การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

วษณ หยกจนดา

งานนพนธน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชน วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา

มถนายน 2557 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

กตตกรรมประกาศ

การศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบล ทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ส าเรจลงไดดวยความกรณาจากหลายทานทไดอนเคราะหใหความชวยเหลอเปนอยางดยง โดยเฉพาะทานผชวยศาสตราจารย ดร.พงษเสฐยร เหลองอลงกต ผอ านวยการศนยการศกษาจนทบร วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา ในฐานะทปรกษางานนพนธ ทไดใหค าแนะน าในการคดเลอกเรองทศกษาและการตรวจทาน ตลอดจนใหค าแนะน าในการแกไข ชแนะแนวทางในการด าเนนงานวจย นายธงชย แพรงาม ก านนต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร และนายไสว กองทน ผใหญบานหม 9 หมบานเขาถ าสาลกา ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ในฐานะผเชยวชาญ ตรวจความเทยงของเครองมอ สงผลใหการศกษาส าเรจลลวงดวยด รวมทงเพอน ๆ รป.ม. 15 ศนยจนทบร ทคอยใหก าลงใจและความชวยเหลออยางดยง ผศกษารสกซาบซงในความกรณา ของทาน และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ ทน การศกษาครงนจะส าเรจลงไมได หากขาดความรวมมอจากประชาชนในพนทหมบาน ทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ทตอบแบบสอบถามเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน และไดขอมลทครบถวน เพอเปนขอมลในการวเคราะห การมสวนรวม ท าใหไดผลการศกษาทเปนประโยชนตอการพฒนา และปรบปรงกลยทธดาน การสรางการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ทงนผศกษาขอขอบพระคณทกทานทไดเอยนามและไมได เอยนาม ในทน ทไดใหความอนเคราะหในการด าเนนงานวจยในครงน ผศกษาขอขอบพระคณไว ณ ทนเปนอยางยง วษณ หยกจนดา

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ...................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................. จ สารบญ ........................................................................................................................................ ฉ สารบญตาราง .............................................................................................................................. ซ สารบญภาพ ................................................................................................................................. ญ บทท 1 บทน า ................................................................................................................................... 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา .................................................................... 1 วตถประสงคของการวจย .......................................................................................... 3 สมมตฐานของการวจย .............................................................................................. 3 กรอบแนวคดในการวจย ........................................................................................... 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย .................................................................... 4 ขอบเขตของการวจย ................................................................................................. 4 นยามศพทเฉพาะ ...................................................................................................... 5 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ............................................................................... 7 แนวคดและทฤษฎการมสวนรวม .............................................................................. 7 แนวคดเกยวกบการพฒนาชมชน .............................................................................. 20 ขอมลทวไปหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ........ 37 งานวจยทเกยวของ .................................................................................................... 39 3 วธด าเนนการวจย ................................................................................................................. 49 ประชากรและกลมตวอยาง ........................................................................................ 49 เครองมอทใชในการวจย ........................................................................................... 50 การสรางและการตรวจสอบคณภาพเครองมอ .......................................................... 51 การเกบรวบรวมขอมล .............................................................................................. 52 การวเคราะหขอมลและสถตทใช .............................................................................. 52 เกณฑการแปลผล ...................................................................................................... 53

ช

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4 ผลการวจย ........................................................................................................................... 54 ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ................................. 55 ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ........................... 57 ตอนท 3 การทดสอบสมมตฐาน ............................................................................... 62 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ..................................................................................... 68 สรปผลการวจย .......................................................................................................... 68 อภปรายผล ................................................................................................................ 69 ขอเสนอแนะ ............................................................................................................. 72 บรรณานกรม ............................................................................................................................... 74 ภาคผนวก .................................................................................................................................... 78 ประวตยอของผวจย ..................................................................................................................... 82

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2-1 เปรยบเทยบแนวคดและทฤษฎการมสวนรวม ................................................................ 17 2-2 เปรยบเทยบทฤษฎการพฒนา ......................................................................................... 31 2-3 เปรยบเทยบตวแปรตนกบงานวจยทเกยวของ ................................................................ 46 4-1 จ านวนและคารอยละของขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม .................................... 55 4-2 จ านวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ ................................................................................ 57 4-3 จ านวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน ............................................................................. 58 4-4 จ านวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมรบผลประโยชน ............................................................................... 59 4-5 จ านวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมประเมนผล ....................................................................................... 60 4-6 จ านวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวมรายดาน ...................................................................................................... 61 4-7 การเปรยบเทยบเพศกบ การมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ........................................................... 62 4-8 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของการมสวนรวมของ ประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จ าแนกตามอาย ...................................................................................... 62 4-9 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบรายค ของคาเฉลยการมสวนรวมของประชาชนในการ พฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ภาพรวมราย ดาน จ าแนกตามอาย .................................................................................. 63

ฌ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 4-10 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของการมสวนรวมของ ประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จ าแนกตามระดบการศกษา ................................................................... 64 4-11 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบรายค ของคาเฉลยการมสวนรวมของประชาชนในการ พฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ภาพรวมรายดาน จ าแนกตามระดบการศกษา................................................................. 64 4-12 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของการมสวนรวมของ ประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จ าแนกตามอาชพ ................................................................................... 65 4-13 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบรายค ของคาเฉลยการมสวนรวมของประชาชนในการ พฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ภาพรวมรายดาน จ าแนกตามอาชพ ................................................................................ 66 4-14 ผลการทดสอบสมมตฐาน .............................................................................................. 67

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1-1 กรอบแนวคดในการวจย .................................................................................................. 4 2-1 วงจรการมสวนรวมตามแนวคดของ Cohen and Uphoff ................................................ 11 2-2 การมสวนรวม 8 ขน ของ Arnstein .................................................................................. 13 2-3 ลาดบการปกครองหมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปรงนารอน จงหวดจนทบร.... 38

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ บทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2554 ไดเปดโอกาสใหประชาชนมสทธ เสรภาพและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนคนไทยโดยบญญตให “รฐตองสงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการก าหนดนโยบาย การตดสนใจทางการเมอง การวางแผนพฒนาทางเศรษฐกจ และสงคม การจดท าบรการสาธารณะและการตรวจสอบการใชอ านาจรฐทกระดบ” และการกระจายอ านาจใหกบองคกรปกครองสวนทองถน ประกอบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ไดก าหนดวสยทศนในการพฒนาประเทศ โดยยด “สงคมอยเยนเปนสขรวมกน” ภายใตแนวปฏบตของ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ดงนนจงเปนหนาทอนส าคญของภาครฐ ในการกระตน สงเสรม สนบสนนใหประชาชนเขามา มสวนรวมในการบรหารการพฒนาประเทศ ตงแตระดบหมบาน ชมชน จนถงในระดบชาต รวมทง มาตรา 61/ 1 แหงระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 7) พ.ศ. 2550 ใหอ าเภอมอ านาจหนาทภายในเขตอ าเภอ ประสานกบองคกรปกครองสวนทองถน เพอรวมกบชมชนในการด าเนนการใหมแผนชมชน เพอรองรบการสนบสนนงบประมาณจากองคกรปกครองสวนทองถน จงหวด และกระทรวง ทบวง กรม หมบานซงเปนองคกรบรหารในระดบรากหญา มความใกลชดกบประชาชนซงตามพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท (ฉบบท 11) พ.ศ. 2551 นอกจากจะก าหนดอ านาจหนาท ของก านน ผใหญบานในการบรหารงาน “บ าบดทกข บ ารงสข” กบราษฎรในหมบาน (ส านกบรหารการปกครองทองท, 2553) จากการรายงานผลการด าเนนการของคณะรฐมนตร รฐบาลสมยนายอภสทธ เวชชาชวะ เมอวนท 30 ธนวาคม พ.ศ. 2552 ถง 30 ธนวาคม พ.ศ. 2553 ไดกลาวถงแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ ดานการมสวนรวมของประชาชน (มาตรา 87) ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท11 ระบวารฐตองสงเสรม สนบสนน การด าเนนการตามแนวนโยบายดานการมสวนรวม ของประชาชนในการพฒนาโดย 1. สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการก าหนดนโยบายและวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมทงในระดบชาตและระดบทองถน 2. สงเสรมและสนบสนน การมสวนรวมของประชาชนในการตดสนใจทางการเมอง การวางแผนพฒนาทางเศรษฐกจ

2

และสงคม รวมทงการจดท าบรการสาธารณะ 3. สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการใชอ านาจรฐทกระดบในรปแบบองคกรทางวชาชพหรอตามสาขาอาชพ ทหลากหลาย หรอรปแบบอน 4. สงเสรมใหประชาชนมความเขมแขงในทางการเมอง และจดใหมกฎหมายจดตงกองทนพฒนาการเมองภาคพลเมองเพอชวยเหลอการด าเนนกจกรรมสาธารณะ ของชมชน รวมทงสนบสนนการด าเนนการของกลมประชาชนทรวมตวกนในลกษณะเครอขาย ทกรปแบบใหสามารถแสดงความคดเหนและเสนอความตองการของชมชนในพนท และ 5. สงเสรมและใหการศกษาแกประชาชนเกยวกบการพฒนาการเมองและการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รวมทงสงเสรม ใหประชาชนไดใชสทธเลอกตงโดยสจรตและเทยงธรรม การมสวนรวมของประชาชนตามมาตรานตองค านงถงสดสวนของ หญงและชายทใกลเคยงกน (คณะรฐมนตรรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ, 2556) ในปจจบนการมจตส านกดานการมสวนรวมของประชาชนในหมบานทงกรางยงอยในระดบทต า สงเกตไดจากการจดประชมประชาคมประจ าเดอนในแตละเดอนซงเปนเวททเปดโอกาสใหประชาชนในหมบานไดน าเสนอปญหา หรอขอมลในทก ๆ ดานของหมบาน ในชวงเดอนมกราคม พ.ศ. 2556-มถนายน พ.ศ. 2556 การเขารวมประชมของประชากรในหมบานยงมจ านวนเฉลยตอครงแค 100-200 คน เมอเทยบสดสวนของประชากรในหมบานทมทงหมด 1,659 คน จ านวนผทมสวนรวมในการเขาประชมประชาคมประจ าเดอนมเพยงแค 10 กวาเปอรเซนตเทานน ซงปญหาสวนใหญทประชาชนไมมสวนรวมในการพฒนาหมบานเกด ประชาชนสวนใหญมอาชพท าการเกษตรและรบจาง ซงมฐานะปานกลาง ถงยากจน เวลาสวนใหญในหนงวนของประชาชน ในหมบานทงกรางทมเทไปกบการท ามาหาเลยงชพ จนไมไดสนใจในเรองของการพฒนาทองถน สนใจเพยงแตเรองปากเรองทองของตนเองและครอบครว และสาเหตอกประการคอโครงการ บางโครงการทไดรบงบประมาณจากภาครฐ ไดมการด าเนนการท าไปแลวขาดความตอเนอง ในการท าโครงการ อกประการคอประชาชนไมมความรและความเขาใจทถกตองเกยวกบความส าคญในการพฒนา และทส าคญในอดตทผานมาผน าหมบานกไมไดใหความส าคญเทาทควร (หมบานทงกราง, 2556) จากปญหาดงกลาวท าใหผวจยซงมต าแหนงเปนผใหญบานของหมบานทงกราง มความสนใจทจะศกษาวจยเกยวกบเรองการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ในดานตาง ๆ เพราะหากสามารถสรางจตส านกในการมสวนรวมในการพฒนาหมบานไดนน กจะมการพฒนาเกยวกบคณภาพชวตของประชาชนในหมบานทดขน

3

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร 2. เพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ

สมมตฐำนของกำรวจย 1. ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน 2. ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน 3. ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน 4. ประชาชนทมอาชพตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน

กรอบแนวคดในกำรวจย จากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของผวจยไดก าหนดกรอบแนวความคด ในการศกษาไวโดยไดน าแนวคดและทฤษฎของ Cohen and Uphoff (1980) การมสวนรวมออกเปน 4 ประการ มาใชในการสรางกรอบแนวคดในการวจยไดกรอบแนวคดดงน

4

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ภาพท 1-1 กรอบแนวคดในการวจย ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรวจย 1. ทราบถงการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร 2. ทราบผลเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบาน ทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร 3. น าผลการศกษาวจยมาพฒนาเพอสรางการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

ขอบเขตของกำรวจย ขอบเขตดำนเนอหำ การวจยเรองนมงศกษาเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ตามแนวความคดเกยวกบการมสวนรวม 4 ประการ ของ Cohen and Uphoff (1980) ส าหรบตวแปรทใชในการวจยครงนประกอบดวย 1. ตวแปรตน ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ 2. ตวแปรตาม ไดแก การมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในการด าเนนงาน การมสวนรวมในการรบผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล

ขอมลทวไป 1. เพศ 2. อาย 3. ระดบการศกษา 4. อาชพ

การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร

อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

1. การมสวนรวมในการตดสนใจ 2. การมสวนรวมในการด าเนนงาน 3. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน 4. การมสวนรวมในการประเมนผล

Cohen and Uphoff (1980)

5

ขอบเขตดำนพนท การวจยครงนมประชากรทใชในการวจย คอ ประชาชนทอยในรายชอตามทะเบยนบาน ของหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จ านวน 1,659 คน (ส านกงานปกครองจงหวดจนทบร, 2555) ขอบเขตดำนระยะเวลำ ในการวจยครงนท าการศกษาตามกรอบแนวคดในการวจยของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ในชวงเดอนกนยายน พ.ศ. 2556 ถงเดอนมกราคม พ.ศ. 2557 รวมระยะเวลาทงสน 5 เดอน

นยำมศพทเฉพำะ การมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมายถง การเปดโอกาสในประชาชนในหมบาน ไดเขามามสวนเกยวของในการด าเนนงานกจกรรมการพฒนาหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ในลกษณะของการเขารวมในการตดสนใจ รวมด าเนนการ รวมรบผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล มสวนรวมในการตดสนใจ หมายถง การมสวนรวมประชมเพอน าเสนอเรองตาง ๆ ทมความจ าเปนในการพฒนาชมชน รวมในการตดสนใจวางแผนขนตอนการด าเนนงานของกจกรรมพฒนาชมชน และมสวนรวมก าหนดการใชทรพยากรแหลงของทรพยากรทจะใชในโครงการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มสวนรวมในการด าเนนงาน หมายถง การทประชาชนไดรวมกนออกแรงในการท ากจกรรมโครงการ รวมสนบสนนทรพยสนเงนทอง หรอมสวนรวมสนบสนนวสด อปกรณ เพอใชในการท ากจกรรมพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มสวนรวมในการรบผลประโยชน หมายถง การทไดรบผลประโยชนในดานตาง ๆ จากกจกรรมโครงการพฒนาในชมชน เชน โครงการสวนสมนไพร โครงการประปาหมบาน และการมสวนรวมในการท ากจกรรมพฒนาตาง ๆ ในชมชนหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอ โปงน ารอน จงหวดจนทบร ชวยพฒนาศกยภาพของตวทานใหเพมขนดวย เชน โครงการสงเสรมอาชพสตรในหมบาน โครงการฝกอบรมอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.) มสวนรวมในการประเมนผล หมายถง การมสวนเขาไปสงเกตการณ การท างาน ของผรบจางภายนอกทมาท างานพฒนาในชมชน และมสวนในการตดตามผลการด าเนนงาน ของโครงการทเกยวกบการพฒนาตาง ๆ ในชมชนหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

6

หมบานทงกราง เปนหนงหมบาน ในเจดหมบานของต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอนจงหวดจนทบร มประชากรรวมทงหมดจ านวน 1,659 คน

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง “การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร” ในคร งน ผวจยไดรวบรวมแนวคดและทฤษฎ งานวจย ทเกยวของตลอดจนเอกสารตาง ๆ ทเกยวของเพอน ามาก าหนดเปนกรอบและแนวทางในการศกษาดงตอไปน 1. แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการมสวนรวม 1.1 ความหมายของการมสวนรวม 1.2 องคประกอบของการมสวนรวม 1.3 แนวคดและทฤษฎการมสวนรวม 1.4 แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการมสวนรวม 1.5 เปรยบเทยบแนวคดทฤษฎการมสวนรวม 2. แนวคดทเกยวกบการพฒนาชมชน 3. ขอมลทวไปของหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร 4. งานวจยทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการมสวนรวม ความหมายการมสวนรวม Vroom and Deci (1970) ไดกลาวถง การมสวนรวมวาเปนปรมาณของอทธพลทปจเจกบคคลรสกวาไดเขาไปรวมในการตดสนใจและบคคลจะไดรบความพงพอใจจากการท างานทมประสทธภาพโดยตวบคคลจะพฒนาความผกพนทมตองาน และจะสามารถท างานไดดตลอดจนสามารถขยายเปาหมายขององคการไดอยางมประสทธภาพ นนคอปรชญาของแนว ความคด ในการควบคมตนเองมใชควบคมองคการ Keith (1972) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถง การเกยวของทางจตใจและอารมณ (Mental and emotional involvement) ของบคคลหนงในสถานการณกลม (Group situation) ซงผลของการเกยวของดงกลาวเปนเหตผลเราใจใหกระท าใหบรรลจดมงหมายของ กลมน นโดยใหเกดความรสกรบผดชอบกบกลมดงกลาวดวย

8

Reeder (1974) ไดใหความหมายเจาะจงถงการมสวนรวมวา การมสวนรวมเปนการปะทะสงสรรคทางสงคม ท งในลกษณะการมสวนรวมของปจเจกบคคล และการมสวนรวม ของกลม สนตย มะลวลย (2541) ไดใหความหมายของการมสวนรวมวาหมายถง ความรวมมอ ของบคคลหรอกลมบคคลทมความเหนตรงกน และเขามามสวนรวมในการด าเนนกจกรรมของโครงการหนงเพอบรรลวตถประสงคของโครงการทวางไว นคร ส าเภาทพย (2542) ไดใหความหมายการมสวนรวมของประชาชนวา หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนมบทบาทหลกในการเรมคด เรมวางแผนปฏบตการและมอ านาจตดสนใจทจะด าเนนการในกจกรรมของเขาเองในชมชนเพอพฒนาขดความสามารถของประชาชนในการจดการและควบคมการกระจายทรพยากรและปจจยการผลตทมในสงคม ซงจะน าไปสการ พงตวเองมความสามารถในการชวยตวเอง สามารถทจะก าหนดชะตาชวตไดดวยตนเองในทายทสด ประเสรฐ สนทร (2543) ไดใหความหมายการมสวนรวมของประชาชนวา หมายถง การทบคคล กลม หรอชมชนมความเหนพองตองกนในเรองทมผลกระทบใด ๆ ตอการด าเนนชวตของตนเอง แลวมการแสดงใหเหนถงความตองการ โดยสมครใจรวมกนเขามามสวนรวมในการก าหนดการเปลยนแปลง เพอตวประชาชนเองจนมาสการตดสนใจกระท ารวมกนเพอใหบรรลถงความประสงคน น ๆ โดยรวมกนในการระดมความคด การตดสนใจ การวางแผน การปฏบตการ การตดตามและประเมนผล รวมตลอดถงการเสยสละเวลา แรงงาน และทนทรพยตาง ๆ สนทร กองทรพย (2548) ไดใหความหมายของการมสวนรวมวา หมายถง การทบคคลหรอกลมคนเขาไปเกยวของกบกระบวนการในรปกจกรรมใดกจกรรมหนงดวยความสมครใจเพอใหบรรลเปาหมายตามทไดต งใจอนเปนประโยชนตอตวบคคล ตอกลมคน รวมท งตอสวนรวม โดยทประชาชนตองเปนคนตดสนใจในกระบวนการมสวนรวมดวยตนเองและรบผดชอบในผล ทเกดข น ประชย ศรจามร (2549) ไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชนวา เปนการสรางโอกาสใหประชาชนในชมชนไดเขามามสวนรวมในแนวทางการพฒนา โดยผานทางกระบวนการสงเสรมชกน า การสนบสนนใหประชาชนเขามามบทบาทในการเรยนร การรเรมในการคด รวมก าหนดแนวทางในการพฒนารวมแกไขและวางแผนปฏบต รวมท งมสวนรวมในการชวยเหลอทรพยากรทางการบรการ ตลอดจนอ านาจในการตดสนใจในการก าหนดกจกรรม แนวทางการด าเนนกจกรรมของตนเองใหเกดข นเกดข นภายในชมชนดวยความเตมใจและเตมความสามารถของตนเองเพอเพมและพฒนาขดความสามารถในการจดการและควบคมการใช และการกระจายทรพยากรตลอดจนปจจยการผลตในสงคมอนจะน าไปสการพงพาตนเอง

9

สธ วรประดษฐ (2553) กลาววา การมสวนรวมของชมชนเกดจากจตใจทตองการเขารวมในกจกรรมใดกจกรรมหนง เพอใหเกดผลตอความตองการของกลมคนทสอดคลองกบวถชวตทางสงคม ท งน ในการทจะใหชมชนเขามามสวนรวมอยางแทจรงน น การจดกจกรรมการมสวนรวมตองค านงถงวถการด าเนนชวต คานยม ประเพณ ทศนคตของบคคล เพอใหเกดความสมครใจเขารวมกจกรรม เพราะกลมคนในชมชนมความแตกตางกนในลกษณะสวนบคคล ลกษณะทางเศรษฐกจและการไดรบขอมลขาวสาร ท งน การเขามามสวนรวมของชมชนโดยสรปมข นตอนท งส น 5 ข นตอนคอ 1. การวเคราะห สงเคราะหปญหาของชมชน 2. การวางแผนทเหมาะสมและสอดคลองกบวถชวต 3. การก าหนดกจกรรม 4. การด าเนนกจกรรม 5. การประเมนผลกจกรรม ซงเปนข นตอนของการเขามามสวนรวมทใหความส าคญโดยใชชมชนเปนศนยกลาง โดยมหนวยงานภาครฐคอยชวยเหลอ ใหค าแนะน าหรออ านวยความสะดวกเทาน น จากความหมายดงกลาวผวจยสรปไดวา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง ความรวมมอ รวมปฏบต และรวมรบผดชอบดวยกนไมวาจะเปนของบคคลหรอของกลม ท งน เพอใหเกดการด าเนนงาน เกดการพฒนา และเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทตองการ ซงการ มสวนรวมของประชาชน เปนยทธศาสตรทส าคญของการพฒนาชมชน สงผลใหการด าเนนงานหรอการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ตามแผนงานหรอโครงการเกดประสทธผล องคประกอบของการมสวนรวม หลกการสรางการมสวนรวมของประชาชนหมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนและ ผทเกยวของทกภาคสวนของสงคมไดเขามามสวนรวมกบภาครฐ ซงสามารถจะแบงระดบของการสรางการมสวนรวมของประชาชนออกเปน 5 ระดบ ดงน (การบรหารราชการแบบมสวนรวม, 2553) 1. การใหขอมลขาวสาร (Inform) ถอเปนการมสวนรวมของประชาชนในระดบ ต าทสด แตเปนระดบทส าคญทสด เพราะเปนกาวแรกของการทภาครฐจะเปดโอกาสใหประชาชนเขาสกระบวนการ มสวนรวมในเรองตาง ๆ วธการใหขอมลสามารถใชชองทางตาง ๆ เชน เอกสารสงพมพ การเผยแพรขอมลขาวสารผานทางสอตาง ๆ การจดนทรรศการ จดหมายขาว การจดงานแถลงขาว การตดประกาศ และการใหขอมลผานเวบไซต 2 การรบฟงความคดเหน (Consult) เปนกระบวนการทเปดใหประชาชนมสวนรวม

10

ในการใหขอมล ขอเทจจรง และความคดเหนเพอประกอบการตดสนใจของหนวยงานภาครฐดวยวธตาง ๆ เชน การรบฟงความคดเหน การส ารวจความคดเหน การจดเวทสาธารณะ การแสดง ความคดเหนผานเวบไซต 3 การเกยวของ (Involve) เปนการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการปฏบตงาน หรอรวมเสนอแนะทางทน าไปสการตดสนใจ เพอสรางความมนใจใหประชาชนวาขอมล ความคดเหน และความตองการของประชาชนจะถกน าไปพจารณาเปนทางเลอกในการบรหารงาน ของภาครฐ เชน การประชมเชงปฏบตการเพอพจารณาประเดนนโยบายสาธารณะ ประชาพจารณ การจดต งคณะท างานเพอเสนอแนะประเดนนโยบาย 4 ความรวมมอ (Collaboration) เปนการใหกลมประชาชน ผแทนภาคสาธารณะ มสวนรวม โดยเปนหนสวนกบภาครฐในทกข นตอนของการตดสนใจ และมการด าเนนกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง เชน คณะกรรมการทมฝายประชาชนรวมเปนกรรมการ 5 การเสรมอ านาจแกประชาชน (Empower) เปนข นทใหบทบาทประชาชนในระดบสงทสด โดยใหประชาชนเปนผตดสนใจ เชน การลงประชามตในประเดนสาธารณะตาง ๆ โครงการกองทนหมบานทมอบอ านาจใหประชาชนเปนผตดสนใจท งหมด สรปไดวา การสรางการมสวนรวมของประชาชน อาจท าไดหลายระดบ และหลายวธ ซงบางวธสามารถท าไดอยางงาย ๆ แตบางวธกตองใชเวลา ข นอยกบความตองการเขามามสวนรวมของประชาชน คาใชจายและความจ าเปนในการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม การมสวนรวมของประชาชนเปนเรองละเอยดออนจงตองมการพฒนาความรความเขาใจในการใหขอมลขาวสารทถกตองแกประชาชน การรบฟงความคดเหน การเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม รวมท งพฒนาทกษะและศกยภาพของขาราชการทกระดบควบคกนไปดวย จากหลกการและ ความจ าเปนดงกลาวท าใหการพฒนาระบบราชการทผานมาไดรบการพฒนากระบวนการบรหารราชการ ทสนบสนนการปรบกระบวนการท างานของสวนราชการ ทเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมมากข น หรอทเรยกวา “การบรหารราชการแบบมสวนรวม” แนวคดและทฤษฎการมสวนรวม Cohen and Uphoff (1980) เสนอรปแบบการมสวนรวมเปน 4 แบบ 1. การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision making) ในกระบวนการของการตดสนใจ น นประการแรกสด คอ การก าหนดความตองการและจดล าดบความส าคญ จากน นเลอกนโยบาย และประชากรทเกยวของ การตดสนใจในชวงเรมตน การตดสนใจในชวงด าเนนการวางแผน และการตดสนใจในชวงการปฏบตตามแผนทวางไว

11

2. การมสวนรวมในการด าเนนงาน (Implementation) ในสวนทเปนองคประกอบของการด าเนนงานตามโครงการน นจะไดมาจากค าถามทวา ใครจะท าประโยชนใหแกโครงการ ไดบางและจะท าประโยชนโดยวธใด เชน การสนบสนนดานทรพยากร การบรหารงาน การประสานงานและการขอความชวยเหลอ เปนตน 3. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน (Benefits) ในสวนทเกยวกบผลประโยชน นอกจากความส าคญของผลประโยชนในเชงปรมาณและคณภาพแลว ยงตองพจารณาถงการ กระจายผลประโยชนภายในกลม ผลประโยชนของโครงการน รวมท งผลประโยชนในทางบวกและ ผลทเกดข นในทางลบทเปนผลเสยของโครงซงจะเปนประโยชนและเปนโทษตอบคคลในสงคม 4. การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) สงส าคญทจะตองสงเกตคอความเหน ความชอบ และความคาดหวง ซงจะมอทธพลสามารถแปรเปลยนพฤตกรรมของบคคล ในกลมได

หมายถงการสงผลโดยตรง ................... หมายถงการสงผลยอนกลบ ภาพท 2-1 วงจรการมสวนรวมตามแนวคดของ Cohen and Uphoff (1980)

การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation)

สวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making)

สวนรวมในการด าเนนงาน (Implementation)

การมสวนรวมในการรกษาผลประโยชน (Benefit)

12

นอกจากน Cohen and Uphoff (1980) ไดเสนอลกษณะการมสวนรวมของผบรหารเพมเตม คอ 1. การรวมประชมกลมผท ากจกรรมในสถานประกอบการน น ๆ กลาวคอผบรหารกจกรรมไดมสวนรวมในการเขาประชมตามวน และเวลาทมการประชม 2. การรวมวางแผนในการประกอบธรกจ คอ การทบคคลซงเปนผบรหารกจกรรม มสวนรวมในการเสนอแนวความคดใหม ๆ ในการปรบปรงกจกรรมในธรกจ เชน การตลาดกม การเสนอใหหาตลาดใหมกคอวาเปนการรวมวางแผนเปนตน 3. การรวมตดสนใจเลอกแนวทางในการปฏบตกจกรรม คอการทผบรหารกจการ มสวนในการคดเลอกกจกรรมทจะมข นในสถานประกอบการน น ๆ 4. การรวมปฏบตกจกรรมตาง ๆ คอการทผบรหารไดมโอกาสลงมอท ากจกรรมรวมกบผอนในสถานประกอบการณน น ๆ 5. การรวมประเมนผลในกจกรรมตาง ๆ คอการทผบรหารกจการมโอกาสเปนผตรวจ สอบและตดตามผลงานของกจกรรมทเกดข น 6. การรวมไดรบประโยชนจากการประกอบกจการ คอการทผบรหารกจการมโอกาส ไดเงนเดอน หรอโบนสเพมมากข นจากเดม สรปไดวาการมสวนรวมตามแนวคดของ Cohen and Uphoff (1980) จะตองประกอบดวย การมสวนเกยวของประชาชน 4 ประการ ไดแก การมสวนรวมในการตดสนใจ วา จะท าอะไร และท าดวยวธการอยางไร มสวนในการด าเนนโครงการตดสนใจในการใหทรพยากรสนบสนนโครงการและการรวมมอกบองคกรหรอกลมกจกรรมเปนการเฉพาะ มสวนรวมในการรบผลประโยชน และมสวนในการประเมนผลโครงการ

13

แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการมสวนรวม Arnstein (1969) ไดแบงการมสวนรวมของประชาชนมลกษณะเปนข นบนได (Participation leader) 8 ข น ดงภาพประกอบ ดงตอไปน

ภาพท 2-2 การมสวนรวม 8 ข น ของ Arnstein (1969) จากภาพท 2-2 ในข นตอนของบนได คอ ข นถกจดกระท าและข นทสอง คอ ข นบ าบดรกษาน น เรยกวาการมสวนรวมเทยมหรอไมมสวนรวม เปนข นทประชาชนเขาไมถง การมสวนรวมทแทจรงในการตดสนใจในกรณน จะมกลมบคคลจ านวนนอยทอยในอ านาจเทาน น ท าหนาทตดสนใจโดยไมมการพดถงเน อหา วธการของการตดสนใจหรอต าแหนง และอ านาจหนาทของผทอยในอ านาจหนาทน นข นทสองน สรางข นมาเพอทจะทดแทนการมสวนรวมทแทจรงวตถประสงคทแทจรงของสองข นน ไมใชการท าใหประชาชนเขาถงการมสวนรวมในการวางแผนหรอการควบคมโครงการ แตจะชวยใหผกมอ านาจอยด าเนนการใหการศกษา หรอท างานรกษา ผทเขามามสวนรวม บนไดระดบทสามถงหา กาวหนาถงระดบทเรยกวา การมสวนรวมแบบพธกรรมหรอ การมสวนรวมบางสวน โดยข นทสาม ข นรบฟงขาวสารและข นทส ข นปรกษาน น ความเหนหรอขอคดของประชาชนไดรบการรบฟงจากผกมอ านาจอยมากข น แตภายใตเงอนไขเหลาน พวกเขา

ข นท 2 ข นบ าบดรกษา (Therapy)

ข นท 5 ข นปลอบใจ (Placation)

ข นท 4 ข นปรกษา (Consultation)

ข นท 7 ข นใชอ านาจผานตวแทน (Delegated) Power)

ข นท 8 ข นควบคมโดยประชาชน (Citizen Control)

ข นท 6 ข นเปนหนสวน (Partnership)

ข นท 3 ข นรบฟงขาวสาร (Information)

ข นท 1 ข นถกจดกระท า (Manipulation)

การมสวนรวมระดบอ านาจ เปนของประชาชน (Degree of citizen)

การมสวนรวมระดบพธกรรม หรอการมสวนรวมบางสวน

(Degree of tokenism partial participation)

การมสวนรวมเทยมหรอไมมสวนรวม (Pseudo-participation or non-participation)

14

ไมมอ านาจทจะรบประกนไดวาความคดเหนของพวกเขาจะไดรบการเอาใจใสจากผมอ านาจเตม เมอการมสวนรวมถกจ ากดอยในระดบเหลาน จงไมมทางทจะท าการเปลยนแปลงสภาพได สวนข นทหา ข นปลอบใจเปนข นสงของการมสวนรวม บางสวนทยอมใหคนจนใหค าแนะน าได แตกยงคงไวซงสทธในการตดสนใจของผมอ านาจตอไป บนไดระดบสงข นไปเปนระดบทเรยกวา อ านาจเปนของประชาชนซงเพมระดบของ การมสวนรวมในการตดสนใจมากข น ประชาชนสามารถเขาสข นทหก ข นเปนหนสวนซงจะท าใหสามารถเขารวมในการเจรจาเพอผลไดผลเสย (Trade-offs) กบผมอ านาจด งเดม สวนในข นทเจด ข นใชอ านาจผานตวแทน และข นทแปด ข นควบคมโดยประชาชนเปนผใชอ านาจในการตดสนใจ ของประชาชนโดยผานตวแทนหรอประชาชนเปนผใชอ านาจน นเอง แนวคดการมสวนรวมของ Arnstein (1969) น มองความเขมของการมสวนรวมในแงของการมอ านาจในการตดสนใจของประชาชน ซงมพสยของความเขมต งแตการไมมอ านาจในการตดสนใจเลยไปจนถงการมอ านาจในการตดสนใจอยางเตมท การวดความมสวนรวมของ Arnstein ทแบงออกเปน 8 ข น การแบงเชนน ท าใหสามารถวดไดอยางละเอยดครอบคลม แตกท าไดยากในทางปฏบตเนองจากการมสวนรวมในแตระดบมความคาบเกยวกน อยางไรกตาม Arnstein แบงระดบการมสวนรวมท ง 8 ข นของตนใหเปน 3 ข นใหญ ๆ ซงเปนการท าคขนานไวในข นบนได 8 ข นของ Arnstein ดงทเสนอไวในแผนภาพแลว โดยเน อหาการแบงเปน 3 ข นใหญ ๆ พอสรปไดดงน ระดบท 1 ระดบการมสวนรวมเทยม (Pseudo participation) หรอการมสวนรวมแบบถกกระท า (Passive participation) การมสวนรวมในระดบน ผเขารวมไมมอ านาจใด ๆ ในการตดสนใจ แตเปนฝายกระท าตามการตดสนใจของบคคลอนเทาน น ระดบท 2 ระดบการมสวนรวมบางสวน (Partial participation) การมสวนรวมในระดบน ผเขามสวนรวมในการเสนอความคดเหนแตอ านาจในการตดสนใจจะอยทบคคลอน ระดบท 3 ระดบการมสวนรวมทแทจรง (Genuine participation) การมสวนรวมในระดบน ความคดเหนของบคคลทเขารวมไดรบฟง และการยอมรบเปนสวนใหญซงแสดงใหเหนวาอ านาจการตดสนใจอยทผเขารวมนนเอง สรปไดวา การมสวนรวมตามแนวคดของ Arnstein การมสวนรวมทมคณภาพน นผเขาไปรวมจะตองมอ านาจและการควบคมอยางแทจรง ในอนทจะกระท าการอยางใดอยางหนง ใหบงเกดผลข นมามใชเพยงแตเขาไปมสวนรวมเฉย ๆ

15

Delbecq and Andrew (1971) ไดกลาวถงรปแบบของกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการวางแผน 5 รปแบบ ดงน 1. การรวบรวมขอมลรายละเอยดของโครงการตาง ๆ 2. การวเคราะหหรอสรปปญหา 3. การจดล าดบความส าคญของปญหา 4. ด าเนนการแกไขปญหา 5. ตดตามและประเมนผลความส าเรจของโครงการเพอน าไปสการพฒนา และปรบปรงการด าเนนงานใหมประสทธภาพมากยงข น สรปไดวาตามแนวคดของ Delbecq and Andrew (1971) การมสวนรวมคอการรวบรวมขอมล การวเคราะห การจดล าดบความส าคญ ด าเนนการ และตดตามประเมนผลความส าเรจของโครงการเพอน าไปสการพฒนาและปรบปรงใหโครงการมประสทธภาพและส าเรจตามวตถประสงค สนย มลลกะมาลย (2545) ไดแบงรปแบบ หรอระดบการมสวนรวมของประชาชนไวเปน 6 ระดบ คอ ระดบท 1 รวมรบร ระดบท 2 รวมคด รวมแสดงความคดเหน ระดบท 3 รวมพจารณา รวมตดสนใจ ระดบท 4 รวมด าเนนการ ระดบท 5 รวมตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล ระดบท 6 รวมรบผล ระดบท 1 รวมรบร หมายถง รฐไดใหขอมลขาวสารทเกยวของกบโครงการหรอกจกรรม แกประชาชน เมอรฐมความคดรเรมหรอมนโยบายทจะใหมโครงการหรอกจกรรมน น ๆ แลวเปด โอกาสใหประชาชนไดรบรโดยการใหขอมลขาวสารแกประชาชน หรอใหสทธแกประชาชนในการเขาถงขอมลขาวสารของราชการทมอบใหแกประชาชนน น นบวาเปนจดเรมตนของการให ประชาชนไดมโอกาสเขามสวนรวมดวย เนองจากขอมลขาวสารจะบอกถงโครงการหรอกจกรรม ทก าลงจะเกดข น ความจ าเปนและความส าคญทจะตองใหมโครงการหรอกจกรรมน น รวมถง การด าเนนการและมาตรการตาง ๆ ทจะน ามาใชเพอการปองกน แกไขปญหาผลกระทบทจะเกดข น ตอสงแวดลอมจากโครงการหรอกจกรรมน น ๆ ซงการเขาถงขอมลขาวสารน ถอวาเปนสทธประการ หนงของประชาชนในการเขามามสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

16

ระดบท 2 รวมคด รวมแสดงความคดเหน หมายถง เมอประชาชนไดรวมรบรขอมล ขาวสารจากรฐแลวประชาชนกจะรวมคนหาปญหา สาเหตของปญหา ความจ าเปนและ ความตองการทตองใหมโครงการหรอกจกรรมน นพรอมรวมแสดงความคดเหน เพอหนวยงานเจาของโครงหรอกจกรรม หรอหนวยงาน หรอผมอ านาจตดสนใจน าไปใชประกอบการพจารณาตอไป ระดบท 3 รวมพจารณา รวมตดสนใจ หมายถง รวมพจารณาเหนดวยหรอไมเหนดวย กบโครงการหรอกจกรรม การเลอกพ นทต งโครงการ โดยเฉพาะประชาชนทอยในพ นททจะต ง โครงการควรจะมสวนรวมพจารณารบหรอปฏเสธไมใหโครงการต งในพ นทหากเหนวามาตรการท จะใชในการลดผลกระทบสงแวดลอม และมาตรการตดตามตรวจสอบไมชดเจนและไมเปดโอกาส ใหประชาชนมสวนรวมตรวจสอบดวย ระดบท 4 รวมด าเนนการ หมายถง รวมในการลงทน รวมในการคดเลอกผปฏบตงาน หรอรวมปฏบตงานเอง ในระดบการมสวนรวมน อาจจะท าไมไดในทกประเภทของโครงการเชน หากเปนโครงการทจ าเปนตองใชผมความรเฉพาะดานผช านาญการหรอเทคโนโลยช นสงแลว บางคร งเปนความยงยากทจะใหประชาชนเขามสวนรวมปฏบตงานไดแตหากเปนโครงการหรอ กจกรรมระดบทองถน เชน การจดการปา ลมน าหรอทรพยากรอนทใชภมปญญาชาวบานได ชาวบานหรอประชาชนในทองถนกเขารวมด าเนนการได หรอเปนการรวมด าเนนการดวย การลงทนถอหนกยอมถอวามการรวมด าเนนการได ระดบท 5 รวมตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผล หมายถง การรวมตรวจสอบ และ ตดตามการด าเนนการตามโครงการหรอกจกรรมน น ๆ วาเปนไปตามเปาหมายและวตถประสงค หรอไม โดยเฉพาะอยางยงหากเปนโครงการหรอกจกรรมทสงผลกระทบตอสงแวดลอมแลวไดน า มาตรการลดผลกระทบมาใชหรอไม มการใชระบบการตดตามตรวจสอบเพอปองกนปญหาเกดข น หรอไมการมสวนรวมของประชาชนในระดบน จะเปนประโยชนตอการพทกษรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางมาก เพราะประชาชนจะท าหนาทคอยเฝาระวงและ เตอนภย (Watch dog) การด าเนนงานโครงการเพอปองกน และแกไขปญหาไดทนทวงทกอนทจะมผลรายเกดข นและเมอมการด าเนนการตามโครงการหรอกจกรรมแลว กตองมการประเมนผลวา การด าเนนการน น ๆ บรรลตามเปาหมายและวตถประสงคมากนอยเพยงใด มการน ามาตรการ การปองกนแกไขปญหาสงแวดลอมมาใชหรอไม และผลของการด าเนนการเปนอยางไร เพอจะไดเปนแนวทางในการพจารณาน าเอามาตรการทเหมาะสมมาใชไดอยางมประสทธภาพ ระดบท 6 รวมรบผล หมายถง การด าเนนการโครงการหรอกจกรรมทด าเนนไปแลว ยอมไดมาซงผลประโยชนและผลกระทบท งทเปนผลกระทบดานบวกและผลกระทบดานลบท งตอ

17

ประชาชนและตอสงแวดลอม โดยทประชาชนหลกเลยงไมพนทจะตองรบเอาผลทเกดข นมาน น การมสวนรวมของประชาชนท ง 6 ระดบน น หากประชาชนไดมโอกาสเขาไปมสวนรวม ดวยทกระดบแลวยอมถอวาเปนการมสวนรวมทสมบรณตามแนวคดการมสวนรวมของประชาชน สรปไดวาระดบการมสวนรวมดงกลาวมความสอดคลองกบกระบวนการหรอข นตอนการมสวนรวม ซงเปนสงทสะทอนใหเหนถงปฏสมพนธของประชาชน อกท งยงแสดงใหเหนถงความสามารถในการขบเคลอนกระบวนการพฒนาดวยหากประชาชนมโอกาสเขาไปมสวนรวม ในทก ๆ ระดบแลวยอมถอวาประชาชนมความสามารถในการควบคมการมปฏสมพนธได และม ขดความสามารถในการพงพาตนเอง เปรยบเทยบแนวคดและทฤษฎการมสวนรวม จากการศกษาทฤษฎการมสวนรวมและทฤษฎทเกยว ตามรายละเอยดทกลาวมา ผวจยไดท าการสรปเพอเปรยบเทยบทฤษฎของนกวชาการแตละคน ไดดงน ตารางท 2-1 เปรยบเทยบแนวคดและทฤษฎการมสวนรวม

แนวคดและทฤษฎการมสวนรวม Cohen and Uphoff (1980) การมสวนรวมออกเปน 4 ประการ คอ

1. การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision making) 2. การมสวนรวมในการด าเนนงาน (Implementation) 3. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน (Benefits) 4. การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation)

Arnstein (1969) การมสวนรวมของประชาชน ข นบนได (Participation leader) 8 ข น 1. ข นถกจดกระท า (Manipulation) 2. ข นบ าบดรกษา (Therapy) 3. ข นรบฟงขาวสาร (Information) 4. ข นปรกษา (Consultation) 5. ข นปลอบใจ (Placation) 6. ข นเปนหนสวน (Partnership) 7. ข นใชอ านาจผานตวแทน (Delegated power) 8. ข นควบคมโดยประชาชน (Citizen control)

18

ตารางท 2-1 (ตอ)

แนวคดและทฤษฎการมสวนรวม

Delbecq and Andrew (1971) การมสวนรวมของประชาชน 5 รปแบบ 1. การรวบรวมขอมลรายละเอยด 2. การวเคราะหหรอสรปปญหา 3. การจดล าดบความส าคญของปญหา 4. ด าเนนการแกไขปญหา 5. ตดตาม และประเมนผลความส าเรจ

สนย มลลกะมาลย (2545) ระดบการมสวนรวมของประชาชน 6 ระดบ คอ ระดบท 1 รวมรบร ระดบท 2 รวมคด รวมแสดงความคดเหน ระดบท 3 รวมพจารณา รวมตดสนใจ ระดบท 4 รวมด าเนนการ ระดบท 5 รวมตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล ระดบท 6 รวมรบผล

การวจยคร งผวจยไดก าหนดรปแบบการมสวนรวมออกเปน 4 ดาน ตามแนวคดทฤษฎของ Cohen and Uphoff (1980) ในการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร คอ การมสวนรวมใน การตดสนใจ การมสวนรวมในการด าเนนงาน การมสวนรวมในการรบผลประโยชน และ การมสวนรวมในการประเมนผล ดงมรายละเอยดตามน 1. ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ หมายถง ข นเรมตนในการมสวนรวมการพฒนาชมชน โดยประชาชนในชมชนจะมสวนรวมในดานการตดสนใจไดดงน 1.1 เขารวมประชมเพอน าเสนอเรองตาง ๆ ทมความจ าเปนในการพฒนาชมชน 1.2 มสวนวางแผนข นตอนการด าเนนงานของกจกรรมพฒนาของชมชน 1.3 ก าหนดทรพยากรและแหลงของทรพยากรทจะใชในโครงการพฒนาชมชน สรปไดวาการมสวนรวมในการตดสนใจ คอ กระบวนการทประชาชน ไดเขามา มสวนรวมในการคดเลอกกจกรรม โครงการ เพอชวยผบรหารและคณะกรรมการพฒนาองคการบรหารสวนต าบลตดสนใจเลอกกจกรรมโครงการ ในการพฒนาทองถน

19

2. ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน หมายถง ข นทประชาชนเขามามสวนในการท าประโยชนใหแกโครงการพฒนาชมชน ดงน 2.1 รวมใชแรงงานในการด าเนนกจกรรมโครงการพฒนาในชมชน 2.2 รวมบรจาคทรพยสนเงนทองเพอใชในกจกรรมการพฒนาชมชน 2.3 รวมบรหารงานและประสานงานตลอดจนการด าเนนการขอความชวยเหลอ จากภายนอก สรปไดวาการมสวนรวมในการด าเนนงาน คอ กระบวนการทประชาชนไดเขามา มสวนรวมในการปฏบตการ ประกอบไปดวยการสนบสนนทางดานทรพยากร การเขารวมใน การบรหาร และการประสานขอความชวยเหลอ 3. ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน หมายถง การมสวนรวมในข นรบผล ของประชาชนท งทางตรงและทางออม ทเกดจากโครงการพฒนาชมชน ดงน 3.1 มความรเรองการพฒนาทองถนมากข นจากการเขารวมกจกรรมดานการพฒนา 3.2 ชมชนทอยไดรบการพฒนาท าใหประชาชนมคณภาพชวตทดข น สรปไดวาการมสวนรวมในการรบผลประโยชน คอ กระบวนการทประชาชนไดเขามา มสวนรวมในการรบผลประโยชนทางดานตาง ๆ ประกอบไปดวย ผลประโยชนทางดานวตถผลประโยชนทางดานสงคมและผลประโยชนสวนบคคล 4. ดานการมสวนรวมในการประเมนผล หมายถงข นตอนการตดตามและการประเมนผลงานการพฒนา ฯ ทไดด าเนนการไปท งจากบคคลภายในและภายนอกชมชน มดงน 4.1 เขาไปสงเกตการณ การท างานของผรบจางท างานพฒนาในทองถน 4.2 ตดตามผลการด าเนนงานของโครงการทเกยวกบการพฒนาในทองถนอยางสม าเสมอ สรปไดวาการมสวนรวมในการประเมนผล คอ กระบวนการทประชาชนไดเขามา มสวนรวมในการประเมนผล เกยวกบการควบคมและการตรวจสอบการด าเนนกจกรรมท งหมด และเปนการแสดงถงการปรบตวในการมสวนรวมตอไป ผวจยไดใชแนวความคดขางตนในการก าหนดแบบสอบถามการวจยในการศกษา การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร เพอใหเน อหาของการศกษาวจยมความสอดคลองกบแนวคดทฤษฎ และการสรปผลการศกษามความถกตองตามหลกทฤษฎและมความนาเชอสามารถน าผลการวจยไปใชประโยชน ในการพฒนาชมชนไดจรง

20

แนวคดเกยวกบการพฒนาชมชน ความหมายของการพฒนา การพฒนา เปนแนวคดทมรากฐานมาจากความสนใจ ซงเกดข นจากการสงเกตการเปลยนแปลงทางดานสงคมและวฒนธรรม ซงอธบายไวอยางชดเจนวาสงคมและวฒนธรรมของมนษยชาตมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาดวยสาเหตตาง ๆ หลายประการดงตอไปน คอ 1. การเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทางกายภาพ (Physical environment) 2. การเปลยนแปลงทางดานประชากร (Population change) 3. การอยโดดเดยวและการตดตอกน (Isolation and contact) 4. โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม (Social and cultural structure) 5. ระดบของความรและเทคโนโลย (Knowledge and technology) 6. ปจจยทกอใหเกดการเปลยนแปลงอยางอน เชน การเลงเหนความจ าเปนในการเปลยนแปลง หรอนโยบายของผน าประเทศ จากปรากฏการณทางสงคมทผานมา เราจะพบวา การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมเปนเรองตามธรรมชาตทเกดข นโดยไมอาจหลกเลยงได การพจารณาเรองการเปลยนแปลงจงตองท าความเขาใจท งในดานทศทางของการเปลยนแปลง (Direction) ขนาดของ การเปลยนแปลง (Magnitude) ระยะเวลาทเกดการเปลยนแปลง (Time) สาเหตทท าใหเกดการเปลยนแปลงหรอตอตานการเปลยนแปลง (Change & resistance to change) สงทจะตองท าความเขาใจในเบ องตน คอ ความหมายของการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมน น กนความครอบคลมไปถงการเปลยนแปลงไปในทางทกาวหนาหรอถดถอยกได แตทเปนพ นฐานแนวคดทส าคญของการพฒนา กคอ ทศทางของการเปลยนแปลง (Direction for change) ในลกษณะทกาวหนาหรอการเปลยนแปลงไปในทางทดข นเทาน น ค าวา “พฒนา” เกดข นและน ามาใชคร งแรกในครสตศตวรรษท 19 โดยนกเศรษฐศาสตรไดน ามาใชเรยกการแกปญหาทเกดข นจากการปฏวตอตสาหกรรมในยโรป ซงเกดการเปลยนแปลงจากการใชแรงงานคนและสตวมาเปนพลงงานจากเทคโนโลย เชน เครองจกร เครองยนตตาง ๆ อาชพของคนในสงคมเปลยนจากเกษตรกรรมเปนการประกอบอาชพทางดานอตสาหกรรม วถการผลตเปลยนจากเพอการยงชพเปนวถการผลตเพอการคา ทอยอาศยเปลยนจากชนบทเปนเมอง สงแวดลอมเปลยนจากสงแวดลอมตามธรรมชาตเปนสงแวดลอมทมนษยสรางข นหลงจากน นค าวา พฒนา กไดแพรกระจายออกไปทวโลกโดยความหมายกวาง ๆ ทวไปแลว หมายถงการกระท าใหเกดการเปลยนแปลงจากสภาพหนงไปสอกสภาพหนงทดกวาเดมอยางเปนระบบ (การพฒนาหมบานตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง, 2556)

21

อยางไรกตาม ไดมการศกษาเชงประเมนผลการพฒนา พบวาการเปลยนแปลงทไมพงปรารถนาหลายประการ นบต งแตเรมมการด าเนนงานตามแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาตฉบบท 1 ในปพทธศกราช 2504 เปนตนมา ไดสงผลกระทบอยางรนแรงตอระบบนเวศวทยา (Social ecology) ของสงคมไทย ผลทคาดหวงส าคญหลายประการไมเปนไปตามเจตนารมณทต งไว เหตการณเหลาน ท าใหนกคดจากหลายส านกความคดพากนหยบยกประเดนปญหาตาง ๆ มาถกเถยงวพากษวจารณกนอยางกวางขวางถงความลมเหลวเหลาน น พรอมท งมการเสนอแนวทางใหมในการพฒนาประเทศ บางแนวคดไดรบการยอมรบจากสาธารณชนและกลมผบรหารจนน าไปสการก าหนด เปนนโยบายในการพฒนาประเทศบนพ นฐานความเชอในเอกลกษณ รวมท งความเขมแขง ของวฒนธรรม บางแนวคดชประเดนการเรยนรตลอดจนการเสรมสรางศกยภาพของคนพรอมท งการใหเหตผลอยางเปนระบบนาเชอถอและปฏบตตาม ในขณะทนกคดบางส านกความคดพยายามใชยทธศาสตรทางศาสนา (Religious strategy) มาช น าทางออกใหแกสงคมไทยบนพ นฐานแหง นยยะส าคญตลอดจนความโดดเดนทางวชาการทวา ความดตองอยเหนอความชวเสมอ โดยละท งเงอนไขของการเปลยนแปลงทางสงคมดานมตของเวลา (Time) พลงทางลบ (Negative social force) ทท าใหเกดการตอตานเปลยนแปลงอนไมพงปรารถนาในสงคม ประกายความคดเหลาน สงผลใหเกดความพยายามทจะถกทอและบรณาการความโดดเดนจากแนวความคดหลากกระแสเขาดวยกน นอกเหนอไปจากน น ยงมการเสนอแนวคดทนาสนใจเกยวกบการพฒนาเชงนเวศ (Green development) เศรษฐศาสตรเชงนเวศ (Green economics) เศรษฐศาสตรกระแสกลาง (Mid-stream economy) หรอการพฒนาทยงยน (Sustainable development) โดยมความเชอพ นฐานของการใหความส าคญตอการอนรกษสภาพแวดลอมตามธรรมชาตแกผคนรนหลง แลวก าหนดเปนยทธศาสตรการพฒนาประเทศแนวใหม ดวยการวพากษอยางแหลมคมตอแนวคดแบบปฏฐานนยม (Positivism) อตนยม (Individualism) ทยดเอาความพงพอใจของมนษยตามหลกการของอรรถประโยชนนยมหนวยสดทาย (Marginal utility) วาเปนจดเรมตนของความหายนะและการท าลายลางทรพยากรธรรมชาตอยางรนแรงในปจจบน จากการวเคราะหเจตนารมณของแตละแนวคด ต งแตอดตมาจนถงปจจบน จะเหนไดอยางชดเจนวา โดยแททจรงแลว นกคดแตละยคสมย แตละส านกคด ตางมเจตนารมณบางอยางรวมกน คอ สนตสข ตลอดจนการเปลยนแปลงไปในทางทพงประสงคของสงคมทตนเองเปนสมาชก สงทแตกตางกน กคอ วธคด ส านกคด (School of thought) ของเขตของการคด (Boundary) ลกษณะการมองปญหา การใหความหมายและวธการในการท าความเขาใจ รวมท งการวเคราะหหาแนวทางในการแกไขปญหา (Approach) ของกลมแนวคดเหลาน น

22

ดงน น ผทศกษาวชาการทางดานการพฒนาจงมความจ าเปนทจะตองมพ นฐานทางดานวชาการรอบดานโดยเฉพาะอยางยง วชาการทางดานสงคมศาสตรและมนษยศาสตรซงประกอบไปดวยองคความรทางดานสงคมวทยา มานษยวทยา รฐศาสตร เศรษฐศาสตร จตวทยา ภาษาศาสตร ประวตศาสตร รวมท งสถานะของการด ารงอย ความเปนมาและการเปลยนแปลงขององคความรเหลาน การพฒนาชมชนเปนอกแนวคดหนงทพยายามใชหลกบรณาการบนพ นฐานความเชอและความเขาใจเบ องตนหลายประการรวมกนดงตอไปน ประการแรก การพฒนาและการพฒนาชมชนมความแตกตางกนหลายประการ ท งในดานแนวความคดทอยบนพ นฐานความเชอ หลกการ รวมท งวธการตาง ๆ การพฒนาชมชนอยางเปนทางการน นเปนท งศาสตรและศลปเชงสหวทยาการ (Interdisciplinary) ซงมพฒนาการทางวชาการอยางเปนระบบไมเกนหนงศตวรรษทผานมา การขาดทฤษฎตลอดจนองคความรเชงลกทมลกษณะเฉพาะดาน ท าใหการพฒนาชมชนมลกษณะทางวชาการทเรยกวา การพงพาทางทฤษฎ (Theoretical dependency) ซงหมายถง การเอาแนวคด ทฤษฎ กระบวนการ วธการจากศาสตรสาขาอน ๆ เชน สงคมวทยา (Sociology) มานษยวทยา (Anthropology) การศกษา (Education) รฐศาสตร (Political science) เศรษฐศาสตร (Economics) จตวทยา (Psychology) และอน ๆ มาบรณาการแนวคดข นมาใหม เงอนไขดงกลาวท าใหผทสนใจทางดานการพฒนาชมชนจ าเปนทจะตองมฐานความรในศาสตรสาขาตาง ๆ รอบดาน หรอกลาวอกนยหนง กคอศาสตรแหงการพฒนา กคอ บรณาการหรอนวตกรรมทางการศกษาซงมงหวงจะสรางองครวมแหงความรใหแกผทมงมนทจะศกษาอยางไรกตาม ลกษณะการพงพาทางทฤษฎของวชาการทางดานการพฒนานเองทท าให การก าหนดแนวทางในการปฏบตมจดเนนหนกแตกตางกนออกไปตามพ นฐานความร ความเชอ แนวคด ของผมหนาทเกยวของ โดยเฉพาะอยางยงผบรหารงานและผทมหนาทเกยวของกบการศกษาดานการพฒนา แตอยางนอยทสดในปจจบนน ทกฝายตางเหนพองตองกนวารากฐาน ของการพฒนาประเทศทแทจรงน น ควรจะยดคนรวมท งสงแวดลอมเปนศนยกลางแหงการพฒนา ประการทสอง สงคมไทยน นมประวตศาสตรตลอดจนความเปนมาอนยาวนาน ความเชอ บรรทดฐาน วฒนธรรม รปแบบการด าเนนชวตตลอดจนรปแบบของพฤตกรรมทางสงคมถกถายทอดโดยขบวนการเรยนรทางสงคม (Socialization) จากบรรพบรษสคนรนหลง และยงปรากฏรองรอยใหเหนไดอยางชดเจนไมวาจะเปนวฒนธรรมแหงการยอมตาม (Passive culture) ความสมพนธแบบขา-บาว ผอปถมภ-ผรบอปถมภ ความเชอในสงศกดสทธ ฤกษยาม ผสาง เทวดา ซงเหนไดอยางดาษดน จรงอยถงแมวาวฒนธรรมทถายทอดมาจากบรรพบรษสคนยคปจจบนบางอยางจะวจตรงดงามเตมไปดวยคณคาควรแกการอนรกษ บางรปแบบจะแฝงการสงสมภมปญญาทองถน

23

(Local wisdom) เอาไวอยางลกซ งนาภาคภมใจแตกลบไมปรากฏแนวคดอนแหลมคมเพยงพอทจะช ใหเหนมตดานลบของวฒนธรรมไทยทมอทธพลตอการคาดคะเนสมฤทธผลหรอความลมเหลวของการพฒนา การวพากษเชงกลาวหาแนวคดเสรนยม วตถนยมหรอสงคมนยม ตลอดจนการปฏเสธไมยอมรบแนวความคดทมาจากตะวนตกโดยพยายามช น าใหเชอวาความลมเหลวของ การพฒนาประเทศ นบต งแตเรมด าเนนงานตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต มสาเหตใหญมาจากการน าเอาแนวคดทฤษฎตาง ๆ มาใชโดยขาดการพจารณาไตรตรองอยางรอบคอบ ถงขอตกลงเบ องตน เงอนไขรวมท งปจจยตาง ๆ ทเปนอปสรรคตอการน าเอาทฤษฎไปสการปฏบตจงมลกษณะการมองปญหาแบบอตนยม (Subjectivity) ชาตนยม (Nationalism) วฒนธรรมนยม (Ethnocentrism) ซงมกจะละเลยหรอมองขามความไมร ขอบกพรองตลอดจนความออนแอ ทางปญญาของตนเอง วธมองปญหาดงกลาวจะแตกตางกบการวเคราะหปญหาในเอกสารชดน ซงเนนหลกการมองปญหาแบบวตถประสงคนยม (Objectivism) องครวมนยม (Totalize) หลงสมยใหมนยม (Post-modernism) ซงใหความส าคญกบการพจารณาเชงพพากษถงสาเหตแหงความออนแอและการดอยพฒนาทกดานของหนวยการวเคราะห อนหมายถงชมชน วาเกดจากการครอบง า (Hegemony) การรกราน (Penetration) ขบวนการตดตอและผสมผสานทางวฒนธรรม (Acculturation & assimilation) การพงพา การไมสามารถอยอยางโดดเดยว การแสวงหาผลประโยชนจากผทออนแอกวา รวมท งการขดรด (Exploitation) อนเปนพ นฐานทางจตวทยาของสงคมมนษย เนองจากการพฒนาหรอการดอยพฒนา ความเขมแขงหรอออนแอของสงคมใด ๆ กตามน น มไดมความหมายในตวเอง หากแตเปนความคดเชงเปรยบเทยบ (Comparative concept) ซงข นอยกบการเชอมโยงเปรยบเทยบกบสภาพแวดลอมหรอสงคมอน โดยใชกฎเกณฑทถกก าหนดโดยกรอบแนวคดของผคดผานกระบวนการถายทอดทางภาษาท งภาษาพดและภาษาเขยนข นเปนดชนช วด อาท เชน วดความเขมแขงของชมชนใดชมชนหนง โดยการพจารณาจากการเรยนรและ มสวนรวมอยางแขงขนของคนในชมชนหรอวดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโดยใชรายไดเฉลยตอหวของประชากรเปรยบเทยบกบคามาตรฐานเฉลย เราไมสามารถจะเขาใจความหมายของพฒนาหรอดอยพฒนา ความเขมแขงหรอออนแอ ความยงยนหรอไมยงยนจากสงใดได ถาหากไมสามารถพจารณาสมพนธกบสงทใชเปนเกณฑเปรยบเทยบ ซงการเปรยบเทยบกมกจะถกอทธพลของมตทางดานวฒนธรรม การครอบง าทางดานภาษาซงเปนสอในกระบวนการถายทอดความรเขามาเกยวของ โดยเฉพาะความรสกทางดานชาตพนธนยม (Ethnocentrism) ซงเกดจากการยดตดวา วฒนธรรมของตนเองน นดกวา สงกวาวฒนธรรมอน ทนาสงเกตกคอ แนวคดเหลาน ไมสามารถกาวพนไปจากความคดเชงเปรยบเทยบ (Comparative thought) กบศาสตรสาขาอนไดอยนนเอง กลาวโดยสรป กคอ วธคดพ นฐานของการพฒนาและการพฒนาชมชนน น มลกษณะเปนวธคด

24

เชงเปรยบเทยบ (Comparative thinking) ซงสามารถจ าแนกออกเปนกลมใหญ ๆ ไดอยางนอย 6 กลมดงตอไปน คอ 1. แนวความคดแบบววฒนาการ (Evolutionary perspective) เปนการน าเอาค าวา การพฒนามาใชเพออธบายประวตศาสตรของมนษยทเคลอนยายจากภาวะหนงไปสอกภาวะหนง ทดกวาหรอสงกวาเดม 2. แนวความคดแบบการเปลยนแปลงทางสงคม (Social change perspective) แนวคดน จะสนใจเกยวกบการเปลยนแปลงของปรากฏการณทางสงคม เชน การแบงชนช นทางสงคม การปฏรป หรอการปฏวต 3. แนวคดแบบเศรษฐศาสตร (Economic & political economy perspective) แนวคดน จะมงไปสการอธบายโดยพจารณาทวถการผลต (Mode of production) วถการบรโภค (Mode of consumption) หรอวถการแจกจาย (Mode of distribution) ของมนษย 4. แนวคดแบบการปฏบตการและการเคลอนไหวทางสงคม (Social movement & social action perspective) เปนแนวคดทรฐพยายามทจะปรบปรงสภาพเศรษฐกจและสงคมในรปของการจดท าแผนโครงการหรอการก าหนดอ านาจหนาทหรอการเคลอนไหวของมวลชนเพอตอสเรยกรอง ตอรอง 5. แนวคดแบบความขดแยงทางสงคม (Social conflict perspective) เปนแนวคดทมรากฐานมาจากความเชอในหลกการของวตถนยม และมองวาความขดแยงอนเกดจากการควบคม วถการผลตจะน าไปสการเปลยนแปลงของสงคม 6. แนวคดแบบการพฒนาชมชน (Community perspective) เปนแนวคดทองคการสหประชาชาตน ามาใชโดยยดคนเปนศนยกลางและเปาหมายของการพฒนา ท ง 6 แนวคดหลกในการพฒนา จะเหนไดวาการพฒนาชมชนเปนแนวคดหนงทมลกษณะเฉพาะ คอ มงเนนไปทการเปลยนแปลงในตวมนษย รวมท งศกยภาพของมนษยเปนหลก และการพฒนาทจะสอความหมายใหแกความเขาใจทถกตองชดเจนน นจะตองมค านามทมขอบเขตของค านยามทชดเจนตอทายค าวา การพฒนาเสมอ เชน การพฒนาเศรษฐกจ การพฒนาชมชน การพฒนาองคกร การพฒนาธรกจ การพฒนาการศกษา หรออน ๆ ประการทสาม ความเชอพ นฐานของการพฒนาชมชนทส าคญและแตกตางจากแนวคด ทยดถอปฏบตกนในการพฒนาทวไปอยางนอยทสดตามประเดนดงตอไปน 1. การพฒนาและการพฒนาชมชนน น ถงแมวาจะไมปฏเสธความเชอมนอยางแนนเฟนเกยวกบศกยภาพตลอดจนศกดศรของความเปนมนษย แตปฏเสธไมยอมรบสงทคานกบตรรกศาสตรเกยวกบความเปนจรงสากลของสงคม โดยเฉพาะอยางยง การยอมรบในความ

25

ไมเทาเทยมกนดานศกยภาพของมนษย ท งทางดานกายภาพ สตปญญา ความเฉลยวฉลาด การเรยนร การปรบตว วสยทศน การแกปญหา วฒภาวะทางปญญาและอารมณ และอน ๆ ความไมเทาเทยมกนในดานตาง ๆ ของมนษยนเองทนาจะเปนเหตผลประการหนง ซงอธบายไดถงการประจกษตอความผดพลาดและลมเหลวในภายหลงของการพฒนาประเทศ หลงจากทเดนตามรองรอยความคดทผน าทางความคดแตละยคสมยก าหนดใหดวยวฒนธรรมแหงการยอมตาม อนเปนวฒนธรรมพ นฐานของสงคมไทยโดยขาดการพจารณาและการโตแยงวพากษอยางมเหตผล ดงกลาวมาแลว 2. ดวยเหตผลรวมท งความเชอในความไมเทาเทยมกนของมนษยนเองทท าใหมนษยมความแตกตางทางดานสตปญญา รวมท งศกยภาพดานตาง ๆ ในการด ารงชวตอยในสงคม จงท าใหไมสามารถปฏเสธความจรงของพ นฐานของมนษยซงเคยเปนมานบต งแตยคเรมตนเผาพนธมนษยจนกระทงปจจบน คอ ทกองคประกอบของสงคมมนษยจะตองมผน า (Leader) และผตาม (Follower) เสมอ ไมวาจะเปนผน าทางความคด ผน าทางการบรหารประเทศ ศาสนา ความเชอ วฒนธรรม การศกษา และอน ๆ กตาม ความเขาใจในการไมสามารถอยอยางโดดเดยว การรวมมอ การชวยเหลอ การพงพา ความขดแยง การผสมผสานและแลกเปลยนทางวฒนธรรมทเปนขบวนการพ นฐานทางสงคมนเองทท าใหเกดการตอส ชวงชงสทธอ านาจ ชยชนะ ความพายแพ สงคราม การขดรด การแสวงหาผลประโยชน การรกราน (Penetration) ระหวางคนต งแต 2 กลม สองชาต สองวฒนธรรมข นไป จนสงผลไปถงความเขาในรวมท งการกอก าเนดของความคดเกยวกบกระบวนการพฒนาและกระบวนการพฒนาชมชน ซงในความหมายหนงกคอ กระบวนการทมเปาหมายในอนทจะเปลยนแปลงวถชวตของคนในชมชนใหดข น ซงแนนอนวากระบวนการดงกลาวและไมอาจปฏเสธเหตผลพ นฐานของการทจะตองมผน าในทก ๆ ดานของกระบวนการพฒนาหรอกระบวนการพฒนาชมชนได 3. การยอมรบความคดตามประเดนท งสองขางตน ท าใหการพฒนาชมชนมลกษณะทใหน าหนกตอการท าความเขาใจในภาวการณกอก าเนด การคงอย พลวตการเปลยนแปลงของสงคม รวมท งการศกษาในเชงประวตศาสตร อารยะธรรม ความเปนผน า (Leadership) กระบวนการตดสนใจ (Decision making process) การบรหารการจดการ (Administration and management) การวเคราะหตลอดจนการปรบตวใหเขากบสถานการณ (Situational analysis & adaptation) และการวเคราะหความไวตอการเปลยนแปลง (Sensitivity analysis) ซงเปนองคความรทแตกแขนงมาจากความเขาใจเบ องตนดงทกลาวมาแลว กลาวโดยสรป กคอ การพฒนาชมชนและการพฒนาประเทศรวมท งสนตสขอนยงยนอยางแทจรงของสงคมน น นอกเหนอไปจากการข นอยกบทกบรบททประกอบข นมาเปนระบบ

26

สงคมแลวยงควรตองเนนการข นอยกบความเขาใจอยางลกซ งรอบดานในองคความรทมตอทกระบบของสงคม รวมท งระบบปฏบตการ ผน า และศกยภาพของผน า ตลอดจนภาวะความเปนผน าของผน าทกดานของสงคมน นอกดวย แนวคดทเกยวกบการพฒนา แนวทางในการพฒนาดงกลาว จ าเปนตองมการแสวงหาวธการทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงทเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงนโยบายและบทบาทของนกพฒนาทจ าเปนตองปรบเปลยนแนวคดและอดมการณในการพฒนาทมงเนนการพฒนาคนมากกวาการพฒนางาน ปรบเปลยนบทบาทจากผใหบรการเปนผกระตนปลกประชาชนใหตน และสรางจตส านกรบผดชอบตอสวนรวม อทศตนสมผสใกลชดกบปญหาของประชาชน เพอกอใหเกดการพฒนาอยางมสวนรวม ซงหมายถงประชาชนเขามามสวนเกยวของ (Involvement) ในการตดสนใจในโครงการพฒนาและรวมด าเนนการแกไขปญหาของชมชน อนจะสงผลใหเกดความเชอมนและความรสกเปนเจาของโครงการเพอใหบรรล “การพงตนเอง” ของชมชน อนเปนเปาประสงคของการพฒนาอยางแทจรง การพฒนาแบบมสวนรวมมมตของการพฒนาทมสวนรวมของประชาชนและภาคตาง ๆ ของสงคม ข นตอนส าคญทสดในการพฒนากคอ การเตรยมดานสงคม ทเรมดวยแนวคดในการเตรยมความพรอมของผเกยวของในทก ๆ ภาคเพอใหทกฝายเขาใจและเตมใจรวมมอรวมใจท างานในแตละข นตอนของกระบวนการพฒนาซงการเตรยมการดานสงคม เพอการพฒนาอยางมสวนรวมจะเกยวของท งระหวางภาครฐ ภาคเอกชนและประชาชน ซงแตละฝายมบทบาทหนาททพงปฏบต ในทนขอกลาวถงทฤษฎการพฒนาทส าคญ 3 ทฤษฎ ไดแก 1. ทฤษฎภาวะทนสมย (Modernization theory) ทฤษฎภาวะทนสมย เปนทฤษฎ การพฒนาทรงโรจนมาก และถกน าไปประยกตใชในประเทศดอยพฒนาอยางกวางขวางในราวปลายทศวรรษท 1950-1960 จดก าเนดของทฤษฎมาจากความส าเรจในการพฒนาของกลมยโรปตะวนตกหลงสงครามโลกคร งทสอง ซงยดแนวทางการพฒนาแบบทนนยม (Capitalism) หรอเนนการด าเนนการทางเศรษฐกจแบบเสร ซงกลายเปนแนวความคดกระแสหลกทส าคญมากในยคน น นกทฤษฎทมบทบาทส าคญในการก าหนดแนวความคดและทฤษฎภาวะทนสมย คอ ดบบลว รอสโทว (W. Rostov) ซงไดเสนอแนวคดในการสรางความเจรญเตบโตตามล าดบข น (Stages of growth) 5 ข น ไดแก ข นทหนงเปนจดเรมตนจากสภาพสงคมแบบด งเดม ข นทสองเปนการเตรยมตวเพอกาวทะยานไปขางหนา ข นทสามเปนการกาวทะยานไปสการเจรญเตบโตอยางมเสถยรภาพ ข นทสเปนการบรรลสภาวะทเจรญเตบโตอยางเตมท ข นทหาเปนการเจรญสงสดของสงคม การพฒนาตามแนวความคดของทฤษฎภาวะความทนสมยน นสามารถพจารณาไดจากจดมงหมายและกระบวนการดงตอไปน

27

1.1 จดมงหมายของการพฒนาตามแนวคดของทฤษฎภาวะทนสมยจดมงหมายหลก คอ การสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจโดยใชยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมเปนหลก ซงตองอาศยการพฒนาชมชนเมอง และการเสรมสรางความกาวหนาของระบบตลาดมาสนบสนน ซงยทธศาสตรน จะท าใหผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) เพมข นในอตราทแนนอนและรวดเรวกวาการเพมของประชากร เปนผลใหระดบรายไดเฉลยตอหวของประชากรในแตละป เพมสงตามไปดวย ผลของความเจรญเตบโตจะคอย ๆ แพรกระจายจากภาคอตสาหกรรมไปส ภาคการผลตอน ๆ และจากเมองไปสชนบท ตามแนวคดของ Adam Smith เกยวกบทฤษฎ การแพรกระจาย (Trickle down) ท าใหความทนสมยทางเศรษฐกจและสงคมเกดข นอยางรวดเรวและทวถงกน 1.2 กระบวนการพฒนาตามแนวคดของทฤษฎภาวะทนสมยความส าเรจของ การพฒนาตามทฤษฎภาวะทนสมยจะบรรลตามจดมงหมายขางตนไดน นจะตองอาศยกระบวน การทเกดจากบทบาทของสถาบนทางการเมอง สถาบนทางการบรหาร และสถาบนอน ๆ ดงตอไปน 1.2.1 รฐบาลและหนวยงานของรฐจะเขามามบทบาทในการก าหนดแผนพฒนา ซงมลกษณะเปนการวางแผนจากสวนกลาง (Top-down planning) เพอจดท าโครงการพฒนาโครงสรางพ นฐาน (Infra structure) อนไดแก การคมนาคม การพลงงาน การชลประทาน เปนตน 1.2.2 การจดต งสถาบนตาง ๆ ท งสถาบนทางดานการเมอง สถาบนทางดานสงคมและสถาบนทางดานเศรษฐกจ เพอท าหนาทในการสงเสรมและสนบสนนเรงรดการพฒนา เชน พรรคการเมอง กลมผลประโยชนตาง ๆ 1.2.3 การขยายตวของเมองและบรการสาธารณะในเขตชมชนเมอง ท งเมองหลวง และเมองหลก 1.2.4 การใหบรการแกสงคมชนบทในรปตาง ๆ เชน การใหบรการทางดานการศกษาดานสาธารณสข ใหมากข น จากแนวคดทฤษฎภาวะทนสมยน ไดถกประยกตใชในประเทศก าลงพฒนา โดยการวาง แนวทางการพฒนาประเทศทคลายคลงกนดงน คอ การเนนการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยการเพมผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) การสรางความเจรญเฉพาะในเขตเมองและเมองหลวง สงเสรมการลงทนจากตางประเทศ หนวยงานของรฐมบทบาทส าคญในการวางแผนการพฒนา และมการยอมรบความชวยเหลอจากตางประเทศท งในรปของการใหเปลา และการมเงอนไขผกพนจากการศกษาแนวทางการพฒนาตามทฤษฎภาวะทนสมย ช ใหเหนวาพ นฐานอดมการณ ของทฤษฎน ต งอยบนหลกของการพฒนาแบบทนนยม (Capitalist development) และการสรางระบอบประชาธปไตยเปนส าคญ ผลทตามกคอ ประเทศดอยพฒนาท งหลายไดเขามามสวนรวม

28

ในเศรษฐกจโลกและเขามาเปนสวนหนงของระบบทนนยมโลกอยางหลกเลยงไมได 1.3 จดเนนของทฤษฎภาวะทนสมย สรปไดดงน คอ 1.3.1 เนนการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนส าคญ โดยอาศยอตสาหกรรมเปนตวน าในการพฒนา เชน เนนการพฒนาอตสาหกรรมเพอทดแทนการน าเขา และอตสาหกรรมเพอการสงออก เปนตน 1.3.2 เนนบทบาทของรฐในการวางแผนจากสวนกลาง (Top-down planning) ท งน เพอใหมการตดสนใจจากผมอ านาจ หรอผบรหารอยางรวดเรว และการพฒนาเปนไปตามนโบบายของรฐบาลหรอผน าประเทศ 1.3.3 เนนพฒนาสงคมเมอง (Urbanization) โดยสรางสงคมเมองใหทนสมย อาท เนนโครงสรางพ นฐาน (Infrastructure) เพอสนบสนนการพฒนาดานอตสาหกรรม โดยคาดหวงวา ถาพฒนาสงคมเมองใหเจรญกาวหนาแลว ผลของการพฒนาจะแพรกระจาย (Trickle down) ไปสสงคมชนบทอยางทวถงกน 1.3.4 เนนการใชเทคโนโลยททนสมย ทฤษฎน เนนการพฒนาอตสาหกรรมดงน นจงตองใชเครองจกรกลททนสมยมาชวยในการผลต ผลทตามมากคอ การเปนหน สนประเทศทพฒนาแลว เพราะประเทศทดอยพฒนามกไมสามารถวจยและพฒนาเทคโนโลยข นมาใชไดเองนอกจากน นยงท าใหเกดปญหาการวางงานในสงคมตามมาอกดวย 1.3.5 เนนการใชทนเขมขนจากภายนอกประเทศ คอ ประเทศทเนนพฒนาอตสาหกรรมถาเปนประเทศทร ารวยกจะไมเกดผลกระทบมากนก แตส าหรบประเทศดอยพฒนาหรอประเทศก าลงพฒนาซงยากจน เมอเนนพฒนาอตสาหกรรมและเรงการเตบโตทางเศรษฐกจ จงตองกอหน สาธารณะหรอกยมเงนทนจากตางประเทศ 1.3.6 ยอมรบการชวยเหลอจากตางประเทศ ท งในรปการใหเปลา การลงทน การม เงอนไขผกพน การชวยเหลอทางวชาการ ซงบางคร งท าใหประเทศดอยพฒนาท งหลายตองพงพา หรอกลายเปนอาณานคมทางเศรษฐกจกบประเทศทพฒนาแลวโดยไมเจตนา 1.3.7 การวดผลการพฒนาตามทฤษฎภาวะทนสมยน จะยดรายไดประชาชาต และรายไดเฉลยตอหวของประชากรเปนหลก 2. ทฤษฎพงพา (Dependency theory) ในทศวรรษท 1960 ไดมนกวชาการสายยโรป เชน กนนาร ไมดดล (Gunnar Myrdal), ดดเลย เซยร (Duley Seer), พอล สทรทเทน (Pual Streeten) ไดคดคานแนวความคดทฤษฎภาวะทนสมย โดยเสนอวาแนวความคดดงกลาวไมสามารถใชใหเปนประโยชนในประเทศโลกท 3 ได นอกจากน นนกวชาการสายลาตนอเมรกา อาท Frank, Cardose , Doossantos ไดเสนอวา ทฤษฎภาวะทนสมยไมสามารถน าไปใชในประเทศดอยพฒนาไดส าเรจ

29

เพราะยงพฒนาไป คนรวยยงรวย แตคนจนยงจนลง หรอทเรยกวารวยกระจกแตจนกระจาย เขาจงตอตานทฤษฎภาวะทนสมยมาก และไดเสนอแนวคดทฤษฎพงพาเอาไวดงน คอ 2.1 เขามองวาถาพฒนาตามทฤษฎภาวะทนสมย ประเทศตะวนตกทเจรญจะเปนศนย กลางทกอยาง ในขณะทประเทศดอยพฒนาจะเปนบรวาร หรอตองพงพาภายนอกอยตลอดเวลา 2.2 เขาเนนวาควรมการปฏรปโครงสรางทางเศรษฐกจ และสงคมเสยใหม เพอทจะน าไปสการกระจายผลของการพฒนาอยางเปนธรรม 2.3 กระบวนการทสามารถกระท าไดคอ การลดการพงพาจากภายนอกลง และการท ประเทศพยายามเพมขดความสามารถในการพงตนเองใหมากข น แตทฤษฎพงพาน นกวชาการมไดเสนอแนวทางการพฒนาทชดเจน หรอเปนรปธรรมนก จงท าใหมการปฏเสธแนวทางการพฒนาแบบด งเดม และน าไปสแนวทางการพฒนาทฤษฎใหมทเนนการตอบสนองความจ าเปนพ นฐานตอไป 3. ทฤษฎความจ าเปนพ นฐาน (Basic needs theory) แนวความคดของนกวชาการกลม องคการกรรมกรระหวางประเทศ (ILO = International labor organization) ไดเสนอกลยทธใน การพฒนาใหม โดยค านงถงความตองการพ นฐาน และความจ าเปนพ นฐานของมนษย และ การมสวนรวมอยางจรงจงในการพฒนา เหตผลทมาของทฤษฎความจ าเปนพ นฐานกคอ 3.1 เปนขอเสนอแนวทางแกไขปญหาความลมเหลวของทฤษฎภาวะความทนสมย 3.2 องคการสหประชาชาตเรยกรองใหใชแนวคดเกยวกบความจ าเปนพ นฐานเปน กลยทธในการพฒนา 3.3 ตอบสนองตอขอเรยกรองของนกทฤษฎพงพาบางกลม ทฤษฎความจ าเปนพ นฐานไดรบอทธพล จากนกเศรษฐศาสตรหลายทานอาท ดดเลย เซยร, (Duley Seer) พอล สทรทเทน (Pual Streeten), กนนาร ไมดดล (Gunnar Myrdal) โดยไดโตตอบแนวความคดของทฤษฎภาวะทนสมยดวยการเรยกรองใหมการด าเนนการวเคราะหเพอก าหนดเงอนไขทางสงคมและการจดเตรยมสถาบนตาง ๆ กอนการพฒนา ซงในเวลาตอมาองคการกรรมกรระหวางประเทศ (ILO) ไดท าการวจยและเสนอผลตอทประชมสมชชาวาดวยการจางงานของโลกทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนด เมอป พ.ศ. 2519 วาดวยแนวทางหรอกลยทธในการพฒนาแนวใหม ซงจะตองค านงถงความตองการและการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาอยางจรงจง นอกจากน นยงใหค านยามเกยวกบความจ าเปนพ นฐาน การระดมทรพยากรทจ าเปนเพอบรรลถงความส าเรจทตองการ ดงน นจงอาจกลาวไดวาทฤษฎความจ าเปนพ นฐานน นเปนทฤษฎทางสายกลางการวางแผนจากสวนกลางไปสการวางแผนจากระดบลาง (Bottom-up planning) ข นมา ส าหรบความตองการความจ าเปนข นพ นฐานแตละประเทศมความตองการทแตกตางกน ดงน น

30

ประเทศตาง ๆ จงควรก าหนดความจ าเปนข นพ นฐานตามเกณฑและความเหมาะสมของประเทศตน เชน ประเทศไทยกไดมการก าหนดเกณฑความจ าเปนข นพ นฐานไว 8 ประการ หรอทเรยกวา จปฐ. 8 ประการ ในทน จะไดกลาวถงจดมงหมาย และกระบวนการพฒนาของทฤษฎความจ าเปนพ นฐาน เพอเปนแนวทางในการท าความเขาใจเกยวกบทฤษฎน ไดดยงข น และสามารถน าไปปรบใชไดตามความเหมาะสม ความจ าเปนพ นฐาน หรอ จปฐ. (Basic minimum needs) หมายถง ความตองการระดบพ นฐานในการด ารงชวตของบคคลและสงคมในชวงระยะเวลาหนง ๆ ซงแตละประเทศ กจะก าหนดความจ าเปนพ นฐานทแตกตางกนจดเนนทส าคญของทฤษฎความจ าเปนพ นฐาน 1. เนนการพฒนาทตอบสนองความตองการทจ าเปนพ นฐานของประชาชน 2. เนนการกระจายอ านาจ (Decentralization) และการกระจายความเจรญไปยงพ นท เปาหมายอยางทวถง 3. ใหความส าคญกบการพฒนาภาคเกษตรกรรม และพ นทชนบทมาก 4. สนบสนนการใชเทคโนโลยทเหมาะสม (Appropriate technology) 5. เนนการพฒนาคณภาพชวต (Quality of life) ของประเทศ 6. เนนการพฒนาทก ๆ ดานไปพรอม ๆ กนแบบบรณาการ (Integration) ท งดาน เศรษฐกจ สงคม การเมอง การบรหาร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 7. สนบสนนการใชแรงงาน และทนภายในประเทศ (Labor & capital) 8. เนนการมสวนรวม (Participation) ของประชาชนในชมชน จดมงหมายของการพฒนาตามทฤษฎความจ าเปนพนฐาน ทฤษฎน ก าหนดจดมงหมายไววา เปนการใชความพยายามเพอด าเนนการพฒนาไปสการตอบสนองความตองการข นพ นฐานทจ าเปนส าหรบประชาชนทเปนกลมเปาหมาย ซงความจ าเปนข นพ นฐานเหลาน ก าหนดข น โดยค านงถงสาเหตทแทจรงของปญหาวาสถานภาพปจจบนของประชากรมเปาหมายเปนอยางไร กบค านงถงเกณฑความเปนไปไดในทางวชาการและสภาวะ การสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการวเคราะหระดบความจ าเปนพ นฐานของตนเอง ความจ าเปนข นพ นฐานในทน จะรวมถงความจ าเปนท งในทางวตถและความจ าเปนในทางจตใจดวย กระบวนการในการพฒนาตามทฤษฎความจ าเปนพ นฐานในทางทฤษฎมขอพจารณาทส าคญทควรศกษาและท าความเขาใจอยสองดาน คอ ดานกระบวนการวางแผน และดานการก าหนดเน อหาส าคญทควรมงเนน 1. กระบวนการในการวางแผนพฒนา ส าหรบกระบวนการในการวางแผนพฒนาตาม

31

ทฤษฎความจ าเปนพ นฐานน เนนสาระส าคญ คอ นกวางแผนตองค านงถงความส าคญในการคดเลอกโครงการทจะตอบสนองตอความจ าเปนข นพ นฐานทก าหนดข น และโครงการทตอบสนองตอความจ าเปนพ นฐานถอวามระดบเรงดวนสงสดทจะตองเนนบรการแกกลมเปาหมายอยางชดเจนแนนอน นอกจากน นการกระจายอ านาจในการวางแผนถอวาเปนหวใจส าคญของการสรางความจ าเปนข นพ นฐาน เพราะเปนหมายสงสดทตองการในระยะยาวคอการทประชาชนในชมชนตาง ๆ สามารถพงตนเองไดตลอดไป 2. เน อหาส าคญทควรมงเนนในการวางแผนเน อหาส าคญทมงเนนในการวางแผนของทฤษฎความจ าเปนพ นฐานคอการเปลยนแปลงวธการกระจายรายได การเปลยนแปลงโครงสรางทางการผลตและการคาตลอดจนการกระจายอ านาจใหแตละชมชนแตละพ นทไดเสนอปญหาและความตองการข นมา แลวคดเลอกโครงการทสามารถตอบสนองตอความจ าเปนพ นฐานมากทสด นนคอตองมการปรบโครงสรางการบรหารของรฐเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในระดบทองถน และเขาถงบรการดานตาง ๆ ของรฐโดยอาศยระบบการบรหารทด ใหความส าคญกบภาคชนบทและสาขาเกษตรกรรมมากข น เพราะประชาชนสวนใหญในชนบทยงมฐานะยากจน ตลอดจนมคณภาพชวตทต า จงควรมการพฒนาระบบการผลตและปจจยการผลตในชนบทใหดข น เพราะแนวคดในเรองการพฒนาน นมความเชอวา ถาสามารถสรางประชาชนในชนบทใหมคณภาพ และเปนฐานในการผลตไดแลว กจะสามารถพฒนาไดงาย นอกจากน นยงเนนการพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสม (Appropriate technology) ซงเปนเทคโนโลยทประหยด งายตอการใช เหมาะสมกบเงอนไขทางสงคมวฒนธรรมและสภาพภมอากาศ เพอใหประเทศมฐานเทคโนโลยทเหมาะสมทสามารถผลตข นเองไดและทส าคญตองมการพฒนาแบบผสมผสานทก ๆ ดาน เพอใหเกดดลยภาพท งภาคเกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชกรรม และการบรการ ตารางท 2-2 เปรยบเทยบทฤษฎการพฒนา

ทฤษฎภาวะทนสมย ทฤษฎความจ าเปนพนฐาน 1 เนนความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ 2 เนนการพฒนาอตสาหกรรม 3 เนนพฒนาเขตเมอง 4 เนนรายไดเฉลยตอหวของประชากร 5 เนนการวางแผนแบบรวมศนย 6 เนนเทคโนโลยททนสมย

1 เนนการตอบสนองความจ าเปนพ นฐาน 2. เนนพฒนาภาคเกษตรกรรม 3 เนนพฒนาพ นทชนบท 4 เนนการจดสวสดการแกประชาชน 5 เนนการกระจายอ านาจ 6 เนนเทคโนโลยทเหมาะสม

32

ตารางท 2-2 (ตอ)

ทฤษฎภาวะทนสมย ทฤษฎความจ าเปนพนฐาน 7 เนนการใชทนเขมขนจากตางชาต 8 ใชกลไกตลาดยดหลกทนนยม 9 เนนการพฒนาเปนสาขา ๆ

7 เนนการใชแรงงานในประเทศ 8 ใชกลไกการเมองก าหนด จปฐ. 9 เนนการพฒนาแบบผสมผสาน

จากแนวความคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาท ง 3 ทฤษฎทไดกลาวไปแลวน นจะเหนไดวา จดมงหมายและกระบวนการการพฒนาของทฤษฎภาวะทนสมยและทฤษฎความจ าเปนพ นฐานน นมความชดเจนมากกวาทฤษฎพงพา โดยทฤษฎภาวะทนสมยจะเนนในเรองของความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจความเจรญกาวหนาทางดานอตสาหกรรมและพยายามเพมรายไดตอหวของประชากรใหมากๆ แตทฤษฎ ความจ าเปนพ นฐานเนนการพฒนาทก ๆ ดานจะตองผสมผสานกนอยางม ดลยภาพ กลาวโดยสรปทฤษฎท ง 3 ตางกมอทธพลตอแนวคดของประเทศก าลงพฒนาและประเทศ ดอยพฒนามาก โดยเฉพาะระยะแรก ๆ การพฒนาประเทศตาง ๆ จะยดการพฒนาตามแนวทฤษฎภาวะทนสมย แตในระยะหลง ๆ ต งแตทศวรรษท 1980 เปนตนมาหลายประเทศมแนวโนมหนมาใชทฤษฎความจ าเปนพ นฐานในการวางแผนพฒนาประเทศ แตบางประเทศกใชท งสองทฤษฎควบคกนไปเพยงแตจะเนนใหความส าคญทฤษฎใดมากนอยกวากนเทาน น แนวคดทฤษฎทน ามาใชในประเทศไทย ส าหรบประเทศไทยน นไดน าเอาแนวคดทฤษฎของการพฒนามาใชเรมแรกในชวงแผน พฒนา ฯ ฉบบท 1 (พ.ศ. 2504-2509) โดยในชวงแผนพฒนา ฯ ฉบบท 1 น เนนทฤษฎภาวะทนสมยมากซงจะเหนไดจากการพฒนาโครงสรางพ นฐานมาก เชน ถนน เขอน ไฟฟา ประปา โทรศพท แหลงน า ฯลฯ เพอสนองตอบตอการขยายตวทางดานเศรษฐกจ มการสงเสรมการลงทนดานอตสาหกรรมจากตางประเทศ เพอท าการผลตทดแทนการน าเขา โดยไดรบการชวยเหลอดานเงนกและเงนชวยเหลอจากตางประเทศมากข น ผลทตามมาคอประเทศไทยตองพงพาตางประเทศเหลาน นมากข นท งเงนทน เทคโนโลย การคา การตลาด และอตสาหกรรมภายในประเทศมแนวโนมถกครอบง าจากนายทนจากตางประเทศและบรรษทขามชาตมากข น เมอส นแผนพฒนา ฯ ฉบบท 1 ปรากฏวาผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) สงข นตามเปาหมาย เศรษฐกจโดยสวนรวมเตบโตมาก แตสภาพความเปนอย และคณภาพชวตของประชาชนยงไมดข น นนคอ ผลของการพฒนาตามทฤษฎภาวะทนสมยตกอยกบคนเพยงกระจกเดยวคอคนทร ารวยกยงมโอกาสร ารวยยงข นแตคนทยากจนกลบยงยากจนลง สภาพการณของการพฒนาตามทฤษฎน ด าเนนเรอยมา

33

ตลอด จนกระท งในแผนพฒนา ฯ ฉบบท 4 นกวชาการดานการพฒนาท งหลายไดเรมตระหนกถงเรองการพฒนาในแนวใหม เพอแกปญหาทเกดตามข นมาอยางมากมายจากการพฒนาตามแนวทฤษฎภาวะทนสมย จงไดมการรางแผนพฒนา ฯ ฉบบท 5 ข นโดยไดน าเอาแนวคดทฤษฎความจ าเปนพ นฐานมาใชเปนแนวทาง โดยเนนการพฒนาในเขตชนบทยากจนมากข น มการก าหนดเกณฑความจ าเปนพ นฐานเบ องตนทประชาชนควรจะบรรลไว 8 ประการ เรยกวา จปฐ. 8 คอ ตองมอาหารด มทอยอาศย มการศกษาและอนามยด มครอบครวปลอดภย ไดผลผลตทด ไมมลกมาก อยากรวมพฒนา และพาสคณธรรม โดยเนนการพฒนาแบบมสวนรวม คอใหประชาชนเขาไปมสวนรวมในการพฒนาทกระดบและทกข นตอน ต งแตมสวนรวมในการคดหรอก าหนดเปาหมาย ในการแกปญหา รวมแกไขปญหาหรอรวมกระท า และรวมรบผลประโยชนจากกระบวนการพฒนาน น ดวย ท งน เพอเปนการยกระดบคณภาพชวตของประชาชนท งทางดาน เศรษฐกจ สงคม การเมอง อนจะน าไปสการพงตนเองไดในทสด ไดมนกวชาการ เชน ผศ. สมพศ สขแสน เหนดวยกบแนวคดทฤษฎความจ าเปนพ นฐาน แตกมไดปฏเสธทฤษฎภาวะทนสมยเพยงแตเนนวาควรน าทฤษฎความจ าเปนพ นฐานมาใชให มากข นอยางจรงจง โดยเฉพาะการพฒนาคณภาพชวตของบคคล ท งดานการศกษา สขภาพอนามย ความรความเขาใจเรองการเมอง การผลต การตลาด สงแวดลอม และการปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลงของสงคมเพราะทรพยากรบคคลน นเปนปจจยส าคญในการทจะเอ อตอการพฒนาดานอน ๆ นนกคอ ถาเราพฒนาบคคลใหมคณภาพดแลว เราจะสามารถใชบคคลเหลาน นไปพฒนาดานอน ๆ ไดงายข น แตถาเราเนนพฒนาเฉพาะดานวตถเพยงอยางเดยวโดยไมเนนการพฒนาบคคลแลว การพฒนาทเนนการพฒนาคณภาพชวตของบคคลเพอใหเขาไดมคณภาพชวตทดและสามารถทจะพงตนเองไดน น นกพฒนาท งหลายจะตองมกระบวนการในการพฒนา และวธการในการพฒนาแบบมสวนรวมเขามาประยกตใชในทกข นตอน จดมงหมายสงสดของการพฒนา คอ การพงตนเอง ความส าคญของการพงตนเองแนวคดในการพฒนาประเทศตาง ๆ ทวโลกน น กลาววา จดมงหมายอนเปนความปรารถนาข นสงสดของการพฒนาประเทศ คอ ความตองการทจะยนหยดบนพ นฐานอนเขมแขงของตนเอง ซงเรยกกนในวงการพฒนาวา การพงตนเอง (Self reliance) ท งในระดบบคคล ระดบชมชน ระดบภมภาคและระดบชาต อนเปนนยส าคญทแสดงไวอยางชดเจนท งในแนวคดทฤษฎพงพาและทฤษฎความจ าเปนพ นฐาน การพงตนเองเปนกลไกเชงนามธรรมทส าคญยงตอการยกระดบจตส านก และเพมพนระดบความเชอมนของปจเจกบคคล กลมคน และระบบสงคม ทมตอศกยภาพและความสามารถของตนในการก าหนดทศทางการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง เพอน าไปส

34

ความมอารยะธรรมทเพยบพรอมท งทางรางกายและจตใจ การพงตนเองไมไดหมายถงการด ารงสถานะอยอยางโดดเดยวไมเปดประตบานประตเมองตดตอสมพนธกบบานเมองอน ตวอยางเชน แมจะยอมรบวา การคาเสรท งในตลาดภายใน หรอระหวางประเทศเปนเรองเพอฝน เพราะนายทนใหญหรอบรษทขามชาตผกขาดตดตอน รวมท งก าหนดราคาตามอ าเภอใจ ทางออกมใชเลกผลต เลกคา หรอเลกบรโภค แตควรจะเปนการหาตลาดใหมดวยการสรางพลงของการยนหยดรวมกน (Collective self reliance) ระหวางพอคารายยอยเพอหาคคาโดยการเขาไปเคาะประตบานนาจะดกวา ซงในปจจบนเราจะเรมพบความรวมมอระหวางภมภาคหรอระหวางประเทศทางการคา การวจยและการพฒนาในดานตาง ๆ อกประการหนง การพงตนเอง มไดหมายความถงการตดการชวยเหลอจากภายนอกจน เหลอศนย แตถาพจารณาในเชงสรางสรรค การพงตนเอง หมายถงการเลอกยทธศาสตรการพฒนา ทเอ ออ านวยตอการสรางเงอนไขเบ องตนของประเทศหนงๆ อนจะเปนประโยชนตอการกาวรดไปขางหนา ไมวาจะเปนความชวยเหลอจากภายนอกหรอไมกตาม โดยไมสมเสยงตอการตกเปนฝายเสยเปรยบในผลประโยชนอนพงไดของตนเองในระยะยาว ดงน นการด าเนนยทธศาสตรในการพงตนเอง นาจะเปนการคลอยตามแนวคดทฤษฎ ความจ าเปนพ นฐานทวา การหยงรากของการพงตนเอง คอ การวางแผนพฒนาทสามารถก าหนดกจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง ทสามารถตอบสนองตอความจ าเปนพ นฐานท งในทางวตถธรรม และในทางคณธรรมแกมวลชนเสยกอน แลวจงจะเตบโตอยางกลาแขงและยงยนตอไป แนวคดการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน

Dunham (1985) กลาววา “การพฒนาชมชน คอ การรวมก าลงด าเนนการปรบปรงสภาพความเปนอยของชมชนใหชมชนมความเปนปกแผน และด าเนนงานไปในแนวทางทตนตองการ การท างานพฒนาชมชนในช นแรกจะตองอาศยความรวมก าลงของราษฎรในชมชนน นในการ ชวยตวเอง และรวมมอกนด าเนนงาน และจะตองไดรบความชวยเหลอทางดานวชาการดวย จากหนวยราชการ หรอองคการอาสาสมครอน ๆ ทประชมผเชยวชาญ ณ มหาวทยาลยเคมบรดจ เมอ พ.ศ. 2491 ไดใหความหมายของ “การพฒนาชมชน” ไววา “การพฒนาชมชนเปนขบวนการ (Movement) ทมงสงเสรมความเปนอย ของประชาชนใหดข นโดยความรวมมออยางจรงจงของประชาชน และควรจะเปนความคดรเรมของประชาชนเองดวยกน แตถาประชาชนไมรจกรเรมกใหใชเทคนคกระตนเตอนใหเกดความคดรเรมข นท งน เพอใหกระบวนการน ไดรบการตอบสนองจากประชาชนดวยความกระตอรอรน อยางจรงจง”

35

สวนค านยาม “การพฒนาชมชน” ซงองคการสหประชาชาตยดถอเปนมาตรฐานอยม ดงน คอ “การพฒนาชมชน เปนขบวนการซงด าเนนไปดวยความรวมก าลงของราษฎรเองกบเจาหนาทรฐบาล เพอปรบปรงสภาพทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมชมชนน น ๆ ใหเจรญยงข น และผสมผสานชมชนเหลาน นเขาเปนชวตของชาต และเพอใหราษฎรสามารถอทศตนเอง เพอความกาวหนาของประเทศชาตไดอยางเตมท” ธต กตตวทตคณ (2540) องคการบรหารวเทศกจ (ICA) ของสหรฐอเมรกาหรอ AID ในปจจบนไดใหค าจ ากดความไวดงน “การพฒนาชมชน เปนกรรมวธ (Process) แหงการกระท าทางสงคม ซงราษฎรในชมชนน น ๆ รวมกนจดวางแผน และลงมอปฏบตการตามแผนเอง แผนดงกลาวจะก าหนดวากลมของตน และแตละบคคลมความตองการอยางไรและมปญหารวมกนอะไรบาง แลวจดท าแผนการของกลม และของแตละกลม เพอใหไดมาซงสงทตองการ และสามารถแกปญหาเหลาน นโดยพยายามใชทรพยากรทมอยในชมชนน นใหมากทสดและถาจ าเปนอาจจะขอความชวยเหลอท งดานบรการและวสดจากองคการรฐบาล และทมใชของรฐบาลได” หลกการสรางการมสวนรวมของประชาชน หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนและผทเกยวของทกภาคสวนของสงคมไดเขามา มสวนรวมกบภาครฐ ซงสามารถจะแบงระดบของการสรางการมสวนรวมของประชาชนออกเปน 5 ระดบ ดงน 1. การใหขอมลขาวสาร Inform ถอเปนการมสวนรวมของประชาชนในระดบต าทสด แตเปนระดบทส าคญทสด เพราะเปนกาวแรกของการทภาครฐจะเปดโอกาสใหประชาชนเขาสกระบวนการ มสวนรวมในเรองตาง ๆ วธการใหขอมลสามารถใชชองทางตาง ๆ เชน เอกสารสงพมพ การเผยแพรขอมลขาวสารผานทางสอตาง ๆ การจดนทรรศการ จดหมายขาว การจดงานแถลงขาว การตดประกาศ และการใหขอมลผานเวบไซต 2. การรบฟงความคดเหน Consult เปนกระบวนการทเปดใหประชาชนมสวนรวมในการใหขอมล ขอเทจจรง และความคดเหนเพอประกอบการตดสนใจของหนวยงานภาครฐดวยวธตาง ๆ เชน การรบฟงความคดเหน การส ารวจความคดเหน การจดเวทสาธารณะ การแสดง ความคดเหนผานเวบไซต 3. การเกยวของ Involve เปนการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการปฏบตงาน หรอรวมเสนอแนะทางทน าไปสการตดสนใจ เพอสรางความมนใจใหประชาชนวาขอมลความคดเหน และความตองการของประชาชนจะถกน าไปพจารณาเปนทางเลอกในการบรหารงานของภาครฐ เชน การประชมเชงปฏบตการเพอพจารณาประเดนนโยบายสาธารณะ ประชาพจาร การจดต งคณะท างานเพอเสนอแนะประเดนนโยบาย

36

4. ความรวมมอ Collaboration เปนการใหกลมประชาชน ผแทนภาคสาธารณะม สวนรวม โดยเปนหนสวนกบภาครฐในทกข นตอนของการตดสนใจ และมการด าเนนกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง เชน คณะกรรมการทมฝายประชาชนรวมเปนกรรมการ 5. การเสรมอ านาจแกประชาชน Empower เปนข นทใหบทบาทประชาชนในระดบสงทสด โดยใหประชาชนเปนผตดสนใจ เชน การลงประชามตในประเดนสาธารณะตาง ๆ โครงการกองทนหมบานทมอบอ านาจใหประชาชนเปนผตดสนใจท งหมด การสรางการมสวนรวมของประชาชน อาจท าไดหลายระดบ และหลายวธ ซงบางวธสามารถท าไดอยางงาย ๆ แตบางวธกตองใชเวลา ข นอยกบความตองการเขามามสวนรวมของประชาชน คาใชจายและความจ าเปนในการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม การมสวนรวมของประชาชนเปนเรองละเอยดออนจงตองมการพฒนาความรความเขาใจในการใหขอมลขาวสารทถกตองแกประชาชน การรบฟงความคดเหน การเปดโอกาสใหประชาชนเขามา มสวนรวม รวมท งพฒนาทกษะและศกยภาพของขาราชการ ทกระดบควบคกนไปดวย จากหลกการและความจ าเปนดงกลาวท าใหการพฒนาระบบราชการทผานมาไดรบการพฒนากระบวนการบรหารราชการ ทสนบสนนการปรบกระบวนการทางานของสวนราชการ ทเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมมากข น หรอทเรยกวา “การบรหารราชการแบบ มสวนรวม” ขนตอนของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนามขนตอนตอไปน การมสวนรวมในการคนหาปญหาและสาเหตของปญหา ข นตอนน เปนข นตอนแรกทมความส าคญทสด เพราะถาประชาชนยงไมสามารถเขาใจปญหา และสาเหตของปญหาดวยตวของเขาเอง กจกรรมตาง ๆ ทตามมากไรประโยชน เพราะประชาชนจะขาดความเขาใจ และมองไมเปนความส าคญของกจกรรมน น สงหนงทแนนอนทสดคอ ประชาชนเปนผอยกบปญหาและรจกปญหาของตนดทสด แตอาจจะมองปญหาของตนไมชดเจน จนกวาจะมเพอนมาชวยตนวเคราะหถงปญหาและสาเหตของปญหา 1. การมสวนรวมในการวางแผนการด าเนนงาน เปนข นตอนตอไปทขาดไมได เพราะ ถาหากเจาหนาทตองการ แตผลงานการพฒนาวตถใหเสรจส นโดยฉบไวกจะด าเนนการวางแผนงานดวยตนเอง ผลทตามมากคอตอไปเมอขาดเจาหนาท ประชาชนกไมสามารถจะด าเนนการวางแผนงานไดดวยตนเอง อาจจะมความยากล าบากทจะผลกดนใหเจาหนาทท าหนาทเปนเพยงเพอนของประชาชนในการวางแผน เพราะประชาชนอาจจะมการศกษานอย แตถาไมใหเขาเขารวมในข นตอนน โอกาสทประชาชนจะไดรบการศกษา และพฒนาตนเอง ในการวางแผนด าเนนงานกจะหมดไป เพราะฉะน นเจาหนาทจะตองท าใจใหไดวา การศกษาใดกตามตองเรมจากความยก งาย เรว ชา จากระดบของผทจะรบการศกษา ไมใชจากระดบความรความสามารถของเจาหนาท

37

2. การมสวนรวมในการลงทนและปฏบตงาน ประชาชนมแรงงาน และมประสบการณทสามารถเขารวมในกจกรรมข นน ไดเพราะในกจกรรมพฒนาบางประเภทถาหากใหประชาชนรวมลงทนในกจกรรม จะท าใหเขามความรสกเปนเจาของ เกดการบ ารงรกษา รกและหวงแหน ในทางตรงขาม ถาเขาไมมสวนรวมในข นตอนน ถาการลงทนและการปฏบตงานท งหมดมาจากภายนอก ถาเกด อะไรเสยหาย เขากไมเดอดรอนมากนก เพราะเมอไมใชของเขา เขากจะไมบ ารงรกษา ไมรกไมหวงแหนนอกจากน นการเขารวมปฏบตงานดวยตนเอง จะท าใหเขาเรยนรการด าเนนกจกรรมอยางใกลชด และสามารถด าเนนกจกรรมชนดน นดวยตนเองตอไปได 3. การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลงาน ประชาชน ควรมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลงาน เพอทจะสามารถบอกไดวางานทท าไปน นไดรบผลด ไดรบประโยชนหรอไมอยางไร ดงน นในการประเมนผลควรทจะตองมท งประชาชนในชมชนน นเอง และคนนอกชมชนชวยกนพจารณาวา กจกรรมทกระท าลงไปน นเกดผลดหรอไมดอยางไร ซงจะท าใหประชาชนเหนคณคาของการท ากจกรรมน นรวมกน

ขอมลทวไปของหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร การจดการปกครองทองทไดเรมตนมาจากรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 5 ซงทรงมพระราชด ารใหมการฟนฟการปกครองระดบหมบานทมมาแตเดมข นใหม เพราะทรงเลงเหนวาการปกครองในระดบน จ าเปนและส าคญยงในการบรหารราชการแผนดนเนองจากเปนหนวยการปกครองทใกลชดกบราษฎรมากทสด โดยไดทรงใหมการทดลองจดระเบยบการปกครองต าบล หมบาน ข นทอ าเภอบางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา เมอ ร.ศ. 111 (พ.ศ. 2435) โดยใหราษฎรเลอกผใหญบานแทนการแตงต งโดยเจาเมองดงแตกอน นบแตน นมา จงไดมการจดระเบยบการปกครองต าบล หมบานตามหวเมองตาง ๆ โดยตราเปนพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท ร.ศ. 116 ตอมาในรชสมยรชกาลท 6 ไดมการตราพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. 2457 ข นใชบงคบแทน และไดมการใชสบเนองมาจนถงปจจบน หมบานตามทก าหนดไวในกฎหมายลกษณะปกครองทองท ม 2 ประเภท คอ หมบานทจดต งข นอยางเปนทางการกบหมบานทจดต งข นเปนการชวคราว พระราชบญญตลกษณะปกครองทองทพระพทธศกราช 2457 (แกไขเพมเตมถงปจจบน) หมวด 3 วาดวยลกษณะปกครองหมบาน ตอน 1 การต งหมบาน มาตรา 8 บานหลายบานอยในทองทอนหนงซงควรอยในความปกครองอนเดยวกนได ใหจดเปนหมบานหนง ลกษณะทก าหนดหมบานตามพระราชบญญตน ใหถอความสะดวกแกการปกครองเปนประมาณ คอ ขอ 1 ถาเปนทมคนอยรวมกนมาก ถงจ านวนบานนอยใหถอเอาจ านวนคนเปนส าคญประมาณราว 200 คน เปนหมบานหนง ขอ 2 ถาเปนทผคนต งบานเรอนอยหางไกลกน ถงจ านวนคน

38

จะนอย ถาและจ านวนบานไมต ากวา 5 บานแลว จะจดเปนหมบาน หนงกได (คณะกรรมการหมบาน, 2556)

ภาพท 2-3 ล าดบการปกครองหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปรงน ารอน จงหวดจนทบร หมบานทงกราง เปน 1 หมบานใน 7 หมบานของต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มประชากรรวมท งหมดจ านวน 1,659 คน สนนฐานวา ค าวา “ทงกราง” น นมาจากชาวบานไดไปเทยวปา แลวเจอทองค ากอนโตใหญอยหวคลอง มรปรางคลายเขาวว ซงภาษาชนเผาชอง เรยกวา “กราง” หรอ “โทงกราง” แปลเปนภาษาไทยวา “ทองกราง” ตอมากลายเปน “ทงกราง” (ชาวชองเปนชนเผาต งถนฐานอยบรเวณตะวนออกแนวเขาบรรทดของประเทศไทย-กมพชา กระจดระจายอยแถบ บรเวณจงหวดระยอง จนทบร และตราด) คนรนแรกทเขามาอาศยอยเมอป พ.ศ. 2429 -2465 อพยพยายถนมาจากทงสงคราม ตอมายายมาอยททงทบถอย ตอมาอาศยอยททบไทรและอาศยอยทงกรางประมาณ พ.ศ. 2465 (หมบานทงกราง หมท 4 ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร, 2555)

ผใหญบาน

ผชวยใหญบาน

ฝายปกครอง 1 ผชวยใหญบาน

ฝายปกครอง 1

ผชวยใหญบาน

ฝายรกษาความปลอดภย

กรรมการหมบาน 15 คน

ชดรกษาความปลอดภยประจ าหมบาน

39

งานวจยทเกยวของ เมตตา สนยบตร (2547, หนา 36-37) งานวจยเรองการมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานตามโครงการพฒนาศกยภาพหมบาน/ ชมชน (SML) ศกษากรณหมท 4 ต าบลบานรอม อ าเภอทาเรอ จงหวดพระนครศรอยธยา มวตถประสงคเพอศกษาถงระดบการมสวนรวมในการด าเนนงานตามโครงการพฒนาศกยภาพหมบาน/ ชมชน (SML) ของประชาชนจ าแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา รายได อาชพ บทบาทในสงคม และความเชอศรทธาในโครงการ ประชากรทใชในการศกษาคร งน คอประชากรทอาศยอยในหมบานท 4 ต าบลบานรอม กลมตวอยางจ านวน 175 คน ผลการศกษาพบวากลมตวอยางมสวนรวมในการด าเนนงานตามโครงการพฒนาศกยภาพหมบาน/ ชมชน (SML) ในดานการรวมคดหาแนวทางด าเนนการ ดานการรวมตดสนใจ ดานการเขารวมด าเนนการและการไดรบประโยชนจากการด าเนนการ ทกดานภาพรวมอยในระดบปานกลาง ผลการทดสอบสมมตฐาน สรปไดวา เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ ทแตกตางกนไมมอทธพลตอการมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานตามโครงการพฒนาศกยภาพหมบาน/ ชมชน (SML) แตรายได บทบาทในสงคม และความเชอศรทธาในโครงการ เปนปจจยทมอทธพลตอการ มสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานตามโครงการพฒนาศกยภาพหมบาน/ ชมชน (SML) ของประชาชนทอาศยอยในหมท 4 ต าบลบานรอม อ าเภอทาเรอ จงหวดพระนครศรอยธยา ทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ .05 อาคม บตรวงศ (2549, บทคดยอ) งานวจยเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน: กรณศกษาบานค าหม หม 8 ต าบลหนองเหลา อ าเภอเของใน จงหวดอบลราชธาน มวตถประสงคสองประการคอ 1) เพอศกษากลไกวธการและรปแบบการมสวนรวมขององคกรชาวบานในกระบวนการพฒนาทองถน 2) เพอศกษาปจจยทมผลตอการมสวนรวมของ องคกรชาวบานองคกรชาวบานในกระบวนการพฒนาทองถน การวจยน เปนการวจยเชงคณภาพ ใชวธการเกบรวบรวมขอมลโดยการสนทนากลม การสมภาษณแบบมโครงสราง การสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม รวมท งศกษาขอมลจากหนงสอ เอกสารทางราชการ ทางวชาการและงานวจยทเกยวของ ผใหขอมลทส าคญ คอ สมาชกกลมตาง ๆ ในชมชนท งชายและหญง ท งทเปนทางการและไมเปนทางการ ผน าคณะกรรมหมบาน ประธานกรรมการและคณะกรรมการกลมกจกรรมออมทรพยเพอการผลตและกลมอน ๆ เจาหนาทของรฐและเอกชนตลอดจนชาวบานทวไป ผลการวจยพบวา กลไกส าคญทท าใหสมาชกองคกรชาวบานมสวนรวม มการเรยนร มความเชอ และมอดมการณ ไดแก ความผกพนเปนเครอญาต ตลอดจนการมผลประโยชนรวมกน ผน าและสมาชก มบทบาทรวมกนในการด าเนนกจกรรมตามกระบวนการพฒนาทองถนอยางมประสทธภาพ วธการในกระบวนการมสวนรวม ไดแก การรวมประชมอภปรายปญหารวมกน การรวมกนปฏบต

40

กจกรรมและการรวมประเมนสรปผลกจกรรมทด าเนนการ รปแบบทสมาชกองคกรชาวบานเขามามสวนรวมในกจกรรมทเปนไปตามระเบยบและขอบงคบทกลมรวมกนก าหนดในการด าเนนการ ท งทเปนงานสวนรวมของชมชน คอ กจกรรมฌาปนกจสงเคราะห กจกรรมงานบญประเพณของชมชน และของสวนตว กจกรรมการพฒนาสถานทสาธารณะประโยชนของหมบาน โรงเรยนและวด และการมสวนรวมในกจกรรมทเปนประโยชนตอตนเองและครอบครว เชน กจกรรมกลมออมทรพยเพอการผลต และกจกรรมการอนรกษปาชมชน สมาชกองคกรชาวบานมสวนรวมในข นตอนการวางแผน และการด าเนนการและในการรเรมโครงการใหม ๆ ทชวยพฒนาอาชพของสมาชกกลมใหเพมข นอก การมสวนรวมรบผลประโยชนน น ผเขารวมนอกจากจะไดผลประโยชนทเปนธรรม เชน การกเงนจากกลมและยงไดความรจากการฝกอบรม การประชมสมมนา การศกษาดงานจากตางหมบาน ส าหรบการมสวนรวมในการประเมนและสรปผลกจกรรมทองคกรชาวบานรวมกนปฏบตข น คณะกรรมการแตละกลมจะตดตาม ประเมนผลโดยการประชมยอยกนบอยคร ง เพอการพจารณาปญหารวมกน ปจจยทมผลตอคนในชมชนรวมตวกนกอนต งเพอรวมกนปฏบตกจกรรมตาง ๆ ไดแก ดานภาวะเศรษฐกจ เชน การขาดแหลงทนในการน าไปใชประกอบอาชพ ความผกพนเปนเครอญาตกน การมปญหารวมกน และไดรบการสนบสนนจากเจาหนาทของรฐ และเอกชน ผลการเปลยนแปลงจากการมสวนรวมในกจกรรมการพฒนาองคกรชาวบานทองถน คอ องคกรทองถนมความเขาใจสถานภาพความมนคงของกลม ความรสกการมสวนรวมเปนเจาของในกจกรรมทท าใหกจกรรมมความตอเนอง ความเขมแขงของกลมทเกดจากคณะกรรมการและสมาชกของกลม มสวนรวมในการพฒนากลม การมความรบผดชอบสง สามารถสรางกจกรรมในการขอกจกรรมหรอโครงการใหม ๆ เขาสหมบานไดอยางมศกดศร การไดรบประโยชนอยางเปนธรรม การมอสระในการบรหารกจกรรม โดยปราศจากการแทรกแซงจากเจาหนาทของรฐหรอ องคกรเอกชนและมความเตบโตเขมแขง เชน กลมออมทรพยเพอการผลต และกลมอนรกษปาชมชน ความรความเขาใจสภาพปญหาความตองการของประชาชน ความรสกเปนเจาของ และรกหวงแหนทองถน พลงความเขมแขงและความรวมมอของประชาชนเพมข นจากเดม 80% ความมอสระเพมข น 70% ความมอสระเพมข น 70% ความเจรญเตบโต 90% และสรางประชาธปไตยเกดข น ในชมชน ผลการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถนน ศกษาท งกลมและประชาชนในชมชน ท าใหทราบถงการเปลยนแปลงจากการประกอบกจกรรมกลมตาง ๆ ท าใหประชาชนและกลมมการพฒนาศกยภาพการมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเพมมากข น จากอดต บรรเจด สอพมาย (2550, หนา 50-52) การศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษา องคการบรหารสวนต าบลในเมอง อ าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา

41

การวจยในคร งน มวตถประสงคเพอศกษาระดบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน และเพอเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน จ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ ประชากรทใชศกษาจ านวน 10,704 คน กลมตวอยางของประชากรจ านวน 392 คน ไดจากการสมตวอยางอยางงาย ผลการศกษาพบวาระดบ การมสวนรวมในดานการคนหาสาเหตของปญหาการมสวนรวมโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ดานวางแผนด าเนนงานการมสวนรวมโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ดานการลงทนและปฏบตงานการมสวนรวมโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง และสดทายดานการตดตามและประเมนผลการมสวนรวมโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบการมสวนรวมจ าแนกตาม อาย ระดบการศกษา และอาชพมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และเมอจ าแนกตามเพศความคดเหนการมสวนรวมเพศหญงและเพศชาย ไมแตกตาง จารณ พนธเสงยม (2550, หนา 78-79) การวจยคร งน เปนการศกษาเรองการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของสมาชกชมชนรวมจตรวมใจ จงหวดกระบ มวตถประสงคเพอศกษาถงระดบการมสวนรวมของสมาชกชมชนรวมจตรวมใจ ในการพฒนาชมชน เพอศกษาปจจยดานเศรษฐกจสงคมและการเมองทมผลตอการเขารวมในการพฒนาชมชนของสมาชกชมชนรวมจตรวมใจ ผลการวจยสรปไดดงตอไปน การมสวนรวมในการพฒนาชมชนของกลมตวอยาง โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง (คาเฉลย = 2.66) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวากลมตวอยาง มระดบการมสวนรวมในการปฏบตการอยในระดบสง และมสวนรวมในการตดสนใจ มสวนรวมในการประเมนผล มสวนรวมในการรบผลประโยชนอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาแลวจะเหนวา เนองจากการท างานพฒนาชมชนผทท างานดานน ตองเปนผทมความเสยสละและอดทนอยางสง เนองจากสวนใหญเปนการท างานโดยไมมคาตอบแทน แตในสภาพความเปนจรงของสงคมทกวนน การด ารงชพตองใชเงนเปนสอในการแลกเปลยนเพอใหไดมาซงอาหาร ของใชจ าเปนตาง ๆ ดงน น กลมตวอยางในชมชน สวนใหญประกอบอาชพคาขาย รบจาง และสมรสแลวน นกเปนผทมเวลาคอนขางจ ากด ท าใหการสละเวลาท างานเพอชมชนกลายเปนปญหาทส าคญเพมข นรวมท งการขาดงบประมาณสนบสนน การด าเนนงานพฒนาชมชน การไมมกฎหมายรองรบอ านาจหนาทของประชาชนทเขารวมพฒนาชมชน ขาดความสนใจจากเจาหนาทของรฐในการสนบสนนแผนการกระจายอ านาจอยางจรงจงท าใหการพฒนาชมชนไมประสบผลส าเรจเทาทควร ดงน นหากตองการใหมการ มสวนรวมของสมาชกชมชนเพมสงข น จ าเปนตองชวยกนเรงรดแกไขปญหาดงกลาวยางจรงจง และเรงดวนเพอจะน าไปสการเปลยนแปลงทดข น

42

อครวทย เดชารตนชาต (2550, หนา 43) การศกษาเรองการมสวนรวมในการพฒนาทองถนของสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอส าโรง จงหวดอบลราชธาน การวจย ในคร งน มวตถประสงคเพอศกษาระดบการมสวนรวมในการพฒนาทองถนของสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอส าโรง จงหวดอบลราชธาน ประชากรในการวจยคร งน คอสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอส าโรง จ านวน 216 คน พบวาการมสวนรวมในการพฒนาทองถนของสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลในอ าเภอส าโรง ภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวาดานทมคาเฉลยสงทสดคอ การมสวนรวมในการตดสนใจ รองลงมาคอ การมสวนรวมในการปฏบตการ การมสวนรวมในผลประโยชน และการมสวนรวมในการตดตามประเมนผล เรยงตามล าดบ อารดา พมหรญ (2551, บทคดยอ) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนอสลามคลองกมและชมชนสมหวง เขตบงกม กรงเทพมหานคร มวตถประสงคของการศกษา เพอศกษาระดบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนอสลามคลองกมและชมชนสมหวง เขตบงกม กรงเทพมหานคร กลมตวอยาง คอประชาชนจากกลมอสลามคลองกม จ านวน 250 คน และชมชนสมหวงจ านวน 250 คน ใชวธการสมตวอยางตามแตบงเอญ (Accidental sampling) เครองมอทใชในการวจย คอแบบสอบถามชนดมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ซงผวจยไดสรางข นมคา ความเชอมนเทากบ 0.95 สถตทใชในการวเคราะห ไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคา t-test และการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว One-way ANOVA ผลการวจยพบวา ประชาชนในชมชนอสลามคลองกม เขตบงกม กรงเทพมหานคร มสวนรวม ในการพฒนาชมชนโดยภาพรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง เรยงตามล าดบ ไดแก ดานการตดสนใจ ดานการรบประโยชนจากการพฒนา ดานการประเมนผลการด าเนนงานและดานการด าเนนงาน สวนประชาชนในชมชนสมหวง คลองกม เขตบงกม กรงเทพมหานคร มสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก กลาง เรยงตามล าดบ ไดแก ดานการด าเนนงาน ดานการประเมนผลการด าเนนงาน ดานการรบประโยชนจากการพฒนา และดานการตดสนใจ พชร กณฑทอง (2551, บทคดยอ) การศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนเทศบาลเมองชะอ า จงหวดเพชรบร มวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนเทศบาลเมองชะอ า จงหวดเพชรบร โดยใช วธการศกษาวจยเชงส ารวจ กลมตวอยางคอประชาชนในเขตเทศบาลเมองชะอ า จ านวน 395 คน ผลการศกษา พบวา ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานพบวาดานการรบรขาวสารการพฒนา

43

ทองถน อยในระดบมาก ดานการรวมก าหนดนโยบายแผนงาน การพฒนาทองถน ดานการรวมปฏบตตามแผนและกจกรรมพฒนาทองถน ดานการรวมตดตามประเมนผล อยในระดบปานกลาง รฐพงศ บญญานวตร (2552, หนา 106-108) การศกษาเรองการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสต กรงเทพมหานคร มวตถประสงคเพอศกษาระดบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสต กรงเทพมหานคร และเพอเปรยบเทยบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชน จ าแนกตามปจจยสวนบคคล ประชากรทใชในการวจย คอ ประชาชนทอาศยอยในชมชน 44 ชมชน เขตดสต กรงเทพมหานคร โดยก าหนดกลมตวอยางในการรวบรวมขอมล จ านวน 400 คน และเกบรวมรวมขอมลได จ านวน 388 คน คดเปนรอยละ 97 การศกษาพบวา การมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสต กรงเทพมหานคร โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ทกดานอยในระดบปานกลาง เรยงตามล าดบจากมากไปนอย ไดแก ดานการมสวนรวมการรบผลประโยชน ดานการมสวนรวมการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมการตดสนใจ และดานการมสวนรวมการตดตามประเมนผล การเปรยบเทยบการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนจ าแนกตามปจจยสวนบคคล จ าแนกตามเพศ พบวาประชาชนทมเพศแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน อายพบวาประชาชนมอายแตกตางกนมสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาเปรยบเทยบเปนรายดาน พบวาดานการมสวนรวมการตดสนใจ และดานการมสวนรวมการรบผลประโยชน มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวนดานการมสวนรวมการด าเนนงาน ดานการมสวนรวมการตดตามประเมนผลไมแตกตางกน จ าแนกตามระดบการศกษา พบวาประชาชนมระดบการศกษาแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยรวมไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 เมอพจารณาเปรยบเทยบ เปนรายดานพบวาดานการมสวนรวมการรบผลประโยชนแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 สวนดานการมสวนรวมการตดสนใจ ดานการมสวนรวมการด าเนนงาน และดาน การมสวนรวมการตดตามประเมนไมแตกตางกน จ าแนกตามอาชพ พบวาประชาชนทมอาชพแตกตางกนมสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 เมอพจารณาเปรยบเทยบเปนรายดาน พบวาดานการมสวนรวมการตดสนใจ ดานการมสวนรวม การด าเนนงาน และดานการมสวนรวมการตดตามประเมนผลมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สวนดานการมสวนรวมการรบผลประโยชน ไมแตกตางกน จ าแนกตามรายได พบวาประชาชนมรายไดแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยรวมและรายดาน ไมแตกตางกน จ าแนกตามระยะเวลาทอยอาศยในชมชนพบวาประชาชนทมระยะเวลาทอยอาศย

44

ในชมชนแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยภาพรวม และรายดานไมแตกตางกน ดงน นปจจยสวนบคคลทมผลตอการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสตกรงเทพมหานคร ไดแก อาชพ วชราวรรณ นลเกต (2553, หนา 48) การศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลบานเดอ อ าเภอเมองหนองคาย จงหวดหนองคาย กลมตวอยาง 373 คน จ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ ผลการศกษาพบวาโดยภาพรวมประชาชนมสวนรวมในการพฒนาทองถนในระดบปานกลาง โดยแยกเปนรายดาน ระดบมาก 1 ดาน ไดแกดานการวางแผนและการตดสนใจ ระดบปลานกลาง 1 ดาน ไดแก ดานการด าเนนการ และในระดบนอย 2 ดาน ไดแก ดานการรบผลประโยชนและดานการประเมนผล สวนการจ าแนกตาม เพศ ประชาชนทมเพศตางกน พบวาระดบการมสวนรวมโดยรวมในทกดานไมแตกตางกน สวนประชาชนทมอาย อาชพ และระดบการศกษาตางกน พบวา การมสวนรวมในการพฒนาโดยรวมรายดานแตกตางกน ซงโอกาสน สามารถใชเปนประโยชน และหาแนวทางใหประชาชานสามารถเขามามสวนรวมในการพฒนาขององคการบรหารสวนต าบลบานเดอมากยงข นไป จรญญา จนทรทรง (2555, บทคดยอ) งานวจยเรองการมสวนรวมของประชาชนตอ การพฒนาทองถนในเขตองคการบรหารสวนต าบลหนองแสงใหญ อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน มวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนตอการพฒนาทองถนในเขตองคการบรหารสวนต าบลหนองแสงใหญ อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน และเพอหา แนวทางการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนตอการพฒนาทองถนขององคการบรหาร สวนต าบลหนองแสงใหญ อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน กลมตวอยางทใชจ านวน 346 คน ผลการวจยพบวา 1. การมสวนรวมของประชาชนตอการพฒนาทองถนในเขตองคการบรหาร สวนต าบลหนองแสงใหญ อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน พบวาโดยภาพรวมประชาชน มสวนรวมตอการพฒนาทองถนอยในระดบปานกลาง โดยดานทมคาเฉลยสงสด คอการมสวนรวมในการรบผลประโยชน รองลงมาคอ การมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมใน การปฏบตการและการมสวนรวมในการประเมนผลตามล าดบ โดยในดานการมสวนรวมการรวมรบผลประโยชน ขอทมคาเฉลยสงสด คอ รสกภมใจเมอโครงการตาง ๆ กอใหเกดประโยชนกบ คนสวนใหญในทองถน ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ ขอทมคาเฉลยสงสด คอไดมสวนรวม ในการคดเลอกกจกรรมหรอโครงการทจะพฒนาทองถน สวนดานการมสวนรวมในการปฏบตการ ขอทมคาเฉลยสงสด คอ มสวนรวมกบคณะกรรมการชมชนคดเลอกตวแทนข นมาเปนผน า

45

ในกจกรรมการพฒนาทองถน และดานการมสวนรวมในการประเมนผล ขอทมคาเฉลยสงสด คอมสวนรวมในการแลกเปลยนหรอแสดงความคดเหนกบเจาหนาทปฏบตงานดานการพฒนาทองถน สมาชกสภา หรอผบรหาร ถงผลการด าเนนงานของกจกรรมในการพฒนาทองถน 2. แนวทางการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนตอการพฒนาทองถนในเขตองคการบรหารสวนต าบล หนองแสงใหญ อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน มดงน ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ ควรประชาสมพนธใหประชาชนไดรบทราบขอมลขาวสารอยางตอเนอง และมความสม าเสมอ เชน ประกาศขาวทางวทยกระจายเสยง ควรจดใหมการประชาพจารณในทองถนกอนจะมการตดสนใจวางแผนพฒนาทองถนอยางตอเนอง และควรใหประชาชนเขามามสวนรวมในการแสดง ความคดเหนและตดสนใจในการพฒนาทองถนอยางจรงจงมากกวาทเปนอย ดานการมสวนรวมปฏบตการ ควรใหการสนบสนนประชาชนมสวนรวมในการจดกจกรรมตาง ๆ ไดแก โครงการอบรมกลมอาชพ โครงการองคการบรหารสวนต าบลเคลอนท โครงการเมองนาอย โครงการเกยวกบวนส าคญทางศาสนา โครงการเกยวกบประเพณตาง ๆ ควรมการสงเสรมและสนบสนน การรวมกลมท ากจกรรมโดยมการระดมทรพยากร ไดแก เงน คน ทรพยากรธรรมชาต วสด อปกรณทอยในหมบานเพอด าเนนการรวมกลม ดานการมสวนรวมรบผลประโยชน ควรสงเสรม ใหประชาชนไดตระหนกและเขามามสวนรวมในการบรหารจดการขององคกรปกครอง สวนทองถนเพอรกษาผลประโยชนอนพงมพงไดของทองถนตน ควรสงเสรมใหความรดานสทธประโยชนทประชาชนจะไดรบในการพฒนาดานตาง ๆ ขององคกรปกครองสวนทองถน และ การพฒนาโครงการในต าบลเพอใหประชาชนไดรบประโยชนในโครงการพฒนา และดาน การมสวนรวมในการประเมนผล ควรสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการตดตามประเมนผลการท างานและตรวจสอบผลการด าเนนงานในโครงการหรอกจกรรมขององคกรปกครอง สวนทองถนใหเปนไปอยางม ควรเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการรบฟงการแถลงผล การด าเนนงาน และใหขอเสนอในโครงการเคลอนทประเภทตาง ๆ ทกอใหเกดการพฒนาในทองถน และควรสงเสรมใหประชาชนสามารถตรวจสอบการด าเนนงานขององคการบรหารสวนต าบลในทกโครงการ นสรา พนธรกษ (2555, บทคดยอ) การศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน: กรณศกษาพ นทต าบลคลองจกกระเฌอ อ าเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา มวตถประสงคเพอ 1. เพอศกษาปจจยสวนบคคล และการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถนต าบลคลองจกกระเฌอ อ าเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา 2. เพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชนในการพฒนาทองถนต าบลคลองจกกระเฌอ อ าเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา จ าแนกตามปจจยสวนบคคล โดยกลมตวอยาง คอ ประชาชนในต าบลคลองจกกระเฌอ

46

อ าเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา จ านวน 351 คน ผลการศกษาพบวา 1. ประชาชนกลมตวอยางสวนใหญเปนเพศชาย มอาย 26-35 ป มอาชพเปนเกษตรกร สถานภาพสมรส มระดบการศกษามธยมศกษา/ปวช. และมรายไดตอเดอนสวนใหญ 5,000-10,000 บาท 2. ประชาชนกลมตวอยางมสวนรวมในการพฒนาทองถน ในภาพรวมอยระดบปานกลาง 3. ประชาชนกลมตวอยาง มระดบการศกษา และรายไดตอเดอนตางกน มระดบการมสวนรวมในการพฒนาทองถนในภาพรวมเปนไปตามสมมตฐาน พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาทองถน ในภาพรวม ระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานพบวา คาเฉลยสงทสดคอ ดานปฏบตงาน รองลงมาคอดานวางแผนพฒนา และคาเฉลยต าทสดคอ ดานตดตามตรวจสอบ ผลการวเคราะหเพอเปรยบเทยบ จ าแนกตามปจจยสวนบคคลของประชาชน พบวาระดบการศกษาตางกนมระดบการมสวนรวม ในการพฒนาทองถนในภาพรวมเปนไปตามสมมตฐาน ระดบการมสวนรวมของประชาชน อยในระดบปานกลาง แสดงใหเหนถงความพรอมของประชาชนพอสมควร ซงสามารถสงเสรม หรอพฒนาใหประชาชนไดมสวนรวมในระดบมาก หรอมากทสดได ตารางท 2-3 เปรยบเทยบตวแปรตนกบงานวจยทเกยวของ

ตวแปร ชอผวจย/ ปท/ วจยชอเรอง ผลการวจย เพศ เมตตา สนยบตร (2547)

การมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานตามโครงการพฒนาศกยภาพหมบาน/ ชมชน (SML)

ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานตามโครงการพฒนาศกยภาพหมบาน/ ชมชน (SML) ไมแตกตางกน

เพศ รฐพงศ บญญานวตร (2552) การมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสต กรงเทพมหานคร

ประชาชนทมเพศแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยภาพรวม และรายดาน ไมแตกตางกน

เพศ วชราวรรณ นลเกต (2553) การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษา องคการบรหารสวนต าบลบานเดอ

ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาทองถนองคการบรหารสวนต าบลบานเดอ โดยรวมในทกดาน ไมแตกตางกน

47

ตารางท 2-3 (ตอ)

ตวแปร ชอผวจย/ ปท/ วจยชอเรอง ผลการวจย อาย

บรรเจด สอพมาย (2550) การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษา องคการบรหารสวนต าบลในเมอง อ าเภอเมองพมาย จงหวดนครราชสมา

ประชาชนทมอายตางกน มสวนในการพฒนาทองถนแตกตางกนทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

อาย รฐพงศ บญญานวตร (2552) การมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสต กรงเทพมหานคร

ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวม ในการพฒนาชมชนโดยรวม ไมแตกตางกน

อาย วชราวรรณ นลเกต (2553) การมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาทองถนองคการบรหาร สวนต าบลบานเดอ

ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวม ในการพฒนาองคการบรหารสวน ต าบลบานเดอโดยรวมรายดาน แตกตางกน

ระดบการ ศกษา

บรรเจด สอพมาย (2550) การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลในเมอง อ าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา

ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาทองถน แตกตางกน อยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ 0.05

ระดบการ ศกษา

รฐพงศ บญญานวตร (2552) การมสวนรวมในการพฒนาชมชน ของประชาชนเขตดสต กรงเทพมหานคร

ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน โดยรวมไมแตกตางกน

ระดบการ ศกษา

วชราวรรณ นลเกต (2553) การมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาทองถน กรณศกษา องคการบรหารสวนต าบลบานเดอ

ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนา โดยรวมรายดาน แตกตางกน

48

ตารางท 2-3 (ตอ)

ตวแปร ชอผวจย/ ปท/ วจยชอเรอง ผลการวจย อาชพ บรรเจด สอพมาย (2550)

การมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาทองถน องคการบรหารสวนต าบลในเมอง

ประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาทองถน แตกตางกน ทระดบนยส าคญ ทางสถตทระดบ 0.05

อาชพ รฐพงศ บญญานวตร (2552) การมสวนรวมในการพฒนาชมชน ของประชาชนเขตดสต กรงเทพมหานคร

ประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน โดยรวม แตกตางกน อยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ .05

อาชพ วชราวรรณ นลเกต (2553) การมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาทองถน กรณศกษา องคการบรหารสวนต าบลบานเดอ

ประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนา โดยรวมรายดานแตกตางกน

จากตารางเปรยบเทยบตวแปรตนกบงานวจยทเกยวของ ผวจยจงตดสนใจเลอก ตวแปรตนของงานวจยเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยนเปนการวจยเชงปรมาณ (Quantitative research) ซงมวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร การศกษาครงนดาเนนการศกษาคนควาตามความมงหมายทกาหนดไวโดยมวธการคนควาตามลาดบ ดงน 1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชในการวจย 3. การสรางและการตรวจสอบคณภาพเครองมอ 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมลและสถตทใช 6. เกณฑการแปลผล

ประชำกรและกลมตวอยำง ประชำกร ผวจยไดเลอกใชในการศกษาครงน ประชาชนทมรายชอในทะเบยนสามะโนครวประชากร พกอาศยอยในหมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร จานวน 1,659 คน (ส ำนกงำนสถตปกครองจงหวดจนทบร, 2555) กลมตวอยำง จากจานวนประชาชนทมรายชอในทะเบยนสามโนครวประชากร พกอาศยอยในหมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร จานวน 1,659 คน ผวจย ไดกาหนดขนาดกลมตวอยางของกลมประชากรดวยการใชสตรของ Yamane (1973) ทระดบ ความเชอมน 95% และกาหนดความคลาดเคลอนทยอมรบได 0.05 มสตรดงน n = N 1 + Ne2

โดย n = จานวนกลมตวอยาง

N = จานวนรวมประชากรทงหมดทใชในการศกษา

e = ความคลาดเคลอนทยอมรบได (กาหนดใหเทากบ 0.05)

50

แทนคาสตรดงน n = 1,659 1 + 1,659(0.0025)

= 1,659 5.25

n = 322 คน จากการคานวณกลมตวอยางครงนผวจยไดกลมตวอยาง จานวน 322 ตวอยาง เมอได กลมตวอยาง จงทาสมตวอยางโดยแบบอาศยความนาจะเปน

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจยในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถามเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร โดยการสรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลโดยแบงแบบสอบถามออกเปน 2 ตอน ดงน ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามประกอบดวยคาถาม 4 ขอ โดยสอบถาม เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ โดยเปนแบบปลายปด (Close ended question) ใหเลอกตอบในชองทกาหนด ตอนท 2 แบบสอบถามการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบาน ทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร ไดแก การมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในการดาเนนงาน การมสวนรวมในการรบผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล ประกอบดวยคาถามแบบปลายปด จานวน 10 ขอ โดยแตละคาถามจะมระดบการ มสวนรวม 4 ระดบ ไดแก มสวนรวมมากทสด มสวนรวมมาก มสวนรวมนอย และมสวนรวม นอยทสด สาหรบเกณฑกาหนดระดบการมสวนรวม ซงแบงออกเปน 4 ระดบ ดงน 4 หมายถง มสวนรวมมากทสด 3 หมายถง มสวนรวมมาก 2 หมายถง มสวนรวมนอย 1 หมายถง มสวนรวมนอยทสด

51

กำรสรำงและกำรตรวจสอบคณภำพเครองมอ แบบสอบถามฉบบน ผวจยมขนตอนในการสรางดงน 1. ศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของในเรองการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร จากนน มากาหนดกรอบแนวความคดทใชในการวจย กาหนดนยามและเพอใชเปนแนวทางในการสรางแบบสอบถาม 2. สรางแบบสอบถามเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร และตรวจสอบเนอหาแบบสอบถามวาครอบคลมวตถประสงคหรอไม จากนนนาไปใหอาจารยทปรกษาตรวจสอบความถกตองแลวนามาปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของอาจารยทปรกษา 3. นาแบบสอบถามทปรบปรงตามคาแนะนาของอาจารยทปรกษาใหผเชยวชาญ 3 ทาน ไดแก 3.1 ผชวยศาสตราจารย ดร.พงษเสฐยร เหลองอลงกต ตาแหนง ผอานวยการศนยการศกษาจนทบร วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา 3.2 นายธงชย แพรงาม ตาแหนง กานนตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร 3.3 นายไสว กองทน ตาแหนง ผใหญบานหม 9 หมบานเขาถาสาลกา ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร เพอตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) จากนนปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผเชยวชาญ 4. นาแบบสอบถามทไดไปทดลองใช (Try out) กบประชากรทหมบานเขาถาสาลกา ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร ซงเปนหมบานใกลเคยง จานวน 30 คน เพอหาคณภาพของเครองมอ โดยการหาคาความเทยงหรอความเชอถอไดของแบบสอบถาม (Reliability) แบบ Cronbach’s alpha ไดคาความเทยงหรอความเชอถอไดของแบบสอบถาม เทากบ 0.91 ซงถอวาแบบสอบถามนมความเชอถอไดสามารถนาไปเกบขอมลครงตอไป

52

กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลมขนตอนดงน 1. ขอหนงสอจากวทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา เพอขอความรวมมอ ในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางประชาชนทมรายชอในสามโนครวประชากร หมบาน ทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร 2. การเกบขอมลจากแบบสอบถาม ผวจยไดนาแบบสอบถามไปเกบขอมลการ มสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร ดวยตนเอง 3. การรวบรวมขอมล ผวจยไดแจกแบบสอบถามไปจานวน 322 ชด โดยมแบบสอบถามทไดรบกลบคนมา และมความสมบรณ จานวน 322 ชด คดเปน 100 เปอรเซนต ระยะเวลำในกำรเกบขอมล ในการศกษาครงนใชเวลาในการเกบรวบรวมขอมลระหวางเดอนธนวาคม พ.ศ. 2556 ถงเดอนมกราคม พ.ศ. 2557 รวมระยะเวลาทงสน 1 เดอน

กำรวเครำะหขอมลและสถตทใช การวเคราะหขอมลสาหรบการวจยครงน แบงการวเคราะหออกเปน 3 ขนตอน โดยใชวธการประมวลผลทางสถตดวยคอมพวเตอร สถตทใชในกำรวเครำะหขอมล ผวจยเลอกใชสถตในการวเคราะหเพอใหสอดคลองกบลกษณะของขอมล และตอบวตถประสงค ดงน 1. วเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย อาชพ และระดบการศกษา สถตทใชคอ สถตเชงพรรณนา ไดแก คาความถ และรอยละ 2. วเคราะหขอมลการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร สถตทใชคอ สถตเชงพรรณนา ไดแก รอยละ คาความถ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 3. ทดสอบสมมตฐานโดยใชสถตเชงอนมานทดสอบความแตกตางระหวางตวแปรอสระกบตวแปรตาม โดยใชสถต t-test สาหรบเปรยบเทยบความแตกตางระหวางตวแปรอสระ 2 กลมและใชสถต One-way ANOVA สาหรบเปรยบเทยบความแตกตางระหวางตวแปรอสระทม 3 กลมขนไป และหากพบวามความแตกตางอยางมนยสาคญทระดบนยสาคญ 0.05 จะทาการทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการทดสอบของ LSD (Least significant difference test)

53

เกณฑกำรแปลผล

นาผลคะแนนทไดมาวเคราะหหาคาเฉลย เลขคณตโดยมเกณฑในการแปลผล ดงน สตรการหาคาอนตรภาคชน = คาสงสด-คาตาสด

จานวนชนทตองการ

= 4-1

4

= 0.75

ในการวจยครงน กาหนดเกณฑการแปลผลคาเฉลย มดงน คาเฉลย 3.26-4.00 หมายถง มสวนรวมในการพฒนาชมชนในระดบมากทสด คาเฉลย 2.51-3.25 หมายถง มสวนรวมในการพฒนาชมชนในระดบมาก คาเฉลย 1.76-2.50 หมายถง มสวนรวมในการพฒนาชมชนในระดบนอย คาเฉลย 1.00-1.75 หมายถง มสวนรวมในการพฒนาชมชนในระดบนอยทสด

บทท 4

ผลการวจย

การศกษาวจยเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร และเพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบล ทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จาแนกตาม เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ โดยเกบขอมลจากประชากรประชาชนทมรายชอในทะเบยนสามโนครวประชากร พกอาศยอยในหมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จานวน 1,659 คน ผวจยไดกาหนดขนาดกลมตวอยางของกลมประชากรดวยการใชสตรของ Yamane (1973) ทระดบความเชอมน 95% และกาหนดความคลาดเคลอนทยอมรบได 0.05 จากการคานวณกลมตวอยางคร งน ไดกลมตวอยาง จานวน 322 คน ซงผวจยไดนาเสนอผลการวเคราะห ออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ตอนท 3 การทดสอบสมมตฐาน

55

ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตารางท 4-1 จานวนและคารอยละของขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลทวไป จ านวน รอยละ เพศ ชาย หญง

152 170

47.20 52.80

รวม 322 100.00 อาย ตากวา 20 ป 20 ปข นไป-30 ป 31 ปข นป-40 ป 41 ปข นป-50 ป 51 ปข นไป

36 84 79 71 52

11.18 26.09 24.53 22.05 16.15

รวม 322 100.00 ระดบการศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

101 123 70 28

31.36 38.20 21.74 8.70

รวม 322 100.00 อาชพ ขาราชการ/ รฐวสาหกจ พนกงานบรษทเอกชน ประกอบธรกจสวนตว รบจาง คาขาย เกษตรกรรม/ ทาสวน/ ทาไรทานา

27 35 40 65 73 82

8.38 10.87 12.42 20.19 22.67 25.47

รวม 322 100.00

56

จากตารางท 4-1 จานวนรอยละของกลมตวอยาง จาแนกตามขอมลทวไป พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 52.80 และเพศชาย คดเปนรอยละ 47.20 ผตอบแบบสอบมอาย 20 ปข นป-30 ป มากทสด คดเปนรอยละ 26.09 รองลงมา คอ อาย 31 ปข นป-40 ป คดเปนรอยละ 24.53 อาย 41 ปข นไป-50 ป คดเปนรอยละ 22.05 และ 51 ปข นไป คดเปนรอยละ 16.15 และอายตากวา 20 ป คดเปนรอยละ 11.18 ตามลาดบ ผตอบแบบสอบจบการศกษาระดบมธยมศกษา มากทสด คดเปนรอยละ 38.20 รองลงระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 31.36 ระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 21.74 และระดบสงกวาปรญญาตร คดเปนรอยละ 8.70 ผตอบแบบสอบถามประกอบอาชพ เกษตรกรรม/ ทาสวน/ ทาไรทานา มากทสด คดเปนรอยละ 25.47 รองลงมาอาชพคาขาย คดเปนรอยละ 22.67 อาชพรบจาง คดเปนรอยละ 20.19 อาชพประกอบธรกจสวนตว คดเปนรอยละ 12.42 พนกงานบรษทเอกชน คดเปนรอยละ 10.87 และอาชพขาราชการ/รฐวสาหกจ คดเปนรอยละ 8.38

57

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ตารางท 4-2 จานวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ

มสวนรวม ในการตดสนใจ

ระดบการมสวนรวม X SD แปลความ อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด 1. มสวนรวมประชมเพอนาเสนอเรองตาง ๆ ทมความจาเปนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง

59 (18.32)

121 (37.58)

103 (31.99)

39 (12.11)

2.62 .92 มาก 1

2. มสวนรวมในการตดสนใจวางแผนขนตอนการด าเนนงานของกจกรรมพฒนาชมชน หมบานทงกราง

70 (21.74)

94 (29.19)

125 (38.82)

33 (10.25)

2.62 .94 มาก 2

3. มสวนรวมก าหนด แหลงของทรพยากร ทจะใชในกจกรรมโครงการพฒนาชมชน หมบานทงกราง

53 (16.45)

118 (36.65)

118 (36.65)

33 (10.25)

2.59 .88 มาก 3

ภาพรวม 2.61 .86 มาก

จากตารางท 4-2 จานวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 2.61, SD = 0.86) เมอพจารณาในรายละเอยดสรปไดดงน

58

ประชาชนประชาชนมสวนรวมของในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ในเรองมสวนรวมประชมเพอนาเสนอเรองตาง ๆ ทม ความจาเปนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.62, SD = 0.92) โดยมการมสวนรวมเปนอนดบแรก รองลงมาเรองมสวนรวมในการตดสนใจวางแผนข นตอนการดาเนนงานของกจกรรมพฒนาชมชน หมบานทงกราง การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.62, SD = 0.94) และอนดบสดทายเรองมสวนรวมก าหนดแหลงของทรพยากรทจะใช ในกจกรรมโครงการพฒนาชมชน หมบานทงกราง การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.59, SD = 0.88) ตารางท 4-3 จานวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน

มสวนรวม ในการด าเนนงาน

ระดบการมสวนรวม X SD แปลความ อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด 1. มสวนรวมออกแรงในการท ากจกรรม หรอโครงการเพอพฒนาในชมชน หมบานทงกราง

75 (23.29)

118 (36.65)

96 (29.81)

33 (10.25)

2.73 .93 มาก 1

2. มสวนรวมสนบสนนทรพยสนเงนทองเพอท ากจกรรมพฒนาชมชน

43 (13.36)

112 (34.78)

123 (38.20)

44 (13.66)

2.48 .89 นอย 3

3. มสวนรวมออกแรงในการท ากจกรรมเพอพฒนาในชมชน

43 (13.36)

151 (46.89)

84 (26.09)

44 (13.66)

2.60 .88 มาก 2

ภาพรวม 2.60 .85 มาก

จากตารางท 4-3 จานวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวด

59

จนทบร ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 2.60, SD = 0.85) เมอพจารณาในรายละเอยดสรปไดดงน ประชาชนประชาชนมสวนรวมของในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ในเรองทานมสวนรวมออกแรงในการทากจกรรม หรอโครงการเพอพฒนาในชมชน การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.73, SD = 0.93) โดยมการมสวนรวมเปนอนดบแรก รองลงมาเรองการมสวนรวมออกแรงในการทากจกรรมเพอพฒนาในชมชน การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.60, SD = 0.88) และอนดบสดทายเรองการมสวนรวมสนบสนนทรพยสนเงนทองเพอทากจกรรมพฒนาชมชน การมสวนรวมอยในระดบนอย ( X = 2.48, SD = 0.89)

ตารางท 4-4 จานวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน

มสวนรวมในการ รบผลประโยชน

ระดบการมสวนรวม X SD แปลความ อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด 1. มสวนรวมรบผลประโยชนจากกจกรรมพฒนาทเกดขนในชมชน

70 (21.74)

134 (41.61)

86 (26.71)

32 (9.94)

2.75 .91 มาก 1

2. มไดรบการพฒนาศกยภาพของตนเอง จากการรวมท ากจกรรมพฒนาชมชน

48 (14.91)

130 (40.37)

112 (34.78)

32 (9.94)

2.60 .86 มาก 2

ภาพรวม 2.68 .86 มาก

จากตารางท 4-4 จานวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 2.68, SD = 0.86) เมอพจารณาในรายละเอยดสรปไดดงน

60

ประชาชนประชาชนมสวนรวมของในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ในเรองการมสวนรวมรบผลประโยชนจากกจกรรมพฒนาทเกดข นในชมชน การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.75, SD = 0.91) โดยมการมสวนรวม เปนอนดบแรก รองลงมาเรองการมไดรบการพฒนาศกยภาพของตนเอง จากการรวมทากจกรรมพฒนาชมชน การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.60, SD = 0.86) ตารางท 4-5 จานวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการประเมนผล

มสวนรวมใน การประเมนผล

ระดบการมสวนรวม X SD แปลความ อนดบ

มากทสด มาก นอย นอยทสด 1. มสวนรวมสงเกตการณการท างานของผรบจางภายนอกทมาท างานพฒนา ในชมชน

37 (11.49)

120 (37.27)

95 (29.50)

70 (21.74)

2.39 .95 นอย 1

2. มสวนตดตาม ผลการด าเนนงานของการพฒนาในชมชน

48 (14.91)

94 (29.19)

105 (32.61)

75 (23.29)

2.36 1.00 นอย 2

ภาพรวม 2.37 .94 นอย

จากตารางท 4-5 จานวนรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการประเมนผล พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวมอยในระดบนอย ( X = 2.37, SD = 0.94) เมอพจารณาในรายละเอยดสรปไดดงน ประชาชนประชาชนมสวนรวมของในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ในเรองการมสวนรวมสงเกตการณ การทางานของผรบจางภายนอกทมาทางานพฒนาในชมชน การมสวนรวมอยในระดบนอย ( X = 2.39, SD = 0.95) โดยมการมสวนรวมเปนอนดบแรก รองลงมาเรองการมสวนตดตามผลการดาเนนงานของ

61

การพฒนาในชมชน การมสวนรวมอยในระดบนอย ( X = 2.36, SD = 1.00) ตารางท 4-6 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา ชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวมรายดาน

การมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน X SD แปลความ อนดบ

1. ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ 2.61 .86 มาก 2 2. ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน 2.60 .85 มาก 3 3. ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน 2.68 .86 มาก 1 4. ดานการมสวนรวมในการประเมนผล 2.37 .94 นอย 4

ภาพรวม 2.57 .82 มาก

จากตารางท 4-6 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวม พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 2.57, SD = 0.82) เมอพจารณาในรายละเอยดสรปไดดงน ประชาชนมมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน การมสวนรวม อยในระดบมาก ( X = 2.68, SD = 0.86) โดยมระดบการมสวนรวมเปนอนดบแรก รองลงมา ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.61, SD = 0.86) ดานการมสวนรวมในการดาเนนงาน การมสวนรวมอยในระดบมาก ( X = 2.60, SD = 0.85) และอนดบสดทายดานการมสวนรวมในการประเมนผล การมสวนรวมอยในระดบนอย ( X = 2.37, SD = 0.94)

62

ตอนท 3 การทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐานท 1 ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน

ตารางท 4-7 การเปรยบเทยบเพศกบ การมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

เพศ จ านวนคน X SD t Sig.

ชาย 152 2.46 .87 -2.211 .028* หญง 170 2.66 .76

จากตารางท 4-7 การเปรยบเทยบเพศกบการมสวนรวมในการพฒนาหมบานทงกรางชมชน ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร พบวา คา Sig. = .028 แสดงวาประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สมมตฐานท 2 ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน

ตารางท 4-8 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของการมสวนรวมของ ประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จาแนกตามอาย

แหลงความแปรปรวน df SS MS F Sig. ระหวางกลม 4 8.062 2.015 3.077 .017* ภายในกลม 317 207.633 .655

รวม 321 215.695

*P ≤ .05

63

จากตารางท 4-8 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของ

การมสวนรวมในการพฒนาชมชนหมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จาแนกตามอาย พบวาประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และไดทาการวเคราะหเปรยบเทยบรายคดวยวธ LSD ไดผลการวเคราะห ดงน

ตารางท 4-9 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบรายค ของคาเฉลยการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ภาพรวมรายดาน จาแนกตามอาย

อาย X ต ากวา 20 ป 20 ปขนไป-

30 ป 31 ปขนไป-

40 ป 41 ปขนไป-

50 ป 51 ปขนไป

ต ากวา 20 ป 2.47 - -.41* 20 ปขนไป-30 ป 2.42 - -.46* 31 ปขนไป-40 ป 2.51 - -.38* 41 ปขนไป-50 ป 2.63 - 51 ปขนไป 2.89 -

จากตารางท 4-9 เมอทาการทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยเปนรายค ดวยวธการทดสอบ LSD พบวาประชาชนทมอายตางกน มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ไดแก 1. ประชาชนทมอายตากวา 20 ป มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร นอยกวา ประชาชนทมอาย 51 ปข นไป 2. ประชาชนทมอาย 20 ปข นไป-30 ป มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบาน

ทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร นอยกวา ประชาชนทมอาย 51 ปข นไป 3. ประชาชนทมอาย 31 ปข นไป-40 ป มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบาน

ทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร นอยกวา ประชาชนทมอาย 51 ปข นไป

64

สมมตฐานท 3 ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน ตารางท 4-10 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของการมสวนรวมของ ประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จาแนกตามระดบการศกษา

แหลงความแปรปรวน df SS MS F Sig. ระหวางกลม 3 8.071 2.690 4.120 .007* ภายในกลม 318 207.624 0.653

รวม 321 215.695 *P ≤ .05 จากตารางท 4-10 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของ การมสวนรวมในการพฒนาชมชนหมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จาแนกตามระดบการศกษา พบวาประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และไดทาการวเคราะหเปรยบเทยบรายคดวยวธ LSD ไดผลการวเคราะห ดงน ตารางท 4-11 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบรายค ของคาเฉลยการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ภาพรวมรายดาน จาแนกตามระดบการศกษา

การศกษา X ประถมศกษา มธยมศกษา ปรญญาตร สงกวา

ปรญญาตร ประถมศกษา 2.61 - -.49* มธยมศกษา 2.47 - -.52* ปรญญาตร 2.50 - -.36* สงกวาปรญญาตร 3.02 -

65

จากตารางท 4-11 เมอทาการทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยเปนรายค ดวยวธ การทดสอบ LSD พบวาประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยสาคญ ทางสถตทระดบ .05 ไดแก 1. ประชาชนทมการศกษาระดบประถมศกษา มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร นอยกวา ประชาชนทม การศกษาระดบสงกวาปรญญาตร 2. ประชาชนทมการศกษาระดบมธยมศกษา มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร นอยกวา ประชาชนทม การศกษาระดบสงกวาปรญญาตร 3. ประชาชนทมการศกษาระดบปรญญาตร มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร นอยกวา ประชาชนทม การศกษาระดบสงกวาปรญญาตร สมมตฐานท 4 ประชาชนทมอาชพตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบาน ทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน ตารางท 4-12 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของการมสวนรวมของ ประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จาแนกตามอาชพ

แหลงความแปรปรวน df SS MS F Sig. ระหวางกลม 5 9.151 1.830 2.800 .017* ภายในกลม 316 206.544 0.654

รวม 321 215.695 *P ≤ .05 จากตารางท 4-12 ผลวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบความแตกตางของ การมสวนรวมในการพฒนาชมชนหมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จาแนกตามอาชพ พบวาประชาชนทมอาชพตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนหมบานทงกราง

66

ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และไดทาการวเคราะหเปรยบเทยบรายคดวยวธ LSD ไดผลการวเคราะห ดงน ตารางท 4-13 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบรายค ของคาเฉลยการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ภาพรวมรายดาน จาแนกตามอาชพ

อาชพ X ขาราชการ/รฐวสาหกจ

พนกงานบรษทเอกชน

ประกอบธรกจสวนตว

รบจาง คาขาย เกษตรกร/ท าสวน/

ท าไร/ ท านา ขาราชการ/รฐวสาหกจ

2.86 - .47* .37* .54* .40* .41*

พนกงานบรษทเอกชน

2.49 -

ประกอบธรกจสวนตว

2.59 -

รบจาง 2.63 - คาขาย 2.55 - เกษตรกร/ ท าสวน/ ท าไร/ท านา

2.46 -

จากตารางท 4-13 เมอทาการทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยเปนรายค ดวยวธ การทดสอบ LSD พบวาประชาชนทมอาชพตางกน มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบาน

ทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05 ไดแก 1. ประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มากกวา ประชาชนทมอาชพพนกงานบรษทเอกชน 2. ประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มากกวา ประชาชนทมอาชพประกอบธรกจสวนตว

67

3. ประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มากกวา ประชาชนทมอาชพรบจาง 4. ประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มากกวา ประชาชนทมอาชพคาขาย

5. ประชาชนทมอาชพขาราชการ/ รฐวสาหกจ มการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มากกวา ประชาชนทมอาชพเกษตรกร/ ทาสวน/ ทาไร/ ทานา

ตารางท 4-14 สรปผลการทดสอบสมมตฐาน

สมมตฐาน ผลการทดสอบสมมตฐาน

1. ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน

ยอมรบสมมตฐาน

2. ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน

ยอมรบสมมตฐาน

3. ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการ พฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน

ยอมรบสมมตฐาน

4. ประชาชนทมอาชพตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน

ยอมรบสมมตฐาน

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบล ทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร มวตถประสงคเพอศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร และเพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ โดยวธการเกบขอมลจากกลมตวอยาง คอ ประชาชนทอยในรายชอตามทะเบยนบาน ของหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จ านวน 1,659 คน ก าหนดกลมตวอยางโดยใชสตรการค านวณของ Yamane (1973) ทระดบความเชอมน 95% และก าหนดความคลาดเคลอนทยอมรบได 0.05 ไดจ านวนกลมตวอยางในการวจย 322 คน ท าการเกบขอมลโดยการใชแบบสอบถาม และวเคราะหขอมลดวยสถต คาความถ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และทดสอบสมมตฐาน ดวยสถต t-test, One-way ANOVA และท าการทดสอบความแตกตางรายคดวยวธของ LSD ผวจยน าเสนอผลการศกษาตามล าดบ ดงน 1. สรปผลการวจย 2. อภปรายผล 3. ขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ผลการศกษา พบวา ผตอบแบบสอบถามเกยวกบการมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง อ าเภอโปรงน ารอน จงหวดจนทบร จ านวน 322 คน สวนใหญเปนเพศหญง มอาย 20 ปข นป-30 ป จบการศกษาระดบมธยมศกษา และประกอบอาชพเกษตรกรรม/ ท าสวน/ ท าไรท านา ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวม พบวา ประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบาน

69

ทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาในรายละเอยด พบวาประชาชน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน การมสวนรวมอยในระดบมาก โดยมระดบการมสวนรวมเปนอนดบแรก รองลงมาดานการมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมอยในระดบมาก ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน การมสวนรวมอยในระดบมาก และอนดบสดทายดานการมสวนรวมในการประเมนผล การมสวนรวมอยในระดบนอย ตามล าดบ ตอนท 3 ผลการทดสอบสมมตฐาน ผลการทดสอบสมมตฐานเพอเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร กบขอมลสวนทวไป พบวา 1. ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตท .05 2. ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตท .05 3. ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตท .05 4. ประชาชนทมอาชพตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตท .05

อภปรายผล จากการวจยเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ผวจยขออภปรายผลการวจย ดงน 1. ผลการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร พบวาโดยภาพรวมระดบของการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนหมบานทงกรางอยในระดบมาก ขดแยงกบงานวจยของจรญญา จนทรทรง (2555) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนตอการพฒนาทองถนในเขตองคการบรหารสวนต าบลหนองแสงใหญ อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน ผลการวจย พบวาโดยภาพรวมประชาชนมสวนรวมตอการพฒนาทองถน อยในระดบปานกลาง งานวจยของวชราวรรณ นลเกต (2553) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลบานเดอ อ าเภอเมองหนองคาย จงหวดหนองคาย ผลการศกษาพบวาโดยภาพรวมประชาชนมสวนรวมในการพฒนาทองถนในระดบปานกลาง และขดแยงกบงานวจยของนสรา

70

พนธรกษ (2555) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน: กรณศกษาพ นทต าบลคลองจกกระเฌอ อ าเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา พบวาประชาชนมสวนรวมในการพฒนาทองถนในภาพรวมระดบปานกลาง ในความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาในทกโครงการของการพฒนาชมชนน น ประชาชนทอยในหมบานทกคนยอมมสวนไดรบผลประโยชน ไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออม ซงโครงการทกโครงการพฒนาน นยอมสงผลใหชวตความเปนของประชาชนดข นดวย จงท าใหระดบการประเมนผลการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนออกมาในระดบมาก ผวจยอภปรายเปนรายดานไดดงน 1.1 ดานการมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในระดบมาก ซงใน ความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาการมสวนรวมในการตดสนใจมระดบอยในระดบมากเนองจากประชาชนไดมสวนรวมประชมเพอน าเสนอเรองตาง ๆ ทมความจ าเปนในการพฒนา มสวนในการตดสนใจวางแผนข นตอนการด าเนนงานของกจกรรม และมสวนรวมก าหนดแหลงของทรพยากรทจะใชในกจกรรมโครงการพฒนาชมชน 1.2 ดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน การมสวนรวมในระดบมาก ซงใน ความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาการมสวนรวมในการด าเนนงานมระดบอยในระดบมากเนองจากประชาชนมสวนรวมออกแรงในการท ากจกรรม หรอโครงการเพอพฒนามสวนรวมสนบสนนทรพยสนเงนทองเพอใชในการท ากจกรรม และมสวนรวมสนบสนนวสด อปกรณ เพอใชในการท ากจกรรมพฒนาชมชน หมบานทงกราง 1.3 ดานการมสวนรวมในการรบผลประโยชน การมสวนรวมในระดบมาก ซงในความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาการมสวนรวมในการรบผลประโยชนมระดบอยในระดบมากเนองจากประชาชนมสวนรวมรบผลประโยชนจากกจกรรมโครงการพฒนาตาง ๆ ทเกดข นในชมชน และไดรบการพฒนาศกยภาพของตนเอง จากการรวมท ากจกรรมโครงการพฒนาชมชนหมบานทงกราง เชน โครงการสงเสรมอาชพสตรในหมบาน โครงการฝกอบรมอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.) ฯลฯ 1.4 ดานการมสวนรวมในการประเมนผล การมสวนรวมในระดบนอย ซงใน ความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาการมสวนรวมในการประเมนผลมระดบอยในระดบนอยเนองจากประชาชนยงไมมสวนรวมสงเกตการณ การท างานของผรบจางภายนอกทมาท างานพฒนาในชมชน และยงไมคอยไดมสวนตดตามผลการด าเนนงานของโครงการทเกยวกบการพฒนาตาง ๆ ในชมชน

71

2. การเปรยบเทยบระดบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบาน ทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร จ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ ผลการวจยพบวา 2.1 ประชาชนทมเพศตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงขดแยงกบงานวจยของ วชราวรรณ นลเกต (2553) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาทองถน กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลบานเดอ อ าเภอเมองหนองคาย ประชาชนทมเพศตางกน พบวาระดบการมสวนรวมโดยรวมในทกดานไมแตกตางกน ในความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาในปจจบนผหญงมบทบาทในสงคม ในหลาย ๆ เรองเสมอภาค กบผชาย ท าใหผหญงมสทธ มเสยงในการแสดงออก ในการมสวนรวมมากข นจากในอดตทผานมา ท าใหผลการวจยการมสวนรวมในการพฒนาชมชนต าบลทงกราง เพศหญงกบเพศชายจงมระดบการมสวนรวมทแตกตางกน 2.2 ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนหมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบงานวจยของ บรรเจด สอพมาย (2550) ไดศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาทองถน กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลในเมอง อ าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา พบวา ประชาชนทมอายตางกน มสวนรวมในการพฒนาทองถน แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ในความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาประชาชนทม อายนอยอาจจะยงไมเหนความส าคญของการมสวนรวม ยงมองไมออกวาการมสวนรวมส าคญเพยงใด ซงตางจากประชาชนทมอายมากกวา ทมประสบการณในหลาย ๆ ดาน มองภาพได กวางกวาและเหนความส าคญและความจ าเปนของการมสวนรวม ประชาชนทมอายตางกน จงมระดบการมสวนรวมตางกน 2.3 ประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนหมบาน ทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 สอดคลองกบงานวจยของ วชราวรรณ นลเกต (2553) ไดศกษาเรอง การมสวนรวม ของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษา องคการบรหารสวนต าบลบานเดอ พบวาประชาชนทมระดบการศกษาตางกน มสวนรวมในการพฒนาโดยรวมรายดานแตกตางกน และงานวจยของ นสรา พนธรกษ (2555) ไดศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน: กรณศกษาพ นทต าบลคลองจกกระเฌอ อ าเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา พบวาระดบการศกษาตางกนมระดบการมสวนรวมในการพฒนาทองถนในภาพรวม แตกตางกน อยางม

72

นยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ในความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาประชาชนทไดรบการศกษามากกวา ยอมเขาใจเรองของการมสวนรวมไดมาก เนองจากในทกกระบวนการของการศกษาน นตองเกดการมสวนรวมทกข นตอน จงท าใหผทมการศกษาในระดบทสงกวา สามารถเขาใจและ เหนความส าคญของการมสวนรวมโดยเฉพาะการมสวนรวมในการพฒนาชมชน ไดมากกวา ผทมการศกษานอย 2.4 ประชาชนทมอาชพตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร แตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สอดคลองกบงานวจยของ บรรเจด สอพมาย (2550) ไดศกษาเรอง การศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน องคการบรหารสวนต าบลในเมอง พบวาประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาทองถนแตกตางกน ทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 งานวจยของ รฐพงศ บญญานวตร (2552) ไดศกษาเรอง การศกษาการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสต กรงเทพมหานคร พบวาประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาชมชนโดยรวม แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และงานวจยของ วชราวรรณ นลเกต (2553) ไดศกษาเรอง การศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน กรณศกษา องคการบรหารสวนต าบลบานเดอ พบวาประชาชนทมอาชพแตกตางกน มสวนรวมในการพฒนาโดยรวมรายดานแตกตางกน ทระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ในความคดเหนของผวจยอาจกลาวไดวาประชาชนทตางอาชพกน ยอมมมมมองและประสบการณทเกดจากความเคยชนในการประกอบอาชพของตน จงอาจท าใหเกดความแตกตางเรองความคดเหนในการมสวนรวม

ขอเสนอแนะ จากการศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร พบวาดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน ประชาชนมสวนรวมเปนอนดบรองสดทาย และดานการมสวนรวมในการประเมนผลประชาชน มสวนรวมเปนอนดบสดทาย ซงมระดบการมสวนรวมนอย จงจ าเปนจะตองมการสรางจตส านก ในการมสวนรวมในดานดงกลาว โดยผวจยจงมขอเสนอแนะดงน ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. ควรก าหนดนโยบายดานการมสวนรวมในการประเมนผล กระตนใหประชาชน มสวนตดตามผลการด าเนนงานของการพฒนาในชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอ โปงน ารอน จงหวดจนทบร

73

2. ควรก าหนดนโยบายดานการมสวนรวมในการด าเนนงาน ในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร เพอใหประชาชนไดมโอกาสออกมามสวนรวม ขอเสนอเชงปฏบตการ 1. มอบหมายใหประชาชนในหมบานไดมสวนรวมสงเกตการณ และตรวจสอบ การท างานของผรบจางภายนอกทมาท างานพฒนาในชมชน เพอควบคมและตดตามการท างานพฒนาใหไดประสทธภาพสงสด 2. จดใหมโครงการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ทประชาชนทกคนไดมโอกาสออกมารวมกนด าเนนงาน เชน โครงการหนาบานหนามอง โครงการประปาหมบาน ขอเสนอแนะเชงวชาการ 1. ควรศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยการวจยเชงคณภาพ 2. ควรศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ใหครบทกหมบานในต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร เพอน าขอมลทไดจากการศกษาวจยมาพฒนาภาพรวมของการมสวนรวมในท ง 7 หมบาน ในต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร

บรรณานกรม กรมการปกครอง. (2555). สถตรายงานจ านวนประชากรและบานจงหวดจนทบร. กรงเทพฯ:

กรมการปกครอง. การบรหารราชการแบบมสวนรวม. (2553). การด าเนนงานการมสวนรวมของส านกงาน

ปลดกระทรวง วทยาศาสตรและเทคโนโลย. เขาถงไดจากhttp://portal.in.th/scraticapate/pages/participate/

การปฏบตหนาทของคณะกรรมการหมบาน. (2556). เขาถงไดจาก http://pab.dopa.go.th/main/law/vill_manual.pdf

การพฒนาหมบานตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. (2556). เขาถงไดจาก http://www.gotoknow.org/posts/400522/

คณะรฐมนตรรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ.(2556). สรปผลการด าเนนการของคณะรฐมนตรตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ รฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ (วนท 31 ธนวาคม 2551 ถงวนท 30 ธนวาคม 2552). เขาถงไดจาก http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=367

จรญญา จนทรทรง. (2555). การมสวนรวมของประชาชนตอการพฒนาทองถนในเขตองคกาบรหารสวนต าบลหนองแสงใหญ อ าเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธ รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการพฒนาทองถน, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

จารณ พนธเสงยม. (2550). การมสวนรวมในการพฒนาชมชนของสมาชกชมชนรวมจตรวมในจงหวดกระบ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงคมวทยาประยกต. คณะสงคมวทยาและมานษยวทยา, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ธต กตตวทตคณ. (2540). ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของคณะกรรมการหมบานในการพฒนาชนบท: ศกษาเฉพาะกรณ อ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร. วทยานพนธ ศลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชารฐศาสตร, คณะรฐศาสตร, มหาวทยาลยรามค าแหง.

นคร ส าเภาทพย. (2542). การมสวนรวมของประชาชนในโครงการพฒนาเพอความมนคงพนทอ าเภอนาแหว จงหวดเลย. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาสงคม, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

75

นสรา พนธรกษ. (2555). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน: กรณศกษาพนทต าบลคลองจกกระเฌอ อ าเภอเมอง จงหวดฉะเชงเทรา. ปญหาพเศษรฐศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาการจดการทรพยากรเพอความมนคง, คณะรฐศาสตรและนตศาสตร, มหาวทยาลยบรพา.

บรรเจด สอพมาย. (2550). การศกษาเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถนกรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลในเมอง อ าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการปกครองทองถน, วทยาลยการปกครองทองถน, มหาวทยาลยขอนแกน.

ประชย ศรจามร. (2549). การมสวนรวมของประชาชนตอการปลกปาภาครฐ กรณศกษาต าบลปาออดอนชย อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาสงคมและสงแวดลอม, คณะพฒนาสงคม, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ประเสรฐ สนทร. (2543). การมสวนรวมชองประชาชนในการปองกนปราบปรามอาชญากรรม:ศกษาเฉพาะกรณ กองบงคบการต ารวจนครบาล 6. วทยานพนธสงคมสงเคราะห ศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสงคมสงเคราะห, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พชร กณฑทอง. (2553). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนเทศบาล เมองชะอ าจงหวดเพชรบร. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานโยบายสาธารณะ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

เมตตา สนยบตร. (2547). การมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานตามโครงการพฒนาศกยภาพหมบาน/ชมชน (SML) ศกษากรณหมท 4 ต าบลบานรอม อ าเภอทาเรอ จงหวดพระนครศรอยธยา. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานโยบายสาธารณะ, วทยาลยการบรหารรฐกจ, มหาวทยาลยบรพา.

รฐพงศ บญญานวตร. (2552). รายงานผลงานวจยการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของประชาชนเขตดสตกรงเทพมหานคร การพฒนาชมชน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

วชราวรรณ นลเกต. (2553). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถนกรณศกษาองคการบรหาร สวนต าบลบานเดอ อ าเภอเมองหนองคาย จงหวดหนองคาย. การคนควาแบบอสระรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานโยบายสาธารณะ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหาสารคาม.

76

ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรมกระทรวงวฒนธรรมและศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต. (2555). ประวตหมบานทงกราง หมท 4 ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร. เขาถงไดจาก http://www.m-culture.in.th/moc_new/album/

ส านกบรหารการปกครองทองท. (2553). คมอการปฏบตหนาทของคณะกรรมการหมบาน. กรงเทพฯ: ฝายบรหารงานทวไป ส านกบรหารการปกครองทองท (สน.ปท.).

ส านกปกครองจงหวดจนทบร. (2555). งานสถต. จนทบร: ส านกปกครองจงหวดจนทบร. สธ วรประดษฐ. (2553). การมสวนรวมของชมชนงานสารสนเทศส านกงานสงเสรมการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดตราด. ตราด: ส านกงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดตราด.

สนทร กองทรพย. (2548). การมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนงานขององคการบรหาร สวนต าบล กรณศกษาต าบลทาอฐ อ าเภอปากเกรด จงหวดนนทบร. วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาสงคมและสงแวดลอม, คณะพฒนาสงคม, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สนตย มะลวลย. (2541). การมสวนรวมของคณะกรรมการหมบาน ตามโครงการแกไขปญหาความยากจน: ศกษาเปรยบเทยบจงหวดนครศรธรรมราช และจงหวดยะลา. วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนาสงคมและสงแวดลอม, คณะพฒนาสงคม, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สนย มลลกะมาลย. (2545). รฐธรรมนญกบการมสวนรวมของประชาชน. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

หมบานทงกราง. (2556). รายงานการประชมประชาคมหมบานทงกรางประจ าเดอนมกราคม-มถนายน. จนทบร: บานทงกรางชมชน ต าบลทบไทร อ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร.

อครวทย เดชารตนชาต. (2550). การมสวนรวมในการพฒนาทองถนของสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบล ในอ าเภอส าโรง จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการปกครองทองถน, วทยาลยการปกครองทองถน, มหาวทยาลยขอนแกน.

อาคม บตรวงศ. (2549). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน:กรณศกษาบานค าหม หม 8 ต าบลหนองเหลา อ าเภอเของใน จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธศลปะศาสตร มหาบณฑต, สาขาวชาสงคมศาสตรเพอการพฒนา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

77

อารดา พมหรญ .(2551). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชนอสลามคลองกมและ ชมชนสมหวง เขตบงกม กรงเทพมหานคร. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาการพฒนาทรพยากรมนษย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยรามค าแหง.

Arnstein, S. R. (1969). Ladder of citizen participation. Journal of American Institute of Planners, (35), 216-224

Cohen, J. M., & Uphoff, N. T. (1980). Participation place in rural development: Seeking clarity through specificity, world development. New York: Cornell University.

Delbecq, A. L., & Andrew, H. V. (1971). A group process model for problem identification and program planning. Applied Behavioral Sciences, 7(10), 466-492.

Dunham, C. B. (1985). Rational with repeated poles, algorithms for approximation. New York: Clarendon.

Keith, D. D. (1972). Human behavior at work- human relations and organization behavior. New Planner, 35, 216-224

Reeder, W. (1974). Some aspect of the informal social participation of fmilies. New York: Methuen.

Vroom, V. H., & Deci, E. L. (1970). Management and motivation. New York: Penguen Book. Yamane, T. (1973). Statistic: An introductory analysis (3rded.). New York: Harper and Row.

ภาคผนวก

79

แบบสอบถาม การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงน ารอน

…………………………………………………………………………………………….. แบบสอบถามฉบบนเปนขอมลเพอประกอบการศกษา เรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร การตอบแบบสอบถามของทานถอวามคณคาตอการศกษาอยางยง จงขอความกรณาจากทานไดตอบแบบสอบถามและแสดงความคดเหนอนจะเปนประโยชนตอสวนรวม คาตอบของทานจะถอเปนความลบ ไมมการเปดเผยตวบคคลในแบบสอบถาม ขอขอบคณทกทานทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม มา ณ ทน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม (โปรดขดเครองหมาย ใน � ทตรงกบความเปนจรง)

1. เพศ 1. � ชาย 2. � หญง 2. อาย 1. � ตากวา 20 ป 2. � 20 ปขนไป-30 ป

3. � 31 ปขนไป-40 ป 4. � 41 ปขนไป-50 ป 5. � 51 ปขนไป 3. ระดบการศกษาสงสด ประถมศกษา มธยมตน/ มธยมปลาย/ เทยบเทา 3. ปรญญาตร สงกวาปรญญาตรขนไป 4. อาชพ 1. � ขาราชการ/ รฐวสาหกจ 2. � พนกงานบรษทเอกชน 3. � ประกอบธรกจสวนตว 4. � รบจาง 5. � คาขาย 6. � เกษตรกร/ ทาสวน/ ทาไร/ ทานา

ชดท...............

80

สวนท 2 การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง ตาบลทบไทร อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร

ลาดบ การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ระดบการมสวนรวม

มากทสด

มาก นอย นอยทสด

มสวนรวมในการตดสนใจ

1 ทานมสวนรวมประชมเพอนาเสนอเรองตาง ๆ ทมความจาเปนในการพฒนาชมชน หมบานทงกราง

2 ทานมสวนรวมในการตดสนใจวางแผนขนตอนการดาเนนงานของกจกรรมพฒนาชมชน หมบานทงกราง

3 ทานมสวนรวมกาหนดการใชทรพยากร แหลงของทรพยากรทจะใชในกจกรรมโครงการพฒนาชมชน หมบานทงกราง

มสวนรวมในการดาเนนงาน

1 ทานมสวนรวมออกแรงในการทากจกรรม หรอโครงการเพอพฒนาในชมชน หมบานทงกราง

2 ทานมสวนรวมสนบสนนทรพยสนเงนทองเพอ ใชในการทากจกรรมพฒนาชมชน หมบานทงกราง

3 ทานมสวนรวมสนบสนนวสด อปกรณ เพอใช ในการทากจกรรมพฒนาชมชน หมบานทงกราง

มสวนรวมในการรบผลประโยชน

1 ทานมสวนรวมรบผลประโยชนจากกจกรรมโครงการพฒนาตาง ๆ ทเกดขนในชมชนหมบานทงกราง เชนโครงการสวนสมนไพร โครงการประปาหมบาน

2

ทานมไดรบการพฒนาศกยภาพของตนเอง จากการรวมทากจกรรมโครงการพฒนาชมชนหมบานทงกราง เชน โครงการสงเสรมอาชพสตรในหมบาน โครงการฝกอบรมอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.)

81

ลาดบ การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน ระดบการมสวนรวม

มากทสด

มาก นอย นอยทสด

สวนรวมในการประเมนผล

1 ทานมสวนรวมสงเกตการณ การทางานของผรบจางภายนอกทมาทางานพฒนาในชมชน หมบานทงกราง

2 ทานมสวนตดตามผลการดาเนนงานของโครงการ ทเกยวกบการพฒนาตาง ๆ ในชมชน หมบานทงกราง อยางสมาเสมอ

ขอขอบคณทกรณาตอบแบบสอบถาม

82

ประวตยอของผวจย

ชอ-สกล นายวษณ หยกจนดา วน เดอน ปเกด 11 ตลาคม พ.ศ. 2515 สถานทเกด จงหวดจนทบร สถานทอยปจจบน บานเลขท 31/ 17 หมท 4 ตาบลทบไทร

อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร ตาแหนงและประวตการทางาน พ.ศ. 2553 รองผจดการฝายการตลาด

บรษทศภาลย จากด (มหาชน) พ.ศ. 2554-ปจจบน ผใหญบานบานทงกราง หมท 4 ตาบลทบไทร

อาเภอโปงนารอน จงหวดจนทบร ประวตการศกษา พ.ศ. 2547 นเทศศาสตรบณฑต (นเทศศาสตร)

มหาวทยาลยศรปทม พ.ศ. 2557 รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต

(การจดการภาครฐและภาคเอกชน) วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา