ปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

นชนาถ สวรรณประทป

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา

มนาคม 2558 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

ประกาศคณปการ วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยด จากความกรณาอยางสงภายใตนยามของครคอผใหจาก ผชวยศาสตราจารย ดร.วาร กงใจ ซงเปนประธานกรรมการควบคมวทยานพนธ อาจารย ดร.ชมนาด สมเงน กรรมการควบคมวทยานพนธ ทกรณาใหค าปรกษา แนะน าแนวทางทถกตอง ดวยความละเอยดถถวน และเอาใจใสดวยดเสมอมา พรอมกนนขอขอบพระคณคณะกรรมการสอบวทยานพนธทกทานทกรณาใหขอเสนอแนะทเปนประโยชน ท าใหวทยานพนธฉบบนมความถกตอง และสมบรณยงขน ผวจยรสกซาบซงในพระคณเปนอยางยง ขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.วรรณ เดยวอศเรศ รองศาสตราจารย ดร.เกศรนทร อทรยะประสทธ และ คณวนดา หาญคณากล ทอนเคราะหใหน าเครองมอททานพฒนาขน มาใชในวทยานพนธฉบบน ขอขอบพระคณ นายแพทยสาธารณสขจงหวดสพรรณบร ผอ านวยการโรงพยาบาลสามชก หวหนากลมการพยาบาลโรงพยาบาลสามชก คณนภาพรรณ แสงอนทร ทไดกรณาสนบสนนและใหโอกาสผวจยในการศกษาตอครงน ขอขอบพระคณ ผอ านวยการโรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบรผอ านวยการโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร และผอ านวยการโรงพยาบาลพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา ทกรณาใหความอนเคราะห และอ านวยความสะดวกในการเกบขอมลเปนอยางดยง และขอขอบพระคณผสงอายในโรงพยาบาลทเปนกลมตวอยางทกทาน ทกรณาสละเวลาใหผวจยสมภาษณ ท าใหไดมาซงขอมลทมคายงส าหรบวทยานพนธฉบบน สดทายนขอขอบพระคณ คณพอช านาญ คณแมชน เปรมปรด ขอบคณสาม พสาวและพเขย ทใหการสนบสนนดวยความรกและหวงใยตลอดมา และขอขอบคณ พ เพอน และนอง ๆ ทกทาน ทผวจยไมสามารถเอยนามไดอยางครบถวนในทน ทมสวนชวยเหลอเปนก าลงใจตลอดระยะเวลาของการท าวทยานพนธน

นชนาถ สวรรณประทป

ง

52921190: สาขาวชา: การพยาบาลผสงอาย; พย.ม. (การพยาบาลผสงอาย) ค าส าคญ: การปรบตว/ โรคหวใจขาดเลอด/ ผสงอาย นชนาถ สวรรณประทป: ปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด (FACTORS RELATED TO ADAPTATION OF ELDERLY WITH ISCHEMIC HEART DISEASE) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ: วารกงใจ, พย.ด., ชมนาดสมเงน, Ph.D. 120 หนา.ป พ.ศ. 2558. การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการปรบตวและปจจยทมความสมพนธกบ การปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ กลมตวอยางคอผสงอายโรคหวใจขาดเลอดจ านวน 126 ราย ไดจากการสมตวอยางแบบแบงชนจากผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทมาตรวจรกษาทคลนกโรคหวใจ แผนกผปวยนอกโรงพยาบาลศนยในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 เกบขอมลโดยการสมภาษณ เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย แบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทยแบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม แบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพ และแบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายไดคาความเชอมนเทากบ .85, .81, .81, และ .88 ตามล าดบวเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณาและสถตสหสมพนธแบบเพยรสน ผลการวจยพบวา ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมการปรบตวอยในระดบทเหมาะสมโดยมคะแนนเฉลย 183.56 (SD = 16.71) การปรบตวมความสมพนธทางลบกบภาวะโรครวมและภาวะซมเศราในระดบปานกลาง (r = -.322 , -.360) และมความสมพนธทางบวกกบการสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพในระดบสง ( .946 และ .824) อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ.01 จากผลการศกษามขอเสนอแนะวา พยาบาล และบคลากรทางสขภาพควรพฒนาโปรแกรมหรอกจกรรมทเหมาะสมเพอสงเสรมการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดโดยเพม การสนบสนนทางสงคม การรบรภาวะสขภาพ ลดภาวะซมเศรา และเฝาระวงภาวะโรครวม

จ

52921190: MAJOR: GERONTOLOGICAL NURSING; M. N. S. (GERONTOLOGICAL NURSING) KEYWORDS: ADAPTATION/ISCHEMIC HEART DISEASE/ELDERLY NUTCHANATH SUWANPRATHEEP:FACTORS RELATED TO ADAPTATION OF ELDERLY WITH ISCHEMIC HEART DISEASE. ADVISORY COMMITTEE:WAREE KANGCHAI, D.N.S., CHOMMANRD SUMNGERN, Ph.D. 120 P. 2015. The purposes of this research were to study the adaptation of the elderly with ischemic heart disease and test its relationships with related factors including co-morbidity, depression, social support, and health perception. The 126 elderly with ischemic heart disease were selected by using stratified random sampling from cardiovascular clinic, of the regional hospital in District Inspector, Ministry of Public Health District 4. Data were collected by means of interviews. The instruments consisted of Thai Geriatric Depression Scale, social support, health perception, and adaptation of elderly with ischemic heart disease. The reliability coefficients of these scales were .85, .81, .81, and .88 respectively. Descriptive statistic and Pearson, s product moment correlation were employed to analyze the data. The results indicated that the elderly with ischemic heart disease had proper adaptation (M = 183.56, SD = 16.71). There were negative significant correlation at moderate level between co-morbidity and depression with adaptation (r = -.322, -.360) while there were positive correlation at high level among social support and health perception (r = .946, .824), with statistically significant difference at p<.01. According to the results of this study, nurses and health care providers should develop appropriate programs or interventions aimed at promoting effective adaptation of the elderly with ischemic heart disease by enhancing their social support and health perception, reducing depression and monitoring co-morbidity.

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ...................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................. จ สารบญ ........................................................................................................................................ ฉ สารบญตาราง .............................................................................................................................. ซ สารบญภาพ ................................................................................................................................. ฌ บทท 1 บทน า .................................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา .................................................................... 1 วตถประสงคการวจย ................................................................................................. 5

สมมตฐานการวจยและเหตผลสนบสนน ................................................................... 5 กรอบแนวคดในการวจย ............................................................................................ 8

ขอบเขตการวจย ......................................................................................................... 10 นยามศพทเฉพาะ ....................................................................................................... 10 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ........................................................................................... 12 โรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย .................................................................................. 12 ทฤษฎการปรบตวของรอย ......................................................................................... 21 การปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด .............................................................. 27 ปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ..................... 33 3 วธด าเนนการวจย ................................................................................................................. 42 ประชากรและกลมตวอยาง ........................................................................................ 42 เครองมอทใชในการวจย ............................................................................................ 45 การตรวจสอบคณภาพเครองมอการวจย .................................................................... 50 การพทกษสทธของกลมตวอยาง ............................................................................... 51 การเตรยมผชวยผวจย ................................................................................................ 51 การเกบรวบรวมขอมล ............................................................................................... 52 การวเคราะหขอมล .................................................................................................... 53

ช

สารบญ (ตอ)

บทท หนา 4 ผลการวจย ........................................................................................................................... 54 ผลการวเคราะหขอมล................................................................................................ 55 5 สรปและอภปรายผล ............................................................................................................ 59 สรปผลการวจย .......................................................................................................... 59 อภปรายผลการวจย .................................................................................................... 60 ขอเสนอแนะ .............................................................................................................. 64 บรรณานกรม ............................................................................................................................... 66 ภาคผนวก .................................................................................................................................... 76 ภาคผนวก ก ............................................................................................................................. 77 ภาคผนวก ข ............................................................................................................................. 97 ภาคผนวก ค ............................................................................................................................. 104 ภาคผนวก ง .............................................................................................................................. 109 ภาคผนวก จ............................................................................................................................... 112 ประวตยอของผวจย ..................................................................................................................... 120

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 จ านวนและ รอยละ ของกลมตวอยาง จ าแนกตามขอมลสวนบคคล .............................. 55 2 จ านวนคะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ของการปรบตว ในดานรางกาย ดานอตมโนทศน ดานบทบาทหนาท และดานการพงพาระหวางกน ............................. 57 3 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทาง สงคม และการรบรภาวะสขภาพกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด .......... 58

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 กรอบแนวคดในการวจย ................................................................................................ 9 2 ขนตอนการสมตวอยาง .................................................................................................. 44

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ โรคหวใจขาดเลอด (Ischemic heart disease) คอ โรคของหลอดเลอดแดงทเลยงหวใจตบแคบหรออดตน ซงเปนโรคเรอรงทพบบอยในผสงอาย (สมศกด ชณหรศม, 2553) และเปนสาเหต ของการตายทส าคญของผสงอาย ในประเทศสหรฐอเมรกามผสงอายปวยดวยโรคหวใจขาดเลอด แยกตามกลมอาย คอ อายระหวาง 65-74 ป รอยละ 24.6 อายระหวาง 75-84 ป รอยละ 20.7 และอายตงแต 85 ปขนไป รอยละ 8.2 และมผสงอายทปวยเสยชวตรอยละ 25.6-31.4 (Alexander et al., 2007) ส าหรบประเทศไทย จากการรายงานของส านกงานส ารวจสขภาพประชาชนไทย พ.ศ. 2552 พบวา ผสงอายทมอาย 60-69 ป เปนโรคหวใจขาดเลอด รอยละ 2.8 สวนผสงอายทอาย 70-79 ป และมากกวา 80 ป เปนโรคหวใจขาดเลอด รอยละ 4.9 และ 5.8 ตามล าดบ (วชย เอกพลากร, 2552) และเปนสาเหตท าใหผสงอายเสยชวตเปนอตรา 125.4 ตอประชากร 100,000 คน (ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข, 2553) ส าหรบเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 ประกอบดวย จงหวดสพรรณบร จงหวดราชบร จงหวดนครปฐม และจงหวดกาญจนบร พบวา มอตราผปวยโรคหวใจขาดเลอดสงอยใน 10 อนดบแรกของประเทศ (ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2553) และป พ.ศ. 2554 มรายงานผสงอายทเปนโรคหวใจ ขาดเลอด จ านวนทงสน 2,639 ราย จากสถตของโรงพยาบาลศนย จ านวน 2 แหง ไดแก โรงพยาบาลเจาพระยายมราช และโรงพยาบาลราชบร คดเปน รอยละ 42.25 และ 57.75 ตามล าดบ (สถตโรงพยาบาลเจาพระยายมราช, 2554; สถตโรงพยาบาลราชบร, 2554) จากสถตทน าเสนอจะเหนวาโรคหวใจขาดเลอด เปนปญหาทส าคญของผสงอาย เปนเรองเรงดวนทตองรบแกไข เพอปองกนอนตรายจากความรนแรง และผลกระทบทอาจเกดขน เมอผสงอายเปนโรคหวใจขาดเลอดแลว จะสงผลกระทบตอผสงอายทงดานรางกาย จตใจ และสงคม ผลกระทบดานรางกาย เกดจากพยาธสภาพของโรคท าใหเกดอาการเจบหนาอก หายใจเหนอยหอบ มอาการเหนอยงายเวลาท ากจกรรม (พชราพร เถาวพนธ, 2544; ประดษฐ ปญจวณน, 2552; Myers, Bader, Madhavan, & Froelicher, 2001) จากผลกระทบดานรางกายท าใหเกดผลกระทบดานจตใจตามมา กลาวคอ ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดจะเกดความวตกกงวล กลวความไมแนนอนของโรค กลวตาย กอใหเกดความเครยด (วชชดา ดชย, 2547; สมรภพ บรรหารกษ, 2553; Dunderdalc, Thompson, Miles, Beer, & Furze, 2005; Webster, Thompson, & Davidson, 2003) สงผลใหเกดปญหาดานสงคมโดยผสงอายโรคหวใจจะไมยอมมปฏสมพนธหลกหนสงคม ไมด ารง

2

บทบาทหนาทของตนเอง ท าใหตองพงพาหรอเปนภาระผอนมากขน (ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ก; วไลวรรณ ทองเจรญ, 2554; Romanelli, Fauerbach, Bush, & Ziegelstein, 2002) จากการศกษาทผานมาพบวา ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมปญหาการปรบตวในดานตาง ๆ เนองจากปญหาการเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอดของผสงอายดงกลาว สงผลรบกวนภาวะสมดลทงดานรางกาย จตใจและสงคมของผสงอาย ท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดตองปรบตวในการเผชญปญหาและภาวะวกฤตทเกดขน เพอการคงไวซงภาวะสมดลและสามารถด าเนนชวตไดอยางปกตสข (อรณวรรณ มขแกว, 2550) การปรบตวดานรางกาย เปนผลทเกดจากพยาธสภาพของโรคหวใจขาดเลอด ท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดปญหาไมสขสบาย จากอาการเจบหนาอก ปวดกลามเนอ เหนอยงาย รางกายออนเพลย ท ากจวตรประจ าวนไดนอยลง มการพกผอนไมเพยงพอ นอนไมหลบ เบออาหาร ทองอด (จราพร แอชตน, 2550; จราพร ทองด, 2547; ศภสรา ลานอก, 2543; อไร ศรแกว, 2543; Myers et al., 2001) ดานอตมโนทศนตองมการปรบตวเนองจาก ผสงอายจะรสกหวาดกลวอนตรายจากการเจบหนาอก และรบรถงความรสกไมแนนอนของชวต กอใหเกดความเครยดวตกกงวล กลวเสยชวต (ชวนพศ ท านอง, 2541; นสากร โพธชย, 2541; รงทพย เบาตน, 2546; วชชดา ดชย, 2547; วรงรอง นาทองค า, 2543; สมรภพ บรรหารกษ, 2553; Marla et al., 2004; Romanelli et al., 2002; Wattanakitkrileart, 2009) สวนดานบทบาทหนาท ผสงอายตองมการปรบเปลยนแบบแผนการด ารงชวตในครอบครวและสงคมของตนเองใหเหมาะสมกบสภาพรางกายทออนแอลง สงผลใหผสงอายเขาสงคมนอยลง และสญเสยสมพนธภาพกบบคคลอน (วรรณ จวสบพงษ, 2550; อารย ฟองเพชร, 2540; Dunderdalc et al, 2005) ส าหรบการปรบตวดานการพงพาระหวางกนนนเนองจาก ผสงอายปวยดวยโรคหวใจขาดเลอดจะรสกสญเสยความแขงแรงของรางกายจากสภาวะโรคทเผชญอย ท าใหตองพงพาผดแลมากเกนไป และตองการใหบคคลในครอบครวสนใจ เอาใจใสตนเองมากขน (วนดา หาญคณากล, 2539; อารย ฟองเพชร, 2540) จากทฤษฎการปรบตวของ (Roy, 2009) ไดกลาววา บคคลเปนระบบเปดมปฏสมพนธกบสงแวดลอม ทงภายในและภายนอกบคคลตลอดเวลา เมอมสงเรามากระทบบคคลจ าเปนตองมการตอบสนองเพอรกษาสมดลของตนเอง ซงประกอบดวยกลไกการควบคม (Regulator subsystem) ทเปนกลไกการตอบสนองโดยอตโนมตซงบคคลไมรสกตว และกลไกการคดร (Cognator subsystem) เปนกลไกการตอบสนองทเกดจากการท างานทางระบบประสาทแหงการรบร และการแสดงอารมณ 4 กระบวนการ ไดแก การรบร เรยนร ตดสนใจ และการตอบสนองทางอารมณ ทงสองกลไกท างานประสานกน เพอชวยในการปรบตวทง 4 ดาน ไดแก ดานรางกาย ดานอตมโนทศน ดานบทบาทหนาท และดานพงพาระหวางกน ซงผลลพธทเกดขนจะแสดงออกในรปแบบของพฤตกรรม

3

ซงการปรบตวตามแนวคดของรอย เรยกปจจยน าเขาทท าใหเกดการปรบตววาสงเรา (Stimuli) โดยรอยระบบวาเปนสงแวดลอมทอยภายในและภายนอกบคคล จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ พบวา สงเราทมผลตอกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ (จารวรรณ เสนหวงศ, 2548; จราภรณ นาสงชน, 2552; น าเพชร หลอตระกล, 2543; รงทพย เบาตน, 2546; วนดา หาญคณากล, 2539; วรรณ จวสบพงษ, 2550; วระวรรณ องอราม, 2545; ศรพร แกวกลพฒน, 2541; สภาภรณ สงขมรรทร, 2549; สขวญ จ าปาวงศ, 2552; อ าพร มงขวญ, 2547; Buapan, 2008) ภาวะโรครวม จดเปนสงเราดานรางกาย เนองจากสวนใหญวยสงอายจะมโรคเรอรงอยางนอย 1 โรค ยงมอายมากขนจะยงเพมการมความเสยงสงตอการมปญหาสขภาพอนเนองมาจากการมภาวะสขภาพทเสอมลง (Eliopoulos, 2005) และการมโรคเรอรงประจ าตวจนท าใหเกดภาวะทพพลภาพน าไปสความตองการพงพาบคคลอนมากยงขน ดงนนการมภาวะโรครวมจงท าใหความรนแรงของโรคเพมมากขน และเปนปญหาส าคญทางรางกาย จตใจ สงคม และเศรษฐกจทคกคาม การด ารงชวต ท าใหผสงอายตองปรบตว เพอใหสามารถด ารงชวตไดเหมาะสมกบพยาธสภาพของโรค และภาวะโรครวมทแตกตางกน จะท าใหเกดการปรบตวทแตกตางกน (ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ก) จากการศกษาของ จารวรรณ เสนหวงศ (2548) เรองการสนบสนนของครอบครวตามการรบรของผปวยและพฤตกรรมการปรบตวของผปวยหลงผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ พบวา ผปวยหลงผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ทมภาวะโรครวมมากกวา 1 โรค และมระยะเวลาการเจบปวยต ากวา 6 เดอน มปญหาการปรบตวในระดบเลกนอย และระดบปานกลาง ในดานการมเพศสมพนธ ดานการรบประทานยา และดานการออกก าลงกาย สอดคลองกบการศกษาของ วระวรรณ องอราม (2545) เรองผลของโปรแกรมการใหขอมลเกยวกบสงเราตอการปรบตวของผปวยหลงผาตดหลอดเลอดหวใจ ทพบวา ผปวยหลงท าการผาตดทมภาวะโรครวมมากกวา 1โรค และระยะเวลาการเจบปวยต ากวา 1 ป มปญหาการปรบตว หลงผาตดอยในระดบปานกลาง ในดานพงพาระหวางกน และดานบทบาทหนาท และจากการศกษาของ วนดา หาญคณากล (2539) เรองผลของการสงเสรมการปรบตวอยางมแบบแผนตอการรบรภาวะสขภาพและการปรบตวในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การปรบตวของกลมทดลอง และกลมควบคม แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถตซงจากขอมลพบวากลมตวอยางทงสองกลมมโรครวม ตงแต 2 โรคขนไป ท าใหผปวยจ าเปนตองปรบตวใหเหมาะสมกบโรคทตนเองเปนอย และการมโรคหวใจทตองเผชญอยท าใหการปรบตวยงยากซบซอนมากขนสงผลใหการปรบตวไมส าเรจ

4

ภาวะซมเศรา จดเปนสงเราดานจตใจ เปนสงเราทส าคญตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด โดยพบวา ผสงอายทมภาวะซมเศราภายหลงจากเกดโรคหวใจขาดเลอด จะท าใหผสงอายขาดการปฏบตตวทเหมาะสม รสกดอยคา ท าใหตองพงพาผอนมากขน และถาหากไมไดรบการแกไขจะท าใหอาการของโรคหวใจขาดเลอดรนแรงและเปนอนตรายถงแกชวตได (Romanelli et al., 2002) จากการศกษาของ วรรณ จวสบพงษ (2550) เรอง ระดบความรนแรงของโรค ภาวะซมเศรา และแรงสนบสนนทางสงคมกบภาวการณท าหนาทของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ในจงหวดนครสวรรค ทพบวา ภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบภาวการณท าหนาทของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย (r = -.47) สอดคลองกบการศกษาของ Buapan (2008) เรองปจจยทมอทธพลตอการปรบตวของผปวยภาวะหวใจลมเหลว ทพบวา ภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผปวยภาวะหวใจลมเหลว (r = -.39) การสนบสนนทางสงคม จดเปนสงเราทชวยสงเสรมใหเกดการปรบตว เนองจากการเจบปวยเรอรงสงผลกระทบทงรางกาย จตใจ และสงคมของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด การไดรบแรงสนบสนนจากบคคลรอบขางจะชวยใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดแสดงพฤตกรรมหรอปฏบตกจกรรมตาง ๆ ไดเหมาะสมกบโรคและลดความเครยด สามารถปรบตวไดอยางเหมาะสม (ไฉนพร ชนใจเรอง, 2536; วรรณ จวสบพงษ, 2550) ดงนน ผสงอายโรคหวใจขาดเลอด จงจ าเปนตองไดรบการชวยเหลอจากบคคลรอบขางในสงคม ซงเปนสงเราทส าคญทจะสงเสรมใหผสงอายเกดการปรบตวทเหมาะสม จากการศกษาของ กลธดา พานชกล (2536) เรองความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว (r = .64) ซงสอดคลองกบการศกษาของ รงทพย เบาตน (2546) เรอง ความสมพนธระหวางการประเมนความเครยด ความเขมแขงเกยวกบสขภาพ การสนบสนนทางสงคม การเผชญความเครยดกบการปรบตวของผปวยกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว (r = .41) และจากการศกษาของ สภาภรณ สงขมรรทร (2549) เรอง ปจจยคดสรรทมความสมพนธกบการปรบตวตอการเจบปวยของผสงอายโรคเรอรง แผนกผปวยนอก ภาคใตตอนบน ทพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตวตอการเจบปวยของผสงอายโรคเรอรง (r = .28) การรบรภาวะสขภาพ จดเปนสงเราเกยวกบความรสกและการคดร ซงมความเกยวของกบการปรบตว เพราะเปนความรสกความเขาใจของผสงอายตอความเจบปวยของตนเอง และประสบการณ เจบปวยในอดต ทสงผลตอการปรบตว ถาผสงอายมการรบรภาวะสขภาพทถกตองตามความเปนจรงจะท าใหผสงอายมก าลงใจทจะตอสอปสรรค และเปนแรงจงใจทจะโนมนาวกระตนใหผสงอายมความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การดแลตนเอง รวมทงการมกจกรรมรวมกบสงคม

5

เกดการปรบตวทด (ไฉนพร ชนใจเรอง, 2536; Sarkar, Ali, & Whooley, 2007) สอดคลองกบการศกษาของ ศรพร แกวกลพฒน (2541) เรองความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การรบรภาวะสขภาพกบการปรบตวของผปวยโรคลนหวใจ ทพบวา การรบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกกบการปรบตวของผปวยโรคลนหวใจ (r = .54) จากการทบทวนวรรณกรรมจะเหนไดวาการศกษาวจยเกยวกบการปรบตวในผสงอายโรคหวใจขาดเลอด และปจจยดาน ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ ยงมการศกษานอยจงยงไมสามารถสรปไดวาปจจยเหลานมความสมพนธกบการปรบตวหรอไม ดงนนผวจยจงศกษาปจจยเหลานเฉพาะในผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ผลการวจยทไดจะเปนประโยชนตอพยาบาลและบคคลากรในทมสขภาพใชเปนขอมลพนฐานในการจดรปแบบการดแลผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ใหสามารถปรบตวได มชวตอยในครอบครวและสงคมไดอยางมความสข ท าใหเกดคณภาพชวตทดตามมา สอดคลองกบแผนผสงอายแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-2564) ทไดใหความส าคญของคณภาพทดในผสงอายทงกายและจตใจ

วตถประสงคกำรวจย 1. เพอศกษาการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 2. เพอศกษาความสมพนธระหวาง ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคมและการรบรภาวะสขภาพ กบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

สมมตฐำนกำรวจยและเหตผลสนบสนน 1. ภาวะโรครวม มความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ภาวะโรครวม หมายถง โรคอนทเปนรวมกบโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย ท าใหความรนแรงจากพยาธสภาพของโรคหวใจขาดเลอดเพมมากขน ตามทฤษฎรอย (Roy, 2009) จดเปนสงเราทางดานรางกายทมความสมพนธตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เนองจาก ภาวะโรครวมสงผลใหเกดความรนแรงของโรคเพมมากขน และเกดขอก าจดในการท ากจวตรประจ าวตร ท าใหผสงอายไมกลาทจะท ากจวตรประจ าวน เพราะกลวอาการของโรคจะรนแรงเพมขน ซงจากศกษาของ จารวรรณ เสนหวงศ (2548) เรองพฤตกรรมการปรบตวของผปวยหลงผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ทพบวา ผปวยหลงผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ทมระยะเวลาการเจบปวยต ากวา 6 เดอน และมภาวะโรครวมมากกวา 1โรค มปญหาการปรบตว ในดานการมเพศสมพนธ ดานการรบประทานยา และดานการออกก าลงกาย เชนเดยวกบการศกษาของ วระวรรณ องอราม (2545) เรองผลของโปรแกรมการใหขอมลเกยวกบสงเราตอการปรบตวของผปวยหลงผาตดหลอดเลอดหวใจ

6

ทพบวา ผปวยหลงท าการผาตดทมภาวะโรครวมมากกวา 1โรค และระยะเวลาการเจบปวย ต ากวา 1 ป ยงมปญหาการปรบตว ในดานพงพาระหวางกน และดานบทบาทหนาทและจากการศกษาของ จราภรณ นาสงชน (2552) เรองพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยภายหลงขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนและขดลวดโครงตาขาย ทพบวา ผปวยหลงการผาตดทมภาวะโรครวมมากกวา 1โรค จะมปญหาการปรบตวหลงผาตด เกยวกบการดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และน าดม การดแลตนเองดานการขบถายและการระบายทเปนปกต และการดแลตนเองดานการแสวงหาความชวยเหลอตามความเหมาะสมจากบคคลทเชอถอได ดงนนกลาวไดวาภาวะโรครวมมความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 2. ภาวะซมเศรา มความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ภาวะซมเศรา หมายถง ภาวะความรสกของผสงอายทมตอการเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอด ท าใหเกดการเปลยนแปลงดานอารมณ ความคดและการรบร ท าใหผสงอายเกดความรสก ทอแท สนหวง รสกวาตนเองไมมคา ตามทฤษฎรอย (Roy, 2009) จดเปนสงเราทมความสมพนธตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เนองจากท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดขาดการปฏบตตวทเหมาะสม (Ziegelatein, 2001) จากการศกษาของ Buapan (2008) เรองปจจยทมอทธพลตอการปรบตวของผปวยภาวะหวใจลมเหลว พบวา ภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบการปรบตว ของผปวยภาวะหวใจลมเหลว สอดคลองกบการศกษาของ วรรณ จวสบพงษ (2550) เรอง ระดบความรนแรงของโรค ภาวะซมเศรา และแรงสนบสนนทางสงคมกบภาวการณท าหนาทของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ในจงหวดนครสวรรค ทพบวา ภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบภาวการณท าหนาทของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ดงนนจะเหนไดวาภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 3. การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด การสนบสนนทางสงคม หมายถง การรบรของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ตอการไดรบการชวยเหลอสนบสนนทางดานอารมณ ความคด และการยอมรบพฤตกรรม ตามทฤษฎรอย (Roy, 2009) จดเปนสงเราทมความสมพนธตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เนองจากผสงอายเปนวยทความสามารถในการท าหนาทลดลง ทงการเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอด ท าใหผสงอายเกดภาวะพงพาผอนและเกดความเครยด ถาหากผสงอายไดรบการสนบสนนจากบคคลรอบขางและสงคม จะชวยเปนแรงเสรมกระตนใหผสงอายสามารถแกไขและเผชญปญหาไดอยางมประสทธภาพ น าไปสพฤตกรรมการปรบตวทเหมาะสม จากการศกษาของ กลธดา พานชกล (2536) เรองความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวของผปวยโรค

7

กลามเนอหวใจตาย ทพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว ซงสอดคลองกบการศกษาของ รงทพย เบาตน (2546) เรอง ความสมพนธระหวางการประเมนความเครยด ความเขมแขงเกยวกบสขภาพ การสนบสนนทางสงคม การเผชญความเครยดกบการปรบตวของผปวยกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว และการศกษาของ อ าพร มงขวญ (2547) เรองการปรบตวของผปวยภายหลงขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนและขดลวดโครงตาขาย ทพบวา ผปวยภายหลงขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนและขดลวดโครงตาขายทไดรบการสนบสนนจากสงคมจะมการปรบตวทมประสทธภาพ ดงนน การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 4. การรบรภาวะสขภาพ มความสมพนธทางบวกกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด การรบรภาวะสขภาพ หมายถง ความรสกหรอความคดของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

ทมตอภาวะสขภาพของตนเอง ตามทฤษฎรอย (Roy, 2009) จดเปนสงเราทมความสมพนธตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เนองจาก ถาผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมการรบรภาวะสขภาพทดจะมก าลงใจตอสอปสรรคและเกดการปรบตวทด แตถาผสงอายมการรบรภาวะสขภาพไมดจะมการปรบตวทไมดดวย (ไฉนพร ชนใจเรอง, 2536; ศรพร แกวกลพฒน, 2541) ดงการศกษาของ อ าพร มงขวญ (2547) เรองการปรบตวของผปวยภายหลงขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนและขดลวดโครงตาขาย ทพบวา ผปวยภายหลงขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนและขดลวดโครงตาขาย ทมการรบรการเจบปวยของตนเองไมด จะมการปรบตวทไมมประสทธภาพ และการศกษาของ สขวญ จ าปาวงศ (2552) เรองผลการใหขอมลเกยวกบสงเราตอการปรบตวของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจหลงการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทพบวา ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจหลงการถางขยายหลอดเลอดหวใจทมการรบรภาวะสขภาพทเหมาะสมและถกตองมการปรบตวทมประสทธภาพ สอดคลองกบการศกษาของ ศรพร แกวกลพฒน (2541) เรองความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การรบรภาวะสขภาพกบการปรบตวของผปวยโรคลนหวใจ ทพบวา การรบรภาวะสขภาพมความ สมพนธทางบวกกบการปรบตวของผปวยโรคลนหวใจ ดงนน การรบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด จากการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวขางตนจะเหนไดวา ความเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอด ในผสงอายนน สงผลกระทบตอผสงอายทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคม จงจ าเปนตองมการปรบตว เพอคงไวซงความตองการพนฐานและภาวะสมดลของความมนคงในชวต การทผสงอายโรคหวใจขาดเลอดจะปรบตวไดนน เกยวของกบปจจยหลายประการ ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะ

8

ซมเศรา การสนบสนนจากสงคม และการรบรภาวะสขภาพ ผวจยจงคาดวาปจจยดงกลาวนาจะมความสมพนธตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

กรอบแนวคดในกำรวจย ในการศกษาครงนผวจยไดน าทฤษฎการปรบตวของรอย (The Roy adaptation model) (Roy, 2009) มาประยกตใชเปนกรอบแนวคดในการศกษา ทฤษฎนเชอวาบคคลเปนระบบการปรบตวระบบหนงทมปฏสมพนธทงภายในและภายนอกอยตลอดเวลา การปรบตวของบคคล เปนกระบวนการประกอบดวยสงเรา (Stimuli) เปนปจจยน าเขา (Input) ผานกระบวนการปรบตว (Process) และผลลพธ (Output) ของการปรบตว สงเราทมอทธพลตอการปรบตว คอ สงแวดลอมทอยท งภายในและภายนอกบคคล ประกอบดวยสงเราตรง สงเรารวม และสงเราแฝง สงเราตรง เปนสงเราทเขามากระทบบคคลโดยตรง ท าใหบคคลมการตอบสนองทนท สงเรารวม เปนสงเราอน ๆ ทเกดรวมกบสงเราตรงทมอทธพลตอวธการเผชญตอสงเราตรงของบคคล และสงเราแฝง เปนสงเราทมผลกระทบตอการปรบตวของบคคล โดยทบคคลไมตระหนกถงอทธพลของสงเราเหลาน หรอไมสามารถระบไดชดเจนและตรวจสอบไดยาก ซงสงเราทงหมดจะมอทธพลทสงผลตอพฤตกรรมการปรบตวของบคคล สวนกระบวนการปรบตว คอกลไกการเผชญปญหา ประกอบดวย กลไกการควบคม และกลไกลการคดร กลไกการควบคม เปนกลไกการปรบตวในการท างานทางสรระท าใหเกดการตอบสนองอตโนมต กลไกการคดร เปนการปรบตวทางจตสงคม ซงจะมการรบร การเรยนร และจดจ าเกยวกบสงเรา การตดสนใจ และเลอกวธการตอบสนองตอสงเรา รวมทงใชกลไกปองกนทางจตทจะชวยปรบสภาพอารมณ ท าใหบคคลรสกสบายใจขน ท าใหเกดผลลพธการปรบตว ซงเปนสง น าออก คอ พฤตกรรมการปรบตว ม 4 ดาน ไดแก การปรบตวดานรางกาย ดานอตมโนทศน ดานบทบาทหนาท และดานพงพาระหวางกน ทมประสทธภาพและไมมประสทธภาพ จะท าหนาทเปนตวปอนกลบ เพอการปรบตวทเหมาะสมตอไป การด ารงชวตของบคคลจะมการปรบตวอยเสมอ เพอใหสามารถด ารงรกษาภาวะสมดล ซงน าไปสความมนคงทงทางรางกาย และ จตสงคม ซงการทบคคลจะปรบตวไดดเพยงใดนนขนอยกบการเปลยนแปลงสงแวดลอม หรอความรนแรงของสงเราทน าเขาสบคคล และระดบความสามารถในการปรบตวของบคคลเอง การเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอดเปนสงเราโดยตรงทมากระตนท าใหผสงอายมพฤตกรรมการแสดงออกทไมเหมาะสมตอการเจบปวย มการรบรความสามารถของตนเองต ากวาผอน ท าใหผสงอายเกดความรสก ทอแท สนหวง รสกวาตนเองไมมคา จงไมมปฏสมพนธ หลกหนสงคม ไมด ารงบทบาทหนาทของตนเอง ท าใหตองพงพาหรอเปนภาระผอนมากขน ละเลยการรกษา

9

ไมปฏบตตามแผนการรกษา ท าใหอาการก าเรบ และเกดภาวะแทรกซอนจนเสยชวตได (ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ก; วไลวรรณ ทองเจรญ, 2554; Romanelli et al., 2002) ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเมอพจารณาตามทฤษฎของรอย (Roy, 2009) นน สงเราทมความสมพนธในการกระตนใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดการปรบตว ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ โดยภาวะโรครวม ท าใหความรนแรงของโรคเพมขนจากเดม เปนสาเหตหลกในการเปลยนแปลงการด าเนนชวตและการปฏบตกจกรรมตามบทบาทหนาท ท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดตองเกดการปรบเปลยนหนาทตองพงพาและเปนภาระของบคคลใกลชดทงในครอบครวและสงคม สวนภาวะซมเศราเปนภาวะความรสกของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดตอความเจบปวยของโรคท าใหเกดความรสกวตกกงวล ทอแท สนหวง รสกวาตนเองไมมคา ตองพงพาผอนมากขน และท าใหผสงอายขาดการปฏบตตวทเหมาะสม ถาหากไมไดรบการแกไขจะท าใหอาการของโรคหวใจขาดเลอดรนแรงและเปนอนตรายถงแกชวตได สวนการรบรภาวะสขภาพ เปนสงเราเกยวกบความรสกความเขาใจของผสงอายตอความเจบปวยของตนเอง และประสบการณเจบปวยในอดตของผสงอายท าใหผสงอายเกดแรงจงใจ ใหปรบตวเขากบภาวะสขภาพของตนเองได ถาผสงอายมการรบรภาวะสขภาพต า จะท าใหเกดความเครยด วตกกงวลทมากเกนไป สงผลใหเกดพฤตกรรมการปรบตวทไมเหมาะสม สวนการสนบสนนทางสงคม จดเปนสงเราทชวยสงเสรมและเกอหนนใหผสงอายแสดงพฤตกรรมการปรบตวทเหมาะสมกบโรค จากการไดรบแรงสนบสนนจากบคคลรอบขางและสงคม จากขอมลดงกลาวสามารถสรปเปนความสมพนธของตวแปรในกรอบแนวคดของการวจยครงน ดงภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

ภาวะโรครวม

การรบรภาวะสขภาพ

ภาวะซมเศรา

การสนบสนนทางสงคม

การปรบตวของผสงอาย โรคหวใจขาดเลอด

10

ขอบเขตกำรวจย การวจยครงนเปนการศกษาการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดและปจจยทเกยวของ ของผสงอายทมารบการตรวจรกษาทคลนกโรคหวใจ แผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร และ โรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร ซงเปนโรงพยาบาลศนยในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 จ านวน 126 คน ในระหวาง เดอนกมภาพนธ -เดอนเมษายน พ.ศ. 2556 ตวแปรทศกษาประกอบดวย ดงน ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม การรบรภาวะสขภาพ และการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

นยำมศพทเฉพำะ ผสงอายโรคหวใจขาดเลอด หมายถง ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทมารบการตรวจรกษา ทคลนกโรคหวใจ แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลศนยในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 ไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคหวใจขาดเลอด ตามหลก ICD-10-TM ไดแก รหส I251 (Atherosclerotic heart disease), I252 (Old myocardial infarction), และ I259 (Chronic ischaemic heart disease, unspecified) มระยะการเจบปวยไมเกน 1 ปหลงจากไดรบการวนจฉย วาเปนโรคน และไมเคยไดรบการผาตดเปดหวใจมากอน การปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกทงทางรางกายและจตใจของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ในการตอบสนองตอสงเราทมากระทบทงภายในและภายนอก แบงออกเปน 4 ดาน ไดแก การปรบตวดานรางกาย การปรบตวดานอตมโนทศน การปรบตวดานบทบาทหนาท และการปรบตวดานพงพาระหวางกน ประเมนไดจากแบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ของ วนดา หาญคณากล (2539) ทสรางตามทฤษฎ การปรบตวของรอย (Roy, 1991) ภาวะโรครวม หมายถง โรคอนทเปนรวมกบโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย ท าใหความรนแรงจากพยาธสภาพของโรคหวใจขาดเลอดเพมมากขน ประเมนไดจากแบบประเมนภาวะโรครวม แปลเปนภาษาไทยโดย เกศรนทร อทรยะประสทธ (Utriyaprasit, 2001) ภาวะซมเศรา หมายถง ภาวะความรสกของผสงอายทมตอการเจบปวยดวยโรคหวใจ ขาดเลอด ท าใหเกดการเปลยนแปลงดานอารมณ ความคดและการรบร ท าใหผสงอายเกดความรสก ทอแท สนหวง รสกวาตนเองไมมคา ซงประเมนไดจากแบบวดความเศราในผสงอายไทย (Thai Geriatric Depression Scale-TGDS) ของ กลมฟนฟสมรรถภาพสมอง (2537)

11

การสนบสนนทางสงคม หมายถง การรบรของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ตอการไดรบการชวยเหลอ สนบสนนทางดานอารมณ ความคด และการยอมรบพฤตกรรม ประเมนไดจากแบบประเมนการสนบสนนทางสงคมของนอรเบค (Norbeck Social Support Questionair: NSSQ) ซง แปลเปนภาษาไทยโดย วรรณ เดยวอศเรศ (Deoisres, 1999) การรบรภาวะสขภาพ หมายถง ความรสกหรอความคดของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ทมตอภาวะสขภาพของตนเอง ซงประเมนไดจากแบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพของ วนดา หาญคณากล (2539) ซงดดแปลงมาจากแบบสอบถามการรบรภาวะสขภาพโดยทวไป (General health perception battery) ของ Brook et al. (1979)

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยนเปนการศกษาปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจ ขาดเลอดผวจยไดทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยครอบคลมหวขอเนอหาตอไปน 1. โรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย 1.1 พยาธสภาพของโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย 1.2 อาการและอาการแสดงของโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย 1.3 การรกษาโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย 1.4 ผลกระทบของโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย 2. ทฤษฏการปรบตวของรอย 3. การปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 4. ปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 4.1 ภาวะโรครวม 4.2 ภาวะซมเศรา 4.3 การสนบสนนทางสงคม 4.4 การรบรภาวะสขภาพ

โรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย โรคหวใจขาดเลอด (Ischemic heart disease) เปนโรคทเกดจากการตบแคบหรออดตนของหลอดเลอดหวใจโคโรนารท าใหเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจไมเพยงพอ (ศรนรตน ศรประสงค, 2552) เปนโรคเรอรงทพบบอยในผสงอาย (สมศกด ชณหรศม, 2553) และเปนสาเหตท าใหผสงอายเสยชวตเปนอตรา 125.4 ตอประชากร 100,000 คน (ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข, 2553) จากการศกษารายงานของส านกงานส ารวจสขภาพประชาชนไทย พ.ศ. 2552 พบวา ผสงอายทมอาย 60-69 ป เปนโรคหวใจขาดเลอด รอยละ 2.8 สวนในผสงอายทอาย 70-79 ป เปนโรคหวใจขาดเลอด รอยละ 4.9 และในผสงอายทมอายมากกวา 80 ป เปนโรคหวใจขาดเลอด รอยละ 5.8 (วชย เอกพลากร, 2552) สวนในตางประเทศ พบวา ประเทศสหรฐอเมรกามผสงอายปวยดวยโรคหวใจขาดเลอดแยกตามกลมอาย คอ อายระหวาง 65-74 ป รอยละ 24.6 อายระหวาง 75-84 ป รอยละ 20.7 และอายตงแต 85 ปขนไป รอยละ 8.2 และมผสงอายทปวยเสยชวตรอยละ 25.6-31.4 (Alexander et al., 2007)

13

พยาธสภาพของโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย โรคหวใจขาดเลอด เกดจากภาวะหลอดเลอดแดงโคโรนารตบแขง (Atherosclerosis) จะเกดทผนงชนในของหลอดเลอดกอน โดยการสะสมของคราบไขมน (Plaques) ทใชเวลาเปนป ๆ และจะคอย ๆ พอกพนขน จนท าใหโพรงหลอดเลอดเกดการตบแคบหรอเกดการอดตน (ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ข) ซงในผสงอายมการเปลยนแปลงทางกายภาพและสรรวทยาของระบบหวใจและการไหลเวยนเลอด โดยมหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจ มลกษณะตบแคบลงจากภาวะหลอดเลอดแขง และอดตนจากการมโคเลสเตอรอลไปเกาะทผนงของหลอดเลอด กลามเนอหวใจฝอลบ มแคลเซยมมาเกาะ มเยอพงผด ไขมนและสารไลโปฟสซน (Lipofuscin) สะสม มการเปลยนแปลงและเพมขนของคอลลาเจน (Collagen) มผลท าใหความสามารถในการหดและคลายตวของกลามเนอหวใจลดลง ท าใหเลอดไหลผานไปเลยงกลามเนอหวใจไดนอยและชาลง (สทธชย จตะพนธกล, 2542) ลกษณะอาการและความรนแรงขนกบการตบแคบของหลอดเลอด ถาหลอดเลอดโคโรนารมการตบแคบมากกวารอยละ 50 ของพนทหนาตดของรหลอดเลอด จะท าใหกลามเนอหวใจทมการท างานเพมขนไดรบออกซเจนไปเลยงไมเพยงพอ ท าใหกลามเนอหวใจขาดเลอดเกดขนจงมอาการเจบหนาอก เมอมการออกก าลงกายหรอท างานหนก และหากมการตบแคบของรหลอดเลอดมากกวารอยละ 70 ของพนทหนาตดของรหลอดเลอด จะท าใหเกดอาการเจบหนาอกในขณะพก (ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ข) แตถามการแตกของหลอดเลอด เลอดไมสามารถสงไปเลยงกลามเนอหวใจได และเกดการขาดเลอดนานเกน 20 นาท อาจท าใหกลามเนอหวใจตายเปนวงกวาง อาการเจบหนาอกจะรนแรงขนจากการคงของของเสย และกรดแลกตก (ศรนรตน ศรประสงค, 2552) เมอเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจไมเพยงพอตอความตองการของเนอเยอหวใจ จะท าใหกลามเนอหวใจตาย และเกดการเสยชวตอยางกระทนหนได (ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ข) อาการและอาการแสดงของโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา มการแบงลกษณะอาการและอาการแสดงของโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย (วรมนต บ ารงสข, 2548; ศรนรตน ศรประสงค, 2552; สพจน ศรมหาโชตะ, 2548; อไร ศรแกว, 2543; Schwartz & Zipes, 2008; Tully, 2002) ดงน 1. อาการแสดงอน ๆ ทพบไดบอยในผสงอาย ไดแก หายใจไมเตมอม เหงอออกมาก หวใจเตนเรวหรอชาผดปกต ออนเพลย วงเวยนศรษะ ปวดบรเวณทองมากกวาการปวดเจบทหนาอก ปวดไหลหรอหลง และหมดสต โดยจะเกดขนขณะพก หรอเมอเกดความเครยด 2. อาการและอาการแสดงทจ าเพาะกบโรคหวใจขาดเลอด ไดแก อาการเจบหนาอก เปนผลมาจากการขาดความสมดลของออกซเจนทไดรบ และการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ การเจบหนาอกแบงเปน 3 ลกษณะ ดงน

14

2.1 การเจบหนาอกอยางสม าเสมอ (Stable angina) หมายถง การเจบหนาอกทคอนขางเรอรงนานกวา 2 เดอนขนไป โดยเจบในลกษณะเดยวกน เชน เจบเหมอนมคนมาบบหนาอก เหมอนมของหนกมากดทบ แนนอดอด เจบบรเวณเดยวกน เชน บรเวณสะบกหลงราวไปแขนซาย หรอแขนขวา ไปท คอ คาง ไหล ขากรรไกรและกรามลาง ระยะเวลาทเจบประมาณ 2-15 นาท และมสงกระตนใหเกดอาการคลาย ๆ กน เชน เจบขณะเดนขนบนได การออกก าลงกาย เปนตน 2.2 การเจบหนาอกไมคงท (Unstable angina) หมายถง การเจบหนาอกทเกดอาการครงแรก (New-onset angina) โดยไมมสาเหตชกน า เชน เกดในขณะพกผอน (Rest angina) มกเปนตอเนองกนนานกวา 20 นาท อาการเจบหนาอกเปนมากขน (Crescendo angina)โดยอาการเจบนนอาจถขน รนแรงขน และเปนนานขน 2.3 การเจบหนาอกขณะพกผอน (Variant หรอ Prinzmital, s angina) หมายถง อาการเจบหนาอกทเกดขนเฉพาะในเวลาพกผอนนอนหลบหรอในเวลาใกลตอนเชา โดยไมมการ ออกก าลงกาย หรออารมณเขามาเกยวของ 3. ไมมอาการและอาการแสดงใด ๆ (Silent ischemia) ในผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เกณฑการวนจฉยโรคหวใจและหลอดเลอดตามหลก ICD-10-TM บญชจ าแนกโรคระหวางประเทศ (International Classification of Diseases: ICD) ฉบบแรกไดถอก าเนดมาจากกลมประเทศทางยโรปเมอ พ.ศ. 2443 โดยเรมจากการจ าแนกโรคทเปนสาเหตการตาย ไดรบการแกไขเปนล าดบทก 10 ป ประเทศไทยเรมใชบญชจ าแนกโรคระหวางประเทศ ตงแตฉบบท 7 (ICD-7) เนองจากโรคและปญหาการเจบปวยในแตละประเทศแตกตางกน ซงรหสโรคทเหมาะสมของแตละประเทศมความแตกตางกนจงมการดดแปลงรหส ICD ออกไป ส าหรบประเทศไทย ไดใช ICD-10 ไปไดระยะหนงพบขอบกพรองและจดออนของรหส ICD-10 จงเกดแนวคดในการจดท า ICD-10 ฉบบประเทศไทย หรอ ICD-10-TM (TM ยอมาจาก Thai Modification) ในป พ.ศ. 2554 เพอใหไดมรหสทมความเหมาะสมส าหรบการใชงานในประเทศไทย ซงในการวนจฉยโรคหวใจขาดเลอด จะใชรหสโรค ICD-10-TM คอ I20-I25 ตามลกษณะอาการการเจบแนนหนาอกแบบ angina และการตรวจพบความผดปกตในการตรวจคลนไฟฟาหวใจพบ Q wave ซงในการวจยครงนจะใชการวนจฉยโรคจากรหส ICD-10-TM คอ I251 (Atherosclerotic heart disease), I252 (Old myocardial infarction), และ I259 (Chronic ischaemic heart disease, unspecified) (ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2554)

15

ความรนแรงของโรคหวใจขาดเลอด การแบงระดบความรนแรงของโรคหวใจ มกนยมแบงตามระดบสมรรถภาพของหวใจ และความสามารถในการปฏบตกจกรรม ตามเกณฑของ New York Heart Association: NYHA เปน 4 ระดบ (New York Heart Association, 1994 cited in Davis, Marden, & Leidy, 2006) ดงน Class I ผปวยทไมมขดจ ากดในการท ากจกรรม สามารถท ากจกรรมทวไปโดยไมแสดงอาการออนเพลย ใจสน เหนอยงาย หรอเจบหนาอก Class II ผปวยไมมอาการขณะพก แตเมอท ากจกรรมทวไปอาจมอาการเลกนอย Class III ผปวยจะมขดจ ากดในการท ากจกรรม โดยมอาการออนเพลย ใจสน เหนอยงาย หรอเจบหนาอกถงแมจะท ากจวตรเพยงเลกนอย แตไมมอาการขณะพก Class IV ผปวยไมสามารถท ากจกรรมตาง ๆ ได โดยมอาการออนเพลย ใจสน เหนอยงาย หรอเจบหนาอกแมในขณะพก ปจจยเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย ปจจยเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอด หมายถง สภาพหรอลกษณะทเกยวของกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด สามารถแบงออกเปน 2 กลม คอ ปจจยเสยงทไมสามารถเปลยนแปลงได และปจจยเสยงทสามารถเปลยนแปลงได (นตยา เพญศรนภา, 2554; ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ข; หสยา ประสทธด ารง, 2553) ดงน 1. ปจจยเสยงทไมสามารถเปลยนแปลงได หมายถง ปจจยทอยตดตวบคคลมาตงแตเกดและด าเนนตอไปเรอย ๆ ไมสามารถเปลยนแปลงได ดงรายละเอยดตอไปน 1.1 อาย อายสมพนธกบความเสยงในการเกดโรคท าใหโรครนแรง และอาการของโรคมกเกดชดเจนหลงอาย 40 ป พบวา 4 ใน 5 ของผปวยทเสยชวตดวยโรคนมอายเกน 65 ป และในอายทมากขนผหญงจะเสยชวตอยางกระทนหนไดเปน 2 เทาของผชาย 1.2 เพศ ผชายมความเสยงในการเกดโรคเมออายเกน 40 ป สวนผหญงมกเกดเมอ อายเกน 55 ป เพศชายเสยงตอการมความดนโลหตสงและไขมนโคเลสเตอรอลในเลอดสงมากกวา เพศหญง ซงจะเสยงตอการเกดโรคไดมากขนในวยหมดประจ าเดอน และ พบวา 1 ใน 3 ของผหญงทมอาย 65 ปหรอมากกวา มภาวะตบแคบของหลอดเลอดทไปเลยงหวใจ 1.3 พนธกรรมและเชอชาต ปจจยทางพนธกรรม พบวา ความเสยงจะพบสงขนประมาณ 1.3 เทา ในผปวยทมประวตญาตผชายเปนโรคหลอดเลอดหวใจกอนอาย 55 ป และมประวตญาตผหญงเปนโรคหลอดเลอดหวใจกอนอาย 65 ป และ พบวา คนผวขาวเปนโรคนมากกวาคนผวอน เนองจากเปนกลมเชอชาตทมโรคอวนและเบาหวานสง

16

2. ปจจยเสยงทสามารถเปลยนแปลงได หมายถง ปจจยทเกยวของกบพฤตกรรม การปฏบตตวของบคคล ถาบคคลปรบเปลยนพฤตกรรมไดกจะสามารถลดความเสยงลงได ดงรายละเอยดตอไปน 2.1 การสบบหร ผทสบบหรจด (20 มวน/ วน) เสยงตอการเกดโรคถง 6.5 เทา สารนโคตนจากบหรท าใหกลามเนอหวใจตองการออกซเจนเพมขน สวนคารบอนไดออกไซดจะรบกวนการไดรบออกซเจนของเนอเยอ และท าใหเกลดเลอดเกาะกลมไดงาย นอกจากนยง พบวาการสบบหรท าใหระดบไขมนทมความหนาแนนสงในเลอดลดลง 2.2 ภาวะทมไขมนในเลอดสง การบรโภคอาหารทมไขมนสง และบรโภคไขมนชนดทไมอมตวมาก จะเปนสาเหตใหมระดบโคเลสเตอรอลในเลอดสง ซงมผลกระตนใหเกดการจบตวของเลอด ท าใหหลอดเลอดอดตนได ไขมนในเลอดทมความสมพนธสงกบการเกดปญหาของหวใจ และหลอดเลอด จ าแนกเปน 2 ประเภท ดงน 2.2.1 ไขมนทมความหนาแนนต า (Low Density Lipoprotein: LDL) เปนไขมนทท าใหเกดภาวะหลอดเลอดแดงแขง ท าใหไขมนจบตวอยตามผนงหลอดเลอด ซง พบวา การลดไขมนทมความหนาแนนต า ใหต ากวา 70 มลลกรมเปอรเซนต สามารถลดความเสยงตอการเกดโรคหวใจและหลอดเลอดได 2.2.2 ไขมนทมความหนาแนนสง (High Density Lipoprotein: HDL) เปนไขมนดมหนาทน าโคเลสเตอรอลทตดตามผนงหลอดเลอดใหหลดออกไปจงชวยลดการอดตนของ หลอดเลอด ซงมการศกษา พบวา การเพมไขมนทมความหนาแนนสง ใหสงกวา 40 มลลกรมเปอรเซนต สามารถลดความเสยงตอการเกดโรคหวใจและหลอดเลอดได 2.3 ความดนโลหตสง เมอเกดภาวะความดนโลหตสงเปนเวลานาน แรงดนทเพมขนจะสงผลใหเกดแรงกระแทกท าใหหลอดเลอดมการฉกขาด และเกดกระบวนการเปลยนแปลงทางชวเคม กระตนใหกระบวนการสะสมไขมนทผนงหลอดเลอดเกดไดเรวขน หลอดเลอดตบแคบลง ท าใหเกดโรคหวใจขาดเลอดในทสด ซง พบวา ผทเปนความดนโลหตสง เสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอดมากกวาคนปกต 3.7 เทา โดยองคการอนามยโลกก าหนดใหรกษาความดนโลหตไวไมใหเกน 130/85 มลลเมตรปรอท 2.4 โรคเบาหวาน พบวา ผทเปนเบาหวานจะมความเสยงตอโรคหวใจและหลอดเลอด เพมขนกวาคนทไมเปนเบาหวาน 2-8 เทา โดยรอยละ 75 ของผปวยโรคเบาหวานเสยชวตดวยโรคหวใจและหลอดเลอด 2.5 โรคอวน ความอวนสรางภาระใหกบหวใจ กลามเนอหวใจตองท างานหนกเพอท าใหเนอเยอทวรางกายไดรบออกซเจนอยางเพยงพอ ความอวนมากท าใหเสยงตอการเกด

17

โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง และไขมนในเลอดสง ผทมน าหนกตวเกนพอดหรอเกดมาตรฐาน เพยงรอยละ 10 มความเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดเลยงหวใจตบ และพบวา ผทอวนมากเสยงตอการเกดโรคนมากกวาคนปกต 2-3 เทา การกระจายไขมนสวนตาง ๆ ของรางกายนบวามความสมพนธกบการเกดโรคหวใจขาดเลอด โดยพบสดสวนของสวนเอวและสะโพกทเทากบหรอมากกวา 0.8 เปนปจจยเสยงทส าคญตอการเกดโรคในผหญงสงอาย 2.6 ขาดการออกก าลงกาย การไมมกจกรรมทางกายเปนปจจยเสยงตอโรคหวใจและหลอดเลอดมากกวาคนทมการเคลอนไหวรางกาย 1.9 เทา พบวา การมกจกรรมทางกายในระดบหนกปานกลางสะสมอยางนอย 30 นาท ในแตละวน เชน การเดน การเตนร า จะชวยลดความเสยงตอโรคหวใจและหลอดเลอดได 2.7 ภาวะเครยด คนทมบคลกภาพแบบ A (Type A personality) มความเสยงในการเกดโรคหลอดเลอดหวใจสงกวาบคลกภาพแบบอนถง 2 เทา ภาวะเครยดเสยงตอการเกดโรคหวใจไดจากปจจยหลายอยาง เนองจาก ความเครยดอาจท าใหรบประทานมากขน ท าใหสบบหรมากขน ความดนโลหตสงขน การรกษาโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย เมอเกดภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอดขน ไมวาการรกษาดวยวธการใด ๆ กตามมจดประสงคหลกในการรกษา คอ ตองใหผปวยไดรบการชวยเหลออยางรบดวน เพอเพมการไหลเวยน ของเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจใหไดมากทสด การรกษาสามารถท าไดหลายวธ (นตยา เพญศรนภา, 2554; ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ข; หสยา ประสทธด ารง, 2553) ดงน 1. การรกษาดวยการใชยา เพอใหกลามเนอหวใจมความสมดลของการใชและการไดรบออกซเจน ยาทใชจงมทงชวยเพมออกซเจนทไปเลยงกลามเนอหวใจและลดความตองการการใชออกซเจนของหวใจ มดงน 1.1 ยาลดความเจบปวด เชน มอรฟนมกใชในกรณทมอาการเจบปวยเฉยบพลนและรนแรง ยาจะชวยลดปวดและท าใหหลอดเลอดขยาย เปนการลดภาระของหวใจและชวยลดความดนโลหต แตการใหอาจท าใหผปวยหายใจล าบาก ความดนโลหตต า หวใจเตนชา และออนเพลย 1.2 ยากลมไนเตรท (Nitrates) ยาท าใหหลอดเลอดด าทวรางกายขยายตว ลดแรงดนผนงหวใจ ลดความตองการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ และยายงขยายหลอดเลอดโคโรนารท าใหเลอดผานหลอดเลอดทมโคเลสเตอรอลไดมากขน จงชวยลดอาการเจบหนาอก ยากลมน ทนยมใชไดแก ไนโตรกลเซอรน เปนยาออกฤทธระยะสนใชอมหรอพนใตลน ชนดอมใชขนาด 0.6 มลลกรม อมใตลน ออกฤทธนาน 3-5 นาท สามารถอมซ าไดในเวลา 5 นาท 2-3 ครง ลดอาการปวดไดภายใน 1-2 นาท

18

1.3 ยาตานเบตา (Beta - blockers) ยาออกฤทธลดอตราการเตนของหวใจ ลดแรงบบตวของหวใจ ลดความตองการออกซเจนของกลามเนอหวใจจงลดอาการเจบหนาอก ยานแบงเปน 2 กลมใหญ คอ ยาตานเฉพาะเบตา 1 (Beta-1 selective blocker) เชน Metroprolol และ Atenolol เปนตน ยาจะออกฤทธเฉพาะทหวใจ และยาตานเบตา 1 ทไมเฉพาะ (Non-beta-1 selective blocker) เชน Propanolol ยากลมนออกฤทธตอหวใจ แตอาจท าใหหลอดลมตบแคบ และหลอดเลอดสวนปลายหดตว 1.4 ยาตานแคลเซยมเขาเซลล ยามฤทธท าใหหลอดเลอดโคโรนารขยายโดยตรงท าใหการไหลเวยนเลอดของหวใจเพมขน นอกจากนยงลดการบบตวของหวใจ ลดความดนโลหต ท าใหความตองการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจลดลง 1.5 ยาตานการเกาะกลมของเกรดเลอด ทส าคญคอ แอสไพรน ซงจะลดการจบตวของเกรดเลอด มกใชยานในผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบทกรายถาไมมขอหาม 2. การรกษาดวยการเปดขยายหลอดเลอดมหลายวธ (ผองพรรณ อรณแสง, 2554ข) ดงตอไปน 2.1 การขยายหลอดเลอดแดงโคโรนารดวยบอลลน (Percutaneous Transluminal Coronary Angioplasty หรอ PTCA) เปนการใชแรงทางกลศาสตรขยายหลอดเลอดดวยการกด คราบไขมนใหแตก วธทมประสทธภาพในการเปดหลอดเลอดทอดตนไดเรว โดยอาศยหลกการของการสวนหวใจ ไปยงบรเวณทมหลอดเลอดโคโรนารทมการตบแคบ แลวโปรงขยายบอลลนดนใหไปยดหลอดเลอดขยายออก และท าใหคราบไขมนแบนลง รของหลอดเลอดจะขยายออก ท าใหการตบแคบของหลอดเลอดลดลงรอยละ 20 มผลใหเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจไดมากขนไมตองอยโรงพยาบาลนาน และมภาวะแทรกซอนนอย 2.2 การใสโครงตาขาย (Coronary stents) เปนการใสโครงตาขายเขาไปในหลอดเลอด แดงโคโรนารทตบแคบ วธการท าคลายกบการขยายหลอดเลอดดวยบอลลนตางกนพยงแตจะมการฝงโครงตาขายอยในหลอดเลอดแดง และผปวยตองรบประทานยาตานการจบตวของเกลดเลอด รวมดวย อตราการอดตนซ าของหลอดเลอดพบไดรอยละ 14-26 ปจจบนไดมการศกษาและพฒนาประสทธภาพของโครงตาขายทท าดวยแทนทาลม ซงมคณสมบตทสามารถเหนไดจากภาพถายรงส ยดขยายแลวไมหดตวและยบย งการเกดลมเลอดในโครงตาขาย 2.3 การตดเอาคราบไขมนออก โดยใชอปกรณในการตดคราบไขมนซงมหลายชนด เชน แบบหวกรอ (Rotational atherectomy) โดยหวกรอจะหมนดวยความเรวสง ท าใหสงอดตนถกปนเปนอณเลก ๆ แลวหลดไปตามกระแสเลอด แบบมดโกน (Directional coronary atherectomy) ใบมดทเกบอยในสายสวนจะตดและโกยสงอดตนทหลดออกแลวดดเขาไปเกบไวในสายสวน หลงจากนนจะหลดออกมาตามสายเมอดงสายสวนออก และแบบตดแยก (Extraction atherectomy)

19

ใบมดจะเซาะสงอดตนออกจากหลอดเลอด แลวสงอดจะถกเกบไวในปลองทหมใบมดโกน ซงเมอเทยบกบการขยายหลอดเลอดโคโรนารดวยบอลลน พบวา การตดเอาคราบไขมนออกมโอกาสเกดการแตกของหลอดเลอดไดนอยกวา อยางไรกตาม การตดคราบไขมนนจะมขอจ ากด คอสามารถท าในหลอดเลอดทอยสวนตนและกลางเทานน โดยตองมเสนผานศนยกลางมากกวา 3 มลลเมตร ตองมการอดตนของเสนเลอดยาวทไมเกน 15 มลลเมตร และตองไมมคราบแคลเซยมมาเกาะมากนก 2.4 การผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ (Coronary artery bypass grafting) การรกษาดวยวธนจะท าใหผปวยทมการตบแคบของหลอดเลอดแดงใหญดานซาย มากกวารอยละ 50 หรอมการตบแคบของหลอดเลอดหวใจ 3 เสน อยางรนแรง โดยเฉพาะในผทมการท างานของหวใจหองลางซายลดลง และมความผดปกตอยางรนแรงของลนหวใจไมตรล หรอเอออรตกรวม ดวย ผปวยทไดรบการผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจจะมอตราการรอดชวต ในระยะ 5 ปแรก สงถงรอยละ 90 และรอยละ 80 พบวา มอาการเจบหนาอกนอยมาก หรอไมมเลย (ผองพรรณ อรณแสง, 2554ข) ในระยะ 7-10 ป แตวธนมขอจ ากดในการกระท า คอ คาใชจายในการรกษาสง ตองมความพรอมในดานสถานท บคลากรและอปกรณ 3. การรกษาดวยการใชเลเซอรผานกลามเนอหวใจ (Transmyocardial Revascularization หรอ TMR) ใชในการรกษาผปวยโรคหลอดเลอดและหวใจทการรกษาดวยวธอน ๆ แลวมการอดตนซ าอก หรอใชรกษาผปวยโรคหลอดเลอดหวใจรนแรงในระยะท 4 มหลกการคอ ผปวยตองดมยาสลบ ใชเลเซอรยงผานหวใจขนาดของรผาน 1 มลลเมตร ลกขนาด 1 เซนตเมตร ยงประมาณ 10-25 ร ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส เมอยงหลายรท าใหกลามเนอหวใจมลกษณะเปนฟองน าทจะดดซบเลอดและไหลซมไปเลยงกลามเนอหวใจทขาดเลอด การรกษาดวยการใชเลเซอรอาจเกดภาวะ แทรกซอนจากแสงเลเซอร เชน ภาวะเลอดออก มภาวะหวใจเตนผดจงหวะ หรอภาวะหวใจถกกดจากมเลอดออกในชองเยอหมหวใจ เปนตน ผลกระทบของโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย ผลจากพยาธสภาพและแนวทางการรกษาโรคหวใจขาดเลอด ท าใหผสงอายรสกวาถกจ ากดกจกรรมตาง ๆ เพอตองปรบตวใหเหมาะสมกบพยาธสภาพของโรค ซงสงผลกระทบตอตวผสงอายในดานตาง ๆ ทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม และเศรษฐกจ ดงน 1. ผลกระทบทางดานรางกาย ผลกระทบทางดานรางกาย เกดจากพยาธสภาพของโรคเมอมการตบแคบของหลอดเลอดหวใจท าใหกลามเนอหวใจไดรบเลอดไปเลยงไมเพยงพอกบความตองการ ท าใหเกดอาการออนเพลย เหนอยงาย หายใจล าบาก เจบหนาอกและแนนหนาอก ท าใหผสงอายทกขทรมานจากอาการเจบหนาอก ซงอาจเกดขนทนททนใด หรอเกดขณะท ากจกรรม มความรนแรงมากท าใหผสงอาย

20

หวาดกลว และสงผลใหความสามารถในการประกอบกจวตรประจ าวนตามบทบาทหนาทลดลง (Dunderdalc et al., 2005; Webster et al., 2003) 2. ผลกระทบทางดานจตใจ อาการของโรคหวใจขาดเลอด เปนอาการทรนแรงและเฉยบพลนจากพยาธสภาพของโรค สงผลคกคามตอการด ารงชวตของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางรนแรง และกระทบตอสภาพจตใจของผสงอาย (ศรนรตน ศรประสงค, 2552) โดยเฉพาะ ผสงอายสวนใหญรบรวาโรคหวใจขาดเลอดเปนโรครายแรง นากลวและรกษาไมหาย และมขอจ ากดในการท ากจวตรประจ าวน ท าใหตองพงพาและเปนภาระแกครอบครวมากขน (วไลวรรณ ทองเจรญ, 2554) สงผลใหผสงอายรสกดอยคา มความรสกสญเสยสมรรถภาพ และน าไปสปญหาตาง ๆ โดยเฉพาะภาวะซมเศรา เปนอาการส าคญทพบในผสงอายโรคหวใจขาดเลอด (ฐตรตน ทองขาว, 2551; Romanelli et al., 2002) จากการศกษาของ Buapan (2008) เรองปจจยทมอทธพลตอการปรบตวของผปวยภาวะหวใจลมเหลว พบวา ผปวยภาวะหวใจลมเหลว ทมภาวะซมเศราในระดบสงจะมการปรบตวในระดบต า ซงสอดคลองกบการศกษาของ วรรณ จวสบพงษ (2550) เรองความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ระดบความรนแรงของโรค ภาวะซมเศรา และแรงสนบสนนทางสงคมกบภาวะการท าหนาทในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย พบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายทมระดบ ความรนแรงของโรคในระดบสง และมภาวะซมเศราในระดบสงจะมภาวะการท าหนาทของผปวยอยในระดบต า สอดคลองกบการศกษาของ Grace et al. (2005) เรองผลของภาวะซมเศราตอการเกดภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอด และอาการของภาวะซมเศราทท าใหเกดการตายในระยะ 5 ป หลงจากการเขารบการรกษาทโรงพยาบาล พบวา ผปวยทมคะแนนซมเศราระหวางการรกษาทโรงพยาบาล สวนใหญเปนเพศหญง มรายไดต า สถานภาพสมรสเปนหมาย มระดบการศกษาต า ไดรบการวนจฉยวามอาการเจบหนาอกไมคงทแบบรนแรง เปนกลมเสยงตอการเกดอตราการตายสง และผปวยทมอาการแสดงของภาวะซมเศราจนตองเขารบการรกษาทโรงพยาบาลมากกวา 4 ครง สวนใหญจะเสยชวต ซงท าใหทราบวา ถาหากไมไดรบการแกไขภาวะซมเศราทเกดขนกจะท าใหอาการของโรครนแรงและเปนอนตรายถงแกชวตของผสงอายได 3. ผลกระทบทางดานสงคมและเศรษฐกจ โรคหวใจขาดเลอด เปนโรคเรอรงทส าคญและเปนสงทคกคามคณภาพชวตของผสงอาย เนองจากพยาธสภาพของโรค ท าใหผสงอายจ าเปนตองไดรบการรกษาตลอดชวต สงผลกระทบตอเศรษฐกจของครอบครว เพราะตองเสยเงนคาใชจายในการรกษาพยาบาล และยงสงผลตอเศรษฐกจของประเทศ จากคาใชจายของรฐในการดแลรกษาสขภาพของผสงอายทมโรคเรอรงทมารบบรการในแผนกผปวยนอก เฉลยรายละ 21,308.70 บาทตอป ซงเปนจ านวนเงนทสงมาก (สวรรณา

21

จนทรประเสรฐ, 2545) นอกจากน การสญเสยสมรรถภาพทางรางกายจากภาวะของโรค จนกระทงตองกลายเปนบคคลทตองพงพาอาศยบคคลอนนน จะมผลตอการมปฏสมพนธกบสงคมและการตดตอสอสารกบบคคลอน ผสงอายจะรสกวาตนแตกตางหรอดอยคากวาบคคลอน อยากอยคนเดยว แยกตวออกจากกจกรรมตางๆจากสงคม และมความสมพนธเกยวของกบบคคลอนนอยลง และถาผสงอายยงไมสามารถด ารงบทบาทของตนทเหมาะสมตอไป อาจท าใหเกดผลกระทบตอการด าเนนชวตประจ าวนตอไป จากปญหาของโรคหวใจขาดเลอดในผสงอาย ซงมการด าเนนของโรคตามพยาธสภาพ และกระบวนการท างานภายในและภายนอกของตวผสงอาย ท าใหการด าเนนของโรครนแรงขน และสงผลกระทบในดานตาง ๆ ทกลาวมาขางตน ท าใหผสงอายเกดความเครยด สงผลใหการรบรของผสงอายบดเบอนได ซงจะมผลตอการปรบตวและพฤตกรรมทแสดงออก (วนดา หาญคณากล, 2539; นสากร โพธชย, 2541; สมปอง พรมโคตร, 2545) ดงนน จงควรมการศกษาถงปจจยทมความสมพนธกบการปรบตว และหาวธการแกไขทเหมาะสมเพราะถาผสงอาย มพฤตกรรมการปรบตวทเหมาะสมกบความเจบปวยกจะน ามาซงภาวะสขภาพทด เพอใหด ารงไวซงความมนคงทางดานรางกาย จตใจ และสงคมในการด าเนนชวตทดตอไป

ทฤษฏการปรบตวของรอย การด ารงชวตประจ าวนของบคคลตองเผชญกบสงแวดลอมทเปลยนแปลงตลอดเวลา ไมวาจะเปนการเปลยนแปลงทเกดขนภายในตวบคคลหรอเกดจากสงแวดลอมทอยรอบตว การเจบปวยเปนสงทเขามากระทบมผลตอภาวะสมดลของบคคล ท าใหบคคลเสยสมดลทงรางกาย จตใจ สงคม และจตวญาณ โดยเฉพาะผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ซงเมอผสงอายเจบปวยยอมตองสงผลกระทบตอรางกายโดยตรง ท าใหผสงอายตองปรบตว เพราะการปรบตวของบคคลเปน พฤตกรรรมการตอบสนองตอสงแวดลอม เมอตองเผชญกบการเปลยนแปลงของสงแวดลอมทเกดขน เพอใหคงไวซงความสมดลของรางกาย เกดความมนคงและการมสขภาพทดสงผลใหบรรลเปาหมายของการปรบตว จากทฤษฏการปรบตวของรอย (Roy, 2009) กลาวถง การปรบตว และการใหความชวยเหลอบคคลทมปญหาในการปรบตวเมอมเหตการณหรอ การเปลยนแปลงเขามาในชวตการปรบตวเปนกระบวนการและผลลพธทเกดขนจากการทบคคล มความคด และความรสกจากการใชความตระหนกรทางปญญา และการสรางสรรคในการบรณาการระหวางบคคลกบสงแวดลอมใหกลมกลน นอกจากนนทฤษฎน เชอวา บคคลเปนระบบการปรบตวทเปนองครวม (Holistic adaptive system) ประกอบดวยรางกาย จตใจ อารมณ สงคม สอสารมปฏสมพนธ กบสงแวดลอม โดยรบ

22

สงน าเขา (Input) จากสงแวดลอม ซงสงน าเขานสงผลใหเกดการเปลยนแปลง ในระบบท าใหเกดกระบวนการเผชญปญหา (Coping process) สงผลไปใหเกดผลลพธ สงน าออก (Output) เปนการตอบสนอง (Response) ของบคคลเรยกวา พฤตกรรมการปรบตวซงเปนการแสดงออกของบคคลในลกษณะตาง ๆ และพฤตกรรมการปรบตวน เปน ตวปอนกลบ (Feedback process) เขาสระบบอกครงหนง แตละสวนนจะท างานสมพนธกน เพราะบคคลเปนระบบเปด มการเปลยนแปลงตลอดเวลา และสงแวดลอมนเปรยบเหมอนสงเรา เปนสงทกระตนใหบคคลมการตอบสนองเกดการปรบตว สงเรานนอาจมาจากสงแวดลอมทอยภายนอกตวบคคลหรอภายใน ตวบคคล ซงมผลกระทบท าใหบคคลเกดกระบวนการปรบตว และมผลลพธเปนพฤตกรรมการแสดงออก โดยสงเราน แบงออก เปน 3 ชนด (จนตนา ยนพนธ และวราภรณ ชยวฒน, 2550) ดงน 1. สงเราตรง (Focal stimuli) เปนสงเราภายนอกหรอภายในทบคคลก าลงเผชญอยในขณะนน ทราบวาเปนสงทเขามากระตนใหมการตอบสนอง เปนสงทท าใหบคคลจะตองใหความสนใจและใชพลงงานในการจดการกบสงเราทนท 2. สงเรารวม (Contexual stimuli) เปนสงเราอน ๆ ทมอยในสถานการณหรอสงแวดลอมนน และมอทธพลในการเพมหรอลดผลกระทบของสงเราตรง ตอการปรบตวของบคคลดวยเชนกน สงเรารวมไมใชศนยกลางของความสนใจ แตจะมอทธพลตอความสามารถของบคคลในการจดการกบสงเราตรง โดยอาจมผลในทางบวกหรอทางลบตอการปรบตว 3. สงเราแฝง (Residual stimuli) เปนปจจยสงแวดลอมทงภายนอกและภายในระบบบคคล เปนลกษณะเฉพาะตว มาจากประสบการณในอดต ความเชอ คานยม เจตคต และบคลกภาพของบคคล เปนปจจยทอาจจะมอทธพลตอการปรบตวของบคคล ผลกระทบของสงเราแฝงตอการปรบตวของบคคลนนไมชดเจนและตรวจสอบไดยาก สงเราดงกลาวจะกระตนใหบคคลตอบสนองการปรบตว โดยบคคลจะปรบตวไดหรอไมขนอยกบความรนแรงของสงเรา และระดบความสามารถในการปรบตว (Adaptation level) ของบคคลในขณะนน ซงหมายถง ระดบหรอขอบเขตทแสดงถงความสามารถในการปรบตวของบคคลตอสถานการณทเปลยนแปลงไปในกระบวนการชวต ม 3 ระดบ ดงน 1. ระดบปกต (Integrated level) เปนภาวะทโครงสรางและหนาทของรางกายท างาน เปนองครวม สามารถตอบสนองความตองการของบคคลไดอยางเหมาะสม 2. ระดบชดเชย (Compensatory level) เปนภาวะทกระบวนการชวตถกรบกวนท าใหกลไกการควบคมและการรบรของระบบบคคลถกกระตนใหท างานเพอจดการกบสงเรา 3. ระดบเสยสมดล (Compromised level) เปนภาวะทกระบวนการปรบตวระดบปกตและระดบชดเชยท างานไมเพยงพอทจะจดการกบสงเราได กอใหเกดปญหาการปรบตวตามมา

23

ระดบความสามารถในการปรบตวของแตละบคคลในสถานการณหนง ๆ มขอบเขตจ ากดไมเหมอนกน หากสงเราตกอยภายในขอบเขตระดบความสามารถในการปรบตว บคคลกจะสามารถปรบตวตอบสนองสงเราไดอยางเหมาะสม แตถาสงเรานนรนแรงอยนอกขอบเขตระดบความสามารถในการปรบตว บคคลจะปรบตวตอบสนองตอสงเราอยางไมมประสทธภาพ หรอไมสามารถปรบตวได แตอยางไรกตามระดบความสามารถในการปรบตวเปนสงทเปลยนแปลงไดในกระบวนการชวต คอบคคลสามารถเพมระดบความสามารถในการปรบตวไดโดยแสวงหาการเรยนรสงใหม ๆ เพอใหตนเองมระดบความสามารถในการปรบตวตอสถานการณใหม ๆ นนเพมขนได การปรบตว (Adaptation) การปรบตว หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกของบคคลเมอไดรบสงเราจากสงแวดลอม การปรบตวในสถานการณหนง ๆ ของบคคล อาจเปนการกระท าหรอปฏกรยาทเกดขนภายในหรอภายนอกบคคลกได การปรบตวของบคคลจะเปนสญญาณบงบอกวา ระบบสามารถปรบตวขณะทมปฏสมพนธกบสงแวดลอมไดดมากนอยแคไหน ความสามารถของระบบการปรบตว แบงเปน 2 ระบบ (จนตนา ยนพนธ และวราภรณ ชยวฒน, 2550) ดงน 1. การปรบตวส าเรจ (Adaptive response) เปนพฤตกรรมการตอบสนอง ในเชงบวก คอ ผลลพธ หรอ พฤตกรรมทสงเสรมใหเกดความแขงแกรงของบคคล มงสการบรรลเปาหมายของการปรบตว คอ การมชวตรอด (Survival) การเจรญเตบโต (Growth) สบเผาพนธใหคงอย มความกาวหนา สามารถปรบเปลยนสงแวดลอมใหเปนไปตามทตองการได (Mastery) ซงการพจารณาผลลพธของ การปรบตว วาเปนการปรบตวส าเรจหรอไม ตองเปรยบเทยบกบเปาหมายของการปรบตวดวย 2. การปรบตวทไมมประสทธภาพ (Ineffective response) เปนพฤตกรรมการตอบสนองตอสงเราในแบบทไมสงเสรมใหเกดความแขงแกรงของระบบ ไมท าใหบคคลบรรลเปาหมายของการปรบตวอยางหนงอยางใด คอ ไมชวยใหชวตอยรอด มนคง ไมมการเจรญเตบโต ไมสามารถ สบเผาพนธใหคงอย ไมมความกาวหนา หรอ ไมสามารถปรบเปลยนสงแวดลอมใหเปนไปตามทตองการได กระบวนการเผชญปญหา (Coping process) กระบวนการเผชญปญหา เปนกระบวนการควบคมระบบการปรบตวของบคคล ซงเปนวธการทบคคลมปฏสมพนธตอสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป โดยมทงวธการทเกดขนเองโดยอตโนมต หรอวธการ ทเกดขนจากการเรยนร กระบวนการเผชญปญหาเปนระบบยอย 2 กลไก ดงน 1. กลไกการควบคม (Regulator subsystem) เปนกระบวนการตอบสนองตอสงเราโดยอตโนมตซงบคคลไมรสกตว เกดจากการท างานรวมกนของระบบประสาท สารเคม และระบบ

24

ตอมไรทอ โดยสงเราจากสงแวดลอมทงภายในและภายนอกเปนสงน าเขาสระบบประสาท มผลตอสมดลของน าอเลคโตรไลทและกรดดาง และระบบตอมไรทอ กลไกการควบคมน ท างานเพอควบคมระบบตาง ๆ ภายในรางกายใหอยในภาวะปกต 2. กลไกการคดร (Cognator subsystem) เปนกระบวนการตอบสนองตอสงเราโดยผาน ทางระบบประสาทแหงการรบรและการแสดงอารมณ 4 กระบวนการ คอ กระบวนการรบรและถายทอดขอมล การเรยนร การตดสนใจ และการตอบสนองทางอารมณ โดยสงเราของกลไกการรบรประกอบดวยปจจยทมผลตอดานจตใจ สงคม กายภาพและสรรวทยา ซงเปนผลมาจากกลไกการควบคม ผานเขาสกระบวนการรบรและถายทอดขอมล โดยบคคลจะเลอกประมวลและจ าในสงทตนเองสนใจ การเรยนรจะท าใหเกดการเลยนแบบ การเสรมแรงและการหยงร เพอน าไปสการตดสนใจหาวธแกไขปญหา โดยทการตอบสนองทางอารมณเปนกลไกการปองกนทใชเพอให บคคลเกดความสบายใจและคลายความวตกกงวล และอารมณเปนผลทไดมาจากการประเมนคาทางอารมณและความผกพนของบคคล กลไกการควบคมและกลไกการคดรจะท างานควบคกนเสมอ เพอด ารงความสมดลของบคคลในการปรบตว ผลจากการท างานของ 2 กลไกนจะแสดงออกมาเปนพฤตกรรมการปรบตว 4 ดาน คอ ดานรางกาย ดานอตมโนทศน ดานบทบาทหนาท และดานการพงพาระหวางกน พฤตกรรมการปรบตวทง 4 ดานนจะสะทอนใหเหนถงระดบการปรบตวของบคคล ซงแสดงออกมาเปนพฤตกรรมของบคคล และยงสะทอนใหเหนถงการใชกระบวนการเผชญปญหาในแบบแผนพฤตกรรมทง 4 ดาน ตลอดจนความส าเรจหรอประสทธภาพของการตอบสนองโดยสงเกตไดจากพฤตกรรมของบคคลทแสดงออกมาใหปรากฏ โดยมรายละเอยดการปรบตวแตละดาน (จนตนา ยนพนธ และวราภรณ ชยวฒน, 2550) ดงน 1. การปรบตวดานรางกาย (Physiologic mode) หมายถง พฤตกรรมการตอบสนองทเกยวกบการท าหนาทของอวยวะในระบบตาง ๆ ของรางกายเพอ ตอบสนองความตองการพนฐานของชวต ประกอบดวยการตอบสนองความตองการดานรางกาย 5 ประการไดแก การรบออกซเจน โภชนาการ การขบถาย การมกจกรรมและการพกผอน การปกปองอนตราย และรวมถงกระบวนการในรางกายอก 4 กระบวนการ ไดแก การรบความรสก การไดรบสารน า อเลกโทรไลตและสมดลกรด-ดาง การท าหนาทของระบบประสาท และการท าหนาทของระบบตอมไรทอ ถามการปรบตวส าเรจ บคคลนนจะด ารงชวตอยได 2. การปรบตวดานอตมโนทศน (Self-concept mode) หมายถง พฤตกรรมการตอบสนอง ของบคคล ซงเปนสวนหนงของความจ าเปนพนฐานดานจตใจ ทตองรวาตนคอใคร ท าอะไรได มคณคา หรอมความหมายส าหรบใคร เพอการบรรลเปาหมายของการปรบตว อตมโนทศน เปน

25

สวนรวมของความเชอ ความคด ความรสกของบคคล ทมตอตนเองในชวงเวลาหนง ๆ แบงออกเปน 2 สวน ไดแก การปรบตวดานอตมโนทศนทางรางกาย (Physical self) และ การปรบตวดานอตมโนทศนสวนบคคล (Personal self) โดยการปรบตวดานอตมโนทศนทางรางกาย หมายถง การปรบตวทเปนผลจากการประเมนของบคคล เกยวกบรปรางหนาตาทางกายภาพ ความสมบรณของอวยวะ การรบรความสามารถของตนตามลกษณะทางเพศ รวมถงการมองตนเองเกยวกบภาวะสขภาพ ความแขงแกรง และความเขมแขง ในขณะทการปรบตวดานอตมโนทศนสวนบคคล (Personal self) หมายถง การปรบตวทเปนผลจากการประเมนลกษณะของตนเองในดานความมนคงในตนเอง ความคาดหวงในตนเอง และความรสกมคณคาในตนเอง 3. การปรบตวดานบทบาทหนาท (Role function mode) หมายถง พฤตกรรมการตอบสนองของบคคล ในสวนทเกยวกบการปฏบต หรอการแสดงพฤตกรรมทสอดคลองกบความคาดหวงของสงคมทงทก าหนดไวเปนลายลกษณอกษร เชน หนาทของสมาชกในองคกร หรอหนวยงาน ทก าหนด เปนความรบผดชอบของบคคลทด ารงต าแหนงตาง ๆ ขององคกร หรอทไมเปนลายลกษณอกษร แตเปนความเขาใจตรงกนของสงคมใดสงคมหนง บทบาททบคคลครองอย แบงไดเปน 3 ลกษณะ ดงน 3.1 บทบาทปฐมภม (Primary role) เปนบทบาททถกก าหนดตาม อาย เพศ และระยะของพฒนาการ บทบาทเหลานเปนสงก าหนดพฤตกรรมสวนใหญของบคคลในชวงเวลาหนง ๆ ของชวต 3.2 บทบาททตยภม (Secondary role) เปนบทบาทเกยวกบภาระหนาททตองกระท าทงหมดของบคคลตามระยะพฒนาการและตามบทบาทปฐมภม เชน ชายคนหนงมบทบาทเปนบดาและสาม ในขณะเดยวกนมบทบาทตามต าแหนงหนาทการงาน คอ เปนคร เปนตน บทบาททตยภมเปนบทบาททคงท ถาวร และมความส าคญตอบคคล เนองจากบคคลตองใชเวลาสวนใหญในชวตเพอปฏบตหนาทตามบทบาทน และเปนการเขาถงแหลงสนบสนนตาง ๆ ของบคคลดวย 3.3 บทบาทตตยภม (Tertiary role) เปนบทบาททบคคลเลอกตามความสมครใจโดยอสระ เปนบทบาทหนาททครองไวชวคราว สวนใหญเปนบทบาทหนาทเกยวกบการท างาน หรอบทบาทในองคกรบคคลเลอกทจะแสดงบทบาทหรอยกเลกบทบาทนนได เชน การเปนสมาชกชมรมผสงอายของผสงอาย และอาจรวมไปถงการท ากจกรรมบางอยางทเปนงานอดเรก บทบาทตตยภมอาจเปนบทบาทชวคราวทไดมาโดยธรรมชาต เชน บทบาทการเปนผปวย เปนตน การปรบตวทแสดงออกตามบทบาทของบคคลม 2 ประเภท คอ การปรบตวทบคคลกระท าตามบทบาททเปนไปตามความคาดหวงของสงคม (Instrumental behavior) และการปรบตวทบคคลแสดงออกตามความรสกและเจตคตตอบทบาททด ารงอยของตน (Expressive behavior) ซง

26

พฤตกรรมทแสดงออกถงการปรบตวทเหมาะสมนน จะตองประกอบไปดวยพฤตกรรมทง 2 สวนน หากในสถานการณใดกตามทบคคลไมสามารถแสดงพฤตกรรมทงสองนอยางเหมาะสมไดจะแสดงถงการมปญหาในการปรบตว 4. การปรบตวดานพงพาระหวางกน (Interdependence mode) หมายถง พฤตกรรมการตอบสนองของบคคล จะมปฏสมพนธทเกยวของกบการใหและการไดรบความรกความนบถอ และการชวยเหลอเกอกลกนและกน ซงเปนความสมพนธกนของบคคลกบผเกยวของใกลชด หรอบคคลทมความหมายส าหรบคนคนนน สวนใหญจะเปนสมาชกในครอบครว เชน บดา มารดา สาม ภรรยา บตร หรอเพอน ซงบคคลส าคญนอาจมไดหลายคน โดยบคคลนนเทานน ทจะระบไดวาใครเปนบคคลใกลชดของเขา นอกจากนนการปรบตวดานนยงเกยวของกบระบบสนบสนน (Support systems) ประกอบดวยบคคลอน ๆ กลมคนหรอองคกรตาง ๆ ทมความเกยวของในการทจะชวยใหบรรลถงเปาหมายการพงพาระหวางกนของบคคลแตละคนดวย กลาวโดยสรปจากทฤษฎการปรบตวของ (Roy, 2009) มนษยทกคนเปนสงมชวต มระบบการปรบตวเปนระบบเปด มปฏสมพนธกบสงแวดลอมตลอดเวลาทงภายในและภายนอก จงท าใหบคคลตองมการปรบตว เพอตอบสนองสงแวดลอมทเปลยนแปลง โดยใชกลไกการปรบตว ทประกอบดวยกลไกการควบคม (Regulator mechanism) เปนกลไกลอตโนมต และเปนสวนการปรบตวทางดานสรระ และกลไกการคดร (Cognator mechanism) เปนการท างานทสมพนธกบจตใจและสงคมจากประสบการณทเรยนร โดยเมอสงเราเขาสระบบบคคลผานกระบวนการรบรขาวสาร จะเกดการเรยนรและตดสนใจทจะหาวธแกปญหา ท าใหเกดการปรบตวทง 4 ดาน ไดแก ดานรางกาย ดานอตมโนทศน ดานบทบาทหนาท และดานพงพาระหวางกน จะสงผลใหเกดการปรบตวทมประสทธภาพ (Adaptive response) และเกดพฤตกรรมการปรบตวทไมมประสทธภาพ (Ineffective response) ถาบคคลมพฤตกรรมการปรบตวไดอยางเหมาะสม จะท าใหสามารถแกปญหาตาง ๆ สงผลใหบคคลมสขภาพดและด ารงชวตไดอยางมความสข แตถามการปรบตวไมดท าใหภาวะของโรคเลวลงและมคณภาพชวตต าลง จากทฤษฎการปรบตวทกลาวมาขางตนสรปไดวา บคคลนนเปนระบบเปดมปฏสมพนธกบสงแวดลอมทงภายในและภายนอกอยตลอดเวลา ท าใหบคคลตองปรบตวใหสอดคลองกบสงแวดลอม เพอใหคงชวตอยไดเนองจากผสงอายโรคหวใจขาดเลอดตองเผชญความเครยดทางดานรางกาย จตใจ และสงคม จากพยาธสภาพความเจบปวย จงตองมการปรบพฤตกรรมและความรสกตอบสนองตอการเปลยนแปลงทเกดขนจากการเจบปวย เพอใหเกดความสมดลทงทางรางกาย และจตใจ ซงในการวจยครงน ผวจยจงน าทฤษฏการปรบตวของ (Roy, 2009) มาประยกตใชเพอศกษาการปรบตวและปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

27

การปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด จากทฤษฎการปรบตวของ (Roy, 2009) สามารถอธบายพฤตกรรมการปรบตวของผสงอายโรคกลามเนอหวใจตายได ดงน 1. การปรบตวในดานรางกาย สวนใหญเกดจากพยาธสภาพของโรค ท าใหเกดการตอบสนองของรางกาย เพอรกษาความสมดลของรางกาย และท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดพฤตกรรมการปรบตว เพอตอบสนองตอความตองการพนฐานของการด ารงชวต ไดแก ความตองการดานออกซเจน โภชนาการ การขบถาย การมกจกรรมและการพกผอน การปกปองอนตราย และรวมถงกระบวนการในรางกาย ไดแก การรบความรสก การไดรบสารน าอเลกโทรไลตความสมดลกรด-ดาง การท าหนาทของระบบประสาท และการท าหนาทของระบบตอมไรทอ หากการปรบตวไมสามารถตอบสนองความตองการของรางกาย จะท าใหเกดพฤตกรรมการปรบตวไมเหมาะสม

ส าหรบปญหาทางดานรางกายของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทท าใหเกดพฤตกรรมการปรบตว สรปได ดงน 1.1 ความตองการดานออกซเจน ปญหาของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดจากพยาธสภาพในผสงอายมการเปลยนแปลงทางกายภาพและสรรวทยาของระบบหวใจ มการเปลยนแปลง ของผนงหลอดเลอดแดงทไปเลยงหวใจ มลกษณะตบแคบลงจากภาวะหลอดเลอดแขง และอดตนจากการมโคเลสเตอรอลไปเกาะทผนงของหลอดเลอด กลามเนอหวใจฝอลบมแคลเซยมมาเกาะ มเยอพงผด ไขมนและสารไลโปฟสซนสะสมมการเปลยนแปลงและเพมขนของ คอลลาเจนมผล ท าใหความสามารถในการหดและคลายตวของกลามเนอหวใจลดลง ท าใหเลอดไหลผานไดนอยและชาลง ลกษณะอาการและความรนแรงขนกบการตบแคบของหลอดเลอด ถาหลอดเลอดมการตบแคบมากกวารอยละ 70 ของหลอดเลอดปกต จะมอาการเจบหนาอก และส าหรบผสงอายทมการตบแคบของขนาดหลอดเลอดมากกวารอยละ 85 อาจเกดอาการเจบหนาอกไมคงท แตถามการแตกของหลอดเลอด เลอดไมสามารถสงไปเลยงกลามเนอหวใจไดและเกดการขาดเลอดเกน 20 นาท ท าใหกลามเนอหวใจตายเปนวงกวาง อาการเจบหนาอกจะรนแรงขนจากการคงของของเสย และ กรดแลกตก เมอเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจไดไมเพยงพอตอความตองการของเนอเยอหวใจ ซงเปนความไมสมดลระหวางความตองการออกซเจนกบปรมาณทออกซเจนไปเลยงกลามเนอหวใจไมเพยงพอ จงท าใหเกดกลามเนอหวใจขาดเลอดและตายในทสด เมอมกลามเนอหวใจตายสมรรถภาพการท างานของหวใจจะลดลง ท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเมอท ากจกรรมจะเกดอาการเจบหนาอก หายใจเหนอยหอบ (อไร ศรแกว, 2543; ประดษฐ ปญจวณน, 2552) จากสาเหตดงกลาว สรปไดวาเมอมอาการเจบหนาอก หายใจเหนอยหอบ ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดจะตองมการปรบตว เพอตอบสนองตอความเจบปวยทคกคามชวต และเพอด ารงชวตอยไดอยางปกตสข

28

1.2 โภชนาการ ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดจ าเปนตองปรบเปลยนพฤตกรรมการรบประทานอาหารเพราะสาเหตส าคญทท าใหพยาธสภาพของโรคแยลงคอ การมพฤตกรรมการรบประทานอาหารทไมเหมาะสม จากการรบประทานอาหารทมไขมนและโคเลสเตอรอลสง ควรหลกเลยงอาหารหรอเครองดมทมสวนผสมแอลกอฮอล ชา และกาแฟ ถาหากผสงอายปรบตวได จะไมท าใหเกดปญหา แตถาผสงอายมแบบแผนการรบประทานอาหารไมเหมาะสมจะสงผลท าใหอาการของโรครนแรง (ศภสรา ลานอก, 2543) จากการศกษาของ ศรวลห วฒนสนธ (2542) ทศกษาความพรองในการดแลตนเองของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ผลการศกษา พบวา ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ มความพรองในการดแลตนเองในเรองการรบประทานอาหาร โดยยงคงรบประทานอาหารทมน าตาลและไขมนสงรอยละ 87 ซงสอดคลองกบการศกษาของ เจนเนตร พลเพชร (2546) ทศกษาเกยวกบพฤตกรรมสขภาพ และระดบความรนแรงของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจภายหลงการจ าหนายออกจากโรงพยาบาล 3 สปดาห พบวา ผปวยมพฤตกรรมสขภาพทเสยงตอการเพมระดบความรนแรงของโรค คอรบประทานอาหารทมเกลอโซเดยมสงมากกวา 2 กรมตอวนรอยละ 87.9 และ จากการศกษาของ วรนช ไตรรตโนภาส (2545) ทศกษาเกยวกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจตบ พบวา พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานโภชนาการของผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจอยในระดบปานกลาง ซงจากขอมลดงกลาวท าใหสรปไดวา ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมพฤตกรรมการปรบตวดานการรบประทานอาหารไมเหมาะสม จากการรบประทานอาหารทมไขมนสง รสเคม ซงจะสงผลท าใหอาการของโรคหวใจขาดเลอดรนแรงขน 1.3 การขบถาย เปนกระบวนการขบของเสยออกจากรางกาย การปรบตวดานการขบถายเกดจากการการท าหนาทของระบบทางเดนอาหาร ระบบทางเดนปสสาวะ และระบบขบถายอจจาระ ถาระบบดงกลาวท าหนาทไดปกต ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดจะไมมปญหาการปรบตวโดยมพฤตกรรมทแสดงออก คอ มการขบถายอจจาระและปสสาวะเปนปกต แตถาหากมความผดปกตในการท าหนาทของอวยวะทเกยวของกจะท าใหเกดปญหา เชน ทองผก ทองรวง กลนปสสาวะไมอย ทองอด แนนทอง ซงวธการเผชญปญหาบกพรอง เมอมการเปลยนแปลงระบบขบถาย และระบบทางเดนอาหารเปนตน (วลยพร นนทศภวฒน, 2552) ท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมปญหาทองผกจากการเปลยนแปลงตามกระบวนการสงอาย จากความแขงแรงของกลามเนอลดลง ความ ตงตวของกลามเนอหรดลดลง มการบบตวและการเคลอนไหวของล าไสลดลง (บญศร นเกต และ ปาลรตน พรทวกณทา, 2550) ท าใหตองเบงถายอจจาระเพมแรงดนในชองทอง สงผลใหเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจลดลง (ผองพรรณ อรณแสง, 2552 ข) และมการศกษา พบวา สดสวนของการรบประทานผกและผลไมเพยงพอตามกลมอาย ลดลงเมออายมากขนโดยเฉพาะในผสงอาย ทมอายตงแต 70 ปขนไป รบประทานผกและผลไมวนละมากกวา 5 สวนขนไป มไมเกนรอยละ 10 (วชย

29

เอกพลากร, 2552) ซงจะเหนไดวาอาการทองผก การเบงถายอจจาระ หรออาการ กลนปสสาวะ ไมอย ทองอด แนนทอง และพฤตกรรมการบรโภคของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด สงผลใหเกดปญหาการปรบตวดานการขบถาย 1.4 การมกจกรรมและการพกผอน จากพยาธสภาพของโรคหวใจขาดเลอดท าใหประสทธภาพในการท างานของหวใจลดลง ท าใหผสงอายไมกลาท ากจกรรม บางรายสามารถท ากจกรรมไดคงเดมแตไมกลาท า เนองจากกลวอนตรายตอสขภาพ (จราพร แอชตน, 2550; ศภสรา ลานอก, 2543; อไร ศรแกว, 2543) ดงการศกษาของ จราพร ทองด (2547) เรองปจจยท านาย พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ ทพบวา ผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ มพฤตกรรม ดานกจกรรมทางกายอยในระดบเหมาะสมปานกลาง เนองจากเกรงวาการออกก าลงกายจะเปนผลเสยตอสขภาพ โดยพยาธสภาพของโรคจะท าใหการท าหนาทของรางกายลดลง เหนอยงาย เนองจากปรมาณเลอดไปเลยงกลามเนอไมเพยงพอ และอาจเกดอาการเจบหนาอกขนขณะทผปวยออกก าลงกายหรอแมในขณะพก สงผลใหผปวยไมกลาท ากจกรรมใด ๆ กลววาจะกระทบกระเทอน และเปนอนตราย รวมทงภาวะของโรคหวใจท าใหผสงอายมอาการเหนอยงายเวลาท ากจกรรมหรอออกก าลงกาย ความสามารถในการท าหนาทของรางกายลดลง (Myers et al., 2001) ท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดความวตกกงวลเกยวกบโรคทเปนอย และสงผลตอแบบแผนการนอนหลบ 1.5 การปกปองอนตราย ปจจยทท าใหเกดพฤตกรรมทแสดงถงกระบวนการปกปองรางกายจากอนตรายหรอผลกระทบทจะไดรบจากสงแวดลอมโดยการท าหนาทของกลไกทางเคม การปองกนของเซลผวหนงและระบบภมคมกน และรวมถงกลไกลการท างานของผวหนงในการปองกนอนตรายจากภายนอก เนองจากผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมโอกาสตดเชอไดงายกวาคนปกต ท าใหตองมการปกปองตนเองจากภายนอกและภายในรางกาย จากสาเหตดงกลาวท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ตองมการปรบตวเพอหลกเลยงการรบเชอโรคเขาสรางกาย และการรกษาความสะอาดรางกาย 1.6 การรบความรสก เปนกระบวนการรบร จากการมองเหน การไดยน การรบรสมผสผวหนงผานประสาทรบความรสก จะชวยใหบคคลมปฎสมพนธกบสงแวดลอมทเหมาะสม ท าใหเกดการปรบตวทมประสทธภาพ โดยเฉพาะผสงอายโรคหวใจขาดเลอด พบวา ปญหาการปรบตวดานการรบความรสก คอ ผปวยมความรสกไมสขสบายเนองจากอาการปวดเจบหนาอก จากการทออกซเจนไปเลยงกลามเนอหวใจลดลง และอาจเกดอากรขนขณะพกหรอในเวลาทรางกายตองการออกซเจนมากขน เชน ระหวางออกก าลงกาย หรอมปฏกรยาทางอารมณ มภาวะเครยด เมอมอาการเจบหนาอกผปวยจะตอบสนองดวยการหยดพก ใชยาและมาพบแพทย เพราะ

30

กลวอาการก าเรบ 1.7 สารน าอเลกโทรไลตและสมดลกรด-ดาง เปนกระบวนการทรกษาความสมดล ของรางกาย ระบบทท างานเพอรกษาสารน า อเลกโทรไลตและกรด-ดาง ไดแก ระบบทางเดนหายใจ ระบบไหลเวยนโลหต ระบบทางเดนอาหาร ระบบขบถายปสสาวะ ระบบประสาทและตอมไรทอ แตไตจะท าหนาทหลกในการรกษาสมดลสารน า อเลกโทรไลตและกรด-ดาง คอการกรอง การดดซม และขบออก หากกระบวนการท านาทดงกลาวมประสทธภาพ ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดกจะอยในภาวะสมดลไมเกดปญหาในการปรบตว แตถาระบบรกษาสมดลไมสามารถตอบสนองไดกจะเกดปญหาปรบตวตามมา (Roy, 2009) เชน อาการบวมเนองจากมการคงของน าในเซลล มภาวะโปตสเซยมและโซเดยมสงหรอต า ซงหากไมไดรบการแกไข ปลอยใหอาการของโรคมพยาธสภาพมากขน กจะสงผลท าใหเสยชวตได 1.8 การท าหนาทของระบบประสาท เปนกระบวนการทมความส าคญ ของกลไกการควบคมหรอกลไกลการคดร ท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมปฏกรยาตอบสนองตอสงเราและแสดงพฤตกรรมการปรบตว (Roy, 2009) ซงผสงอายจะเกดความผดปกตของการท าหนาทของระบบประสาทกตอเมอพยาธสภาพของโรคทรนแรงจนท าใหการบบตวของกลามเนอหวใจลดลง ท าใหการก าซาบ (Perfusion) ของเลอดไปยงสมองลดลง ท าใหมอาการวงเวยนศรษะหนามดหรอเปนลมหมดสต นอกจากนผสงอายมกมปญหาในการท างานของระบบประสาททมความจ าชา ความจ าเสอม สบสน จงท าใหเกดปญหาการปรบตวการดานท าหนาทของระบบประสาทได 1.9 การท าหนาทของระบบตอมไรทอ เปนกระบวนการทมความซบซอน จะเปนตวเชอมประสานระหวางการท างานของระบบประสาท เพอควบคมกระบวนการปรบตวในรางกาย (Roy, 2009) เนองจากโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด สาเหตหนงมกเกดจากโรคเบาหวาน และในผสงอายมกมประวตมโรคประจ าตว คอ เบาหวาน และไมสามารถควบคมระดบน าตาลในกระแสเลอดใหคงทได ซงภาวะระดบน าตาลในกระแสเลอดสงจะสงผลใหเกดภาวะหลอดเลอดตบแขงท าใหเลอดสงผานไปเลยงกลามเนอหวใจไมเพยงพอ ท าใหอาการของโรครนแรงขนผสงอายจงมปญหาจากภาวะการท างานของระบบตอมไรทอในโรคหวใจได 2. การปรบตวดานอตมโนทศน เปนพฤตกรรมการปรบตวตอบสนองตอความเชอ และความรสกนกคดทบคคลมตอตนเอง บคคลอน และสงคม อนเกดจากประสบการณและการเรยนร เพอใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดการยอมรบและด ารงตนอยไดในสงคมอยางมความสข ซงจ าแนกได 2 ดาน ดงน 2.1 อตมโนทศนทางรางกาย คอ ความเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอดเปนภาวะวกฤตทส าคญ ทสงผลกระทบตอความรสกนกคดของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ทมตอลกษณะ

31

รปรางหนาตา การรบรภาวะสขภาพเกยวกบการด าเนนของโรค และความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดจะรสกตนเองเปนผปวยตลอดเวลา ถาผสงอายไมสามารถยอมรบกบสภาพรางกายทเปลยนแปลง และความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนทลดลง จะท าใหบคคลเกดปญหาการปรบตวตามมา และจากการศกษาประสบการณการเจบปวยของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบของ ชวนพศ ท านอง (2541) พบวา ผปวยใหความหมายตอการเจบปวยดวย โรคหลอดเลอดหวใจตบวาเปนโรคทรายแรง นากลว มอาการเจบหนาอกกะทนหน ทวความรนแรงรวดเรว ท าใหหายใจไมออก ไมมแรง อาจท าใหเสยชวตไดงาย ซงผปวยกลวเสยชวตคนเดยวไมมใครชวยเหลอ ซงสรปไดวา การปรบตวอตมโนทศนทางรางกายทท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เกดปญหาการปรบตว คอ การเปลยนแปลงภาพลกษณ การสญเสยความสามารถในการท างาน และการรบรเกยวกบภาวะสขภาพของโรคไมถกตอง ท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดบางรายมพฤตกรรมไมยอมรบการเจบปวย ไมใหความรวมมอในการรกษา แยกตว ตอบสนองตอสงแวดลอมลดลงจนอาจเสยชวตได 2.2 อตมโนทศนสวนบคคล คอ ความรสกนกคดของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทมตอการประเมนคณคาตนเอง ใหเปนทยอมรบกบบคคลรอบขางและในสงคม เพอใหผสงอายเกดการยอมรบและด ารงตนอยไดในสงคมอยางมความสข ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดจะมความรสกถงความไมแนนอนของการเกดโรค หวาดหวนกลวอนตรายจากการเจบหนาอก มการแสดงออกในลกษณะของความกลวและวตกกงวล (ฐตรตน ทองขาว, 2551; Wattanakitkrileart, 2009) จากการศกษาของ Marla et al. (2004) เรองเปรยบเทยบความวตกกงวลในผสงอายหลงเกดภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน จ านวน 912 คนทรบการรกษาใน 72 ชวโมงแรกจาก 5 ประเทศคอ ออสเตรเลย องกฤษ ญปน เกาหลใต และสหรฐอเมรกา พบวา มระดบความวตกกงวลระดบสง แมวาจะมวฒนธรรมทแตกตางกน แตมประสบการณความวตกกงวลเหมอนกน สอดคลองกบการศกษาของ Romanelli et al. (2002) ทศกษาอาการซมเศราในผสงอายหลงจากเกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด ทพบวา ผสงอายโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดทมอาการซมเศราหลงจากเกดภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอดมโอกาสเสยชวตภายใน 4 เดอนมากกวาผสงอายทไมมอาการซมเศราและผสงอายโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดทมอาการซมเศรามกจะไมท าตามค าแนะน าของแพทยและมขอบเขตในการฟงค าแนะน านอยกวาดวย จากสาเหตดงกลาวท าใหผสงอายโรคกลามเนอหวใจตายรสกวาตนเองไรคา และเปนภาระพงพาแกครอบครว ท าใหไมยอมรบการชวยเหลอเหลอจากครอบครวและสงคม ตลอดจนไมปฏบตตามค าแนะน าของแพทยและพยาบาล ท าใหพยาธสภาพของโรคแยลง

32

3. การปรบตวดานบทบาทหนาท เนองจากการเจบปวยเรอรงจากโรคหวใจขาดเลอดสงผลตอการเปลยนแปลงของบทบาทหนาท และแบบแผนการด ารงชวตใหเหมาะสมกบพยาธสภาพ ของโรค กอใหเกดความรสกเบอหนาย ทอแท ซมเศราในชวต บางรายสญเสยความสามารถในการดแล ตนเองเปนผดอยสมรรถภาพตองพงพาบคคลอนทงในครอบครวและสงคม (สภาภรณ สงขรรทร, 2549) ท าใหผสงอายรสกวาตนเองไมสามารถด ารงบทบาทและหนาทของตนไดตามปกต และไมสามารถท างานไดตองเปลยนงาน หรอการไมสามารถเลอนต าแหนง หรอยายทท างานได (ชวนพศ ท านอง, 2541) สงผลใหเกดการปรบตวทไมเหมาะสมกบบทบาททสงคมมอบหมายใหหรอบทบาททสงคมคาดหวงไว และจากการศกษาของ ธนดา เธยรธ ารงสข (2543) เรองประสบการณดานเพศสมพนธของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย พบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายมการรบรเกยว กบเพศสมพนธกบคสมรสเปลยนแปลง จะหลกเลยงการมเพศสมพนธ เนองจากมความกลววาจะเกดภาวะหวใจวายขณะทมเพศสมพนธ ท าใหขาดความสขในชวต รบประทานไมได นอนไมหลบ มเพศสมพนธไมได เฝาแตคดวาตนเปนโรคหวใจอยตลอดเวลา มความวตกกงวลสงและจตใจ หอเหยว หากตองเผชญความรสกนนาน ๆ จะท าใหรสกเบออาหาร นอนไมหลบและออนเพลย 4. การปรบตวดานพงพาระหวางกน โรคหวใจขาดเลอดเปนโรคเรอรง และกอใหเกดความเจบปวยทรนแรง ท าใหผสงอายตองพงพาอาศยบคคลอนมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบสภาพของโรคทเผชญอย ดงนน ผสงอายอาจแสดงพฤตกรรมพงพาผอนมากเกนไป ไมปฏบตกจวตรประจ าวน เพอเรยกรองความสนใจจากครอบครว อยากใหสมาชกในครอบครวสนใจและเอาใจใสตนมากขน (สภาภรณ สงขมรรทร, 2549) ท าใหผดแลรสกเบอหนายในการดแลผสงอาย จงท าใหผสงอายเกดความรสกตนเองไรคา ในทางตรงขามผสงอายโรคหวใจขาดเลอดบางรายอาจชวยเหลอตนเองมากเกนไป และมกไมขอความชวยเหลอจากผอนแมในเวลาทจ าเปน จนท าใหเกดอนตรายแกตวเอง จากทกลาววาถาผสงอายไดรบแรงสนบสนนจากครอบครว บคคลทมความสมพนธใกลชด และไดรบการชวยเหลอจากดานขาวสาร วตถสงของ ตลอดจนการเขาถงบรการ จะท าใหผสงอายเกดพฤตกรรมการปรบตวทเหมาะสม ดงการศกษาของ Molloy, Perkins-Porras, Strike, and Steptoe (2008) เรองการมเครอขายทางสงคมการเขารวมฟนฟสมรรถภาพหวใจ และคณภาพชวตของผสงอายกลมโรคหลอดเลอดหวใจเฉยบพลน พบวา ผสงอายกลมโรคหลอดเลอดหวใจเฉยบพลนทไมไดรบการสนบสนนจากคสมรส และมเครอขายทางสงคมนอย มความสมพนธกบคณภาพชวตทต าลง แตถาผดแลเขาใจและยอมรบการเปลยนแปลงของผสงอาย แลวใหการสนบสนนในการเปลยนแปลง กจะท าใหผสงอายเกดคณคาในตนเอง และยอมรบการสนบสนนจากบคคลใกลชดครอบครว และสงคม ท าใหเกดการปรบตวทเหมาะสม ท าใหผปวยมองวาตนเองไมแตกตางจากบคคลอน

33

ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดตองเผชญกบภาวะคกคามจากพยาธสภาพของโรคทงทาง ดานรางกาย จตใจ และสงคม ท าใหตองปรบตวเพอตอบสนองตอการเปลยนแปลงทเกดจากความเจบปวย เพอใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดภาวะความสมดลทงทางรางกาย จตใจและสงคม สามารถทจะด ารงชวตอยในสงคมไดอยางปกตสข ซงในการปรบตวนนมปจจยทมความสมพนธหลายประการ ดงจะกลาวถงในรายละเอยดตอไป

ปจจยทมความสมพนธการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทมความสมพนธกบการปรบตวตามทฤษฎการปรบตวของ (Roy, 2009) ไดมการศกษาไวหลากหลายทงในประเทศและตางประเทศ ซงการวจยครงน ผวจยไดเลอกปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดประกอบดวย ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ ดงรายละเอยดตอไปน ภาวะโรครวม (Co-morbidity) ภาวะโรครวม หมายถง โรคอนทเปนรวมดวย มผลตอการท างานของรางกายและการเจบปวยท าใหความรนแรงจากพยาธสภาพของโรคหวใจขาดเลอดเพมมากขน ภาวะโรครวม จดเปนสงเราดานรางกาย เนองจากสวนใหญวยสงอายจะมโรคเรอรงอยางนอย 1 โรค ยงมอายมากขนจะยงเพมการมความเสยงสงตอการมปญหาสขภาพอนเนองมาจากการมภาวะสขภาพทเสอมลง (Eliopoulos, 2005) และการมโรคเรอรงประจ าตวจนท าใหเกดภาวะทพพลภาพน าไปสความตองการพงพาบคคลอนมากยงขน ดงนน การมภาวะโรครวมจงสงผลใหความรนแรงของโรคเพมมากขน และเปนปญหาส าคญทางรางกาย ทคกคามการด ารงชวต ท าใหผสงอายตองปรบตว เพอใหสามารถด ารงชวตไดเหมาะสม กบพยาธสภาพของโรค ซงการมภาวะโรครวมทแตกตางกน จะท าใหเกดการปรบตวทแตกตางกน ความสมพนธระหวางภาวะโรครวมกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ภาวะโรครวม เปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เนองจากผสงอายมการเปลยนแปลงทางรางกาย ท าใหเกดความเสอมในหนาทการท างานของระบบและอวยวะตาง ๆ ในรางกาย ประกอบกบผสงอายสวนใหญมกมโรคประจ าตวเรอรงอยางนอย 1 โรค ซงท าใหสงผลกระทบตอการเจบปวยทรนแรงเพมมากขน และมความสอดคลองกบศกษาของ จารวรรณ เสนหวงศ (2548) เรองพฤตกรรมการปรบตวของผปวยหลงผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ทพบวา ผปวยหลงผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ทมระยะเวลาการเจบปวยต ากวา 6 เดอน และมภาวะโรครวมมากกวา 1โรค มปญหาการปรบตว ในดานการมเพศสมพนธ ดานการ

34

รบประทานยา และดานการออกก าลงกาย เชนเดยวกบการศกษาของ วระวรรณ องอราม (2545) เรองผลของโปรแกรมการใหขอมลเกยวกบสงเราตอการปรบตวของผปวยหลงผาตดหลอดเลอดหวใจ ทพบวา ผปวยหลงท าการผาตดทมภาวะโรครวมมากกวา 1โรค และระยะเวลาการเจบปวย ต ากวา 1 ป ยงมปญหาการปรบตว ในดานพงพาระหวางกน และดานบทบาทหนาท และจากการศกษาของ วนดา หาญคณากล (2539) เรอง ผลของการสงเสรมการปรบตวอยางมแบบแผนตอการรบรภาวะสขภาพและการปรบตวในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การปรบตวของกลมทดลอง และกลมควบคม แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต ซงจากขอมลพบวากลมตวอยางทงสองกลมมโรครวม ตงแต 2 โรคขนไป ท าใหผปวยจ าเปนตองปรบตวใหเหมาะสมกบโรคทตนเองเปนอย และการมโรคหวใจทตองเผชญอยท าใหการปรบตวยงยากซบซอนมากขน สงผลใหการปรบตวไมส าเรจ สอดคลองกบการศกษาของ จราภรณ นาสงชน (2552) เรองพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยภายหลงขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนและขดลวดโครงตาขาย พบวา ผปวยหลงการผาตดทม ภาวะโรครวมมากกวา 1โรคยงมปญหาการปรบตว หลงผาตดอยในระดบปานกลาง ไดแก การดแลตนเองดานการรบประทานอาหาร และน าดม การดแลตนเองดานการขบถายและการระบายทเปนปกต และการดแลตนเองดานการแสวงหาความชวยเหลอตาม ความเหมาะสมจากบคคลทเชอถอได ภาวะโรครวม จงนาจะมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ซงในการวจยครงน ผวจยจงไดศกษาผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทมระยะการเจบปวยไมเกน 1 ปหลงจากไดรบการวนจฉยวาเปนโรคน เพราะผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทมระยะเวลาการเปนโรคเกน 1 ป จะมการรบรเรยนรจากประสบการณเจบปวย รวมทงมการชวยเหลอจากบคคลใกลชด และเจาหนาททางสาธารณสขท าใหผสงอายสามารถปรบตวได ภาวะซมเศรา (Depression) ภาวะซมเศรา หมายถง ภาวะความรสกของผสงอายทมตอการเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอด ท าใหเกดการเปลยนแปลงดานอารมณ ความคดและการรบร ท าใหผสงอายเกดความรสก ทอแท สนหวง รสกวาตนเองไมมคา เปนปฏกรยาทตอบสนองดานจตใจของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ตอภาวะวกฤตหรอสถานการณทมความเครยดคกคามจากการเจบปวยเรอรง สงผลใหผสงอายเกดการปรบตวโดยแสดงออกในรปแบบของความเบยงเบนดานอารมณ การรบรดานรางกาย และพฤตกรรม ซงสอดคลองกบการปรบตวท Roy (2009) เชอวา บคคลเปนระบบการปรบตวระบบหนงทมปฏสมพนธทงภายในและภายนอกอยตลอดเวลาอนเนองมาจากสงเราทมาจดกระท าใหเกดการปรบตว ส าหรบผสงอายโรคหวใจขาดเลอดนน พบวา มภาวะซมเศราเนองจากภายหลงการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน จะท าใหผสงอายรสกวาตนเองปวยอยตลอดเวลา ไมปฏบตตาม

35

ค าแนะน าของแพทย ไมสามารถปฏบตกจกรรมตาง ๆ ไดอยางปกต ตองพงพาและเปนภาระของครอบครว ซงภาวะซมเศรานจดเปนปจจยทางดานจตสงคมของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทมผลกระทบตออาการและการปฏบตบทบาทหนาทตอครอบครว และสงคม (ผองพรรณ อรณแสง, 2550 ก; สมภพ เรองตระกล, 2547; Frasure–Smith, Lespérance, & Talajic, 1993; Ziegelatein, 2001; Romanelli et al., 2002) ความสมพนธระหวางภาวะซมเศรากบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ภาวะซมเศราเปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด สงผลตอคณภาพชวตของผสงอาย ซงภาวะซมเศรานมสาเหตมาจาก กลวความรนแรงของโรค กลวการเจบปวย กลวตาย กลวเปนภาระของคนอน และจากการถกจ ากดกจกรรมเพราะเกรงจะมผลกระทบตอหวใจ สงผลตอภาวะจตใจ ท าใหเกดความรสกหดห ทอแท จงท าใหผสงอายมอาการเจบปวยมากกวาอาการทควรเปนจรง ซงจะสงผลใหผสงอายตองเกดการปรบเปลยนแบบแผนการด าเนนชวตประจ าวน ปรบเปลยนบทบาทหนาท เพอใหเกดการปรบตวทเหมาะสมกบพยาธสภาพของโรค (ผองพรรณ อรณแสง, 2554 ก; นสากร โพธชย, 2541; วรรณ จวสบพงษ, 2550; สมปอง พรมโคตร, 2545) ผลกระทบตาง ๆ ดงกลาวท าใหมอาการทางกายรนแรง โดยเฉพาะอาการปวดเจบหนาอก ขาดการออกก าลงกายเพราะกลวการกลบเปนซ า ท าใหผสงอายมคณภาพชวตไมด ขาดแรงจงใจและไมรวมมอในการรกษา ไมปฏบตตามค าแนะน าของแพทย รบประทานอาหารทมไขมนสง ไมออกก าลงกาย ไมรบประทานยา ไมลดความเครยด และไมรบความชวยเหลอจากบคคลรอบขางและสงคม (Romanelli et al., 2002) จากการศกษาของ Grace et al. (2005) เรองภาวะซมเศราในผปวยสงอายโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด ทเขารบการรกษาในคลนกโรคหลอดเลอดหวใจ รฐออนตารโอ ประเทศแคนาดา ทพบวา ผปวยทมคะแนนซมเศราระหวางการรกษาทโรงพยาบาลสวนใหญ เปนกลมเสยงตอการเกดอตราการตาย มอตราเสยงตอการเสยชวตสงกวาผปวยสงอายทไมเคยมภาวะซมเศรามากอน และผปวยสงอายทมอาการแสดงของภาวะซมเศราจนตองเขารบการรกษาทโรงพยาบาลมากกวา 4 ครง สวนใหญจะเสยชวต สอดคลองกบการศกษาของ Buapan (2008) เรองปจจยทมอทธพลตอการปรบตวของผปวยโรคหวใจลมเหลว ทพบวา ภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผปวยโรคหวใจอยางมนยส าคญทางสถต (r = -.39) และสามารถท านายการปรบตวของผปวยไดรอยละ 29.2 และการศกษาของ อษา เอยมสงข (2546) เรองปจจยทเปนตวท านายการปรบตวของผสงอายโรคขอเขาเสอม ทพบวา ภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผสงอายโรคขอเขาเสอมอยางมนยส าคญทางสถต (r = -.29) และสามารถท านายการปรบตวของผปวยไดรอยละ 26.9 ภาวะซมเศราจงเปนปจจยส าคญทม

36

ความสมพนธตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ดงนนจะเหนไดวาภาวะซมเศรามความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด การสนบสนนทางสงคม (Social support) การสนบสนนทางสงคม หมายถง การรบรของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ตอการไดรบการชวยเหลอสนบสนนทางดานอารมณ ความคด และการยอมรบพฤตกรรม เปนปจจยทางจตสงคมทมความส าคญตอภาวะสขภาพและความผาสกของชวต ทมลกษณะของเครอขายพงพาอาศยกนและกน เพอใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดสามารถปรบตวไดอยางเหมาะสม โดยการสนบสนนทางสงคมจดเปนปจจยทมผลตอการปรบตว (Roy, 2009) จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด พบวา การสนบสนนทางสงคมเปนปจจยทท าใหเกดการปรบตว เนองมาจากการสนบสนนทางสงคม เปนการรบรของบคคลหรอความเชอตอการสนบสนน การชวยเหลอ หรออทธพลของบคคลในครอบครว ตลอดจนบคคลในสงคม ทมตอกจกรรมใดกจกรรมหนงทบคคลนน ๆ ตงใจจะกระท า (จารวรรณ เสนหวงศ, 2548) การแบงประเภทการสนบสนนทางสงคม House (1981 อางถงใน ชมนาด สมเงน, 2550) แบงประเภทการสนบสนนทางสงคมออกเปน 4 ดาน ดงน 1. การสนบสนนทางดานอารมณ (Emotional support) หมายถง ความรสกเหนอกเหนใจการดแลเอาใจใส การใหก าลงใจ การแสดงความรกความผกพนตอกน การยอมรบนบถอ 2. การสนบสนนดานการประเมนเปรยบเทยบ (Appraisal support) หมายถง การชวยเหลอทท าใหบคคลสามารถประเมนตนเองหรอเปรยบเทยบตนเองกบบคคลอนในสงคม เพอท าใหเกดความเขาใจวามผทอยในสถานการณเดยวกนทสามารถแลกเปลยนความคดเหนและความรสกซงกนและกนได การสนบสนนดานนจงเหมอนการเสรมแรงทางสงคม 3. การสนบสนนดานขอมลขาวสาร (Information support) หมายถง การใหค าแนะน า ขอเสนอแนะ ทศทาง แนวทางการเลอก หรอแนวทางการปฏบตทสามารถน าไปใชแกปญหาทก าลงเผชญอยได 4. การสนบสนนดานเครองมอ สงของ การเงนและแรงงาน (Instrumental support) หมายถง การชวยเหลอโดยตรงตอความจ าเปนของบคคลในเรองเงน แรงงาน เวลา การปรบสภาพแวดลอม

37

Weiss (1974 อางถงใน วรรณ จวสบพงษ, 2550) แบงการสนบสนนทางสงคมไว 5 ดาน ดงน 1. การไดรบความรกใครผกพนใกลชดสนทสนม (Attachment) หมายถง เปนสมพนธภาพ ความรกใครความผกพน ท าใหบคคลรสกปลอดภยและอบอน มนคง มความรกและความเอาใจใส ชวยท าใหบคคลไมรสกอางวางและโดดเดยว ซงสวนใหญจะไดจากคสมรส สมาชกในครอบครว และเพอนสนท 2. การมสวนรวมในสงคมหรอเปนสวนหนงของสงคม (Social integration) หมายถง การมสวนรวมในสงคมท าใหบคคลมโอกาสผกมตรกบผอน ท าใหมการแลกเปลยนดานขอมลขาวสารประสบการณและความคดเหน มความเปนเจาของและไดรบการยอมรบวาตนเองมคณคาตอกลม ถาขาดแรงสนบสนนชนดนจะท าใหบคคลแยกตวออกจากสงคม และรสกเบอหนายตอการด ารงชวต 3. การไดมโอกาสชวยเหลอผอน (Opportunity for nurturance) หมายถง เปนการทบคคลไดมโอกาสใหความชวยเหลอบคคลอนใหมความสข จะท าใหบคคลเกดความรสกมคณคามความหมายเปนทตองการของบคคลอน และผอนพงพาได ถาขาดการสนบสนนชนดน จะท าใหบคคลเกดความรสกคบของใจ และรสกวาชวตนไรคา 4. การไดรบรถงคณคาในตนเอง (Reassurance of worth) หมายถง การทบคคลไดรบการยอมรบยกยอง และชนชมจากสถาบนครอบครวหรอเพอน ทบคคลนนสามารถแสดงบทบาททางสงคม ซงอาจจะเปนบทบาทในครอบครว หรอในอาชพ ถาบคคลขาดแรงสนบสนนชนดนจะท าใหเกดความเชอมนหรอความรสกมคณคาของตนเองลดลง 5. การไดรบการชวยเหลอในดานตาง (The obtaining of guidance/ assistance) หมายถงการชวยเหลอในดานค าแนะน า ชแนะ ใหก าลงใจในการแกไขปญหาชวยเหลอดานทางดานสงของ หรอแรงงาน ถาขาดแรงสนบสนนชนดนจะท าใหบคคลทอแทหรอผดหวง Norbeck (1981 อางถงใน วรรณ จวสบพงษ, 2550) กลาวถงสมพนธภาพและการสนบสนนทางสงคมของบคคลไวดงน 1. บคคลตองการรกษาสมพนธภาพกบบคคลอน เพอใหสามารถด ารงบทบาทหนาทใน การด าเนนชวตประจ าวนและเมอตองเผชญกบความเครยดจากการเปลยนแปลงในชวต 2. การรกษาสมพนธภาพ เพอใหเกดการสนบสนนทางสงคม จะตองมการรบและการ ใหในระบบเครอขายของสงคม 3. การสนบสนนทางสงคม จะกอใหเกดสมพนธภาพทมนคงตอจากความใกลชดกนหรออยในระบบขนตอนของเครอขาย

38

4. สมพนธภาพและการสนบสนนทางสงคมเปนพนฐานของบคคลทมอยโดยธรรมชาต 5. ชนดและปรมาณของการสนบสนนทางสงคมทบคคลตองการ ขนอยกบสมพนธภาพระหวางบคคลและสถานการณ 6. ชนดและปรมาณของการสนบสนนทางสงคมทบคคลไดรบ ขนอยกบสมพนธภาพระหวางบคคลและสถานการณ ความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวผสงอายโรคหวใจขาดเลอด แรงสนบสนนทางสงคมเปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เนองจากพยาธสภาพของโรคหวใจขาดเลอด สงผลคกคามตอการด ารงชวตของผสงอายอยางรนแรง และเปนปญหาทสงผลกระทบทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และเศรษฐกจ ท าใหผสงอายตองการการดแลเอาใจใส และการไดรบยกยองเหนคณคาจากบคคลรอบขาง ดงนน ผสงอายจ าเปนตองไดรบการชวยเหลอจากบคคลรอบขางในสงคม (จารวรรณ เสนหวงศ, 2548) จากการศกษาของ กลธดา พานชกล (2536) เรองความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว (r = .64) ซงสอดคลองกบการศกษาของ รงทพย เบาตน (2546) เรอง ความสมพนธระหวางการประเมนความเครยด ความเขมแขงเกยวกบสขภาพ การสนบสนนทางสงคม การเผชญความเครยดกบการปรบตวของผปวยกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว (r = .41) และการศกษาของ Molloy et al. (2008) เรองการมเครอขายทางสงคม การเขารวมฟนฟสมรรถภาพหวใจ และคณภาพชวตของผสงอายกลมโรคหลอดเลอดหวใจเฉยบพลน ทพบวา ผสงอายกลมโรคหลอดเลอดหวใจเฉยบพลนทไดรบการสนบสนนทางสงคมนอย มความสมพนธกบคณภาพชวตทต าลง เชนเดยวกบการศกษาของ Shen, Myers, and McCreary (2006) เรองปจจยดานจตสงคมในการพนฟสมรรถภาพตอคณภาพชวตของผปวยโรคหวใจ ทพบวา แรงสนบสนนทางสงคมสามารถท านายคณภาพชวตของผปวยโรคหวใจทไดรบการฟนฟสมรรถภาพหวใจได โดยจะชวยประคบประคองและสงเสรมใหผสงอายสามารถปรบตวชวยเหลอตนเองและสามารถประกอบกจกรรมตาง ๆ ไดมากทสด การสนบสนนทางสงคมจงมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เพราะการสนบสนนทางสงคมเปนแรงสนบสนนทส าคญ ในการสงเสรมใหก าลงใจ และชวยเสรมใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดสามารถเผชญปญหา ในการตอบสนองตอความตองการในดานตาง ๆ และน าไปสการปรบตวทเหมาะสม

39

การรบรภาวะสขภาพ (Health perception) การรบรภาวะสขภาพ หมายถง ความรสกหรอความคดของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ทมตอภาวะสขภาพของตนเอง จดเปนปจจยประเภทการคดร มความเกยวของกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด พบวา การรบรภาวะสขภาพ เปนปจจยทท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดการปรบตว เนองจากการรบรภาวะสขภาพเปนกระบวนการทางจตวทยาในการเลอกทจะรบรตอสถานการณทเกดขน เปนกระบวนการทบคคลแปลความจากสงทไดสมผส โดยผานประสาทสมผสตาง ๆ และตความเปนขอมลตามความสามารถและประสบการณของแตละบคคล (ฉตยาพร เสมอใจ, 2550) บคคลจะแปลความหมาย หรอมองเหนสงตาง ๆ แตกตางกน กลาวคอ บางคนอาจรบรวาความเจบปวยเปนเพยงสงผดปกตเลกนอย และไมเปนอปสรรคในการด าเนนชวต ดงนนตามการรบรของบคคลเหลานน ความเจบปวยจงเปนภาวะปกตทเกดขนในกระบวนการพฒนาการ และความเจรญเตบโตของชวต ในขณะทบางคนอาจรสกวาความเจบปวยเปนสงรบกวนและคกคามตอชวตเปนอยางมาก ท าใหตองเสยความเปนบคคลไป ผลทตามมากคอ ความกลว ความทอแททกครงทเจบปวย การรบรภาวะสขภาพของบคคลทแตกตางกน จะสงผลตอพฤตกรรมของบคคลทงในดานความคด การตดสนใจ การประเมนคา และการแสดงออกของพฤตกรรมน การรบรภาวะสขภาพ เปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวเพอสงเสรมภาวะสขภาพ เนองจาก การรบรภาวะสขภาพเปนความคด ความเขาใจของบคคลเกยวกบสขภาพของตนเอง ปจจยส าคญประการหนงทท าใหบคคลมการรบรภาวะสขภาพแตกตางกนไปกคอ ประสบการณเกยวกบความเจบปวย และความหมายของสภาวะสขภาพดตามทศนะของแตละบคคล (Lamberton, 1978 อางถงใน วณตา กองแกว, 2549) ซงความหมายของภาวะสขภาพตามการรบร หมายถงความสามารถทางรางกายในการท าหนาท หรอกจกรรมตาง ๆ เชน ความสามารถในการประกอบกจวตรประจ าวน การดแลตนเอง การเดน หรอการเคลอนไหวของรางกาย รวมทงการมกจกรรมรวมกบสงคมของตน องคประกอบของภาวะสขภาพประกอบดวยกจกรรมส าคญในการด าเนนชวตประจ าวน ส าหรบผสงอายโรคหวใจขาดเลอด จากภาวะการณด าเนนของโรคท าใหมการเปลยนแปลงในภาวะสขภาพของผสงอายมากมาย และการรบรถงการเปลยนแปลงนนขนอยกบปจจยตาง ๆ ทมความสมพนธกบการรบรของบคคล โดยทปจจยทส าคญประการหนงทท าใหบคคลมการรบรภาวะสขภาพแตกตางกนกคอ ประสบการณเกยวกบความเจบปวยและความหมายของภาวะสขภาพทดตามทศนะของแตละบคคล ดงนนเพอทจะชวยเหลอผสงอายโรคหวใจขาดเลอดใหสามารถปรบตว

40

ไดอยางมประสทธภาพ จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองท าใหผสงอายมการรบรเกยวกบภาวะสขภาพทถกตอง ความสมพนธระหวางการรบรภาวะสขภาพกบการปรบตวผสงอายโรคหวใจขาดเลอด การรบรภาวะสขภาพ เปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เนองจาก ผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ตองเผชญปญหาสขภาพ จากการเกดภาวะแทรกซอน ทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคม ท าใหผสงอายไมสามารถปฏบตกจวตรประจ าวตร ในการท างาน ด ารงบทบาทในครอบครวและสงคมไดตามปกต (เปน รกเกด, 2550) ผสงอายจงจ าเปนตองเปลยนแบบแผนในการด าเนนชวตใหสอดคลองกบการเปลยนแปลง ซงการรบรเปนปจจยพนฐานทส าคญ ทเปนแรงจงใจใหผสงอายเขาใจในตนเอง การตระหนกในตนเอง การเหนคณคาและการยอมรบในตนเอง และการท างานของรางกาย ซงสงเหลานจะท าใหผสงอายมก าลงใจในการเผชญปญหา และสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณแวดลอมไดเหมาะสม และน าไปสการมภาวะสขภาพทด การรบรตอภาวะสขภาพของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เปนการรบรภาวะสขภาพในอดต ปจจบน และอนาคต มความสนใจเกยวกบสขภาพ รบรตอความเสยงตอความเจบปวยทเปนอย และมความเขาใจเกยวกบความเจบปวยของตนเอง การรบรเหลานจะท าใหผสงอายสามารถประเมนภาวะสขภาพของตนเอง เกดแรงจงใจกระตนใหผสงอายปรบตวเขากบสภาวะสขภาพของตนเองได ผลจากการเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอด จะท าใหผสงอายรสกกลวและวตกกงวลในระดบแตกตางกน ซงจะสงผลตอการรบรภาวะสขภาพเกดการเบยงเบนไปจากความเปนจรง ท าใหผสงอายรสกถกคกคามทางสขภาพ เกดความเครยด วตกกงวล และถาเกดความวตกกงวลมากเกนไปจะสงผลตอการปรบตว และสงผลใหตดสนใจกระท าสงตาง ๆ ผดพลาด อาจท าใหเกดการเจบปวยซ า ความรนแรงของโรคก าเรบขน หรอไมกลาท ากจวตรประจ าวนอะไร เพราะกลวอาการก าเรบ หรอท าใหเสยชวต ในทางตรงขามถาการรบรภาวะสขภาพถกตองตามความเปนจรง จะสงผลใหเกดความรสกพอใจ มความเครยดในระดบทเหมาะสมกอใหเกดการเปลยนแปลงความเชอ เจตคต เกดแรงกระตนแรงจงใจมพฤตกรรมในการปรบตวทด ซงสอดคลองกบการศกษาของ Sarkar et al. (2007) เรองการรบรความสามารถของตนเองและภาวะสขภาพในผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ พบวา การรบรเกยวกบภาวะสขภาพมความสมพนธกนตอการปรบตวของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ซงผปวยทมการรบรภาวะสขภาพสง การปรบตวรบรความสามารถของตนเองสงมคณภาพชวตสง จากการศกษาของ ชมนาด สมเงน (2543) เรองปจจยทเปนตวท านายความเขมแขงในการมองโลกของผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจตบ ทพบวา การรบรเกยวกบโรคมความสมพนธทางบวกกบความเขมแขงในการมองโลกของผสงอาย อยางมนยส าคญทางสถต .05 (r = .16) และสอดคลองกบการศกษาของ ไฉนพร ชนใจเรอง (2536) เรองความสมพนธระหวางการรบรภาวะ

41

สขภาพและการปรบตวในผปวยภายหลงการผาตดเปลยนลนหวใจ ทพบวา การรบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว (r = .79) และเปนตวท านายทดกบการปรบตว รอยละ 67.11 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และจากการศกษาของ ศรพร แกวกลพฒน (2541) เรองความสมพนธของการรบรภาวะสขภาพและการปรบตวของผปวยโรคลนหวใจ ทพบวา ผปวยโรค ลนหวใจทมการรบรภาวะสขภาพดมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว (r = .54) และการรบรภาวะสขภาพดเปนตวท านายทดกบการปรบตว รอยละ 29.04 อยางมนยส าคญทางสถต .01 การรบรภาวะสขภาพทดเปนปจจยพนฐานทส าคญ ทท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เกดแรงจงใจ ตระหนกและเหนคณคาในตนเอง เกดการยอมรบตนเองในการท างานของรางกาย ท าใหผสงอายเกดการปรบตวใหเขากบสถานการณแวดลอมไดเหมาะสมสงผลใหเกดการปรบตวและด ารงชวตไดอยางปกตสข ดงนน การรบรภาวะสขภาพจงเปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ สรปไดวาตวแปรทมนาจะมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ เนองจากขอมลทผานมายงมการศกษานอย เกยวกบความสมพนธระหวางปจจยดงกลาวกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ในชวงระยะเวลาทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคจนกระทงไมเกนระยะเวลา 1 ป หลงการเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอด ดงนนผวจยจงเลอกตวแปรเหลานมาท าการศกษา ผลจากการวจยจะเปนขอมล เพอน ามาเปนแนวทางในการดแลผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เพอสงเสรมใหผสงอายเกดการปรบตวทเหมาะสมสามารถด ารงชวตไดอยางมความสข มคณภาพชวตทดตอไป

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนาแบบหาความสมพนธ (Descriptive correlation research) เพอศกษาปจจยทมความสมพนธ ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ กบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

ประชำกรและกลมตวอยำง ประชำกรทศกษำ คอ ผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ทงเพศชายและเพศหญงทมอาย 60 ป บรบรณขนไป ทมารบการตรวจรกษาทคลนกโรคหวใจ โรงพยาบาลศนยในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 ในป พ.ศ. 2554 กลมตวอยำง เปนผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ทมารบการรกษาทคลนกโรคหวใจโรงพยาบาลศนยในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 ซงไดมาดวยการสมจากประชากรทศกษา โดยก าหนดคณสมบต (Inclusion criteria) ดงน 1. ไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคหวใจขาดเลอด ตามหลก ICD-10-TM ไดแก รหส I251 (Atherosclerotic heart disease), I252 (Old myocardial infarction), และ I259 (Chronic ischaemic heart disease, unspecified) (ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2554) ) มระยะการเจบปวยไมเกน 1 ป หลงไดรบการวนจฉยวาเปนโรคน และไมเคยไดรบการผาตดเปดหวใจมากอน 2. สามารถไดยนและสอสารดวยภาษาไทยเขาใจ 3. ไมมภาวะสมองเสอม โดยประเมนจากแบบทดสอบสภาพสมองเบองตนฉบบภาษาไทย (Mini-Mental State Examination [MMSE] Thai Version, 2002) ไดคะแนนตามเกณฑดงน 3.1 ผสงอายปกตเรยนระดบประถมศกษาไดคะแนน > 17 คะแนน จาก 30 คะแนน 3.2 ผสงอายปกตเรยนระดบสงกวาประถมศกษาไดคะแนน > 22 คะแนน จาก 30 คะแนน 3.3 ผสงอายปกตทไมไดเรยนหนงสอ (อานไมออก-เขยนไมได) ไดคะแนน > 14 คะแนน จาก 23 คะแนน 4. เปนผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทมอาการของโรคคงท 5. ยนดเขารวมในการวจย

43

กำรค ำนวณขนำดของกลมตวอยำง การวจยครงนผวจยค านวณขนาดของกลมตวอยางโดยวธวเคราะหอ านาจทดสอบ (Power analysis) ซงก าหนดความเชอมนทระดบนยส าคญทางสถต .05 อ านาจการทดสอบ (Power of test) .80 ใชคาขนาดอทธพล (Effect size) .25 ซงเปนคาอทธพลขนาดกลาง (Medium effect size) ท Cohen (1988) แนะน าวาเหมาะสมกบในงานวจยทศกษาความสมพนธทไมสามารถหาคาขนาดอทธพลไดโดยตรง และจากการเปดตารางขนาดตวอยางประมาณจากคาสมประสทธสหสมพนธ (Sample size estimates for bivariate correlation) ของ Polit and Hungler (1987) ไดขนาด กลมตวอยางทใชในการศกษา จ านวนอยางนอย 126 คน กำรสมตวอยำง การวจยครงนสมตวอยางโดยการสมแบบแบงชน (Stratified random sampling) ตามขนตอนดงน 1. ผวจยไดส ารวจโรงพยาบาลศนยในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 ซงมโรงพยาบาลศนย ทงหมด 3 โรงพยาบาล คอ โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร โรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร และโรงพยาบาลนครปฐม จงหวดนครปฐม แลวท าการสมแบบงาย (Simple random sampling) ดวยการจบฉลากแบบไมแทนท (Selection without replacement) โรงพยาบาลศนย 2โรงพยาบาล จากทงหมด 3 โรงพยาบาล โดยใชอตราสวน 2 ใน 3 (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550) ซงผลการสมไดโรงพยาบาล 2 แหงคอ โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร 2. ผวจยน าหนงสอจากคณบด คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา เสนอตอผอ านวยการโรงพยาบาลเจาพระยมราช จงหวดสพรรณบร และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร เพอขออนญาตเขาท าการเกบรวบรวม และศกษาขอมลการเขารบการรกษาของผสงอายโรคหวใจ ขาดเลอดของโรงพยาบาล ในป พ.ศ. 2554 3. เมอไดรบอนญาตแลว ผวจยตดตอกบเจาหนาทหวหนาคลนกโรคหวใจ แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร เพอขอรายชอผสงอายทเปนโรคหวใจขาดเลอดทงหมดทจะมารบบรการตามนด จากนนผวจยไดศกษาแฟมประวตผปวย เพอคดกรองคณสมบตเบองตนจากผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทงหมดทมคณสมบตตามเกณฑทก าหนด 4. ผวจยจดท าบญชรายชอและทอยของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทงหมดทมคณสมบตตามเกณฑทก าหนดในแตละโรงพยาบาล แลวน ามาท าการสมแบบงาย ดวยการจบฉลากแบบไมแทนท จากรายชอของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทงหมดในแตละโรงพยาบาล จนครบจ านวน

44

กลมตวอยาง ทค านวณจากสดสวนประชากรผสงอายโรคหวใจขาดเลอดในแตละโรงพยาบาล ดวยการค านวณตามสดสวนประชากรของแตละชน ซงไดขนาดของกลมตวอยาง คอ โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร จ านวน 53 คน และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร จ านวน 73 คน รวมทงหมด 126 คน ดงภาพท 2

ภาพท 2 ขนตอนการสมตวอยาง

ประชากรผสงอายโรคหวขาดเลอดทงหมด ทมารบการรกษาทโรงพยาบาลศนย ในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 ในป พ.ศ. 2554

โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร (N1 = 1,115 คน)

โรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร

(N2 = 1,524 คน)

n1 = 53 คน

n = 126 คน

โรงพยาบาลนครปฐม จงหวดนครปฐม

n2 = 73 คน

45

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล และเครองมอทใชในการคดกรองกลมตวอยาง ดงรายละเอยดตอไปน 1. เครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 6 สวน ไดแก แบบสมภาษณขอมลพนฐานของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด แบบประเมนภาวะโรครวม แบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทย แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม แบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพ และแบบสมภาษณการปรบตว ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ซงมรายละเอยด ดงน 1.1 แบบสมภาษณขอมลพนฐานของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด แบงเปน 2 สวนดงน 1.1.1 แบบสมภาษณขอมลสวนบคคล ประกอบดวย อาย เพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ความเพยงพอของรายได 1.1.2 แบบสมภาษณขอมลภาวะสขภาพ ประกอบดวย ความรนแรงของโรคหวใจขาดเลอด ระยะเวลาการเจบปวย โรคประจ าตวโรคอน การรกษาทไดรบ 1.2 แบบประเมนภาวะโรครวม ผวจยน ามาจากแบบประเมนโรครวม ของ เกศรนทร อทรยะประสทธ (Utriyaprasit, 2001) ทแปลเปนภาษาไทยมาจาก Charlson Criteria Checklist พฒนาโดย Charlson, Pompei, Ales, and Mackenzie (1987) ซงเปนแบบประเมนโรครวมทมผลตอการท างานของรางกายและการเจบปวย สามารถประเมนไดจากประวตการรกษาของผปวย หรอจากการสอบถามจากผปวย ประกอบดวย 19 โรครวม เนองจากโรคหวใจขาดเลอดเปนโรคหลกในการศกษาครงน จงตดออกจากรายการภาวะโรครวมเหลอโรคทตองประเมน 18 โรค ซงแตละโรคมคะแนนตงแต 1 ถง 4 คะแนน ใหน าหนกคะแนนแตกตางกนในแตละโรค โดยคะแนนมาก หมายถง ผปวยมโรครวมมาก และคะแนนนอย หมายถง ผปวยมโรครวมนอย เครองมอชดน พรนภา เฮงเจรญสวรรณ (2552) ไดน ามาใชในการประเมนปจจยทสมพนธกบวนนอนโรงพยาบาลหลงการผาตดในผปวยทไดรบการผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ซงกลมตวอยางเปนกลมผสงอาย ขอค าถามสามารถประเมนไดจากประวตการรกษาของผปวย หรอจากการสอบถามจากผปวย ประกอบดวย 18 โรครวม ซงแตละโรคมคะแนนตงแต 1 ถง 4 คะแนน เนอหามความชดเจน ผวจยจงน ามาใชในการวจยครงน 1.3 แบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทย ผวจยน าแบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทย (Thai Geriatric Depression Scale: TGDS) มาใชซงแบบสมภาษณนสรางโดยกลมฟนฟสมรรถภาพสมองของไทย (Train The Brain Forum Thailand) โดยใชตนแบบจากแบบวดภาวะซมเศรา (Geriatric Depression Screening: GDS) ของ Yesavage et al. (1983) มาเรยบเรยง

46

ค าถามใหมในบางหวขอ เพอใหเกดความชดเจนและเขาใจงายส าหรบผสงอายไทย หลงจากนนน าไปทดลองใชกบกลมตวอยาง จ านวน 275 คน ทวประเทศไทย จ าแนกเปนเพศชาย 121 คน และเพศหญง 154 คน ไดคาความเชอมนในผสงอายเพศหญง เทากบ .94 และผสงอายเพศชาย เทากบ .91 และมคาความเชอมนรวม เทากบ .93 แบบสมภาษณความเศราน เปนการสอบถามเกยวกบความรสกทางดานรางกาย จตใจ และสงคมของผสงอาย ในชวงระยะเวลาหนงสปดาหทผานมา มขอค าถาม 30 ขอ การตอบม 2 ลกษณะคอ “ใช” หรอ “ไมใช” ส าหรบการใหคะแนน คอ 0 หรอ 1 คะแนน โดยขอค าถามทเปนความรสกทางดานบวก 10 ขอ ไดแก ขอ 1, 5, 7, 9, 15, 19, 21, 27, 29 และ 30 หากตอบ “ไมใช” ในขอค าถามเหลาน ไดคะแนนขอละ 1 คะแนน สวนขอค าถามทเหลออก 20 ขอ ซงเปนความรสกทางดานลบ ถาตอบ “ใช” ไดคะแนน ขอละ 1 คะแนน (กลมฟนฟสมรรถภาพสมอง, 2537) เกณฑการแบงระดบ คะแนนรวมของแบบวดอยระหวาง 0-30 คะแนน มดงน คะแนน 0-12 คะแนน แสดงวา ผสงอายปกตไมมภาวะซมเศรา คะแนน 13-18 คะแนน แสดงวา ผสงอายมภาวะซมเศราเลกนอย คะแนน 19-24 คะแนน แสดงวา ผสงอายมภาวะซมเศราปานกลาง คะแนน 25-30 คะแนน แสดงวา ผสงอายมภาวะซมเศราสง เครองมอชดน เปนเครองมอทสรางเพอใชวดความเศราในผสงอายไทยโดยเฉพาะ และไดรบการยอมรบจากแพทยไทยทวประเทศ แบบวดนขอค าถามเขาใจงาย เนอหามความชดเจน ใชเวลาสน มคาความเชอมนสง และสอดคลองเหมาะสมกบวฒนธรรมประเพณของคนไทย ผวจยจงน ามาใชในการวจยครงน 1.4 แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม เปนแบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคมท วรรณ เดยวอศเรศ (Deoisres, 1999) แปลมาจากแบบประเมนการสนบสนนทางสงคมของ นอรเบค(Norbeack Social Support Questionair: NSSQ) แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม ประกอบดวย 2 สวน โดยสวนท 1 ใหระบบคคลทใหความชวยเหลอพรอมทงความสมพนธของบคคลนน สวนท 2 เปนขอค าถาม 6 ขอ เกยวกบการไดรบความชวยเหลอดานอารมณ และดานวตถสงของจากบคคลทไดระบไวในสวนท 1 ลกษณะค าตอบของขอค าถาม 6 ขอ เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ไดแก ไมเลย เลกนอย ปานกลาง มากทเดยว และอยางมากมาย เกณฑการใหคะแนน มดงน ค าตอบ ไมเลย ให 0 คะแนน ค าตอบ เลกนอย ให 1 คะแนน ค าตอบ ปานกลาง ให 2 คะแนน

47

ค าตอบ มากทเดยว ให 3 คะแนน ค าตอบ อยางมากมาย ให 4 คะแนน คะแนนรวมของแบบวดอยระหวาง 0-24 คะแนน โดยคะแนนรวมทสงแสดงวาไดรบการสนบสนนทางสงคมสง เครองมอชดน ชมนาด สมเงน (2543) ไดน าไปทดลองใชในการประเมนการสนบสนนทางสงคมในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจตบ จ านวน 30 คน ไดคาสมประสทธ ความสมพนธของคะแนนแตละขอค าถามกบคะแนนขอค าถามทงชด (r) ตงแต .49 ถง .71 แลวน ามาค านวณหาคาความเชอมนโดยวธสมประสทธของครอนบาค ไดคาความเชอมนเทากบ .77 ซงเปนคาทยอมรบได แบบวดนขอค าถามเขาใจงาย เนอหามความชดเจน และกลมตวอยางเปนกลมผสงอายทเปนโรคหลอดเลอดหวใจตบ ซงคลายคลงกบกลมตวอยางทผวจยศกษา ผวจยจงน ามาใชในการวจยครงน 1.5 แบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพ ผวจยน ามาจากแบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพของ วนดา หาญคณากล (2539) ทไดดดแปลงมาจากแบบสอบถามการรบรภาวะสขภาพของ จรประภา ภาวไล (2535) ซงพฒนาขนโดยอาศยแนวคดการรบรตอสขภาพโดยทวไป (General Health Perception Battery) ของ Brook et al. (1979) ซงครอบคลมการรบรภาวะสขภาพทงในอดต ปจจบน และอนาคต การรบรความตานทานโรค/ การเสยงตอความเจบปวย ความวตกกงวล และความสนใจเกยวกบสขภาพและความเขาใจเกยวกบความเจบปวย มจ านวนขอค าถามทงหมด 17 ขอ โดยแบงเปนขอความทางบวก จ านวน 14 ขอ ไดแก 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17 และเปนขอความทางลบ จ านวน 3 ขอ ไดแก 1, 11, 12 ลกษณะของแบบสอบถามเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ม 4 ระดบ ดงน เหนดวยมากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกของทานมากทสด เหนดวย หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกของทานเปนสวนมาก ไมเหนดวย หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกของทานบางสวน ไมเหนดวยมากทสด หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกของทานเลย เกณฑการใหคะแนน มดงน ขอความทมความหมายทางบวก ขอความทมความหมายทางลบ (คะแนน) (คะแนน) เหนดวยมากทสด 4 1 เหนดวย 3 2 ไมเหนดวย 2 3 ไมเหนดวยมากทสด 1 4

48

การแปลความหมายคะแนนทงหมดของแบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพมชวงคะแนนอยระหวาง 17-68 คะแนน โดยทคะแนนต าแสดงถงทศทางการรบรภาวะสขภาพไปในทางทไมด และคะแนนสงแสดงถงการรบรภาวะสขภาพไปในทศทางทด เครองมอชดนไดผานการตรวจความตรงตามเนอหา โดยผทรงคณวฒจ านวน 6 คน และตรวจสอบหาคาความเชอมนของเครองมอโดย วนดา หาญคณากล น าแบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพไปทดลองใชกบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย จ านวน 20 คน แลวน ามาค านวณหาคาความเชอมนโดยวธสมประสทธของครอนบาค ไดคาความเชอมนเทากบ .86 ซงเปนคาทยอมรบได มขอค าถามเขาใจงาย เนอหามความชดเจน และกลมตวอยางเปนกลมผปวย ทเปนโรคกลามเนอหวใจตาย ซงคลายคลงกบกลมตวอยางทผวจยศกษา ผวจยจงน าแบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพของ วนดา หาญคณากล (2539) มาใชในการวจย ครงน 1.6 แบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ผวจยน ามาจากแบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ของ วนดา หาญคณากล (2539) ซงสรางขนโดยอาศยทฤษฎการปรบตวของ Roy and Andrews (1991) ซงประเมนการปรบตว 4 ดาน ประกอบดวย การปรบตวดานรางกาย การปรบตวดานอตมโนทศน การปรบตวดานบทบาทหนาท และการปรบตวดานพงพาระหวางกน มขอค าถามทงหมดจ านวน 54 ขอ โดยแบงเปนขอความทางบวก จ านวน 42 ขอ ไดแก 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 29, 31, 32, 34, 35, 36, 37, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54 และเปนขอความทางลบ จ านวน 12 ขอ ไดแก 1, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 33, 38, 39 ลกษณะของแบบสอบถามเปนมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ม 5 ระดบ ดงน ไมเลย หมายถง ทานไมมการกระท าหรอความรสกตามขอความนนเลย เลกนอย หมายถง ทานไมมการกระท าหรอความรสกตามขอความนน เพยงเลกนอย หรอนาน ๆ ครง ปานกลาง หมายถง ทานไมมการกระท าหรอความรสกตามขอความนน ปานกลางหรอบางครง มาก หมายถง ทานไมมการกระท าหรอความรสกตามขอความนน สวนใหญ มากทสด หมายถง ทานไมมการกระท าหรอความรสกตามขอความนน เปนประจ าสม าเสมอ หรอทกประการ

49

เกณฑการใหคะแนน มดงน ขอความทมความหมายทางบวก ขอความทมความหมายทางลบ

(คะแนน) (คะแนน) มากทสด 5 1 มาก 4 2 ปานกลาง 3 3 เลกนอย 2 4 ไมเลย 1 5

เกณฑการแปลความหมาย คะแนนการปรบตวทง 4 ดาน กระจายอยระหวาง 54-270 คะแนน โดยคะแนนสงแสดงทศทางการปรบตวทเหมาะสม และคะแนนต าแสดง ทศทางการปรบตวทไมเหมาะสม เครองมอชดนไดผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหา โดยผทรงคณวฒจ านวน 6 คน และตรวจสอบหาคาความเชอมนของเครองมอโดย วนดา หาญคณากล (2539) น าแบบสมภาษณการปรบตวผปวยโรคกลามเนอหวใจตายไปทดลองใชกบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย จ านวน 20 คน แลวน ามาค านวณหาคาความเชอมนโดยวธสมประสทธของครอนบาค ไดคาความเชอมนเทากบ .82 ซงเปนคาทยอมรบได มขอค าถามเขาใจงายเนอหา มความชดเจน และกลมตวอยางเปนกลมผปวยทเปนโรคกลามเนอหวใจตาย ซงคลายคลงกบกลมตวอยางทผวจยศกษา ดงนน ผวจยจงน าแบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ของ วนดา หาญคณากล (2539) มาใชในการวจยครงน 2. เครองมอทใชในกำรคดกรองกลมตวอยำง เครองมอในการคดกรองกลมตวอยาง คอ แบบทดสอบสภาพสมองเบองตนฉบบภาษาไทย แบบทดสอบสภาพสมองเบองตนฉบบภาษาไทย version 2002 (MMSE-Thai 2002) พฒนามาจาก แบบทดสอบ MMSE ของ Folstein, Folstein, and McHugh (1975) โดยคณะกรรมการจดท าแบบทดสอบสมรรถภาพสมองเบองตนฉบบภาษาไทย สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข (2542) มวตถประสงคเพอใชเปนแบบคดกรองภาวะสมองเสอมในผสงอายไทย สามารถใชไดในผสงอายทไมรหนงสอ อานไมออก-เขยนไมได มการทดสอบความตรงตามเนอหาและหาความเชอมนของเครองมอ โดยไปทดลองใชในผสงอายทไดรบการวนจฉยวามภาวะสมองเสอมในพนท 8 จงหวด ไดแก เชยงใหม ชลบร นครสวรรค ขอนแกน นครราชสมา ราชบร สราษฎรธาน และสงขลา โดยเปนผสงอายทมภาวะสมองเสอม จ านวน 120 คน และผสงอายกลมปกต ทม

50

ระดบการศกษาตาง ๆ กน จ านวน 614 คน คณะแพทย ซงประกอบดวยจตแพทย อายรแพทยทางประสาทวทยา และอายรแพทยทางผสงอาย ไดท าการตรวจวนจฉยประชากรทศกษาทกคนเพอยนยนการวนจฉยภาวะสมองเสอมในกลมผปวยสมองเสอม และยนยนการไมเปนภาวะสมองเสอมในประชากรปกต พบวา แบบทดสอบสมรรถภาพสมองเบองตนฉบบภาษาไทย (MMSE-Thai 2002) มความตรง (Validity) และความเชอมน (Reliability) อยในเกณฑด มคาจ าเพาะ (Specificity) อยในเกณฑคอนขางสง โดยแบบสอบถามนม 11 หวขอ มจดตด (Cut of point) ส าหรบคะแนนทสงสยภาวะสมองเสอม ดงน ผสงอายปกตทไมไดเรยนหนงสอ (อานไมออก-เขยนไมได)ไดคะแนน ≤ 14 คะแนน จาก 23 คะแนน (ไมตองท าแบบทดสอบขอ 4, 9, 10) ผสงอายปกตเรยนระดบประถมศกษาไดคะแนน ≤ 17 คะแนน จาก 30 คะแนน ผสงอายปกตเรยนระดบสงกวาประถมศกษาไดคะแนน ≤ 22 คะแนน จาก 30 คะแนน

กำรตรวจสอบคณภำพเครองมอกำรวจย ผวจยตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการวจยครงน โดยตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content validity) และตรวจสอบความเชอมน (Reliability) ดงน 1. กำรตรวจสอบควำมตรงตำมเนอหำ ผวจยน าแบบสมภาษณขอมลพนฐานของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธตรวจสอบความชดเจน และความเหมาะสมของเนอหา แลวน ามาปรบปรงแกไขตามค าแนะน าของอาจารยทปรกษาวทยานพนธ สวนแบบประเมนภาวะโรครวม แบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทย แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม แบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพ และแบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ผวจยใชเครองมอทไดรบการตรวจสอบความตรงตามเนอหามาแลวโดยไมไดมการดดแปลง ผวจยจงไมได ท าการตรวจสอบความตรงตามเนอหาอก 2. กำรตรวจสอบควำมเชอมน ผวจยน าแบบประเมนภาวะโรครวม แบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทย แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม แบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพ และแบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ไปทดลองใชกบผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางทโรงพยาบาลพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา จ านวน 30 คน แลววเคราะหหาคาความเชอมน โดยใชวธสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cronbach’ alpha coefficient) ไดคาความเชอมนของ แบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทย แบบสมภาษณการสนบสนน

51

ทางสงคม แบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพ และแบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย เทากบ .85, .81, .81, และ .88 ตามล าดบ ซงเปนคาทยอมรบได (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550)

กำรพทกษสทธของกลมตวอยำง 1. ผวจยเสนอโครงรางวทยานพนธและเครองมอการวจยตอคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยระดบบณฑตศกษา คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา และคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยของโรงพยาบาลจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร 2. เมอผานการพจารณาแลว ตามรหสจรยธรรมการวจย 07 – 09 – 2555 ผวจยและผชวยวจยด าเนนการพทกษสทธของกลมตวอยาง โดยแนะน าตวกบกลมตวอยาง ชแจงรายละเอยดและอธบายสทธในการตอบรบหรอปฏเสธขนอยกบความสมครใจของกลมตวอยางวาจะยนยอมเขารวมในการท าวจยหรอไม กลมตวอยางสามารถขอยตการเขารวมการวจยกอนครบก าหนดได การปฏเสธจะไมมผลตอการรกษาทกลมตวอยางควรจะไดรบ ขอมลทงหมดของกลมตวอยางจะถกเกบเปนความลบ การน าขอมลไปอภปรายหรอพมพเผยแพรจะน าเสนอผลการศกษาในภาพรวม และน ามาใชประโยชนเพอการวจยเทานน ทงนผวจยไดมอบเอกสารชแจงขอมลส าหรบผเขารวมการวจยใหกลมตวอยางอานรายละเอยดเพอใชประกอบการตดสนใจ หลงจากกลมตวอยางยนดเขารวมการวจยแลวจงใหลงนามในใบยนยอมเขารวมการวจย

กำรเตรยมผชวยวจย ในการวจยครงน ผวจยมผชวยวจยเพอชวยในการเกบรวบรวมขอมลจ านวน 2 คน เปนพยาบาลวชาชพช านาญการประจ าตกผปวยในโรงพยาบาลสามชก ซงเปนผทส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษาสาขาวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต จ านวน 1 ทาน และพยาบาลวชาชพช านาญการประจ าตกผปวยในโรงพยาบาลสามชก ซงเปนผทมความร ความเขาใจและประสบการณการดแลผสงอายเปนอยางดจ านวน 1 ทาน ผวจยเตรยมผชวยวจยโดยชแจงรายละเอยดเกยวกบความเปนมา วตถประสงคการวจย ประชากรและกลมตวอยางในการวจย อธบายขนตอนการเกบรวบรวมขอมลอยางละเอยดในการบนทกขอมล และการใชแบบสมภาษณ รวมทงเปดโอกาสใหผชวยวจยซกถามขอสงสยในการเกบรวบรวมขอมล เพอใหผชวยวจยมความเขาใจและสามารถใชเครองมอการวจยไดอยางถกตอง จากนนผวจยไดน าเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลทงหมดไปทดลองสมภาษณผสงอายทมลกษณะคลายกบกลมตวอยาง เพอเปนการสาธตใหผชวยวจยเปนตวอยาง

52

จ านวน 3 ราย จนผชวยวจยเกดความเขาใจ หลงจากนนใหผชวยวจยทดลองสมภาษณผสงอายทมลกษณะคลายกบกลมตวอยางพรอมทงบนทกขอมลลงในเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลอยางนอย 3 ราย เพอชวยใหผชวยวจย มความเขาใจและสามารถใชเครองมอไดอยางถกตอง

กำรเกบรวบรวมขอมล ในการศกษาครงนผวจยและผชวยวจยเปนผเกบรวบรวมขอมล โดยการสมภาษณ กลมตวอยาง ซงด าเนนการตามขนตอนดงตอไปน 1. ผวจยน าหนงสอจากคณบดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา เสนอตอผอ านวยการโรงพยาบาลเจาพระยมราช จงหวดสพรรณบร และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร เพอขออนญาตท าการเกบรวบรวมขอมล 2. เมอผวจยไดรบการอนมตจากผอ านวยการของโรงพยาบาลทง 2 แหงแลวผวจยไดเขาพบหวหนากลมการพยาบาล และหวหนาแผนกผปวยนอกของแตละโรงพยาบาล เพอชแจงวตถประสงคและรายละเอยดในการเกบขอมลตามวนและเวลา ซงโรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร เปดใหบรการวนพธชวงบาย สวนโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร เปดให บรการวนจนทรถงวนพฤหสบดชวงเชา 3. ผวจยประสานงานกบพยาบาลวชาชพประจ าคลนกโรคหวใจของโรงพยาบาลทง 2 แหง เพอด าเนนการเกบขอมล หลงจากนนผวจยและผชวยวจยเขาพบกลมตวอยางรายคนทท าการสมไวแลว ขณะก าลงรอรบการตรวจจากแพทย ท าการสรางสมพนธภาพ พรอมทงชแจงวตถประสงค ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล ประโยชนของการวจย พทกษสทธของกลมตวอยาง และขอความรวมมอในการวจย เมอกลมตวอยางลงนามในใบยนยอมเขารวมการวจยแลวจงด าเนนการสมภาษณตามแบบสมภาษณทก าหนด 4. สมภาษณกลมตวอยางทเกาอรอตรวจหนาหองตรวจ โดยผวจยหรอผชวยวจยเปนผอานขอค าถามและค าตอบในแบบสมภาษณใหกลมตวอยางฟงทละขอ พรอมทงท าการบนทกค าตอบทกลมตวอยางตอบทละขอลงในแบบสมภาษณ ระยะเวลาทใชใน การสมภาษณประมาณ 30-45 นาท และเมอกลมตวอยางถงควเขาหองตรวจ ผวจยหรอผชวยวจยใหกลมตวอยางเขาหองตรวจกอน หลงจากกลมตวอยางตรวจเสรจเรยบรอยแลวจงสมภาษณกลมตวอยางตอ ขณะทไปรอรบยาทเกาอหนาหองรอรบยา 5. เมอเสรจสนการสมภาษณแลว ผวจยหรอผชวยวจยตรวจสอบความสมบรณครบถวนของแบบสมภาษณ และกลาวขอบคณกลมตวอยาง หลงจากนนจงท าการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางแตละรายไปจนครบในแตละโรงพยาบาล ตามจ านวนกลมตวอยางทก าหนดไว

53

6. น าขอมลทไดจากการตอบแบบสมภาษณของกลมตวอยาง มาวเคราะหตามวธการทางสถตตอไป

กำรวเครำะหขอมล ผวจยวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรป โดยก าหนดระดบนยส าคญทางสถตเทากบ .05 ด าเนนการวเคราะหขอมล ดงน 1. ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง วเคราะหดวยการแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. วเคราะหขอมลเชงพรรณาของ ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม การรบรภาวะสขภาพ และการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด วเคราะหโดยหาคาเฉลยและ สวนเบยงเบนมาตรฐาน 3. วเคราะหความสมพนธระหวาง ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ กบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด โดยใชสถตสหพนธแบบเพยรสน (Pearson, s product moment correlation)

บทท 4 ผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนาแบบหาความสมพนธ เพอศกษาการปรบตว และปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ กลมตวอยาง คอ ผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทงเพศชายและเพศหญงทมอาย 60 ปปรบรณขนไป ทมารบการตรวจรกษาทคลนกโรคหวใจ แผนกผปวยนอก ของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร และ โรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร ซงเปนโรงพยาบาลศนยในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 ไดรบการคดเลอกเขารวมการวจยดวยการสมแบบแบงชน จ านวน 126 ราย เกบรวบรวมขอมลระหวางเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2556 ถง เดอนเมษายน พ.ศ. 2556 ซงผลจากการวจยน าเสนอในรปตารางประกอบค าบรรยาย แบงเปน 3 สวนดงน สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ไดแก อาย เพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ความเพยงพอของรายได ความรนแรงของโรคหวใจขาดเลอด ระยะเวลาการเจบปวย โรคประจ าตวโรคอน แสดงไวในตารางท 1 สวนท 2 คะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการปรบตวในรายรวมและรายดานของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด แสดงไวในตารางท 2 สวนท 3 วเคราะหหาความสมพนธของปจจย ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ กบการปรบตว แสดงไวในตารางท 3 ผวจยไดตรวจสอบขอมลใหเปนไปตามขอตกลงเบองตนของการวเคราะหขอมลในการหาความสมพนธของตวแปรคอ พจารณาระดบการวดของตวแปรตนและตวแปรตามกลมตวอยางมการสมมาจากประชากร ตรวจสอบลกษณะความสมพนธของตวแปรวามความสมพนธแบบเสนตรง (Linear relationship) ตรวจสอบความแปรปรวนของความคลาดเคลอนมลกษณะปกต (Homoscedasticity) และตรวจสอบการกระจายของตวแปร ทดสอบโดยการท า Histogram, Stem and Leaf Plot, Box Plots, สถต Kolmogorov-smirnov และคา Fisher's Skewness coeffcient & Fisher' s Kurtosis coeffcient พบวา คะแนนของกลมตวอยาง มการกระจายของขอมลเปนไปตามปกต (Normal distribution) ผวจยจงน าแบบสอบถาม 126 ชด ไปวเคราะหขอมลตอไป

55

ผลการวเคราะหขอมล จากการวเคราะหขอมลดวยคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมส าเรจรป ไดผลการวเคราะห ดงตอไปน สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ไดแก อาย เพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ความเพยงพอของรายได ความรนแรงของโรคหวใจขาดเลอด ระยะเวลาการเจบปวย โรคประจ าตวโรคอน ผลการวเคราะห ดงรายละเอยดในตารางท 1

ตารางท 1 จ านวนและ รอยละ ของกลมตวอยาง จ าแนกตามขอมลสวนบคคล (n = 126)

ขอมลสวนบคคล จ านวน รอยละ อาย (M = 66.55, SD = 1.04)

60-69 ป 75 59.52 70-79 ป 37 29.37 มากกวาหรอเทากบ 80 ป 14 11.11

เพศ หญง 74 58.70 ชาย 52 41.30

สถานภาพสมรส โสด 34 27.00 ค หมาย/ หยาราง

48 44

38.10 34.90

ระดบการศกษา ไมไดเรยน 2 1.60 ประถมศกษา 58 46.00 มธยมศกษาตอนตน 43 34.20 ประกาศนยบตรหรออนปรญญา 15 11.90 ปรญญาตร 8 6.30

56

ตารางท 1 (ตอ)

ขอมลสวนบคคล จ านวน รอยละ ความเพยงพอของรายได

เพยงพอ 75 59.52 ไมเพยงพอ 51 40.48

ความรนแรงของโรคหวใจขาดเลอด ท ากจกรรมไดปกต 60 47.60 เมอท ากจกรรมมอาการเหนอยเลกนอย 47 37.30 มขดจ ากดในท ากจกรรมแตไมมอาการขณะพก 19 15.10 ไมสามารถท ากจกรรมตาง ๆ ได แมในขณะพก 0 0.00

ระยะเวลาการเจบปวย 1-3 เดอน 40 31.70 4-6 เดอน 15 11.90 7-9 เดอน 18 14.30 10-12 เดอน 53 42.10

โรคประจ าตว (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) โรคเบาหวาน 67 19.20 โรคความดนโลหตสง 79 22.64 โรคไขมนในเสนเลอดสง 67 19.20 อน ๆ (เชน โรคไต โรคกระเพาะ) 136 38.96

จากตารางท 1 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมอายอยในชวง 60-69 ป (รอยละ 59.52) อายเฉลย 66.55 ป (SD = 1.04) เปนเพศหญง (รอยละ 58.70) มสถานภาพสมรสค (รอยละ 38.10) รองลงมา คอ มสถานภาพสมรสหมาย/ หยาราง (รอยละ 34.90) การศกษาระดบประถมศกษา (รอยละ 46) รองลงมา คอ ระดบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 34.20) มรายไดเพยงพอ (รอยละ 59.52) ความรนแรงของโรคหวใจขาดเลอด สวนใหญท ากจกรรมไดปกต (รอยละ 47.60) รองลงมา คอ เมอท ากจกรรมมอาการเหนอยเลกนอย (รอยละ 37.30) ระยะเวลาการเจบปวย พบวา สวนใหญมระยะเวลา 10-12 เดอน (รอยละ 42.10) รองลงมา คอ มระยะเวลา 1-3 เดอน (รอยละ 31.70)

57

มโรคประจ าตวไดแก โรคอน ๆ เชน โรคไต โรคกระเพาะ (รอยละ 38.96) รองลงมา คอ โรคความดนโลหตสง (รอยละ 22.64) สวนท 2 คะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ของการปรบตวในดานรางกาย รายรวมและรายดาน ของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด แสดงไวในตารางท 2 ตารางท 2 คะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการปรบตว ในดานรางกาย ดาน อตมโนทศน ดานบทบาทหนาท และดานการพงพาระหวางกน (n = 126)

ตวแปร คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

รายรวม

การปรบตว รายดาน

183.56

16.71

ดานรางกาย 64.94 6.07 ดานอตมโนทศน 60.22 8.38 ดานบทบาทหนาท 33.95 3.51 ดานการพงพาระหวางกน 24.45 1.63

จากตารางท 2 พบวา กลมตวอยางมคะแนนเฉลยการปรบตวโดยรวม เทากบ 183.56

(SD = 16.71) ดานรางกาย มคะแนนเฉลย 64.94 (SD = 6.07) ดานอตมโนทศนมคะแนนเฉลย 60.22 (SD = 8.38) ดานบทบาทหนาท มคะแนนเฉลย 33.95 (SD = 3.51) และดานการพงพาระหวางกน มคะแนนเฉลย 24.45 (SD = 1.63) สวนท 3 วเคราะหหาความสมพนธของปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม การรบรภาวะสขภาพ และการปรบตว แสดงไวในตารางท 3

58

ตารางท 3 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด (n = 126)

ตวแปร ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม

การรบรภาวะสขภาพ

การปรบตว

ภาวะโรครวม 1 ภาวะซมเศรา .080 1 การสนบสนนทางสงคม

-.373** -.292** 1

การรบรภาวะสขภาพ

-.228 -.260** .794** 1

การปรบตว -.322** -.360** .946** .824** 1 **p < .01 *p < .05

จากตารางท 3 พบวา ภาวะโรครวมมความสมพนธทางลบในระดบปานกลางกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = -.322) สวนภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบในระดบปานกลางกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = -.360) สวนการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = .946) และการรบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = .824)

บทท 5 สรปและอภปรายผล

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนาแบบหาความสมพนธ เพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ กลมตวอยาง เปนผสงอายโรคหวใจขาดเลอดทงเพศชายและเพศหญงทมอาย 60 ปบรบรณขนไป ทมารบการตรวจรกษาทคลนกโรคหวใจ แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร จ านวน 126 ราย เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย แบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทย แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม แบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพ และแบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ซงมคาความเชอมนเทากบ .85, .81, .81, และ .88 ตามล าดบ และแบบประเมนภาวะโรครวมซงเปนแบบค าถามขอเดยว ขอมลน ามาวเคราะหโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร สถตทใชประกอบดวยการแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตสหพนธแบบเพยรสน ผลการวเคราะหสรปไดดงน 1. ผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ทมารบการรกษาทคลนกโรคหวใจ แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร จ านวน 126 ราย สวนใหญมอายอยในชวง 60-69 ป (รอยละ 59.52) อายเฉลย 66.55 ป (SD = 1.04) เปน เพศหญง (รอยละ 58.70) มสถานภาพสมรสค (รอยละ 38.10) รองลงมามสถานภาพหมาย/ หยาราง (รอยละ 34.90) การศกษาระดบประถมศกษา (รอยละ 46) รองลงมาคอระดบมธยมศกษาตอนตน(รอยละ 34.20) มรายไดเพยงพอ (รอยละ 59.52) ความรนแรงของโรคหวใจขาดเลอด พบวาท ากจกรรมไดปกต (รอยละ 47.60) รองลงมาคอเมอท ากจกรรมมอาการเหนอยเลกนอย (รอยละ 37.30)ระยะเวลาการเจบปวย พบวามระยะเวลา 10-12 เดอน (รอยละ 42.10) รองลงมามระยะเวลา 1-3 เดอน (รอยละ 31.70) มโรคประจ าตวไดแก โรคอน ๆ (โรคไต โรคกระเพาะ) (รอยละ 38.96) รองลงมาคอโรคความดนโลหตสง (รอยละ 22.64) 2. ผสงอายโรคหวใจขาดเลอด มคะแนนเฉลยการปรบตว เทากบ 183.56 (SD = 16.71) สวนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด คอภาวะโรครวมมความสมพนธทางลบในระดบปานกลางกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = -.322) และภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบในระดบปานกลางกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = -.360)

60

สวนการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = .946) และการรบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = .824) ซงเปนไปตามสมมตฐานการวจย

อภปรายผลการวจย ผลการศกษาปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ทมารบการรกษาทคลนกโรคหวใจ แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร และโรงพยาบาลราชบร จงหวดราชบร พบวา การปรบตวผสงอายโรคหวใจขาดเลอด มคะแนนเฉลย 183.56 (SD = 16.71) ปจจยดานภาวะโรครวมมความสมพนธทางลบในระดบปานกลางกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = -.322) และภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบในระดบปานกลางกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = -.360) สวนการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = .946) และการรบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = .824) สามารถอภปรายผลตามวตถประสงคการวจย ไดดงน วตถประสงคขอท 1 เพอศกษาการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมการปรบตวโดยมคะแนนเฉลย 183.56 (SD = 16.71) สงกวาคาเฉลยของคะแนนทงหมด ซงแสดงถงทศทางการปรบตวทเหมาะสม จงอธบายไดวาผสงอายโรคหวใจขาดเลอด มภาวะการเจบปวยเกยวกบโรครวมมากอนท าใหมประสบการณการเจบปวย และปฏบตตวไดดตามค าแนะน า มความรประสบการณในการดแลตนเองจากการไดรบสงเราบวกจากภายในและภายนอกไดรบการสนบสนนทางสงคมทด ซงเปนกลไกลทชวยปองกนใหผสงอายปลอดภยจากผลรายและความรนแรงของโรค สงผลใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเกดพฤตกรรมการปรบตวทเหมาะสม ซงสอดคลองกบงานวจยของ ภทรสร พจมานพงศ, จารวรรณ กฤตยประชา และทพมาส ชณวงศ (2556) เรองพฤตกรรมปองกนโรคหวใจก าเรบซ าในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงการขยายหลอดเลอดหวใจ พบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมพฤตกรรมการปรบตวปองกนโรคหวใจก าเรบซ า โดยรวมอยในระดบสง (M = 70.43, SD = 11.69) วตถประสงคขอท 2 เพอศกษาความสมพนธระหวาง ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ กบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

61

ความสมพนธระหวางภาวะโรครวมกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญมคะแนนเฉลยโรครวม เทากบ 2.27 (SD = 1.82) และภาวะโรครวมมความสมพนธทางลบในระดบปานกลางกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = -.322) ซงหมายความวา การมภาวะโรครวมนอยจะท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดปรบตวไดดและเหมาะสม ทงนอธบายไดวาภาวะโรครวมมากสงผลใหเกดความรนแรงของโรคเพมมากขน และเกดขอจ ากดในการท ากจวตรประจ าวน ท าใหผสงอายไมกลาทจะท ากจวตรประจ าวน เพราะกลวอาการของโรคจะรนแรงเพมขน

ซงจากศกษาของ วนดา หาญคณากล (2539) เรอง ผลของการสงเสรมการปรบตวอยางมแบบแผนตอการรบรภาวะสขภาพและการปรบตวในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การปรบตวของกลมทดลอง และกลมควบคม แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต ซงจากขอมลพบวากลมตวอยางทงสองกลมมโรครวม ตงแต 2 โรคขนไป ท าใหผปวยจ าเปนตองปรบตวใหเหมาะสมกบโรคทตนเองเปนอย ซงผลวจยครงนพบคาภาวะโรครวมมความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดในระดบปานกลาง เนองจากกลมตวอยางสวนใหญ มจ านวนภาวะโรครวม 2 โรค และสวนใหญเปนโรคเรอรง ซงกลมตวอยางมความคนชนและมการปรบตวตอโรครวมทเปนอย ความสมพนธระหวางภาวะซมเศรากบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญมคะแนนเฉลยภาวะซมเศรา เทากบ 15.45 ( SD = 3.98) และภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบในระดบปานกลางกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = -.360) ทงนอธบายไดวา การมภาวะซมเศรานอยจะท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดปรบตวไดดเหมาะสม ซงภาวะซมเศรา จดเปนปจจยตวหนงทเกดจากความรสกนกคดของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดตอการประเมนคณคาตนเอง ในการเผชญกบพยาธสภาพทเกดจากความเรอรงของโรคเปนระยะเวลานาน ซงสอดคลองกบการศกษาของ ศรรตน วชตตระกลถาวร (2545) เรองความหวง ภาวะซมเศรา และความสามารถในการปฏบตกจกรรมในผสงอายหลงผาตดหวใจ ทพบวา ภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบความสามารถในการปฎบตกจกรรม สอดคลองกบการศกษาของ Buapan (2008) เรองปจจยทมอทธพลตอการปรบตวของผปวยภาวะหวใจลมเหลว ทพบวา ภาวะซมเศรามความสมพนธทางลบกบการปรบตวของผปวยภาวะหวใจลมเหลว (r = -.39) เมอพจารณาโดยรวมจากคะแนนคาเฉลย พบวา กลมตวอยางสวนใหญ มภาวะซมเศราในระดบเลกนอยจงยงไมเปนอนตรายตอการด ารงชวตของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด และพบวามกลมตวอยางมภาวะซมเศราสง 1 ราย ไดใหความชวยเหลอแกปญหาโดยแจงพยาบาลประจ าคลนกทราบ และพดคยเพอหาสาเหตและแกไขปญหาตอไป

62

ความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญมคะแนนเฉลยการสนบสนนทางสงคม เทากบ14.06 (SD = 6.26) และการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01(r =.946) ซงหมายความวา การสนบสนนทางสงคมสงจะท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมการปรบตวเหมาะสมเพมมากขน ทงนอธบายไดวา การสนบสนนทางสงคมทดจดเปนสงเราทสงเสรมใหเกดการปรบตว เนองจากผสงอายเปนวยทความสามารถในการท าหนาทลดลง รวมทงการเจบปวยดวยโรคหวใจขาดเลอดท าใหผสงอายเกดภาวะพงพาผอนและเกดความเครยด แตถาผสงอายไดรบการสนบสนนหรอการเอออ านวย มแรงสนบสนนจากบคคลรอบขางและสงคมใหผสงอายมการท ากจกรรมตาง ๆ ใหเหมาะสมกบโรค เนองจากโรคหวใจขาดเลอดเปนโรคเรอรงตองไดรกษาอยางตอเนองยาวนาน ตลอดชวต อาการของโรคและการปฏบตตามแผนการรกษาอาจรบกวนการด ารงชวตตามปกตของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดและครอบครว การสนบสนนทางสงคม เปนตวแปรทางจตวทยาทสงผลตอการปรบตวทมประสทธภาพ ถาผสงอายสงอายโรคหวใจขาดเลอดไดการสนบสนนทางสงคมมากพอ จะชวยท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมการปรบตวและมพฤตกรรมทเหมาะสม มก าลงใจในการด าเนนชวตอยางมความสข ซงการสนบสนนทางสงคมนจะชวยใหผสงอายลดความเครยด เผชญความเครยดไดดขนและมการปรบตวทเหมาะสม (รจรางค แอกทอง, 2549) สอดคลองกบการศกษาของ กลธดา พานชกล (2536) เรองความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ทพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบการปรบตว (r = .64) และการศกษาของ รจรางค แอกทอง (2549) เรองการปรบตวของผสงอายในเขตเทศบาลนครปฐม จงหวดนครปฐม ทพบวา ผสงอายทมโรคเรอรงทไดรบการสนบสนนทางสงคมจากครอบครว สามารถท านายการปรบตวไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 และการศกษาของ วรรณ จวสบพงษ (2550) เรองระดบความรนแรงของโรค ภาวะซมเศรา และแรงสนบสนนทางสงคมกบภาวะการท าหนาทของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ทพบวา แรงสนบสนนทางสงคมมความสมพนธทางบวกกบภาวะการท าหนาทของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย อยางมนยส าคญทางสถต (r = .412, P < .01) ซงถาผสงอายโรคหวใจขาดเลอดไดรบการสนบสนนทางสงคมสง จะสามารถปรบตวไดอยางเหมาะสมเพมขน เพราะแรงสนบสนนทางสงคมเปนกลไกลทชวยปองกนผสงอายใหปลอดภยจากความรนแรงของโรค และการไดรบแรงสนบสนนทางสงคมท าใหผสงอายรบรความรกและการเอาใจใสจากบคคลรอบขาง เกดความรสกมคณคาในตนเอง สงผลใหเกดการปรบตวตอบทบาทหนาทไดอยางมประสทธภาพ (วรรณ จวสบพงษ, 2550)

63

ความสมพนธระหวางการรบรภาวะสขภาพกบการปรบตวผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยของการรบรภาวะสขภาพ เทากบ 51.70 (SD = 16.57) และการรบรภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบการปรบตวผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (r = .826) ซงหมายความวา การรบรภาวะสขภาพทดเกยวกบการเจบปวยของตนเอง จะท าใหผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมการปรบตวเหมาะสมเพมมากขน ทงนอธบายไดวา การรบรภาวะสขภาพ เปนความรสกและความเขาใจของผสงอายตอความเจบปวยของตนเอง จดเปนปจจยน าเขาทมอทธพลตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เนองจากถาผสงอายโรคหวใจขาดเลอดมการรบรภาวะสขภาพทดจะมก าลงใจตอสอปสรรคและเกดการปรบตวทด ซงผสงอายโรคหวใจขาดเลอดตองเผชญกบอาการรนแรงของโรค ทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคม สงผลตอการด ารงชวตประจ าวน ดงนน ผสงอายจงจ าเปนตองเปลยนแบบแผนในการด าเนนชวตใหสอดคลองกบการเจบปวยของตนเอง ซงการรบรเปนปจจยพนฐานทส าคญ ทเปนแรงจงใจใหผสงอายเขาใจในตนเอง การตระหนกเหนคณคาในตนเอง ซงสงเหลานจะท าใหผสงอายมก าลงใจในการเผชญปญหา และสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณแวดลอมไดเหมาะสม และน าไปสการมภาวะสขภาพทด เนองจากการรบรภาวะสขภาพ เปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เพราะ การรบรของผสงอายโรคขาดเลอด ตอความเจบปวยของตนเอง และประสบการณเจบปวยในอดตทสงผลตอการปรบตว ถาผสงอายมการรบรภาวะสขภาพทถกตอง ตามความเปนจรงจะท าใหผสงอายมก าลงใจทจะตอสอปสรรค และเปนแรงจงใจทจะโนมนาวกระตนใหผสงอาย มความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การดแลตนเอง รวมทงการมกจกรรมรวมกบสงคม เกดการปรบตวทด (ไฉนพร ชนใจเรอง, 2536; Sarkar et al., 2007) จากการศกษาของ ศรพร แกวกลพฒน (2541) เรองความสมพนธของการรบรภาวะสขภาพและการปรบตวของผปวยโรคลนหวใจ ทพบวา ผปวยโรคลนหวใจทมการรบรภาวะสขภาพด มความสมพนธทางบวกกบการปรบตว (r = .54) และการรบรภาวะสขภาพดเปนตวท านายทดกบการปรบตว รอยละ 29.04 อยางมนยส าคญทางสถต .01

64

ขอเสนอแนะ ผลจากการวจยครงน มขอเสนอแนะในการน าไปใชประโยชนดานตาง ๆ ดงตอไปน 1. ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช 1.1 ดานการปฏบตการพยาบาล ผลการวจย พบวา ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ มความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ดงนนพยาบาลจงควรตดตามภาวะโรครวมของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดอยางสม าเสมอ เพอปองกนภาวะแทรกซอนทจะเกดขน สวนดานภาวะซมเศรานน พยาบาลตดตามประเมนภาวะซมเศราทกครงของการมาตรวจตามนดของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด เพอเฝาระวงภาวะซมเศราและหากลวธสงเสรมใหเกดพฤตกรรมการปรบตวทมประสทธภาพ ดานการสนบสนนทางสงคม พยาบาลควรสงเสรมโดยมการตดตามเยยมบานเพอสรางเสรมศกยภาพของผดแล สงเสรมใหบคคลในครอบครวชวยเหลอสนบสนนผสงอายโรคหวใจขาดเลอดในดานตาง ๆ อยางตอเนอง นอกจากนพยาบาลควรสงเสรมดานการรบรภาวะสขภาพโดย ใหความร ค าแนะน าและขอมลทเปนจรงเกยวกบโรคหวใจขาดเลอด แนะน าเกยวกบการปฏบตตว และการปรบเปลยนพฤตกรรมใหเหมาะสมแกผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ในการด ารงชวตไดอยางมความสข 1.2 ดานการบรหารการพยาบาล ผบรหารการพยาบาลควรก าหนดใหมแผนการด าเนนงานเกยวกบการสงเสรมการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด โดยการเสรมการรบรตอภาวะการเจบปวยในผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ภาวะซมเศรา เฝาระวงภาวะโรครวม สงเสรมการสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ ใหแกผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 1.3 ดานการศกษาพยาบาล อาจารยพยาบาลสามารถน าผลการวจยไปเปนขอมลอางองในการจดการเรยนการสอนนกศกษาพยาบาล เกยวกบปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 1.4 ดานการวจยทางการพยาบาล นกวจยทางการพยาบาลน าผลการวจยใชเปนขอมลพนฐาน ในการสรางพฒนารปแบบ และการจดโปรแกรมสงเสรมการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด 2. ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาครงตอไป 2.1 ควรศกษาอ านาจในการท านายของปจจยดาน ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ ตอการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอดตอไป 2.2 เนองจากการศกษาครงนพบวา ปจจยทเลอกศกษาไดแก ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ มความสมพนธกบการปรบตวของ

65

ผสงอายโรคหวใจขาดเลอด จงควรมการศกษาหารปแบบ วธการสงเสรมการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ทมปญหาการปรบตวไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพยงขน 2.3 กลมตวอยางทท าการศกษาครงนมลกษณะเฉพาะกลมพนทในเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 4 จงไมสามารถน าผลการวจยไปอางองกบประชากรในทอน ๆ ได ดงนนในการศกษาวจยครงตอไปจงควรศกษาในเขตพนทอน ๆ เพอใหผลการวจยสามารถน าไปใชไดกบผสงอายโรคหวใจขาดเลอดไดครอบคลมมากขน

บรรณานกรม

กลมฟนฟสมรรถภาพสมอง. (2537). แบบวดความซมเศราในผสงอายไทย. สารศรราช, 46(1), 1-9. กลธดา พานชกล. (2536). ความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การสนบสนนทางสงคมกบการ

ปรบตวของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพยาบาลศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. จารวรรณ เสนหวงศ. (2548). การสนบสนนของครอบครวตามการรบรของผปวยและพฤตกรรม การปรบตวของผปวยหลงผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลครอบครว, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. จนตนา ยนพนธ และวราภรณ ชยวฒน. (2550). เอกสารค าสอนรายวชา ทฤษฎทางการพยาบาล.

กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. จรประภา ภาวไล. (2535). การศกษาการรบรภาวะสขภาพ พฤตกรรมการดแลตนเอง และภาวะ สขภาพของผปวยภายหลงผาตดลนหวใจ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพยาบาลศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. จราพร แอชตน. (2550). ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะแหงตนและการสนบสนนทาง สงคมตอพฤตกรรมการออกก าลงกายในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. จราภรณ นาสงชน. (2552). พฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยภายหลงขยายหลอดเลอดหวใจดวย บอลลนและขดลวดโครงตาขาย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. จราพร ทองด. (2547). ปจจยท านายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. เจนเนตร พลเพชร. (2546). พฤตกรรมสขภาพและระดบความรนแรงของผปวยโรคหลอดเลอด หวใจภายหลงการจ าหนาย โรงพยาบาลระดบทตยภมแหงหนงในภาคใต. วารสารการพยาบาล, 52(2), 122 -134. ฉตยาพร เสมอใจ. (2550). พฤตกรรมผบรโภค. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.

67

ไฉนพร ชนใจเรอง. (2536). ความสมพนธระหวางการรบรตอภาวะสขภาพการสนบสนน จากคสมรสกบการปรบตวของผปวยภายหลงการผาตดเปลยนลนหวใจ.วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพยาบาลศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. ชมนาด สมเงน. (2543). ปจจยทเปนตวท านายความเขมแขงในการมองโลกของผสงอายโรคหลอด เลอดหวใจตบ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาล

ผสงอาย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาบรพา. ชวนพศ ท านอง. (2541). ประสบการณการเจบปวยของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรดษฎบณฑต, สาขาวชาพยาบาลศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. ฐตรตน ทองขาว. (2551). ประสทธผลของโปรแกรมการดแลระยะเปลยนผานตอความสามารถใน

การท าหนาทของรางกายและภาวะซมเศราในผปวยกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยบรพา. ธนดา เธยรธ ารงสข. (2543). ประสบการณดานเพศสมพนธของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยบรพา. น าเพชร หลอตระกล. (2543). การสนบสนนทางสงคมและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอาย โรคหลอดเลอดหวใจตบ.วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการ พยาบาลผสงอาย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. นตยา เพญศรนภา. (2554). การเสรมพลงเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงตอโรคหวใจและ หลอดเลอด: แนวคดและการปฏบต (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: จรลสนทวงศ การพมพ. นสากร โพธชย. (2541). ผลของโปรแกรมการใหขอมลเกยวกบสงเราตอการปรบตวของบคลทเปน โรคหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาล ผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. บญใจ ศรสถตยนรากร. (2550). ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: ยแอนดไอ อนเตอรมเดย. บญศร นเกต และปาลรตน พรทวกณทา. (2550). การพยาบาลผสงอาย (พมพครงท 3). นนทบร: ยทธรนทรการพมพ.

68

ประดษฐ ปญจวณน. (2552). ภาวะกลามเนอหวใจวายเฉยบพลน.ใน วนชย วนะชวนาวน, สทน ศรอษฎาพร และวนชย เดชสมฤทธฤทย (บรรณาธการ), ต าราอายศาสตร: โรคตามระบบ 2. (หนา 169-196) กรงเทพฯ: พมพด. เปน รกเกด. (2550). การรบรการเจบปวยกบการตอบสนองตอการเจบปวยในผปวยโรคกลามเนอ หวใจตายเฉยบพลน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาล ผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยสงขลานครนทร. ผองพรรณ อรณแสง. (2554 ก). การพยาบาลปญหาส าคญของผสงอาย: การน าไปใช. ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา. ผองพรรณ อรณแสง. (2554 ข). การพยาบาลผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด (พมพครงท 8). ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา. พรนภา เฮงเจรญสวรรณ. (2552). ปจจยทสมพนธกบจ านวนวนนอนโรงพยาบาลหลงการผาตด ในผปวยทไดรบการผาตดท าทางเบยงหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาล- ศาสตรมหาบณฑต, สาขาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. พชราพร เถาวพนธ. (2544). ผลของโปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจตอความสามารถในการ ท าหนาทของรางกายและความเครยดในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย.วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. ภทรสร พจมานพงศ จารวรรณ กฤตยประชา และทพมาส ชณวงศ. (2556). พฤตกรรมปองกน โรคหวใจก าเรบซ าในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงการขยายหลอดเลอด หวใจ. การประชมหาดใหญวชาการ ครงท 4, 185 – 194. รงทพย เบาตน. (2546). ความสมพนธระหวางการประเมนความเครยด ความเขมแขงเกยวกบสขภาพ การสนบสนนทางสงคม การเผชญความเครยด กบการปรบตวของผปวยกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพยาบาลศาสตร, คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. รจรางค แอกทอง. (2549). การปรบตวของผสงอาย ในเขตเทศบาลนครปฐม จงหวดนครปฐม. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาจตวทยาชมชน, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศลปากร.

69

วณตา กองแกว. (2549). ลกษณะชวสงคมทมผลตอการรบรภาวะสขภาพ และพฤตกรรมการดแล สขภาพของผสงอายในชมรมผสงอาย โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา กรงเทพมหานคร.

สารนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาจตวทยาพฒนาการ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. วนดา หาญคณากล. (2539). ผลของการสงเสรมการปรบตวอยางมแบบแผนตอการรบรภาวะ สขภาพและการปรบตวในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. วรมนต บ ารงสข. (2548). การฟนฟสมรรถภาพหวใจ:โรคหลอดเลอดแดงโคโรนาร. กรงเทพฯ: แอล ท เพรส. วรรณ จวสบพงษ. (2550). ระดบความรนแรงของโรค ภาวะซมเศรา และแรงสนบสนนทางสงคม

กบภาวการณท าหนาทของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย ในจงหวดนครสวรรค.

วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยบรพา. วลยพร นนทศภวฒน. (2552). การพยาบาลผสงอายความทาทายกบภาวะประชากรสงอาย (พมพครงท 2). ขอนแกน: ขอนแกนการพมพ. วชชดา ดชย. (2547). ประสบการณของผสงอายทเปนโรคเรอรงหลายโรค. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยสงขลานครนทร. วชย เอกพลาการ. (2552). รายงานการส ารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551 – 2552. นนทบร: การฟโกซสตมส. วรงรอง นาทองค า. (2543). ประสบการณความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลอายรศาสตรและ ศลยศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. วไลวรรณ ทองเจรญ. (2554). ศาสตร และ ศลปการพยาบาลผสงอาย. กรงเทพฯ: โครงการต ารา คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล. วรนช ไตรรตโนภาส. (2545). พฤตกรรมสงเสรมสขภาพในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจตบแผนก ผปวยนอก โรงพยาบาลราชบร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาสขศกษา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

70

วระวรรณ องอราม. (2545). ผลของโปรแกรมการใหขอมลเกยวกบสงเราตอการปรบตวของผปวย หลงผาตดหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชา

การพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. ศรพร แกวกลพฒน. (2541). ศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการ การรบรภาวะสขภาพ

กบการปรบตวของผปวยโรคลนหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. ศรรตน วชตตระกลถาวร. (2545). ความหวง ภาวะซมเศรา และความสามารถในการปฏบตกจกรรม ในผสงอายหลงผาตดหวใจ.วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการ พยาบาลผสงอาย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม. ศรวลห วฒนสนธ. (2542). ความพรองในการดแลตนเองในผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ. วารสาร

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา, 7(3), 58-65. ศภสรา ลานอก. (2543). สงเราและการปรบตวของผปวยทไดรบการผาตดหลอดเลอดหวใจ.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย,

มหาวทยาลยขอนแกน. สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2542). แบบทดสอบสภาพสมอง เบองตน ฉบบภาษาไทย MMSE – Thai 2002. กรงเทพฯ: ม.ป.ท. สถตโรงพยาบาลเจาพระยายมราช. (2554). เวชระเบยนและงานสถตโรงพยาบาลเจาพระยายมราช. ม.ป.ท. สถตโรงพยาบาลราชบร. (2554). เวชระเบยนและงานสถตโรงพยาบาลศนยราชบร. ม.ป.ท. สมปอง พรมโครต. (2545). ผลของกลมชวยเหลอตนเองตอการปรบตวในผปวยโรคหลอดเลอด

หวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. สมภพ เรองตระกล. (2547). ต าราจตเวชผสงอาย. กรงเทพฯ: โรงพมพเรอนแกวการพมพ. สมรภพ บรรหารกษ. (2553). ประสบการณการจดการอาการของผสงอายทมภาวะกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาล

ผสงอาย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. สมศกด ชณหรศม. (2553). สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2552. กรงเทพฯ: ทควพ. ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. (2553). สถตสาธารณสข พ.ศ 2553: Public health Statistic 2010. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก.

71

ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2554). ICD – 10 –TM Standard Coding Guidelines 2011. กรงเทพฯ: ม.ป.ท. ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2553). รายงานประจ าป 2552. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก ในพระบรมราชปถมภ. สทธชย จตะพนธกล. (2542). หลกส าคญของเวชศาสาตรผสงอาย. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สพจน ศรมหาโชตะ. (2548). แนวทางการรกษากลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทม ST-Elevate. ในวทยา ศรมาดา (บรรณาธการ). Evidence-Base Clinical Practice Guideline ทางอายรกรรม (หนา 416 - 426), (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. สภาภรณ สงขมรรทร. (2549). ปจจยคดสรรทสมพนธกบการปรบตวตอการเจบปวยของผสงอาย โรคเรอรงแผนกผปวยนอก ภาคใตตอนบน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพยาบาลศาสตร, คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สวรรณา จนทรประเสรฐ. (2545). การวเคราะหคาใชจายและประโยชนของการใหบรการดแล สขภาพผสงอาย: กรณโรคไมตดตอเรอรง.วารสารคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา, 10(2), 1-16. สขวญ จ าปาวงศ. (2552). ผลของโปรแกรมการใหขอมลเกยวกบสงเราตอการปรบตวของผปวย โรคหลอดเลอดหวใจหลงการถางขยายหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. หสยา ประสทธด ารง. (2553). Pathogenesis and risk factors of coronary artery disease. ในปรชา เออโรจนองกล (บรรณาธการ), ศาสตรและศลปในการรกษาโรคหวใจขาดเลอด (หนา 1- 12). กรงเทพฯ: มตรสมพนธ. อรณวรรณ มขแกว. (2550). การปรบตวของผดแลผปวยเอดสในครอบครว: กรณศกษาจงหวด สมทรปราการ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพฒนามนษย และสงคม, บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อารย ฟองเพชร. (2540). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล การสนบสนนจากครอบครวกบ แบบแผนการด าเนนชวตของผสงอายทเปนโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด คลนก โรคหวใจ โรงพยาบาลจฬาลงกรณ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชา การบรหารการพยาบาล. บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

72

อ าพร มงขวญ. (2547). การปรบตวของผปวยภายหลงขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลนและ ขดลวดโครงตาขาย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการ พยาบาลผใหญ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. อไร ศรแกว. (2543). การพยาบาลผปวยหลอดเลอดหวใจ : การดแลอยางตอเนอง. สงขลา: ลมบราเดอรการพมพ. อษา เอยมสงข. (2546). ปจจยทเปนตวท านายการปรบตวของผสงอายโรคขอเขาเสอม. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยบรพา. Alexander, K. P., Newby, L. K., Armstrong, P. W., Cannon, C. P., Gibler, W. B., Rich, M. W., Werf, F. V., White, H. D., Weaver, W. D., Naylor, M. D., Gore, J. M., Krumholz, H. M., & Ohman, E. M. (2007). Acute coronary care in the elderly: Part II ST-segment-elevation myocardial infarction a scientific statement for healthcare professionals from the American Heart Association Council on Clinical Cardiology. Circulation, 115, 2570-2589. Brook, H. R., Ware, J. E., Davies – Avery, A., Stewart, A. L., Donald, C. A., Rogers, W. H., Williams, K. N., & Johnston, S. A. (1979). Overview of adult health status measures fields. Medical Care, 17(7), 1-131. Buapan, A. (2008). Factors influencing adaptation in heart failure patients. Master’ s thesis, Department of Nursing Science, Mahidol University. Charlson, M. E., Pompei, P., Ales, K. L., & Mackenzie, C. R. (1987). A new method of clsssifying prognostic co – morbidity in longitudinal studies: development and validation. Journal of Chronic Disability, 40, 373 – 383. Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Davis, C. M., Marden, S., & Leidy, N. K. (2006). The New York Heart Association classes and functional status: what are we really measuring. Heart & Lung, 35(4), 217 – 224. Deoisres, W. (1999). Psychological well-being in employed and non-employed thai mothers following childbirth. Doctoral dissertation. New York : The Case Western Reserve University.

73

Dunderdalc, K., Thompson, D. R., Miles, J. N. V., Beer, S. F., & Furze, G. (2005). Quality-of-life measurement in chronic heart failure: do we take account of the patient perspective. European Journal of Heart Failure,7(4), 572– 582. Eliopoulos, C. (2005). Gerontological nursing (6th ed.). Philadelphia: Williams & Wilkins

Lippincott. Ferebee, L. (2006). Cardiovascular function. In S. E. Meiner, & A. G. Lueckenotte (Eds.), Gerontologic nursing (3rded.) (pp. 468 - 481). USA: Mosby Elsevier. Folstein, M. F., Folstein, S. E., & McHugh, P. R. (1975). “Mini-mental state”: A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. Journal of Psychiatric Research, 12(3), 189-198 Frasure –Smith, N., Lespérance, F., & Talajic, M. (1993). Depression following myocardial Infarction Impact on 6-month survival. JAMA, 270(15), 1819 -1825. Grace, S. L., Abbey, S. E., Kapral, M. K., Fang, J., Nolan, R. P., & Stewart, D. E. (2005). Effect of depression on five - year mortality after an acute coronary syndrome. American Journal of Cardiology, 96(9), 1179-1185. Marla, J., Chug, M. L., Roser, L. P., Jensen, L. A., Kelso, L. A., Dracup, K., Mckinley, S., Yamasaki, K., Kim, C-J., Riegel, B., Ball, C., Doering, L. V., An, K., Barnett, M., & Moser, D. K. (2004). A five – country comparison of anxiety early after acute myocardial infarction. Journal of Cardiovascula Nursing, 11(3), 129 -134. Molloy, G. J., Perkins-Porras, L., Strike, P. C., & Steptoe, A. (2008). Social networks and partner stress as predictors of adherence to medication, rehabilitation attendance, and quality of life following acute coronary syndrome. Health Psychology, 27(1), 52-58. Myers, J., Bader, D., Madhavan, R., & Froelicher, V. (2001). Validation of a specific activity questionnaire to estimate exercise tolerance in patients referred for exercise testing. American. Heart Journal, 142(6), 1041-1046. Polit, D. F., & Hungler, B. P. (1987) . Nursing research: Principles and methods (3rd ed.). Philadelphia: Lippincott.

74

Romanelli, J., Fauerbach, J. A., Bush, D. E., & Ziegelstein, R. C. (2002). The significance of depression in older patients after myocardial infarction. American Geriatrics Society, 50(5), 817-822. Roy, C., & Andrews, H. A., (1991). The roy adaptation model. California: Appleton & Lange. Roy, C. (2009). The roy adaptation model (3rd ed.). New Jersey: Prentice Hall. Ruo, B., Rumsfeld. J. S., Hlatky, M. A., Liu, H., Browner, W. S., & Whooley. M. A. (2003).

Depressive symptoms and health-helated quality of life: the heart and soul study. JAMA, 209(2), 215 -221.

Sarkar, U., Ali, S., & Whooley, M. (2007). Self – efficacy and health status in patients with coronary heart disease: findings from the heart soul study. Psychosomatic Medicin, 69, 306 – 312. Schaefer, C., Coyne, J. C., & Lazarus, R. (1981). Health-related functions of social support. Journal of Behavioral Medicine, 4(4), 381-401. Schwartz, J. B., & Zipes, D. P. (2008). Cardiovascular disease in the elderly. In P. Libby, R. O. Bonow, D. L. Mann, & D. P. Zipes (Eds), Braunwald’s heart disease: A textbook of Cardiovascular medicine (8th ed). (pp. 1,923-1,953). Philadelphia:

Elsevier Saunders. Shen, B. J., Myers, H. F., & McCreary, C. P. (2006). Psychosocial predictors of cardiac rehabilitation quality of life outcomes. Journal of Psychosomatic Research, 60, 3 –11. Tully, K. C. (2002). Cardiovascular disease in older adults. In V. T. Cotter, & N. E. Strumpf (Eds.), Advanced practice nursing with older adults clinical guidelines (pp. 29 -66). New York: McGraw-Hill. Utriyaprasit, K. (2001). The relationship between recovery symptoms and functional outcomes in Thai CABG patients. Unpublished doctoral dissertation, Case Western Reserve University, Cleveland, OH. Varcarolis, E. M. (2002). Foundations of psychiatric mental health nursing: A Clinical approach

(4th ed.). New York: W. B. Saunders.

75

Wattanakitkrileart, D. (2009). Psychosocial problems in patients with heart and lung disease and nursing care. Journal of Nursing Science, 27(2), 22 – 31. Webster, R. A., Thompson, D. R., & Davidson, P.M. (2003). The first 12 weeks following discharge from hospital: the experience of Gujarati South Asian survivors of acute myocardial infarction and their families. Contemporary Nurse, 15(3), 288 - 299. Yesavage, J. A., Brink, T. L., Rose, T. L., Lum, O., Huang, V., Adey, M., & Leirer, V. O. (1983). Development and validation of a geriatric depression screening scale: a preliminary report. J Psychiatr Res, 17(1), 37 – 49. Ziegelstein, R. C. (2001). Depress in patients recovering from a myocardial infarction. JAMA, 286(13), 1621 – 1627.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

แบบสมภาษณขอมลพนฐานของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด ค ำชแจง ทานโปรดตอบค าถามซงเปนขอมลพนฐานของทาน โดยผวจยจะกรอกขอมล ทไดรบลงในชองวางและท าเครองหมาย √ ลงในวงเลบหนาขอความทเปนค าตอบ และ กรณาแจงค าตอบของทาน เพอใหผวจยไดกรอกขอมลลงในชองวางในค าถามแตละขอ สวนท 1 แบบบนทกขอมลสวนบคคล 1. ปจจบนทานอาย……………………….ป 2. เพศ ( ) หญง ( ) ชาย 3. สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) ค ( ) หมาย ( ) หยา/ แยกทาง 4. ทานส าเรจการศกษาระดบใด ( ) ไมไดเรยน ( ) ประถมศกษา ( ) มธยมศกษา ( ) ประกาศนยบตร ( ) ปรญญาตร ( ) สงกวาปรญญาตร 5. รายไดททานไดรบ ( ) เพยงพอ ( ) ไมเพยงพอ

79

สวนท 2 แบบบนทกขอมลภาวะสขภาพ 1. ระดบความรนแรงของโรค ( ) ทานไมมขดจ ากดในการท ากจกรรม สามารถท ากจกรรมทวไปโดยไมแสดงอาการ ออนเพลย ใจสน เหนอยงาย หรอเจบหนาอก ( ) ทานไมมอาการเหนอยขณะพก แตเมอท ากจกรรมทวไปอาจมอาการเหนอยเลกนอย ( ) ทานจะมขดจ ากดในการท ากจกรรม โดยมอาการออนเพลย ใจสน เหนอยงาย หรอ เจบหนาอกถงแมจะท ากจวตรเพยงเลกนอย แตไมมอาการขณะพก ( ) ทานไมสามารถท ากจกรรมตางๆได โดยมอาการออนเพลย ใจสน เหนอยงาย หรอ เจบหนาอก แมในขณะพก 2. ระยะเวลาการเจบปวย ระบบจ านวน..........เดอน ( ) 1 – 3 เดอน ( ) 4 - 6 เดอน ( ) 7 - 9 เดอน ( ) 10 - 12 เดอน 3. ปจจบนทานมโรคประจ าตวโรคอนหรอไม ( ) ไมม ( ) มโรคประจ าตวโรคอน โปรดระบ 4. การรกษาทไดรบ โปรดระบ วธการรกษา....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

80

แบบประเมนภาวะโรครวม

ค ำชแจง แบบประเมนชดนตองการทราบถงโรคอนทเปนรวมกบโรคหวใจขาดเลอดของทาน ซงผวจยและผชวยวจยจะประเมนจากการสอบถามทานโดยถาทานมอาการดงตอไปน ให 1 คะแนน (อยำงนอย 1 อำกำร)

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอดไปเลยง (MI): ________________ - ไดรบการวนจฉยหรอสนนษฐานวามภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอดไปเลยงอยางนอย 1 ครง (โปรดระบถามากกวา 1 ครง:_________________ครง) - พบความผดปกตของ ECG ขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล และ/ หรอมการเปลยนแปลงในระดบเอนไซมของหวใจ (cardiac enzyme) ถาตรวจพบการเปลยนแปลงของ ECG เพยงอยางเดยว ไมถอวามภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอดไปเลยง

ภาวะหวใจลมเหลว (CHF): _________________ - ผปวยทมอาการหอบเหนอยเมอออกแรง (Exertional dyspnea) หรอมอาการหอบเหนอยจนตองตน (Paroxysmal nocturnal dyspnea) และผปวยทมการตอบสนองทางอาการ หรอจากการตรวจรางกายตอยากระตนหวใจ (Digitalis) ยาขบปสสาวะ (Diuretic) หรอยา Afterload reducing agents (ทงนไมรวมถงผปวยทรบการรกษาดวยยา แตไมตอบสนองตอการรกษา)

โรคของหลอดโลหตสวนปลาย (PVD): _________________ - ผปวยทมอาการเดนขากะเผลกแบบเปน ๆ หาย ๆ (Intermittent claudication) หรอผปวยทไดรบการผาตดตอเสนโลหต เนองจากมปญหาเกยวกบเสนโลหตแดง (Arterial insufficience) เนอตาย (Gangrene) หรอมปญหาเกยวกบเสนโลหตแดงอยางเฉยบพลน (Acute arterial insufficiency) และผปวยทมเสนโลหตโปงพองในชองอกหรอชองทอง (Thoracic or abdominal aneurysm) ขนาด 6 ซม. ขนไปและยงไมไดรบการรกษา

โรคของหลอดโลหตในสมอง (CVD): _________________ - ผปวยทมประวตโรคอบตเหตของหลอดเลอดสมอง (CVA) และผปวยทมภาวะสมองขาดเลอดชวคราว (Transient ischemic attacks)

โรคความจ าเสอม (Dementia): _________________ - ผปวยทมภาวะบกพรองทางดานความคดและความเขาใจชนดเรอรง (Chronic cognitive deficit)

81

โรคปอดชนดเรอรง (Chronic lung disease): _________________ - ชนดไมรนแรง: ผปวยมอาการหายใจล าบากเมอมกจกรรมพอประมาณ และไมไดรบการรกษา หรอผปวยทมอาการหายใจล าบากเฉพาะ เมอมอาการหอบหดเทานน - ชนดรนแรงปานกลาง: ผปวยมอาการหายใจล าบากเมอมกจกรรมเพยงเลกนอย (ไมวาเมอไดรบการรกษาหรอไม) หรอผปวยทมอาการหายใจล าบากเมอมกจกรรมพอประมาณแมวาจะไดรบการรกษา

โรคของเนอเยอเกยวพน (Connective tissue disease): _________________ - ผปวยโรคลปส (SLE), โรคกลามเนออกเสบหลายสวน (Polymyositisis), โรคของเนอเยอเกยวพนแบบผสม (Mixed connective tissue disease), อาการปวดขอตอและกลามเนอ (Polymalgia rheumatica), โรคปวดขอเรอรงชนดรนแรงมาก (Mod-severe rheumatoid arthritis)

โรคแผลในกระเพาะอาหาร (PUD): __________________ - ผปวยทตองรบการรกษาจากโรคแผลในกระเพาะอาหาร, รวมถงผปวยทเคยมเลอดออกในกระเพาะเนองจากแผลในกระเพาะอาหาร

โรคตบชนดไมรนแรง (Mild liver disease): __________________ - ผปวยทเปนโรคตบแขงแตไมมภาวะความดนสงทหลอดโลหตด าทเขาตบ (Portal HTN) หรอผปวยตบอกเสบชนดเรอรง (Chronic hepatitis)

โรคเบาหวาน (Diabetes): __________________ - ชนดไมรนแรง: ผปวยไดรบการรกษาดวยอนซลน หรอยาลดระดบกลโคสในเลอดชนดรบประทาน (ไมรวมผปวยเบาหวานทรบการรกษาดวยการควบคมอาหารเพยงอยางเดยว) - ชนดรนแรงปานกลาง: ผปวยทเคยเขารบการรกษาแบบผปวยใน เนองจากมการสะสมของสารคโตนในรางกาย (Ketoacidosis), ผปวยทหมดสตเนองจากความผดปกตของความเขมขนของน าตาล (Hyperosmolar coma), ผปวยทตองเขารบการควบคมน าตาลในโรงพยาบาล และผปวยเบาหวานชนดทเปนในเดก (Juvenile DM), หรอชนดควบคมไดยาก (Brittle diabetes) ให 2 คะแนน ถำผปวยมอำกำรตอไปน (อยำงนอยหนงอำกำร)

โรคอมพาตครงซก (Hemiplegia): _________________ - ผปวยอมพาตครงซก หรออมพาตสวนลางของรางกาย (Paraplegia) ซงเกดจากโรคอบตเหตของหลอดเลอดสมอง หรอจากสาเหตอน ๆ

โรคเบาหวานในระยะสดทาย (Diabetes end organ damage): _________________

82

- ผปวยมอาการเสอมอยางรนแรงของเรตนา (Retinopathy), ระบบประสาท (Neuropathy), ไต (Nephropathy)

โรคไต (Renal disease): __________________ - ชนดรนแรงปานกลาง: ตรวจพบระดบซรมครเอทนนมากกวา 3 มลลแกรมเปอรเซนตในผปวย - ชนดรนแรง: ผปวยทตองรบการรกษาโดยวธลางไต (Dialysis), ไดรบการเปลยนไต (Transplant), และผปวยทมความบกพรองของไตทท าใหโลหตมสารของปสสาวะและท าใหเกดภาวะเปนพษขนได (Uremia)

เนองอก (Any tumor): __________________ - ผปวยทม Solid tumor ทยงไมมการแพรกระจายแตไดรบการรกษาครงแรกภายในระยะเวลา 5 ปทผานมา (รวมถงเนองอกทเตานม, ล าไสใหญ, ปอด และอน ๆ)

โรคเมดโลหตขาวผดปกต (Leukemia): ___________________ - ผปวยทมภาวะเมดโลหตขาวผดปกตเนองจากความผดปกตของเนอเยอระบบน าเหลองชนดเฉยบพลน และเรอรง (Acute and chronic lymphocytic leukemia) - ผปวยทมภาวะเมดโลหตขาวผดปกตเนองจากความผดปกตของเนอเยอไขกระดกชนดเฉยบพลนและเรอรง (Acute and chronic myelogenous leukemia)

โรคความบกพรองของการเจรญเตบโตของเนอเยอน าเหลอง (Lymphoma): _______ - ผปวยโรคตอมน าเหลองอกเสบเรอรง (Hodgkins), โรคมะเรงของเนอเยอน าเหลอง (Lymphosarcoma), โรคเนองอกทประกอบดวยเซลลไขกระดก (Myelema), ผปวยทมพลาสมาโปรตนขนาดใหญ (Waldenstrom’s macroglobulinemia), และผปวยทมความบกพรองของการเจรญเตบโตของเนอเยอน าเหลองชนดอน ๆ ให 3 คะแนน ถำผปวยมอำกำรตอไปน (อยำงนอยหนงอำกำร)

โรคตบ (Liver disease): __________________ - ชนดรนแรงปานกลาง: ผปวยทมตบแขง (Cirrhosis), มภาวะความดนสงทหลอดโลหตด าทเขาสตบ (Portal HTN) แตไมมประวตเลอดออกจากหลอดเลอดโปงพองในหลอดอาหาร (Variceal bleeding) - ชนดรนแรงมาก: ผปวยทมตบแขง (Cirrhosis), มภาวะความดนสงทหลอดโลหตด าทเขา (Portal HTN) และมประวตเลอดออกจากหลอดเลอดโปงพองในหลอดอาหาร (Variceal bleeding)

83

ให 4 คะแนน ถำผปวยมอำกำรดงตอไปน (อยำงนอยหนงอำกำร)

โรคเอดส (AIDS): __________________ - ผปวยไดรบการวนจฉย หรอสนนษฐานวาเปนโรคเอดส

โรคมะเรงทมการแพรกระจาย (Metastatic solid cancer): ___________________ - มเนองอกในระยะทมการแพรกระจาย (รวมถงเนองอกทเตานม, ปอด, ล าไสใหญ, หรอทอน ๆ) คะแนนรวม _______________________

84

แบบสมภาษณความเศราในผสงอายไทย (TGDS)

ค ำชแจง แบบวดนมวตถประสงคเพอตองการทราบขอมลเกยวกบภาวะซมเศราของทาน โดยผวจยจะอานขอความแตละขอใหทานฟงชาๆ ขอใหทานประเมนความรสกของตนเองในชวงเวลาหนงสปดาหทผานมา ซงมค าตอบใหเลอก ดงน “ใช” ถาขอความในขอนน ตรงกบความรสกของทาน “ไมใช” ถาขอความในขอนน ไมตรงกบความรสกของทาน

ขอท ขอความ ใช ไมใช 1 คณพอใจกบชวตความเปนอยในตอนน 2 คณไมอยากท าในสงทเคยสนใจหรอเคยท าเปนประจ า 3 คณรสกชวตของคณชวงนวางเปลาไมรจะท าอะไร 4 คณรสกเบอหนายบอย ๆ 5 คณหวงวาจะมสงทดเกดขนในวนหนา 6 คณมเรองกงวลตลอดเวลา และเลกคดไมได 7 สวนใหญแลวคณรสกอารมณด 8 คณรสกกลววาจะมเรองไมดเกดขนกบคณ 9 สวนใหญคณรสกมความสข

10 บอยครงทคณรสกไมมทพง 11 คณรสกกระวนกระวาย กระสบกระสายบอย ๆ 12 คณชอบอยกบบานมากกวาทออกนอกบาน 13 บอยครงทคณรสกวตกกงวลเกยวกบชวตขางหนา 14 คณคดวาความจ าของคณไมดเทาคนอน 15 การทมชวตอยถงปจจบน เปนเรองนายนดหรอไม 16 คณรสกหมดก าลงใจ หรอเศราใจบอย ๆ 17 คณรสกวาชวตคณไมมคณคา 18 คณรสกกงวลมากกบชวตทผานมา 19 คณรสกชวตนยงมเรองนาสนกอกมาก 20 คณรสกล าบากทจะเรมตนอะไรใหม ๆ

85

ขอท ขอความ ใช ไมใช 21 คณรสกกระตอรอรน 22 คณรสกสนหวง 23 คณคดวาคนอนดกวาคณ 24 คณอารมณเสยงายกบเรองเลกๆนอยๆอยเสมอ 25 คณรสกอยากรองไหบอยๆ 26 คณมความตงใจในการท าสงหนงสงใดไดไมนาน 27 คณรสกสดชนในเวลาตนนอนตอนเชา 28 คณไมอยากพบปะพดคยกบคนอน 29 คณตดสนใจอะไรไดเรว 30 คณมจตใจสบาย แจมใสเหมอนกอน

86

แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม

ค ำชแจง ตอไปนเปนค าถามเกยวกบความชวยเหลอททานไดรบจากบคคลตาง ๆ อนดบแรกขอใหทานระบรายชอบคคลทใหความชวยเหลอดานตาง ๆ แกทาน พรอมกบระบความสมพนธของบคคลนนแกทาน หลงจากนนในค าถามขอท 1 ถง 6 โปรดระบวาทานไดรบความชวยเหลอจากบคคลดงกลาวมากนอยเพยงใด โดยใชเกณฑ ดงตอไปน 0 หมายถง ไมเลย 1 หมายถง เลกนอย 2 หมายถง ปานกลาง 3 หมายถง มากทเดยว 4 หมายถง อยางมากมาย

87

คะแน

นรวม

6. ถาท านต

องนอ

นปวยอย

บนเตย

งเปน

เวลาน

านหล

ายสป

ดาห บค

คลน

สามารถชว

ยได

มากน

อยเพยงใด

?

5. ถาทานต

องการ

ยมเงน

100 บ

าท

หรอค

นขบร

ถพาไป

หาหม

อ หรอ

ตองการชว

ยเหลอ

อยางรบ

ดวน บค

คลนส

ามารถช

วยได

มากน

อยเพยงใด

?

4. บค

คลน

เหนด

วยหร

อสน

บสนน

การ

กระท

าหรอ

ความคด

ของ

ท านม

ากเพยงใด

3. ท าน

สามารถ

เชอมน

ในบค

คลน

เพยงใด

2. บค

คลน

ท าให

ท าน

รสกเค

ารพ

หรอน

ยมชม

ชอบม

ากเพยงใด

?

1.บคค

ลนท าให

ท าน

รสกช

อบหร

อรกม

ากเพยงใด

?

ความสม

พนธ

ของบ

คคลน

กบท าน เชน

สาม

ภรรยา เพอ

น บด

ามารดาขอ

งท าน เจา

นาย

เพอน

รวมงาน

และอ

น ๆ

รายช

อบคค

ล ทใ

หความ

ชวยเห

ลอตอ

ท านใ

นขณะ

น

1. 2. 3. 4. 5. : คะแน

นเฉล

ยรายขอ

ส าหร

บผวจย

88

แบบสมภาษณการรบรภาวะสขภาพ

ค ำชแจง ส าหรบกลมตวอยาง แบบสมภาษณชดนตองการทราบถงความรสกหรอความคดเหนทมตอตนเองเกยวกบสขภาพของตน ภายหลงเปนโรคกลามเนอหวใจตาย โดยผวจยจะอานขอความใหฟงชาๆ และขอใหทานคดวาทานมความรสกหรอความคดเหนตรงกบขอความนนหรอไม ถาม มในระดบใด ซงมค าตอบใหทานเลอก 4 ระดบ ดงน เหนดวยมากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความรสก ความคดเหนเกยวกบสขภาพของ ทานมากทสด เหนดวย หมายถง ขอความนนตรงกบความรสก ความคดเหนเกยวกบสขภาพของ ทานเปนสวนมาก ไมเหนดวย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสก ความคดเหนเกยวกบสขภาพ ของทานเปนสวนมาก ไมเหนดวยมากทสด หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสก ความคดเหนเกยวกบสขภาพ ของทานเลย

89

ขอควำม เหนดวยมำก

เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยมำก

1. รสกวาการเจบปวยในอดตมผลท าใหรางกายออนแอ

2. คดวาในอดตตนเองมสขภาพด

3. รสกวาตนเองมสขภาพดขนตามทแพทยบอก

4. ถงแมจะเจบปวยบาง กคดวาเปนเรองธรรมดาของชวต

5. ค าแนะน าของแพทยและพยาบาลชวยสงเสรมก าลงใจไดมาก

6. ถงแมจะเจบปวยกยงคดวาตนเองเปนผมสขภาพด

7. เชอวารางกายของตนเองจะคอย ๆ แขงแรงขน

8. คดวาจะปฏบตหนาทการงานไดตามปกต

9. คดวาสามารถควบคมโรคได ถาปฏบตตามค าแนะน าของแพทยและพยาบาล

10. คดวารางกายสามารถตานทานโรคไดด

11. คดวาหลงจากเจบปวยครงน ท าใหมโอกาสเกดโรคอน ๆ ไดงายกวาปกต

12. คดวาตนเองมโอกาสเจบปวยซ า และตองมารบการรกษาอก

90

ขอควำม เหนดวยมำก

เหนดวย ไมเหนดวย ไมเหนดวยมำก

13. ถาใหความสนใจสขภาพจะ ควบคมความรนแรงของโรคได

14. มความสนใจเกยวกบความผดปกตตาง ๆ ทเกดขนกบตนเอง

15. คดวาตองใหความสนใจกบสงแวดลอม เชน ทอยอาศยท อาจกอใหเกดอนตรายตอสขภาพ

16. การอยในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม เชน สถานทแออด จะท าใหเสยงตอการเจบปวย

17. แมสขภาพจะดขนมาก กจ าเปนตองมาพบแพทยตามนด

91

แบบสมภาษณการปรบตวของผปวยโรคหวใจกลามเนอหวใจตาย ค ำชแจง ส าหรบกลมตวอยาง แบบสมภาษณนตองการทราบถงการกระท าหรอความรสกทเกดขนกบทาน ภายหลง การเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย ภายในระยะเวลา 1 เดอนทผานมา โดยผวจยจะอานขอความ แตละขอใหทานฟงชา ๆ ขอใหทานคดวาทานมการกระท าหรอความรสกตรงกบขอความนนหรอไม ถาม มในระดบใด ซงมค าตอบใหทานเลอก 5 ระดบ ดงน ไมเลย หมายถง ไมมการกระท าหรอความรสกตามขอความนนเลย เลกนอย หมายถง มการกระท าหรอความรสกตามขอความนนเพยงเลกนอย หรอ นาน ๆ ครง ปานกลาง หมายถง มการกระท าหรอความรสกตามขอความนนปานกลางหรอ บางครง มาก หมายถง มการกระท าหรอความรสกตามขอความนนสวนใหญ มากทสด หมายถง มการกระท าหรอความรสกตามขอความนนเปนประจ า สม าเสมอ หรอทกประการ ค าตอบจะไมมขอใดถกหรอผด ขอใหทานตอบค าถามดวยความสบายใจ ค าตอบทไดจะสรปผลโดยภาพรวม จงไมมผลกระทบกระเทอนตอทานแตอยางใด และผลทไดจะน าไปใชในการปรบปรงบรการการพยาบาลใหมคณภาพยงขน

ตวอยำง ขอควำม ไมเลย เลกนอย ปำนกลำง

มำก มำก

ทสด กงวลตอการทตองเขารบการรกษาอยในโรงพยาบาล

√

จากตวอยาง หมายถง ทานไมมความกงวลตอการทตองรบการรกษาอยในโรงพยาบาลเลย

92

ขอควำม ไมเลย เลกนอย ปำนกลำง

มำก มำกทสด

ดำนรำงกำย 1-19 1. ฉนท างานนอยลงกวาแตกอน เพอ ไมใหรสกเหนอยเกนไป

2. ฉนพยายามพกผอนเมอรสกเหนอย หรอออนเพลย

3. ฉนพยายามนอนใหไดอยางนอยวนละ 8-9 ชวโมงเพอใหรางกายไดพกผอน เตมท

4. ฉนพยายามหนนหมอนใหสง เพอให นอนหลบไดนานขน

5. ฉนหลกเลยงการท างานหนก ทตอง ออกแรงมาก ๆ เชน ยกของหนกเพอ ไมใหหวใจท างานมากขน

6. เมอท างานฉนจะคอย ๆ ท าไมหกโหม หรอรบเรง ถารสกเหนอยจะหยดพก เปนระยะ ๆ

7. ฉนพยายามออกก าลงกายตาม ค าแนะน า เพอใหรางกายแขงแรงขน

8. ฉนพยายามหลกเลยงความตงเครยด เชน ตนเตน ตกใจ ดใจ โกรธ เพราะ อาจท าใหโรคหวใจก าเรบขนได

9. ฉนหลกเลยงการรบประทานอาหาร ทปรงดวยไขมนสตว เชน น ามนหม หรอน ามนมะพราว น ามนปาลม

10. ฉนใชน ามนพชในการปรงอาหาร เชน น ามนถวเหลอง น ามนขาวโพด

93

ขอควำม ไมเลย เลกนอย ปำนกลำง

มำก มำกทสด

11. ฉนหยดสบบหร ตงแตรวาเปน โรคหวใจ

12. ฉนงดการดมแอลกอฮอล และกาแฟ 13. เมอมอาการทองผก ฉนจะดมน า มาก ๆ รบประทานอาหารทมกาก เพมขน เชน ผก ผลไม และหลกเลยง การดมชา

14. ฉนพยายามควบคมน าหนกใหอยใน เกณฑปกต

15. เมอมอาการทองอด ทองเฟอ ฉนจะ รบประทานอาหารทยอยงาย และ คอย ๆ เพมมออาหารใหมากขน

16. เมอมอาการบวมทเทา ขา หรอมอ ฉนจะตองรบประทานอาหารรสจด

17. ฉนจะอมยาใตลน หรอยาพนใตลน เมอรสกเจบหนาอก

18. ฉนจะนอนพกเมอมอาการหนามด หรอวงเวยนศรษะ

19. เมอมอาการปวดศรษะ ฉนจะ รบประทานยาพาราเซตามอล ครงละ 2 เมด หางกนทก 4 ชวโมง โดยระวง ไมใหเกน 3 ครงตอวน

ดำนอตมโนทศน 20-37 20. รางกายของฉนยงแขงแรงเหมอนเดม 21. ฉนพอใจ รปราง หนาตาของฉนท เปนอยขณะน

22. ฉนท าอะไรดวยตวเองไดนอยลง

94

ขอควำม ไมเลย เลกนอย ปำนกลำง

มำก มำกทสด

23. ฉนกงวลเกยวกบโรคทเปน 24. ฉนคดวาชวตของฉนอยกบความไม แนนอน เพราะไมรวาอาการของ โรคหวใจจะเกดขนเมอใด

25. ฉนไมแนใจวาจะสามารถมชวต เหมอนคนปกต

26. การเจบปวยดวยโรคหวใจ ท าใหฉน รสกทอแท

27. ฉนรสกเบอหนาย กบสภาพรางกายท เปนอย

28. ฉนไมแนใจวา อาการของฉนจะดขน 29. ฉนคดวาตนเองเปนประโยชนตอ บคคลอน/ ครอบครว/ คนใกลชด

30. ฉนรสกวาตนเองไรคณคา เพราะไม สามารถท ากจวตรประจ าวนตาง ๆ ได เหมอนเดม

31. ฉนเปนคนมคณคาทดเทยมผอน 32. ฉนยงเปนทพงพาของลกหลานเสมอ 33. ฉนหมดความภาคภมใจในตนเอง 34. ฉนมความรสกทดตอตนเอง 35. ฉนเปนทกขเมอคดวาการทฉนปวย ดวยโรคหวใจเปนผลมาจากเวรกรรม ทฉนเคยท าไว

36. ฉนต าหนตนเองทไมเอาใจใสตนเอง จนท าใหเปนโรคหวใจ

37. ฉนคดวา สงศกดสทธตองคมครอง ฉน และท าใหอาการของฉนดขน

95

ขอควำม ไมเลย เลกนอย ปำนกลำง

มำก มำกทสด

ดำนบทบำทหนำท 38 - 47 38. การเจบปวยดวยโรคหวใจ ท าใหฉน ไมสามารถดแลบคคลในครอบครว ไดอยางเดม

39. ฉนรบภาระในครอบครวนอยลง ตงแตเจบปวย

40. ฉนสามารถดแล/ชวยเหลอสาม/ ภรรยา ไดเหมอนเดม

41. ฉนสามารถแกปญหาตาง ๆ ทเกด ขนกบตวเอง และสมาชกใน ครอบครวได

42. ฉนปฏบตตามค าแนะน าของแพทย และพยาบาลอยางสม าเสมอ

43. ฉนรบประทานยาทแพทยใหมาไม เคยขาดยา

44. ฉนมาตรวจตามนดทกครง 45. ฉนสนใจและเสาะหาความรเกยวกบ โรคทเปน

46. ฉนพยายามเรยนรเกยวกบยา และ ผลขางเคยงของยาทรบประทาน

47. ฉนสนใจสงเกตการณเปลยนแปลง สขภาพรางกายของฉน

ดำนกำรพงพำระหวำงกน 48 - 54 48. เมอฉนรสกวาตนเองตองเผชญปญหา อยแตเพยงอยางเดยว ฉนจะพยายาม พดคยปรกษากบสาม/ภรรยา หรอ คนใกลชด

96

ขอควำม ไมเลย เลกนอย ปำนกลำง

มำก มำกทสด

49. ฉนจะขอความชวยเหลอจากบคคล ใกลชดในทกๆ เรอง

50. ฉนมบคคลใกลชด คอยใหก าลงใจ เสมอ

51. ฉนจะพยายามชวยตนเองกอน และ ขอความชวยเหลอจากคนใกลชด เมอ จ าเปนหรอตองการ

52. ฉนใหก าลงใจและปลอบใจ คนใกลชดเมอเขากงวลเกยวกบ การเจบปวยของฉน

53. ฉนใหค าปรกษา/ค าแนะน า แกบคคล ใกลชด เมอเขามปญหาหรอตองการ ค าแนะน า

54. ฉนใหการชวยเหลอ/ดแล บคคล ใกลชดไดตามปกตโดยไมขดกบ ขอหามของโรคทเปน

ภาคผนวก ข เครองมอทใชในการคดกรองกลมตวอยาง

แบบทดสอบสภาพสมองเบองตนฉบบภาษาไทย

ค าชแจง แบบบนทกชดน สามารถแบงออกเปน 4 สวนแรก ในขอท 1, 2, และ 6 ผวจยจะอานขอความใหทานฟง แลวใหทานพจารณาขอความในแตละขอ และตอบค าถามโดยผวจยจะท าการบนทกค าตอบของทานลงในชองวาง สวนทสองในขอท 3, 5, และ 7 ผวจยจะอานขอความหรอประโยคใหทานฟงแลวใหทานตอบโดยการทวนกลบในขอความหรอประโยคทผวจยจะอานใหทานฟง ซงผวจยจะท าเครองหมาย √ ลงในวงเลบหนาขอความหรอประโยคททานใหค าตอบ สวนทสามในขอท 4 ผวจยจะใหทานเลอกวาจะคดเลขหรอสะกดค าถอยหลง แลวผวจยจะท าการบนทกค าตอบของทานตามททานใหค าตอบ สวนทสในขอท 8, 9,10 และ 11 ผวจยจะทานอานขอความหรอผวจยจะบอกทานเปนประโยคใหทานฟงแลวใหทานท าตาม หมายเหต (ในกรณทผถกทดสอบอานไมออกเขยนไมได ไมตองท าขอ 4, 9 และ 10) 1. Orientation for time (5 คะแนน) บนทกค าตอบไวทกครง คะแนน ( ทงค าตอบทถกหรอผด ) (ตอบถกขอละ 1 คะแนน)

1.1 วนนวนทเทาไร.............................. 1.2 วนนวนอะไร.............................. 1.3 เดอนนเดอนอะไร............................. 1.4 ปน ปอะไร............................. 1.5 ฤดนฤดอะไร...........................

2. Orientation for place (5 คะแนน) (ใหเลอกขอใดขอหนง) ( ตอบถกขอละ 1 คะแนน) 2.1 กรณอยทบานของผทดสอบ

2.2.1 สถานทตรงนเรยกวาอะไร และ บานเลขทเทาไร................................ 2.2.2 ทนหมบาน หรอละแวก/คม/ยาน/ถนนอะไร....................................... 2.2.3 ทนอยในอ าเภอ/ เขตอะไร....................................... 2.2.4 ทนจงหวดอะไร....................................... 2.2.5 ทนภาคอะไร.......................................

99

3. Registration (3 คะแนน) ตอไปนเปนการทดสอบความจ า ดฉน จะบอกชอของ 3 อยาง คณ (ตา,ยาย...) ตงใจฟงใหดนะ เพราะเพยงครงเดยว ไมมการบอกซ าอก เมอ ดฉน พดจบ ให คณ (ตา,ยาย...) พดทบทวนตามทไดยน ใหครบทง 3 ชอ แลวพยายามจ าไวใหด เดยวดฉนถามซ า การบอกชอแตละค าใหหางกนประมาณ 1 วนาท ตองไมชาหรอเรวเกนไป (ตอบถก 1 ค าได 1 คะแนน) คะแนน ดอกไม แมน า รถไฟ ………………… ในกรณทท าแบบทดสอบซ าภายใน 2 เดอน ใหใชค าวา ตนไม ทะเล รถยนต ............................... 4. Attention/ Calculation (5 คะแนน) (ใหเลอกท าขอใดขอหนง)

ขอนเปนการคดเลขในใจเพอทดสอบสมาธคณ (ตา, ยาย...) คดเลขในใจเปนไหม ? ถาตอบคดเปนใหท าขอ 4.1 ถาตอบคดไมเปนหรอไมตอบใหท าขอ 4.2 4.1 “ ขอนคดในใจเอา 100 ตง ลบออกทละ 7 ไปเรอย ๆ ไดผลลพธเทาไร บอกมา” …… ….… ….… .…… ……. บนทกค าตอบตวเลขไวทกครง (ทงค าตอบทถกและผด ) ท าทงหมด 5 ครง ถาลบได 1, 2, หรอ 3 แลวตอบไมได กคดคะแนนเทาทท าได ไมตองยายไปท าขอ 4.2 4.2 ดฉน จะสะกดค าวา มะนาว ใหคณ (ตา, ยาย...) ฟงแลวใหคณ (ตา, ยาย...) สะกดถอยหลงจากพยญชนะตวหลงไปตวแรก ค าวามะนาวสะกดวา มอมา-สระอะ-นอหน-สระอา-วอแหวน ไหนคณ (ตา, ยาย...) สะกดถอยหลงใหฟงซ” …………………………………………………… ว า น ะ ม 5. Recall (3 คะแนน) “เมอสกครทใหจ าของ 3 อยาง จ าไดไหมมอะไรบาง” (ตอบถก 1 ค าได 1 คะแนน) ดอกไม แมน า รถไฟ ………………… ในกรณทท าแบบทดสอบซ าภายใน 2 เดอน ใหใชค าวา

ตนไม ทะเล รถยนต ............................

100

6. Naming (2 คะแนน) คะแนน 6.1 ยนดนสอใหผถกทดสอบดและถามวา “ของสงนเรยกวาอะไร” …………...…… ชนาฬกาขอมอใหผถกทดสอบดและถามวา “ของสงนเรยกวาอะไร” …………..……. 7. Repetition (1 คะแนน) (พดตามไดถกตองได 1 คะแนน) “ตงใจฟงดฉนนะ เมอ ดฉนพดขอความน แลวใหคณ (ตา,ยาย...) พดตาม ดฉน จะบอกเพยงเทยวเดยว”

“ใครใครขายไกไข” ……….………..

8. Verbal command (3 คะแนน) “ฟงด ๆ นะเดยว ดฉนจะสงกระดาษให แลวใหคณ (ตา, ยาย...) รบดวยมอขวา พบครงดวยมอทง 2 ขาง แลววางไวทพน....” (พน, โตะ, เตยง) ผทดสอบสงกระดาษเปลาขนาดประมาณ เอ-4 ไมมรอยพบ ใหผถกทดสอบ รบดวยมอขวา พบครง วางไวทพน รบดวยมอขวาพบครงดวยมอ 2 ขางแลววางทพน 9. Written command (1 คะแนน) ตอไปนเปนค าสงทเขยนเปนตวหนงสอ ตองการใหคณ (ตา,ยาย…) อาน แลวท าตามคณ (ตา,ยาย...) จะอานออกเสยงหรออานในใจกได ผทดสอบแสดงกระดาษทเขยนวา “หลบตา” หลบตาได ……………… 10. Writting (1 คะแนน) ขอนเปนค าสง “ใหคณ (ตา, ยาย...) เขยนขอความอะไรกไดทอานแลวรเรอง หรอมความหมายมา 1 ประโยค”

ประโยคมความหมาย ………………

101

11. Visuonstruction (1 คะแนน) ขอนเปนค าสง “จงวาดภาพใหเหมอนภาพตวอยาง” (ในทวางดานขางของภาพตวอยาง) ภาพตวอยาง ภาพทผสงอายวาด

102

หลบตา

103

เกณฑการใหคะแนน จดตด (cut-off point) ส าหรบคะแนนทสงสยภาวะสมองเสอม (Cognitive Impairment) ดงน

ระดบการศกษา คะแนน จดตด เตม

ผสงอายปกตทไมไดเรยนหนงสอ (อานไมออก-เขยนไมได)

≤ 14 23 (ไมตองท าขอ

4, 9, 10) ผสงอายปกตเรยนระดบประถมศกษา ≤ 17 30 ผสงอายปกตเรยนระดบสงกวาประถมศกษา ≤ 22 30

สรปผลการประเมน.............................................................................................................................

1

ภาคผนวก ค เอกสารชแจงและใบยนยอมเขารวมการวจย

เอกสารชแจงผเขารวมการวจย การวจยเรอง ปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด รหสจรยธรรมการวจย 07 - 09 - 2555 ชอผวจย นางนชนาถ สวรรณประทป การวจยครงนท าขนเพอ ศกษาการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด

ทานไดรบเชญใหเขารวมการวจยครงนเนองจาก ทานเปนผทมอาย 60 ปขนไปปวยเปนโรคหวใจขาดเลอด ในระยะเวลา 1 ป หลงไดรบการวนจฉยวาเปนโรคน ซงไมเคยไดรบการผาตดเปดหวใจมากอน และมอาการของโรคคงท สามารถอานออก เขยนได มสต สมปชญญะสมบรณ สามารถรบร รบฟง สอสารไดปกตและยนดเขารวมการวจย ซงในการวจยครงนจะมผสงอายโรคหวใจขาดเลอดเขารวมการวจยทงหมด 126 คน เมอทานเขารวมการวจยแลว สงททานจะตองปฏบตคอ ลงนามในใบยนยอมการเขารวมการวจยหลงจากนนผวจยหรอผชวยวจยจะอานขอความใหทานฟงตามแบบสอบถามทใชในการวจยครงน แลวใหทานพจารณาขอความในแตละขอ โดยใหทานพจารณาใหตรงกบความรสกหรอความคดเหนตามความเปนจรงในชวตของทานมากทสด หลงจากนนใหทานตอบค าถามตามแบบสอบถามทละขอ ผวจยหรอผชวยวจยจะบนทกค าตอบทไดจากทานในแตละขอตามแบบสอบถาม หากทานมขอสงสยหรอไมเขาใจในขอความใดทานสามารถสอบถามผวจยและผชวยวจยไดตลอดเวลาทท าการสมภาษณ การตอบแบบสอบถามครงนใชเวลาทงหมดประมาณ 30-45 นาท ประโยชนทจะไดรบ ผลการวจยจะเกดประโยชนโดยตรงตอตวทานและผสงอายโรคหวใจหวใจขาดเลอด โดยพยาบาล เจาหนาทสาธารณสข และผสนใจจะไดทราบขอมล เกยวกบปจจยทสมพนธกบการปรบตวของทาน เพอน าไปใชเปนแนวทางในการดแลและวางแผนเพอสงเสรมการปรบตวของทานและผสงอายโรคหวใจหวใจขาดเลอด ไดอยางถกตองและเหมาะสมตอไป

106

การเขารวมการวจยของทานครงนเปนไปดวยความสมครใจ ขอมลทไดจากการวจยครงน

ทงหมดจะถกเกบไวเปนความลบโดยไมมการใสชอหรอนามสกลแตจะใชรหสแทน ทานมสทธท จะยกเลกหรอขอถอนตวเมอใดกไดตามทตองการ และการบอกยกเลกการเขารวมวจยครงนจะไมสงผลกระทบใดๆ ทงสนตอทาน แบบสมภาษณทไดรบการตอบเสรจเรยบรอยแลวจะถกเกบไวใน ตเอกสาร ใสกญแจ เฉพาะผวจยเทานนทจะใชขอมลได การรายงานผลการวจยจะน าเสนอในภาพรวม และขอมล ของทานจะไดรบการท าลายภายใน 1 ป หลงจากการเผยแพรผลงานวจยแลว

หากทานมปญหาหรอขอสงสยประการใด สามารถสอบถามไดโดยตรงจากผวจยในวน ท าการรวบรวมขอมล หรอสามารถตดตอสอบถามเกยวกบการวจยครงนไดตลอดเวลาท นางนชนาถ สวรรณประทป หมายเลขโทรศพท 089 - 9113190 หรอท ผชวยศาสตราจารย ดร. วาร กงใจ อาจารยทปรกษาหลก หมายเลขโทรศพท 081 - 6134836

นางนชนาถ สวรรณประทป ผวจย หากทานไดรบการปฏบตทไมตรงตามทไดระบไวในเอกสารชแจงน ทานจะสามารถแจงใหประธานคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมฯ ทราบไดท เลขานการคณะกรรมการจรยธรรมฯ ฝายวจย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา โทร. 038-102823

ในเอกสารนอาจมขอความททานอานแลวยงไมเขาใจ โปรดสอบถามผวจยหรอผแทนใหชวยอธบายจนกวาจะเขาใจด ทานอาจจะขอเอกสารนกลบไปทบานเพออานและท าความเขาใจ หรอปรกษาหารอกบญาตพนอง เพอนสนท แพทยประจ าตวของทาน หรอแพทยทานอน เพอชวยในการตดสนใจเขารวมการวจยครงนได

107

ใบยนยอมเขารวมการวจย ------------------------

หวขอวทยานพนธ เรอง ปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคหวใจขาดเลอด วนใหค ายนยอม วนท …………………เดอน…………………………พ.ศ. ………………. กอนทจะลงนามในใบยนยอมเขารวมการวจยน ขาพเจาไดรบการอธบายจากผวจยถงวตถประสงคของการวจย วธการวจย ประโยชนทจะเกดขนจากการวจยอยางละเอยดและมความเขาใจดแลว ขาพเจายนดเขารวมโครงการวจยนดวยความสมครใจ และขาพเจามสทธทจะบอกเลกการเขารวมในโครงการวจยนเมอใดกได และการบอกเลกการเขารวมการวจยน จะไมมผลกระทบใด ๆ ตอขาพเจา ผวจยรบรองวาจะตอบค าถามตาง ๆ ทขาพเจาสงสยดวยความเตมใจ ไมปดบง ซอนเรนจนขาพเจาพอใจ ขอมลเฉพาะเกยวกบตวขาพเจาจะถกเกบเปนความลบและจะเปดเผยในภาพรวมทเปนการสรปผลการวจย ขาพเจาไดอานขอความขางตนแลว และมความเขาใจดทกประการ และไดลงนามในใบยนยอมนดวยความเตมใจ ลงนาม………………………………………………………………ผ ยนยอม (…………………………………………………………) ลงนาม……………………………………………………………….พยาน (…………………………………………………………) ลงนาม………………………………………………………………..ผวจย ( นางนชนาถ สวรรณประทป)

108

ขาพเจาไมสามารถอานหนงสอได แตผวจยไดอานขอความในใบยนยอมนใหขาพเจาฟงจนขาพเจาเขาใจดแลว ขาพเจาจงลงนามหรอประทบลายนวหวแมมอของขาพเจาในใบยนยอมน ดวยความเตมใจ ลงนาม………………………………………………………ผยนยอม (…………………………………………………………) ลงนาม…………………………………………………………พยาน (…………………………………………………………) ลงนาม…………………………………………………………พยาน (…………………………………………………………) ลงนาม…………………………………………………………ผวจย ( นางนชนาถ สวรรณประทป)

1

ภาคผนวก ง แบบรายงานผลการพจารณาจรยธรรมการวจย

111

1

ภาคผนวก จ ตารางตวแปรทไมไดน าเสนอในบทท 4

ตารางท 4 ชวงคะแนนทเปนไปได ชวงคะแนนทเปนจรง คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ภาวะโรครวม ภาวะซมเศรา การสนบสนนทางสงคม และการรบรภาวะสขภาพ โดยรวม (n = 126)

ตวแปร ชวงคะแนน ทเปนได

ชวงคะแนน ทเปนจรง

คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ภาวะโรครวม 1 - 33 0 - 10 2.27 1.82 ภาวะซมเศรา 0 - 30 8 - 26 15.45 3.98 การสนบสนนทางสงคม 0 - 24 0 - 20 14.06 6.26 การรบรภาวะสขภาพ 17 - 68 17 - 68 51.70 16.57

114

ตารางท 5 คะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการปรบตวดานรางกายรายขอ (n = 126)

การปรบตวดานรางกายรายขอ คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

1. ฉนท างานนอยลงกวาแตกอน เพอไมใหรสกเหนอย

เกนไป*

3.32 .73

2. ฉนพยายามพกผอนเมอรสกเหนอย หรอออนเพลย 3.34 .67

3. ฉนพยายามนอนใหไดอยางนอยวนละ 8 – 9 ชวโมง

เพอใหรางกายไดพกผอนเตมท

3.44 .65

4. ฉนพยายามหนนหมอนใหสง เพอใหนอนหลบ

ไดนานขน

3.25 .64

5. ฉนหลกเลยงการท างานหนก ทตองออกแรงมาก ๆ เชน

ยกของหนก เพอไมใหหวใจท างานมากขน

3.46 .68

6. เมอท างานฉนจะคอย ๆ ท าไมหกโหม หรอรบเรง

ถารสกเหนอย จะหยดพกเปนระยะ ๆ

3.58 .62

7. ฉนพยายามออกก าลงกายตามค าแนะน า เพอใหรางกาย

แขงแรงขน

3.44 .70

8. ฉนพยายามหลกเลยงความตงเครยด เชน ตนเตน ตกใจ

ดใจ โกรธ เพราะอาจท าใหโรคหวใจก าเรบขนได

3.49 .68

9. ฉนหลกเลยงการรบประทานอาหารทปรงดวยไขมนสตว

เชน น ามนหม หรอน ามนมะพราว น ามนปาลม

3.44 .64

10. ฉนใชน ามนพชในการปรงอาหาร เชน น ามนถวเหลอง

น ามนขาวโพด

3.51 .65

11. ฉนหยดสบบหร ตงแตรวาเปนโรคหวใจ 3.41 .62

12. ฉนงดการดมแอลกอฮอล และกาแฟ 3.47 .62

115

ตารางท 5 (ตอ)

การปรบตวดานรางกายรายขอ คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

13. เมอมอาการทองผก ฉนจะดมน ามาก ๆ รบประทาน อาหารทมกากเพมขน เชน ผก ผลไม และหลกเลยง การดมชา

3.44

.60

14. ฉนพยายามควบคมน าหนกใหอยในเกณฑปกต

15. เมอมอาการทองอด ทองเฟอ ฉนจะรบประทานอาหารท

ยอยงายและคอย ๆ เพมมออาหารใหมากขน

3.41

3.44

.58

.59

16. เมอมอาการบวมทเทา ขา หรอมอ ฉนจะตองรบประทาน

อาหารรสจด

3.44 .63

17. ฉนจะอมยาใตลน หรอยาพนใตลน เมอรสกเจบหนาอก 3.44 .54

18. ฉนจะนอนพกเมอมอาการหนามด หรอวงเวยนศรษะ 3.41 .58

19. เมอมอาการปวดศรษะ ฉนจะรบประทานยา

พาราเซตามอล ครงละ 2 เมด หางกนทก ๆ ชวโมง

โดยระวงไมใหเกน 3 ครงตอวน

3.22 .50

คะแนนเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานการปรบตว

ดานรางกายโดยรวม

64.94 6.07

*ขอความทางลบ

116

ตารางท 6 คะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการปรบตวดานอตมโนทศนรายขอ

(n = 126)

การปรบตวดานอตมโนทศนรายขอ คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

1. รางกายของฉนยงแขงแรงเหมอนเดม 3.27 .74

2. ฉนพอใจ รปราง หนาตาของฉนทเปนอยขณะน 3.31 .81

3. ฉนท าอะไรดวยตวเองไดนอยลง* 3.29 .92

4. ฉนกงวลเกยวกบโรคทเปน* 3.31 .81

5. ฉนคดวาชวตของฉนอยกบความไมแนนอน เพราะไมรวา

อาการของโรคหวใจจะเกดขนเมอใด*

3.28 .65

6. ฉนไมแนใจวาจะสามารถมชวตเหมอนคนปกต* 3.22 .66

7. การเจบปวยดวยโรคหวใจ ท าใหฉนรสกทอแท*

8. ฉนรสกเบอหนายกบสภาพรางกายทเปนอย*

3.25 3.25

.63

.64

9. ฉนไมแนใจวา อาการของฉนจะดขน* 3.30 .76

10. ฉนคดวาตนเองเปนประโยชนตอตอบคคลอน/ครอบครว/

คนใกลชด

3.39 .80

11. ฉนรสกวาตนเองไรคณคา เพราะไมสามารถท ากจวตร

ประจ าวนตาง ๆ ไดเหมอนเดม*

3.39 .69

12. ฉนเปนคนมคณคาทดเทยมผอน 3.37 .68

13. ฉนยงเปนทพงพาของลกหลานเสมอ 3.43 .76

14. ฉนหมดความภาคภมใจในตนเอง* 3.37 .70

15. ฉนมความรสกทดตอตนเอง 3.45 .75

16. ฉนเปนทกขเมอคดวาการทฉนปวยดวยโรคหวใจ

เปนผลมาจากเวรกรรมทฉนเคยท าไว

3.48 .77

117

ตารางท 6 (ตอ)

การปรบตวดานอตมโนทศนรายขอ คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

17. ฉนต าหนตนเองทไมเอาใจใสตนเองจนท าใหเปน

โรคหวใจ

18. ฉนคดวาสงศกดสทธ ตองคมครองฉนและท าใหอาการ

ของฉนดขน

3.48

3.39

.85

.77

คะแนนเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานการปรบตว

ดานอตมโนทศนโดยรวม

60.22 8.38

*ขอความทางลบ

118

ตารางท 7 คะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการปรบตวดานบทบาทหนาทรายขอ (n = 126)

การปรบตวดานบทบาทหนาทรายขอ คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

1. การเจบปวยดวยโรคหวใจ ท าใหฉนไมสามารถดแล

บคคลในครอบครวไดอยางเดม*

3.41 .64

2. ฉนรบภาระในครอบครวนอยลง ตงแตเจบปวย* 3.44 .73

3. ฉนสามารถดแล/ชวยเหลอ สาม/ภรรยา ไดเหมอนเดม 3.36 .69

4. ฉนสามารถแกปญหาตาง ๆ ทเกดขนกบตวเอง และสมาชก

ในครอบครวได

3.28 .79

5. ฉนปฏบตตามค าแนะน าของแพทยและพยาบาลอยาง

สม าเสมอ

3.46 .62

6. ฉนรบประทานยาทแพทยใหมาไมเคยขาดยา 3.32 .65

7. ฉนมาตรวจตามนดทกครง 3.42 .72

8. ฉนสนใจและเสาะหาความรเกยวกบโรคทเปน 3.34 .74

9. ฉนพยายามศกษาเกยวกบยา และผลขางเคยงของยา

ทรบประทาน

3.45 .77

10. ฉนสนใจ สงเกตการณเปลยนแปลงสขภาพรางกาย

ของฉน

3.47 .74

คะแนนเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานการปรบตว

ดานบทบาทหนาทโดยรวม

33.95 3.51

*ขอความทางลบ

119

ตารางท 8 คะแนนเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของการปรบตวดานการพงพาระหวางกน รายขอ (n = 126)

การปรบตวดานการพงพาระหวางกนรายขอ คะแนนเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

1. เมอฉนรสกวาตนเองตองเผชญปญหาอยแตเพยงอยางเดยว

ฉนจะพยายามพดคยปรกษากบสาม/ภรรยา หรอ

คนใกลชด

3.48 .52

2. ฉนจะขอความชวยเหลอจากบคคลใกลชดในทก ๆ เรอง 3.50 .50

3. ฉนมบคคลใกลชดคอยใหก าลงใจเสมอ 3.54 .52

4. ฉนจะพยายามชวยตนเองกอน และขอความชวยเหลอ

จากคนใกลชด เมอจ าเปนหรอตองการ

3.44 .54

5. ฉนใหก าลงใจและปลอบใจ คนใกลชดเมอเขากงวล

เกยวกบการเจบปวยของฉน

3.50 .52

6. ฉนใหค าปรกษา/ค าแนะน า แกบคคลใกลชดเมอเขาม

ปญหาหรอตองการค าแนะน า

3.51 .50

7. ฉนใหการชวยเหลอ/ดแล บคคลใกลชดไดตามปกต

โดยไมขดกบขอหามของโรคทเปน

3.47 .52

คะแนนเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานการปรบตว

ดานการพงพาระหวางกนโดยรวม

24.45 1.63

120

ประวตยอของผวจย ชอ-สกล นางนชนาถ สวรรณประทป วน เดอน ป เกด 17 กมภาพนธ 2524 สถานทเกด อ าเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร สถานทอยปจจบน 111 หม 1 ต าบลวงน าซบ อ าเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร 72140 ต าแหนงและประวตการท างาน พ.ศ. 2547-ปจจบน พยาบาลวชาชพ งานผปวยใน โรงพยาบาลสามชก จงหวดสพรรณบร ประวตการศกษา พ.ศ. 2547 พยาบาลศาสตรบณฑต วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สพรรณบร พ.ศ. 2558 พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย) มหาวทยาลยบรพา