเรอนาลกททวาย ทาใหพนททางตอนใตของพมาเปนทสนใจของประชาคมโลก

หลงจากการผอนปรนทางการเมองตอเนองนบจากการอนมตรฐธรรมนญใหมซงเนอหามความเปน

ประชาธปไตยมากขนโดยสมพทธ หากพจารณายอนกลบไปพนทพมาอยนอกความสนใจของประชาคม

ระหวางประเทศเนองดวย การเปนพนทซงมความคาบเกยวกบประเทศมหาอานาจอยางจน หรออนเดยใน

72

ระดบตา การทเปนพนทชายฝงมหาสมทรอนเดย โอบลอมดวยภเขา โดยมากเปนชนชาตพนธพมา ทาให

พนทขางตน มความขดแยงทางการเมองตา จากการสมภาษณไดแสดงใหเหนวามแรงงานจานวนหนงมภม

หลงจากรฐมอญ แตเหตจงใจของพวกเขาและเธอมาจากปจจยทางเศรษฐกจ มากกวาการเมอง จากขอมล

สามารถสรปลกษณะพนฐานทางประชากรไดวา แรงงานขามชาตชาวพมาในภเกตโดยมากอพยพจากพนท

ตอนใตของพมา มชาตพนธพมา และอพยพดวยเหตปจจยทางเศรษฐกจ

นอกจาก ทวาย แลวมผ อพยพจาก เมาะละเหมง เมองเย และเมองระไข อนเปนพนทชายฝงทงสน

อนเปนภาพสะทอนการเดนทางทมแนวโนมลงมาทางตงอยางพนทภเกต หรอระนองมากกวาพนท

อตสาหกรรมในเมองซงโดยมากแลวมเหตปจจยจากการชกชวนของเพอน หรอญาตในหมบานทม

ประสบการณในการทางานในพนทภาคใต การลมสลายของระบบตลาดในพมาอยางตอเนองภายใตการ

ปกครองของรฐบาลทหารไดวางเงอนไขใหการประกอบอาชพในพนทเปนไปอยางจากด เฉพาะอาชพ

ขาราชการเทานน ทสามารถใชชวตอยได นอกจากนธรกจการทองเทยวและการคาชายแดนก สามารถสราง

งานใหแกประชาชนสวนนอยเทานน ไมมทางเลอกนกสาหรบแรงงานรนหนมสาวทไมสามารถใชชวตใน

เกษตรกรรมแบบยงชพ ป 2007 พายไซโคลนนากรส ทาใหเงอนไขการใชชวตของเกษตรกรยาแยลงไปมาก

การอพยพเขาสหวเมองในพนทภาคใต จงเปนหนทางการกาวพนจากชวตทยากจน (Stover and Vinck

2008)

ในป 2551 ชวงเวลาหนงปหลงเหตการณพาย ไซโคลนถลมทางตอนใตของประเทศพมา เกด

โศกนาฏกรรมจากการพยายามขนยายแรงงานผดกฎหมาย ผานพนทจงหวดระนองขนยายเขาสพนท

จงหวดภเกต แรงงานกวา 140 คน ประสบปญหาขาดอากาศหายใจจากการขนยาย และ กวา 52ชวต

เสยชวตดวยการขาดอากาศหายใจ เชนเดยวกบขาวสารทเกยวของกบแรงงานพมาทวไป ไมมการตดตาม

ผกระทาผดทงในแงผประกอบการและตวแทนคามนษยเหลาน จากเหตการณขางตนเปนภาพสะทอนคลน

ของการอพยพจากพนทพมาตอนใตเขาส พนทจงหวดภาคใตฝงอนดามนของไทย เพอรองรบธรกจ ประมง

ตอเนองประมง และการบรการ ในทางกลบกนแมจะเปนการเดนทางทยากลาบาก แตเงอนไขสภาพการ

จางงานในภาคบรการ มคาตอบแทนและเงอนไขการจางทกวาในระบบอตสาหกรรมหนกโดยเปรยบเทยบ

จงไมอาจปฏเสธไดวา มปรมาณเงนสงกลบประเทศจานวนมหาศาลอนเปนการแปรสภาพเงอนไขเศรษฐกจ

ในพนทตนทาง จากพนทเกษตรกรรมแบบยงชพ สการเปนพนท ชมชนชนกลางใหม

73

5.4 สภาพการใชชวตของแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต

ดวยการเปนพนทเกาะและเปนอตสาหกรรมเนนบรการ แรงงานในภเกตโดยมากเปนผอพยพนอก

พนท ขณะทคนภเกตดงเดมโดยมากแลวมกเขาสระบบราชการ หรอการอพยพเขาสกรงเทพฯ ผอพยพ

โดยมากมชวตทกระจดกระจายไมมกจกรรมทรวมตวเปนชมชน มมลนธเพอรบเลยงลกหลานแรงงานขาม

ชาตไดรบการจดตงขน แตกจกรรมในลกษณะสงเคราะหรายปจเจกชนนนมไดกอใหเกดการปฏสมพนธกน

ในลกษณะรวมหมแตอยางใด ในสวนนจะฉายภาพใหเหนชวตของแรงงานขามชาตชาวพมาซงตองกาว

ผานอปสรรคสาคญ 4 ประการคอ ดานภาษา การไดงานและเปลยนงาน ปฏสมพนธกบสงคมไทย และ

ความคาหวงในอนาคต

5.4.1 อปสรรคและขอจ ากดดานภาษา

สาหรบผอพยพเขาเมองโดยมากมภมหลง ชนชนกลางระดบลาง หรอชนชนลาง มกมความเขาใจท

คลาดเคลอนวา ผอพยพชาวพมาโดยมากมพนหลงภาษาองกฤษทด เนองดวยการทประเทศอยภายใตการ

ปกครองของ สหราชอาณาจกร อนเปนวธคดแบบราชาชาตนยมทถกปลกฝงในชนชนกลางไทย ทยดตดกบ

การรกษาเอกราชของชาตในชวง ปลายศตวรรษท 19 ซงขอเทจจรงแลวแรงงานพมาในปจจบนไมมความ

เกยวพนกบการปกครองขององกฤษแมแตนอย ความเกยวพนของพวกเขากบประเทศสะทอนออกมาดวย

ผลพวงของการปกครองโดยเผดจการทหารทยาวนาน ซงสงผลตอระบบการศกษา และการรบรความ

เปนไปของโลกภายนอก สงผลใหผใชแรงงานพมาทมาจากชนชนลาง หรอกลางระดบลางไมสามารถ

สอสารภาษาองกฤษไดอยางทผประกอบการธรกจบรการในพนทภเกตเขาใจ ขณะทภาษาไทยและภาษา

พมาแมจะเปนภาษาตระกลอนโดอารยนเหมอนกน แตการออกเสยงและตวหนงสอ รวมทงไวยกรณมความ

แตกตางกนอยางมาก หากเทยบกบภาษาไทยกบภาษาอนในภมภาคเดยวกนอยาง ลาว หรอกมพชา การ

เรยนภาษาไทยจงนบวาเปนเรองทไมงายนก

แตหากเปรยบเทยบกรณศกษาขามพนท ดงทปรากฏในการศกษาชาวกมพชาในสมทรปราการ

หรอแรงงานชาวพมาในพนทอนของประเทศ ภาพสะทอนสาคญคอ แรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต

สามารถสอสารภาษาไทยไดดกวาพนทอน อนเปนภาพสะทอนลกษณะการผลตทอยในภาคบรการ ท

จาเปนตองมการปฏสมพนธ กบลกคาตลอดเวลา จากขอมลการวจย มผใหขอมลสาคญคนหนงซงทาในใน

พนทเพยงแค สปเทานน แตสามารถสอสารภาษาไทยไดในระดบด สาหรบแรงงานขามชาตแลวการสอสาร

ดวยภาษาของพนทปลายทางไดกอใหเกดผลดสาคญดงตอไปน

74

1.การสอสารพนฐานในชวตประจาวนได สงผลตอเงอนไขการจางทดขน การสามารถรบฟงคาสง

จากนายจาง รวมถงโอกาสในการตอรองกบนายจางเกยวกบลกษณะงานตางๆใหเงอนไขการจางดขน

2.จากขอ 1. สงผลให แรงงานขามชาตสามารถกาหนดชวตของตวเองไดมากขน เปนการตด

บทบาทของกลมผ มอทธพลในชมชนและตวแทนการนาเขาแรงงาน อยางไรกดตวแทนการนาเขาแรงงาน

ยงคงมอทธพลสาคญในสวนของการจดทะเบยนและการขนบญชเพอการไดมาซงเอกสารสทธทถก

กฎหมาย

3. ประเดนสาคญคอการเพมโอกาสการบรณาการเขาสสงคมไทยในอนาคต พนทภเกตแตกตาง

จากพนทมหาชย “เมองหลวงของแรงงานพมา” ทมองคกรพฒนาเอกชนจานวนมากในการวางเงอนไขการ

พฒนาคณภาพชวตและการบรณาการเขาสสงคมไทย ในกรณภเกตการบรณาการและการพฒนาเกดขน

ผานกลไกการตลาดอยางเขมขน เชนเดยวกนกบการพฒนาดานภาษา ซงเปนไปในลกษณะการพฒนา

ภาษาในรปแบบเนนการดารงชพ ซงไมไดรบการตอยอดสการบรณาการเขาสสงคม

นอกจากลกษณะของอาชพทผลกดนใหเกดการพฒนาของภาษาแลว ยงมปจจยเชงซอนทเกด

ขนมาควบคกนคอ การขยายตวของกลมแรงงานพมาในภเกต เชนเดยวกบพนทเมองใหญอยางสมทรสาคร

ทผประกอบการตองพจารณากลมแรงงานเหลาน ในฐานะลกคาทมกาลงซอมหาศาลเชนเดยวกน ปาย

รานคามการประดบเปนภาษาพมา เครอง ATM ปายประกาศหางานเปนภาษาพมา อนทาใหขอจากด

ทางดานภาษาเรมนอยลง ซงเปนปรากฏการณทสะทอนการเตบโตของกลมทนใหญทรองรบการผลตซา

แรงงาน ทแตกตางจากพนทสมทรปราการซงเปนกลม ผประกอบการขนาดเลก (Micro Entrepreneur) ใน

ภเกตแรงงานพมานอกจากจะเปนสนคาในฐานะผใชแรงงานราคาถกแลว เงอนไขสาคญคอการเปนกลม

ฐานผบรโภคสาคญสาหรบเมองทคาครองชพทสงทสดในประเทศ การรองรบเงอนไขการดารงอยของ

แรงงานราคาถก คอการสรางความรสกผอนคลาย และผกพนในพนทผานภาษา และชมชนจนตกรรม โดย

ผประกอบการรายใหญ

5.4.2 การไดงานและเปลยนงาน

แมจะเปนททราบโดยพนฐานวาการมงานปรมาณมหาศาลรองรบการเขาเมองของแรงงานขาม

ชาต แตการไดงานกมใชเรองทราบรนนก และคาตอบแทนโดยมากตากวาหรอเทากบคาแรงขนตา โดย

75

กรณศกษาประกอบดวย กลมอาชพทางานรานอาหาร ตอเนองประมง พนกงานเสรฟ และกจการงานชาง

ตางๆ

เปนทนาสนใจวาการขยายของชมชนชนกลางในภเกตจาเปนตองอาศยการผลตกงทน กงแรงงาน

เขมขน ดานหนงจะเหนไดวา การกอสรางระบบขนสงและอสงหารมทรพยตางๆเปนการผลตทใชทนเขมขน

แตอกดานหนงกจาเปนตองใชแรงงานเพอตอบสนองการเตบโตของชมชนชนกลาง รองรบเงอนไขการ

ทางานทยดหยนซงการจางงานในสภาพปกตไมเหมาะตอการเตบโตทรวดเรวน โดยการเปรยบเทยบ

ประสบการณของ แรงงานขามชาตชาวพมา ทประกอบอาชพเปน พนกงานสงแกส และ พนกงานราน

ผามาน

นนท พนกงานสงแกส วย 22 ป อพยพมาจากทวายไดหกปแลวพรอมกบครอบครวของเขา ภายใต

กระบวนการพสจนสญชาต นนทไดรบหนงสอเดนทางและใบอนญาตการทางานทาใหเงอนไขการทางาน

ของเขาดขน เชนเดยวกบชาวพมาทอพยพมาจากทวาย พนหลงแลวครอบครวของเขาประกอบอาชพ

ประมง แตดวยคาตอบแทนเมองไทยทสงกวาเปนเหตผลสาคญทเขาเลอกทจะอยเมองไทย ซงไดรบ

เงนเดอนสงถง เดอนละ 10,000 บาท และทาใหเขาสามารถสงเงนกลบบานได ราว 5-6พนบาท ตอ 2-3

เดอน แตนนกแลกมาดวยการทางานในเงอนไขทแตกตางจากแรงงานทวไป นนทเขางานประมาณต 1 ถง

10 โมงเชา ซงหมายความวาการพกผอนของเขาจะเกดขนสวนทางกบแรงงานทวไป นนททางานทกวน โดย

ไดวนหยดในวนอาทตยครงวน สาหรบเขาแลว สวสดการทเขาไดรบถอวาดมาก เพราะเมอเจบปวยเขา

สามารถเขาถงประกนสงคมทโรงพยาบาลวชระภเกต เมอพจารณาอกดานหนงธรกจสงแกสเปนธรกจท

รองรบการเตบโตของชมชนชนกลาง ในเมองภเกต และวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม อยางไรกดกลม

ธรกจรบสงแกสปลกมแนวโนมทจะถกถายโอนสผประกอบการระดบกลางและรายยอยมากข น ดวยเหตผล

ดานตนทน และผลตอบแทนตอหนวยตา และจาเปนตองใหบรการไดตลอดเวลา ในสภาพธรกจทมความ

ยดหยนและผลกาไรตอหนวยตาน แรงงานขามชาตชาวพมาไดเตมเตมเงอนไขขางตน และในทาง กลบกน

ธรกจรบสงแกส กนบเปนธรกจขาลง ทยากทกลมทนจะรกษาอตรากาไรไว เมอเทยบกบธรกจบรการอน ดง

ตวอยาง กลมทนยนคแกส ตระกลเฉลมทรพยากรไดผนตวจากธรกจแกสในสวนกลางสการพฒนา ธรกจ

โรงแรมเครอศรพนวาในภเกตและเปนการจดภมทศนใหมในบรเวณดงกลาวเชนกน

ตน มเชอสายมอญ ประกอบอาชพเปนชางผามาน เชนเดยวกบชนชาตพนธกลมนอยในพมา ตน

ไมไดรบการศกษาระดบทางการ ทเมาะละแหมงตนประกอบอาชพชาวประมงแตดวยปญหาทางเศรษฐกจ

76

ของทบานตนตดสนใจเดนทางเขาเมองไทยผานทางดานเจดยสามองค ทางานกอสราง จนกระทงมโอกาส

มาทางานรานผามานทภเกต ซงนบวาคาจางทนสงกวาทเขาคาดไว เนองดวยแรงงานขามชาตชาวพมา

โดยมากแลวไดรบคาจาง 6,000-7,000 บาทตอเดอนทนเขาไดรบคาจางอยท 8,000 บาทตอเดอนแมตอง

ทางานสปดาหละ 6 วนกตาม และมโอกาสสงเงนกลบบานปละ 4000 บาท ซงเปนเงนททางบานไม

สามารถหาไดจากธรกจประมงกงยงชพ นนทเปนภาพสะทอนของแรงงานโดยมากทไมมสวสดการทเปน

ทางการ เขาเลอกซอยาแทนการไปโรงพยาบาลทมขนตอนยงยากและเสยเวลาการทางานของเขา นนทม

ประสบการณในการทางานหลายท นบแตงานกอสราง หรอ พนกงานเฝาเกสทเฮาส การเปลยนงานแตละ

ครงของเขามเหตปจจยหลกมาจากการทนายจางจายเงนไมตรงเวลา หรอนอยกวาทตกลงไว โดยเขาเลอก

ทจะลาออกเพอแกปญหา

เดอน พนกงานเสรฟประจารานอาหารในเมอง ในวย41ปและอยเมองไทยมาประมาณ 7 ป นบวา

เธอมภมหลงทแตกตางจากแรงงานคนอน คอเธอมโอกาสสาเรจการศกษาระดบปรญญาตดาน

คณตศาสตร ทเมอเมาะละแหมง (การศกษาระดบปรญญาตรในพมาอาจเทยบเทาการศกษาระดบ

ปรญญาบตรชนสง-ปวส.ในไทย) เชนเดยวกบชาวมอญทวไปทมเปาหมายในการเขาสประเทศไทย เดอน

อพยพเขาสประเทศไทยผานทางดาน สงขละบรโดยมคาใชจาย 15000 บาท ในระหวางการเดนทาง

รถบรรทกถกตรวจแรงงานกวา 45 ชวตถกทงไว และตดคกอย 25 วน กอนทผ นาเขาจะตดตอตารวจเพอนา

ตวออกไป จากนนเดอนเดนทางไปทางานทมหาชย เดอนเขามาอยภเกตไดไมนานจาก คาชกชวนของเพอน

ประสบการณในการทางานทมหาชยของเธอไมดนก ดวยการตองทางานในโรงงานเยบผาตลอดเวลา

คณภาพชวตคอนขางแยเมอเทยบกบการไดทางานในรานอาหารแมจะไดรบคาจางทตากวางานโรงงาน

เลกนอย แตกมเวลาวางพอทจะทาธรกจอยางอนเชนรบเยบผา ซงเปนทกษะซงเธอเรยนรจากการทางานท

มหาชย ซงปญหาสาคญทเธอตดสนใจลาออกคอการไดรบคาตอบแทนไมครบตามจานวน การทางานท

ภเกตนบวาสบายกวาเมองอตสาหกรรมประมงอยางมหาชย คาครองชพทแพงสาหรบคนไทยไมเปนปญหา

สาหรบเธอเมอ ตลาดการบรโภคหลกของเธอคอ รานซปเปอรชป หางเมกะสโตรซงทาใหคาครองชพของเธอ

ไมแตกตางจากการอยทมหาชยเทาไรนก

ฉวยโบ เชอชาตระไขรฐชายทะเลอกแหงของพมา ในวย 45 เขามาจากรฐทยากจนและมปญหา

ทางการเมองและศาสนารนแรงแหงหนงในพมา แตกตางจากแรงงานชาตพนธอน ฉวยโบเดนทางตรงมายง

ภาคมตของไทยและทางานทหาดใหญในฐานะคนงานกอสราง เมอ 8ปทแลว ฉวยโบเปนภาพสะทอนของผ

77

อพยพทมปญหาทงทางเศรษฐกจ และการเมอง ดวยการเปนชนกลมนอยทาใหเขามเครอขายทจากดใน

การเปนพนกงานประจาของราน ฉวยโบทางานเปนคนงานแรปลาซงไดรบคาจางเหมาจายเปนรายชน

เฉลยนแลวเขาไดรบคาจางเดอนละ 4,000 นอกจากนเขายงทางานเปนลกเรอประมงหาปลาซงได

คาตอบแทนเปนปลาเพอประกอบอาหารบาง แมจะถกเอาเปรยบบอยครงแตเขาไมคอยมปากเสยงกบใคร

คนงานรนหนมทนดจะเปนทพงแกเขาไดเมอเกดปญหาความขดแยงตางๆ

แตมใชวาการทางานในธรกจบรการจะปลอดปญหาในสภาพการทางานเสยทเดยว โช แมบานวย

28 ป เธอพอใจกบคาจางเดอนละ 7,800 โดยทางานกะเดยวทรานเสรสมสวยแตเปนปกตของวสาหกจ

ขนาดเลกทมกจะเรยกรองจากผปฏบตงานสงกวาคาจางทจายใหกบลกจาง เธอเปลยนงานมาแลวสองครง

นบจากมาอยทภเกตโดยอยในธรกจรานเสรมสวยมาตลอดแตกมกพบกบปญหานายจางจกจก ไมใหเกยรต

และดาวาลกจางอยเปนประจา เชนเดยวกบซอตนวย29ป จากเมองทวายยอมรบวาแมสวสดการท

เมองไทยจะดโดยมอาจเปรยบเทยบไดกบทพมา ดวยสทธประกนสงคมและประกนสขภาพตางๆ แตเขา

ตองเผชญกบปญหาการโกงคาแรงซาซาก รวมถงการดถกจากคนไทย พนกงานไทยตามรานสะดวกซอ

หรอบรการสาธารณตางๆ บอยครงทเขาออกไปกนเหลากบเพอนเพอระบายความเครยดนน

5.5 การตอสในชวตประจ าวน

ในสภาพการผลตทเนนทนและการขยายตวของอตสาหกรรมทมความยดหยนสง เชนเดยวกนกบ

กระบวนการสะสมทนแบบเสรนยมใหม แรงงานขามชาตชาวพมาถกวางเงอนไขใหการตอส เปนการตอรอง

ในระดบปจเจกชนมากกวาการตอสแบบรวมหม หรอการรวมตวกนเพอตอรองอนสรางการยกระดบ

คณภาพชวตโดยรวม แรงงานถกวางเงอนไขใหมองวาการอยอาศยในประเทศไทยเปนเรองชวคราว และ

แรงงานทดคอแรงงานทปฏบตตามคาสง ซงมโอกาสในการบรณาการเขาสสงคมไทยได การฟองรอง

เรยกรองอาจสรางปญหาและทาใหสภาพชวตของพวกเขายาแยลงไปอก อยางไรกดแมจะไมมรปธรรมของ

การตอสจากขอมลของการวจย สามารถรวบรวมหลกคดทสะทอน เงอนไขชวตปรกอบดวย 1. การถกพราก

โดยสมพทธ 2. วกฤตความชอบธรรม 3.กระบวนการจตสานกทางชนชนชนของกลมแรงงานเสยง

5.4.1 การถกพรากโดยสมพทธ (Relative Deprivation) แนวคดนไดอธบายกลไกการตอส ทเกดขน

โดยวางอยบนฐานมโนทศนแบบเสรนยม โดยสามารถจาแนกไดสองลกษณะคอการ ถกพรากโดยสมพทธใน

แบบยดตวเอง กบการเอาตวเองไปสมพนธกบกลม ตวอยางของความรสกการถกพรากโดยสมพทธแบบ

แรกคอ การเอาตวเองไปเปรยบเทยบกบกลมอนแลวรสกถงความไมชอบธรรม ทตนไดรบ เชน การท

78

แรงงานขามชาตชาวพมานาตนเองเทยบกบแรงงานชาวไทยแลวรสกวาสงทเกดขนกบตนคอความไมเปน

ธรรมทไดรบ สวนกรณทสองเกดขนโดยเทยบตนเองกบแรงงานขามชาตชาวพมาดวยกนแลวรสกถงความ

ไมเปนธรรมทไดรบในกลมของตน (Runciman 1972)

เมอพจารณาแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต ซงมเงอนไขการทางานทดกวาโดยเปรยบเทยบกบ

การทางานในอตสาหกรรมหนกในเบองตนจะเหนไดวา การตอส ทเกดขนจงเปนในลกษณะองตวเองและ

ไมไดเกดขอเปรยบเทยบกบเงอนไขปจจบนหากแต เปนการสมพทธกบเงอนไขของตนเองในอดตใน

ลกษณะทวา “ตนมชวตทดขน” แมภเกตจะไมไดมลกษณะการดดซบแรงงาน ในลกษณะอนวฒนาการของ

เมองและมแนวโนมทแรงงานขามชาตชาวพมาจะสามารถพฒนาชวตของตนในเมองนดวยการเตบโตของ

ธรกจการบรการทหลากหลายตางจากระบบการผลตแบบอตสาหกรรมหนก แตการเปรยบเทยบสมพทธ

ยอมไมเกดขนโดยเทยบกบปรากฏการณในอดตอกตอไป ตามขอเสนอของ Ronald Skeldon และ Janet

Carson ไดระบถงเงอนไขชวตทประสบจรงในประเทศปลายทางจะเปนการวางเงอนไขความขดแยงและ

การตอส ของแรงงานขามชาตมากกวาเงอนไขความทรงจาในอดตทมแตจะพราเลอนไปโดยเฉพาะเมอ

เวลาผานพนไปสลกหลานผอพยพ ความรสกของการถกพรากโดยสมพทธกสามารถพฒนาและรนแรงขน

(Skeldon 1997)

การเปรยบเทยบกบแรงงานไทยในภเกตแมจะไมปรากฏชดเพราะผใชแรงงานไทยโดยมากอยคน

ละตลาดแรงงานกบแรงงานขามชาตชาวพมา และมโอกาสในการปฏสมพนธกนนอยแมแต เจาของกจการ

เองกมโอกาสปฏสมพนธกบลกจางชาวพมานอย มเพยงผจดการ หรอหวหนางานเทานนทมโอกาส

ปฏสมพนธโดยตรงกบลกจางชาวพมา ในปจจบนความรสกตอตานหวหนางานอาจไมม จากการสมภาษณ

แรงงานสวนหนงชนชมหวหนางานคนไทยในฐานะตวแบบของการทางาน การประสบความสาเรจ และ

ความสามารถในการจดการปญหา แตประเดนทตองใหความสาคญคอในหวงเวลานการยอมรบหวหนาซง

มไดมคณสมบตเฉพาะเพยงแคมลกษณะชาตพนธทตางกนเทานนยงเปนเหตเปนผล แตความขดแยงยอม

ทวสงขนเมอเวลาผานไปหากแรงงานขามชาตชาวพมาไมสามารถยกระดบชวตตนเองไดตามความ

คาดหวงทแรก ซงแนนอนทสดวาไมมแรงงานขามชาตคนไหนคาดหวงวาชวตปจจบนทพวกเขาประสบอย

เปนเงอนไขทเพยงพอตอชวตในอนาคต หรอสาหรบลกหลานของพวกเขา

นอกจากนประเดนความเปราะบางทอาจจะตามมาในอนาคตคอความหลากหลายของชาตพนธท

มโอกาสไมเทากน ปจจบนชนชาตพนธพมามกมโอกาสมากกวาในพนทภเกตเนองจากสดสวนเชงปรมาณท

79

เยอะกวาโดยเปรยบเทยบอนทาใหเครอขายทางสงคมและโอกาสการทางานทดกวาตามมาดวย ในแงนจง

เปนประเดนทชวนพจารณาวา ความขดแยงทปรากฏในประเทศพมา อนเปนความขดแยงทางการเมองท

หางไกลจากผคนธรรมดา แตหากในภเกตซงมพนทกายภาพทจากด รวมถงการปฏสมพนธบนพนททาง

สงคมทเขมขน ความขดแยงทเกดจากการเปรยบเทยบระหวางชาตพนธสามารถเพมขนได ซง เรมตนจาก

โอกาสทางเศรษฐกจทไมเทากน นาสโอกาสในการปฏสมพนธตางๆในสงคมทตางกนดวย

5.5.2 วกฤตความชอบธรรม

แนวคดวกฤตการสรางความชอบธรรมถกพฒนาขนมาโดย Jurgen Harbermas โดยชใหเหนถง

ความคาดหวงตอระบบทจะสรางคณภาพชวตทดขน ในมตตางๆ อาทการเสยภาษแลกกบสวสดการ การ

ปฏบตตามกฎหมายแลกกบสทธทางการเมอง รวมถงการยอมถกขดเกลาทางสงคมแลกกบคณภาพชวตท

ดขน ซง Habermas (1989) ชใหเหนวาระบบทนนยมมกลมเหลวในการสรางความชอบธรรมตอตวปจเจก

ชนเมอเผชญกบวกฤตเศรษฐกจ

ในมตของแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกตความคาดหวงสาคญประการแรกคอ สวนตางของ

รายไดเมอเทยบกบทบานเกด ตามมาดวยความสามารถในการสงเงนกลบบาน และสดทายคอความ

คาดหวงในการอยอาศยทประเทศปลายทางอยางถาวร สาหรบกรณศกษาแรงงานขามชาตชาวพมาใน

พนทจงหวดภเกตในชวงเวลา ป 2555-2556 มประเดนสาคญคอการพฒนานคมอตสาหกรรมและทาเรอ

นาลกบรเวณตอนใตของพมา สาหรบแนวคดนโอคลาสสคซงอธบายการอพยพผานความเหลอมลา

แตกตางของคาจางมกจะอธบายวา สดทายแรงงานขามชาตชาวพมาจะกลบบานหมดเมอมเงอนไขการ

จางงานทบานเกด ซงหากพจารณาตามขอเทจจรงแลวกลมแรงงานทจะทางานในนคมอตสาหกรรมในพมา

กบแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกตเปนคนละชดกน แนวโนมทเปนไปไดคอสดทายแลวพวกเขาจะพฒนา

สการเปน คนไทยเชอสายพมา ในทายสดเฉกเชนเดยวกนกบคนไทยเชอสายจนในอดต การอพยพออกจาก

ประเทศตนเองดวยเงอนไขทางเศรษฐกจมสดสวนนอยมากทพวกเขาจะกลบบานเกดอกครงเมอสภาพ

เศรษฐกจเปลยนแปลงไป ดงนนความคาดหวงของพวกเขาตอระบบคาจางท เปนธรรมจงเปนสงทปฏเสธ

ไมไดเมอเวลาผานไป

ประเดนสาคญทตองเนนยา สาหรบผประกอบการชาวไทยมกมองลกษณะแรงงานชาวพมาทม

ความเฉพาะทางชาตพนธวา อดทน และยอมรบทกเงอนไขของการทางาน ซงเกดจากกระบวนการสราง

ความชอบธรรมของกระบวนการผลตแบบเสรนยมใหมในการสรางจตสานกแบบผประกอบการ การทางาน

80

หนกหรอยอมจานนอยางไมมเงอนไขถกคาดหวงดวยคาจางทสงขน มากกวา คาวา “พอเพยง” ในเงอนไขน

จงเปนเงอนไขสวนทางกนระหวางความคาดหวงของผประกอบการและผใชแรงงาน ทฝายหนงคาดหวงให

ผใชแรงงานทางานหนก และมชวตอยางพอเพยงขณะทฝายผใชแรงงาน อาจยอมทางานหนกแตไมใชเพอ

การอยในสถานะเดมอยางแนนอน

5.4.3 จตส านกแรงงานเสยง (Precariat Consciousness)

Guy Standing (2011)ไดชใหเหนถงลกษณะสาคญของแรงงานเสยง ซงเปนกลมแรงงานทขาด

จตสานกทางชนชนเนองดวยการแบกรบความเสยงจากชนชนนายทน พวกเขาสญเสยความเปนตวตนและ

พยามแสวงหาตวตนผานลทธปจเจกนยมสดขว ภายใตกระแสการสะสมทนแบบเสรนยมใหม พรอมทงการ

สรางแรงงานทมความเสยงสงและขดรดสง อยางไรกดมไดหมายความวาจตสานกทางชนชนของแรงงาน

เสยงจะมไดกอตวขนและการตอสจะปรากฏในลกษณะปจเจกเพยงอยางเดยวเงอนไขสาคญในฐานะ

แรงงานเสยงสาหรบแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกตเงอนไขสาคญในการสรางจตสานกทางชนชน

ประกอบดวย (Navratil 2012)

1.ความทรงจารวมทางสงคม ถงแมขอมลจากการวจยจะชใหเหนวาแรงงานขามชาตชาวพมาใน

ภเกตโดยมากแลวปราศจากควารมทรงจารวมทางสงคม โดยมงสรางความทรงจาแบบปจเจกชนผานชมชน

จนตกรรมในพนทตนทางมากกวา ซงความทรงจารวมสาคญทเกดขนกบแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต

คอการถกเลอกปฏบต ความไมเปนธรรมทางรายได หรออปสรรคการไดมาซงเอกสารสทธดวยเงอนไขนเปน

เรองราวทพวกเขาประสบรวมกน ซงสามารถพฒนาสสานกทางชนชน ทมความละเอยดออนตอการถก

พรากโดยสมพทธ

2.ความเปราะบางรวมภายใตโลกาถวตนของทน สภาพทนไดขยายอยางไรพรมแดน แมกระทงใน

พนทภเกตเอง ทนไดสทธประโยชนจากการลงทนเชนมาตรการดานภาษ หรอการแสวงหาแรงงานราคาถก

แตสาหรบแรงงานแลวแมจะมการเคลอนยายทเสรขนกนบวายงตาหากเทยบสมพทธกบทน และเมอ

พจารณาถงการคมกนทางสงคม แลวยงมสภาพหยดนงโดยสมพทธหากเทยบกบ ทนหรอแรงงาน สาหรบ

แรงงานขามชาตชาวพมาในพนทภเกตซงมแนวโนมทจะไดรบการจดทะเบยนทถกตองตามกฎหมายเนอง

ดวยผลตอบแทนกาไรทสง อนสงผลใหแรงงานขามชาตเขาสหลกประกนถวนหนา หรอ ประกนสงคมโดย

อตโนมตดานหนงเปนการเพมสทธใหแกแรงงานขามชาต สวนในอกดานหนงเปนการจดประเดนการตง

คาถาม ทสทธดานสขภาพของพวกเขาถกผกตดกบการทางานเฉพาะในประเทศไทย หรอเฉพาะพนทภเกต

81

ขณะทชวตของพวกเขามการเคลอนยายอยตลอดเวลา ดวยเงอนไขขาง ตนนสามารถเปนหนอออนในการ

พฒนา ความยตะรรมแบบพกพา (Portable Justice) ไดในอนาคต

5.6 บทสรป

แรงงานขามชาตชาวพมาในพนทจงหวดภเกตเปนภาพสะทอนสาคญของการปรบตวของทนสการ

พฒนาสอตสาหกรรมเนนการบรการทมการผลตแบบเนนทนมากกวาเนนการใชแรงงานแบบเขมขน ดวย

เหตนทาใหสภาพพนททางกายภาพของเมองภเกตไมไดเผชญกบปรากฏการณอนวฒนาการของเมอง

กลาวคอ แรงงานยงมโอกาสพฒนาเงอนไขเชงคณภาพดงตวอยางของแรงงานชาวจน หรอแรงงานอพยพ

ภายในประเทศในชวงเวลาทผานมา จากขอมลการวจยพบวา แรงงานขามชาตชาวพมาในพนทภเกต

โดยมากมพนหลงการเปนชนชนกลางระดบลาง และมประสบการณในการทางานทพนทอนกอนเขามา

ทางานในพนทภเกต ดวยการเปนอตสาหกรรมการบรการทาใหแรงงานมโอกาสในการปฏสมพนธกบชมชน

สงกวาพนทอน และหากเปรยบเทยบเงอนไขสภาพการทางานแลว แรงงานขามชาตชาวพมาในภเกตม

สภาพความเปนอยทดกวาพนทอตสาหกรรมหนกโดยเปรยบเทยบ

อยางไรกด แมจะมรายไดทมนคง รวมถงโอกาสการทางานทหลากหลายแตแรงงานขามชาตชาว

พมาในภเกตกยงคงเผชญกบเงอนไขสาคญผานการสะสมทนแบบเสรนยมใหม คอพวกเขาสญเสยความ

เปนตวตนและพยายามก คนดวยจตสานกของการเปนผประกอบการอยางเขมขน นอกจากนพวกเขายง

แสดงออกซงเงอนไขของการเปนแรงงานเสยงอนรบภาระจากชนชนนายทน ทมแนวโนมจะปรบตวสสภาพ

การสะสมทยดหยนมากขน ทาใหพวกเขายงคงตองเผชญกบความเปราะบางอยางตอเนอง และดวย

เงอนไขความเปราะบางนกไดนาส การตงคาถามในสองลกษณะคอ การถกพรากโดยสมพทธ และ วกฤต

ความชอบธรรมทเกดขนในสงคมการผลต และในพนทกรณศกษาภเกตนกไดสรางประเดนทนาสนใจวา

ดวยจตสานกทางชนชนชนของกลมแรงงานเสยง ซงดเสมอนจะปราศจากจตสานกทางชนชนในเบองแรก

หากแตไดมกลไกการพฒนาเกดขนในสองลกษณะคอ การสรางความทรงจารวมทวาดวยความเปราะบาง

และ การพฒนาขอเรยกรองความยตธรรมแบบพกพาภายใตกระแสโลกาภวตนของทน

82

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะเชงนโยบาย

6.1 บทน า

ในบทนไดทาการพจารณาถงบทสรปของลกษณะการตอสในชวตประจาวนของแรงงานขามชาต

ชาวกมพชาในพนทสมทรปราการ และแรงงานขามชาตในพนทภเกต โดยทาการสรปขอคนพบเชงวเคราะห

2สวนคอเปรยบเทยบความแตกตางในลกษณะเฉพาะ และเปรยบเทยบลกษณะทวไปทมรวมกน โดย

บทสรปสาคญไดชใหเหนวา การใชชวตของแรงงานขามชาตในพนทเมองทงสองนมความแตกตางกน ใน

พนฐานเชน คาจาง ลกษณะการทางาน และการถกขดรด แตมลกษณะรวมกนสาคญคอ คอการดารงชวต

ในฐานะแรงงานเสยง ทาการการตอสของพวกเขามกปรากฏในลกษณะการกระทาแบบปจเจกชนมากกวา

การตอสแบบรวมหม และพยายามจดการปญหาตางๆดวยตนเองมากกวาการปรกษาแรงงานอนหรอ

สมาชกในชมชน อยางไรกดจากการศกษาไดชใหเหนวา แรงงานเสยงมไดเปนผ ทยอมจานนอยางไมม

เงอนไข โดยเฉพาะภาพสะทอนจากแรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต ดงจะเหนไดวายงแรงงานผาน

กระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนเพยงใดความคาดหวงตอการมชวตทดยอมสงขน อนวางเงอนไขให

เกดความขดแยงและการตอสตอความเปนธรรมทตนไมไดรบในอนาคต โดยขอเสนอเชงนโ ยบายหลกซง

สงเคราะหจากไดจากงานวจย คอแนวคดการสรางควมามยตธรรมแบบพกพาเพอตอบสนองตอการเคลอน

เสรของทนและแรงงาน

ในบทสรปจะทาการนาเสนอดงน คอสวนแรกการวเคราะหลกษณะเฉพาะและทวไป สวนทสอง

ขอสรปเชงนโยบาย และสวนทสาม พจารณาถงขอจากดและขอเสนอแนะงานรวจยในอนาคต

6.2 บทวเคราะหเชงเปรยบเทยบ

การศกษาวจยนมงตอบคาถามหลก สามประการไดแก 1.ลกษณะชวตประจาวนของแรงงานขาม

ชาตตางเชอชาตในสองพนทมความแตกตางกนหรอไมอยางไร 2.ลกษณะพนทการผลตมผลตอการกาหนด

รปแบบการใชชวตและความขดแยงในชวตประจาวนหรอไม อยางไร และ 3.รปแบบการตอสใน

ชวตประจาวนของแรงงานขามชาต นาสความสมพนธลกษณะใดในสงคมการผลตไทยในอนาคต โดย

สามารถวเคราะหผลเพอตอบคาถามโดย สามารถพจารณาไดผานเงอนไข พนหลงทางเศรษฐกจการสงคม

ของผอพยพ ลกษณะงานและความคาดหวง

83

- พนหลงทางเศรษฐกจสงคมของผอพยพ พบวามลกษณะใกลเคยงกนคอ การเปนแรงงานรนหนม

สาว (Young Adult) มฐานะทางเศรษฐกจอยทระดบชนชนกลางถงระดบลาง เปนทนาสงเกตวากลมผ

อพยพไมไดมาจากกลมชนชนลางสดของสงคม กลาวคอคนเหลานมพนหลงจากชมชนเกษตรกรรม หรออย

ในวสาหกจขนาดยอม การเดนทางสประเทศไทยไมวาสาหรบ แรงงานกลมใดกจาเปนตองมคาใชจาย

ความนาเชอถอ หรอไมกเครอขายทางสงคมทประเทศปลายทาง

ความแตกตางสาคญทปรากฏคอ ลกษณะความหลากหลายทางชาตพนธของผ ทอพยพ ใน

กรณศกษาแรงงานขามชาตชาวกมพชาปรากฏชดวาผอพยพเปนชาวกมพชาเชอสายกมพชา ซงเปนภาพ

สะทอนเงอนไขความหลากหลายทางชาตพนธของพนทนซงมตาหากเปรยบเทยบกบพมาหรอไทย ขณะทผ

อพยพชาวพมานนมความหลากหลายทางาตพนธมากกวา ซงในประเดนนเปนภาพสะทอนเงอนไขทาง

เศรษฐกจสงคมทตางกน โดยชาตพนธพมา นนโดยมากแลวมาจากพนหลงทางสงคมระดบกลาง ขณะทชน

ชาตพนธอนนนมแนวโนมทจะมาจากกลมทางสงคมระดบลางกวา โดยยงสามารถจาแนกไดจากลกษณะ

การเขาเมอง ทเปนตวบงชสถานะทางเศรษฐกจวาการเขาเมองแบบใดมความเสยงสงซงโดยมากแลวจะม

คาใชจายทตา เมอการเขาเมองเสยงมากขน ถงแมวาความเปนอยของแรงงานแตละกลมจะมความ

คลายกนอนเกดจากเงอนไขการใชชวตทกระจดกระจาย แตลกษณะชมชนจนตกรรมทกอตวจากประเทศ

ตนทางกมผลอยางมากตอวธคดและการรบรของผอพยพซงมความแตกตางดงน

1) แรงงานชาวกมพชาในพนทสมทรปราการมลกษณะชาตนยม และเหนอกเหนใจพวก

พองมากกวา แรงงานขามชาตชาวพมาในภเกต ดานหนงอาจจะสะทอนลกษณะเอกภาพทางชาตพนธ

รวมถงปญหาทางการเมองภายในทคลคลายมากขนในพนทกมพชา หากเปรยบเทยบกบพมาซงดารงอย

บนเงอนไขความขดแยงทงในระดบชนชนชาตพนธ แตสงทสาคญมากกวาเงอนไขตนทาง คอชะตากรรม

รวม ดงทไดพจารณาไป วาตลาดแรงงานในภเกตมแนวโนมทจะขยายสธรกจอนตลอดเวลา ขณะท

สมทรปราการมลกษณะซอนทบเชงปรมาณมากกวาการพฒนาเปลยนแปลง จงสงผลใหการพงพาระหวาง

กนในภเกตจงนอยกวาทสมทรปราการ และสงผลตอการสรางความผกพนระหวางแรงงานขามชาตในฐานะ

ผ ทมาจากทเดยวกนดวย

2) สาหรบผประกอบการชาวไทยมกลไกการสรางความเปนอนเพอประโยชนในการ

ควบคมเสมอ ตามลกษณะชาตนยมกระแสหลก ซงนบเปนความผดพลาดทรนแรงของระบบการศกษา

ทางการไทยทไมสามารถสรางความเปนมตรกบประเทศเพอนบานได แรงงานโดยมากพบกลไกความเปน

84

อนทเกดขนโดยการอางถงลกษณะเฉพาะของชาตตน เชน ผประกอบการหรอคนทวไปมกใหภาพวา ชาว

กมพชาไวใจไมได ทรยศหกหลง เจานายได ขณะทมมมองตอชาวพมาคอ แรงงานเหลานโหดราย พรอมทา

รายหรอใชความรนแรง กบนายจาง ซงขอมลเหลานมกถกผลตซาโดยสอกระแสหลกในไทย ขอมลเหลาน

ขดกบผลวจยซงชใหเหนวาแรงงานขามชาตมลกษณะทพยายามหลกเลยงความขดแยง จดการปญหาใน

ลกษณะการรบผดชอบสวนตน และมแนวโนมทจะคานงลกษณะชาตนยมทตากวาคนไทย

- ลกษณะงาน แรงงานขามชาตชาวกมพชาในสมทรปราการโดยมากทางานในพนทอตสาหกรรม

หนก งานใชแรงงาน เปนระบบจางเหมาและมระยะการทางานทไมแนนอน ขณะทเมอพจารณาแรงงาน

ขามชาตชาวพมาในภเกต สวนมากแลวไดรบคาตอบแทนทมนคงมากกวา แมตวเลขจะไมแตกตางกน มาก

นก แตการไดรบคาจางเปนรายเดอน ทาใหแรงงานขามชาตในภเกตมสถานการณทางานทมนคงมากกวา

โดยเปรยบเทยบ นอกจากนแมในพนทสมทรปราการจะมชมชนชาวกมพชาทคอนขางหนาแนน และมความ

เปนอยทเปนระบบมากกวาหากเทยบกบพนทภเกต แตการทมปรมาณทจากด ทาใหเกดปรากการณอน

วฒนาการของเมองขน (Urban Involution) ทาใหแรงงานไมสามารถพฒนาคณภาพชวตอยางตอเนองได

โดยหากเปรยบเทยบกบพนทภเกต แมจะไมมการรวมตวทเหนยวแนน แตดานหงเกดจากโอกาสในการ

ทางาน ทมหลากหลายทาใหการพงพาชมชนรอยในระดบตากวาพนทสมทรปราการ

- ความคาดหวง แรงงานขามชาตทงชาวกมพชาในสมทรปราการและชาวพมาในภเกต ลวนมความ

คาดหวงทคลายกนคอการยกระดบคณภาพชวตทประเทศตนทาง ความเปนไปไดแปรผนตามลกษณะงาน

และคาจางทพวกเขาไดรบทประเทศไทย การทจะประสบความสาเรจตามความคาดหวง แลกดวยการ

แขงขน และผานกระบวนการทาใหเปนสนคาอยางเขมขน ความแตกตางสาคญคอความคาดหวงตอ

ครอบครว ซงเปนผลจากระยะหางและความยากลาบากของพนทการอพยพ แรงงานชาวกมพชามกมการ

อพยพเปนครอบครวอนเปนสาเหตให อตราการสงเงนกลบประเทศไมสงนกหากเทยบกบแรงงานพมา ใน

ประเดนนทาใหความคาดหวงระหวางแรงงานสองพนทแตกตางกนในรายละเอยด คอแรงงานขามชาตชาว

พมา มลกษณะทคานงถงครอบครวในลกษณะชมชนจนตกรรม กลาวคอพวกเขาจาเปนตองอทศการ

ทางานเพอครอบครวทบานเกดซงตองใชชวตทยากลาบากมากขนเมอไมมผอพยพซงเปนกาลงแรงงานหลก

ขณะทสาหรบแรงงานชาวกมพชา ครอบครว คอชมชนทประสบจรง (Actual Community) อนหมายความ

วาครอบครวคอตวชวย ตวเสรม อปสรรคในการใชชวตอยางแทจรง ไมใชเรองของแรงบนด าลใจแตอยางใด

85

อนสงผลใหวธคดเกยวกบครอบครวคอการแสวงหาประโยชนสงสดในครอบครว ดงสะทอนใหเหน

กระบวนการการใชแรงงานเดกทเกดขนทวไปในพนทสาโรง

6.3 บทสรปขอคนพบ

1.ความแตกตางระหวางแรงงานขามชาต ในสองพนท เกดจากลกษณะการจางงานและ

กระบวนการกาหนดการผลตของทนมากกวาลกษณะทางชาตพนธ

2.แรงงานทงสองพนทเผชญเงอนไขความเปราะบางเชงคณภาพทใกลเคยงกนภายใตกระบวนการ

สะสมทนแบบเสรนยมใหม คอ ภาวะความคลายกนในฐานะสนคา ความเหลอมลา และการถกแยกออก

จากสงคมหลก ความรนแรงในภาวะขางตนขนกบอานาจตอรองและความสมพนธเชงอานาจในพนท

3.ลกษณะการตอสตอรองทเกดขน เปนภาพสะทอนเงอนไขของแรงงานเสยง (Precariat) ซง

แรงงานทงสองพนทมลกษณะรวมกน ซงมลกษณะรวมกนคอ การแบกรบความเสยงแทนชนชนนายทน

อนทาใหเกดภาวการณสญเสยตวตน จากกระบวนการทาใหเปนปจเจกชนทเขมขน (Intensive

Individualization) เงอนไขน ทาใหการตอสจงมไดปรากฏในฐานะการตอสแบบรวมหม แตเปนการตอสใน

ระดบปจเจกชน อยางไรกด การทผใชแรงงานเปนผ รบผดชอบเงอนไขการผลตหรอความเส ยงมากขนกมได

ทาใหพวกเขาตองยอมจานนตอทกเงอนไขเสมอไป อนสะทอนใหเหนในลกษณะปรากฏการณการตนตวตอ

เงอนไข การถกพรากโดยสมพทธซงแสดงใน ใหเหนในกรณศกาแรงงานขามชาตชาวพมาในพนทภเกต

6.4 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย การพฒนาระบบความยตธรรมแบบพกพา

จากการศกษาวจยไดแสดงใหเหนเงอนไขสาคญอนเปนผลจากระบวนการสะสมทนแบบเสรนยม

ใหมอนสรางปรากฏการณโลกาภวตนของทนขามพรมแดนรฐชาต เพอแสงหาแรงงานทมคาแรงถกและ

อานาจตอรองตา เกดการแบงงานกนระหวางประเทศและกาหนดลาดบชนของเมองตางๆเพอ ตอบสนองตอ

การสะสมทนแบบเสรนยมใหมทมกระบวนการทาใหเปนสนคาทเขมขนมากขน จากงานวจยไดชใหเหนถง

การเปลยนแปลงโครงสราง และลกษณะของกระบวนการสะสมทนทเกดขนอยางรวดเรวในเวลาเพยงสอง

ทศวรรษเศษ มการไหลเวยนของกลมทนเขาสพนทตางๆเพอทาการผลตและแสวงหาแรงงานราคาถก

แรงงานขามชาตไดถกจดวางเพอตอบสนองตอเงอนไขน ในดานหนงจงเสมอนวา เกดปรากฏการณโลกาภ

วตนของแรงงานควบคกบโลกาภวตนของทน แตเมอพจารณาอตราการเคลอนยายของแรงงานในแงมลคา

แลกเปลยนแลวยงตากวาอตราของทนอยมาก และยงหากเปรยบเทยบกบอตราของการคมกนทางสงคม

86

เมอมนษยกาวพนจากพนทซงตนถอสทธพลเมองอยยอมอาจกลาวไดวา อตราของความเสรแหงการคมกน

ขามพรมแดนนนไมมเลยกได ดงนนเมอพจารณาถงสภาพความเปราะบาง การตอสในชวตประจาวนข อง

แรงงานขามชาตทเกดขนบนเงอนไขทปราศจากชดนโยบายทรองรบปรากฏการณโลกาภวตนของทนใน

เบองแรก ในสวนนจะพจารณาถงชดนโยบายทเกยวของดงน

1.ความรวมมอระหวางประเทศในพนทเศรษฐกจพเศษ หลงการรวมการประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน

ในป 2015 ภาคสวนตางๆ ลวนใหความสาคญตอประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยพจารณาถงการ

ลดระดบภาษนาเขา การเปดเสรทางการคาและบรการ รวมถงการเปดเสรของแรงงาน แตดงทไดพจารณา

ไปแลว การเปดเสรของแรงงานไมสามารถเทยบไดกบการเคลอนเสรของทน ขณะทอานาจของรฐเหนอสทธ

พลเมองกมแนวโนมจะลดนอยลง การรวมกลมเปนประชาคมเศรษฐกจจงมประเดนทตองพจารณา

มากกวาแคสทธประโยชนทางการคาเทานน หากแตตองพจารณาการสรางความรวมมอระดบ ทวภาคหรอ

พหภาคดานสทธสวสดการตามไปดวย

- รฐบาลหรอผ รบผดชอบในประเทศตนทาง (พมา หรอกมพชา) ซงไดรบประโยชนจากการสงคนเขา

สพนทประเทศปลายทางอนไดประโยชนโดยออมจากการสงเงนกลบ หรอการไมตองรบผดชอบ สวสดการ

จากการทางานเมอครงแรงงานรนหนมสาวทอยในประเทศ จาเปนตองมความรบผดชอบมากกวา การ

จดหาเอกสารสทธหรอใบอนญาตทางาน รปธรรมคอ การจดระบบการศกษาขนพนฐาน สาหรบลกหลาน

แรงงานขามชาต รวมถงระบบงานทรองรบแรงงานขามชาตทกลบจากการทางานในวย 45 ปขนไป พรอม

ทงโครงสรางพนฐานอาท โรงพยาบาลทสามารถรองรบสงคมสงอายไดดวย

- ขณะทประเทศตนทาง (ไทย) นอกจากการพฒนาระบบสวสดการทครอบคลมตอสภาพการ

ทางานระหวางทอยในประเทศแลว ตองพฒนาระบบประกนสขภาพทดกวาระบบประกนสงคม ซง

ครอบคลมแมผถกจางพนสภาพการทางาน ระบบการจดเกบเบยประกนเปนไปอยางมประสทธภาพและ

สะดวกตอผประกนตน การรวมกบกองทนตางๆทบรหารงานไดอยางมประสทธภาพ เพอรองรบการกลบ

บานเกดของแรงงานขามชาตเมอสงอายขน กองทนนมลกษณะขามชาตและสามารถอดหนนการ

รกษาพยาบาล หรอการเกษยณทบานเกดได ผานโครงสรางพนฐานทไดรบการพฒนาโดยรฐบาลประเทศ

ตนทาง

87

- กลมทนขามชาต (จน/ ญป น/ เกาหลใต/ทนไทยและอนๆในเอเชยตะวนออกเฉยงใต) ซงไดรบสทธ

ประโยชนจากการยกเวนมาตรการดานภาษและกฎหมายตางๆ ซงเปนความเขาใจผดเกยวกบนโยบายเปด

เสร การปรบเปลยนกฎเกณฑตางๆ มใชหมายความวาการลงทนนนมตองรบผดชอบ หากแตเปนการปรบ

กฎเกณฑเฉพาะทเพอสอดรบกบลกษณะการจางงาน เชนแมกลมทนจะมตองเสยภาษ ในพนทเขต

เศรษฐกจพเศษใหกบรฐแต ตองปฏบตตามเงอนไขการจางตางๆอยางเครงครด อาท การจายคาจางขนตา

ทตองปฏบตตามกฎหมายอยางเขมงวด การสงเงนเขากองทนพเศษเพอรองรบการเกษยณอาย หรอการ

กลบบานเกดของแรงงานขามชาต โดยเนนทสทธการรกษาพยาบาล หรอสทธอนๆในลกษณะเดยวกนกบ

ประกนสงคม ภาคเอเชนตองมสวนรวมสาคญในการจดสวสดการสาหรบแรงงาน ทอยอาศยทมลกษณะ

รวมหมในชมชนทมความเหมาะสม เงอนไขนจะนาสการสรางสงคมทมระยะหางทางสงคมนอยลงและม

ความเปนอนหนงอนเดยวกนมากขน

2.ภาคสวนทเกยวของ การพจารณาแรงงานขามชาตในพนทเฉพาะภายใตกระแสโลกาภวตน

ของทน อนนาสปรากฏการณโลกาภวตนในภาคสวนตางๆ จงตองมการทบทวนบทบาทของภาคสวนตางๆ

ดงน

- ลดอานาจรฐบาลสวนกลาง เพมอสระใหแกอานาจการปกครองสวนทองถน เพอทาใหการตดตอ

ประสานงานปญหาสามารถทาไดในชองทางเดยว คออานาจการปกครองสวนทองถนทตองเพมความ

โปรงใสตรวจสอบไดเชนกน

- สานกงานประกนสงคม มสวนรวมในการพฒนาระบบประกนสขภาพทครอบคลมตอลกษณะการ

จางงานแรงงานอพยพทอยในประเทศไทยระยะสน โดยการจดการกองทนอนทเกยวของ

- กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ และคณะกรรมการสงเสรมการลงทน พจารณาถงการวาง

เงอนไขทเปนระบบ และปฏบตไดจรงสาหรบผลงทนในเขตเศรษฐกจตางๆ ทกอใหเกดความรวมมอและ

รบผดชอบรวมกนในกรณการจางงานทมการใชแรงงานขามชาต

6.5 ขอจากดงานวจยและขอเสนอแนะสงานวจยในอนาคต

จากการวจยสามารถสรปขอจากดงานวจยและขอเสนอไดดงน

88

1.การวจยใชระเบยบวธชาตพนธภาคสนามเพอแสดงใหเหนความเกยวของสมพนธระหวางพนท

ดงนน จงใหความสาคญแก “ขอตอ-Linkage” ระหวางพนท มากกวารายละเอยดเชงลกของแตละพนท

ดงนนการตความจากงานวจยจงควรใหความสาคญกบ ลกษณะทวไปของความสมพนธระหวางพนท อน

เกดจากกระบวนการสะสมทนระดบโลก มากกวาการหยบกรณเฉพาะของแตละพนทขนมาเพอตความ

เหมารวม

2.การวเคราะหในพนทเกดจากการสมตวอยางตามวตถประสงคเพอ ใชขอมลประกอบการตความ

ในลกษณะอปนย ดงนนการทางานวจยชนอนเพอการ พสจนวาถก-Verfy ผานกระบวนการเชงปรมาณ

นบเปนสงทจาเปนเชนกน

3.การพสจนความสมพนธระหวางพนท สามารถทาไดโดยการเปลยนกรณศกษาซงไมจากดเฉพาะ

กบแรงงานขามชาตเทานน ซงจากการวจยพบวา ปรากฏการณแรงงานเสยง-Precariat มไดจาเพาะในหม

ผ ใชแรงงานขามชาตเทานน หากมการขยายการศกษาสกลมทางสงคมอนยอมเปนการฉายภาพใหเหนการ

ทางานของระบบทนนยม-เสรนยมใหมทชดเจนมากขน

89

รายการอางอง

Adams, P. (2009). "Space, difference, everyday life: Reading Henri Lefebvre." New Zealand

Geographer 65(3): 240-241.

Amaranand, P. W., William (1996). Heritage Homes of Thailand. Bangkok, The Siam Society.

Askew, M. (2002). Bangkok, place, practice and representation. London ; New York, Routledge.

Aung-Thwin, M. (2001). "Burma: Political economy under military rule." Pacific Affairs 74(4): 616-

617.

Baker, C. J. and P. Pasuk (2009). A history of Thailand. Cambridgge ; New York, Cambridge

University Press.

Becker, H. S. (2001). "Ethnography through thick and thin." Sociological Methods & Research

30(1): 115-117.

Buechler, S. M. (2010). Understanding social movements : theories from the Classical Era to the

present. Boulder, CO, Paradigm Publishers.

Castells, M. (2001). "Materials for an exploratory theory of the network society." Berliner Journal

Fur Soziologie 11(4): 423.

Chandler, D. (2004). Cambodia after the Khmer Rouge: Inside the politics of nation building.

Pacific Affairs 77(2): 367-368.

Chandler, D. (2007). "Expressions of Cambodia; The politics of tradition, identity and change."

Bijdragen Tot De Taal- Land- En Volkenkunde 163(4): 561-563.

Charnock, G. (2009). "Space, difference, everyday life: reading Henri Lefebvre." Progress in

Human Geography 33(4): 566-568.

90

Frank, A. G., et al. (1996). The underdevelopment of development : essays in honor of Andre

Gunder Frank. Thousand Oaks, Sage Publications.

Geertz, C. (2001). "Life among the "anthros" (Anthropology and the Yanomami people of the

Brazilian rain forest)." Esprit(7): 20-33.

Gellner, E. (1987). Culture, identity, and politics. Cambridge ; New York, Cambridge University

Press.

Gessick, L. M. (1995). In the Land of Lady White Blood: Southern Thailand and the Meaning of

History. New York, Cornell Southeast Asia Program.

Gilpin, R. (1987). The political economy of international relations. New Jersey, Princeton

University Press.

Glassman, J. (2004). Thailand at the margins : internationalization of the State and the

transformation of labour. Oxford ; New York, Oxford University Press.

Habermas, J. r. and S. Seidman (1989). Ju rgen Habermas on society and politics : a reader.

Boston, Beacon Press.

Harvey, D. (2006). The limits to capital. London ; New York, Verso.

Hughes, C. (2006). "The politics of gifts: Tradition and regimentation in contemporary

Cambodia." Journal of Southeast Asian Studies 37(3): 469-489.

James, H. (2010). "Resources, Rent-Seeking, and Reform in Thailand and Myanmar (Burma)

The Economics-Politics Nexus." Asian Survey 50(2): 426-448.

Kachorn, S. (1962). ‚Siamese Documents concerning Captain Francis Light‛. . First International

Conference of Southeast Asian Histories. Singapore.

91

Lenin, V. I. (1947). Imperialism, the highest stage of capitalism (A popular outline). Moscow,,

Foreign Languages Pub. House.

Marx, K. (1976). Capital : a critique of political economy. Harmondsworth etc.

London, Penguin ;New Left Review.

Miller, T. (2010). "Culture plus Labour = Precariat." Communication and Critical-Cultural Studies

7(1): 96-99.

Nasution, K. S. N. S. (2004). Once Upon a Time in Phuket: Changing Identities Among the Baba

Chinese and Thai Muslims in a Tourist Paradise - The Work of the 2004/2005 API Fellows.

Navratil, J. (2012). "Guy Standing: The Precariat. The New Dangerous Class." Sociologicky

Casopis-Czech Sociological Review 48(2): 395-399.

Ong, A. (2006). Neoliberalism as exception : mutations in citizenship and sovereignty. Durham

N.C., Duke University Press.

Ong, A. (2010). Spirits of resistance and capitalist discipline : factory women in Malaysia.

Albany, State University of New York Press.

Pasuk, P. and C. J. Baker (1995). Thailand, economy and politics. Kuala Lumpur ; New York,

Oxford University Press.

Pasuk, P. and C. J. Baker (2004). Thaksin : the business of politics in Thailand. Chiang Mai,

Thailand, Silkworm Books.

92

Prasse-Freeman, E. (2012). "Power, Civil Society, and an Inchoate Politics of the Daily in

Burma/Myanmar." Journal of Asian Studies 71(2): 371-397.

Reisen, H. (2006). "Globalisation, proletariat and precariat." Internationale Politik 61(1): 112-113.

Rowley, K. (2005). "Cambodia after the Khmer Rouge: Inside the politics of nation building."

Journal of Contemporary Asia 35(2): 270-272.

Runciman, W. G. (1972). Relative deprivation and social justice: a study of attitudes to social

inequality in twentieth-century England. Harmondsworth,, Penguin.

Sakulpipatana, P. (2003). Phuket-Penang: The relationship of more than 200 years. Shared

Histories Conference. Penang.

San, N. and K. Myint (2006). Myanmar politics 1958-1962. Yangon, Myanmar Historical

Commission Universities Press.

Scott, J. (2007). "A colonial economy in crisis: Burma's rice cultivators and the world depression

of the 1930s." Journal of Agrarian Change 7(1): 121-124.

Sen, N. C. (1945). A peep into Burma politics, 1917-1942. Allahabad,, Kitabistan.

93

Skeldon, R. (1990). Population mobility in developing countries : a reinterpretation. London ;

New York, Belhaven Press.

Skeldon, R. (1997). Migration and development : a global perspective. London, Addison-Wesley

Longman Higher Education.

Smith, A. D. (2000). The nation in history : historiographical debates about ethnicity and

nationalism. Hanover, NH, University Press of New England.

Sombu n, S., et al. (2012). Industrialization with a weak state : Thailand's development in

historical perspective. Singapore, NUS Press in association with Kyoto University Press, Japan.

Standing, G. (2011). The precariat : the new dangerous class. London, Bloomsbury Academic.

Stover, E. and P. Vinck (2008). "Cyclone Nargis and the politics of relief and reconstruction aid

in Burma (Myanmar)." Jama-Journal of the American Medical Association 300(6): 729-731.

Suwannathat, K. (2003). Preliminary Comparison of the Socio-cultural Development of Immigrant

Communities in South Thailand and Penang area. Shared Histories Conference. Penang.

Thammaboosadee, S. (2011). Three waves of citizenship integration in Thailand: Chinese,

Isaan and Burmese beyond the reverse waves? . Critical Connections., Chulalongkorn

University.

94

Tucker, S. (2001). "Burma - Political economy under military rule." Tls-the Times Literary

Supplement(5145): 12-12.

Un, K. and J. Ledgerwood (2003). "Cambodia in 2002 - Decentralization and its effects on party

politics." Asian Survey 43(1): 113-119.

ษษฐรมย ธรรมบษด (2555). เศรษฐกจการเมองวาดวยสวสดการสาหรบแรงงานขามชาต : กรณศกษา

แรงงานขามชาตชาวพมาในสมทรปราการ. คณะรฐศาสตร. กรงเทพฯ, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปรญญาดษฎบณฑต: 205.

ประวตผแตง

ศรขวญ ไผทรกษ ส าเรจการศกษา ส าเรจการศกษาปรญญาตรศลปะศาสตรบณฑต สาขาจน

ศกษาจากคณะวเทศศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทร และ ศลปศาสตรมหาบณฑต Chinese

Linguistic, Yunan University ปจจบนเปนอาจารยประจ าคณะวเทศศกษา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต

ษษฐรมย ธรรมบษด ส าเรจการศกษาดษฎบณฑต จากคณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

เคยด ารงต าแหนงอาจารยประจ าคณะวเทศศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตภเกต ระหวางป

2554-2556 ปจจบนด ารงต าแหนงอาจารยประจ าวทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร